INHOUD

DEEL 1 RELATIEVERSLAAFDEN EN HUN RELATIES

Hoofdstuk 1 Het onderscheid tussen codependency en relatieverslaving 3

Hoofdstuk 2 De kenmerken van relatieverslaving 5

Hoofdstuk 3 De emotionele cyclus van de relatieverslaafde 7

Hoofdstuk 4 De kenmerken van vermijdingsverslaafden 9

Hoofdstuk 5 De emotionele cyclus van de vermijdingsverslaafde 10

Hoofdstuk 6 Als een relatieverslaafde en vermijdingsverslaafde elkaar ontmoeten: de kenmerken van een co-verslaafde relatie 10

DEEL 2 HET GENEZINGSPROCES

Hoofdstuk 7 Wat moet je doen met je co-verslaafde relatie? 13

Hoofdstuk 8 Je relatie ‘on hold’ zetten 15

Hoofdstuk 9 Onthouding van de relatieverslaving 18

Hoofdstuk 10 Behandeling van de codependency symptomen 20

Hoofdstuk 11 Teruggaan naar je relatie 24

DEEL 3 EEN GEZONDE RELATIE

Hoofdstuk 12 Kenmerken van een gezonde relatie 28

Hoofdstuk 13 Onrealistische verwachtingen 30

DEEL 4 SCHRIJFOEFENINGEN VOOR GENEZING(Dit deel is niet opgenomen in deze samenvatting)

Hoofdstuk 14 Oefeningen voor de relatieverslaafde

Hoofdstuk 15 Stap 1 schrijven voor relatieverslaving

Hoofdstuk 16 Stap 4 schrijven voor relatieverslaving

Hoofdstuk 17 Oefeningen voor de vermijdingsverslaafde

NAWOORD Ons persoonlijke genezingsproces 35

1

2

Pia Mellody “Facing Love Addiction - Giving Yourself the Power to Change the Way You Love”Samenvatting door Anna Schmitz Augustus 2004

DEEL 1 RELATIEVERSLAAFDEN EN HUN RELATIES

Hoofdstuk 1 Het onderscheid tussen codependency en relatieverslaving

Relatieverslaafd is iemand die afhankelijk is van, ‘verstrengeld’ (enmeshed) is met, en op een dwangmatige manier bezig is met het zorgen voor een andere persoon. Hoewel dit vaak als codependence (of codependency*) beschreven wordt, heb ik het gevoel dat codependency een veel meeromvattend en fundamenteler probleem is. Codependency kan ertoe leiden dat iemand relatieverslaafd wordt, maar niet alle codependents zijn relatieverslaafd.

(*Ik gebruik in deze samenvatting de naam ‘codependency’ omdat ik dat in het Nederlands beter vind klinken.)

Codependency is een ziekte die zich kenmerkt door een vorm van onvolwassenheid die veroorzaakt is door jeugdtrauma. Een vorm van onvolwassenheid in die mate dat het je leven belemmert en in de war brengt.

De symptomen van codependency:

1. Problemen met het ervaren van een gepast niveau van eigenwaarde (je minder waard of beter voelen) , d.w.z. problemen met van jezelf houden.

2. Problemen met het stellen van functionele grenzen in het contact met andere mensen, d.w.z. jezelf niet goed kunnen beschermen.

3. Problemen met het je bewust zijn en erkennen van je eigen realiteit, d.w.z. weten wie je zelf bent en hoe je die realiteit op een doeltreffende en gepaste manier met anderen kunt delen.

4. Problemen met het uiten van en vervullen van je eigen volwassen behoeften en wensen in het contact met anderen, d.w.z. niet goed voor jezelf kunnen zorgen in het contact met anderen.

5. Problemen met het ervaren en uiten van je realiteit op een gepaste, beheerste manier, d.w.z. dat je manier van zijn en hoe je je gedraagt niet klopt met je leeftijd en de situaties waarin je verkeert.

Er zijn ook vijf secundaire symptomen die weergeven hoe codependents denken dat het gedrag van andere mensen de oorzaak is van hun ongezonde relaties. De inadequate manier van denken veroorzaakt problemen in het contact met andere mensen, maar deze secundaire symptomen komen voort uit het kernprobleem, d.w.z de beschadigde relatie met het zelf. Deze secundaire symptomen zijn:

1. Negatieve controle2. Rancune3. Beschadigde spiritualiteit4. Verslavingen, of geestelijke- of lichamelijke ziekten5. Problemen met intimiteit

3

Bij1. A. Proberen controle te hebben over anderen, zeggen hoe ze moeten zijn zodat jij je prettig kunt voelen, of: B. Anderen macht laten hebben over jou, je laten zeggen hoe jij moet zijn zodat die ander zich prettig kan voelen.Beide vormen van controle roepen een negatieve respons op bij degene over wie controle wordt uitgeoefend. En het heeft tot gevolg dat de codependent de ander de schuld geeft van zijn/haar eigen onvermogen om zich van binnen comfortabel te voelen met zichzelf.

Bij 2. Codependents gebruiken rancune om zichzelf te beschermen en hun eigenwaarde terug te krijgen (wat niet werkt). Boosheid geeft op een bepaalde manier een gevoel van macht en energie. Ze geven anderen de schuld van hun eigen onvermogen om zichzelf te beschermen en gezonde grenzen te stellen.

Bij 3. Codependents maken d.m.v. haat, angst of aanbidding een ander tot hun Hogere Macht, of proberen zelf de Hogere Macht van een ander te zijn. Of dit patroon nu bewust of onbewust is, het zorgt voor veel pijn en schade aan de persoonlijke ontwikkeling.

Bij 4. Ons vermogen om de realiteit eerlijk onder ogen te zien en te ervaren houdt direct verband met ons vermogen een gezonde relatie met onszelf te hebben (van jezelf houden, jezelf beschermen, jezelf kennen, voor jezelf zorgen en zelfbeheersing). Een gezonde, ‘gecenterde’ relatie met jezelf stelt je in staat de realiteit eerlijk onder ogen te zien van wie je zelf bent, wie anderen zijn, wie je Hogere Macht is en hoe die werkzaam is in je leven, en de realiteit van je huidige leefsituatie. Deze vermogens en manier van waarnemen ontwikkelen is de kern van genezing van codependency.

Bij 5. Intimiteit houdt in het delen van onze realiteit met een ander en je verplaatsen in de realiteit van anderen, zonder dat een van beide partijen over de realiteit van de ander oordeelt of die probeert te veranderen. Codependents, die niet goed weten wie ze zelf zijn (en hun realiteit) en die het moeilijk vinden om dat op een goeie manier te communiceren, kunnen niet intiem zijn op een gezonde manier.

Wat eerst aanpakken, verslavingen of de symptomen van codependency?Omdat zoveel mensen codependent zijn en ook een of meer verslavingen hebben, rijst de vraag wat het eerst aangepakt moet worden. Krachtige verslavingen die je verdoven of de werkelijkheid verdoezelen maken het moeilijk om de codependency symptomen aan te pakken, omdat genezing van codependency betekent dat je moet leren de werkelijkheid eerlijk onder ogen te zien op een volwassen manier. De vier verslavingen die in elk geval de werkelijkheid vertroebelen zijn:- alcohol- en drugsverslaving- sexverslaving - ernstige mate van gokverslaving- ernstige mate van eetverslaving (ernstige anorexia, boulimie, of overeten) in een bijna dodelijk stadium

Wanneer mensen beginnen te genezen van hun codependency, gaat vaak hun ontkenning met betrekking tot hun andere verslavingen breken en worden ze zich bewust welke andere verslavingen er werkzaam zijn in hun leven, bijvoorbeeld:- relatieverslaving- eetverslaving die nog niet zo’n ernstige vorm heeft aangenomen- werkverslaving- koopverslaving (gat in de hand)- godsdienstverslaving- nicotineverslaving (roken, tabak)- cafeïneverslaving (koffie)

4

Relatieverslaving is dus een verslaving die pas zichtbaar wordt als de codependent al wat werk heeft gedaan aan zijn/haar kernsymptomen van de codependency. De relatieverslaving aanpakken kan enorm veel verwarring en onrust geven, omdat de patronen van ontkenning en van jezelf voor de gek houden bij deze verslaving enorm sterk zijn.De pijnlijke patronen van de problemen van relatieverslaafden zie je in relaties waarbij een van beiden geobsedeerd bezig is met de ander, en de ander probeert intimiteit te vermijden, vaak d.m.v. een of andere verslaving. Voor die ‘ander’ hebben wij het woord ‘vermijdingsverslaafd’ bedacht (Avoidance Addict). Een relatieverslaafde en vermijdingsverslaafde vormen samen een co-verslaafde relatie. Een dergelijke relatie is niet gebaseerd op gezonde liefde, maar op extreme intensiteit van positieve en negatieve gevoelens.

(Ik, Anna, heb er in deze samenvatting voor gekozen over de relatieverslaafde te spreken in de zij-vorm, en over de vermijdingsverslaafde in de hij-vorm. In het boek echter heeft de beschrijving van relatieverslaafden en vermijdingsverslaafden betrekking op beide seksen.)

Hoofdstuk 2 De kenmerken van relatieverslaving1. Relatieverslaafden besteden een overdreven hoeveelheid tijd, aandacht en waardering van de ander boven zichzelf, aan de persoon waar ze aan verslaafd zijn. En meestal op een obsessieve manier.2. Relatieverslaafden hebben onrealistische verwachtingen w.b. onvoorwaardelijke positieve aandacht van hun partner.3. Relatieverslaafden verwaarlozen de zorg voor zichzelf en hun eigenwaarde wanneer zij een relatie hebben.

Daarbij komt dat relatieverslaafden vaak in de greep zijn van twee fundamentele angsten, waarvan er een bewust is en de ander onbewust:1. Bewust: de angst om in de steek gelaten te worden (als gevolg van jeugdervaringen). Een relatieverslaafde zal bijna alles doen en verdragen om dat te vermijden.2. Onbewust: de angst voor intimiteit (ook een gevolg van jeugdervaringen). Relatieverslaafden hebben in hun jeugd niet genoeg intimiteit ondervonden bij hun ouders (opvoeders) om te weten hoe je op een gezonde manier intiem kunt zijn.Dus hoewel relatieverslaafden zelf denken dat ze intiem zijn of op zoek zijn naar een intieme relatie, zijn ze in werkelijkheid doodsbang wanneer ze te maken krijgen met gezonde intimiteit, omdat ze geen idee hebben wat ze daarmee aan moeten. Als ze een zekere mate van dicht bij elkaar zijn ervaren, raken ze meestal in paniek en doen iets waarmee ze afstand creëren tussen henzelf en de ander.Dit is het kwellende dilemma van de relatieverslaafde. Op bewust niveau zijn ze op zoek naar intimiteit, maar in werkelijkheid kunnen ze geen intimiteit verdragen, waardoor ze onbewust een partner kiezen die niet intiem kan zijn op een gezonde manier.

Als wij codependents beginnen te genezen en onze ontkenning met betrekking tot onze verslaving(en) begint op te lossen, worden we ons ook bewust dat die verslaving een macht over ons heeft die sterker is dan onze wilskracht. Datgene waar we aan verslaafd zijn, wat ons in het begin een goed gevoel gaf, geeft ons uiteindelijk een rotgevoel, en wordt ons grootste probleem. Als we proberen ermee te stoppen merken we dat we dat niet kunnen, en dat we in de greep zijn van iets waar we geen controle over kunnen krijgen. Je zou kunnen zeggen dat we in zekere zin dit proces tot onze Hogere Macht hebben gemaakt. Genezing begint als we uiteindelijk bereid zijn toe te geven dat we machteloos zijn tegenover dit verslavingsproces (dit is Stap 1 van de Twaalf Stappen).

Het meest karakteristieke kenmerk van relatieverslaving is dat we te veel tijd en waarde toekennen aan een andere persoon. We zijn bijna volledig gefocust op degene aan wie we verslaafd zijn. We zijn op een obsessieve manier met hem bezig, willen bij hem zijn, hem

5

aanraken, met hem praten, naar hem luisteren enz., en willen dat hij om ons geeft, van ons houdt en ons koestert.In het begin geeft de relatie met hem een goed gevoel. We bewonderen hem en schrijven hem meer positieve eigenschappen en kracht (power) toe dan hij in werkelijkheid heeft, en verwachten dat hij ons kan geven wat we nodig hebben om ons beter te voelen in het leven, ons te beschermen tegen pijn en beschadiging van het leven en dat hij de zorg voor onze behoeften op zich zal nemen en ons koesteren. In feite maken we van onze partner op deze manier een Hogere Macht, zoals de alcoholist de fles tot zijn Hogere Macht maakt, de drugsverslaafde zijn drugs en de workaholic zijn werk.Hoe harder de relatieverslaafde haar best doet haar partner te manipuleren in de hoop dat hij zal veranderen en zal worden zoals zij in haar hoofd heeft, krijgt ze teleurstelling op teleurstelling, omdat niemand aan dat soort verwachtingen kan voldoen (alleen een Hogere Macht). De relatie geeft dan een rotgevoel en de pijn kan zo erg worden dat de verslaafde besluit de relatie te beëindigen, om vervolgens te merken dat ze niet met en niet zonder hem kan leven.Relatieverslaafden hebben niet alleen een beeld van hun partner dat niet klopt met wie hij werkelijk is, ze voelen ook veel boosheid over de teleurstellingen keer op keer, dat hij niet voldoet aan hun verwachtingen (eigenschappen die je alleen aan een Hogere Macht kunt toeschrijven) en gaan een boze en destructieve (toxic) strijd aan met datgene waarvan ze denken dat het een moedwillig falen is van de kant van de partner op het gebied van de liefde. Wanneer er deze mate van afhankelijk zijn van, verstrengeld zijn met, te veel bezig zijn met en zorgen voor een andere persoon is, kunnen we spreken van relatieverslaving. Niet alle codependents doen dit, en maken een andere persoon tot hun Hogere Macht. Sommige codependents bouwen een muur om zich heen en sluiten zich af voor andere mensen, anderen gaan in de aanval en proberen macht over de ander te hebben zonder te proberen intimiteit te hebben. Een ander tot je Hogere Macht maken is volgens mij de kern van relatieverslaving, een verslavingsproces op zichzelf.Om te kunnen genezen moeten we een gepaste relatie ontwikkelen met een Hogere Macht. Niet met een ander mens, maar een Hogere Macht die ons leiding, troost en innerlijke rust kan geven. In het Twaalf Stappen programma vinden we het raamwerk voor het ontwikkelen van een spiritualiteit die ons verbindt met iets wat werkelijk meer macht heeft dan wijzelf en zodat we de hulp krijgen die we nodig hebben om onszelf te ontdoen van onze eigen fouten en onmacht om te veranderen. We krijgen dan bovendien hulp bij alle innerlijke strijd en worstelingen waar ieder mens mee te maken krijgt in het leven.

Een kenmerk van relatieverslaving is dat de verslaafde van haar partner verwacht onvoorwaardelijke aandacht en zorg te krijgen, een gevolg van een diepgaand gebrek aan gevoel van eigenwaarde. En het tragische is dat relatieverslaafde vrouwen zich juist aangetrokken voelen tot ‘vermijdingsverslaafden’, die juist commitment en gezonde intimiteit vermijden, en meer gericht zijn op hun werk, drank of affaires met andere vrouwen. Relatieverslaafde vrouwen nemen vaak de zorg op zich voor een vermijdingsverslaafde als zijn leven onleefbaar is geworden, maar het feit dat ze deze behoefte hebben maakt hen kwaad. Omdat ze de gedachte alleen te zijn niet kunnen verdragen, blijven ze in de relatie en blijven voor hem zorgen, maar hun woede maakt meestal dat ze extreem gaan controleren en gewelddadig worden. Ze kunnen niet stoppen, vanwege hun verlatingsangst; maar ze kunnen zich ook niet prettig voelen in de relatie omdat hun behoefte aan zorg, koestering en veiligheid niet bevredigd wordt.

Op het moment dat relatieverslaafden een relatie aangaan gaat hun vermogen om zichzelf te waarderen en voor zichzelf te zorgen enorm omlaag. Terwijl dit meestal toch al laag is. Maar als ze een relatie aangaan verwachten ze dat die ander dit voor hen invult en stoppen zelf met al die dingen die ze voor zichzelf deden op het gebied van zelfwaardering en zelfzorg voordat ze de relatie begonnen.

