NieuwsbriefJAARGANG 30 NR. 2 | NAJAAR 2012 The orchid professionals since 1933

Phalaenopsis teelttipsAandacht voor water: een bijzondere substantieWater, iets waar we niet zonder kunnen, iets wat ieder mens, dier en ook planten nodig hebben. Waarschijnlijk zou er een hele Nieuwsbrief gevuld kunnen worden met dit onderwerp. Heeft u er weleens bij stilgestaan wat voor een speciale sub-stantie water eigenlijk is? Als u in een zwembad zwemt en door die doorzichtige massa gedragen wordt en zo naar de bodem kunt kijken, dan is dat toch wonderlijk? Iets wat u zo makkelijk opzij duwt met uw handen, maar wat ook zo hard kan zijn als beton als u erin springt van grote hoogte? Tevens is het iets waar ook direct naar gezocht wordt als we andere planeten bezoeken. Is er water op de maan, is er water op mars? Zonder water is er immers geen leven mogelijk!

WatergiftWat het belang is van kwalitatief goed gietwater, weet een ieder wel. Echter, soms is het noodzakelijk om water van een andere bron te gebruiken dan regenwater. Dat kan gaan om bijvoorbeeld osmose-, leiding-, oppervlakte- en/of een deel drainwater. Het is dan van groot belang om te weten welke elementen erin aanwezig zijn en of er mogelijk verontreiniging in zit. Kortom, een andere watersoort vereist aanpassingen in de teelt. In de teelthandleiding(en) op onze site zijn een aantal adviezen te vinden op dit gebied. Om hier dieper op in te gaan, kunt u altijd contact opnemen met onze teeltvoorlichters.

Dit artikel is met name bedoeld om een stukje bewustwor-ding te creëren en over water(gift), en met alles wat daarmee te maken heeft, na te denken. Is iets wat ik al jaren en door het jaar heen op dezelfde manier doe, wel de juiste manier? Bespreek het onderwerp in excursiegroepen en/of met teeltvoorlichters en probeer er echt diep op in te gaan. Blijf niet hangen op hoeveel liter geef ik per m2 en hoeveel EC, maar vraag door en vraag op welk tijdstip van de dag er water gegeven wordt, met of zonder lampen aan, in hoeveel keer, met of zonder schoonwater vooraf of achteraf, wat voor soort uitgangswater, wat zit erin, hoe lang giet ik eigenlijk per vak, wat wordt er verder nog meegegeven om leidingen schoon te houden, welke soort ijzer, welke pH, welke zuur- of

Phalaenopsis teelttips1Vegetatieve en generatieve groei bij Phalaenopsis3

Cymbidium teelttips4

lees verder op pagina 2

Jaarrond-productie Cymbidium:utopie of optie?7

loogmiddel, welke meststoffen en/of baksamenstellingen, func-tioneert ontsmetter of osmose-apparaat nog naar behoren? Klopt de strategie van water geven wel met mijn gewas of fase waarin het zich bevindt en past het bij mijn substraat? Dit zijn allemaal factoren die heel bepalend zijn voor het teeltresultaat.

Klimaat en reactie huidmondjes‘Water is groei’, is een veel gehoorde uitspraak. Dat is soms duidelijk te zien aan planten die meer water krijgen door een extra kantleiding. Die planten zijn vaak op het oog zwaarder. Aan de andere kant kunnen ook potten dan te nat worden met schimmels, wortelproblemen, potwormen of stressver-schijnselen als virusbeelden tot gevolg. Dit betekent dat er met water geven veel gewonnen, maar dus ook verloren, kan worden. Door (te) droog telen kan de groei aanzienlijk vertraagd worden, van een paar weken tot zelfs een aantal maanden, en kunnen rendementen onder druk komen te staan. Omstandigheden dwingen soms tot droger telen, maar dat gaat dus wel ten koste van de optimale groei.Een plant die goed op spanning staat, kan normaal gespro-ken meer licht hebben dan een droge of een plant met slechte wortels. Maar bij extreem warm weer kan het ook voorkomen dat een plant zijn huidmondjes sluit om zichzelf te beschermen tegen uitdroging. Dat geldt voor zowel jonge als oudere planten. Een oudere plant kan over het algemeen wel wat makkelijker herstellen. Als er dus gegoten wordt bij extreem warm weer, kan het zijn dat de plant weinig of niets

2

met dit water doet. Wortelproblemen liggen dan op de loer terwijl u zou denken dat de plant veel verdampt. Het andere uiterste dat ook in deze Nieuwsbrief wordt genoemd, is dat bij vriezend weer er juist veel vocht aan de plant wordt onttrok-ken. Het is dan juist belangrijk om genoeg water te geven!

