SADRŽAJ

UVOD................................................................................................................................21.1.Tehničke prednosti pneumatskih uređaja................................................................21.2.Ekonomičnost pneumatskih sistema........................................................................21.3 Karakteristike pneumatskih uređaja........................................................................3

PNEUMATSKE KOMPONENTE I UREĐAJI................................................................32.1 Razvodnici...............................................................................................................3

2.1.2Označavanje razvodnika....................................................................................42.1.3Razvodnik sa slobodnim klipom......................................................................62.1.4Razvodnik ventilskog tipa.................................................................................7

2.2Ventili.......................................................................................................................72.2.1Brzoispusni ventil..............................................................................................72.2.2Nepovratni ventil...............................................................................................82.2.3.Dvosmerni(duplonepovratni ventil).................................................................92.2.4 Prigušni ventil...................................................................................................92.2.5.Prigušno-nepovratni ventil.............................................................................102.2.6.Sigurnosni ventil.............................................................................................112.2.7Duplozaporni ventil.........................................................................................13

2.3 Cilindri...................................................................................................................132.4 Pneumatski motori.................................................................................................15

ZAKLJUČAK..................................................................................................................17Literatura:........................................................................................................................18

1

UVOD

Vazduh pod pritiskom je jedan od najstarijih izvora energije koji čovek poznaje i koristi u cilju zamene svog fizičkog rada u proizvodnji i oblastima savremenog ljudskog društva. Intezivniji razvoj i primena pneumatskog sistema u industriji karakterističan je za drugu polovinu devetnaestog veka (pneumatska železnica, ,pneumatski alati, itd).

Početak dvadesetog veka sa razvojem masovne proizvdnje u automobilskoj i drugim industrijama i uvođenjem automatskih i proizvodnih montažnih linija, povećava zahteve za primenom pneumatskih sistema u industriji.

.Nešto kasnije konačno dolazi do primene pneumatskih komponenti i razvodnika, specijalno projektovane za upravljanje pneumatskim sistemima što omogućava kompletnu pneumatsku realizaciju informacionog, upravljačkog i energetskog podsistema u okviru sistema upravljanja u automatizaciji proizvodnih i montažnih procesa. Daljim razvojem došlo je do uvođenja novih elektronskih sistema upravljanja u industriji-programibilnih kontrolera.

1.1.Tehničke prednosti pneumatskih uređaja.

Pneumatski uređaji se odlikuju jednostavnom konstrukcijom što je omogućilo da se pneumatski uređaji koriste gde su uslovi rada teški i gde se od konstrukcije uređaja traži da bude sigurna u radu. U sredini gde postoji opasnost od eksplozije koriste se pneumatski uređaji.

Nije redak slučaj da su u takvim sredinama električni uređaji isključeni iz upotrebe. Pneumatski uređaji , npr.cilindri i motori primaju opterećenja bez ikakvih posledica što nije slučaj sa električnim motorima i aparatima. Brzina regovanja kreće se u zavisnosti od konstrukcije uređaja oko 0.01-0.02sek. Za specijalne namene može vreme reagovanja da se smanji.

1.2.Ekonomičnost pneumatskih sistema.

Nekad primena vazduha pod pritiskom nije neophodna, jer neko drugo rešenje zadovoljava, pa je nužno posmatrati i ekonomsku stranu primene.

Ekonomičnost primene se mora posmatrati s'obzirom na tehničke karakteristike i prednosti pneumatskih uređaja.Cena pogonske energije po radnim operacijama ide u prilog komprimiranom vazduhu, jer je u ovom slučaju električni pogon skuplji za 30,40%.

Na slici 1. je prikazana šema principa rada pneumatskog sastava,u gornjem bloku prikazano je pretvaranje mehaničke energije u energiju vazduha.Kroz pneumatsku razvodnu mrežu taj vazduh se dovodi u donji blok u kome se vrši obrnuto pretvaranje energije, a može se i reći da energija koja je sadržana pod pritiskom stvara se u

2

mašinama u kojima se atmosferski vazduh sabija..Mehanički rad kompresora prelazi u komprimarni vazduh čija se potencijalna energija koristi za izvršenje rada preko upravljačkih organa.