6

Mensen worden relatieverslaafd door onverwerkte pijn (gevoel van verlating) in de jeugd, en het gevoel dat ze zich niet veilig kunnen voelen in de wereld zonder iemand naast zich die voor hen zorgt.Relatieverslaafden hebben meestal niet genoeg verbondenheid kunnen ervaren met hun opvoeders, en waarschijnlijk ernstige verlatenheid ervaren in hun jeugd. Als kinderen niet genoeg verbondenheid en koestering ervaren met een opvoeder, krijgen ze ernstige problemen met het ervaren van een gevoel van eigenwaarde. Door zorg wordt de boodschap overgebracht: jij doet ertoe, je bent belangrijk en waardevol en het waard om van te houden.Relatieverslaafden hebben meestal diepe pijn en verdriet en een acuut gevoel van verlies ervaren in hun jeugd, als een deel van hun persoonlijkheid geen kans kreeg zich te ontwikkelen, doordat de opvoeder hier geen zorg en aandacht aan besteedde. Sommige van deze kinderen hadden wel een kortstondige of beperkte band met iemand, bijvoorbeeld een grootouder, wat verlichting gaf voor de pijn, de angst, de boosheid en leegte door verlatenheid. Maar dit kan het probleem juist versterken doordat hiermee het geloof versterkt wordt dat de oplossing voor de pijnlijke emoties ligt in het aangaan van een band met een ander. Daardoor zullen ze later blijven zoeken naar die ene persoon die ze zal verlossen van de innerlijke pijn.Ook een eerste verliefdheid, het gevoel dat een ander je tot leven brengt (zoals in het sprookje van de schone slaapster die door de prins wakker wordt gekust en tot leven komt) en het gevoel van veiligheid en gewaardeerd te worden, kan dat patroon versterken. Dit idee wordt ook versterkt door wat er wordt uitgebeeld in romans, films en liedjes. Mensen denken: als het in zoveel boeken, films en liedjes steeds weer gezegd wordt zal er toch wel een kern van waarheid in zitten. Het probleem is dat wat op deze manier wordt uitgebeeld een ongezonde relatie is die gebaseerd is op een intensiteit, illusie en onrealistische verwachtingen, en niet op volwassen, gezonde liefde.

Als een ouder een kind in de steek laat, krijgt het kind de boodschap: ‘er wordt niet aan je behoeften voldaan omdat je het niet waard bent’. In de steek gelaten kinderen leren niet voor zichzelf te zorgen en zichzelf bevestiging te geven omdat ze niet weten wat gezonde zorg is. Alle relatieverslaafden gaan een relatie aan met een ingebouwd gevoel van tekortschieten en waardeloos zijn en het gevoel dat ze niet in staat zijn zelf de zorg voor hun behoeften op zich te nemen, wat direct voortkomt uit het in de steek gelaten zijn door de ouder.

Als de pijn van de codependency symptomen te erg wordt gaan velen van ons ons heil zoeken in een verslaving om de pijn te verzachten omdat we geen andere manier kennen. Als het lijkt te werken gaan we ermee door ook al komen er steeds meer pijnlijke, schadelijke gevolgen. De functie van een verslaving is de onverdraaglijke realiteit op afstand te houden.Codependency maakt gezonde liefde onmogelijk, en wie een dwangmatige neiging heeft een ander te vinden die tegen je zal zeggen dat hij van je houdt en dat je de moeite waard bent om van te houden is relatieverslaafd. Daarbij komt de obsessie met die ander, constant aan hem denken, bij hem willen zijn, contact met hem willen, fysiek, op iedere mogelijke manier, die kenmerkend is voor relatieverslaving.

Hoofdstuk 3 De emotionele cyclus van de relatieverslaafde1. De relatieverslaafde wordt aangetrokken door de kracht en vleierij van een vermijdingsverslaafde.2. De relatieverslaafde voelt zich high wanneer haar relatiefantasie wordt getriggerd.3. De relatieverslaafde voelt verlichting van de pijn van eenzaamheid, leegte en het gemis van het belangrijk zijn voor een partner.4. De relatieverslaafde maakt meer behoeften kenbaar en ontkent de realiteit dat ze door hem in de steek gelaten wordt.5. De relatieverslaafde wordt zich bewust van haar partners gedrag dat hij haar in de steek laat als haar ontkenning vermindert.6. De relatieverslaafde begint onthouding te ervaren.

7

7. De relatieverslaafde ontwikkelt de obsessie hoe ze hem terug kan krijgen of hem betaald zetten.8. De relatieverslaafde zet haar obsessieve ideeën om in dwangmatige daden.9. De relatieverslaafde herhaalt de cyclus vanaf 1 met de vermijdingsverslaafde, als hij terugkomt met hem, en anders met een nieuwe partner.

Bij 2. Als een relatieverslaafde een relatie begint met een aantrekkelijke vermijdings-verslaafde, wordt de fantasie die ze in haar jeugd heeft ontwikkeld over een partner die haar komt redden en die haar leven inhoud en betekenis zal geven getriggerd. Ze ziet haar eigen fantasie en niet wie en hoe hij werkelijk is (een vermijdingsverslaafde).In plaats van volwassen intimiteit te ontwikkelen hebben relatieverslaafden een behoefte zich te verstrengelen, compleet samen te gaan en verbonden te zijn met hun partner. De behoeften van relatieverslaafden zijn zo sterk door de pijnlijke verlatenheid in hun jeugd.

Bij 3. De relatieverslaafde heeft het gevoel werkelijk de persoon gevonden te hebben waar ze zo lang van gedroomd heeft (en die de oplossing is voor haar innerlijke pijn, angst, boosheid en leegte door verlatenheid), de relatie die haar het gevoel zal geven weer heel te zijn.

Bij 4. Zelfs wanneer de relatieverslaafde steeds meer informatie krijgt over zijn pogingen afstand te nemen van de relatie, zal zij het feit dat hij niet beschikbaar is in de relatie negeren en ontkennen, om zo de kwelling van het verlatingsgevoel uit de jeugd op afstand te houden.

Bij 5. Er komt een ommekeer in de beleving van haar partner. Eerst zag ze in hem haar redder, de projectie van haar eigen relatiefantasie, nu ziet ze in hem degene die haar oorspronkelijk in haar jeugd dat verschrikkelijke gevoel van verlatenheid heeft gegeven. Wat betekent dat ze nog steeds niet kan zien wie hij werkelijk is. Relatieverslaafden doen werkelijk alles om het verlatende gedrag van hun partner onder controle te krijgen; en omdat alle methodes die ze in haar jeugd heeft geleerd destructief, gewelddadig en zelfvernietigend waren, wordt de relatie meer en meer ‘toxic’.

Bij 6. De relatieverslaafde accepteert uiteindelijk het feit dat haar partner haar in de steek laat voor iets of iemand anders, m.a.w. ze is zich nu volledig bewust dat er zich iets in het leven van haar partner afspeelt wat belangrijker voor hem is dan met haar in de relatie zijn. Ze ervaart nu onthouding zoals een drugsverslaafde die zijn drugs niet krijgt. De gevoelens van verlatenheid uit de jeugd worden geactiveerd en vermengen zich met de pijn van de verlatenheid in het heden. De combinatie van deze twee zijn veel moeilijker om mee om te gaan dan de pijn van verlating in het heden alleen. De combinatie van de twee (heden + verleden) is verpletterend. De ervaring van onthouding bij relatieverslaving is zo hevig en intens dat de meeste mensen het niet lang genoeg kunnen verdragen om met het genezingsproces te kunnen beginnen. Ze vallen meestal terug in de ontkenning en doen dat liever dan de waarheid eerlijk onder ogen te zien en de onthouding door te zetten. En velen van hen die de gevolgen van onthouding ervaren gaan meteen over tot de volgende fase in de cyclus, namelijk: obsessie. Obsessie verbreekt het contact met de pijnlijke gevoelens omdat ze helemaal geabsorbeerd worden door hun obsessieve gedachten.

Bij 7. Waar de relatieverslaafde eerst geobsedeerd was door de fantasie van haar reddende held, is ze nu geobsedeerd door het idee haar partner terug te krijgen, of hem betaald te zetten. Wanneer een relatieverslaafde verwikkeld is in haar obsessie is ze niet in staat de volle werkelijkheid te ervaren van wat er met haar gebeurt.Als pijn de sterkste emotie is zal ze dwangmatig bezig gaan een oplossing te vinden om de pijn te verlichten, meestal een secundaire verslaving, een sexuele verhouding met een ander (sexverslaving), gaan drinken (alcoholverslaving), vreetbuien (eetverslaving), winkelen (koopverslaving).

8

Als angst de sterkste emotie is, zal haar obsessie er meer op gericht zijn hem terug te krijgen. Dit lijkt absurd, maar daarbij moet opgemerkt worden dat vermijdingsver-slaafden vaak ook een heel charmante, vriendelijke, gevoelige kant hebben, wat de belangrijkste reden is waarom de relatieverslaafde zich in het begin tot hem aangetrokken voelt.

Met het herhalen van de cyclus worden de verschillende fasen steeds heviger. En de relatieverslaafde wordt uiteindelijk zelf ook steeds gewelddadiger tegen haar partner. Een vorm van geweld of mishandeling is haar onvermogen om te zien op welke manier haar partner wel in staat is er voor haar te zijn, en op welke manier hij haar niet in de steek laat. En bijvoorbeeld haar onvermogen om complimenten te horen en op waarde te schatten.En dat een relatieverslaafde verwacht dat haar partner van haar houdt ondanks haar eigen onvolwassen, irrationele, destructieve gedrag en manier van met hem omgaan, is een vorm van geweld en mishandeling. Relatieverslaafden hebben vaak het onvermogen te zien hoe moeilijk zij zijn om mee te leven, omdat zij altijd gefocust zijn op hoe moeilijk zij het zelf hebben in hun leven met hun partner. Ze zien zichzelf niet als de verslaafde. Ze mishandelen hun partner door te verwachten dat hij zich met haar verstrengelt en haar verzorgt, en denken dat dat redelijk is, dat dat tekenen zijn van liefde en vertrouwen. Relatieverslaafden denken dat de behoefte van de vermijdingsverslaafde om afstand te nemen abnormaal is, terwijl datgene wat ze vragen bedreigend is en meer dan je van iemand verwachten kunt.

Hoofdstuk 4 De kenmerken van vermijdingsverslaafden1. Vermijdingsverslaafden ontwijken intensiteit in de relatie door intensiteit in activiteiten buiten de relatie te creëren (vaak verslavingen).2. Vermijdingsverslaafden vermijden het gekend te worden in de relatie, om zichzelf te beschermen tegen het gevoel verzwolgen en gecontroleerd te worden door zijn partner.3. Vermijdingsverslaafden vermijden intiem (geestelijk, emotioneel) contact met hun partner, waarbij ze allerlei manieren gebruiken om afstand te creëren.

Vermijdingsverslaafden willen niet dat de ander ze leert kennen zoals ze werkelijk zijn. Hij zal ook niet aan zijn kinderen laten zien wie hij werkelijk is. Ze proberen het leven te regisseren vanachter een muur die hen beschermt en als een soort onzichtbare marionettenspeler proberen ze continue controle uit te oefenen over de keuzes van andere mensen met wie ze een relatie hebben.

Vermijdingsverslaafden hebben twee fundamentele angsten, waarvan er een bewust is en de ander onbewust:1. Bewust: de angst om leeggezogen, verzwolgen en gecontroleerd te worden (als gevolg van jeugdervaringen). 2. (Meestal) onbewust: de angst om in de steek gelaten te worden (ook een gevolg van jeugdervaringen).

Vermijdingsverslaafden zijn opgegroeid in een situatie waar een sterke band was tussen de leden van het gezin, maar op een manier die ik ‘verstrengeld zijn’ noem; het is geen gezonde band met gezonde intimiteit. Ouders die een ‘verstrengelde’ band aangaan met hun kinderen zijn vaak relatieverslaafd. Ze zijn niet in staat hun kinderen gezonde zorg en veiligheid te geven, maar de situatie is zo dat het kind voelt dat het voor zijn ouder(s) moet zorgen en zelf niet mag zijn wie hij is. Het voelt zich leeg-gezogen, verzwolgen en gecontroleerd.Meestal heeft de vermijdingsverslaafde in zijn jeugd niet de ervaring met een ander iemand bij wie hij verlichting voelt voor zijn pijn, angst, leegte door verlatenheid (die ook hij voelt), waardoor ze ook niet het idee (de illusie) ontwikkelen dat een relatie de oplossing kan zijn voor zijn verlatingspijn (zoals bij de relatieverslaafde). Maar zijn onbewuste angst voor verlating zorgt er wel voor dat hij op zoek gaat naar een relatie, ook al heeft hij veel moeite met het aangaan van een commitment of band met zijn partner.

9

Vermijdingsverslaafden gebruiken allerlei manieren om afstand te creëren en intimiteit te vermijden. Gezonde intimiteit ontstaat wanneer de ene persoon zijn/haar realiteit deelt met de ander en die ander het begrijpt zonder te oordelen of te proberen het te veranderen. En dat kan op verschillende niveaus: fysiek, sexueel, emotioneel en intellectueel.Gezonde grenzen zijn een belangrijk onderdeel van gezonde intimiteit. Ze geven bescherming zodat we rustig kunnen luisteren naar de realiteit van de ander, ook al vinden we het niet leuk om te horen wat de ander zegt. Grenzen beteugelen ook onze eigen realiteit zodat we deze op een gepaste manier kunnen verwoorden zonder er anderen mee te kwetsen. Een van de kernsymptomen van codependency is het onvermogen om op een gezonde manier grenzen te stellen. Sommige mensen bouwen een muur om zich heen in plaats van grenzen te stellen. Een muur beschermt ook, maar het sluit ook intimiteit uit, wat het stellen van grenzen niet doet. Het is onmogelijk intimiteit te ervaren als een of beide partners zichzelf beschermt door middel van een muur.

Manieren om afstand te bewaren door vermijdingsverslaafden zijn ook: met iets anders bezig blijven in de aanwezigheid van zijn partner, de radio aanhouden in de auto, de televisie aanhouden enz. Soms hebben beide partners bezigheden buiten de deur, waarmee ze contact vermijden, zelfs als ze die samen doen, maar het gericht zijn op de bezigheid in plaats van met elkaar kan een manier zijn om contact te vermijden.

Hoofdstuk 5 De emotionele cyclus van de vermijdingsverslaafdeVermijdingsverslaafden gaan net als relatieverslaafden door cycli van emoties, en deze zijn net zo toxic.Vermijdingsverslaafden voelen zich aangetrokken tot de vertrouwde behoeftigheid, pijn en kwetsbaarheid van de relatieverslaafde. Het geeft ze een veilig gevoel omdat het ze automatisch een gevoel van macht geeft en het zelfvertrouwen dat ze voor deze behoeftige persoon kunnen zorgen. De hulpeloosheid en kwetsbaarheid zegt hem dat je macht kunt uitoefenen over deze persoon en dat hij de Hogere Macht kan spelen voor haar. Het is dit gevoel van macht en vertrouwen dat hem aantrekt.

1. De vermijdingsverslaafde wordt aangetrokken door de behoeftigheid en kwetsbaarheid van de relatieverslaafde.2. De vermijdingsverslaafde maakt contact met de relatieverslaafde door middel van verleiding.3. De vermijdingsverslaafde voelt zich high door de vleierij van de relatieverslaafde.4. De vermijdingsverslaafde heeft het gevoel verzwolgen en gecontroleerd te worden door de behoeftigheid van de relatieverslaafde.5. De vermijdingsverslaafde neemt afstand van de relatie door middel van een verslaving om zijn angst om verzwolgen te worden te verdoven.6. De vermijdingsverslaafde herhaalt de cyclus door terug te gaan naar de relatie uit angst voor verlating of schuldgevoel, of hij vindt een nieuwe partner.

Vermijdingsverslaafden zijn niet in staat te zien wie de relatieverslaafde werkelijk is, maar schrijft aan haar de eigenschappen toe van degene die hem in zijn jeugd verzorgde. Ze schuiven dit maskerachtige beeld van hun oorspronkelijke verzorger als het ware over het hoofd van de werkelijke persoon heen. Het gevolg is dat geen van beide partners kan zien wie de ander werkelijk is.

Hoofdstuk 6 Als een relatieverslaafde en vermijdingsverslaafde elkaar ontmoeten: de kenmerken van een co-verslaafde relatieEen relatie tussen een relatieverslaafde en vermijdingsverslaafde kenmerkt zich door intensiteit, obsessie en dwangmatigheid, waarbij beide partijen de realiteit en intimiteit op afstand houden.

10

Er zijn drie soorten co-verslaafde relaties: tussen twee relatieverslaafden, tussen twee vermijdingsverslaafden en tussen een relatieverslaafde en een vermijdingsverslaafde.

Een verslaving heeft de functie de ondraaglijke realiteit op afstand te houden door middel van obsessief-dwangmatige ervaringen. Deze doen zo goed hun werk dat de verslaafde ermee doorgaat om zich prettig te kunnen voelen, ook al zijn de bijwerkingen ervan steeds onaangenamer. De verslaving wordt steeds belangrijker en uiteindelijk het allerbelangrijkste in het leven van de verslaafde, belangrijker dan wat dan ook, en de pijnlijke, schadelijke gevolgen worden genegeerd.Voor de relatieverslaafde is dit haar partner en haar fantasie die ze heeft gecreëerd over hem. Relatieverslaafden zijn geobsedeerd bezig met hun partner en proberen intensiteit te creëren binnen de relatie, feitelijk om te close met elkaar om te gaan, eerder als verstrengeld dan om gezonde intimiteit te creëren. Voor de vermijdingsverslaafde is het de verslaving buiten de relatie: alcohol, drugs, sex, werk, religie, gokken, dingen kopen, bezig zijn. Vermijdingsverslaafden zijn geïnteresseerd in het creëren van intensiteit buiten de relatie. Het maakt niet uit wat, iedere verslaving die ervoor zorgt dat hij intimiteit kan ontwijken.

