194
LU T-KHOA TH C-S Ĩ , GIÁO-S Ư TH C-TH NGUYÊN KHOA-TR ƯỞ NG LU T-KHOA Đ I-H C SAIGON LU T-S Ư TÒA TH ƯỢ NG-TH M SAIGON Sài Gòn 1974 QuynITp II Din Ging

p©hi hT@ Uhb ÌhHn jhpC jhM L - Nhatbook · p hp mhk m luẬt-khoa thẠc-sĨ, giÁo-sƯ thỰc-thỤ nguyÊn khoa-trƯỞng luẬt-khoa ĐẠi-hỌc saigon luẬt-sƯ tÒa thƯỢng-thẨm

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • VŨ V Ă N M Ẫ UL UẬT - K H O A T HẠC - S Ĩ , G I Á O - SƯ T HỰC - T HỤ

    N G U Y Ê N K H O A - T RƯỞN G L UẬT - K H O A ĐẠ I - HỌC S A I G O NL UẬT - SƯ T Ò A T HƯỢN G - T HẨM S A I G O N

    Cổ Luật Việt NamVà Tư Pháp Sử

    Sài Gòn 1974

    Quyển I  Tập II

    Diễn Giảng

  • Tài liệu được chuyển dạng và đăng tải bởi Luật Khoa thưquán, với mục đích phục vụ hoạt động học tập và nghiên

    cứu. Không ai được sử dụng tài liệu này cho mục đíchthương mại.

    Thông tin liên hệFacebook: facebook.com/luatkhoathuquan.vnu

    Email: [email protected]

  • 'I •

    .·.

    . ' ·•.

    ·. \~~~- ·.

    :;~~:· .:~:' . _;;:_.· ...

    VO -VAN-MAU btQt~khou ·rh9c-:'i, Gic&o-'-" thl(c-Uw

    Nguyen Khoa.tnrb(1g Lu{it-1

  • _I

    . ;· -~-

    ···-/ .:

  • ··.-

    R .'P

    JlJ QPHAP .. SU" !LUAT GHA DINH TRONG cb .PiiAP· • -

    BAI 1'Hfr NHAT : cAc NET BJI.C BIST CUA TU'-PHAP-Slr . VA LU~T GIA BliTH TRONG co PHAP

    ·----------------·

    ChUng Ia du biet h·ong c5-'lnl).l, khOng philn bi¢t cite uganlt COng~pMp vii Ttr-pht\p nhtr ngily nay.

    Vi vijy, str ph~n .hW hai ngimh ·hr-pMp-sJ. .v~ c6ng-ph:'tp-sti· chi: lit m(>t s,r phi\n-lo(l.i then k)f-thui).t pluip-1:)• hi~n-il(l.i.

    Ttr-phltp-s!l nghiiln ct"m ch~

  • ~~·t ei'-z piupn ,-i Ttr-plu\p-sil·, lU Sf! Jllun htm ;.:1·,u hai ci!a hQ.I dan-lio:)l ,.;, ilinh-lu:}t. N6i kht\c, nioi •l.ieu ch\n··ln:JI· dll'!)T· eli ph.\p cpl djnh .

    1.- Quan ni~m hnm hiin vll Don-h:9t va Hlnh-iu{lt. \'i plu~m vi lt11)t phlql n6i clnmg, ,.,, ph~m vi lu:).t gia-dlnh

    noi rit'ng. chi ];no gllm nhii·ng v1iu ifi: lio'•n h¢ den. tro)t t~r c6ng xil h¢i. miii l:hi niH\ li'un l!u~t xc't din pluli crui dinh m(lt vi'in ife gl, m di nl1ien ciln phiii dt}' lit}lr -ngiin nglru cilc sl;l' vi ]>h;,itn cb thi? him thlJ·i x~y Uen Yil li1m riji l•Jl.lll Lr:)t tl}'. ~Ong xU hQi. Yi Ie fly, mUi llii~u lw~L c"li.'Su dt,t' li~n 1lh li·ng s~t· ·ll'il'ng ph~it vi! phucmg di~n hiph lw)t. N6i khiw, lrong cil phitp dii.c6 m(lt qunn ni¢m h

  • J

    1. Tl n~ng nht;.

    2 .. T6i tru:t;rng lit t(>i danh biing g(,y, gam (:6 5 hii.c : 60 trlrq·ug,"70 h:u·

  • v:l SOOO ly tuy theo · i(>i ni;tng nh~. Ngoiti rn ph(im nMn trong mCii tnrlmg h

  • -';\

    . ;

    .....

    Qu6c Cung Qu

    . phlim phili clmgc 100 quan ticn cho n'toi tr:)t, quau nhj phum phi\i chu

  • h~ tM5ng rigi1 hlnh hay s6 !rl).t (ho(ie hr) phiii h(l, chllng ta c6 lhl~ hll!n rO (1u-c;.r~ nhit lluu lttt~t ·d3. coi viln d(; c6 tiim mti'c quan trou;~ nhir the uno.

    • • H. • i... ~ ... ·~ • .:.. . ·. : I. '•.. - • • • : • 11.-- C;Jc ngu\)n goc liiln h~ d~n lu9t gia-dlnh trong

    co phlip ·hay s'! h?.!m han gi!Sa lu{'it phap vi:! luon l:if.

    Vi C(U!lll ni

  • ,•

    < •.

    Ill I

    theo ughi !~. Trong hu1ii dau lien, ·cite nghi lc do Xlul'"' Dien du nh1ip vito Vi~t Nmn chile,; da pluiu 'i Ha~-Vo-be (140-86), ngu·o·l'ta tlm ·thay h:en mi cha~ aaiJ ... . .· . . . . . . . ·.; .·

    .....

    . ... ·. . . ': 9' ·.:·:

    •, '

  • · 3) Sach ·u-Kv, .den cuoi doi Wi-De, k!Ji C~ng-Vtrong (') nuCtc LO ph::\ ngt)i nha elm KhCJng-TU· .d~ X.tlty rQng thC1n cling di~n 11hit vnu, ngn·i>'i La

    Tuy b¢ U-Ky cHi tim thfiy tir dai. Han-Vo-lle, nhu:ng viin. chu·a du'Q'C so~n thimh ·"'tch. Ltrit-H trlmg (80-9 trm>-c ky nguyen il·J ,:,l) !a ngtri>'i

  • II II

    n~~ b~p, Le-triiJu thi1:n chinh, L!ch-tdi!u !1H~n-chuung, D~li-Num hQi u1en v.v ...

    Cll.u cti.· vcio Sl! qui Ujnh cila hai lOCJ.i li:d li~u glii tren, cJniug ta nlu}n thiiy qunn ni

  • . ·. - .

    ·THIEN THiJ· NHAT

    .'\

    ·[HNH

    _ Trong lthttOn l:JiC dt_ti gia dinh pht.t_ ~1C) ngay xu-a, .· mOi khi ·. m1)t ngu·Oi_ con lrai dn·q·c ngn·Cti gin l:nrCrnf:i cho phep )Am. gilt

    . .tlul, thi d~i gia iiinh ny l(ti bao gom. i.ht ti~ll gia . ·. : :. ,· ._._: .::·}:_ •. ·.- :. ···::.t · •. >. ·:. . . .. ~ ... .-.-' .. ~ ·:.~ ~ .. · ... ~:: ~-

    ', . "!: ...... -........ ,•,;.

  • ' ' .

    Ill i

    r·r.rr ... ,.,.,, •r•7 ...... .... ~-~·-~···; ~ •• :.. o. (I 1 I IT J11l:, i.\11(

    Trong C1l-lu:)t khtlng c6 n11)t t1ien lthmln ·nice~ tiinh tJgh1n hdn JJhtin hay gUt thlt.

    v;~ p.Jnro·ng rlin viet them -JI:- hen qmh de p!J>tn hi~.t.hni chu·: -!1} Ju)n lit Cll'cJ-i VQ' \'it \.~• htil1 lit diiell [oi.

    Chit. nlu\n. {tSl chi nh~i.ngu·f>'i r~. h!l.y ugu·tri cihl dthng;, vit , sny qing c.6 ngh'ia. h\ lfiy ch(Jn~.

    Chfr thit .!Q. .. c6 nghiu Jn J1[y YQ', vit chlic giA Jt/C c6 nghln h\ ·cqn gUi vC nhl1 chbng.. ·

    Nlur v:iy hai dnnh t.ir lccln nh1ln hay gin thit lei nhirng dnu)1 Ur tang cru:\t, tip

  • dii, c15 quiln t.li· tn)ng chi>; (

  • . · • .

    IIIII

    kMng c6 n.iii riii Ia t(li 16·u nhiH. Ong Thnan (lay ·con g!d vua Nghieu) t·u·iri V\" m::t chiing trinh lnr6·c v6·i cha m~ xin phei> .chB.ng qua vi li' vo hl)u. Cho ncn ngrroi (juan 'tir nghi riing hiy 6ng Thnlln khOng cito trltih .tru·6·c nlur.ng cling coi nlin· in phf.p ella •n~;, Yi O· trong m(lt holtn ci'tph di,lc bi~t : cha· thl dlli1, m9 gh.C tid 1\c d(lc ; neu xin phep thi chi'ic cl~n kht)ng cho ; nllll'ng ucu hty~t t).l' v6 h~u, theo Mt.mh Tir'ciing ll).i Ia t(>i d~i hilt hi~u. Vi v~y, hitnh d1\ng ci'ta vua Timlin (hrQ'c M(lnh Tir coi lit ·h~·p 11'.'

    · ·Quan ni¢m cilll Kh1lrig-gj1\o co du·i;>·cnhit liun luM Yi6t Nam chap nhl)n'lt·ong ca phitp khOng? Bl'l.giiii qtiyet.viln tlll lllty; diil phhi nghiCn Cl'ru van tiC .ve hni jJhu·o·ng dit;u :

    . ...

    PMn clnwng 1 : Si! Mt l~p gUt tlui..

    · PM.n. clnwng 2 :·· Hi~u 1\rc cita ·gi!i tht\.

    0

    (r) l'IIqn!z-T!r, chrrO'Ilg Ly tau thrr(Yng, 26, Mq.nh-Tl} viiit :· •Biit hft11. hii'll tam, v8 !z4u vi dqi Thulin biit ctlo nhi thU, vi vii hq.u li& ... Quru; tli· di vi·do cao chb·. A .f s : ;r- .Jj: 1f · ": ': .;.* {f( J\i . .},_; if + % ;r., .'/i. 4. .. ;;;, f{ ~ ·' Jlf "i' '-< 11. ~ll' % -

  • r,- Ngii hlnlz gom nhitng hlnh phqt gl .,

    2.- 'r(Ji hi> · . .-· . ··-·

    .,

    ~::~ .. :;:-.: .. -~.{.~~,:. --~ :;:-:, ......

    thrl' nhift). · .·.

    · .

    . : :.

    ','

    ··.: ,,,

    ' -~ . : : :·: . :·-- . '/ . ·: .. ~ .h - ••• ":.:.. ... ~ ••• •• • • ~= :.~-· ~ ~--· .

    .·· .

    . • ... , .. " .

    . ; . ,.

    ·, .;_.

    '; ·:• .

    ...

    ....

    •' '

    ,'

    ... ~:-. •, . ~ . ·:.. •,·

    ., . : _. ~- ::,'·. '

  • :.· ...

    . ',''

    PUAN CHU'O'NG TH(l NlltlT

    . su· K~T !l.A~. GiA i~!lJ . . . . Trong phUn clnnrng Jllly, lhn ltr(.rt se bftn f~>"i : 1.- Cite meu kiCn vC 1l()j· dung g~{t thlL : 2.-l-lil1h lh(l'r. gilt !hit, · 3.- C:tc chG liti ve (li{~u ldQu gi;'t tlu.\. tl;;-- BUng chthlg gill ihlt. ·

    . TII1T THI} . NHJT

    eJ!Eu Kn~f'i viE NQJ DllJfiJG mA THO Trong C1l-lu:}t Vic:t Nam, 1,tiit !hit dtr(rc crnan tii1'm nlm m(>l

    v.i~c liCn h~. di!n' nCn' tUng cim

  • l~p neu c6 cha m~ hay m~t nguai h}n thuoc (nghl:a lit bft con· dirng hang tren) dti-ng clni hOn. ·

    Ngoiti ra, gi:\ thti khilng thl\ dm;rc ci'r himh

    - gili-a ha· con thiln thlch, · - trong khi cha m~ c6 tang, - tt·ong khi cl1a m~ hj giam tit, - neu kMng ton tr>"

    . ,·. ' ·(~~:;"· . .... A . ._· luQ(. ~~hg Olr~:;, . ···~,.' . · ' ., ·. :-~:- . . :;::~~:J"

  • con gai · phiii phl)t 50 roi. N!iu cha m .cMt, si~h IIi hay 'lien t~ phi\i ni)p cho ton nhiin ho~c huo·ng.ch!nh (nhil chirc.tritcli trong lang). · · . . .

    Bieu 314 ntty cimg dwq·c ghi ch~p t.rong Hong Birc Thi~n chlnh thu, dm)"i m(lt hinh !hire minh h>J.ch hcrn viJ. nho·

  • linn ln(il minh !hi ng c..lo h:ri bi!n nmn nh· djnh, nlm lt·ong trm'nig liQ'Jl con trni dtr6'i 20 tn.1ii vit con gc'!i elm tr u11it (.tuy .h9 kh6ng_ h~ cu·O·ng b1k-h),.' rieng nglriri chli hOn phi'ti tc)l, cbn hill hCn nn'ni. nil· kht>ng bj t'.,li.

    Ch1t thich ., · · ·, ___ , ..

    Xem nlm vl)y, qu;n ni¢m c_Lw CO lu~t c~i ~ti6 tin\ ]:l: n;~f-. • • • • •. • • • ,r . .,. ••

    20 .· _· :~;.{:"

    ,·, '··' ,,., j : -.. . ::;c /::.:\: ~,,: .~:;- ,; ,! :i~:i~,,;,j,~; . . .::: •. ~~i::.:.M:! ... ~:.'.:.•. '.: ;\ _: .• -.. :t~ 00 ' ·~ ·

  • : .•· .. ·:';.,':.:

    st.l' gino hit;n gifht hni l1Q, Ltii d~it ngu·l)'i chi'l hUn \':'to m~)( dJu vi quan trQng.

    · Tronri su· uuvCl ciinh Jf·m1 !"lw!L11 gb'!. PH:, :~!jt:-trt :.:.hi'i. thkl se din c.u:--va~) tie~1 cht;i:tn ntl~ ? Ti,~u C'hn~in n,·Jy.ciing phili lim. tt~ong plu:trn vi qnyCn lqi elm d:,1i gia dinh, plnl' 1-lllng-Bt'rc Thi¢n cJJinh thll' d:.i ghi r

  • li ·(di~u 315 HB; 94 GL ; ho:t d[n). NOi t6m l(li, gia thtl Ia m¢t vi¢c quan trc;mg deii vir:i gin dinh han lit d5i v&i hai ben nam nfr. Tuy nhiiln, h·ong c6 Jut)! cung t. o _ · · 00W.Ba*a•*~&A3a·A~~~~o

    : ... . ,. . "/.

    ::,.- ... :.··· ··· .. : ·: ·.:···.: ·-·- < · .... :.-. -·~ .'

  • i.

    •c.;·.

    Theo ban djch b¢ Qu

  • '.

    :., ...

    . . plrGl, ngh! h'tl'\)'ng lJ1H.ll1o)p. V ln;)t Lhi ftimh, qu6e tril?u hftt khlr.>> ] )!ch : !:fl(l thi1 l;hOng phiH (;t'mg Jo,~L hay e.img h'ra: Trtrl)·ng ii~1 plui.i c(> Iw\ji t1w·(rng, hojc tiCn vn·o·ng t1ii nCu rn ph[tp mt~o, lc)n ty p1Hii c.:O ln)t lt.l", troug ~(\ch I~ dii c6 minh l~nh. · BO h't ph1:•p nn·{I'C.: r/3 r~\ng 'c:l6 hru trt~yCn h:~n thC. ·Ngny~n Ml) lhmn tAm g-ilill s:.wg, trong vi~:.c ket 16c XC:'. kr, lHJ' chOng l(li ,Ph(l11l vtio tiiilu yirl I lui phi lo(d, ll(i!J klu!p mio f(U /tl'll. Ctlc bri colt ldJt f;J .i.hongt!ti! lfiy nhan, uen nyhi t(Ji tam ch(lc tru'(mg. Pltai y lu;J.t H1il thi himb, nh}t IHttrc ldHJng th(! tha Hnl:» .

    . : 'l'lti Ht;n. wly, cl1i lit m(lt .btrn (Ln nhung dU tO cho tn rO ]~\ ·:.:c-plt:ip chi chie·u-thity, di~c heu-truy~n h,\u-thf. :Ngu)'~n ll!o bat eO clit\n-c~nrang, phi-vi quOc phi~i, tQn trnvug b:H tlH)j) ei1i tc)l, dl ~~un dO lu~jn

    · c:hi diilu. YJm\t thi-Ju\nh, quiic-lricu nghj chieu phi\n dj». D[ch : rd:Iai ben nnlll nii·li'iy nliau pluii kluic. h9, il6 hY ili~n philp.cltti ti:.~n vtrn·ng ph;}i nCti theo. Cimg h9 nul hro·n[f·phf.ii, lA tnii . minh. l(•uh cita ·Iu,u p.hitp. Phep nu·(rc dii ro r>ing, pluii lim ti·uy~n l1\\u the. Ngny~nc~fii ·khOng lheo Cli~n ·dmo·ng ell, Jltm 1 rll:i pht~Jl ~~ u:O·c; khOqg ni tr~\t lt~· tnrihtg flu trng 1H), kh~tc llito l

  • II I i

    liJ«,)t le.ulJ uiim H(1ng-Hlrt: lhlr 3 (t./7.1) nhan clC ; I·i trong hQ, c6 th~ nh(ln thiiyhai sty qui djnh gau hwng ttr vil ·Jllnmng dicn n(li dung liin ca liiuh U1rrc:. . ..