Een plant kan door diverse oorzaken zijn huidmondjes sluiten:

hoge bladtemperatuur, lage RV of hoge VPD/VD (Vapour Pressure Deficit of damp-

drukdeficiet), droog substraat, weinig aanvoer van water vanuit wortels door wortelproblemen, hoge EC van het substraat, stress door transport, wijder zetten of verplaatsen in de kas, hoge CO2-niveaus (gevoeligheid verschilt per gewas), na uitvoeren van een bestrijding.

Bovendien zijn lichtintensiteit en -kleur van (grote) invloed op de fotosynthese en groei van de plant. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan samenstelling van het lichtspectrum bij begin en einde van de dag, en ander lichtspectrum in het voor- en najaar. Wat minder bekend is, is dat voor veel gewas-sen de opname van water wordt beperkt door een te lage pH. Dit kan een mindere strekking van de tak- en knopverdroging of -rui tot gevolg hebben en zal waarschijnlijk dus ook invloed hebben op het openen en sluiten van de huidmondjes. Huidmondjes hebben een eigen dag- en nachtritme. Dit kan dus verstoord worden door transport van planten, maar ook door storing in bijvoorbeeld schermdoeken, elektriciteit, belichting of WKK. ’s Nachts zijn huidmondjes dicht en over-dag zijn ze open bij de meeste planten, bij CAM-planten zoals Phalaenopsis is dat andersom. Verder reageren huidmondjes op veranderingen in het kasklimaat. Uit recent onderzoek blijkt dat het niet om een simpele reactie op één factor gaat. De opening en sluiting van huidmondjes is bij uitstek een systeem waarbij veel veiligheid is ingebouwd. Dit is begrij-pelijk want het kan grote (schadelijke) gevolgen hebben en uiteindelijk leiden tot beschadiging of afsterven van de plant.

Watergift start van de teelt en luchtvochtigheidDoordat een jonge plant minder kan hebben, moet er bij het oppotten uiterst voorzichtig mee omgegaan worden. Alle handelingen als opladen, transport, afladen, water geven, uithalen, oppotten, wegzetten, waarschijnlijk wederom water geven, kunnen zorgen voor stress en dus sluiting van de huidmondjes. De plant staat dan stil en is alleen maar bezig met overleven. Soms zijn substraat en planten in de ver-speenbak droog bij aflevering. Tijdens zeer warm weer is het dan beter om planten eerst te laten acclimatiseren en Phal. '301767' ®

Phal. '332407' ®

3

de volgende dag water te geven. Wanneer een jonge, net opgepotte, plant binnen een kort tijdsbestek van een paar dagen twee of misschien wel drie keer wordt beregend, dan kan dat in combinatie met weinig afdroging en/of vochtuit-wisseling met nieuw substraat in de pot, uitval veroorzaken. Bij warm weer en openstaande huidmondjes verliest de plant veel vocht. Maar als huidmondjes gesloten zijn en er veel licht is, kan een plant zoals Phalaenopsis ook via de opperhuid nog uitdrogen!

Gedeeltelijk kan een lage RV door een nevelinstallatie worden opgevangen en zo wordt de plant dan iets geholpen. Het gewas mag niet nat slaan door het gebruik van te veel en te lang nevelen. Blijkt bij een droog en 'schraal' weertype de nevel onvoldoende de RV op te vangen, dan is (iets) donker-der gaan door te schermen op de dag een reële optie. Dit geldt ook voor nevelinstallaties die te weinig capaciteit hebben.Een Phalaenopsis gewas opent aan het einde van de dag bij afnemend licht en toenemende RV juist zijn huidmondjes. Dan is voldoende bladspanning en luchtbeweging gewenst voor een goede CO2-uitwisseling. Het slap gaan van hart-blaadjes moet naar onze mening voorkomen zien te worden.Bij een vochttekort in de plant moet dit worden aangevuld met water uit de wortels. Als de huidmondjes tijdens deze drukopbouw van de wortels gaan sluiten, dan bestaat het gevaar dat er worteldruk ontstaat die niet meer weg kan en blaast de plant zichzelf op. Wij raden dan ook aan om met name bij Phalaenopsis jonge planten die worden opgepot

