Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Bogdan Szukalsk i
Pochodne piperazyny, pirolidyny,benzimidazolu i tryptaminy- nowe narkotyki zmodyfikowane
Wst~p
Jednym ze sposob6w klasyfikacjinarkotyk6w jest ich podzial wedlugi r6del otrzymywania na dwie grupy:
• narkotyki izolowane ze ir6delnaturalnych, gl6wnie roslin i materialu roslinneqo,
• narkotyki otrzymywane na drodze syntezy chemicznej.
Wai niejsze naturalne i r6dla,z kt6rych otrzymywane sa narkotykipierwszej grupy, to:
- krzew Erythroxylon coca rosnacy w Ameryce Poludniowej - i r6dlokokainy;
- konopie Cannabis sativa rosnace gl6wnie w Azji, ale takze w Polsce- i r6dlo marihuany i haszyszu;
- mak Papaver somniferum - zro-dlo opiat6w;
- krzew Catha edulis rosnqcyw Afryce P61nocnej i Wschodniej zrocto katiny i katinonu;
- kaktus Lophophora wiliamsii rosnacy gl6wnie w Meksyku - ir6dlomeskaliny.
Najbardziej znane narkotyki otrzymywane metodami syntezy to: amletamina, metamfetamina, lentanyl ,fencyklidyna, ketamina , petydynai metadon. Do narkotyk6w syntetycznych naleza takie liczne analogistrukturalne wymlenionych substancji, otrzymywane nielegalnie w celuwzbogacenia oferty handlowej narynku narkotykowym, kt6re Henderson nazwal narkotykami zmodyfikowanymi (designer drugs). Zdaniemekspert6w United Nations Office forDrug Control and Crime Preventionto wlasnie narkotyki syntetyczne beda w XXI wieku stanowic najpowainiejsze zaqrozenie, wieksze nii narkotyki pochodzace ze zrodel natural-
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 249/05
nych. Prognoza ta wydaje sie, niestety, bardzo rea!istyczna, gdyi w ciqguostatnich lat znacznie wzrosla liczbasyntetycznych substancji psychoaktywnych objetych kontrolq i nic niewskazuje na to, ze ich !ista bedziekiedys zarnknieta. W nielegalnych laboratoriach nieprzerwanie powstajqzar6wno analogi strukturalne znanych narkotyk6w, jak i nowe substancje psychoaktywne 0 zupelnie r6inejbudowie, co powoduje wzrost liczbyi strukturainej roznorodnoscl narkotyk6w dostepnych na nielegalnym rynku [14]. Np. w ostatnim okresie narynku europejskim i amerykariskimwzrastajaca popularnosc zyskujq nieznane wczesnie] syntetyczne narkotyki zawierajqce siarke [26] orazkwas y-hydroksymaslowy (GHB) i jego strukturalne analogi [27J. Na polskim rynku narkotykowym olerta handlowa jest obecnie r6wnie bogatai urozmaicona jak na rynku zachodnioeuropejskim.
W celu gromadzenia inlormacji natemat nowych narkotyk6w syntetycznych paristwa czlonkowskie Unii Europejskiej, Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyk6w (EMCDDA)i Europol stworzyly System Wczesnego Ostrzegania (Early WarningSystem), k16ry przewiduje wsp61nedzialania paristw Unii w tym zakresie.Polegajq one na zbieraniu inlormacjio nowych narkotykach syntetycznychna terenie danego kraju, a nastepnieprzekazywaniu ich do odpowiednichorganizacji miedzynarodowych. Wymaga to udzialu wielu instytucjii sluzb, takich jak slui ba zdrowia, policja, urzedy celne i opieka spoleczna. Weryfikacji uzyskanych informacjidokonuia laboratoria toksykologiczneprzygotowane pod wzqledern apara-
turowym i metodycznym do identyfikacji nowych zwiqzk6w. Zweryfikowane dane na temat nowego narkotyku syntetycznego przekazywane sado Europolu i EMCDDA, a nastepniedo Europejskiej Agencji Oceny Produkt6w Medycznych (EMEA), gdzieocenia sle potencjalne ryzyko nielegalnego stosowania nowej substancji. Finainy raport tralia do Rady Europejskiej, kt6ra moze poojac decyzjeo objeciu tej subst ancji kontro la.Sprawne stosowanie tych procedurwymaga od naszej po!icji i sluzb celnych rzetelnej i aktualnej wiedzy natemat budowy i wtasciwosci nowychnarkotyk6w zmodyfikowanych pojawiajqcych si(l na europejskim i arnerykariskim rynku, gdyi jest sprawdzona prawldlowoscia, ze w ciqgu 2-3lat docierajq one r6wniei do nas.W tym kontekscie na specjalnq uwag(l zaslugujq obecnie czlery grupynowych syntetycznych narkotyk6w:
• pochodne piperazyny,• pochodne benzimidazolu,• pochodne pirolidyny,• pochodne tryptaminy.