    Hi.- S'f ~it'im c!?o trong !"{'~ GiJ Loros·

    . Sty nghiem clim nay C:

  • •( ·.·

    Tuy nhien, theo c:\c ban ·an \lrr9'c ghi chcp trong b~ Trung Hoa; thi •'!' c[m,dolm cac gi:i. tht\ giii·a cite ngtri>'i

  • ·-

    II I m

    Lily co, ~htiu, chi em ct1ng dong hg, dl! tang nhau 3 !hang h·o· len, cfing tleu theo !u(lt thOng gian mit xi'r - (l\'>i d

  • tang nZtng uh') mil lu

  • II II

    nay k]u)ng CO tlnh c:ich luy¢l df!i; Yi v~y 6ilg ])a bj giaJn ClliJ;t' c6 the c.ho piH~P con eh:ht _Uun gi~\ .Un't dn·g·c. ((NC'u c6_ .!Jlu>.p ctm (m~r hh, cltl du·c.rc lc'nn lC thltnh hc)n mil khOng_duoqchny ro ·c(} lni; iin uting ; 'trtli .lm}t, phtli h~l mOt Lr~b1 (diCu. ats· do(ln ctJi hm ·hay h)l

  • Bf?~!v THIJ NAM

    PHAI TON TRQNG"TR~T Tl! THE THIEP

    VI lll\!C dJch .Ju'u tmy~n ~i¢c l)lwng Sl)" .tl\ ti~u, c1l~J~~~ ua khuyt gin dlnh co nhie1i con drrQ"c coi nh1r m(\t gia dlnh p"ln\c dll:c; · · ·

    Tuy nhieil, d1! gil'r tr~t llf troug ci;;ti gia (Uuh, tr~l t~' ph:J.i '. dirQ"C tiln ll"Qrig.gifra rigu'oi VQ" ca hay VQ" ch!nh (tlnr/rug gQi· lit ·

    · chinh, tMt) va cac v9· Hl (thrril;ng g9i Iii thit· tMl), vil. nang hliu ·· thu-o·ng gQi lit thii'>p). M(it doi.khi ngtr61. ta cling g9i .v9: Hi lil. thi!ip, vit nang h1lir lit thtt· thiep. :. · · ·

    . _-·_.-~ili d[ c6,v

  • llli

    dfrng» (') : Do c6 vq clr, l;d Jay vg cii khac, b! to)i dCl mQt nam; di5i v6'i nh(t gili, t(>i giam m(lt b:).c.

    2) Bieu ceDi tM vi thi:

    :·-_,·. ·_ .. Clni thJcit diet! nity, ·uhit him ht~t trilht Nguyen. du giai· I .• ~.hlch rir s~r phiin biN gii:i-a ngtriri vq ca. (the) va ngu·iti VI)' -le I

    :. (thiep) nhci-. sa_u : «NgtriYi vet cit ngang· lul.ng.v&i chll_ng. Trhi ·· · 1\ii ngtr6'i vq·le chi'du·9·c ti1ip_ph(\n·trong gia dinh. chllng.:Bem

    ·· · . -.'Y'l cii ;

  • T,·ong ~'." qui djnl, c1tn. b(l ht;,\l Gin Long, ln thny nlu\ l:Jm lu:lt' trie\1 Ngny~n dfi chJu "ilnh ~urO·ug rO r~t.clb.l~H)~_Tntng Bon ; viv,~y, hinh pll(lt nlfng ho:n vit cling kh6ng c6

  • ·'· ....

    . -·;. ·, · .. ·: ·_,

    ... -:-"

    r.- V ai triJ clul hUn trong gia thU. (Ch!! J~: tfe tl!i niiy gom cac · . cfiu hili t.ir r difn 3).

    ( CHI] ? : Eie tiii nizy gom b" iloan : · . . af Cifm dot!.n git!. tlzu trong thtin tlz!~h . .

    . bf Cifnz· doan gia tM vi cir tang

    ~1 Cifm tloan gitl thu. vl. 6ng M cha .. m~ bf ~iim t.ii) •

    . .

    :.

    ·:. ~ ..

    . -~: _: ~:.· .:·

    .. ' ....

  • I. M_,_r_:r_mr_·_B-~1_·_:_. B_· rf:u KIJ!;N NQI nuwo no QUvEN I - ' LQ"I CUA Hi'

    · trQng den. · · · . • . .t . . ; . . . ,.. . J . . ·. !.- Nguyen tac cha me dot duu con ngoi day, · ...... · · ·· ·

    --

    : .. ... :l

    I . , • • , ' , ' . - , . ·.·' .•' ; . ' . , ..

    C~U; vi hOnnhiln 'd~Q'e.coi Ia lie,; ~::in,~~n d~Lgjn i!i~¥.'>_.:-~.::::~:;

    :,,:;;~~-: · ;· .. ,,~;~;;,, . :, . . . . .. :: xi,:L::,: ;: ,:;::,:;. i: , :-:: t)·~~;f:,,~~~tlf2~;;{.iti~Li;£~h~~~;

    '

  • \

    nhieu hon Ia vit;c trarn n5.m ciia hai vc; ch~ng, neu van d8 1mg thu:J.,n ciia hai ben nam nil-lt dieu n;'to h·ong !m).t Hllng-Btrc. Ca trong hai quy~n· Hllng-Birc Thi.;n chinh Unr va .Thi~u-Nam du hq. l(tp, cftng !thong co m{)t tili u.;u nao li

  • vo hi~u. vi w~y. ·J;UA ng'trel'i r.on khong co tr:ich nhi~m tn•·&c phap lui}.t.

    _·11.- Bi~t I • ...,:;· "'! \rng thu~n ~u.a Vf1 doGng.

    C6 hai trm'rng hc,l'p d~c hi~t mil· SJ! trng tlm;,\n d1a wr chllng dtrQ'C nha liun lu(lt chit y Url.

    .'A·-:- TrU"ii-ng hvp gin thli do -mim nfr quy6t'iljnh vl chi ciln > h3 con xao ' · .. ··· ·

    Bil!u lOa G.L. n:ly, tn) liOn mt h~c. . · ·. • . . .

    : s·, tlt\rc, de khoau p6i !rcn . cttn dieu lOD. (}L I

  • . Khi cac ngmo·i than lhn

    Tnmg.ln~t Gin-Long

  • vi.gi:l. lrtrQ"ng nh1it bach,,{') Nghia la: Phitm ly au o· ngoi\i (xa nhU); ton tmo·ng sau do djnh hon, ui!u ngtrbi ty au I'! minh · CU'Oi VQ', vi~c ctrM xin da·xong, thi du·9·c coi lit h-p phap, neu. vl~c clma xong thi ph&i theo ngtrlri ton tmo·ng. Trili phep, phili ph(lt 100 tmqng».

    Trang quylln Btrimg-lu:l.t S6'-Nghj bil.n ve dieu. nay, c6 djnh nghia hni chfr ton htrcmg : «Ton trm3-ng, vj t1l ph11 mii:u, phtt · mihi c:).p ha thtl.c ph\t iniiu, c6, huynh, ty» .. Ton . trm!ng la ong. bil, cham~. Me, cliu, ·co, anh chi .ru(>t (').

    Trong ln(tl trieu Le, khOng qui djnh h:trimg h·p nay nlnr · lu

  • -.

    DO~lN THU IIA.l

    SIEU-Ki~N TUOI CUA HAl VQ CHONG

    Ve SJF qui c1inh tuM ciia h,ti. V. (Nam tir n.ien th;).p hat d'l tlJU't dieu rieng bi~t dm lu(lt Vi¢l-Nam, kh6ng c6 troz.Jg lu(lt Tr~ngHoa. ~icm nity. chti·ng tO. rang nha ·lam Iu,\t. tricti. L~. da bi

    ~,!: 1f :t (U-ky Chtrung. ' ..

    ... ~ ~ ..

  • 30 tu1H !hi tning ki~n, c(J. gia-th1it. I\'lm v:jy, tuoi I~p gb d.inl; · e6 thll Ia trong khoang :2.0 tliin 30 hiM. Trong n1i)t do;m kh:ic, S (") co'n g'li den 15 tu(·,; hlm I~ cai tram vil 20 tnoi thi gil chOng.. ·

    ':oag nhit linn ln(lt trieu Le !thong thea thing nhu·ug hJ)ng tur';J trcn c1ta Trnng Hoa. C6 !C m(>t phlln ci\n"clr vito moi quan lluu lo li¢u cho ... c,\c gia dinh · s&m .c6 ngu·o'i ph\1 h·itch vi~c pht.lllg tv trung t6ng mien. mhllu mu6n trunhn;m taci-hon, "''" tnoi 18 da du·o·c an-i!inh cho con trai, vii tnbi 'ttl ch6 ·con gili~ trong viQc 11~~ nhAn: N~u so slmh v6·i ~u~i dn'Q'C rill-djnh trong b(> Dim Lli~t Philp lii'18 .tulli cho con 'trai, vil16 tuoi cho eon gai, ta se ·ro lit quan di1l~n co lui;\t Vi¢t Nam rat hQ'P-1.)•. Cung nen nhiin lll!J.nh rling hi¢n nay Sl\c~llll).t 23-7-196

  • II II

    g.iao liOn>) (1) ngb1a lit tuc Iwi hQ luht hou, klJi C

  • Trong b¢ ln(lt Bong-Bifc van d~ kM.ng dtrqc dil trOJlg mQl cHen k].1oO.n · nAo ciL T:;ti sao c6 slJ:· nliu· vf).y 'I

    c:}p . dC'n d~ ' •bi¢t

    · . u.-i.J~t !1a .. 9~&U:c khon!s·q~,~; dintu v§ di5u k!~n eia ca~h vci .blin t!tl:!. · · .

    T1;oug iu!).t nha Brrcrng, ~i1i q·ui dj~lr ve tnr.erng .. hQ'p.· hi!i .. Mn. (tighT a ·Ia .(Hi hlfa. ga con mil doi Io·r kh6ng ga nil:a, iigay ..

    . nay ta,g-p :m\y co th~· coi nlm SJ! lam ![n ve ban th~ '(erreur . ·suhstantiell~~ • .'mit hi¢n ·nay; d>ln lu>~t ciia· ·Pbap va dan lui;\t ,Viet-Nam lditJng· chlip nh(ln; nlmng trui J:.d dfi.clu·Q·c ·dau·lui;\t · B.li:c, dan lili;\t th\ly-si: va dati lu(lt Nh.tt.

    . ·' . . l • -~ • •• • • '; j • : ·• • .• ~ • ' • .-; . ; ; • :o ' ' .. • •• ; •

    ·. (x) ~it Jlf ~K ,~t- ; e:. ~Fd\lo it' , Jl. :{ ,fh'.MI · ( f.!j i~' ~.. ;·. .: .. ·. :- ..... ·.:· ..

    ·.· .. Diin-lu~ lu~Q·c gicing. · · · · ." ·-' ,· · · · .··· .: . . . .··::: .. '; . . :·-· ': ~ . .' I .· ·. . .·,.

    ' •\• . ... . : . . ·,

    · ·-·~\ · _· -. __ ;: \~.f;;::~~/:~:~.;·:tf.\:.t(~}/~r

  • ·I

    II l m

    ~{tC s~l·lira d6i, diCn uay cOn hao g{'iJn c3. b·u·(>'ng hqp «Lrd.o hOit». tttang dtro·ng v6i l:nrCrng h9·p 1axu lfin ve ngmJ'i w\y vO·i nguO·i kia trong dan-lul).t.d!a Au-My hi~n t,,; : «Clm vi hon, nhi · ntr gia vOng- 1n~o gh'i, diJ nhlit nien, na1n gia vOug nwo giii, gin nhlH dS.ng, vj thitnh giR y bibi u6'c, di th3nh gill ly chh : «T'nmg vi~c h6n nh:ln, mit nha gai lira nu,1o, ph~t mQt nhn1 tQi dCJ, n€u nha trai lira m.f].o, t(>i tung m" uhlim Hln

    .. nay va ·.co ni

  • nnu la '!' !lu'z hr·p vM t!wlln 'pliong m.Q l(rc czia ta:· .Vi." CaC s~r Vong lll(tO )rong gi:i lhtt rift 'l!iem,nen nbit l!tm]u(d kh6ng chn phni (!ijt ra hinh ph,it.. Ho·n nii-a; lro.ng xil 'h¢1 dl "elm ta, cho den m -~~u).t Gia:~n n 1;. uii· t11~o ii c6,. lim.

    't;,U,cnl\it.gUi-hi\~ chj ·hay :eni ra. d~ )'Clll lll~l-thay, roi · khi CD'6i l'.li·:gii nglrlri co tltn l*t, do ·sl_nh I~ se phiii lruy hoim. Nen nhtl. frni vong .m:_lo; ·si( phai ph;,tt)arig nit)t. bi)C. 'Vol'ig m'(IO ':diJi. v6i nhtl. trai'Jit l:i.p :hiln tim cho con chi!J!i.mit· Jiun gi>t tlni cho cpn .

    . nu6i;_ho~c giii. c01ftrai c6 litn. t~t, hi\9 .rign·p'i nnh liay. 11gtriri. -,;;n:_ niaythe ra .xim1 mi,(t, 1:oi litm gia ilitl cho ngu·o·i ·t~i1 t(tt, cue Acl ~inh)6inhit:gaikh0ng phUi.hoan·l(li.ll ... ··' : . ·:· ·. ·: · ..

    ·· +;·6~g it~:).{nJ~~ ~~·img; cui::g ril~u· lu

  • II II

    thm).n trong tm·•i'lliJ ilQ'P l!OO!J m,w Jzieu ·llzcq ll:Jhi'a rojng, nghia M bao gllm eft hai lru:tmg bpp lr{w hon va lam ilia brill lhf, chi lien h~ U7.~n s{r ll'll.tJ ilw{(ll cila cha me hay· n6i c:J~o riJ. ... lw·n eli a ngtrcH clul. !JOn. V1 v(l_y, trorlg lu(lt ciing chi n6i cif!n · sl.r VOn-g 111\\0 ciHl. nhla trui IH:y ei';.~ IJ!iff {~Ui, chir idton·g n6i uen thUi di) cim cp.~nh llai du·o·n~~ str !ii.lp lily nhau. I-Iinh ph~t trong 1u:).t cfing chl duvc tru li\' u c.l6i vo·i ut;uO'i ch u h6n .ma thoi. · .

    Bi;\c diBm nay l s6 dien cam do>m giit tjlit, !ien.lien h~ de!l m¢1 viti tru:i tii tpro•ng tM.

    ·: . · ·triu;th.nhil'ng ·sl).· plui n lo(ln do cac quan lam vi~c & hiim · 'th(ly · ··kilt thAn v6'i c.ltc _liz tn~o·ng hay quau fang d.ll f!,il.Y llY the t~i din . ;'plnro-ng hq cru tri ..

    . b) Qua~. l(li va. ca9 ~on chau i

  • d) Khling am;rc lay. dil.~ bit ph:;mt-t(li; ·tron · tnl.nli .san kpi . vi¢c da. phat gh\c (~. 388 Hl:l, 104 GL),

    c) Cac SII', nam va dq.o si kh6ng dU'Q'C lay V9' '(d. 1!:i6 GL) (nllu kMrig phai ph~.tt 88 tni·c;mg va hoim htc). . . f) Cac ngtrb'i ltro·ng gia va cue -ngu·M h\l ti~n (nhrr cilc no t:f. khi\ng th1J lay rijlau (d. 107 GL). '(t t6 chirc xa h\>i chim hi\u trong di vling, nhfrng dieu c1im do!in 'nay chl ~6 thto qnan ·ni~m. dm;i·c tr

  • II II

    I Bil.I Tmf TV'": HINH THO'C VA BANG CHVNG GIAT.HO TIET THU HAJ

    HlNH n!lrC GiA THU

    Theo qrmn ni~·m trong co phap, · m(ic rl~u giit·tln\ ·chi dm;,.c· coi nhu· ·tbimh ll!'u; m(lt khi cac nghi ~~ hiln nhan (l£( ctn·qc. cil: . . hi\nh chu tat, song lu:).t .H(lng..:Bu·c ciing nhir lu:).t Giit-Lowi ·dii chll ·Jrqng dijc bii)t" den Sl!' hira gh\ thit. Nhit li111~ hti;tt dii. tlnl·a nMn cho S'!' dinh ·Mn m(>t hii)ull!'c cti·o·ng luinh, d~t tr~n din ·Mn sl!' thiinh tin gili'a hai hq. '

    Ngolti · ra, dl! cho gh\ tln\ khoi qua t1ln k(:m, nhit liuh.lu~t · . con quan. tam 1in Mi·Mn ha:y: b¢H1u·a :gia.-thU, Ia m(>t hiuih viph:;tm-phi\p;. ·': ·!; Tuy nhie~, mt~on._ c6 ·gia-trj cti·o·n!{~l!il.ph;. sit ~ti·a·guHfiu:h:11y,: · :!