Slika 1.-Princip rada pneumatskog sastava

1.3 Karakteristike pneumatskih uređaja.

Jednostavno održavanje: Gotovo sve pneumatske uređaje može da kontroliše radnik kraj mašine.U najgorem slučaju dolazi u obzir agregatna zamena elemenata.

Preopterećenje: Pneumatski rotacioni alati mogu biti preopterećeni do zaustavljanja rotora, dok za isti slučaj električni uređaji kod preopterećenja pregorevaju što zahteva obično skupu popravku.

Mala težina: Pneumatski uređaji su za iste namene lakši od mašina sa električnim pogonom.Normalni vazdušni motor težak je samo deseti deo od težine elektromotora iste snage i normalnog izvođenja.

Mogućnjost finog regulisanja brzine i postupnog povećanja sile pritisaka: Kod radnih cilindara moguće je podešavati i brzinu kretanja klipa i silu na klipnjači,a kod rotirajućih motora broj obrtaja i veličinu obrtnog momenta.

PNEUMATSKE KOMPONENTE I UREĐAJI

2.1 Razvodnici

Funkcije koje razvodnici mogu da ostvare su mnogobrojne. One se karakterišu brojem priključaka koje razvodnik ima i brojem položaja koje može da ostvari. . Opši

oblik oznake je: RR/PP

gde RR predstavlja broj priključaka na razvodniku, a PP broj položaja koje može da ostvari.Razvodnici su pneumatske komponente koje upravljaju tokovima energije uspostavljanjem, prekidanjem i promenom smera toka fluida.Osnovne karakteristike

3

razvodnika su:n-broj priključaka, i m-broj položaja i one su date u obliku n/m i čine oznaku razvodnika.

Razvodnici su pneumatske komponete za upravljanje izvršnim organima (cilindrima).Da bi se u pneumatskom cilindru dobila sila na klipnjači, vazduh pod pritiskom prolazi kroz razvodnik.Cilindri koji se koriste u pneumatskim instalacijama mogu biti jednosmernog i dvosmernog dejstava.U prvom slučaju povratni hod klipa u cilindru vrši se pomoću opruga,a u drugom slučaju oba hoda(radni i povratni) se ostvaruju dejstvom komprimarnog vazduha.U razvodniku se vazduh usmerava ka cilindru ili se cilindar preko razvodnika povezuje sa atmosferom.Razvodnikom se upušta vazduh u jednu ili drugu stranu pneumatskog cilindra dvosmernog dejstva.

Razvodnik može biti aktiviran: ručno,nožno,mehanički,pneumatski i elektromtorom.Kada će koji način biti primenjen zavisi od mesta primene i uslova rada pneumatske instalacije.

2.1.2Označavanje razvodnika

Radi međusobnog sporazumevanja razvodnici se obeležavaju prema načinu

funkcionisanja i konstruktivnom rešenju.Označavanje razvodnika kao i drugih pneumatskih komponenata kod izrade projekata vrši se simbolima prema evropskom standardu. Pored toga treba razlikovati razvodnike kod kojih posle aktiviranja vazduh prolazi ka izvršnom organu i one, kroz koje stalno postoji prolaz vazduha, a kada se aktiviraju prekida se strujanje vazduha.Prema tome postoje razvodnici koji su normalno zatvoreni i normalno otvoreni.Na slici 2.dat je primer označavanja razvodnika.

Označavanje razvodnika vrši se prema broju otvora za priključke i broju položaja koje razvodnik može da zauzme.Tako na primer razvodnik 4/2 ima četri priključka i dva položaja.Razvodnik se u šematskom prikazu uvek crta u neaktivnom položaju ,odnosno tako da je prikazana povezanost priključaka koja odgovara situaciji bez upravljačkog signala na razvodniku.

