PLANI LOKAL I BASHKISË POGRADEC PËR PËRFSHIRJEN, … · Arsimi - Vlerësimi i gjendjes në fushën e Arsimit - Drejtimet e ndërhyrjes ii. Shërbimet sociale ... Analiza e informacionit

1

PLANI LOKAL I BASHKISË POGRADEC PËR

PËRFSHIRJEN, MBROJTJEN DHE PROMOVIMIN E TË

DREJTAVE TË PERSONAVE ME AFTËSI TË

KUFIZUARA

2

Ky dokument u krye me porosi nga Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (PNUD) në Shqipëri në

kuadër të programit “Mbështetja e Kombeve të Bashkuara për përfshirjen sociale në Shqipëri” i financuar nga

Agjensia Zvicerane për Zhvillim e Bashkëpunim.

Idetë e shprehura nga autorët e këtij dokumenti nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht qëndrimin e Programit të

Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP) apo Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB).

Materiali u përgatit nga ekspertët:

Ing. Arkitekte Juli Shllaku – Përshtatshmëria e mjedisit të ndërtuar

Dr. Narbis Ballhysa - Arsimi, Punësimi dhe Formimi Profesional

MA. Sidita Fortuzi - Shërbimet Shoqërore dhe Informim e Pjesëmarrje

FALENDERIME

Fondacioni Shqiptar për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara dëshiron të shprehë falenderime dhe

mirënjohje për personat e angazhuar dhe që bënë të mundur realizimin e këtij plani lokal.

3

Pasqyra e lëndës

Lista e figurave

Lista e shkurtimeve

PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE

HYRJE

i. Të dhëna të përgjithshme për Bashkinë e Pogradecit

ii. Statistika për personat me aftësi të kufizuara në Bashkinë e Pogradecit

PJESA I. METODOLOGJIA

i. Mbledhja e Informacionit

ii. Parimet e procesit dhe organizimi i punës

PJESA II. PËRMBLEDHJE LIGJORE

i. Instrumentë ligjorë ndërkombëtarë

ii. Instrumentë ligjorë kombëtarë

iii. Instrumentë ligjorë lokalë

PJESA III. VLERËSIM I GJENDJES DHE DREJTIMET E NDËRHYRJES

i. Arsimi

- Vlerësimi i gjendjes në fushën e Arsimit

- Drejtimet e ndërhyrjes

ii. Shërbimet sociale

- Vlerësimi i gjendjes në fushën e Shërbimeve Sociale


iii. Punësimi

- Vlerësimi i gjendjes në fushën e Punësimit


iv. Përshtatshmëria

- Vlerësimi i gjendjes në fushën e Përshtatshmërisë


v. Informimi dhe pjesëmarrja

- Vlerësimi i gjendjes në fushën e Informimit dhe Përfshirjes


PJESA IV. ANEKSE

Aneksi 1 Matricat e ndërhyrjeve

4

Aneksi 2 Përmbledhje e bazës ligjore

5

Lista e figurave

Figura 1 Kategoritë e PAK dhe numri i tyre

Figura 2 Kategoritë e PAK dhe përqindjet e tyre

Figura 3 Invalidë pune dhe PAK

Figura 4 Invalidë pune: Femra/Meshkuj; PAK: Femra/Meshkuj

Figura 5 Numri i fëmijëve me aftësi të kufizuara të përfshirë në kopshte dhe shkolla publike të qytetit të

Pogradecit

Figura 6 Numri i fëmijëve me aftësi të kufizuara, sipas gjinisë, të përfshirë në kopshte dhe shkolla publike

të qytetit të Pogradecit

Figura 7 Numri i fëmijëve me aftësi të kufizuara, sipas gjinisë, të përfshirë në kopshte dhe shkolla publike

të qytetit të Pogradecit

Figura 8 Numri i subjekteve publike dhe private që zhvillojnë aktivitetin në qytetin e Pogradecit

Figura 9 Numri i të punësuarve në sektorin publik dhe privat në qytetin e Pogradecit

Figura 10 Pasqyrë e produkteve të dala nga procesi i hartimit të planeve lokale

Figura 11 Numri i fëmijëve me aftësi të kufizuara, sipas llojit të aftësisë së kufizuar të përfshirë në kopshte

Figura 12 Numri i fëmijëve me aftësi të kufizuara, sipas llojit të aftësisë së kufizuar të përfshirë në arsimin

fillor


e mesëm të ulët


e mesëm të lartë

Figura 15 Numri i fëmijëve me aftësi të kufizuara, sipas llojit të aftësisë së kufizuar të përfshirë në shkollën

speciale

6

Lista e shkurtimeve

AK Aftësia e kufizuar

BB Banka Botërore

DAR Drejtoria Arsimore Rajonale

DSHS Drejtoria e Shërbimit Social

DRSH Drejtoria Rajonale e Shëndetësisë

DRSHP Drejtoria Rajonale e Shëndetit Publik

FSHDPAK Fondacioni Shqiptar për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara

OKB Organizata e Kombeve të Bashkuara

KDPAK Konventa për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara

KB Kombet e Bashkuara

KM Këshilli i Ministrave

KMCAP Komision Mjekësor i Caktimit të Aftësisë për Punë

KNF Klasifikimi Ndërkombëtar i Funksionimit të aftësisë së kufizuar dhe

shëndetit

ISHP Inspektoriati Shtetëror i Punës

MAS Ministria e Arsimit dhe Sportit

MMSR Ministria e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë

MSH Ministria e Shëndetësisë

OBSH Organizata Botërore e Shëndetësisë

OKB Organizata e Kombeve të Bashkuara

OJF Organizatë Jofitimprurëse

SHKP Shërbimi Kombëtar i Punësimit

SHSSH Shërbimi Social Shtetëror

RVP&Zh Rregullore Vendore e Kontrollit tëPlanifikimit e Zhvillimit

ISSH Instituti i Sigurimeve shoqërore

PAK Person me Aftësi të Kufizuara

7

PEI Planet të Edukimit Individual

PDV Plan i Detajuar Vendor

PLPAK Plan lokal për personat me aftësi të kufizuara

QRFP Qendra Rajonale e Formimit Profesional

QFP Qendra e Formimit Profesional

ISSH Instituti i Sigurimeve Shoqërore

VKM Vendim i Këshillit të Ministrave

UNICEF United Nations Children's Fund

USAID Agjencia e Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar

ISHA Inspektoriati Shtetëror i Arsimit

IZHA Instituti i Zhvillimit të Arsimit

ZA Zyra Arsimore

ZP Zyra e Punës

ZIShP Zyra e Inspektoriatit Shtetëror të Punës

8

PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE

Pjesëmarrja e barabartë në jetën sociale e personave me aftësi të kufizuara dhe barazia e mundësive (OKB

1993)1 është, ndër të tjera, e lidhur ngushtë edhe me zhvillimin e shërbimeve për ta në nivel komunitar. Në

Shqipëri, përpjekjet për të arritur ndryshime pozitive në qëndrimet e të gjithë aktorëve të shoqërisë përkundrejt

personave me aftësi të kufizuara dhe problematikave të tyre kanë qënë të konsiderueshme, pasi në thelb kanë

synuar të ndryshojnë steriotipe të krijuara nga vetë shoqëria. Megjithatë, personat me aftësi të kufizuara kanë

“vuajtur” nga të qënit “të padukshëm” dhe janë parë si “objekte” për t’ u mbrojtur, trajtuar dhe asistuar dhe jo si

subjekte me të drejta për t’u realizuar. Si rezultat i kësaj qasjeje, ata kanë qenë të përjashtuar nga përfshirja në

shoqëri dhe janë asistuar vetëm me shërbime specifike dhe të izoluara. Megjithëse një sfidë, vërehet se një ndër

objektivat e rëndësishëm të zhvillimit social të shoqërisë në këto vite ka qenë edhe garantimi i shërbimeve të

duhura për personat me aftësi të kufizuara, si një mjet i rëndësishëm për uljen e varfërisë dhe përjashtimit

social. Në këtë kuadër, strukturat vendimmarrëse si në nivel qëndror edhe në atë lokal kanë synuar që përmes

instrumentave rregullatorë të sigurojnë akses të barabartë për personat me aftësi të kufizuara në: shërbime

sociale, shërbime shëndetësore, arsim, punësim, transport, mjedise të përshtatura si dhe në jetën social–

kulturore të komunitetit.

Reforma Administrative Territoriale do të sjellë, ndër të tjera, edhe transferimin në nivel lokal të funksioneve

menaxhuese në ofrimin e shërbimeve për grupet në nevojë, përfshirë personat me aftësi të kufizuara. Kjo kërkon

domosdoshmërisht një angazhim aktiv të të gjithë aktorëve lokalë përgjegjës për problematikat sociale dhe

pjesëmarrje aktive të grupeve të interesit në programimin dhe planifikimin e tyre në përputhje me nevojat

specifike të të gjithë kategorive të aftësisë së kufizuar.

Dokumenti “Plani Lokal i Bashkisë Pogradec për Përfshirjen, Mbrojtjen dhe Promovimin e të Drejtave të

Personave me Aftësi të Kufizuara” është një instrument në ndihmë të Bashkisë Pogradec dhe strukturave lokale

në këtë qytet, për të garantuar në mënyrë të plotë përmbushjen e nevojave të personave me aftësi të kufizuara,

duke u siguruar atyre shanse për gjithëpërfshirje në komunitet. Më specifikisht, ky plan fokusohet në:

Dhënien e një kuadri të plotë të situatës aktuale të personave me aftësi të kufizuara në rrethin e

Pogradecit;

Identifikimin e disa drejtimeve kyçe për të adresuar zgjidhjet potenciale për problemet dhe sfidat

ekzistuese;

Objektiva dhe masa me rezultate të arritshme për Bashkinë e Pogradecit;

Informimin dhe ndërgjegjësimin e administratës vendore dhe komunitetit.

Metodologjia e përdorur në hartimin e këtij dokumenti është bazuar në metoda të vlerësimit me pjesëmarrje.

Mbledhja e informacionit, analiza e të dhënave dhe rekomandimet për ndërhyrje u realizuan si fryt i

diskutimeve, konsultimeve dhe bashkëpunimit të një grupi të gjerë profesionistësh të fushës së shërbimeve

sociale e shëndetësore, arsimit, përshtatshmërisë ndërtimore, punësimit, si edhe të grupeve të interesit. Gjatë

fazës së mbledhjes së informacionit dhe diskutimeve me autoritetet vendore dhe komunitetin e personave me

aftësi të kufizuara, u identifikuan pesë fusha kryesore të ndërhyrjes, ku bashkia e Pogradecit dhe disa nga

institucionet rajonale do të fokusohen gjatë zbatimit të këtij dokumenti strategjik.

Fushat e përcaktuara janë:

Informim

1 OKB 1993, Rezoluta 48/96 “Rregullat standarte mbi barazinë e mundësive për personat me aftësi të kufizuar”

9

Arsim

Shërbime Sociale dhe Shëndetësore

Punësim

Përshtatshmëria e mjedisit të ndërtuar

Në pjesën e tretë të këtij dokumenti është analizuar gjendja në secilën prej fushave, bazuar në informacionet e

marra nga aktorët e sipërpërmendur e, më pas, janë vendosur disa objektiva e ndërhyrje për përmirësime.

Bazuar në intervistimet me përfaqësues të Bashkisë, rezulton që në Pogradec nuk ka përfunduar procesi i

decentralizimit në fushën e ndihmës ekonomike dhe shërbimeve shoqërore.

Bashkia e Pogradecit ka një qendër ditore në administrim një qendër ditore të personave me aftësi të kufizuara,

e cila frekuentohet nga 20-30 persona me aftësi të kufizuara. Shërbimet që ofrohen në këtë qendër janë

shërbime edukimi, mësimi dhe argëtimi. Gjatë vizitave të zhvilluara në Pogradec, ishte e qartë që ka zhvillim

përsa i përket ngritjes dhe funksionimit të qendrave, duke pasur në vëmendje këtuqendrën publike dhe ato me

karakter fetar.

Megjithatë, përveç qendrës së sipërpërmendur nuk janë ngritur apo programuar shërbime të tjera alternative

publike për fëmijët apo personat me aftësi të kufizuar. Disa nevoja mbulohen nga organizatat me karakter fetar:

Fondacioni Nehemia, shkolla Amoro Ton, Qendra Dita e Shpresës. Ndërkohë konstatohet, që nevojat e

personave me aftësi të kufizuara tejkalojnë mundësitë që ofrohen në Pogradec. Përmes qendrës ekzistuese

mbulohet vetëm një numër i kufizuar personash meshërbime të pamjaftueshme. Disa nga rekomandimet

kryesorë bazuar në vlerësimet e kryera shkojnë përfuqizimin e qendrës ditore ekzistuese, ngritjen e shërbimeve

të reja alternative të domosdoshme, përmirësimi i praktikave lokale dhe politikave, fuqizimi i kapaciteteve

njerëzore, shpërndarje e burimeve financiare.

Nga të dhënat dhe informacioni i mbledhur për gjithëpërfshirjen e fëmijëve me aftësi të kufizuara në shkolla

dhe kopshte publike të qytetit të Pogradec u vërejt se ka një nivel shumë të ulët të përfshirjes së tyre si në

sistemin parashkollor ashtu edhe atë parauniversitar. Kjo për arsye të mungesës së kushteve të domosdoshme

siç është trajnimi i mësuesve që punojnë direkt me fëmijë me aftësi të kufizuara; mësuesi ndihmës; sigurimi i

mjeteve didaktike; përshtatshmëria e mjediseve të jashtme dhe të brendshme të godinave të shkollave dhe

kopshteve si dhe transporti i përshtatur. Megjithatë, MAS, me miratimin së fundmi të akteve nënligjore në

zbatim të Ligjit për Sistemin Arsimor Parauniversitar, i ka hapur rrugë zhvillimit të këtij procesi në të gjithë

vendin, sipas standardeve dhe detyrimeve të përcaktuara edhe në KDPAK.

Analiza e informacionit të mbledhur evidentoi se punësimi dhe formimi profesional i personave me aftësi të

kufizuara në Bashkinë e Pogradec është një proces që përballet me vështirësi të shumta. Megjithë angazhimin e

specialistëve të Zyrës së Punës (ZP) për të identifikuar dhe punësuar persona me aftësi të kufizuara në tregun e

hapur të punës, të dhënat treguan se numri i tyre është shumë i vogël. Miratimi i akteve nënligjore në zbatim të

Ligjit për Nxitjen e Punësimit vlerësohet të ketë, në të ardhmen, ndikim të rëndësishëm në marëdhëniet që Zyra

e Punës mund të vendosë me subjektet punëdhënëse, në mbështetje të masave lehtësuese të parashikuara në këto

akte. Bashkëpunimi i ZP me Zyrën e Inspektoriatit Shtetëror të Punës evidentohet të jetë një tjetër komponent i

rëndësishëm që do të sigurojë përmes mbikqyrjes mbarëvajtjen e procesit të punësimit të personave me aftësi të

kufizuara. Në qytetin e Pogradecit zhvillon aktivitetin Shkolla Mesme Profesionale. Shkolla Profesionale mund

të vlerësohet si mundësi e mirë për “shfrytëzimin” e kapaciteteve të saj si në drejtim të mjediseve, laboratorëve

por edhe në drejtim të stafit pedagogjik/ mësues dhe instruktorë, për të zhvilluar në të ardhmen kurse të

formimit profesional për personat me aftësi të kufizuara por edhe për të rinj të tjerë të interesuar. Tashmë

shkollat profesionale janë institucione në varësi të MMSR. Kjo gjë rrit mundësitë që këto shkolla të koordinojnë

punën me ZP për të ofruar në bashkëpunim me to programe të veçanta për formimin profesional të personave

me aftësi të kufizuara.

10

Ndërgjegjësimi dhe informimi i stafit teknik në bashki mbi aktet ligjore e nënligjore në fuqi, në lidhje me

detyrimet mbi garantimin e një mjedisi të përshtatur, është në nivel të kënaqshëm dhe ka disa modele pozitive,

por niveli i zbatimit të rregullave dhe standarteve në këtë fushë është ende larg nga pritshmëritë dhe mjedisi

rezulton i ngarkuar me barriera. Ndryshimin mund ta sjellë forcimi i detyrimeve ligjore me instrumenta të saktë

zhvillimi dhe kontrolli mbi territorin, forcimi i përgjegjësive të strukturave të kontrollit, hartimi i planeve

buxhetore afatshkurtër e afatmesëm për përshtatjen e objekteve duke filluar nga institucionet publike prioritare,

si edhe rritja në vijimësi e nivelit të ndërgjegjësimit të të gjithë aktorëve dhe shoqërisë,

Përfshirja e personave me aftësi të kufizuara në vendimarrjen lokale gjithashtu është në nivele të ulta. Edhe pse

ka pasur disa përpjekje nga ana e komunitetit, ato kanë rezultuar të pasuksesshme në një perspektivë më

afatgjatë. Bashkëpunimi është i pakonsoliduar dhe josistematik. mungesa e informacionit për know- how,

mungesa e fondeve apo projekteve të ndryshme, mungesa e kapacitetit për të pasur platforma, strategji,

dokumentë apo praktika të mira për të informimit dhe përfshirjes së personave me aftësi të kufizuara janë disa

nga aspektet problematike të identifikuara.

Në bashkinë e Pogradecit zhvillojnë aktivitetin degët lokale të organizatave me anëtarësi të të verbërve,

paraplegjikëve, invalidëve të punës por edhe organizata të tjera të personave me aftësi të kufizuara mendore.

Aktivitetet e tyre janë të kufizuara, për shkak të mungesës së fondeve por edhe kapaciteteve. Kjo ka ndikuar

gjithashtu në mospërfshirjen e tyre në proceset vendimarrëse. Në lidhje me këtë aspekt rekomandimet për

pushtetin lokal kanë të bëjnë kryesisht me rritjen e përfshirjes së komunitetit dhe organizatave përfaqësuese në

vendimarrje përmes metodave dhe strategjive të përbashkëta, rritjen e kapacitetit të stafit në drejtim të

përmirësimit të shërbimit të informimit, politika gjithëpërfshirëse ku aftësia e kufizuar të jetë pjesë e integruar e

tyre, përmirësim të infrastrukturës fizike dhe proceduriale në drejtim të dhënies së informacionit dhe përfshirjes.

11

HYRJE


iii. Statistika për personat me aftësi të kufizuara në Bashkinë Pogradecit

Plani Lokal për përfshirjen, mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave të personave me aftësi të kufizuara në

Bashkinë e Pogradecit është një dokument strategjik synon në disa drejtime kryesore: Së pari, synon të

paraqesënë mënyrë të plotë dhe të përgjithshme situatën e personave me aftësi të kufizuara në Bashkinë e

Pogradecit; të përcaktojë mbi bazë të analizës së detajuar drejtimet kryesore të ndërhyrjeve për fushat si më

poshtë:

Arsim

Shërbime Sociale

Punësim

Përshtatshmëria e ambjentit të ndërtuar

Pjesëmarrje

Gjithshtu ky dokument synon të promovojë dhe ndërgjegjësojë mbi të drejtat e personave me aftësi të kufizuara

në bashkinë e Pogradecit, institucionet dhe shoqërinë.

Ratifikimi nga ana e shtetit shqiptar, në Nëntor 2012, të kësaj Konvente krijon detyrime të reja dhe për

Qeverinë Shqiptare në drejtim të ndryshimeve ligjore, praktikave administrative, qasjes ndaj aftësisë së

kufizuar, standarteve të një niveli më të lartë të mbrojtjes së të drejtave e një cilësie më të mirë jetese të

personave me aftësi të kufizuara.

Legjislacioni ka njohur disa përmirësime ndër vite.Por pavarësisht përmirësimeve të pësuara prej tij,

sërish ato mbeten të kufizuara.

Ky komunitet vazhdon të hasë vështirësi, të cilat i pengojnë ata të jenë qytetarë me të drejta e shanse të

barabarta, në kushte të barabarta me të gjithë pjesën tjetër të shoqërisë. Vështirësitë ndër të tjera kanë të bëjnë

me: mungesën e aksesueshmërisë e për pasojë, përfshirjes e pjesëmarrjes së tyre, nivele të ulta të ardhurash,

mungesë shërbimesh të lidhura me rehabilitimin e integrimin, mungesën e shërbimeve komunitare, nivelin

shumë herë më të ulët të punësimit të tyre në tregun e hapur të punës, mungesën e përfshirjes në sistemin

arsimor të të gjithë niveleve.

Diskriminimi, stigmatizimi e paragjykimet për personat me aftësi të kufizuara janë të pranishëm dhe

personat me aftësi të kufizuara janë viktima të tij, në forma të ndryshme.

Detyrimet ligjore i përkasin të gjithë niveleve të qeverisjes, duke përfshirë këtu dhe qeverisjen në nivel

vendor. Qasja e re dhe konceptet e KDPAK shpeshherë mbeten të panjohura deri në nivel lokal. Kjo, përveçse

për shkak të risive që ato sjellin, ndodh edhe për shkak të natyrës së përgjithshme apo abstrakte që ato kanë. Në

mënyrë që këto qasje dhe koncepte të gjejnë zbatim edhe në nivel lokal, kërkohet një konkretizim dhe zbërthim

i tyre në plane dhe masa konkrete, të cilat janë të prekshme në njësi të veçanta të pushtetit vendor. Vënia në jetë

e këtyre masave varet tërësisht nga vullneti, dëshira dhe miratimi i tyre, nga drejtuesit dhe vendimarrësit në

nivel qeverisjeje vendore.

12

Parimet në të cilët bazohet ky dokument dhe i gjithë procesi i analizës e vendosjes së ndërhyrjeve të përfshira në

të, janë:

Ky dokument është bazuar në parimet, mbi të cilat mbështetet Konventa për të Drejtat e Personave me Aftësi të

Kufizuara:

Respektin për dinjitetin, autonominë individuale përfshirë lirinë për të bërë zgjedhjet personale, dhe

pavarësinë e personit;

Mosdiskriminimin;

Pjesëmarrjen dhe përfshirjen e plotë dhe efektive në shoqëri;

Respektin për ndryshimin dhe pranimin e personave me aftësi të kufizuar si pjesë e diversitetit njerëzor

dhe humanizmit;

Mundësi të barabarta;

Akses.


Pogradeci gjendet në zonën lindore të vendit dhe në pjesën jugperëndimore të Liqenit të Ohrit. Ai shtrihet në 20

38’48” gjatësi gjeografike lindore, 40 54’05” gjerësi gjeografike veriore dhe në kuotën 696 m mbi nivelin e

detitme sipërfaqe prej 594.77 km2. Kufizohet në veri dhe verilindje me Liqenin e Ohrit, në jug dhe perëndim e

rrethojnë, si kurorë, kodra dhe male të lartë, mbuluar me gështenja, ahe dhe dushk, që janë vazhdim i maleve të

Mokrës. Në lindje, 5 km larg ndodhet Driloni. Në juglindje kufizohet nga komuna e Buçimasit dhe në

veriperëndim nga komuna e Hudënishtit.Popullsia: 61530 banore (Burimi: INSTAT); Popullsia: 90976 banore

(Burimi:Gjendja Civile)

ii. Statistika për personat me aftësi të kufizuara në Bashkinë Pogradecit

Në Bashkinë e Pogradecit ka 1717 persona me aftësi të kufizuara, nga të dy skemat e përfitimit: nga skema e

shërbimit social dhe nga skema e sigurimeve shoqërore. Nga ky numër total i personave me aftësi të kufizuara,

3.3% janë persona me statusin e personit para/tetraplegjik (n= 57), nga të cilët rreth 42% janë femra (n=24). Të

gjithë këta persona përfitojnë kujdestarinë.

Numri i të verbërve është 167 të verbër, nga të cilët 46% janë femra (n= 77). Të verbët përbëjnë rreth 9.7% të të

gjithë personave me aftësi të kufizuara. Ndërkohë vetëm rreth 20% (n=35) përfitojnë kujdestarinë.

Invalidët e punës përbëjnë grupin më të madh të personave mne aftësi të kufizuara me rreth 55% (n=961). Nga

ky numër rreth 40% janë femra. Informacion mbi përfitimin e masës së përkujdesjes nuk ka.

Personat me aftësi të kufizuara (PAK) përbëjnë rreth 30% të personave me aftësi të kufizuara në Pogradec

(n=532), nga të cilët rreth 53% janë femra. Kujdestarinë, nga numri total i tyre, e përfitojnë vetëm rreth 11% e

tyre. Një tjetër informacion në lidhje me PAK, është një aspekt pozitiv, aii mbajtjes së të dhënave dhe për

komunitetin rom. Nga të gjithë PAK, rreth 3,9% i përkasin komunitetit rom.

13

Figura 1 Kategoritë e PAK dhe numri i tyre Figura 2 Kategoritë e PAK dhe

përqindjet e tyre

14

Figura 3 Invalidë pune dhe PAK

Figura 4 Invalidë pune: Femra/Meshkuj; PAK: Femra/Meshkuj

15

Figura 5 Numri i fëmijëve me aftësi të kufizuara të përfshirë në kopshte dhe shkolla publike të qytetit të

Pogradecit.

Figura 6 Numri I fëmijëve me aftësi të kufizuara, sipas gjinisë, të përfshirë në kopshte dhe shkolla

publike të qytetit të Pogradecit.

Figura 7 Numri i fëmijëve me aftësi të kufizuara, sipas gjinisë, të përfshirë në kopshte dhe shkoll publike

të qytetit të Pogradecit.

Figura 8 Numri i subjekteve publike dhe private që zhvillojnë aktivitetin në qytetin e Pogradecit.

16

Figura 9 Numri i të punësuarve në sektorin publik dhe privat në qytetin e Pogradecit.

PJESA I.

METODOLOGJIA

i. Mbledhja e Informacionit

ii. Parimet e procesit dhe organizimi i punës

Produktet kryesore që rezultuan nga puna disa mujore, janë planet strategjike të hartuara në pesë fusha,

të cilat u vlerësuan si prioritare për përmirësimin e cilësisë së jetës dhe përfshirjen e personave me aftësi të

kufizuara. Për secilën nga fushat, u përgatit një plan i veçantë lokal me ndërhyrje konkrete për tu ndjekur në të

ardhmen.

17

Figura 10 Pasqyrë e produkteve të dala nga procesi i hartimit të planeve lokale.

Figura 9. Fazat e procesit të hartimit dhe zbatimit të Planit Lokal në qytetin e Pogradecit.

PLANI LOKAL PËR

PERSONAT ME AFTËSI TË

KUFIZUARA NË QYTETIN E

POGRADECIT

Plani Lokal

Fusha e Informimit dhe

Pjesëmarrjes

Plani Lokal

Fusha e Shërbimeve

Sociale

Plani Lokal

Fusha e

Përshtatshmërisë së

mjedisit të ndërtuar

Plani Lokal

Fusha e Arsimit

Plani Lokal

Fusha e Punësimit dhe

Formimit Profesional

Faza 1

Strukturimi i

procesit/Përgat

itja e

metodologjisë

Faza 2

Grumbullimi i

informacionit

&analiza e

situatës

Faza 3

Formulimi i

PLPAK/Qëlli

mi/Objektivat/

Hapat

konkretë

Faza 4

Zbatimi i

PLPAK

Faza 5

Rishikimi

&Monitorimi

i PLPAK

18

1.2 Mbledhja e informacionit

Mbledhja e të dhënave u realizua si fryt i diskutimeve, konsultimeve dhe bashkëpunimit në një grup të gjerë

profesionistësh të fushave, por edhe të grupeve të interesit. Metodologjia e përdorur në hartimin e këtij

dokumenti, është bazuar në metoda të vlerësimit me pjesëmarrje, përmes kombinimit të intervistave me aktorët

përgjegjës dhe grupeve të interesit në fusha të shërbimeve sociale e shëndetësore, arsimit, përshtatshmërisë e

punësimit, formimit profesional.

Për të mbledhur informacionin e nevojshëm për raportin e vlerësimit të gjendjes e më pas për hartimin e

PLPAK në Pogradec, u përdorën instrumentat si në vijim;

A) Intervista të pastrukturuara me përfaqësues të institucioneve të cilat zhvillojnë aktivitetin në nivel lokal

dhe lidhen me problematikat e Shërbimeve, Arsimit, Punësimit e Formimit Profesional,

Përshtatshmërisë të Mjediseve si dhe Informimin dhe Përfshirjen e personave me aftësi të kufizuara në

diskutimin dhe hartimin e politikave ne nivel lokal.

Intervista të pastrukturuara u zhvilluan me çdo departament që kishte përgjegjësi për çështjet objekt të

PLPAK. Për përfshirjen e personave me aftësi të kufizuara, krahas intervistave me përfaqësues të

institucioneve të pushtetit lokal u zhvilluan intervista me drejtues të shoqatave të aftësisë së kufizuar, persona

me aftësi të kufizuara, por edhe me përfaqësues dhe drejtues të OJF të tjera që kanë në fokus problematikën e

grupeve në nevojë. Një pyetësor i pastrukturuar u dorëzua për t’u plotësuar e më pas në bazë të përgjigjeve dhe

të dhënave të mbledhura, u zhvilluan intervista të thelluara me drejtues të departamenteve përkatëse në Bashki

dhe në institucionet e tjera në nivel lokal. Pyetësorët ishin specifikë për çdo institucion, në varësi të

përgjegjësive dhe pritshmërive. Institucionet lokale, që u kontaktuan dhe u përfshinë në marrjen e informacionit

janë:

Shërbimet Sociale

1. Drejtoria e Projekteve/ Bashkia Pogradec

2. Drejtoria e Shërbesave ndaj Komunitetit/ Bashkia Pogradec

3. Drejtoria Juridike/ Bashkia Pogradec

4. Drejtoria e Financë-Buxhetit/ Bashkia Pogradec

Përshtatshmëria e ambjentit të ndërtuar

1. Drejtoria e Planifikimit Urban dhe Infrastrukturës/ Bashkia Pogradec

2. Inspektoriati Ndërtimor Urbanistik

3. Kompani ndërtuese dhe projektues nga sektori privat

4. Drejtori të investimeve në ZA, ZP dhe DRSH

Punësimi dhe Formimi Profesional

Zyra e Punës Pogradec

19

Zyra e Inspektoriatit Shtetëror të Punës Pogradec

Arsimi

Zyra Arsimore

Njësia e Shërbimit Psiko-social

Drejtoria e Arsimit, Rinisë, Kulturës dhe Sporteve, Bashkia Pogradec

Stafe pedagogjike të shkollave të zakonshme

B) Intervista me përfaqësues të shoqatave të Aftësisë së Kufizuar

Intervistat u realizuan përmes pyetësorëve të pastrukturuar, përmes të cilëve synohej të merrej informacion

mbi nivelin e përfshirjes së personave me aftësi të kufizuara dhe organizatave të fushës së aftësisë së kufizuar

në diskutimin, hartimin e politikave në nivel lokal për aftësinë e kufizuar.

C) Fokus Grup me personat me aftësi të kufizuara

U realizua një fokus grup me 4 persona me aftësi të kufizuara të ndryshme. Për të gjithë të intervistuarit, u

përdor një skedë me pyetje, përmes së cilës synohej të merreshin të dhëna mbi historikun e aftësisë së kufizuar,

shërbimet që personi përfiton, mjetet ndihmëse, gjendjen ekonomike, arsimimin, punësimin e përshtatshmërinë

e ambjenteve të ndërtuara. Pjesa e fundit e skedës së intervistës, kishte pyetje mbi dëshirat, shpresat e

pritshmëritë e tyre.

D) Fokus Grup me përfaqësues të OJF të aftësisë së kufizuar dhe OJF që kanë në fokus grupet në nevojë.

Për të realizuar takimin e fokus grupit u përdor një skedë me pyetje të hapura të cilat shërbyen për të marrë

informacion për të gjitha çështjet objekt i PLPAK.