    . \llnh~hO!J ccling. phii,i thba miin mo)t ·, si)

  • 1.- Hlnh-th:\rc su· dKrnh-hBn. . . . ' · Ve phn·o·rig di¢n ltlnh tln\·c, sv q11i cl!nh. cttn Lu'(\t·H'Iing-Birc !rqng ve nghi thit·c, n~n chi. coi c6 ·(Huh hUn sau klli

  • -·'

    :., .

    «Phflni lui·a gil con g{\i, dU c6 phlic btlo hOu thlr,· hnr cO fu: tro·c (tri (nhil gi1i). Tuy khong co lhtr hira hon, nlmng dit nMn

  • l!!;~l dw Tnmg-Hoa, hay nhii·ug h(l lni.\t eli ctla ·cac mr&c ·khtl.c tH chju anh 'htro·ng ciw ln(,t nhit Btrlrng nhtr . Cno Ly va Nl.u.H Hfin.

    B -., Hlnh thl'rc s~Y t Gia-long. . .

    S~< q~1y

    Cln'mg tn ltil)t Gin~J.ong, h·ong dien l~ ·th(r hai etw. ,H~n D-1, .ilfi hilt cJndrc ILt::Lt nhiL Thnuh, _khOng thlra uh~n bria lri e1m llll' lnb htln· ci1a chn me, khi hni 'dlm tre chi J:l. hiLD' thni tr~1ng hu~g nw. Sl}.· «ehi phl'Lc gim~ h6n)> va tuc cUt·. v(lt lw giao. cho nhat't d€ litm hfing chlrng dCn l1i c?fJn. Ngoiti rn, s~ 1n'ra mi~ug, .khi 'tmi Ire· con lit h:io thai, cling l·c kS• kct gii'i·a ))ai hQ. ·cih>g -.~ ;,·,: nlnr.lu:)t nhli·Bu'iing; 'dilliz 9-1

  • > . ... :. ':•.

    cho ngm)·i !i,

  • Jch(}ftn r:iw minh th~ qui djuh ve ct\c UH~u kiE~n. nQi dung ci1t). S¥" dlnh lH)n.

    . . Song chlmg fit d:1 .. rO vni t1·6 qunn trqng ci1a ngtrCd chit

    hOn f.rong gilt lln't, vt\ vl IC fly, S\1' dlnh hUn phil.i lhrq·c ngu(ri chit han trnr: Um~n. BiCu n:\y dn·0:c pluin chieu u1Qt m'lch gi(~n liep trong ili( UH)t tr:)l v•l lH)p ti()n 1::.> cho eha uw, h"1y thco saniJ Jd:u. N~u eha mntt thu:cmg ehi' d~ng ngu·(d chi't bOn ]>hai chju l nic.h nhi~111 vii. hinh ph;tt.

    m.- Hieu lu·c sU"" dfn!t hem. ,. . . . Hi~u !tyc "6ttn st.r dinh !>On c"lii t1lri;>"C dq: \i~.n !"rong lni).t H/lng

    Ehrc ciing nlnj· trong Iu,\t "Gia Long.·

    A.- Hi~u 1\rC cua" S\r dfnh hon trong lu~t "1-laug Oii·c.

    B1~u :JJ5 Hong El(rc: c1il qui iljnh sty eM tAi ve hni".tru:lmg hq·p hCli hClu: · · ·

    a . ..:... Nett ni>il [t•ni at (lu sinh.lL: · .. : ·

    b . ......: Neu niH\ gM Mi hou, tlbi y khOtig muo1; gil niT· a,·· thi · ... · . ·.':, phai ph~ I SO. trtrQ·vg: Niiu nhlt wu· !:.>i · aenr gii · et>n :ella ugwll'i · · · . : ' .. •·,.

    ? .•.

    (!) llu~ng ci~iUh nl;ll' ~)· lru."O.o.g ngily n~·y. ···' ..,.

  • . ,,,: ·.,

    khitC Vit da thimh hon xong roi Hti phai t·i ch(lug snu lri !lnh mil liiy !hi phiii !1\i do; neu khi, Ac t:).t trrc Ia b¢uh phorig hid. Theo quau nicm cua Khbui; giao, ngtrcri mftcac l(tl: khong the thira himh clic st;r ph\mg·llf !roug 119; vi V\\y, uhii )iun lu:jt cho hiii hOn. Plu.nn t

    gia san, ngtriri con g(ti duvc xin · phCp

  • ViH v&i nlit! trni c1h giit thl\ san (nghin la ngu·iti chi1 h !ri tinh thi ciing u1Jng tc,)i; uiiu khOng td Unh thl kh

  • ...

    .·.

    mitih bi )it ~~ van danil) .. ·Nhil trai !~m 1& cito t6 t~~i nM tir · ctll'o·~g, 'neu khong t6 t:U:

    dll'irug, Jam 1~ Ct\0 ((; l').i nhit Jurcrng hOa, roi dem clii 1(\ V~t Vail· ·daub. den nhit· g;\i. Chii nhi\n nita g

  • hfht t1nrO·ng. Ngu·Ci'i eon trni tlura: e\'lmg con· chi sq ldtCmg. klHun nlli, khong d;\m quiln m~nh lr)oh c1m cbn.» (Nam viich d~n dlr(l'C ti)ng qtu\ (voc uhicn hay lt)a m1iu). Ngity hom san, d~y s6·m co dftn vao yet ltien bi:i Illp lieu, h~ se cl\t cl!ly . khicn cho cn¢c· han nMi1 theo y h9, se di tli'in chii chin ly. Boi'v&i li9 nh.\· trai khutig o· ci.tug Iitng v&i h9 nhl! g:li, vc tiiJu Ian 'nhni, nhien khi phi\i n¢p .m

  • Ill i

    L:\u cl~in, tt.te thu tiCn luu-nl1ai lUi b·iT lhfluh fl.ll! I¢ n

  • 1'1 iT TH (! B"i

    .· :,,cAc ~v· CHE rA1 vE &lEU KI~N GIA~THO. ·· ...

    Tren nguyen tdc h·ong di\n-lui,\t hi~n tl).i;. ithi mi)t chti:ng thtr· phap lu(lt kMng h9i du c•\c diilu ki¢n do lul).t qui djnh; chti·ng thtrfiy se v6 hi~u vii cac chiang sJ! co tM xin (iett huy .·dtrq·c, . Tny rihien g!:\ thli Iii mi)t cht'rng ·tlnr d~c bW quan Lrqng d6i vll'i vq cMng con cili, cling nhtr .. doi. vM gia dinh,. xa h¢i.. Do·· d6, .· ·nha lam ltu)t du gi

  • ....

    .. -. '·

    II l ~

    3) Theo di&u 9U Gia--l.ong nt~tl Ong lui: eha mr; .. d\y, la t!1iiy ro rCl dttt.)' nhilliunlm}t muou h•.t.n che· uhi\·ng tnro·,!g hqp lien .hiiy gill: tlitt, va hem uira·

    '"cho phep di&u chinh uhii·ng tinh ln)ng khoug .xtic ph\llll ui;ing nll . vito lui).! I$ hay nghi 1~ giit lhtl.. .

    Giai philp nay th(tl d(lc itao vii to ro rang nM lain lu~t trieu Le chi dr.r lit)n, trong trrro·ng h9]J. cltu hgp, nq.i'i·ng ·s1:r che tirlnhl(! nhat (con !rai hi h;t rn(>l h;\c, con giti hi 5lJ roi) vit clw n.(>p lil\~.t;J. !11\ .. choJ.u;/'p'H\ nghin. · ..

    11.- o~llj'er~rng hqp gia th!B bi ph a it d!. - . I' .

    .. .'Tr_op.g cil.c .trtl'Ct~g·l?Q'P rn~t hai hCn trai gili, hay nOi dto dttllg. ho·n cac nguO'i chii hUn hai hen ilii vi ph•.uit.nghicm trcjng v;\ost.r . qui djnh cita ltt4t 11:, nhit Jam luH troug ell phltp khoug cOng nh{t.tl· "" hiht hi¢u cua C

  • hro'ng lai ma thc)i. Nlnr V(\y, Sl~ W!u hfty giit·llni trong· ca-h~(lt da

  • 1 ngoiti ra IH;> ci!•,•g ;;i; th~ diiu clll.i·ng dii. n\'>p Lien Jan nhai hay-tien cheo. ' . I

    Mi).c di:lti.lroug hai b\1 ln:}t I·I()ng-Di'rc vil Gin-Long khong c6 1nQt dii..1u klh.~.:iu llito wiuiJ-lhi qui·-d~nh s~t nQp LiG.r~ 1)h.e1J7 · nhrrng b.te-l.; w)l' ~..:heo df.l co tt'r Ui.u O· nri'(H! ta. St.r n{ip cheo cho dlc hll'O'ng-chii·c lUng ulu't g.:\i r1u·v·c. coi nlnr sg: c0ng-nhi).u.··chinh . thirc cni)c hon nlu\n tlui v6'i c'lc nh:\ ch(•·c irach

  • Bieu ·nity cfing chit'ng mi~1h r~ng sg dh·;h· bOn chi coi nhu du~t·c cii· himh khi sinh m ·c xfi-_hl)i vii gin dirih ci\ng nh\m. (fama). . . . . .

    · Qt1un" ni.;m ciui c'll lu>).t Vi¢! Nuni nghii\m idtl't:c hO'n;'kl~6ng · COi ding SlJ' chUJJ hiht !hil.n, \l'l,lllfl c6 lhl'! dem J~i · .. b1i.ng :chtrng giit tln\, Chi 'eo cilC. nghi-1~. giit tln:t.. vo·i Unh: cac!t loii"g-tr~ng .vii s,i dtllp phi).n · ci'ta than thu¢c v:\ lwu ·nii·a elm t1l tien, .· trtr6•c

    . •>,·. ,•, .. -- ... · (1) X em cae dil:;n :ki~n ve · hinh thtrc v3 n:l}( dung' cUa Syj:·~diO_b· boD .

    . : · (thui;mg d~n). - · . . ·. ·

  • ' .

    II II

    b&u thO' til' dll'irng, Ul6'i lit h~u-~i'~ du~rng d'In· Sl.f thAnh bOn~· v.l ta lduJng n8n quCn wuc dich ph!.111g fiJ.· ciw. ·b.(ln nhtm trong_C{>-ln~~~ . ~ . .

    Vi vf;.y, (U(lu 1ll;1ln~! Hong-l:h'rc dii trirng plwt nhii·ng trai . ·.:.. I . h" 1' .... .. _,__ I 1 ("~ •• .Jl~.l! ,_ •. ~

    !1p cheo thea l(IC I~, lllli ben lrai gid · khOng (iu·q·c··coi ht vq· chhng, chi la ·(.l

  • chilp nhdu S'\t c!1ap hfru t!ian tr(lng nJm m(lt .'V' sny a6i\n gia-illli, n1hJ khong co . bfing ··ehi'mg khiic». ('). \~ ·.ni¢m. chilp hii·n thiln tr;,1ng viJn chi c6 lnlng c6 ·.Iu~i. La-Mn v:\ lui).l phap Tily Phn·o·ng y ni¢m ily holin toan Xll l(l v6·i t\IC l¢ co' !ui).t Bilng. Phrmng. Hi6n nhien,' h\ trong liri gii\i. a,\p 1:{5 n6i tr~u. U.B.C.V. A.L dii hi van tir elm eim hoi' 1iy liun sai li.ley ngh'i. Bangle, de hiet r5 n(li dimg ci'm t~1c I~ en v·,, khOng

  • "flhit nh.i phl.I.m: Hai tfi1n (lOt).n, h~li i.llrn hw1 ·ml)t con de? n1~t· con lgn, Hnu vO nrqn, tUnliUihn cau t.n·o·i, s:\u n1ihn trlln hwi hay trilu· h\.

    '-· Nlza tam, Ur ph'lim : Mi)t tum do:;tn, m(>l talll hta, m.;.t .:ou . de

    1 1nQt con l9·n, s:.\u.m:hn cuu ttro'i, sUn nHlln lrhu· khOng h:~y

    td:tu Jti.

    · Nlza ngii, l(lc pham :' M¢t tam do;tn ; m,tn, ·m(>t t1iml\ta, !mi. n;tfo'i · · · · ..

    65 ··', . /· . ~ ' . ::'. · .. · .. :

  • qunn tien, m¢t doi :myen h~c. mJc, m¢t chiC'c h(lp wn, gtro-ng soi ti•y d\mg, m

  • Trong b•f1uQ.t Gia-Long IiMng c6 m(lt i tieu phi hoi.\c tMch cu&i · qmi nhi

  • .-..

    I I

    BlU TllU' 1'{./L"vf; TTTi'o~T T ........... .....,.,. .... • ,....,.. r -~~~;-J..U~U ~y V,\JUll. \..l'l~ .L!"iU

    PI-IAN CIIUO'NG 7110' HAI ... '1 ., r - •

    . Hl!W UJC Cl!IJ>. GIA 1'Hi.J : • •

    CAC NGHiA-VV PHU-PHl}

    Hieu ll;rc cita gi>'t lhti ~6 ti11l dU'q·c nghi

  • ,/.=\ d:'tnh cho ngn·Oi V(J" vU ngll"lti nJ~ mc)l (1!n · vJ xltng t1~lng lroug gia 'i chClng, va l>)O J,lp cho c•l hni vg· c)lllng uhfrng nghia vo hoijc tu·Ong 110, l1oljc riCng bi,~t. CliO tnOi 11gu·Oi, d~ gii'i: .virng nen Lltng· cUa gin dlnh.

    Nhii·ng ngh!a ·w n;\y khong .dtrqc xac d!nh trong :cac J:i

  • Nghia-v~1 d{lng-cu·,

    - Nghi~-Vt.t phit-trq·,

    - Ngliia-V\l hung thanh,

    Nghia-V\1 (dqng-plm».

    BO.(I.N THU NHJ.T

    NGHTA-VU a0NG-Cl! .

    , Ngh'ia-vu dOng-eo· tuy c6 tlnh cl1ch tuo·ng--.hfi, nlHl'llti quan trQug ho·n UOi v6'i. ugu-Cri .VCJ', vi thc_o pl11.1-h¢-ch~~' ngti'()'i VI}' phili ve o· nhit chong. Nlur. ngm'>'i ta llnrirng noi, khi xuiit gia, ngrroi diw ha rt lrU:l~ : do Ia trtrimg hgp bitt r~ hay 0· giH ·r~.

    I .an hr '>. ~

    Vl,l uOn-g CiL Va l,LC 0' gU'l re.

    . .i\.-Nghla "'II dllng elY d6i' vM V

  • .·.

    c:)y elm nw plu\ qu:Y. mitlrhiuh chong, uiin kltong nlnr the, th1 h~t t(li tli!u cha ruq».

    Lg dt nhien, v&i quan ni(\m ~y, nlul lclm 111(11 ctii d;r liqu ni>ihlf/ t.iuh ph(ll nghiBm khtic iloi vM. nmrM arln bel ,t/i bel nhri· chbn!J ram. Theo c1icu ·321.HB: Vg ho(i.: t!,icp thi¢n tien bo i dllliun :my th1fl tS·: hii di malay chong lrhitc, ph:H tc}i .eli" lam tltuug thnt ty, ngrrl>i . vg vi>.. gin san phil{ tra. ,,(l chong cu. Ngu·oi lay sau, tri tinh mil. cu lay thi phlii f.i». ·

    i .. u(\t tHn-Long, l1·cmg . trOn nlu't chOng 100 h'lrQ·ng : n£:n nhlln h·titl HtA c:li giR, plui.i l

  • r::

    IIIII

    ngn·o·z vQ' lzay tide llzii.:p. C:ic ugn·C:l'i nay cO' du-q(· .. Q· ctmg h·ong gin llinh v6·i ngu·Cri \rq· cit kh6ng ? Trong hl

    . Tuy nhitln, !heo 1\lc I~, ncu lthi c6 3l,l' bitt h6a giU'a . Vf)' ca vit Yt thil'i gian dt\ cho co them ngll'IJ thij:c, !l,Ic n;ty bil.t nguon 6· c~·t\lc. Tni~g Ho~ ··.~~~· . lk ~, n!i; 'ff. "'". · .. ·:-=: :,_ . \ .... . . . .- .... . + ):2:~:-t~;;~;{~

    ~~};&~:.:::~:~: ~-· .. :·~ ~)~:-~~~-~'~-:,_~·--. •. : .. ..-:; ...:. .•.·· . -....... -

  • g\ri r~ tlnril'Dg hi ngu·M ta dam lieu, nhift lit chang r~ ' ngheq mil ngu·b'f ta c.M cub'i cho ~!ing vi- tham giau m~ 11iy- vg._: :

    · Trang lich si'r .'Trung-Hoa, ngtrlri o· gi\-i r1l dan lien; co Je 'Ia vua''Thuan, lay con giti vua Nghil\u, 20.000 nlhn trii&c ky nguyen (1). T~1c ·giH 'r1! c6-IC kha· dtrQ'C thOng d~mg .·trbng xii · h(>i Trnng-Ho.a; du6i nhieu hinh tlui·c mil. ta ··con . th1iy ton t1,1.i trong lu~t Miin-Tpanh, va san nay b¢ lu~t Gia-Long da ·chep .ll).i. · ' · ..