Slika 2.Primeri simbola koji se koriste pri označavanju razvodnika

4

Kvadratima se predstavlja broj položaja koje može zauzeti pokretni element u kućištu čime se obezbeđuju različiti tokovi unutar razvodnika,a sami tokovi se obeležavaju linijama i strelicama.

Razvodnik 2/2,normalno zatvoren ,monostabilan

Ova vrsta razvodnika predstavlja pneumatski prekidač. Kada je aktiviran ovaj razvodnik propušta vazduh pod pritiskom kroz jedini izlazni priključak 2. Kada nije aktiviran razvodnik prekida dovod

vazduha.

Razvodnik 3/2,normalno otvoren monostabilan

Ovaj razvodnik u aktiviranom stanju propušta vazduh pod pritiskom prema jedinom izlaznom priključku 2. Kada nije aktiviran izlazni

priključak povezan je sa atmosferom.

Razvodnik 4/2,monostabilan

Kada nije aktiviran aktivno je desno polje na simbolu tj. vazduh pod pritiskom od napojnog priključka 1 ide ka priključku 2, dok je priključak 4 povezan sa atmosferom preko priključka 3.

U tablici,slici 3. prikazni su primeri simbola osnovnih vrsta razvodnika za realizaciju logičkih funkcija .

Slika 3. Primeri simbola razvodnika za realizaciju logičkih funkcija

5

Klasifikacija razvodnika može se izvršiti prema vremenu trajanja signala aktiviranja na:

Monostabilni razvodnici se aktiviraju samo na jednom mestu. Po aktiviranju razvodnik promeni položaj, a odmah po deaktiviranju se sam vraća u početni položaj. Monostabilne razvodnike-signal aktiviranja mora da je prisutan za sve vreme trajanja radnog položaja.

Bistabilni razvodnici se aktiviraju na dva mesta. Po aktiviranju na jednom mestu razvodnik menja svoj položaj i zadržava ga i po isključenju aktiviranja. U ovom položaju ostaje sve dok se ne aktivira na drugom mestu kada se vraća u početni položaj i zadržava ga do aktiviranja na prvom mestu. Ponovljeno aktiviranje na istom mestu ne izaziva nikakve promene. Zbog ovog „pamćenja“ položaja u kome se trenutno nalazi, ovi razvodnici se još nazivaju i memorijski razvodnici. Bistabilne razvodnike-signal aktiviranja odgovarajićeg položaja je impuls(vraćanje u početni ili drugi položaj).

Kao što je već pomenuto razlikujemo normalno otvorene razvodnike i normalno zarvorene razvodnike.

2.1.3Razvodnik sa slobodnim klipom

Na slici 4. je prikazan razvodnik sa slobodnim klipom .Razvodnik 5/2 se sa obe strane pneumatski aktivira posle prestanka pneumatskog impulsa razvodni klip ostaje na mestu i obezbeđuje postignut smer protoka kroz razvodnik sve dok pod uticajem impulsa sa suprotne strane razvodni klip ne zauzme drugi krajnji položaj.Okrugle zaptivke se nalaze posebnom prstenastom umetku koje obezbeđuju zaptivanje s jedne strane na klipu ,a sa duge strane u srednjem otvoru u telu razvodnika. Postoje još dve varijante razvodnika sa slobodnim klipom , jedno rešenje ima prstenast umetak u telu dok je drugo bez njega, vazduh prolazeći kroz razvodnik struji kroz rupice na umetku koje su poređanje u nivou ulaza odn. izlaza vazduha iz razvodnika. Premeštanje klipa iz jednog u drugi položaj se ostvaruje pritiskom vazduha.Ovaj komandni vazduh dolazi do posebnih impulsnih ventila sa obe strane razvodnika pričvršćuje se pneumatska ili neka druga komanda.

Slika 4. –Razvodnik sa slobodnim klipom firme „Hoerbiger”

6

2.1.4Razvodnik ventilskog tipa

Razvodnik 4/2 ventilskog tipa prikazan je na slici 5.. Osovina sa klipovima vezana je direktno za osovinu kotve elktromagneta.Premeštanjem klipova s jednog na drugo sedište ostvaruje se jedan ili drugi smer protoka.

