Ph©n tÝch vÞ thÕ qu¶n lý rõng thuéc quyÒn sö dông cña th«n ... · kh¸ch quan, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn vµ xu thÕ ph¸t triÓn qu¶n lý rõng ViÖt Nam

B¸o ço vÞ thÕ rõng th«n b¶n- Final report-VL-6/12/2002

1

Ph©n tÝch vÞ thÕ qu¶n lý rõng thuéc quyÒn sö dông

cña th«n/b¶n ë çc tØnh miÒn b¾c viÖt nam

PhÇn giíi thiÖu chung

1. §Æt vÊn ®Ò

Theo kÕt qu¶ cña 2 cuéc Héi th¶o quèc gia n¨m 2000 vµ 2001 vÒ LNC§ do Tæ c«ng t¸c quèc gia vÒ l©m nghiÖp céng ®ång (WG-CFM) tæ chøc, cho thÊy rõng th«n/b¶n víi çc kiÓu qu¶n lý kh¸c nhau ®· xuÊt hiÖn, tån t¹i trªn thùc tÕ tõ l©u nh− mét thùc thÓ kh¸ch quan vµ ®· ®ãng gãp mét phÇn nhÊt ®Þnh vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©m nghiÖp ViÖt Nam. Nh−ng vÒ mÆt ph¸p lý, hiÖn nay th«n/b¶n ch−a ®−îc Nhµ n−íc x¸c ®Þnh lµ ®èi t−îng ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp.

Tæ nghiªn cøu dù th¶o bæ sung, söa ®æi LuËt B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng ®· ®Ò nghÞ: th«n/b¶n còng lµ mét trong çc ®èi t−îng ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp nh− hé gia ®×nh, ç n©n vµ tæ chøc.

V× vËy mét nghiªn cøu, ph©n tÝch vÞ thÕ vµ çc lo¹i h×nh/kiÓu qu¶n lý rõng th«n/b¶n (RTB) trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©m nghiÖp ViÖt Nam lµ cÇn thiÕt, cã ý nghÜa ®Ó gãp phÇn minh chøng cho ®Ò xuÊt “th«n/b¶n lµ ®èi t−îng ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp” lµ kh¸ch quan, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn vµ xu thÕ ph¸t triÓn qu¶n lý rõng ViÖt Nam. Vµ cung cÊp thªm th«ng tin cã së khoa häc vµ thùc tiÔn gãp phÇn ph¸t triÓn khu«n khæ chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch ph¸t triÓn çc h×nh thøc qu¶n lý rõng thÝch hîp, bao gåm c¶ qu¶n lý rõng th«n/b¶n.

2. Môc ®Ých, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

2.1 Môc ®Ých

Ph©n tÝch c¬ së khoa häc (lý luËn vµ thùc tiÔn) vÒ çc vÊn ®Ò sau: 1. VÞ thÕ cña qu¶n lý rõng th«n b¶n trong tæng thÓ cÊu tróc qu¶n lý rõng ë ViÖt Nam

(cïng víi çc lo¹i h×nh qu¶n lý rõng cña çc tæ chøc, hé gia ®×nh, ç nh©n). Vµ chøng minh ®−îc hiÖu qu¶ cña qu¶n lý rõng th«n/b¶n.

2. §¸nh gi¸ çc kiÓu qu¶n lý rõng th«n/b¶n phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa ph−¬ng (®Æc ®iÓm vÒ tù nhiªn, kinh tÕ-x· héi, bao gåm c¶ tËp qu¸n d©n téc...). Vµ t¸c ®éng cô thÓ cña çc chÝnh s¸ch trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng.

3. TÝnh tÊt yÕu, kh¸ch quan viÖc th«n/b¶n lµ mét trong çc ®èi t−îng ®−îc Nhµ n−íc giao ®Êt l©m nghiÖp (chøng minh ®−îc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nµo ®ã qu¶n lý rõng th«n/b¶n lµ cã hiÖu qu¶).


2

2.2. Néi dung nghiªn cøu

A. VÞ thÕ cña rõng th«n b¶n

1. Tû träng diÖn tÝch rõng th«n b¶n ®ang qu¶n lý trong tæng diÖn tÝch l©m nghiÖp ®Þa ph−¬ng? (x·, huyÖn, tØnh ®iÒu tra) tû lÖ so víi rõng do hé gia ®×nh ®−îc giao, kho¸n vµ rõng do çc tæ chøc kh¸c ®−îc giao qu¶n lý? Lo¹i rõng g×: phßng hé, ®Æc dông, s¶n xuÊt? Rõng tù nhiªn, rõng trång, ®Êt trèng? VÞ trÝ ph©n bè phæ biÕn çc khu rõng th«n b¶n?

2. Lý do v× sao l¹i kh«ng chia/giao nh÷ng khu rõng nµy cho hé gia ®×nh? (khã chia cho c«ng b»ng; môc ®Ých sö dông v× lîi Ých c«ng céng: nguån n−íc, chèng giã b·o, hç trî l©m s¶n gia dông, gç dïng cho çc c«ng tr×nh c«ng céng; kinh doanh c«ng céng.... tËp qu¸n truyÒn thèng, tÝn ng−ìng, t©m linh....)

3. So s¸nh −u nh−îc ®iÓm cña qu¶n lý rõng th«n b¶n víi çc kiÓu qu¶n lý rõng hiÖn cã ë ®Þa ph−¬ng: rõng hé gia ®×nh, l©m tr−êng, Ban QLR, rõng cßn do kiÓm l©m qu¶n lý.... Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo th× h×nh thøc qu¶n lý rõng céng ®ång cã −u thÕ: tù nhiªn, kinh tÕ x· héi, nh©n v¨n, tËp qu¸n...

4. Quan ®iÓm, chÝnh s¸ch cña huyÖn, tØnh ®èi víi qu¶n lý rõng th«n b¶n. 5. Tæng hîp çc kÕt qu¶ nghiªn cøu ®iÓm vÒ Rõng th«n b¶n cña WG-CFM, tµi liÖu héi

th¶o vÒ l©m nghiÖp céng ®ång vµ cña çc dù ¸n ®· cã, ®èi chiÕu, so s¸nh víi nghiªn cøu thùc tÕ ë 1 tØnh ®Ó rót ra çc nhËn ®Þnh chung vÒ vÞ thÕ qu¶n lý rõng th«n b¶n ë n−íc ta

6. Xu thÕ ph¸t triÓn/diÔn biÕn qu¶n lý rõng th«n b¶n: + nh÷ng nh©n tè chÝnh h×nh thµnh rõng th«n b¶n; + dù b¸o nh÷ng xu thÕ biÕn ®éng cña nh÷ng nh©n tè ®ã, nh−: vÞ trÝ cÊp th«n b¶n, n¨ng lùc çn bé th«n b¶n, nhËn thøc cña c− d©n ®èi víi rõng, chÝnh s¸ch cña trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng ®èi víi kiÓu qu¶n lý rõng th«n b¶n...

B. Çc kiÓu qu¶n lý rõng th«n b¶n

1. Tæng hîp, ph©n lo¹i çc kiÓu qu¶n lý rõng th«n/ b¶n qua nghiªn cøu ®iÓm. 2. §Ò xuÊt tiªu chÝ ph©n lo¹i kiÓu qu¶n lý rõng th«n/ b¶n ë n−íc ta. 3. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp víi qu¶n lý rõng th«n/ b¶n. 4. Çch thøc qu¶n lý: quy chÕ, tæ chøc, gi¸m s¸t thùc hiªn, n¨ng lùc thùc thi...

2.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu:

i) §iÒu tra ®iÓn h×nh: ë 1 tØnh (Cao b»ng): Thu thËp, ph©n tÝch çc th«ng tin ®· cã liªn quan ®Õn rõng th«n/ b¶n cña tØnh, dïng b¶ng c©u hái vµ biÓu thu thËp sè liÖu vµ ý kiÕn çn bé chñ chèt vµ chuyªn gia vÒ qu¶n lý rõng th«n b¶n. §èi t−îng tiÕp xóc: UBND tØnh, huyÖn, Së NN&PTNT, Chi côc kiÓm l©m, Chi côc PTLN, H¹t kiÓm l©m, Phßng ®Þa chÝnh huyÖn vµ chuyªn gia ®Þa ph−¬ng.


3

- Chän 3 huyÖn ®¹i diÖn (mÉu) ®Ó nghiªn cøu: Tªn huyÖn §Æc ®iÓm 1. Th«ng N«ng . TiÓu vïng nói ®¸, phÝa ®«ng, ®©n téc Tµy lµ chÝnh 2. Qu¶ng Uyªn . TiÓu vïng nói ®¸, phÝa t©y, d©n téc Nïng lµ chÝnh 3. Nguyªn B×nh . TiÓu vïng nói ®Êt phÝa T©y nam, d©n téc Dao lµ chÝnh. ë mçi huyÖn lÊy tõ 1- 2 x· kh¶o s¸t ®iÓn h×nh; Tªn huyÖn Tªn x· §Æc ®iÓm 1. Th«ng N«ng 1. Ngäc §éng vïng nói ®¸, d©n téc Tµy vµ H'M«ng 2. §a Th«ng vïng nói ®Êt, ®Çu nguån DÎ rµo, Tµy 2. Qu¶ng Uyªn 1. Qu¶ng H−ng phÝa b¾c huyÖn, Nïng 2. Hoµng H¶i phÝa ®«ng huyÖn, Nïng 3. Nguyªn B×nh 1. ThÞ trÊn huyÖn d©n téc Dao lµ chÝnh

ii) Thu thËp ph©n tÝch çc kÕt qu¶ nghiªn cøu ®iÓm vÒ rõng céng ®ång cña WG-CFM vµ çc dù ¸n, tµi liÖu Héi th¶o vÒ l©m nghiÖp céng ®ång. iii) ¸p dông PRA, ý kiÕn chuyªn gia, héi th¶o khoa häc. iv) Giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu: Qu¶n lý rõng th«n/ b¶n lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh cña qu¶n lý rõng céng ®ång/l©m nghiÖp céng ®ång:

Lo¹i rõng céng

®ång

QuyÒn sö dông

®Êt

NhËn giao kho¸n BVR + trång

rõng

T− çch

chñ rõng

1. Rõng th«n/ b¶n

- ®−îc giao ®Êt LN - tù x¸c lËp quyÒn qu¶n lý rõng

- nhËn kho¸n víi chñ dù ¸n LN, KiÓm l©m ( kh«ng ph¶i lµ chñ rõng)

Chñ rõng

2. Rõng th«n b¶n nhËn kho¸n b¶o vÖ, trång rõng

Kh«ng hoÆc ch−a ®−îc giao ®Êt LN

- NhËn kho¸n víi chñ rõng Nhµ n−íc, - nhËn kho¸n víi chñ dù ¸n LN, KiÓm l©m ( kh«ng ph¶i lµ chñ rõng)

Kh«ng

3. Rõng dßng téc Tù x¸c lËp - NhËn kho¸n víi chñ rõng nhµ n-−íc, - nhËn kho¸n víi chñ dù ¸n LN, KiÓm l©m ( kh«ng ph¶i lµ chñ rõng)

Kh«ng

3. Rõng cña tæ chøc chÝnh trÞ x· héi ( Héi N«ng d©n, Héi phô n÷.....)

§−îc giao ®Êt LN

- nhËn kho¸n víi chñ dù ¸n LN, KiÓm l©m ( kh«ng ph¶i lµ chñ rõng)

Chñ rõng


4

4. Rõng cña tæ chøc chÝnh trÞ x· héi ( Héi N«ng d©n, Héi phô n÷.....) nhËn kho¸n BVR

Kh«ng hoÆc ch−a ®−îc giao ®Êt

- NhËn kho¸n víi chñ rõng nhµ n−íc, - nhËn kho¸n víi chñ dù ¸n LN, KiÓm l©m (kh«ng ph¶i lµ chñ rõng)

Kh«ng

5. Rõng nhãm hé ®−îc giao ®Êt - nhËn kho¸n víi chñ dù ¸n LN, KiÓm l©m ( kh«ng ph¶i lµ chñ rõng)

Chñ rõng

6. Rõng nhãm hé nhËn kho¸n BVR

Kh«ng hoÆc ch−a ®−îc giao ®Êt

- NhËn kho¸n víi chñ rõng nhµ n−íc, - nhËn kho¸n víi chñ dù ¸n LN, KiÓm l©m ( kh«ng ph¶i lµ chñ rõng)

Kh«ng

§èi t−îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi nµy lµ Rõng th«n/ b¶n (lo¹i1).

3. Néi dung b¸o ço:

Ngoµi phÇn thø nhÊt: Giíi thiÖu chung vµ tµi liÖu tham kh¶o, b¸o ço gåm çc phÇn sau ®©y:

- PhÇn thø hai: Thùc tr¹ng rõng th«n/ b¶n ë tØnh Cao B»ng. - PhÇn thø ba: §¸nh gi¸ vÞ thÕ rõng th«n/ b¶n ë çc tØnh MiÒn B¾c ViÖt

nam. - PhÇn thø t−: KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ.

PhÇn thø hai:

Thùc tr¹ng rõng th«n/ b¶n ë tØnh Cao B»ng

1. §Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi cña tØnh Cao B»ng

1.1. VÒ tù nhiªn vµ x· héi.

Cao B»ng cã diÖn tÝch tù nhiªn 6.690,72 km2, phÝa b¾c vµ ®«ng b¾c gi¸p Trung quèc (311 km biªn giíi), lµ mét tØnh vïng cao biªn giíi. Cao B»ng cã13 huyÖn thÞ vµ 187 x·, ph−êng, thÞ trÊn

D©n sè n¨m 2000 lµ 494.724 ng−êi, mËt ®é d©n sè b×nh qu©n 74 ng−êi/km2 (huyÖn cao nhÊt lµ Hoµ An: 108, thÊp nhÊt: 46, Th¹ch An). Tû lÖ d©n sè n«ng th«n chiÕm 86,7%. Tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn 1,3%. Cã h¬n 10 d©n téc cïng sinh sèng: Tµy chiÕm tû lÖ 42,58%, Nïng: 32,8%, Dao: 9,6%, H'M«ng: 8,4%, Kinh: 4,67% vµ mét sè d©n téc kh¸c nh−: S¸n chØ, L« l«, M−êng.... D©n téc Tµy, Nïng, Kinh ph©n bè ë tÊt c¶ 11 huyÖn thÞ. Trong ®ã


5

huyÖn Hoµ An cã sè l−îng ng−êi Tµy ®«ng nhÊt, ng−êi Nïng ë huyÖn Qu¶ng Hoµ, vµ ng−êi Kinh tËp trung ë thÞ x·. D©n téc H'm«ng c− tró tËp trung nhiÒu nhÊt ë B¶o L¹c, d©n téc Dao c− tró chñ yÕu ë huyÖn Nguyªn B×nh..

NÒn kinh tÕ cña Cao B»ng vÉn lµ n«ng nghiÖp, c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh theo GDP, n¨m 2000, nh− sau: n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n nghiÖp 46,31%, dÞch vô 37,69%, c«ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n 16,06%. GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi thÊp, ®¹t 2,328 triÖu ng/n¨m (1999), s¶n l−îng l−¬ng thùc quy thãc b×nh qu©n ®Çu ng−êi: 332kg/n¨m.

Tuy lµ mét tØnh miÒn nói, vïng cao, nh−ng vÊn ®Ò m«i tr−êng còng cÇn quan t©m. Do mét thêi gian dµi kh«ng ng¨n ngõa tÖ n¹n ®èt rõng lµm n−¬ng r·y, khai th¸c l¹m dông vµ hËu qu¶ chiÕn tranh biªn giíi, th¶m che phñ rõng chØ cßn h¬n 30%, kh«ng b¶o ®¶m c©n b»ng m«i tr−êng sinh th¸i. Mét sè n¬i ®Çu nguån, dèc lín ®Êt bÞ sãi mßn röa tr«i m¹nh, diÖn tÝch ®Êt sãi mßn tr¬ sái ®¸ chiÕm tíi 13,9% diÖn tÝch tù nhiªn.

1.2 T×nh h×nh l©m nghiÖp vµ giao ®Êt giao rõng

1.2.1 Quy ho¹ch l©m nghiÖp - DiÖn tÝch rõng hiÖn cã: 208.586 ha, ®é che phñ rõng 31,2 % Trong ®ã: - rõng tù nhiªn: 199.973 ha, chiÕm tû lÖ 95,67%

+ rõng gç : 199.9173 ha (chñ yÕu lµ rõng non: 188.678 ha) + rõng tre nøa: 500 ha - rõng trång: 8.913 ha, chiÕm tû lÖ 4,33%.

Tæng tr÷ l−îng: 5,9 triÖu m3 gç, 2,3 triÖu c©y tre nøa. Rõng ®· bÞ khai th¸c ®Õn tµn kiÖt. - DiÖn tÝch ®Êt ch−a sö dông vµ s«ng suèi, nói ®¸: 332.147, chiÕm tû lÖ 49,62 %

- Quy ho¹ch 3 lo¹i rõng cña tØnh nh− sau: §¬n vÞ: ha

Tæng Rõng phßng hé Rõng ®Æc dông Rõng s¶n xuÊt Tæng sè 337.000 129.500 10.100 197.400 Cã rõng 208.600 94.490 6.800 106.900 Kh«ng rõng 128.400 34.600 3.300 90.500 ( Nguån: ChiÕn l−îc ph¸t triÓn l©m nghiÖp giai ®o¹n 2001-2010, Bé NN&PTNT, 2001)

Nh− vËy: diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp chiÕm tû lÖ 56,35% diÖn tÝch tù nhiªn tßan tØnh, trong ®ã rõng phßng hé vµ ®Æc dông: 20,7%, rõng s¶n xuÊt: 35,65%1. Nh−ng theo Së

1 Nguån: ChiÕn l-îc ph¸t triÓn l©m nghiÖp, 2001- Bé N N&PTNT


6

NN&PTNT vµ Chi côc KiÓm l©m Cao B»ng th× rõng l¹i ®−îc quy ho¹ch 100% lµ rõng phßng hé?!.

1.2.2 Giao ®Êt giao rõng: TØnh Cao B»ng b¾t ®Çu giao ®Êt giao rõng tõ n¨m 1990, nh−ng chØ sau khi cã

N§02/CP th× giao ®Êt l©m nghiÖp míi thùc sù ®−îc ®Èy m¹nh, ®Õn 12/2001 ®· giao ®−îc 319.435,9 ha ( 94,7% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp toµn tØnh), chñ yÕu giao cho hé gia ®×nh vµ " tËp thÓ"( 55.362 hé vµ tËp thÓ). §Êt l©m nghiÖp giao cho çc tæ chøc l©m nghiÖp Nhµ n−íc chiÕm tû lÖ rÊt nhá v× tØnh kh«ng tæ chøc Ban QLRPH, cã 3 l©m tr−êng quèc doanh (Th¹ch An, Hoµ An, Nguyªn B×nh), theo N§388/CP ®−îc qu¶n lý 73.297ha, nh−ng khi tiÕn hµnh giao ®Êt çc huyÖn ®· giao tÊt c¶ diÖn tÝch rõng tù nhiªn cña l©m tr−êng cho hé gia ®×nh (kh«ng cã quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt cña tØnh). VÝ dô l©m tr−êng Nguyªn B×nh, theo N§388, qu¶n lÝ 16.638 ha, trong ®ã cã 15.989 ha rõng tù nhiªn vµ 649 ha rõng trång. Nh−ng hiÖn nay chØ cßn ®−îc qu¶n lý 500 ha rõng trång (th«ng m· vÜ). Lý do kh¸ch quan lµ çc l©m tr−êng tõ khi chuyÓn ®æi c¬ chÕ (1990) ®· ngõng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kh«ng cã vèn sù nghiÖp b¶o vÖ vµ trång rõng, sau ®ã chØ cßn lµm nhiÖm vô qu¶n lý dù ¸n 327. L©m tr−êng Hoµ An tuy ch−a gi¶i thÓ nh−ng ®· bÞ thu håi con dÊu tõ n¨m 1997. ë huyÖn Nguyªn B×nh chØ cã Ban qu¶n lý dù ¸n N«ng l©m huyÖn ho¹t ®éng, Ban qu¶n lý vµ kinh doanh lu«n diÖn tÝch rõng trång cña l©m tr−êng Nguyªn B×nh (gi¸m ®èc l©m tr−êng ®ang nghØ chê xin viÖc ®· 2 n¨m nay nh−ng l¹i gi÷ con dÊu cña l©m tr−êng).

Trong diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao cho hé gia ®×nh vµ tËp thÓ- theo b¸o ço cña Chi côc KiÓm l©m- diÖn tÝch giao cho "tËp thÓ" lµ 84.782 ha, chiÕm tû lÖ 26,54%. Theo gi¶i thÝch cña kiÓm l©m, "tËp thÓ" bao gåm çc tæ chøc chÝnh trÞ x· héi nh− Héi phô n÷, Héi cùu chiÕn binh vv... tæ chøc tr−êng häc, lùc l−îng vò trang vµ th«n b¶n. Trong quyÕt ®Þnh giao ®Êt cña huyÖn th−êng ghi lµ: Giao cho tËp thÓ xãm theo nghÜa: tËp thÓ xãm = céng ®ång/®¬n vÞ xãm, còng nh− "tËp thÓ cùu chiÕn binh x·= ®¬n vi héi cùu chiÕn binh x·. " TËp thÓ" kh«ng ph¶i lµ kinh tÕ tËp thÓ hay HTX n«ng nghiÖp. DiÖn tÝch rõng do " tËp thÓ" tham gia qu¶n lý n¨m 2000, nh− sau:

DiÖn tÝch rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp do céng ®ång tham gia qu¶n lý, b¶o vÖ

§¬n vÞ tÝnh: Ha

TT Tªn huyÖn, Tæng diÖn tÝch Trong ®ã


7

thÞ ®Êt LN do céng ®ång qu¶n lý

DiÖn tÝch ®−îc giao ®Êt, giao

rõng

DiÖn tÝch do céng ®ång qu¶n lý theo truyÒn

thèng

DiÖn tÝch ®−îc giao

kho¸n BVR

1 ThÞ x· 203,8 170 60,8 - 2 Hoµ An 8.540,3 1.233,2 - 7.037,1 3 Hµ Qu¶ng 3.131,5 2.623,4 - 508,1 4 Th«ng N«ng 23.433,0 5.071,15 18.361,96 - 5 Trµ LÜnh 13.898,3 - 1.139,6 12.758,7 6 Qu¶ng Hoµ 5.089,5 766,4 4.323,1 - 7 Trïng Kh¸nh 20.25,78 2.008,78 17, - 8 Th¹ch An 1.251,1 959,3 255,8 - 9 B¶o L¹c 33.407,3 33.177,8 - 229,5

10 Baá L©m 302,5 187,6 - 114,9 11 Nguyªn B×nh 23.635,34 18.036,44 3.485,5 2.131,4 12 H¹ Lang 10272,0 2570,0 3.382,0 4.320,0

Toµn tØnh 125.199,51 66.804,09 31.025,76 27.369,7

( Nguån: Chi côc KiÓm l©m Cao b»ng 7/2001)

Nh− trªn ®· nªu, do ë tØnh Cao B»ng kh«ng cã Ban QLR phßng hé vµ ®Æc dông nµo vµ diÖn tÝch rõng tù nhiªn cña çc l©m tr−êng kh«ng cßn ®−îc qu¶n lý, nªn diÖn tÝch rõng çc tËp thÓ ®−îc giao kho¸n b¶o vÖ rõng kh«ng theo N§ 01/CP, mµ çc chñ dù ¸n kho¸n cho çc tËp thÓ b¶o vÖ rõng ®· ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp hoÆc tù x¸c lËp quyÒn cña lý cña tËp thÓ. V× vËy theo chóng t«i, con sè diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp do céng ®ång tham gia qu¶n lý cÇn ®−îc ®iÒu chØnh l¹i , b»ng diÖn tÝch rõng ®−îc giao céng víi diÖn tÝch tù qu¶n lý theo truyÒn thèng, tøc lµ: 97.829,85 ha, chiÕm 31,1% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao cña toµn tØnh.