    'Ridng lri{ll: nhti. u c_oi. I(IC . gii:i r~ trai . v&i p!(ong'. titc cria iir. The,iJ ·m(it J~nh chep trong· Hong-Bti·c Thi~n c!1iuh.thu: ·«N~u nhit frai i» . ('). L~nh nay da V(I.Ch ro cho . ta hiet

    .. m(lt· dicu rat qui : d6 lit thiri h;in a gi'ri r1! thU'iYng Ia . . ha riam. .. · · .. : , -

    ' :. _i~_aill).i, lri(!i Gia-iang aa qui ufnh nM!u· trrier~g hif~ . ~ . gi!,i'i:~ .. nhrr1rigl 'ilfan:..TJzarih.:·NgtriYi con re, · trong' trtf/ing'ligp .nay g()i Iii C!Jn~-te :Iii· --1~ (chit~ · citi bu&n o· ell ; te · 'cim'i·~; · y niu6n _n6i con r~ song bam vito nhit vq·)._ .

    , . \l) TruoilghQ~. thong -thu·b·u·g ~h1it lit sl)' «'chien_ iii_, drru·ng.: _,: ·' .. /iio)>. ('}'diwc qtli .dinh : lrong l¢nh .3.''t!iilu 9-1 QL,- Khi' cha m~ ..

    _: · .. , nhiJ. VQ'~: kholl'g c6 ~011 trai, tJmimg. m/ri c)u'tni(r~; Cr gtti d1J : ·. : · ·. t~ong, no in ti~l\i _giil. Tuy nhicn, h'ong b1\t lu:)l tnro·ng hQ:P nito . ·

    .... ngu-iii r1l · ciing. kh6ng. th~ c'l:u·

  • ;

    ' -

    II II

    ella rnt con lrai, ng1r6'i nity kh6ng rltn;rc phep gil:i rll. Dliu sao nhu· dien 7G GL ,r. Ngtril'i

  • : nguqi r~ se dmyc coi nhu i:o.n cua cha m(l.VQ·, va nlnr .V~Y se . Ia ai\h em doi vo·i vg; ttieu do Ia m(>t sl).' ht.tai li¢u· rat ·qui ·ve lttC 1~ giH r1! il· Vi~t Nam. KhOug: ·nhii:ng t\tC nay khong duvc nhil Jam lu:).t-plu\p ·trieu:L~ nhlu nh;).ti; mit tuc

    Ol~ciing chi·ch1[p n!Ji).n m(>t·cach rat d~ di,H. Cite lt•trq·ng hqp - ?t gir~ r~·trorig thl).'c·tll rat hiem ; ho·n nii·a, t\tc Ie con !thong .

    chap nl11~n hinh tJni·c.nghia te,,coi Vi

    .. . Tuy trong Ju~i kliong ·. n6i t&i, · nhrrng nghia-V\t 0

    • pl!,u~trg · c6 t!nh each bi:ang-M dl5i v6·i hai vg chong. V.6i quan .ni~m · ··gin dinh theo. phu-h¢-cM, d•\nh fritch nhiem chi,- gia :mnh cho· · p·gtr(Yi ch

  • II HI

    nhau (i); ··Nhrr V!~y uhU lam ln~J t!.t\ rn~~c ·nbic:n "i'ng l. \·..: ·,, • ·;'.

    "·• I

    .....

  • thi ca ngtrlri chClng 111~ gian phu phai Sb LmQ·ng,. ngirlii -vg phai · ly d! va tr& ve blin tOng (nghiida v~ nlu\ chn m~ ·de) ·:. co\c: dCl v~t s!nli I~ hi tjch thu suug cOng. · · . · · .. · . . ·.

    Ngoai sv trlrng ph(lt ve Jlllrro·ng di!)n hlnh ~v-; SJ! th(}~g . gian con .Ia -m{lt trong bil.y duy8n c6- «lh!lt xu1lt» · trong c1i-lui).t · ·

    .. ,.1; phrr

    . . Theo.I\hong_gi:'to,"ngll·o·i YQ'1.m6·c cMn ve nhit chllng p~i\i .. · thco ch(1ng: «Xuiit~gilt· tong~phil». Song· nghia v,,. tong phu · kh0i1g phni uii. triia\'(JO(ll IigtrOi 'VQ' i1ifft h;et ·ni\ri!J. J'!C _phap ··:ly- .. hay m}it hl!t inQi quyen l9i trong gia din h. 1' nghia· «long plum : clu1ng_ q~1a ciing giiJng 11 nghTa theo cmgrrM gia Lnril-ng" (chef de .

    _· .[amillr.) trong lu(lt Au-My.·. B1i h).p gin uinh, thi tloi•.n th~ gia :. ilinh uy, tat nhien ph:l.i c6 mt ngu·M u(li di(,n illrng ilieu khi~n . . Tuy qtian trQng, vai tro . cua ngrriri dillu . khien khOng hi1y 11··.-·.··_·--.~···.· .. : : .· . · .. _··,·.··,·--.~·_,:·:.·_~-~-;_._.:::::·.·,·_-.'_···.:.: •. :~:: __ •. ·_-.:,:,, __ ,_,_·:;:-·_··:-~:·_ .• '··;:~--·.c,·_·_,~:::_ •. : •. :· .. _-.: __ :::··_:_:_.'·.~·•-:·-·,:_···:: .. _,·:_,_·.~-,,·;""·,··::_·_:; .. ·_,'_::_: __ ,·~,.:~---.• _,;~~!;::,;:.i·:L>t< ;. -~ -- · : · :- · : , -.. :

  • II I~

    Chi rit'!ng dOi vO·i vq th(r, :.l~a v! i'i.y nu)'i thflp kl\,m~ ngu·1)·i vg Uu.f !heo [lJC I~ h·ong hc)n ]~ phi\i l(ly chllng, vlt pMi l>!Y Vf! ca to j tong ph\lC (lJ.Jl.C.\1.A.L. gilti dtip· cfi.ldu)i ;lG).

    Trong !u(l! Gi-Lone, khi chu thlclr dWu 9li, nha h\m !u~t trH~u N'gnyf;n. dll net~ ::·5 •1!tt ··i cU.a ngtr_6i VQ' c~ trong gia dinh . ngnng hang vv·i ngn·oi chi1ng : The gia te da, v! dir phu d!ch thl! di'hl. Vq ngang Mng v6'i chllng, VQ' cimg viyi chilng Ia hai d6i th1l (ngang nhan) (''). «TM lac Xtl'llg rhu, thil doi viri chl:lng. N6.i khac, dei v&i nguiJi · kh chi lith~ qua cfia t(; chirc gin dinlt pll\t h¢. Gia dluhclln phtli c6 m{>t ugm'>i lam· chi\. doitn lh(\. & VW-Nam ug!ty XU'U ci1ng nlur trong gia dinh An-~!_y hien l(li. Song trlich

    · nhi~m va dja v! cim nguiri trll'o·ng gia dlnli. khOng truat dont · nang citi:h plu\p ly ccta ngu·cd dim ba. Ngay doi ~6'i ·ngt~il'i vg· th!X; .phfii gQi chong lit gia trm)·ng, ciing khOng . c6. van d~- phu

    · quy~n. niit chi co vati de etta ngu:irl gia ll'll·o·ng dof vil'i c:ic tliiln thn¢c· cling song trong gia. dluh mit !hOi.

    Vl nguo·i YQ' d. 0

    da du·9·c cqi ngang hang veri 'ngtrirf ch()ng·. nen nguoi chllng khilng tl.tll dao l¢u tr:}t lt;r vq ca, VQ' Hi, lam roi-

    . · lo(l.n gin cang .. Chti thlch dillu 9G G.L .. nhau de -lit «lh.e th!lip · tMt tt;r» nhA Iam·lui).t triel) .N!.'JIY~t1.da nh1in m(lnji-la. v·q· · cii Vf! Je lhiln phi)n qui ti~n: kJu\c nhan (qul ti~n lJii·n. ph;jn ; ii· ij~. -'!i '1-) ; il\m roi !O:Jll t.t4t tt,r, kllOug phil.n bi~t .quj !\~n tire ·Ja· . «h¢i lnilu»· (J,f- iii/'), llun trlti:. luiln ·tlnrlmg vit

  • lclc>;. ~hi).t cl~e d1.r6i · s1i'

  • .•.

    · ... . ·

    "l:··

    qnii. pht,t tbay thr; ngrr(ri cl!?.lnJ a;~ amu khi~!1 [\id dlnh v(r( hr cftch .zia lr!rCmg. Tlteo L&' ky, khi ngn·Cci gla trtw3·ng 1nUt, nCu

    · c6 con trai dU l(q) f._;ia liinh} ngu·(:r.i qwi plHt c1'mg vtri s-g: trq· ghip ei'w. ngu·C>'i con ·tnti c:i) di!Jn khi~n c:ic '?Ong viC:.c trong nha. Neu con c6n nhO rot)nn· vii:c di!3u khil~n vO·i ln· C:\ch gin tru·O·ng do ngu·Q•i ~·.:~:1 p!!!.~ :::.~\l n;lnh di'u:ii nh;}ra. Cl:rh:oh -vl ,:1!·-~ vi dm JjgtrOi qmi ph1.1 quan tn~mg nlut v:)y n~it tro1ig lu~l HOng EUt·c ciiug nir.r h·ong lli(lt Gia~ Long UU nghiC1u ph~t cU.c ngrrO'i tUn thnOc (~p llu~)e ni~Lr{ri qult pht.t c~li gicL ·

    Theo d.iell 320 H.B vit 98 G.L khi tanr, ch(lng · rl'i nh:'t"l_iun lu(tt qui c:l!nh nhn· w)y, lit vi .khting nhfi·ng ve Jn~it d;,lO 1)', Kh.5ng git'lO khuyi!"n khich S~l'. lhil tiCt, 1118. ve 1n(it philp lu{tt, ulu~ Uun lu:~l elm c SQ' c6 nhlrng -~hftn thuc)c d.o S\1' tnufin trnnhgiitnh dirt vi-gin ln:n)·ngvit rpuin tr! gia l"ili mil . . . '), .. . ep Tl:jU"O:l VQ' ~;:n, gw. ··

    . B. - Hi\ qua ·a6i v&i ngt.-6-i chllng. - · M(ie dilu · VQ" cii va vq t_hlt" 1>luli pht.tC tOng ch(1ng, song ngu·Oji chi1ng ciing kMug .dtr9·c dol XU' h'tu b

  • Uura Le nh1 nhieu, ne(l ngrrlti vo· danh chllng, hlnh ph\li se ~lfng ho·n. Theo di~n 481 H,l:l_ VQ' danh.chllng pluii :ltm ngo'/.i · ch!1u.: danh chiet tluro-ng ·phili. hru viiin chitu : cUtln s:in d~u ·phtl.i d1! cho ch(lug; ulou·1!g ciing phili c6. ch(lug tlma" m(ri bfit t(ii. Vg tlur ihlnh ch1lng, thl t(ii gin them m(if hOc. Nen d:\nh clollug cher; ihl tM hay llricp.

    · b!\t t(>i; 'Nen u{mh chllng chill! th.r&ng, phiii t(li ilgttil'i tluro:ng . . . ', dimli' chit!t .. tlnl'O'ng gin tang' th8m'bl\ b(\c; n

  • ·•. · ..

    d(lc ehllng cMt ciing xii· nhn v:)y». Doi v&i lnro·ng hQ'P VQ' thu d2\nh chong, t\)i con ph:i.i gin. tliug them ml}l bi).c .

    . Bii Mt lu(m, dja vt ngtro'i chong liun gin tnro·ng kh6ng c6 h~u qu~ lam mat n1ing l\t~ plulp 15· cun ngmYi V

  • l BAI TH(]' SAU :. DUYJ!N CO' XUAT T~ VA .PHAN DI ·--CfJUO'NG THU HM

    xuA'r TH~ vA LY D!

    Trong ln(lt Fl~ng Dtl'l', ngolii rlien 310 de Clj.Jl vex hay Ml VQ'), ml)t siS clien khoiln kMc nhu dilln a2:J (cJnnn l(li 11iy dim hit .con. g df" l!i·c lei 1!1 d_i.

    Troug hu}t Gin Long; ciing p·Mn bi¢t hai IO()i · tru-ltng hq-p xn1it the vit Iy di.

    C6 the nc\i rilng «>mi[t the» lit hlnh tht'rc hci VC)' mit h>c 1.~ thulrng W?i lit rfiy yq-,.do l'! y. do·n plui·cmg dta ng1r6-i chong.

    · Triti l~i, _tmlmg h9·p t ll(lltil'i pMi ngiiu h1it lu(ln Ia chtlng .hny Vf!'. N!mng ngolti hai trcrc'mg h9·p nlly, con hlnh thuc thu~n tlnh ly-hon, do s\r d~ng y ciia hni V9' ch(1ng. ··

    San kl;i xct c•ic d~y~n-cq· Iy-h6n, con can ;phi\l.d~ c:).p cHin. v1in-clil ci1c Mu qui\ do S\r Iy~Mn dem h_1i. . ..

    Do .do troiJg .. clnro·ng.nily se Mn t6-i hiu viin de:.

    Plulu-tiet tM nMt: C~c' duy8n-c6-lv-h0~. · · · · PMn tiet tiu:..: hai.': :Caci1iei;-Iv~ ly~i1on. ·. :-::- : ~ . . ·.. .:·:

    '· . ".. ~ : • ' . ':: .. ... : ··. ..: .... .t·:: .. 84 ··:... ~ :· .. . .· ... :- .. :, .·. . . : :.~·.:

    .. -: _.. . . . -:. ... . .:· . . . ... . . . . . . · .. ·.· ..... _:~.--·.·.·'.·.·., .. : ... ~ .. --.'.-i,·.-~-'-·',• .... : __ t .. ·_.'.~---~_:_ ...... ,~_,_-,'~~.-~J.i~-~.·_·.·.~-· ..• :_'.·,-L&.:_.'.',:.-t~~,-r.' :¥~~~~--~~::.- : .. ·. :; : :: ... ·-... ··=~:'· :=-_ ... . :. - ·- _;,¥ ~... -~ ~- --•;.,-;- ~ ·d' ''"

  • -,·-

    ;~ ··.;··'. .... ~.

    TJli:T TLfi)' NHifT

    cAc m..JYEN c& LV·HON

    Trong ca luf,tl, c:\.c duy6n ·clr ~hilm dt~t gia tbti Mug SIJ: ly hon gom ba loai : 1.- Ch(\ng tt): j riiy VQ' hay xuat the: 2.- ho; VO' chong thU(lll tinh ly hon. 3.- dll Sl)' lhu·a l)i~n, ly hon dO q{1an pMn quyet, ho~c vi v9· ch

    · Tuy nhien h·ong b(> lul).t H·p lhut xuul. '

    ... • Tnii h,ti; i~orig lui).t Gin-Long, dillu lOS; vit cue 1~ cimg l6·i chu gilli ch!nh thli:c ciia nhit Jiunlw~t tii5p thea diett nay, dfi ghi ro cftc truimg hqp that xu1[t, va phan bi¢t c.~c tr\rimg hqp nay v6'i tmll'ng-hqp ilg4ia-tuy6t .

    . ·. ' ~hu ... :v(l;, .'C d~: h~~~~- lwn, chUng t~ "llin · . .!mit se xet l~i viln .de :

    . a . .:... Ciic tmcmg hqp thfit xuat va tam hlit-khU·,

    ·•·. _b:--:Trt~.-IY~g-h~· 1,\ghia~luy~t. . .

    .85 .. _; ·-.":: .... ,:

  • A.-- Cac trU"ung hQ"p th6t-xulit vu tam uilt·khfr. !.- Tr~.Yng-hgp ii:!t

  • ·.·.

    ··-: '·

    ·~-·· . . -. . . ·-·· ....... .

    a trongtrnang hgp tam-b1it-klnl' ,"ma hi lie t!)t hay ptHJm-giuu thl khOng ap d\tng lui).t. uity» ('). CUng thea Jw).L nha fhrirng, biiy tru-O'~g hqp thilt xualla :

    1. Yotir :·kh6ngc6con (f.!, ·"i·). 2. DUm d~t: dfi.m tHing·(:·~ ~)-3. Biit st/: c-'tu. co : khC'Jng pln.mg s~f h6 m~ chong { ::f- 1

    iS ,!;./; ). 4. Khan thi~t :. lam nho-i ( o 1; ). 5. D(lo thi~t : tr(lm clip (.iii. ,1)) r,_ Bo ky, : gheu tuong (·zG 11., ). '7. Ac t(lt : pho~g hiii ( /?, Jli) .. Trang b(l lU(lt Gia LiHJg, ~\r qui djnh c.i:ui dieu 108 da ghi

    ro r~t !Jay trrrarig-h9·p th1ft~xuat; dung theo thrr-tl!' va danh tir dtrq-c dting trong lu~t nha Buang. Billu nay chtl-ng io, "" qui-

  • thl hi'>. Lil.m nMi, thl bo. ·Tr(lm c.'lp, thi bii. nuy tru·img h

  • !

    ... :

    ·ldil-hba giil·a tlu\n-tliw)c lnmg .t1~.ti-gia~lUnh. f>~[\ ngt)n ciing lit rnn bii con d~ tra ve. . . .

    Tt'ong ba trtrirug hgp n>iy, ngtriri.chong 1

  • hO v nghia tuy¢t, mat·Mt ·a.n ngh'ia ghht hai vg chOug. · . _. .