plant gehaald. Het resultaat van het koelen op het aantal takken en bloemknoppen, is groter bij een temperatuurver-schil van 9oC dan bij 6oC. Voor sommige rassen is het beter om de minimum planttemperatuur op 18,5oC te houden om koelschade aan het gewas te voorkomen. Met de huidige PAR-sommen die worden gerealiseerd, zou de minimale etmaaltemperatuur dan rond de 19,5oC moeten liggen. Bij een planttemperatuuur onder de 18oC kan het blad volledig paars verkleuren en in sommige gevallen zelfs gaan gutte-ren. Dit kan het moment zijn dat tot uiting komt, dat factoren als substraat en voeding, maar ook een stabiele afdroging en VPD (Vapour Pressure Deficit of dampdrukdeficiet) niet goed op elkaar zijn afgestemd. De plant is op momenten van geringe verdamping rond het gewas, onvoldoende in staat om de aangemaakte suikers te transporteren naar de generatieve delen. Voldoende luchtbeweging en een grote VPD zijn op dat moment noodzakelijk. Per kwekerij zien we verschillen in de mogelijkheden tot koelen en de gevolgen hiervan, door de ruimtetemperaturen die hierbij worden nagestreefd. Wanneer het koeleffect is bereikt

Vegetatieve en generatieve groei bij PhalaenopsisOntstaan van voortakkenIn veel gevallen vindt het eerste uitzetmoment in de vege-tatieve periode, in het tweede gedeelte van de opkweek plaats. Het lichtniveau lijkt in deze fase gelijk te blijven, echter de plant ervaart dit duidelijk als meer licht. Zeker als ook in deze tijd van het jaar het krijt weer van het dek verwijderd is. Wordt er in deze fase van de teelt, al 1 mol licht méér toegelaten, dan is er een grotere kans op het ontstaan van voortakken. Om in het najaar een oplopend temperatuur-verschil tussen de etmalen te voorkomen kan, afhankelijk van de stooktemperatuur, deze tijdelijk met 1oC worden ver-hoogd. Nadeel hiervan zijn echter extra stookkosten die dit met zich meebrengt. Een (tijdelijke) verhoging heeft ook weer een verlaging tot gevolg, wat een risico is op het ontstaan van voortakken. Door dan een verlaging toe te passen met de start van de koeling, is het schokeffect groter en ontstaat een betere inductie met meer bloemknoppen.

Koeleffect een stressmomentOp het moment van koelen, wordt door het verlagen van de planttemperatuur met bijna 10oC de groeisnelheid uit de

niet de dag ervoor te gieten. Het substraat in de verspeen-bakken mag wel iets vochtig zijn, maar niet drijfnat. Het beste is om een zo gelijkmatig mogelijke worteldruk te hebben. Zorg dat het substraat waarin wordt gepot vochtig is, zodat de jonge plant niet direct in een 'woestijn' komt te staan en dus beschermd wordt tegen onmiddellijke uitdroging. Bijkomend voordeel van een wat 'droger' plantje poten, is dat eventuele beschadigingen of wondjes aan de wortel de tijd krijgen om op te drogen en te herstellen. Na het oppotten kan er beperkt water gegeven worden, maar soms is het beter om één of twee dagen te wachten, mits het weertype en de plant dit toe-laat. Het blijft belangrijk om telkens de situatie te beoordelen en hierop in te spelen met aanpassingen in de teelt. Iets op de automatische piloot doen, is vaak niet de juiste weg.

4

en voldoende ogen zich hebben geïnduceerd tot tak, kan afhankelijk van manier van telen (koelduur) en de moge-lijkheden per kwekerij, de temperatuur tegen het einde van

koeling, met bijvoorbeeld een graad worden verhoogd. Het doel hiervan kan zijn de kleur van de plant en daarmee de ontwikkeling en de groeisnelheid weer terug te stimuleren.