Parimet, Procesi dhe Organizimi i Punës për hartimin e PLPAK

Procesi ishte gjithëpërfshirës e me pjesëmarrje të gjerë të grupeve të interesit. Hartimi i PLPAK u

parapri nga zhvillimi i një cikli trajnimesh i cili shërbeu për të ndërgjegjësuar përfaqësuesit e strukturave në

nivel lokal, për çështje të aftësisë së kufizuar, kuadrin ligjor vendas dhe ndërkombëtar, në mbrojtje të të drejtave

të personave me aftësi të kufizuara. Për secilën nga fushat u punua në grupe pune. Takimet u zhvilluan me

pjesëmarrjen aktive të përfaqësuesve të institucioneve lokale përgjegjëse për fushat në fokus të PLPAK. Në këto

takime u përgatitën analizat SËOT ku pjesëmarrësit nga secila fushë, identifikuan pikat e forta, të dobëta,

mundësitë dhe risqet për realizimin e shërbimeve, punësimit, arsimit, përshtashmërisë ndërtimore për personat

me aftësi të kufizuara si dhe për informimin dhe përfshirjen e tyre në procesin e diskutimit dhe hartimit të

politikave në nivel lokal. Analiza e situatës për çdo fushë shërbeu si bazë për hartimin e PLPAK.

20

PJESA II. PËRMBLEDHJE LIGJORE

iv. Instrumentë ligjorë ndërkombëtarë

v. Instrumentë ligjorë kombëtarë

vi. Instrumentë ligjorë lokalë

Në këtë pjesë gjendet një listim i ligjeve, politikave dhe akteve nënligjore të ndryshme. Ndërhyrjet dhe

masat e parashikuara në këtë plan janë bazuar pikërisht në këto dokumente ligjore dhe politikë.

Duke pasur parasysh numrin e konsiderueshëm të ligjeve dhe vendimeve të miratuara gjatë viteve të fundit,

gjykuam si të nevojshme përfshirjen e një seksioni të veçantë, në mënyrë që ky dokument të shërbejë edhe si

referencë për të gjithë drejtuesit, specialistët, punonjësit e institucioneve lokale në Pogradec por t’i shërbejë

edhe vetë komunitetit. Në aneksin numër 2 gjendet një listë e zgjeruar dhe e detajuar e përmbledhjes së bazës

ligjore.

21

- Konventa për të Drejtat e Personave të Personave me Aftësi të Kufizuara (KDPAK)

- Ligji Nr. 10 221, datë 4.2.2010 “Për mbrojtjen nga diskriminimi”

- Ligji Nr. 93/2014 datë 24.07.2014 “Për përfshirjen dhe aksesueshmërinë e personave me aftësi të

kufizuara”

- Ligji Nr. 119/2014 “Për të drejtën e informimit”

- Ligji Nr. 146/2014 Për njoftimin dhe konsultimin publik

- Ligj Nr. 69/2012 ‘Për sistemin arsimor parauniversitar në Republikën e Shqipërisë

- Ligji Nr. 9355, datë 10.03.2005 “Për ndihmën dhe shërbimet shoqërore” (i ndryshuar)

- Ligji Nr. 7995, datë 20.09.1995 “Për nxitjen e punësimit” (i ndryshuar)

- Ligji Nr. 115/2014 “Për ndarjen administrative-territoriale të njësive të qeverisjes vendore”

- Ligji Nr.8652, datë 31.7.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore” (i ndryshuar)

- Ligji Nr. 107/2014 “Për planifikimin dhe zhvillimin e territorit”

- Vendimi Këshillit të Ministrave Nr.1503, datë 19.11.2008,Për miratimin e rregullores “Për shfrytëzimin

e hapësirave nga ana e personave me aftësi të kufizuar

PJESA III. VLERËSIM I GJENDJES DHE DREJTIMET E NDËRHYRJES

i. Arsimi

….shtetet palë njohin të drejtën e personave me aftësi të kufizuara për edukim. Me qëllim që të

realizohet kjo e drejtë pa diskriminim dhe në bazë të mundësive të barabarta, shtetet palë duhet të

sigurojnë një sistem edukimi përfshirës në të gjitha nivelet, dhe të mësuar gjatë gjithë jetës…..(OKB

2006, Konventa për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara, neni 24)

22

Arsimimi i fëmijëve me aftësi të kufizuara është një e drejtë që ata duhet ta gëzojnë si të gjithë moshatarët e

tyre. Dokumenta të rëndësishëm ndëkombëtarë dhe vendas janë garantuesit për respektimin e saj. 2Duhet

theksuar se sot ka një tendencë mbarëbotërore për t’i dhënë prioritet arsimimit të fëmijëve me aftësi të

kufizuar në shkollat e zakonshme si pjesë e proçesit të arsimit gjithëpërfshirës. Arsimi gjithëpërfshirës është

përcaktuar nga UNESCO si një proçes që adreson dhe i përgjigjet nevojave të ndryshme të të gjithë

nxënësve, përmes rritjes së pjesëmarrjes në të mësuar duke reduktuar përjashtimin në dhe përmes të

mësuarit.3Edhe në Shqipëri në dekadën e fundit evidentohen përpjekje serioze drejt përfshirjes së fëmijëve

më aftësi të kufizuara në shkollat e zakonshme, duke qënë në koherencë të plotë me detyrimet e përcaktuara

në KDPAK. Në këtë kuadër, MAS në zbatim të ligjit për sistemin arsimor parauniversitar ka miratuar një

sërë aktesh nënligjore4 të cilat krijojnë kushtet që zbatimi në praktikë i gjithëpërfshirjes së personave me

aftësi të kufizuara në shkolla të zakonshme të realizohet në përputhje me nevojat e tyre specifike.

- Vlerësimi i gjëndjes në fushën e Arsimit


Bazuar në evidencat e Zyrës Arsimore (ZA) Pogradec, që është institucioni përgjegjës në nivel lokal për

zbatimin e politikave arsimore të MAS për edukimin e fëmijëve, u vërejt se niveli i përfshirjes së fëmijëve me

aftësi të kufizuara në sistemimin parashkollor dhe atë shkollor është shumë i ulët në krahasim me fëmijët e tjerë.

Figurat……japin të dhëna specifike për fëmijët me aftësi të kufizuara të përfshirë në kopshte dhe shkolla, sipas

ciklit shkollor dhe tipologjisë së aftësisë së kufizuar.

2- Platforma e edukimit për të gjithë/ Dakar, 2000

- Deklarata e Salamankës dhe plani i veprimit për edukimin për fëmijët me nevoja të veçanta/1994

- Konventa për të Drejtat e Fëmijës/ 1989

- Konventa për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuar/ 2006

- Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë

- Strategjia Kombëtare e Personave me Aftësi të Kufizuar/2005 3 Overcoming Exclusion through Inclusive Approaches in Education, UNESCO, 2003 4 - Ligji nr.69/2012, datë 21.06.2012 “ Për sistemin arsimor parauniversitar në Republikën e Shqipërisë”

- Udhëzimi nr.38,datë 07.10.2014 ”Për kriteret e mësuesit ndihmës për nxënësit me aftësi të kufizuara në institucionet publike të arsimit

parauniversitar”,

- Urdhër i Ministrit të Ministrisë së Arsimit dhe Sportit, nr. 344, datë 19.08.2013 ”Për ngritjen e njësisë së shërbimit psiko-social”

23

Figura 11Numri i fëmijëve me aftësi të kufizuara, sipas llojit të aftësisë së kufizuar të përfshirë në

kopshte.

Figura 12Numri i fëmijëve me aftësi të kufizuara, sipas llojit të aftësisë së kufizuar të përfshirë në arsimin

fillor.


e mesëm të ulët.

24


e mesëm të lartë.

Figura 15Numri i fëmijëve me aftësi të kufizuara, sipas llojit të aftësisë së kufizuar të përfshirë në

shkollën speciale.

Raportimi i të dhënave nga ZA për MAS realizohet sipas një data-base unik të përgatitur nga MAS me qëllim

evidentimin e situatës së përfshirjes së fëmijëve me aftësi të kufizuara në sistemimin parashkollor dhe atë

shkollor në shkallë vendi. Përfaqësues të ZA argumentojnë se numri i vogël i nxënësve me aftësi të kufizuara të

përfshirë në shkolla të zakonshme vjen kryesisht si rezultat i hezitimit të prindërve për të evidentuar që në fillim

aftësinë e kufizuar të fëmijës si dhe për faktin që deri tani ka munguar një vlerësim profesional i aftësive në të

mësuar të fëmijëve, gjë që do të ndihmonte për të evidentuar jo vetëm llojin e aftësisë së kufizuar por edhe

nevojat specifike që burojnë prej saj. Për identifikimin e fëmijëve me aftësi të kufizuara, kopshtet dhe Drejtoria

e Shërbimit Social pranë Bashkisë vlerësohen nga ZA të jenë burime të sakta referimi. Krijimi së fundmi i

Komisionit të Vlerësimit shumëdisiplinor në nivel DAR dhe ZA, në zbatim të Dispozitave Normative për

Arsimin, vlerësohet nga përfaqësuesit e ZA Pogradec si një hap i rëndësishëm drejt gjithëpërfshirjes së fëmijëve

me aftësi të kufizuara në kopshte dhe shkolla të zakonshme në zbatim të politikave të MAS për rritjen e cilësisë

së mësimdhënies për të gjithë fëmijët. Në qytetin e Pogradecit, në nivel ZA, vërehet se është krijuar dhe ka nisur

aktivitetin komisioni i vlerësimit shumëdisiplinor, në përbërje të të cilit janë mësues, psikologë, mjek pediatër

25

zhvillimi, punonjës social, duke përmbushur rolin dhe përgjegjësitë e përcaktuara për të në DN5. Efektet

pozitive të punës së këtij komisioni në ndihmë të rritjes së cilësisë së mësimdhënies për fëmijët me aftësi të

kufizuara në qytetin e Pogradecit do të vërehen në vitet në vijim bazuar në treguesit përkatës.

Megjithë angazhimin e specialistëve të sektorit të Kualifikimit dhe Cilësisë, përgjegjës në ZA për për zbatimin

e politikave të MAS dhe detyrimeve që rrjedhin nga Ligji nr.69/2012 “Për sistemin arsimor parauniversitar në

Republikën e Shqipërisë” si dhe nga Dispozitat Normative, për gjithëpërfshirjen e fëmijëve me aftësi të

kufizuara në kopshte dhe shkolla publike, arritja e rezultateve në këtë drejtim mbetet një sfidë për to. Kjo edhe

për faktin që ky sektor është i kufizuar në numër të specialistëve, puna e të cilëve fokusohet jo vetëm në

supervizimin e mbarvajtjes së arsimit për fëmijët me aftësi të kufizuara, por në zbatimin e politikave arsimore të

MAS në tërësi. Duke qenë se procesi i gjithëpërfshirjes së fëmijëve me aftësi të kufizuara në sistemin

parashkollor dhe atë shkollor është njëkohësisht kompleks dhe specifik kjo gjë shtron nevojën e rivlerësimit të

strukturës aktuale të ZA, duke e zgjeruar sektorin me një specialist i cili të punojë në kohë të plotë në çështje të

lidhura me arsimin e fëmijëve me aftësi të kufizuara. Megjithëse specialistët e ZA janë të njohur me kuadrin

ligjor në drejtim të mbrojtjes dhe respektimit të të drejtës për arsim të fëmijëve me aftësi të kufizuara, si të atij

ndërkombëtar ashtu edhe vendas, kryesisht për KDPAK, Ligjin për sistemin arsimor parauniversitar dhe aktet

nënligjore në zbatim prej tyre vlerësohet sërish e nevojshme informimi i thelluar për çështje të lidhura me

specifikat që këkon mësimdhënia për nxënësit me aftësi të kufizuara dhe zhvillimi i një “klime”

gjithëpërfshirëse në komunitetin e shkollave dhe kopshteve për këta nxënës.

Një strukturë e ngritur rishtas pranë DAR dhe ZA është edhe njësia e shërbimit psiko-social. Përfaqësues të ZA

shprehen se roli i psikologëve dhe punonjësve socialë në shkolla është i rëndësishëm edhe në drejtim të

ndihmesës që ato duhet të ofrojnë për përfshirjen e fëmijëve me aftësi të kufizuara në procesin mësimor. Në

shkollat e qytetit aktualisht punojnë 5 psikologë dhe 4 punonjës socialë. Megjithëse nga përfaqësuesit e ZA

numri i tyre konsiderohet i mjaftueshëm në raport me numrin e nxënësve në shkolla, vërehet se puna e tyre

specifike, rast pas rasti, lë për të dëshiruar. Kjo edhe për faktin që çdo nxënës me aftësi të kufizuara ka nevoja të

veçanta për shkak të llojit të aftësisë së kufizuar. Trajnimi i psikologëve dhe punonjësve socialë shihet i

domosdoshëm me qëllim zgjerimin e njohurive të tyre me informacion të thelluar për çështje të aftësisë së

kufizuar dhe mënyrës së trajtimit të nxënësve me aftësi të kufizuara.

Gjithëpërfshirja e fëmijëve me aftësi të kufizuara në shkolla të zakonshme është një proces që sapo ka nisur në

vendin tonë dhe si i tillë zbatimi në praktikë ndeshet me shumë vështirësi. Edhe në qytetin e Pogradecit ashtu si

edhe në qytete të tjera ato shihen të lidhura më së shumti me mungesën e; (1) një vlerësimi të saktë të aftësive

në të nxënë të fëmijës me aftësi të kufizuara; (2) trajnimeve për mësuesit që punojnë me fëmijë me diagnoza

specifike; (3) teksteve në mbështetje të mësuesve dhe prindërve të fëmijëve; (4) mjeteve didaktike për të punuar

në mënyrë individuale me fëmijët jashtë orës së mësimit; (5) mësuesit ndihmës; (6) ambjenteve burimore në

shkolla ( klasa të veçanta ku mësuesit mund të punojnë në mënyrë individuale me fëmijët jashtë orës së

mësimit). Megjithëse mësuesit punojnë me nxënësit me aftësi të kufizuara bazuar në PEI, ato nuk kanë njohuri

dhe kohë të mjaftueshme për të mësuar këta nxënës në përputhje me specifikat e tyre. Në opinionin e

përfaqësuesve të ZA Pogradec, vendosja e mësuesit ndihmës në klasa ku janë vendosur nxënës me aftësi të

5 Komisioni i vlerësimit shumëdisiplinor pranë ZA, bazuar në rolin dhe përgjegjësitë e përcaktuara në DN, jep një vlerësim professional për fëmijën

me aftësi të kufizuara, rekomandon kopshtin/shkollën më të përshtatshme për të, sygjeron për drejtuesit e shkollave dhe prindërit, programet e

veçanta që duhet të aplikohen në shkolladhe kopshte, mësuesin ndihmes si dhe shërbime mbështetëse që fëmija mund të marrë në komunitet.

26

kufizuara si dhe trajnimi i mësuesve që punojnë direkt me këta nxënës vlerësohen si ndër nevojat më prioritare

për tu përmbushur. Një tjetër faktor që pengon përfshirjen e lirë dhe pa barriera të nxënësve me aftësi të

kufizuara në shkolla është edhe mungesa e përshtatshmërisë ndërtimore të shkollave, si ajo e mjediseve të

jashtme ashtu edhe atyre të brendshme (klasa, tualete, korridore). Kjo gjë kufizon ndjeshëm frekuentimin e

shkollës kryesisht nga nxënës, përdorues të karrigeve me rrota. Përfaqësues të ZA shprehen se vetëm një shkollë

ka përshtatshmëri në hyrje, ndërkohë në të gjitha shkollat e tjera mungon plotësisht përshtatshmëria ndërtimore.

Bazuar në kuadrin ligjor, Bashkia është institucioni përgjegjës për të siguruar financimin e investimeve në këtë

drejtim. Në planin pesëvjeçar të zhvillimit të qytetit është parashikuar që të investohet edhe për infrastrukturën

ndërtimore të shkollave. Eshtë e nevojshme që ZA të bashkëpunojë me Bashkinë si për sa i përket nxitjes për

realizimin e angazhimeve të marra për investime në kuadër të këtij plani ashtu edhe në drejtim të ofrimit të

informacionit të holësishëm për nevojat që kanë shkollat për përshtatshmëri ndërtimore. Ndërkohë transporti i

përshtatur është plotësisht i munguar si për nxënësit që frekuentojnë shkollën e zakonshme ashtu edhe shkollën

speciale. Për këtë të fundit kerkesat e drejtuesve kanë qenë të shumta pranë Bashkisë Pogradec por pa rezultat.

Kjo gjë ka penguar në mënyrë të ndjeshme frekuentimin e shkollës speciale nga fëmijë me aftësi të kufizuar nga

zonat përreth qytetit. Mungesa e fondeve ka bërë që Bashkia të mos përmbushë këtë detyrim. Shkolla speciale

frekuentohet nga 29 fëmijë me aftësi të kufizuara. Figura 15 jep informacion më të hollësishëm për kategoritë e

aftësisë së kufizuar që kanë këta fëmijë. E vendosur në ambiente në pronësi të Bashkisë kjo shkollë zhvillon

aktivitetin që prej shumë vitesh. Megjithese ka emërtimin shkollë speciale, për shkak edhe të varësisë që ka nga

ZA, (një pjesë e personelit janë mësues), ajo nuk përmbush kriteret për të qenë e tillë për shkak të numrit të

kufizuar të nxënësve. Vërehet se ajo frekuentohet çdo ditë nga fëmijë me aftësi të kufizuara, kryesisht nga qyteti

dhe rrethinat e afërta. Drejtuesja e shkollës evidenton se me këta fëmijë punohet me programe të veçanta në

përputhje me programin ditor. Megjithëse e tillë kjo shkollë është më shumë e ngjashme me një qëndër ditore

sesa me një shkollë pasi në të mungojnë standartet e nevojshme për ta cilësuar si të tillë.

Ndonëse përfaqësuesit e ZA, evidentojnë nevojën për rritje të buxhetit me qëllim mbulimin e

shpenzimeve për të plotësuar nevojat specifike të nxënësve me aftësi të kufizuara vërehet se për këtë aspekt ZA

planifikon rrallë në terma financiarë. Kjo edhe për faktin se MAS nuk i ka akorduar asnjëherë fonde ZA për të

tilla shpenzime.

Për të ndihmuar zhvillimin e praktikave të suksesshme të gjithëpërfshirjes të nxënësve me aftësi të

kufizuara në shkolla të zakonshme është e rëndësishme gjithashtu transferimi i eksperiencave përmes projekteve

pilot të menaxhuara me ekspertizë të specializuar, për gjithëpërfshirjen e fëmijëve me aftësi të kufizuara.

Përgatitja e projekteve dhe paraqitja e tyre në donatorë potencialë që zbatojnë programe për arsimin e fëmijëve

me aftësi të kufizuara është një mundësi tjetër për ZA Pogradec që të realizojë në praktikë dhe sipas standarteve

gjithëpërfshirjen e tyre në shkollat e zakonshme.


NDËRHYRJA 1. RRITJE E NUMRIT TE SPECIALISTËVE NË ZA, PËRGJEGJËS PËR

ZBATIMIN E POLITIKAVE TË MAS PËR GJITHËPËRFSHIRJEN E FËMIJËVE ME

AFTËSI TË KUFIZUARA NË SHKOLLAT E ZAKONSHME NË QYTETIN E

27

POGRADECIT.

Miratimi i disa akteve nënligjore në zbatim të ligjit nr. 69/2012, datë 21.06.2012 “Për sistemin arsimor

parauniversitar në Republikën e Shqipërisë” dhe Dispozitave Normative ka mundësuar krijimin e kushteve të

domosdoshme për zbatimin në praktikë të arsimit gjithëpërfshirës për fëmijët me aftësi të kufizuara në shkollat

dhe kopshtet publike.

Në përmbushje të detyrimeve të përcaktuara në kuadrin ligjor, DAR/ZA ngarkohen me detyra dhe përgjegjësi

për të garantuar në nivel lokal mbarëvajtjen e këtij procesi. Duke patur në konsideratë kompleksitetin e

problematikave që shoqërojnë procesin e gjithëpërfshirjes së fëmijëve me aftësi të kufizuara në shkolla të

zakonshme nevojitet të rivlerësohet struktura aktuale e ZA përgjegjëse për çështje të lidhura me arsimimin e

fëmijëve me aftësi të kufizuara, përmes rritjes së numrit me një specialist, puna e të cilit të fokusohet në kohë të

plotë në ndjekjen e ecurisë së këtij procesi në qytetin e Pogradecit. Gjithashtu për vetë rolin e rëndësishëm që ka

Njësia e Shërbimit Psiko-social pranë ZA është e nevojshme fuqizimi i këtij shërbimi përmes rritjes së

kapaciteteve të psikologëve dhe punonjësve socialë në shkolla. Kjo përkon dhe me politikën e qeverisë që e ka

këtë komponent një nga ndërhyrjet kryesore të zhvillimit të arsimit në vend.

NDËRHYRJA II. MBLEDHJA, PËRDITËSIMI, RAPORTIMI I TË DHËNAVE PËR

SITUATËN E NXËNËSVE ME AFTËSI TË KUFIZUARA TË CILËT FREKUENTOJNË

SHKOLLAT E ZAKONSHME ME QËLLIM PARASHIKIMIN E NDERHYRJEVE TË

NEVOJSHME.

Për të planifikuar dhe zbatuar praktika bashkëkohore për arsimimin e fëmijëve me aftësi të kufizuara së

pari nevojitet informacion i plotë i situatës dhe i rivlerësuar periodikisht. Megjithëse në ZA Pogradec janë bërë

përjekje të konsiderueshme për të mbledhur informacion për fëmijët me aftësi të kufizuara, që ndjekin shkollat

dhe kopshtet publike të qytetit, si në terma të treguesve të lidhur me moshën, gjininë, ciklin shkollor dhe llojin e

aftësisë së kufizuar, ato sërish janë të pamjaftueshme për të ofruar një pasqyrë të plotë të situatës. Kjo për arsye

se treguesve ekzistues u mungojnë ato të lidhur me evidentimin e specifikave që burojnë nga lloji i aftësisë së

kufizuar, shërbimeve mbështetëse të nevojshme për nxënësit me aftësi të kufizuara, në përputhje me nevojat,

situatës sociale dhe ekonomike të familjeve, etj. Për të rritur cilësinë e informacionit dhe mundësinë për

raportime sa më të sakta të situatës si dhe me qëllim sigurimin e mbështetjes për mbarërvajtjen e procesit,

nevojitet që pranë ZA dhe çdo shkolle dhe kopshti publik të krijohet një sistem i dixhitalizuar të dhënash, i

ndërtuar me tregues të përgjithshëm dhe specifik për fëmijët me aftësi të kufizuara që ndjekin shkollat dhe

kopshtet publike të qytetit. Gjithashtu krijimi i një baze të dhënash të dixhitalizuara në ZA Pogradec, me tregues

specifik për vlerësimet e kryera nga komisioni i vlerësimit për çdo nxënës me aftësi të kufizuara do të shërbejë

për të ofruar të dhëna më të plota për këta nxënës. Raportet e nxjerra në përfundim të përpunimit të të dhënave

do të jenë një bazë e mirë për të vlerësuar situatën e arsimimit të fëmijëve me aftësi të kufizuara në qytetin e

Pogradecit si dhe do të orientojnë drejt prioritetet për ndërhyrje në zbatim të gjithëpërfshirjes së tyre në shkollat

dhe kopshtet publike të qytetit.

NDËRHYRJA III. KRIJIMI I NJË MJEDISI PA BARIERRA NDËRTIMORE NË

SHKOLLAT E ZAKONSHME DHE KOPSHTE PËR TË LEHTËSUAR AKSESIN NË TO

TË NXËNËSVE ME AFTËSI TË KUFIZUARA.

28

Për të realizuar këtë komponent të rëndësishëm nevojitet që ZA të përgatisë, bazuar në evidencat e

mbledhura nga drejtoritë e shkollave, evidenca përmbledhëse ku të pasqyrohen në mënyrë të hollësishme

nevojat për përshtatshmëri ndërtimore të shkollave dhe kopshteve, si të mjediseve të jashtme ashtu dhe atyre të

brendshme. Duke qenë se Bashkia e Pogradecit është institucioni përgjegjës për financimin e investimeve në

këtë drejtim, duhet që ZA, mbështetur në nevojat e identifikuara të paraqesë pranë Bashkisë kërkesë për

mbështetje financiare me qëllim realizimin e përshtatshmërisë së plotë ndërtimore për të gjitha shkollat dhe

kopshtet e qytetit.Në kuadër të strategjisë pesëvjeçare të zhvillimit të qytetit ZA duhet të nxisë relizimin e

angazhimeve të ndërrmara për investime në drejtim të infrastrukturës ndërtimore të shkollave, përfshirë

përshtatshmërinë ndërtimore për nxënësit me aftësi të kufizuara. Gjithashtu, ZA Pogradec duhet të kërkojë

pranë DAR dhe MAS mbështetje financiare për të siguruar përshtatshmërinë ndërtimore të ambienteve në hyrje

të godinës së këtij institucioni. Kjo do të lehtësojë aksesin fizik të personave me aftësi të kufizuara në godinën e

ZA me qëllim marrjen e informacionit nga ato për çështje të lidhura me arsimin.

NDËRHYRJA IV. SIGURIMI I INFRASTRUKTURËS MBËSHTETËSE NË SHKOLLAT

E ZAKONSHME, ME QËLLIM RRITJEN E CILËSISË SË MËSIMDHËNIES PËR

NXËNËSIT ME AFTËSI TË KUFIZUARA.

Mjetet didaktike, tekstet e përshtatura, ambjentet burimore6 mësuesi ndihmës janë ndër elementet e

rëndësishëm, që përbëjnë infrastrukturën mbështetëse për nxënësit me aftësi të kufizuara krahas

përshtatshmërisë ndërtimore dhe transportit të përshtatur. Për çdo fëmijë me aftësi të kufizuara, i cili/e cila

frekuenton shkollën apo kopshtin identifikohen nevoja specifike që vijnë si pasojë e llojit të aftësisë së kufizuar.

Komisionet e Vlerësimit në ZA, komisionet e vlerësimit të shkollave bazuar në vlerësimet e kryera ofrojnë

informacion të detajuar për nevojat që ka çdo nxënës me aftësi të kufizuara për t’u mbështetur gjatë procesit

mësimor. Bazuar në këto të dhëna ZA harton një evidencë përmbledhëse dhe e paraqet në DAR dhe MAS. Për

të realizuar këtë ndërhyrje ZA duhet të shqyrtojë edhe alternativa të tjera, përmes bashkëpunimit me donatorë

apo OJF të vendit dhe të huaja të cilët mund të ofrojnë mbështetje në këtë drejtim.

NDËRHYRJA V. NGRITJA E KAPACITETEVE TË AKTORËVE TË PËRFSHIRË NË

PROCESIN E ARSIMIMIT TË NXËNËSVE ME AFTËSI TË KUFIZUARA.

Me qëllim rritjen e efektivitetit të punës në drejtim të përmbushjes së detyrimeve që rrjedhin nga ligji

për sistemin arsimor parauniversitar dhe aktet nënligjore në zbatim të tij, për DAR/ZA, për çështje të lidhura me

gjithëpërfshirjen e fëmijëve me aftësi të kufizuara në shkolla dhe kopshte, MAS duhet të planifikojë

organizimin e takimeve konsultative dhe informuese, me drejtues dhe specialistë të këtyre institucioneve.

Gjithashtu realizimi i cikleve të trajnimeve për specialistë të DAR/ZA, drejtues të shkollave dhe kopshteve, për

çështje specifike të lidhura me gjithëpërfshirjen, të ofruara në bashkëpunim me organizata me ekspertizë në

çështje të arsimimit të fëmijëve me aftësi të kufizuara ndihmon që ky proces të zhvillohet prej tyre në përputhje

me standartet. Në kushtet e krijimit të Komisioneve të Vlerësimit pranë DAR/ZA është e rëndësishme që

DAR/ZA në bashkëpunim me MAS të informojnë anëtarët e këtyre komisioneve për procedurat që duhet të

ndiqen dhe respektohen nga ato në zbatim të politikave të MAS.

6Klasë në mjediset e shkollës që është e pajisur me mjete didaktike dhe materiale informuese në ndihmë të punës individuale të mësuesve ndihmës

me nxënës me aftësi të kufizuara.

29

MAS është duke punuar në vazhdimësi edhe për ngritjen e kapaciteteve të mësuesve që punojnë direkt

me nxënës me aftësi të kufizuara si në shkollat e zakonshme ashtu edhe në shkollën speciale. Njësia e Shërbimit

psiko-social në ZA është një strukturë e rëndësishme që kontribuon profesionalisht në procesin e

gjithëpërfshirjes së fëmijëve me aftësi të kufizuara në shkolla dhe kopshte. Për këtë arsye është e nevojshme që

të planifikohet në vazhdimësi trajnimi i psikologëve dhe punonjësve sociale, si pjesë e këtij shërbimi. Në kuadër

të nismës” Shkollat si Qëndra Komunitare, një shkollë miqësore për të gjithë”, ZA dhe drejtues të shkollave

duhet të organizojnë aktivitete ndërgjegjësuese për komunitetin e nxënësve, prindërve dhe mësuesve me qëllim

krijimin e një ambienti “mikëpritës” në shkollë për nxënësit me aftësi të kufizuara.

NDËRHYRJA VI. FUQIZIMI I PARTNERITETEVE DHE SHKËMBIMI I

INFORMACIONIT NDËRMJET STRUKTURAVE PËRGJEGJËSE NË NIVEL LOKAL.

ZA Pogradec duhet të krijojë dhe të bëjë aktiv një rrjet bashkëpunëtorësh me të cilët të punojë në

partneritet. Strukturat e ZA duhet të bashkëpunojë me Bashkinë, OJF të vendit dhe huaja, donatorë, OJF të

fushës së aftësisë së kufizuar të cilët kanë në fokus të programeve të tyre arsimin për fëmijët me aftësi të

kufizuara. Roli koordinues i ZA në këtë rrjet do të garantojë shkëmbim të saktë të informacionit dhe si rrjedhim

orientimin e drejtë të burimeve financiare të cilat mund të gjenerohen nga ky partneritet. Raportet vjetore të

përgatituara nga ZA për situatën e arsimimit të personave me aftësi të kufizuara do të jenë burim i mjaftueshëm

informacioni për institucionet në nivel qëndror, lokal, partnerët dhe komunitetin më gjerë.

NDËRHYRJA VII. NGRITJA E FONDEVE NGA BURIME TË TJERA PËR TË

MUNDËSUAR ZBATIMIN E PROGRAMEVE PËR GJITHËPËRFSHIRJEN E

FËMIJËVE ME AFTËSI TË KUFIZUARA NË SHKOLLA DHE KOPSHTE PUBLIKE.

Ngritja e fondeve edhe nga burime të tjera duhet të vlerësohet nga ZA si një alternativë më shumë për të

mbështetur gjithëpërfshirjen e fëmijëve me aftësi të kufizuara në shkollat dhe kopshtet publike të qytetit. Këtij

qëllimi do t’i shërbejë organizimi i fushatave për mbledhje fondesh nga komuniteti i shkollave dhe komuniteti

më gjerë në qytetin e Pogradecit.

Biznesi në të ardhmen e afërt duhet të shihet gjithashtu si një mundësi reale për mbështetje të projekteve

të cilat nxisin arsimin për fëmijët me aftësi të kufizuara. ZA duhet të ndërrmarrë nisma për hartimin e

projekteve të cilat t’u drejtohen organizatave donatore me fokus mbështetjen e programeve të cilat synojnë

nxitjen e arsimit gjithëpërfshirës.

NDËRHYRJA VIII. MONITORIMI DHE VLERËSIMI I ZBATIMIT TË PLANIT LOKAL

PËR GJITHËPËRFSHIRJEN E FËMIJËVE ME AFTËSI TË KUFIZUARA NË

SHKOLLAT DHE KOPSHTET E ZAKONSHME.