Wat in een relatie van twee co-verslaafden wordt uitgewisseld is heel anders dan wat er aan intimiteit wordt gecreëerd in een gezonde relatie. Codependents ontbreekt het aan een besef van gezonde grenzen (een kernsymptoom van codependency). En zonder besef van gezonde grenzen kan geen van beide partners intiem zijn, d.w.z. geen van beiden kan deze uitwisseling ondergaan zonder pogingen de ander te ‘fixen’ (zijn/haar problemen op te lossen), te veranderen, of in de verdediging te gaan en in discussie te gaan over de realiteit van de ander die hij/zij verwoordt, of de ander te kwetsen met zogenaamde eerlijkheid, of met cynisme, overdrijving, de ander belachelijk maken, uitschelden of ander gewelddadig schenden van de elkaars emotionele grenzen.

Relatieverslaafden zijn altijd op zoek naar verandering en verbetering van de relatie en te krijgen wat ze willen: meer contact, meer zorg. Vermijdingsverslaafden zijn juist op zoek naar acceptatie van de status-quo, en werken eraan de relatie stabiel, voorspelbaar en onemotioneel te houden. Ze zien verandering niet als een vooruitgang. Relatieverslaafden denken dat vermijdingsverslaafden het probleem zijn omdat ze niet willen veranderen. Maar als de vermijdingsverslaafde de verzochte verandering overweegt krijgt hij het gevoel te capituleren of gecontroleerd te worden door iemand anders. Dit is een patstelling.De vermijdingsverslaafde vermijdt intimiteit en is hypergevoelig voor iedere vorm van controle en betutteling. De relatieverslaafde zoekt ‘verstrengeling’ en is hypergevoelig voor verlating.

Je zou zeggen dat het vreemd is dat zulke mensen zich toch aangetrokken voelen tot elkaar. Maar het is belangrijk te vermelden dat beide personen zich aangetrokken voelen tot de zo vertouwde trekken die ze bij de ander zien. Trekken die hen, ook al zijn ze heel pijnlijk, herinneren aan zeer vertrouwde gewelddadige jeugdervaringen. Relatieverslaafden en vermijdingsverslaafden kunnen zich geen van beiden aangetrokken voelen tot niet-verslaafde personen. Ze kunnen zich pas aangetrokken voelen tot gezondere mensen als ze eerst zelf gezonder worden. Alleen een andere partner nemen zonder het innerlijke werk te doen dat nodig is om te genezen lost het probleem niet op!

Een deel van de aantrekkingskracht komt voort uit het verlangen iets op te lossen waar ze in hun jeugd machteloos over waren.Ik verlangde heel erg naar contact met mijn vader, dat hij er voor me was, aandacht aan me gaf als teken dat hij van me hield. Ik denk dat het feit dat ik me aangetrokken voelde tot mensen die er niet voor me waren en dat ik probeerde ze zover te krijgen dat ze me die tijd en aandacht gaven die ik als kind zo gemist heb, een manier voor me was om de situatie

11

met mijn vader uit te werken. Zulk gedrag is meer dan alleen de behoefte om aandacht te krijgen; het is ook een poging om oude wonden te helen.

Gezonde mensen die verwachten dat je een mening hebt, die niet uit zichzelf je problemen gaan oplossen, die geen moeite doen om je te verleiden en die niet meedoen aan heftige ruzies zijn niet geïnteresseerd in relatieverslaafden.

Relatieverslaafden en vermijdingsverslaafden trekken elkaar aan maar stoten elkaar ook af. Een relatieverslaafde begint zich verlaten te voelen op het moment dat de vermijdingsver-slaafde begint met zijn verslaafde gedrag. De pijn, angst en boosheid van de relatiever-slaafde gaan samen met de verlatingsgevoelens uit de jeugd, wat intense onaangename gevoelens creëert.Een vermijdingsverslaafde begint zich gecontroleerd en verzwolgen te voelen door de behoeftigheid van de relatieverslaafde, een gevoel dat samengaat met de druk die hij voelt dat hij er moet zijn voor de relatieverslaafde en alle problemen moet oplossen. Ze worden aangetrokken door het gevoel van vertrouwdheid, maar worden afgestoten door de mishandeling die ze steeds weer ervaren.

We hebben gezien dat relatieverslaafden en vermijdingsverslaafden dezelfde angsten hebben: verlatingsangst en angst voor intimiteit, alleen wat bij de een bewust is is bij de ander onbewust.

Wat de vermijdingsverslaafde in de loop van de relatie doet om de intensiteit van het claimende gedrag van de relatieverslaafde te ontvluchten, triggert en versterkt bij de relatieverslaafde haar angst voor verlating. De vermijdingsverslaafde doet dit omdat hij de behoeftigheid en intensiteit van de relatieverslaafde in de relatie niet kan verdragen. Deze behoeftigheid en intensiteit in de relatie triggeren zijn angst om verzwolgen te worden. Wat de een doet om zichzelf te beschermen tegen datgene waar hij of zij zo bang voor is in de relatie, is precies datgene wat de angst bij de ander triggert en versterkt. Ze ervaren allebei hun eigen bewuste angst, en het is in feite hun eigen gedrag waarmee ze voor een groot deel het gedrag van de ander oproepen.

De relatieverslaafde raakt uitgeput van al haar pogingen hem na te jagen en te binden, geeft het op en begint aan haar genezingsproces, of aan een andere relatie of een andere verslaving om de pijn te verlichten. Na een tijdje voelt de vermijdingsverslaafde dat hij niet meer nagejaagd wordt. Dit triggert diepe verlatingsgevoelens en de vermijdingsverslaafde keert zich terug naar de relatieverslaafde. Het is een soort dans waarbij altijd een van de twee jaagt en de ander vlucht. Als de jagende uiteindelijk dichtbij de vluchtende partij komt, ontstaat er bij beide een uitbarsting van intensiteit, ofwel in een romantisch intermezzo, of een enorme ruzie.De vermijdingsverslaafde gaat zich meestal verleidelijk gedragen als manier om weer contact te krijgen, en gaat al die dingen doen waar zijn partner al die tijd zo naar verlangd heeft. En de relatieverslaafde zegt dan: ‘oh, wauw!’ keert zich terug naar haar partner en roept blij uit: ‘je houdt van me!’. Als de vermijdingsverslaafde de relatieverslaafde ziet komen met al haar behoeftigheid en intensiteit, trekt hij zich terug, draait zich om en vlucht weg, waarmee hij de richting van de dans weer omdraait. Hun tango brengt wat ik noem positieve en negatieve intensiteit te weeg.

In een codependent-verslaafde relatie hebben altijd een of beide partners het waanidee dat hun relatie gebaseerd zou zijn op liefde in plaats van op een vorm van positieve en negatieve intensiteit, wat zij verwarren met hartstocht en liefde. De gecombineerde onvolwassenheid van beide partners maken een co-verslaafde relatie intensief, chaotisch en onbetrouwbaar. Beide partijen zijn even verantwoordelijk voor het creëren van deze intensiteit en chaos. De een is niet gezonder dan de ander. De relatieverslaafde lijkt misschien het hulpeloze slachtoffer en de vermijdingsverslaafde lijkt

12

misschien ongevoelig en gemeen, maar ze vallen elkaar allebei aan op een zeer gewelddadige manier.Wat het zo ingewikkeld maakt is dat we in een liefdesrelatie verwachten dat onze partner zich gedraagt op een volwassen manier, ook al hebben we totaal niet in de gaten hoe onvolwassen we ons zelf gedragen, als altijd vittende, zuigende en razende aanvallers. Ik zal nooit de dag vergeten dat mijn ontkenning brak en ik de persoon met wie mijn partner zijn leven deelde werkelijk zag: mijzelf. Uit de ontkenning komen was een nogal schokkende ervaring, maar het was geloof ik het begin van mijn genezing. De emotionele cycli van verslaafden waar we het over hebben gehad zijn onvolwassen, vruchteloos en zeer pijnlijk. Gelukkig is er een manier van omgaan met elkaar in een relatie die veel gezonder en bevredigender is dan dit.

We verwachten dat de ander ons een gevoel van heel zijn kan geven, maar we hebben allemaal het vermogen te leren ons heel te voelen in onszelf, en eigenliefde, gezonde zelfbescherming, zelfbewustzijn, zorg voor onszelf en zelfbeheersing te ontwikkelen. Voor mij is een gezonde relatie niet gebaseerd op obsessie en dwangmatigheid; het drijft niet op positieve en negatieve intensiteit. Ik geloof dat in gezonde relaties, zoals Dr. Jordan Paul en Margaret Paul hebben geschreven, je in staat bent voor anderen te zorgen op een manier die de emotionele en spirituele groei van anderen bevordert en die hen stimuleert zelf verantwoordelijkheid te dragen voor hun leven, waardoor hun gevoel van eigenwaarde wordt versterkt.Als je van jezelf houdt, ben je in staat voor jezelf te zorgen, je te richten op je eigen emotionele en spirituele groei, en verantwoordelijkheid te nemen voor jezelf, waarmee je je eigen gevoel van eigenwaarde versterkt. En als een van beide partners de ander vraagt om steun of intimiteit, kunnen beiden ja of nee zeggen op een gezonde manier zonder dat de ander zich benadeeld voelt. Het gevoel van eigenwaarde van beide individuen groeit als het gevoed wordt in een gezonde relatie.

DEEL 2 HET GENEZINGSPROCES

Hoofdstuk 7 Wat moet je doen met je co-verslaafde relatie?In mijn eigen worsteling en die van vele anderen die bij mij in therapie kwamen, heb ik geleerd dat er een genezingsproces is voor co-verslaafde relaties dat echt werkt. Het is het beste als beide partners het proces aangaan, maar als een van beiden deze methode niet wil uitproberen, kan de ander er evengoed heel veel baat bij hebben. Diegene zal zich veel prettiger gaan voelen, zowel in de relatie als erbuiten. Dit geldt vooral voor de relatie-verslaafde.

Hoewel ik je moet waarschuwen dat dit proces soms heel moeilijk en pijnlijk kan zijn, geloof ik toch dat het voor de meeste mensen die er genoeg van hebben op deze destructieve manier te leven, mogelijk is om het te doen en te genezen. We ervaren problemen en ellende als we vastzitten in de verslavingscyclus, of we proberen deze ellende te omzeilen door helemaal geen relaties aan te gaan, en voelen ons dan op een andere manier ellendig door het alleen zijn. Maar de pijn die we ervaren in het genezingsproces is een ander soort pijn, een pijn die veel draaglijker is omdat die gedragen wordt door hoop, omdat we immers op weg zijn naar verbetering. We besluiten om eerlijk naar onszelf te kijken en gaan een proces aan dat uiteindelijk de pijn zal genezen als we de confrontatie aangaan met onze verslaving en onze ontkenning daarover. Zoals velen mij hebben horen zeggen: “Hug your demons or they’ll bite you in the ass”. (omhels je demonen anders bijten ze je in je billen; als je je disfunctionele eigenschappen niet erkent en aanpakt, zul je gedoemd zijn je pijnlijke patronen te blijven herhalen)

13

De fases van het genezingsproces:Om van een verslaafde relatie naar een gezondere relatie te gaan moeten we ons volgens mij door de volgende vier fasen heen werken:

1. Begin met het aanpakken van iedere andere verslaving buiten de co-verslaafde relatie, dus eventuele drankverslaving, eetverslaving enz.

2. Neem afstand van het verslavende deel van de relatie (meer hierover verderop).3. Ga in therapie, als dat nodig is, voor hulp bij het uitwerken van al je opgekropte

gevoelens door de mishandeling in je jeugd. Sommige mensen lukt het om in hun eentje hun jeugdtrauma’s uit te werken, maar het is mijn ervaring dat de meeste mensen die proberen te genezen van toxic relaties eerst therapeutische hulp nodig hebben bij het verwerken van alle onverwerkte pijnlijke emoties die ze in hun innerlijk met zich meedragen.

4. Werk aan de onderliggende codependency symptomen.

Als je relatie is beëindigd of je hebt je tijdelijk teruggetrokken uit je relatie om aan je genezing te kunnen werken, raad ik je aan om geen relaties aan te gaan of terug te gaan naar je relatie voordat je je door deze vier fases hebt heen gewerkt. Hiermee geef je jezelf de beste kans op een gezonde relatie in de toekomst.Een bemoedigende gedachte is dat je je aangetrokken gaat voelen tot gezondere mensen en dat gezondere mensen zich aangetrokken gaan voelen tot jou, naarmate de genezing van je codependency symptomen verder gevorderd is.

Er zijn op z’n minst drie, en mogelijk vier, verslavingsprocessen gaande in je co-verslaafde relatie:

1. De relatieverslaving van de relatieverslaafde;2. De verslaving(en) van de vermijdingsverslaafde;3. De co-verslaafde relatie zelf; en4. De andere verslavingen van de relatieverslaafde om de pijn van de relatieverslaving te

verdoven.

We hebben de co-verslaafde relatie al beschreven als een toxic uitwisseling van positieve en negatieve intensiteit tussen twee verslaafden die codependent zijn; een toestand waar de verslaafden niet mee kunnen stoppen, maar die ze ook niet kunnen verdragen.Hoe je met een verslaving moet stoppen is makkelijk uit te leggen maar niet zo makkelijk te doen. De manier om met een verslaving stoppen is altijd hetzelfde, om welke verslaving het ook gaat: 1) ga de confrontatie aan door te erkennen dat de symptomen werkzaam zijn in jouw leven; 2) bekijk de schadelijke gevolgen van alles wat te maken heeft met je verslaving; 3) doorbreek de verslavingscyclus; en 4) onderga onthouding.

Jezelf toegeven dat je verslaafd bent is geen prettige ervaring, omdat met die erkenning ook de pijn van het al het verlies naar boven komt. De ‘beloning’ die je krijgt van een verslaving is het emotioneel high zijn, veel excitement en intense gevoelens, verdoving tegen de pijn van de onverdraaglijke realiteit en in het geval van relatieverslaving ook het gevoel van verbondenheid met een andere persoon, hoe pijnlijk het vaak ook is, het werkt wel voor een tijdje. Met welke verslaving je ook de confrontatie aangaat, je zult moeten leren de realiteit eerlijk te zien zoals die werkelijk is en hoe je daarmee om moet gaan. Zolang de relatieverslaafde haar eigen patronen van omgaan met de ander in een relatie en het relatieproces zelf niet ziet, denk ik dat het onmogelijk is haar te behandelen. Als ze niet ziet dat ze verslaafd is, zit er niks anders op dan te wachten tot de pijn zo erg wordt dat de schil van de ontkenning breekt.Vermijdingsverslaafden moeten eerst al hun andere verslavingen aanpakken voordat ze iets met de co-verslaafde relatie kunnen doen.Ik denk dat relatieverslaving niet behandeld kan worden voordat er voldoende genezing tot stand is gekomen op het gebied van de codependency symptomen; want het is de genezing van de kernsymptomen van codependency waardoor je je van binnen beter gaat voelen.

14

Relatieverslaafden hebben vaak het gevoel dat ze niet aan hun eigen behoeften kunnen voldoen en daarom een ander naast zich nodig hebben. Als relatieverslaafden genezing ervaren van de eerste vier symptomen van codependency, hebben ze ook het gereedschap om de relatieverslaving aan te pakken. Vooral verbetering op het gebied van jezelf belangrijk vinden en goed voor jezelf kunnen zorgen geeft de relatieverslaafde genoeg stevigheid om de onthouding te kunnen ondergaan, als ze hun verslaving erkennen en bereid zijn de onthouding aan te gaan.Dus relatieverslaafden moeten meestal beginnen met het aanpakken van hun andere verslavingen en onthouding daarvan ervaren, en ook genezing van hun codependency symptomen ervaren, voordat ze het veel moeilijker proces kunnen aangaan van het erkennen van hun relatieverslaving en onthouding daarvan.

Als we naar de schadelijke gevolgen van elk van onze verslavingen kijken, kunnen we bewust de pijn ervaren die ons kan motiveren om te stoppen met de verslaving, onthouding te ondergaan en gezondere manieren van omgaan met de pijnlijke realiteit te leren, waardoor de schadelijke gevolgen van onze verslavingen verminderen of verdwijnen.

De verslavingscyclus doorbreken betekent stoppen en lang genoeg in de onthouding blijven totdat je erdoorheen bent. Bijvoorbeeld stoppen met iemand najagen die jou niet wil; stoppen met sex met ongepaste personen; stoppen met drinken, ‘overeten’, overwerken enz.