Slika 5.Primer razvodnika ventilskog tipa sa električnim aktiviranjem

2.2Ventili

2.2.1Brzoispusni ventil

Kada je potrebno brzo isprazniti cilindar kroz razvodnik ,primenjuje se brzoispusni ventil.Ako su dugački pneumatski vodovi između cilindra i razvodnika,a pražnjenje cilindra u vodu treba da bude brzo izvedeno,onda se blizu cilindra postavlja brzoispusni ventil.Tako se vazduh iz cilindra prazni preko brzoispusnog ventila,a vazduh iz voda kroz razvodnik.Pre nego što je vod ispražnjen,cilindar je zahvaljujući brzoispusnom ventilu oslobođen vazduha pod pritiskom.Na slici 6. je prikazana šema brzoispusnog ventila, povezanog na mreži sa razvodnikom i cilindrom iz mreže N dolazi vazduh do razvodnika 3/2(1) ,i jedne strane cilindra(4) .Na vodu(5) bliže cilindru postavljen je brzoipusni ventil B.Pod strujom komprimarnog vazduha specijalna manžentna (2),stoji uz sedište ispusnog kanala(3) i omogućuje prolaz vazduha ka cilindru.Kada prestane aktivirano stanje razvodnika (1) u vodu (5) opadne pritisak manžetna se odvaja od sedišta zahvaljijući razlici pritiska. Manžetna zatvara otvor za dovod vazduha,a cilindar (4) se kroz Vod(7) preko kanala(3) povezuje sa atmosferom zbog pritiska vazduha sa suprotne strane klip u cilindar (4) se kroz vod (7) preko kanala(3) povezuje sa atmosferom u atmosferu.Ponovnim upuštanjem vazduha preko razvodnika ,manžetna zatvara vezu sa atmosferom u brzoispusnom ventilu i klipnjača cilindra vrši radni hod.

7

Slika 6.Funkcionisanje brzoispusnog ventila

2.2.2Nepovratni ventil

Propuštanje vazduha kroz cevnu mrežu u jednom smeru bez mogućnosti suprotnog strujanja obezbeđuje se nepovratnim ventilom.Nepovratni ventili se izvode sa kuglicom slika 7. ,ili klipom koji je obično sa jedne strane potiskivan oprugom.U hidraulično- pneumatskim instalacijama obično se postavlja kuglica kao zaporni element ventila ,ako se jedan rezervoar snadbeva vazduhom određenog pritiska onda se postavlja nepovratni ventil pre ulaska u rezervoar.Sve dok je u cevovodu pritisak vazduha veći nepovratni ventil je otvoren i propušta vazduh u rezervoar.Kad opadne pritisak vazduha u mreži zbog dejstva opruge zaporni element nepovratnog ventila zatvara prolaz vazduha u suprotnom smeru.

Nekad se kod pojave razlike pritisaka upotrebljava ventil sa kuglicom ili klipom bez povratne opruge. Nepovratni ventil se primenjuje i na krajevima ogranaka vazdušnog razvoda.Kad se crevo odvije ventil zatvara izlaz vazduha iz mreže.

Slika 7 .Nepovratni ventil sa kuglicom

8

2.2.3.Dvosmerni(duplonepovratni ventil)

Potrebno je da se neki cilindar aktivira dolaskom vazduha sa dve različite strane u tom slučaju koristiće se dvosmerni ventil,slika8. Nailaskom vazduha sa jedne strane klip se potiskuje na sedište otvora druge strane da bi struja vazduha produžila ka potrošaču.Pražnjenje suprotno kretanju vazduha obavlja se istim putem.Dolaskom vazduha sa suprotne strane klip se pomera do drugog sedišta da bi omogućio prolaz vazduha prema izlaznom otvoru.Dvosmerni nepovratni ventil sastoji se iz šeme rada spojnica i kočnica na presi.Aktiviranjem razvodnika vazduh dospe do spojnice i kočnice preko duplonepovratnog ventila.

