دیسكۆیەكانی توركیا و سوریا و لوبنان

و گەیشتنی الوانی کورد بە ئافرەت

156

باڵوکراوه یه کی ئازاده، یه کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده ری ده کات. سێشه ممه 2012/6/5

ئەندامێکی سەرکردایەتی یەکێتی: پشتیوانی لە هەڵوێستەکانی سەرۆکی هەرێم دەکەین و مالیكی دەبێ بڕوات

هەر چەندە حزبەكانی كوردستان، بە عەلمانی و ئیسالمی و كۆن و نوێوە، شانازی بەوەوە دەكەن كە چەند هەزارێك ئەندامیان هەیە، كە رێژەی زۆرینە لەو ئەندامانە گەنجن، بە هەر دوو رەگەزی »نێر و مێ« وە. بەاڵم وەك تێبینی دەكرێ ساڵ بەساڵ بەشداری گەنجان و الوان لە چاالكی حزبی و بۆنە و یادی حزبی، تەنانەت حزبەكەی خۆشیاندا رووی لە كەمیكرووە و رێژەیەكی كەم ئامادەی ئەو چاالكی و بۆنە حزبییە دەبن.بەشێك لە توێژەران و چاالكوانانی كۆمەڵی مەدەنی، ئەمە بۆ وشیاری الوان و جۆرێك لە رەخنە گرتن لە حزب بە هۆی پەراوێزخستینانەوە، دەگەڕێننەوە.

ل4

ل10 ل11

پەرلەمانتارێكی گۆڕان پێشنیار دەكات حكومەتی هەرێم بە رێگەی قاچاغ چەك بكڕێت بۆ رووبەڕووبوونەوی

حكومەتی ناوەندی

بەشداری گەنجان، لە بۆنە و یادی حزبی كەمی كردووە

پرس ئامارەكانی هاوسەرگیری و جیابوونەوە لە هەرێم و كەركوك ئاشكرا دەكات

»هۆكارەكەی كەمتەرخەمی حزبە«

هەولێر زۆرترین و كەركوك كەمترینە

ل6

بەپێی ئامارێكی فەرمی ئەنجومەنی دادوەری، كە وێنەیەكی دەست هەفتەنتامەی پرس كەوتووە، لە ساڵی 2011 ژمارەی و كەركوك بە كوردستان شارەكانی لە تەاڵق و ماڕەبڕین مارەبڕین ژمارەی هەولێر لە شێوەیە، بەم گەرمیانیشەوە )18565(هەژدە هەزار و پێنجسەد و شەست و پێنج حاڵەت نۆ و )1910(ه��ەزار تەاڵق ژمارەی بەرامبەریشدا لە بووە،

سەد و دە حاڵەت بووە، واتە بەرێژەی لە %10.هەورەها لە شاری سلێمانیش ژمارەی مارەبڕین )14642(

چواردە هەزار و شەش سەد و چل و دوو حاڵەت بووە، بەاڵم ژمارەی تەاڵق)1339( هەزار و سێسەد و سی و نۆ حاڵەت

بووە، واتە بە رێژەی %9.لە شاری دهۆكیش ژمارەی مارەبڕین )11446( یانزە هەزار و چوار سەد و چل و شەشە حاڵەت بووە، لە بەرامبەریشدا حاڵەت دوانزە و سەد )712(ح��ەوت تەنها تەاڵق ژمارەی

بووە، واتە بەرێژەی لە %6.مارەبڕین ژم��ارەی گەرمیانیش و كەركوك لە هەروەها

)555( تەنها تەاڵقیش رێ��ژەی ب��ووە، حاڵەت )5828(حاڵەت بووە، واتە بەرێژەی لە %9.

چەنجا )50461( دەكاتە مارەبڕین ژمارەی گشتی كۆی هەزار و چوار سەد و شەست و یەك حاڵەت، واتە رۆژانە زیتر لە )138( سەد و سی و هەشت حاڵەتی زەواج هەبووە، ژمارەی تەاڵقیش دەكاتە )4516( چوار هەزار و پێنجسەد و شانزە حاڵەت، واتە رۆژانە زێتر لە )12( دوانزە حاڵەت

هەبووە،واتە بەرێژەی نزیكەی%9.

www.lawanikurdistan.org ژماره 156 22012/06/05

هەڵوەشانەوەی و مالیكی لەنوری متمانە لێسەندنەوەی و بەكورد سیاسییەكان الیەنە نزیكبۆتەوە، حكومەتەكەی سووننە و بە شێك لە شیعییەكان، هەوڵەكانیان چڕكردۆتەوە رێگرتن لەپێناو مالیكی، لەنوری متمانە وەرگرتنەوەی بۆ دان��ەوەی سەرهەڵنە دووب���ارە و ت��اك��ڕەوی لەدروستبوونی

دیكتاتۆرییەت لەعێراق.هەوڵ پاڵپشتی سیاسییەكان الیەنە لەكوردستانیش جێی ئ��ەوەی دەك��ەن، هەرێم سەرۆكی كانی وهەڵوێستە ئۆپۆزسیۆنی حزبەكەی سێ بێدەنگی بوو تێبینی رەخنەو كوردستان بوو، بەپێی زانیارییەكان، رۆژی 30\5\2012 هەردوو فراكسیۆنی كۆمەڵ ویەكگرتووی ئیسالمی لەپەرلەمانی عێراق، بۆ واژوویانكردووە كوردستانی هاوپەیمانی چوارچێوەی لە لێسەندنەوەی متمانە لەمالیكی و پاڵپشتی هەوڵەكانی سەرۆكی هەرێم، بەاڵم فراكسیۆنی بزوتنەوەی گۆڕان بێهەڵوێست ماوەتەوە بزوتنەوەكەش سەركردەكانی و لەپەرلەمانتاران كام هیچ و بدەنە لەوبارەوە روون پێویستو روونكردنەوەی ئامادەنین

دەزگاكانی راگەیاندن.لیستی لەسەر عێراق نوێنەرانی ئەندامی جەمیل، ئوسامە یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان، ئەوەی بۆپرس ئاشكراكرد كە فراكسیۆنی كۆمەڵ ویەكگرتووی ئیسالمی، هەر 6 ئەندامەكەیان، رۆژی 30\5\2012 واژوویان كردووە و واژووەكانیان ناردووە بۆ كۆماری سەرۆكایەتی رەوانەی بۆئەوەی هەرێم سەرۆكایەتی ئەوەشی وەربگیرێتەوە. مالیكی نوری لە كەمتمانە بكرێت، واتە ب��ووە، حزبەكانمان بەپرسورای ئەمە روون��ك��ردەوە«

بڕیاڕێكی حزبی بووە«.بۆهەوڵەكانی پاڵپشتیان و واژووك��ردن هۆكاری و ناوبرا سەرۆكی هەرێم روونكردەوە ووتی »لەسەر ئەوبنەمایە واژوومان كردووە كە مالیكی دەیەوێ بەرە و تاكڕەوی بڕوات و سەدام حوسێنێكی تر لە عێراق دروستببێتە وە و هەرخۆی ودەوڵەتی پرسی و دابگرن عێراق بەسەر دەعوە دەست و حزبی یاسا لەعێراق كەس نەكەن. بۆ ئەوەی جارێكی تر دیكتاتۆرییەتی سەر هەڵنەداتەوە،كورد و سووننە و زۆرینەی شیعە رێكەوتن

لەسەرئەوەی كەئەو پیاوە بگۆڕدرێت«.دەگرێتەوە، مالیكی جێی كە بەوكەسەشی س��ەب��ارەت دەبێ مالیكی، جێگەی دێتە »ئەوەی وتی پەرلەمانتارەكە نیشتمانی هاوبەشی حكومەتی و بێت دەستوور پابەندی دەس��ەاڵت و بكات دیموكراسی پ��ەی��ڕەوی و پێكبهێنێت

قۆرخنەكات و مافی الیەنەكانی ترنەخوات«.و پەرلەمانتار چەند بە پێوەندیكرد پرس هەفتەنامەی ئامادەنەبوون بەاڵم گۆڕانەوە، بزوتنەوەی هەڵسووراوێكی لەو بارەوە لێدوان بدەن بەپاساوی ئەوەی گوایە لە سەرزاری وتەبێژی بزوتنەوەی گۆڕانەوە روونكردنەوە دراوە، كە تا ئێستا مالیكی نوری لە متمانە لێسەندنەوەی بۆ گۆڕان فراكسیۆنی یەكالكەرەوه بڕیاری خۆیدا لەكاتی و نەداوه بڕیارێكی هیچ دەدات. دكتۆر شاهۆ سەعید ئەوەشی وتووە: بەحوكمی ئەوەی بەشدار ناوەندی لەحكومەتی نە و هەرێم حكومەتی لە نە نین و نە ئاگاداری كۆبوونەوەكانن، هەربۆیە چاودێری ووردی بارودۆخەكه دەكەن ولەكاتی خۆیدا بڕیاری یەكالكەرەوه دەدەن.نوێنەرانی ئەنجوومەنی سەرۆكی جێگری تەیفور، عارف لەسەر كوردیەكان الیەنه دەنگی بەیەك سەبارەت عێراق، رایگەیاندووە لەمالكی متمانه س��ەن��دن��ەوەی مەسەلەی بەدڵنیاییەوه ب��ن ك��ۆدەن��گ سەركردایەتیەكان »ئ��ەگ��ەر تا كه ئەوەی بەاڵم دەبن، كۆدەنگ پەرلەمانتارەكانیشیان بەتەواوەتی و گۆڕانه فراكسیۆنی هەڵوێستی نیه دیار ئێستا هەڵوێستی خۆی ڕووننەكردۆتەوه كه ئایا لەگەڵ لێسەندنەوەی متمانەیه له مالیكیدان یان نا، بەمەش بۆتە جێگای نیگەرانی

الیەنەكوردییەكان«.گ��ۆڕان، فراكسیۆنی هەڵوێستییەی بێ ب��ەم س��ەب��ارەت وتی ئیسالمی یەكگرتووی پەرلەمانتارەكەی جەمیل ئوسامە سەندنەوەی ئەگەر دەڵێن: گۆڕان بزوتنەوەی »فراكسیۆنی متمانە لەنوری مالیكی، لە سەر 8 دەنگەكەی ئەوان بوەستێ،

ئەوا ئامادەن واژووی بكەن«.ئیسالمی كۆمەڵی سەركردایەتی ئەندامی راب�ەر، ش�وان كوردستان، دەنگدانی فراكسیۆنەكەیان بۆ لێسەندنەوەی متمانە و كوردەوە هەڵوێستی یەك قاڵبی دەخاتە مالیكی، لەنوری دەڵێت »ئێمە لەگەڵ بەرژەوەندی كورد و گۆڕانكاری ئیجابین. كوردستانی هاوپەیمانی لەزمنی پەرلەمانتارانمان بۆیە

بڕیاریانداوە بۆ وەرگرتنەوەی متمانە لە مالیكی«.

كۆمەڵی سەركردایەتی ئەندامەكەی بەبڕوای هەرچەندە ئیسالمی، الدانی مالیكی شتێكی ئاسان نییە، لەبەرئەوەی بە یاساو بەتەوافوق هاتۆتە سەركار و، دەسەاڵتیكی باشی هەیەو، تا ئێستایش ئەمریكا و ئێران و چەندان الیەن لەگەڵ الدانی دانین. ئەوەشی وت »تەییاری سەدر لەبەر بەرژەوەندی خۆی فشار لەمالیكی ئەكات، وەك جۆرێك لەپاشگەزبوونەوە داوای ریفراندۆمی گشتی ئەكات، الیەنە شیعەكان لەسەر بەرژەوەندی نەبێ بەهرەمەند لەوگۆڕانكارییە سەدر ئەگەر شیعەكۆكن، ئەوە ناكات،تا ئێستا لەعێراق مجلسول ئەعالو لەكوردستانیش

یەكێتی، سەد لەسەد لەگەڵ الدانی مالیكی نین«.مالیكی الدان��ی زۆری »بەشێكی رووك��ە خستە ئەوەشی عێراق، كۆماری سەرۆك تاڵەبانییەوە، جەالل بە پەیوەستە بزانێ مەگەر نەهاتووە، بەوە قەناعەتی ئێستا تا ئەویش ئەمریكا و ئێرانیش رازین، لەوانەشە هەندێ لەئەندامان لەكاتی

دەنگدان متمانەی لێ نەسەننەوە«.راشی دەگەیەنێت لەعێڕاق زەمانەت نیە، ئەوەی دێتە سەر كار لەمالیكی باشتربێ. بۆیە سیاسەت بەرژەوەندییە و ئەمانی و تەوافوق و یاسا بنەمای لەسەر مالیكی پێویستە نییە.

زەمانەتی پاراستنی بەرژەوەندییەبااڵكانی كورد بگۆردرێت .سەبارەت بەیەك هەڵوێستی كورد بەتایبەتی سێ حزبەكەی مالیكی، لەنوری متمانە لێسەندنەوەی لەبارەی ئۆپۆزسیۆن لەزانكۆی سیاسییەكان زانستە مامۆستای ف��ەرەج، ئەمین متمانە بەلێسەندنەوەی بڕیاردرا سەالحەدین، دەڵێت »ئەگەر هەڵوێستی یەك كورد واباشترە لەبنەڕەتدا مالیكی، لەنوری

هەبێت لەسەر ئەوبابەتە چ بەالدان یان مانەوەی مالیكی«.لەبارەی بێهەڵوێستی گۆڕانەوە، مامۆستاكەی زانكۆ دەڵێت دەشكرێ دەنگبێت، یەك ئەوپرسە لەسەر كورد »پێویستە بۆئەوەی بكرێت گۆڕان فراكسیۆنی لەگەڵ قسە ل��ەورووەوە پرسەرای ئەو لەسەر هەتائێستا كە چییە پاساوی بزانرێ لێ پێویستەگوێی رانەگەیاندووە. هەڵوێستی خۆی و كۆتایی بەرامبەر كورد بۆئەوەی بكرێن. تاوتوێ راكانی و بگیرێت هەڵوێست یەك و یەكدەنگ عێراق داهاتووی بەسیناریۆكانی

بێت«.سیاسییەكان زانستە مامۆستای فەرەج، ئەمین لەكۆتاییدا لەزانكۆی سەالحەدین، ئەوەشی وت »هەرچەندە ئەومەسەلەیە بەڵكو نایەت، بەواژووكۆكردنەوەیەك كۆتایی و نییە وائاسان كەنازانرێ پێویستە، سیاسیی و یاسایی چەندقۆناغێكی لێكەوتەكانی البردنی چیدەبن.،بۆیە پێویستە كورد یەكدەنگ و

یەك هەڵوێستبێت لەهەمبەر پێشهات ولێكەوتەكان«.

ئامادەكردن: پرس

پەرلەمانتارێكی یەكگرتووی ئیسالمی: لەسەر ئەوبنەمایە واژوومانكردووە كە مالیكی

دەیەوێ بەرەوتاكڕەوی بڕوات و سەدام حوسێنێكی تر لە عێراق

دروستببێتەوە

مامۆستایەكی زانكۆ: پێویستە كورد یەك دەنگ ویەك هەڵوێست بێت لەهەمبەر پێشهات ولێكەوتەكان

عارف تەیفور: تائێستا فراكسیۆنی گۆڕان هەڵوێستی خۆی

ڕووننەكردۆتەوه كه ئایا لەگەڵ لێسەندنەوەی متمانەیه له مالیكی یاننا، بەمەش بۆتە جێگای نیگەرانی

الیەنەكوردییەكان

»كۆمەڵ و یەكگرتوو واژوویان كرد،بزوتنەوەی گۆڕان بێهەڵوێستە«هەڵوێستی ئۆپۆزسیۆنی كوردستان لەبارەی الدانی مالیكییەوە

www.lawanikurdistan.org2012/06/05 156 3ژماره

الیەنە لەگەڵ هەرێم سەرۆكی كۆبونەوەیەكی هەر دوای چارەسەركردنی مەبەستی بە عێراق سیاسیەكانی

ق��ەی��ران��ە س��ی��اس��ی��ەك��ان، س��ەرۆك��ی دی��وان��ی فواد دكتۆر كوردستان هەرێمی سەرۆكایەتی

حوسێن، بە مەبەستی گەیاندنی ناوەڕۆكی كۆبونەوەكان سەردانی سەركردەی هەر گ��ۆڕان، ئۆپۆزیسیۆن) حزبی سێ ك��ۆم��ەڵ، ی��ەك��گ��رت��وو(، دەك���ات، كۆبونەكانیان ناوەڕۆكی هەروەها هەمان ل��ە ش��ی��دەك��ات��ەوە، ب��ۆ ك��ات��ی��ش��دا ت��ێ��ڕوان��ی��ن��ی ئ���ەوان گرنگ بە كێشەكان بەرامبەر و چاودێران بەبۆچونی زانراوە. حزبە ئۆپۆزیسیۆنەكان مەبەست دیوانی سەرۆكی سەردانەی لەو سەرۆكایەتی هەرێم، بایەخدانە بە

زیاتریش و ئۆپۆزیسیۆنی بەرەی یەكهەڵوێستی و یەكدەنگی ب��ۆ

بە ب��ەرام��ب��ەر كوردییەكانە حزبە چاودێرێكی مالیكی. حكومەتەكەی

سیاسی بۆ پرس دەڵێت »ئەو سەردانانە زیاتر بۆ خۆشەویستی و متمانە دروستكردنە

لە نێوان هەردووال«.