2. Thùc tr¹ng rõng th«n/ b¶n tØnh Cao B»ng 2.1 Rõng th«n/ b¶n ë huyÖn Th«ng N«ng

2.2.1 T×nh h×nh chung cña huyÖn Th«ng n«ng. HuyÖn Th«ng N«ng n»m ë phÝa T©y b¾c cña tØnh Cao B»ng, çch tØnh lþ 50km

theo tØnh lé 204, cã ®−êng biªn giíi víi Trung Quèc dµi 12,2 km. DiÖn tÝch tù nhiªn lµ 36.409 ha (4,7% diÖn tÝch toµn tØnh). HuyÖn hoµn toµn n»m trªn çc d·y nói ®¸ v«i, ®Þa h×nh chia c¾t, hiÓm trë, giao th«ng rÊt khã kh¨n. KhÝ hËu «n hoµ, nhiÖt ®é b×nh qu©n 20,200C, l−îng m−a 1.736,9mm/n¨m, thuËn lîi cho t¸i sinh rõng.

D©n sè 22.732 ng−êi, mËt ®é d©n sè 62,4 ng/km2, víi 4330 hé, gåm 8 d©n téc, trong ®ã çc d©n téc cã sè ng−êi ®«ng lµ: Nïng 8118 ng−êi (35,7%), Dao 5638 , (25,8%), Tµy 5457 (24%), H'M«ng 3086 (13,57%), cßn l¹i lµ Kinh, Hoa...Çc d©n téc th−êng quÇn c− ë çc


8

xãm riªng biÖt, nhÊt lµ d©n téc Dao, H'M«ng, mçi xãm cã tõ 20-30 hé, sinh sèng l©u ®êi, Ýt di biÕn ®éng. Tû lÖ t¨ng d©n sè: 2% (2000)

HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn Th«ng N«ng

Lo¹i ®Êt DiÖn tÝch

(ha) Tû lÖ% Ghi chó

Tæng diªn tÝch 30.649 100 I. §Êt n«ng nghiÖp 2690,37 7,46 Kh«ng cã ®Êt n−¬ng r·y II §Êt l©m nghiÖp 14.888,93 41,3 III. §Êt chuyªn dông 167,07 IV. §Êt ë 59,41 V. §Êt ch−a sö dông - §Êt b»ng ch−a sö dông - §Êt ®åi nói ch−a sö dông - Nói ®¸ kh«ng c©y - kh¸c

18.243,22 606,54

3.734,87 13.095,28

806,53

50,6

BiÓu ®å: C¬ cÊu sö dông ®Êt HuyÖn Th«ng n«ng

BiÓu ®å c¬ cÊu sö dông ®Êt HuyÖn th« ng n« ng

§Êt chuyªn dông, 167.07, 0%

§Êt l©m nghiÖp, 14888.93, 41%

§Êt n«ng nghiÖp, 2690.37, 7%§Êt ë, 0, 0%

§Êt ch-a sö dông, 18243.22, 52%

I. §Êt n«ng nghiÖp

II §Êt l©m nghiÖp

III. §Êt chuyªn dông

V. §Êt ch-a sö dông

IV. §Êt ë

(Nguån: Thèng kª ®Êt ®ai cña huyªn Th«ng N«ng - UBND huyªn,12/2001)

- S¶n xuÊt n«ng nghiÖp chiÕm 91% gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn huyÖn . Tæng s¶n l−îng

l−¬ng thùc n¨m 2000 ®¹t 10.138 tÊn, s¶n l−îng l−¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng−êi ®¹t 411kg (n¨m 2000), n«ng s¶n hµng ho¸ chÝnh lµ ng«, l©m s¶n hµng ho¸ cã tróc sµo Ch¨n nu«i tr©u bß ch−a ph¸t triÓn, míi b¶o ®¶m søc kÐo cho n«ng nghiÖp.

- C¬ së h¹ tÇng cßn yÕu kÐm - Møc sèng d©n c− tõ n¨m 1991 ®Õn nay ®· ®−îc n©ng lªn, tuy nhiªn vÉn khã kh¨n,

tû lÖ hé ®ãi nghÌo cßn chiÕm 12% (n¨m 2000). - Ng©n s¸ch cña huyÖn: thu kh«ng ®ñ chi, ph¶i hç trî ®Õn 87%.


9

2.2.2 T×nh h×nh L©m nghiÖp. HuyÖn Th«ng n«ng tuy cã diÖn tÝch rõng kh¸ lín: 11.309 ha, hÇu hÕt lµ rõng gç tù

nhiªn ( rõng nói ®¸), chØ cã vµi chôc ha rõng trång th«ng m· vÜ. Tæng tr÷ l−îng gç: 331.200m3, chØ cã ë rõng non. Tõ n¨m 1980 trë vÒ tr−íc tµi nguyªn rõng cßn phong phó, nh−ng sau nµy do viÖc khai th¸c bÊt hîp lý vµ ph¸ rõng lÊy ®Êt lµm n«ng nghiÖp nªn hiÖn nay kh«ng cßn rõng giµ, chØ cßn l¹i mét Ýt rõng nghÌo kiÖt, ®¹i bé phËn lµ rõng non phôc håi. DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®−îc quy ho¹ch toµn bé lµ rõng phßng hé (?). Ngoµi ra cßn 16.829 ®Êt ®åi nói vµ nói ®¸ ch−a sö dông, ch¾c ch¾n sÏ ®−îc quy ho¹ch lµ ®Êt l©m nghiÖp, nh− vËy ®Êt l©m nghiÖp sÏ chiÕm tû lÖ trªn 90% diÖn tÝch cña huyÖn (31.717,9ha). Tr−íc ®©y cã thµnh lËp l©m tr−êng Th«ng n«ng, nh−ng ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶, nªn ®· gi¶i thÓ. MÆc dï ®Êt l©m nghiÖp ®−îc quy ho¹ch lµ rõng phßng hé nh−ng kh«ng cã ban QLRPH nµo ®−îc thµnh lËp. Thêi kú ch−¬ng tr×nh 327, huyÖn kh«ng cã dù ¸n ( v× kh«ng cã ng−êi x©y dùng dù ¸n!?), ®Õn nay(2002) ®· cã dù ¸n 5 triÖu ha rõng, víi quy m« 8000 ha khoanh nu«i vµ trång míi rõng phßng hé, Ban QLDA huyÖn ®−îc thµnh lËp. Nh− vËy, l©m nghiÖp ë huyÖn Th«ng n«ng tõ tr−íc ®Õn nay lµ l©m nghiÖp nh©n d©n- do d©n thùc hiÖn lµ chÝnh, cã mét ®iÓn h×nh vÒ trång rõng ë vïng cao lµ HTX Cao th−îng ( ng−êi H'M«ng) ë x· §a th«ng ®−îc nhµ n−íc ®Çu t− trång rõng th«ng m· vÜ tõ nh÷ng n¨m 1970. Nh−ng v× chØ lÊy viÖc trång rõng lµm môc tiªu mµ kh«ng cã gi¶i ph¸p vÒ kinh tÕ, tiªu thô s¶n phÈm nªn kh«ng ph¸t triÓn ®−îc. D©n ®· kªu: rõng trång tèt, nay d©n «m c©y th«ng mµ ®ãi!. H¬n n÷a ®Êt trång rõng l¹i chÝnh lµ ®Êt lµm n−¬ng r·y lu©n canh cña ®ång bµo, nªn khi trång ®−îc gÇn 100 ha th× d©n kh«ng cßn ®Êt s¶n xuÊt l−¬ng thùc. Khi HTX tan r·, rõng ®· bÞ ph¸ mét phÇn ®Ó lÊy l¹i ®Êt trång l−¬ng thùc.

C«ng t¸c giao ®Êt giao rõng ®−îc chÝnh thøc tiÕn hµnh tõ n¨m 1992, nh−ng sau khi cã N§02/CP th× míi ®−îc ®Èy m¹nh. §Õn n¨m 2000 çc x· vµ thÞ trÊn ®· ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp, nh−ng ch−a giao khÐp kÝn trªn ®Þa bµn x·. ThiÕu kinh phÝ lµ nguyªn nh©n cña tiÕn ®é giao ®Êt l©m nghiÖp chËm, viÖc cÊp sæ ®á cßn chËm h¬n v× bÊt cËp vÒ n¨ng lùc cña tæ chøc ®Þa chÝnh huyÖn.

B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ giao ®Êt l©m nghiÖp cña huyÖn Th«ng n«ng

®Õn 7/2002

TT Tªn x· DiÖn tÝch ®Êt LN ®· giao 1 §a Th«ng 3.135,95 2 Ngäc §éng 2.088,86 3 L−¬ng Can 897,34 4 Yªn S¬n 1.467,04 5 CÇn Yªn 2.177,62 6 L−¬ng Th«ng 4.145,79 7 Thanh Long 560,60 8 B×nh L·ng 1.346,10


10

9 VÞ Quang 847,6 Tæng céng 16.666,90

( Nguån: H¹t kiÓm l©m Th«ng n«ng,8/2002)

DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao míi chiÕm 52,54% ®Êt l©m nghiÖp toµn huyÖn. 2.2.3 T×nh h×nh giao ®Êt l©m nghiÖp cho th«n/ b¶n Trong qu¸ tr×nh giao ®Êt l©m nghiÖp ë ®Þa ph−¬ng ngoµi çc ®èi t−îng chÝnh ®−îc

giao ®Êt lµ hé gia ®×nh, ç nh©n vµ çc tæ chøc nh− tr−êng häc, tæ chøc chÝnh trÞ x· h«i: Héi phô n÷, cùu chiÕn binh, lùc l−îng vò trang... ®· ®−îc quy ®Þnh trong LuËt, cßn mét ®èi t−îng n÷a cã nhu cÇu nhËn ®Êt l©m nghiÖp lµ céng ®ång d©n c− th«n b¶n ®· còng ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp. Trong thèng kª vÒ giao ®Êt l©m nghiÖp kiÓm l©m th−êng dïng thuËt ng÷ "tËp thÓ" ®Ó chØ nhãm ®èi t−îng kh«ng ph¶i hé gia ®×nh vµ ghi ghÐp lµ : hé gia ®×nh vµ tËp thÓ. ThuËt ng÷ "tËp thÓ" ®−îc dïng trong çc thèng kª nhµ n−íc nh− vËy lµ kh«ng chuÈn v× kh«ng cã trong LuËt vµ lµm cho ng−êi ta lÇm lÉn víi kinh tÕ tËp thÓ ( HTX). Chóng t«i ®· c¨n cø vµo sæ çc giao ®Êt l©m nghiÖp cña tõng x· ®Ó bãc t¸ch sè liÖu giao ®Êt cho çc th«n/ b¶n.

T×nh h×nh giao ®Êt l©m nghiÖp cho çc th«n/ b¶n ë huyÖn Th«ng n«ng 7/2002

TT Tªn x· Tæng sè xãm

Sè xãm cã

rõng th«n b¶n

% xãm cã

rõng th«n b¶n

DiÖn tÝch rõng th«n b¶n

DiÖn tÝch ®Êt

LN ®· giao

% diÖn tÝch rõng th«n b¶n

DiÖn tÝch rõng

cña tæ chøc ®−îc giao

% diÖn tÝch rõng th«n

b¶n so víi tæ chøc

Toµn huyÖn 164 74 45,00 3.855,44 16.666,90 23,0 359,88 11,6lÇn 1 Ngäc §éng 16 8 50,00 678,96 3.135,95 21,6, 0 2 §a Th«ng 26 15 57,64 615.14 2.088,86 29,45 19,04 32,3 3 L−¬ng Can 12 5 41,00 132,02 897,34 15 217,66 0,60 4 Yªn S¬n 9 4 44,00 317,26 1.467,04 25,28 0 1,0 5 CÇn Yªn 29 17 58,60 1.088,62 2.177,62 50,00 90,48 12lÇn 6 L−¬ng Th«ng 32 9 28,00 553,26 4.145,79 12,34 32, 17,2lÇn 7 Thanh Long * 13 1 - 25,8 560,6 4,5 0 8 B×nh L·ng 15 10 66,60 217,3 1.346,1 32,2 0 9 VÞ Quang 12 6 50,00 253,35 847,6 59,79 0 (*)míi b¾t ®Çugiao n¨m2000, cßn tiÕp tôcgiao

BiÓu ®å: Tû lÖ xãm cã rõng th«n b¶n


11

Tû lÖ xãm cã rõng th«n b¶n

1

2

1.- xãm cã rõng th«n b¶n 2.- xãm kh«ng cã rõng th«n b¶n BiÓu ®å: C¬ cÊu vÒ diÖn tÝch çc lo¹i chñ rõng

C¬ cÊu ç c lo¹ i chñ rõng

1

2

3

1. rõng th«n b¶n, 2. rõng hé gia ®×nh, 3. rõng cña çc tæ chøc kh¸c

NhËn xÐt: 1) Cho ®Õn mÊy n¨m gÇn ®©y chÝnh s¸ch giao ®Êt l©m nghiÖp ®−îc tuyªn truyÒn

s©u réng cho nh©n d©n, ®−îc nh©n d©n h−ëng øng m¹nh mÏ, hÇu hÕt çc hé ®Òu tù nguyÖn xin nhËn ®Êt. Tæ chøc th«n/ b¶n, kh«ng chØ lµ ®¬n vÞ xin ®−îc giao ®Êt mµ cã vai trß quan träng trong viÖc tæ chøc chia ®Êt cho çc hé gia ®×nh, b¶o ®¶m sù ®ång thuËn, ®oµn kÕt nhÊt trÝ trong néi bé th«n b¶n, H¹t kiÓm l©m chØ ph¶i lµm thñ tôc hµnh chÝnh ph¸p lý vÒ


12

giao ®Êt. Cã tr−êng hîp th«n b¶n ®Ò nghÞ ®iÒu chØnh viÖc giao ®Êt ch−a hîp lý tr−íc ®©y cña mét sè hé gia ®×nh.

2) Tû lÖ sè xãm cã rõng th«n/ b¶n lµ 45%, víi diÖn tÝch rõng th«n b¶n lµ 3.855,44, chiÕm 23% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao trong toµn huyÖn. DiÖn tÝch b×nh qu©n rõng th«n b¶n cña mét xãm lµ 52,08 ha, xãm cã diÖn tÝch lín nhÊt lµ176,56 ha (xãm Nµ Thin x· CÇu yªn), xãm cã diÖn tÝch nhá nhÊt lµ 0,8 ha (xãm KÐo x· B×nh l·ng). So víi diÖn tÝch rõng giao cho çc tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi c¬ së vµ lùc l−îng vò trang th× diÖn tÝch rõng th«n b¶n lín h¬n gÊp nhiÒu lÇn (11,6 lÇn). Nh− vËy rõng th«n/ b¶n cã vÞ trÝ thø 2 sau rõng hé gia ®×nh vÒ diÖn tÝch.

3) §Êt l©m nghiÖp th«n /b¶n chñ yÕu lµ rõng ë tr¹ng th¸i Ib,IIa,b,c , IIIc vµ nh÷ng

chßm c©y cæ thô. Riªng xãm Lòng lõa vµ M· p¶n x· §a th«ng rõng th«n b¶n l¹i lµ rõng trång, vèn tr−íc ®©y do HTX Cao th−îng trång (78,24 ha, tõ n¨m 1970), sau khi HTX tan r· th× xãm qu¶n lý ®Ó sö dông chung, hiÖn nay diÖn tÝch cßn l¹i lµ h¬n 20 ha. DiÖn rõng giao cho xãm còng theo l«, xãm Ýt nhÊt cã 1 l«, xãm nhiÒu nhÊt cã ®Õn 5 l«. Rõng th«n b¶n th−êng bao gåm mét sè lo¹i chÝnh sau ®©y:

+ Rõng thiªng (tiÕng Tµy lµ ®«ng slÊn, cã nghÜa lµ rõng thÇn, rõng thê). Rõng thiªng

®−îc h×nh thµnh tõ xa x−a theo tËp qu¸n cña d©n téc Tµy, Nïng, ë mçi xãm th−êng cã 1 hay vµi khu rõng thiªng, còng cã khi 2 hay vµi xãm chung nhau mét khu rõng thiªng. Rõng thiªng lµ n¬i céng ®ång xãm thê thÇn, hµng n¨m tæ chøc cÇu cóng ®Ó mïa mµng tèt t−¬i, søc khoÎ cho mäi ng−êi trong xãm, çc gia ®×nh trong xãm ®ãng gãp theo møc tho¶ thuËn chung- th−êng lµ ®¬n gi¶n Ýt tèn kÐm. Mäi ng−êi tham gia cóng (chØ cã ®µn «ng), cïng nhau chuÈn bÞ cç cóng, do tr−ëng xãm lµm chñ lÔ. Sau cóng cïng nhau ¨n uèng t¹i chç, cç cßn l¹i chia ®Òu cho mäi nhµ. Mét sè n¬i ®Õn nay kh«ng cßn cóng (cã thÓ hä quan niÖm ®ã lµ mª tÝn dÞ ®oan nªn bá). Rõng thiªng th−êng cã diÖn tÝch kh«ng lín tõ vµi tr¨m m2 ®Õn vµi ha, trong rõng thiªng cã nhiÒu c©y cæ thô. Theo tËp qu¸n th× kh«ng ng−êi nµo ®−îc ®éng ch¹m vµo rõng thiªng: kh«ng ®−îc chÆt c©y, lÊy cñi, (c©y chÕt kh«, g·y ®æ còng kh«ng ®−îc lÊy), kh«ng ®−îc ch¨n th¶ tr©u bß, thËm chÝ c¶ ®i vµo ch¬i. NÕu ai vi ph¹m bÞ ph¹t rÊt nÆng- ph¹t v¹ ®Ó xãm cóng t¹ lçi víi thÇn. Nguêi vi ph¹m trong xãm kh«ng nép ph¹t th× ph¶i chÞu h×nh ph¹t nÆng nhÊt lµ khai trõ ra khái héi hiÕu - nhµ cã ®¸m lµng xãm kh«ng viÕng, ®−a ®¸m. TÊt c¶ mäi ng−êi trong xãm ®Òu cã ý thøc b¶o vÖ rõng thiªng rÊt cao. Rõng thiªng ®«i khi còng lµ rõng b¶o vÖ nguån n−íc (tiÕng Tµy lµ cèc bã - gèc n−íc). Ngoµi rõng riªng cßn cã rõng thæ thÇn cña xãm, diÖn tÝch nhá h¬n ®«ng slÊn, cã khi chØ lµ mét chßm c©y to, mét c©y to, n¬i thê mét «ng thÇn nµo ®ã cña xãm. (Ng−êi Kinh còng cã quan niÖm: c©y g¹o tró ma, c©y ®a tró thÇn, hay ®Æt b¸t h−¬ng hoÆc lËp miÕu thê ë gèc nh÷ng c©y nµy.)


13

TÊt c¶ nh÷ng ng−êi ®−îc chóng t«i pháng vÊn ®Òu biÕt vÒ rõng thiªng vµ cho r»ng rõng thiªng sÏ tån t¹i l©u dµi, nh−ng kh«ng ph¸t triÓn vÒ diÖn tÝch n÷a.

Nh÷ng ng−êi míi ®Õn Cao B»ng còng rÊt dÔ nhËn ra çc khu rõng thiªng, ®ã lµ nh÷ng khu rõng hay chßm c©y cæ thô næi lªn gÇn çc th«n xãm, thËm chÝ ë ngay gi÷a ®ång ruéng, cßn l¹i chung quanh chØ lµ rõng nói ®¸ míi phôc håi sau khoanh nu«i hay ®åi träc. + Rõng ma: nghÜa ®Þa cña xãm, th−êng lËp d−íi t¸n rõng giµ.

+ Rõng nguån n−íc. §Ó b¶o vÖ nguån n−íc ¨n, t−íi ruéng mçi xãm ®· tù x¸c ®Þnh nh÷ng khu rõng ë ®Çu ngän suèi hay n¬i cã má n−íc (cèc bã). Cã khu rõng ®Çu nguån lµ rõng giµ ®· ®−îc b¶o vÖ tõ xa x−a, cã nhiÒu c©y cæ thô, cã khu chØ míi ®−îc b¶o vÖ gÇn ®©y khi cã chÝnh s¸ch giao ®Êt giao rõng. Tuy chøc n¨ng chÝnh lµ ®Ó b¶o vÖ nguån n−íc, nh−ng ®«i khi xãm còng cho chÆt nh÷ng c©y giµ, g·y ®æ ®Ó sö dông chung cho xãm hay chia ®Òu cho çc hé gia ®×nh

+ Rõng phßng hé xãm lµng. Cã nh÷ng xãm ë vÞ trÝ ®Êt dÔ bÞ s¹t lë, ®¸ l¨n, luång giã ®· gi÷ l¹i mét khu rõng phßng hé, kh«ng cho phÐp chËt c©y, lÊy cñi .

+Rõng l©m s¶n gia dông. Môc ®Ých chÝnh lµ ®Ó lÊy gç, nøa lµm nh÷ng c«ng tr×nh c«ng céng cña xãm vµ hç trî vËt liÖu lµm nhµ, lµm ma chay cho hé gia ®×nh, (gç lµm nhµ hé gia ®×nh ph¶i tù lo liÖu, xãm chØ hç trî mét phÇn nµo). Çc hé ®−îc vµo lÊy cñi kh«, nh−ng cã nh÷ng n¬i rõng khan hiÕm ngay cñi kh« còng quy ®Þnh sè lÇn vµ khèi l−îng ®−îc lÊy cho çc hé, hoÆc chØ ®Ó phôc vô cho çc gia ®×nh cã ®¸m c−íi, ®¸m ma. ë nh÷ng xãm qu¶n lý nh÷ng khu rõng xa lµng b¶n th× cho tù do sö dông. Kh«ng ®Æt môc ®Ých kinh doanh gç vµ l©m s¶n cho rõng víi rõng th«n b¶n.

DiÖn tÝch rõng b¶o vÖ nguån n−íc vµ gç cñi gia dông chiÕm tû trong lín trong diÖn tÝch rõng th«n b¶n.

4) HuyÖn Th«ng N«ng kh«ng cã dù ¸n 327 (v× kh«ng lËp ®−îc dù ¸n) do ®ã rõng th«n b¶n vµ hé gia ®×nh kh«ng ®−îc kho¸n b¶o vÖ rõng, chøng tá ng−êi d©n ë ®©y nhËn ®Êt nhËn rõng kh«ng ph¶i v× tiÒn c«ng kho¸n mµ tr−íc hÕt v× lîi Ých cña chÝnh b¶n th©n hä. §Õn n¨m 2001 Dù ¸n 661 cña huyÖn míi ®−îc triÓn khai, víi quy m«: khoanh nu«i vµ trång míi 8000ha rõng phßng hé rÊt xung yÕu vµ xung yÕu, kh«ng thµnh lËp Ban qu¶n lý rõng phßng hé. Rõng phßng hé ®· ®−îc giao ®Õn hé gia ®×nh vµ th«n xãm. Theo kÕ ho¹ch kinh phÝ hµng n¨m, Ban QLDA huyÖn kho¸n b¶o vÖ rõng, trång rõng míi cho çc hé gia ®×nh vµ th«n xãm. VÒ h×nh thøc hîp ®ång giao kho¸n t−¬ng tù nh− giao kho¸n theo N§01/CP, nh−ng kh¸c vÒ b¶n chÊt, v× çc hé gia ®×nh ®· ®−îc giao ®Êt ( lµ chñ rõng). TiÒn kho¸n nh− mét lo¹i vèn hç trî cho hé gia ®×nh vµ céng ®ång th«n xãm ®Ó b¶o vÖ vµ x©y dùng rõng. ë ®©y th«n xãm ®· ®−îc coi nh− mét ph¸p nh©n ®Ó ký hîp ®ång víi Ban QLDA (cã x¸c nhËn cña UBND x·), tr−ëng th«n lµ ®¹i diÖn cña xãm, ®−îc Kho b¹c chÊp nhËn thanh to¸n, chø kh«ng ph¶i nóp bãng danh nghÜa çc hé gia ®×nh nh− ë nhiÒu tØnh kh¸c.


14

5) Çc xãm ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp ®· ®−îc Chñ tÞch huyÖn ký quyÕt ®Þnh giao ®Êt, trªn c¬ së hå s¬ giao ®Êt cña H¹t kiÓm l©m thùc hiÖn, nh−ng kh«ng ®−îc cÊp sæ ®á, trong khi hé gia ®×nh th× ®−îc cÊp. Theo «ng §Þnh tr−ëng phßng NN & PTNT (bao gåm c¶ ®Þa chÝnh), th× kh«ng cÊp sæ ®á cho th«n xãm ®−îc v× kh«ng cã trong LuËt hiÖn hµnh, cßn ý kiÕn riªng cña «ng (tr¶ lêi pháng vÊn) lµ nªn cÊp sæ ®á cho th«n xãm ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp.