Slika 8. Dvosmerni (duplonepovratni) ventil

2.2.4 Prigušni ventil

Prigušivanje vazduha u protoku primenjuje se za regulisanje brzine klipa u cilindru, za meko prilaženje klipa do kranjeg položaja, pri izradi vremenskog pneumatskog releja i tome slično.Ovakvi slučajevi su sve češći naročito od kada se šire primenjuje automatizacija mašina i uređaja

Prigušni ventil jednostavne izrade reguliše brzinu putem prigušivanja struje vazduha.Najjednostavniji prigušni ventil nije nista drugo nego nego slavina, slika 10 .kojom se može menjati veličina protočnog preseka.U koliko je više ventil zatvoren odnosno manja protočna površina, u toliko je otpor kretanju fluida veći odnosno količina protoka manja.Obezbeđenje vrlo finog prigušivanja vazduha ,predstavlja mnogo strožije zehteve nego kada teba prigušivati ulje kao fluid koji struji.Naročito je teško izvesti fino prigušivanje kada su protoci vrlo mali.Dok se u hidrauličnim instalacijama minimalne količine fluida koji prolazi kroz prigušne otvore krecu od 50-100cm³/min,u pneumatskim instalacijama su uobičajne minimalne količine protoka od 10 - 30 cm³/min.

Za izbor odgovarajućeg prigušnika treba imati u vidu sledeće faktore:

Osetljivost prigušnika protiv zatvaranja protočnog preseka pri velikom padu pritisaka i malim protočnim površinama zbog eventualnog začepljenja prolaza raznim nečistoćama.

Stepen ravnomernosti struje proticanja s obzirom na pad pritiska ,temperaturu i viskozitet.

Ovaj poslednji faktor se više odnosi na ulje kao radni fluid koji prolazi kroz prigušnik.Ispitivanja su pokazala da je najpogodniji onaj prigušnik kod koga količnik

9

između obima i poprečnog preseka i protoka doseže minimum.Sem toga protočni prigušni put treba da je što kraći bez naglih promena tokom strujanja.

Na slici 9. je prikazan prigušni ventil jednostavne konstrukcije kod koga konus pokretnog klipa(1) prilazi više ili manje sedištu u telu ventila (2).

Slika 9. Prigušni ventil jednostavne konstukcije

Kao što je već navedeno prigušni ventil u vidu slavine slika 10.

Slika 10.Primeri ventila

2.2.5.Prigušno-nepovratni ventil

Predstavlja jednosmerni podesivi regulator protoka,protok je slobodan u jednom smeru,protok prigušen u drugom smeru,a veličina prigušenja se podešava zavrtnjem.Opšti prikaz prigušno-nepovratnog ventila dat je na slici 11. ,a simbol slici12.

Slika 11.Prigušno-nepovratni ventil Slika 12.Simbol

10

Jednosmerni prigušni ventili nazivaju se još i nepovratno prigušni i prigušno nepovratni.Oni predstavljaju paralelni spoj prigušnice i nepovratnog ventila,u jednom smeru protok ide kroz prigušnicu dok u drugom smeru otvara nepovratni ventil,pa protok najvećim delom prolazi kroz njega uz minimalni otpor.Prigušno nepovratni ventili često se koriste za smanjenje brzine cilindra.Osim za male cilindre obično se

prigušuje odvod dvoradnih cilindara kao što je dato na slici 13.

Prikazuje usporenje hoda cilindra u oba smera.

Slika 13.Prigušno-nepovratni ventil

2.2.6.Sigurnosni ventil

1)Sigurnosni ventil sa tegom

Kod gasnih sistema često se koristi naziv izduvni ventil prestavlja najprepoznatljiviji sigurnosni element.U cevovodu mu je uloga da spreči porast pritiska iznad dozvoljene vrednosti, samim tim se pritisak snižava.Postoje konstrukcije sa tegom i sa oprugomNa slici 14.dati su delovi sigurosnog venila.

Slika 14.Sigurnosni ventil sa tegom

11

Tip sigurnosnog ventila sa tegom,kod koga opterećeni tanjirić naleže na sedište mlaznice.Suvišan pritisak ispod tanjirića podiže tanjirić i tegove i pri tome se omogućava ispuštanje gasa u atmosferu.