Pochodne piperazyny(dietylenodlaminy)
Pochodne piperazyny byly poczatkowo wykorzystywane w medycynieweterynaryjnej, m.in. do zwalczaniapasoiytniczych intekcji drobiu. Prowadzono r6wniei prace badawczenad ich przydatnoscia jako srockowrozszerzajqcych naczynia krwionosne oraz hamujqcych wzrost guz6wnowotworowych. Nie spelnily onejednak oczekiwari w tym zakresie,trafily za to na rynek narkotykowy,poniewai wywolujq dzialanie podobne do MDMA (ecstasy): stymulujqce
9
Rye. 1. NarkOlyki zmodyfikowane pochodne piperazyny: BZP - N ·benzylopiperazyna ;TFMPP - trifluorometylofenylopiperazyna ; mCPP - 1-(3-ehlorofenylo)-piperazyna;MeOPP - t -ta-metoksyrenyloj-plpe razyna: MDBP ~ 1-(3 ,4-mety lenodioksybenzylo)- piperazynaFig. 1. Piperazine-like compounds-aesigner drugs of abuse: BZP - N-benzyfpiperazine;TFMPP - 1-(3-frifluorome thyfphenyljpiperazine; mCPP - 1-(3-ehlorphenyl)piperaz ine;MeOPP - 1-(4 -methoxyphenyf)piperazine; MOBP - 1-(3.4 -methylenedioxybenzyl)piperazine
go narkotyku 0 r6inym zabarwieniu(r6iowym, zielonym, purpurowym,kremowym i zoltobrazowyrn) i roznych logo (korona, serce, motyl, glowa byka) .
W moczu os6b przyjmujqcychBZP oraz szczur6w, kt6rym go podawano , opr6cz zwiqzku macierzystegowykryto nastepujace met abolity : 4 '-hydroksy-BZP, 3'-hydroksy-BZP, glukuroniany i siarczany tych hydroksypochodnych, piperazyne, N-benzyloetyle nodlamine i benzyloarnlne [25).Obscnosc metabolit6w pozwala ustalie przy puszczalny przebieg przemian, jakim narkotyk ten ulega w organizmie (ryc. 2). W przem ianachtych istotna role odgrywajq hydroksylacje w pozycjach 4' i 3'. Preferowanqpozycja hydroksylacji jest pozycja para, dlatego dominujqcym metabolitem jest 4'-hydro ksy-BZP. Metabolitz dwiema grupami hydroksylowymiuleg a dziala niu katechol-O-metylotransferazy, kt6ra dokonuje metylacji grupy hydroksylowej w pozycji 3'.Metaboliczna dealki lacja rod nikabenzylowego prowadzi do powstan iapiperazyny i (prawdopodobnie) benza lde hydu, kt6ry przek sztalca siew kwas benzoesowy. Poniewai jednak kwas benzoesowy jest naturalnym skladnikiem moczu, trudno natym etap ie badari z cala pswnosciapotwlerd zic istnie nie tej ostatniejprzemiany.
Metabolity 0 charakterze fenoliwydalane sa czesclowo w postacisprzezone] z kwasem glukuronowymi/lub siarkowym, gdyi mocz po hydro lizie zawiera ich znacznie wiece] nlzprzed hydrolizq.
Pochodnq N-benzylopiperazyny,kt6ra r6wniei zadomowila sie na rynku narkotykowym, jest trifluorometylofenylopiperazyna (TFMPP), znanatez jako narko tyk klubowy Molly lubLegal X [2, 15). Zachowuje sie on podobnie jak MDMA i MDE, tj . Iaczy slez receptorami serotoninergicz nymii wywiera ele kty posredni e rniedzyempatogennymi (jak MDMA) i enteogen nymi (jak psylocyna , meskal inai LSD). Efekty wywolywane przezTFMPP zaleza w duzej mierze od zastosowanej dawki. Po przyjeciu 25mg narkotyku wystepuja slabe efekty
mCPP
na) , kt6rej 3--4% dawki przeksztalcasie w BZP i wydala z moczem, moiewiec bye wykry1a u os6b , kt6re niemialy kontaktu z tym narkotykiem,a jedynie przyjmowaly plberaline.