Licht en CO2-opnameHet mag duidelijk zijn dat de dag en de lengte van de nacht, bepalend zijn voor een optimaal rendement van de fotosynthese. Dit wordt onder andere bepaald door de hoeveelheid licht overdag en de mogelijkheden om hiervan te herstellen en voldoende CO2 op te nemen in de nacht. In de afgelopen periode is de duur van de nacht voor de plant geen probleem geweest, om van de hoeveelheid licht op de dag te herstellen en weer voldoende CO2 op te nemen voor de dag. Met het einde van de zomer, naar de kortste dag toe, zal het moeizamer worden om de dag niet dusdanig te verlengen, dat de nachtperiode te kort wordt voor een optimale CO2-opname. Over het algemeen ervaart de Phalaenopsis lichtniveaus onder de ongeveer 30 µmol/m2/sec als donker en zal deze zich gaan voorbereiden op het proces van CO2-opname. Dit moment kan in het najaar, afhankelijk van de starttijd van de dag, ’s middags vanaf 5 uur al bereikt worden. Door vanaf dat moment al CO2 aan te bieden, heeft de plant meer mogelijkheden om voldoen-de CO2 op te kunnen nemen.Phal. '312936' ®

Cymbidium teelttipsVroeg sortimentHet sortiment dat voor 1 november moet bloeien, moet in november in rust gaan. Wijder zetten, schoonmaken zijn zaken die gedaan moeten worden voor de Kerst, uiterlijk direct na de jaarwisseling! Dat geeft een betere kans op bloei in september-oktober van het volgende seizoen. De gemiddelde etmaaltemperatuur is 13°C. Dus overdag 13 tot 14°C en de nacht 11 tot 12°C. Veel kouder hoeft niet. Bij extreem koud weer, zoals afgelopen winter een kleine twee weken, kan enkele graden lager worden gehanteerd. Uit proeven bij WUR Bleiswijk is gebleken dat dit tot 7°C etmaal-gemiddelde kan, maar er zijn soorten voor wie dit te laag kan zijn. Welke soorten dit zijn, is naast de in de proef gebruikte Earlisue ‘Paddy’ en Beauty Fred ‘60’ onbekend. We denken dat een korte tijd lagere temperaturen bij extreme koude geen grote negatieve consequenties hoeft te hebben en dat op die manier energie en kosten bespaard kunnen worden. Maar nogmaals, voor een korte periode van een tot twee weken bij extreem lage temperaturen. Zorg altijd wel voor voldoende

actief klimaat, hoe laag de temperaturen ook zijn. Het gewas moet wel bezig blijven met verdampen en water opnemen. De wateropname is dan een controlemiddel om te zien of de plant nog actief is. Bij 'warmere' weersomstandigheden zoals bij 12°C en méér buiten, zorg dan dat het gewas op tijd nog enigszins wordt geactiveerd door ventileren en 1 tot 2 uur in de morgen een minimum buis te stoken, maar er anderzijds voor te waken dat het toch TE WARM wordt. Er zijn bedrijven die hun verwarmingspijpen hebben begrensd tot bijvoorbeeld 40°C. Zij hebben een temperatuur ingesteld in de compu-ter, soms gekoppeld aan een RV-regeling. Dit kan echter betekenen dat als we een zeer zachte winter hebben, de gemiddelde etmaaltemperatuur te hoog wordt. Er wordt dan te weinig koeling opgebouwd, wat uiteindelijk een lagere, latere en over een langere tijd productie geeft. Pas de regeling dan aan. De tijdsduur van deze koeling is ca. 90 tot 100 dagen. Uit de proeven die in 2001 tot en met 2003 zijn uitgevoerd bleek wel dat als er een te korte periode koude werd gegeven, dit ten koste ging van de productie. Geef in deze fase schoon

5

Cym. 'Cass Flor'

Cym. 'Stanley Flor' ®

water of maximaal 0,25 EC mee. Als u kunstmest meegeeft, blijf dan altijd de drain controleren! Vanaf eind januari, op zijn vroegst tot half februari, moet de gemiddelde etmaaltempera-tuur naar de 20°C. Vanwege de stookkosten, stookplanning, gewenste bloeitijd e.d. kunt u hier ook een tot twee weken later mee beginnen. Van belang is wel dat als u hier later mee begint, u beter moet zorgen dat de gewenste temperatuursom wordt gehaald. Als u door te lage temperaturen ‘achterstand’ oploopt, dan kunt u dit realiseren door een iets hogere etmaalgemiddelde dan 20°C, bijvoorbeeld 20,5°C tot 21°C te hanteren, maar spreidt dit dan over een lange periode in twee à drie maanden uit. Probeer niet hogere temperaturen aan te houden in een kortere tijd, want dat is hetzelfde als te laat van huis gaan en proberen om met 180 km/h over de A2 te rijden om op tijd op uw werk of afspraak te komen. De kans op een bekeuring en of een ongeval is groot.