Prednosti pritisnih ili izduvnih ventila su :mala cena ,pojednostavljen rad,mogućnost podešavanja na malim pritiscima.

Nedostaci ovog tipa ventila su:pritisak na koji se podešavaju je pod uticajem izlaznog pritiska i što se ispuštanje sa punim kapacitetom ostvaruje kod većih nadpritisaka što može da dovede do lupanja i zveckanja ventila .

2)Sigurnosni ventil sa oprugom

Postoji i broj sigurnosnih ventila koji kao element opterećenja primenjuje oprugu.Ona je ekonomičnija i lakša za održavanje pa je tako i našla veću primenu

Na slici 15. je prikazan presek izduvnog vetila sa oprugom,

Slika 15.Sigurnosni ventil sa oprugom

Namenjen je za rad sa zasićenom vodenom parom ili vodom.Prednosti ventila sa oprugom su:mala cena,jednostavan rad,lako podešavanje,koristi se u širem opsegu pritiska.Nedostaci sigurnosnih ventila sa oprugom su:propuštanje ventila kada je pritisak u štićenom vodu.

12

2.2.7Duplozaporni ventil

Ventil sa dva ulaza i jednim izlazom, izlaz je pod pritiskom dotle dok su oba ulaza pod pritiskom.na slici 16.je dat prikaz simbola duplozapornog ventila.

slika 16.Simbol duplozapornog ventila

Zaporni ventili ne dopuštaju protok u jednu smeru,a propuštaju u suprotnom smeru.Povećanjem vazduha na izlaznoj strani potpomaže zapornu funkciju.

2.3 Cilindri

Po svojoj konstruktivnoj koncepciji pneumatski cilindri mogu biti tako izvedeni da pod dejstvom komprimarnog vazduha vrše neki rad u jednom ili dva smera.

Pneumatski cilindar se sastoji od sledećih glavnuih delova:

Telo cilindra, poklopca, klipa, klipnjače, manžetne.

Osnovni grubi prikaz pneumatskog cilindra dat je na slici 17.

Slika 17.Šematski prikaz konstrukcije pneumatskog cilindra

Glavni elemnti koji se ovde mogu prepznati su cev (1) pneumatskog cilindra, prednji poklopac(2) ,zadnji poklopac(3) ,klip(4) ,klipnjača(5).

Vazduh pod pritiskom dovodi se na priključak (6), (7),mogu se uočiti kanali (8), (10)

I nastavci na klipu (9), (11),nastavak 9 ulazi u rupu (12) istog prečnika stvarajući vazdušni jastuk koji se prazni kroz kanal 8.

13

Može se prikazati pneumatski simbol ovde opisanog cilindra slika 18.

Slika 18.Pneumatski simbol cilindra[3]

Ovakav cilindar naziva se cilindar dvostrukog dejstva.Cilindar kome se u radnom hodu dovodi vazduh pod pritiskom,a povratni hod se ostvaruje oprugom naziva se cilindar jednosmernog dejstva.

Kao što je već pomenuto razlikujemo cilindre jednosmernog i dvosmernog dejstva.

Razvodnici za cilindre jednosmernog dejstva slika 19. omogućuju prolaz vazduha za cilindre da bi se preko klipnjače izvršio neki rad.

Tom prilikom se vrši radni hod klipa u cilindru kad se u razvodniku postavi veza cilindar-atmosfera,pod dejstvom opruge u cilindru klip se vraća čime izvršava povratni hod.