6) ChØ míi cã h¬n 50% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®−îc giao, cßn mét vµi x· ch−a

giao xong, nh− vËy vÉn cßn mét diÖn tÝch kh¸ lín, chñ yÕu lµ rõng nói ®¸, xa th«n b¶n lµ kh«ng cã ng−êi nhËn. LiÖu nh÷ng diÖn tÝch nµy cã thÓ ®Ó th«n b¶n qu¶n lý kh«ng? v× trong thùc tÕ tõ x−a ®Õn nay th«n b¶n vÉn thùc hiÖn qu¶n lý ®Êt ®ai, tµi nguyªn theo ranh giíi th«n b¶n. §Ó th«n b¶n qu¶n lý lµ phï hîp víi tËp qu¸n cña ®ång bµo miÒn nói. Cßn h×nh thøc qu¶n lý nµo lµ thÝch hîp th× cÇn ph¶i th¶o luËn.

7) §èi chiÕu víi sè liÖu §iÒu tra diÖn tÝch rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp do céng ®ång tham

gia qu¶n lý b¶o vÖ do Chi côc KiÓm l©m Cao B»ng thèng kª n¨m 2001 th× cã sù sai kh¸c rÊt lín:

ChØ tiªu Chi côc KL Cao

B»ng-2000

H¹t kiÓm l©m Th«ng n«ng, 7-

2002

Chªnh lÖch (+,-)

DiÖn tÝch ®−îc giao vµ cÊp sæ ®á (ha)

5.071,15 4215,32 +873,83

DiÖn tÝch do céng ®ång qu¶n lý theo truyÒn thèng(ha)

18.361,96 0* +18.361,96

Tæng céng (ha) 23.433,09 4215,32 +19.217,77 (*) Khi giao ®Êt cho th«n b¶n, ®· hîp thøc ho¸ rõng do th«n b¶n tù qu¶n lý

- Cã thÓ gi¶i thÝch sù sai kh¸c nµy nh− sau: + Ch−a cã sù hiÓu thèng nhÊt vÒ kh¸i niÖm vµ çc chØ tiªu thèng kª rõng céng ®ång

®· g©y nªn sè liÖu thèng kª kh¸c nhau. + B¸o ço thèng kª tr−íc ®©y ®−îc nhÆt tõ çc b¸o tæng hîp hµng n¨m cña çc H¹t,

kh«ng thùc hiÖn thèng kª tõ tµi liÖu gèc lµ sæ giao ®Êt cña tõng x·, tõng n¨m. VÝ dô x· §a Th«ng ®−îc giao ®Êt l©m nghiªp 9 lÇn tõ n¨m 1992-2001 míi xong. Tµi liÖu gèc cña H¹t kiÓm l©m còng kh«ng ®−îc cËp nhËt, rÊt khã ph©n tÝch ( khi thu thËp sè liÖu vÒ rõng th«n b¶n chóng t«i ®· phèi hîp víi H¹t kiÓm l©m ph©n tÝch, thèng kª tõ sæ çi giao ®Êt cña tõng x·, tõng n¨m, cËp nhËt ®Õn 12/2001).


15

2.3 Rõng th«n/ b¶n ë huyÖn Qu¶ng Uyªn1

2.3.1 Qu¶ng Hoµ lµ huyÖn miÒn nói biªn giíi phÝa ®«ng nam cña tØnh. HuyÖn cã diÖn tÝch tù nhiªn 63.341 ha, ®−îc chia thµnh 24 x· vµ thÞ trÊn (riªng Qu¶ng Uyªn cã 17 x· vµ 1 thÞ trÊn). HuyÖn cã 3 d¹ng ®Þa h×nh: + nói ®¸ v«i lµ d¹ng ®Þa h×nh phæ biÕn nhÊt, cã nh÷ng thung lòng b»ng ph¼ng d−íi ch©n çc d·y nói

+ nói ®Êt dèc cao (400-900m), çc x· phÝ b¾c huyÖn + ®åi thÊp çc x· phÝa nam huyÖn. §Êt ®ai cßn tèt, khÝ hËu «n hoµ nªn c©y rõng sinh tr−ëng vµ t¸i sinh rÊt nhanh, ngay

c¶ trªn nói ®¸ v«i. Ch¶y qua huyÖn cã 3 con s«ng: S«ng B»ng Giang, S«ng B¾c Väng vµ VÞ Väng, çc

con s«ng ®Òu ®−îc khai th¸c n−íc ®Ó t−íi cho ®ång ruéng vµ phôc vô sinh ho¹t. Ngoµi ra cßn cã suèi ngÇm, hå n−íc ngÇm, mã n−íc ph©n bè r¶i r¸c ë çc x·, l−îng n−íc th−êng bÞ c¹n kiÖt vµo mïa kh«, kh«ng ®¸p øng ®−îc nhu cÇ s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t cña d©n. Do ®ã viÖc b¶o vÖ rõng ë çc ®Çu nguån n−íc nhá trë nªn rÊt quan träng.

D©n sè, d©n téc: d©n sè cña huyÖn n¨m 2000 lµ 63.850 ngußi víi 12.418 hé, trong ®ã: 11.914 hé n«ng nghiÖp, chiÕm 95,4% sè hé, mËt ®é d©n sè 101ng/km2 (cao h¬n b×nh qu©n toµn tØnh,74 ng/km2). Cã 4 d©n téc sinh sèng chÝnh: Nïng chiÕm tû lÖ 62,66% d©n sè toµn huyÖn (40.407), Tµy: 34,6% (22311 ng), Kinh: 2,1% (1390 ng), H'M«ng:338 ng−êi.

T×nh h×nh sö dông ®Êt huyÖn Qu¶ng uyªn: (2000)

Lo¹i ®Êt DiÖn tÝch (ha) Tû lÖ% Ghi chó Tæng diªn tÝch 63341,00 100

I. §Êt n«ng nghiÖp 11.335,81 17,80 Kh«ng cã ®Êt n−¬ng r·y II §Êt l©m nghiÖp 25.584,96 40,80 III. §Êt chuyªn dông 909,80 IV. §Êt ë 308,53 V. §Êt ch−a sö dông - §Êt b»ng ch−a sö dông - §Êt ®åi nói ch−a sö dông - Nói ®¸ kh«ng c©y - kh¸c

25.201,90 100,91

1543,54 21.900,71

1.656,7

39,80

1 HuyÖn Qu¶ng Hoµ míi t¸ch thµnh 2 huyÖn Qu¶ng Uyªn vµ Phôc Hoµ n¨m 2001, nªn sè liÖu thèng kª ch−a t¸ch ®−îc, v× vËy, chóng t«i nghiªn cøu ë huyÖn Qu¶ng Uyªn nh−ng trong b¸o nµy vÉn ph¶i dïng sè liÖuvÒ kinh tÕ x· héi cña huyÖn Qu¶ng Hoµ tr−íc ®©y.


16

BiÓu ®å c¬ cÊu sö dông ®Êt HuyÖn Qu¶ng uyªn


§Êt l©m nghiÖp, 25584.96, 41%

§Êt ë, 308.53, 0%

§Êt ch-a sö dông, 25201.9, 40%

§Êt n«ng nghiÖp, 11335.81, 18%




IV. §Êt ë


( Nguån: Thèng kª ®Êt ®ai cña huyªn Qu¶ng hoµ - UBND huyÖn,12/2000)

- DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp t−¬ng ®èi thÊp, chØ chiÕm 17,8% diÖn tÝch tù nhiªn. N«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt chÝnh cña huyÖn, s¶n l−îng l−¬ng thùc quy thãc ®¹t 26.246 tÊn, l−¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng−êi ®¹t 386 kg/ng−êi/n¨m, vÒ c¬ b¶n ®¸p øng ®−îc nhu cÇu nh©n d©n ®Þa ph−¬ng. Ch¨n nu«i ph¸t triÓn, tæng ®µn tr©u17.199 con, bß 10.110 con , b×nh qu©n mét hé cã 2,29 con tr©u bß, 2,8 lîn.

- HuyÖn cã m¹ng l−íi giao th«ng kh¸ ph¸t triÓn, mËt ®é ®−êng «t« 0,54km/km2, ®−êng ®Õn trung t©m çc x·. 30% hé d©n ®−îc sö dông ®iÖn l−íi, ngoµi ra d©n tù l¾p ®¨t thuû ®iÖn nhá, 53% sè x· cã ®iÖn tho¹i. Çc x· ®· cã tr−êng trung häc c¬ s¬ x©y kiªn cè vµ b¸n kiªn cè. §êi sèng nh©n d©n ®· ®−îc c¶i thiÖn, tû lÖ hé ®ãi nghÌo gi¶m tõ 14,8% n¨m 1999 xuèng cßn 8,57% n¨m 2000.

- 2.3.2 T×nh h×nh l©m nghiªp + DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cã rõng cña huyÖn lµ 20.119 ha ha chiÕm 40,8% diÖn

tÝch tù nhiªn toµn huyÖn, gåm: . rõng tù nhiªn : 19.929 ha . rõng trång : 190 ha

Rõng cña huyÖn ®· bÞ khai th¸c tµn kiÖt, chØ cßn rõng non ®ang phôc håi, mét vµi n¬i cã ®¸m c©y cæ thô mäc r¶i r¸c, ®ã chÝnh lµ rõng thiªng (tiÕng Tµy gäi lµ "®«ng slÊn"- rõng thê thÇn). Theo quy ho¹ch sö dông ®Êt cña huyÖn, toµn bé rõng lµ rõng phßng hé. DiÖn tÝch ®Êt ch−a sö sông lµ ®åi nói vµ nói ®¸ kh«ng c©y lµ 23.533 ha, ch¾c h¼n còng thuéc quy ho¹ch ®Êt l©m nghiÖp, nh− vËy, tØ lÖ ®Êt l©m nghiÖp sÏ chiÕm 69% diÖn tÝch tù nhiªn toµn huyÖn.

+ Tõ tr−íc ®Õn nay ë huyÖn Qu¶ng Hoµ kh«ng thµnh lËp l©m tr−êng quèc doanh, ho¹t ®éng l©m nghiÖp lµ do d©n thùc hiÖn, Ban qu¶n lý dù ¸n 327 vµ 661 kh«ng ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp. §Õn 12/2002 ®· giao ®Êt l©m nghiÖp ë 12/17 x·, cßn 5 x· ch−a giao v× ch−a cã kÕ ho¹ch kinh phÝ. §èi t−îng giao lµ hé gia ®×nh vµ "tËp thÓ", diÖn tÝch giao:


17

17.884,7 ha, b»ng 79,7% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp x·. §èi t−îng giao ®Êt cho"tËp thÓ xãm" - thùc chÊt lµ rõng xãm, kh«ng giao cho çc tæ chøc kh¸c, H¹t kiÓm l©m Qu¶ng Uyªn cho biÕt, cã n¬i tæ chøc lùc l−îng vò trang cã ®¬n xin giao ®Êt l©m nghiÖp nh−ng xãm vµ x· kh«ng ®ång ý , v× hä ®· tù chia hÕt cho hé vµ xãm råi.

2.3.3 T×nh h×nh rõng th«n /b¶n

T×nh h×nh giao ®Êt l©m nghiÖp cho çc th«n/ b¶n ë huyÖn Qu¶ng uyªn( 12/2001)

TT Tªn x· Tæng

sè xãm

Sè xãm cã

rõng th«n b¶n

% xãm cã

rõng th«n b¶n

DiÖn tÝch rõng

th«n b¶n

DiÖn tÝch

®Êt LN ®· giao


DiÖn tÝch rõng

cña tæ chøc ®−îc giao


b¶n so víi tæ chøc

Toµn huyÖn 197 182 92,4 2.905,68 17.884,7 16,2 1 Chi Th¶o 27 21 77 355,78 1.890,1 18,8 - 2 Hång §Þnh 17 12 70 161,20 1.025,7 15,7 - 3 §éc LËp 10 10 100 86,70 943,5 9,2 - 4 Tù Do 13 9 69,2 250,00 1.063,3 23,5 - 5 Çi Bé 14 14 100 426,90 1.687,3 25,3 - 6 Quèc D©n 10 10 100 37,20 782,4 4,7 - 7 Phi H¶i 26 26 100 351,30 3.917,4 8,9 - 8 Quèc Phong 10 10 100 258,60 962,4 26,8 - 9 Qu¶ng

H−ng 15 15 100 292,50 1.293,9 22,5 -

10 Hoµng H¶i 26 18 413,50 1.738,0 23,7 - 11 Hång Quang 18 18 100 180,00 1.650,0 10,9 - 12 B×nh L¨ng 11 11 100 92,00 937,7 9,8 -

BiÓu ®å: Tû lÖ xãm cã rõng th«n/ b¶n


18


1

2

1-xãm cã rõng th«n/ b¶n; 2- xãm kh«ng cã rõng th«n/ b¶n BiÓu ®å: C¬ cÊu vÒ diÖn çc lo¹i chñ rõng

C¬ cÊu diÖn tÝch cña ç c chñ rõng

1

2

1- diªn tÝch rõng hé gia ®×nh 2.- diÖn tÝch rõng th«n/ b¶n NhËn xÐt: 1) Do kinh phÝ giao ®Êt cã h¹n nªn míi giao ®Êt l©m nghiÖp cho 70% sè x· trong

huyÖn. ë çc x· ®· giao ®Êt th× ®· giao vÒ c¬ b¶n hÕt ®Êt l©m nghiÖp cña x· (79,7%), nhÊt lµ çc x· giao sau nµy v× cã sù tham gia tÝch cùc cña ng−êi d©n vµ céng ®ång xãm. ë çc x· ch−a giao ®Êt giao rõng th× d©n ®· tù chia ®Êt theo sù tho¶ thuËn trong céng ®ång xãm. Vai trß cña xãm trong viÖc chia ®Êt l©m nghiÖp lµ rÊt tÝch cùc, b¶o ®¶m c«ng b»ng vµ ®oµn kÕt trong th«n xãm.

2) Qu¶n lý rõng th«n/ xãm lµ rÊt phæ biÕn, 92,4% sè xãm cã rõng th«n /xãm.


19

3) DiÖn tÝch rõng th«n /xãm b×nh qu©n 16 ha/xãm, chñ yÕu lµ rõng tù nhiªn t¸i sinh (rõng non ch−a cã tr÷ l−îng) ,vµ nh÷ng ®¸m rõng giµ cßn sãt l¹i r¶i r¸c.

4) Rõng th«n/ b¶n còng bao gåm çc lo¹i: rõng thiªng (®«ng slÊn), rõng mã n−íc, rõng lÊy gç cñi gia dông, rõng phßng hé th«n b¶n, víi çc quy chÕ qu¶n lý néi bé còng t−¬ng tù nh− ë huyÖn Th«ng N«ng. QuyÒn sö dông c«ng céng tµi nguyªn rõng th«n b¶n lµ rÊt ®Ëm, theo tho¶ thuËn cña tõng xãm. VÝ dô Xãm Lòng Nh©n x· Hoµng H¶i n¨m 2000 ®· quyÕt ®Þnh thuª ng−êi khai th¸c 11 c©y giµ cçi, g·y ®æ ë rõng nguån n−íc cña xãm ®Ó xÎ v¸n canh chia ®Òu cho mçi hé ®−îc 13 tÊm (2 cç ¸o quan), mçi hé ph¶i ®ãng 500.000®. Nh−ng ë rõng mã n−íc xãm Bã MÌo - nguån n−íc duy nhÊt cña xãm b¶o ®¶m cho sinh ho¹t vµ t−íi ruéng cña toµn xãm th× nghiªm cÊm chÆt c©y kÓ c¶ c©y g·y ®æ, lÊy cñi. DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ë xãm Bã MÌo rÊt nhá chØ cã 12 ha cho 30 hé («ng tr−ëng xãm chØ ®−îc chia 200m2 rõng), d©n ë ®©y thiÕu cñi ph¶i ®un b»ng c©y ng«, song kh«ng ai x©m ph¹m vµo rõng cña xãm, hoÆc lÊy cña çc hé kh¸c. Rõng thiªng lµ khu rõng ®−îc nh©n d©n t«n träng, gi÷ g×n nhÊt, song khi qu¸ khã kh¨n còng ®· tõng bÞ x©m ph¹m. Trong nh÷ng n¨m tõ 1960 ®Õn 1986 ®Ó lÊy gç,l Êy ®Êt lµm n−¬ng r·y, khu rõng thiªng lín nhÊt ë x· Hoµng H¶i ®−îc thiÕt lËp tõ thêi kú Nïng chÝ Cao - mét l·nh tô ng−êi Tµy ®−îc nh©n d©n kÝnh träng-, n¬i thê cóng cña nhiÒu xãm trong vïng nh−ng ®· bÞ chÆt ph¸ hoµn toµn (theo lêi kÓ cña «ng Sø, phã

chñ tÞch x· Hoµng H¶i). 5) Çc xãm ®Òu x©y dùng quy −íc xãm, th«ng qua bµn b¹c d©n chñ vµ tu©n theo ý

kiÕn ®a sè, ®−îc x· phª duyÖt. Trong quy −íc ®ã cã ®iÒu kho¶n vÒ b¶o vª rõng, song rÊt s¬ l−îc. VÝ dô: Quy −íc th«n /xãm cña Xãm Bã MÌo - x· Hoµng H¶i-2000,(b¶n ®¸nh m¸y vi tÝnh, ph«t«copy):

§iÒu 1. G©y rèi trËt tù c«ng céng g©y mÊt ®oµn kÕt §iªu 2. Quy ®Þnh vÒ téi trém c¾p. §iÒu 3. Quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ tµi s¶n chung. §iÒu 4. Quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ mïa mµng, hoa mµu. §iÒu5. Quy ®Þnh b¶o vÖ m«i sinh m«i tr−êng

- .... - Çc khu rõng khoanh nu«i, rõng ®Çu nguån, rõng må m¶, rõng ®−îc ph©n

chia, mäi ng−êi ®−îc ch¨m sãc tu bæ ®Ó b¶o vÖ mµu xanh cña rõng. - Nghiªm cÊm viÖc ®èt ch¸y rõng, nÕu ai vi ph¹m th× ph¶i ph¹t theo møc ®é

thiÖt hai vµ ph¹t thªm 50-100.000 ®ång. §iÒu 6. Quy ®Þnh vÒ x©m chiÕm ®Êt ®ai. §iÒu 7. Quy ®Þnh vÒ luËt h«n nh©n §iªu 8. Quy ®Þnh vÒ nÕp sèng v¨n ho¸. §iªu 9. Quy ®Þnh vÒ sö dông, vËn chuyÓn, bu«n b¸n ma tuý.


20

Bªn canh b¶n quy −íc chÝnh quy nµy «ng tr−ëng xãm M· v¨n SÜ cßn cho xem mét b¶n Quy −íc xãm b¶n - 1995 (viÕt tay), b¶n nµy cô thÓ víi t×nh h×nh xãm vµ chi tiÕt h¬n. VÝ dô:

"§iÒu 4. Rõng nói Cèc Bã còng nh− çc suèi ch¶y chung quanh b¶n lµ cña toµn d©n (d©n b¶n), trùc tiÕp lµ do b¶n ta qu¶n lý b¶o vÖ, lµ ®Çu nguån mã n−íc ¨n cña b¶n ta, ¶nh h−ëng xÊu hoÆc tèt ®Õn m«i tr−êng cña xãm. V× vËy mäi ng−êi, tõ tr−ëng b¶n ®Òu cã nhiÖm vô b¶o vÖ lÊy nã. Cho nªn kh«ng ai ®−îc lªn nói Cèc Bã chÆt c©y lÊy cñi, ph¸t quang bê bôi (trõ çc c©y do ç nh©n trång nh− soan, m¹y pÝ.. trång ë çc kho¶ng trèng ®Ó t¨ng thªm ®é che phñ lµ tèt, nh−ng kh«ng ®−îc lîi dông ph¸t quang)".

Trong b¶n quy −íc nµy còng nªu lªn h×nh thøc xö ph¹t nÆng nhÊt víi ng−êi vi ph¹m quy −íc xãm lµ khai trõ ra khái héi hiÕu (nhµ cã ®¸m tang, xãm kh«ng tæ chøc ch«n cÊt, phóng viÕng)- nh−ng tõ tr−íc ®Õn nay ch−a ai ph¶i chÞu møc ph¹t nµy, møc ph¹t nÆng cã tÝnh r¨n ®e lµ chÝnh.

H¹t kiÓm l©m Qu¶ng Uyªn ®ang tæ chøc h−íng dÉn çc x· x©y dùng Quy −íc b¶o vÖ rõng xãm theo ChØ thÞ sè 52 ngµy 7/5/2001 cña Bé NN&PTNT vÒ viÖc ®Èy m¹nh c«ng t¸c x©y dùng vµ thùc hiÖn Quy −íc b¶o vÖ rõng trong céng ®ång th«n, lµng, Êp, b¶n. B¶n quy −íc ®· cã s½n çc ®iÒu, çc xãm chØ cÇn ®äc th«ng qu¸ xãm råi tr−ëng xãm ký tªn, göi lªn cÊp x·, huyÖn chuÈn y. Theo ý kiÕn chóng t«i çch lµm nµy mang nÆng tÝnh h×nh thøc, phæ biÕn çc quy ®Þnh cÊm cña ph¸p luËt vÒ b¶o vÖ rõng(nh−ng kh«ng ®Çy ®ñ), chø kh«ng cô thÓ, thiÕt thùc víi ®iÒu kiÖn cña tõng th«n b¶n, vµ ch¾c h¼n hiÖu lùc thi hµnh còng kh«ng cao b»ng quy −íc cña xãm cña xãm tù x©y dùng.

VÝ dô: "Môc II. Nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ 1. Kh«ng ph¸t n−¬ng lµm r·y trªn ®Þa bµn th«n. 2. kh«ng ph¸ rõng tr¸i phep, b¶o vÖ tèt nh÷ng khu rõng ®Çu nguån, rõng nói ®¸

rõng phong c¶nh... 3. Kh«ng vËn chuyÓn, bu«n b¸n, tµng tr÷, kinh doanh çc lo¹i l©m s¶n, ®Æc s¶n

®éng vËt rõng. ?? (kh«ng ®óng víi ph¸p luËt hiÖn hµnh). 4. Kh«ng s¨n b¾n, bÉy b¾t ®éng vËt hoang d·. (chØ cÊm lo¹i ®éng vËt hoang

d· quý hiÕm !?) 5. Kh«ng ch¨n th¶ gia sóc vµo rõng míi trång. 6. Kh«ng ®èt rõng, chÊp hµnh tèt çc quy ®Þnh vÒ phßng chèng ch¸y, ch÷a ch¸y

vµ phßng trõ s©u bÖnh h¹i rõng. 7. Kh«ng tranh chÊp rõng, ®Êt trång rõng ®−îc giao. 8. Hµng n¨m tÝch cùc tham gia trång c©y g©y rõng . 9. Mäi çc nh©n, tæ chøc trong xãm ®Òu cã quyÒn ng¨n chÆn, tè gi¸c çc hµnhvi

vi ph¹m quy −íc ®· nªu ë trªn, kÓ c¶ ng−êi trong xãm còng nh− ngoµi xãm." Chóng t«i cho r»ng sau khi tuyªn truyÒn s©u réng vÒ ph¸p luËt b¶o vÖ rõng cho nh©n

d©n, h·y ®Ó d©n tù x©y dùng lÊy quy −íc cña m×nh, chØ nh÷ng g× lµ thiÕt thùc, cô thÓ víi


21

hoµn c¶nh cña tõng th«n b¶n lµ tèt nhÊt, kú väng quy −íc b¶o vÖ rõng xãm thay thÕ ph¸p luËt b¶o vÖ rõng lµ kh«ng thùc tÕ.

6) ViÖc qu¶n lý khai th¸c sö dông gç cñi ë rõng xãm kh«ng cã mét quy ®Þnh thèng nhÊt nµo, tuú theo t×nh h×nh rõng cña xãm, cña çc hé gia ®×nh, nhu cÇu c«ng céng vµ nhu cÇu hé gia ®×nh mµ xãm cã quy ®Þnh cô thÓ: Xãm Bã MÌo x· Hoµng H¶i: kh«ng cho khai th¸c bÊt kÓ lµ cñi hay gç. Xãm Lòng Nh©n: rÊt nhiÒu n¨m míi khai th¸c mét lÇn ®Ó gi¶i quyÕt gç quan tµi cho çc hé trong xãm. X· Phóc Sen th× quy ®Þnh 1 n¨m 2 lÇn çc hé ®−îc vµo rõng th«n b¶n lµm vÖ sinh kÕt hîp lÊy cñi(1 hé 2 g¸nh); gia ®×nh nµo cã ®¸m hiÕu, hû th× mçi hé vµo rõng xãm lÊy cho mét g¸nh cñi cho gia chñ dïng. HuyÖn th× ë xa kh«ng víi tíi cßn x· thÊy kh«ng vi ph¹m ®Õn mÊt rõng nªn còng ®ång t×nh, tuy nhiªn cã x· còng cho biÕt nÕu xãm nµo cã hµnh ®éng khai th¸c l¹m dông th× còng kiÓm tra, gi¸m s¸t.

