PHÁT TRIỂN VÙNG TAM GIÁC GIÁP

RANH VỚI TRUNG QUỐC VÀ LÀO: BÀI HỌC TỪ DỰ ÁN DOI TUNG, THÁI LAN

Hoàng Khắc Lịch và Nguyễn Quốc Việt

NỘI DUNG CHÍNH

Vùng tam giác giáp ranh với Trung Quốc và Lào

Những điểm tương đồng với khu vực Doi Tung

Dự án Doi Tung

Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Vùng tam giác giáp ranh

Ba quốc gia có chung đường biên giới trên đất liền

tạo thành một vùng tam giác giáp ranh.

Việt Nam có hai nơi đường biên giới hợp thành ngã

ba:

xã Bờ Y (Ngọc Hồi, Kon Tum) với cụm biên giới 3

nước Việt-Lào-Campuchia

xã Sín Thầu (huyện Mường Nhé, Điện Biên) với cửa

khẩu A Pa Chải và mốc tam giác biên giới Việt-Lào-

Trung Quốc

Vùng tam giác giáp ranh phía Bắc

Vùng tam giác giáp ranh phía Bắc

Đặc điểm nổi bật:

Là khu vực nghèo nhưng có vô cùng quan trọng vềquốc phòng và an ninh

Diện tích chủ yếu là rừng, chiếm 55%

Địa hình đồi núi hiểm trở, chia cắt mạnh

Là địa bàn sinh sống của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số

Dân tộc Thái và Mông là 2 dân tộc chiếm đa số trong vùng (trên 50%)

Các dân tộc khác: Kinh, La Hủ, Hà Nhì, Khơ Mú, Dao, Cống…

Vùng tam giác giáp ranh phía Bắc

Đặc điểm nổi bật:

Trình độ dân trí còn thấp

Sản xuất nông nghiệp vẫn rất lạc hậu, chậm phát triển

Đời sống của người dân gặp nhiều khó khăn

Buôn bán ma túy, trồng cây thuốc phiện diễn ra khá

phổ biến tại vùng

Vùng tam giác giáp ranh phía Bắc

Thuận lợi:

Đất đai và khí hậu phù hợp phát triển cây con đặc sản

Địa thế cao, nhiều sông suối nên có tiềm năng về thủy

điện

Giàu tài nguyên khoáng sản nên thuận lợi phát triển

công nghiệp khai khoáng

Cửa khẩu A pha Chải trên tuyến biên giới Việt - Trung

– Lào thuận lợi cho giao thương

Nhiều tiềm năng phát triển du lịch

Vùng tam giác giáp ranh phía Bắc

Khó khăn:

Kinh tế rừng ngày càng suy giảm

Thường xuyên phải gánh chịu hậu quả do thiên tai, hạn hán

Nguồn nhân lực hạn chế

Thiếu nguồn vốn nội vùng

Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội còn thiếu và nhiều yếukém

Luôn tiềm ẩn những bất ổn về chính trị, an ninh quốcphòng

- Đặc điểm trước đây

- Sau khi có dự án phát triển Doi Tung

- Vài nét về dự án phát triển Doi Tung

Khu vực Doi Tung, Chiang Rai

Khu vực Doi Tung, Chiang Rai

Đặc điểm trước đây:

Rộng khoảng 150 km2, có 29 làng với khoảng 11.000

người

Là một khu vực hẻo lánh ở trung tâm của Tam giác

vàng

Chủ yếu là đồi núi

Có 6 dân tộc thiểu số, nhiều người không có quốc tịch

Thái

Khu vực Doi Tung, Chiang Rai

Đặc điểm trước đây:

Nghèo đói, không có cơ sở hạ tầng cơ bản cũng như

các chính sách hỗ trợ của Chính phủ

Nạn chặt phá rừng, đốt nương rẫy để trồng cây thuốc

phiện

Mức độ tiếp cận với giáo dục thấp

Dựa vào sản xuất nông nghiệp lạc hậu

Các nhóm vũ trang chiếm đóng các bộ phận của khu

vực

Khu vực Doi Tung, Chiang Rai

Đặc điểm hiện nay:

Không còn cây thuốc phiện

Tỷ lệ phần trăm những người thiếu đăng ký công dân

đã giảm một nửa

Người dân có những giải pháp sinh kế hợp pháp

Mức sống của người dân địa phương đã được cải thiện

đáng kể trong giai đoạn 1988-2010

Khu vực Doi Tung, Chiang Rai

Đặc điểm hiện nay:

Mức sống của người dân địa phương đã được cải thiện

đáng kể trong giai đoạn 1988-2010

Thu nhập hộ gia đình trong dự án Doi Tung tăng gấp 7 lần

Tiếp cận gần hơn với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và

giáo dục

Có tất cả 8 trường học cho trẻ em của 29 làng

Hồi sinh 150 km² đất rừng trọc

Chuyển đổi các khu vực Doi Tung thành một địa điểm du lịch

với trung bình một triệu du khách mỗi năm.