ZA Pogradec është institucioni i cili duhet të monitorojë realizimin e ndërhyrjeve të vendosur në këtë

plan lokal, për gjithëpërfshirjen e fëmijëve me aftësi të kufizuara në shkolla dhe kopshte publike. Për të matur

progresin e arritur në zbatim të këtyre ndërhyrjeve për fushën e arsimit, ZA ndërton matricën e monitorimit dhe

vlerësimit. Në funksion të informimit të të gjithë aktorëve lokalë por dhe atyre të interesuar, ZA përgatit

raportin vjetor të monitorimit dhe vlerësimit.

30

i. Shërbimet sociale

Standardi i përshtatshëm i jetesës dhe mbrojtja shoqërore

1. Shtetet palë njohin të drejtën e personave me aftësi të kufizuara për një standard të

përshtatshëm jetese për ta dhe për familjet e tyre, përfshirë ushqimin, veshjen dhe strehimin e

përshtatshëm dhe përmirësimin e vazhdueshëm të kushteve të jetesës dhe duhet të ndërmarrin hapat e

duhur për të mbrojtur dhe përmirësuar realizimin e kësaj të drejte pa diskriminim me bazë aftësinë e

kufizuar.

2. Shtetet palë njohin të drejtën e personave me aftësi të kufizuara për mbrojtje shoqërore, dhe

që ata ta gëzojnë atë të drejtë pa diskriminim me bazë aftësinë e kufizuar dhe duhet të marrin hapat e

duhur për të mbrojtur dhe përmirësuar realizimin e kësaj të drejte, përfshirë masat:

a) Për t’u siguruar mundësim të barabartë personave me aftësi të kufizuara ndaj shërbimeve për

ujë të pastër dhe për të siguruar mundësimin e shërbimeve, pajisjeve dhe formave të tjera të asistencës të

përshtatshme dhe të përballueshme për nevoja të lidhura me aftësinë e kufizuar;

b) Për të siguruar mundësi për personat me aftësi të kufizuara në veçanti gratë dhe vajzat me

aftësi të kufizuara dhe personat më të moshuar me aftësi të kufizuara, në programet e mbrojtjes

shoqërore dhe programeve të reduktimit të varfërisë;

c) Për të siguruar mundësi për personat me aftësi të kufizuara dhe familjet e tyre që jetojnë në

kushtet e varfërisë, në asistencën e ofruar nga shteti me shpenzime lidhur me aftësinë e kufizuar,

përfshirë trajnimin, këshillimin, ndihmën financiare dhe kujdesin gjatë pushimeve;

d) Për të siguruar mundësi për personat me aftësi të kufizuara në programet e strehimit publik;

e) Për të siguruar mundësi të barabartë për personat me aftësi të kufizuara nga programet dhe

përfitimet e pensionit.

- Vlerësimi i gjendjes në fushën e Shërbimeve sociale dhe shëndetësore


Bashkia e Pogradecit përbëhet nga këto drejtori kryesore:

Drejtoria e Arsimit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve

Drejtoria e Ekonomisë dhe Turizimit

Drejtoria e Financës

Drejtoria e Burimeve Njerëzore dhe Legjislacionit

Drejtoria e Shërbesave ndaj Komunitetit

Drejtoria e Punëve Publike

Drejtoria e Planifikimit dhe Kontrollit të Zhvillimit

31

Drejtoria e e Shërbesave ndaj Komunitetit: Misioni i kësaj drejtorie është realizimi i shërbimeve dhe

komunikimit të hapur dhe transparent me publikun e gjerë, duke i dhënë institucionit të Bahkisë së Pogradecit

dimensionin real informues, i cili shkon paralel me punën që zhvillohet në qytet.

Sektori i Ndihmës dhe Kujdesit Social

Detyrat e këtij sektori konsistojnë në:

Identifikimin e e familjeve që kanë nevojë për ndihmë ekonomike; verifikimin e gjendjes social-ekonomike t

familjeve në nevojë; përpunimin dhe rinovimin e dokumentacionit sipas ligjit për çdo dosje të përfitusve;

grumbullimin e informacionit dhe koordinimin e veprimeve me rrjetet e shërbimeve publike dhe private që

veprojnë në territorin e Bashkisë; përpunimin e treguesve statistikorë për grupet në nevojë, të rinjtë, të

moshuarit, gratë e divorcuara dhe familjet me persona me aftësi të kufizuara; raportimin periodik pranë

Shërbimit Social Rajonale dhe drejtues të Bashkisë.

Sektori i Gjendjes Civile


Ndjekjen nga ana metodologjike të punës së bërë nga punonjësit e gjendjes civile; sigurimin e mbarëvajtjes së

punës duke sjellë modernizimin gradual të shërbimeve që ofrohen; realizimin denjësisht të Aktit të martesës

midis qytetarëve në Zyrën e Gjendjes Civile; bashkëpunimin dhe ndihmën për punonjësit e zyrës së gjendjes

civile rreth problemeve të ndryshme që lindin gjatë procesit të punës; verfikimin e akteve të lindjes të

rregjistruara; bashkëpunimin me punonjësit e gjendjes civile për verifikimin e kombësive dhe gjeneraliteteve të

tjera, që kërkohen nga qytetarët dhe institucionet te tjerë; bashkëpunimin për probleme që kërkojnë zgjidhje

ligjore në zyrën e gjendjes civile

Sektori i Informimit të Publikut


Drejtimin e qytetarëve, duke u dhënë informacion përkatës në respektim të të drejtës së tyre për informim;

pranimin e kërkesave për informacion në çfarëdo lloj forme që paraqitet kërkesa; shpërndarjen e broshurave me

karakter informativ për qytetarët dhe mediat; asistmin e qytetarëve për formularë të ndryshëm; publikimin në

stendën e njoftimeve të Bahkisë, të Drejtorisë së Burimeve Njerëzore dhe legjislacionit, vendimeve të Këshillit

Bashkiak, vendimet e KRRT-së, si edhe çdo njoftim të Bashkisë.

Sektori i Strehimit


Përgatitjen e relacioneve dhe projekt-vendimeve që paraqiten në Këshillin Bashkiak bazuar në legjislacionin për

strehimin; evidentimin e të gjithë kërkesave të familjeve të pastreha; hartimin e statistikave në lidhje me numrin

e familjeve të pastreha; përpunimin e dokumentacionit të qytetarëve të pastrehë, për procedurat e privatizimit

për apartamentet e financiara nga Enti Kombëtar i Banesave; përgatitjen e listave të qytetarëve të cilët përfitojnë

nga kontributi i shtetit për familjet e pasttreha gjatë privatizimit; realizimin e procesve dhe mbajtjen e

korrespondencës për kalimin në fond banese dhe banesat shtetërore ende të paprivatëzuara.

32

Sektori i Mbrojtjes së nënave dhe fëmijëve


Hartimin e një baze të dhënash dhe dosjesh të veçanta për çdo fëmijë; bashkëpunimin me institucionet

shtetërore dhe organizatat jofitimprurëse për integrimin e fëmijëve me probleme; ndërgjegjësimin e familjeve

dhe komunitetit për mbështetjen e fëmijëve në nevojë; grumbullimin e të dhënave statistikore dhe raportimin te

Drejtori i Drejtorisë; realizimin e çdo detyre tjetër.

Në bazë të legjislacionit dhe vendimeve të miratuara ndër vite janë krijuar dhe seksionet e:

Zyra për Mbrojtjen e Të drejtave të Fëmijëve

Kjo zyrë ka në vizionin e saj mbrojtjen e interesit më të lartë fëmijës në zbatimin e legjislacionit përkatës.

Zyra përBarazinë Gjinore dhe kundër Dhunës në Familje

Kjo zyrë ka si qëllim kryesore minimizimin e dhunës në familje, mbrojtjen e grave nga dhuna si edhe përpjekje

për të arritur barazinë në familje.

Specialist për Qendrën Komunitare

Ky sektor konsiston në një specialist, i cili ka për detyrë të evidentojë nevojat e grupeve të ndryshme

komunitare, përmes vlerësimit të gjendjes social-ekonomike; hartimin e një baze të dhënash të specifikuar për

grupet në nevojë, problemet dhe shqetësimet për mbrojtjen e të drejtave të tyre; ofrimin e mbështetjes

psikologjike, sociale dhe në raste të veçata mbështetje ekonomike për familjet në varfëri të tejskashme dhe

persona të cilët nuk nuk kanë mundësitë më bazike të jetesës; bashkëpunimin me organizata dhe institucione të

tjera shtetërore për zgjidhjen e problemeve.

Në veçanti përmendim sektorin e Ndihmës Ekonomike dhe personave me aftësi të kufizuara, i cili jep

mbështetjen financiare (pagesa në CASH) familjeve në gjendje të vështirë ekonomike, me jetesë në minimumin

jetik, personave me aftësi të kufizuara, të verbërve para/tetraplegjikëve, invalidëve të punës me probleme të

theksuara sociale dhe shëndetësore. Ky sektor identifikon grupet në nevojë, burimet materiale dhe njerëzore dhe

gjen mënyra bashkëpunimi me institucionet të tjera dhe organizata. Verifikon gjendjen shoqërore, ekonomike,

sociale të familjeve të skemës, merret gjithashtu me trajtimin dhe mbështetjen psikologjike të personave me

aftësi të kufizuara për t’i ardhur në ndihmë grupeve të veçanta. Sektori gjithashtu bashkëpunon me biznese, për

të mbështetur me donacione për shtresa të ndryshme të grupeve në nevojë, personave të veçantë sipas rastit dhe

harton projekte të veçanta sociale për të ndihmuar familjet dhe personat në nevojë.

Bashkia e Pogradecit është anëtare në “Komitetin e vlerësimit të nevojave dhe planifikimit të shërbimeve të reja

në komunitet”për Qarkun e Korçës në përbërje të të cilit janë perfshirë 14 përfaqësues sipas institucioneve

përkatëse7.

- Vlerësimi i gjendjes në fushën e shërbimeve sociale

Bazuar në intervistimet me përfaqësues të Bashkisë, rezulton që në Bashkinë e Pogradecit nuk ka përfunduar

procesi i decentralizimit në fushën e ndihmës ekonomike dhe shërbimeve shoqërore. 7 VKM nr.563 dt. 12.08.2005 “Për përcaktimin e përgjegjësive të Qarkut për shpërndarjen e shërbimeve të përkujdesjes shoqërore” dhe Udhëzimit nr. 1 dt. 02.02.2007

të MPÇSSHB dhe Ministrisë së Brendshme.

33

Në lidhje me kapacitetet aktuale njerëzore të shërbimeve të përkujdesjes shoqërore, përfaqësuesit e Bashkisë,

vlerësojnë, që në kuadër të rritjes së vazhdueshme të numrit të dosjeve të personave përfitues nga pagesat në

skemat sociale, ata kanë nevojë për shtimin e stafit me një deri në dy persona.

Në lidhje me vlerësimin e nevojave është ngritur komisioni për vlerësimin e nevojave pranë Këshillit të Qarkut

të Korçës ku bën pjesë dhe Bashkia e Pogradecit, siç përmendet më lart. Por nuk ka pasur ndonjë aktivitet.

Bashkia e Pogradecit ka një qendër ditore në administrim një qendër ditore të personave me aftësi të kufizuara,

e cila frekuentohet nga 20-30 persona me aftësi të kufizuara. Shërbimet që ofrohen në këtë qendër janë

shërbime edukimi, mësimi dhe argëtimi. Qendra ka një financim të dyfishtë; stafi i qendrës buxhetohet nga Zyra

Arsimore e Pogradecit, ndërsa Bashkia mbulon shpenzimet për pjesën tjetër, duke përfshirë ngrohjen, shërbimet

që ofrohen,, pagesat e energjisë elektrike e shpenzime të tjera administrative.

Përsa i përket bashkëpunimit me institucione të tjera,Bashkia ka një listë të detajuar të shërbimeve që ofrohen

dhe bashkëpunon me organizata të ndryshme për referimin e rasteve të fëmijëve apo madhorëve me aftësi të

kufizuara. Këtu, një rol të veçantë ka Njësia për Mbrojtjen e Fëmijëve.

Gjithashtu, ata deklarojnë që kanë një bashkëpunim të mirë dhe të vazhdueshëm edhe me institucione të tjera në

nivel lokal për zhvillimin shëndetësor, arsimor dhe formimin profesional.

Në lidhje me personat me aftësi të kufizuara, sa i përket identifikimit të nevojave të tyre, Bashkia identifikimin

e problemeve dhe nevojave të këtij komuniteti e bën përmes takimeve, verifikimeve në familje, koordinimit të

veprimeve me institucionet shëndetësore dhe adresimit në shoqata që ofrojnë shërbime.

Në Pogradec, përveç qendrës së sipërpërmendur nuk janë ngritur apo programuar shërbime të tjera alternative

për fëmijët apo personat me aftësi të kufizuar. Disa nevoja mbulohen pikërisht nga organizatat e identifikuara

nga Bashkia, për të cilat do të flasim më poshtë. Ndërkohë konstatohet, që nevojat e personave me aftësi të

kufizuara tejkalojnë mundësitë që ofrohen në Pogradec. Përmes qendrës ekzistuese mbulohet vetëm një numër i

kufizuar personash me shërbime.

Shërbimet kryesore për personat me aftësi të kufizuara ofrohen nga: Fondacioni Nehemia, shkolla Amoro Ton,

Qendra Dita e Shpresës.8

Gjatë vizitave të zhvilluara në Pogradec, ishte e qartë që ka zhvillim përsa i përket ngritjes dhe funksionimit të

qendrave, pra ekzistojnë baza të mira të ofrimit të shërbimeve për personat me aftësi të kufizuara.

Kështu, Fondacioni Nehemia Gateëay ështënjë organizatë humanitare, që shërben prej më shumëse 20 vitesh në

Shqipëri. Qëllimi i kësaj organizate është, që në mënyrë pozitive dhe të qëndrueshme të përmirësojë situatën

dhe kushtet e jetesës për njerëzit në nevojë.

Katër shtyllat kryesore të punës së saj janë: puna sociale dhe mjekësore, edukimi, zhvillimi i biznesit dhe ngritja

e fondeve, si dhe implementimi i vlerave biblike.

Disa nga projektet që zbaton Nehemia Gateëay është qendra Lokale Buçimas. Duke qenë ndër të parat qendra,

ajo është edhe qendra lokale më e madhe. Në këtë qendër ndërthuren këto fusha kryesore të shërbimit:

8Duke përjashtuar këtu qendrën ditore publike

34

Edukimi – nga kopshti deri në ciklin e mesëm, duke ofruar mësimdhënie dhe kurse jashtëshkollore për

mbështetjen e talenteve për mbi 300 fëmijë dhe të rinj.

Puna sociale dhe mjekësore - ku punonjësit e projekteve për shërbime komunitare përveç vizitave në shtëpitë e

njerëzve në nevojë, sigurojnë edhe mbështetje në mjediset e qendrës për fëmijë apo persona me nevoja të

veçanta.

Puna Frymërore - si pjesë e implementimit të vlerave, ku ofrohen programe si Royal Rangers apo seminare

dhe kampe verore tematike për grupmosha të ndryshme.

E ndodhur në mjediset e Nehemiah Gateëay në Buçimas, kjo qendër koordinon aktivitetet e saj me dy qendra të

tjera kombëtare.

Qendra Lokale AMARO TAN, që në gjuhën Rome do të thote “vendi ynë”, ndodhet në lagjen 4 të qytetit të

Pogradecit. Kjo zonë është e njohur për problemet sociale dhe nivelin e lartë të varfërisë. Aktiviteti kryesor i

kësaj qendre është arsimi, nga kopshti deri në klasën e nëntë. Si një shkollë e krishterë e liçensuar nga Ministria

e Arsimit, shkolla Amaro Tan u shërben 140 fëmijëve kryesisht nga komuniteti Rom dhe Egjyptian, si dhe atyre

nga familje të varfra.

Krahas arsimit, Qendra Lokale Amaro Tan ofron shërbime sociale - mjekësore për fëmijët, prindërit si edhe

familjet e tyre, por edhe për njerëz në nevojë, kryesisht të moshuar. Shkolla shërben si dhe një vend ku ata

ndihmohen të zbulojnë talentet nëpërmjet kurseve të ndryshme si muzike, drame, vizatimi, rrobaqepësie, gatimi,

të gjuhëve të huaja etj.

Qendra Drita e Shpresës

Kujdesi Emergjent në Shqipëri (Emergency Care Albania- MNA) dhe organizata e saj partnere në Shqipëri,

Qendra Drita e Shpresës - Drita e Qendrës Shpresës - (QDSH) janë organizata të krishtera të zhvillimit, qëllimi

kryesor i të cilit për mbi 20 vjet ka qenë përmirësimi i cilësisë së jetës për personat me aftësi të kufizuara në

Shqipëria.Ato fokusohen te rrethi vicioz i varfërisë dhe aftësisë së kufizuar, në përpjekje për të krijuar mundësi

dhe të drejta të barabarta. Gjithashtu ata zbatojnë dhe zhvillojnë programe për promovimin e arsimit dhe

trajnimit për specialistët e rehabilitimit, profesionistët terapeutike, punonjësit socialë dhe profesionistët

terapeutikë, për përmirësimin e cilësisë së shërbimeve të rehabilitimit, dhe përmirësimin e cilësisë së jetës së

njerëzve të prekur.

Kafegjithëpërfshirëse për personat me aftësi të kufizuara

Nga viti 2013 po zbatohet projekti 'Betesda kafe'. Në Betesda Kafe, personat me aftësi të kufizuara kanë

mundësi për të punuar në një punë të paguar, sipas aftësive të tyre individuale.

Qendra për Rehabilitimin, Mbështetja dhe Përfshirjen

Kjo qendër rehabilitimi është një projekt pilot; ajo shërben për të ndihmuar, për të forcuar dhe për të filluar.

Fushat e mëposhtme që ofrohet në Qendrën e Rehabilitimit:

35

• Punishte ortopedie

• Fizioterapi dhe masazh praktikë

• Terapi dhe fusha e nevojave të veçanta zonë për personat me aftësi të kufizuara

• Punësim për personat me aftësi të kufizuara

• Trajnimi, edukimi dhe arsimi i të rriturve në mjekësi, terapi, pedagogjisë terapeutike dhe edukim i fëmijëve

me nevoja të veçanta

• Këshillim për individin dhe familjen

• Marrëdhënie me Publikun, fjalime dhe konferenca

Qëllimi afatgjatë i kësaj qendreështë që në Shqipëri të ketënjë rrjet mbarëkombëtar të shërbimeve për njerëzit e

sëmurë, me aftësi të kufizuara, apo që kanë pësuar aksidente dhe kanë nevojë për shërbime rehabilitimi. Përveç

kësaj, ata synojnë që të përhapin një kulturë të bashkëpunimit ndërdisiplinor në Shqipëri.

Punishtja e kreativitetit

Punishtja e mbështetjes dhe kreativitetit për personat me aftësi të kufizuara mendore është krijuar në vitin 2010.

Në bazë të informacionit të marrë nga drejtuesit e qendrës, situata për personat me aftësi të kufizuara është

shumë komplekse dhe tej mase e vështirënë shumë drejtime. Kjo ndodh për disa arsye, dhe këtu mungesa e

informacionit nga institucionet shtetërore është një ndër to.Shpesh, ata perceptohen si një barrë shtesë për

familjet e tyre. Në punishten vogël, personat me aftësi të kufizuara marrin mbështetje individuale nga stafi

terapeutik.

Gjithashtu në qendër ofrohen disa kurse dhe trajnime. Zhvillohen gjithashtu programe të trajnimit dhe aftësimit,

duke marrë parasysh infrastrukturën e sistemit të kujdesit shëndetësor, për të përmirësuar shërbimet mjekësore

dhe terapeutike në Shqipëri.

Një numër i konsiderueshëm i programeve të edukimit janë:

• Kurse për asistentë në kujdesin shëndetësor

• Kurse për mjekë

• Kurse për okulistë

• Trajnime për ortopedi mekanike

• Trajnime të të rriturve në fizioterapi dhe nevoja të veçanta pedagogji

Punishtja ortopedike

Në tetor të vitit 2005 u përurua punishtja e parë e ortopedisë në Shqipëri. Shumë pacientë kanë marrë proteza të

përshtatura për ta në mënyrë individuale ose pajisje të tjera. Përveç shërbimit ndaj pacientëve, qendra trajnon të

rinj si teknikë ortopedi.

36

Kërkesat për pajisje janë gjithmonë në rritje. Disa nga planet për të ardhmen e kësaj punishteje janë, ndërtimi i

një objekti më të madh, për të mundësuar trajnimin teknik dhe për të zgjeruar shërbimet për pacientët.

Gjithashtu qendraplanifikon të ofrojë mundësinë e këshillimit mjekësor-terapeutik dhe mundësinë për të

krindërtuar dhoma me shtretër për personat që udhëtojnë disa orë për tëpërfituar nga shërbimet që ofrohen në

qendër. Ndërtimi është duke përfunduar.

Fizioterapi

Fizioterapia në Shqipëri është ende në fazën e saj të zhvillimit, dhe shërbimet e ofruara janë të kufizuara.

Ndonjëherë, terapia zgjat shumë vite dhe është një sfidë e madhe dhe pothuajse e pamundur për familjet e

personave me aftësi të kufizuara. Në këtë qendër janëpunësuar dy masazhatorë të trajnuar. Fizioterapistë japin

githashtu edhe këshillim individual për prindërit, në mënyrë që fëmijët të mund të marrin terapi të

vazhdueshme.

Pavarësisht shërbimeve të ofruara nga këto organizata të krishtera, ato nuk mbulojnë vetëm kërkesat brenda

qytetit të Pogradecit, por edhe zona të tjera të largëta. E megjithatë sikurse u theksua dhe më lart ato nuk arijnë

të mbulojnë kërkesat për shërbime.

Shërbime të tjera publike nuk janë ngritur. Përfaqësuesit e Bashkisë u shprehën se është e domosdoshme prej

kohësh tashmë ngritja e shërbimeve për persona me aftësi të kufizuara të rinj dhe të rritur, të cilët nuk marrin

shërbime në Bashkinë e Pogradecit. Mjediset e qendrës mund të shfrytëzohen shumë mirë edhe për ngritjen e

shërbimeve për persona të rritur me aftësi të kufizuara.

Përfaqësuesit e Bashkisë pohojnë se janë shumë të nevojshme shërbime të tjera, si për shembull, të kujdestarisë

në familje dhe shërbime ditore për fëmijët me aftësi të kufizuara.Qendra ekzistuese publike, me financim të

dyfishtë, nga pushteti qendror dhe nga ai lokal ofron këto shërbime: mësim, argëtim, zbavitje, përkrahje

emocionale. Mosha e personave që marrin shërbime është 6-33. Mësueset e qendrës kanë zhvilluar programe

mësimore sipas kategorive të përcaktuara nga ato, aktivitete sportive, artistike, punime me aplikacion. Qendra

ka një status jo të mirëpërcaktuar ligjor. Në fillimet e saj qendra u krijua si shkollë speciale por me kalimin e saj

u kthye më shumë në një qendër ditore, e cila alternon mësimdhënien me programe e plane të përshtatura dhe

individuale e shërbime të tjera (të sipërpërmendura). Shërbimet që ofrohen në këtë qendër janë të

pamjaftueshme. Sipas drejtuesve të kësaj qendre, ajo ka nevojë për të shtuar shërbimin e transportit,

fizioterapisë, shërbime më të specializuara për fëmijët autikë. Nga pikëpamja e infrastrukturës qendra ka nevojë

për një rikonstruksion të përgjithshëm. Kushte e ndërtesës, në të cilën ofrohen shërbimet janë të papërshtatshme.

Edhe pse bashkëpunimi me Bashkinë vlerësohet si i mirë, kërkesat për të përmirësuar kushtet në këtë qendër

nuk janë marrë parasysh për shkak të pamundësive ekonomike të Bashkisë. Edhe pse në Bashkinë e Pogradecit

ofrohen një sërë shërbimesh, nga të gjithë aktorët u konstatua problematike pamundësia për të plotësuar nevojat,

papërshtatshmëria e institucioneve, mungesa e profesionistëve, mungesa e informacionit nga autoritetet lokale

përgjegjëse etj. Të gjithë shërbimet e ofruara mbështeten nga donatorë të huaj dhe nuk kanë pasur mbështetje

nga pushtetit lokal në iniciativat e tyre, përveç vlerësimit për plotësimin e nevojave të komunitetit të personave


Në lidhje me siatuatën e strehimit Drejtoria e Shërbesave ndaj Komunitetit, Sektori i Strehimit raporton që, me

daljen e VKM Nr. 526 datë 06.08.2014" Për kategoritë e personave me aftësi të kufizuara që trajtohen me

perparësi si përfitues të programeve sociale të strehimit" u miratua një listë në Këshilin e Bashkisë, ku midis të

37

tjerëve ishin 8 persona me aftësi të kufizuar që kishin aplikuar, dhe u dërgua në Ministrinë e Zhvillimit Urban

dhe Turizmit, prej së cilës nuk akoma përgjigje. Bashka ka realizuar numrin prej 120 kuotave të përcaktuara

brenda periudhës 2010-2012 të programit të strehimit. Për periudhën 2010 - 2014, kanë përfituar kredi me

kushte lehtësuese nga programet e strehimit vetëm dy persona invalidë pune, nga 120 kuota të realizuara.


NDËRHYRJA I ZGJERIMI DHE FUQIZIMI I QENDRËS DITORE PËR

PERSONAT ME AFTËSI TË KUFIZUARA

Bazuar në informacionin e pasqyruar më sipër dhe duke qënë se qendra është një qendra e vetme e

mbështetur nga fondet publike, qendrore dhe lokale, si ndërhyrje të parë përcaktuam pikërisht zgjerimin dhhe

fuqizimin e kësaj qendre dhe kthimin e saj në një qendër të vërtete, me standarte dhe me shërbime të larmishme.

Si hap emergjent propozojmë zgjerimin e funksioneve të kësaj qendre, përmes ngritjes të një shërbimi të

ri për personat me aftësi të kufizuara të rinj dhe të rritur, për të cilët, siç u theksuar më lart, nuk ofrohet asnjë

shërbim në Bashkinë Pogradec. Në lidhje me këtë hap propozohet që të shfrytëzohen mjediset ekzistuese të

qendrës, të cilat nevojitet të rokonstruktohen dhe të përshtaten. Gjithashtu propozojmë shtimin e stafit me

persona të trajnuar në funksion të ngritjes së këtij shërbimi të ri.

Vendosja e shërbimit të transportit është një nga hapat e tjerë për t’u konsideruar nga Bashkia e

Pogradecit, pasi rezulton që shumë fëmijë me aftësi të kufizuara nuk mund të ndjekin këtë qendër për shkak të

mungesës së transportit. Qendra gjithashtu ka nevoja emergjente për të ofruar shërbime më të specializuara për

fëmijët dhe të rriturit me aftësi të kufizuara. Përveç aktiviteteve argëtuese dhe programeve mësimore qendra

duhet të zhvillojë shërbimet që lidhen me terapinë okupacionale, fizioterapinë. Stafi, pavarësisht ndjekjes së

kurseve dhe trajnimeve të ofruara kryesisht nga organizata, ka nevojë për t’u pajisur në njohuri dhe dije

specifike, metoda vlerësimit, teste, programe apo kurrikula të veçanta. Pra, një objektiv specifik brenda

ndërhyrjes ka të bëjë me ngritjen e kapacitetit të stafit.

Nga ana tjetër, ashtu sikurse u identifikua më lart, një objektiv tjetër është rikonstruksioni i qendrës, me

qëllim krijimin e ambjenteve të përshtatshmë për ofrimin e shërbimeve. Brenda këtij objektivi, duke u nisur nga

vlerësimi fizik i qendrës, është e nevojshme pajisja e qendrës me mjete didaktike, me mjete të tjera specifike të

domosdoshme për qendrën.

Gjithashtu, duke pasur parasysh faktin që në Bashkinë e Pogradecit ekzistojnë tashmë disa shërbime që

ofrohen, vlerësojmë si thelbësor bashkëpunimin me qendrat që ofrojnë këto shërbime. Bashkëpunimi duhet të

jetë i një forme të institucionalizuar. Mund të fillojë me shkëmbimin e vizitave në këto qendra apo me vizita të

profesionistëve të qendrave në qendrën ditore, ku Bashkia mund të ndërmarrë një rol koordinues.

NDËRHYRJA II: PLANIFIKIMI DHE NGRITJE E SHËRBIMEVE ALTERNATIVE

Përveç fuqizimi të qendrës ditore ekzsituese, propozohet të ngrihet dhe një zinxhir shërbimesh

alternative. Duke marrë në konsideratë faktin e konstatuar nga autoritetet e Bashkisë, se shërbimet aktuale për

personat me aftësi të kufizuara nuk mbulojnë nevojat e personave dhe familjarëve të tyre, propozojmë ngritjen e

38

disa shërbimeve nga Bashkia. Shërbimet e identifikuara si të nevojshme janë shërbimet në familje, duke ofruar

asistencë ose përkujdesje. Në vijim të tyre propozohen shërbime të tjera terapeutike, rehabilituese, respite, te

cilët mund të ofrohen në një qendër të dytë.

NDËRHYRJA III: PËRMIRËSIMI I POLITIKAVE DHE PRAKTIKAVE LOKALE

PËR PERSONAT ME AFTËSI TË KUFIZUARA

Bashkia e Pogradecit në zbatim të legjislacionit kombëtar duhet të përmirësojë politikat vendore, në drejtim të

përfshirjes së çështjeve të aftësisë së kufizuar. Duke pasur mundësitë dhe burimet për të kryer vlerësime të

situatës, këto vlerësime duhet të orientohen në politikat dhe vendimet likale. Vihet re se çështjet e aftësisë së

kufizuar trajtohen në mënyrë të përgjithshme, si pjesë e grupeve vulnerabël, dhe kjo lë përjashton mundësitë që

të trajtohet si çështje e veçantë atëherë kur paraqitet e nevojshme. Si një çështje e tillë ajo duhet të integrohet në

planifikime, programe dhe politika në mënyrë të posaçme, që të adresojë në këtë mënyrë specifikat që ka aftësia

e kufizuar. Bashkia mund të organizojë seanca të veçanta gjatë mbledhjeve që zhvillon, mund të ftojë persona

me aftësi të kufizuara për të folur mbi nevojat gjatë mbledhjeve të ndryshme të Këshillit Bashkiak, duke mos u

kufizuar vetëm në tematikat që prekin në mënyrë direkte.

NDËRHYRJA IV: FUQIZIMI I KAPACITETEVE TË BURIMEVE NJERËZORE NË

BASHKINË E POGRADECIT

Edhe pse ashtu siç rezultoi më lart, Drejtoria e Shërbesave ndaj Komunitetit është një drejtori e

kompletuar në sektorë dhe në staf, sërish ata paraqesin si të nevojshëm zgjerimin e këtij stafi.

Ndërkohë, rezulton si domosdoshmëri zhvillimi i njohurive, trajnimet e stafit të Bashkisë për të identifikuar

nevojat, për të planifikuar në përputhje me këto nevoja në mënyrë strategjike e gjithashtu për të thithur fonde

nga burime të ndryshme.

Në aspektin organizativ dhe strukturor, personat që merren kryesisht vetëm me shpërndarjen e pagesave

CASH, patjetër që duhet të ndërrojnë apo rindërtojnë profilin e tyre e të fillojnë tëtrajtojnë çështjet e aftësisë së

kufizuar nga një perspektivë me e gjerë dhe gjithëpërfshirëse; duhet të ketë njohuri të thelluara në fushën e

aftësisë së kufizuar, në politikat gjithëpërfshirëse, legjislacion dhe të drejtat e personave me aftësi të kufizuara.