2.4 Rõng th«n/ b¶n ë huyÖn Nguyªn B×nh

2.4.1 HuyÖn Nguyªn B×nh thuéc tiÓu vïng nói ®Êt phÝa t©y nam tØnh Cao B»ng gi¸p giíi víi B¾c C¹n, diÖn tÝch tù nhiªn 83.720 ha, gåm 18 x· vµ 2 thÞ trÊn. D©n sè 39.081 ng−êi, d©n téc Dao cã 20.018 ng−êi chiÕm tû lÖ 52,6%, Nïng: 3.604 ng−êi, chiÕm tû lÖ 4,5%, Tµy: 10.453 ng−êi, chiÕm tû lÖ 0.13%, vµ mét sè d©n téc kh¸c nh−: H'M«ng, Kinh,...

HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn Nguyªn B×nh

Lo¹i ®Êt DiÖn tÝch

(ha) Tû lÖ% Ghi chó

Tæng diªn tÝch 83720 I. §Êt n«ng nghiÖp 4496.32 Kh«ng cã ®Êt n−¬ng r·y II §Êt l©m nghiÖp 31631 III. §Êt chuyªn dông 512.05 IV. §Êt ë 126.74 V. §Êt ch−a sö dông - §Êt b»ng ch−a sö dông - §Êt ®åi nói ch−a sö dông - Nói ®¸ kh«ng c©y - kh¸c

46953.84

BiÓu ®å: C¬ cÊu sö dông ®Êt HuyÖn Nguyªn b×nh


22

BiÓu ®å c¬ cÊu sö dông ®Êt HuyÖn Ng uyªn B×nh

§Êt ch-a sö dông, 46953.84, 56%

§Êt l©m nghiÖp, 31631, 38%

§Êt n«ng nghiÖp, 4496.32, 5%


§Êt ë, 126.74, 0%




IV. §Êt ë


( Nguån: Uû ban nh©n d©n huyÖn Nguyªn B×nh 1/ 2000)

DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm tû lÖ rÊt nhá: 5,3% diÖn tÝch tù nhiªn toµn huyÖn, trong ®ã ruéng tû lÖ thÊp, chñ yÕu lµ n−¬ng r·y. DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cã rõng chiÕm 37,7%, ®Êt ®åi nói ch−a sö dông ®−îc quy ho¹ch cho l©m nghiÖp cßn 37.641ha, nh− vËy, ®Êt l©m nghiÖp sÏ lµ 69.272 ha, chiÕm tû lÖ: 82,78% diÖn tÝch tù nhiªn toµn huyÖn.

S¶n l−îng l−¬ng thùc quy thãc b×nh qu©n ®Çu ng−êi, n¨m 2000 lµ 272 kg/ ng, thÊp nhÊt trong tØnh (b×nh qu©n toµn tØnh: 332 kg/ng). Ch¨n nu«i t−¬ng ®èi ph¸t triÓn, do diÖn tÝch ®Êt ®åi nói lín, sè l−îng tr©u bß vµ lîn lµ10.159 con, ®øng thø 5 toµn tØnh.

2.4.2 Theo tµi liÖu kiÓm kª rõng n¨m 1999, diÖn tÝch rõng cña huyÖn Nguyªn b×nh Ýt h¬n, chØ lµ 28.783 ha, gåm çc lo¹i rõng: - Rõng tù nhiªn: 27.287 ha,

Rõng gç: 27.079 ha (trong ®ã: 21.838 halµ rõng non, b»ng 80% diÖn tÝch rõng gç) Rõng tre nøa: 101 ha

- Rõng trång : 1063 ha Víi tr÷ l−îng 967.875m3 (rõng tù nhiªn: 847.593 m3, rõng trång:120.048m3). VÒ c¬

b¶n rõng Nguyªn B×nh ®· bÞ khai th¸c, sö dông tµn kiÖt. HuyÖn ®· thùc hiÖn giao ®Êt, giao rõng cho tæ chøc vµ hé gia ®×nh, tõ n¨m 1993

®Õn 2001 ®· giao ®−îc 43.975 ha, b»ng 63,5% diÖn tÝch ®Êt quy ho¹ch l©m nghiÖp. Trong ®ã giao hé gia ®×nh vµ "tËp thÓ" lµ 41.299,8 ha, chiÕm 94%, víi sè hé ®−îc giao 4582 hé. DiÖn tÝch rõng giao cho çc th«n b¶n lµ1.204,3 ha, ë 34 xãm.

B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ giao ®Êt l©m nghiÖp cho hé gia ®×nh vµ th«n/ b¶n, 8/2002

TT

Tªn x· Tæng

sè xãm

Sè xãm cã rõng

th«n b¶n

% xãm cã

rõng th«n

DiÖn tÝch rõng

th«n b¶n (ha)

DiÖn tÝch

®Êt LN ®· giao

(ha)


D©n téc

chiÕm tû lÖ>-50%

D©n téc chiÕn tû lÖ <50-30%


23

b¶n b¶n d©n sè d©n sè 1 TT Nguyªn B×nh 14 2 14, 106,0 228 46,5 Tµy 2 Tam Kim 16 4 25, 163,8 2.316,0 7,0 Tµy- Dao 3 ThÞnh V−îng 4 0 0 0 3.839,9 0 Dao 4 Ca Thµnh 14 9 64,3 225,5 2.824,2 8,0 Dao 5 B¾c hîp 9 0 0 0 1.279,6 0 Tµy 6 Phan Thanh 14 1 7,1 4,3 3.675,4 - Dao 7 Quang Thµnh 16 0 0 0 3.390,4 0 Dao 8 TriÖu Nguyªn 10 0 0 0 2.163,0 0 Dao 9 Minh Thanh 7 0 0 0 1.356,9 0 Tµy

10 H−ng §¹o 9 3 33,3 73,7 2.022,4 3,6 Dao 11 TT TÜnh Tóc 6 2 33,3 142,5 996,86 14,3 Tµy Kinh 12 Vò N«ng 15 5 33,3 143,6 970,7 14,4 Dao 13 Minh T©m 12 0 0 0 416,8 0 Tµy 14 Th¸i Häc 13 0 0 0 1.008,5 Dao 15 Mai Long 16 0 0 0 3.391,7 0 Dao 16 Yªn L¹c 7 0 0 0 1.039,5 0 Dao 17 Hoa Th¸m 9 4 44,0 173,7 3.402,6 5,8 Dao 18 ThÓ Dôc 13 0 0 0 1.561,8 0 Dao Tµy 19 Lang M«n 7 0 0 0 950 0 Tµy 20 Thµnh C«ng 15 4 26,6 143,4 4.465,8 3,2 Dao Toµn huyÖn 226 34 15,4 1.204,0 41.299,8 2,91

BiÓu ®å: tû lÖ xãm cã rõng th«n/ b¶n


1

2

1. xãm cã rõng th«n b¶n 2. Xãm kh«ng cã rõng th«n b¶n BiÓu ®å: C¬ cÊu vÒ diÖn tÝch cña chñ rõng


24

C¬ cÊu diÖn tÝch cña ç c chñ rõng

1

2

1.- rõng th«n b¶n; 2.- rõng hé gia ®×nh NhËn xÐt: 1) Rõng th«n /b¶n ë huyÖn Nguyªn B×nh lµ kh«ng phæ biÕn, sè xãm cã rõng th«n/

b¶n Ýt, chiÕm tû lÖ thÊp:15,4% tæng sè xãm, vÒ diÖn tÝch chØ chiÕm tû lÖ rÊt nhá: 2,91%. Rõng th«n/ b¶n qu¶n lý chñ yÕu lµ rõng non (IIa,b,c), diÖn tÝch b×nh qu©n 1 xãm lµ: 35 ha- t−¬ng ®−¬ng víi ë huyÖn Th«ng N«ng vµ Qu¶ng Uyªn.

2) Lo¹i rõng th«n/ b¶n phæ biÕn lµ rõng ®Çu nguån vµ l©m s¶n gia dông, kh«ng cã rõng thiªng, víi ng−êi Dao, H'M«ng d−êng nh− kh«ng cã tËp qu¸n nµy. ë th«n Bã ñm x· Tam kim, tuy lµ d©n téc Tµy nh−ng ®· bá lÖ cóng ë rõng thiªng (theo «ng bÝ th− chi bé xãm, th× ®ã lµ mª tÝn dÞ ®oan ph¶i bµi trõ- ph¶i ch¨ng ®©y lµ vïng c¨n cø tr−íc çch m¹ng 1945, nªn nh©n d©n ®−îc gi¸c ngé sím).

3) Sù tån t¹i rõng th«n b¶n ë Nguyªn B×nh d−êng nh− kh«ng phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña nhãm d©n téc chiÕm ®a sè lµ Dao hay Tµy, v× trong sè 11 x· kh«ng cã rõng th«n b¶n th× cã 6 x· (54,5%) d©n téc Dao chiÕm sè ®«ng, cßn 5 x· d©n téc Tµy chiÕm sè ®«ng. Çc x· cã rõng th«n b¶n ë ng−êi Dao chiÕm sè ®«ng lµ 8/12 ( 66,6%), vµ ng−êi Tµy lµ 2/12 (33,4%).

4) §èi víi rõng th«n/ b¶n lµ rõng b¶o vÖ nguån n−íc hay rõng gç cñi gia dông çch qu¶n lý chÝnh lµ b¶o vÖ ®Ó rõng phôc håi, cho phÐp khai th¸c gç cñi theo kh¶ n¨ng cña rõng, chØ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu, cÊp b¸ch cña céng ®ång xãm hoÆc hé gia ®×nh. VÝ dô: ë xãm Th«m s¼n (®ång bµo Dao), ThÞ trÊn Nguyªn B×nh, quy ®Þnh: chØ cho phÐp hé nµo bÞ thiªn tai, ch¸y nhµ míi ®−îc khai th¸c c©y cét ®Ó lµm nhµ t¹m- sau nµy gç lµm nhµ chÝnh ph¶i tù lo liÖu, ®−îc chÆt c©y lµm ®ßn khiªng trong ®¸m tang ma...(v× rõng ë ®©y ®ang khoanh nu«i phôc håi, ch−a cã c©y to).vv... Qu¶n lý khai th¸c sö dông rõng th«n b¶n lµ do xãm tù quyÕt ®Þnh theo kiÕn thøc b¶n ®Þa- phô thuéc rÊt nhiÒu vµo n¨ng lùc vµ tr×nh ®é cña tr−ëng xãm.

5) Kh«ng nh− 2 huyÖn Th«ng N«ng hay Qu¶ng Uyªn, rõng th«n/ b¶n ë Nguyªn B×nh ®· ®−îc cÊp giÊy CNQSDD, trong giÊy ghi cÊp cho "TËp thÓ" xãm ( th«n). TËp thÓ xãm ®−îc cÊp giÊy CNQSDD víi nh÷ng quyÒn g×? theo huyÖn th× cø cÊp ®Ó xãm b¶o vÖ


25

rõng, ch−a nghÜ ®Õn giao cho xãm nh÷ng quyÒn g×; cßn víi xãm: hä kh«ng quan t©m ®Õn luËt ph¸p trao cho hä nh÷ng quyÒn g× v× hä vÉn qu¶n lý theo luËt tôc nh− tõ tr−íc ®Õn nay, 2 quyÒn mµ hä ®ang thùc hiªn: mét lµ, quyÒn b¶o vÖ rõng, kh«ng cho ng−êi kh¸c (dï trong hay ngoµi xãm) t¸c ®éng vµo rõng tr¸i víi quy −íc cña xãm, vµ hai lµ, khai th¸c sö dông gç cñi theo quy −íc cña xãm.

6) So víi sè liÖu ®iÒu tra thèng kª diÖn tÝch rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp do céng ®ång tham gia qu¶n lý b¶o vÖ cña Chi côc kiÓm l©m (2001) th× cã sù kh¸c biÖt qu¸ lín:

Nguån sè liÖu DiÖn tÝch - Chi côc kiÓm l©m, 2001 23.653 ha, b»ng 57,2% diÖn tÝch dÊt LN ®·

giao - §iÒu tra, 2002 1.204,0 ha b»ng, 2,91% """ Theo chóng t«i thèng kª tr−íc ®©y cã sù nhÇm lÉn trong çch hiÓu vÒ rõng céng ®ång

vµ quan träng nhÊt lµ kh«ng tæng hîp tõ sæ çi giao ®Êt cña tõng x·, kh«ng chØ râ ®−îc nguån gèc cña sè liÖu thèng kª.

3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng rõng th«n/ b¶n cña tØnh Cao B»ng.

3.1. Tæng hîp sè liªô rõng th«n/ b¶n cña 3 huyªn

TT HuyÖn Tæng

sè xãm

Sè xãm cã rõng

th«n b¶n

% xãm cã rõng

th«n b¶n

DiÖn tÝch rõng th«n

b¶n (ha)

DiÖn tÝch ®Êt

LN ®· giao (ha)


1 Th«ng N«ng 164 74 45,0 3.855,44 16.666,90 23,0 2 Qu¶ng Uyªn 197 182 92,4 2.905,68 17.884,7 16,2 3 Nguyªn

B×nh 226 34 15,4 1.204,0 41.299,8 2,91

Tæng hîp 587 290 49,5 7.965,12 75.851,4 10,5 BiÓu ®å: Xãm cã rõng th«n b¶n


26


1

2

1.- Xãm cã rõng th«n b¶n; 2.- xãm kh«ng cã rõng th«n b¶n BiÓu ®å: C¬ cÊu diÖn tÝch cña chñ rõng

C¬ cÊu diÖn tÝc cua ç c chu rõng

1

2

1.- Rõng th«n b¶n. 2.- rõng hé gia ®×nh 3.2 Tæng hîp kÕt qu¶ pháng vÊn çn bé çc cÊp tØnh, huyÖn, x· vµ th«n/ b¶n

- Çn bé cÊp tØnh vµ huyÖn: ( 15 phiÕu)

TT C©u hái pháng vÊn Kªt qu¶ tr¶ lêi 1 Sù tån t¹i cña rõng th«n/ b¶n Cã: 93,3%, kh«ng: 6,67% 2 Rõng th«n/ b¶n cã phæ biÕn kh«ng Cã: 86,7% kh«ng: 13,3% 3 Cã ë nh÷ng nhãm d©n téc nµo Tµy: 93,3%,Nïng: 66,7%, Dao:53,3%,

H'M«ng: 46,7%. 4 Çch thøc x¸c lËp quyÒn qu¶n lý . Theo tËp qu¸n:73,3%

. §−îc giao : 53,3%

. Kh¸c : 33,3% 5 Çc lo¹i rõng th«n /b¶n phæ biÕn .Rõng thiªng : 80%

. Rõng nguån n−íc,PH: 100%


27

. Rõng gç cñi gia dông : 53,3% 6 Çc lo¹i ®Êt l©m nghiÖp cña rõng th«n/

b¶n . Rõng tù nhiªn: 100% . Rõng trång : 13,3% . §TDT : 20%

7 Lý do tån t¹i rõng th«n/ b¶n . Theo tËp qu¸n: 80% . Khã chia ®Òu : 33,3% . Rõng ë s©u xa: 6,67%

8 Çch qu¶n lý khai th¸c sö dông rõng th«n/ b¶n

. Theo quy −íc cña th«n b¶n lµ hîp lý: 100%

9 Cã nªn c«ng nhËn sù tån t¹i cña rõng th«n/ b¶n kh«ng

. cã :100%, kh«ng : 0%

10 Cã nªn cÊp giÊy CNQSDD cho th«n/ b¶n . Cã :80%, kh«ng 20% . Trong giÊy CNQS§ ghi: giao cho xãm ( kh«ng ghi tªn tr−ëng xãm)

11 Giao cho th«n b¶n nh÷ng quyÒn g× . Qu¶n lý sö dông æn ®Þnh,l©u dµi . Kh«ng giao çc quyÒn: chuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng, thõa kÕ, thÕ chÊp, cho thuª, gãp vèn

12 Xu thÕ ph¸t triÓn rõng th«n/ b¶n . §· h×nh thµnh tõ tr−íc, kh«ng ph¸t triÓn réng (®Æc biÖt lµ rõng thiªng) . Cã thÓ më réng ë vïng rõng s©u, xa n¬i hé gia ®×nh kh«ng nhËn

- Çn bé cÊp x· (12 phiÕu):

TT C©u hái KÕt qu¶ pháng vÊn 1 Rõng th«n/ b¶n tån t¹i ë nh÷ng nhãm

d©n téc nµo . Tµy: 58,3%, Nïng: 83,3%, Dao vµ H'M«ng: 58,3%

2 Çc lo¹i ®Êt l©m nghiÖp cña rõng th«n/ b¶n

. Rõng tù nhiªn: 100%

. rõng trång: 8,33%

. §T§T : 25% 3 Çc lo¹i rõng th«n/ b¶n phæ biÕn . Rõng thiªng : 50%

. Rõng nguån n−íc, PH : 100%

. Gç cñi gia dông: 83,3% 4 Lý do tån t¹i rõng th«n/ b¶n . Theo tËp qu¸n: 41%

. Khã chia ®Òu : 25%

. Rõng ë s©u xa: 8,3% 5 Rõng th«n b¶n cã bÞ tranh chÊp . cã : 16,7%

. kh«ng: 83,3% 6 Th«n b¶n cã quy −íc BVR . cã: 100% 7 X· cã th«ng qua quy −íc kh«ng . cã :100% 8 Cã nªn c«ng nhËn sù tån t¹i cña rõng

th«n b¶n kh«ng . cã: 50% . kh«ng: 50%

9 Cã nªn ph¸t triÓn rõng th«n b¶n kh«ng . cã 91,7% . kh«ng: 8,3%


28

-

- Çn bé th«n b¶n (8 phiÕu):

TT C©u hái KÕt qu¶ pháng vÊn 1 Cã tån t¹i rõng th«n/ b¶n kh«ng . Cã: 87,5%, kh«ng: 12,5% 2 Cã quy −íc b¶o vÖ rõng th«n/ b¶n kh«ng . Cã 87%, kh«ng : 12,5% 3 Cã quy ®Þnh vÒ khai th¸c gç, l©m s¶n

kh«ng . Cã 50%, kh«ng : 50%

4 D©n cã chÊp hµnh quy −íc BVR th«n/ b¶n kh«ng

. cã 75%, kh«ng : 25%

5 Rõng th«n/ b¶n cã bÞ tranh chÊp kh«ng . Cã: 62,5%, kh«ng: 37,5%

3.3 NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng rõng th«n/ b¶n ë tØnh Cao B»ng

Th«ng qua sè liÖu ®iÒu tra, thu thËp ý kiÕn cña çn bé çc cÊp th«ng qua pháng vÊn vµ nghe, nh×n trùc tiÕp cña chóng t«i trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t thùc ®Þa, chóng t«i nhËn thÊy sè liÖu ®iÒu tra vµ ý kiÕn thu thËp lµ t−¬ng ®èi thèng nhÊt, vµ cã nh÷ng nhËn xÐt s©u ®©y vÒ thùc tr¹ng rõng th«n b¶n ë tØnh Cao B»ng:

3.3.1 Rõng th«n/ b¶n lµ mét lo¹i h×nh chñ rõng ®ang tån t¹i t−¬ng phæ biÕn ë

çc ®Þa ph−¬ng trong tØnh, ë çc vïng ®ång bµo d©n téc sinh sèng.

TÝnh phæ biÕn thÓ hiÖn ë çc chØ tiªu sau ®©y: � Tû lÖ sè xãm cã rõng th«n/ b¶n ( sè xãm cã rõng th«n, b¶n/ tæng sè xãm* 100) lµ:

49,5%, huyÖn cã tû lª cao nhÊt lµ 92,4% (Qu¶ng uyªn), trung b×nh lµ Th«ng n«ng: 45%, vµ thÊp nhÊt 15,4% ( Nguyªn b×nh). 93,3% ý kiÕn cña çn bé cÊp tØnh vµ huyÖn cho r»ng hiÖn nay ë ®Þa ph−¬ng tån t¹i rõng th«n b¶n.

� Quy m« rõng th«n/ b¶n ®−îc thÓ hiÖn ë chØ tiªu tû lÖ diÖn tÝch rõng th«n b¶n so víi ®Êt l©m nghiÖp ®· giao lµ: 10,5%, huyÖn cã tû lÖ cao nhÊt lµ Th«ng n«ng: 23,0%, trung b×nh 16,2%, thÊp nhÊt lµ Nguyªn b×nh 2,91%. Sè liÖu ®iÒu tra diÖn tÝch rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp do céng ®ång tham gia qu¶n lý b¶o vÖ, n¨m 2001 lµ qu¸ qu¸ lín: 39,1%. Chóng t«i thÊy cã mÊy nguyªn nh©n cã thÓ dÉn ®Õn thiÕu chÝnh x¸c : - ë tØnh Cao B»ng tuy cã diÖn tÝch rõng giao kho¸n cña dù ¸n 327, 661 hay

vèn sù nghiÖp kiÓm l©m, nh−ng kh«ng ph¶i theo ®óng N§ 01/CP, v× chñ dù ¸n hay kiÓm l©m kh«ng ph¶i lµ chñ rõng, mµ kho¸n b¶o vÖ rõng trªn ®Êt l©m nghiÖp ®· giao hay tù qu¶n lý cña çc th«n b¶n, nªn thèng kª riªng diÖn tÝch rõng kho¸n cho th«n b¶n sÏ g©y ra tÝnh trïng vÒ diÖn tÝch rõng th«n/ b¶n.

- Chóng t«i ®· thö kiÓm tra ë huyÖn Th«ng N«ng, thÊy rõng cña th«n/ b¶n lín gÊp h¬n 11 lÇn diÖn tÝch rõng cña çc tËp thÓ kh¸c, ë huþÖn Qu¶ng Uyªn ,


29

H¹t kiÓm l©m cho biÕt rõng cña çc tæ chøc kh¸c rÊt Ýt (lùc l−îng vò trang muèn xin nhËn rõng, nh−ng x· kh«ng ®ång ý ®Ó giao).

- Sè liÖu kh«ng ®−îc thèng kª tõ sæ çi giao ®Êt l©m nghiÖp cña tõng x·, trong sæ nµy ph¶n ¸nh chÝnh x¸c tõng chñ rõng ®−îc giao ®Êt.

Cã thÓ tû lÖ diÖn tÝch rõng th«n/ b¶n cña Cao B»ng kho¶ng 15-20% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp lµ chÊp nhËn ®−îc.

- Rõng th«n/ b¶n lµ phæ biÕn ë çc d©n téc Tµy, Nïng, Dao, H'M«ng. Nh−ng kh«ng nhÊt thiÕt ë xãm nµo còng cã, nh− sè liÖu thèng kª vÒ th«n/ b¶n cña huyÖn Nguyªn B×nh. (chóng t«i ch−a t×m hiÓu ®−îc lý do kh«ng cã rõng th«n b¶n ë mét sè x·)

Lý do h×nh thµnh vµ tån t¹i rõng th«n/ b¶n lµ tÝnh céng ®ång cao cña çc c− d©n trong th«n b¶n vÒ mÆt t©m linh (cóng thê thÇn, hay kiªng kÞ), cïng nhau qu¶n lý vµ sö dông c«ng céng çc tµi nguyªn thuéc c−¬ng vùc cña th«n b¶n. Theo chóng t«i t×m hiÓu th× mçi xãm ®Òu cã ranh giíi riªng, t−¬ng ®èi râ rµng, ®· h×nh thµnh tõ l©u ®êi, ®−îc çc xãm kh¸c trong x· thõa nhËn, diÖn tÝch çc xãm to nhá kh«ng phô thuéc vµo d©n sè nhiÒu hay Ýt, cã xãm ®«ng d©n nh−ng Ýt ®Êt vµ ng−îc l¹i cã xãm ®Êt réng l¹i Ýt d©n, ch−a bao giê cã sù ®iÒu chØnh ranh giíi xãm. Khi tµi nguyªn rõng ®· bÞ huû ho¹i nÆng nÒ, trë nªn khan hiÕm, th× nhu cÇu qu¶n lý vµ sö dông c«ng céng rõng l¹i trë nªn m¹nh mÏ h¬n, v× nÕu chia tµi nguyªn ®ã cho tõng hé còng rÊt khã chia ®Òu ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng. Cã xãm ®−a ra quy ®Þnh: tÊt c¶ çc c©y cæ thô mäc r¶i r¸c trªn ph¹m vi xãm thuéc së h÷u chung cña xãm, (mÆc dï ®Êt ®· giao cho tõng hé gia ®×nh). Cã mét tr−êng hîp rÊt ®Æc bÞªt, rÊt ®iÓnh×nh ®· x¶y ra: mét hé ®−îc giao ®Êt trªn ®ã cã vµi c©y cæ thô, khi ph¶Ø gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó lµm ®−êng ®iÖn th× gç thu ho¹ch ®−îc tõ çc c©y cæ thô ®−îc chia ®Òu cho çc hé trong xãm, cßn tiÒn ®Òn bï vµ hoa lîi kh¸c hé ®−îc h−ëng. TÝnh céng ®ång cao thÓ hiÖn trong t×nh lµng nghÜa xãm, t−¬ng trî tù nguyÖn khi mét hé nµo ®ã cã c«ng to viÖc lín hoÆc gÆp khã kh¨n. H×nh thøc sö ph¹t nÆng nhÊt lµ khai trõ khái héi hiÕu cña xãm lµ mét biÓu hiÖn cña tÝnh céng ®ång rÊt cao. TÝnh céng ®ång cao vµ mét tr−ëng th«n cã uy tÝn lµ mét b¶o ®¶m v÷ng ch¾c cho nh÷ng quy −íc cña th«n xãm ®−îc thùc hiÖn, trong ®ã cã ®iÒu −íc vÒ b¶o vÖ rõng.