    Tr:\i l!).i, theo ln:).t Gia-Long, trong lrlt'(>'l1g hQ'p .thifl xufft ngu·o·i chong dtt'\)'C quylJn XCt djnh xem CO D~ll bO VQ'hay kh6ug Lul).t chi ph').t ngtrb'i chong. 80 tru:9·ng; k!Ii nao ngn·iri vg -k_!t6ng ph').rit b1ly tnrlmg hgp tr~n m:l. ngu·o·i c.h'Ong ll! li$n ril.yvg. · ·

    . StJ thvc, ngoid 7 tnrl>'ng J,qp tren, ngu:M chong theo llll).t Gin-L®g con c6 tM, hi y ga ban v.Q' cho rign·M khitc -trong hai tmlrng h9·p kliac. ·

    . 1)'-- Neu · ngu:Oi vg bo tron nhit chong, di~u 108 G.L, se bj ph!).t 100 tru:qng vi>, ngt.ril'i chllng muon ga hay ).Jim ·vq cho. ai

    .ciing_.duqc. · · · · ·

    2) · Ni'fu Ii'gu·iJ'i·v

  • chii'p nh*-u Sl]' t•ily vc_r v1 lS' do uglt~la tny¢t. Trtt'l)'llg h~rp ui1y cO th~ coi n~mg hou c{tc trtrO·ng hqp thilt xuat, vl ngtrCri chOng bUt hu(>e phai bi\ "'f· N6i kh:"lc, tmcmg hrn> ughin ti>y¢t Ia tmo·ng h?"P ly hon bUt hu(!c, niiu .khOng bo VQ', ngu(ti ·chong se phii.i ph{lt 80 trn·0·nr; (d'iCu 108 G.L.}

    Nhtrng trong 1.1it t) lw)l Gia-Long khOng co

  • nh:\lam luOt ciing phD.i xftc nl!(ln M gi&i h~n c.i'1n :)• ni¢m ay !thOng· _the ha(lch ·c1jnh bUng _nhii·ng dieu khoilu c

    · ·.::-' ·. · 5)" C~c- ngtrll'l .th!\r~ _thu~c· nha ~ho!1g phili 'd·~- t~ug 'ty :n1a · .·· . · ·: (3 tha~g) tr& leo, th6og glan vo·i_ m~ yr, (C:iq:> dii:. i'hn· chi ty · ui·a:di .thu:gog nho\u, nhu:9·~ the mftl). r,riao.) . - . : . . .- ·. .

    : . . . . . ·. . . "'. - . :.~· .. : .... . _. . _· .. 6):.Vg mu611 hgi chong (C;)p d11c h· :-::.: . · :\·,,:,_.:_ 1-a~~-~ac tr~IYng ~en) 'tr~n, .dfin d~g6 ilri ·~~ .bu~~

  • II II

    Tl1;;o i:J.B.t.!. V .A.L. gii\i

  • ly hiln phi\i lam. thhilh ho.i ban, Vf! cilOilg miii ngut ban, roi mi.\i. ngtriri ph:l.n chio. n1\)t no·i. Du·(ri nii\n hi~u va ngay · tlu\.ug, chong ky h9 Wn, .V'! dilirn chi. Nfiu

    · khilng co diilll g\ 111\t bu{lc phai ly di vlt liun cho ·!let au nghia . VQ' ehllng, h9 c6 tM dtrQ'C p llc thcc:l lli;r ci'm cac thlln tlm{>c hling hfru, thl Sl)' ly h6n, m~c dan du·&i· hlnh tlurc

    :thul).n tinh, ciing .kh6 c6 tlill chllilni

  • .

    IIJI!

    tHH\ nilo kb.(tc, kh.•'mg rnnOn fm iJ v(i.i. nhuu.nG-::t. v.-l dOng tluh tn1 ltr do cho nlu1•J, hQ l!Ztr&nfJ ldm u&i nlum m~Ji' il..\'· gifiJJ cam NEt 12izll' d£r&i lrit~ll LJ~ Gi:iy t:.am. kc;t nay thll'ttng c1tr~:·c h:'li bl:n duo·.ng st;r liun b.r v6i uhau, khOng c6 ?gU"Oi dni'ng ki~n. N6l d10. ~h'mg hu-u, gl(v ~Hut kl5r t:ly, trong phHn dOng ci1c trw(rng hqp,

    I "' ,. ' I ~· 1 ' 1. • ". do ngn·Qi. c ·1ong ,,;: m SlUO f: l\1 ngn·v'l. Vf!, c "lJ.rng 11 t(t.n rang ngn·o'l n~y co tha hF

  • c6 m~t phQ.m' vi r(>r.g rlii hon trong d.i u lu(\t hil)n il(li vil bao . qu;\l Lrl.rt'rog hqp ly hOu·Jlin cii tru:img h9·p ti~u huy gill, tinib!it

    hc;>·p phnp.

    A . .....:.l..y-di vl vi plu)m vao nghi01-VV dllng-cti- va nghla-vt} · phu-trr.>··· .·

    Ltli,lt Hi1ng-Birc ciing nhtr ln(tt Gin-Long (![(. trt'rng piH)t nglli~m'ug(it trrrimg h9'p,n.gu·bi chongh h'rng V9', bo nhit ra Ui hay bO tr1h1. Tmlmg bq·p nlty !tr: hi do li>,m thnng tl)fit ty; gia tlni liun Sfill. phfii phftn 'dj,· ngm)·j. V.f}' vit cliCri. SUn ph:\i lra ve chong cii.

    ··Bi~u J08.'··GL:c;on· dt:r Ji~u rrit ·,hinh ph:;tt ni)ng.nl! hD"n nit;n: . .. : ngu·iyi vc): j1h:1i f•)i .gi~o ginni Ii(iu •. ·. · · · .' : . : : . . .· ·.

    • • • !- • • • • .• • - .-

    . · .. -s:·'-:, 'tv-di vl"m&ng. ~j.;.,. .. m~ v.; phi-.lv> . . . ·Trtrling hq·p nay :chi. drr9·c dt;r li~;, tib~g lui,lt Hong Birc ·

    · ·. (ll: 333 I-IB): . . . . ·

    ·' .·. :

  • '':. -!! ··~ ~~

    . .. _:.

    -...

    c.- ly-dl v! vi~'"""' ··ao o~c il5

  • lu:)t T:\y plmo·ng. (r Au-My, "'! ly hon C6 th

    o,- Trimg bc!y trrrlrng hp·p »thift' xuat»; ·niim trrr~ng hrrp ,nao :Jlh

  • ,

    3-- Cac tru•img.h("p· «tam bift khti-• c6 IU~u /lfc ·gl ?

    4·- Cdc trtrirng hrtp· athi1t xuift» cO tlnlz cdclz biit OttQc khOilg. ?

    5·- Cac tru-irng hcrp nghi.a t11y~t au-ere qui •tin!' 11l~U( tllif nao trong 'lu~ Gia Long? Trang ln.Ji; nhil f>u-irng ? T rol!g t••c /i? .

    . 6.- S,.r thuq.n tlnlz ly lt6n Jzw" qui dinh nltir tM t.ao trong lu4t · nhCl. Li ya trong tlJc lf., drl'iri il?ri N guyln.

    7·- Cue tru-irng hp-p ly di co an viin trong .:~ lu~t.

    8.'- Tirzh thiltr qui dinlz cac d1tyen co·. ly h5n 6- Dong Phu-o·,,g va . Tdy Phwo·ng klzG.c n..hau. :}:1 nG.v ?

    . .. _x • .,- Ctlc tru-irng hcrp thif.t XU

  • [~-----~ ~,;;;;;;:;~~I~U LTJC LY HON I . 1'1 I~T TJJ{J Ifill

    cAc Hlu;I!J vvc L v HON Nrll Iron(/ ("fl-111(11, CllC iii11J

    Li1n in(rt,. h·ong ti~t nay," se · xet cac hi¢u lvc ly Mn h·ong cb-lul)t Trung Bon y>\ c1'>7lu~ t Vi~f Nam ui'J ti~n vi~c so sunb.

    J:JO~N THU NiiJ.T HI~U Li.!C LY liON TRONG CO-LU~ T. TRUNG. HOA

    Trona c"/i-I,Hil Trung Hoa kh01ig. c6 .ai~u klw1ln .nao giai . qll1Jf

  • mlnh, vlt c6 th~ lltm gih tlnl. vl chi ch.o quau iw, t1o lrang sire., cite do ili).C it gia trj.li\m cita hoi mon. Khi cha lll9 ru(>t cha l)gtr'i dil.ll bii gi)p lnrirng hQ'P «hii-u ~lr lhtt, v6 so· quy» ·(NgltTu lit !tic li(y chong ,thl c6 b(i con, mil khi hi ri'iy M Uti ldtoog 'c6n .. b;l: con de tiu:o·ng lt;ra), Uti ngu·il'i chOng kh6ng lh~ bO du:o·c . . . . Theo iue I¢ cil ~u~- Trung-fioa, nilti h! ~h(Ju·g b(,, ngtrll'i dim

    . hU c6 quyen lay 1\li c{tc do u(tc dil mung vil nh:i chong. . . ' .

    · Boi v6·i cue con, theo quan ni~m gia dlnh ph\t M che cue con pluli o· l~i vo·i cha. Tuy nhieo, cdc day. lien h~ miTu tU:

    · kMng bi s(r ly 11611. :i·6a · bo. Do

  • nw dii ly h6n. Nhu·ag di~u h1~t nily ding chi dn'(!'C thi hitnh tro'ng khi Vo-tac-Thien lri vl. ·

    Snu hel, d1ii vl>'i hil con Mn VQ' hay b8n chiJng eli, •11' ly hon dii chain dirt cite ugh in V\1. Do d6 theo s•.r qui djnh trong lu~!, nb m¢t ·sl!' plu;tm pMp ':

  • .•

    . ..

    lq.c m~u tir dli hi cllt dtft hi\n giifa cac co11 ya ngJl"\: lam lu~t. darig Je phai qui djnh che. UQ h6n san Va Sll qniin tr~ tai san dta. ha~ vq chong, mit trong ln(lt tuy¢t nhien khoug c6 m¢t Jib khoi1u nllo d~ c{lp minh thj den vilu

  • Ngtriti ~hUng c6 thn gino thCn1 cho inQt sO LiCit, ultiCu J1ay·it t:Jy theo tiJi s:lu riCng

    [] ' .

    I- Fli?u l(!'C !y Mli IJ

  • II II

    CHUO'NG Tlf(/ BA

    Khc)ng 'sinh con ngo,,li tinh rat hiem. Han n&a; trong gii dlrilr phu .M cua b, Dgn:oi chong ngoai vq- d, ' cling duvc coi Ia .ann; doi v&i · : 'de. coi•'ciia v'rt t.hU: hay tua nang hi\u·, $\f ·._ph:l.a .bi~(-uiiy :.rat'·

    quan M ve phtro·ng dj~n te l~r. vi i1gu·1Yi cori dugc ·trn :tien chi•· :·_ .. d/uli.d~ h-ung n·om ''i~G pll\mg ~·.no tieu hao.gilt'~iinli.I!\ nguiY~ .'

    · · ··-·ti·u·O·ng.JHtill trong sO.l~: · ·. · ... · · ·· . ·.··.···:'.-. .-_ .. ~.,·· ,·_._: .. _, ___ .:-.. ·.·_,_·_,_J_--u,5.·.~:~.--;,·~--:~-.~--'': ~\.~~~~-:~il-~:·:::;~::~.&;~~:---~ ::~·:;:; ::_::~ .. ;:'> ··:···: _,,. .

  • Chinh vi van ile plu.uig Slf tll tii!n Ia lll\lC. dich toi y~u lroug gia dlnh Viet-Nat\1, nen nfu khong c6 con ciii, ngn·M ta thm'rng l(lp IJ!' vh nuoi On nu6i.

    Lnn Juyt, cln\ng ta sc .. nghien Cll"ll ve :

    1.- Tif hO:.·chinh lht'rc ..

    2.- Tir M. br sinh. 3 . .:.. Ngh!a drrfrng.

    TJET THO" I":Ufr\T

    Til H~ CHfNH THO"C

    Trai hiih viYi luo).t" p)ulp hi~n l(li, eli "lu(lt Vi6L-Natn kh6ng qulin h\m diin s~ x~c djnh pll\1 M chfuh !hire. N6i cho dung

    .hO'':', qnyen xlic "ainft pil(tl!(! chinlt /hli-c ail alr(I"C ·tt/u) /

  • Ill !I

    2.- Quyen h:.m cua nguiri chu dlii v~i ph(t. M chlnh thirc lrong tuc 1~.

    3.- van de

  • thong ginn c6 sg trng thui).n cua ngu-o·i ditn M) thi ph~i ph(li 80 trm:mg. ThOng ginn vcYi ngtrlri dim hil c6 chong thl phai ph~t no tnrc;rng. Ph(lm tc)i clien-giaiJ (tighia lit dtt

    · hn ngily sau thi bal. dliu h~ tHrn tre. Neu It, .co.n trai, .:.ngcriri,la. · b!ln cung (lo l' .mon.g :sau nay dti·a tre c6 .ch!I6·n bOn· :phtrO"ng bny ~lin); uhu· mUi ·ten) (1). Neit h\ con g:i.i, lht kh6ng·lam gi.

    . . . . . . . ., ' . . .. · .. (1) .Tt'r phtro·nR h~ thl ho~c !oog'.b~•ili hZI llll. · (!Iil lhl: lUiii l~n·b~ng c~

    . hO. Ta,;;g bl"mg.: Cuug lltiatfd(y cHiuJ.. . ' ·· . ~ . . . . . . -

    . :.108. • •• -•.,, • I '

    :..::" :..: •.·: ~ ... :'• .. · .. .... : . .. .

    '.· . -

    •' ....

  • IIIII

    Trontr eiJe nhi=l tli1:1U hr6·c, vi6c siuh t!'.Hl bnt"· r!ih r:l.ng: l;l Jn{>t .vi~c ;~rui mtrRg ;:hrq·c th~et 13(:~. Ngol1i t':l. tr-on;.: ... nil .::l\ ~H\n ginn, khi du·a bC cltr\i ch\tC uiii~I, vtin con 1\JC cttt t(lc 'chc~ trc so· •inh de cht)mho(\c d~ trld ciao tuy lhco lit con trai hay con giti song . kh6ng c6 l\IC·iitm ](; lriah ili(m u(\t ten Y

  • tMng 10 ngay, 280 ngay, nlitrng ngm'l·i ta ciing khong lo:).i trir ·nhfrng tmimg hgp cac Ire sinh san uilm. !hilng .hay 'qua 12 th>lng tlini nghCu. ·

    a) Boi v&i nhil:ng Ire sinh ra 7 !hang snll !chi liun 1:; cu;ai tuy c6 'th~ h(l nghi v1l SlJ' donn chlnh c1m ngtriYi m9, nhrrng du:a tl'~ viln dtrqc coi lit con rn(>t cua ngn·oi ch(lng. N~u · c6· nhfrng. dflti hi~u de non thi· bao gio· du·n tre ciing d~rq·c ngll'il'i chllng nh:)n. Vit d6 ciing lA. tmlmg· hc;rp th·p ngtril'i v'Q· kh6ng donn· chioh trir6·c khi . gia thu, ,thu:il'ng ngtrlti ch I, c6 th1! :klmac. Ill: du·a Ire: ay. Nlnrng'nhicu khi, ctz'ra tril. sinh ra 12 har(13 (hUng .san klri. gia thu .bi tlorm lieu cling vi'in (tzr'!,C cot ld con ch/Jng cif vl tle /iln /hang : /l'll'tJ:i!g hp•p nay; ·f.(!C gpi l£l ((C]u£-a frllll>>. . .·· . .· -. . ~10 .. . .. •·.

    ·. .. . ., :.: .:·· . .... "' :: . . .

    ~-.!.:~ •. .., ·~· . .. ~- ~ ,._.

  • -

    II I R

    Sau khi dfi XtH ve Sl,t' suy du(tn pht.1-h~ ~rong t\H: 1~. ta din phai biet xem t~te. lc ca qui (fjnlt t6 qnyen klm6-c Hr plJ\t h~ kh

  • yen cun Mn nhdn. Do di> .lu(tt Hllng Drrc· ciing nh1r lri>)t Gia Long dii qui (ljnh minh thi vari di! nay.

    : . . .'{heo,di~ti 389 Hllng B&c: .«Tii .cite qn~n n').i·thu~. cling ctic quan cln\·c cho d1in be.dr lil!Jh (thu\'l'ng dun), vil vi~c cac cmt chan phung sr;r huo·ng hi'ra, till. kh6ug r.t'r !.uBi l&u lmy nbo, phl'tm tri).t cno thup, pbfti theo l•} thn·irr•g, iiy c:ho ngtrili ilich tli: (cou trr.rifug cim VQ' · cii). Neu ngu·b·i di

  • ~ ·-

    : . ...

    chOug. Nki.r v~y, h·ong t.rt?'~.rng hiyp· nilo cUe fr~ Sinh ra n10i coi "Ill c:ic con de !wang i10Qc con hr _sinh ? ·

    M(lt i coi 1:\ con dr.lwang hny con hr sinh trong 2 tru-img hQ'p : · .