BZP uwalnia dopamine i noradrenaline oraz hamuje wychwyt zwrotnydopaminy, noradren aliny i serotoniny.W 2002 r. BZP zostal w USA i Szwecji objety kontrola, nie jest natomiastprawnie kont rolowany w innych krajach Unii Europej skiej i Norwegii ,a taki:e w Austral ii i Kanadzie [4).BZP wystepuie na rynku w postacikapsulek zawierajqcych 125 mg N-benzylopiperazyny sprzedawanychnajczescie] jako ecstasy lub amfetamina , a wiec nabywcy nie wiedza , zekupujq nowy, bardzo niebezpiecznynarkotyk. Srednia skuteczna dawkapo podaniu doustnym wynosi 75-1 50mg, a czas trwan ia elekt6w 6-8 godzin. BZP jest dostep ny przez Internet jako tzw. syntetyczny stymu lant.
Wzrasta liczba zatrzymari tegonarkot yku przez pohcje i sluzby ceine[20, 29]. W Szwecj i w roku 1999 pol i-
cja zanotowala 25 konfiskat r6i nychilcsci BZP, a w roku 2002 takich konfiskat byte jui 51, co swiadczy 0 skspansji narkotyku. W Teksasie skonfiskowano 1000 funt6w proszku BZP,a w Connecticut - 50 000 tabletek te-
i halucynogenne. W malych dawkachdzialaja stymulu jqco , a w wiekszychwywolujq halucynacje [13). Przyjmowaniu zwiqzk6w 0 strukturze piperazyn towarzyszy taki: e tachykardia, hipertonia i podwyi szona temperatura,a wyisze dawki wywotu jq halucynacje, drgawki i depresje ukladu oddechowego.
Najbardziej znanym i rozpowszechnionym przedstawicieiem tejgrupy narkotyk6w jest benzylopiperazyna (BZP, A2), znana w Szwecjir6wniei pod nazwa t -benzylo-t ,4-diazocykloh eksanu, a takze Legal E [15)(ryc . 1). Wykazuje ona pewn e poc obieristwo strukturalne do amletaminy.Zwiqzek ten zsyntetyzowano po razpierwszy w roku 1944 i pr6bowanostosowac w weterynarii , potem w latach 70. badano go pod katern wlasciwosci antydepresyjnych, nie spelnil on jednak oczek iwari i znalazl siena rynku narkotykowym jako srodekstymulujqcy OUN , pod obny do arntetaminy, od kt6rej jest jednak ok. 10krotnie slabszy [1, 29].
MeOPP
TF M PP
Przy badaniu mater ialu biologicznego na obecnosc N-benzylopipera zyny trzeba pamietac, ze jest onajednym z metabolit6w antydepresyjnego leku piberaliny (1-(benzylo)-4-(2-p lrydynyl oka rbonyI0)-pipe raz y-
10 PROBLEMY KRYMINAUSTYKI 249/05
Rye. 2. Przemiany N·benzylopiperazyny (SZP) U szczura i cztowe kaFig. 2. Proposed scheme for the me tabolism of BZP in rats and humans
10- I { }-CH,-NH-CH,-CH,-NH,~ n CH,- NH' i
GZ) loami~!.......-J :S-benZ)loet) lenodi aminll
.~ -:E/\ I 0-/\HN NH .. ~ n CH;-N'--!NH
P;,,,!'.. I HZP
-: ~.HO-0-/\ b-/\HO ~ n CH;-NJ H~ n CH;-N'--!NH
1-t-hydr oksy- 8 Z P 3-bJdrok!i)o- B Z P i
~. ./B"'~2::~Q:
empalog enne oraz uczucie zrneczenia [6). Po dawce 75-105 mg pojawiasie wiele objawow niepozad anychjak odc zyny skorne, biegunka, hipertonia, tachykardia, mdlosci i wymioly. W USA wzrosl popul amosciTFMPP w srodowiskach mlodzieiyuczestniczqcej w tzw. raving partiesprzyczynil sle do podjecia przezDEA 20 wrzesnia 2002 r. decyzjio objeciu narkotyku kontrola (Schedule I). TFMPP jest dostepna przezInternet, gdzie sprzedawana jest jakosubstytut MDMA lub po prostu jakoMDMA. W Zurych u zan otowanosmiertelne zatrucie mlodej kobiety,ktora zaiyla jednoczesnie TFMPPiMDMA.