[ Theo V−¬ng xu©n T×nh- Së h÷u vµ sö dông ®Êt ®ai truyÒn thèng cña çc d©n téc thiÓu sè ë ViÖt nam, Tµi liÖu H«i th¶o 11/2001:

"Çc d©n téc thiÓu sè ë ViÖt nam cã truyÒn thèng riªng vÒ së h÷u vµ sö dông ®Êt ®ai,

mµ quyÒn qu¶n lý céng ®ång lµ ®Æc ®iÓm næi bËt.....

X¸c ®Þnh quyÒn së h÷u ®Êt ®ai vµ nguån tµi nguyªn trong x· h«i truyÒn thèng çc d©n

téc ®−îc g¾n víi sù ph©n biÖt quyÒn së h÷u ®ã gi÷a ng−êi trong céng ®ång vµ ng−êi ngoµi

céng ®ång. T¹i nhiÒu d©n téc nh− Kh¬ mó,£®ª, Gia rai, Ba na.. ®Êt thæ c−, hÇu hÕt ®Êt

canh t¸c, ®Êt hoang ho¸, rõng ró, bÕn n−íc, rõng ma... ®Òu thuéc quyÒn qu¶n lý cña d©n


30

lµng. QuyÒn së h÷u tËp thÓ bu«n lµng trªn ®Þa vùc cña m×nh ®−îc thÓ hiÖn qua ng−êi chñ

lµng- ng−êi ®¹i diÖn cho céng ®ång lµng. T¹i mét sè d©n téc hay mét sè vïng, th«ng th−êng

chñ lµng ®ång thêi lµ chñ ®Êt... §Êt ®ai thuéc së h÷u chung cña toµn bu«n lµng cßn trë thµnh

thiªng liªng bëi nã g¾n víi tÝn ng−ìng vÒ thÇn ®Êt: ®Êt cña lµng nµo cã thÇn cña lµng Êy.

ThÇn lµ së h÷u chñ tèi th−îng, ®Çy quyÒn n¨ng, cã thÓ gia ©n hoÆc trõng ph¹t nh÷ng

ng−êi sö dông ®Êt.

Ng−êi ngoµi kh«ng cã quyÒn canh t¸c ®Êt ®ai cña lµng. NÕu ai muèn canh t¸c ®Êt

cña lµng kh¸c ph¶i ®−îc bu«n lµng Êy chÊp nhËn, b»ng kh«ng, sÏ bÞ coi lµ hµnh ®éng lÊn

chiÕm, xóc ph¹m nghiªn träng ®Õn thÇn ®Êt cña lµng vµ toµn thÓ d©n lµng.

Çc tµi nguyªn kh¸c nh− rõng, s«ng suèi, nguån n−íc.. còng thuéc quyÒn së h÷u cña

céng ®ång. Ai ®Õn ®anh b¾t ç, s¨n b¾t, h¸i l−îm t¹i khu vùc lµng kh¸c, phØa th«ng b¸o cho

chñ lµng hoÆc chñ ®Êt cña lµng ®ã biÕt. Sù kh¼ng ®Þnh quyÒn së h÷u trªn ®Þa phËn cß

thÓ hiÖn qua tËp tôc, ng−êi ngoµi lµng nÕu khai th¸c ph¶i dµnh l¹i mét phÇn s¶n vËt thu

®−îc....

Cã thÓ nhËn thÊy, ®Ó qu¶n lý ®Êt dai vµ çc nguån tµi nguyªn, kÓ c¶ c«ng h÷u hay t−

h÷u, çc d©n téc thiÓu sè ®Òu dùa trªn céng ®ång. ë ®©y, mäi thµnh viªn ®Òu tham dù, ®Òu cã

tr¸ch nhiÖm; hä nh¾c nhë nhau, gi¸m s¸t lÉn nhau trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËt tôc cã liªn

quan. Ng−êi cã vai trß to lín trong qu¶n lý lµ tr−ëng lµng, hé ®ång giµ lµng, tr−ëng dßng hä-

nh÷ng ng−êi cã uy tÝn, ®¹i diÖn quyÒn lîi céng ®ång. Ph−¬ng thøc qu¶n lý chñ yÕu thiªn

vÒ gi¸o dôc lµ chÝnh, h−íng mä ng−êi tù gi¸c thùc hiÖn. Çc h×nh thøc sö ph¹t chØ mang ý

nghÜa r¨n ®e vµ hiÕm khi ph¶i ¸p dông." ]

Chóng t«i nhËn thÊy tÝnh céng ®ång trong qu¶n lý ®Êt ®ai, tµi nguyªn cßn l−u l¹i ®Ëm nÐt nhÊt trong h×nh thøc qu¶n lý rõng th«n b¶n.

3.3.2 Rõng th«n/ b¶n bao gåm phÇn lín diÖn tÝch rõng tù nhiªn, chñ yÕu lµ rõng

non ®ang phôc håi vµ nh÷ng ®¸m rõng giµ hay chßm c©y cæ thô ®−îc b¶o vÖ chÆt chÏ cßn sãt l¹i (rõng ®«ng slÊn, rõng b¶o vÖ mã n−íc). §iÒu nµy phï hîp víi hiÖn tr¹ng rõng cña tØnh Cao B»ng, tû lÖ rõng non chiÕm 95,5% diÖn tÝch rõng tù nhiªn, ®ång thêi còng ph¶n ¸nh tËp qu¸n qu¶n lý sö dông c«ng céng tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ®ång bµo d©n téc- rõng, c©y cæ thô ®Òu ®−îc qu¶n lý sö dông chung bëi céng ®ång, còng võa phï hîp víi nguån lùc cña céng ®ång th«n/ b¶n: chØ cã søc m¹nh b¶o vÖ, khã huy ®éng c«ng søc, tiÒn vèn ®Ó ®Çu t− x©y dùng rõng. §Êt trèng ®åi träc cña th«n/ b¶n th−êng sö dông lµm b·i ch¨n th¶ c«ng céng cña xãm.

3.3.3 Çc lo¹i/ kiÓu rõng th«n/ b¶n phæ biÕn, sau ®©y: i) Rõng thiªng (tiÕng tµy lµ ®«ng slÊn, cã nghÜa lµ rõng thÇn, rõng thê). Rõng thiªng

®−îc h×nh thµnh tõ xa x−a theo tËp qu¸n cña d©n téc Tµy, Nïng, ë mçi xãm th−êng cã 1 hay


31

vµi khu rõng thiªng, còng cã khi 2 hay vµi xãm chung nhau mét khu rõng thiªng. Rõng thiªng lµ n¬i céng ®ång xãm thê cóng cÇu mïa mµng tèt t−¬i, søc khoÎ cho mäi ng−êi trong xãm, mçi n¨m tæ chøc mét lÇn. Mét sè xãm ®Õn nay kh«ng cßn cóng (cã thÓ hä quan niÖm ®ã lµ mª tÝn dÞ ®oan nªn bá) nh−ng vÉn ®−îc duy tr×, xem nh− long m¹ch cña xãm, ng−ßi nµo x©m ph¹m vµo rõng thiªng kh«ng nh÷ng chØ r−íc ho¹ cho chÝnh m×nh mµ cßn cho c¶ xãm lµng. Rõng thiªng th−êng cã diÖn tÝch kh«ng lín tõ vµi tr¨m m2 ®Õn vµi ha, trong rõng thiªng cã nhiÒu c©y cæ thô. Theo tËp qu¸n th× kh«ng ng−êi nµo ®−îc ®éng ch¹m vµo rõng thiªng: kh«ng ®−îc chÆt c©y, lÊy cñi, (c©y chÕt kh«, g·y ®æ còng kh«ng ®−îc lÊy), kh«ng ®−îc ch¨n th¶ tr©u bß, thËm chÝ c¶ ®i vµo ch¬i NÕu ai vi ph¹m bÞ ph¹t rÊt nÆng- ph¹t v¹ ®Ó xãm cóng t¹ lçi víi thÇn. Nguêi vi ph¹m trong xãm kh«ng nép ph¹t th× ph¶i chÞu h×nh ph¹t nÆng nhÊt lµ khai trõ ra khái héi hiÕu - nhµ cã ®¸m lµng xãm kh«ng viÕng, ®−a ®¸m. TÊt c¶ mäi ng−êi trong xãm ®Òu cã ý thøc b¶o vÖ rõng thiªng rÊt cao. Rõng thiªng ®«i khi còng lµ rõng b¶o vÖ nguån n−íc. Ngoµi rõng thiªng cßn cã rõng thæ thÇn cña xãm, diÖn tÝch nhá h¬n ®«ng slÊn, cã khi chØ lµ mét chßm c©y to, mét c©y cæ thô, n¬i thê mét «ng thÇn nµo ®ã cña xãm. (Ng−êi Kinh còng cã quan niÖm t−¬ng tù: c©y g¹o tró ma, c©y ®a tró thÇn, ®Æt b¸t h−¬ng hay lËp miÕu thê ë gèc nh÷ng c©y nµy.)

TÊt c¶ nh÷ng ng−êi ®−îc chóng t«i pháng vÊn ®Òu biÕt vÒ rõng thiªng vµ cho r»ng rõng thiªng sÏ tån t¹i l©u dµi, nh−ng kh«ng ph¸t triÓn vÒ diÖn tÝch n÷a.

Nh÷ng ng−êi míi ®Õn Cao B»ng còng rÊt dÔ nhËn ra çc khu rõng thiªng, ®ã lµ nh÷ng khu rõng hay chßm c©y cæ thô næi lªn gÇn çc th«n xãm, thËm chÝ ë ngay gi÷a ®ång ruéng, cßn l¹i chung quanh chØ lµ rõng nói ®¸ míi phôc håi sau khoanh nu«i hay ®åi träc.

ii) Rõng b¶o vÖ nguån n−íc. §Ó b¶o vÖ nguån n−íc ¨n, t−íi ruéng mçi xãm ®· tù x¸c ®Þnh nh÷ng khu rõng ë ®Çu ngän suèi hay n¬i cã má n−íc (tiÕng Tµy lµ cèc bã). Cã khu rõng ®Çu nguån lµ rõng giµ ®· ®−îc b¶o vÖ tõ xa x−a, cã nhiÒu c©y cæ thô, cã khu th× chØ míi ®−îc b¶o vÖ gÇn ®©y khi cã chÝnh s¸ch giao ®Êt giao rõng.Tuy chøc n¨ng chÝnh lµ ®Ó b¶o vÖ nguån n−íc, nh−ng ®«i khi xãm còng cho chÆt nh÷ng c©y giµ, g·y ®æ ®Ó sö dông chung cho xãm hay chia ®Òu cho çc hé gia ®×nh

iii) Khu rõng phßng hé xãm lµng. Cã nh÷ng xãm ë vÞ trÝ ®Êt dÔ bÞ s¹t lë, ®¸ l¨n, luång giã lín ®· gi÷ l¹i mét khu rõng phßng hé, kh«ng cho phÐp chËt c©y, lÊy cñi .

iv) Khu rõng l©m s¶n gia dông. Môc ®Ých chÝnh lµ ®Ó lÊy gç, nøa lµm nh÷ng c«ng tr×nh c«ng céng cña xãm vµ hç trî vËt liÖu lµm nhµ, lµm ma chay cho hé gia ®×nh, (gç lµm nhµ hé gia ®×nh ph¶i tù lo liÖu, xãm chØ hç trî phÇn nµo). Çc hé ®−îc vµo lÊy cñi kh«, nh−ng cã nh÷ng n¬i rõng khan hiÕm ngay cuØ kh« còng quy ®Þnh sè lÇn vµ khèi l−îng ®−îc lÊy cho çc hé, hoÆc chØ ®Ó phôc vô cho çc gia ®×nh cã ®¸m c−íi, ®¸m ma. ë nh÷ng xãm qu¶n lý nh÷ng khu rõng xa lµng b¶n th× cho tù do sö dông. Nh×n chung kh«ng thÊy nªu môc ®Ých kinh doanh gç vµ l©m s¶n.

DiÖn tÝch rõng b¶o vÖ nguån n−íc vµ gç cñi gia dông chiÕm tû trong lín trong diÖn tÝch rõng th«n/ b¶n.


32

Rõng thiªng, rõng ma, rõng phßng hé, nguån n−íc th−êng ph©n bè gÇn th«n b¶n vµ ®ång ruéng ®−îc x¸c ®Þnh theo tËp tôc cã l©u ®êi, cßn rõng gç cñi gia dông th−êng ë xa th«n b¶n ( rõng gÇn th«n b¶n −u tiªn chia cho hé gia ®×nh, liÒn vïng víi ruéng hay n−¬ng r·y cña hé).

ViÖc ph©n lo¹i çc kiÓu rõng th«n/ b¶n trªn ®©y còng chØ lµ t−¬ng ®èi, c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông vµ møc ®é qu¶n lý:

- Rõng thiªng, rõng nguån n−íc th−êng cã chÕ ®é b¶o vÖ nghiªm ngÆt ( ph¹t rÊt nÆng, kh«ng chØ vÒ vËt chÊt mµ c¶ vÒ tinh thÇn- khai trõ khái héi hiÕu), cho phÐp lîi dông gç l©m s¶n Ýt, kh«ng th−êng xuyªn.

- Rõng gç cñi gia dông cã chÕ ®é b¶o vÖ Ýt nghiªm ngÆt h¬n, møc sö ph¹t nhÑ h¬n.

3.3.4 Rõng th«n/ b¶n ®−îc qu¶n lý b¶o vÖ t−¬ng ®èi tèt . Çc xãm ®Òu cã quy −íc

b¶o vÖ rõng cña th«n/ b¶n (cã khi lµ mét vµi ®iÒu −íc trong quy −íc chung cña xãm). Tr−ëng xãm cã vai trß quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc ®iÒu hµnh quy −íc b¶o vÖ rõng. Nh©n d©n b¶o vÖ rõng kh«ng ph¶i v× cã tiÒn thuª kho¸n b¶o vÖ rõng cña çc dù ¸n mµ v× sù gi¸c ngé vÒ vai trß cña rõng ®èi víi ®êi sèng cña hä vµ céng ®ång- nhiÒu xãm, x· kh«ng n»m trong dù ¸n 327 vµ 661 nh−ng vÉn tù ®éng b¶o vÖ rõng th«n b¶n. Theo ý kiÕn cña nhiÒu ng−êi ®−îc pháng vÊn th× rõng cña th«n/ b¶n còng tèt nh− cña hé gia ®×nh- ®Æc biÖt lµ kh©u b¶o vÖ rõng, nh−ng cßn viÖc ®Çu t− c«ng søc ®Ó trång c©y bæ sung, ph¸t tu bæ th× kÐm h¬n hé gia ®×nh. Rõng th«n/ b¶n chØ dùa vµo t¸i sinh tù nhiªn lµ chÝnh. TÝnh céng ®ång cña th«n/ b¶n kh«ng nh÷ng chØ ®−îc ph¸t huy ®èi víi rõng th«n/ b¶n mµ cßn cã t¸c dông rÊt lín ®Õn b¶o vÖ rõng cña hé gia ®×nh. Ngay c¶ trong khi thùc hiÖn giao ®Êt giao rõng xãm còng chñ ®éng tham gia chia ®Êt cho çc hé mét çch d©n chñ, t¹o thuËn lîi cho c«ng t¸c giao ®Êt l©m nghiÖp.

[ Mét dÉn chøng vÒ qu¶n lý rõng th«n b¶n ë x· Phóc sen huyÖn Qu¶ng uyªn: X· Phóc sen lµ mét x· miÒn nói, ®Êt l©m nghiÖp chiÕm kho¶ng 77%, ®Êt n«ng nghÞªp

20% diÖn tÝch toµn x·. D©n sè 2.027 ng−êi, d©n téc Nïng an chiÕm 99%, mËt ®é d©n sè 169

ng−êi/km2.

B¶n Lòng vµi vµ T×nh ®«ng ®−îc coi lµ ®iÓn h×nh vÒ qu¶n lý rõng trªn nói ®¸ v«i.

DiÖn tÝch tù nhiªn cña 2 b¶n lµ 310 ha, 90% lµ ®Êt l©m nghiÖp, 7% ®Êt n«ng nghiÖp, 3%

çc lo¹i ®Êt kh¸c. §Êt l©m nghiÖp çc hé qu¶n lý 50%, cßn l¹i th«n b¶n qu¶n lý 50%. HiÖn

tr¹ng rõng ®Òu lµ rõng tù nhiªn t¸i sinh phôc håi, kh«ng cßn rõng nguyªn sinh.

B¶n T×nh ®«ng qu¶n lý 20 ha vµ b¶n Lòng vµi qu¶n lý 120 ha, rõng cña b¶n n»m xa

khu d©n c−. Gç vµ çc s¶n phÈm kh¸c tõ rõng céng ®ång th«n b¶n ®−îc sö dông cho çc môc

®Ých chung, nh− x©y dùng tr−êng häc, tr¹m x¸, gióp ®ì çc gia ®×nh bÞ thiªn tai, cñi ®un

phôc vô çc ®¸m c−íi hái, ma chay, vµ lµ quü dÊt dù tr÷ ®Ó giao cho çc hé nÕu cÇn. Rõng


33

th«n b¶n vµ rõng hé gia ®×nh ë Phóc sen ®· ®−îc "chia " (bëi x·) tõ rÊt sím tr−íc khi cã

chÝnh s¸ch giao ®Êt giao rõng. V× kh«ng chia th× kh«ng gi÷ ®−îc rõng.

Ph−¬ng thø qu¶n lý rõng th«n b¶n: Tr−ëng b¶n lµ ng−êi cã quyÒn quyÕt ®Þnh cao

nhÊt trong b¶n. Trong b¶n cã kho¶ng 1-3 dßng hä, ng−êi ®øng ®Çu dßng hä lín nhÊt th−êng

n¾m chøc tr−ëng b¶n. Tr−ëng b¶n do d©n bÇu ra, 2 n¨m mét lÇn. Tr−ëng b¶n chÞu tr¸ch

nhiÖm chuÈn bÞ kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng th«n b¶n vµ th«ng b¸o cho çc thµnh viªn thùc hiÖn.

Çc tæ chøc quÇn chóng nh− Chi ®oµn TNCS, Chi héi phô n÷, Tæ an ninh, Tæ hoµ gi¶i còng

tham gia qu¶n lý rµng th«n b¶n. Hä tham gia nghiªm tóc vµ tù gi¸c theo quy ®Þnh trong

h−¬ng −íc do céng ®ång ®Ò ra. Çc hé gia ®×nh tham gia ®ãng gãp ngµy c«ng 1 n¨m 2 lÇn (

th¸ng 1 vµ th¸ng 7), mçi lÇn 1-2 ngµy ®Ó tu bæ rõng. TÊt c¶ ®Òu cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ rõng vµ

thùc hiÖn çc kÕ ho¹ch qu¶n lý b¶o vÖ rõng cña th«n b¶n.

Quy ®Þnh vÒ sö dông s¶n phÈm rõng th«n b¶n:

- Gç lµm nhµ vµ çc c«ng tr×nh c«ng céng cña céng ®ång;

- Cñi ®un cho çc ®¸m c−íi, tang, b×nh qu©n 300kg/®¸m;

- Cñi ®un cho d©n ( bæ sung),

- Rau cá cho tr©u bß, l¬n vµ rau cho ng−êi;

- Nguån n−íc cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t

Rõng ë Phóc sen ®· ®−îc phôc håi th«ng qua viÖc giao rõng cho b¶n vµ hé gia ®×nh:

97% ®Êt l©m nghiÖp ®· cã rõng che phñ, 3% cßn l¹i lµ c©y bôi (Ia,Ib). Víi kiÕn thøc b¶n

®Þa, ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng ®· t×m ®−îc çc loµi c©y b¶n ®Þa ( c©y dÇu choßng) ®Ó trrång

che phñ trªn nói ®¸ v«i. Nu«i d−ìng vµ trång thªm çc loµi c©y cã gi¸ trÞ nh−, nghiÕn, t¸u,

trai...

Nhê chia rõng cho b¶n vµ hé qu¶n lý mµ viÖc ph¸t n−¬ng lµm r·y ®· chÊm døt, HiÖn nay çc

®åi träc ®· ®−îc phñ xanh b»ng c©y rõng.

Céng ®ång th«n b¶n ë Phóc sen gi÷ mét vai trß rÊt quan träng trong viÖc phôc håi vµ

b¶o vÖ rõng tr−íc kia ®É bÞ ph¸ huû do yÕu kÐm vÒ qu¶n lý. Bé m¸y qu¶n lý rõng cña b¶n

ho¹t ®éng tèt thùc sù mang l¹i lîi Ých cho ng−êi d©n qua viÖc thùc hiÖn cã kÕt qu¶ nh÷ng

quy ®Þnh trong h−¬ng −íc vÒ b¶o vÖ rõng cña b¶n.

Qu¶n lý rõng céng ®ång th«n b¶n hiÖn nay còng gÆp mét sè khã kh¨n: mét sè hé d©n

lÊn ®Êt rõng céng ®ång ®Ó trång rõng - kho¶ng 10%, nh÷ng n¬i gÇn khu d©n c−; cã tranh

chÊp gi·u 2 b¶n ë khu vùc gi¸p ranh; khã kh¨n trong viÖc huy ®éng nh©n lùc ®Ó trång thªm

c©y lÊy gç trong rõng céng ®ång. -_ Theo NguyÔn huy Dòng- Nghiªn cøu ®iÓm vÒ CFM ë x· Phóc sen huyÖn qu¶ng uyªn Cao b»ng, Tµi liÖu Héi th¶o Nh÷ng kinh nghiÖm vµ tiÒm n¨ngcña qu¶n lý rõng c«ng ®ång ë ViÖt nam, 6/2000. ]

3.3.5 ChÝnh s¸ch cña ®Þa ph−¬ng vÒ rõng th«n/ b¶n


34

Khi th¨m dß ý kiÕn cña çn bé cÊp tØnh vµ huyÖn th× hä ®Òu cho r»ng tØnh ch−a cã chÝnh s¸ch vÒ rõng th«n/ b¶n, nh−ng trong thùc tÕ chóng t«i nhËn thÊy ®Þa ph−¬ng ®· thùc thi mét sè chÝnh s¸ch (mµ T¦ kh«ng quy ®Þnh). Quan träng nhÊt lµ giao ®Êt l©m nghiÖp cho th«n/ b¶n (trong quyÕt ®Þnh giao ®Êt cña UBND huyÖn ghi lµ: giao cho tËp thÓ th«n....), vµ cã huyÖn, nh− Nguyªn B×nh ®· cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. Cßn giao ®Êt l©m nghiÖp cho th«n b¶n víi nh÷ng quyÒn g× th× ch−a quy ®Þnh râ, nh−ng v× biÕt ch¾c lµ giao cho th«n b¶n rõng ®−îc qu¶n lý, b¶o vÖ, phï hîp víi tËp qu¸n cña ®ång bµo d©n téc, ®¸p øng nguyÖn väng cña nh©n d©n, nªn cø giao. Trong thùc tÕ cã nh÷ng x· huyÖn ch−a cã kinh phÝ giao ®Êt giao rõng nh−ng x· vµ xãm ®· l·nh ®¹o chia ®Êt l©m nghiÖp cho çc hé gia ®×nh vµ th«n b¶n ®Ó b¶o vÖ vµ s¶n xuÊt (x· Phóc sen- Qu¶ng hoµ ®· chia ®Êt l©m nghiÖp tõ nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû tr−íc). Khi ®−îc Nhµ n−íc giao ®Êt l©m nghiÖp, h¬p thøc ho¸ viÖc chia ®Êt cña d©n vµ x·, th× th«n b¶n ®· thùc sù trë thµnh chñ rõng.