Afgelopen winter is op enkele plaatsen toch in een korte periode van twee tot drie weken getracht deze achterstand in te halen waardoor etmaalgemiddelden boven de 21°C uitkwamen. Dat leidt tot verlies van ogen die takken hadden moeten worden. Nogmaals, beter drie maanden 20,5°C aan-houden, dan drie weken 23°C! Voor het realiseren van een goede planttemperatuur is het van belang om van januari tot en met medio maart, een AC-foliescherm aan te leggen. Dit bespaart ook veel energie. Het is belangrijk de ramen gedo-seerd te openen als het zonnig wordt en de temperatuur te hoog wordt, zoals dat in maart kan gebeuren, maar sluit op tijd in de middag om de temperatuur ‘gevangen’ te houden en zo energie te kunnen besparen. Sommige bedrijven hebben wel gestookt, maar komen toch niet vroeger. Kijk dan eens naar de gerealiseerde etmaalgemiddelden. Dit jaar was het tot begin augustus gemiddeld koel en nat. Is het toen niet te koel geweest? Als het dan warmer wordt dan 21°C, dan wordt de bloemtakstrekking geblokkeerd. Als de bloemtakken klei-ner zijn dan ca. 10 cm en het wordt te warm, dan blijven de takken zitten. Takken langer dan 10 cm strekken sneller met hogere temperaturen. Als het in het najaar nat en donker weer is, dan wordt de strekking vertraagd, zeker als het krijt nog op de kas ligt. De planttemperatuur is dan gewoon te laag.

Tot slot nog een puntje. Het puntje licht. In de eerder aan-gehaalde proeven op het Proefstation Aalsmeer werd met de hoge temperatuur gestart in week 7. Dat is 15 februari! In de praktijk zien we nu kwekers al 15 januari naar de 20°C etmaalgemiddelde gaan. Daarbij wordt vergeten dat de dagsom licht enorm veel lager is en dat dit ook takken kost. Het beste voorbeeld daarvoor is de koelbehandelingsproe-ven bij Phalaenopsis te bestuderen die in de 90’er jaren in Aalsmeer zijn uitgevoerd op het proefstation. Voor bloei voor Moederdag (tweede zondag in mei), moet rond 10 januari worden gestart met de inductie. Dat is 18°C nacht en 21°C overdag voor zes weken lang. Er zijn toen partijen normaal (geen belichting) gekoeld, met 4.000 lux en met 7.500 lux.

zonder belichting : na 8 weken ca. 60% met tak,4.000 lux : na 6 weken alles met 1-tak en

deel met 2e tak,7.500 lux : na 6 weken bijna alles met 2-tak.

Er moet dus voldoende licht zijn bij hogere temperaturen om verlies van generatieve ogen te voorkomen.

Kerst sortimentEen vergelijkbaar scenario als hiervoor, maar dan 1,5 maand later. U moet zorgen dat deze afdeling voor Valentijnsdag op zijn plek staat. Als u het later doet, dan neemt u een risico als het begin maart al mooi weer is. U neemt dus een risico door na Valentijnsdag de planten te verplaatsen. Door op tijd de planten wijder te zetten, zijn ze geacclimatiseerd voordat de temperaturen overdag hoog oplopen en de RV te laag wordt. Als dat gebeurt, is er een grote kans op verdroging van de bloemtakknop. De wateropname is de eerste 14 dagen na het verplaatsen van Cymbidium planten 50% lager dan normaal. Vanaf begin april kan hier de gemiddelde etmaaltemperatuur ook op 20°C worden ingesteld. Over het algemeen gaat dit op de natuurlijke weg, maar als het langdurig koud en slecht weer is, is het wel verstandig om via de klimaatregeling hierop in te spelen. Het is van belang goed op te letten op het water-verbruik. Er zijn cultivars die rond de Kerst bloeien en tijdens de takstrekkingsfase veel water opnemen. Bent u een ‘droge’ teler en het wordt zonnig weer, dan moet u een extra drup-pelbeurt inbouwen. Anders krijgt u knoprui. Blijft het echter zacht en vochtig weer en u bent een ‘natte’ teler, dan kunt u beter een beurt overslaan omdat u anders sommige soorten van de wortel giet. Meet wekelijks de gift en drain, controleer de EC van de drain bij verschillende soorten. U kunt daar veel problemen mee voorkomen, omdat u op tijd ziet dat soorten meer of minder water opnemen. Bovendien kunt u aan de hand van EC-drain zien als die oploopt, dat de planten min-der of geen voeding meer gebruiken. Verlaag de EC dan! De wortels blijven beter. Zorg ervoor, dat de watertemperatuur