TFMPP bywa stosowana w poslacimieszaniny z N·benzylopi razynq(BZP) w proporcji 1:2. Wyst'i'pujeglownie w lormie labletek 0 zawartosci200 lub 500 mg mieszaniny pod nazwami "Combo" i "Exodus" lub jako ecstasy. Przyjmujqcy ten preparat odczu-
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 249105
wali la le ciepla przeplywajqce przezciato, doswiad czali uczucia eutoni, fagodnych halucynacji wzrokowych, podobnie jak po przyjeclu meskaliny lubma/ych dawek LSD, doznawali stanuuspokojenia, ale rowniez wielu nieprzyjemnych i groinych objawow niepozadanych, takich jak oczoplas,szczekoscisk, rndtoscl, wymioly, hipertonia, uporczywe bole glowy, objawygrypopodobne , sztywnosc karku, psychozy i trwajqCY wiele dni kac [22].Trzeba wspornniec, ze TFMPP jesljednym z rnetabontow leku przeciwbolowego - antrafeniny [24).
Niektorzy narkoman i stosuja narkotyki zmodyfikowane z grupy piperazyn razem z kwasem y-hydroksymaslowym (GHB), co na poczatku ,zanim ujawniq sle wyraine efektyGHB , moie wywolywae bardzo zloiony i mylqcy obraz kliniczny. BZPi TFMPP mogq rowniaz powodowacpodrainienie skory i blon sluzowych,a u osob, ktore wdychajq narkotyki
w postaci proszku - zapalenie slu zowki nosa, gardla i tchawicy.
W Szwajcarii zmarla osoba , ktoraprzyjela 2 lablelki BZP i 1 tabletkeMDMA oraz wypila w ciqgu 15 godzin10 lit row wody. Srnierc nastapitaw wyniku hiponatremii i obrzeku rnozgu . Nie ustalono jednak, jaka roleodegral w tym przypadku BZP [15] .
BZP i TFMPP, legalnie produkowane w Indiach , mogq bye zamawiane przez Internet, a w Europ iei w Wielkiej Brytanii sa sprzedawanejako lani i bezpieczny substytul amfetam iny: 1 9 BZP kosztuje 0,4 do l.,a TFMPP - 4,5 dol. W USA niestwierdzono ectad nielega lnej produkcji tych narkotykow,
Aeakcjq producentow na zakazsprzedaiy i dystrybucji TFMPP bytewprowadzenie na rynek niepodlegajqcego kontrol i analogu slrukturalnego lego narkolyku 1-(3-chlorofenylo)-piperazyny znanej pod akronimem3-CPP lub mCPP (ryc. 1). Wywolywane przez ten zwiqzek elekty sa Iagodn iejsze i dlatego znajduje on wielu nab ywcow, Przewiduje sle, zewkrotce bedzle dostepny na rynkueurope jsk im. MCPP tworzy si'i' w wyniku przemian metabolicznych lekowprzeciwdepresyjnych: enziprazo lu,l razo don u i nefaz odo nu, a lakiesrodka przec iwboloweq o rnepiprazolu [4).
Oprocz BZP, TFMPP i mCPPzsyntetyzowano i wprowadzono narynek narkotykowy jeszcze dwa narkotyki zmodyfikowane - pochodne piperazyny [121:
• 1-(3,4-metylenodioksybenzylo) -piperazyne (MDBP) (ryc. 1),
• 1-(4-meloksylenylo)-piperazyn'i'(MeOPP) .
Tym ostatnim akronimem oznaczasle wszyst kie trzy izomery MeOPP,a wiec poza izomerem para, takze izomer meta, czyli 1-(3-metoksyfenylo)piperazyne oraz izomer orto, l j. 1-(2-metoksyfenylo) piperazyne [23J. lzomer orto bywa niekiedy oznaczanyskrotern OMPP, ale nie jest to ogolnieprzyjete. Trzeba parnietac 0 tym, ze towlasnie izomer orto powslaje w wyniku przemian metabo licznych leku hipolensyjnego - urapidilu i przeciwpsychotycznego - milipertyny.