Onthouding is een combinatie van onaangename gevoelens, fysiek en/of emotioneel, die mensen ervaren als datgene waar ze aan verslaafd zijn hun wordt onthouden. Je kunt aantonen dat het om onthouding van verslaving gaat doordat de onthoudingssymptomen verdwijnen als je waar je aan verslaafd bent weer tot je neemt. Bijvoorbeeld als je verslaafd bent aan suiker en je krijgt hoofdpijn door onthouding en de hoofdpijn verdwijnt als je weer suiker eet, dan weet je dat het om onthouding gaat. Het zijn de onaangename onthoudings-verschijnselen die ons doen terugvallen in onze verslaving. Om door deze pijnlijke fase heen te komen hebben we een consistente bron van hulp en steun buiten ons nodig. Dit kun je vinden in de bijeenkomsten van Twaalf Stappen groepen. Een andere vorm van hulp en steun kan therapie zijn. Zoek een therapeut die specialist is op het gebied van verslavingen.Daarnaast kan soms ook tijdelijke medicatie helpen. Een verslaving aanpakken betekent, de verslaving erkennen (je ervan bewust zijn), de schadelijke gevolgen ervan zien, stoppen met het verslavende gedrag, onthouding ondergaan, en de onthouding behandelen. Als je daar doorheen bent en geen schadelijke gevolgen meer ervaart van de onthouding, ben je klaar voor de volgende fase: genezing.

Hoofdstuk 8 Je relatie ‘on hold’ zetten (in de wacht zetten, op een lager pitje zetten)Relatietherapie kan goed zijn als je je relatie wilt verbeteren, maar als het gaat om een co-verslaafde relatie is het beter om daar even mee te wachten tot beide partners begonnen zijn aan de genezing van hun andere verslavingen en hun codependency symptomen. Want het grootste probleem in co-verslaafde relaties is dat geen van beide partners door hun onbehandelde codependency symptomen in staat is om een gezonde relatie te hebben. Problemen met eigenwaarde en grenzen maakt het voor hen beiden moeilijk om te gaan met negatieve feedback van de ander, of om samen met een therapeut inzicht te verwerven in hoe je van binnen in elkaar zit, waar de andere partner bij is. Dat is soms al moeilijk genoeg in je eentje met de therapeut! Partners moeten los van elkaar kunnen werken aan de genezing van hun verslavingen en hun codependency symptomen.Sommige relaties zijn misschien nog niet in zo ernstige mate toxic op het moment dat ze besluiten er iets aan te doen. Als beide partners een zekere mate van volwassenheid en genezing hebben bereikt, kan relatietherapie wel werken, als ze zich bewust zijn dat het werk voor de genezing van hun codependency symptomen wel gescheiden moet worden gedaan.Het advies om je relatie ‘on hold’ te zetten geldt voor relaties waarbij partners niet zoiets kunnen zeggen als ‘als jij zus of zo doet voel ik me boos’ zonder dat daar een hoop gedoe door ontstaat. Maar ik wil er heel duidelijk in zijn dat het nemen van een dergelijke afstand

15

van de relatie in de meeste gevallen nodig is en ook heel nuttig is om het genezingsproces doeltreffend te laten verlopen. Later, nadat beide partners al wat werk gedaan hebben op het gebied van genezing van codependency symptomen, kunnen de partners ook samen aan bepaalde dingen gaan werken. Bijvoorbeeld als het partners begint te lukken om dingen te zeggen als ‘toen jij dit deed voelde ik me zo’, zijn ze zover dat ze samen kunnen gaan werken aan het derde codependency kernsymptoom: je eigen realiteit kennen en accepteren en die op een gepaste manier communiceren.

Hoe lang is een redelijke tijd om te nemen voor het genezingsproces?Ik heb ondervonden dat de totale tijd voor ontgifting en genezing van een verslaving en traumatische jeugdervaringen, gevolgd door een periode van genezing van codependency symptomen en genezing van de relatie bij elkaar ongeveer drie tot vijf jaar is. Dat betekent niet dat je je relatie drie tot vijf jaar in de wacht moet zetten. Als je een half jaar afstand hebt gehouden van je relatie om je eigen genezingsproces op gang te brengen, duurt het misschien nog zo’n drie tot zes maanden om weer deel te gaan nemen aan de relatie en het vermogen te ontwikkelen je er prettig in te voelen, nadat je het belangrijkste werk hebt gedaan aan je verslavingen en je codependency symptomen. Dit verschilt van relatie tot relatie.

In de periode dat je je relatie in de wacht zet doe je zo min mogelijk aan het oplossen van je relatieproblemen. Dus totdat je al een heel eind op weg bent in je genezing van je verslavingen en je codependency symptomen.Ook al was de vermijdingsverslaafde toch al weinig aanwezig in de relatie, de momenten dat hij er was waren altijd heel intens, ofwel door sterke passie, ofwel door ruzie en geweld (verbaal, fysiek of op wat voor manier dan ook). De vermijdingsverslaafde moet zich terugtrekken uit deze verslavende onderdelen van de relatie (deze intensiteit). Hoewel dit misschien lijkt op nog meer verlating, is dit toch nodig om de relatieverslaafde de gelegenheid en tijd te geven om bezig te kunnen zijn met haar genezing en later een gezonde relatie te kunnen hebben. De relatie in de wacht zetten betekent niet scheiden of helemaal geen contact hebben, maar ieder contact vermijden dat leidt tot ruzie, intensiteit, pijnlijke gevoelens, of pogingen de problemen in de relatie op te lossen. Iedere vorm van emotioneel contact, kritiek of het bespreken van belangrijke dingen moet vermeden worden. Belangrijke dingen die besproken moeten worden kun je het best alleen bespreken met een bemiddelaar erbij.

Intimiteit (het delen van je realiteit met een ander en omgekeerd) vereist het kennen van de grenzen van wie jij zelf bent en wie die ander is. Zonder die grenzen kun je je niet prettig voelen in het contact als die ander je iets over zichzelf vertelt. Intimiteit betekent ook in staat zijn nee te zeggen tegen je partner op een respectvolle manier (zonder hem aan te vallen). Intimiteit kan fysiek zijn, sexueel, emotioneel en intellectueel.Sommige partners kunnen op een of meer van de vier gebieden iets met elkaar delen zonder dat het problematisch wordt, terwijl dat op andere gebieden niet kan. Sommige partners kunnen bijvoorbeeld wel probleemloos sex hebben, maar niet over bepaalde emotionele behoeften praten zonder dat er ruzie ontstaat. Er zijn dus gebieden van intimiteit die ze wel en die ze niet kunnen betreden zonder problemen. Ik adviseer dit te bespreken met een therapeut om te kijken welke gebieden van intimiteit je beter een tijd kunt vermijden. Probeer op een vriendelijke manier met elkaar om te gaan en je vooral te richten op je eigen bezigheden. Als je partner je benadert op een vijandige manier, zeg je rustig: ‘het is niet de bedoeling dat we hier op die manier over praten’, maar blijf vriendelijk. Wees vriendelijk, hou je mond dicht en adem. Hou je aan de volgende regels:

1. De drie ‘gets’ van Al-Anon: ‘get off your partners back, get out of your partners way and get on with your life’; ga van zijn rug af, laat hem zijn eigen gang gaan en ga door met je eigen leven. Let niet op wat je partner doet, zie het als niet jouw zaak, iets waar je je niet mee moet bemoeien. Leer voor jezelf te zorgen, voor je eigen behoeften en wensen, en de verantwoordelijkheid daarvoor niet aan een ander te geven.

16

2. ’Bombardeer’ je partner niet met boosheid of verleiding.3. Observeer je partner en kijk wat er met hem gebeurt (in plaats van te reageren) zodat

je leert zien wie hij is.4. Observeer jezelf en word je bewust van wat er met jou zelf gebeurt (zodat je jezelf leert

kennen).5. Reageer niet op ‘bombardementen’ van boosheid of verleiding van je partner. Dat

betekent niet dat je geen sex mag hebben, maar dat je manipulatieve, verleidende sex en sex als machtsmiddel, en strijd en boosheid moet vermijden.

Bij 2. Als partners van een co-verslaafde relatie afstand nemen voelen ze meestal een heel onaangenaam gevoel, o.a. door de rust en de leegte, en krijgen de neiging om iets te doen wat ik ‘bombarderen’ noem, om de oude, vertrouwde intensiteit in de relatie terug te brengen, die op een bepaalde manier voelt als intimiteit, ook al voelt het niet goed. Bombardementen zijn pogingen om intensiteit te creëren, heftige ruzies of vormen van verleiding, het uitlokken van een reactie waardoor de ander zijn of haar afstand zal opgeven, ook al gebeurt het op een destructieve manier.

Een woord tot de relatieverslaafde:Als er rust komt in de relatie worden ogenblikkelijk je verlatingsgevoelens getriggerd, waardoor je de dwangmatige neiging voelt om je partner te gaan bombarderen om je gevoel van verbondenheid met hem te herstellen. Dit kan op twee manieren: 1) een ‘woedebom’, ruzie maken en boos zijn, omdat het minder beangstigend is ruzie met hem te hebben dan de stilte te ervaren; of 2) een ‘verleidingsbom’, waarvan twee soorten zijn: a) je hulpeloos gaan gedragen of b) sexueel uitdagend doen.Als relatieverslaafde moet je leren dit bombarderen te vermijden. Je moet leren met die stilte om te gaan. Gezonde relaties kunnen lange periodes van rust en stilte hebben. Ze zijn niet gebaseerd op intensiteit, maar meer op veiligheid en rust.Hoewel de rust in eerste instantie de vermijdingsverslaafde een prettig gevoel geeft, zal na een tijdje ook bij hem de verlatingsangst worden getriggerd en de neiging om zijn partner te bombarderen. Als relatieverslaafde moet je leren hier niet op te reageren. De beste manier om hiermee om te gaan is net als met iedere andere ‘bom’: je mond dicht houden en ademen. En je partner observeren en kijken hoe hij met zijn boosheid of verleiding bezig is het contact met je te herstellen.

Een woord tot de vermijdingsverslaafde:Afstand nemen van de relatie om aan je genezing te kunnen werken in plaats van voor het praktiseren van je verslaving(en) buiten de relatie, geeft jou, vermijdingsverslaafde, in het begin een gevoel van bevrijding en geluk, maar later steken er wel een paar onthoudings-verschijnselen de kop op. Maar in de tussentijd zal bij je relatieverslaafde partner, als zij niet ook gekozen heeft voor de weg van genezing, jouw afstand nemen van de intensiteit van de relatie, haar angst voor verlating aanwakkeren, waardoor zij zal proberen de intensiteit weer te verhogen. Jij als vermijdingsverslaafde moet leren niet te reageren op deze vorm van bombarderen die de bedoeling heeft de situatie te laten escaleren. De beste manier is: je mond dicht houden en ademen. Je moet leren deze bombardementen te negeren en de verleiding te weerstaan erop te reageren, en de afstand en rust behouden in de relatie.Ook je eigen verlatingsgevoelens kunnen worden getriggerd, en misschien zul je zelf ook de neiging voelen om te bombarderen. Ook daar moet je aan werken.

Voordat je aan deze fase begint is het nuttig een lijst te maken van alle mogelijke bombardementen die je kunt bedenken waar je je partner mee zou kunnen bombarderen, door boosheid en verleiding. En dan af te spreken deze dingen niet te doen, evt. door samen met je therapeut een contract op te stellen.Voorbeelden van bombardementen die boosheid uitlokken: een deuk rijden in de nieuwe auto, een aantal uren ‘vergeten’ thuis te komen, te veel geld uitgeven met jullie creditcards.

17

Voorbeelden van verleidingsbombardementen: je zo hulpeloos en onhandig gedragen dat je partner zich gedwongen voelt je te helpen, of heel prikkelende erotische dingen doen om sexuele intensiteit te creëren in de slaapkamer.Voorbeelden van bombardementen van de vermijdingsverslaafde die een reactie uitlokken: dreigen met weggaan, of heel veroordelend en verbaal aanvallend doen met kritiek over iets wat zijn partner doet.Voorbeelden van verleidingsbombardementen: aanbieden om je partner te redden en te helpen met problemen, of haar uit te nodigen voor een romantisch reisje, of een hartstochtelijke liefdesverklaring afleggen en precies die dingen zeggen die ze altijd al zo graag had willen horen, of haar op een heel charmante manier verleiden sex te hebben, want relatieverslaafden verwarren sex vaak met liefde; ze denken dat als iemand sex met ze wil, dit een uiting van echte liefde is.

Als je de neiging voelt om je partner te bombarderen met boosheid of verleiding, hou dan je mond dicht en adem, of ga de kamer uit. Relatieverslaafden moeten vooral leren observeren wat er gebeurt en daar niet op te reageren. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Hieronder volgt een lijst met adviezen van mijn mentor Janet Hurley, waar ik zelf veel aan gehad heb:

1. Doe je mond dicht en adem.2. Ga op je handen zitten en zeg affirmaties als:

Het gaat mij niet aan hoe mijn partner is. Mijn partner heeft het recht in de wereld te zijn wie hij is. Het is mijn taak te observeren wat er gebeurt zodat ik kan zien wie mijn partner werkelijk is en daarop te reageren op een volwassen manier. Mijn taak is voor mezelf te zorgen zodat ik veilig ben voor mijn partner en aanwezig in de relatie. Mijn taak is niet te kwetsen, te straffen, aan te vallen, betaald te zetten of oneerlijk te zijn.

3. Vermijd terugval in het oude verslavingsproces, zoals iemand opbellen om te praten over wat voor akelige dingen hij allemaal doet, in plaats van te gaan zitten, te mediteren en affirmaties te zeggen zoals deze: Ik heb waardering en respect voor mijn partner (I have warm personal regard for my partner at all times). Als deze zin zo onwaar voor je lijkt dat je het moeilijk vindt om hem te zeggen, bedenk dan dat het belangrijk is om toch iets dergelijks te doen. Ontwikkel je eigen affirmatie die goed voelt voor jou. Misschien: ‘Ik heb waardering en respect voor mijn partner, ook al zijn er dingen in zijn gedrag die ik niet leuk vind’. Na een tijdje zul je ontdekken dat je manier van reageren op je partner minder destructief is geworden. Het leert je minder te reageren op wat er gebeurt, en meer voor jezelf te doen wat je nodig hebt: rustiger, meer gecenterd, volwassener en evenwichtiger (met meer zelfbeheersing). En als gevolg daarvan wordt je ook ‘veiliger’ voor je partner.

4. Gebruik een muur van vriendelijkheid. Reageer beleefd, vriendelijk, niet geïrriteerd, of met een sarcastische blik. Beheers je en observeer om te leren zien wie je partner is.

Het volgende hoofdstuk geeft nog wat handvatten voor relatieverslaafden om door de onthouding heen te komen, omdat de onthouding voor hen in de regel veel pijnlijker en moeilijker is dan voor de vermijdingsverslaafde die niet verslaafd is aan zijn partner.

Hoofdstuk 9 Onthouding van de relatieverslavingZoals met iedere andere verslaving leiden de volgende stappen naar onthouding: het breken van je ontkenning en erkennen van je verslaving, je bewust worden en erkennen van de schadelijke gevolgen van je verslaving, en dan het doorbreken van de verslavingscyclus zelf. Ik heb een aantal schrijfoefeningen ontwikkeld voor elk van deze stappen. Deze zijn te vinden in hoofdstuk 14, 15 en 16 in het boek (deze oefeningen zijn in deze samenvatting niet opgenomen). Hieronder volgt een korte beschrijving van het doel van deze oefeningen.

18

Het erkennen van je verslaving. Het gaat hierbij om het maken van een lijst van alle mensen waar je verslaafd aan bent geweest, te beginnen met je eerste relatie. Dit kan een van je ouders zijn, je broer of zus, je eerste vriendje of je eerste therapeut. Eindig de lijst met je huidige verslavende relatie. Dit kan een partner zijn waar je een relatie mee hebt, maar ook een van je kinderen. Beantwoord alle vragen voor iedere persoon op je lijst. Volg verder de instructies.

Je verslavingssymptomen eerlijk onder ogen zien. Begin bij de eerste van je lijst, en beschrijf op welke manier je van deze persoon je Hogere Macht maakte, onrealistische verwachtingen op hem projecteerde, en op welke manier deze persoon je in de steek liet met welke verslavingen. Ook op welke manier je stopte met goed voor jezelf te zorgen en hoe je gevoel van eigenwaarde omlaag ging.

Het erkennen van je verslavingscyclus. Deze schrijfoefening helpt je je bewust te worden van hoe je werd aangetrokken door de betreffende persoon, hoe je high werd doordat je kinderfantasie getriggerd werd, en hoe je de werkelijkheid ontkende van wie de ander was. De vragen leiden je verder door de oefening heen. Deze oefening helpt je vooral je ontkenning te breken.

Het rouwproces. De erkenning van het feit dat er maar weinig mensen zijn die je altijd positieve aandacht kunnen geven heeft meestal een gevoel van rouw tot gevolg. Het is een afscheid, het loslaten van een illusie.

Onderzoek de schadelijke gevolgen van je relatieverslaving. Hieronder volgt een opsomming van schadelijke gevolgen van relatieverslaafden die ze aan mij hebben verteld toen ze op een eerlijke manier naar hun leven begonnen te kijken:

Je kinderen in de steek laten voor degene aan wie je verslaafd bent. Relatieverslaafde ouders kunnen zo geobsedeerd bezig zijn met degene aan wie ze verslaafd zijn dat ze niet in staat zijn hun kinderen de zorg, aandacht en tijd te geven die ze nodig hebben.

Vele relaties en/of zelfs huwelijken achter elkaar hebben en niet in staat zijn het een langere periode vol te houden.