6

minimaal 12°C is. Als het vriest en u water onder het ijs van het bassin vandaan haalt, dan is dit te koud. De wortels kun-nen wel wit blijven, maar de tak wordt slapper.

Mid sortimentHet mid sortiment bouwt in principe zijn koude voor bloei voor het volgende jaar al op tijdens de uitgroei en takstrek-king en de bloei vanaf november. Normaal gesproken is dit voldoende, zeker met bloeitijd tot en met Vrouwendag (eerste week van maart). Als u onverhoopt toch harder moet stoken om op tijd bloei te realiseren voor Pasen, dan is de kans aanwezig dat er te weinig kou gegeven kan worden voor dit sortiment. Dit kan weer leiden tot een verdere verla-ting van dit sortiment in het volgende bloeijaar. Voor Pasen 2013 vragen wij nu al aandacht. Die valt namelijk zeer vroeg, namelijk 31 maart en 1 april. Dit betekent dat u nu moet kiezen door iets warmer te gaan telen zodat uw productie wordt vervroegd, of dat u vanaf begin november al zo actief-koud mogelijk gaat om de productie te vertragen. Met ‘actief’ bedoelen wij niet alleen zo koel mogelijk telen, maar ook rekening te houden met de luchtvochtigheid en buitentem-peraturen. Zorg dat het gewas aan het verdampen blijft met minimaal 2 tot 3 liter per m2 per week.

Laat sortimentHet late sortiment wordt nu nog warm gehouden met een etmaalgemiddelde van minimaal 20°C tot 21°C. Voor de echt late bloei moet er warmte (is verlating) worden gegeven tot de Kerst en sommige kwekers gaan door tot begin-half januari. Bedrijven die ook in juni een goed klimaat kunnen realiseren, zijn in staat bij hoge temperaturen een goede takkwaliteit te houden. Hogere kassen met een nevelinstallatie en of bui-tenscherm, moeten dan wel beschikbaar zijn. Als dat niet het geval is, dan worden de risico’s om zo late bloei te realiseren te groot. Deze risico’s zijn bij een warm voorjaar, versnelde bloei, kleinere bloemen en fletsere kleuren. De afbouw naar koud moet in stapjes gebeuren zodat dit 10 tot 14 dagen duurt. Koud kan dan heel koud zijn, 8 tot 10°C, maar hangt ook af van de buitenomstandigheden en de luchtvochtigheid. Vriest het dan kan het best onder de 10°C worden. De ver-damping is onder die omstandigheden meer dan voldoende. Is het weer echter veel te warm voor de tijd van het jaar, dan moet u naast veel ventileren, toch elke dag 1 tot 1,5 uur de minimum buis aanzetten om het gewas actief te houden. In de late afdeling kan het gewas zeker tot medio januari nog veel voeding tot zich nemen. Het kan makkelijk dat u nog 0,7 EC geeft en maar 0,4 EC in de drain vindt. Echter, binnen een week kan de plant hiermee stoppen en niets meer opnemen. U ziet dan de EC-drain oplopen. Dit betekent direct de EC

halveren! Blijf elke week diverse soorten controleren op EC en pH van de drain en zorg ervoor dat de planten gemid-deld ca. 2 tot 3 liter/m2/week verdampen. Dit is dus bijna net zo veel als op een gemiddelde zomerse dag!