Duke qënë të pajisur me njohuritë e mjaftueshme mbi të drejtat, legjislacionin dhe standartet, stafi i

Bashkisë do të jetë i angazhuar për të formuluar kërkesa të përshtatshme dhe për të lobuar, qoftë në Këshillin

Bashkiak, qoftë nga pushteti qendror apo donatorë potencialë për personat me aftësi të kufizuara.

Një hap tjetër mund të jetë identifikimi i nevojave të stafit brenda bashkisë për të rritur kapacitetet e

tyre, sipas vlerësimi të nevojave që ata kanë, në nivel institucional. Për këtë mund të shërbejë një kalendar i

krijuar për pasqyrimin e nevojave për trajnim. Dhe paskëtaj mund të lobohet për pjesëmarrje në trajnime të

stafit sipas nevojave të identifikuara.

39

NDËRHYRJA V ZHVILLIMI I VLERËSIMEVE PERIODIKE TË BAZUARA

NDËR TË TJERA NË TË DHËNA STATISTIKORE

Duke pasur në vëmendje që strukturat ekzistuese të Bashkië, në parashikimet e tyre kanë vendosur

detyra konkrete për specialistët, për vlerësimin e situatës sociale-ekonomike, rekomandojmë që të përforcohet

strukturat ekzistuese dhe të përcaktohet brenda këtyre njësive, në Drejtorinë e Shërbesave ndaj Komunitetit dhe

të zhvillohen metodologji apo strategji të vlerësimeve të këtyre nevojave në drejtime të ndryshme.

Duke pasur parasysh pikërisht ekzistencën e stukturave përkatëse dhe stafit, rekomandohet që të

përmirësohet puna e stafit në drejtim të vlerësimit të situatës së personave me aftësi të kufizuara në drejtimet të

ndryshme. Është më e rëndësishme puna e strukturave ekzistuese në Bashki, përmirësimi i saj, se sa shtimi i

stafit. Edhe pse stafi është i nevojshëm në çdo strukturë publike, në Bashkinë e Pogradecit theksi duhet

vendosur më shumë në përmirësimin e punës së stafit ekzistues, një koordinim më të mirë. Të gjitha këto mund

të realizohet përmes një plani punë më të detajuar brenda Drejtorisë së Shërbesave ndaj Komunitetit, e cilat

duhet të ndërmarrë një rol udhëheqës edhe për struktura të tjera brenda Bashkisë.

Përmirësimi i sistemit të mbledhjes së të dhënave duke pasur parasysh karakteristika të ndryshme të

aftësisë së kufizuar, nevojën për asistencë, sëmundshmëritë, gjininë, prejardhjen, përkatësinë në skema të tjera

përfitimi siç është ndihma ekonomike, dëshirën dhe mundësinë për punësim apo edukim dhe formim

profesional, statusin në familje, statusin shoqëror e të tjera të dhëna, të cilat kjo drejtoriduhet t’i përdorë për të

analizuar situatën e tyre sociale dhe ekonomike. Sigurisht, që ekzistojnë baza të dhënash aktuale, në bazë të të

cilave operojnë dhe raportojnë specialistët e Drejtorisë së Shërbesave ndaj Komunitetit por mund të mendohet

dhe krijimi i një data baze më të plotë, me të dhënat e sipërpërmendura dhe të tjera. Të dhënat e mbledhura do

t’i shërbejnë studimeve më të detajuara, mund të gërshetohen me njëra-tjetrën dhe të japin informacion

gjithëpërfshirës, lidhje të aftësisë së kufizuar me varfërinë, me punësimin, sëmundshmërinë në grupmosha të

ndryshme, prirjet e personave me aftësi të kufizuara në sektorë të ndryshëm të tregut të punësimit e të tjera.

NDËRHYRJA VI. RISHPËRNDARJE E BURIMEVE FINANCIARE PËR

SHËRBIME PËR PERSONAT ME AFTËSI TË KUFIZUARA.

Roli i Bashkisë është kthyer në hartimin e listave të përfituesve dhe shpërndarjes të pagesave për personat

me aftësi të kufizuara. Bashkia duhet të fillojë të planifikojë nga fondet e saj të alokojë fonde për çështje të

aftësisë së kufizuar. Një eksperiencë e parë në këtë drejtim mund të ishte për shembull planifikimi i 1% të të

ardhurave për çështje të vlerësuara si prioritare nga Bashkia.

Gjithashtu, një hap tjetër që mund të ndërmerret në kuadër të rritjes së të ardhurave për personat me aftësi të

kufizuara mund të jenë kërkesat të vazhdueshme, të mbështetura në një planifikim të saktë, drejtuar pushtetit

qendror e konkretisht MMSR-së. Kështu, në vijim, këto fonde mund të planifikohen fillimisht për qendrën

ditore, mund të planifikohen studime të pjesshme në lidhje me nevojat e komunitetit, shërbime të tjera, si për

shembull të asistencës në familje, respite etj.

Një aspekt tjetër që Bashkia rekomandohet të ketë në vëmendje është mbështetja me fonde e qendrave të

huaja që ofrojnë shërbime. Ato megjithë bashkëpunimin e mirë, nuk kanë marrë ndonjëherë nga Bashkia fonde

për shërbimet që ofrojnë, të cilat zëvëndësojnë shumë shërbime që duhej të ofroheshin nga pushteti lokal apo

qendror.

40

NDËRHYRJA VII. PËRMIRËSIM I SITUATËS SË STREHIMIT TË PERSONAVE ME AFTËSI TË

KUFIZUARA

Në lidhje me përmirësimin e situatës së personave me aftësi të kufizuara për çështjen, rekomandojmë një

ndërhyrje të veçantë për strehimin, propozojmë që Bashkia të ndërmarrë një rol më aktiv në identifikimin e

qytetarëve me aftësi të kufizuara të pastrehë.

Duke pasur në vëmendje përparësinë me të cilën trajtohen nga vetë ligji dhe nga aktet e tjera nënligjore, bashkia

duhet të intensifikojë punën në drejtim të identifikimit dhe njoftimit të qytetarëve, duke caktuar për shembull,

procedura të përshpejtuara për personat me aftësi të kufizuara përgjatë procesit të aplikimit ndhe lehtësime të

tjera.

Gjithashtu me anë të vendime të Këshillit Bashkiak dhe politikave të tjera aktive bashkia mund të rrisë

gradualisht numrin e përfituesve me aftësi të kufizuara nga programet e strehimit.

Një tjetër masë që mund të ndërmerret në këtë drejtim është është dhe marrja parasysh e kushteve

infrastrukturore të apartamenteve, banesave sociale që mund të ndërtohen në të ardhmen.

ii. Punësimi dhe formimi profesional

…..shtetet palë njohin të drejtën e personave me aftësi të kufizuara për të punuar, në baza të barabarta

me të tjerët, kjo përfshin të drejtën për të patur mundësinë për të fituar jetesën duke bërë punë të

zgjedhur lirisht apo të pranuar në tregun e punës dhe vendin e punës që është i hapur, përfshirës dhe i

arritshëm nga personat me aftësi të kufizuara. Shtetet palë duhet të mbrojnë dhe promovojnë realizimin

e të drejtës për punë…….…..(OKB 2006, Konventa për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara,

neni 27)

Në zbatim të detyrimeve të KDPAK, shteti shqiptar ka nisur të ndërrmarrë një sërë veprimesh konkrete.

Aktet nënligjore të hartuara në zbatim të Ligjit për Nxitjen e Punësimit9, i kanë hapur rrugën përfshirjes së

personave me aftësi të kufizuara në tregun e hapur të punës. Bashkëpunimi i MMSR, ShKP me organizata të

cilat janë duke zbatuar programe për nxitjen e punësimit të personave me aftësi të kufizuara ka mundësuar

ofrimin e modeleve të punësimit të tyre, sipas standardeve. Megjithatë në Shqipëri të dhënat10 tregojnë ende për

një nivel shumë të ulët të punësimit dhe formimit profesional të personave me aftësi të kufizuara.

- Vlerësimi i gjendjes së punësimit dhe formimit profesional


Vlerësimi i gjendjes në fushën e Punësimit dhe formimit profesional

9Ligji Nr.7995, date 20.09.1995 ( i ndryshuar) 10 32 PAK të punësuar;250 PAK përfitues të kurseve të formimit profesional;1.732 punëkërkues të papunë me aftësi të kufizuara të rregjistruara në ZP të ShKP.

“Statistikat e tregut të punës Dhjetor 2014”, MMSR, 2014.

41

Nga informacioni i marrë pranë Zyrës së Punës rezulton se në qytetin e Pogradecit janë të rregjistruar si

punëkërkues 2538 persona por nuk ka të dhëna për persona me aftësi të kufizuara të punësuar apo të rregjistruar

si punëkërkues të papunë. Për të siguruar jetesën dhe shërbimet e tjera të nevojshme ata kanë si burim kryesor të

të ardhurave pagesat e ofruara nga shteti për shkak të aftësisë së kufizuar. Specialistët e ZP shpjegojnë se këta

persona hezitojnë të paraqiten pranë ZP për të kërkuar punë për arsye të faktorëve kryesisht të lidhur me;

paragjykimet që ata kanë për vehten dhe aftësitë që gëzojnë; frikën se mund të përjashtohen nga skemat si

përfitues të pagesave pasi të punësohen; mungesën e përshtatshmërisë ndërtimore të ambjenteve të ZP por

gjithashtu edhe për shkak se subjektet punëdhënëse janë dyshues që personat me aftësi të kufizuara mund të

kryejnë me sukses procese të caktuara pune pa ulur rendimentin e punës në bizneset e tyre. Kjo ka sjellë që në

Zyrën e Punës të mungojnë të dhëna si në drejtim të punëkërkuesve të papunë me aftësi të kufizuara po ashtu

edhe të ofertave nga subjektet punëdhënëse për vende pune të përshtatshme për këta individë.

Zyra e Punës si institucioni kryesor në nivel lokal në përgjegjësi të të cilit është zbatimi i politikave për

nxitjen e punësimit duhet të zhvillojë programe për të bërë pjesë të tregut të hapur punës edhe personat me

aftësi të kufizuara. Në zbatim të ligjit për Nxitjen e Punësimit, VKM, Nr. 248, datë 30.04.2014,” Për programin

e nxitjes së punësimit të personave me aftësi të kufizuara”, krijon kushtet e nevojshme që personave me aftësi të

kufizuara tu ofrohet mundësia për të “provuar” aftësitë e tyre në punë të ndryshme, në tregun e hapur të punës,

duke ruajtur për një periudhë dy vjeçare statusin si përfitues të pagesave për shkak të aftësisë së kufizuar. Ky

akt ligjor siguron gjithashtu kushte lehtësuese për subjektet punëdhënëse që punësojnë persona me aftësi të

kufizuara si në drejtim të pagesave ashtu edhe të subvencioneve për të përshtatur vendin e punës në përputhje

me specifikat e të punësuarit me aftësi të kufizuara. Megjithëse stafi i Zyrës së Punës në Pogradec është i njohur

me kuadrin ligjor dhe aktet në zbatim ende prej tyre nuk janë marrë masa konkrete për të promovuar punësimin

e personave me aftësi të kufizuara në qytetin e Pogradecit. Duke qenë se roli i ZP fokusohet në rregjistrimin,

orientimin dhe ndërmjetësimin e punëkërkuesve të papunë strategjia e ndërhyrjes për të arritur rezultate duhet të

marrë në konsideratë ndërveprimin me shumë aktorë dhe institucione por gjithashtu dhe ngritjen në vazhdimësi

të kapaciteteve të stafit të kësaj zyre.

Bashkëpunimi i ZP me OJF e aftësisë së kufizuar, informimi i vazhdueshëm i tyre dhe vetë individëve

me aftësi të kufizuara të të gjitha kategorive, për rëndësinë dhe përfitimet që kanë nëse do të punësohen, do të

shërbejë që të rritet numri i të rregjistruarve si punëkërkues. Për identifikimin e personave me aftësi të kufizuara

si punëkërkues të papunë, ZP vlerëson gjithashtu si mënyrë të vlefshme për të ardhmen bashkëpunimin dhe

shkëmbimin e informacionit me Drejtorinë e Shërbimit Social pranë Bashkisë, ku janë të rregjistruar të gjithë

personat me aftësi të kufizuara, përfitues të pagesës së paaftësisë si dhe me ZISSh, për personat me aftësi të

kufizuara, përfitues të pagesës së invaliditetit.

Megjithëse specialistët e ZP janë të angazhuar në përmbushjen e detyrave të tyre në drejtim të identifikimit të

punëkërkuesve të papunë, është evidente nevoja e tyre për tu informuar dhe marrë njohuri të reja për çështje të

lidhura me aftësinë e kufizuar.

Trajnimi i specialistëve të ZP dhe veçanërisht i specialistit që do të angazhohet në çështjet e punësimit

të personave me aftësi të kufizuara është shumë i rëndësishëm, pasi intervistimi, vlerësimi dhe këshillimi i

personave me aftësi të kufizuara është një proces delikat dhe jo rrallëherë i vështirë. Për këtë arsye është e

nevojshme që atyre t’u sigurohen kushtet optimale për të ndërtuar një marrëdhënie besimi reciprok me qëllim

evidentimin e kufizimeve që kanë për shkak të aftësisë së kufizuar.

42

Modelet e para të punësimit të personave me aftësi të kufizuara të realizuara në kuadër të projektit

”Fuqizimi ekonomik i personave me aftësi të kufizuara”, i zbatuar nga Fondacioni Shqiptar për të Drejtat e

Personave me Aftësi të Kufizuara (FSHDPAK) me mbështetjen e Agjencisë së Shteteve të Bashkuara të

Amerikës për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID) kanë evidentuar që krahas trajnimit të stafit të DRShKP dhe ZP

është e nevojshme krijimi dhe standartizimi i procedurave të vlerësimit të aftësive për punë të personave me

aftësi të kufizuara. Lehtësirat që ofron kuadri ligjor i përmirësuar, për personat me aftësi të kufizuara dhe

punëdhënësit, krijojnë premisa që këta individë të paraqiten në ZP për të kërkuar punësim dhe formim

profesional. Në këto kushte, ZP duhet të jetë e përgatitur për të bërë vlerësimin e duhur me qëllim orientimin e

drejtë të tyre në vende pune të përshtatshme.

Zyra e Punës ka në fokus të aktivitetit edhe ndërmjetësimin e punëkërkuesve të papunë në subjektet

punëdhënëse. Përfaqësuesit e ZP shprehen se negocimi me to nuk ka rezultuar i suksesshëm edhe për faktin që

ZP nuk është institucion që vendos masa detyruese mbi to. Për këtë ato vlerësojnë si shumë të rëndësishme

bashkëpunimin me ZIShP, institucion i cili në zbatim të kuadrit ligjor duhet të ndjekë ecurinë e zbatimit të

politikave të punësimit të personave me aftësi të kufizuara në tregun e hapur të punës. Ndërgjegjësimi i

vazhdueshëm i subjekteve për detyrimet dhe lehtësirat që ato kanë bazuar në kuadrin ligjor është jo vetëm

detyrim për ZP dhe ZIShP por vlerësohet të jetë një mënyrë efikase për të rritur numrin e subjekteve që

punësojnë persona me aftësi të kufizuara.

Zyra e Punës ka gjithashtu detyrimin të orientojë personat që paraqiten pranë saj edhe në kurse të formimit

profesional por një gjë e tillë nuk rezulton të jetë e suksesshme. Kjo për arsye jo vetëm se në Pogradec nuk ka

qëndra të formimit profesional por edhe për faktin se pranë ZP nuk paraqiten persona me aftësi të kufizuara të

interesuar për të ndjekur kurse të formimit profesional.

Por, në qytetin e Pogradecit zhvillon aktivitetin Shkolla Mesme Profesionale në të cilën ofrohen njohuri

për degët: elektrik; mekanik; hidraulik; kuzhinë etj. Shkolla Profesionale mund të vlerësohet si mundësi e mirë

për “shfrytëzimin” e kapaciteteve të saj si në drejtim të mjediseve, laboratorëve por edhe në drejtim të stafit

pedagogjik/ mësues dhe instruktorë, për të zhvilluar në të ardhmen kurse të formimit profesional për personat

me aftësi të kufizuara por edhe për të rinj të tjerë të interesuar. Tashmë shkollat profesionale janë institucione në

varësi të MMSR. Kjo gjë rrit mundësitë që këto shkolla të koordinojnë punën me ZP për të ofruar në

bashkëpunim me to programe të veçanta për formimin profesional të personave me aftësi të kufizuara.


NDERHYRJA I. RRITJA E CILËSISË SË SHËRBIMIT TË OFRUAR NË ZP PËR

PERSONAT ME AFTËSI TË KUFIZUARA ME QËLLIM KRIJIMIN E MUNDËSIVE

PËR PUNËSIMIN E TYRE NË TREGUN E HAPUR TË PUNËS.

Nisur nga detyrimet që rrjedhin nga kuadri ligjor, por edhe nga vetë specifikat që mbart procesi i punësimit të

personave me aftësi të kufizuara, evidentohet si e nevojshme krijimi i një strukture në Zyrën e Punës që të jetë

përgjegjëse për mbarëvajtjen e procesit të punësimit dhe formimit profesional të këtyre individëve. Krahas

rishikimit të detyrave të specialistëve të cilët janë në strukturë të kësaj zyre nevojitet që puna e një specialisti të

43

fokusohet në kohë të plotë në identifikimin, vlerësimin, këshillimin dhe orientimin e personave me aftësi të

kufizuara drejt punësimit dhe formimit profesional. Në këtë kuadër institucionet në nivel qendror, MMSR dhe

ShKP, duhet të: rishikojnë strukturën e ZP; miratojnë kriteret dhe procedurat që do të aplikohen për vlerësimin e

aftësive për punë të personave me aftësi të kufizuara sipas specifikave që vijnë nga lloji i aftësisë së kufizuar si

dhe të financojnë infrastrukturën e nevojshme, në mjedise dhe mjete, në mënyrë që ky proces të realizohet i

plotë.

NDËRHYRJA II. NGRITJA E KAPACITETEVE TË AKTORËVE TË PËRFSHIRË NË

PROCESIN E PUNËSIMIT TË PERSONAVE ME AFTËSI TË KUFIZUARA.

Ndryshimet ligjore në zbatim të ligjit “ Për Nxitjen e Punësimit”, evidentojnë domosdoshmërinë e

realizimit nga ShKP të seminareve ndërgjegjësuese për specialistë të ZP me qëllim ofrimin e shpjegimeve të

hollësishme për të gjitha detyrimet dhe përgjegjësitë me të cilat ngarkohet Zyra e Punës, në drejtim të nxitjes së

punësimit të personave me aftësi të kufizuara. Gjithashtu, ristrukturimi i Zyrës së Punës, kërkon krahas

rivlerësimit të detyrave të specialistit që do të ketë në fokus të punës së tij identifikimin, vlerësimin, këshillimin

dhe orientimin e personave me aftësi të kufizuara, punëkërkues të papunë, edhe pajisjen e tij me njohuri për ta

kryer këtë rol bazuar në procedura të standartizuara. Në funksion të përfshirjes së një numri sa më të madh të

personave me aftësi të kufizuara në tregun e hapur të punës, duhet që subjektet publike dhe private të

informohen për detyrimet që kanë bazuar në ligj, për punësimin e personave me aftësi të kufizuara si dhe për

masat lehtësuese të parashikuara në rastet kur i punësojnë këta persona. Por, për të patur sukses në këtë proces,

kërkohet që vetë personat me aftësi të kufizuara dhe familjarët e tyre të ndërgjegjësohen për rëndësinë e

punësimit si mjet kryesor që ndikon në fuqizimin ekonomik të tyre duke u krijuar kushte për të jetuar në

mënyrë të pavarur. Pasqyrimi në mediat lokale i modeleve pozitive të punësimit të personave me aftësi të

kufizuara në subjekte publike dhe private shërben për të rritur shkallën e ndërgjëgjësimit të komunitetit më gjërë

në qytet për të drejtat e këtyre individëve për tu punësuar. Për ofrimin e kurseve të formimit profesional, për

personat me aftësi të kufizuara, pranë Shkollës së Mesme Profesionale të qytetit, duhet që ndër të tjera

instruktorët/ mësuesit e përzgjedhur të marrin njohuri për mënyrën se si mund t’i përshtasin programet për të

mësuar këta persona për një profesion të caktuar, bazuar në specifikat e tyre.

NDËRHYRJA III. KRIJIMI DHE FUQIZIMI I PARTNERITETEVE NË NIVEL LOKAL

NDËRMJET STRUKTURAVE PËRGJEGJËSE, PËR PUNËSIMIN E PERSONAVE ME

AFTËSI TË KUFIZUARA.

Ndihmesë e rëndësishme në procesin e zbatimit në nivel lokal të politikave dhe kuadrit ligjor për nxitjen

e punësimit dhe formimit profesional të personave me aftësi të kufizuara është krijimi i një rrjeti me aktorë

potencialë të cilët mund të kontribuojnë në aspekte të caktuara të këtij procesi. ZP duhet të udhëheqë këtë

partneritet. Institucionalizimi i tryezave me përfaqësues të institucioneve të tilla si, ZP, ZIShP, Bashkisë

Pogradec, Shkollës së Mesme Profesionale, ZISSh, subjekteve punëdhënëse publike dhe private, OJF dhe

grupeve të interesit do të vendosë partneritetin mbi baza të qëndrueshme dhe do të kontribuojë në drejtim të

punësimit dhe formimit profesional të personave me aftësi të kufizuara. Shkëmbimi i informacionit ndërmjet të

gjithë aktorëve të interesuar do të ndihmojë gjithashtu për rivlerësimin periodik të prioriteteve për zbatimin e

politikave për punësimin dhe formimin profesional të personave me aftësi të kufizuara në qytetin e Pogradecit.

44

NDËRHYRJA IV. NXITJA E SUBJEKTEVE PUNËDHËNËSE PRIVATE ME QËLLIM

PUNËSIMIN E PERSONAVE ME AFTËSI TË KUFIZUARA.

ZP në zbatimin e politikave të saj për nxitjen e subjekteve punëdhënëse me qëllim punësimin e

personave me aftësi të kufizuara duhet të ndjekë një qasje që merr në konsideratë përdorimin njëheraz të disa

mekanizmave, si të atyre informues, mbështetës dhe subvencionues ashtu edhe të atyre supervizues dhe

kontrollues përmes ZIShP. Kjo qasje lehtëson subjektet punëdhënëse për marrjen e informacionit të nevojshëm

për personat me aftësi të kufizuara punëkërkues si dhe nevojat specifike që ato kanë me qëllim sigurimin e

përputhshmërisë së vendit të punës me aftësitë e tyre. ZP në këtë mënyrë orienton në drejtimin e duhur ofrimin

e subvencioneve për subjektet që punësojnë persona me aftësi të kufizuara. Ndërkohë, mekanizmi kontrollues

shërben për të evidentuar shkallën e zbatueshmërisë së kuadrit ligjor nga subjektet punëdhënëse për shlyerjen e

detyrimeve në raste kur ato nuk kanë punësuar persona me aftësi të kufizuara si dhe për të vlerësuar zbatimin e

detyrimeve që rrjedhin si pasojë e përfitimit të subvencioneve nga këto subjekte.

NDËRHYRJA V. SIGURIMI I PËRSHTATSHMËRISË NDËRTIMORE TË MJEDISEVE

TË ZP DHE SHKOLLËS SË MESME PROFESIONALE ME QËLLIM AKSESIN PA

BARIERRA NË TO TË PERSONAVE ME AFTËSI TË KUFIZUARA, PËRDORUES TË

KARRIGEVE ME RROTA.

Realizimi i përshtatshmërisë ndërtimore të mjediseve të jashtme dhe të brendshme të ZP, ZIShP dhe

Shkollës së Mesme Profesionale është një parakusht që personat me aftësi të kufizuara fizike, përdorues të

karrigeve me rrota të frekuentojnë këto institucione me qëllim marrjen e të gjitha shërbimeve të ofruara prej

tyre. Bazuar në vlerësimin e nevojave për përshtatje ndërtimore këto institucione duhet të paraqesin kërkesë për

mbështetje financiare pranë ShKP dhe MMSR si institucione përgjegjëse për planifikimin dhe buxhetimin e

investimeve në këtë drejtim.

NDËRHYRJA VI. PËRFSHIRJA E PERSONAVE ME AFTËSI TË KUFIZUARA NË

KURSE TË FORMIMIT PROFESIONAL.

Nisur nga mungesa e Qendrave të Formimit Profesional në qytet si dhe mundësitë e kufizuara të

personave me aftësi të kufizuara për të ndjekur kurse të formimit profesional Shkolla e Mesme Profesionale

vlerësohet të jetë për të ardhmen mundësi për të ofruar kurse të formimit profesional edhe për personat me aftësi

të kufizuara, në kohë të përshatshme dhe pa ndikuar mbarëvajtjen e programit mësimor të shkollës. Mësues/

instruktorë të kësaj shkolle dhe specialistë të ZP Pogradec duhet të bashkëpunojnë për të identifikuar kurset e

formimit profesional të mundshme për tu ndjekur nga personat me aftësi të kufizuara si dhe të përgatisin

programet përkatëse.

NDËRHYRJA VII. SIGURIMI I FINANCIMIT NË ZBATIM TË POLITIKAVE TË

NXITJES SË PUNËSIMIT DHE FORMIMIT PROFESIONAL, NË NIVEL LOKAL.

45

ZP duhet të identifikojë subjektet punëdhënëse që paraqesin kërkesa për të punësuar këta individë e mbi

këtë bazë të vlerësojë masën e subvencionit të nevojshëm. Përgatitja nga ZP e evidencave me të dhëna të

detajuara për nevojat për subvencion për subjektet punëdhënëse dhe paraqitja e tyre për financim në ShKP është

hap i rëndësishëm për zbatimin në nivel lokal të politikave për nxitjen e punësimit të personave me aftësi të

kufizuara. Gjithashtu, supervizimi nga ZIShP i subjekteve punëdhënëse që nuk kanë punësuar persona me aftësi

të kufizuara, për shlyerjen e detyrimeve në zbatim të ligjit krijon mundësi për akumulim të fondeve. MMSR

dhe ShKP duhet të krijojnë mekanizma financiarë në mënyrë që fondet e grumbulluara, si rezultat i shlyerjes së

detyrimeve nga subjektet punëdhënëse të përdoren për mbështetjen e punësimit të personave me aftësi të

kufizuara. Në funksion të realizimit të politikave që ka në fokus por edhe të ndërhyrjeve të vendosura në këtë

plan lokal. ZP duhet të rrisë bashkëpunimin me donatorë të cilët mund të mbështesin financiarisht por edhe

përmes ekspertizës teknike zbatimin e programeve të punësimit të personave me aftësi të kufizuara në qytetin e

Pogradecit.

NDËRHYRJA VIII. MONITORIMI DHE VLERËSIMI I ZBATIMIT TË PLANIT LOKAL

PËR PUNËSIMIN DHE FORMIMIN PROFESIONAL TË PERSONAVE ME AFTËSI TË

KUFIZUARA

ZP Pogradec është institucioni i cili duhet të ndjekë realizimin e ndërhyrjeve për punësimin dhe formimin

profesional të personave me aftësi të kufizuara, të vendosur në këtë plan lokal. Në funksion të informimit të të

gjithë aktorëve lokalë por dhe atyre të interesuar, ZP përgatit raportin vjetor të monitorimit për progresin e

arritur në zbatim të këtyre ndërhyrjeve.

46

iii. Përshtatshmëria e mjedisit të ndërtuar

“Përshtatshmeria”

Me qëllim që të gjithë personat me aftësi të kufizuar të mund jetojnë në mënyrë të pavarur dhe të marrin

pjesë plotësisht në të gjitha aspektet e jetës, Shtetet Palë do të marrin masat e duhura për të siguruar që

personat me aftësi të kufizuar, ashtu si gjithë të tjerë të kenë akses në ambjentet fizike, ndaj transportit,

informacionit dhe komunikimit, duke përfshirë edhe teknologjitë dhe sistemet e informacionit dhe

komunikimit, si dhe në facilitete apo shërbime të tjera të disponueshme apo të ofruara për publikun, si në

zonat urbane dhe ato rurale. Këto masa, të cilat do të përfshijnë evidentimin dhe eleminimin e pengesave

dhe barrierave ndaj aksesit do të zbatohen ndër të tjera: (a) Në ndërtesa, rrugë, transport dhe fasilitete të

tjera në ambjente të brendshme apo të jashtme, përfshirë shkollat, strehimin, qendrat shëndetësore apo

ambjentet e punës; (b) Informacion, komunikim dhe shërbime të tjera, përfshirë shërbimet elektronike dhe

ato të urgjencës. 2. Gjithashtu, shtetet Palë duhet të marrin masat e duhura për: (a) Të zhvilluar, shpallur

dhe monitoruar zbatimin e udhëzimeve dhe standardeve minimale në lidhje me aksesin ndaj objekteve dhe

shërbimeve të hapura apo të siguruara për publikun; (b)Tu siguruar që subjektet private të cilat ofrojnë

objekte dhe shërbime, të cilat janë të hapura apo të siguruara për publikun të marrin parasysh të gjitha

aspektet e aksesit për personat me aftësi të kufizuar; (c) Të ofruar tranim për aktorët e interesit lidhur me

problemet që kanë të bëjne më aksesin për personat me aftësi të kufizuar; (d) Tu siguruar që ndërtesat dhe

objektet e tjera publike të përmbajnë shenja në gjuhën Braille dhe në forma lehtësisht të lexueshme dhe të

kuptueshme; (e) Të siguruar forma asistence direkte dhe të ndërmjetme, duke përfshirë guida, lexues dhe

interpretë profesionistë të gjuhës së shenjave, për të mundësuar aksesin në ndërtesa dhe objekte të tjera

publike; (f) Të inkurajuar forma të tjera të përshtatshme të asistencës dhe mbështetjejes për personat me

aftësi të kufizuar për tu siguruar që ata të kenë akses në informacion; (g) Të nxitur aksesin e personave me

aftësi të kufizuara ndaj e informacioneve të reja dhe sistemeve të teknologjive e reja të komunikimit, duke

përfshirë dhe internetin; (h) Të promovuar projektimin, zhvillimin, prodhimin dhe shpërndarjen e

teknologjive dhe sistemeve të aksesueshme të informacionit dhe komunikimit në një fazë të hershme, në

mënyrë që këto teknologji dhe sisteme të bëhen të aksesueshme me një kosto minimale.

- Vlerësimi i gjendjes në fushën e përshtatshmërisë së mjedisit të ndërtuar


Kërkesa për mjedis të përshtatur e pa barriera, përdorim të mjeteve të përshtatura të transportit dhe

komunikimit, është cilësuar tashmë nga “Konventa e OKB për të drejtat e personave me aftësi të kufizuar” si

një premisë dhe e drejtë që secili shtet duhet të garantojë për çdo person me aftësi të kufizuar, në përputhje

me nevojat dhe veçoritë që ai paraqet.

Garantimi i kësaj të drejte është parashikuar edhe në kuadrin ligjor shqiptar në plotësimine një sërë aktesh

ligjore dhe nënligjore11, të cilët kanë rregulluar normimin në praktikë të standarteve për një mjedis pa

barriera.

11Ligji Nr. 10 119, datë 23.4.2009 “ Për planifikimin e Territorit” i ndryshuar me ligjin nr.107/2014, datë

31.07.2014 "Për planifikimin dhe zhvillimin e territorit", Rregulloren Model të Planifikimit të Territorit si

edhe Rregulloren Model të Zhvillimit të Territorit;

Ligji Nr. 93/2014 “ Për përfshirjen dhe aksesueshmërinë e personave me aftësi të kufizuara”

47

Ndonëse ky kuadër ligjor ekziston prej disa vitesh dhe plotësohet vazhdimisht me akte ligjore e nënligjore,

aplikimi i tyre në praktikë dhe situate aktuale lenë shumë për të dëshëruar. Vetëm parashikimi me masa

konkrete dhe masa buxhetore përkatëse do të ndihmonte në realizmin në praktikë të një mjedisi pa barriera,

mjete komunikimi dhe transport të pershtatur për të gjithë,përfshi Personat me Aftësi të Kufizuara.