ملمالنێیە س��ەردان��ەوە ئ��ەو بەهۆی ئیسالمی: كۆمەڵی ناوخۆییەكان كاڵبۆتەوە

لە چەند رۆژی رابردوو دكتۆر فواد حوسێن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتی هەرێم، سەردانی ئەمیری كۆمەڵی ئیسالمی كرد، ئەمیری بۆ سیاسیەكانی الیەنە كۆبونەوەكانی ناوەڕۆكی سەركردایەتی ئەندامی كەریم، تۆفیق روونكردەوە. كۆمەڵ پرس بۆ ئەو سەردانەوە گرنگی لەبارەی ئیسالمی كۆمەڵی دەربارەی راوێژكردنە و بۆ پرس زیاتر وتی »ئەو سەدرانە قەیرانە سیاسیەكان كە لە ئاستی عێراق هەیە، بە تایبەتی ئەو پشكەی كە بەر هەرێمی كوردستان كەوتووە«.ئەوەشی الیەنە نزیكبونەوەی لە بەدەرنییە سەردانانە »ئ��ەو وت سیاسیەكان، چونكە هەر خودی هاتوچۆیەكە و گفتوگۆكردن لێكتێگەیشتنی دروستكردووە، لەسەر مەسەلەكە جۆرێك لە ئەوەتا دەبینین ملمالنێیە ناوخۆییەكان كاڵبۆتەوە، ئەمەیش بڕیارییانداوە سیاسیەكان الیەنە كە دەگەڕێتەوە ئەوە بۆ

لەسەر مەسەلە نیشتیمانیەكان یەك دەنگبن«.وتیشی ك��ەری��م، تۆفیق قسەكانیدا ت��ری بەشێكی لە »ئەوەش بەو مانایە ناێیت كە لەسەر ئاستی كوردستاندا یەك بەاڵم نەبێت، دروست نێوانیاندا لە كێشە یاخود دەنگبین، ئێستا تاڕادەیەك ئەوە بەالوە نراوە و بەرژەوەندی نەتەوەیی

بە پێش بەرژەوەندی حزبی كەوتوە«.جەختی ن��اوب��راو قسەكانیشدا كۆتایی ل��ە ه��ەروەه��ا لەوەكردەوە كە سەرۆكایەتی هەرێم گەیشتۆتە ئەو قەناعەتەی كە قەیرانەكانی عێراق لە پێشتر گەورەترە و دەسەاڵتیش بە تەنیا پێی چارەسەر نابێت، بەڵكو پێویستی بە كۆدەنگیەكی هەموو كوردە، هەروەها نابێت ئەوەش لە یاد بكەین، كە لە بەغدا هەوڵدراوە كورد بكەنە دوو پارچەوە، بۆیە سەرۆكایەتی هەرێمیش دركی بەو مەسەلەیە كردووە و بە گرنگی زانیوە

سەردانی الیەنە سیاسیەكان بكات.

یەكگرتووی ئیسالمی: سەردانەكانی سەرۆكایەتی هەرێم، بۆ یەك دەنگی و یەك هەڵوێستی گەلی كوردە

یەكگرتووی ئەمینداری یاریدەدەری بابەكر، سەاڵحەدین بە هەرێم هەنگاوەی سەرۆكایەتی ئەو كوردستان، ئیسالمی

كارێكی باش وەسف دەكات، هەروەك خۆی بۆ پرس باسی زۆرباشە، هەنگاوێكی ئەوە »پێموایە دەڵێت و لێوەدەكات لە پرسە نیشتیمانی و نەتەوەییەكان چونكە پێویستە كورد یەك هەڵوێستی هەبێت لە نێوان دەسەاڵت و ئۆپۆزیسیۆن، ئەوەش لە رێگەی ئەوەوە دەبێت ڕا و پرس سەردانانەوە ئەو رێگەی لە كە زۆرگرنگە هەنگاوێكی ئەمە بگۆڕنەوە، ئەوەی بۆ كورد گەلی یەكدەنگی بۆ سیاسیەكان قەیرانە رووب����ەرووی

بببنەوە«.

نییە گرنگ گۆران: بزوتنەوەی یاخود پێدەكرێت راوێژمان ئایا

فەرامۆش دەكرێینبەرپرسی تۆفیق، مەحەمەد دەرەوەی پ��ێ��وەن��دی��ی��ەك��ان��ی بزوتنەوەی گۆڕان، ئەو سەردانانەی زیاتر ب��ە ه��ەرێ��م س��ەرۆك��ای��ەت��ی و دەس����ەاڵت ن��زی��ك��ب��ون��ەوەی لێك »ئەو دەڵێت و دانانێت ئۆپۆزیسیۆن نییە، بونەوە نزیك لێك بۆ سەردانە لە ئۆپۆزیسیۆنە ئ��اگ��ادارب��وون��ی بەڵكو

كۆبونەوەكانی سەرۆكایەتی هەرێم«.ناوبراو لە بایەخی سەردانەكانی كەم كردووە و دەڵێت »گرنگ نییە ئایا فەرامۆش دەكرێین یاخود نا، وەفد دەنێرن یاخود نا، ئەوەش بە دەست ئۆپۆزیسیۆنە كە

ئایا دەچێتە بازنەی پرس و راوێژپێكردنەوە یاخود نا«.

چاودێرێكی سیاسی: ئەو سەردانانە متمانە و خۆشەویستی لە نێوان دەسەاڵت و ئۆپۆزیسیۆن دروست دەكات

بازیانی، چاودێری سیاسی، ئەو بە بۆچونی دكتۆر محمد و دەس��ەاڵت نێوان لە خۆشەویستی و متمانە سەردانانە ئۆپۆزیسیۆن دروست دەكات، ئەو دەڵێت »بەدیدی من ئەو نەتەوەیی پرسی چونكە گرنگە، زۆر ئێستادا لە سەردانانە سەردانێك دەك��ەم ئومێد لەسەرە، مەترسی ئەمرۆ كورد بێت راوێژ بە یەكتر بكرێت و پرۆتۆكۆڵی بێت نەوەك تەنها

سەردانێكی موجامەلە بێت«.كامڵ ئۆپۆزیسیۆن و دەسەاڵت »ئێستا وتیشی بازیانی لە كە دەكەن بەرپرسیارەتییە بەو هەست چونكە بوونە، ئەگەری سەرهەڵدانەوەی دیكاتۆرێكی تر لە عێراق پێویستە یەك هەڵوێست بن، هاوكات سەرۆكی هەرێم، تەنها سەرۆكی خەڵكی و الیەنەكان هەموو سەرۆكی بەڵكو نیە، الیەنێك كوردستانە بۆیە دەبێت ئەو هەڵوێستە لەالیەن ئەوەوە بێت،

كە پرس و راوێژ بە سەركردەكانی تریش بكات«.ئەوەیشی وت »پێشبینی دەكەم لە رێگەی ئەو سەردانانەوە پانتایی ئەو كێشانەی لە نێوانیاندا هەیە تەسكتر دەبێتەوە«.

وتەبێژی سەرۆكایەتی هەرێم: بونی یەك دەنگی و یەك رەنگی بەهێزمان دەكات

هەرێم، سەرۆكایەتی وتەبێژی سەباح، ئومێد دكتۆر دروستبونی وت��ی »ل��ەس��ەرەت��ای پ��رس بۆ ب��ارەی��ەوە ل��ەم هەروەها هەبووە، هەر راوێژكردن و پرس ئۆپۆزیسیۆنەوە لەسەر مەسەلەی پرسە چارەنوسسازەكانیش بێگومان دەبێت هەماهەنگی لە نێوان هەر دووال هەبێت، ئەمەش بە ویستی هەردووالیە، چونكە هەردووكیان لە ئاستی بەرپرسیارێتیدان،

بوونی یەكدەنگی و یەكرەنگی بەهێزمان دەكات«.

راپۆرت: پرس

ئەندامێكی سەركردایەتی كۆمەڵ: ئەو سەردانانە جۆرێك لە لێكتێگەیشتنی دروستكردووە

یاریدەدەری ئەمنیداری گشتی یەكگرتوو: پێویستە لە پرسە

نیشتیمانی و نەتەوەییەكان یەك هەڵوێستی هەبێت لە نێوان

دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆنهەڵسوڕاوێكی بزوتنەوەی گۆڕان: ئەو سەردانە بۆ لێكنزیكبونەوەی

دەسەاڵت و ئۆپۆزیسیۆن نییەچاودێرێكی سیاسی: پێشبینی دەكەم لە رێگەی ئەو سەردانانەوە پانتایی ئەو كێشانەی لە نێوانیاندا هەیە

تەسكتر ببێتەوە

»سەردانەكەی سەرۆكایەتی هەرێم بۆ الی ئۆپۆزیسیۆن، بۆ یەكهەڵوێستی حزبە كوردییەكان هەنگاوێكی باشە«

www.lawanikurdistan.org ژماره 156 42012/06/05

مەسەلە لەسەر نەك هەبێت جیاوازمان لێدوانی هەندێك ئێمە دەنا مەسەلەكان، چارەسەری رێوشوێنی لەسەر سەرەكییەكان، یەك و رەنگ یەك و دەنگ یەك بەغدا لە كورد پەرلەمانتارانی هەڵوێستن و هیچ كاتێك جیاوازیمان نەبووە بە تایبەتی لە مەسەلە

نەتەوایەتییەكان.بەغدا چیە؟( لە ئێمە بكەین )ئەركی پرسیارە ئەوە ئەبێت ئەركی ئێمەیە نوێنەرایەتی هەرێم بكەین بە ناوچە دابراوەكانیشەوە،

چونكە ئێمە نوێنەرایەتی كەركوكیش ئەكەین.

لە یەكێك بەرنامەی مندااڵن جیهانی رۆژی یادی *لە دەسكە یەك بەقەد سمێڵی پێشكەشكارەكەی كەناڵەكان كەورە دەبوو، لە منداڵێكی پرسی پێشانگاكەت بینی، گوتی

نەخێر، گوتی رات چی بوو لەسەری؟)پرۆفێشناڵی دەبێ وا بێت(

*برادەرێك سیم كارتێكی ئاسیا سێڵی كڕیوە، گوتی 10 هەزار وەحدەی تێدا بوو، بەیانی سەیریم كرد هیچی تێدا

نەمابوو.)ئاسیا سێڵ بە گوناهی بۆ ناژمێردرێ، درۆی مەسڵەحەتی

كردووە(ئێستا كە گ��ۆران پێشوتری پەرلەمانێكی *ئ��ەن��دام سەربەخۆیە دەیگوت، من لەالیەن كەی ئێن ئێن و ئێن ئار

تی سانسۆر كرابووم و هیچ دانەدەبەزیم.)ئێ كاكە ئەوان حیزبین خۆ ئەهلی و ئازاد نین(

هیچ یەكێتی دامەزراندنی جارەی ئەم *یادكردنەوەی لە كە یادكردنەوەیان یەكەم لەگەڵ نەبوو، جیاوازییەكی كوردستان لە جار بۆیەكەم و ئ��ازادی بە راپەرین دوای

كردیانەوە.)یەكێتی شۆڕشی نوێی بەرپا كردەوە(

ئەگەر وەردەگیرێت، ئ��اوەڕۆش پ��ارەی ئەوروپا *لە بکات، خەڵکی پێڕەو ئەو سیاسەتە حکوومەتی خۆشمان

ئێمە دەبێ بەس بۆ سەرئاو کار بکەن.)کوڕە برا باس مەکە با حکوومەت فێر نەبێت(

بێ رووتووش

كوردستان، نیشتمانی یەكێتی سەركردایەتی ئەندامێكی روونی و دەكات بارزانی سەرۆك هەڵوێستەكانی لە پشتگیری دەكاتەوە سەرۆكی هەرێم بەحوكمی وەزیفەكەی خۆی وەك نوێنەری خەڵكی كوردستان، هەموو مافێكی هەیە كەوا رێكکەوتننامە ئیمزا بكات و قسە بكات لەسەر تاكڕەوی مالیكی و توندیش بنوێنێت لە بەرامبەر ئەو هەموو كارە نابەجێیانەی كە حكومەتی عێراقی

بەرامبەر هەرێمی كوردستان ئەیكات.ئاال تاڵەبانی، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان و ئەندامی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق، ئەوەشی بە پرس راگەیاند ئەگەر الیەنە سیاسیەكان رێككەون، ئەوا البردنی مالیكی زۆر گرنگە بۆ پاراستنی پرۆسەی دیموكراتی عێراق و رێگرتن لە تاكڕەوی و

دیكتاتۆرییەت لە عێراق.بە دڵنیاییەوە ئەوەشی وت »مالیكی دەبێت بڕوات«.

پ: بە گشتی ئێستا رەوشی سیاسیی عێراق چۆن ئەبینی؟ و: رەوشی عێراق لە ئێستادا خراپە، چونكە مەسەلەی سەندنەوەی متمانە لە مالیكی كێشەی نێوان كوتلە سیاسیەكان نییە، ئەمرۆ ترسێك هەیە كە عێراق بەرەو دیكتاتۆریەت بروات. ئێمە ئەم هەموو ئەوەی بۆ تاكڕەوی و دیكتاتۆرییەت البردنی بۆ خەبات ساڵەی ببێتە عێراقێكی فرەیی و هەموو كەسێك مافی بەشداری عێراق كردنی لە دەوڵەت و بڕیاردان هەبێت، ئەمرۆ جارێكی تر خەڵكانێك ئەگەڕێنەوە بۆ یەك حزبی و یەك كەسی بااڵ دەست، ئەوەیش لە خودی مالیكی و دەوڵەتی یاسادا بەدەردەكەوێت، بۆیە ترس لە

گەڕانەوی دیكتاتۆرییەت زۆرە.

پ: مادام وایە، بۆچی یەكێتی بەرامبەر بە مالیكی هەڵویستی نەرمترە وەك لە پارتی؟

و: من ناوی نانێم هەڵوێستی جیاواز، هەر دووال یەكهەڵوێستن، رێكەوتنمان هاوپەیمانییە، ی��ەك كوردستانی هاوپەیمانی و بەرنامە لە كوردستانی هاوپەیمانی ئەندامێكی هیچ كە هەیە

ستراتیجییەهاوپەیمانێتییەكەی نەچێتە دەرەوە.رەنگە میدیاكان و خەڵك پێیانوابێت جیاوازی هەڵوێستە، بەس بە حوكمی ئەوەی جەنابی سەرۆك كۆماری عێراق كە سكرتێری یەكێتی نیشیمانی كوردستانیشە، وەك پۆست و پێگەكەی لە بەغدا كار ئەكات، نەبۆتە بەشێك لە كێشەكان كە ئیستا لە عێراق هەیە، چونكە لە عێراق ئەبێ كەسێك هەبێت سەرپەرشتی ئەم كێشانە

بكات و بتوانێ الیەنەكان هەمووی كۆ بكاتەوە.هەیە كە كێشانەی ئەم ناو بچێتە كۆمار سەرۆكی ئەگەر هەمووی پرۆسەكەش نامێنێتەوە، بێالیەن الیەنێك هیچ ئەوسا قەزییەی لە و ئەبێت ترسناك قەزیەكە و هەڵئەوەشێتەوە لێك

سەندنەوەی متمانە لە مالیكی دەرئەچێت.نوێنەری وەك خۆی وەزیفەكەی بەحوكمی هەرێم سەرۆكی خەڵكی كوردستان، هەموو مافێكی هەیە كەوا رێكەتننامە ئیمزا بكات و قسە بكات لەسەر تاكڕەوی مالیكی و توندیش بنوێنێت لە بەرامبەر ئەو هەموو كارە نابەجێیانەی كە حكومەتی عێراقی

بەرامبەر هەرێمی كوردستان ئەیكات.