    1.7 Khi ngu·CJ'i con !{ili c6 thai'ma IdlOng dtrgc ng1.1:0·! dAn ong uao uhin nMn.

    2.- Klli ngu·M dan hit co_ chong ma pll~m tqi lh6og r,tian 1·t tt·Qitg tn tri).t t~r V!\. 'pM ho(li nen.tang gia ltinh. Tuy nhieri, t~ong ~hrro·nr,· «ginn thllng» noi lren, nha ·lit.m luJ).t crmg chi lin d!nlt tt Neu ogrriYi dim oug ~ii t1lu tboitt, d•! c

  • h:hOng h~ !l~uy Ut · Bti-n con dC .ra ae gQi 1U

  • ch(lng cii dilu hi t~i trnf!ng tum clnic, gian ph11 p.Mi ly di va tr& ve nM cha lU.oi tluJug gian,

    ·

  • trong st bUng chu·ng quy gilt to ro rll11g cac !u~.t ~dn tri:~\1 1.•.~, khiing pltiH .::hl nhili thif?i qu.y chHfu. fJ8,() ·bq· !m}t n!1lt D!r(rng-. rnlt l'i)ll lhmn kinin c& lu(lt .li~ nhlt [\'fin~ nU·n. (Cfing h·ong h(\ I-liing-H·c,.c Thi\m-chlnh-jlm, do\ln 11l5 (') con chCp m~ll 'bii li~u lduh: ghi rO l_t\ T1·~~ng ngnyCn VO-du·o-ng-Cir nii1n H(jng-llt'l'c th1t· 2:\ (1•10·1) cung da phtJng chi vna, trn ro i biit qua tan.tJ. Trong . trrrlrng hc,>·p !th!tc, n~u ngu·o·i dan hi>. co ch1i-n, thi chi ricng ·ngu'lri dim bit c6 loi, ,.i !thong co Mng ch!rng vm-l;J~t tri~u "'guylin v~ dil!u 332 GT.. lr~u nlty. vi~c th6ng giniJ, .

  • . . c:O mc)t dfiu tich gi d~ lAm bUng chti·ng. Vi Vf.ty, nhll"ng S\l' vu eao vtl vu nay riit diS. -Bo·i Lhe, din phi\i Lftt cltn!'. ki(m .(_t6 m6·i c6 h&ng ehtblg .. NCu ~n\H ngn·(>'i chi phao ng0.n Jil n1QluguCl'i dc\u Oug, ngtrCd t'lim b~l n:io

  • I BAI ni& CHIN : CON NU6I ·------'---~-

    21E1' TfiU B.4. CON NU61 HAY DU'ONG T(r

    .StF 11gh"ir. dm3.-ug I1zty nuOi con nucli r.6 nu.Jc dich ~~~o n8n nl•ilng "dily lieu l{lc phu he, hoim.toitn giil t1juh ..

    Bjnh

  • thien n6i v·il tht'ni ke (chtr=g trinh nlim thfr btt Crr-nhiln~. xem quylln hai).

    ·'·-: NighT a divang tll"ong lu91! nihil Le. B(>lu:).t H(liig-:91Xc. da qni djnh SIJ" nghia dxrang trong !uri dieu.

    3RO. vii 381. Ngo.ili ra trong si

  • n) HiBu ni1y dli chn l~\ hit-l !·,) d'\ng!tiuh tluh~ nuOi ~.·ou TwJi plt..:U lli1~ !ui:ig m.i)t P•'iti. A'b?i Ji~d t1l •• ~ iUru l;:{V FIOng-Bth; g{d ill tlirr..'.,.li~J m'in i{!\ gi6ng nhu· dunh Ut .c::1n .Liiill huj.t hi~n t:~i gQi hl kliC H1'tc ngh'ia dtrling ('•). I..e d'i uhkn, vilu h,.1· ii.y

  • .· .. •.'

    IIIII

    J) Ngu:?:d ·con uUC11i cO LI1i~ hi m(,t ngu-O·i troHg ht} b:ty 'kh:.ic hQ (tlo~ut ?.57 I-LD.T.C.T): khit'~ viti ng:rO·i'l:_i;1 ~i.f ·h,lf) gi{J· ciing phili l;J. lUQ~. nr~t:·,·d. !Tong 1;9 (do:.1a 25G H . .l~.'l'.C.T). Htn.m 110 II.B.T.C.T. c1..'w k(~ rl'} l;:ti lw.ti tre c6 llJi~ du \H~ un

    '_•sc;u (ZJI) ·l_q."i Cht!p d"cui!z til: du-O·ng ttl- 4~ chi cotl nzzai. · . · .. . ·:

    ;·. ····.

  • .f:,.::_ T~ I

  • II I!

    · ogliia th.ro·ng, ~on ghi ro qnyen l!fi cua dtr;)·ug ttl·, do do cl.tuug Ia phai 1ll'ln den hi~u l~rc •.>tta khe uirc ui.ly.

    1. Do;)n :au H.B.T.c:r. cho ta biet rii la ki1i throt1g li'r b v6i t:ba ms,• uu

    FJillu 381 Hoog-!Ht·c .: .. • _.;.. ,• .·. - -.- ~ ~

  • thtr: «Neu con irai ~mo·ng .vi\. eon lrai thrr .lr~ng bUn toilg den r!Jct ca, khong co ni ulli riii cho chn.mQ bUn sinh, ngm'>·i dtrcrog_ ll'r •luvc trlnh ·My linh .. siF (16 cho chn m·~ mHli, ·c!JQn -ngll'il'i khitc lltm, con ll1uc}ug, r(H .nt{t~·O·i con nu6i m6'i Utrgc ve ch!u lang biio bien ~ha rnr; smh _i·n mlnh.» (') ·

    . Nlmng dit ngm'l'i dn·o:!lg tir khong xin tro· ve bil.n ~o~g qny6n lgi tbira :ke ella .ugmli .O.y dOi vtri -\:h:1 !.11 ';; ue luy~t tt: . t~iin,;J dti-Q'C t.!ing thCn1, nCu hQ khOng «u·Q·c chan\~ nuOi chO dien · siin. The.o cac do>.m .257 v~ 271 lrong sach Hong-Bifc T hi~nchlnh, phau ngll'O·i dtl'Ci'og lrr trong lmlmg hgp nay chi pbai t;i:i'm hni plu'!n nml.ri cloi vcti phlln c[m ngu:iri l6n :ilhan h·ong

    :· · a I · · · b.m. tone (. ),·

    C.- Tlnh cnch tan ky cua ln~t. nha l~·v}; nghia dtl'&~g.

    N6i 16m h.li, djnb che nghla dn·o·ng da

  • II II

    I)" . I · ' ' t .. r · ·' t l '" l - -• au ~~no. n JC! ~~; !'iiC en .H.;F ~tY~ u nell c D''?'': i:'O nmg stJ qt:i d~nh ciiD. tul)t HHnt!·-Btfc .vr RIJ:' ntjh'i'n du-;:.·ng j1o~m toan Huh: hnrt 1-u(lt ci'1n nhlt Bu·o·ng vi\ chu·ng minh li11h tlli'ln

  • -- :ii(>I dieu thir hai trirng ph'.lt st.r nulii m{it. ngtrO:i khac hq liun rlu·iht~ lir : «Nilu .mt6i m(>t ngmYi con trni khn~ h•r (111m dtr&ng tu), pMi t(li d() m(lt narn. Ngm'ri trng thu~n cho nu6i phili 50 roi. :96i v {q· ·!ii JS.. -J- ' ,J';.. ~ :If .;r- 1,·' Jt. ,j, • .'lu· -f ,;;,. (Fi.

    • · ,.-

  • II II

    .. '

    cim lul).t nha Btr(mg, m¢1 phlln nl•o, cbn f.lmyc tiej:. 11h:)n 'trong lul).t nhi>. Thanh m:l lnl).t Girt-Long dil cht\1) l:Ji.

    !i -ltol19uira ~:hvaiB~J tr~>ly :\p

  • · m~oh r!i.ng s~t c1fm doan n~y khOng u.!n qu~n tlti. s-.;r nghia . . dtriing r,,~ng ymcmg c6 th~ {•p d1mg cho cac tre .dl"lng !6ng hay !chong kluic hiln s-.;r l(lp _t-.;r. Vil (hiyc.iing hi cli~m ldulc bi~t v6i !UI)t uha Dlrimg chi cho nuoi con llllili h·oug hq.

    Treil ngi:y8u ti'ic nhi.rng con nuoi Jrl,()ng phai dl)i. hq citn nglo"in phu, ·.tt·it• trrrlmg IH?'P dtrt;>'·e. Nhii'ng tre· clu·6·i H lu~i Iii vi'ir bii mil du:gc nnoi lani:con init)i ciing (jrrgc m(lt plilln gin tili; ngrroi. !rang li9 khOng thl! ht.t cMng lro· v~ hilu l!)ng .t .Y nietn "Jdui ro r(!l ve eM d.) ughi:t du:&ng dtr6i trie~ .

    . Nguyl!n· v~ hni ·}llmirng· dien diCu ki~n va lti~u lgc.'. · . .

    .· ... "A.- Oil!u-ki~n nghia-dU"il-ng t~ong .lu~f Gia-Lo~~- . : ·. . . ~ .. . . . · .". ·.vco"plnrimg clil)ri hlrih thU·c, Iu~t Gi~.:Long lchiing. qui djuh ;. nlmng cite dieu kj

  • ,_

    ·dar&ng co the m.Y r'i 1\tp ttt. vi lh~.i aq: .. vfitJ ,•.hl !11 ~()t ilgmJi b ngo.\i .• khling bifit ro hq mO. lbOi. . . ' . .

    . 3.- Vi vil.u il()i hQ c\m h:i.u tOng u~tl ngtrlri nghh t;} cfmg chua lnat h5t lien h!c vo·i gin dii!h ci:ta min h. . .

    Tuy doi v:lri elm m~ nuoi, ngu·o·i fly plnH· pht~ng dtrii'l:.g kh(lng thl! bo /!i dtr(l"C d(i to long bii~t O"fl ve C!)ng ntlOi ui(ng, songtrong hai 'tmcrng hQ'p· ngtril·i fly c6 .the x:in ll'o' ve vo·i cha ~~de: · ..

    129 . :.::.:·.· .. ..... ......

    ' -. ..

    ·.'

  • a.- Klli (:ha m~ mt6i

  • c6 th/l nUOi them con uuoi, lll\IC dich tlnr/.l'ng khOng ngoai sg dugc ciip them lthdu phlin cong

  • k!\ong chr(l'c Jm&ng. nhil:ng quyen nlty di'ii vai cac !lmn thul)e cl\~ ngu·(.l'i dU·ug nuOi.

    q phtr,Yng. di~n lang chi\ r.ac lri\ dtro)'C linn coo nuOi tu lt\•l w sinh chu·a · dliv ha tubi thi dcrcre.donr' h6a viYi con de.

    ' ~ • • t)

    Ni;,. dtti

    hoyt;'; Lit'n cha m~ nu6i. (Nghia vu nity clti e6 trong trcro·ng tu;q> klJl ltF lll:'t & day ta kh

    NCu rigu·O{ con nu6i .an o: vU nghitt, ~.·ha tn~ ·nuQi c6 th~ Uu'~i vO b:in li'mg. e;s tr{lllh nhli:ng SJF lUi tlt6i ve snn,. cha lll~. nu6i Uur6·ng 1

    K!>i ngtrlri con· mi6i : d~qc·· m¢1 phl!n gia· tlli thl c6 qnyllri· , .. ··· '' . ~ ...

    · ..

  • holm toim s-.r· dt.mg phan do va c6 tM cteu. .titi s:iu uy vil n!Ja minh.

    0

    1.- cAu w61 ,

    x.-l>iiiu ki?n 1drzh thli:c ella s

    6.-,HifU IIJ'c nghia dlrii·ng trong lu(il Gia_ Lor~g.

    · 7 • ......:. 'EJieu· kffn ngltia du:o·ng trong t~c 1~.

    . '8~- Hi~l' J'fc nghia di.:·irng trong ttlc 1~. ·

    "' ~ · · 16.- 'i'!SU LU~N ;,_ Ctic itieu ld~n va hi{ll !(l'C clia S{l:' nghia du:J·ng tro,ng lupt' .

    nhfr. Le. z.-' So sank str q11i t!.inh trong lu~t Gia Long ••a- trong tuc l§ vii cac

    ili.:Sn kifn ·v(l lii~u l~rc·c~irt st£' rlgltra du•fi'ng.

    ' .J:}.

    ... -· ·. :.· .. . '

    :·;.)~~-

  • CAC TIIAN THUQC TRONG B~I GIA BlNH

    THllN TH(J' HAl

    Mr)t nile thtii dl):c hit';t cua gla dinh BOng-Phu:O'ng _,,,; clmng va f-1 Vi~t-Kam n6i rii\ng, lit ph(im vi rift ri_lng :rlli vi.. cJ\ch to cluxc ritt chi_\t chi! cua d'!i.gia dinh. Khong nhii·ng chl gom co vq chClng ·va cac r.on cai nlm cac gia dlnh a TAy-Phu:c)'J)·g, ma ta Unxirng ggi Ia til!u gia dinh, d:).i gin dinh VW-Nam bao bum tfr C{W b~c iOn thil~C nhtr Cac Cl,l, CaC ong bit, chu hac acn CllC ty !huge nhu· eMu, chll.t, nbieu khi chi c6 hq xa. Mij.c dhn th.J.n thu•)c g(im nbi~u. th!l M nhtr vf)y, cilc m6i hrO'ng quan hi\ con. h·ong b.9 ra,t ch~t"che. Cac lii\n i(IC gifra bA con· xa gan du·qc thil.t

    . ch~t vli mlj.t ngbi n; 'Ji1lng Sl).' dl'i tan·g cho. nhau. N6i each ]thac,. cac cap Me thli.n thu¢c (hny thlin dllng) ngay xu·a dtrqC tinh theo !hOi gjan vA. each dll tang. ·

    Llin .Jtrql, trong thii\n nay s!! .him v~ cac van de : · 1) Cac io(li tMn thu(ic . . 2) Cach tlnh cap bl)._c· thtln thuc>c h!l.ng tang eM. . ·3) Quyl!n·ngtrOi gia:tru:ang vii. quy ch!l c:ic th~n 'thuc)"c. ·

    ~. . . . .

    . · :.··-:*:-· .· . .- ..

    . ! '...

    -~,··- ~-

    ·, ·;. ~ :· g.: . .----··. ~- ·. ···:':.:::·::..:·~.'.·.· •. ··.·c·;·',_··.',:·· .• ·_'.·_''._'_··._·~:"·.· •. "-~~-,·· . . ·. •.· •. · .•· .. -.:.·,·., ... ·" •. _·.·· ·' .. •.· .. -... ·_ .... ·,· .. . . -. ·- -. . . .. . -- - "< _:::.~ · . . ·.:-::.':::."";..~.:.·~; ~-::.-~-.-

  • CHUO'NG TH.U' NHJT

    cAc LOh.l THAN THUQC T6 chli:c d:;ti gia dlnh o· B6ng-Plnt'O'ng lch ltru truyeu vlnh CUD sl! nghi~p bilng cf:.ch d~t ra che d

  • ,1~i;t ur::wh · thi:-. ltay" LUng h¢ .. Viti hr

  • II I I

    Trong il(li gia ilinh Vi~t Nam, ciln phiw biet ba ioo·i tMn thu(lc:

    1) Cac thttn thu-1¢1 HAY NQI THAN

    (Jy-bai\ Cfi~vffn An-1(: gli'li d.!p t.:: .. lu h(}i sO 11 em phtm b!;:t 'l io~i than ihn(>c :

    1) Ccic 1/uin tluujc trOll!] uia f ·. 4;:-"·H!!ylin ton: Chut. •• ·~ ••.• ' • • . :· .. . · . • • • l ••.

    · .. . ', ... . . . ~-. ...

    ·.·

    . ... ~

  • '

    K~ lir do·i Cao t1ltro· l~n, tren him thb' 1 rl t Wn, cac biti vi rieng se bo· di vii stt lh& ct\ng chi cir himh chung cho tat ci\ cac vj, khOng thll' riilng ·bi~t niht. Ngtrl>'i Ia tlmirng n6i ; Ngii" u(li mai than clHi ngh'ia Ia quo\ 5 do'i thi chtlQ thiin chi\. hay hili vj. Cac h(lc t1ltH\n o·tren ngii d·~i dllu tho· chung, khong c6 hili vi i·ie'ng cho niili h(•c, ·

    3) T'htin I/Jn9c lOng t(lc hay dong tong g(~m cilc ngr~o·i tbi\n. thu¢c cl'mg tho· m¢l 6ng ti'l, cung d(li m¢1 h9 .. Gilt tin\ h! cilm

    . giii·a cue thiln thu(lc dong tOng. Tuy nhi~n, giii·a c>lc ngrril'i nay, . ldi t.r Qgti d(ti tro· di, kh6ng phili d~ tang nbn, nfrn .

    . 4) Thdtl llm~c tWng llnh gi'Jm nhirng nguil'i ct'tng do)i m(>t hq. N!lU'ng din .nhi).n djnh rling nbii'ng ngiro·i nity c6 'th~ ){hOng cung chung rn¢t ong t1l. B6i viri pliilp hl!).t, s•;r than thu¢c dong tinh kMng philt sinh ra hi~u ll!c gi vll dan .sty. ,. .. . .