Dagelijks zulke intense emoties hebben dat er geen ruimte is voor rust en vrede en je gewoon prettig voelen met jezelf.

Geen of nauwelijks contact hebben met je volwassen kinderen omdat je zo gefocust bent op degene aan wie je verslaafd bent.

Nooit getrouwd zijn omdat je een verslaafde relatie hebt met een van je ouders, waardoor er geen ruimte is voor een romantische liefdesrelatie.

Geen goeie professionele hulp krijgen voor je emotionele problemen, of misbruikt worden in de therapie doordat je verslaafd bent aan je therapeut.

Een verslaafde relatie hebben met een van je kinderen waardoor je de relatie met je partner verliest.

Bijna gearresteerd zijn omdat je iemand in elkaar geslagen hebt die sexueel contact had met je partner.

Relatieverslaafd zijn aan een fysiek gewelddadige partner, en het toelaten dat jij en/of je kinderen mishandeld worden op welke manier dan ook.

Relatieverslaafd zijn aan een sexverslaafde die incest pleegt; bij die persoon blijven terwijl je het weet en het toelaten dat je dochter of zoon incestslachtoffer wordt.

De schrijfoefeningen leiden je verder door de chronische progressieve stadia zoals beschreven in hoofdstuk 3. Je schrijft dan over jezelf in deze stadia, en je kijkt in welk stadium je nu zelf bent.

19

Als je al deze schrijfoefeningen hebt gedaan, heb je waarschijnlijk genoeg informatie om je verslavingscyclus te gaan doorbreken. Dit is ook het moment dat je afstand gaat nemen van het verslavende deel van je relatie zoals beschreven in hoofdstuk 8. Op dit punt zal de relatieverslaafde misschien hulp van medicatie nodig hebben, vanwege de intense pijn, angst en woede die naar boven kunnen komen door de onthouding, wat kan leiden tot de neiging zichzelf iets aan te doen. De intense angst kan leiden tot paniek-aanvallen, en intense woede kan leiden tot moordneigingen. Antidepressiva die niet zo psycho-actief zijn zijn geschikt voor mensen die afhankelijk zijn van een chemische stof. Dit soort medicijnen vermindert de emotionele gevoelens net genoeg voor de relatieverslaafde om door de genezing heen te kunnen werken. Deze middelen moeten alleen korte tijd gebruikt worden, gemiddeld drie maanden.

Ik adviseer je in deze periode van onthouding als je je door de pijn, angst, woede en leegte heen gaat werken, dit te doen samen met een therapeut die je kan helpen herinneringen terug te krijgen en contact te maken met gevoelens van verlating uit je kindertijd. Ik ben van mening dat iedere vorm van kindermishandeling een verlatingservaring is. Je therapeut kan je helpen over de specifieke details die belangrijk zijn te schrijven, en er dan samen met je over praten wat er precies gebeurd is, en je helpen je verlatingsgevoelens te erkennen, bewust te worden en te uiten.

Daarna moet je de recente situatie gaan analyseren wat betreft de manier waarop je door je partner, de vermijdingsverslaafde, in de steek bent gelaten. Kijk hoe de verslavingen en persoonlijkheid van je partner verlatingservaringen hebben gecreëerd voor jou. Er zullen waarschijnlijk allerlei emoties van verdriet en pijn loskomen, die te maken hebben met verlatingservaringen in je jeugd, je huidige relatie en vorige relaties. Het kan wel een half jaar tot een jaar duren voor je hier doorheen bent, en relatieverslaafden voelen zich tijdens dit proces niet zelden heel erg alleen. In deze fase had ik zelf het gevoel dat ik door de donkerste periode van mijn leven ging; tegelijk onderging ik een voor anderen opvallend positieve verandering; ze zeiden dat mijn gezichtsuitdrukking veel zachter en ontspannener was en dat mijn stem veel minder boos klonk. Door hun opmerkingen realiseerde ik me hoe destructief het toxische effect van verlatingservaringen voor ons kunnen zijn.

In deze periode moet je een inventaris opmaken van hoe je het vierde van de codependency kernsymptomen ervaart: problemen met het voor jezelf vervullen van je eigen volwassen behoeften en wensen. Sexuele behoeften, financiële behoeften, voeding, fysieke verzorging enz. Als je genezing vordert kun je verantwoordelijkheid gaan nemen voor het vervullen van deze behoeften op een gezonde en positieve manier.

In het proces van genezing van mijn relatieverslaving heb ik ongelooflijk veel pijn ervaren, maar deze verslaving eerlijk onder ogen te zien is ook het meest wonderlijke en geweldige wat ik voor mezelf gedaan heb. De pijn is niet het ergste, het ergste is de angst voor die pijn. Ik wil je aanmoedigen om dit proces aan te gaan, ik ben ervan overtuigd dat je het kunt. Het gaat immers alleen om pijn, en je kunt leren die pijn te ondergaan en te verdragen.

Hoofdstuk 10 Behandeling van de codependency symptomenZoals we hebben gezien zijn het de codependency symptomen waardoor onze relatie met onszelf faalt. Er wordt innerlijke pijn gecreëerd waardoor we ons heil zoeken in een of meer verslavingen. Door het genezen van ieder codependency symptoom gaan we ons steeds beter voelen van binnen.Genezing van codependency symptomen houdt twee verschillende processen in:1) het behandelen van de primaire en secundaire symptomen en 2) het behandelen van de oorzaak: de traumatische ervaringen in de jeugd die chronische stress veroorzaken. Je moet teruggaan naar wat er is gebeurd, onderzoeken wat je daarbij voelde als kind en wat je er nu

20

bij voelt. Daarna moet je ook kijken naar de schadelijke gevolgen die die traumatische ervaringen in je leven hebben gecreëerd, ook in je leven nu.Als je aan de genezing van je codependency symptomen gaat werken moet je aldoor goed in de gaten houden aan welke van de twee je bezig bent: een van de codependency symptomen, of de gevolgen van hoe er met je werd omgegaan in je jeugd. Dit zijn twee aparte processen.

De oorzaak behandelen houdt in dat je leert wat mishandeling en geweld is, dat je schrijft over wat je zelf hebt meegemaakt op dit gebied, en dat je door een psychologisch ontgiftingsproces gaat. Dit kan het beste in een groep met begeleiding en steun van een therapeut die je helpt met: 1) het je bewust maken van wat er in je jeugd is gebeurd, en 2) het je bewust maken en veranderen van onvolwassen, destructieve, kinderlijke manieren van denken of doen in je huidige denken en doen. We moeten zeggen: ‘dit is wat er met me is gebeurd, en in mijn huidige leven zijn dit de gevoelens die ik daarover heb; als kind waren dit de gevoelens die ik had’. We moeten onszelf verlossen van al die toxische energie van het kind in ons, door de bereidheid om die oude gevoelsrealiteit bewust te ervaren en onze huidige gevoelens erover te ervaren, waardoor we een rouwproces ingaan en het verdriet ervaren over wat we gemist hebben in onze kindertijd.Om je bewust te worden van onvolwassen manieren van denken en die te kunnen veranderen, kun je je therapeut, sponsor of iemand die ook het genezingsprogramma volgt en die je vertrouwt, vragen je hierop te wijzen als ze het je horen doen. Als we een paar keer hetzelfde hebben gehoord, kunnen we het gaan corrigeren. Een voorbeeld van een onvolwassen destructieve manier van denken is: ‘ooit zal ik iemand ontmoeten die mij zal geven wat mijn ouders me niet hebben gegeven’.

Om de primaire en secundaire symptomen te kunnen overwinnen hebben we hulp nodig. We moeten leren hoe we onszelf moeten waarderen, gezonde grenzen ontwikkelen, onszelf leren kennen wie we werkelijk zijn en daar op een gepaste, doeltreffende manier over praten, leren voor onszelf te zorgen en aan onze behoeften en wensen te voldoen, en leren gecenterd en evenwichtig te zijn. Dit proces duurt ongeveer drie tot vijf jaar, hoewel de meeste mensen daarna doorgaan met het Twaalf Stappen programma en naar de bijeenkomsten blijven gaan om te zorgen dat ze niet terugvallen in het oude spoor.

Mensen die aan deze dingen werken gaan meestal door verschillende stadia van genezing van zowel kinderwonden als volwassen symptomen. Zolang je nog bezig bent met een van deze stadia adviseer ik met klem nog niet terug te gaan naar je relatie of een nieuwe relatie te beginnen:1. Ontkenning. ‘Ik ben niet mishandeld als kind’. ‘Ik ben niet codependent’.2. De schuld geven aan anderen. ‘Ik geef toe dat ik mishandeld ben, en het is allemaal de schuld van mijn ouders; als zij niet veranderen, kan ik het ook niet’. ‘Het is de schuld van mijn ouders, van mijn partner, dat ik zoveel problemen heb. Als ik een gezonde partner zou hebben, zou ik zelf ook niet zo doen’.Het is belangrijk dat we eerlijk onder ogen zien wat anderen met ons hebben gedaan, dat zij daar verantwoordelijk voor zijn (accountable), en dat dit ons schade heeft berokkend, maar we moeten anderen niet de schuld geven van ons onvermogen om te genezen.3. Verantwoordelijkheid (accountability). ‘Ik kan zien dat mijn opvoeder verantwoordelijk is voor wat er met me is gebeurd als kind, en ik heb mijn gevoelens daarover’. ‘Ik ben zelf verantwoordelijk voor mijn codependency symptomen en de genezing daarvan’.In dit stadium zijn sommigen zover dat ze terug kunnen naar hun relatie, maar de meeste nog niet.4. Overleving. ‘Ik voel dat mijn gevoelens over de mishandeling in mijn jeugd beginnen te verminderen doordat ik de intense emoties toelaat en laat gaan’. ‘Ik begin een gevoel van persoonlijke kracht en hoop in mijzelf te ervaren, doordat ik aan het genezen ben van mijn

21

disfunctionele en zelfdestructieve symptomen, en ik neem de verantwoordelijkheid om mijn leven op een bewuste manier te leven en te organiseren’.In dit stadium leer je beter voor jezelf te zorgen en minder afhankelijk te zijn van je partner. Op dit punt kun je teruggaan naar je relatie.5. Integratie. ‘Ik zie dat wat er met me is gebeurd, gemaakt heeft dat ik ben wie ik nu ben’. ‘Ik ben dankbaar te zien dat de problemen die zijn ontstaan door de mishandeling in mijn jeugd ervoor gezorgd hebben dat ik spiritueel gegroeid ben, en dat het me diepgang en wijsheid heeft gegeven.

Vijf processen die daarmee verweven zijn:1. Volwassen worden. De confrontatie aangaan met de vijf codependency symptomen: een gevoel van eigenwaarde ontwikkelen, grenzen leren stellen, jezelf leren kennen, leren voor jezelf te zorgen, en zelfbeheersing ontwikkelen. 2. De waarheid eerlijk onder ogen zien. Dit proces begint zodra je de confrontatie aangaat met het derde codependency symptoom: problemen hebben met het je bewust zijn en erkennen van je realiteit. Ik raad je aan niet in dit stadium naar je relatie terug te gaan, omdat je in dit deel van het proces zowel jezelf als je partner onder de loep neemt en voor het eerst goed kijkt wat je werkelijk ziet, en het gevolg daarvan kan wel es zijn dat je denkt: weg-wezen! Maar hoewel je eerste reactie kan zijn dat je niets meer met hem te maken wil hebben, kan het zijn dat je verderop in het proces, als je meer gegroeid bent w.b. het vermogen je grenzen te bewaken en voor jezelf te zorgen, zijn fouten misschien niet meer zo onoverkomelijk vind. 3. Rouwen over verliezen; wat je gemist hebt en wat de ziekte je gekost heeft in je jeugd en je volwassen leven.4. Leren de ouder voor jezelf te worden die je nooit hebt gehad. Dit proces begint als je gaat werken aan het vierde codependency symptoom: problemen hebben met het vervullen van je eigen behoeften en wensen. Dit proces houdt in: leren jezelf bevestiging te geven, verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen behoeften en wensen, jezelf die dingen te geven die ‘voedend’ zijn, en jezelf beperkingen op te leggen zonder jezelf te beschamen.5. Leren vergeven. Dit betekent dat je het verlangen opgeeft dat de mensen die jou schade hebben gedaan in je leven, gestraft zullen worden. Dit proces behelst zowel vergeving aan jezelf als aan je opvoeders voor wat er is gebeurd. Als je zowel dader als slachtoffer bent van mishandeling of misbruik, raad ik je aan eerst te werken aan vergeving van jezelf door jezelf en je Hogere Macht. Met vergeving vragen aan het slachtoffer kun je misschien beter wachten tot diegene er zelf mee komt. Dit kan in strijd lijken met wat sommige godsdiensten zeggen, maar als het gaat om ernstige mishandelingsituaties en de dader gaat in een prematuur stadium om vergeving vragen, kan dit de situatie voor het slachtoffer verergeren terwijl de dader zich er zelf beter door voelt.

Correctie van de verwrongen manier van denken van de relatieverslaafde:1. Relatieverslaafden die de confrontatie aangaan met het derde codependency symptoom - problemen hebben met het je bewust zijn en erkennen van je realiteit - moeten ook de confrontatie aangaan met verschillende verwrongen denkbeelden en verwachtingen. Bijv. de verwachting dat iemand altijd warme gevoelens en zorg voor je heeft (warm personal regard). Voor een kind is het misschien redelijk om een dergelijke verwachting te hebben, maar niet voor een volwassene. Genezing houdt in dat je leert accepteren en waarderen dat je dit af en toe krijgt. Je zult merken dat je dit het meest krijgt als jouw ware zelf is zoals je partner wil dat je bent. En ook als jouw systeem van waarden samenvalt met de waarden van je partner. Genezing van je relatieverslaving houdt in dat je je waarden (je realiteit) niet meer aanpast aan die van anderen om goedkeuring en waardering te krijgen. Relatieverslaafden moeten leren accepteren dat anderen hun keuzes, mening of gevoelens over iets misschien niet leuk vinden. Je leert begrijpen dat je waarschijnlijk geen warme aandacht en waardering krijgt als je manier van zijn of doen niet overeenkomt met het waardensysteem van een ander of als het niet is hoe hij of zij wil dat jij bent. Ook al kan deze keus goed zijn voor jou, als het anderen geen prettig gevoel geeft zullen ze het ook niet leuk

22

vinden, maar het desondanks toch respecteren als jouw keus en jouw recht om te bepalen hoe jij je leven wilt leven. Met gezonde grenzen weet je dat, je accepteert het en gaat door met te zijn wie je bent, waarbij je het idee dat een ander alles aan je leuk moet vinden loslaat. Je leert dat de belangrijkste persoon in je leven, de enige die jou altijd warme persoonlijke aandacht en zorg kan geven jijzelf bent. Je leert die bevestiging in jezelf te zoeken en te ervaren.2. Relatieverslaafden moeten leren anderen niet als te belangrijk, te machtig en perfect te zien (als Hogere Macht). Alle mensen zijn ‘perfect imperfect’, hebben evenveel waarde en zijn even belangrijk.3. Relatieverslaafden moeten het idee afleren dat een ander de zorg op zich zal nemen om aan hun behoeften te voldoen. Dit klopt voor een kind, maar als volwassenen hebben we allemaal zelf de verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat onze behoeften en wensen worden vervuld.

Correctie van de verwrongen manier van denken van de vermijdingsverslaafde:1. Vermijdingsverslaafden hebben verwrongen ideeën over intimiteit. Door hun ervaringen in hun jeugd hebben ze geleerd dat intimiteit betekent dat iemand hem claimt, over zijn grenzen gaat en op een manier met hem omgaat waardoor hij het gevoel heeft zichzelf te verliezen. Ze moeten leren wat gezonde intimiteit inhoudt: het delen van je realiteit met een ander en omgekeerd, waarbij grenzen worden gehanteerd waardoor er geen verstrengeling of andere destructieve manieren van omgaan met elkaar kunnen plaatsvinden. Doordat vermijdingsverslaafden niet makkelijk details over hun gedachten, gevoelens, behoeften en wensen prijsgeven, uit angst dat de ander die informatie zal gebruiken om hem te manipuleren en macht over hem uit te oefenen, hebben ze vaak het contact met zichzelf verloren op een of meer gebieden van hun realiteit, zodat ze vaak niet eens weten wat ze voelen of denken over iets.Na genezing van het derde en tweede codependency symptoom (je eigen realiteit kennen en gezonde grenzen hebben) zal de vermijdingsverslaafde veel beter in staat zijn zijn realiteit te delen op een veilige manier. Ze kunnen leren met datgene wat ze van de ander horen mee te gaan, of er verder niet op in te gaan en het los te laten met het idee dat dat de realiteit van de ander is en verder niet. Dit is wel veel moeilijker als de relatieverslaafde partner niet bezig is met dit genezingproces, en steeds pogingen zal doen hem te verstrikken en intieme informatie juist zal gebruiken om hem te manipuleren en macht over hem uit te oefenen. Een deel van zijn probleem om intiem te zijn met zijn partner ligt dan dus bij die partner.2. Een ander verwrongen idee van de vermijdingsverslaafde is dat hij denkt dat hij in een relatie de zorg op zich moet nemen voor de behoeften van zijn partner, en dat als hij dit niet doet, zijn partner geen interesse meer zal hebben in een relatie met hem. In een gezonde relatie is het niet onze taak de zorg op ons te nemen voor de behoeften van de ander; als volwassenen hebben we allemaal zelf de verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat onze behoeften en wensen worden vervuld.3. Veel vermijdingsverslaafden denken dat een behoeftig, afhankelijk iemand veilig is en iemand waar je macht over kunt hebben. Dit idee moet je herzien, want een behoeftig, afhankelijk iemand is helemaal niet veilig. Zo iemand kan jou leegzuigen, willen dat je een soort ouderrol op je neemt en de zorg om aan al haar persoonlijke behoeften te voldoen. Dus je aangetrokken voelen tot zo iemand en er een relatie mee aangaan is gevaarlijk en helemaal niet veilig. Je moet leren beseffen dat je om veiligheid te creëren voor jezelf in relaties gebruik maakt van grenzen, en dus niet van de verminderde capaciteit van een ander en de mogelijkheid om macht over die ander te hebben.4. Vermijdingsverslaafden vinden het moeilijk verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen behoeften als de ander behoeftig is. Ze benadelen zichzelf om aan de behoeften van de ander te kunnen voldoen en dit leidt tot wrokgevoelens die vaak een rechtvaardiging zijn om een verslaving buiten de relatie te ontwikkelen. 5. Veel vermijdingsverslaafden hebben het idee dat iemand die behoeftig is minderwaardig is of minder waard is dan hij. Iemands kenmerken beoordelen als minderwaard is een

23

onderdeel van de ziekte codependency. Niemand heeft minder waarde dan een ander, we zijn allemaal even veel waard.