پ: دوای ئەوەی مالیكی سەردانی كەركوكی كرد، گوتی: كەركوك شارێكی عێراقییە و مادەی 140 جێ بەجێ ناكرێت، تۆ پێت وایە

مادەی 140 جێ بەجێ دەكرێت؟ و: مادەی 140 كۆمەڵێك هەنگاوە، هەنگاویان هەیە پەیوەندی بۆ ب��ودج��ە مەسەلەی وەك��و هەیە ع��ێ��راق��ەوە حكومەتی ب��ە ئەوەیتر مەسەلەی سەرژمێرییە، من مەبەستم قەرەبوو كردنەوە. نییە، مەبەستم سەرژمێری هەموو ماددەی 140 سەرژمێرییەكەی عێراقە، لە دروست بوونی دەوڵەتی نوێی عێراقەوە وەزارەتی پالن

دانان نەیتوانیوە سەرژمێری بۆ دانیشتوانی عێراق بكات، لە بەر ئەوان لە كەركوك، چونكە دەرئەنجامەكانی سەرژمێری مەترسی پێیان وایە كورد دەرەنجامی سەرژمێری كەركوك بەكار ئەهێنێت بۆ هەنگاوی دووەمی مادەی 140، چونكە دوای سەرژمێری راپرسی و كۆتاییە هەنگاوی ئەوە دەكرێ، كەركوك چارەنووسی لەسەر خەڵكی دەنگ دەدەن لەسەر گەڕانەوەی كەركوك بۆ سەر هەرێمی

كوردستان، چونكە كورد لە عەرەب و توركمان رێژەی زیاترە.

پ: پێت وایە متمانە لە مالیكی دەسێنرێتەوە؟و: ئەوە پەیوەندی بە گشت الیەنە سیاسیەكانەوە هەیە. دەبێ الیەنەكان رێككەون لە سەر ئەوەی كە دەبێت ئەم پیاوە بمێنێت یان نەمێنێت. ئەگەر الیەنە سیاسیەكان رێككەون البردنی مالیكی زۆر گرنگە بۆ پاراستنی پرۆسەی دیموكراتی عێراق و رێگرتن لە تاكڕەوی و دیكتاتۆرییەت لە عێراق، بە دڵنیاییەوە مالیكی دەبێت

بروات.

كەمتەرخەم بە پەرلەمان ئەندام ئێوەی هەرێم سەرۆكی پ: ئەزانێ كە نوری مالیكی ئەم هەموو دەسەاڵتەی بە خۆی داوە،

لێكدانەوەی تۆ چییە؟و: ئەو دەسەاڵتانەی مالیكی پەیوەندی بە پەرلەمانتارانەوە نیە چونكە دەسەاڵتەكان دوو بەشن، بەشێكیان لە دەستوری عێراقدا هاتووە، واتە دەستور ئەو دەسەاڵتەی داوە بە سەرۆك وەزیرانی

عێراق. بەشێكی تریان ئەوەیە كە ئەمرۆ نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی بەڕێوەئەبات، گرنگ موئەسەساتی كۆمەڵێك وەكالەت بە عێراق ئەوەش نەتیجەی جێبەجێ نەكردنی رێكەوتنامەی هەولێرە، تایبەت دەست نیشان نەكردنی وەزیر بۆ وەزارەتەكانی ناخۆ و بەرگری، كە بە وەكالەت نوری مالیكی ئەم وەزارەتانە هەمووی ئیدارە ئەكات، جگە لەوەی دەستور مەجالی داوە كەخۆی سەرۆكی گشتی هەموو هێزە چەكدارەكانی عێراق بێت و سەرپەرشتی دەزگاكانی تیرۆرو و ئەوانی تریش ئەكات، بە هۆی ئەم هەموو دەزگایە و دەسەاڵتانەی

كە دەستور پێیداوە، دەسەاڵتیكی زۆری هەیە .

پەرلەمانە ئەندام لە رەخنەیە ئەو ئەوەیە، پرسیارم دوا پ: نین یەكگرتوو خۆیاندا نێوان لە كە ئەگیرێت بەغدا كوردەكانی

لەسەر كێشە و پرسە نەتەوەییەكان، رای تۆ لەم بارەوە چییە؟و: من نازانم ئەو قسەیە لە كوێوە سەرچاوەی گرتووە. دەكرێت

پشتیوانی لە هەڵوێستەکانی سەرۆکی هەرێم دەکەین و مالیكی دەبێ بڕوات

دیمانە: پرس

ئاال تاڵەبانی، ئەندامی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق:

ەلیەرت

د هشا

دڵتۆ:

فۆ

www.lawanikurdistan.org2012/06/05 156 5ژماره

ئەكرەم ساڵح، بەرپرسی لقی 22ی پارتی لە گەرمیان، لەو كە دەكاتەوە، دوپاتی پرس، هەفتەنامەی لەگەڵ دیمانەیەدا لێسەندنەوەی متمانە لە مالیكی خزمەت بە پرۆسەی سیاسی عێراق دەكات. هەروەها لەبارەی یەك هەڵوێستی سەرۆك بارزانی و تاڵەبانی، ئەو بەرپرسەی پارتی دەڵێت »نامەی دەست لە كاركێشانەوەكەی مام جەالل بۆ الی جەنابی سەرۆك بارزانی، مانای یەك دەنگی و یەك هەڵوێستی كوردە، بە تایبەت پارتی

و یەكێتی«.ئاماژە بەوەشدا دەكات لە گەرمیان وەكو پارتی پێوەندیان

لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان باش نییە. پرس: لە گەرمیان رێژەی ئەندام و الیەنگرەی پارتی، چۆنە؟ئەكرەم: ئەگەر بەپێی هەلومەرجی سنورەكە سەیری بكەین، رێژەی رێكخستنەكانی پارتی لە ئاستێكی باشدایە، بەاڵم ئەوەش دوا تموحی ئێمە نیە، چونكە ئەو ناوچەیە پێگەیەكی بەهێزتری ئاستێكدایە لە رێكخستنەكان رێژەی واتە كاركردن، بۆ هەیە دەكرێت بە باش هەڵی بسەنگێنین، هاوكات پێویستی بە كارو

خزمەتی زیاتریش هەیە. الیەنە لەگەڵ پەیوەندیتان گەرمیان، لقی وەك پ��رس:

سیاسیەكانی تر چۆنە؟ ئەكرەم: پەیوەندیمان لەگەڵیان ئاساییە و ناكۆكیەكی ئەوتۆ بەدی ناكەین، هەروەها لە كاتی بۆنەكاندا هەماهەنگی و سەردان سیاسی كاری و هەرالیە هەیە، یەكترمان بەسەركردنەوەی و خۆی دەكات، گرفتێكی ئەوتۆ نابینین كە جێگای نیگەرانی بێت

بۆ ئێمە یاخود بۆ الیەنێكی سیاسی تر. پرس: ئەی پەیوەندیتان لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان چۆنە؟

ئەكرەم: لە گەرمیان، پەیوەندیمان لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان مامناوەندە، چونكە ئەوان ستافێكی جێگیریان نیە، هەر بۆیە ناكۆكیەكی نە زۆرباشە، نە ئاستێكدایە لە پەیوەندییەكانمان

ئەوتۆش هەیە. ئەنفالەكانی روف��ات��ی هێنانەوەی مەڕاسیمی لە پ��رس: ژێر لە بەرپرسەكان زۆربەی ئەوە دەكرا كە گلەیی گەرمیان، سێبەر دانیشتبوون، دایكی شەهید لەبەر گەرما دانیشتبوو، ئەم

فەرق و جیاوازییە بۆ؟ و سلێمانی لقی كەوتە مەڕاسیمەكە پێیەی بەو ئەكرەم: بەڕێوەچوونی دەستەی لە گلەییە ئ��ەو دەك��رێ دوزەوە، لەوێ بەو پێیەی بكرێت، ئەگەر هەبێت، چونكە مەڕاسیمەكە

نەبوم ناتوانم قسەی لەسەربكەم. عێراق، سیاسیەكانی لەالیەنە زۆرب��ەی ئێستادا لە پرس: بۆ دەزان��ن، رێگەچارە بە مالیكی لە متمانە سەندنەوەی بۆچونی كەوتووە، تێی قەیرانانەی لەو عێراق رزگاركردنی

بەرێزتان چیە؟ ئەكرەم: پێموایە سەندنەوەی متمانە لە مالیكی بۆ پرۆسەی شەش ماوەی لە مالیكی چونكە گرنگە، عێراق دیموكراسی و تەنگەژەی سیاسی لە وەرگرتن بە سوود راب��ردوودا ساڵی دەسەاڵت سەرەكیەكانی جومگە هەوڵیداوە عێراق، ناوخۆی كە تاڵەی ئەزمونە ئەو دوای بەداخیشەوە دەست. بگرێتە خەڵكانێك هێشتا بووە، هەی عێراقدا لە دیكتاتۆری رژێمی هەبن ئەزمونیان لەو بارودۆخە وەرنەگرتبێت و بە چاوی هێزەوە گرنگە سیاسی پرۆسەی بۆ بۆیە بكەن، دەس��ەاڵت سەیری

مالیكی لەسەر كار البدرێت. پرس: هەر لەوبارەیەوە، بۆچی هەڵویستی خودی مام جەالل بۆ هەرێم، سەرۆكی لەگەڵ جیایە عێراق، كۆماری سەرۆك نمونە تائێستا تاڵەبانی بە فەرمی رای نەگەیاندووە، كە متمانە لە پێداگری بارزانی سەرۆك بەاڵم بسەندرێتەوە، مالیكی لە

لێسەندنەوەی متمانە دەكات؟ لەگەڵ جەالل مام جەنابی هەڵوێستی پێموانیە ئەكرەم: سەرۆك بارزانی ناكۆك بێت، بەو پێیەی ئەو سەرۆك كۆماری عێراقە بەپێی دەستوری و یاسا ناكرێت هەندێك لێدوان بدات، هەروەها هەروەكو زانراویشە جەنابی مام جەالل نامەی دەست لەكاركێشانەوەی داوەتە سەرۆكی هەرێم، هەركاتێكیش سەرۆك بارزانی بڕیاربدات كە لەو حكومەتە بكشێنەوە، ئەویش ئامادەیە یەك یاخود كۆدەنگیەك كەواتە بگەڕێتەوە، و بكشێتەوە دەنگیەك لە نێوان هەردووال بەدی دەكرێت، بە تایبەتی لەنێوان پارتی و یەكێتی، بەاڵم سیفەتی بەرپرسیارەتیەكەیان جیاوازە. پرس: لە ئەگەری لێسەندنەوەی متمانە لە مالیكی و دانانی لەگەڵدا رێكەوتنی چۆن كورد دەبێ شوێنی، لە تر یەكێكی

بكات؟ لە بەشداربووە ك��ورد كە ەوە 2003 دوای لە ئ��ەك��رەم:

حكومەت، بەشداریكردنی لە حكومەت لەسەر بنەمای رێككەوتن بووە، ئەو كەسەی دەبێت بە سەرۆك وەزیران دەبێت پابەندبێت بە دەستور و جێبەجێكردنی ماددەی 140 و خاڵە ناكۆكیەكانی رێككەوتنی هاوكات ن��ەوت، و پێشمەرگە پرسی وەك تری كەسەی ئەو دەبێت بنەمایە ئەو لەسەر كوردیش ئەمجارەی پابەند بێت بە دەستور و دەبێت بە سەرۆك وەزیران دەبێت

داخوازییەكانی كورد جێبەجێبكات. پرس: بەاڵم ئەگەر سەیری رابردوو بكەین دەبینین، حكومەتە كوردییان داواكارییەكی هیچ عێراق یەكەكانی دوای لە یەك جێبەجێنەكردووە، پێتوایە سەرۆك وەزیرانی داهاتوو جێبەجێی

بكات؟ ئەكرەم: مالیكی پاشەكشێی پێوە دیارە چ لە دەستور چ لە رێككەوتنامەی هەولێر، بە تایبەتی لە ماددەی 140یش، بێگومان دوای مالیكیش یەكێكی تربێت متمانە پێدانی لەالیەن كوردەوە چارەسەركردنی بە پابەندبێت كە دەبێت بنەمایە ئەو لەسەر كێشەكانی نێوان هەرێم بەغدا، ئەگەر نا هیچ لە گۆڕانكارییەك

روونادات. لە بێت چ مەبەستی دەب��ێ��ت مالیكی پێتوایە پ��رس: بە عێراق، شارەكانی لە وەزیران ئەنجومەنی كۆبونەوەكانی

تایبەتی كەركوك؟ وەختەیان پێش بڕیارێكی مالیكی حكومەتەكەی ئەكرەم: وەزیران ئەنجومەنی كۆبونەوەكانی مانگێك هەر ئەویش هەیە ببردرێتە پارێزگایەك، بۆ ئەوەی بە ئاگابن لە كەموكوڕییەكان، دابوی، كە لێدوانانەی ئەو و كەركوك بۆ بەاڵم سەردانەكەی لە بەغدا، جۆرێك و هەرێم نێوان هەلومەرجە سیاسیەی لەو ئیستیفزازكردنی پێوە دیاربوو، كە دەكرێت بڵێن فاكتەرێك بوو

بۆ كاڵبونەوەی متمانەی كورد بەرامبەری. سەردەمی پێشووی ئەفسەرانی بڕیاریداوە، مالیكی پرس: جەنابتان كارەكانیان، سەر بگەڕێنێتەوە بەعس، رژێمی

خوێندنەوەتان بۆی چیە؟ ئەكرەم: بەهێزكردنی خودی خۆیەتی لە ناو سوپا، تووندكردنی

رك و كینەیە لە ناو سوپا بەرامبەر خەڵكی كوردستان.

دیمانە: توانا شێخانی

نامەی دەست لە كاركێشانەوەكەی جەنابی مام جەالل مانای یەك هەڵوێستی و یەك دەنگی كوردە

ئەكرەم ساڵح، بەرپرسی لقی 22ی گەرمیانی پارتی:

رێككەوتنی ئەمجارەی كوردیش “لەسەر ئەو بنەمایە دەبێ سەرۆك وەزیران پابەند بێت بە دەستور و

داخوازییەكانی كوردەوە

بۆ پرۆسەی سیاسی عێراق، گرنگە “مالیكی لەسەر كار البدرێت

لە گەرمیان، پەیوەندیمان لەگەڵ “بزوتنەوەی گۆڕان مامناوەندە،

چونكە ئەوان ستافێكی جێگیریان نییە

www.lawanikurdistan.org ژماره 156 62012/06/05

فرۆكەی هەژدە )18( 2014 ساڵی لە بڕیاریداوە عێراقی حكومەتی ئێف)16( شازدە لە ئەمریكا بكڕێت، ئەوەش مەترسی ئەوەی لێدەكرێت ئەو فرۆكانە لە دژی هاواڵتیانی خۆی و بە تایبەتی كوردستان بەكاربهێندرێت، هەروەها بەپێی زانیارییەكانیش حكومەتی عێراقی لە بەرنامەیدایە چەند

جۆرە چەكێك بكڕێت.بەچوونی بەشێك لە چاودێران و بەرپرسان، حكومەتی عێراقی جارێكی تر ناتوانێت لە رێگەی هێزەوە مەترسی لەسەر هەرێمی كوردستان دروست بەرپرسێكی چەند و عێراق ئەركانی سوپای چونكە سەرۆك بكاتەوە، رای بە كوردستانی پەرلەمانی پەرلەمانتارێكی بەاڵم ك��وردن، تریش پێچەوانەوە، دەڵێت »حكومەتی ناوەندی هەر كاتێك بیەوێت دەتوانێت مەترسی بۆ سەر هەرێم دروستبكات، چونكە ئەوە چەند ساڵە خەریكی

بونیادنانەوەی خۆیانن«. شوان محەمەد تەها، ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، لەو بارەیەوە بۆ پرس وتی »ئێمە كێشەمان لەگەڵ پرچەك بوونی عێراق نیە، بەڵكو كێشەمان لەسەر ئەو بیروباوەڕ و عەقڵیەتە هەیە كە سوپا بەڕێوەدەبات، ناوخۆدا و بەرگری وەزارەت��ی ئەفسەرانی و كارمەندان لە گومانمان نیە، تەنها ئەو عەقڵیەتەی كە بڕیاڕدەدات، جێی مەترسییە«. وتیشی دەكەوێت، عێراق دەست چەكانەی لەو نین دڵنیا عێراق »هاواڵتیانی

چونكە لەوە دەترسێن دژی خۆیان بەكاری بێنێت«. سەالم عەبدولكەریم، مامۆستای زانكۆی سلێمانی و چاودێری سیاسی، دەربارەی هەمان پرس باسی نامەكەی بابەكر زێباری دەكات و دەڵێت »سوپاساالری عێراق كە كوردە نامەیەكی ئاڕاستەی سەركردایەتی سیاسی كورد كرد، ئاماژەی بە مەترسیەكانی پڕچەككردنی عێراق و مەترسیەكانی بۆ سەر هەرێمی كوردستان كردبوو، جا نازانم سەركردایەتی كورد حیسابی

ئەوتۆی بۆ ئەو نامەیەی ناوبراو كردووە یاخود نا«. گومانی ئەوە دەكرێت حكومەتی ناوەندی جارێكی تر ببێتەوە جێگای راب��ردوودا لە چۆن وەک هەر كوردستان، هەرێمی سەر بۆ مەترسی حكومەتە یەك لە دوا یەكەكانی عێراق هەمیشە جێگای مەترسی بوونە وەزارەتی گشتی ئەمینداری یاوەر، جەبار لەمبارەوە كورد. گەلی بۆ پێشمەرگەی حكومەتی هەرێم، بۆ پرس وتی »تاوەكو ئێمە بەشێكبین لە پەرلەمان و حكومەت و دەستورێكیشمان هەبێت، و هەموومان پەیڕەوی ماددەكانی دەستور بكەین، بە تایبەت ماددەكانی 61 كە پەیوەندی بە هێزە چەكدارییەكانی عێراقەوە هەیە و هیچ مەترسیەكی نیە ئەگەر هێزی ئەو ئەركانی ئەوەتا سەرۆك حاڵەتەشدا لەو پێبدرێت، چەكدار چەكی سوپایە و سەرۆكی هێزە ئاسمانیەكان و سەرۆكی ئیستیخبارانی ئەو هێزە كوردن«. راشیگەیاند »بە هەزارەها ئەفسەری تر لەو سوپایە كوردن،

مەترسی كات ئەو تێكچوو، كرد باسمان كە ئەوەی كاتێكدا لە بەاڵم دروست دەبێت بۆ سەر كوردستان«.