- Vlerësimi i gjendjes në fushën e përshtatshmërisë së mjedisit të ndërtuar

Organizimi dhe funksionimi i sektorit të urbanistikës dhe infrastrukturës në qytetin e Pogradecit

Bashkia e Pogradecit:Në zbatim të ligjit “Për Planifikimin e Territorit” i ndryshuar me ligjin "Për

Planifikimin dhe Zhvillimin e Territorit", zhvillimi urban dhe kontrolli i territorit, administrohen nëpërmjet

instrumentave të ngritur për këtë qëllim pranë: (i) Këshillit Bashkiak ku funksionon Komisioni i zhvillimit

urban dhe përdorimit të tokës, si dhe Komisioni mbi pronat publike, transportin dhe trafikun dhe (ii)

Bashkisë Pogradec ku funksionon “Këshilli Teknik i Planifikimit dhe Kontrollit të Territorit” si një

organizëm që shqyrton dhe jep mendim mbi dokumentacionin teknik e ligjor për secilin projekt propozim

për lejet e zhvillimit, të ndërtimit dhe të shfrytëzimit të objekteve në territorin e bashkisë.

Në nivel administrativ funksionon Drejtoria e Urbanistikës dhe Hartimit të Projekteve, me një staf prej

dhjetë specialistë të planifikimit dhe studimeve urbanistike, projekteve arkitektonike, kontrollit teknik dhe

projektimit të infrastrukturës.

Pranë Bashkisë Pogradec funksionon edheInspektorati Ndërtimor e Urbanistik Vendor (INUV). Ky

inspektoriat ka si përgjegjësi kryesore kontrollin dhe zbatimin e ligjshmërisë të standardeve teknike në

fushën e ndërtimit dhe urbanistikës brenda territorit administrativ të Bashkisë. Inspektorati Ndërtimor e

Urbanistik i Bashkisë drejtohet nga kryeinspektori (i cili emërohet nga Kryetari i bashkisë) dhe për

përmbushjen e përgjegjësive të parashikuara me ligj, ai mbështetet nga Policia Bashkiake. INUV kontrollon

zbatimin e projekteve sipas lejes së miratuar, si edhe cilësinë e materialeve të ndërtimit.

Drejtoria e Shërbimeve është struktura e ngarkuar për lëshimin e autorizimit të pagesës për tarifen e

transportit publik.

Të dhënat për realizimin e këtij vlerësimi në fushën e përshtatshmërisë, u siguruan nga: (i) diskutimet dhe

ushtrimet e zhvilluara në trajnimin me temë “Të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara dhe

Gjithëpërfshirja e tyre në Politikat dhe Programet e Qeverisjes Vendore”, (ii) intervistat me drejtues e

specialistë pranë Drejtorisë së Urbanistikës dhe Infrastrukturës, Inspektoriatit Urbanistik e Ndërtimor

Vendor pranë Bashkisë Pogradec, Drejtorisë Rajonale të Arsimit si edhe Drejtorisë Rajonale të

Shëndetësisë.

Në një vështrim të përgjithshëm konstatohet që në fushën e përshtashmërisë mjedisore ka mungesë të

vëmendjes nga strukturat përgjegjëse të planifikimit e të kontrollit mbi territorin.

Trajnimi ka evidentuar këto gjetje: (i) Niveli i ndërgjegjësimit institucional dhe qytetar është relativisht i

ulët;(ii)Kërkesat dhe standartet e përshtatshmërisë në projektet që dorëzohen për leje ndërtimi, pranë

VKM Nr. 1503 datë 19.11.2008 “Për miratimin e rregullores për shfrytëzimin e hapësirave nga ana

personave me aftësi të kufizuar”; “Ligji nr.10 112, datë 9.4.2009 për administrimin e bashkëpronësisë në

ndërtesat e banimit” neni 40 etj.

48

bashkisë nuk aplikohen në të gjtha rastet;(iii) Ka një tendencë në rritje për vendosjen e rampave në hyrje të

objekteve, për projektet e institucioneve publike që hartohen nga bashkia; (iv) Kërkesat dhe standartet e

përshtatshmërisë, kur janë parashikuar në projektet e miratuara, zbatohenpothuaj në të gjitha rastet;(v)

Arësyet që pengojnë aplikimin e kërkesave dhe standarteve të përshtatshmërisë në mjedisin e ndërtuar kanë

tëbëjnë memungesën e vëmendjes dhe kontrollit nga strukturat përgjegjëse, si edhe instrumentat vendorë të

padetajuar dhe pa sanksione (veçanërisht Rregullorja Uniforme e Kontrollit të Zhvillimit); (vi)Aplikimi i

detyrueshëm i standarteve të përshtatshmërisë ka nevojë për forcimin e kontrollit, mundësisht nëpërmjet

strukturave të veçanta e të specializuara.

Rezultatet e diskutimeve dhe intervistave tregojnë që aktualisht niveli i ndërgjegjësimit të strukturave

përgjegjëse është i kënaqshëm. Specialistët e urbanistikës pranë bashkisë kanë gjithashtu nivel të kënaqshëm

informimi për aplikimin e standarteve të përshtatshmërisë. Një gjë e tillë demonstrohet nga disa shembuj

pozitivë për vendosjen e rampave në hyrje, jo vetëm në projektet e objekteve shkollore (të rejat dhe ato që

rikonstruktohen), por edhe në disa objekte private. Vlen të përmenden rastet si vendosja e rampës në hyrje të

bashkisë, ndonëse nuk është sipas standarteve (rampa duhet të ishte rreth 10 ml. gjatësi, ndërkohë që është

rreth 3 ml. dhe pa parmakë). Në vitet e fundit është rikonstruktuar rruga kryesore dhe sheshi qendror i

qytetit, ku janë eliminuar krejtësisht bordurat e trotuareve dhe disniveli ndërmjet tyre kalohet me pjerrësi të

lehtë. Shtresa veshëse është aplikuar me pllaka të vendosura mbi rërë. Një eksperiencë e tillë po përsëritet në

rrugët e brendshme të një lagjeje buzë liqenit. Me këtë zgjidhje është lehtësuar lëvizja pa pengesa për PAK,

është lehtësuar puna për riparimet e infrastrukturës inxhinierike nëntokësore (pllakat çvendosen gjatë

punimeve të nëntokës dhe vendosen përsëri mbas përfundimit të tyre) dhe pamja e rrugëve është estetikisht e

kënaqëshme. Problem nga mungesa e trotuareve, është rritja e rrezikut për aksidente dhe përmbytja me

lehtësi e rrugëve dhe e trotuareve, gjatë shirave të rrëmbyer.

Bashkia Pogradec ka një plan zhvillimi të hartuar në bashkëpunim me ISPU para vitit 2009, mbi një detyrë

projektimi shumë të plotë e të detajuar. Studimi është miratuar nga Bashkia që në vitin 2009. Ky plan

zhvillimi mbeti i pa miratuar në KRRTRSH, mbasi po në këtë vit u abrogua ligji “Për Urbanistikën” dhe u

miratua ligji “Për Planifikimin e Territorit”, i cili sanksiononte ndryshime konceptuale dhe struturore . Për

mungesë kapacitetesh dhe mbështetje, bashkia nuk ka patur mundësi të hartojë një Plan zhvillimi sipas ligjit

“Për Planifikimin e Territorit”. Në këto kushte nuk janë hartuar edhe instrumentet e tjerë të nevojshëm për

menaxhimin dhe administrimin urban të territorit, siç janë Rregullorja e Kontrollit të Zhvillimit dhe Planet e

Detajuara Vendore. Mungesa e instrumentave ka penguar punën e bashkisë për zhvillimin dhe kontrollin

mbi territorin. Megjithatë bashkia harton vazhdimisht projekte të ndryshme për rehabilitimin e rrugëve të

brendshme të blloqeve të banimit, projektet e rikonstruksioneve të shkollave dhe/ose shkollave të reja,

projektet e rikonstruksionit të aseteve të bashkisë, kur ato kërkohen nga administratorët e tyre etj. Për

projektet të cilat nuk mund të financohen nga bashkia, ajo aplikon për financim pranë Fondit të Zhvillimit të

Rrajoneve. Kohët e fundit bashkia ka hartuar projektin e rikonstruksionit të shkollës 9 vjeçare “Kozma

Basha” ku është parashikuar një palestër e re me rampë në hyrje.

Gjatë kontakteve me drejtues dhe specialistë të sektorit të urbanistikës në Bashkinë e Pogradecs ata bënë

prezente se e njohin detyrimin ligjor për të siguruar përshtatshmëri në ndërtim, për personat me aftësi të

kufizuara. Ata janë të informuar edhe për përmirësimet e fundit ligjore dhe specifikisht në lidhje me

rregulloren e miratuar në vitin 2008 “Për shfrytëzimin e hapësirave nga ana e personave me aftësi të

kufizuara”, por ndaj kësaj problematike nuk është e njejta vemendje nga specialistët përkatës, siç është ndaj

problematikave të tjera në fushën e zhvillimeve urbanistike dhe arkitektonike në qytet.

49

Ndonëse Bashkia Pogradec, nuk ka hartuar ende Rregulloren Vendore të Kontrollit të Zhvillimit, specialistët

e urbanistikës vërejnë që në “Rregulloren Uniforme të Kontrollit të Zhvillimit” nuk ka referenca të

mjaftueshme për përfshirjen e detyrimit të përshtatshmërisë ndërtimore dhe lehtësimin e proçedurave në

marrjen e lejes së ndërtimit, për vendosjen e elementëve të përshtatur në objektet ekzistuese.Si rrjedhojë

edhe në “Rregulloren Vendore të Kontrollit të Zhvillimit”, do të mungonin specifikimet mbi aplikimin e

kërkesave dhe standarteve të përshtatshmërisë në mjedisin e ndërtuar (ndërtesa dhe infrastrukturë) në zbatim

të detyrimeve që rrjedhin nga Ligji Nr. 10 119, datë 23.4.2009 “Për planifikimin e Territorit”. Bashkia ka

ekspertizë të mjaftueshme në administrimin e territorit, por ka nevojë të ketë instrumentë të plotë e të

detajuar, në zbatim të ligjit “Për Planifikimin dhe Zhvillimin e Territorit” (Plan zhvillimi, Rregullore

Vendore të Planifikimit të Territorit dhe Rregullore Vendore të Zhvillimit të Territorit), ku të përfshihen të

gjithë elementët si edhe detajimet e kërkesave të përshtatshmërisë.

Megjithatë ka ende shumë për të bërë, mbasi edhe pse ka përpjekje për të zbatuar legjislacionin për

realizimin e përshtatshmërisë mjedisore të objekteve, infrastrukturës e transportit për Personat me Aftësi të

Kufizuara, ato janë jo sistematike dhe të pamjaftueshme. Barrierat ekzistuese vazhdojnë t’i mbajnë të izoluar

në shtëpitë e tyre këta persona, duke i penguar të bëjnë një jetë normale, pa mundur të shkojnë në shkollë, të

punësohen dhe të lëvizin e të marrin pjesë në aktivitete të ndryshme. Vërehet që jo në të gjitha kërkesat për

financimin e projekteve të rikonstruksionit të objekteve publike, janë planifikuar elementët bazë të

përshtatshmërisë së tyre.

Këshilli Bashkiak prej disa vitesh nuk miraton fonde për studimet urbanistike, ndaj bashkia nuk mund të

prokurojë studime të rëndësishmë. Në se Këshilli Bashkia nuk do të planifikojë së shpejti fonde të

mjaftueshme për studimet, bashkia do të jetë në vështirësi për hartimin e Planit të Përgjithshëm të Zhvillimit

të qytetit dhe hartimin e Rregulloreve (“Rregullorja Vendore e Planifikimit të Territorit” dhe “Rregullorja

Vendore e Zhvillimit të Territorit”), në zbatim të ligjit nr.107/2014, datë 31.07.2014 "Për Planifikimin dhe

Zhvillimin e Territorit". Vlen të përmendet që plani ri i zhvillimit duhet të përfshijë edhe territoret e 7

komunave që i shtohen bashkisë, në zbatim të Reformës Territoriale.

Aktualisht ka një bllokim të aktiviteteve mbi territorin, mbasi ende nuk janë miratuar nga Këshilli i

Ministrave “Rregullorja Model e Planifikimit të Territorit” dhe “Rregullorja Model e Zhvillimit të

Territorit”, të cilat janë bazë për hartimin e Rregulloreve vendore, por Bashkia Pogradec duhet të mbështetet

për të plotësuar detyrimet ligjore dhe të ushtrojë përgjegjësitë e saj mbi territorin.

Vërehet gjithashtu që bashkia nuk ka hartuar asnjë plan veprimi për të adresuar problematikën e

përshtatshmërisë ndërtimore. Kërkesa obligative për aplikimin e kërkesave të përshtatshmërisë në ndërtimin

e objekteve të reja, nuk gjen pasqyrim nga strukturat përgjegjëse në momentin e miratimit të lejes së

ndërtimit e në të gjitha hallkat e proçesit të zbatimit dhe kontrollit të objektit, deri në sigurimin e lejes së

përdorimit. Konstatohet që asnjë projekt nuk është kthyer për t’u plotësuar me kërkesat e përshtatshmërisë,

nga struktura përkatëse e kontrollit para marrjes së lejes së ndërtimit, si dhe nuk është zbatuar asnjë sanksion

ndaj atyre që nuk kanë aplikuar këto standarte.

Vlen të evidentohet fakti që nuk është përgatitur e dërguar për miratim në Këshillin Bashkiak asnjë vendim,

në lidhje me parandalimin e shfaqjes së barrierave në projektet e objekteve të reja si dhe për heqjen graduale

të barrierave në objektet ekzistuese, duke filluar nga ato publike.

50

Pogradeci ka vlera të rëndësishme mjedisore dhe të biodiversitetit, të cilat ndikonin në rritjen e atraksionit

turistik të qytetit, por këto vlera mund të dëmtohen për shkak të vështirësive financiare për mirëmbajtje e

tyre.

Bashkia ka në administrim të gjitha shkollat e qytetit dhe miraton fonde për mirëmbajtjen e tyre, si edhe

rikonstruksionet në vlera shumë të kufizuara. Drejtoria Arsimore nuk ka asnjë hapësirë që kjo drejtori të

ndikojë për ndryshimet në projekte, mbasi projektet vijnë të gatëshme dhe kërkohet vetëm ndjekja e tyre me

qëllim informimi pranë Ministrisë së Arsimit dhe Sportit. Në këto kushte, Ministria e Arsimit dhe Sportit

duhet të forcojë kërkesat mbi përshtatshmërinë e institucioneve shkollore. Gjithashtu do të ishte e

domosdoshme, një kontroll nga një strukturë/person i specializuar mbi aplikimin e kërkesave të

përshtatshmërisë në projektet e objekteve të reja shkollore dhe ato të rikonstruksionit, para dërgimit për

sigurimin e lejes së ndërtimit.

Drejtoria e Shëndetit Publik është e angazhuara me mirëmbajtjen në spitalin e qytetit dhe qendrat

shëndetësore në komuna, si edhe në ambulancat e qytetit. Aktualisht është Sektori i Financave ai që

administron inventarin e objekteve shëndetësore, gjithsej 26 ambulanca e qendra shëndetësore në komuna.

Pranë DSHP ka patur edhe një inxhinier që ndiqte investimet në objektet shëndetësore, por prej disa kohësh

ky pozicion është suprimuar dhe aktualisht nuk ka një specialist që të kontrollojnë cilësinë e projekteve dhe

zbatimin e tyre. Projektet e zbatimit vijnë të gatëshme nga Ministria e Shëndetësisë, miratohen formalisht

nga drejtori i DSHP dhe zbatohen sapo sigurohen burimet e financimit. Pranë sektorit të financave

depozitohen projektet, kryesisht ato për rikonstruksionin e qendrave shëndetësore në komuna dhe kryhet

ndjekja e tyre vetëm me qëllim informimi pranë Ministrisë së Shëndetësisë. Në këto kushte, do të ishte e

nevojshme që Ministria e Shëndetësisë të forcojë kërkesat mbi përshtatshmërinë e institucioneve

shëndetësore. Gjithsesi një kontroll nga një strukturë/person i specializuar mbi aplikimin e kërkesave të

përshtatshmërisë në projektet e objekteve të reja dhe ato të rikonstruktuara, para dërgimit për sigurimin e

lejes së ndërtimit, do të ishte e domosdoshme

Para disa vitesh, ambulanca e qytetit zhvillonte aktivitetin e saj në mjediset e një godine 2 kat, por aktualisht

ajo zhvillon aktivitetin vetëm në mjediset e katit të parë të kësaj godine, mbasi mjediset e katit përdhe i janë

kthyer pronarëve të ligjshëm. Kati përdhe përdoret për aktivitete të ndryshme, kryesisht tregëtare. Disniveli i

konsiderueshëm nga rruga dhe shkallët e papërshtatura e bëjnë të pamundur arritjen e mjediseve të

ambulancës nga Personat me Aftësi të Kufizuara. Pranë DSHP ndodhej edhe projekti për rikonstruksionin e

mjediseve të brendshme të këtij institucioni, por është për të ardhur keq që në kët projekt nuk është

parashikuar asnjë nga kërkesat e përshtatshmërisë ndërtimore. Do të ishte e rekomandueshme që të

rishikohet projekti i rikonstruksionit të këtij institucioni të rëndësishëm, duke aplikuar standartet bazë të

përshtatshmërisë për PAK, me vendosjen e një plaforme ngritëse vertikale pranë shkallëve.

Në Sektorin e Financave konstatohet që asnjë nga projektet që është depozituar pranë këtij sektori, nuk ka

kaluar për miratim nga bashkia. Kjo situatë duhet të ndryshojë dhe personat përgjegjës, duhet të trajnohen

mbi detyrimet ligjore për të siguruar leje ndërtimi nga bashkia, para se të fillojë zbatimi i çdo lloj investimi

(ndërtim i ri ose rikonstruksion)

Aktualisht në Pogradec operojnë linjat urbane që arrijnë në komunat kufitare. Nga informacioni i siguruar,

nuk ekziston asnjë mjet transporti i përshtatur në të gjitha linjat që tranzitojnë qytetin dhe nuk ka një vend

parkimi të posaçëm për mjetet e PAK. Hapa progresive do të konsideroheshin nëse do të tërhiqej mendimi i

grupeve të interesit, të cilët deri tani nuk janë përfshirë në diskutime mbi ofrimin e transportit të përshtatur.

51

Trajtimi i këtij problemi në një plan lokal të veçantë, ose si pjesë e një plani të përgjithshëm për aftësinë e

kufizuar, do të paraprinte ofrimin e shërbimit të transportit të përshtatur me zbatimin e reformës territoriale,

kur territori i bashkisë do të zgjerohet duke përfshirë edhe 7 komuna periferike. Në këtë kuadër nevoja për

linjë autobusi/minibusi do të jetë prioritet.


Në këtë pjesë analizohen drejtimet strategjike dhe ndërhyrjet konkrete me qëllim realizimin e të drejtave të

personave me aftësi të kufizuara dhe përmirësimin e cilësisë së jetës për ata e familjet e tyre.

Objektivi strategjik për të realizuar përshtashmërinë e mjedsit të ndërtuar dhe transportit për përdorim nga

personat me aftësi të kufizuara në qytetin e Pogradecit do të jetë: “Personat me aftësi të kufizuara

integrohen në jetën shoqërore në mënyrë të pavarur, përmes sigurimit të përshtatshmërisë së mjedisit dhe

sigurimit e përdorimit të mjeteve të përshtatura të transportit dhe komunikimt”. Për realizimin e këtij

objektivi duhet punuar në dy drejtime: a) në shmangien e shfaqjes së barrierave në projektet e reja në

ndërtime, transport e komunikim; b) heqjen graduale të barrierave në objektet egzistuese ndërtimore,

transport e komunikim, duke filluar me plane të detajuara për eliminimin e barrierave në objektet publike.

NDËRHYRJA I. NDALIMI I MENJËHERSHËM I KRIJIMIT TË BARRIERAVE TË REJA DHE

PLANIFIKIMI PËR HEQIEN E BARRIERAVE EGZISTUESE NË MJEDISIN E NDËRTUAR,

TRANSPORT E KOMUNIKIM, DUKE RISHIKUAR INSTRUMENTET VENDORE DHE

SIGURUAR PËRQASJE ME PLANIN E PËRGJITHSHËM TË ZHVILLIMT LOKAL

Për arritjen e këtij objektivi nevojitet jo vetëm vullnet për zbatimin e ligjit, por edhe instrumente të saktë të

kontrollit mbi territorin, ndaj propozohet:

- Të hartohet “Rregullorja Vendore e Planifikimit të Territorit“ dhe “Rregullorja Vendore e Zhvillimit

të Territorit“, në zbatim të ligjit “Për Planifikimin dhe Zhvillimin e Territorit“, si edhe plotësimi i

tyre mekërkesat dhe standartet e përshtatshmërisë ndërtimore.

- Të saktësohen në nene të veçanta të “Rregullores Vendore të Planifikimit të Territorit“ dhe

“Rregullores Vendore të Zhvillimit të Territorit“, kërkesat për detyrimin e vendosjes së elementëve të

përshtatshmërisë për çdo leje të re ndërtimi, si edhe për vendosjen e tyre në objektet ekzistuese.

- Të saktësohet në “Rregulloren Vendore të Zhvillimit të Territorit“ lista e dokumentacionit, përfshi

projektin e veçantë mbi përshtatshmërinë, në formularët e aplikimit për çdo projekt të ri

(infrastrukturë rrugore/ objekte/strukturë ndërtimore) që paraqitet për leje ndërtimi.

- Të detajohet në “Rregulloren Vendore të Planifikimit të Territorit“ dhe “Rregulloren Vendore të

Zhvillimit të Territorit“, dokumentacioni i reduktuar në formularët e aplikimit për leje për vendosjen

e elementëve të përshtatshmërisë në infrastrukturë rrugore dhe objektet ekzistuese.

- Të miratohet “Rregullorja Vendore e Planifikimit të Territorit“ dhe “Rregullorja Vendore e

Zhvillimit të Territorit“ në Bashki e K. Bashkiak.

- Të plotësohet informacioni (me të dhëna të detajuara dhe foto) për të gjitha objektet e ndërtuara pa

leje, për të lehtësuar vendimmarrësit mbi qëndrimin ndaj tyre.

52

- Bashkia dhe Këshilli Bashkiak të marrin sa më parë vendimet e nevojshme, mbi aplikimin e

standarteve të përshtatshmërisë në të gjitha rikonstruksionet e aseteve të bashkisë

- Të rishikohen menjëherë projektet e rikonstruksionit për asetet e bashkisë në vitin 2015, në drejtim

të aplikimit të standarteve të përshtatshmërisë

- Të hartimi një plan bashkiak për heqjen graduale të barrierav ekzistuese në mjedisin e ndërtuar

- Miratimi nga Këshilli Bashkiak i planit për heqjen e barrierave ekzistuese në mjedisin e ndërtuar dhe

detajimit të tij për çdo vit pasardhës.

- Monitorimi i planit bashkiak për heqjen e barrierave në objek ekzistuese dhe raportimi periodik

pranë K. Bashkiak

NDËRHYRJA II. RRITJA E KAPACITETEVE TË STRUKTURAVE PËRGJEGJËSË, PËR

NJOHJEN DHE ZBATIMIN E LEGJISLACIONIT PËR TË RESPEKTUAR TË GJITHA

STANDARTET NË PARANDALIMIN E BARRIERAVE NË PROJEKTET E REJA DHE NË

ELIMINIMIN GRADUAL TË BARRIERAVE EGZISTUESE

Për arritjen e këtij objektivi propozohen disa masa konkrete:

- Trajnimi në vijimësi për stafin e zyrës së urbanistikës në bashki, kontrollin e projekteve, këshillin

teknik, komisionin e planifikimit të territorit pranë Këshillit Bashkiak, inspektoriatin ndërtimor e

urbanistik vendor, etj, për të parandaluar shfaqjen e barrierave në objektet e reja dhe heqjen e

barrierave në objektet egzistuese. Trajnimi do të kryhet edhe për stafin e departamentit të transportit

në bashki, për të paraprirë mos lejimin e blerjes dhe qarkullimit të mjeteve të papërshtatura të

transportit urban e ndërurban, veçanërisht mbas zbatimit të reformës territoriale, kur territoret e

bashkisë zgjerohen.

- Ndërgjegjësim dhe njohje e subjekteve projektuese dhe zbatuese mbi detyrimet ligjore për zbatimin e

kërkesave dhe standarteve të përshtatshmërisë, në objektet e reja dhe ato në proçes ndërtimi ose

rikonstruksioni.

- Ndërgjegjësim dhe njohje e pronarëve/administratorëve të bizneseve private mbi detyrimet ligjore

për zbatimin e kërkesave dhe standarteve të përshtatshmërisë në objektet e reja dhe ekzistuese.

NDËRHYRJA III. FORCIMI I ROLIT TË PUSHTETIT VENDOR NË REALIZIMIN E

MJEDISEVE DHE TRANSPORTIT TË PËRSHTATUR PËRMES PËRMIRËSIMIT DHE

PLOTËSIMIT TË LEGJISLACIONIT

Në këtë kuadër propozohen të ndërmerren disa masa konkrete:

- Bashkia dhe Këshilli Bashkiak të propozojnë e miratojnë kërkesa të forta mbi detyrimet ligjore për

vendosjen e elementëve të përshtatshmërisë për çdo leje të re ndërtimi, si edhe për vendosjen e tyre

53

në objektet ekzistuese gjatë hartimit e miratimit të “Rregullores Vendore të Planifikimit të Territorit”

dhe “Rregullores Vendore të Zhvillimit të Territorit”.

- Bashkia dhe Këshilli Bashkiak të forcojnë kërkesat e detyrimit për përshtatshmëri për të gjithë

subjektet që hartojnë dhe zbatojnë projektet e sinjalistikës vertikale dhe horizontale, si edhe në

caktimin e vend -parkimeve në qytet. Propozim për Vendim në Këshill Bashkiak.

- Këshilli Bashkiak të forcojë kërkesa e detyrimit për përshtatshmëri në mjetet e transportit publik, në

sigurimin e liçensës për linja urbane & interurbane. Propozim për ndërhyrje në legjislacion.

- Bashkia e Këshilli Bashkiak të hartojnë e miratojnë instrumentet e nevojshëm (kriteret e

përzgjedhjes, pyetsorët, modelet etj) për evidentimin e nivelit të përshtatshmërisë në objektet/asetet

ekzistuse.

- Miratimi nga Këshilli Bashkiak i një plani afatgjatë për heqjen e barrierave ekzistuese në mjedisin e

ndërtuar dhe detajimit të tij në programe afat shkurta e afatmesme.

- Këshilli Bashkiak të detyrojë e të parashikojë aplikimin e një % të buxhetit të bashkisë për zbatimin

e elementëve të përshtatshmërisë në të gjitha projektet e rikonstruksioneve të objektet/aseteve

publike ekzistuese

- Bashkia të monitorojë rigorozisht planin vjetor për heqjen e barrierave në objektet ekzistuese dhe të

raportojë periodikisht pranë Këshillit Bashkiak.

NDËRHYRJA IV. NË BASHKËPUNIM ME SEKTORËT PËRGJEGJËS NË BASHKI, TË

KRIJOHET BAZA E TË DHËNAVE PËR REALIZIMIN E NDËRHYRJEVE NË OBJEKTET

EKZISTUESE, PËR T’I BËRË ATO TË PËRSHTATURA

Në zbatim të këtij objektivi, është propozuar edhe një plan masash emergjente:

- Të vlerësohet dhe evidentohet niveli i përshtatshmërisë në objektet egzistuese, duke filluar nga

objektet publike/asete të bashkisë (objekte, rrugë, sinjalistikë, vend-parkime, mjete të transportit

publik), objektet arsimore dhe shëndetësore, objekte kulturore, si edhe ato private;

- Të përgatitet lista e objekteve (fillimisht publike), duke i renditur ato sipas prioriteteve dhe

frekuentimit si dhe nevojave për rikonstruksionin e tyre;

- Të hartohet një plan me projekte konkrete (projekt ide) për ndërhyrje për përshtatjen e objekteve,

duke filluar nga objektet publike me frekuentim më të lartë. (Përshtatja e qendrave shendetësore dhe

qendrave sociale, kopshteve dhe shkollave, zyrave të institucioneve vendore, qendrave

kulturore/sportive, infrstrukturës dhe sinjalistikës rrugore urbane, mjeteve të transportit urban e

interurban);

- Të përfshihen në buxhetin e bashkisë fondet për përshtatjen e objekteve sipas prioriteteve, bazuar në

vlerësimin e situatës, projektet e përgatitura dhe konsultimet me sektorët e tjerë në bashki.

NDËRHYRJA V. FORCIMI I STRUKTURAVE EKZISTUESE TË KONTROLLIT TË

NDËRTIMEVE PËR APLIKIMIN E STANDARTEVE TË PËRSHTATSHMËRISË

NDËRTIMORE. TË KRIJOHET STRUKTURË/PËRSHTATET STRUKTURA VENDORE

PËRKATËSE DHE TË RISHIHEN PËRGJEGJËSITË E TYRE NË DREJTIM TË FORCIMIT TË

KËRKESAVE.

Për realizimin e këtij objektivi, kjo strategji propozon:

54

- Të caktohet një person brenda strukturës ekzistuese të kontrollit të projekteve (lejeve të ndërtimit)

dhe zbatimit të tyre, për të kontrolluar dhe mbajtur përgjegjësi për aplikimin e kërkesave dhe

standarteve të përshtatshmërisë në objektet/infrastrukturën rrugore. Të propozohet për Vendim të

Këshillit Bashkiak

- Të krijohet një strukturë e veçantë ose të caktohet person përgjegjës (arkitekt ose inxhinier) pranë

Zyrës Rajonale të SHSSH për të kontrolluar e konfirmuar aplikimin e kërkesave dhe standarteve të

përshtatshmërisë, në objektet që paraqiten për leje ndërtimi. Të mbështetet me një propozim ligjor

nga MMSR

NDËRHYRJA VI. TË PARASHIKOHEN BURIME FINANCIARE PËR HEQJEN GRADUALE TË

BARRIERAVE NË OBJEKTET EGZISTUESE

Në zbatim të këtij objektivi Bashkia dhe Këshilli Bashkiak, duhet të planifikojnë një % të buxhetit vjetor të

bashkisë (nga fondi për rikonstruksion dhe mirëmbajtje) për përshtatjen e objekteve shëndetësore, arsimore,

social – kulturore dhe infrastrukturë rrugore. Në këtë kuadër janë propozuar disa masa dhe një buxhet

paraprak për arritjen e nivelit bazë të përshtatshmërisë në objektet si më poshtë:

1. Aplikimi i kërkesave dhe standarteve të përshtatshmërisë në godinën e bashkisë me qëllim arritjen e

nivelit bazë të përshtatshmërisë dhe aksesit nga PAK në këtë godinë.

2. Aplikimi i standarteve të përshtatshmërisë në shkollat 9 vjeçare që janë planifikuar për rikonstruksion

gjatë vitit 2015.

3. Aplikimi i standarteve të përshtatshmërisë në një shkollë model në qytet

4. Aplikimi i standarteve të përshtatshmërisë në poliklinikën e qytetit si edhe në qendrat shëndetësore të

qytetit/komunave.

5. Përshtatja e trotuareve në kryqëzimet e rrugëve dhe rrugët e brendshme në blloqet e banimit.

OBJEKTIVI VII.TË RRITET ATRAKSIONI TURISTIK I QYTETIT TE POGRADECIT, DUKE

GARANTUAR PËRSHTATSHMËRINË E MJEDISIT PËR TË GJITHË.