ë huyÖn Th«ng N«ng Dù ¸n 5 triÖu ha rõng ®· ký hîp ®ång giao kho¸n b¶o vÖ rõng trùc tiÕp víi "tËp thÓ xãm", kh«ng cã v−íng m¾c g× khi quyÕt to¸n víi kho b¹c, nh− vËy xãm ®· cã quyÒn giao dÞch d©n sù ( «ng tr−ëng xãm lµm ®¹i diÖn).

Gç gia dông lµ mét nhu cÇu chÝnh ®¸ng cña ng−êi d©n sinh sèng ë vïng cã rõng, nh−ng Nhµ n−íc ch−a cã chÝnh s¸ch cô thÓ nhÊt qu¸n. Tuy ®Þa ph−¬ng kh«ng ban hµnh chÝnh s¸ch riªng , nh−ng trong thùc tiÔn mÆc nhiªn c«ng nhËn sù tù qu¶n cña th«n b¶n ®èi víi rõng cña m×nh, ®®ap øng mét phÇn nhu cÇu gç gia dông lµ ®óng ®¾n, phï hîp víi thùc tÕ hiÖn nay. NÕu thùc hiÖn kho¸n khoanh nu«i sóc tiÕn t¸i sinh rõng cho rõng th«n b¶n th× sÏ t¹o ®iÒu kiÖn gióp cho xãm kh¾c phôc ®−îc nh−îc ®iÓm trong viÖc x©y dùng vèn rõng (cã vån ®Çu t− cho tu bæ, trång bæ sung cho rõng th«n b¶n.

Víi tû lÖ rõng th«n/ b¶n chiÕm kho¶ng 15-20% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao vµ víi søc m¹nh cña tËp qu¸n vÒ tÝnh céng ®ång cao trong th«n b¶n, chóng t«i thÊy kh«ng cÇn cã chÝnh s¸ch g× ®Æc biÖt riªng ®èi víi lîi h×nh chñ rõng nµy.

Thõa nhËn sù tån t¹i rõng th«n/ b¶n vµ quyÕt ®Þnh giao ®Êt l©m nghiÖp cho th«n/ b¶n lµ mét chÝnh s¸ch phï hîp víi thùc tiÔn, ph¸t huy ®−îc tËp qu¸n tèt ®Ñp cña ®ång bµo d©n téc.

3.3.6 Xu thÕ ph¸t triÓn cña rõng th«n/ b¶n.

Trong ph¹m vi diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao cho hé gia ®×nh, ç nh©n vµ tæ chøc hiÖn nay, chóng t«i cho r»ng rõng th«n b¶n lµ æn ®Þnh, v× chÝnh céng ®ång th«n b¶n ®· tham gia chia rõng khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch giao ®Êt giao rõng, vµ tû lÖ diÖn tÝch rõng th«n b¶n kh«ng lín (d−íi 20%). Trong çc lo¹i rõng th«n/ b¶n, rõng thiªng lµ bÊt di bÊt dÞch, rõng nguån n−íc còng Ýt thay ®æi v× bao chung quanh lµ rõng hé gia ®×nh, chØ cã rõng gç cñi gia dông lµ cã thÓ thay ®æi. DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cña tØnh ®· giao ®Õn 2001 lµ 319.435,9 ha b»ng 94,7% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp quy ho¹ch (chØ cßn 17.565 ha ch−a giao). Do ®ã rõng th«n/ b¶n ë Cao B»ng ®· ë vµo thÕ æn ®Þnh vÒ mÆt quy ho¹ch, chØ


35

cßn sù ph¸t triÓn vÒ mÆt chÊt l−îng rõng ®Ó ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu cña céng ®ång th«n b¶n.

Th«n/ b¶n còng lµ mét chñ rõng cïng víi chñ rõng hé gia ®×nh lµ lùc l−îng chñ lùc trong viÖc x©y dùng nÒn l©m nghiÖp nh©n d©n cña tØnh Cao B»ng


36

PhÇn thø ba:

§¸nh gi¸ vÞ thÕ rõng th«n/ b¶n ë çc tØnh miÒn nói phÝa b¾c

1.ChØ tiªu ®¸nh gi¸ vÞ thÕ rõng th«n/ b¶n §Ó ®¸nh gi¸ vÞ thÕ rõng th«n/ b¶n chóng t«i dïng çc chØ tiªu sau ®©y: 1). Møc ®é phæ biÕn cña rõng th«n/ b¶n: Tû lÖ sè x· cã rõng th«n/ b¶n chiÕm trong

tæng sè x· cña çc tØnh ®−îc ®iÒu tra. 2) Quy m« rõng th«n/ b¶n: tû lÖ diªn tÝch rõng th«n/ b¶n chiÕm trong tæng sè diÖn

tÝch ®Êt l©m nghiÖp, vµ so víi diÖn tÝch rõng hé gia ®×nh. 3) So s¸nh −u nh−îc ®iÓm cña qu¶n lý rõng th«n b¶n víi qu¶n lý rõng hé gia ®×nh,

vµ cña çc tæ chøc kh¸c.

2. Thùc tr¹ng vÞ thÕ rõng th«n/ b¶n ë çc tØnh miÒn nói phÝa B¾c

2.1 Rõng th«n/ b¶n lµ lo¹i h×nh qu¶n lý rõng t−¬ng ®èi phæ biÕn ë çc

tØnh miÒn nói phÝa B¾c Trªn c¬ së çc b¸o çc vµ thèng kª chi tiÕt cña çc tØnh vÒ §iÒu tra ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ

hiÖn tr¹ng QLRC§ ë ViÖt Nam -Hoµng c«ng TuÊn, Côc KiÓm l©m , Bé NN&PTNT 6/2001, chóng t«i tæng hîp ®−îc nh− sau:

Tû lÖ çc x· cã rõng th«n/ b¶n ë çc tØnh

TT TØnh Tæng sè x·,

ph−êng

Sè x·, ph−êng cã

RC§

% x·, ph−êng cã

RCD 1 Cao B»ng 187 150 80,00 2 Hoµ B×nh 212 167 78,77 3 Lai Ch©u 154 116 75,32 4 Hµ Giang 184 129 70,10 5 S¬n La 193 109 56,47 6 L¹ng S¬n 225 115 51,11 7 B¾c C¹n 122 62 50,81 8 Qu¶ng TrÞ 136 64 47,05 9 Lµo Cai 180 69 38,33

10 Yªn B¸i 145 54 37,24 11 NghÖ An 463 92 19,87 12 Phó Thä 270 27 10,00 13 TT- HuÕ 178 20 11,23


37

14 Thanh Ho¸ 626 37 5,91 15 B¾c Giang 224 11 4,90

Tæng hîp 3499 1222 34,92

BiÓu ®å tû l Ö c ¸ c x·

cã r õng th« n b¶n ë c ¸ c tØnh

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Cao B»

ng

Hoµ B×

nh

Lai C

h©u

Hµ Gian

g

S¬n L

a

L¹ng

S¬n

B¾c C

¹n

Qu¶ng

TrÞ

Lµo C

ai

Yªn B̧

i

NghÖ A

n

Phó T

hä

TT- H

uÕ

Than

h Ho¸

B¾c G

iang

Tæng

hîp

NhËn xÐt: i) Theo tµi liÖu §iÒu tra, th× ®èi t−îng ®iÒu tra lµ rõng céng ®ång, trong ®ã cã rõng

th«n b¶n, theo ®iÒu tra ®iÓn h×nh cña chóng t«i ë tØnh Cao B»ng th× rõng th«n b¶n chiÕm tû träng lín nhÊt cña rõng céng ®ång. Do ®ã sè liÖu tÝnh ë b¶ng trªn còng ph¶n ¸nh ®óng vÒ møc ®é phæ biÕn cña rõng céng ®ång.

iii) Rõng th«n b¶n cã ë tÊt c¶ çc tØnh cã rõng, nh−ng phæ biÕn lµ ë çc tØnh miÒn nói B¾c bé.

Tû lÖ sè x· cã rõng th«n b¶n ë 15 tØnh lµ ~35%, cã 7 tØnh ë miÒn nói B¾c bé cã tû lÖ tõ 50% trë lªn, cao nhÊt lµ Cao B»ng: 80%, thÊp nhÊt lµ B¾c giang: 4,9%. Qu¶ng trÞ lµ mét tØnh miÒn Trung nh−ng cã tû lÖ kh¸ cao: 47%.

2.2 Rõng th«n b¶n tån t¹i phæ biÕn ë vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè.

Quan hÖ gi÷a rõng th«n b¶n víi d©n téc thiÓu sè

TT TØnh % d©n téc % x·, ph−êng cã


38

thiÓu sè (%) (1) RCD (%) (2) 1 Cao B»ng 95,33 80,00 2 Hµ Giang 88,10 70,10 3 B¾c C¹n 87,74 50,81 4 L¹ng S¬n 83,50 51,11 5 S¬n La 83,14 56,47 6 Lai Ch©u 83,14 75,32 7 Hoµ B×nh 72,36 78,77 8 Lµo Cai 67,00 38,33 9 Yªn B¸i 50,37 37,24 10 Thanh Ho¸ 16,42 5,91 11 Phó Thä 14,60 10,00 12 NghÖ An 13,34 19,87 13 B¾c Giang 12,00 4,90

14 Qu¶ng TrÞ 9,00 47,05 15 TT- HuÕ 3,60 11,23

( Nguån: 1) Tæng ®iÒu tra d©n sè 1999- NXB Thèng kª , 2001 )

2) §iÒu tra ®¸nh gÝa s¬ bé vÒ hiÖn tr¹ng qu¶n lý rõng céng ®ång ë

VN- Côc KiÓm l©m, 6/ 2001.)

BiÓu ®å: Quan hÖ gi−· d©n téc thiÓu sè vµ rõng th«n b¶n

Mè i q uan hÖ g i÷a d©n té c thiÓu sè vµ r õng th« n b¶n

0

20

40

60

80

100

120

Cao B»

ng

Hµ Gian

g

B¾c C

¹n

L¹ng

S¬n

S¬n L

a

Lai C

h©u

Hoµ B×

nh

Lµo C

ai

Yªn B̧

i

Than

h Ho̧

Phó T

hä

NghÖ A

n

B¾c G

iang

Qu¶ng

TrÞ

TT- H

uÕ

% d©n téc thiÓu sè (%)

% x· , ph-êng cã RCD (%)

NhËn xÐt: i) Nh÷ng tØnh cã tû lÖ ®ång bµo d©n tèc chiÕm > 50% trë lªn th× sè x· cã rõng th«n

b¶n chiÕm tõ 40% trë lªn. Tuy nhiªn, huyÖn Nguyªn b×nh tØnh Cao B»ng cã tíi 90% ®ång bµo d©n téc (Dao, Tµy, Nïng) nh−ng l¹i chØ cã 15,4% sè x· cã rõng th«n b¶n.


39

ii) Rõng th«n/ b¶n kh«ng chØ cã ë çc x· vïng s©u vïng xa, mµ ngay c¶ ë çc thÞ trÊn, thÞ x· cã ®Êt l©m nghiÖp vµ ®ång bµo d©n téc lµ cã rõng th«n/ b¶n, nh− çc thÞ x· Hµ giang, Lµo cai, Cao B»ng, §iÖn biªn phñ, S¬n la...

iii) Rõng th«n/ b¶n kh«ng chØ cã ë ®ång bµo d©n téc thiÓu sè mµ ngay c¶ ë vïng ®ång bµo Kinh còng cã: ë tØnh Qu¶ng trÞ cã 23 x· thuÇn ng−êi Kinh- chiÕm36% sè x· cã rõng th«n b¶n- thuéc çc huyÖn trung du, ven biÓn nh− H¶i L¨ng, TriÖu phong, VÜnh linh, Do linh Vµ, ë tØnh TT- HuÕ míi thÝ ®iÓm giao rõng cho th«n Thuû yªn th−îng ( ng−êi Kinh), x· Léc thuû huyÖn Phó léc.

2.3 Rõng th«n/ b¶n kh«ng nh÷ng cã ë vïng th−a d©n mµ ngay c¶ vïng ®«ng d©n

Quan hÖ gi÷a rõng th«n/ b¶n vµ mËt ®é d©n sè ( theo huyÖn)

Tªn huyÖn Tæng sè

x· Sè x· cã

RCD % x· cã

RCD MËt ®é d©n sè

Ghi chó

1. Th«ng N«ng 9 9 100, 75 2. Qu¶ng Uyªn 12 12 100, 107 3. L−¬ng S¬n 18 18 100, 171 4.Yªn Minh 15 15 100, 59 5.Qu¶n B¹ 12 12 100, 53 6. B¾c Mª 15 15 100, 35 7. XÝn MÇn 19 19 100, 61 8. H. Su Ph× 27 27 100, 57 9.§µ B¾c 21 21 100, 53 10. Kú S¬n 22 21 95,45 144 11.S×n Hå 21 20 95,23 26 12. Quúnh Nhai 16 15 93,75 30 13. T©n L¹c 24 22 91,66 115 14 VÞ Xuyªn 21 19 90,47 40 15. §iÖn Biªn §«ng 31 28 90,32 40 16. MÌo V¹c 16 14 87,50 70 17. Phong Thæ 31 27 87,00 45 18.§ång V¨n 19 16 84,21 95 19 Ng©n S¬n 11 9 81,80 41 20. Kim B«i 35 30 85,71 156 21. Phï Yªn 27 21 77,77 66 22. Yªn LËp 17 13 76,47 146 23.Méc Ch©u 24 18 75,00 47 24. Mai S¬n 20 15 75,00 62


40

25 Mai Ch©u 21 18 75,00 42 26. Tx S¬n La 10 7 70,00 151 27.Ba BÓ 26 16 61,53 54 28. TuÇn Gi¸o 21 14 66,66 49 29.ThuËn Ch©u 35 21 60,00 68 30. L¹c S¬n 30 18 60,00 187 Max 31. S«ng M· 27 16 59,25 30 32 Na R× 22 13 59,00 33 33. Than Uyªn 17 10 58,82 36 34. B¾c Hµ 34 20 58,82 68 25. Tña Chïa 12 7 58,33 43 36.Yªn Ch©u 14 8 57,14 51 37. B¾c Quang 28 14 50,00 68 38. M−êng TÌ 18 9 50,00 5 Min 39.B¶o Yªn 18 9 50,00 65 40. Yªn Thuû 12 5 41,66 170 41 Nguyªn B×nh 20 8 40,00 47 42. M−êng Kh−¬ng 16 6 37,50 60 43.B¹ch Th«ng 27 10 37,00 66 44.M−êng Lay 13 11 33,33 12

BiÓu ®å: Quan hÖ gi÷ rõng th«n/ b¶n vµ mËt ®é d©n sè

Qu a n hÖ g i÷ a r õng t h« n b¶ n v µ mËt ®é d©n sè ( t h eo h uy Ön)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

1. Th«ng N

«ng

2. Qu¶ng U

yª n

3. L- ¬ng S¬n

4.Yª n M

inh

5.Qu¶n

B¹

6. B¾c

Mª

7. XÝn M

Çn

8. H. S

u Ph×

9.§µ B

¾c

10. Kú S

¬n

11.S×n H

å

12. Quú

nh Nhai

13. T©n L ¹ c

14 VÞ X

uyªn

15. §iÖn Biª n §

«ng

16. MÌ o V¹ c

17. Phong Thæ

18.§ång V¨ n

19 Ng©n S¬n

20. Kim

B«i

21. Phï Yª n

22. Yª n LËp

23.Méc C

h©u

24. Mai S

¬n

25 Mai

Ch©u

26. Tx S¬n

La

27.Ba BÓ

28. TuÇn G

i¸ o

29.ThuËn Ch©u

30. L¹ c S

¬n

31. S«ng M

·

32 Na R

×

33. Than U

yªn

34. B¾c H

µ

25. Tña

Ch ï a

36.Yª n C

h©u

37. B¾c Q

uang

38. M- êng TÌ

39.B¶o Yª n

40. Yª n Thuû

41 Nguyª

n B×nh

42. M- ê

ng Kh - ¬ng

43.B¹ ch

Th«n g

44.M- êng Lay

Tæng sè x· Sè x· cã RCD % x· cã RCD MËt ®é d©n sè

NhËn xÐt:


41

i) Sè x· cã rõng céng ®ång chiÕm tû lÖ 74,77% tæng sè x· cña 44 huyÖn. MËt ®é d©n sè b×nh qu©n cña çc huyÖn lµ 70,4 ng/km2, thÊp nhÊt : 5 ng/km2 ( M−êng tÌ- Lai ch©u) , cao nhÊt 187 ng/km2 ( L¹c s¬n- Hoµ b×nh).

ii) 26 huyÖn thÞ ( tõ sè1-26) cã tû lÖ x· cã rõng th«n/ b¶n tõ 70% trë lªn l¹i cã mËt ®é d©n sè b×nh qu©n 73,6 ng−êi/km2, cao h¬n mËt ®é d©n sè b×nh qu©n chung. HuyÖn M−êng tÌ cã mËt ®é d©n sè thÊp nhÊt (5ng/km2) nh−ng tû lÖ x· cã rõng th«n b¶n kh«ng cao: 50%, d−íi møc trung b×nh. NhiÒu huyÖn cña tØnh Hoµ b×nh cã mËt ®é d©n sè > 100ng/km,2 nh−ng l¹i cã tû lÖ x· cã rõng th«n/ b¶n cao: > 70%.

iii) Nh− vËy, møc ®é phæ biÕn ë rõng th«n/ b¶n kh«ng cã t−¬ng quan chÆt chÏ víi mËt ®é d©n sè (huyÖn). Nh©n tè cã ¶nh h−ëng quan träng ®Õn rõng th«n b¶n lµ møc ®é vµ chÊt l−îng cña c«ng t¸c giao ®Êt giao rõng ë ®Þa ph−¬ng vµ n¨ng lùc tæ chøc cña th«n/ b¶n.

2.4 Quy m« cña rõng th«n/ b¶n.

i) HiÖn tr¹ng vÒ diÖn tÝch rõng th«n/ b¶n qu¶n lý lµ mét chØ tiªu rÊt quan träng

ph¶n ¸nh vÞ thÕ cña th«n/ b¶n trong qu¶n lý rõng, nh−ng ®Õn nay rÊt khã cã con sè ®¸ng tin cËy. Theo Hoµng c«ng TuÊn ( B¸o ço §iÒu tra ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ hiÖn tr¹ng qu¶n lý rõng céng ®ång ë VN t¹i Héi th¶o CFM, 2001), tæng diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp do céng ®ång tham gia qu¶n lý lµ 2.348.296 ha rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp. NÕu t¸ch riªng diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp céng ®ång ®−îc giao ( theo 02/CP) vµ qu¶n lý theo truyÒn thèng lµ 1.412.027 ha ( trong ®ã: 756.451 ha rõng vµ 655.576 ha ®Êt kh«ng cã rõng). So víi diÖn tÝch rõng ®· giao cho hé gia ®×nh vµ tËp thÓ (2.006.464 ha), diÖn tÝch rõng tù nhiªn cña céng ®ång chiÕm tû lÖ 37,7% hay 16,66% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ( cña çc tØnh ®· ®iÒu tra: 12,406 triÖu ha)

Ngay trong Héi th¶o (2001) ®· cã mét sè ý kiÕn cña ®Þa ph−¬ng nghi ngê tÝnh chÝnh x¸c cña sè liÖu nµy (cho r»ng lín h¬n thùc tÕ). Nghiªn cøu çc b¸o ço cña çc tØnh chóng t«i thÊy ®Òu thèng kª cô thÓ tõng x·. DiÖn tÝch rõng céng ®ång ®−îc thèng kª trªn ®©y lín h¬n diÖn tÝch rõng th«n b¶n, v× cßn nhiÒu ®èi t−îng kh¸c nh− hä téc, nhãm hé, tæ chóc chÝnh trÞ x· héi, nh−ng ch¾c ch¾n diÖn tÝch rõng th«n b¶n chiÕm tû lÖ lín. Trong khi nghiªn cøu rõng th«n b¶n ë tØnh Cao B»ng chóng t«i ®· cè g¾ng kiÓm chøng con sè nµy ( b¸o ço ®iÒu tra vÒ rõng céng ®ång chØ cã sè liÖu ®Õn huyÖn) , kÕt qu¶ nh− sau:

+ KÕt qu¶ ®iÒu tra cña nhãm nghiªn cøu,7/2002 vÒ rõng th«n/ b¶n ë Cao b»ng (1)

TT HuyÖn Tæng

sè xãm

Sè xãm cã

rõng

% xãm cã rõng

th«n

DiÖn tÝch rõng th«n

b¶n

DiÖn tÝch ®Êt

LN ®·

% diÖn tÝch rõng


42

th«n b¶n

b¶n (ha) giao (ha) *

th«n b¶n

1 Th«ng N«ng 164 74 45,0 3.855,44 16.666,90 23,0 2 Qu¶ng Uyªn 197 182 92,4 2.905,68 17.884,7 16,2 3 Nguyªn B×nh 226 34 15,4 1.204,0 41.299,8 2,91

Céng 587 290 59,5 7.965,12 75.851,4 10,5 (* Toµn bé ®Êt LN ®Òu giao cho hé gia ®×nh, kh«ng giao cho tæ chøc )

+ (TrÝch) B¸o ço cña Chi côc kiÓm l©m Cao B»ng, 6 /2001 vÒ rõng céng ®ång ()

§VT: ha

TT

HuyÖn Tæng diÖn tÝch ®Êt LN do céng ®ång qu¶n lý

Trong ®ã

DiÖn tÝch giao DiÖn tÝch

kho¸n DiÖn tÝch tù

qu¶n lý Th«ng n«ng 23.433,09 5.071,15 0 18.361,96 Qu¶ng hoµ 5.089,50 766,40 0 4.323,10 Nguyªn b×nh

23.635,34 18.036,44 2.131,4 3.485,50

Céng 52.157,93 23.873,99 2.131,4 26.170,56 NhËn xÐt: i) Sè liÖu vÒ diÖn tÝch rõn th«n/ b¶n do chóng t«i ®iÒu tra vµ b¸o ço cña Chi côc

kiÓm l©m cã sù sai kh¸c qu¸ lín: (2) gÊp 9,8 lÇn (1)!?, Vµ b»ng ®Õn 68,78% tæng diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®−îc giao. ë c¶ 3 huyÖn nghiªn cøu cho thÊy diÖn tÝch rõng th«n b¶n chiÕm tû träng lín nhÊt cña rõng céng ®ång (ë huyÖn Th«ng n«ng rõng th«n b¶n gÊp 11 lÇn diÖn tÝch cña çc "tËp thÓ" kh¸c). DiÖn tÝch rõng th«n b¶n ë Cao b»ng chØ chiÕm 10,5 % diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp giao cho hé gia ®×nh vµ "tËp thÓ"

ii) Víi hiÓu biÕt cña chóng t«i qua mét sè lÇn nghiªn cø− vÒ giao ®Êt giao rõng ë tØnh Hoµ b×nh, chóng t«i thÊy sè liÖu b¸o ço rõng céng ®ång cña tØnh lµ ®¸ng tin c©y, nh− sau:

TT HuyÖn Tæng diÖn tÝch ®Êt LN do céng ®ång qu¶n lý

Trong ®ã DiÖn tÝch giao

vµ cÊp GCNQSDD

DiÖn tÝch kho¸n

DiÖn tÝch qu¶n lý theo truyÒn

thèng 1 Mai ch©u 11.347,60 4.417,90 6.624,40 305,30 2 Kú s¬n 11.704,12 3.932,15 5.760,80 2.001,17 3 L−¬ng s¬n 10.505,61 6.144,33 2.584,00 1.777,28 4 Tx Hoµ b×nh 630,58 630,56 5 L¹c s¬n 7.289,20 5.283,67 2.005,53 6 T©n l¹c 7098,73 3.737,46 2.338,00 1.023,27 7 §µ b¾c 14.465,35 12.085,12 2.380,23


43

8 Yªn thuû 4.471,70 4.471,70 9 L¹c thuû 5.308,46 2.800,71 2.507,75 10 Kim b«i 13.524,16 5.075,02 8.449,14 Tæng sè 86.345,51 18.862,42 47.203,42 20.459,67

DiÖn tÝch rõng céng ®ång ®−îc giao vµ tù qu¶n lý lµ: 18.862,42 ha+20.459,67 ha=

49.322,09 ha, chiÕm 15,4% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp toµn tØnh vµ b»ng 21,16% ®Êt l©m nghiÖp cña hé gia ®×nh.