كوردستان، پەرلەمانی ئەندامی رەشید، بورهان قسەكانی بەاڵم دەڵێت یاوەرە، جەبار قسەكانی پێچەوانەی بە گۆڕان، فراكسیۆنی لە »حكومەتی عێراقی هەركاتێك بیەوێت دەتوانێت مەترسی بۆ سەر هەرێمی كوردستان دروست بكات، چونكە ئەو هێزە نزیكەی حەوت تا هەشت ساڵە زیادكردنی و پڕچەككردن لەڕووی وەك نانەوەیە، بونیاد خۆ خەریكی بارودۆخەكە ئەگەر مەشقكردن، و نەوعیەتی خۆی زیادكردنی و ژمارە بەو شێوەیە بڕوات، ئەوا لە بەرژەوەندی هەرێمی كوردستان نییە، چونكە تەوازنێك دروست توانیبێتی بارودۆخی سیاسی بەهۆی رەنگە تائێستا بكات، بەاڵم بە تێپەڕبوونی زەمەن بارودۆخەكە لە بەرژەوەندی هەرێمدا

نامێنێتەوە«. هەر لەمبارەوە چاودێرە سیاسییەكە بۆچونێكی تری هەیە و دەڵێت »حكومەتی بەغدا ناتوانێت وەكو بەعس كیمیاباران و ئەنفالمان بكات، بەاڵم رەنگە بە شێوازی تازەتر، لە رێگەی دروستكردنی گەماڕۆی ئابوری ناوچە جێناكۆك، هەروەها بۆ ناردنی سوپا و ناكۆكی دروستكردنی و رەنگە لەگەڵ واڵتانی ئیقلمی رێكبكەون و فشاربخەنە سەر كوردستان، واتە مەترسیەكە ئەوەیە كە ئەوان رەنگە بتوانن لەڕووی دیبلۆماسیەوە تەنگەژە لەوەی ئەوەش هیچی كەمترنییە ئێمە دروستبكەن، بۆ سەر قەیران و لە شوێنێك حەسرمان بكەن و نەتوانین لەگەڵ دەوروبەردا پەیوەندیمان

هەبێت«. بەاڵم شوان محەمەد چەند جارێك دوپاتی كردەوە كە مەترسی لەسەر

هێزنییە، بەڵكو لەسەر ئەو عەقڵیەتەیە كە سوپا بەرێوەدەبات. لە ئەگەری دروستكردنی مەترسی بۆ سەر خاكی كوردستان، دەبێت سەركردایەتی سیاسی كورد لە ئێستاوە هەوڵی جدی بۆ ئەو مەسەلەیە هەروەها و بكات دابین هێزەكانی بۆ پێویست چەكی پێویستە بدات، مەشقیش بە هێزەكانی بكات، بورهان رەشید، پێشنیازی ئەوەدەكات كە گرنگی و نیشتمانی دەزگایەكی بكرێتە كوردستان هێزەكانی پێویستە تەواوی پێبدرێت، ئەگەرچی ناتوانێت هەموو جۆرە چەكێك بكڕێت، بەاڵم خۆ دەتوانێت هەندێك جۆری تربكڕێت هەتا ئەگەر بە رێگەی قاچاغیشەوە

بێت«. دەڵێت رەشیدەوە بورهان پێچەوانەوەی سیاسیەكە چاودێرە بەاڵم »پێشنیاری دامەزراندی دەستگایەكی ستراتیژی بۆ لێكۆڵینەوەی ستراتیژی و سەربازی دەكەم كە ئەوەش لە زۆر واڵت بوونی هەیە، بێگومان ئەوەش بە خۆڕایی دانەمەزراوە، بەاڵم بەداخەوە تائێستا حكومەتی هەرێم، دركیان بە دامەزراندنی دەستگایەكی لەو شێوەیە نەكرووە، بۆ ئەوەی لە رێگەی ئەو دەزگایەوە خوێندنەوە بۆ سەركردەكان بكرێت و بزانرێت چی دەكرێت

و چی ناكرێت«.

ئا: پرس

»وێرای ئەوەی سەرۆكی ئەركانی سوپا و هێزە ئاسمانییەكان و ئیستیخبارانی عێراق، كوردن«

پڕ چەك بوونی عێراق، مەترسی بۆ سەر هەرێمی كوردستان دروست دەكات

دوای روخانی رژێمی بەعس و بونیادنانەوەی عێراقی نوێ، ناكرێ رۆڵی مەسعود بارزانی، چ وەك سەرۆكی پارتی و چ وەكو سەرۆكی نادیدە عێراق، قەیرانەكانی و كێشە كردنی لەچارەسەر هەرێم بگرین. بەتایبەت كێشە خوێناوییەكانی نێوان شیعە و سووننە و دواتر 8 مانگ دواكەوتنی حكومەتی عێراقی. رەنگە هەندێكجار ئەو چارەسەر كردنانە لەسەر ماف و دۆزی كورد و دەسەاڵتی سەرۆكی

هەرێم بووبوو، بەاڵم بۆ بەرژەوەندی گشتی گەالنی عێراق كراوە.هەر ئەوەشی كە نوری مالیكی هێنایە سەر حكوم و دروستكەری ،2010 لەساڵی بوو هەرێم سەرۆكی دەسپێشخەرییەكەی بوو، عێراق سەقامگیری و عێراق گەالنی پێناو لە دەستپێشخەرییەك و بە دەستوور پابەندبوون و نیشتمانی هاوبەشی بنەمای لەسەر جێبەجێ كردنی داوا و مافەكانی كورد، بەاڵم لەگەڵ گرتنەدەستی حكوم و دانیشتن لەسەر كورسی دەسەاڵت، نوری مالیكی هەموو ئەو بەڵێن و رێكەوتننامانەی بەتاڵ كردەوە و رووە و تاكڕەوی و

دیكتاتۆرییەت هەنگاوی ناوە و دەنێت.و هاوپەیمان و هەرێم سەرۆكی دەستی لەسەر هەر ئێستاش لە سەندنەوە متمانە بۆ بوونەتەوە چڕ هەوڵەكان هاوپشتەكانی، و ئەوەدام لەگەڵ من رووخاندنی حكومەتەكەی. و مالیكی نوری و حكومەت ئەم هەرێم سەرۆكی ئەمجارە كە هەیە، پێی بڕوام سەرۆكە باڵگرتووە بروخێنێت و كولتورێكی سیاسی نوێ و ژیانێكی نوێی سیاسی و حكومەتێكی نوێ بونیاد بنێتەوە لەپێناو گەالنی بنەماكانی و چەسپاندنی كورد مافەرەواكانی زامنكردنی و عێراق دیموكراسی و دەرسدادان بە كەسانی تاكڕەو و پاوانخواز. ئەگەر ناوی من ئەوا ئ��اراوە، بێتە بارزانی دەستی لەسەر ئەگەرە ئەم رووخاندنە ئەم بەراستی بونیادنەر. روخێنەری بارزانی، دەنێم:

لەپێناو بونیادنانێكی راستەقینەیە.بۆیە پێویستە ئەمجارە كورد هێز و توانای خۆی نیشان بدات بۆ تەنازول فرەیی، و دیموكراسی بەناو عێراقی لەپێناو چیتر و لەسەر بێت سوور و نەكات دەرەكی و نێوخۆیی الیەنێكی هیچ داوا رەواكانی خۆی و پێكهێنانی حكومەتێكی هاوبەشی نیشتمانی راستەقینە كە پایەكانی لەسەر دیموكراسی بونیاد نرابێت. ئەمەش و دەس��ەاڵت بە هەیە كورد یەكڕیزی و یەكدەنگی بە پێویستی ئۆپۆزسیۆنەوە، كە پاڵپشت و هاوپەیمانی مەسعود بارزانی بن وەك

نوێنەری هەڵبژێردراوی خەڵكی كوردستان.

بارزانی، روخێنەری بونیادنەر

وار بێ

دونرەی

فە

پەرلەمانتارێكی گۆڕان پێشنیار دەكات حكومەتی هەرێم بە رێگەی قاچاغ چەك بكڕێت بۆ رووبەرووبوونەوی حكومەتی

ناوەندی

چاودێرێكی سیاسی: حكومەتی ناوەندی دەتوانێ لەڕووی

دیبلۆماسیەوە تەنگەژە و قەیران بۆ سەر ئێمە دروستبكەن

www.lawanikurdistan.org2012/06/05 156 7ژماره

هەركە دەرئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق راگەیەندرا، لیستەكەی بەرانبەر مالیكی ئیسالمییەكەی لیستە شكستی و عێراقییەكان و جیهانی رۆژنامە مانشێتی بووە عەالوی، دەكرا، هەڵبژاردنەكە دوای عێراقی بۆ جیاواز خوێندنەوەی دەروات، كرانەوە بەرەو عێراق لەمەودوا پێیانوابوو هەندێ ك��راوەی��ە، و عەلمانی كارەكتەرێكی ع��ەالوی بەوپێیەی بكاتەوە. تاكو عێراقییەكان ئاشت ئەمەش هاندەرێك دەبێت لەبەرانبەریشدا بۆچوونێكی تری بەهێز هەبوو پێیوابوو ئیدی ئەوەبوو نابێت، دەسەاڵت دەستبەرداری بەئاسانی مالیكی بۆچوونەكەی دووەم راست دەرچوو و دوای زیاتر لە هەشت مانگ، مالیكی سەرەڕای شكستە هەڵبژاردنییەكەی حكومەتێكی دەسەاڵتەكانی پێكهێناو هەستیاردا لەكاتێكی قەیراناوی چڕكردەوە واڵت��دا سیادی فەرمانگەی و وەزارەت لەچەند نارەزایی وایكرد ئەمەش سەربازی، و ئاسایش بەتایبەتی عێراقییەكانی لێبكەوێتەوەو لەو نێوەندەشدا الیەنی كوردستانی كردەوە كوردستانی قەزیەی رەواكانی داوا لەسەر پێداگریان كە جێبەجێكردنی مادەی 140 و پێشمەرگەو نەوت و بودجەو دەسەاڵتەكانی لە بووە ك��وردی الیەنی پێكردنی بەشداری عێراقدا وەكو هاوبەش، ئەوەبوو هیچ یەكێك لەوانە بۆ كورد ئەمساڵدا لەنەورۆزی بەئاشكرا هەرێم و سەرۆكی نەهاتنەدی ئەمەی بە كوردو عەرەبەكان راگەیاند ئەگەر مالیكی بەخێرایی چارەسەری ئەم كێشەكان نەكات ئێمە بۆ گەل دەگەڕێینەوە.

لەئێستاكەدا مەسەلەی لێسەندنەوەی متمانە لەمالیكی، بۆتە دیارترین پرس و باس لەناوەندی میدیایی و سیاسی لە عێراق

جیاوازی كاردانەوەی ئەمەش و جیهان واڵتانی بەشێكی و بەدوای خۆیدا هێناوەو عێراق زیاتر بەرەو قەیران چووە، كە پرسیاری ئەوە دروست بووە چارەنووسی مالیكی وەك سەرۆكە

شكستخواردووەكەی هەڵبژاردن بەرەو كوێ دەڕوات؟لەكۆبوونەوەكەی كردووە دزەیان زانیاریانەی ئەو بەپێی دوكاندا الیەنە سیاسییەكان رێژەی دەنگەكانی خۆیان ئاشكرا كردووە بەمەبەستی لێسەندنەوەی متمانە لەمالیكی كە عێراقیە 83 دەنگ و رەوتی سەدر 41 دەنگ و پەرلەمانتارانی پارتی 33 دەنگ و ئەم ژمارانەش دەكاتە 157 دەنگی پەرلەمانتاران بسەندرێتەوە، لەمالیكی متمانە ناتوانرێت رێژەیەش بەم و دەنگ 163 پێویستە متمانە لێسەندنەوەی بۆ بەڵكو یەكێتی الیەنی زانیارییەكان بەپێی هەر هەبێت، بەسەرەوە بەهیچ شێوەیەك باسی دەنگەكانی خۆیان نەكردووە، ئەمەش لەگەڵ نیە هاوهەڵوێست یەكێتی دەك��ات دروس��ت گومان پارتی لەمەسەلەی لێسەندنەوەی متمانە لە مالیكی، ئەمەش ئەو لەسەر ئیش بەجیدی هەرێم سەرۆكی كە لەكاتێكدایە پرسە دەكات و لێدوانەكانی ئاماژەی سیاسی بەهێزن بۆ متمانە سەندنەوە لە مالیكی و تاردەیەكیش زیرەكی كورد دەركەوتووە سەرۆك لە متمانە لێسەندنەوەی بۆ رەئی دروستكردنی لە

وەزیران.لە زیاتر كە پێكهێنا حكومەتەكەی مالیكی لەكاتێكدا حكومەت نەتوانێت ئەوەی بۆ هەبوو نارەزایی مانگ هەشت پێكبهێنێت، چونكە لیستی عێراقییە براوەی هەڵبژاردن بووەو عێراقی ئەمەش بەخۆیاندەدا، كابینەكەیان پێكهێنانی مافی دووچاری چەندان قەیرانی ئەمنی و سیاسی و كۆمەاڵیەتی گەورە

كردووە و ئێستاكەش ن����ارەزای����ی����ەك����ان ب��ەئ��اراس��ت��ەی��ەك��ی كە رۆیشتوون ت��ردا متمانە داواك��ردن��ی ل���ێ���س���ەن���دن���ەوەی م��ال��ی��ك��ی��ی��ە، ب��ەم ش������ێ������وەی������ەش مالیكی كابینەكەی بەدەست سەركەوتن

نازانن خۆیانی بەحكومەتی عێراقییەكان زۆربەی و ناهێنێت مالیكی مانەوەی ئەوەیە دەلیلی ئەمەش كورد، بەتایبەتی ئەوەیە گرنگ كاتییەو بەهێزەكەی سیاسییە پێگە سەرەڕای لەگەڵ مالیكی بخوێنێتەوەو هەوڵبدات كورد ستراتیژی دوای كوردستانییەكان مافەكانی لەمالیكی متمانە لێسەندنەوەی سیاسی الیەنە ت��ەواوی بەیەكڕیزی ئەمەش و بهێنرێتەدی عێراق نەدرێت رێگە و دەبێت كوردستان ج��ەم��اوەری و وەك بهاوێت هەنگاو دیكتاتۆریەت و داخ��راوی بەئاراستەی ئەوەی ئێستاكە مالیكی ئیش لەسەر بەهێزی ناوەند دەكاتەوە لەسەر حیسابی بێ هێزكردنی دامەزراوە سیاسی و ئابووری و

ئەمنی و سەرەڕای هەموویان هەرێمی كوردستان. گرنگی لێسەندنەوەی متمانە لەمالیكی لەوەدایە ئاماژەیەكە دەتوانێت كە هەیە بەهێزی پێگەیەكی ئێستاكە كوردستان

سەرۆك وەزیران بگۆڕێت.