Pogradeci është një qytet me shumë resurse mjedisore dhe të biodiversitetit, ndaj edhe rritja e atraksionit

turistik të qytetit është një nga objektivat e rëndësishëm të strategjisë së zhvillimit të tij. Gjykojmë që

atraksioni turistik do të ishte i mangët në rast se planet e zhvillimit në zbatim të tij, do të jenë përjashtues për

kategori të caktuara të komunitetit siç janë Personat me Aftësi të Kufizuara dhe mosha e tretë. Në këtë

kuadër ky objektiv merr një vlerë të veçantë dhe është i lidhur me realizimin e të gjithë objektivave të tjerë

dhe projektet e propozuara në zbatim të strategjisë mbi përshtatshmërinë ndërtimore të mjedisit. Në këto

kushte Bashkia dhe Këshilli Bashkiak duhet të forcojnë masat për rritjen e nivelit të përshtatshmërisë së

mjedsit, përfshi objektet me atraksion turistik, në këtë qytet e veçanërisht:

- Të vlerësohet sa më parë niveli i përshtatshmërisë në objektet muzeale, arkeologjike e të kulturës

në pronësi dhe/ose në administrim të bashkisë.

55

- Të bashkëpunohet me institucionet përgjegjëse të kulturës, arkeologjisë dhe turizmit, për të

propozuar projekte konkrete dhe siguruar financime, me qëllim garantimin e përshtatshmërisë së

objekteve që promovojnë turizmin

- Të merren masa detyruese për operatorët privatë në sektorin e turizmit, që të zbatojnë kërkesat

dhe standartet e përshtatshmërisë në objekte në shërbim të turizmit

iv. Informimi dhe përfshirja



Në kushtet e një legjislacioni të ri e një konvente të re, e cila sjell koncepte dhe qasje krejtësisht të

reja, nevoja për informim është një nga nevojat më imediate, si për hartuesit dhe zbatuesite ligjeve, aq edhe

për vetë komunitetin e personave me aftësi të kufizuara dhe shoqërisë në përgjithësi. Është në frymën e kësaj

konvente, informimi e ndërgjegjësimi, si detyrime të përgjithshme për shtetet. Kështu, institucionet publike,

duke përfshirë edhe pushtetin lokal, kanë detyrime për të siguruar akses në informacion për personat me

aftësi të kufizuara dhe nga ana tjetër, kanë detyrime për të trajnuar stafet e tyre, në mënyrë që ato të japin një

asistencë e të ofrojnë shërbimet e duhura, në përputhje me standartet e konventës për mbrojtjen e personave


Bashkia e Pogradecit duhet të fillojë të përfshijë më shumë personat me aftësi të kufizuara dhe shoqatat e

tyre përfaqësuese në proceset vendimarrëse dhe gjatë politikë-bërjes.

Kështu, Bashkia mund të konsultohet dhe të përfshijë në mënyrë aktive personat me aftësi të kufizuara.

Përveç detyrimeve ligjore që ka Bashkia për zhvillimin e seancave dëgjimore me qytetarëvepër probleme,

ajo duhet të zhvillojë strategji dhe teknika të bashkëpunimit me komunitetin e personave me aftësi të

kufizuara dhe organizatave që përfaqësojnë interesat e tyre.


Niveli i informimit dhe i përfshirjes i personave me aftësi të kufizuara në proceset vendimarrëse apo

këshillimore është i ulët. Edhe pse parashikimet ligjore janë të qarta, përfshirjadhe pjesëmarrja së personave

me aftësi të kufizuara nuk ështëarritur.

Një ndër arsyet është mungesa e informacionit mbi atë se si mund të përfshihen qytetarët me aftësi të

kufizuara, apo se si ata mund të informohen, por edhe mungesa e eksperiencave praktikave në përfshirjen e

qytatetarëve në përgjithësi. Ligji “Për të drejtën e informimit”, ligjit“Për njoftimin dhe konsultimin publik

dhe ligjit“Për përfshirjen dhe aksesueshmërinë e personave me aftësi të kufizuara” janë ligje të miratuara së

fundmi, dhe u vu re që akoma autoritetet lokale apo specialistët nuk kanë arritur që të përvetësojnë

përgjegjësitë që kanë.

Bazuar në intervistimet me përfaqësues të organizatave që veprojnë në Bashkinë e Pogradecit, ata nuk

ndihen të përfshirë në proceset vendimarrëse apo në veprimtari. Ata nuk marrin pjesë në mbledhjet e

Këshillit Bashkiak kur diskutohen edhe aspekte që prekin drejtëpërdrejtë komunitetin apo edhe nuk prekin

56

në mënyrë të drejtëpërdrejtë komunitetin e personave me aftësi të kufizuara; ata nuk ftohen në mbledhje apo

për ndonjë diskutim tjetër. Në fakt ashtu sikurse dhe konstatohet nga autoritetet lokale nuk ka pasur

veprimtari apo iniciativa për të krijuar shërbime apo iniciativa të tjera të çfarëdollojshme në lidhje me

personat me aftësi të kufizuara.

Një problem tjetër, i cili lidhet me informimin dhe përfshirjen ka të bëjë me faktin që bashkia, nga

pikëpamja infrastrukturore mbetet një institucion i papërshtatur për kategorinë e personave me aftësi të

kufizuara. Për komunitetin e personave me aftësi të kufizuara në lëvizje, kjo përbën pengesën e parë dhe

kryesore për të pasur akses në këtë institucion. Patjetër, që barierra infrastrukturore është vetëm një nga

llojet e barierrave. Patjetër, që diskutimet apo takimet mund të zhvillohen edhe jashtë Bashkisë, nëse

autoritetet kanë vullnetitn për t’i realizuar ato. Kështu ndodh në praktikë shpeshherë, edhe në kushte të

papërshtatshme.

Duhet të kemi në vëmendje dhe personat me aftësi të kufizuara në shikim, në dëgjim dhe në të folur,

persona me aftësi të kufizuara intelektuale apo me probleme të shëndetit mendor, të cilët ndihen edhe më të

përjashtuar. Patjetër që aksesi në informacion dhe në vendimarrje, i përket të gjithë këtyre grupimeve dhe

duhet të identifikohen e zbatohen mënyra e praktika për ta siguruar atë.

Disa probleme që evidentohen në fushën e informimit dhe përfshirjes së personave me aftësi të kufizuara

mungesa e eksperiencës, mungesa e një kulture apo tradite në drejtim të përfshirjes së qytetarëve dhe në

veçanti të komuniteteve vulnerabël në mënyrë të organizuar dhe sistematike, mungesa e fondeve, e cila

duket të jetë një ndër shkaqet kryesore të mungesave në përgjithësi; mungesa e projekteve në lidhje me

personat me aftësi të kufizuara, mungesa e platformave, strategji, dokumentë apo praktika të mira për të

informimit dhe përfshirjes së personave me aftësi të kufizuara.


NDËRHYRJA I. KRIJIMI I NJË MJEDISI PA BARIERRA NË INFORMIM DHE

PËRFSHIRJE.

Masat që duhen marrë në këtë ndërhyrje janë të shumta dhe të gjithanshme;

Kështu, hapat e parë mund të ndërmerren në drejtim të heqjes së barierrave fizike/infrastrukturore në

Bashki dhe qendrën ditore, në varëisi të Bashkisë.

Në lidhje me aksesin në informacion, mund të përmirësohet puna e zyrës së informimit të publikut,

duke përfshirë vendosjen e një korrespondence, kontakti të vazhdueshëm me organizatatat dhe me aktivistë

të përzgjedhur në fushën e aftësisë së kufizuar.

Një masë tjetër brenda kësaj ndërhyrjeje ka të bëjë me rritjen e kapacitetit të stafit të bashkisë për

mënyra të komunikimit me personat me aftësi të kufizuara, mbi detyrimet ligjore dhe mjetet që duhen

përdorur për të realizuar përfshirjen e plotë dhe efikase të personave me aftësi të kufizura dhe informimin.

Duke identifikuar mungesën e informacionit, një propozim tjetër është edhe përvetësimi i ligjeve të reja të

sapomiratuara, siç janë: Ligji për Përfshirjen dhe Aksesueshmërinë, Ligji për Informimin, Ligjit për

Konsultimin Publik. Këto ligje kanë detyrime të qarta për pushtetin lokal, siç platforma informative,

57

detyrimet për të botuar projek- akte të ndryshme apo politika. Trajnimet, seminaret dhe aktivitete të

ndryshme me qëllim rritjen e kapaciteteve janë gjithashtu disa nga mënyrat në kuadër të rritjes së aksesit në

informacion.

Një tjetër masë, në zbatim të kësaj ndërhyrjeje, që duhet marrë është krijimi i faqes zyrtare të

internetit të Bashkisë dhe ofrimi i informacionit të përshtatur për personat me aftësi të kufizuar.

Një tjetër praktikë që mund të fillojë të eksperimentohet në Bashkinë e Poradecit është krijimi i një

kalendari të aktiviteteve të ndryshme që zhvillon bashkia dhe nxitjen e pjesëmarrjes së personave me aftësi

të kufizuara.

Vendosja e informacionit në disa formate të aksesueshme është një tjetër masë që mund të

ndërmerret në realizimin të kësaj ndërhyrjeje. Përdorimi i gjuhës së thjeshtë dhe të qartë gjatë komunikimit

me persona me aftësi të kufizuara por edhe gjatë hartimit të vendimeve të ndryshme në nivel lokal.

NDËRHYRJA II. RRYMËZIMI I AFTËSISË SË KUFIZUAR NË POLITIKAT,

RREGULLORET E PROCEDURAT E BASHKISË.

Ndërhyrja e dytëmund te arrihet përmes disa formave apo teknikave të integrimit të personave me

aftësi të kufizuara apo çështjeve të aftësisë së kufizuar në rregulloren e Bashkisë dhe vendime të Këshillit

Bashkiak.

Rregullorja e Bashkisë së Pogradecit është në proces hartimi dhe ky është një moment i volitshëm

për të përfshirë disa çështje për përfshirjen, vendosjen e detyrimit për t’u konsultuar dhe për të përfshirë

personat me aftësi të kufizuara gjatë proceseve konsultuese dhe vendimarrëse.

Krjimi i një grupi konsultativ, me disa përfaqësues të përzgjedhur, që përfaqësojnë të gjithë llojet e

aftësive të kufizuara, moshat dhe gjininë është një opsion, i cili mund t’i shërbejë përfshirjes dhe vendosjes

së një marrëdhënieje sistematike.

NDËRHYRJA III. FUQIZIMI I KOMUNITETIT TË PERSONAVE ME AFTËSI TË

KUFIZUAR DHE I ORGANIZATAVE PËRFAQËSUESE PËR TË DREJTAT,

PJESESËMARRJE, BASHKËPUNIM DHE INFORMIM

Gjatë bisedave të zhvilluara me përfaqësues të organizatave që përfaqësojnë interesat e komunitetit

të personave me aftësi të kufizuara u deklarua prej tyre, nevoja që ata kanë në lidhje me rritjen e

kapaciteteve të tyre për të zhvilluar metoda dhe strategji në lidhje me rritjne e pjesëmarrjes së tyre. Ka

nevoja për të mësuar më shumë në lidhje me metoda inovative për t’i bërë autoritetet lokale më përgjegjëse

para tyre, për të marrë vëmendjen e tyre.Kjo ndërhyrje mund të arrihet përmes edukimit të personave me

aftësi të kufizuara, përmes programeve të informimit që mund të ofrojë bashkia, ose përmes shpërndarjes në

mënyrë të vazhdueshme të materialeve informuese.

58

Një masë tjetër e cila mund të ndërmerret nga bashkia është edhe vendosja e informacionit mbi të

drejtat në ambjente të arritshme për personat me aftësi të kufizuara. Vendosja e një sistemi të përhershëm

komunikimi me shoqatat e personave me aftësi të kufizuara është një mënyrë tjetër.

59

ANKES 1. MATRICAT E NDËRHYRJEVE

FUSHA: ARSIMI

QËLLIMI NDËRHYRJE TREGUES BURIMET E

FINANCIMIT

AFATE KOHORE PERGJEGJESITË

Përfshirja

sociale e

personave me

aftësi të

kufizuara

I. Rritje e numrit të

specialistëve në ZA,

përgjegjës për zbatimin

e politikave të MAS për

gjithëpërfshirjen e

fëmijëve me aftësi të

kufizuara në shkollat e

zakonshme në qytetin e

Pogradecit.

I.1 Rivlerësimi i strukturës së

sektorit të Kualifikimit dhe

Cilësisë, në ZA Pogradec,

duke shtuar me një specialist

numrin e specialistëve që e

përbëjnë këtë sektor.

Buxheti i shtetit

2016

MAS

I.2 Hartimi i procedurave për

mbarvajtjen dhe vlerësimin

periodik të punës së

Komisionit të Vlerësimit të

ZA Pogradec.

Buxheti i shtetit

2015 e në vijim ZA në Pogradec

II.Mbledhja,

përditësimi, raportimi i

të dhënave për situatën

e nxënësve me aftësi të

II.1 Krijimi i një data-base

elektronik me tregues të

përgjithshëm dhe specifik për

fëmijët me aftësi të kufizuara

Buxheti i shtetit 2015 DAR/MAS

60

kufizuara të cilët

frekuentojnë shkollat e

zakonshme, shkollën

speciale dhe kopshtet

me qëllim parashikimin

e ndërhyrjeve të

nevojshme.

që frekuentojnë shkollën e

zakonshme/shkollën

speciale/kopshtin.

II.2 Instalimi i data-base në

çdo shkollë të zakonshme,

shkollën speciale dhe

kopshtet e qytetit të

Pogradecit.

Buxheti i shtetit 2015-2016

ZA në Pogradec

II.3 Krijimi i një baze të

dhënash elektronik në ZA

Pogradec, me tregues që

pasqyrojnë rezultatet e

vlerësimeve të kryera nga

Komisioni i Vlerësimit në

ZA Pogradec.

II.4 Përgatitja nga ZA e

raporteve përmbledhëse për

situatën e arsimimit të


kufizuara në shkolla të

zakonshme, shkollën speciale

Buxheti i shtetit/Donatorë 2015-2016 MAS/OJF

61

dhe kopshte.

III.Krijimi i një mjedisi

pa barriera ndërtimore

në shkollat e

zakonshme për të

lehtësuar aksesin në to

të nxënësve me aftësi të

kufizuara.

III.1 Vlerësimi i nevojave për

të përshtatur mjediset e

jashtme të shkollave të

zakonshme, me qëllim

aksesin pa barriera fizike për

fëmijët përdorues të

karrigeve me rrota.

Buxheti i shtetit 2015 ZA në Pogradec

III.2 ZA përgatit evidencën

ku pasqyrohen nevojat e

shkollave të zakonshme dhe

kopshteve të qytetit, për

përshtatje ndërtimore të

mjediseve të brendshme dhe

të jashtme të godinave.


III.3 Planifikimi dhe

buxhetimi çdo vit nga

Bashkia Pogradec, me qëllim

realizimin në një periudhë

afat-shkurtër të

përshtatshmërisë ndërtimore

të ambienteve të jashtme të të

gjitha shkollave publike,

Buxheti i Bashkisë

Pogradec

2015 e në vijim Bashkia Pogradec

62

shkollës speciale dhe

kopshteve të qytetit.

III.4 Planifikimi dhe

buxhetimi nga Bashkia

Pogradec, në një periudhë

afat-mesëm, me qëllim

realizimin e përshtatshmërisë

ndërtimore të ambienteve të

brendshme të shkollave të

zakonshme, shkollës speciale

dhe kopshteve të qytetit.

Buxheti i Bashkisë

Pogradec


IV.Sigurimi i

infrastrukturës

mbështetëse në shkollat

e zakonshme dhe

shkollën speciale, me

qëllim rritjen cilësisë së

mësimdhënies për

nxënësit me aftësi të

kufizuara.

IV.1 Drejtoritë e shkollave

dhe kopshteve përgatisin një

evidencë të detajuar për

nevojat për mjete didaktike

për nxënësit me aftësi të

kufizuara.

Buxheti i shtetit/Donatorë 2015 e në vijim Drejtoritë e shkollave

dhe kopshteve/OJF

IV.2 ZA përgatit evidencën

përmbledhëse për nevojat për

mjete didaktike për nxënësit

Buxheti i shtetit 2015 e në vijim ZA në Pogradec

63


IV.3 Sigurimi i mjeteve

didaktike për të lehtësuar

mësimdhënien e nxënësve

me aftësi të kufizuara në

shkollat e zakonshme

Buxheti i shtetit/Donatorë 2016 e në vijim MAS/DAR/ OJF

IV.4 Përfshirja e mësuesit

ndihmës në strukturën

organizative të shkollave të

zakonshme ku mësojnë

fëmijë me aftësi të kufizuara.

Buxheti i shtetit 2015 MAS

IV.5 Krijimi i ambienteve

burimore në çdo shkollë të

zakonshme për të mësuar


kufizuara jashtë orës së

mësimit.

Buxheti i Bashkisë 2016 e në vijim Bashkia Pogradec

IV.6 Vlerësimi i nevojave

për transport të përshtatur për


kufizuara, përdorues të

karrigeve me rrota, të cilët

frekuentojnë shkollat e

zakonshme, shkollën speciale

Buxheti i shtetit

2015 e në vijim

Drejtoritë e shkollave të

zakonshme/ZA në

Pogradec.

64

dhe kopshtet.

IV.7 Sigurimi i transportit të

përshtatur për nxënësit me

aftësi të kufizuara, përdorues

të karrigeve me rrota.

Buxheti i Bashkisë

Pogradec


V. Ngritja e

kapaciteteve të aktorëve

të përfshirë në procesin

e arsimimit të nxënësve


V.1 Realizimi i cikleve të

trajnimit për specialistët e

sektorit të Kualifikimit dhe

Cilësisë, pranë ZA, të

fokusuara në çështje të

gjithëpërfshirjes, kuadrit

ligjor në zbatim të politikave

për garantimin e të drejtës

për arsim fëmijët me aftësi të

kufizuara.

Buxheti i shtetit/Donatorë 2015 e në vijim MAS/OJF

V.2 Realizimi i cikleve të

trajnimit, për drejtues,

mësues, edukatorë të

shkollave dhe kopshteve

publike të qytetit, të

fokusuara në praktikat

bashkëkohore të

mësimdhënies në përputhje

me nevojat specifike të


Buxheti i shtetit/Donatorë 2016 e në vijim MAS/ OJF

65

kufizuara.

V.3 Trajnimi i mësuesve

ndihmës.

Buxheti i shtetit/Donatorë 2015 e në vijim MAS/ZA/OJF

V.4 Trajnimi i psikologëve

të shkollave, pjesë e

shërbimit psiko-social në

shkolla.

Buxheti i shtetit/

Donatorë

2015-2016 MAS/ OJF

VI.Fuqizimi i

partneriteteve dhe

shkëmbimi i

informacionit ndërmjet

strukturave përgjegjëse

në nivel lokal me

qëllim garantimin e të

drejtës për arsim të


kufizuara.

VI.1 Bashkëpunim me OJF

të vendit dhe të huaja për

marrjen e ekspertizës së tyre,

modeleve, për zbatimin në

praktikë të arsimit

gjithëpërfshirës për fëmijët


VI.2 Realizimi i tryezave të

rrumbullakëta për konsultim

dhe shkëmbim informacioni

ndërmjet ZA, Bashkisë

Pogradec, OJF të aftësisë së

kufizuar dhe komunitetit të

prindërve të fëmijëve me

aftësi të kufizuara.

VI.3 Përgatitja dhe publikimi

i raporteve vjetore nga

Donatorë

Buxheti i shtetit/Donatorë

Buxheti i shtetit/

2016 e në vijim

2015 e në vijim

2016 e në vijim

ZA/OJF

ZA/ Bashkia Pogradec/

Donatorë

ZA

66

strukturat përgjegjëse në

nivel lokal për situatën e

arsimimit të fëmijëve me

aftësi të kufizuara në qytetin

e Pogradec.

Donatorë

VII.Ngritja e fondeve

nga burime të tjera për

të mundësuar zbatimin

e programeve për

gjithëperfshirjen e


kufizuara në shkolla

dhe kopshte publike.

VII.1 Organizimi i fushatave

për mbledhje fondesh nga

komuniteti i qytetit të

Pogradecit.

Donatorë/Buxheti i

Bashkisë Pogradec

2015 e në vijim ZA/ Bashkia

Pogradec/OJF të aftësisë

së Kufizuar

VII.2 Përgatitja e projekteve

dhe paraqitja e tyre tek

donatorë të cilët kanë në

fokus arsimin

gjithëpërfshirës.

Buxheti i shtetit 2015 e në vijim ZA në Pogradec

VIII.Monitorimi dhe

Vlerësimi i zbatimit të

planit lokal për

gjithëpërfshirjen e

fëmijeve me aftësi të


zakonshme dhe

VIII.1 Përgatitja e matricës

së monitorimit dhe vlerësimit

të ecurisë së gjithëpërfshirjes

së fëmijëve me aftësi të


zakonshme dhe kopshte,

bazuar në matricën e planit


67

FUSHA: SHËRBIMET SHOQËRORE

QËLLIMI OBJEKTIV NDËRHYRJE TREGUES BURIMET E

FINANCIMIT

AFATE

KOHORE

PERGJEGJESITE

Përfshirja

sociale e

personave me

aftësi të

kufizuara

Përfshirja

sociale e

personave me

aftësi të

kufizuara

I. Fuqizimi i

qendrës ditore për

personat me aftësi

të kufizuara

I. 1. Ngritja e shërbimit të ri për

persona me aftësi të kufizuara, të

rinj dhe të rritur.

I. 2. Rikonstruksioni i qendrës në

funksion të shërbimit të ri;

I. 3. Shtimi i stafit në funksion të

shërbimit të ri;

I. 4. Sigurimi i transportit për

qendrën ditore;

I. Sigurimi i materialeve

shkollore, kurrikulave të

Bashkia

Donatorë

MMSR

2015-2017 Bashkia, Donatorë,

MMSR, SHSSH

kopshte. lokal.

VIII.2 Përgatitja e raporteve

vjetore të monitorimit dhe

vlerësimit të procesit të

zbatimit të planit lokal për

gjithëpërfshirjen e fëmijëve

me aftësi të kufizuara në

shkollat e zakonshme dhe

kopshte.

Buxheti i shtetit/Donatorë 2016 e në vijim ZA në Pogradec

68

përshtatshme, programeve;

I. 5. Sigurimi shërbimeve më

specifike përmes sigurimit të

progesionistëve

okupacionalistë/terapistë

zhvillimi;

I. 6. Trajnime/aktivitete për

rritjen e kapacitetit të stafit;

II Planifikim dhe

ngritje e

shërbimeve

alternative

II. 1. Planifikim dhe dizenjim të

shërbimeve të tjera për personat me

aftësi të kufizuara

II.2. Ngritje e shërbimeve të

përkujdesjes në familje;

II. 3. Ngritja e qendrës për terapi,

rehabilitim dhe me shërbime respite;

Bashkia

MMSR

Donatorë


MMSR, SHSSH

III Përmirësimi i

politikave dhe

praktikave lokale

për personat me


III. 1. Miratimi i vendimeve për

çështje të ndryshme që lehtësojnë

integrimin e personave me aftësi të

kufizuara;

III. 2. Krijimi/hartimi i programeve

të posaçme për personat me aftësi të

kufizuara;

III. 3. Organizimi i seancave me të

ftuar persona me aftësi të kufizuara

gjatë mbledhjeve në Bashki apo të

ftuar në Këshillin Bashkiak;

Bashkia

MMSR

Donatorë


MMSR, SHSSH

IV Fuqizimi i

kapaciteteve të

IV.1 Hartim i një program trajnimesh Bashkia,

MMSR.

2015-2019

69

burimeve njerëzore

në Bashkinë e

Pogradecit

për aftësinë e kufizuar;

IV.2 Organizimi/lobimi për organizim

të seminareve/trajnimeve/aktiviteteve

ndërgjegjësuese për stafin e Bashkisë;

SHSSH

Bashkia, Donatorë,

MMSR, SHSSH

V Zhvillim i

vlerësimeve

periodike të

bazuara në të

dhëna statistikore

V. 1. Zhvillim/hartim strategjish dhe

metodologjish për kryerjen e

vlerësimeve social-ekonomike

V. 2. Krijimi i një baze të dhënash me

të dhëna të përditësuar dhe

shumëdrejtimëshe;

V. 3

Studime/Raporte/Vlerësime/Vëzhgime

te ndryshme mbi aftësinë e kufizuar

Bashkia,

MMSR.

SHSSH

2016-2019 Bashkia

VI Rishpërndarje e

burimeve

financiare për

shërbime për

personat me aftësi

të kufizuara

V.1 Zëra në buxhetin e bashkisë për

çështje të aftësisë së kufizuara

V.2 Identifikim dhe krijim i

marrëdhënieve të vazhdueshme me

donatorë potencialë dhe biznese.

V.3 Kërkesë për buxhet shtesë pranë

MMSR

Bashkia

MMSR

Donatorë

2016-2019 Bashkia

VII. Përmirësimi i

situatës së

strehimit të

personave me aftësi

të kufizuara

VII. 1. Rritje e numri të përfituesve

me aftësi të kufizuara për të gjithë

programet e strehimit

VII. 2. Trajtim i diferencuar për

personat me aftësi të kufizuara,

përshpejtim i procedurave dhe

lehtësim përgjatë procesit të aplikimit

VII. 3. Miratim i politikave dhe

Bashkia 2016 Bashkia

70

vendimeve në nivel Këshilli Bashkiak

ku përfshihen personat me aftësi të

kufizuara në grupet e avantazhuara në

çështjet e strehimit;

VII. 4. Studim të situatës dhe nevojve

të personave me aftësi të kufizuara për

strehim;

FUSHA: PËRSHTATSHMËRIA E AMBJENTIT TË NDËRTUAR

QËLLIMI OBJEKTIVI NDËRHYRJET PROJEKTE/ HAPA KONKRETE BURIMET E

FINANCIMIT

AFATE

KOHORE

PERGJEGJESITE

Përfshirja

sociale e

personave

me aftësi

të

kufizuara

Të Drejtat e

Personave me

Aftësi të

Kufizuara dhe

Gjithpërfshirja

e tyre në

Politikat dhe

Programet e

Qeverisjes

Vendore

I. Ndalimi i

menjëhershëm i krijimit

të barrierave të reja dhe

planifikimi për heqien e

barrierave egzistuese në

mjedisin e ndërtuar,

transport e komunikim,

duke rishikuar

instrumentet vendore

dhe siguruar përqasje me

planin e përgjithshëm të

zhvillimt lokal

I.1 Hartimi dhe plotësimi i

Rregullores Vendore të Planifikimit të

Territorit (RrVPT) dhe Rregullores

Vendore të Zhvillimit të Territorit

(RrVZhT), me kërkesat e

përshtatshmëris ndërtimore duke

përfshirë

I.1,a ) detyrimin për vendosjen e

elementëve të përshtatshmër në çdo

leje të re ndërtimi si edhe në objektet

ekzistuese.

I.1,b) listën e dokumentac (përfshi

projekt të veçantë përshtatshmërie),

në formularët e aplikimit për çdo

projekt që paraqitet për leje ndërtimi.

I. 1, c) dokumentacion të reduktuar

në formularët e lejes për vendosjen e

MZHUT,

Bashkia

Këshilli

Bashkiak

2015

MZHUT, Bashkia

Këshilli Bashkiak

71

elementëve të përshtatsh në objekte

dhe infrastrukt rrugore ekzistues

I.2 Miratimi në K. Bashkiak i

Rregulloreve Vendore

Bashki,

K.Bashkia

2015 Bashki, K.Bashkia

I.3 Të plotësohet informacioni (me të

dhëna të detajuara dhe foto) për të

gjitha objektet e ndërtuara pa leje, për

të lehtësuar vendimmarrësit mbi

qëndrimin ndaj tyre.

Bashkia,

Këshilli

Bashkiak

2015-2016

Bashkia, K. Bashkiak

1.4 Vendim i Bashkisë dhe K.

Bashkiak mbi aplikimin e standarteve

të përshtatshmërisë në të gjitha

rikonstruksionet e aseteve të bashkisë,

përfshi ato të vitit 2015

Bashkia, K.

Bashkiak

2015 Bashkia, K. Bashkiak

I.5 Hartimi dhe miratimi në K.

Bashkiak i një plani të detajuar për

heqjen graduale të barrierav në

mjedisin e ndërtuar. Monitorim dhe

raportim në KB.

Bashkia, K.

Bashkiak

2015 e vijim Bashkia, K. Bashkiak

72

II. Rritja e kapaciteteve

të strukturave përgjegjës

për njohjen dhe zbatimin

e legjislacionit për të

respektuar kërkesat dhe

standartet në

parandalimin e

barrierave në projektet

e reja dhe në heqjen

graduale të barrierave

egzistuese

II.1 Trajnime nga ekseprtët e fushës

mbi krijimin e mjedisit dhe transportit

pa barriera për

a) stafin e Departamentin e

Planifikimit të Territorit dhe

Infrastrukturës, Inspektoriatin

Ndërtimor, Dpt e Transportit në

bashki, Komision e territorit pranë K.

Bashkiak,

b) subjektet projektuese dhe

zbatuese

c) pronarët e administratorët e

bizneseve private

d) Rritjen e nivelit të ndërgjegjësimit

në komunitet

MMSR &

Donatorë

&Organizata të

specializuara

2015-2017

MMSR & Donatorë

&Organizata të

specializuara

III.Zbatimi i

përgjegjësive e forcimi i

rolit të pushtetit vendor

në realizimin e mjedisit

dhe transportit të

përshtatur përmes

politikave

gjithpërfshirëse dhe

përmirësimit të

legjislacionit

III. 1 Të forcohet detyrimi dhe

kontrolli për zbatimin e kërkesave për

vendosjen e elementëve të përshtatsh

për çdo leje të re ndërtimi dhe

objektet ekzistuese, duke fuqizuar dhe

rritur përgjegjësitë e strukturave të

kontrollit në bashki në:

a) në miratimin e lejeve të ndërtimit,

zbatimin e tyre dhe dhënien e lejes së

përdorimit

b) në dhënien e licencave të transporti

publik dhe sinjalistikës rrugore

c) Këshilli Bashkiak të detyrojë e

parashikojë aplikimin e një % të

buxhetit të bashkisë për zbatimin e

elementëve të përshtatshmërisë në të

gjitha projektet e rikonstruksioneve

MZHUT,

Bashkia,

Këshilli

Bashkiak

Bashkia,

MTI & Bashkia

Këshilli

Bashkiak

2015

2015 e vijim

2015 e vijim

2015 e vijim

MZHUT, Bashkia,

Këshilli Bashkiak

Bashkia,

MTI & Bashkia

Këshilli Bashkiak

73

IV. Në bashkëpunim me

sektorët e tjerë

përgjegjës në bashki, të

krijohet baza e të

dhënave për realizimin e

ndërhyrjeve në objektet

egzistuese me qëllim

përshtatjen e tyre për

Personat me Aftësi të

Kufiziuar

IV.1 Të vlerësohet dhe evidentohet

niveli i përshtatshmërisë në objektet

egzistuese, duke filluar nga objektet

publike/asete të bashkisë (objekte,

rrugë, sinjalistikë, vend-parkime,

mjete të transportit publik), obj.

arsimore & shëndetësore & si edhe

objektet private e të përgatitet lista e

tyre, duke i renditur ato sipas

prioriteteve/ frekuentimit dhe

nevojave për rikonstruksione.