Cym. 'Wish Flor' ®

7

Tot voor enkele jaren terug was de productie van Cymbidium, snijbloemen of potplanten, voor veel kwekers vaak een onbe-stuurbaar gebeuren. Een enkeling lukte het om een tot twee maanden eerder of later dan gebruikelijk Cymbidium in bloei te hebben en op die manier een beter bedrijfsresultaat te rea-liseren dan gemiddeld. Afhankelijk van het weer in voorjaar, zomer en herfst kon de productie goed of matig zijn en wel of niet gespreid. Bij een gespreide productie was de prijsvorming stabieler, maar bij een niet gespreide bloei, dus meer op een piek, viel de prijsvorming zwaar tegen. Er zijn in het verleden diverse onderzoeken gedaan naar oorzaak en gevolg, maar een van de meest baanbrekende was het bloeionderzoek, wat al weer enkele jaren geleden op het voormalige Proefstation voor de Bloemisterij in Aalsmeer heeft plaatsgevonden. Toen bleek heel duidelijk dat voor vroege bloei in week 40, het nodig was om vanaf begin november ca. 90 tot 100 dagen een etmaalge-

middelde van 13°C te realiseren. Vanaf begin februari moet dan de gemiddelde etmaaltemperatuur op 20°C worden gehouden. Lagere gemiddelden vertragen of verlaten de bloei (tussen 18°C en 20°C) en hogere gemiddelden (tot 21°) versnellen de bloei. Zolang de takken korter zijn dan 5 cm vertraagt een etmaalge-middelde boven de 21°C de bloei net zoals dat gebeurt als het koud wordt gehouden (<13°C etmaalgemiddelde), maar zijn tak-ken langer dan 5 cm en de etmaalgemiddelden hoger, dan wordt de takstrekking versnelt. Dat gaat ten koste van de kwaliteit. Met name in het vroege sortiment kunnen soortafhankelijk rode bloemen ontstaan als gevolg van te grote verschillen tussen temperatuur tijdens dag en nacht. Vanaf verschillen groter dan 8°C in een etmaal, neemt het risico op rode bloemen toe. Te kleine verschillen in temperatuur tussen dag en nacht vertragen de strekking. Wij hebben al deze kennis en proefresultaten ver-taald naar het overig sortiment met de daarbij

Jaarrondproductie Cymbidium: utopie of optie?

Cym. 'Beauty Fred 60' ®

BestrijdingDe plaag die u óók in de winter moet controleren, is spint. In de late afdeling wordt lang doorgestookt. Elke kas heeft zijn eigen plekken waar vaker hardnekkig spint kan voorkomen. Vooral wanneer gestookt wordt, zijn er voor spint interessante drogere plekken en als daar ook nog wat gevoelige soorten staan, dan kunt u een (kleine) aantasting verwachten. Hier kan nog gemakkelijk een effectieve bestrijding uitgevoerd worden. Laat u het op zijn beloop, dan wordt de aantasting op zijn vroegst pas tijdens het aanbinden zichtbaar en dan is bestrijden zeer lastig. Dit geldt ook voor vroeg en mid sorti-ment. Het zeer vroege sortiment vraagt om aandacht als de temperaturen weer worden verhoogd. Als u regelmatig scout, kan het niet snel uit de hand lopen en is met minimale bestrijding een vrijwel spintvrije teelt mogelijk.

SneeuwTijdens sneeuwval is de verdroging van het kasklimaat hoog. Vergelijkbaar aan dat van mooi weer begin april. De kas werkt als een condensdroger. Het smelten van ijs of sneeuw van 0°C kost tien keer meer energie dan dezelfde hoeveelheid water of ijs 1°C in temperatuur te doen verhogen. De tempera-tuur in de kas hoeft dan helemaal niet warm aan te voelen, maar de vochtonttrekking door het klimaat aan plant en pot, is groter dan gedacht. Er moet dan meer water worden gegeven!

LuchtvochtigheidHet is nu herfst. In zijn algemeenheid kunt u twee hoofdlijnen onderscheiden ten aanzien van de luchtvochtigheid:

te laag in voorjaar-zomer, te hoog in herfst-winter.