خەڵەف غەفور* ئەگەر قۆناغی یەكەمی شۆڤێنیزمی عەرەبی وا وێنا بكەین 1921 لە عەرەبییەوە عێراقی دامەزراندنی سەرەتای لە كە دەستپێئەكات و لە چركەساتەكانی ڕوخانی ڕژێمەكەی سەددام دووەمی قۆناغی ئەوا دێت، كۆتایی 2003/4/9 لە حسێن بەروارەوە ئەو لەدوای نوێدا عێراقی لە عەرەبی شۆڤێنیزمی

بەستایلێكی جیاوازتر خۆی نمایش ئەكاتەوە.)هەڵبەت سیاسی چاودێری و كەس زۆر نوێ عێراقی فۆرمێكی ئەڕوانی بۆ وامان كەسانە( لەو بووم یەكێك خۆم بەاڵم نیشانئەدات، عەرەبی عەقڵی و حوكم لە جیاوازترمان ئەم ڕوانینەی ئێمە كەمتر لە ساڵێكی دوای پرۆسەی ئازادییەوە لەسەر جەوهەرییەوە پرسیاری كۆمەڵێك ژێ��ر ئەكەوێتە ئاستەكانی عەقڵی ئۆپۆزسیۆنی عەرەبی كە ئێستا میراتگری

ڕژێمەكەی سەددامن.بێخواستی خۆی دامەزراندنییەوە لە سەرەتاكانی كورد كە بەشێك لە خاكەكەی لكێنراوە بە عێراقی عەرەبییەوە، لە ساڵی 2005 ڕووبەڕووی قۆناغی دووەمی شۆڤێنیزمی عەرەبی بووەوە كاتێك دەستكرا بە نووسینەوەی دەستووری هەمیشەیی عێراق.و سەنگ و فشار بەهۆی تاڕادەیەك پرۆسەیە ئەو ڕاستە پێگەكەیەوە بەقازانجی كورد شكایەوە، بەاڵم بەراورد بەمێژووی خەبات و قوربانیدانی الیەنی كەمی مافەكانی لەو دەستوورەدا

ڕەنگیداوەتەوە.شیعە كە تاكو 2003 دوور و نامۆبوون لە دەسەاڵت كاتێك لە ڕاستتریش و 2004 ناوەڕاستی لە پراكتیكی بەشێوەیەكی لە غرور و تووشی جۆرێك ئەبنە خاوەن دەسەاڵت 2005ەوە هێستریا ئەبن، ئەوان كە ئەیانزانی ئەوەی ئێستا ئەوان بوونەتە تۆتالیتارە، بەاڵم خاوەنی دەرەنجامی ملهوڕییەكانی ڕژێمێكی ئەمەیان تەوزیف نەكرد بۆ كرانەوە لە پراكتیكی ڕژێمێكی سیاسی شەریكایەتییەكی ڕەنگدانەوەی و دیموكراتی بنەمایەكی كە

حوكمی پایەكانی ئەمە پێچەوانەی بەڵكو بێت، ڕاستەقینە شیعەیان لە عێراقی دوای سەددام حوسێندا لەسەر پەرچەكردار كورد ڕەواكانی داخوازییە و سوننە عەرەبی بە بەرانبەر دامەزراندەوە و بەهۆی هەیمەنەی زۆرینەبوونیانەوە ئەیانەوێت

ڕەوایەتی بەهەموو كار و كردارێكیان بدەن.بەحەزی ئەتوانین عەرەبی شۆڤێنیزمی دووەم��ی قۆناغی زەمینەی حوسێن سەددام چۆن دابنێین، شیعە پاوانخوازی بەهەمان بەدیبێنێت سوننە پاوانخوازی خەونی ڕەخسا بۆ شێوە نوری مالیكی بووە پێشەنگی سیاسەتە پاوانخوازییەكانی

شیعە.دووەم��ی ئەزموونی ب��ەردەم ئەكەوێتە ك��ورد نێوەدا لەم كە دەسەاڵتێك و پاوانخواز عەقڵێكی لەگەڵ مامەڵەكردن شەرعیەتی لەڕێگای هەڵبژاردنی خەڵكەوە وەرگرتووە، بەاڵم لە و لەبیرئەكات قوربانییەكان نرخی یەكەمیدا چەركەساتەكانی هەوڵئەدات خۆی وەكو فریادڕەس نیشان بدات بێ ئەوەی ئەوە پرسیار لەخۆی بكات ئایا ئەتوانێ وێنە ڕاستەقینەكەی خۆی

لە خەڵك و هێزە سیاسییەكانی تر بشارێتەوە؟بووەتەوە ترسناك قەیرانێكی ڕووبەڕووی عێراق كە ئێستا لەگەڵ قۆناغی دووەمی پاوانخوازی و بەبڕوای من شەڕكردنە نێوەیشدا لەم شیعییەكەی، بەشوناسە عەرەبی شۆڤێنیزمی

كورد لەهەمووكات زیاتر لەبەردەم مەترسیدایە.لەم ڕێگیریكردنە ئەدات بۆ هەوڵی كوردی الیەنی ئەوەی پاوانخوازییە، بەاڵم درەنگكەوتنی پێوەدیارە كاتێك هەمووالیەك حكومەتەكەیەوە یەكەمی كابینەی لە مالیكی نوری ئەزانین دەستوور گرنگەكەی ماددە و ئەبات بەڕێوە سیاسەتە ئەم بەالی سەركردایەتی كوردەوە )ماددەی 140( پێنج ساڵ بەسەر ماوەی یاسایی جێبەجێكردنیدا تێپەڕ بووە و لەئێستایشدا هیچ

ئاماژەیەك نییە بۆ ئەوەی جێبەجێ بكرێت.باوەڕم وایە بۆ ئەوەی كورد نەكەوێتە دوای قۆناغی دووەمی

شۆڤێنیزمی عەرەبییەوە ئ��ەوە ه��ەوڵ��ی ئەبێت خۆی نێوماڵی ب���دات هەڵبەت یەكبخاتەوە، ب��ەك��ردەوە، ئەمەیش ئەبێت ڕووەیشەوە لەم چ��اك��س��ازی ب��ن��ەڕەت��ی ل���ە ب���ەڕێ���وەب���ردن���ی

و گەندەڵی دیاردەكانی بنبڕكردنی و حوكمڕانی شێوازی خراپ بەكارهێنانی دەسەاڵتدا بكات و هەرچی زیاترە هەوڵی وائەكات ئەمە بدات، كوردستان هاواڵتیانی خۆشگوزەرانی حوكمڕانەكان حزبە شانبەشانی ئۆپۆزسیۆن الیەنەكانی بەشداریبكەن لە داڕشتنی پرۆژەیەكی نیشتیمانی و سیاسەتی

ستراتیژی بۆ پاراستنی كوردستان لەهەر ئەگەرێك.و زیاتر كرانەوەی و ئازادییەكان ڕووبەری فراوانتركردنی ئابووری و پاراستنی مافی كەمینەكان و پێشخستنی كەرتی ڕێكخراوەكانی ڕۆڵی زیاتربوونی و داهاتی خەڵك زیاتركردنی كۆمەڵی مەدەنی وێنای هەرێمی كوردستان لەسەر ئاستی دەرەوە جوانتر ئەكەن و بەوەیش پشتگیری دەرەكی بەدەستئەهێنین.

كاتێك ئەبێت بەهێزتر كورد كارتی و پێگە شێوەیە بەم و ئەبینرێت دەنگی و ڕەنگی یەك ناوخۆیی ئاستی لەسەر هێچ كەلێنێك نابێت الیەنی نەیار ئیشی لەسەربكات و بەهۆی پشتگیری خاوەن دروستیشەوە سیاسەتێكی پەیڕەوكردنی براوە كارەكتەرێكی هەرێمی كوردستان بۆیە ئەبین، دەرەكی ئەیەوێت ئەبێت كاتێك قۆناغی دووەمی شۆڤێنیزمی عەرەبی

خۆی نمایش بكاتەوە.

*نووسەر و ڕۆژنامەنووسە لە دامەزراوەی خەندان بۆ پەخش و وەشاندن

شاخەوان برایم عەبدوڵاڵ

مالیكی.. پیاوی دروستكەری قەیرانەكان

كورد لەبەردەم تاقیكردنەوەی دووەمی شۆڤێنیزمی عەرەبیدا

www.lawanikurdistan.org ژماره 156 82012/06/05

لەم دیمانە تایبەتەی هەفتەنامەی پرس، گوڵتان كشاناك،هاوسەرۆكی لە كورد پەرلەمانتاری و »بەدەپە« دیموكراتی و ئاشتی پارتی و باكوور كوردستانی سیاسی رەوشی لە باس توركیا، پەرلەمانی هەوڵەكانیان بۆ چارەسەری پرسی كورد دەكات و روونیدەكاتەوە دەبێ كورد داخوازییەكانی و دۆز و ماف و بگۆڕێت توركیا دەستووری بە یاسایی بكرێت و وەكو نەتەوە مامەڵەی بكرێت، لەم نێوەندەشدا

كەسایەتی عەبدواڵ ئۆجەالن بە گرنگ و كاریگەری وەسف دەكات.لەبەشێكی تری دیمانەكەیدا باس لە رەوشی ئافرەتانی كورد دەكات و ئاماژە بەوە دەدات كە بەستنی دووەمین كۆنفرانسی نەتەوەیی ژنانی كورد لە هەولێر، كارێكی باش بووە بۆ یەكێتی كوردان و باشتر كردنی

رەوشی ژنانی كورد.

پ: ئایا ئێستا رەوشی كورد لە كوردستانی توركیا لە چ بارودۆخێكی سیاسی دایە؟

و: خەڵكی كوردستانی باكور لەگەڵ ئەو هەموو هەوڵ و تێكۆشانەی كە كردویانە دەزگایەكی دەوڵەمەندیان دروست كردووە،بەاڵم تا ئێستا لە یاساداكوردان هیچ مافێكیان نییە. لە یاسای توركیادا كورد نییە، كە گیراوە، زمانەوان 8 دادگا لە ئێستا قەدەغەیە، كوردی زمانی ئەیانەوێت بە كوردی لە دادگا قسە بكەن، بەاڵم دادوەری لێكۆڵینەوە رێگا نادات بە كوردی قسە بكەن، چونكە كوردی قەدەغەیە. لەبەر ئەوە ناچارن بە توركی قسە بكەن. لەم بابەتە ئافرەتی كورد یان خەڵكی كورد لەگەڵ ئەو هەوڵو تێكۆشانەی كە كردویانە ئازادییەكیان هیچ ئێمە بەرامبەر یاساكان لە كردووە.بەاڵم دروست خۆیان بۆ

هەوڵی ئێمە نیە. ئەوە دەدەین شتێك توركیا ك��ە دەب��ێ��ت دەس��ت��وری

كوردو بگۆڕێت،مادام ت�����ورك پ��ێ��ك��ەوە دەژی��ن،ك��وردی��ش

مافی هەیە، مادام كورد و تورك ئەژین ئەبێت زمانێكش بە كوردی هەبێت، پەروەردەش بە كوردی بێت. ئێمە دەمانەوێت ئەمانە بە یاسا بنوسینەوە. ئێستا ئەو هەواڵنەی لە باكوری كوردستان هەیە ئەمانەن، لەگەڵ ئەو هەواڵنەی تر كە لە باكوری كوردستان كردومانە كەشێكی ئازادیمان رەخساندووە، بۆ نموونە كۆنفراسی نەتەوەیی ئافرەتان بۆ یەكەمجار لە ئامەد كرا، ئەمە بە فێعلی بە پێی یاسا توركیا قەدەغەیان

كردووە.

پ: كۆنفراسی نەتەوەیی ژنانت چۆن بینی؟و: دەمەوێت ئەوە بڵێم سوپاسی هەموو هاورێیانم ئەكەم بۆ ئەم بوونەوەی بەرەنگار بۆ لەخوێدا خۆی كۆنفراسە ئەم كۆبونەوەیە. ئازادی خەڵكی كورد بۆ ئافرەتانی كوردو بە بەرامبەر توندو تیژی پێویستە ئەمە بەاڵم پێیەتی، ب��اوەرم ناخەوە لە دەستكەوتێكە،

لە داهاتوو كۆنفراسەكانی لە پێوستە بكرێت، بۆ باشتری كاری تیژی توندو ب��ارەی لە بكەین كار هەندێك نێوانكۆنفراسەكاندا بەرامبەربە ئافرەت و دەزگا ئەهلیەكانی ئافرەتان و موجادەلەی ئازادی ئافرەتان،لەسەر ئەمانە ئەتوانین كار بكەین، دەتوانین لەسەر ئازادی دەستكەوتەكانی ئافرەتان كار بكەین و كار كردنی ئافرەت لە بواری سیاسی دا كاری بۆ بكەین، لە كۆنفراسی داهاتوو دەبێت كۆنفراسی داهاتوو پر بێت لە گفتوگۆ، پڕ بێت لە زانیارێ پێویستە لەیەكبگەین و

لەم كۆبونەوانەمان سود لە شارەزایی یەكتر وەربگرین .

پ: رەوشی ئافرەت لە نێو پارتە سیاسیەكان،لەباكوری كوردستان چۆن دەبینی؟

لە %40 دەبینرێت، ئافرەت پارتە سیاسییەكان نێو لە و: لە ئەنجومەنی پارتەكانی پەدەپە و ئاشتی و داد و لە هەیە، بوونیان تر پارتی چەندین گەشەپێدان ئەمانەشدا لەپشت هەیە. بوونیان پەرلەمانیش چاالكی بەهێزیان هەیە، ئێمە ئێستا )36( كورسی پەرلەمانمان هەیە، لە نێوانیان )11( پەرلەمانتاری بۆ كورسییەك دەمانەوێت هەیە. ئافرەتمان سەرۆكی شارەوانی بە دەست بێنین، بە بێبوونی بڕیاری ناتوانرێت كۆبونەوەیەكدا هەر لە ئافرەت كۆتایی بدرێت، هەر بریارێك یان هەر پێشنیازێك ئافرەت ئەبێت دڵنیایەوە بە دەكرێت كە بەشداری تێدا بكات. ئێمە ئەوانەمان لە حزب لە %15 بەسەر ریكخراوەكاندا سەپاندووە. ئافرەتان كاریان لەسەر كراوە، بودجەی لە دەهێنن بەكاری خۆیان ئافرەتان لە پیاوان ئەنجامدانی چاالكیەكان، بودجەی ئێمە ناوێت، پارەمان شتێكی ئەمە هەیە، خۆمان گرنگە، هەبوونی بودجەیەكی ت��ای��ب��ەت ب��ۆ ئ��اف��رەت��ان، پلەی بە ئافرەتان پیاوان پارە دەڵێن دادەنێن، دوو رزگارمان ئ��ەوەی بۆ نییە ب���ێ���ت، چ����ارەس����ەری بكەین،بۆیە كێشەكان بودجەیەكی ئێمە ت���ای���ب���ەت���م���ان ئافرەتان دان��ا خ���ۆی���ان ك���ارو پ��رۆژەك��ان��ی��ان بەجێ جێ پێ

دەكەن بە گوێرەی بودجەكە.

پ: هۆكار چیە لە باكوری كوردستان بەشداری كردنی ژن لە كایەی سیاسی چاالكترە وەك لە پارچەكانی تر؟

هاوبەش حوكمڕانی سیتەمی حزبدا هەندێك ئەوروپادالە لە و: هەیە كە سیستەمێكی دیموكراتییە، ئێمەش لە حزبەكەماندا سیتەمی هاوبەش بەكاردەهێنین. پیاو چەند مافی قسە كردنی هەبێت ئافرەتیش ئەوەندە مافی هەیە، ئەوە لە حوكمڕانی حزب، تەنانەت لە حكومڕانی پارێزگاكانیش سیستەمی حوكمڕانی هاوبەش هەیە كە پیاو و ئافرەت ئافرەتمان جێگری شارەوانیەكانیش لە دەكەن، كارەكانیان پێكەوە هەیە، هەردووكیان بەیەكەوە شارەوانیەكە بەڕێوە دەبەن، ئێمە ئێستا لە حزبەكەمان لە %40 بونمان هەیە بۆ %50، هەوڵ ئەدەین بۆ نیوە بە نیوە، چونكە ئێمە نیوەی كۆمەڵگە پێك دەهێنین. كوردەكان تەواو لە پیاو پێكنایەن، بەڵكو نیوەی لە پیاوە و نیوەی لە ئافرەت پێكدێت، كەواتە پێویستە لە سیاسەت و رۆڵەكانی سیستەمی حوكمڕانی یەكسان بین و مافمان هەبێت، ئێمە نیوەی كۆمەڵین، یانی ئەگەر ئافرەت ببێتە پیالنی دووەم و هەقی نەدەنێ، ئەوا كۆمەڵگەی كوردی ئازاد نابێت .