    . Billm' qua h01~ lo(ti than tl:m{>c tr.\n duy, ta rih(l.n thily rilng . hailOI).i,tren fhuc)c ve than tJm~C tr\fC b~ (\i((ll•} directe)'ngJiia Ia inoi day than thuc)c do huyct thOng m1\ c6. N6i ·m{>t each khac, trong than thuc)c tr!lc he, giii·a hai do·i lieu tiep v&i nhau c6 m

  • . I

    ! -

    II Ill

    li:hOng thnc Vl.l"a ld~ o· tren ila clw Itt )· thtrc tlU:Q"C klJU6n khll rl)ng r1\i cim dl)i gia dlnh Vi~t Nmu tri:mg'· d~ pMp ..

    .' . Tny nhi)i thftn tbu

  • phla m9. ±rang lu*L fl). · .' . b) H(lug bit con.ben ngo,_tl' thu· hai gom ~ac thill;t thu¢c do C>ic ~gU'b'i t1itn.- bit troug li di J1[y chOng, vit sinh ra cue con chan.

    Th'!• d\~: m

  • II II

    ~hil·ng hh con ben \~Q\ ngity nay ngtn'Y! i·-1 thJ.t.'n•g gqi n.huug r. fiy, cO tucjf: tilll.t ll:~-~~ J(,!l ty l~·~ii t'Q:' J'iit cno ; ngtdd du·6'i plt~ti tOn kiuh. d.tc hi1 cnn h:)t.: trCn.

    Nhihtg thfuJ !huc)c 0· lren d11J'i La, thl g(li lit titc !rJn tllui}

  • r . ...:... Ta chU-c d~i giOng Phrro-ng n6i clmng, u'Vi~t"Nam noi riling dii cfliu dnh hrrung czla ta clzU:c phong kien ctla Hoang tpc nhil Chu T£hrr tM nao r . .

    z • .:.... Ba con ben npi gam biin loQi thfln thu~c loqi new f 3·- Cdc thtin thupc Mn ngo¢ c6 th~ nllln nh~n ilrrQ·c bling ca.ch nao?

    4·- f;dc t~dn thui}c gll11i co nhii:ng ai ?.

    11.- TJ~U LU.?.N : . Cdc loqi than tlm11c trong dqi gia

  • •.

    ,_ '

    IIIII

    CHUO"NG Tfi(f H.4.I

    Theo t!.iC 1¢ cl1a ta, phiuu th!i.n lhnQc ngang httpg viri nllilU lhuc}c ve cimg n1(Jt dO·i, thu('rng gQi h't bit con h~lng vai. St.r sa tlll\n cim lhfm llm

  • ' . Minh-ll!~ng deli lay chfr 'd¢tn. Iii :\lien; cite con cua vua Thi¢u-Tri den lay chii· u~m 111 H

  • . '

    .,..

    Lan luvt trong clmirng nay se xet ve ba vliu d€! : I.- Sl): qui dinh tang chC trong lu(\t Hong-Bir.c.: H.- S\r qui clinh tang che trong lu !il>}.t.

    TIET TIIU NJI,{T

    siJ QUI El>INH TANG CH~ TRONG LU~T HONG eO·c

    Trnnt: ~Juynn (J.n6e·Tr!Cu Hinh-Lu(H. mi\ tru·O·ng Lu{J.t Sni-.gun dri cho djCh, e() hni bitn ,Ji't v(~ ttmg ch~:

    · 1) M(lt ban tlll nhan de Ia: Ngii plu,1c t1lug

  • --~---·------------·-----------------

    nAN Bl'> ToNG IiJ:; NA6f H•~NG TANG PIIVC (Ngli pbQ~ tong rl

  • I.-' sl!.l d/3 t&ng U rnam htt~ng Yang phu,oc. Trong h:ln d'O tbng kl\ nam h~ng tang ph\lC (ilO !aug) cua

    Bl) lui).t ,H.()ilg DLrc, 11 hh liun llti).t 'i chet nen ldtiing con_ s(~c d~ di thi'ing .. ·

    ·.· . · G~y ~:;~ng dtrQ'C ch~.t did diln ·tim,

  • cRy tJ"e aell (:'() h\ xnnb tU'CI·i. u~n g!)y t:"lflg Ii\111 bilng lrt! ,jf; t8 lOng llHro·ng ;;.tlt elm ngtrOi cou su6t n.:"i_m lrhOng nguOi.

    Khi d!i tang m~ thi l1irn Mnggi'i cdy ngo dllng Clll). SiS- d'i lam b&ug gil cay ng(J dhug Ia vi chl'r il13ng ( >/1>1) illlng thanh v6i chfr rl.C>ng Ia ctlng (!&)); nhu· v~y. ti.'• rling ngrr(ri eon !hn·lfng x6t m~. efinlJ ngang hhng v6·i dw. Gl)y taug hting g6 d(·")n:!~ U:ln trCn v6t i.rbn (ln'(>'ug hinh lro·i), v'\ i!liu rhl'iri v6t vuoug (tnvng· hinh

  • .....

    ... · ·· .. :, . : ..

    ,l) (;HOng· .:hinh gifra ghi c;\.o cue chtlt, glJin chin dlr:i. Neu liiy chlnh than 1i1illh lam goc thl mlii 0 (y tnln, hay o· drrM, ghi ro t>

  • T~l t~ng --~·~;l:;g dl;l &1~1 nii' diet nfr · nU'

    . . . 1 T91 th3t: iTql thdl 1 fg mo.1 Tql rUt : u;.J I C'1' nit-: Xudt slC : I Ccing • Xu!J.'I siC : 1 oU ph:;r. Xudl gfei i}! m:s t!q.J cfmg I I . l

    I TrtrOng ~Lr

    I Trtrbng tlr

    phg Cv nlerJ.

    Coung lir I c(' ;~ien ChUng tlr

    phi} : .r!'?l cling j

    ' ,·.. . .. l EhrC

  • '!., . • "l. ... 11.-- Bo:iln etlii l'ihl!i' kCJ~i ve tUi!!-J. !:1'11/e tro11g i•J9t Ho111g·&U

  • ' ' . c~n traJ ltU"Crng IChclu trcl ggf' hau trol con Con tral con (I nOm) b5na chU bdc onh em, cbn onh em chd:u

    =on do!lu tr11Crng C lC 1 ~m chU, con bcl:c chU .chOu bcS.c . ! ntim I

  • 1 .BAN eo KE f; H>!-NG TANG TRONG 9 HQ I (Ban dich)

    CO h9 {ch6u On~! chU,

    • 6ng Bdc) 0' nhil : ltJ ma

    _ 3 !hDng. Xuat 1 FM: Jt~Cng tanr

    Ch!, em h91 chat ChU ,

  • A.- iilguyiln. t.ic. tbtr ;..follt : «ihan nhan» ngh'ia 11>. than dGi v&i ngrrlri thi'tn. Do n6 tang !rQng d(li, nhitt lit ta11g d1li v&i cbn m~ (d(li .tang 3 nani) : tang eM se·giam bo-tlan vi.ri bacon xa hon. Trong ll''lC hi) cling nlm- trong hang h~, khi m6i .. dcl'i xa tlulm, !hi tang gium bo·t mojt bi).c d1in 5 diri thi !l ngtro·i· c6 chtrc hrac; dauh •VQDg! . . . .

    .• 2) T~y tit eo each xrrng h6. ~oi v6'i nguo·(U:y .; . . ·. 3) ·T~y·tlieo ·ug'!li'i ~1~ct lit m¢t ~guM diin bit ccm· o• ;,_hit huy .

    t siS. lr)l'i)'Dg. hgp d~c bi~tkh6ng dtrqc d})' lii)~t lr()ng biln. dll n6i'lren : ~hix ·. tang diSi v6'i Jte lndu, xuat' mliu (m

  • II II

    NgU-ph\'C-thl

    Tang cha, lang m~, tang chllng, 13a nihu slli viti tO lOng x6t.sa. Anh, em, c6 ruc)t, Ong ba, Xa lit chli, bi1c ghn Ia tnrCrng· tOn. Tangcbau ruQt, lang cac con, V &i tang dim lruo·n g den Iron m¢ t niJ lii.n gl ? (2)

    ·Tang;~~~~~ . " .. ~--. . ... ~ ..

    --· : : . ..

  • Cth• uguy¢t giit. co d~ng ty JUUc)i, Du·irng Jmynh~ di~t ph\t, cln'Ing tOn can. Bich ton lhira trc;mg tam nien so Htril'ng b{t lt'ing huynh ngii nguy~t chn. Tam ng>IY~I cii·u· ~~ tM ph\t nti.lu.. . Tang lmyiln ton t~ di~c dong phit. ChUng ton chi ph\t,_ diet ton phl,l, Bong tlrj ty lila ngii ph\IC do. Than mi.itt gilt phu, tinh. du·ii·ng {ti-, Li\ Kinh lul).t phap, pli1,1c m\u vo. ·

    (An Lii,kj~h gia-titiiu vo-pintc ; h~u -d~o·ng tir ·an hlnh. ht~t,. gia 11\ lin.h vO ph

  • II II

    11.- Bato

  • ba na~ d~ ch& cha in~ 1!ii: c6 tlr· dcri · vua Nghieu (2357-2261 . tnr&i:.ky-nguyen) va ito S() gni t llinh-thire nita nhat ujnh 1 . ·-' . . . . . : ...... . . Sti qni-djnh ve tnng-~~hll cua Trnrig-Hoa Mr:: ngnlln ·& hni' . l··'d ·u I ' . ·. J. o ct-su··. . . ·· . . . . , . · . . ·.· ·- ·

    . · Ly~do thtr .nhi'lt lit sit cimg-ci'l nen-tnng gia-uinh- d1! giir. . . ·vfrng xu-tile. Can phid dung nh,irng 1~-nghi nghi~m-elunh 'ali 'cilc con eMu phai !On-ki.nh cha m~ khl\ng ·.nhii.'rig 'li·ong·.· hie,

    .'sinh. thll'j,-n1~ cil: sau khi cha n\~· ·

  • =

    ".

    IIIU

    SJ! ton .. unh v•i. di'! lang chum

  • sinh('). Nhtrng t!6i vlri thiri-h(ln khac, tieu-~hilhn nilci dii du·qc ap-d(mg ? . . . . . . . ·. . . .

    ·r.ht\ng ta. da ro thea nhil.n-lrj chu-nghl'a, ({}} ca c~c himh-vi ciw cit· n)tiln d~u dt.ra theo nguyl!n I~ v;tn v~t dieu han m&i khong gi\y ra Slf roi IO(In h·ong xii hi)i. Giii'n ngtroi v!t. V(ln.vl).t co :l.nh hll'li-ng trr.ong h:i hQ.ri i. (') Nhu·ng. h:;tc tnng-. dtr61 .ba. !Mmg lzrimg titrcmg lJ'o·i ni~ll mila, li tbt'mg ltrmzg ilrrcmg vM'Jwi nula. 9 ihang ltrmzg atriYng uo·i ba iluia rl't JJ!.. n•J e_ .g, ·*, '!l1 »-. fi•J e. 1:· .#,_ J\- .f;_ :>~ il!,_.,

  • khong dtrqc loe lo~t,

  • bStl·h:inh du·i>fni•!n hi¢u 'I'hieu Binh (l

  • ·-

    :......_Ngll'll'i c6 dl).i tang khOng i nlm tn!n (dien 10!! H(Jng Birc).

    - BtrO'ng c9 lang cha Ul? l1:1.y tang ch~ng n1:l jq.i ga cl1Cing hay cll'6-i vg cho con thi phiii tc,\i d(J ; ng1rb"i hict mil ·v&u !hOng gin !hi phi\i l¢i h::t "ba !r~t, Vil u6i VQ" cb(lng l.n!ri ClrCti ph,)J Jy di (dilln 317 H(Jng Bu·c).

    -- Cha In~ ch~t mt\ n6i -deii Ht c6 tang ngu·Cd. lch:'tc, k!'.Ong dll d(li tang, thi phiii L()i do lam khao-

  • ·. 't'n~t. Vi v>:ly, diiJu, 80 Htlng l-Jt't'c C!llu kh6ug duvc cir tan_g 6· ll·oug kinh th;inh !rung h(tn m\)t thlmg trn·t'rc hay sau ngay · hoitng t blln kho-ng khl ll):' u6 .c6 hi¢u ltFo gh\o h6a con ngu:iYi. · ·. . · ·.

    '

    .. 0 - ., ., .

    ···.

    ·.· :>

    ~;;;:~:~~~.,ijti:,~~):,.', ; ;: __ :~.i.~i;,;,,:~;~;~,:,~:'i.;;~; :::~-;;i'(. :.£.:\ ::.~i~.; {~~:;i~~~2;j'~~1i

  • ;..

    " . . !.·- c~,u HOI : r.-- Ngay xu-a, s~· p/u1n ~iii lhiin dclng trong t'iC I? .Z~>yc "'t'·c '"f" ·

    b/ing nhii"ng each nan ?

    2.- Ndm lzqllg tang phtf.C ifrt'Q'r. qui dtnn. nhtr ,:h!S r1l(l1 t.rrm:J lr!t!£ HOn!f-lJ"tc ?

    3·:._ S!! .'['..J.i tlinh c&C r.oJ,g chJ ~dn r.1l' vao h;2i ng!t.~rt i&c· ndu ? '{·- Nguyen niuln nlzo ila th!rc dfuh S(t' qlli lfinh tang eM mqt each

    diJng nhiit ?

    5~-·- S{t' fl.a /link th?ri hq.n. d~. tang tlli cd.rz Cit' vlio tiiJa chwln ndo ?

    o~·- Nh?£ lam lutlt dii. dt~ li~u ':~c ch~ tM vi; tang chtf 1lhrr £b.e nO.o ?

    TtJn.t; ch'€ dd dll'p'C qui d[llk n.lw: tlrP. n.io t•£f dd ttt,.~:·~ r.·!lii. l?!.m lw}.t c/z1i tf{IU;! ·uhu: tflC 11.~0 f'

    cHO ? : iJ~ tili nay giim co ba ph/in : Nh

  • 1

    ··-. __ B_.il._I-TH--U-M_U_iY_I_H_A_I_:_~~ VV GIO"-A-Cii._C_

    THAN THUQC. . I __

    CllU'o"NG THU Rl . .

    HI~U LV'C THAN-T(llC

    GUY CH~ PHAP LY cuA cA.c THAN rliuoc . VA QUYEN NGU'Cl'l GIA TRU'ONG .

    B:,ti gia dinli sinh hol).t trong nJ{>t linh thlin k:i' Ju(\t chij.t d1e, 16n Li lr~t ll;r, d~ nen tang gin dinh dtrQ'C vii·ng 1ln, do d6 uy quycn CUll ngn·/ri. gia trtrlrng rat I'ng e!Oi v&i cac thilu tlni{lc cimg chung s1lng trong d(li gia dinh chi drrc;rc dijt ra trim blnh di~ri d;to Iy thulin h1y. Trai

    . J~i. nha lu(lt dii minlr lhi· giai quyet van dll nay ve phmi'ng di~n phap ly, trui vi, .vi nlm cMng ta dft ro, dQ.i gia dinh uu·c;rc col Ia nenmong elm qnoc gia, ngay Hr lhlri ky qnan chi! phong lc v~ hai plmo"Dg di~n l;J.hih sit. v/J. dan sJ!. ·.. · ; . trong cll~lul).t. .. · · ·. ~ . · · ... · ' ' ..

    -~ .: _:' . . . . ":'. . . . . .. . . -:: - : ~-. ',, .. · .. ::. ·im> · · !':

  • 'l1ET TH.Yl NH.iT

    !-liEU LU'C CUA THAN TQC VE PHU'ONG DI~N HiNH-51! • D • • •

    KhOng di sil.u ~ao cac chi tiet cua hlnh-lu(d: troug co philp ('') (';hUng fa. ding d~n · :bi2t rfu.::g y{; phln~"ug ili$u hiuh _al.l nhil lam !ui).t da ·eM tr9ng. d,;n hi¢u 11):~ ~.(m tbl\n l(lc "Vll ba phu(mg di¢n : .. · -

    a) Tn\ch nhi~m t~p ·the ciia th!\n t(l.c tro"g m

  • th~ hao !rum tfft d cl!.c ngtriri. thilu lhui)c ci\a can ph>J.m cil.r,g bj l·~i.

    Gilii philp nay cling da dugc chifp uhi).n trong · ~t•-ln~l Vi~l-Nnm. ·

    Theo diflu 411 vii 412 trong b\'> lu;it H~ug--Eltrc, h·ong nhli·i•g lm•7ng bq·p mtru pblin (tti·c lit liun.Jo(ln), m•ru d(li nghjch lim 1a pM My ton mieu, san Hi!lg va cnng quyel) vii mrru h(ln (lti·c; h\ pM" qul5c theo gi(lc), khong nhii:ng ke hl.m phan bj t(>i eh.-.~!11 b~u ann lna v9' con dien stin aeu hi. ifch ihu lti.!ll ciia cdnil de lam no t{J cho cac nha quan.