Bashkia, DRA,

DRSHP ose

ekspertë të

fushës

2015 -2016 Bashkia, DRA,

DRSHP ose ekspertë

të fushës

IV. 2 Të hartohet plani dhe projektet

konkrete (projekt ide, preventiv) për

ndërhyrje për përshtatjen e objekteve,

sipas prioriteteve

a) Përshtatja e spitalit, qendrave

shendetësore dhe qendrave sociale

b) Përshtatja e kopshteve dhe

shkollave

c) Përshtatja e zyrave të

institucioneve vendore

d) Përshtatja e qendrave

kulturore/sportive

e) Përshtatja e infrstrukturës dhe

sinjalistikës rrugore urbane

f) Përshtatja e mjeteve të transportit

urban/ interurban

Bashkia, MAS,

ZA,MSH,

DSHP,ekspertë

studio projekti

MSH, Bashkia

K.Bashkiak

MAS,ZA,

Bashki

Bashkia, K.

Bashkiak

MAS,ZA,Bash

ki, K.Bashkiak

Bashkia, K.

Bashkiak

MTI & Bashki

K.Bashkiak

2015 e vijim

2015 - 2017

2015 e vijim

2015 e vijim

2015 e vijim

2015 e vijim

2015 e vijim

Bashkia,MAS,ZA,

MSH, DSHP ekspertë,

studio projektimi

MSH, Bashkia

K.Bashkiak

MAS,ZA,Bashki


MAS,ZA,Bashki,

K.Bashkiak


MTI & Bashki

K.Bashkiak

IV. 3 Të përfshihen në buxhetin e

bashkisë fondet për përshtatjen e

Bashkia &

Këshilli

2015 e vijim

Bashkia & Këshilli

Bashkiak

74

objekteve sipas prioriteteve,

Bashkiak

V. Forcimi i strukturave

ekzistuese të kontrollit të

ndërtimeve për aplikimin

e standarteve të

përshtatshmërisë

ndërtimore. Të krijohet

strukturë/përshtatet

struktura vendore

përkatëse dhe të rishihen

përgjegjësitë e tyre në

drejtim të forcimit të

kërkesave.

V.1 Të caktohet person përgjegjës

pranë strukturës së kontrollit të

projekteve (sekretaria teknike) për të

kontrolluar dhe mbajtur përgjegjësi

mbi aplikimin e kërkesave dhe

standarteve të përshtatshmërisë në

objektet që paraqiten për leje

ndërtimi. Propozim për Vendim të

Këshillit Bashkiak;

V.2 Të ngrihet strukturë ose caktohet

person përgjegjës (arkitekt ose

ingjinier) pranë Zyrës Rajonale të

SHSSH për të kontrolluar e

konfirmuar aplikimin e kërkesave dhe

standarteve të përshtatshmërisë në

objektet që paraqiten për leje ndërtimi

Propozim ligjor nga MMSR

Bashkia &

Këshilli

Bashkiak

MMSR

2015

2015

Bashkia & Këshilli

Bashkiak

MMSR

VI. Të parashikohen

burime financiare për

heqjen graduale të

barrierave në objektet

egzistuese

VI.1 Të planifikohet një % e buxhetit

vjetor të bashkisë nga fondi për

rikonstrksion dhe mirëmbajtje për

përshtatjen e objekteve shëndetësore,

arsimore, social –kulturore dhe

infrastrukturë rrugore.

Bashkia &

Këshilli

Bashkiak dhe

institucionet

përgjegjëse

2015 e vijim Bashkia & Këshilli

Bashkiak dhe

institucionet

përgjegjëse

VI.2 Të parashikohet buxhet për

realizimin e kërkesave bazë të

përshtatshmërisë fizike të objekteve të

poshtëshënuara:

VI.2. 1. Në godinën e bashkisë

VI.2.2 Në shkollat që janë

Bashkia &

Këshilli

Bashkiak

Bashkia, K. B

ZA,MAS,

2015 e vijim

2015-2017

2015

Bashkia & Këshilli

Bashkiak


ZA, MAS & Bashkia

75

parashikuar për rikonstruksion në

2015 (DRA të kërkojë buxhet shtesë

për vitin 2015)

VII 2.3 Në një shkollë model

VII.2.4 Në poliklinikën dhe në

qendrat shëndetësore në qytet dhe

komuna.

VII.2.5Përshtat.e trotuareve në

kryqëzimet e rrugëve dhe rrugët e

brendshme në blloqet e banimit.

Bashkia

ZA,MAS,Bash

DSHP, MSH &

Bashkia

Bashkia, K.

Bashkiak

2015-2019

2015 -2019

2015 e vijim

ZA, MAS, Bashkia

DSHP,MSH,Bashki


VII. Të rritet atraksioni

turistik i qytetit te

Pogradecs duke

garantuar

përshtatshmërinë e

mjedisit për të gjithë.

VII.1. Të vlerësohet niveli i

përshtatshmërisë në objektet muzeale,

arkeologjike e të kulturës në

administri të bashkisë.

VII.2. Të propozohen projekte

konkrete e të sigurohen financime për

arritjen e përshtatshmërisë

VII.3. Të merren masa detyruese për

operatorët privatë në sek. e turizmit,

që të zbatojnë kërkesat dhe standartet

e përshtatshmërisë

Bashkia, K.

Bashkiak

Bashkia,K.B,

Institucionet

përgjegjëse të

kult,ark,turizm

Bashkia,K.Bash

kiak,institucion

et përgjegjëse

të kulturës,

arkeologjisë e

turizm,operator

privatë

2015-2016

2015- 2019

2015-2019


Bashkia,K. Bashkiak

Institut.përgjegjëse të

kulturës, arkeologjisë

dhe turizmit,

Bashkia,K.Bashkiak

institucion përgjegjëse

të kulturës, arkeologjis

e turizmit, operatorët

privatë

FUSHA: PUNËSIMI DHE FORMIMI PROFESIONAL

76

QËLLIMI OBJEKTIV NDËRHYRJE TREGUES BURIMET E

FINANCIMIT

AFATE

KOHORE

PERGJEGJESITE

Përfshirja sociale e

personave me


Përfshirja sociale e

personave me


I.Rritja e cilësisë

së shërbimit të

ofruar nga ZP për

personat me aftësi

të kufizuara me

qëllim krijimin e

mundësive për

punësimin e tyre

në tregun ehapur

të punës.

I.1 Rivlerësimi i

detyrave të specialistëve

të ZP në Pogradec, me

qëllim që puna e një

specialisti të fokusohet

në kohë të plotë në

ndjekjen e ecurisë së

zbatimit të politikave

dhe kuadrit ligjor për

nxitjen e punësimit të

personave me aftësi të

kufizuara punëkërkues

të papunë, në qytetin e

Pogradecit.

Buxheti i shtetit 2016 MMSR/SHKP

I.2 Zhvillimi i

procedurave për

realizimin e procesit të

vlerësimit të aftësive

për punë të

punëkërkuesve të

papunë me aftësi të

kufizuara, bazuar në

kriteret dhe

Buxheti i shtetit/

Donatorë

2015 MMSR/ShKP/OJF

77

dokumentacionin

përkatës të miratuar nga

MMSR për këtë qëllim.

I.3 Krijimi i

infrastrukturës së

nevojshme në ZP

Pogradec për të

realizuar procesin e

vlerësimit, këshillimit

dhe orientimit të


kufizuara,punëkërkues

të papunë.

Buxheti i shtetit

2015-2016 ShKP/ZP

II.Ngritja e

kapaciteteve të

aktorëve të

përfshirë në

procesin e

punësimit dhe

formimit

profesional të

personave me

aftësi të

kufizuara.

II.1 Realizimi

takimeve/sesioneve për

informimin e

specialistëve të ZP,

ZIShP për ndryshimet

ligjore në zbatim të

ligjit “ Për nxitjen e

Punësimit”.

Buxheti i shtetit/

Donatorë

2015 ShKP

78

II.2 Trajnimi i

specialistit që do të

angazhohet në kohë të

plotë në ZP Pogradec,

përgjegjës për çështje të

lidhura me punësimin

dhe formimin

profesional të personave


Buxheti i

shtetit/Donatorë

2016 ShKP/OJF

II.3 Realizimi i një cikli

takimesh për drejtues të

subjekteve punëdhënëse

publike dhe private si

dhe për drejtues të

departamenteve të

burimeve njerëzore të

këtyre subjekteve.

Buxheti i shtetit/

Donatorë

2015 dhe në

vijim

ShKP/OJF

II.4 Trajnimi i

instruktorëve/ mësuesve

të disa specialiteteve, të

shkollës së mesme

profesionale, në qytetin

e Pogradecit.

Buxheti i shtetit 2016 ShKP/ZP/OJF

II.5 Realizimi i disa

seminareve

Buxheti i 2015 dhe në ShKP/Bashkia

79

ndërgjegjësuese si dhe

ditëve të informacionit,

për personat me aftësi të

kufizuara dhe familjarë

të tyre, për rëndësinë që

ka për to punësimi dhe

formimi profesional,

drejt një jetese të

pavarur.

shtetit/Donatorë vijim Pogradec/OJF

II.6 Shkëmbimi i

përvojave të

suksesshme, në media,

ndërmjet subjekteve

punëdhënëse dhe

komunitetit të qytetit,

për raste të punësimit të


kufizuara.

Donatorë 2015 dhe në

vijim

ShLP/Bashkia

Pogradec/OJF

III. Krijimi dhe

fuqizimi i

partneriteteve në

nivel lokal,

ndërmjet

strukturave

përgjegjëse për

punësimin dhe

formimin

III.1 Krijimi i rrjetit të

partnerëve në nivel

lokal që mund të

shërbejnë si nxitës

kryesorë në procesin e

punësimit dhe formimit


me aftësi të kufizuara

Donatorë 2015-2016 ZP

Pogradec/Bashkia

Pogradec

80

profesional të

personave me

aftësi të

kufizuara.

në qytetin e Pogradecit.

III.2 Realizimi periodik

i tryezave të

rrubullakëta me

përfaqësues të rrjetit të

partnerëve lokalë si;

ZIShP, Bashkisë

Pogradec, Shkollës së

Mesme Profesionale,

ZISSh, subjekteve

punëdhënëse publike

dhe private, OJF dhe

grupeve të interesit.

Donatorë 2015 dhe në

vijim

ZP

Pogradec/Bashkia

Pogradec

IV. Nxitja e

subjekteve

punëdhënëse

private me

qëllim

punësimin e

personave me

aftësi të

kufizura.

IV.1 Supervizimi i

vazhdueshëm nga

ZIShP i subjekteve

punëdhënëse, për të

vlerësuar zbatimin e

detyrimit për të

punësuar persona me

aftësi të kufizuara në

raport me numrin total

të të punësuarve në këto

subjekte.

Buxheti i shtetit 2015 e në vijim ZIShP

81

IV.2 ZP Pogradec

përgatit për subjektet

punëdhënëse raporte me

të dhëna specifike për

punëkërkuesit e papunë


Buxheti i shtetit 2015 e në vijim ZP Pogradec

IV.3 Mbështetja me

subvencione e


që punësojnë persona


Buxheti i shtetit

2016 e në vijim

ShKP

IV.4 Monitorimi i


për të vlerësuar

zbatimin e detyrimeve

që rrjedhin si pasojë e

përfitimit të

subvencioneve për

përsonat me aftësi të

kufizuara të punësuar në

këto subjekte.

Buxheti i shtetit 2016 e në vijim ZIShP në

Pogradec/ZP

Pogradec

V. Sigurimi

përshtatshmërisë

ndërtimore të

mjediseve të ZP

V.1 Vlerësimi i

nevojave për përshtatje

ndërtimore të mjediseve

të ZP dhe paraqitja e

Buxheti i

shtetit/Donatorë

2015

ZP në Pogradec

82

dhe Shkollës së

Mesme

Profesionale me

qëllim aksesin

pa barriera në to

të personave me

aftësi të

kufizuara,

përdorues të

karrigeve me

rrota.

raportit të vlerësimit në

ShKP.

V.2 Vlerësimi i

nevojave për përshtatje


të Shkollës së Mesme

Profesionale të qytetit

dhe paraqitja e raportit

të vlersimit në ShKP.

Buxheti i

shtetit/Donatorë

2015

ZP Pogradec

V.3 Planifikimi dhe

buxhetimi nga MMSR

me qëllim realizimin e

përshtatshmërisë


të ZP dhe atyre të

Shkollës së Mesme

Profesionale.

Buxheti i

shtetit/Donatorë

2016 MMSR/ShKP

VI. Përfshirja e

personave me

aftësi të

kufizuara në

kurse të

formimit

VI.1 Hartimi i një plani

pune për ngritjen e

kurseve të formimit

profesional për personat


në mjediset e Shkollës

së Mesme Profesionale

Buxheti i

shtetit/Donatorë

2015

ZP/Shkolla e

Mesme

Profesionale

83

profesional.

të qytetit të Pogradecit.

VII. Sigurimi i

financimit në

zbatim të

politikave të

nxitjes së

punësimit dhe

formimit

profesional, në

nivel lokal.

VII.1 Përgatitja nga ZP

e evidencës për numrin

e subjekteve që

nevojitet të

subvencionohen në

raport me numrin e të

punësuarve me aftësi të

kufizuara.

Buxheti i shtetit 2015 e në vijim ZP në Pogradec

VII.2 ZIShP ndjek

ecurinë e shlyerjes së

detyrimeve financiare

nga subjektet

punëdhënëse që nuk

kanë përmbushur

detyrimin për të

punësuar persona me

aftësi të kufizuara,

bazuar në ligjin “Për

Nxitjen e Punësimit”.

Buxheti i shtetit 2015 e në vijim ZIShP në Pogradec

VII.3 ZP bashkëpunon

me donatorë të vendit

dhe vendas për

Donatorë 2015 e në vijim ZP në Pogradec

84

zhvillimin dhe zbatimin

e programeve të nxitjes

dhe promovimit të

punësimit dhe trajnimit



në qytetin e Pogradecit.

VII.4 Krijimi i

mekanizmave ligjorë që

mundësojnë autonominë

e ZP në nivel lokal me

qëllim manaxhimin e

burimeve financiare në

përputhje me nevojat e

identifikuara.

Buxheti i shtetit 2016 MMSR/ShKP

VIII.Monitorimi

dhe Vlerësimi i

zbatimit të planit

lokal për

punësimin dhe

formimin

profesional të

personave me

aftësi të

kufizuara në

qytetin e

IX.1 Përgatitja e

matricës së vlerësimit të

ecurisë së procesit të

punësimit dhe formimit


me aftësi të kufizuara,

bazuar në matricën e

planit lokal.

Buxheti i

shtetit/Donatorë

2015 ZP në Pogradec

85

FUSHA: INFORMIM DHE PJESËMARRJE

Pogradecit.

IX.2 Përgatitja e

raporteve vjetore të

monitorimit dhe

vlerësimit të procesit të

zbatimit të planit të

veprimit për punësimin

dhe formimin



Buxheti i

shtetit/Donatorë

2016 e në vijim ZP në Pogradec

QËLLIMI OBJEKTIV NDËRHYRJET TREGUES BURIMET E

FINANCIMIT

AFATE

KOHORE

PERGJEGJESITE

86

Përfshirja

sociale e

personave me

aftësi të

kufizuara

Përfshirjasociale e

personave me

aftësitëkufizuara

I Krijimi i një

mjedisi pa

barierra në

pjesëmarrje

1. Strategji lokale për

komunikimin e zyrës për

informimin/vendosje e

korrespondencës dhe

kontaktit sistematik me

shoqata përfaqësuese;

2.

3. Prodhimi i

materialeve informuese në

formate të përshtatshme për

personat me aftësi të

kufizuara;

4. Ndërgjegjësim i

stafit të bashkisë dhe

komunitetit të personave me

aftësi të kufizuara mbi

detyrimet e reja ligjore mbi

informimin, përfshirjen dhe

konsultimin;

5. Krijimi i faqes

zyrtare të Bashkisë të

përshtatur për personat me

aftësi të kufizuara;

Bashkia, Donatorë 2015-2016 Bashkia, OJF lokale,

institucione rajonale

II Rrymëzimi i

aftësisë së kufizuar

në politikat,

rregulloret e

procedurat e

II. 1. Përfshirje të

çështjeve të aftësisë së

kufizuar në rregullore

vendime;

II. 2. Krijim i një grupi

konsultativ me persona me

Bashkia, Donatorë 2016- 2017 Bashkia, OJF lokale,


87

bashkisë aftësi të kufizuara;

III. 3. Konsultime me

anëtarë të komunitetit të


kufizuara para marrjes së

vendimeve;

III Fuqizimi i

komunitetit të

personave me


dhe organizatave

përfaqësuese për të

drejtat,

pjesëmarrje,

bashkëpunim dhe

informim

III. 1. Trajnime,

seminare dhe aktivitete

ndërgjegjësuese

III. 2. Materiale

informuese të përshtatura

për kategori të ndryshme të

aftësisë së kufizuar.

Bashkia,

Donatorë, OJF

2016-2019 Bashkia, OJF lokale,


88

ANEKS 2

PËRMBLEDHJE E BAZËS LIGJORE

Në këtë pjesë të dokumentit strategjik për bashkinë e Pogradecit, do të bëjmë një përmbledhje të

ligjeve, politikave dhe vendimeve të ndryshme. Objektivat dhe ndërhyrjet e parashikuara në këtë plan janë

bazuar pikërisht në këto dokumentë ligjore dhe politikë.

Duke pasur parasysh këtë numër të konsiderueshëm ligjesh e vendimesh të miratuar gjatë viteve të

fundit, gjykuam si të nevojshëm përfshirjen e këtij seksioni të veçantë, në mënyrë që ky dokument të

shërbejë edhe si referencë për të gjithë drejtuesit, specialistët, punonjësit e institucioneve lokale në Pogradec

por t’i shërbejë edhe vetë komunitetit.

(a) Instrumentët ndërkombëtarë

Konventa për të Drejtat e Personave të Personave me Aftësi të Kufizuara (KDPAK)

Konventa për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara dhe Protokolli Opsional i saj u miratuan

më 13 Dhjetor 2006 dhe hyri në fuqi më 3 Maj 2008.KDPAK, si mesazh kryesor ka garantimin e të drejtave

të njeriut dhe lirive themelore për të gjithë personat me aftësi të kufizuar.Konventa përshkohet nga disa

parime themelore, nga të cilët shumë i rëndësishëm mbetet parimi i mosdiskriminimit përgjatë promovimit

të këtyre të drejtave. KDPAK e cila tashmë është ratifikuar nga Parlamenti Shqiptar më 15 Nëntor 2012,

dekretuar nga Presidenti i Republikës më 3 Dhjetor të vitit 2012, dhe pranuar ne OKB në 22 shkurt 2013,

përshkohet nga fryma e gjithëpërfshirjes në politika dhe në programe të çështjeve të të drejtave të personave

me aftësi të kufizuara. Ajo tashmë përfaqëson në nivel ndërkombëtar dhe kombëtar instrumentin më të

fuqishëm ligjor dhe specifik për personat me aftësi të kufizuar.

KDPAK shënon një ndryshim thelbësor në fushën e aftësisë së kufizuar, duke krijuar kushtet për

respektimin e të drejtave të personave me aftësi të kufizuara përmes detyrimit të Shtetit Shqiptar për të

krijuar strukturat dhe shërbimet e nevojshme për ta.

Pushteti vendor ka një rol thelbësor, ashtu siç edhe pushteti qendror në zbatimin e KDPAK. Kjo,

duke pasur parasysh faktin që KDPAK përfshin disa fusha zbatimi, siç janë, transporti, strehimi, arsimi,

insfrastruktura, punësimi, shërbimet sociale, shërbimet shëndetësore, gjithëpërfshirja, pjesëmarrja e të tjera.

Pushteti lokal ka detyrimet e kompetencat e veta apo të deleguara në këto fusha. Prandaj, është e

rëndësishme, që të gjithë detyrimet dhe masat, që kërkon vetë KDPAK e që ndërmerren nga qeverisja

qëndrore, të jenë gjithashtu të përkthyera në mënyrë të përshtatshme, në detyrime e masa për pushtetin lokal.

Protokolli Opsional

Protokolli Opsional është gjithashtu një instrument ligjor.Ai mundëson procedurat e ankimimit në

rast të shkeljeve të të drejtave të parashikuara në KDPAK para Komitetit për Personat me Aftësi të

Kufizuara.Ankimimet, në bazë të këtij protokolli mund të kryhen nga individë, grupe individësh apo palë të

të treta për llogari të tyre.Ato mund të kryhen vetëm kundër shteteve të cilat e kanë ratifikuar Protokollin

Opsional dhe me kushtin e ezaurimit të të gjithë mjeteve ligjore efektive në nivel kombëtar.Komiteti, pasi

89

shqyrton ankesat, në rastet e konstatimit të shkeljeve, lëshon për shtetet vendime të cilat i detyrojnë ato që të

rivendosin të drejtat e shkelura dhe njëkohësisht të ndjekin rekomandime përkatëse.

‘Plani për veprim për promovimin e të drejtave të personave me aftësi të kufizuar dhe pjesëmarrjen efektive

të tyre në shoqëri: rritje e cilësisë së jetës së personave me aftësi të kufizuar në Europë 2006-2015’ (Këshilli

i Europës 2006)

Ky plan parashikon objektiva dhe masa të hollësishme në çdo aspekt të fushës së aftësisë të

kufizuar. Ky plan rekomandon për çdo shtet qe të zbatojë këtë plan brenda kontekstit kombëtar e strukturave

lokale. Ky plan bazohet dhe njeh të gjithë dokumentët ndërkombëtarë të fundit mbi të drejtat e personave me

aftësi të kufizuara. Objektivat e vendosur mbulojnë të gjitha fushat, duke filluar nga informimi e

komunikimi, shëndetësia, mbrojtja sociale, transporti, dhuna dhe shfrytëzimi, punësimi, arsimimi etj.

Strategjia mbi Aftësinë e Kufizuar e Bashkimit Europian

Strategjia konsiderohet të jetë një angazhim i rinovuar për një Europë pa barriera. Strategjia u hartua në

Nëntor të vitit 2006. Përmes ratifikimit të KDPAK, Europa dhe Shtetet anëtare të saj, në nivel kombëtar,

angazhohen për të fuqizuar personat me aftësi të kufizuara dhe për të mundësuar gëzimin e të drejtave nga

ana e tyre. Shqipëria, sigurisht në kuadër të marrëveshjes së stabilizim-asocimit, dhe në përputhje me

objektivat qeverisës ka detyrimin për t’iu bashkuar qëllimeve të kësaj strategjie. Fushat prioritare ë

përcaktuara në strategji, janë:

Aksesibiliteti

Pjesëmarrja

Punësimi

Barazia

Arsimimi dhe trajnimi

Mbrojtja sociale

Shëndetësi

Veprimtari jashtë BE-së, siç janë programet e zhvillimit të BE-së.

Klasifikimi Ndërkombëtar i Funksionimit, Aftësisë së Kufizuar dhe Shëndetit

Ky klasifikim është rekomanduar nga OBSH, si një instrument bazë për identifikimin e llojeve dhe

niveleve të ndryshme të aftësisë së kufizuar, si domosdoshmëri për të siguruar të dhëna dhe statistika në

nivel kombëtar në ndihmë të orientimit të politikave. Ky klasifikim siguron një përshkrim të situatave që

kanë të bëjnë me funksionimin njerëzor dhe kufizimet e tij, si dhe shërben si kornizë apo sfond për të

organizuar këtë formacion. Ai strukturon informacionin në mënyrë të kuptueshme, të ndërlidhur dhe

lehtësisht të përdorshëm.

Synimi kryesor i klasifikimit është sigurimi i një gjuhe standarde të unifikuar dhe një informacioni

për të përshkruar shëndetin dhe situatat e lidhura me të. Ai përcakton komponentët e shëndetit, si dhe ata

komponentë që lidhen me mirëqenien dhe funksionimin, të tillë si edukimi dhe puna.

Në kuadër të reformës të vlerësimit të aftësisë së kufizuar në Shqipëri, ky klasifikim është

rekomanduar të përfshihet si bazë për vlerësimin e aftësisë së kufizuar dhe nga KDPAK, por ato ende nuk

kanë gjetur zbatim në praktikat aktuale në Shqipëri. Integrimi i këtij sistemi vlerësimi në sistemin shqiptar

do të kërkojnë angazhimin maksimal edhe të strukturave lokale.

90

Rregullat standarde të OKB, 1992 për Barazinë e Mundësive për Personat me Aftësi të Kufizuara12,

përcaktojnë aksesin dhe lëvizshmërinë personale si parakusht për pjesëmarrjen e plotë të personave me aftësi

të kufizuara.

Axhenda Territoriale e Bashkimit Europian 2020 Diversiteti territorial dhe sfidat sociale, mënjanimi

i grupeve vulnerable ku inkurajon aksesin e zonave periferike për të eliminuar politikat e disfavorshme

ekonomike që mund të çojnë në veçimin e grupeve vulnerabël

Strategjia e re Europiane për aftësinë e kufizuar, 2010-202013, ka në planin e veprimit të saj

përshtatshmërinë si fushë të parë, duke vazhduar ta theksojë si parakusht për integrimin e personave me

aftësi të kufizuara.

Aftësia e Kufizuar dhe Objektivat e Zhvillimit të Milleniumit (MDG), ku specifikohet që Objektivat e

Mileniumit janë të lidhura ngushtë me paaftësinë dhe të gjitha përpjektet e MDG duhet të përfshinë edhe

PAK, si edhe të monitorojnë dhe vlerësojnë këtë përfshirje për të garantuar që ajo të jetë e drejtë dhe

efektive. Të injorosh milionat e Personave me Aftësi të Kufizuar që jetojnë në botë, është jo vetëm të

humbësh një shans, por edhe mësimet mbi mundësinë e suksesit për të gjithë.

(b) Instrumentët ligjorë kombëtarë

(i) Informim dhe Përfshirje

(ii) Arsim

(iii)Shërbime Sociale dhe Shëndetësorë

(iv) Punësim

(v) Përshtatshmëri

Më poshtë do të pasqyrojmë në mënyrë të përmbledhur disa nga ligjet kryesore, që mbulojnë fushat kryesore

të trajtuara në këtë strategji

Ligje të posaçme

Ligji Nr. 10 221, datë 4.2.2010 “Për mbrojtjen nga diskriminimi”

Ligji rregullon zbatimin dhe respektimin e parimit të barazisë në lidhje me gjininë, racën, ngjyrën,

etninë, gjuhën, identitetin gjinor, orientimin seksual, bindjet politike, fetare ose filozofike, gjendjen

ekonomike, arsimore ose shoqërore, shtatzëninë, përkatësinë prindërore, përgjegjësinë prindërore, moshën,

gjendjen familjare ose martesore, gjendjen civile, vendbanimin, gjendjen shëndetësore, predispozicione

gjenetike, aftësinë e kufizuar, përkatësinë në një grup të veçantë, ose me çdo shkak tjetër. Qëllimi i këtij ligji

është të sigurojë të drejtën e çdo personi për barazi përpara ligjit dhe mbrojtje të barabartë nga ai. Autoritet

publike, duke përfshirë këtu dhe njësitë e pushtetit vendor kanë detyrimet ligjore për të krijuar një ambjent, i

cili promovon barazinë dhe lufton për eliminimin e të gjithë formave të diskriminimi.

121993 (Rezoluta 48/96),Rregullat Standarte mbi Barazinë e Mundësive për Personat me Aftësi të Kufizuar 13Europian Disability Strategy, 2010-2020. A Reneëed Commitment for Barrier Free Europe

91

Ligji Nr. 93/2014 datë 24.07.2014 “Për përfshirjen dhe aksesueshmërinë e personave me aftësi të

kufizuara”

Objekt i këtij ligji është përcaktimi i të drejtave thelbësore që lidhen mepërfshirjen dhe

aksesueshmërinë e personave me aftësi të kufizuara, me qëllim garantimin e mundësivetë barabarta për të

gjithë këta persona në kushte të barabarta me të tjerët. Ky ligj ka për qëllim të garantojë nxitjen dhe

mbrojtjen e të drejtave të personave me aftësi të kufizuara për të mundësuar pjesëmarrjen e tyre të plotë dhe

efektive në të gjitha sferat e shoqërisë, në kushte të barabarta me të tjerët dhe të përcaktojë përgjegjësinë e të

gjitha strukturave publike dhe jopublike, përfshirë organet shtetërore, qendrore dhe vendore, në zbatimin e

parimeve të përfshirjes dhe aksesueshmërisë

Institucionet shtetërore, në nivel qendror dhe vendor, kanë detyrimin ligjor për të bashkëpunuar me

ministrin që mbulon çështjet e aftësisë së kufizuar, për shkëmbimin e informacionit dhe lehtësimin e

përmbushjes së funksionit të tij. Për këtë qëllim, në çdo ministri, me urdhër të ministrit përkatës, caktohet

një nëpunës që merret me çështjet e aftësisë së kufizuar. Institucionet vendore, në zbatim të këtij ligji

detyrohen të marrin gradualisht masat për sigurimin e fondeve të nevojshme për mënjanimin e pengesave

mjedisore dhe infrastrukturore në ofrimin e shërbimeve publike. Organet e qeverisjes vendore emërojnë një

ose disa nëpunës vendorë, që merren me çështje të aftësisë së kufizuar, pranë tyre. Ky nëpunës duhet të ketë

një formim të posaçëm në fushën e aftësisë së kufizuar dhe të monitorojë që ligjet dhe politikat hartohen në

përputhje më këtë ligj. Institucionet vendore gjithashtu kanë detyrimin të mbledhin të dhëna statistikore për

aftësinë e kufizuar sipas fushave ku ato operojnë.14 Ligji trajton edhe disa koncepte të reja siç është

vendimarrja e mbështetur apo jetesa e pavarur, duke prekur të gjitha fushat e jetës e për pasojë duke

vendosur edhe detyrime të reja për organet e pushteti lokal.

Informim dhe përfshirje

Ligji nr. 119/2014 “Për të drejtën e informimit”

Ky ligj, i bazuar në modelet më të përparuara të vendeve evropiane dhe atyre të rajonit, pritet të

garantojë rregulla konkrete për mbrojtjen dhe shndërrimin e të drejtës së informimit në një të drejtë reale dhe

lehtësisht të zbatueshme në praktikë. Rregullat e parashikuara në këtë ligj kanë për qëllim garantimin e

njohjes së publikut me informacion, në kuadër të ushtrimit të të drejtave dhe lirive të individit në praktikë, si

dhe të formimit të pikëpamjeve për gjendjen e shtetit e të shoqërisë. Ky ligj ka për qëllim edhe nxitjen e

integritetit, të transparencës e të përgjegjshmërisë ë autoriteteve publike. “Autoriteti publik”, që përfshin dhe

organet e njësive të qeverisjes vendore të çdo niveli, jo më vonë se 6 muaj nga hyrja në fuqi e këtij ligji ose

nga krijimi i tij, vë në zbatim një program institucional të transparencës, ku përcaktohen kategoritë e

informacionit që bëhet publik pa kërkesë dhe mënyra e bërjes publike të këtij informacioni. Ligji ka hyrë

tashmë në fuqi dhe është publikuar ne Fletoren Zyrtare më 17 Tetor 2014. Ky ligj, përcakton edhe disa

informacione të cilat duhet të jenë pjesë e programit dhe të botuara në faqen zyrtare të internetit. Këto

informacione, duhet të jenë lehtësisht të kuptueshme dhe të aksesueshme. Patjetër, që këtu do të përfshihen

dhe informacione për personat me aftësi të kufizuara, në formate të aksesueshme (të përshtatura) edhe për

ata. Kjo duhet të vijë edhe në përputhje me parimin e rrymëzimit të çështjeve të aftësisë së kufizuar në

programe, ligje e politika.

Ligji nr. 146/2014 Për njoftimin dhe konsultimin publik

14Në lidhje me mënyrën e mbledhjes së statistikave pritet të dalë së shpejti një Vendim i Këshillit të Mnistrave.