دیكە حزبەكانی پەكەكەو كە هەیە ب��ەوەوە پەیوەندی ئایا پ: هەمیشە ژنیان وەك هاوسەرۆك داناوە؟

الیەكەوە لەچەند ئۆپراسیۆنە ئەم راگرتنی شكاندو بۆ ئێمە و: كاردەكەین، دەمانەوێت دەوڵەوت وا تێبگەیەنین ئێوە چەند دەیانگرن بەتاڵ بە هیچیان وەزیفانە ئەو ئ��ەوان، گرتنی لە بن ب��ەردەوام و كوردی شوێنیان،نیشتمانپەروەردەی دێتە تر كەسی نامێنێتەوە، هەیە، تاوەكو ئێستا 8 هەزار كەسیان لێگرتوین، بە هیچ كارێكیشیان نەوەستاوین، رۆژانە لە شوێنی هەر گیراوێك كەسی تر دا ئەنێن، بەو

پەڕی توانایان كار ئەكەن.كوردستان تری پارچەكانی و توركیا ئەوروپاو نێوان جیاوازی بەردەوام وەك پشت شكاندنی ئەم بەشانە، بۆ هەمیشە ئەمانەوێت دەستوور بگۆڕین،بەاڵم ئەگەر ئەم یاسایە نەگۆڕین یاسای دیموكراتی دروست نابێت، لەبەر ئەمە یاساكان بگۆرێن هاورێكانمان بەربدەن لە توركیا.لە توركیادا یاسای دژە تیرۆر هەیە، بەپێی ئەو یاسایە كوردەكان وتێكۆشینەكانیان بە تیرۆر دادەنرێت، ئێمە دەگرن، ئەنجومەن دادەنێین قەدەغەی دەكەن، بەرێوەبەری شارەوانی هەڵدەبژێرین دەیگرن، ئەندام پەرلەمان هەڵدەبژێرین دەیگرن، مانای وایە خۆی لە خۆێدا كورد بوون هەموو لە دەمانەوێت و ئەكەین كۆشش ئێمە توركیادا، لە تاوانە

یاساكان لەگەڵیان هاوبەش بین .

پ: بۆچی كوردانی باكور نە خاك و نە نەتەوە و نە ئااڵتان بەالوە گرنگ نیە، ئەوەی التان گرنگ بێت سەرۆك ئاپۆیە؟

توركی دەوڵەتی پێكهێنانی دوای لە باكور كوردستانی لە و: )30( ساڵ شەڕیان كرد بەرامبەر بە كورد، لە چیای قرس توركەكان خەیاڵی( كوردستانی ( نووسی لەسەریان كرد دروست گۆڕێكیان كوردەكانمان ئێمە كوردستان خەیاڵێكە وایە مانای نێژراوە، لێرەدا هەموو كوشتن لە ناو ئەو گۆرەمان نان، جارێكی تر ئیتر كوردەكان سەر هەڵنابڕنەوە،بەاڵم بە دەست پێكردنی و كۆششی بەرێز ئۆجەالن كوردەكان لە باكوری كوردستان جارێكی تر سەریان هەڵدایەوە، ئێمە وەك خەڵك جیا بووینەوە، زمانمان دانا دەوڵەتی توركی لە گۆڕی دەنا، بۆ ئاوارە بوون و پارچە پارچە كردنیخەڵكی باكور، بەاڵم بە كۆشش و ئازادی ئۆجەالن بوو، بۆیە خەڵكی كورد لە باكوری كوردستان وەك نەتەوە قبوڵ دەكات، كورد هەقی ژیان و ئازادی هەیە، لەشەخسی

ئۆجەالن دا دەبینرێت. دیسان ئێمە لە گۆشەی ئافرەتی كوردەوە لە راستی دا لە باكوری كوردستاندا لە كۆششی ئازادی ئافرەت بەشداری رێگایەكی كراوەی گرنگە بەرێز ئۆجەالن، چونكە كۆمەڵگەی كوردی وتویەتی تا ئافرەت ئازاد نەبێت ئەوا كۆمەڵگە ئازاد نابێت، ئەوەی وای وتووە پیاوان بوون كۆششەكانی ئافرەتیان دەست نیشان كردووە بە البردنی كۆسپەكانی بەردەمیان، بۆیە ئێمە بەرێزئۆجەالن بە نرخ و گرنگ دەزانین، لەبەر

ئەم هۆكارانەی كە باسم كردن.لە نێو پرۆسەی سیاسی دا بۆ ئازادی ئۆجەالن چینێكی گەورە و

كاریگەر رۆڵ ئەگێڕین .

دیمانە: تریقە ئازاد

ئێمە هەوڵی ئەوە دەدەین دەستوری توركیا بگۆڕێتگوڵتان كشاناك، هاوسەرۆكی »بەدەپە« و پەرلەمانتاری كورد لە پەرلەمانی توركیا:

ئەگەر ئافرەت هەقی نەدرێتێ، “ئەوا كۆمەڵگەی كوردی ئازاد

نابێت

ێتەرن

ینت: ئ

ۆتۆف

www.lawanikurdistan.org2012/06/05 156 9ژماره

لەو هەولێر، لە گۆڕان مەكۆی بەرپرسی سەعید، كەمال دیدارەیدا لەگەڵ رۆژنامەی »پرس« رەتیدەكاتەوە كە پارتی لەسەر دەڵێت: بەڵكو چاككردبێتەوە، گۆڕانی ب��ارەگ��ای ئەركی پارێزگای هەولێر چاككراوەتەوە نەوەك خودی پارتی. هەروەها ناوبراو لەبارەی مەكۆی گۆڕان لە هەولێر كە زۆرترین »لە دەڵێت تێدابووە بەرپرسانی كاركێشانەوەی لە دەست دوای رووداوەكانی 17 شوباتی ساڵی پار، شێوازی كاركردنی هەندێك بەجۆرێك هات، بەسەردا گۆڕانی هەولێر لە گۆڕان لە هەڵسوڕاوان نەدەگونجان لە هەولێر بمێنەوەو كە بەهەمان رەتدەكاتەوە ئەوەش هەروەها كاربكەن«. پێشوو شێوازی نەوشیروان خودی لەالیەن گۆڕان بڕیارەكانی سەرجەم كە

موستەفاوە بدرێت.

پرس: چۆن بوو پارتی بارەگاكەی بۆ نۆژەنكردنەوە، ئەگەر بە ووردی باسی بكەیت؟

كەمال: مەكۆی ئێمە حكومەت )پارێزگای هەولێر( نۆژەنی لە بەرپرسە حكومەت پێیەی بەو پارتی، نەك كردۆتەوە پاراستنی خەڵك و بنكەو بارەگای هەموو حزب و رێكخراوێك، ئەو پاراستنی لە بوو كەمتەرخەم حكومەت ئەگەر بۆیە

شوێنانە، بەرپرسیارەتی چاككردنەوەی دەگرێتە ئەستۆ.پرس: بۆچی بارەگای یەكگرتوو لە دهۆك نۆژەن نەكراوەتەوە، كەچی هی ئێوە نۆژەن كراوەتەوە، ئەمە پەیوەندی بە چیەوە

هەیە؟ كەمال: دەكرێ ئەو پرسیارە لە یەكگرتوو بكەن.

پرس: بزوتنەوەی گۆڕان پەیوەندی لەگەڵ پارتی چۆنە، لە هەولێر؟

17ی دوای لە ئاڵۆزییەی و گ��رژی ئەو بەهۆی كەمال: شوباتی 2011 ڕوویدا ئێستا لەگەڵ پارتی لە سەرەتایی ئاسایی

كردنەوەی پەیوەندیەكانمانداین.پرس: بە گشتی پەیوەندیتان لەگەڵ یەكێتیدا چۆنە؟

كەمال: بەهەمان شێوە لەگەڵ یەكێتیش لەسەرەتای ئاسایی كردنەوەی پەیوەندییەكانمانداین.

لە گۆڕان لەالیەنگرانی كە دەكرێت، ئەوە تێبینی پرس: هەولێر روەو كەمی چووە، بەرێزتان چی دەڵێن؟

كەمال: بەپێچەوانەوە بە پێی زانیارییەكانمان الیەنگرانمان لە هەولێرو هەموو ناوچەكانی تر زیادی كردووە، ئەمەش بەهۆی هەڵوێستی ڕاست و دروستی نەتەوەیی و نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕانە، بەاڵم بۆ خۆپاراستن لە گێچەڵەكانی دەسەاڵت خۆیان

ئاشكرا ناكەن.پرس: دەوترێت مەكۆی گۆڕان لە هەولێر زۆرترین كێشەی چەندین ئێستا تا كە گۆڕانە مەكۆی تاكە چونكە هەبووە، عوسمان نمونەش، بە كاركێشاوەتەوە، لە دەستی بەرپرس پرسیارەكەم مەالقەرە، سەفینی مەزن، سەاڵح مارانی، بانی لە دەست زۆرترین هەولێر لە گۆڕان مەكۆی بۆچی ئەوەیە

كاركێشانەوەی بەرپرسانی تێدابووە؟ جیاوازمان بۆچونی زیندوو هێزیكی وەك ئێمە كەمال: هەیە لەشێوازی كاركردن، بەاڵم ڕاست نیە كە مەكۆی هەولێر زۆرترین كێشەی هەبێت و زۆرترین بەرپرسانی دەستیان لەكار نائاسایی بارێكی 2011 شوباتی 17ی لەدوای كێشابێتەوە، بزوتنەوەكە كاری شێوازی بۆیە سەپێندرا، هەولێر بەسەر نوێیەكە، دۆخە لەگەڵ بگونجێت كە داهات بەسەر گۆڕانی هەولێر لە نەدەگونجان هەڵسوڕاوان لە هەندێك بەجۆرێك بمێنەوەو بەهەمان شێوازی پێشوو كاربكەن، بەهۆی ڕاوەدوونان و رێگرتنی دەسەاڵت لە چاالكی هەڵسوڕاوان. بەڕێزان سەفین

مارانی بانی عوسمان و قەرە مەال نەكێشاوەتەوە، لەكار دەستیان بزوتنەوەی بۆ كار تر شوێنی لە گۆڕان دەكەن، بەنمونە كاك سەفین سەرپەرشتی كەركوك دەكات، كاك بۆ هەرلەسەرەتاوە مەزنیش سەالح ماوەی شەش مانگ ئەركی باژێروانی ئەمە ئێمەوە بەالی ئەستۆ. گرتە دەست لەكاركێشانەوە نیە، بەمانای گ��ۆڕان، بزووتنەوەی لە وازهێنان تر بەهەڵسوراوانی بواردانە بەڵكو لە كاركردن ببینن، كەڕۆڵی خۆیان ئەركێكی تەنها گۆڕاندا بزووتەوەی قوڕسە و هیچ ئیمتیازاتێكی تێدا نیە

كە شەڕی لەسەر بكەن.پرس: بەرپرسانی مەكۆی گۆڕان لە هەولێر، كێشەیان چیە،

تاوەكو دەست لە كاربكێشنەوە؟ كەمال: وەك گوتم هیچ كێشیەك نیە كە بەهۆیەوە دەستیان

لەكاركێشابێتەوە.قەیرانی رووب��ەڕووی گ��ۆڕان، بزوتنەوەی دەوترێت پرس: رانیە و قەاڵدزێ لە سنوری زانراوە هەورەك بۆتەوە، ناوخۆ

توشی كێشەبوونە و بەشێك لە ئەندامانیان وازیان هێناوە؟ كەمال: بزوتنەوە گۆڕان هیچ قەیرانێكی ناوەخۆیی نیە، لەو سنورەی باسیشی دەكەی كێشەی وا ڕوینەداوە كە ببێتە هۆی

وازهێنانی ئەندامانمان.پرس: رەخنەی ئەوە لە گۆڕان دەگیرێت، كە تاوەكو ئێستا كۆنفرانسی نەبەستووە، ئایا گۆڕان بۆ كۆنفرانس نابەستێت؟

كەمال: لە ماوەیەكی كەمی تەمەنی بزوتنەوەی گۆڕاندا دوو هەڵبژاردن كرا )هەڵبژاردنی پەڕلەمانی كوردستان و هەڵبژاردنی هەڵبژاردنانە ئەو سەرقاڵی ماوەیەدا لەو عێراق( پەڕلەمانی بووین، پاشانیش لە دوای ڕووداوەكانی 17ی شوباتدا بارێكی هەولێرو لە بەشێوەیەك بوو، دروس��ت هەرێم لە نائاسایی بادینان مەكۆكانی گۆڕان داگیركران و سوتێنران، خەڵك كوژراو هەڵسوڕاو و هەوادارانی گۆڕان گیران و ڕاوەدونران، ئەو بارە نائاسایی و نا سروشتیە كە لەو كاتەوە ڕویداوە تا ئێستاش بەتەواوی ئاسایی نەبۆتەوە تا كار بۆ بەستنی كۆنگرە بكەین. پرس: دەوترێت هەموو بڕیارەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لەالیەن خودی بەرێز نەوشیروان موستەفاوە دەدرێت، راوێژ و پرس و

ڕا بە كەسانی تر ناكات؟نادات بڕیارێك بەپێچەوانەوە كاك نەوشیروان هیچ كەمال: كە پەیوەندی بە بزوتنەوەی گۆڕانەوە هەبێت بێ ڕاوێژ لەگەڵ نەك چارەنوسسازەكانیش و گرنگ مەسەلە بۆ هەڤاڵەكانی، خواری هەڵسوڕاوانی بە پرس بەڵكو ب��ەدەوروب��ەری، پرس

خوارەوەش دەكرێت. لەماوە ڕابردوودا بۆ چەندین بابەتی گرنگ ڕای هەڵسوراوانی

خوارەوە وەرگیراوە.پرس: زۆرێك لە الیەنگرانی گۆڕان، بە خیانەتكار وەسفی ئەو پەرلەمانتارانەیان دەكرد كە لە فراكسیۆنی گۆڕان جبابونەوە و

سەربەخۆی خۆیان راگەیاند، تۆ چی دەڵێی؟چوونە پێی پەڕلەمانتارانە ئەو دەنگانەی ئەو كەمال: لەو تایبەتی بە بوون، گۆڕان بزوتنەوەی دەنگی پەڕلەمان هەڵبژاردنەدا شێوازی لیستی داخراو پەیڕەو كرا، بۆیە الدان لە پرەنسیپەكانی بزوتنەوەی گۆڕان الدانە لە خواست و بیرو ڕای پەڕلەمانتارانە ئەو بڵێین دەتوانین پێیە بەم دەنگدەرەكانی، خیانەتیان لە دەنگدەرانیان كرد، باشتر وابوو داوای لێبوردن

بكەن و لە هەڵوێستەكەیان پاشگەزببنەوە.هەیەتی، مالیكی لەگەڵ كورد كە كێشەیەی ئەو پرس: پێتوایە كێشەیەكی شەخسیە و پەیوەندی بە تاكە كەسێكەوە

هەیە، یاخود نەتەوەییە؟ مافە لەسەر هەیە ناوەنددا لەگەڵ كێشەی كورد كەمال: و پێكراوە ئ��ام��اژەی دەستوریشدا لە كە نەتەوەییەكانی ئ��ەوەن��دەی ئ��ەوەی ئێستا ب��ەاڵم چ��ارەس��ەری بۆ دان���راوە، لەسەر ملمالنێی حزبایەتی و شتی ترە ئەوەندە لەسەر مافە

نەتەوییەكان نیە.بارزانی مسعود وتەكانی پشتگیری رادەی��ەك تاچ پرس:

سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەكەن؟ كەمال: ئێمە نە لە كوردستان و نە لە عێراقیش بەشدار نین لە حكومەت، ئەوان الیەنی سەرەكی حكومەتن، بەم هۆیەوە لە ڕێكەوتنەكانیشیان نەبووین و ئاگادارنین. لە پڕێكدا نێوانینان ئێمە بۆیە دەك��ات. تۆمەتبار تر ئەوی هەرالیەو تێكچوو، كەسیش و ڕێككەونەوە بەیانی ڕەنگە نیە ڕوون بەرچاومان

نەزانێ لەسەر چی ڕێككەوتونەتەوە.پرس: پێتوایە كورد چ هەنگاوێكی ناوە بۆ یەكالیی كردنەوەی

كێشەكانی لەگەڵ حكومەتی ناوەندی؟ بەرچاوی هەنگاوێكی ئێستا تا كورد بەداخەوە كەمال: نەناوە بۆ یەكالیكردنەوەی كێشەكانی لەگەڵ ناوەند، ئەوەندەی خەریكی شەڕی پۆست و دەسكەوتی حزبی بوون، ئەوەندە لە نەبوون، كوردستان خەڵكی مافەكانی بەدەستهێنانی خەمی بۆ نموونە تا ئێستاش یەك بستی خاكی كوردستان لە ناوچە دابڕێنراوەكان نەگەڕاوەتەوە سەر هەرێم، مەسەلەی پێشمەرگە چارەسەر نەكراوە، بەشە بوودجەی كوردستان كەمی كردووە،

هتد...