Thu nhập khả dụng của người tham gia dự

án phát triển Doi Tung, 1988-2010

Dự án phát triển Doi Tung (DTDP)

Bắt đầu thực hiện năm 1988

Là một trong bốn dự án chính của Mae Fah Luang

Foundation dưới dự bảo trợ của Hoàng gia Thái

Lan (MFLF)

Thông qua nguyên tắc “phát triển sinh kế bền

vững”

Là nguyên tắc phát triển cung cấp sinh kế bền vững và

hợp pháp cho người dân

Mô hình phát triển sinh kế bền vững

(SALD)

Nhằm mục đích cho phép người và thiên nhiên cùng tồn tại trong hòa hợp, bằng cách sắp xếp các mối quan tâm của người dân với việc bảo tồn môi trường tự nhiên

Đòi hỏi một thời gian dài cho cộng đồng để phát triển đầy đủ năng lực sản xuất và tiếp thị

Cách tiếp cận được xây dựng trên kiến thức địa phương và các nguồn lực hiện có, kết hợp chúng với một thị trường tập trung, dẫn đến việc tạo ra các hàng hóa có giá trị cao hơn

Mô hình phát triển sinh kế bền vững

(SALD)

Một loạt các doanh nghiệp xã hội cho phép cộng

đồng trở nên độc lập với hỗ trợ từ bên ngoài

Chìa khóa của SALD là việc sở hữu địa phương

Người dân địa phương có thể trở thành chủ sở hữu của

liên doanh chứ không phải là nông dân hợp đồng hoặc

nhân viên

03 ưu tiên chính của SALD

Y

tế

Sinh

kế

Giáo

dục

Dự án phát triển Doi Tung (DTDP)

• Đưa bác sĩ tình nguyện đến khu vựcY tế

• Chuyển từ đốt nương, trồng cây thuốc phiện sang các hoạt động lâm nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, và phát triển du lịch

Sinh kế

• Đào tạo nghề, tích hợp kiến thức địa phương và các nguồn lực với tính kinh doanh chuyên nghiệp

Giáo dục

Dự án phát triển Doi Tung (DTDP)

MFLF là một tổ chức tư nhân phi lợi nhuận được khởi xướng bởi Thái Hậu với 35 tổ chức chính phủ tham gia dự án trong thời gian 15 năm đầu tiên.

Sau một thời gian, khi đã tích lũy đủ kinh nghiệm, dự án Doi Tung có thể tự chủ và quản lý ngân sách riêng của mình.

Dự kiến vào năm 2017, 30 năm sau khi thực hiện dự án tại Doi Tung, MFLF sẽ hoàn toàn rút lui, để lại chính quyền và việc quản lý các doanh nghiệp của dự án cho các nhà lãnh đạo địa phương.

Dự án phát triển Doi Tung (DTDP)

Dự án đã được giới thiệu và nhân rộng ở nhiều nơi

Puna và Pang Mahan ở tỉnh Chiang Rai

Tỉnh Udonthani

Myanmar (Doi Tung II)

Tỉnh Balhk ở Afghanistan (Doi Tung III)

Indonesia (Doi Tung IV)

Yenan Chaung ở Myanmar

Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Nên có các chính sách thu hút hay thành lập các

doanh nghiệp xã hội để đầu tư vào vùng

Quan tâm đến y tế nhiều hơn

Đẩy mạnh sản xuất hàng hóa theo cơ chế thị

trường, giảm tình trạng sản xuất thuần nông, tự túc

tự cấp.

Có định hướng phát triển sinh kế mới cho người

dân: lâm nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, du lịch

Đầu tư cho dạy nghề và giáo dục cơ bản

Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Kiến nghị xây dựng dự án tương tự như Doi Tung ở

khu vực giáp ranh với Trung Quốc và Lào

Có sự vào cuộc của nhiều tổ chức chính phủ

Xác định các giai đoạn thực hiện với mục tiêu rõ ràng

Tiếp cận với 3 ưu tiên: y tế, sinh kế và giáo dục

XIN CẢM ƠN!