Theo sè liÖu tæng hîp diÖn tÝch rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp do céng ®ång tham gia qu¶n lý cña WG, 2001 th× diÖn tÝch do nhµ n−íc giao ®Êt giao rõng vµ rõng diÖn tÝch do céng ®ång tù qu¶n lý lµ : 1.411.967 ha, gåm: 756.402 ha diÖn tÝch cã rõng vµ 655.515. Nh−ng trong ®ã riªng tØnh Lai ch©u lµ 690.411 ha, chiÕm 49%. Chóng t«i cho r»ng t×nh h×nh giao ®Êt cho céng ®ång ë tØnh Lai ch©u lµ mét tr−êng hîp ®Æc biÖt, kh«ng b×nh th−êng

[ Theo b¸o ço cña tØnh Lai ch©u vÒ kÕt qu¶ giao ®Êt l©m nghiÖp, 7/2001, lý do

giao ®Êt cho céng ®ång lµ: i) Ch−a cã quy ho¹ch tæng thÓ, ii) DiÖn tÝch réng nói cao, dèc

lín, iii) ®−êng biªn giãi dµi, iv) Cã nhiÒu d©n téc tËp qu¸n kh¸c nhau,v) d©n trÝ thÊp, Ýt hiÓu

biÕt vÒ kinh tÕ l©m nghiÖp, vi) nh©n d©n kh«ng cã vèn ®Çu t− lµm kinh tÕ l©m nghiÖp] - Thùc ra th× ®©y còng lµ t×nh h×nh chung cña çc tØnh miÒn nói. V× vËy chóng t«i

thÊy cÇn lo¹i trõ sè liÖu cña tØnh Lai ch©u khi tÝnh tû lÖ b×nh qu©n diÖn tÝch rõng do céng ®ång qu¶n lý so víi diÖn tÝch ®Êt cã rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp.

Tû lÖ diÖn tÝch rõng céng ®ång so víi diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp

TT

TØnh

DiÖn tÝch rõng céng ®ång (*) DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp (**) Tû lÖ so víi ®Êt LN

Tæng sè Cã rõng Kh«ng rõng Tæng sè Cã rõng

Kh«ng rõng

1 Cao B»ng 95376 68037 95376 337000 208600 128400 2 Hµ giang 139183 94170 45007 473100 284500 188600 3 B¾c c¹n 40675 29902 16173 323700 235300 88400 4 L¹ng s¬n 57590 37158 20432 456800 243300 213500 5 S¬n la 23404 13859 9544 858100 310100 548000 6 Gia lai 130615 51616 78999 967300 742700 224600 7 Hoµ b×nh 68452 20265 48160 275000 167300 107700 8 Lµo cai 478 478 0 442400 240200 202200 9 Yªn b¸i 4327 724 3585 416400 258900 157500 10 Thanh ho¸ 14299 13607 693 640400 450700 198700 11 Phó thä 2472 2320 152 160300 115100 45200 12 NghÖ an 156748 49555 107193 1039700 648440 355300 14 Qu¶ng trÞ 12808 7564 5316 271100 138100 133000


44

15 TT- HuÕ 1447 1447 0 302400 214200 88200 Tæng céng 747.874 390.720 430.630 6.963.700 4.048.840 2.550.900 10,8

( Nguån: (*) §iÒu tra vÒ rõng céng ®ång; (**) ChiÕn l−îc ph¸t triÓn l©m nghiÖp )

Theo sè liÖu tÝnh to¸n ë b¶ng trªn th× tû lÖ b×nh qu©n diÖn tÝch rõng céng ®ång

chiÕm gÇn 11% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiªp, trong ®ã gÇn 50% lµ diÖn tÝch cã rõng.

Chóng t«i −íc l−îng diÖn tÝch rõng do céng ®ång qu¶n lý- mµ chñ yÕu lµ rõng

th«n/ b¶n- chiÕm tû lÖ kho¶ng tõ 10- 15% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp.

2.5 HiÖu qu¶ qu¶n lý rõng th«n/ b¶n

Tæng hîp 13 b¸o ço vÒ diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp vµ rõng do céng ®ång tham gia qu¶n lý cña çc tØnh, cho thÊy :

Tæng sè ý kiÕn ®¸nh gi¸ vÒ qu¶n lý rõng céng ®ång: 38 - Sè ý kiÕn ®¸nh gi¸ mÆt tÝch cùc: 29, chiÕm tû lÖ 76,30% - Sè ý kiÕn ®¸nh gi¸ mÆt tiªu cùc : 9, chiÕm tû lÖ 24,70% Tæng sè: 38 100% Nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ t¸c dông rõng th«n/ b¶n: tÝch cùc(+), tiªu cùc/ h¹n chÕ (-

)

TØnh §¸nh gi¸ mÆt tÝch cùc §¸nh gi¸ mÆt tiªu cùc 1. Lai ch©u + Mäi ng−êi trong céng ®ång tham

gia qu¶n lý, cïng cã tr¸ch nhiÖm, + S¶n phÈm tËn thu tõ rõng mäi ng−êi ®Òu cã quyÒn lîi, b×nh ®¼ng, trong ®ã cã sù gióp ®ì cña tËp thÓ, thÓ hiÖn sù ®ßn kÕt, hé nµo khã kh¨n, thiÕu nhiÒu, giµ c¶ ®−îc −u ¸i h¬n; + Ng¨n ch¹n hµnh vi x©m h¹i rõng ®−îc mäi ng−êi ñng hé, cã lùc l−îng b¶o vÖ ®«ng nªn hiÖu lùc ng¨n chÆn cã hiÖu qu¶ h¬n.

2. S¬n la + ë s¸t rõng h¬n x· vµ çc tæ chøc kh¸c; + n¾m ch¾c ®−îc hiÖn tr¹ng rõng; + biÕt ®−îc khu rõng nµo cã vÞ trÝ phßng hé . + quy ho¹ch sö dông ®Êt phï hîp; + céng ®ång b¶n th−êng xuyªn tiÕp xóc, ¨n ë, lµm viÖc, sinh ho¹t bªn nhau, hiÓu biÕt kü tõngng−êi


45

4. Lµo cai + Kh¸ tèt, kh«ng cã hiÖn t−îng khai th¸c, chÆt ph¸ bõa b·i

5. Yªn b¸i + Ph¸t huy ®−îc tinh thÇn ®oµn kÕt cã tÝnh truyÒn thèng cña céng ®ång, +Huy ®éng ®−îc lùc l−îng tham gia b¶o vÖ rõng, phï hîp víi tÝnh chØ huy thèng nhÊt cña giµ lµng, tr−ëng b¶n.

- Cã t×nh tr¹ng bao che khi diÖn tÝch rõng bÞ x©m h¹i, û lai dùa dÉm nhau, ch−a mang tÝnh chñ ®éng cao.

6. Hµ giang + Th«n b¶n cã quyÒn tæ chøc lùc l−îng b¶o vÖ, +DiÖn tÝch kh«ng bÞ chia nhá, Ýt xÈy ra tranh chÊp ®Êt ®ai +Toµn d©n trong céng ®ång ®−îc h−ëng s¶n phÈm rõng.

- Céng ®ång ch−a chó ý ®Õn ph¸t triÓn rõng - kh«ng bá vèn kinh doanh

7. B¾c k¹n + Nªn tiÕp tôc giao ®¸t l©m nghiÖp ch−a cã chñ cho céng ®ång, n¬i kh«ng thÓ giao ®Êt, cho thuª.

- Trong rõng céng ®ång cßn x¶y ra t×nh tr¹ng khai th¸c tr¸i phÐp, nhÊt lµ khu vùc xa, gi¸p ranh.

8 Phó thä + Nh©n d©n tù gi¸c chÊp hµnh quy −íc BVR céng ®ång, kÞp thêi ph¸t hiÖn vi ph¹m ®Ó ng¨n ch¹n, xö lý +Tµi nguyªn sö dông tiÕt kiÖm vµ hîp lý h¬n. +Nªn giao cho céng ®ång qu¶n lý çc khu rõng tù nhiªn ®Çu nguån n−íc ( kh«ng thÓ giao n¬i ®Êt trèng)

- Ch−a chñ ®éng ¸p dông çc biÖn ph¸p kü thuËt t¸c ®éng phï hîp víi rõng, chñ yÕu phô thuéc vµo phô håi tù nhiªn.

9 B¾c ninh + Qu¶n lý tËp trung dÔ ®iÒu khiÓn theo quy ho¹ch cña nhµ n−îc + khi nhµ n−íc cã nhu cÇu chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt sÏ thuËn lîi

- Kh«ng cã vèn ®µu t− ®ñ ®Ô "cha chung kh«ng ai khãc" - Cã thÓ tuú tiÖn sñ dông kh«ng ®óng môc ®Ých LN

10. Thanh ho¸

+ ViÖc qu¶n lý tèt v× ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ cho céng ®ång.

- N¬i d©n ch−a cã ý thøc b¶o vÖ rõng th× kh«ng ph¸t huy ®−îc t¸c dông, thËm chÝ kh«ng cã t¸c dông Më thªm diÖn tÝch rõng céng ®ång lµ kh«ng phï hîp.

11 NghÖ an + Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c b¶o vÖ rõng t¹i gèc theo ®Þnh h−íng x· héi hãa c«ng t¸c b¶o vÖ rõng

- Kh«ng ph¸t huy ®−îc vai trß chñ ®Êt, ®Ó cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc trong viÖc b¶o vÖ ph¸t triÓn rõng.


46

+ ý thøc tù gi¸c cña mét bé phËn d©n c− ®−îc n©ng cao râ rÖt. + Ph¸t huy tèt vai trß, tr¸ch nhiÖm cña tr−ëng th«n, b¶n, tr−ëng çc dßng téc trong viÖc b¶o vÖ rõng.

12. Qu¶ng trÞ

+ Rõng ®−îc qu¶n lý b¶o vÖ tèt, + Nªn më r«ng rõng céng ®ång ë mét sè x· miÒn nói, ®Æc biÖt lµ vïng th−¬ng nguån, çc ®Ëp n−íc

- Rõng chñ yÕu chØ ®Ó ph¸t triÓn tù nhiªn, do ®ã hiÖu qu¶ mang l¹i thÊp.

13. Thïa thiªn -HuÕ

+Lµm cho rõng cã chñ thùc sù, c¶ c«ng ®ång lÉn nguêi d©n g¾n bã víi khu rõng trªn nÒn t¶ng lîi Ýchcña viÖc b¶o vÖ rõng vµ ph¸t triÓn khu rõng g¾n liÒn víi lîi Ých cña chÝnh hä, t¹o ®éng lùc m¹h mÏ b¶o vÖ ph¸t triÓn rõng toµn khu vùc, + Nhµ n−íc kh«ng ph¶i bá ra mét kho¶n tiÒn giao kho¸n b¶o vÖ rõng nh− hiÖn nay.

( Nguån: trÝch b¸o ço çc tØnh vÒ diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp do céng ®ång tham gia qu¶n

lý b¶o vÖ, 7/2001)

Nh− vËy, mÆt tÝch cùc cña h×nh thøc qu¶n lý rõng th«n b¶n lµ næi tréi vµ c¨n b¶n. MÆt tiªu cùc cã thÓ h¹n chÕ th«ng qua t¸c ®éng cña tæ chøc vµ chÝnh s¸ch. Nh−îc ®iÓm lín nhÊt cña h×nh thøc qu¶n lý rõng th«n b¶n lµ chØ míi b¶o vÖ ®¬n thuÇn, kh«ng cã nguån lùc ®Ó tu bæ, t¸i t¹o rõng, v× vËy kh«ng thÝch hîp khi qu¶n lý diÖn tÝch ®Êt trèng ®å× träc ph¶i trång rõng míi.

[ VÝ dô: Mét ®¸nh gi¸ vÒ rõng céng ®ång ë tØnh B¾c k¹n, theoPh¹m xu©n Ph−¬ng-

HiÖn tr¹ng qu¶n lý rõng céng ®ång t¹i mét sè tØnh vïng nói phÝa b¾c ViÖt nam,Tµi liÖu Héi

th¶o 11/2001.

TØnh B¾c k¹n cã 434.861,5 ha ®Êt l©m nghiÖp, chiÕm 89,5% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn

toµn tØnh. §· giao ®Êt giao rõng ®−îc 267.144 ha cho 41.954 hé gia ®×nh, ç nh©n vµ tæ

chøc, chiÕm 61,5% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp toµn tØnh. Trong ®ã ®· giao 29.375 ha cho 271

céng ®ång th«n b¶n vµ çc ®oµn thÓ x· héi, thuéc 62 x· (6 huyÖn, thÞ), b»ng 6,75% tæng diÖn

tÝch ®Êt l©m nghiÖp toµn tØnh hay 15,7% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao cho hé gia ®×nh

vµ ç nh©n. DiÖn tÝch rrõng giao cho céng ®ång chñ yÕu lµ rõng nghÌo kiÖt, rõng ®ang phôc

håi (Ic,IIa,b). Ngoµi diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· giao cho céng ®ång qu¶n lý, cßn kho¶ng

13.000 ha ®Êt l©m nghiÖp ®· ®−îc çc céng ®ång th«n b¶n qu¶n lý tõ tr−íc ( cã tªn gäi: rõng

lµng, rõng b¶n, rõng giµ vv....). çc céng ®ång cã nguyÖn väng ®−îc chÝnh quyÒn huyÖn hîp

ph¸p ho¸ cho hä quyÒn qu¶n lý sö dông l©u dµi çc khu rõng nµy. Nh− vËy ®Õn nay ë tØnh


47

B¾c k¹n, céng ®ång ®· tham gia qu¶n lý víi diÖn tÝch kho¶ng 42.374,6 ha, chiÕm 10% tæng

diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp, kh«ng kÓ ®Êt l©m nghiÖp nhËn kho¸n cña çc tæ chøc nhµ n−íc.

Nh×n chung çch qu¶n lý rõng céng ®ång rÊt ®a d¹ng, nh−ng phÇn lín lµ th«ng qua

x©y dùng quy −íc qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng, trong ®ã quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña

çc thµnh viªn trong céng ®ång ®ãi víi viÖc b¶o vÖ rõng vµ mäi ng−êi ®Òu ph¶i tù ký cam kÕt.

Toµn tØnh ®· cã 940 quy −íc b¶o vÖ rõng cÊp th«n b¶n, chiÕm 82,5% tæng sè th«n b¶n,

cã30.096 hé ký cam kÕt thùc hiÖn quy ø¬c, chiÕm 68,5% tæng sè hé. §©y ®−îc ®¸nh gi¸ lµ

mét gi¶i ph¸p b¶o vÖ rõng céng ®ång cã hiÖu qu¶...

§¸nh gi¸ vÒ qu¶n lý rõng céng ®ång. HiÖn nay ch−a cã ®¸nh gi¸ cô thÓ vÒ çc m«

h×nh qu¶n lý rõng céng ®ång, theo ý kiÕn cña mét sè çn bé l©m nghiÖp vµ ng−êi d©n, cã

thÓ rót ra mét sè nhËn ®Þnh sau;

- Rõng giao cho céng ®ång ®Òu ®−îc b¶o vÖ tèt, rõng phôc håi, sinh tr−ëng nhanh v×

phÇn lín nh÷ng khu rõng nµy ®Òu lµ khu rõng ®Çu nguån, gi÷ nguån n−íc cho c¶ th«n b¶n

- Rõng céng ®ång phôc vô cho nhu cÇu chung cña c¶ céng ®ång, nh−: khai th¸c gç

®Ó x©y dùng nhµ v¨n ho¸, nhµ trÎ, gç lµm cÇu, lµm quan tµi.vv...

- H¹n chÕ lµm n−¬ng r·y trong vïng rõng céng ®ång.

Tuy nhiªn qu¶n lý rõng céng ®ång vÉn cßn gÆp nh÷ng trë ng¹i sau:

- VÉn cßn t×nh tr¹ng khai th¸c l©m s¶n tr¸i phÐp, x©m canh vµo diÖn tÝch giao cho

céng ®ång, nhÊt lµ ë khu vùc gi¸p ranh gi÷a çc huyÖn vµ víi tØnh b¹n

- Céng ®ång hÇu nh− kh«ng cã t¸c ®éng g× vÒ mÆt kü thuËt vµo rõng, mét mÆt do

kh«ng cã nguån lùc, mÆt kh¸c céng ®ång kh«ng râ sau nµy cã ®−îc h−ëng s¶n phÈm trªn

rõng ®ã hay kh«ng, nªn kh«ng cã t¸c ®éng vµ ®Çu t− g× ®¸ng kÓ.

- ë mét vµi n¬i, chØ cã kho¶ng 30-40% diÖn tÝch rõng giao cho céng ®ång ®−îc

qu¶n lý b¶o vÖ tèt, kh«ng bÞ tµn ph¸. ]

2.6 ChÝnh s¸ch ®Þa ph−¬ng vÒ rõng th«n/ b¶n

Çc ®Þa ph−¬ng cÊp tØnh vµ huyÖn kh«ng ban hµnh mét v¨n b¶n ph¸p quy chuyªn

®Ò nµo vÒ rõng th«n b¶n, nh−ng vÒ quan ®iÓm ®Òu ñng hé sù tån t¹i h×nh thøc qu¶n lý rõng th«n b¶n. Mét vµi tØnh nh− Lai ch©u, S¬n la, Thõa thiªn-HuÕ, §¾c l¾c ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh viÖc lµm thö giao rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp cho céng ®ång th«n/ b¶n. ë S¬n la vµ Lai ch©u viÖc giao rõng cho th«n b¶n ®· thùc hiÖn ë diÖn réng, trªn ph¹m vi toµn tØnh. ë çc tØnh kh¸c tuy kh«ng cã v¨n b¶n vÒ giao ®Êt giao rõng cho th«n/ b¶n, nh−ng trong qu¸ tr×nh giao ®Êt giao rõng cho hé gia ®×nh ®· giao rõng cho th«n/ b¶n. Cã huyÖn ®· cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho th«n/ b¶n (ghi cÊp cho th«n A, B), nh−ng còng cã huyÖn chØ ban hµnh quyÕt ®Þnh giao ®Êt kh«ng lµm thñ tôc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ( v× cho r»ng th«n b¶n kh«ng ph¶ lµ ®èi t−îng ®−îc giao ®Êt theo luËt §Êt ®ai hiÖn hµnh?!). Th«ng th−êng trong khi giao ®Êt ®· lµm thñ tôc giao cho çc th«n b¶n ®· tù x¸c lËp


48

quyÒn qu¶n lý rõng. Th«n/ b¶n ®−îc giao rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp víi nh÷ng quyÒn g×? Khi chóng t«i nªu c©u hái nµy víi çc çn bé cÊp tØnh vµ huyÖn ë tØnh Cao B»ng hä ®Òu cho biÕt lµ ch−a nghÜ ®Õn ®iÒu nµy, míi chØ biÕt giao ®Ó th«n/ b¶n qu¶n lý sö dông. Ngay c¶ tØnh S¬n la vµ Lai ch©u tuy ®· cã chÝnh s¸ch giao ®Êt l©m nghiÖp cho céng ®ång th«n b¶n, nh−ng còng kh«ng x¸c ®Þnh râ çc quyÒn cña th«n b¶n khi ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp. Trong quyÕt ®Þnh cña UBND tØnh Thõa Thiªn -HuÕ giao rõng tù nhiªn cho céng ®ång d©n c− th«n Thuû yªn th−îng, x· Léc thñy, huyÖn Phó léc qu¶n lý b¶o vÖ vµ h−ëng lîi, chØ nªu ra quyÒn h−ëng lîi - % ¨n chia l−îng t¨ng tr−ëng rõng, cßn çc quyÒn kh¸c còng kh«ng nãi ®Õn. Khi pháng vÊn çn bé cÊp x· vµ th«n ( Cao B»ng, Hoµ b×nh), hä còng míi chØ chó ý ®Õn quyÒn ®−îc qu¶n lý vµ sö dông l©m s¶n ë rõng th«n b¶n, çc quyÒn kh¸c ch−a béc lé ra trong thùc tÕ nªn hä còng kh«ng mÊy quan t©m. Nh− vËy ®©y lµ mét kho¶ng hë trong chÝnh s¸ch khi çc ®Þa ph−¬ng thùc hiÖn giao rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp cho céng ®ång th«n/ b¶n.

Ngoµi chÝnh s¸ch giao rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp cho th«n/ b¶n kh«ng cã chÝnh s¸ch g× kh¸c, çc th«n/ b¶n còng ®−îc thô h−ëng çc chÝnh s¸ch hç trî cña çc dù ¸n 327, 661 nh− hé gia ®×nh trªn ®Êt th«n/ b¶n ®−îc giao. ë tØnh Cao B»ng th«n/ b¶n ®ù¬c ký hîp ®ång nhËn kho¸n b¶o vÖ vµ trång rõng (th¼ng) víi Ban qu¶n lý dù ¸n 661, ®ù¬c Kho b¹c chÊp nhËn thanh to¸n, chø kh«ng ph¶i nóp bãng çc hé gia ®×nh hay nhãm hé, nh− nhiÒu ®Þa ph−¬ng kh¸c. VÒ mÆt nµy th«n/ b¶n ®· cã quyÒn vµ thùc hiÖn ®−îc quyÒn giao dÞch d©n sù.

2.7 Xu thÕ ph¸t triÓn/diÔn biÕn cña h×nh thøc qu¶n lý rõng th«n/ b¶n

Sù diÔn biÕn cña h×nh thøc qu¶n lý rõng th«n/ b¶n trong c¶ n−íc cã thÓ kh¸c nhau

ë 2 vïng: 2.7.1 Çc tØnh MiÒn B¾c ( ®Õn Qu¶ng b×nh). Çc tØnh trong vïng nµy vÒ c¬ b¶n ®·

hoµn thµnh giao ®Êt giao rõng, mÆt b»ng qu¶n lý cña çc lo¹i chñ rõng ®· ®−îc x¸c lËp. Do ®ã diÖn tÝch rõng th«n b¶n kh«ng cã biÕn ®éng nhiÒu, cã kh¶ n¨ng t¨ng lªn ®«i chót do cßn mét sè diÖn tÝch ë n¬i xa lµng b¶n, ®Þa h×nh khã kh¨n ch−a giao cho ai ( hiÖn nay huyÖn " giao" cho x· hay kiÓm l©m qu¶n lý) cã thÓ ®−îc giao tiÕp cho th«n/ b¶n, nÕu th«n/ b¶n chøng tá ®−îc n¨ng lùc qu¶n lý cña m×nh. Riªng tØnh Lai ch©u, theo chóng t«i diÖn tÝch rõng céng ®ång th«n/ b¶n sÏ gi¶m nhiÒu, do ph¶i chia l¹i cho hé gia ®×nh.


49

2.7.2 Çc tØnh MiÒn Nam ( tõ Qu¶ng trÞ trë vµo). Çc tØnh ë miÒn Nam chØ míi chó träng giao ®Êt cho çc tæ chøc l©m nghiÖp nhµ n−íc ( l©m tr−êng quèc doanh, Ban QL rõng ®Æc dông, phßng hé) mµ ch−a coi träng viÖc giao cho d©n.

[Mét vÝ dô: L©m tr−êng quèc doanh Léc l©m huyÖn B¶o l©m ®−îc giao h¬n

13.000ha rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp trªn x· Léc l©m. Trong khi ®ã 333 hé cña x· chØ ®−îc giao

®Êt n«ng nghiªp- h¬n 400 ha, kh«ng ®−îc giao mét ha ®Êt l©m nghiÖp nµo. Nh÷ng khu rõng

thiªng do çc céng ®ång bu«n lµng ®· x¸c lËp tõ l©u ®êi, còng bÞ giao cho l©m tr−êng qu¶n

lý]

.ViÖc giao ®Êt giao rõng nh− vËy sÏ ph¶i ®iÒu chØnh l¹i ®Ó t¨ng diÖn tÝch giao cho d©n, do ®ã diÖn tÝch rõng th«n/ b¶n còng sÏ t¨ng lªn. (TØnh §¾c l¾c ®ang thÝ ®iÓm thu håi mét phÇn rõng tù nhiªn vµ ®Êt l©m nghiÖp ®Êt cña LTQD ®Ó giao cho céng ®ång bu«n lµng vµ hé gia ®×nh).