دیمانە: پرس

پەڕلەمانتارە جیابووەكانی گۆڕان، خیانەتیان لە دەنگدەرانیان كرد

كەمال سەعید بەرپرسی مەكۆی گۆڕان لە هەولێر بۆ پرس:

هەندێك لە هەڵسوڕاوان “نەدەگونجان لە هەولێر بمێنەوە و بەهەمان شێوازی پێشوو كار

بكەن

لەسەرەتای ئاسایی كردنەوەی “پەیوەندییەكانین لەگەڵ پارتی و

یەكێتی

www.lawanikurdistan.org ژماره 156 102012/06/05

ئا: پرس

دیسكۆیەكانی توركیا و لوبنانو گەیشتنی الوانی کورد بە ئافرەت

بەهۆی ئەو ئاینەی كە لەالیەن سەدا نۆوەدی كورد وەكو لێدەكەن، پەیڕەوی كوردستان هەرێمی لە زۆرینە نەتەوەی ئاینی و كەلتوری بەندی و كۆت كۆمەڵێك بە گەنجان بەتاڵبكەنەوە ) ئارەزوە جنسیەكانیان و لێكراوە رێگیریان تەنها رێگای پیادەكردنی ئەو حەزە سەرە رۆو و جڵەونەكراوە نابێ مەیسەر بۆی گەنجێك هەموو ئەمەش بووە، ژنهێنان ب��ەوەش لە زۆرب��ەی ك��ۆاڵن و گ��ەڕەك و دێ و و نەبوە(، ئاواییەكانی كوردستان پەنادەبرا بەر رێگای جیاواز جیاواز بۆ مومارەسەكردنی ئەو حەزە سورشتیەیان، گەرچی واقیعیەتی كەتبتی جنسی الوان لە كوردستان حاشاهەڵنەگرە و تا ئەو ئەو ئێستر و گوێدرێژ وەكو ئ��اژەڵ، گژ چونە دواییانەش هەمووا گوێچكەی بەر كە بوون زەبەندانە و زۆر چیرۆكە كەوتووە، بەاڵم لەبەر شەرمنی و عەیبە و ئابڕو و كەرامەت كە بەشێكی هەرە گەورەی كەسیەتی مەعنەوەی كورد پێكدێنێ، كۆبوونەوەی و دانیشتن لە و ژێر بە ژێر هەر باسانە ئەو لە چەند واتا باسكراون، كۆمەاڵیەتی پەنهانی و داخرا زۆر هەوڵێكی سنوردار و بە پێچ و پەنا نەبێ ئەدەب و هونەری كوردی نەیتوانییوە خۆی لە قەرەی باسی ئاماژەكراو وبدات.

هەرێمی كۆمەاڵیەتی مەرجی و هەل راپەڕین پێش لە كوردستان بە رەوشێكی تایبەت و داخرا و وشك باركرابوو و داب و نەریت رویەكی زۆر توند و تیژتری لەوەی ئێستامان بەیەك رێگاكانی تەنگی و تەسكی بەهۆی تەنانەت هەبوو، گەیشتنی كور و كچ وەكو دوو بوونەوەری هەستیار و پڕا و پڕ لە وزە و تینی گەنجایەتی شێتانە، ناچارانە بە دزییەوە و لە پەناو پەسێو و بەیەك گەیشتن دورست دەبوو، دووریش نییە زاڵبوونی رەنگی سۆز و غەرامیات بەسەر ئەدەبی شیعرماندا، بەندە كۆتو ئ��ەو هۆكارەكەی خ��ۆی، سروشتی لە جگە توندانەبێ كە كۆمەڵگا خستبوویە دەست و پێی خۆشەویستی نێوان گەنجانی رەگەز جیاواز، بۆیە كۆبوونەوەی ئەو هەموو كارەساتی و دەچوو بەالرێدا زۆرجار الواندا لەناو شەحنە پەالماردان وایدەكرد و لێدەكەوتەوە ترسناكی كۆمەاڵیەتی

پاش كە دروستببێ، خێزانیش یەك ئەندامانی نێوان لە لە ئەوكات گەرچی هەبوو، درێژەی حاڵەتەكە راپەرینیش رێگای توركیاوە دەرگایەكی خێر بە رویانداكرایەوە و وایكرد بەكارهێنانی خاكی ئەو واڵتە وەكو ترانزێتی رێگای پیادەی ئەوێش حەزە دیسكۆكانی لە و لێوەرگیرێ ئەوروپا سودی لە مێژیینەوە و سەركوتكراوەكە بەڕەاڵبكرێ )دیارە لە پێش بەرووی هەمیشە بەغدا و موسڵ شاری مەلهاكانی راپەرین خەڵكی كوردستاندا كراوە بوون، بەاڵم ئەو كاتە دەرئەنجامی بۆ گەنجان پەلكێشكردنی وب��ەزۆر و راوەدون��ان سیاسەتی بازەگاندا برۆن ئازادی بە ریزەكانی سوپا، نەیاندەتوانی بە و دەستیان بگاتە ئەو شوێنانە، ئەو وەختە زیاتر موستەشار و بازرگان و چەلەبیەكان بۆیان فەراهەمبوو بوو لەو شوێنانە ئەو توركیا رێگای بخەون(، ئافرەتان لەگەڵ و رابوێرن ئازادییە پێویستەی نەدابۆە گەنجان كە بكارن خەونی شەیتان

پێ كەنینان بكەنە واقیع(،.لە پاش 2003 بەدواوە ئیدی ئەو دەرچە و دەرگا بچوك و لەسەر تەنیشتانە كە تێیدا الوان تێدەپەڕین بۆ سەر زەمینی سەرپشت كەوتە ئاسماندا و زەویی بە سەفایان، و كەیف سلێمانی، فرۆكەخانەی و هەولێر فرۆكەخانەی لە جیا و كرانەوەی رەسمی كونسڵخانەی توركیا و ئێران لە هەولێر و هاتنە كاییەی كۆمپانیاكانی گەشت و گوزار و سەرهەڵدانی كێبركێی دابەزاندنی نرخی گەشتەكان، هەموو ئەوانە وایكرد، بە شێوەیەكی هاوسێ واڵتانی بۆ الوان رێژەی گەشتیارانی دیمەشق باڕەكانی و دیسكۆ و بكات زیاد سوڕهێنەر سەر لەالیەن هێزی گەنجانی كوردستانەوە و ئەستنەبوڵ شەوانە بەرزترین ئاستی بازار و بوژانەوە بەخۆیانەوە ببینن، كە ئەو واقیعە پێشتر تەنها لە چیرۆك و فیلمەكانی هۆڵیود دەبینرا.ئێستاش لە جیاتی سەردانیكردنی شوێنەوار و ناوچە گە بوونەتە هاوسێ واڵتانی كوردستان، هەرێمی شتیاریەكانی بەدیل و ئاسانكاریەكانی هۆكارەكانی سەفەركردنیش، وەكو فیزا وەرگرتنی و سەفەر بەڵگەنامەی دەستەبەركردنی گواستنەوە كۆمپانیای دەیان بوونی و هەرزان بەنرخێكی بەشی وایكردەوە سەردانەكان، نرخی هەرزانی دیسانەوە و

زۆری الوان بۆ بەتاڵكردنەوەی ئارەزوە جنسیەكانیان سەردانی مانگێك چەند بە دەسكەوتەی پارەو ئەو و بكەن دەرەوە لە كوردستان كۆیدەكەنەوە لەوێ خەرجی بكەن، كە ئەگەر توێژی بەرژەوەندی لە جارێك بەو جۆرە رەوشەكە گۆرانی الوانبێ بەوەی ئازادی تەواوی جنیسان وەرگرتووە، ئەوا بۆ ئەو واڵتانە بوژانەوەیەكی ئابووری سەر سوڕهێنەرە كە هەموو

ئەو پارانە لە كوردستانەوە بۆ ئەوێ دەچن.و ئینتەرنێت ب��اب��وون��ەوەی و سەتەالیت پەیدابوونی بازارەكانی لە بوارە ئەو خزمەتگوزاریەكانی دەسكەوتنی كاریگەی راستە نرخەكەمە، بەو و شێوە بەو كوردستان ئازاد دیكەی دنیایەكی دۆزی��ن��ەوەی لەسەر هەبوو خۆی بە دەستیان واقیعیش لە ئەگەر كە گەنجانمانەوە، لەالیەن جەستەی رەگەزی بەرامبەر نەگات بە وێنە و دوور بە دوور ئەو ئاواتەیان هاتەدی، كەپێشتر زۆر لێی مەحروم بوو بوون، بەاڵم كە كار بەوە گەیشت دەستراگەیشتن بەو سەرزەمینە بەهەشتی و خەیااڵویە بە واقیعی و راستەو خۆ هێندە سوك و ئاسان بێ و پارەی تێچووی ئەو یاریە خۆشە نەكات لەسەدا 20ی نرخی سەیارەیەك، ئەوا بێگوومان سێ و دووی لێناكەن و تا ئەو واڵتە خۆش و ئەو بازارە گەرم و گوڕە هەبێ درێغی

لێ ناكەن.بۆ لەمەو دواش چاوەرێ دەكرێ بە ئەنجامی فراوان بونی پەیوەندیەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ واڵتانی دەرەوە و دروستبوونی ئاسانكاری زیاتر لە رێگای زۆربوونی كۆمپانیاكانی واڵتانی باڵوێزی زیاتری كرانەوەی و فرۆكەوانی و گەشت بە بوونیش تەنانەت و هەولێر شاری لە ئاسیا و ئەوروپا جۆرێك لە بازرگانی لەالیەن هەندێك لە بازرگانانەوە، بازنەی بەشداریكردنی الوان لەو كەشە هەوەس ئامێزەدا رۆژ بە رۆژ پەیدابوونی پەیدابكات، رەواج زیاتر بازارەكە و فراوانترببێ ئەو كەلتورەش بەو مۆدێلە نوێیە وایكردووە كەلتورە بەرهەم كەلتوری و نێربازی كەلتوری، بەناوی پێشتر هاتووەكانی خۆیان بەدەستی خۆبەتاڵكردنەوە و ئ��اژەاڵن القەكردنی

لەالیەن گەنجان بە تەواوی بسرێتەوە و لەناو بچێت.

www.lawanikurdistan.org2012/06/05 156 11ژماره

خاوەنی ئیمتیاز:ئومێد خۆشناوسەرنووسەر:

ئاڤان حه مه ساڵح0750-446 1301

جێگری سه رنووسه ر: شاخه وان عومه ر سلێمان0750-448 0225

به ڕێوه به ری نووسین: فەرەیدون بێوار0750-414 1910

f_bewar@yahoo.com

ستافی پەیامنێران:توانا شێخانی

محەمەد عومەرشاخەوان شێخانینه خشه ساز: شێرکۆ

ناونیشان: هەولێر- بارەگای مه کته بی سکرتارییه تی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه نجومه نی وه زیران

یان له رێگه ی ئه م ئیمه یله وه بابه ته کانتان بنێرن:shaxawanjournalist@yahoo.com

و ئیسالمی و عەلمانی بە كوردستان، حزبەكانی چەندە هەر كۆن و نوێوە، شانازی بەوەوە دەكەن كە چەند هەزارێك ئەندامیان هەیە، كە رێژەی زۆرینە لەو ئەندامانە گەنجن، بە هەر دوو رەگەزی »نێر و مێ« وە. بەاڵم وەك تێبینی دەكرێ ساڵ بەساڵ بەشداری گەنجان و الوان لە چاالكی حزبی و بۆنە و یادی حزبی، تەنانەت حزبەكەی خۆشیاندا رووی لە كەمیكرووە و رێژەیەكی كەم ئامادەی

ئەو چاالكی و بۆنە حزبییە دەبن.ئەمە مەدەنی، كۆمەڵی چاالكوانانی و توێژەران لە بەشێك هۆی بە حزب لە گرتن رەخنە لە جۆرێك و الوان وشیاری بۆ

پەراوێزخستینانەوە، دەگەڕێننەوە.شار( هونەری و )رۆشنبیری رێكخراوی جەمال، سەرۆكی دانا لەشاری سلێمانی، هۆكاری كەمی بەشداری الوانی ئەندام لە حزب، دەڵێت و دەكات شرۆڤە بەمجۆرە حزبیەكەی بۆنە و چاالكی لە »لەچاو جاران هاواڵتیان بۆ بۆنە حزبییەكان كەم دەچن، ئەویش بۆنەكاندا هەموو لە ناكرێت و تاك هۆشیاری بۆ دەگەرێتەوە

ئامادەبوونیان هەبێت«.هۆكارێكی تری گەڕاندەوە بۆ زۆر بوونی حزبەكان كە ئەمەش وای كردووە نفوسی حزبەكان دابەش بن و پەرتەوازەیی دروست كردووه.بەبڕوای ئەو چاالكوانەی كۆمەڵی مەدەنی، گەنج كە كاریگەریترین چین و توێژی كۆمەڵگایە، وەك جاران ئینتیمای نەماوە بۆ حزبەكان. وەكخۆی وتی »لەبەر ئەوەی بەڵێن زۆر بووە و كاریش كەمە بۆیان، بۆیە ئەوانیش بێزاربوون لە شەڕە پەرۆ و ئەیانەوێت وەك گەنجانی وواڵتانی دنیا بژین و خۆشگوزەرانی زیاتریان بۆ دابین بكرێت وەك

حكومەت نەك وەك حزب«.یەكێتی دەورب��ەری بااڵی ناوەندی بەرپرسی غەریب، كامەران پارتییە. بە سەر كەرێكخراوێكی كوردستان، دیموكراتی الوانی لەمڕووەوە رەخنە لە ئەدای حزبەكان دەگرێت سەبارەت بە توێژی الوان و دەڵێت »هیچ حیزبێک بە ڕەچاوکردنی تایبەتمەنی الوانی ناو حیزبەکە نەیتوانیوە وەكو پێویست بەدەنگ كێشە و گیروگرفتی الوانەوە بێت و چارەسەرەكان تەنیا لە پێناوی بەرجەستە كردنی كۆمەڵێك ئامانجی تایبەتی وەكو هەڵبژاردن و كپكردنەوەی دەنگی لەم هەوڵێکیش ئەگەر بووە، بارودۆخەكە ڕاگرتنی و ناڕەزایەتی پێناوەدا درابێت لە سنووری كردنەوەی چەند خولێكی وەرزشی و

كۆمپیۆتەر تێنەپەڕیوه، كە ئەمەش كار و چاالكیەكی دیار نین«.بۆ حیزبی دەس��ەاڵت��ی نەهاتنی »بەدەنگەوه وت ئەوەشی گەنج بۆ جیاوازیان ڕوانینی و گیروگرفتەكان چارەسەركردنی سەر لە ب��ەردەوام گومانی بوونی و تێڕوانینیان و بیرکردنەوە و هەموو سروشتی خەسڵەتێکی کە گەنجی سەردەمیی یاخیبوونی لە ڕێگرە ئێستا تا تاکەکەسی بەرژەوەندی لەوە گەنجێکە، جگە بەردەم ئەنجامدانی كۆمەڵێك پرۆژەی بەسوودی تایبەت بە الوان تەنانەت لە ناوخودی حیزبەکانیشدا، نەبوونی بڕوا لە الیەن دەزگا حیزبیەکان و کەسانی بەرپرس بە وزە و توانای گەنج بە شێوەیەک کە پێیان ڕەوا نابینرێت لە پۆستە حیزبیەکاندا بە پێی ئەزموون و شارەزاییان پلەیان پێ بدرێت، دەبێتە هۆی تۆرانی گەنج لە حیزب و هەڵگەڕانەوەی لێی، تا وای لێدێت کە حیزبەکان دەبنە کۆمەڵێک و دادەماڵرێن گەنجانە سیمایەکی هەموو لە و تەمەن بە کەسی سیاسیدا بەشداری و حیزب دژە ب��ەرەی لە خۆیان گەنجانیش

دەبیننەوە«.بەاڵم ئەندامێكی ئەنجوومەنی سەركردایەتی پارتی رەتیدەكاتەوە بەشداری گەنجان رووی لە كەمیكی كرد بێت. هەروەك عەلی عەونی

روونیدەكاتەوە »بەشداری كردن لە چاالكی و بۆنە و یادی حزبی، بەشدارییەكی ئارەزوومەندانەیە و بەشێوەیەكی رێكخستن و زۆرملێ و گوشار نییە. لەگەڵ ئەوەشدا زۆرینەی ئەوانەی بەشداری چاالكی و خولی رۆشنبیری و بۆنە و یادەكان دەكەن گەنج و الوانن نەك بەهۆی گوایە رەتدەكاتەوە تۆمەتەش ئەو بەسااڵچوان«. و پیر پەراوێزخستینان گەنجان و الوان لە حزبەكان تۆرابن و بەشداری چاالكی و بۆنەی حزبەكەیان نەكەن. وەكخۆی وتی »زۆربەی ئەوانەی لە ئۆرگانەكانی حزب و تەنانەت سەركردایەتی پارتین گەنج و الوان، ئەمە وێرای ئەوەی كە رێكخراوەكانی یەكێتی الوان و قوتابیان و ئافرەتان، و ...هەمووی بە دەست كەسیی الوەوەیە، كەواتە الوان

بەشدارن لەپرۆسەی سیاسی و بڕیار و چاالكییە حزبییەكان«.لە گەنجان بەشدارینەكردنی كۆمەاڵیەتی توێژەرێكی بەبڕوای بۆنە و یادەكانی حزبەكان چەندین لێكدانەوەی بۆ دەكرێ. هێمن دەڵێت و دەكات پۆلێن گەنجەكان كۆمەاڵیەتی، توێژەری ساڵح »یەكەمیان پەیوەندی بە نەمانی ئینتیمای حزبیەوە هەیە كە حزب لە كوردستان خەریكە لەالی گەنجان ناشرین دەبێت بەهۆی ئەوەی ئیمتیازەكانی لە كردووە قۆغ حزبیان بەرهەمەكانی بەتەمەنەكان و پۆستەكان لە حزب بەرهەمەكانی هەموو مەعنەوی، و ماددی مووچە بەرزەكان بووەتە ئی خەڵكی بەتەمەن و گەنجانیش لەوالوە دەبێت سوتەمەنی بن. دووەمیان رەنگە هۆكارەكەی گەنجێكی بێكار بێت كە مووچەیەكی كەمی بمرەو بژی لەالیەن حزبەوە بۆ دیاریكراوە كردووەو تەمبەڵی مووچەشە ئەو هەر كە بڕانی، لە بێمنەتە كە وایلێكردووە لەماڵەوە پاڵداتەوە و تاقەتی ئیش و بۆنە حزبیەكانی نەبێت«. ئەوەشی وت »ئەو بۆنانە خۆیان سواو و دووبارەن كە گەنج حەزی لە نوێكاری و بابەتی تازە هەیە كە بیانبینێت، نەك بە ئەوەتا یان تیپێكی مۆسیقا هەڵپەڕێ لەبەردەم ئااڵیەكەوە بە هەموو بكات، بێزار خەڵك لێدان هۆڕن و ئۆتۆمبێل كەرنەڤاڵی لەسەر دروستكردووە كاریگەری پلەیەك بە هەریەكەیان ئەوانە

بێتاقەتبوونی گەنج لەو بۆنانە«.یەكێتی سەركردایەتی ئەندامی عەبدواڵ، ئارێز لەمبارەوە، هەر دامەزراندنی یادی لە ئەمساڵ وایە رای كوردستان نیشتمانی زۆر الوان كردنی بەشداری رێژەی نیشتمانی یەكێتی حزبەكەیدا، لە چاوسااڵنی تر، پێشیوایە نەوەی سێیەمی یەكێتی زۆرتر بووە هاتۆتە مەیدانی كاری سیاسی و خەباتی جەماوەری لەناو یەكێتی.