92

Ky ligj, përmes parimeve dhe procedurave që përcakton, ka për objekt rregullimin e marrëdhënieve

që krijohen në një proces të konsultimit publik, transparent, gjithëpërfshirës, të realizuar në kohë dhe efektiv

ndërmjet organeve publike qendrore dhe vendore dhe palëve të interesuara, në procesin e vendimmarrjes së

projektakteve si projektligje, dokumente strategjike kombëtare dhe lokale, si dhe politikave me interes të

lartë publik. Ai përmban dispozita lidhur me detyrimin që kanë organet publike për të marrë të gjitha masat

e nevojshme për pjesëmarrjen e publikut, dhe të gjithë palëve të interesuara, në procesin e njoftimit dhe

konsultimit publik, si dhe parashikimin se çdo projektakt duhet të publikohet në regjistrin elektronik për

njoftimin dhe konsultimin publik, që është një faqe zyrtare interneti, e cila shërben si një pikë qëndrore

konsultimi. Ky ligj përveç detyrimeve konkrete e të detajuara që vendos mbi çdo autoritet, duke përfshirë

organet e qeverive lokale, mund të shfrytëzohet si instrument efikas i komunitetit të personave me aftësi të

kufizuara, në vendimarrjen lokale.

Arsimi

Ligj Nr. 69/2012 ‘Për sistemin arsimor parauniversitar në Republikën e Shqipërisë

Qëllimi i këtij ligji është garantimi i së drejtës kushtetuese për arsimim, sipas kuadrit ligjor përkatës

për funksionimin e sistemit arsimor parauniversitar. Duke qënë se ky ligj është hartuar me një pjesëmarrje të

gjerë të grupeve të interesit, komunitetit të personave me aftësi të kufizuara, në bazë të seancave të thelluara

dëgjimore dhe këshillimore, ai ka arritur të përfshijë koncepte dhe qasje bashkëkohore për nxënësit me aftësi

të kufizuara. Në këtë ligj gjen reflektim parimi i mosdiskriminimit duke garantuar që në sistemin arsimor

parauniversitar, nxënësve dhe punonjësve u ofrohet mbrojtje nga çdo formë veprimi ose mosveprimi që

mund t’u shkaktojë diskriminim, dhunë, keqtrajtim ose dëm moral. Ligji kujdeset që nxënësve me aftësi të

kufizuara t’i ofrohet një mbrojtje e posaçme.

Njësitë vendore, sipas këtij ligji janë veshur me disa përgjegjësi në fushën e arsimit. Kështu, këto

njësi të qeverisjes vendore kanë për detyrë përmirësimin e vazhdueshëm të cilësisë së shërbimit arsimor për

të gjithë nxënësit në institucionet arsimore parauniversitare publike.

Kompetencat kryesore të njësisë bazë të qeverisjes vendore janë:

a) ndërtimi dhe rikonstruksioni i godinave të institucioneve arsimore publike, sipas standardeve të miratuara

nga Këshilli i Ministrave, me fonde të Buxhetit të Shtetit ose me fonde nga transferta e pakushtëzuar ose të

ardhurat e veta;

b) garantimi i paprekshmërisë së institucioneve arsimore në juridiksionin e saj, si dhe i mjediseve të tyre;

c) ruajtja dhe mirëmbajtja e institucionit arsimor publik;

ç) garantimi i kushteve higjieno-sanitare e atyre të ngrohjes në godinat e institucioneve arsimore publike.

Njësia bazë e qeverisjes vendore, në bashkëpunim me njësinë përkatëse arsimore vendore dhe

institucionet arsimore publike, është përgjegjëse për regjistrimin e nxënësve në shkollat publike të arsimit të

detyrueshëm me kohë të plotë.

Ministria përfaqësohet në nivelin vendor nga njësitë arsimore vendore, të cilat krijohen me vendim të

Këshillit të Ministrave. Përveç disa detyrave kryesore që kanë njësitë vendore arsimore, ato gjithashtu

bashkëpunojnë me njësinë bazë të qeverisjes vendore për planifikimin, realizimin e investimeve dhe

mirëmbajtjen e institucioneve arsimore, si dhe për rastet e braktisjes së shkollës15.

15Informacion më i detajuar paraqitet në pjesën III, ‘Vlerësim i gjendjes në fushën e arsimit’.

93

Në mbështetje të ligjit dhe të dispozitave normative janë miratuar këto vendime:

- Urdhër Nr. 344, datë 19.8.2013 Për ngritjen e njësisë së shërbimit psiko-social.

- Udhëzim Nr.40, datë 17.10.2007 Për ngritjen dhe funksionimin e bordit të shkollës

- Udhëzim Nr. 37, datë 13.8.2013 Për kriteret dhe procedurat për përzgjedhjen e anëtarëve të këshillit

vendor të arsimit parauniversitar

- Vendim Nr.66, datë 3.2.2010 Për riorganizimin e Drejtorive rajonale dhe zyrave arsimore;

- Rregullore për funksionimin e drejtorisë arsimore rajonale dhe zyrës arsimore;

- Udhëzim Nr. 38, datë 07.10.2014 Për kriteret e mësuesit ndihmës për nxënësit me aftësi të kufizuara

në institucionet publike të arsimit parauniveritar;

- Dispozitat Normative 2013

Shërbimet Shoqërore dhe Shëndetësore

Ligji nr. 9355, datë 10.03.2005 “Për ndihmën dhe shërbimet shoqërore” (i ndryshuar)

Ky është një ndër ligjet më të rëndësishme për mirëqenien dhe mbrojtjen sociale të fëmijëve dhe

familjeve në situata të vështira, përfshirë ato me aftësi të kufizuar. Ligji ka për qëllim të përcaktojë ndihmën

dhe shërbimet shoqërore për individët dhe grupet në nevojë, të cilët nuk mund të sigurojnë nevojat e tyre

jetike, ndër to edhe individët me aftësi të kufizuar.

Vendim Nr. 618 date 7.09.2006 (Ndryshuar me vendimin Nr.872, datë 18.6.2008) Për përcaktimin e

kritereve,të dokumentacionit dhe masës së përfitimit të pagesës për personat me aftësi të kufizuar

Ky vendim është një nga vendimet më të rëndësishme në zbatim të Ligjit për Ndihmën Ekonomike

dhe Shërbimet Shoqërore. Ai përcakton kriteret dhe grupet, që përfitojne pagesën e aftësisë së kufizuar.

Vendim Nr. 326, datë 12.3.2009 Për disa shtesa në vendimin nr.31, datë 20.01.2001 të Këshillit të

Ministrave “Për përfitimet nga statusi i Invalidit Paralegjik dhe Tetraplegjik”, i ndryshuar

Sipas këtij vendimi, periudha e shërbimit si kujdestar, për invalidin paraplegjik dhe tetraplegjik, i cili

nuk është ekonomikisht aktiv, si dhe nuk përfiton të ardhura nga skema e sigurimit të detyrueshëm shoqëror,

vlerësohet periudhë sigurimi, për efekt përfitimi pensioni, barrëlindje, aksidenti në punë dhe sigurimi

shëndetësor.

Vendim Nr. 78 Datë 07.02.2007 (ndryshuar me vendim Nr.873, datë 18.6.2008) “Për masën, kriteret dhe

procedurat e përfitimit të një pakete të veçantë higjeno-sanitare për paraplegjikët dhe tetraplegjikët”

Para dhe Tetraplegjikët, të cilët kanë përfituar statusin me Vendim të Komisionit Mjekësor të

Përcaktimit të Aftësisë për Punë (KMCAP) dhe që vlerësohen se kanë humbje të plotë të sensibilitetit dhe të

motorikës nga niveli i dëmtimit të poshtëm në të dyja anësitë, përfitojnë një pagesë shtesë, në masën 12 000

(dymbëdhjetë mijë). Tashmë kjo shumë aktualisht është 14 000 lekë.

Vendim Nr. 658 datë 17.10.2005 “Për standardet e shërbimeve shoqërore”

Standardet përfaqësojnë një nivel të përbashkët të funksionimit dhe të kryerjes së veprimtarisë, që

kërkohet të arrihet nga të gjitha llojet e shërbimeve shoqërore. Standardet janë parime të përgjithshme që

shërbejnë për të siguruar cilësinë e shërbimeve shoqërore. Ato i drejtojnë shërbimet në plotësimin e

nevojave të ndryshuara të përfituesve të tyre dhe të komunitetit të cilit i shërbejnë. Ato përfaqësojnë një mjet

94

për të vlerësuar si nivelin e përmbushjes së nevojave të përfituesve, ashtu dhe të praktikave të shërbimeve

shoqërore.

Vendimi Nr. 209 date 14.4.2006 “Per përcaktimin e kritereve dhe të dokumentacionit të nevojshëm për

pranimin e personave ne institucionet rezidenciale, publike dhe private, të përkujdesit shoqëror”

Ky vendim përcakton kriteret dhe dokumentacionin e nevojshëm për pranimin e personave ne

institucionet rezidenciale, publike dhe private, të përkujdesit shoqëror.

Vendim Nr. 404, datë 20.6.2012 për përcaktimin e masës së kritereve e të procedurave të përfitimit të

kompensimit financiar, nga personat me statusin e të verbrit dhe invalidit, paraplegjik dhe tetraplegjik, për

faturën e energjisë elektrike dhe faturën telefonisë fikse

Vendimi përcakton rregullat dhe masën e rimbursimit të faturave të energjisë elektrike për kategoritë

e përcaktuara në emërtimin e këtij vendimi. Rimbursimet kryhen në njësitë vendore.

Vendim Nr. 822 datë 6.12.2006 “Për miratimin e standardeve të shërbimeve të përkujdesit shoqëror për

personat me aftësi të kufizuar, në qendrat rezidenciale dhe ditore”

Standardet shërbejnë si dokument bazë për Ministrinë e Mirëqënies Sociale dhe Rinisë për të

vlerësuar kapacitetet e ofruesve të shërbimeve për pajisjen me liçencë. Standardet e Shërbimeve të

Përkujdesit Shoqëror, për personat me aftësi të kufizuara, synojnë respektimin e parimeve të dokumenteve

themelore, si: parimi i së drejtës civile, barazisë dhe mosdiskriminimit, i vetëvendosjes, i përfshirjes, i

pjesëmarrjes dhe mundësive të barabarta, i jetesës pa barriera dhe mjedisit të lirë, i rehabilitimit,

parandalimit, identifikimit dhe trajtimit të hershëm të aftësisë së kufizuar, integrimit shoqëror dhe

pjesëmarrjes në jetën e komunitetit.

Ligj Nr.10 107, Datë 30.3.2009 Për kujdesin shëndetësor në Republikës e Shqipërisë

Ka disa ligje që rregullojnë shërbimet shëndetësore në Shqipëri. Ndër më thelbësorët në këtë fushë,

është Ligji për Kujdesin Shëndetësor. Neni 2 i këtij ligji sanksionon të drejtën për kujdes shëndetësor si një

të drejtë themelore. Disa nga kompetencat për pushtetin vendor në këtë ligj janë: krijimi dhe ruajtja e një

mjedisi të shëndetshëm brenda juridiksionit të territorit të tyre, administrimi i objekteve të shërbimit të

kujdesit shëndetësor, të cilat janë në pronësi të tyre, përfshirje në politikat dhe organizmat drejtues të

institucioneve shëndetësore brenda juridiksionit të tyre, dhënie e kontributeve financiare për institucionet

shëndetësore brenda juridiksionit të tyre.

Ligj Nr. 44/2012 Për Shëndetin mendor

Ky ligj përcakton procedurën dhe kushtet për mbrojtjen e shëndetit mendor, nëpërmjet sigurimit të

kujdesit shëndetësor, sigurimit të një mjedisi social të përshtatshëm për personat me çrregullime të shëndetit

mendor dhe nëpërmjet politikave parandaluese për mbrojtjen e shëndetit mendor. Disa kompetenca e

detyrime të parashikuara për pushtetin lokal, që kanë të bëjnë me shëndetin mendor dhe të cilat listohen në

ligj kanë të bëjnë krijimin e shërbimeve në familje nga ana e pushteti vendor dhe e organizatave që veprojnë,

bashkëpunimin me familharët, dhe marrjen e të gjitha masave për të mbështetur personat me çrregullime të

shëndetit mendor dhe familjet e tyre.

Urdhëri i MSH dhe ISSH Nr. 386, datë 17.06.2013

Në lidhje me komisionimin e personave me probleme të shëndetit mendor, procedurat e paraqitjes në

KMCAP kanë ndryshuar gjatë vitit 2013. Deri në këtë periudhë, fletët e drejtimit për në KMCAP mund të

lëshoheshin vetëm nga shërbimet psikiatrike me shtretër, ndërkohë që tashmë këto mund të lëshohen edhe

95

nga komisione pranë Qendrave Komunitare të Shëndetit Mendor (QKSHM). Ky hap, përveç disa aspekteve

pozitive nxit ehde më shumë bashkëpunimin nga ana e pushtetit lokal dhe qendrave, duke i sjelle ato më

afër.

Ligji Nr.9232, datë 13.05.2004 “Për programet sociale për strehimin e banorëve të zonave urbane”

Ligji përcakton rregullat dhe procedurat administrative për mënyrat e sigurimit, të shpërndarjes, të

administrimit dhe të planifikimit të programeve sociale për strehimin, me qëllim krijimin e mundësive për

strehim të përshtatshëm dhe të përballueshëm, duke u mbështetur në aftësitë paguese të familjeve që kanë

nevojë për strehim dhe për ndihmën e shtetit. Trajtohen me përparësi individët ose familjet individët me

aftësi të kufizuar, të cilët gëzojnë statusin e të verbrit të grupit të parë, të invalidit paraplegjik ose

tetraplegjik, të invalidit të punës dhe të invalidit të Luftës Nacionalçlirimtare. Bashkitë, për menaxhimin e

programeve të strehimit, sipas këtij ligji, kryejnë funksionet e mëposhtme:

a) identifikojnë nevojat për strehim, sipas programeve të hartuara në bazë të këtij ligji për popullsinë nën

juridiksionin territorial të tyre;

b) hartojnë programe 10-vjeçare për strehimin dhe projekte trevjeçare, bazuar në burimet financiare që

zotërojnë;

c) sigurojnë sheshet e ndërtimit dhe pajisjen e truallit me infrastrukturë, në zbatim të programeve të

strehimit, të hartuara në bazë të këtij ligji;

Punësimi

Strategjia kombëtare për punësim dhe aftësim 2014-2020

Një nga konstatimet e kësaj strategjie, është përcaktimi i grupeve më të riskuara për përjashtim social

që janë: Personat me aftësi të kufizuara, fëmijët dhe të rinjtë e rrezikuar, grupet e veçanta të femrave dhe

pakicat rome dhe egjiptiane. Fëmijët e grupeve të popullsisë rome dhe fëmijët me aftësi të kufizuara kanë

shkallën më të ulët të regjistrimit në shkollë, krahasuar me mesataren kombëtare. Papunësia në radhët e

punëkërkueseve femra të regjistruara do të përgjysmohet dhe do të krijohen mundësitë e qasjes së personave

me aftësi të kufizuara nëpërmjet kurseve të përshtatura të formimit profesional. Përveç kësaj, edhe pengesat

me të cilat përballen personat me aftësi të kufizuar, të cilët përfitojnë nga Arsimi dhe Formimi Profesional

si: mundësia e qasjes fizike në kurset e AFP-së, mungesa e instruktorëve të trajnuar, mungesa e materialeve

të përshtatshme, informacioni i kufizuar, ngurrimi i kompanive si edhe i institucioneve publike për t’i

punësuar ata, mungesa e shërbimeve shoqëruese mbështetëse, si dhe e personave që përkujdesen për to,

bashkë me çështjet e transportit, duhen zgjidhur me masa konkrete. Një objektiv i kësaj strategjie është rritja

vjetore e raportit të personave me aftësi të kufizuara në AFP 1 pikë përqindje. Ndërsa një objektiv tjetër

është rritja e numrit të përfituesve nga ndihma sociale të përfshirë te programet e nxitjes së punësimit në

10% të numrit total të pjesëmarrësve në programet e nxitjes së punësimit.

Ligji “Për nxitjen e punësimit” Nr. 7995, datë 20.09.1995 (i ndryshuar)

Ky ligj përcakton që shërbimet e riaftësimit profesional janë të mundshme për të gjithë PAK, me

kusht që ata të mund të përgatiten për to dhe të kenë perspektivë të arsyeshme për sigurimin dhe mbajtjen e

punëve të përshtatshme. Megjithatë, shërbimet rehabilituese me qëllim aftësimin për punë janë inekzistente.

Ky ligj vendos edhe detyrimin që, çdo punëdhënës që punëson më tepër se 24 punonjës, është i detyruar të

punësojë një person me aftesi të kufizuar për çdo 25 punonjës te personelit te tij, një punëdhënës mund të

96

punësoje nje person me handikap të rëndë në vend të pesë personave me handikap16 të lehtë. Neni 16

parashikon stimujt për inkurajimin e punësimit të PAK. Në këtë kuadër përcaktohet se punëdhënësi mund të

kërkojë subvencion nga zyra kompetente e punësimit (rajonale) për të pajisur siç duhet vendin e punës të

PAK dhe per t’i siguruar atij/asaj një përgatitje thelbësore për punën

Në zbatim të ligjit për nxitjen e punësimit janë miratuar edhe disa programe të veçanta të nxitjes së

punësimit:

Vendim nr. 248 “Për programin e nxitjes së punësimit të personave me aftësi të kufizuara”

Ky vendim vlerësohet në mënyrë të veçantë pasi, pas shumë vitesh, erdhi si një program i posaçëm

për personat me aftësi të kufizuara, duke njohur kështu specifikat e punësimit të personave me aftësi të

kufizuara në mënyrë të veçantë. Ai vepron mbi parime të ngjashme me programe të tjerë paraprirës por sjell

edhe disa risi, siç është financimi i përshtatjes së arsyeshme. Sipas tij, punëdhënësi, fiton një financim mujor

në masën deri në 100 për qind të sigurimeve të detyrueshme shoqërore dhe shëndetësore, të pjesës së

kontributit të punëdhënësit, me kusht që kohëzgjatja e kontratës së punës të mos jetë më e shkurtër se një

vit.Punëdhënësi gjithashtu përfiton një financim për të pajisuar siç duhet vendin e punës/transport (përshtatja

e arsyeshme) të personit me aftësi të kufizuar dhe për t’i siguruar atij/asaj një përgatitje thelbësore për

punën deri në masën 100 000 (njëqind mijë) lekë, por jo më shumë se 200 000 (dyqind mijë) lekë, nëse

punëson më shumë se dy persona.

Vendim Nr. 47, datë 16.1.2008 “Për programin e nxitjes së punësimit, nëpërmjet formimit në punë”

Një nga programet që vjen në mbështetje të ligjit për nxitjen e punësimit është programi për nxitjen

përmes trajnimit. Kohëzgjatja e tij është 6 muaj. Punëdhënësi, që organizon trajnim të përgjithshëm, për

qëllim formimi, nëpërmjet punës së personave punëkërkues të papunë, mund të përfitojë financime nga zyra

përkatëse e punësimit, në masën 70 për qind të kostove të trajnimit, për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme

dhe 50 për qind të kostove të trajnimit, për ndërmarrjet e mëdha. Punëdhënësi, në përfundim të periudhës së

formimit, duhet të punësojë jo më pak se 50 për qind të të trajnuarve, me kontratë mësimi profesioni, për një

periudhë 6-mujore. Kursantët, punëkërkues të papunë, përfitojnë një pagesë pjesëmarrjeje në kurs, në masën

50 për qind të pagës minimale, në shkallë vendi, për të gjithë kohëzgjatjen e trajnimit, e cila përballohet nga

zyra përkatëse e punësimit, nga fondet e nxitjes së punësimit.

Vendim Nr. 48 për masën dhe kriteret e përfitimit nga programi i nxitjes së punësimit të punëkërkuesve të

papunë në vështirësi

Një vendim tjetër për nxitjen e punëdhënësve është vendimi 48, i cili parashikon mbulimin e

sigurimeve të detyrueshme dhe një numër të caktuar pagash. Konkretisht parashikohet që punëdhënësi, që

punëson me kontratë, me kohëzgjatje njëvjeçare, punëkërkues të papunë në vështirësi (sipas përcaktimit në

ligj, të tillë janë dhe personat me aftësi të kufizuara), mund të përfitojë një financim për një vit, në masën

100 për qind të sigurimeve të detyrueshme shoqërore të pjesës së punëdhënësit dhe një financim për katër

muaj, në masën 100 për qind të pagës minimale në shkallë vendi, duke filluar nga muaji i nëntë, për të gjithë

vitin e zbatimit të kontratës dhe gjithashtu deri në 50 për qind të numrit mesatar të të siguruarve të 3 muajve

të fundit përpara aplikimit.

Vendim Nr. 632, datë 18.09.2003 për programin e nxitjes së punësimit të punëkërkuesve të papunë femra

16Terminologji e vjetëruar

97

Ky vendim, përveç financimit të sigurimeve të detyrueshme të punëdhënësit, në rastin e punësimit të

punëkërkuesve femra të papuna, i cili rritet në varësi të kohëzgjatjes së kontratës së punës, parashikon

gjithashtu që, në rastin e punësimit të femrave rome, vajzave nëna, femrave të divorcuara me probleme

sociale dhe femrave me aftësi të kufizuara, ky financim shtohet deri në nivelin e katër pagave minimale për

kontrata njëvjeçare, gjashtë paga për dy vite dhe tetë paga për tre vite.

Ligji “Mbi arsimin profesional në RSH”, Nr. 8872, datë 29.03.2002

Në nenin 5 të këtij ligji parashikohet hapja e shkollave dhe klasave të posaçme si dhe kualifikimi i

personelit për të punuar me PAK. Kuadri ligjor siguron ofrimin e kurseve të formimit profesional me çmime

të reduktuara apo falas për grupet në nevojë përfshirë personat me aftësi të kufizuar. Ky ligj, bazuar në

informacionet nga MMSR, është në proces ndryshimi.

Udhëzim Nr. 2222 datë 31.10. 2002 “Mbi këshillimin dhe orientimin në formimin profesional”

Këshillimi dhe orientimi në formimin profesional u ofrohet shtetasve për t’u siguruar atyre

mbështetje dhe orientim të gjithanshëm mbi formimin profesional, mbi karierrën, këshillim të plotë

individual, ndërmjetësim në qendrat e formimit profesional dhe nxitjen e formimit profesional të nevojshëm

në raste te veçanta. Sipas këtij udhëzimi, kujdes i veçantë në këshillimin dhe orientimin profesional t’u

kushtohet grupeve te veçanta, të përcaktuara në ligj dhe në akte nënligjore.

Përshtashmëria

Vendimin Nr.1503, datë 19.11.2008 rregulloren “Për shfrytëzimin e hapësirave nga ana e personave me

aftësi të kufizuar”

Rregullorja ka për qëllim zbatimin e rregullave për eliminimin e barrierave arkitektonike në banesat,

hapësirat dhe shërbimet publike.

Ligji Nr. 107/2014 Për planifikimin dhe zhvillimin e territorit

Ndër parimet që përshkojnë ligjin ka dhe një parashikim për personat me aftësi të kufizuara:

planifikimi e zhvillimi duhet të garantojnë eliminimin e barrierave, për një përdorim të sigurt, të barabartë e

të pavarur të hapësirave nga të gjithë personat, përfshirë ata me aftësi të kufizuar ose grupe të veçanta, për të

cilët janë të nevojshme zgjidhje teknike apo pajisje të veçanta.

Ligji Nr. 107/2014 Për planifikimin dhe zhvillimin e territorit”, sanksionon konceptin “Hapësirë e

përshtatur” si “hapësira që ofron përdorim të sigurt, të barabartë e të pavarur nga të gjithë personat,

përfshirë ata me aftësi të kufizuar ose grupe të veçanta, për të cilët janë të nevojshme zgjidhje teknike apo

pajisje të veçant”.Në këtë ligj përcaktohen kriteret për përgatitjen dhe përmbajtjen e Rregulloreve të

ndërtimit: Rregulloret e ndërtimit përcaktojnë normat dhe kushtet teknike bazë, të detyrueshme të

projektimit, zbatimit të punimeve, përdorimit, mirëmbajtjes, prishjes dhe heqjes së strukturave dhe

zhvillimin e infrastrukturës publike, materialet, cilësinë dhe përdorimin e tyre, me qëllim garantimin e

sigurisë dhe të cilësisë së jetës e të shëndetit, konservimin e energjisë, mbrojtjen e mjedisit dhe zbatimin e

rregullave për përshtatjen e strukturave e të territoreve për individët me aftësi të kufizuar, sipas

përcaktimeve të këtij ligji dhe legjislacionit të fushës në fuqi.

Rregullorja e Planifikimit të Territorit në të cilën sanksionohen autoritetet dhe përmbajtja e

Instrumentave Kombëtarë dhe Vendorë të planifikimit të territorit, si edhe Rregullorja e Zhvillimit të

98

Territorit ku përcaktohen kriteret dhe mënyrat e miratimit të lejeve për të gjitha kategoritë e ndërhyrjeve në

territor.

(c) Instrumentët lokalë

Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë, ka sanksionuar se qeverisja vendore ngrihet në bazë të parimit të

decentralizimit të pushtetit dhe ushtrohet sipas parimit të autonomisë vendore. Pjesa e gjashtë e Kushtetutës,

ka hedhur bazën e hartimit të legjislacionit mbi qeverisjen vendore duke përcaktuar organet vendore,

mënyrën e zgjedhjes së tyre, disa nga detyrat e kompetencat kryesore të tyre.

Ligji nr. 115/2014 “Për ndarjen administrative-territoriale të njësive të qeverisjes vendore”

Sipas tij njësitë e qeverisjes vendore janë 61 bashki dhe 12 qarqe. Organet e njësive të qeverisjes

vendore, të konstituara pas zgjedhjeve vendore të vitit 2011 dhe me juridiksion territorial sipas ndarjes

administrativo-territoriale, të përcaktuar me ligjin nr. 8653, datë 31.7.2000, “Për ndarjen administrativo-

territoriale të njësive të qeverisjes vendore në Republikën e Shqipërisë”, të ndryshuar, dhe me ligjin nr.

8654, datë 31.7.2000, “Për organizimin dhe funksionimin e Bashkisë së Tiranës”, vazhdojnë funksionimin e

tyre deri në konstituimin e organeve përfaqësuese dhe ekzekutive të njësive të qeverisjes vendore në

zgjedhjet e vitit 2015.

Ligji Nr.8652, datë 31.7.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore” (i ndryshuar)

Sipas këtij ligji, njësitë e qeverisjes vendore janë persona juridikë dhe gëzojnë të drejta për të

rregulluar dhe administruar në mënyrë të pavarur çështje brenda juridiksionit të tyre, të ushtrojnë të drejtën e

pronësisë, të drejtën e mbledhjes së të ardhurave dhe realizimit të shpenzimeve, të drejtën e kryerjes së

veprimtarive ekonomike, të vendosin, në përputhje me ligjin, taksat dhe tarifat vendore, të bashkëpunojnë

me njësi të tjera të qeverisjes vendore për të ushtruar funksione që i’u janë dhënë atyre me ligj.

Ligji i ndan funksionet që kryejnë këto njësi në tre grupe:

1. Funksione të veta;

2. Funksione të përbashkëta;

3. Funksione të deleguara.

Funksionet e veta lidhen me kompetencat e plota administrative, kompetencat për të dhënë shërbime,

realizuar investime apo kompetenca rregullatore, duke respektuar politikat kombëtare dhe rajonale në fushat

e mëposhtme:

- Infrastruktura dhe shërbimet publike: uji i pijshëm, sistemi i ujësjellës kanalizimeve, rrugët vendore,

trotuaret dhe sheshet publike, ndriçimi, transporti publik urban, gjelbërimi, mbeturinat, planifikimi

urban, menaxhimi i tokës etj;

- Shërbimet me karakter social, kulturor e sportiv: vlerat kulturore dhe historike vendore, veprimtaritë

sportive, çlodhëse e argëtuese, shërbimi social dhe administrimi i çerdheve, azileve, shtëpive të

femijëve etj;

- Zhvillimi ekonomik vendor: programet e zhvillimit ekonomik, rrjeti i tregtisë, biznesi i vogël,

shërbimi veterinar, pyjet, kullotat dhe burimet natyrore me karakter vendor;

- Rendi dhe mbrojtja civile, ku përfshihen ruajtja e rendit publik, mbrojtja civile.

99

Komunat dhe bashkitë kryejnë funksione të përbashkëta me institucionet e qeverisjes qendrore. Ligji

përcakton në nenin 11 të tij, funksionet e përbashkëta të pushtetit vendor dhe qendror ku ndër të tjera dhe:

- Kujdesi social;

- Sistemin e shërbimit parësor shëndetësor dhe mbrojtjen e shëndetit publik;

- Kujdesin social;

- Zbutjen e varfërisë;

- Garantimin e funksionimit të institucioneve përkatëse;

- Funksione të tjera të përbashkëta, sipas mënyrës së përcaktuar me ligj.

Ndërsa në lidhje me funksionet e deleguara, ligji shprehet që, institucionet qendrore, kur lejohet me ligj,

autorizojnë komunën, bashkinë ose qarkun të kryejnë funksione të caktuara të institucioneve qendrore, duke

përcaktuar procedurat e kryerjes dhe të kontrollit për zbatimin e tyre. Edhe në këto raste, institucionet

qendrore u garantojnë njësive të qeverisjes vendore mbështetjen e nevojshme financiare për ushtrimin e

funksioneve dhe kompetencave të deleguara.

Natyrisht, që njësitë e qeverisjes vendore me iniciativën e tyre mund të përdorin gjithashtu burimet e

veta financiare për ushtrimin e funksioneve dhe kompetencave. Në lidhje me këtë, ligji përcakton se njësitë

vendore mund të ndërmarrin çdo lloj nisme me interes publik vendor, përsa kohë nuk e kanë të ndaluar me

ligj ose, që nuk i është dhënë ekskluzivisht një organizmi tjetër.

Në lidhje me transparencën, në respekt të të drejtës për t’u informuar e për pjesëmarrje, ligji “Për

organizimin dhe funksionimin e qeverisjes vendore”, përmesneneve 34, 35 garanton pjesëmarrjen,

konsultimin, informimin dhe transparencën në vendim-marrje.Sipas tij, çdo qytetar ka të drejtë të marrë

pjesë në mbledhjet e këshillit. Mbledhjet e hapura i japin mundësi qytetarëve të shohin direkt mënyrën se si

ata po qeverisen.

Këshilli komunal ose bashkiak, përpara shqyrtimit dhe miratimit të akteve, zhvillon seanca këshillimi me

bashkësinë. Seancat e këshillimit janë të detyrueshme për rastet e parashikuara në nenin 32 (buxheti,

tjetërsimi dhe dhënia në përdorim të pronave të tretëve, taksat e tarifat vendore, miratim normash e

rregullash për garantimin e interesit publik). Këshillimi me bashkësinë, në çdo rast, bëhet sipas mënyrës së

përcaktuar në rregulloren e këshillit, duke përdorur një nga format e nevojshme si takimet e hapura me

banorët, takime me specialistë, me institucione të interesuara dhe organizata joqeveritare ose nëpërmjet

marrjes së nismës për organizimin e referendumeve vendore. Informimi i publikut në çdo komunë e bashki

bëhet në përputhje me ligjin nr.8503, datë 30.6.1999 "Për të drejtën e informimit për dokumentet zyrtare"17

dhe rregullat e përcaktuara nga vetë këshilli përkatës për këtë qëllim.

17

Tashmë i shfuqizuar.me ligjin nr. 119/2014 Për të Drejten e Informimit.

Documents

PLANI LOKAL I BASHKISË POGRADEC PËR PËRFSHIRJEN, … · Arsimi - Vlerësimi i gjendjes në fushën e Arsimit - Drejtimet e ndërhyrjes ii. Shërbimet sociale ... Analiza e informacionit