    :;''"'"'.~ lnhl Gin-Long, cac h!nh ph::tt chep nguy~n v!ln 1heu 1U:i1 ~·i(l.J-Thuuh, cOn nghi~lu kh&c hu·n niht : «Phiun kC rntrn ph•[n J.wy rmru d(li nghjch, M cting nmu, bat hu).n )a th1t p!u.tm long p1H.lln, da thi himli ho~ic chua thi himh, deu hi t{>i 11ing td, 6ny i>li, con chau, anh em trai va cdc ngtrM ,;. chung vM cilinl> ph(Jm (nhtr nhirng ng

  • II II

    ~gtr'{C l;j.l, lfUH6 f!t\ ht*t t-ii:Ug cO nhU:n;.~ tnrC~"ng trach nl1i{lm tin> thi' ctla Uit cl c:lc thli.ll !.flu{>

  • nhQn, thi phiii t{li dlr lam tuQ:ng pht.rlmg binh ; "c :sa,t thi phlii-t(li th8m m(\t h~c. ·Neu 6ng: _bii ngo~i, m~ ttiii t(li. thtliil m(lt' Me, ng(l · sol. I !hi den khOng phili t(li•. ·

    Ngoai ra, v\ d~o hieu, vii tinh (lollll. !tel giii·n e>ic than·thti(lc, · con chau dtri)'C phtip xin ch[u · t(>i !hay : cho Ong bit, .-cha rn(il. ni roi hay t.:>i !rm;rng vA · dm1c gi:l.m m(\t hl).c. J:li~u nay Ia m1)! tlieu -lu~t 'blic bi~t. ctia b{l lui).t Hllng Bll:c, khOng c6 ~rang cac _h? l~t*t nha Bu·li·ng va phi>_ Thanh . v!J. vi: vfi,y ciing khong c6 .trong h9 lu~t Gia.Long.

    . . . B.01N Tlf(J _BA. . . Si/ X~P LO~! cAc THAN THU

  • II II

    ·. Ojch iheo ugh1a h'rng chfr: • Quoc-tri(hl Hiuh-!tJ~t do tnr

  • chi. lut.li ·hO 1·ie1Jg rn¢t.do~n ehU-thfc.h {y dOCJ.Tr r.ufJi :ana dieu 37 ln~t Gia Long tiff giir l10an !oini nguy~n-hitn. Bo(tn .cuoi ay nhn snu .:·.;,[hi trong ln~t di dny~u : tC;ia .: trong trzrimg'hqp lam phii.n (mmt .u>)i· nghjeh), !thOng

    nhii·ng thu pbt.tm hi t(ii, zi1a eli VQ" con: (tM tii-J_cl1ng phai t

  • IIIII

    Chong trOng gia dinlJ hill lut).n O.iBU tudi Vlt JJf;! h~.:j.n hQ C{fi C6H gili thu hay clurn. Y ni(lm vi thi1nb ni''" )my iltind> ;:inn ~t'111g Y-ni~m thoat quyen do gin th!'t ueu Izi nhU:ng :~-Jli~m ~--a h.t nu\ c~ lu~t Bong phu-o·ng l giiwg hitt;.c: cac than thu{>c & chung nhit.

    Nh-ii·ng oghia Vl.l nlly Liit uguOn 0· quan ni~n1 KhC\nt~ gl;'to . m•\ sach L~ l(y ila trlnh blly r5 r~t v~ s>;r h\tn eM quycn lc;d ciu1 C{IC con C!l~tn1 lrong gin. llinh vf.! hni pluro-nrt di~n nlHln thfin vi1 tM f~ii ~~- . .

    •$1JJu_t mfiu t.)i, bill ~,i:m htru. h.li llrt't.u, blll .cllm ltr k{j iti.il) : H !d cUn ella m~, cun k.hdny clrim .cO Cll!n cil tbti.n llz'ft r1ia mllllr, klt611.'1 dam c vi> t!'t· qua, v(> tu· su.c, vo tti- khi. HUt e;int l1r giflc, hfH l:illll llr dlb>. N!Jtrl''J"i con vh n[t!XOi Yt'f. ci'ta l':On khOng cO l;ii stlll rH~ng, khclng c6 gia s{lC ritmg, khOng rHuu VtJ.Y nnrQ'n J'i(•ng, khOng d;'un cho ai v(l:t gl, (-f -t-1' ftr; ~ft.-~ ~·-r.if.- :¥• ilf 0 :f.. iJl. -I!• [ri. > {; ill ,fl . . j~.).

    }-)Q,_IN Tffli" NHIIT

    HIEU we eli A THAN Toe VE PHtJONG · oii~N TAl sAI'l· • • • • • & •

    Thco qunn oi¢m n:1y,. )O mryJ

  • Ia ban,cua ttr hfrn cua ngm)'i khitc (vi v~y S>t-Mn trlti ph~p nay coi nhtr an tr(nn). . .

    Bi~n 82 Gia-Long cang ro Il;t: «Phiun khong phili ong hli · cha m~ cho phep, mil con eMu l(lp rieng s1l h(i tjch, chia gia san !hi phai plu.tt 100 !rtrQng>>. Sa d'!. con eMu khOng. dn·Q·c quylln phil.n san vao scl h(l tjch, lit VL titi si\u . ify cita on'g bit, cham~. Liri cln1 thich cimnhiL liun lm)t nlu\ Nguy1ln vll dien 82 Gia-Lcing chi nhiic l;ti cac nguy~n tltc cii!)..sach L(q{y: «T1l ph~t · mli:u, ph\t tnKu t!).i, tii· .ton b1i:t at,,; hii·u !tr raill. Khi ong.·bil; cha · m~ con song, cori chan khOng th~ c6 t/ii s•in rieng ('). ·

    Bit!n 83 G·ia Long ciing clint cUe ki! ty ?in tn'ti Ienh ngll'

  • II II

    tre vi thanh nien dn·u·to di\t dmri uv quy~n ciia ngu·o·i unh ca. Ngtrb·i anh se dll'c;rc timy ;nij.l ugu·b-i cha, nllU'ng phii.i da tlianh nii'n. Neu ngtrl.>"i anh c;i con vj thimh nien, lhil'i sc cluvc tbay hling ngtro·i ch1i hay ngU"Oi chj cit thimh nil\n••· ·

    Tri:r. ngny~u t;~o, vj~c: giilm thii GilC tr~ nt6 c')i v~ thitnh nien · vii vi~.c qmin irj cilc tai s:i.n etta cluing du·qc giao cho ngu:o·i hQ nQi glin nh8t. N.hieu khf. cho nt~ chi dinh sllu ngw .. )'i lrOng nom cac con vj thanh ni&n.

    Thtrimg khi ctic Ire khOng c6 ci1a elm m~ chet eli d~ l(li, !hi n!-(lrb"i tlll'tn thuTrong tru·irng hgp nguO·i vg g6n 111(mti 1nc)t hny tq~ giil C(\C cou vg lhtr.dllQ'C d~l d1r6·i qnyeu m~ chiwg._. ·

    9ui viri danh tir «vi thltnh u·iem) dung trong de llri gi:li· · dap cita U .B.C. V.A.L. tit !chong nen ·hi~u theo nghi.a chuyen

    · m6n trong DAit-lu(U ell phitp. · '

    Dani1 [ir nay & day chi c6 nghia Iii con edt tuo.i, nien ti1ie~» cb1i: khong co nghia."d!cb xac Ia chtra Uri 21 tu1H.

    · Giil.i dap cil.n hoi 79 U.B.C. V.A.L. ghi ro Ia trbng l\tc I~ cua ta ngily I mac !

  • Ben' dily, Uv n·nn lai ket lufin rnot each dt.tt-de, trAi ngtrgc han v6-i Ci uhu· lh:luh-ni

  • 5.-·Phi\i fin. gi1(u cac t¢i pbt;~m cttn ong .ba clu,: m9 (dien 3\l Hfl ;

  • Nher a nlifi·ng my 1\IC ily, tny Kfi bl)i ct. c{Ia ta !

  • .!' ..

    ~· . .

    ·' ..

    r.- Track rihiim hlnh w czla cd ilocm th~ gia illnh ilii all'!)'C lu# c3 Tntng-Hoa va lu!lt-t3 Viit-Nam chlip nh~n trong tru!lmg h!YP di~n. hl.nh mlo r

    i.- TM.n t§c za .mPt ;p~u to gia gidm hlnhphq.t tror:g nhii:ng trr¥&ng h!YP nao _?

    3·- :t>ilci 42 trong b~ lll~t fiong-'EJ(ro Ita xtp cac lo~i thiin thit§c v~ ·. 'ph!r

  • I n_AI TH(r MU'UI M¢r""7(;r·A-PHA-_:-GL.\Tm.rcrNG-H¢! BONG G!A TQC. ------------·---------'-------. THJ l~N 'fHr'r HA'

    . ~ ' STJ D I JH lJ.-llA.l'll:i

    ~,

    "GIA:~DlNH

    'l'uy il·ong C1l ht(lt khong M> iiWu Jdwlin m!o minh thi -li~n M ili!n stt dillu hanh ci1~ il~i gia tllnh hay ci\n ti~u gia · . dinh, nlmng nhii·ug quy/5u ll(lll cua . ngtrM g_ia tru·il·ug dfi dnQ·c ph!ln tich tt·ong Thien 1, d6i 'v6'i nluln tMu vii \IIi _san cna cue thftn thll(>c ciing chung song v&i nhau cho phep chung ta hi ell ri'ing, nht\ lam hi:~t khi nhin nh~n cho JJguiri gia trrr(mg c:\c quyen h~n rlft Urn nlm v~y, clit khong mu6u can · · thi¢p m .. "· ::_.·;-~:.~:i;:Jl{·,}}~ .: : : ... , ',•. I .~·. '• ,. ; ;

  • ·~ ·.~

    1'J,ET TIIO' NHA T

    GIA PHA

    Troug hai b9 Juij.t Hong-Due va lu~f Gia-Loug lrhoug ct> t1i\!:u ldJ.~Jiln nito nr)i. tOi gin .Ph~L 'fuy nhit1n, h·ong xi~ hQi ell Viidu gia· c, lhm'mg cliep gia. phi\. Qny&n. gia· phil. drrqc chep tbituh rlhillu bUn all philt cho mili :chi nl)anh h·ong g!a d.lnh m(>t biin. S•t ghi eMp gia pha dtr9·c giao cho ngimh trrro·ng. Thong tlm

  • khich S!J: phil bien vi¢c cluip gin phli trong d:\n ginn, vi ul1cr c6 gin phi\ mt\'i bi~t dttqc giong doi d\a mM

  • :.:

    •-.'

    ....

    ky 30 niim, nen cac ~>ia phi\ Iii m

  • TIET Tf-JU H.11'' Slf PI-iAN BI~T TQC TRU'ONG, T6N TRtrONG

    VA GIA TRUONNG

    A.- Yijoc tru:o·ng theo .. nghia de,n Ia ngtrlri trtr&!'g ~9. Gii\i clap v~ 1•i\n de nay (elm hoi sll 2), Uy Ban ell van An I~ da ghi n/w· mm ; «Y~ plmo·n·g dic h·u·o·ng mijc dan c6n cJ:u Me:, hof.ic. Ong Clu\, Oug Bac. n¢i. Ngtl"i>"i tc}~ tmo·n3 c\i.t.•r; c:b llc!lla m(>t tre vj tho\.ul1 ,,;~n.

    Ngu·iyi i.Qc i.ru·O·rig c.iu·Q-c coi lit ng~r6'i nOi dOi C)ng Tt:\ chnng, vii chi c6 ph:j.n s~· llman hi)' tho· phung. ,VCti dnnh ngh!a ily, tc)c !mang ilH"(fC giiun thii Vii qnan lrj phan lai·· san hu·o·JJg han. ·

    Ve m~t Dan ln~t. ngu·o·i "t¢c trtrc'rng l~h6ng c6 lll(li ph{m Sl! gi v~ vi~c H, c6 uy quyen nhat IHiy giim kinh nghi~m hhnt. Ng!l'iri ton · trrro·ng thtrlrng i). Thong ilnrirng. ngtrcri ta. clin ct'r ca vao tulli, chu·c tu:crc, ~iip h\lc, than thu¢c, ll)' llri" mit ugcrb'i. t6n·ti·m}ng c6 h·ong gia dlnh. .

    1

    · Ng~rll'i. ton· trtr&ng tri¢u · i:,\.p vii chi't tQ~ h(li

  • II II

    NgrrOi tt ngimh, !hi chi phai ph1t'ng tg cha m~ m•l thoi, Neu· cha ID\l va Oug N(ii con song, !hi h khOng . c6 ph;).[\ sg. phung tg, nhii:ng nghla V\t nay ·do Cha Orig ·dilm nhi~m. Trang kht.Cha Ong con s6ng, ngu:iri gia tmo·ng de cac bf!.c nay_lo liett tilt c

  • U.B;C.V.A.L. dii chji1 !nh huo·,;g 'cttc h(>i. vi~n 111 ngulri. Phap .. ThzycN~y, troug di--ln(l.t vlt !\WI~ Vi~t-Nam, viec tir con.lil me>t vi¢c holtl:J to•\n .Llm(i" qnylln himh ciw ngirO'l t(ia trmhg. Khi c6 ngn·o-i con _bill hieu trong gia dinh, Hgtrll'i gin tnro·ug quyet dj;,_h vi¢i vien Yi¢t-Nam chi glim vai vj qnnn T1lng IHJc hayTulin phi\ (lt\·c Ia_ Chi'i Tinh) va m(>t viti nhit tri tlni·c (0." BU.i ITy, Ph1)nt Quyuh, ·Nguy~n vv.n Vinh).

    Tuy IU\;C tUm cua lly-ban. lit gl>p 'nht.tl !rung !hlJ'C. ti,IC 1¢; "~hirng ta,d1i'thay hi¢n ro;·qna c:l.u giili dap ·tren, xu hmmg citn' · Uy-bim ·muon thftu li()p qnyen h~;n· 'cita ngixlti gia· trtr&ng frong vi¢c tir con. Be quyen niiy kbi\i c6 tinh each qui\.· d{lc ·ao{ni v1\

    · ph it h9·p vo·i tinh thlln. m&i cua phap In~ l 'hi~n !(li, t'6n tr9ng ·quyllu IQ'i c[Ia cac ca pnan troug gia diuh n8n U.B.C.V.A.L da tl•llm vito dien ki~n ngu'.b'i gia tru:i'mg pha\ du·a cite IY. do h'r

    .. con· cho cac toa an xf!t. truiYc xem c6 chinh daug hay kMng. · Ngoai dj~m noi trll;1, nhO· c6 · cac cfm gi.ili dap. ciia U.B.

    'C~ Y .A.L: cMng ta da c6 m¢.t y ki6n ro ve dja vj· va ·quyen himh .· ciia ngrro·~ t(>c tru:o;ng ciing nlnr cim ngub'i gia tn~&ng, :

    ·n JJr 'l'HU .a,t HQ!. ·soNG GIA TQC

    Trong vi~c cbt\p gio..pM, ciing'nhrr theo' Y. ki~n. ciia U.n.· .C.VA.L. trong nhfrng·vi¢c quun tro.ug li~n. M den gia dlnh nlni· git: aTh6ng thuil'11g !1¢i dling gia' t(lc gam c6 ll,tan thu(lc beu h9

    ..... ' ./ ···.·· ........ . ·-: . : . (

  • II II

    nQi glin tihUt, ngh'i'a lh cac. Ong Hit, cite clu'1 lHJc, t.'~H~ eO hac dit dii. di Hfy chOng, c~ic anh. ch!, c·i~ anh en~ IH.l. S~ hieu di\\n ct'm ci1c thf\11 llmc. C:\c ch1i·ug thb, lH,\ tjch !a loi d[u chli·nt: duy rihat vll cac st~ ki~u noi tren ; do d6, lrong ctiln ln:)t khong hl.\t hu(lc cac gia dinh phai ghi: gia plut

    Tuy nhien, v[n con m(lt so gia dinh !H!p l\IC chep gia' phil, · d~ duy tri tinh doan ket giii·a cac than thu¢c v1i uhat !a d~

    _ nh6- cite ,gill (ky,) ciia c:il: b~c Ton trm'mg da khuiit bong.

    ,Ngay trong d:l.u lu(lt lli

  • Lloi v&i H?i Bong ·gia t¢•1•·tuy w '!"'"' nity &u9·~ duy tri · trong hinb. !hue nhung quy~n hl,ln · {{8 hi tluiu h~p 11!-i _d~ .chi '-'\'l.ng ciia qui5c gia vlt_ ciing chju anh huo·ng cita lu(lt ,• nha Dn·•'mg, s_ong co· ht(ll Vi~t Nam, nhiit lit Q- du·o·i !rillu Le, dii ililo luy~u dtry-c inc)t nl!n phitp eM vira pltu h9·p v6'i cac t(lp llJc truycn thOng etia th\u .t(lc, virn hi~n !¢ m

  • IIIII

    ai,~m cila ta v0 !.Pn tllnh va .cltr. m61 tu:unp; qunu t4Hi·a cUt~ thii.n lhn(le viln chua l.hi1y d6i.

    . Vfin hiet rl'ing qrwn ni¢rn c{m Khng gino v0 gi;l diu·h vtlo nhliJn mt,tc dkh phue V\l cl1l~ dQ q11~ln chl1 phong ~dCn \:i'l lw-n uii·a. cnf;c: ti~n l11):, t~t!~"!. !ir:h f}it o.15 vz~e:h. ii) nhit3u tlilhu lUi thi')·j, st.mg dtl~t ~an, eiJjJg vfiu. cOn ).U(1l sq: th lJC mil l~hfJng ai '(;l'l tht! ehOi c_m du·9·r. ; gia dlnh bf).q giO· .r.lh1g la ni1u tfiug citu .s.fi h1)i.

    -· Ta pluli nhln uhi)n rl\ng dili vo·i gia

  • ,.

    MTJC .LTJC

    6 ?

    . 'lf!U' ~!PHA~'"$U' . LUI)! ~IA-!EJIUNH TRONG