»هەر دەڵێت و خرابن پەراوێز گەنجان رەتیدەكاتەوە ئارێز لە الوان بیر بكات، دەبێ بێت و گەشە بەردەوام بیەوێ حزبێك و دەك��ات ئاراستەیان و پ���ەروەردە چۆن بكاتەوە، گەنجان و

بەرژەوەندییەكانیان دەپارێزێت و دەستەبەری دەكات«.ناوەند ئەنجوومەنی و یەكێتی لەسەركردایەتی ئەو، ب��ەرای ئۆرگانەكانی ئەوەی وێرای ئەمە تێدایە گەنجی زۆری ژمارەیەكی تریش زۆرینەیان هەر گەنجن، ئەمەش بە هێمای بایەخپێدانی حزبی دەزانێت بۆ گەنجان، هەر چەندە ئەوەشی وت »هەر چەندە پێدانی پۆست و پلە بەپێی تەمەن نییە، بەڵكو بەپێی توانا و شارەزاییە«.بەشداری كەم تۆمەتەكانی یەكێتی، ئەندامەكەی سەركردایەتی روون ئەوەش و رەتدەكاتەوە پەراوێزخستینان و گەنجان كردنی دەكاتەوە كە »ئێمە وەك یەكێتی لەگەڵ هاوپەیمانەكانمان لەرێگەی دابین كردنی داوە، وەك بە گەنجان بایەخی زۆرمان حكومەتەوە پرۆژەی تواناسازی مرۆیی بۆ گەنجان كە لەدەرەوە بخوێنن، لەگەڵ

پێشینەی هاوسەرگیری و قەرزی بچوك و..واتە ئێمە بەپێی توانا و دەرفەت هەوڵمانداوە دەرفەت بۆ گەنجان برەخسێنن و بەشداریان پێبكەن لە پرۆسەی سیاسی و ئاوەدانیدا«.

ئا: پرس

بەشداری گەنجان، لە بۆنە و یادی حزبی كەمی كردووە»هۆكارەكەی كەمتەرخەمی حزبە«

ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی: هەر حزبێك بیەوێ بەردەوام

بێت و گەشە بكات، دەبێ بیر لە الوان و گەنجان بكاتەوە

توێژەرێكی كۆمەاڵیەتی: حزب لە كوردستان خەریكە لەالی گەنجان ناشرین دەبێت بەهۆی ئەوەی بەتەمەنەكان بەرهەمەكانی حزبیان قۆرغ كردووە لە

ئیمتیازەكانی ماددی و مەعنەوی

چاالكوانێكی كۆمەڵی مەدەنی: لەچاو جاران هاواڵتیان بۆ بۆنه حزبییەكان كەم دەچن، ئەویش دەگەرێتەوه بۆ هۆشیاری تاك و ناكرێت له هەموو بۆنەكاندا

ئامادەبوونیان هەبێت،

بەرپرسی ناوەندێكی الوانی حزبی: بەدەنگەوه نەهاتنی دەسەاڵتی

حیزبی بۆ چارەسەركردنی گیروگرفتەكان و ڕوانینی جیاوازیان

بۆ گەنج، وایكردووە حزبەكان لە هەموو سیمایەکی گەنجانە

دادەماڵرێن و گەنجانیش خۆیان لە بەرەی دژە حیزب و بەشداری

سیاسیدا دەبیننەوە

روونکردنەوە: لە ژمارەکانی 154 و 155دا، دوو بابەتی دڵشاد هەرتەلی باو کراونەتەوە کە لە ماڵپەڕی چەتر پرێس وەرگیرابوون، بە هۆی هەڵەی تەکنیکیەوە ئاماژە بە ناوی ماڵپەڕەکە نەدراوە، بۆیە داوای لێبوردن دەکەین.

لەگەڵ ئەوەی ئەمرۆ لە كوردستان رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی رۆڵێكی بەر چاویان بینوە لە خزمەت كردنی كۆمەڵگە و توانیویانە چەندەها كەس لە دەوری خۆیان كۆبكەنەوە بۆ ئافرەتانیش بگەیەنن. تر كەسانی بە سود بتواتن ئەوەی كۆمەلگا. بە كردنە خزمەت لەو هەیە باشیان رۆڵێكی یەكێك لەو ئافرەتانە )گەشاو تەلعەت(ی ئەندامی رێكخراوی ئەم كاری بە بوون ئاشنا زیاتر بۆ میللییە، فریاگوزاری

رێكخراوە پرس ئەم دیمانەی لەگەڵ گەشاو سازكرد:

پ: كارەكانی ئێوە لەسەر چ میكانزمێكە؟و: ڕێكخراوەكەمان لە چەند سێكتەرێكی جیاواز پێكهاتووە، ئەو سروشتی پێی بە دەكات، خۆی كاری و كەسە هەر پڕۆژەی كە كاری تێدا دەكەین. وەك كردنەوەی خولی ڕاهێنان

بۆ پەرەپێدانی تواناكان بۆ ئەنجامدانی پڕۆژەی بچووك .

پ: ئێوە زیاتر لە دەرەوەی هەولێر كارەكانتان ئەكەن یان لە ناوەی هەولێر؟

و: بە پێی پڕۆژە دەگۆڕێت، بەاڵم كاری زۆرمان ئەنجام داوە چ لەناوەوەی هەولێر چ لەدەرەوەی هە ولێر بێت.

پ: ئەوانەی بەشداری خولەكانتان ئەكەن لە چ توێژێكن؟بە تێدایە، تەمەنیشی بە و گەنجانن توێژی لە زیاتر و:

بەشداری كردنی هەردوو رەگەزەوە.

چۆن ئافرەتان رێكخراوەكانی ئافرەتێك وەك پ: هەڵدەسەنگێنی؟

و: بە شێوەیەكی گشتی باشە و دەكرێت باشتریش بكرێن، تێكەڵی ئەتوانن زیاتر ئەوان چونكە

و كێشە لە و بن مێنە رەگەزی نەهامەتیەكانیان بگەن، كاری ئەوان

داكۆكی كردنە لە رەگەزی مێینە.

رۆشنبیر ئافرەت توانیویانە رێكخراوەكان وایە پێت پ: بكەن؟

و: تا رادەیەك بەڵێ، بەاڵم وەك ئاماژەم پێكرد دەكرێت ئەوان لە رێگای بەشداری پێكردنی كەسانی پسپۆر و شارەزاوە لەمەر بابەتەكانی تر كە پەیوەندی دارە بە مافەكانی ئافرەت

كار بكەن.

پ: لەگەڵ زۆری رێكخراوەكانی ئافرەتان كێشەی ئافرەتان لە زیادبوون دایە، هۆكاری ئەمە چیە؟

كردنی چارەسەر توانای رێكخراوەكان بڵێم ناتوانم و: كێشەی ئافرەتیان هەیە، چونكە توندوتیژی لە هەموو جیهان وایكردووە ئەوەی بەاڵم مێینە، رەگەزی لەبەردەم زۆرە ئەوەیە ببنەوە، زەق كێشەكان دواییدا ساڵەی چەند لەم تۆمار سكااڵ ئافرەت و بۆتەوە هۆشیار ئیستا خەڵكی كە رێكخراوەكانی و مافەكانی هێنانی بەدەست بۆ ئەكات داكۆكی كە رێكخراوانەی ئەو تایبەت و مەدەنی كۆمەڵگەی كاری مافەكانی رەگەزی مێینەن داتا و ئامار باو ئەكەنەوە و بونەتە دەروازەیەك بۆ ئەوەی ئافرەتان پەنایان بۆ بەرن و

كێشەكانیان باس بكەن. ئەگینا من لەو باوەڕەدام توندو تیژی دژ بە ژنان، كوشتنی ژنان، كچ بە زۆر بە شوودان و چەندین كێشەی تری تایبەت

بە ئافرەت رووی لە كەمی كردووە.

پ: بۆچی ئافرەت لە نێو رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی، كەمتر كار ئەكات؟

و: ئەمە ئەگەڕێنمەوە بۆ كێشە و داب و نەریتی كۆمەاڵیەتی لە بكەن كار ئافرەت بە نادات رێگە كە بیری خێڵەكی، و دەرەوەی ماڵ، یانیش متمانەیان بە تواناكانی ئافرەت نییە، نامۆ سەیری رێكخراوەكان دەكەن. بەاڵم یاخود بە چاوێكی ئەمەوێت ئەوەش بڵێم لە ئێستادا رێژەیەكی بەرچاو ئافرەت مەدەنی، كۆمەلگەی رێكخراوەكانی نێو لە دەبینرێت

ئەمەش جێگای خۆشحاڵیە.

توندوتیژی دژ بە ژنان، كوشتنی ژنان، كچ بە زۆر بە شوودان، رووی لە كەمی كردووە

كورد دوو بواری لە بەردەست دایە، بۆ ئەوەی بتوانێت ئامانجەكانی خۆی بەدەست بهێنێت، ئەوانیش بواری یاسایی و سیاسییە، وەنەبێت ئەو دوو بوارە تێكەڵ بەیەكتر نەبن، بەاڵم لە رووخساریش دا لەیەكتر تا و تاقیكردۆتەوە رێگای هەردوو بەغدا لەگەڵ كوردیش جیاوازن،

ئێستاش مومارەسەی هەردوو بوار دەكات.بوارەدا ئەو چوارچێوەی لە دەمانەوێت و دەكەین یاسا باسی كە بكەینەوە، تێكستێك لە بیر دەبێت ئەوا بكەین، دەستەبەر مافەكان كە دایكی یاساكانە و هەموو یاساكان لە خۆ دەگرێت، ئەویش تێكستی

دەستوورە.كورد زۆرجار لە بەڵێنە زارەكییەكان و رێكەوتنە البەالكان زەرەرمەند بووە، لێرەوە گرنگی دەستوور بۆ كورد دەردەكەوێت، ئێستایش دەیبنین كورد لەالیەن هەر دەسەاڵتێكەوە داگیركرابێت، لەكاتی رێكەوتن لەگەڵی ناو بخاتە مافەكانی بێت، كەمیش بەشێكی ئەگەر دەدات، هەوڵ

چوارچێوەی ئەو دەسەاڵتەی كە داگیری كردووە.نموونە توركیای ئێستا گرنگە، كە دەبینین كورد چۆن لەو واڵتە لە چاوەروانی هەمواركردنی دەستووردایە، یان نموونەی كوردستانی باشوور بینیمان كورد چۆن هەوڵی دەدا دستورێك بۆ عێراق هەبێت مافەكانی ئەو دابین بكات، بەاڵم دەردەكەوێت كە كێشەكە تەنها بە دەستوور چارەسەر ناكرێت، كورد لە تێگەیشتن لەو خاڵە تۆزێك بەهەڵەداچووە، بۆ ئەمەش

نموونە زۆرە.لە دەستووری كاتی عێراق، لە دوای كۆدەتاكەی عەبدولكەریم قاسم ناوی كورد وەك شەریك لەواڵتی عێراق هاتووە، دواتر رێكەوتنی جۆربەجۆر دیكتاتۆرترین لەسەردەمی تەنانەت و كراوە تر دەسەاڵتەكانی لەگەڵ سەرۆكی عێراقی مافی ئۆتۆنۆمی بە كورد دراوە، لە دواتریش لە دوای روخانی ئەو رژێمە گەورەترین كێشەكانی كورد خرایە دەستووری عێراقی نوێ و میكانیزمی چارەسەركردنی بۆ دانرا، بەاڵم تا ئێستاش كێشەكان وەك خۆیان ماون، رەنگە لێرەدا پێویست پرسیار ئەوە بكرێت كێشەی

ئەمە چییە؟كورد سووربوونی بدەینەوە: پرسیارە ئەو وەاڵمی بەمشێوەیە با بە پابەندبوون بە دەستوور ئەوكاتە گرنگتر دەبوو كاتێك ئەوانەی كە بڕیار لە سایەی دەستووردا لەگەڵی بژین كۆمەڵگایەك بوونایە رێزیان لە دەستوور و یاسا بگرتایە، بەاڵم كاتێك ئەوان لە هیچ رووێكی ژیانی خۆیان پابەند نابن، چۆن دەكرێت كورد چاوەرێی ئەوەیان لێ بكات، كە ماددەكانی پەیوەندار بە مافەكانی كورد جێبەجێ بكەن، كاتێك دەبینرێت هەر لە بەسراوە تا موسڵ رۆژانە لە الیەن ئەو دەسەاڵتە و ئەو كۆمەڵگایە سوكایەتی بە هەموو یاسایەكی دانراو و تەنانەت یاسا سروشتیەكانیش

دەكرێت، تۆ لێرەدا چۆن زمانی یاسایی بەكار دەهێنیت؟هێنانی بەدەست بۆ یاسایی دەتوانێت شەڕی كورد دابنێ وای تۆ مافەكانی بكات، ئەوا لەو كاتەدا چاكترین شوێن بۆ ئەوشەڕە پەرلەمانی عێراق دەبێت، ئەگەر سەیری ئەو پەرلەمانە بكەیت، ئەوا لەوەشدا بێ ئومێد دەبین، من هەفتەی رابردوو لە چوارچێوەی راپۆرتێكدا زانیاریم لە بارەی كاركردنی ئەو ئەندام پەرلەمانانەی كورد كۆكردەوە، كە هیچ رۆڵێكی گرنگی چاودێرییان نەبووە، تەنانەت ناتوانن لێپرسینەوە لەگەڵ یەك وەزیر بكەن، هەموو بە پسپۆری نەگونجاو لە لیژنەكان پەرتەوازە كراون. تۆ ئەگەر سەیری كاروچاالكییەكانیان بكەیت، لەوە دڵنیا دەبیت كە ئەگەر تەوافوقی سیاسی و ئەو رێكەوتنانە نەبێت كە سەركردایەتی پەرلەمانتارە ئەو ئەوا دەدات، ئەنجامی پەرلەمان دەرەوەی لە كورد

بەرێزانە هیچ »حەول و قوەتێكیان« نییە.بۆیە دەبێت رەخنە لەوە نەگرین كە سەركردایەتی كورد لە دەرەوەی پەرلەمان رێكەوتنەكان ئەنجام دەدات و دەبێت ئەوەمان لەبەر چاو بێت كە چارەسەرە سیاسییەكان پێش چارەسەرە یاساییەكان دێن، نەوەك

بە پێچەوانەوە.

دەستوور لە دوای رێكەوتنەكانی هەولێر و

نەجەف دێت

گەشاو تەلعەت، ئەندامی رێكخراوی فریاگوزاری میللی:

لیلخە

ەڵ ەیس

فدیمانە: پرس