Leren het waardensysteem van een ander te accepteren.Voordat ik begon te genezen van mijn codependency symptomen was het heel moeilijk voor mij om conflicten over de verschillen tussen mijn waarden en die van mijn man te verdragen. Ik wilde dat hij die van hem veranderde zodat ik me prettig kon voelen. Hij groeide op in een Iers Katholiek gezin, ik in een protestants gezin van Duitse afkomst. Zijn waarden waren op sommige punten anders dan die van mij en ik had moeite met die van hem. Omgekeerd keek hij ook heel vreemd aan tegen de manier waarop ik met sommige dingen omging.Normen en waarden houden verband met hoe we denken dat de wereld in elkaar zou moeten zitten en hoe we ons zouden moeten gedragen. Als we buiten onze normen en waarden handelen voelen we ons schuldig. Als onze partner van ons verwacht dat we dat doen ontstaat er een conflict. Dit soort conflicten kunnen gaan over of abortus wel of niet oké is, geld lenen om dingen te kopen of alleen dingen kopen als je het geld ervoor hebt. De een kan het kopen van dure cosmetische middelen heel zinvol vinden, de ander belachelijke geldverspilling. De een kan het heel belangrijk vinden je aan tijdsafspraken te houden, de ander kan tijd niet zo belangrijk vinden en vaak te laat komen.Mensen oordelen vaak over het gedrag en de waarden van andere mensen, vinden die van de ander minder goed, minder waard. Dit is een codependency symptoom. Genezing houdt in de waarden en normen van de ander te erkennen en stoppen met te verwachten dat hij of zij zal veranderen, tenzij het gewelddadig is op wat voor manier dan ook. We moeten onze partner de ruimte geven te leven naar zijn eigen normen en waarden. En als dat heel sterk conflicteert met onze eigen waarden en normen, kan dat een goede reden zijn om met de relatie te stoppen. Hoewel, genezing van een verslaving houdt ook in het matigen van je waarden. Een sexverslaafde hecht veel waarde aan sex, een alcoholist hecht veel waarde aan drank, koopverslaafden hechten veel waarde aan leven op krediet enz. Deze dingen veranderen tijdens het genezingproces als de verslaafde stopt met obsessief dwangmatig gedrag en leert op een evenwichtiger manier naar deze dingen te kijken en ermee om te gaan. Dus als beide partners bezig zijn aan een genezingsproces is het misschien verstandig te wachten en te kijken op welke manier deze dingen veranderen voordat je besluit dat de waarden van je partner (rondom datgene waar hij aan verslaafd is) echt onaanvaardbaar voor je zijn.

Hoofdstuk 11 Teruggaan naar je relatieVolgens mij is het primaire doel van een relatie dat twee personen een band met elkaar aangaan en verbondenheid met elkaar ervaren door middel van intimiteit, zodat ze elkaar kunnen steunen om de lasten van het leven te verlichten en plezier van het leven te vergroten. Om een gezonde relatie te kunnen hebben moeten we een zekere mate van volwassenheid hebben op het gebied van eigenwaarde, het vermogen om grenzen te stellen, een gezond zelfgevoel, goed voor jezelf kunnen zorgen en het vermogen wie je bent met de ander te delen op een gezonde manier (op gepaste manier, op geschikte momenten). M.a.w. genezing van de codependency kernsymptomen is nodig om een volwassen relatie met gezonde intimiteit te kunnen hebben.Het volgende deel gaat over teruggaan naar de relatie en die fase houdt in dat je leert twee verzoeken te doen: het verzoek om intimiteit en het verzoek om steun. En wel op een verbale, directe en duidelijke manier. Daarnaast leren we te reageren op de verzoeken om intimiteit en steun van onze partner.

Verzoek om intimiteit:Intimiteit betekent je realiteit met elkaar delen zonder te oordelen, op het gebied van: 1) je lichaam, 2) je denken en 3) je gevoelens.1. Fysieke intimiteit: allerlei manieren van fysiek contact om affectie te tonen zonder sexuele gevoelens op te roepen, bijv. ‘wil je me een knuffel geven?’ (en niet ‘mag ik jou een knuffel geven?’), ‘wil je m’n hand vasthouden?’.

24

Sexuele intimiteit: allerlei manieren van fysiek contact met de bedoeling sexuele opwinding en gevoelens te creëren, bijv. ‘wil je met me vrijen vanavond?’2. Je gedachten over iets met elkaar delen, naar elkaar luisteren. Het is belangrijk duidelijk te laten merken dat je het over je eigen mening hebt en dat dit niet betekent dat de ander hier ook op die manier over zou moeten denken. Verzoek: ‘Ik zou met je over … willen praten, ben je bereid daarover met me te praten? ‘, of: ‘Zou je om 7 uur samen met me willen ontbijten, zodat we kunnen praten over de verbouwing van onze keuken?’, of: ‘Ik heb erover nagedacht hoe we meer privacy kunnen hebben apart van de kinderen, zou je daar met me over willen praten?’3. Intimiteit van denken en voelen gaan vaak samen. Als we onze gedachten over iets delen, worden onze gevoelens erover ook vaak duidelijk. Een verzoek zou kunnen zijn: ‘Zou je naar me willen luisteren als ik mijn gevoelens vertel over wat er zojuist gebeurde?’, of: ‘Zou jij me willen vertellen wat je aan gevoelens ervaarde bij wat er zojuist gebeurde?’ Verzoek om steun:Dit betekent je partner vragen je te helpen bij het vervullen van een van je behoeften of wensen. Bijv. ‘Ik heb zin om naar de film te gaan, wil je met me meegaan?’. Een verzoek bij een lichamelijke behoefte kan zijn: ‘Wil je even naar mijn vinger kijken en de splinter eruit halen?’, of een verzoek om op je rug te krabben, je nek te masseren, een pleister te plakken waar je zelf niet bij kunt. Een verzoek om emotionele steun kan zijn: ‘Wil je met me meegaan naar de diploma-uitreiking van mijn zoon? Ik heb behoefte aan steun van jou als ik mijn ex en zijn familie tegenkom‘. Of: ‘Wil je met me mee gaan winkelen, ik wil dat je kijkt of dat pak mij staat, ik wil weten wat je ervan vindt?’

Deze manier van omgaan met elkaar heeft de bedoeling te leren je behoeften kenbaar te maken - en niet de ander te manipuleren en hem te dwingen jouw zin te doen - zodat de ander zelf kan besluiten of hij aan dat verzoek wil voldoen of niet. Hierna volgen tips voor hoe je op dergelijke verzoeken zou kunnen reageren.

1. Wees aanwezig2. Geef aandacht3. Spreek de waarheid4. Vraag om wat je nodig hebt en wilt5. Laat de uitkomst los6. Leer je partners ‘nee’ te vieren7. Hou bij wat je krijgt

Bij 1. Dit betekent dat je nu, nadat je je relatie ‘on hold’ hebt gehad, zorgt dat je meer samen bent en samen doet. Bijv. als je apart was gaan wonen dat je nu weer samen gaat wonen. Of als je bent blijven samenwonen, dat je nu weer wat vaker samen uit eten gaat.

Bij 2. Luister actief als je partner vertelt wat er met hem gebeurt.

Bij 3. Je hoeft elkaar niet alles te vertellen, maar wees wel helemaal eerlijk over de dingen die je wel vertelt. Als je partner je om informatie vraagt over iets wat je niet wilt vertellen, zeg dan gewoon: ‘daar wil ik niet over praten’.

Bij 4. Maak bij je verzoeken om intimiteit of steun duidelijk wat je precies wilt en wat je zou willen dat je partner deed om je te helpen die behoefte of wens te vervullen.

Bij 5. Het gaat erom dat je leert je bewust te zijn van wat je precies wilt en daar om te vragen aan je partner, in tegenstelling tot al die verkapte, versluierde manieren om je wensen kenbaar te maken die zo moeilijk zijn voor de ander om mee om te gaan en die zoveel misverstanden geven.

25

Wat het antwoord van je partner ook is op je verzoek, je houding zou zoiets moeten zijn als: ‘O dus dit is zijn reactie vandaag. Interessant’. Een ‘nee’ op je verzoek is geen afwijzing van jou als persoon. Ik weet dat dit heel moeilijk is, maar op deze manier leer je je focus weg te houden van je neiging om te manipuleren om je zin te krijgen. Het kostte mij veel moeite en moed om gewoon een verzoek uit te spreken en dan een stap achteruit te doen.

Bij 6. Als je geneest en volwassener wordt, besef je dat het belangrijk is dat je partner af en toe nee zegt in zijn eigen belang en om voor zichzelf te kunnen zorgen. Je kunt leren dat het geen persoonlijke afwijzing van jou is en blij zijn met het feit dat je partner goed voor zichzelf leert zorgen, ook al is de afwijzing niet zo prettig voor jou. Je kunt dat makkelijker accepteren omdat je nu zelf hebt geleerd beter voor jezelf te zorgen.

Bij 7. In plaats van te proberen ‘ja’ als antwoord te krijgen op je verzoek, of je vraag steeds te herhalen omdat je zijn antwoord niet leuk vindt, noteer je welke verzoeken je doet en welke antwoorden je daarop krijgt, zodat je na een tijdje kunt zien hoe vaak er wel en niet aan je verzoeken wordt voldaan. Deze informatie kan je helpen bij het bepalen of je met deze partner door wilt gaan of niet. Het heeft geen zin om deze score te gaan bijhouden voordat je begonnen bent met de genezing van je codependency symptomen en je nog niet vertrouwd bent met het gevoel zelf verantwoordelijkheid te dragen voor je eigen behoeften en wensen. Bovendien zijn we dan nog niet in staat om al die dingen waar onze partner wel aan onze behoeften voldoet werkelijk te zien en de waarde ervan bewust te ervaren.

Hoe bepaal je hoe je reageert op een verzoek, welke criteria leg je aan, nu je hebt afgeleerd een people-pleaser te zijn? Zeg ja als het maar een kleine opoffering voor je is, en nee als het een grotere opoffering voor je is, bijv. als je jezelf ermee pijn doet. Ga hier bewust mee om.

Nog wat richtlijnen:1. Als je de confrontatie aangaat met je partner, doe dan niet of jij gelijk hebt en hij ongelijk heeft, maar zeg alleen wat er is gebeurd en wat jouw gevoelens erover zijn.2. Als je partner jou confronteert met bepaald gedrag van jou, ga dan niet zeggen dat hij zelf ook zoiets deed vorige week. Wat hij vorige week deed doet nu niet ter zake.3. We hebben allemaal onze eigen waarneming en die verschilt van elkaar. Als hij zegt ‘wat is dat mooi groen’ en jij vindt het blauw, zeg dan niet ‘het is niet groen maar blauw’. De ander zijn eigen manier van waarneming laten hebben voelt voor de ander als liefde. En ik heb ook vaak genoeg gehad dat ik later keek en dacht: ‘het is eigenlijk best groen’.4. Dreig niet met weggaan in een ruzie, en zeg geen dingen als: ‘misschien zouden we helemaal geen relatie moeten hebben’. 5. Communiceer in vier of minder zinnen. Dus denk er van tevoren over na wat je wilt zeggen. En:- Vermijd klagen.- Vermijd verwijten, wat suggereert dat de een gelijk heeft en de ander ongelijk. Klagen en verwijten maakt het voor de ander moeilijk om te luisteren naar wat je zegt, ook al is het redelijk.- Vermijd uitleggen waarom je doet wat je doet. Soms daagt iemand een ander uit en vraagt om uitleg waarom die ander iets doet. Je hoeft daar niet op te reageren met uitleg of verdediging. Volwassenen hoeven elkaar niet uit te leggen of te verantwoorden waarom ze iets doen. Als je jezelf gaat uitleggen, verslapt de aandacht van de ander omdat hij het gevoel heeft een preek te krijgen of dat er iets wordt verdoezeld. Niemand vindt het leuk een preek te krijgen en vooral vermijdingsverslaafden zijn hier hypergevoelig voor.

Deze richtlijnen zijn voor jou. Bemoei je er niet mee of je partner hier ook op let of ze hanteert. Als je ze zelf hanteert zul je vooruitgaan in je eigen functioneren.

26

Intellect is het primaire gereedschap voor genezing. Veel emoties worden veroorzaakt door ons denken. Eerst denk je misschien dat je het slachtoffer bent van een situatie, waardoor een storm van emoties opsteekt. Maar als je er rationeel en logisch over nadenkt en verantwoordelijkheid neemt voor wat er bij jou van binnen gebeurt, kun je ervoor zorgen dat het niet zo’n toxic ervaring voor je wordt. Het hielp mij om, als ik weer de neiging had om in die intense manier van denken te schieten, een observerende houding aan te nemen en te denken: ‘interessant dat mijn partner nu zo verwijtend is’, of wat hij dan ook doet.Maar dit betekent niet dat je geen emoties meer zou moeten hebben. Het is goed om emoties te hebben en er op een volwassen manier mee om te gaan. Mensen die aan het genezen zijn reageren niet meer zo impulsief vanuit hun emoties. Het beste is om eerst zelf iets te doen met je intense emoties als je die hebt, en ze pas daarna naar buiten te brengen in de relatie, met gezonde zelfcontrole en gepast gedrag waar je bewust voor gekozen hebt. Een relatie zal zelden goed gaan als een van beide partners regelmatig zijn of haar emoties over de ander uitstort.Codependents kunnen makkelijk in een ‘kindbewustzijn’ schieten (sink into child ego state) als de situatie in het heden emoties triggert van ervaringen uit de kindertijd die onvoldoende verwerkt zijn. Als dat gebeurt voelen we ons klein en kwetsbaar en gaan in de verdediging. Ook als je aan het genezen bent kunnen deze emoties uit je kindertijd naar boven blijven komen, maar je kunt ze dan uitstorten bij een sponsor of vrienden die er op een volwassen manier naar kunnen luisteren. Hiermee kun je voorkomen dat je deze sterke emoties uit je kindertijd gebruikt om intensiteit te creëren in je genezende relatie.Ik heb genezende codependents vaak horen vertellen hoe ze eerder thuiskwamen dan hun partner en snel een vriendin belden om hun boosheid te uiten over iets van hun partner, en op die manier de emotionele intensiteit onschadelijk te maken en hun partner daarna op een vriendelijke manier te kunnen aanspreken. (Ik, Anna, wil hier de suggestie geven om er een gewoonte van te maken intense gevoelens te uiten op papier: eerst al je emoties op een ongeremde, ongecontroleerde manier en daarna ook je gedachten en inzicht over de situatie en je gevoelens. Dit is niet alleen een manier om gevoelens kwijt te kunnen en onschadelijk te maken, maar ook om veel inzicht te krijgen over jezelf wie je bent, dus om jezelf beter te leren kennen.)

Zelfs gezonde, redelijke mensen storten hun emoties wel es uit over een ander. Ik wil je hier alleen voor waarschuwen en aanraden hier voor uit te kijken, er is geen perfectie, ook niet na genezing. Maar waar het om gaat is dat je gezonder wordt en meer greep krijgt op je leven, dat je een bewustere partner wordt in de relatie die verantwoordelijkheid draagt voor zichzelf, ongeacht of je partner dat nou ook doet of niet.