Vanaf eind juli-medio augustus, afhankelijk van de weersom-standigheden, moet een actief vochtbeleid worden gevoerd. Dit betekent op tijd ventileren en stoken. De kas zoveel mogelijk dichthouden om met zo weinig mogelijk gas per m2 nog een goede kwaliteit te realiseren is geen optie. Dat gaat ten koste van kwaliteit! Dus ventilatielijnen op of onder de stooklijnen. Zodra het kouder wordt, u een winterjas en of handschoenen nodig heeft omdat het buiten echt koud wordt, dan wordt er vanzelf meer gestookt en verdwijnen klimaatpro-blemen als sneeuw voor de zon. In de loop van januari-begin februari kan de RV in de kas te laag worden, vooral bij vriezend weer en of een noordoostenwind. Dan moet de schakelaar worden omgezet naar ‘vocht sparen’. Dus minder snel ventileren, schermen dichter houden om zodoende min-der vocht uit de kas te verliezen.

P.O. Box 100, 1960 AC Heemskerk, The NetherlandsT: +31 (0)251 - 20 30 60 F: +31 (0)251 - 20 30 61 E: orchids@floricultura.com I: www.floricultura.com

© Copyright Floricultura BV.

Gehele of gedeeltelijke overname is toegestaan op voorwaarde van bronvermelding. Onze informatie en adviezen worden met de grootst mogelijke zorg samengesteld, doch zijn te allen tijden vrijblijvend.

behorende bloeitijden. Wij hebben hier al eerder in onze Nieuwsbrieven over geschreven. Op basis van ervaringen uit de praktijk blijkt dit prima te werken. We zien nu meer kwekers vroeger maar ook later gaan kweken en er zijn bedrijven die de laatst bloeiende takken van het laatbloeiende sortiment, kunnen mengen met de vroegste takken van het vroegbloeiende sorti-ment. Dat geeft meer voordelen dan menigeen zich realiseert. Spreiding van de aanvoer in de markt geeft stabielere prijzen, voorkomen dat er (te veel) productie is in kansloze momenten (zoals de maand januari) en aan de andere kant kan er op de bedrijven een veel betere planning worden gemaakt met betrekking tot arbeid en energie. Het is erg duur als veel pro-ductie in de winterperiode valt omdat dan vanwege klimaat er meer gestookt moet worden, terwijl als er voor een deel op het bedrijf geen productie op de planten staat, de planten koel kun-nen worden gehouden. Er zijn zelfs proeven gedaan om naar etmaalgemiddelden van 7°C te gaan. Sommige cultivars kunnen dat probleemloos aan, maar andere cultivars vragen toch om ca. 13°C. Maar als het hard vriest en u kunt een afdeling naar 7°C laten zakken of hij moet 13°C blijven, dan kan dat aardig schelen in de stookkosten. Voor enkele cultivars is het echter wel beter om op de 13°C te blijven. Earlisue 'Paddy' is zo'n soort en het ligt in de verwachting dat cultivars die Earlisue als ouder hebben, ook zo kunnen reageren. Met takken erop moet u toch rond de 15°C blijven voor een goede kwaliteit.

Wij hebben voor onze vernieuwde teelthandleiding, die binnen-kort op onze website staat, een schematisch model gemaakt voor jaarrondbloei. Het is een ondersteuning van gesproken en of geschreven woord en moet een en ander begrijpelijker maken. Het is toepasbaar voor grootbloemige-, kleinbloemige snij en pot Cymbidium.

Aan de licht roze balk is te zien wanneer dan bloei mogelijk is. Jaarrondbloei bij Cymbidium is dus géén utopie, maar een optie!

13 - 19

20 - 22

Temperatuur Per stadium Tijdsduur in weken

in °C Grootbloemig Kleinbloemig

10 - 13 °C Takaanleg 12 - 16 12 - 16

20 - 22 °C Scheutgoei 14 - 19 10 - 14

13 - 20 °C Takstrekking 16 - 27 12 - 23

13 - 19 °C Bloei 4 - 8 4 - 8

10 - 14 °C 22 - 27 18 - 23

Combinate tak-aanleg/strekking

Bloeiperiode bloeitijd jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

zeer vroeg aug-okt

vroeg nov-dec

middelvroeg jan-mrt

laat mrt-apr

zeer laat mei-jun

Groei- en bloeitijden per maand

Temperatuur en tijdsduur in weken per stadium en bloeitijd

Cym. 'Dream Bisque Golden Wish' ®