14

Slika 19.Pneumatski cilindar jednosmernog dejstva

Razvodnici za cilindre dvosmernog dejstva slika 20. su povezani sa obe strane cilindra,tako da se radni i povratni hod vrši pod pritiskom vazduha koji se preko razvodnika usmerava jedanput u jednu ,a drugi put u drugu stranu cilindra

Sila koja se dobija na klipnjači zavisi od strane sa koje se upušta vazduh,za stranu A

F=π/4*D²p-F0 , za stranu B

F=π/4( D²-d²) p-F0

Gde je,D-unutrašnji prečnik cilindra

d-prečnik klipnjače

p-nadpritisak vazduha

F0-sila otpora

Slika 20.Pneumatski cilindar dvosmernog dejstva[2]

15

1-klip

2-cilindar

3-klipnjača

4-opruga

5-poklopac

2.4 Pneumatski motori

Energija pritiska sadržana u komprimarnom vazduhu pretvara se u mehanički rad u

mašinama specijalne konsrukcije.Vazduh pod pritiskom deluje na sve zidove prostora u kome se nalazi.Ako jedan deo može da se kreće pod dejstvom pritiska vazduha ,nastupiće kretanje sve dok postoji pritisak pomnožen površinom koja na koju deluje daje veću sliku nego što je sila otpora.Pokretanjem dela povećava se zapremina,pa se pritisak smanjuje prema jednacini stanja gasa..U slučaju vazduha pod pritiskom i bez dodirivanja energije može se do izvesnog stepena dobijati rad sto nije slučaj sa drugim fluidima.Mašine koje se koriste za pogon komprimirani vazduh nazivaju se pneumatski motori.

Pneumatski alati i mašine(bušilice,nareznice,bruslice,masine za glačanje)pretvaraju direktno energiju pritiska u mehanički rad.Medjutim,pneumatski motori mogu da se koriste kao pogonski motori za pokretanje drugih mašina i uredjaja.

Slika 21.-Rotirajući pneumatski motori

Obrtno kretanje izlaznih vratila može se ostvariti različitim konstuktivnim rešenjem pneumatskog

motora.Prva rešenja su bila izvedena kao klipne mašine.Vazduh koji deluje na klip (dva ili više)preko klipnjače koja je vezana za kolenasto vratilo vrši obrtanje izlaznog vratila.

Na ekscetično postavljenom rotoru postavljene su lamele,vazuh pod pritiskom ulazi u mašinu kroz otvor 1,kada je prorez postavljen na cilindru 2 kao na slici,vazduh dolazi u komoru 3,odatle kroz kanal 4,dospeva u prostor između lamela 5 i 6.Pošto je lamela 6 veše izložena pritisku javlja se rezultujuća tangencijalna sila,koja dovodi do toga da se rotor počinje okretati,kako se rotor okreće i lamele se pomeraju tako da se između dve susedne lamele stvara komora u kome se nalazi vazduh pod pritiskom.

Za svaku komoru između kanala 4 i otvora 7 lamela koja je većom površinom izložena vazduhu pod pritiskom je ona koja sa većom površinom izložena vazduhu pod pritiskom je ona koja se nalazi u naznačenom smeru obrtanja rotora.

16

ZAKLJUČAK

Na kraju možemo zaključiti da pneumatika ima veliku primenu.

U tabelama i slikama data su pojedina objašnjenja,između ostalog i simboli koji treba da posluže za medjunarodno tehničko sporazumevanje kod projektovanja sistema automatizacije i mehanizacije.

U radu je dat bliži prikaz i objanšnjenje pojedinih pneumatskih komponenti slika i formula,njihov način rada i upotrebe.

Realizacijom je objašnjen prikaz logičke funkcije pomoću logičkih elemenata „I”,”ILI”,”NE”.

17

Literatura:

1. Svetislav Zarić, „Automatizacija proizvodnje” Mašinski fakultet,Beograd,1987

2. Vladimir Zrnić,”Pneumatika”Novinsko-izdavačko preduzeće „Tehnička knjiga „ ,Beograd,1967

3. Miroslav Pilipović,”Automatizacija proizvodnih procesa”Mašinski fakultet univerziteta,Beograd,2006

4. Dragoljub Drndarević,Veljo Šibalić,”Automatizacija proizvodnje”viša tehnočka škola,Užice,1997

5. Ljubomir Miladinivić,”Hidraulički i pneumatski mehanizmi”,6. Radoslav korbar,“Hidraulika i pneumatika“

18