Als je geen relatie hebt om naar terug te gaan, kun je proberen iemand te vinden om mee om te gaan, een vriendschap op te bouwen, iemand die geen serieuze relatie met een ander heeft en die beschikbaar is voor een gezonde relatie met jou. Maar ik raad je aan geen sex te hebben met die persoon. Het is belangrijk dat je leert genieten van het contact met de persoon die hij is, voordat je begint met sexuele intimiteit. Omdat je geen ervaring hebt met op een gezonde manier in een relatie zijn, heb je al je vermogens nodig om helder en alert te zijn om te kunnen zien wat er precies gebeurt tussen jou en die ander. Als de sexuele relatie is geactiveerd, wordt het veel moeilijker om helder te denken. Je drang om intiemer te zijn blokkeert subtielere aspecten van met elkaar omgaan en maakt dat belangrijke informatie over het gedrag van de ander niet tot je doordringt. En dit maakt het ook moeilijker om te zien wat zich afspeelt op andere gebieden in de relatie, zoals op intellectueel en emotioneel gebied, en andere dingen die belangrijk zijn om te bepalen of je wel bij elkaar past op het gebied van lichamelijk contact en de manier van met elkaar omgaan. Natuurlijk kan er sprake zijn van sexuele gevoelens in de relatie, maar die moet je bij jezelf houden en eerst de andere vormen van intimiteit onderzoeken en opbouwen. Zo kun je bijvoorbeeld ontdekken dat de vriendschap niet werkt omdat je merkt dat deze persoon aan veel van je verzoeken niet kan of wil voldoen, of dat je zijn verzoeken moeilijk of ongepast vindt. Stop er dan mee en ga op zoek naar een ander. Dit kan voor een relatieverslaafde een heel moeilijke

27

beslissing zijn, maar als je het doet is het ook een grote stap in de richting van genezing en een sterker gevoel van eigenwaarde.

Er zijn heel veel gezonde, evenwichtige mensen in de wereld. Die hebben we aldoor niet gezien omdat ze ons niet aantrokken en we zo bezig waren met onze co-verslaafde relaties, maar ook omdat zulke mensen meestal niet met ons willen omgaan. Al die chaos en intensiteit van ons is moeilijk voor hen en stoot ze af. Een van de pijnlijke aspecten van genezing is als je je hiervan bewust wordt. Als we vorderen in onze genezing, zullen we ontdekken dat veel van onze vrienden zelf ook ziek zijn. Het is belangrijk ze niet te veroordelen en te beseffen dat we zelf ook zo zijn geweest. Maar ook omdat het feit dat een ander ziek is niet onze zaak is. Het is onze taak om uit te zoeken wat het contact met die ander voor effect heeft op ons en onze genezing, en om afstand te nemen van die persoon als het onze genezing belemmert.Dit is een van de verliezen die we tegenkomen in ons genezingsproces. Ik merk zelf dat ik het heel moeilijk vind om contact te hebben met mensen die deze ziekte nog hebben als ze die sterke intensiteit hebben.

DEEL 3 EEN GEZONDE RELATIE

Hoofdstuk 12 Kenmerken van een gezonde relatieAls je je hebt losgemaakt van iemand waar je aan verslaafd was en aan de genezing van je codependency symptomen hebt gewerkt, heb je een mate van volwassenheid bereikt die je daarvoor nog niet had. Hierdoor ga je op een andere manier leven. Je relatie met jezelf is verbeterd en daardoor ga je ook op een andere manier met andere mensen om.

Kenmerken van een gezonde relatie:1. Partners kijken naar elkaar op een realistische manier en zijn in staat te zien wie de ander werkelijk is. Janet Hurley zou zeggen: jullie beiden zijn aanwezig, geven aandacht, spreken de waarheid, vragen om wat je nodig hebt en wilt en laten de uitkomst los (zie hoofdstuk 11).Je weet en erkent dat je partner een gewoon mens is (niet perfect), iemand met fouten en je leert wat realistisch is om te verwachten. Als je partner op een aanvallende manier praat en je grenzen schendt, kun je daarmee omgaan zonder al te veel stress te ervaren.We doen allemaal wel eens aanvallend. We kunnen externe grenzen schenden, fysiek of sexueel, en we kunnen interne grenzen schenden, intellectueel, emotioneel en spiritueel. De interne grenzen worden waarschijnlijk het meest geschonden. Dit gebeurt bijvoorbeeld als iemand van een ander perfectie verwacht, tegen de ander schreeuwt, sarcastisch doet, of de ander belachelijk maakt, uitscheldt, of controleert. Perfectie van je dochter verwachten zegt haar bijvoorbeeld dat ze niet goed is zoals ze is, en dat veroorzaakt schaamte en faalgevoelens. Omdat niemand perfect is, is perfectie verwachten onredelijk en mishandeling.In een gezonde relatie kun je beiden omgaan met incidentele schendingen van grenzen, zonder dat je meteen je partner weg wil doen of jezelf minderwaardig te voelen, maar je accepteert het geen van beiden als maatstaf.Je weet beiden waar je grens ligt voor je zelfgevoel en gevoel van eigenwaarde (waarmee ik bedoel datgene wat je niet zou accepteren, waarvoor je liever de relatie zou verlaten dan het mee te maken).

2. Beide partners nemen verantwoordelijkheid voor hun eigen persoonlijke ontwikkeling en groei.

Je probeert steeds jezelf bevestiging en waardering te geven (en dat te oefenen), vooral in conflicten met je partner. Geen van beiden verwacht dit voortdurend van de ander te krijgen.

28

Je bent beiden verantwoordelijk voor je eigen grenzen en zelfbescherming, vooral in conflicten met je partner. Je kunt beiden goed luisteren omdat je de binnenkomende informatie kunt ‘filteren’, waardoor je in staat bent te luisteren en echt te horen wat de ander zegt.

Je neemt beiden verantwoordelijkheid voor het je bewust zijn en op een gepaste en doeltreffende manier delen van je fysieke, intellectuele, emotionele en spirituele realiteit.

Je neemt beiden verantwoordelijkheid voor het je bewust zijn van je behoeften en wensen, en ook het weten wanneer, hoe en met wie je die moet delen. Ook al is er een onderlinge afhankelijkheid tussen jou en je partner, je hebt beiden ook andere bronnen van steun (zoals sponsors, vrienden, deelnemers van de Twaalf Stappen groepen of andere supportgroepen) tot wie je je kunt wenden als je partner een verzoek om steun van jou afwijst.

Je neemt beiden verantwoordelijkheid voor het leren ervaren en uiten van je realiteit op een beheerste manier. Geen van beiden hoeft het toe te laten als de ander zich uit op een extreme manier.

3. Beide partners nemen de verantwoordelijkheid elkaar te benaderen vanuit de toestand van volwassen bewustzijn (niet vanuit kindbewustzijn). Gezonde mensen hebben volwassen reacties op de dingen die gebeuren. Ook al kunnen ze af en toe kinderemoties ervaren, ze zijn in staat om zichzelf ‘terug te praten’ naar hun volwassen bewustzijn. Er kunnen kinderemoties worden getriggerd, maar het is jouw verantwoordelijkheid om niet vanuit dat kindbewustzijn te reageren op de ander, maar op een volwassen manier te communiceren over wat er met je gebeurt en zelf een manier te vinden om van kindbewustzijn terug te komen in je volwassen bewustzijn. Mensen in het genezingsproces ontwikkelen een manier om met hun innerlijke kind te praten en ervoor te zorgen. (commentaar van Anna: in ‘Hoe het werkt’ op mijn website kun je lezen hoe je dat kunt leren)Ook al is het iets wat je partner heeft gezegd of gedaan waardoor je in je kindbewustzijn schoot en waardoor je nu al deze emoties ervaart, hij is niet degene die jou het oorspronkelijke kindertrauma heeft bezorgd waar deze emoties vandaan komen; hij is niet verantwoordelijk voor dat kindertrauma en de gevolgen daarvan.

4. Beide partners zijn in staat te focussen op de oplossing van problemen.In ieder leven komen steeds problemen voor die moeten worden opgelost. In een gezonde relatie ben je beiden in staat je erop te richten het probleem zo efficiënt mogelijk op te lossen. En beiden verantwoordelijkheid te nemen voor wat je hebt afgesproken te doen. Geen van beiden hoeft gelijk of ongelijk te hebben. Als partners in een relatie proberen zichzelf te rechtvaardigen of gelijk te hebben, is genezing kennelijk met vakantie.

5. Beide partners kunnen intiem zijn en de ander een redelijke hoeveelheid tijd steunen.Als een van beiden een behoefte of wens uit, kan de ander zo veel mogelijk steun geven zonder over zijn of haar eigen grenzen te gaan en zonder iets te doen wat de steunvrager zelf zou moeten doen. In een gezonde relatie is dit geen éénrichtingverkeer; de ene dag helpt de een de ander, de andere dag omgekeerd enz..

6. Beide partners hebben een leven van ‘rijkdom’ gecreëerd (‘abundance’).Voor mij is er een onderling verband tussen waarde, macht (power) en rijkdom. Waarde en macht vermeerderen en verminderen op een synergetische manier. Als we onszelf meer waarderen, geven we onszelf ook meer macht (we empower ourselves). Dat wil zeggen, ons gevoel van competentie om voor onszelf te zorgen wordt sterker. Omgekeerd vermindert ons gevoel van eigenwaarde als we ons gevoel van macht verminderen doordat we niet goed voor onszelf zorgen. Hier volgen twee manieren om een gevoel van eigenwaarde of zelfwaardering te genereren:

29

1) maak keuzes ten gunste van jezelf; en 2) handel vanuit een gevoel van zorg en liefde voor jezelf, in plaats van om een ander te straffen, bijv. omdat hij niet voor je zorgt, je niet respecteert of je kwetst. Als je stopt met het projecteren van je eigen ontkende gevoelens, zul je misschien ontdekken dat hij datgene wat jij zo vervelend vindt niet doet om jou te kwetsen maar om aan een behoefte van hemzelf te voldoen. Als we goed voor onszelf zorgen en ons gevoel van eigenwaarde en macht op niveau houden, lijken we ook allerlei vormen van ‘rijkdom’ aan te trekken: vriendschap, geld, vrede, energie. En deze rijkdom versterkt ook weer ons gevoel van macht en eigenwaarde.

7. Beide partners kunnen onderhandelen en compromissen accepteren.Als je gevoel van eigenwaarde, macht en rijkdom stijgt, is het makkelijker te accepteren dat je niet aldoor je zin krijgt. Dan hoeft het niet allemaal meer precies te zijn zoals jij het wilt. Janet Hurley zegt: je opereert dan niet meer vanuit schaarste maar vanuit rijkdom, waardoor compromissen niet meer voelen alsof je iets wordt afgenomen. Je kunt beiden de spanning die je voelt als er maar voor een deel aan je behoeften of wensen wordt voldaan goed verdragen. En je kunt beiden het gevoel verdragen dat je voelt als je partner opereert volgens zijn eigen waarden (die anders zijn dan die van jou), zolang het maar niet over jouw grenzen gaat (as long as it is not abusive).

8. Beide partners kunnen van de ander genieten ondanks de verschillen tussen hen.Je bent beiden in staat de positieve kanten van je partner in het oog te houden, tegen de achtergrond van zijn niet zo leuke kanten. Je hebt het niet nodig te manipuleren en macht over de ander uit te oefenen om jezelf prettig te kunnen voelen. Je bent in staat je goed te voelen doordat je in staat bent goed voor jezelf te zorgen (o.a. door dingen los te laten die in het verleden zijn gebeurd). Hoe beter je in staat bent voor jezelf te zorgen, hoe beter je in staat bent je partner te laten zijn wie hij is en je daar zelf prettig bij te voelen.

9. Beide partners kunnen communiceren op een eenvoudige, directe manier.Beide partners nemen de verantwoordelijkheid om hun behoefte aan intimiteit en steun op een duidelijke, onomwonden manier kenbaar te maken, en ook om dat zo kort mogelijk te doen (niet langer dan vier zinnen), zoals beschreven in hoofdstuk 11.

Het hebben van onrealistische verwachtingen kan veel problemen geven. Dit gebeurt ook vaak op het moment dat we teruggaan naar onze relatie of een nieuwe relatie aangaan.Een van de kenmerken van disfunctioneel denken van codependents is dat ze denken in extremen. Bijv. als de telefoonrekening een tijd veel te hoog is, om dan helemaal geen ‘long distance’ gesprekken meer te doen, of de telefoon helemaal af te sluiten. Op dezelfde manier denken sommige mensen dat als verlating of verstrikt zijn, of werk, kerk of andere activiteiten om intimiteit te vermijden de reden was van hun relatieproblemen, dat de oplossing dan is dat de partner niet meer alleen uit mag, moet stoppen met die baan, of helemaal niet meer naar de kerk gaan, dus het andere uiterste. Dit is zwart-wit denken, en het zijn bovendien onrealistische verwachtingen.Als je teruggaat naar je relatie of een nieuwe relatie aangaat, en het genezingsproces van je verslavingen en codependency symptomen is al wat gevorderd, is het makkelijker om je eigen verwrongen en onrealistische verwachtingen in de relatie te herkennen. Het kan de reden zijn waarom je problemen ervaart in je relatie. Als er problemen zijn, kijk dan of er sprake is van onvervulde behoeften voor jou en daarna of de verwachtingen die je hebt wel realistisch zijn.

Hoofdstuk 13 Onrealistische verwachtingen (door Pat Mellody, de echtgenoot van Pia)

Mij wordt wel es verweten dat ik cynisch ben over relaties, en misschien benader ik relaties met wat meer scepsis dan andere mensen. Maar diep van binnen vind ik relaties iets heel moois. Wat andere mensen doet denken dat ik cynisch ben is wellicht mijn geloof dat wat

30

veel genezende mensen hopen en verwachten te vinden in een relatie gewoon niet realistisch is voor iedereen. Ik heb gemerkt dat als sprekers vertellen wat mogelijk is in een relatie, mensen de neiging hebben te denken dat al die dingen ook zullen gebeuren in hun leven. Sommigen gaan zelfs zo ver te denken dat als ze al deze dingen niet de hele tijd in hun relatie ervaren, het waarschijnlijk geen goeie relatie is en ze er beter een eind aan kunnen maken.

Een relatie vereist vertrouwen. Problemen ontstaan als we niet erkennen dat vertrouwen niet een besluit is, maar het gevolg van bepaalde acties. Vertrouwen is het gevolg van een aantal genomen risico’s die geen nare gevolgen hebben gehad. Ik zou het zo willen zeggen: ‘neem wat risico’s in het proces, en als je niet gekwetst wordt, vertrouw het dan’. Maar onrealis-tische verwachtingen, waar niet over gepraat is, kunnen leiden tot pijn als je risico’s neemt, en die pijn kan ertoe leiden dat je in de toekomst geen risico’s meer wilt nemen.

Onrealistische verwachtingen:1. De verwachting dat als je maar genoeg genezen bent, je ook in staat zult zijn de Perfecte Partner te herkennen en aan te trekken.Wat voor relatie we ook aangaan, er zullen altijd positieve en negatieve kanten zijn. Als je je dit niet realiseert is de teleurstelling al ingebouwd. Genezing betekent verbetering, geen perfectie.Voor mij was een belangrijke stap te begrijpen dat bij genezing de reis het doel is. Deze reis houdt in: dagelijks, iedere dag opnieuw op een bewuste, evenwichtige, prettige manier leven, doen wat je kunt om te genezen, zo veel mogelijk eerlijk zijn en op een integere manier met anderen omgaan. Deze weg volgen leidt naar verbetering en groei.

2. Dat je gefaald hebt als er een einde komt aan een relatie.Als je het gevoel hebt dat je gefaald hebt als een relatie mislukt is, wordt daten ook een veel riskantere bezigheid. Maar bekijk het eens zo: stel dat twee mensen een relatie aangaan en dat ze kijken en onderhandelen of ze een leven samen zouden kunnen opbouwen. Na een tijdje, nadat ze zichzelf en de ander beter hebben leren kennen, besluit een van beiden dat een commitment voor het leven niet zo’n goed idee is en zet er een punt achter. Dan is zo’n ervaring samen toch eigenlijk heel waardevol en succesvol. Ze zijn samen een proces aangegaan; ze hebben ermee geëxperimenteerd; ze hebben dingen geleerd over hoe ze beiden opereren in een relatie en wat ze kunnen verdragen en wat niet; ze hebben ontdekt dat het niet in hun beider belang was om ermee door te gaan; en stopten.Een realistischer manier om naar relaties te kijken is het te zien als een leerschool.