2.7.3 Quan hÖ thÞ tr−êng sÏ ph¸t triÓn ë çc tØnh , vïng miÒn nói, ngay c¶ thÞ tr−êng

®Êt ®ai. §Êt l©m nghiÖp ( cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi thµnh ®Êt c©y c«ng nghiÖp) ë miÒn §«ng Nam bé vµ T©y nguyªn ®· ®−îc mua b¸n, chuyÓn nh−îng ( c¶ bÊt hîp ph¸p) kh¸ s«i ®éng trong nh÷ng n¨m qua, ®· lµm thay ®æi Ýt nhiÒu c¬ cÊu çc lo¹i chñ rõng cña vïng nµy, song ch−a thËt lín. §ã còng lµ viÔn c¶nh cña nh÷ng vïng kh¸c trªn toµn quèc, khi kinh tÕ vµ thÞ tr−êng ®Êt ®ai, bÊt ®éng s¶n ph¸t triÓn. Nh−ng víi diÖn tÝch rõng céng ®ång kh«ng lín, kho¶ng 10-15% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp, h¬n n÷a trong diÖn tÝch rõng céng ®ång cã mét vµi lo¹i g¾n liÒn víi t©m linh, tËp qu¸n l©u ®êi cña ®ång bµo d©n téc nh− rõng thiªng , rõng ma, rõng ®Çu nguån n−íc... sÏ kh«ng dÔ g× quan hÖ thÞ tr−êng cã thÓ x©m nhËp. Cßn rõng gç l©m s¶n gia dông th−êng l¹i ë nh÷ng n¬i ®Þa h×nh ®Þa thÕ kh«ng thuËn lîi so víi rõng hé gia ®×nh, nªn còng Ýt gi¸ trÞ, kh«ng mÊy hÊp dÉn trao ®æi, chuyÓn nh−îng. Rõng th«n/ b¶n khã bÞ chuyÓn nh−îng h¬n rõng hé gia ®×nh v× ph¶i cã sù tho¶ thuËn cña toµn thÓ céng ®ång th«n b¶n, vµ lîi Ých kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ môc tiªu hµng ®Çu cña rõng th«n/ b¶n.

2.7.4 Xu thÕ chung cña nhµ n−íc sÏ t¨ng c−êng quyÒn d©n chñ cho céng ®ång c¬

së cÊp th«n b¶n, nªn th«n/ b¶n sÏ ®−îc cñng cè vµ t¨ng c−êng vÒ n¨ng lùc çn bé, ®iÒu kiÖn lµm viÖc. Do ®ã ®iÒu kiÖn ®Ó qu¶n lý rõng th«n/ b¶n sÏ ®−îc t¨ng c−êng.

2.7.5 NhËn thøc cña ng−êi d©n vÒ rõng, ®Æc biÖt lµ t¸c dông phßng hé cña rõng ngµy cµng t¨ng, theo sù t¨ng lªn cña d©n trÝ trong n«ng th«n. An ninh l−¬ng thùc ®−îc c¶i thiÖn, c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cã kÕt qu¶, lµm cho søc Ðp vµo rõng ®Ó kiÕm sèng cña ng−êi d©n gi¶m bít.

2.7.6 VÞ thÕ cña rõng céng ®ång th«n/ b¶n sÏ ®−îc kh¼ng ®Þnh vµ ®−îc ph¸p chÕ ho¸ ë cÊp trung −¬ng.


50

2.7.7 Rõng th«n/ b¶n kh«ng chØ lµ mét lo¹i h×nh qu¶n lý l©m nghiÖp ®¬n thuÇn mµ nã cßn g¾n liÒn víi gi¸ trÞ v¨n ho¸ céng ®ång cña ®ång bµo d©n téc miÒn nói cÇn ®−îc b¶o tån, vµ ph¸t huy.

2.7.8 PhÇn lín çc ý kiÕn nhËn ®−îc trong khi pháng vÊn vµ trong çc b¸o ço cña ®Þa ph−¬ng, trong héi th¶o vÒ triÓn väng ph¸t triÓn cña rõng th«n/ b¶n trong t−¬ng lai cho thÊy: tuyÖt ®¹i bé phËn ý kiÕn cho r»ng rõng th«n b¶n sÏ tån t¹i vµ ngµy cµng ®−îc cñng cè vµ ph¸t huy vai trß tÝch cùc trong viÖc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng.

Dùa vµo çc ph©n tÝch trªn chóng t«i cho r»ng trong t−¬ng lai rõng céng ®ång th«n /b¶n ngµy cµng ®−îc cñng cè vµ n©ng cao vÒ chÊt l−îng, sÏ cã vai trß tÝch cùc cïng çc lo¹i h×nh chñ rõng kh¸c trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn rõng.

3. Çc kiÓu qu¶n lý rõng th«n b¶n 3.1 Çc kiÓu rõng th«n/ b¶n

Trªn c¬ së kÕt qu¶ nghiªn cøu ®iÓm vÒ rõng th«n b¶n t¹i Cao B»ng vµ tæng hîp çc nghiªn cøu cña WG, thÓ hiÖn trong 2 cuéc héi th¶o, chóng t«i thÊy cã çc kiÓu rõng th«n/ b¶n chÝnh sau ®©y:

TT Tªn gäi Chøc n¨ng chÝnh Sù h×nh thµnh Çch qu¶n lý 1 Rõng thiªng

(rõng thê, rõng thÇn)

Tho¶ m·n nhu cÇu t©m linh, tÝn ng−ìng cña céng ®ång

Tõ l©u ®êi, cã thÓ tõ khi h×nh thµnh th«n b¶n

B¶o vÖ nghiªm ngÆt, kh«ng lîi dông l©m s¶n. Ph¹t nÆng nÕu vi ph¹m.

2 Rõng ma NghÜa ®Þa Tõ l©u ®êi B¶o vÖ, kh«ng khai th¸c l©m s¶n

3 Rõng nguån n−íc (TiÕng Tµy, Th¸i: cèc bã, bã nËm)

Tho¶ m·n nhu cÇu n−íc sinh ho¹t, t−íi ®ång ruéng

Tõ l©u ®êi, khi h×nh thµnh lµng b¶n

B¶o vÖ, cã thÓ khai th¸c c©y giµ cçi, g·y ®æ cho nhu cÇu cña céng ®ång

4 Rõng phßng hé lµng b¶n

Chèng giã b·o, s¹t lë ®Êt vµo khu d©n c−

Sau khi cã thiªn tai x¶y ra víi lµng b¶n

B¶o vÖ, kh«ng khai th¸c c©y to.

5 Rõng l©m s¶n gia dông

Tho¶ m·n nhu cÇu gç, l©m s¶n cho céng ®ång vµ mét phÇn nhu cÇu cña çc thµnh viªn lµng b¶n

Khi rõng t¹i ®Þa ph−¬ng trë nªn khan hiÕm. Khi cã chÝnh s¸ch giao ®Êt giao rõng vµ kho¸n cho hé gia ®×nh

.¦u tiªn khai th¸c l©m s¶n phôc vô céng ®ång, . Cho phÐp gia ®×nh ®−îc khai th¸c, hç trî nhu cÇu l©m s¶n. . Th«n b¶n tù quyÕt ®Þnh møc khai th¸c, sö dông. . Huy ®éng d©n gãp c«ng nh©n lùc b¶o vª, tu bæ rõng


51

. Ph−¬ng thøc

qu¶n lý Çc thµnh viªn céng ®ång th«n b¶n tham gia b¶o vÖ, x©y dùng rõng vµ h−ëng dông thµnh qu¶ trªn cë së h−¬ng −íc b¶o vÖ rõng

3.2.Tiªu chÝ ph©n lo¹i rõng th«n/ b¶n:

+ Môc ®Ých sö dông: t©m linh, ng−ån n−íc, phßng hé, sö dông l©m s¶n, b·i ch¨n th¶. + Çch qu¶n lý: b¶o vÖ nghiªm ngÆt, kh«ng ®−îc lîi dông l©m s¶n (rõng thiªng), b¶o vÖ kÕt hîp lîi dông l©m s¶n ( rõng nguån n−íc, phßng hé), lî dôn l©m s¶n. ®ång cá. Çc lo¹i rõng th«n b¶n nªu trªn kh«ng phô thuéc vµo quy m« diÖn tÝch hay chÊt l−îng

rõng, tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng b¶n vÒ ®Þa thÕ vµ sè d©n mµ cã diÖn tÝch lín hay nhá.

3.3. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp víi qu¶n lý rõng th«/n b¶n:

- Vïng miÒn nói cã rõng, - Vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, - Cã mét céng ®ång th«n b¶n ®oµn kÕt, cã thñ lÜnh m¹nh, cã n¨ng lùc l·nh ®¹o ( giµ

lµng, tr−ëng th«n/ b¶n), tæ chøc §¶ng c¬ së, ®oµn thÓ quÇn chóng. - Sù gi¸c ngé cña d©n vÒ t¸c dông cña rõng ®èi víi cuéc sèng bÒn v÷ng cña hä.

3.4Ph−¬ng thøc qu¶n lý rõng th«n/ b¶n:

- Cã quy −íc b¶o vÖ rõng do d©n th«n/ b¶n tham gia x©y dùng vµ th«ng qua, s¸t hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña th«n/ b¶n;

- Cã tæ chøc lùc l−îng b¶o vÖ rõng b¸n chuyªn tr¸chcéng víi tai m¾t cña d©n; - Tr−ëng th«n/b¶n gi¸m s¸t chÆt chÏ thùc hiÖn quy −íc b¶o vÖ rõng, th−ëng ph¹t nghiªm

minh; - X©y dùng ®−îc quü b¶o vÖ rõng th«n/ b¶n; - Giao toµn quyÒn cho th«n/ b¶n quyÕt ®Þnh qu¶n lý, sö dông rõng th«n b¶n, trªn c¬ së

t«n träng kiÕn thøc b¶n ®Þa vÒ rõng vµ t¨ng c−êng tuyªn truyÒn n©ng cao hiÓu biÕt phÊp luËt vÒ rõng vµ kiÕn thøc kÜ thuËt b¶o vÖ vµ sö dông rõng cho céng ®ång nhÊt lµ tr−ëng th«n vµ lùc l−îng b¶o vÖ rõng.

KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ


52

1. KÕt luËn:

1.1 Qu¶n lý rõng thuéc quyÒn sö dông cña céng ®ång th«n/b¶n, gäi t¾t lµ rõng th«n/b¶n, lµ mét h×nh thøc qu¶n lý rõng kh¸ phæ biÕn ë çc tØnh miÒn nói phÝa B¾c ViÖt nam, ®Æc biÖt lµ vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. Rõng th«n/b¶n kh«ng nh÷ng cã ë vïng s©u vïng xa mµ ngay nh÷ng vïng cã mËt ®é d©n sè cao, ë thÞ trÊn, thÞ x· miÒn nói cã ®ång bµo d©n téc vÉn cã rõng th«n b¶n. Tû lÖ diÖn tÝch rõng do th«n/ b¶n ®ang qu¶n lý chiÕm kho¶ng 10-15% diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp (1-1,2 triÖu ha), trong ®ã phÇn lín lµ rõng tù nhiªn ®ang khoanh nu«i phôc håi. Çc kiÓu rõng th«n b¶n chÝnh lµ: - Rõng thiªng, lµ n¬i thÇn linh cña b¶n lµng tró ngô, d©n thê cóng cña céng ®ång, th−êng lµ mét khu rõng giµ hay mét chßm c©y cæ thô, ®−îc b¶o vÖ rÊt nghiªm ngÆt, tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc khai th¸c l©m s¶n. - Rõng ma ( nghÜa ®Þa). - Rõng nguån n−íc (cèc bã), lµ çc khu rõng á çc má n−íc, ngän suèi cÇn b¶o vÖ ®Ó duy tr× nguån n−íc sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt cho c¶ th«n b¶n. - Rõng ®Ó céng ®ång th«n/b¶n cïng khai th¸c, sö dông l©m s¶n gia dông ...vv... Rõng th«n/b¶n ®· ®−îc x¸c lËp vµ qu¶n lý theo truyÒn thèng lµ rõng thiªng , rõng ma, rõng nguån n−íc, cßn rõng khai th¸c l©m s¶n th−êng x¸c lËp muén h¬n, khi rõng ®· bÞ tµn ph¸, gç l©m s¶n trë nªn khan hiÕm. §Õn nay ë hÇu hÕt çc tØnh miÒn B¾c khi tiÕn hµnh giao ®Êt giao rõng cho hé gia ®×nh th× còng ®ång thêi giao rõng cho céng ®ång th«n /b¶n ( phæ biÕn lµ çc th«n b¶n cã quyÕt ®Þnh giao ®Êt l©m nghiÖp cña UBND huyÖn, mét sè huyÖn ®· cÊp sæ ®á cho th«n/b¶n).

1.2 Th«n b¶n qu¶n lý rõng céng ®ång theo h−¬ng −íc, do nh©n d©n th«n/b¶n tù x©y dùng theo truyÒn thèng phï hîp víi tËp qu¸n tõng céng ®ång, tõng d©n téc vµ tr×nh ®é d©n trÝ, ®Õn nay h−¬ng −íc ®· ®Òu thµnh v¨n. H−¬ng −íc ®−îc mäi thµnh viªn trong céng ®ång t«n träng vµ tù gi¸c thùc hiÖn, nÕu ai vi ph¹m, bÞ céng ®ång kØ luËt nghiªm minh.. Nh÷ng b¶n quy −íc b¶o vÖ rõng do KiÓm l©m h−íng dÉn çc th«n/ b¶n x©y dùng ®−îc çc cÊp chÝnh quyÒn x·, huyÖn phª duyÖt mang nÆng tÝnh h×nh thøc, phæ biÕn ph¸p luËt (nh−ng l¹i kh«ng ®Çy ®ñ), kh«ng cô thÓ, s¸t hîp víi tõng céng ®ång, nªn kh«ng cã hiÖu lùc b»ng h−¬ng −íc cña céng ®ång tù x©y dùng theo truyÒn thèng.

1.3 ViÖc qu¶n lý b¶o vÖ rõng th«n/b¶n ®−îc ng−êi d©n, çc cÊp chÝnh quyÒn vµ c¬ quan l©m nghiÖp ®¸nh gi¸ lµ tèt , chÆt chÏ so víi rõng cña hé gia ®×nh vµ çc tæ chøc kh¸c. Nh−ng kÐm h¬n rõng cña hé gia ®×nh vÒ mÆt t¸c ®éng nu«i d−ìnglµm giµu rõng hay trång míi, v× kh«ng cã nguån lùc ®Çu t−, cßn thiÕu çch huy ®éng nguån lùc cña céng ®ång ®Ó x©y dùng rõng. ViÖc qu¶n lý khai th¸c, sö dông l©m s¶n ë rõng th«n b¶n ®Òu do th«n b¶n tù quyÕt ®Þnh, nh×n chung lµ hîp lý, thñ tôc ®¬n gi¶n, hiÖu qu¶, rõng ®−îc b¶o vÖ. Tuy nhiªn kiÕn thøc b¶n ®Þa vÒ qu¶n lý rõng céng ®ång mét çch bÒn v÷ng còng kh«ng nhiÒu, cÇn ®−îc bæ sung, n©ng cao.


53

1.4 §iÒu kiÖn quan träng ®Ó rõng th«n/ b¶n tån t¹i vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ lµ ph¶i cã thñ lÜnh th«n/ b¶n m¹nh (giµ lµng, tr−ëng b¶n), cã h−¬ng −íc b¶o vÖ rõng th«n/ b¶n , do chÝnh ng−êi d©n tham gia x©y dùng phï hîp víi tËp qu¸n, tr×nh ®é vµ ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng th«n b¶n.

1.5 Trong t−¬ng lai, dï nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ë miÒn nói cã ph¸t triÓn, th«n/ b¶n vÉn tån t¹i v× nã g¾n liÒn víi tËp qóan cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, Ýt chÞu ¶nh h−ëng cña çc yÕu tè thÞ tr−êng. Nh×n chung Ýt cã biÕn ®éng vÒ diÖn tÝch qu¶n lý, nh−ng chÊt l−îng qu¶n lý rõng sÏ ®−îc c¶i thiÖn vµ t¨ng c−êng.

1.6 XÐt vÒ mÆt b¶o tån b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, viÖc duy tr× rõng th«n/b¶n - rõng

thiªng- lµ b¶o tån mét lo¹i h×nh v¨n ho¸ vËt thÓ quan träng ®Ó céng ®ång b¶o tån tÝn ng−ìng, mét nÐt v¨n ho¸ cña hä. MÊt rõng thiªng th× kh«ng cßn lÔ thê cóng, lÔ héi cña céng ®ång. ( Còng cã thÓ vÝ vai trß cña rõng thiªng cña ®ång bµo thiÓu sè miÒn nói nh− ®×nh lµng cña d©n c− vïng ®ång b»ng).

2. KhuyÕn nghÞ:

2.1 Söa ®æi, bæ sung luËt §Êt ®ai, LuËt b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng: ®−a céng ®ång th«n b¶n lµ mét ®èi t−îng ®−îc giao ®Êt l©m nghiÖp vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt, víi çc quyÒn: sö dông æn ®Þnh l©u dµi, kh«ng thêi h¹n; ( kh«ng cã çc quyÒn : chuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng, thõa kÕ, thÕ chÊp, gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt nh− ®èi víi hé gia ®×nh).

2.2 Söa ®æi, bæ sung quy chÕ qu¶n lý rõng, khai th¸c gç l©m s¶n do Bé NN&PTNT ban hµnh cho phï hîp víi h×nh thøc tù chñ cña qu¶n lý rõng th«n/ b¶n, theo h−íng t¨ng c−êng quyÒn tù chñ cho th«n b¶n trong qu¶n lý, sö dông rõng. T«n träng h−¬ng −íc b¶o vÖ rõng cña çc th«n b¶n tù x©y dùng theo tËp qu¸n ( nÕu cÇn thiÕt ph¶i bæ sung th× còng ®Ó chÝnh hä tù bæ sung , kh«ng nªn thay thÕ h−¬ng −íc cô thÓ cña tõng th«n b¶n b»ng mét v¨n b¶n cã tÝnh chÊt hµnh chÝnh thuÇn tuý).


54

2.2 Trong khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch cña Dù ¸n 5 triÖu ha rõng, nªn −− tiªn vèn khoanh nu«i t¸i sinh vµ trång míi cho rõng th«n/ b¶n.

Tµi liÖu tham kh¶o 1. Nh÷ng kinh nghiÖm vµ tiÒn n¨ng cña qu¶n lý rõng céng ®ång ë ViÖt nam-

Tµi liÖu héi th¶o, 6/2000,WG-CFM. 2. Khu«n khæ chÝnh s¸ch hç trî qu¶n lý rõng céng ®ång ë ViÖt nam- Tµi liÖu héi

th¶o, 11/2001, WG-CFM. 3. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn l©m nghiÖp giai ®o¹n 2001-2010, Bé NN&PTNT,

2001. 4. Sè liÖu kiÓm kª rõng kiÓm kª rõng ViÖt nam n¨m 1999, Ban chØ ®¹o kiÓm

kª rõng trung −¬ng, 1/2000. 5. HiÖn tr¹ng vµ vÊn ®Ò qu¶n lý ®Êt l©m nghiÖp cã rõng, ®Êt ch−a sö dông,

Tæng côc §Þa chÝnh, 11/2000.


55

6. Tæng ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë ViÖt nam 1999, NXB Thèng kª, 8-2001. 7. Sè liÖu thèng kª çc vïng th−a d©n ë ViÖt nam, NXB Thèng kª, 1996. 8. Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2000 tØnh Cao b»ng, Côc Thèng kª Cao b»ng,

10/2001. 9. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tØnh Cao b»ng 2001-2010, UBND tØnh

Cao b»ng, 2001. 10. KÕ ho¹ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo x· §a th«ng , huyÖn Th«ng n«ng, Cao b»ng. 11. Quy ho¹ch sö dông ®Êt HuyÖn Qu¶ng hoµ, Cao b»ng, 2000.

Danh s¸ch nh÷ng ng−êi ®· tiÕp xóc ë tØnh Cao b»ng

TT

Hä vµ tªn §¬n vÞ Chøc vô

C¬ quan cÊp tØnh


56

2. ¤. Ch−¬ng Së NN&PTNT CB Gi¸m ®èc Së 3 Ph¹m Th«ng " P. gi¸m ®èc Së 4 Lý danh Ph−¬ng " BÝ th− §U Së

NN&PTNT 5 NguÔn v¨n LÔ " T. phßng KÕ ho¹ch 6 ¤. Eng Chi côc Ph¸t triÓn LN Chi côc tr−ëng 7 Lª v¨n Nãn " Ng. chi côc tr−ëng 8 NguyÔn quang Minh Chi côc KiÓm l©m Chi côc tr−ëng 9 ¤. ThiÖn " Chi côc phã 10 §µm trung Hîp " T. phßng QLBVR 11 D−¬ng kim Quý Ban d©n téc vµ T gi¸o Tr−ëng ban 12 ¤. Béc " Phã ban 13 Lôc v¨n Kú Chi côc §C§C-KTM Chi côc Phã 14 Hoµng xu©n TiÕp " T. phßng KÕ ho¹ch 15 ¤. §é " P. Phßng C¬ quan cÊp huyÖn

16 N«ng minh Hu©n UBND huyªn Th«ng n«ng

Phã chñ tÞch HuyÖn

17 NguyÔn ngäc §Þnh Phßng N«ng nghiÖp Tr−ëng phßng 18 Hoµng thÞ Ngän " Phã phßng 19 N«ng v¨n VÕ H¹t kiÓm l©m H¹t tr−ëng 20 §µm v¨n CËn " H¹t phã 21 N«ng vÜnh Trung UBND huyªn Qu¶ng

uyªn Chñ tÞch HuyÖn

22 Phïng chÝ Sßi H¹t KiÓm l©m H¹t tr−ëng 23 Chu v¨n Chµi " H¹t phã 24 Lôc ®øc Tr−êng H¹t kiÓm l©m

Nguyªn b×nh H¹t tr−ëng

25 §Æng hïng Ch−¬ng " H¹t phã 26 Bµ Nam Dù ¸n NLN HuyÖn Phã ban CÊp x·, th«n

27 Hoµng v¨n SÇn X· Ngäc ®éng Th«ng n«ng

BÝ th− §U x·

28 V−¬ng thÞ Vµn " P. BÝ th− 29 Hoµng b×nh K×m " Chñ tÞch x· 30 L−¬ng v¨n B«i " P. chñ tÞch N§ND 31 V−¬ng v¨n Hãng " Çn bé NLT


57

32 Hoµng v¨n Cãng " Tr−ëng xãm Trung t©m 33 Hoµng v¨n Giíi X· §a th«ng- Th«ng

n«ng P. Chñ tÞch UBND x·

34 NguyÔn v¨n Th»n " Çn bé ®Þa chÝnh 35 TriÖu xu©n Néi " Çn bé NLT 36 Hoµng thÞ Hîp " Chñ tÞch Héi PN x· 37 NguyÔn v¨n Th¾ng " Chñ tÞch MTTQ x· 38 Hoµng v¨n Th«ng " Tr−ëng xãm Nµ kh©u 39 Hoµng v¨n KiÒm " T. Xãm §µ xa 40 NguyÔn v¨n Thuyªn " T. Xãm B¶n Trang 41 Riªn minh §ãn " T. Xãm B¶n Ruåm 42 NguyÔn ®×nh An X· Qu¶ng h−ng- QU Chñ tÞch UBND 43 BÕ Ých H¬n " P. chñ tÞch Héi ND 44 Phan Chuyªn X· Hoµng H¶i- QU BÝ th− x· 45 Phan thanh h¶i " Chñ tÞch x· 46 Phan Sø " P. Chñ tÞch x· 47 M· v¨n SÜ " T. Xãm Bã MÌo 48 Lý KiÒu Sinh TT. Nguyªn b×nh T. Xãm Th«m s¼n 49 N«ng viÕt To¹i X· Tam kim- NB BÝ th− xãm B¶n Um

Documents

Ph©n tÝch vÞ thÕ qu¶n lý rõng thuéc quyÒn sö dông cña th«n ... · kh¸ch quan, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn vµ xu thÕ ph¸t triÓn qu¶n lý rõng ViÖt Nam