3. Het idee dat mensen in gezonde relaties al hun problemen oplossen door er redelijk en rationeel over te praten.Het is volgens mij een misvatting dat als twee mensen maar lang genoeg samen zijn, ze elkaar zo goed kennen dat ruzie niet meer voorkomt. Ik denk dat het onmogelijk is een relatie te hebben waarin geen meningsverschillen, conflicten of ruzies zijn, waarbij de partners helemaal verkeerd begrijpen wat de ander zegt of doet. Ik heb het idee dat veel ruzies het volgende patroon volgen: de ene partner zegt iets waardoor de ander zich aangevallen voelt. Ze praten erover in ongeveer twee zinnen en vergeten daarna het onderwerp waar de ruzie over begon. Dan komt irrationaliteit om de hoek kijken en beginnen ze elkaar te kwetsen en omlaag te halen om zelf gelijk te krijgen en de ruzie te ‘winnen’. Uiteindelijk zal een van beiden iets zeggen over het oorspronkelijke onderwerp dat wel weer redelijk rationeel en objectief is, en niet verwijtend, waardoor de irrationele energie begint te verdwijnen. Daarna zullen ze misschien weer doorgaan met de discussie over het oorspronkelijke onderwerp op een productieve manier.Vergeet niet dat we allemaal onze karakteristieke gevoeligheden meenemen in een relatie. Zo reageer ik vaak boos en irrationeel als ik het gevoel heb dat ik niet gehoord word. Als iemand verkeerd begrijpt wat ik zeg, krijg ik het gevoel dat hij of zij het opzettelijk doet, en dan wil ik hem veranderen en zorgen dat hij gaat denken zoals ik. En mijn boosheid daarover

31

neemt dan de plaats in van mijn boosheid over waar de ruzie oorspronkelijk over ging. Ik geloof dat dit te maken heeft met dingen die in mijn jeugd zijn gebeurd, want mijn emoties zijn veel heftiger dan normaal zou zijn in een dergelijke situatie. Dit is voor mij een handicap in mijn contact met andere mensen. En ondanks vele jaren van genezing waarin ik veel bewuster ben geworden en vooruit ben gegaan, ziet het er niet naar uit dat deze impulsieve manier van denken ook zal verbeteren, in elk geval niet zoals ik zou willen. Ik weet nu dat deze angst om verkeerd begrepen te worden in ruzies de kop op kan steken. En als dat nu gebeurt ben ik soms in staat om te zeggen: ‘daar ga ik weer’, mijzelf te corrigeren en vervolgens weer terug te gaan naar het oorspronkelijke spoor. Dus met dit bewustzijn en deze houding zie ik dat dit obstakel geen reden hoeft te zijn om een relatie te beëindigen.

4. Dat je in een gezonde relatie geen conflicten hebt over gedragscodes en waarden.Twee mensen kunnen dezelfde ideeën hebben over de gedragscodes en waarden die ze belangrijk vinden in de relatie, maar het is onrealistisch te denken dat ze daarbij ook hetzelfde beeld voor ogen hebben en het in de praktijk op dezelfde manier interpreteren.Laten we bijvoorbeeld es kijken naar waarden als: beschikbaarheid, plezier, onvoorwaardelijke liefde, sexuele trouw.Voor jou betekent beschikbaarheid misschien dat de ander altijd ruimte voor je maakt als je daar behoefte aan hebt. Maar dan verwacht je eigenlijk ook dat een ander weet wanneer een bepaalde behoefte echt heel belangrijk is en wanneer minder. Soms weet ik welke behoeften echt heel belangrijk zijn voor die persoon, maar soms ook niet. Soms zou ik willen dat Pia een aan/uit knop had en dat ik haar kon opbergen in de kast, en uit de kast halen en ‘aan’ zetten als ik haar nodig had, en haar weer ‘uit’ zetten en terugzetten in de kast als ik weer verder wilde om iets anders te gaan doen. Op die manier was ze altijd beschikbaar voor mij als ik haar nodig had, en hoefde ik niet bezig te zijn met wat zij nodig heeft en wil. Iets anders is plezier; wat je leuk vindt om te doen. Pia vindt het bijvoorbeeld heel leuk om te gaan winkelen en ik ga nog liever naar de tandarts dan winkelen, tenzij het is in de ijzerwinkel, wat ik leuk vind. Er zijn heel veel dingen die we niet allebei leuk vinden. We geven elkaar de ruimte om die dingen te doen, en we doen alleen die dingen samen die we allebei leuk vinden, zoals vliegen, tuinieren en nieuwe lezingen en behandelingsconcepten ontwikkelen.Iets anders wat moeilijk te definiëren is is onvoorwaardelijke liefde. Voor de een betekent dat: houden van een ander zoals hij of zij is, ongeacht wat. Voor een ander is het dat die ander alles kan doen zonder dat je kwaad wordt. Vaak hebben we het over liefde als we iets anders bedoelen: lust, sexuele aantrekkings-kracht, hartstocht. Sex is sex. Het kan tussen twee mensen in een liefdesrelatie, maar ook daarbuiten en zonder liefde. Sex kan voedend zijn in een liefdevolle relatie, het kan heel mooi zijn, maar het kan ook een soort aerobic-oefening zijn zonder iets met liefde te maken te hebben.Sexuele trouw is ook een begrip dat door mensen heel verschillend wordt ingevuld. Veel mensen beloven elkaar trouw als ze trouwen, maar bespreken niet wat ze daar precies onder verstaan. Ze trouwen eerst en daarna gaan ze pas onderhandelen over wat trouw is en wat ze willen. Ik denk dat het voor een gezonde relatie juist heel belangrijk is om op dit punt eerst overeenstemming te bereiken voordat je besluit of je wel een relatie met deze persoon wilt.

5. Dat intimiteit natuurlijk is en vanzelf ontstaat.Om intimiteit te kunnen ontwikkelen is het nodig dat beide partners gezonde grenzen hebben, een goed gevoel van eigenwaarde, dat ze in contact zijn met wie ze zijn en weten wanneer het gepast is om dat met de ander te delen en wanneer niet. En het is ook belangrijk dat de ander te vertrouwen is.Intimiteit ontwikkelen in een relatie vereist werk, toewijding, uithoudingsvermogen en de bereidheid om risico’s te nemen. Voor mij is het soms moeilijker om me kwetsbaar op te stellen bij iemand met wie ik heel close ben, dan met iemand die ik niet zo goed ken en die niet zoveel macht heeft in mijn leven.

32

De angst dat iemand ons zal kwetsen door informatie over ons tegen ons te gebruiken is niet ongegrond. Dit komt doordat we aldoor relaties zijn aangegaan met mensen bij wie het niet veilig was om informatie over onszelf te geven, en we zelf ook niet veilig waren voor onszelf. Pas als we een heel eind op weg zijn met onze genezing, leren we hoe we iets op een eerlijke manier kunnen uitvechten en worden we zelf iemand aan wie je kwetsbare informatie kunt toevertrouwen. Dus, hoewel het aan de ene kant heel fijn zou zijn om je veilig genoeg te voelen om diepe intimiteit te ervaren, is het in feite meestal ook een risico.

6. Dat al onze behoeften aldoor worden bevredigd.Hieronder volgt een lijst van behoeften en wensen die mensen genoemd hebben die ze belangrijk vinden in een relatie.Bereidheid tot compromissen IntimiteitInschikkelijkheid LoyaliteitBevestiging Liefde, passieBeschikbaarheid OnderhandelenGemeenschappelijke interesses OpenheidCommunicatie Een partnerVriendschap BetrouwbaarheidConfrontatie Respect voor grenzenTrouw SexPlezier VertrouwenGoed kunnen koken BereidheidEerlijkheid

Ik denk dat het allerbelangrijkste ingrediënt van een gezonde relatie - en dat vereist veel genezing - acceptatie is. Voor mij betekent dat ook dat ik accepteer dat mijn partner en ikzelf niet al deze eigenschappen (hierboven) hebben. Sommige heb ik meestal, sommige heb ik helemaal niet. Degene die ik heb, komen en gaan, afhankelijk van mijn niveau van genezing, mijn gevoeligheid en mate van bewust zijn van mijn eigen realiteit op dat moment.Genezing heeft volgens mij te maken met het vinden van een volwassen manier om dagelijks eerlijk te zijn met jezelf en anderen, en je op een evenwichtige manier prettig te voelen. Als codependents verwachten we vaak zelfs van onze genezing iets extreems. Als ons leven altijd heel serieus en met veel pijn en conflicten is geweest, willen we dat het als we genezen zijn constant vol vreugde, plezier en harmonie is. Maar het leven houdt ervaringen in van extreem pijnlijk tot extreem vreugdevol, maar meestal schommelt het daar ergens tussenin. We moeten accepteren dat het leven af en toe gewoon niet leuk is, niet omdat we codependent zijn, maar omdat dat voor iedereen zo is. Mijn leven is nu over het algemeen prettig en evenwichtig. Vroeger dacht ik dat vreugde de afwezigheid van pijn was, maar nu weet ik dat in een gezond iemand vreugde en pijn naast elkaar bestaan.

7. Het idee dat als er problemen zijn in de relatie je de relatie moet beëindigen.Als mensen aan een relatie beginnen en er zijn problemen, denken ze vaak dat ze ermee moeten stoppen. In sommige gevallen is dat inderdaad het beste, maar ik denk dat je moet uitkijken dat je niet te snel die conclusie trekt. Ik denk dat het goed is om goed te kijken welke behoeften wel worden vervuld en welke niet. Het zijn altijd de onvervulde behoeften die worden gezien en waar de nadruk op wordt gelegd, de vervulde behoeften worden niet gezien; je voelt ze niet omdat ze worden bevredigd. We worden niet gemotiveerd of gestimuleerd tot daden door vervulde behoeften, alleen door onvervulde behoeften. We zeggen vaak dat we een bepaalde behoefte niet hebben als het in feite om een behoefte gaat die bevredigd wordt. Het is dus belangrijk om je van beide bewust te worden voordat je de beslissing neemt een relatie te beëindigen.

33

De relatie evalueren:Als je overweegt een einde te maken aan een relatie raad ik je aan de volgende stappen te doen. Eerst kijk je naar de problemen in de relatie, daarna bekijk je welke dingen je kunt verdragen en welke niet. Je moet goed kijken of de problemen boven of onder de lijn zitten waar je je nog prettig voelt en waarbij niet. Dit is een punt waar we hulp van een therapeut bij kunnen gebruiken omdat we als kind niet hebben geleerd ons bewust te zijn van onze behoeften en wensen en daaraan te voldoen (kernsymptoom van codependency).Kijk of er voldoende veiligheid in de relatie is, fysiek, sexueel, intellectueel, spiritueel en emotioneel. Ik denk dat het niet verstandig is om in een relatie te blijven waarin sprake is van fysiek geweld. Fysiek geweld kan snel escaleren en bij de eerste tekenen van fysiek geweld moet je stappen ondernemen om veiligheid te creëren voor de andere gezinsleden.Bij emotioneel geweld denk ik dat het er vanaf hangt op welke manier en in welke mate. Bijv. als onze partner heel dichtbij staat (schending van fysieke grens) en schreeuwt (schending van emotionele grens) en dat dagelijks voorkomt. Dat is een extreme vorm van emotioneel geweld en is op een bepaalde manier nog erger dan fysiek geweld. Een minder extreme vorm is als onze partner een nare opmerking maakt over onze manier van koken, op een normale toon en een acceptabele afstand van ons vandaan. Dit zouden we kunnen verdragen als we sterke grenzen hebben en een sterk gevoel van eigenwaarde. We moeten kijken welke hulp we nodig hebben bij dit proces van door onze ontkenning heen breken en onderzoeken en vaststellen wat we wel en niet kunnen verdragen en acceptabel vinden.Verder moet je kijken welke dingen in de relatie veel vreugde en bevrediging geven. Sommige partners kunnen heel goed samen kinderen opvoeden, of met financiën omgaan, of zijn heel steunend voor elkaar in hun werk.Tijdens de evaluatiefase maken beide partners een lijst van dingen die positief zijn en boven de lijn van wat prettig is, en welke dingen daaronder zijn. Daarna kun je gaan onderhandelen over de punten onder de lijn, het dichtst bij de lijn. Je vraagt: ‘kunnen we hieraan werken? zijn deze punten onderhandelbaar?’ Daarna, als je ook de punten hebt besproken die je als onacceptabel had aangemerkt, heb je veel meer informatie om te kunnen besluiten of je in de relatie wil blijven of niet.

Om realistische verwachtingen te ontwikkelen en ook te behouden, moeten we de manier waarop we naar dingen kijken veranderen. We moeten op een andere manier met mensen leren omgaan. Eerst door wat minder kritisch naar onszelf en anderen te kijken. Het is heel goed om hierbij de hulp van een sponsor of therapeut of iemand anders te hebben die ons feedback kan geven en ons confronteren met onze verwrongen en kritische manier van denken en gedragen. En die ons ook kan confronteren als we onszelf te veel op ons kop geven en niet zien hoezeer we gegroeid zijn en onze relaties verbeterd.

Ik heb ontdekt dat er onderwerpen zijn waarover Pia en ik het nooit eens zullen worden. Ook al kenden we elkaar al vele jaren, onze gesprekken over deze onderwerpen bleven altijd op ruzie uitlopen. En aangezien deze onderwerpen niet onder ons tolerantieniveau zitten, kunnen we het loslaten en accepteren dat het zo is (agree to disagree). De positieve kanten van onze relatie wegen zwaarder dan het ongemak van de onenigheid op bepaalde punten.

Genezing betekent dat we onszelf en de impact van onze verslavingen en onze codependency symptomen op ons leven moeten leren accepteren. En dat we beseffen dat we moeten blijven doorgaan met de dingen die nodig zijn om te kunnen genezen. Daarnaast moeten we realistische verwachtingen ontwikkelen en ook blijven houden wat betreft onze genezing en onze relaties. En acceptatie van de dingen die we niet kunnen veranderen. Dit zijn volgens mij de pijlers waar gezonde relaties op gebouwd zijn.

DEEL 4 SCHRIJFOEFENINGEN VOOR GENEZING(Dit deel is niet opgenomen in deze samenvatting)

34

NAWOORD

Ons persoonlijke genezingsprocesAls je maar blijft worstelen met het emotionele gevecht van de verslavingscyclus - als relatieverslaafde of als vermijdingsverslaafde - lijkt het wel alsof er weinig hoop is. Maar wij vieren die aan dit boek gewerkt hebben willen ervan getuigen dat er veel hoop is.Toen ik dit boek aan het schrijven was en in gedachten terugging naar onze eigen problemen met onze co-verslaafde relaties, konden we zien hoeveel genezing wij tot stand hebben gebracht in ons eigen leven en onze intieme relaties. Wij ervaren allemaal veel meer innerlijke rust (serenety) dan we een paar jaar geleden voor mogelijk hadden gehouden. Het is niet makkelijk geweest, en we zijn allemaal ook wel een paar keer teruggevallen en daarna weer opnieuw begonnen. Maar het verbazingwekkende goede nieuws is dat we zoveel meer bewust zijn geworden. Manipuleren en de ander verwijten maken is iets wat we veel minder doen, en dat was iets wat we vroeger bijna automatisch deden. We ervaren dat je met gezondere grenzen veel minder geneigd bent je impulsief te gedragen. Die momenten dat je overweldigd wordt door emoties of pijn of paniek komen veel minder vaak voor. Doordat we van de gezonde kanten van onze relatie kunnen genieten, en doordat we onze verwrongen kinderlijke manier van denken over wat je van een partner in een intieme relatie kunt verwachten voor een deel hebben losgelaten, is ons leven zoveel prettiger geworden.We zijn veel beter in staat over onze verschillen te onderhandelen, beter in staat onszelf te zien als iemand met evenveel waarde als de ander, en veel beter in staat om een verzoek om intimiteit of steun te uiten.We hebben de hoop dat deze manier om naar de pijnlijke interacties tussen mensen te kijken jou kan helpen jouw eigen realiteit van relatieverslaving te erkennen en te omarmen, om de pijn moedig onder ogen te zien, en te beginnen aan het genezingsproces. We weten nu dat de erfenis van onze ervaringen van in de steek gelaten of geclaimd te zijn in onze jeugd, ons leven niet hoeft te blijven beheersen. Er is een weg hier uit, zoals wij en vele anderen met ons hebben ervaren. Je hebt er moed, vertrouwen, uithoudingsvermogen en een diepe wens om jezelf uit deze donkere realiteit te bevrijden voor nodig. Om te komen tot een manier van zijn waarin je meer persoonlijke waardigheid, integriteit en innerlijke rust zult ervaren. En naarmate we zelf meer genezing ervaren, zullen we ook minder van deze erfenis doorgeven aan onze kinderen.Een van de onvolwassen ideeën die we met het opgroeien in een disfunctioneel gezin hebben meegekregen is het idee van: ‘ik kan deze pijn niet verdragen!’ Maar dat is niet waar. We hebben ontdekt dat met de hulp van een Hogere Macht, die wij God noemen, we de pijn van de pijnlijke realiteit kunnen verdragen. Zelfs meer dan dat: deze pijn kan transformeren tot de geboortepijn van een geheel nieuwe manier van leven en liefhebben op de weg naar genezing. Welkom aan boord!

Pia Mellody met Andrea Wells Miller & J. Keith Miller en Pat Mellody

35

In dit boek wordt vele malen verwezen naar het boek van Pia Mellody over codependency:“Facing Codependence - What It Is, Where It Comes From, How It Sabotages Your Life”;

Verder zijn er:“The Intimacy Factor - The Ground Rules for Overcoming the Obstacles to Truth, Respect and Lasting Love” en: “Breaking Free - A Recovery Workbook for Facing Codependence”

Meer over het ‘kindbewustzijn’ (zie blz. 27 en 29), wat het is en hoe je ermee om kunt gaan, kun je lezen in “De herontdekking van het ware zelf” van Ingeborg Bosch en in mijn boekje “Hoe het werkt”, waarvan de gehele tekst op mijn website staat.

Veel succes!

Anna Schmitz

www.home.zonnet.nl/annaschmitz

36