11
koksylowych (np. PMA, DMA, TMA,PMMA, DOM i DOET), pMniej ukladudioksymetylenowego (np. MDA,MDMA, MDEA) i wreszcie wydluienietancucha bocznego (np. BDB, MBDB)[28J . Przy otrzymywan iu analog6wstrukturalnych pirolidynopropiofenonur6wniei wprowadzono do plerscienia
°1/ CH.c......H/ 3, ~ C
H,C I N1
'0 .& 0MD PPP
Rye. 3. Narkolyki zmodyfikowane pochodne pirolidyny: PPP - a -pirolidynopropiofenon;PPP - 4'-melylo-a-piroJidynopropiofenon; MOPPP - 4'·metoksy-(t -pirolidynopropiofenon;MDPPP - 3',4'-metylenodioksy-(t-pirolidynopropiofenon; MPHP - 4'-metylo-a-pirolidynoheksanofenon.Fig. 3. Pyrrolidine-Iike compounds-designer drugsof abuse: PPP - a-pyrrolidinopropiophenone;MPPP - 4'-methyl-a-pyrrollidinopropiophenone;MOPPP - 4'·mefhoxy-u -pyrrolidinopropiophenone;MOPPP - 3',4 '-methylenedioxy-a-pyrrofidinopropiophenone:MPH? - 4'-methyl-a-pyr(olidinohexanophenone
boratoria, podobnym do tego, jaki wystepuje w grupie narkotyk6w zmodyfikowanych wywodzacych sie z amfetaminy i metamfetaminy [8]. Przypomnijmy, ze narkotyki zmodyfikowanewywodzace sie z amfetamin otrzymywano poprzez wprowadzenie do pierscienia najpierw grup alkilowych i al-
Zwiazki zawierajace plerscien pirolidynowy stanowia grup", nowychsyntetycznych narkotyk6w, kt6rew ci'lgu kilku ostatnich lat pojawity siena narkotykowym rynku Europy. Ichstruktura wykazuje pewne podobienstwo do leku harnujaceqo laknienie amfepramonu, leku przeciwdepresyjnego bupropionu, a takze narkotyk6w: katinonu i metkatinonu. Do grupy tej naleiy a -pirolidynopropiofenon(PPP) oraz jego cztery analogi strukturalne (ryc. 3):
· 4'-metylo-a- pirolidynopropiofenon (MPPP) [9, 21J,
• 4'-metoksy-a- pirolidynopropiofenon (MOPPP),
·3',4'- metylenodioksy-a- piro lidynopropiofenon (MDPPP),
· 4'-metylo-a- pirolidynoheksanofenon (MPHP).
Por6wnanie budowy tych zwiazk6w prowadzi do wniosku, ze mamydo czynienia ze schematem projektowania i modyfikowania struktury nowych zwiazkow przez nielegalne la-
Pochodne pirolidyny
" " "j)Cy CH, H0)C(CyCH, CH,oX)Cy CH,
I Hydroks)'lacja I N Metoks)lacja IN ·.&0 · '&ONHO'&O HO HO
Dezaminacjanksydatvwna
Demeryl acj a
De.zaminacjaoks ydatywna
" "Dezaminacja ,{YCy CH3 CyCHoks)dat)wna I I "'0::::: 0 -==="'-----+.' ('f 3
CH O .& ~. / 03 HO ~~
~~,.~~1S
" "HoX)cyCH, CH,oX)cyCH,I Meteksylacja I
.& 0 ..& 0HO HO
Rye . 4. Przem iany MO PPP W organizmie szczuraFig. 4. Proposed scheme for the metabolism of MOP?? in rats
12 PROBLEMY KRYMINA LISTYK I 249/05
ETONITAZEN
i .riarkotyk rekreacyjny", jesl bardzoniefortunny i niebezpieczny, gdyz sugeruje, ze chodzi 0 nieszkodliwq substancje, kt6ra poprawia nastroj i utatwia efektywny wypoczynek, podczasgdy w rzeczywlstosci mamy do czynienia z wysoce toksycznym narkotykiem.
Foxy nie uzyskal takiej popularnosci jak ecstasy i GHB , jednak do lutego 2003 r. odnotowano jego obecnose w 12 stanach Ameryki P61nocnej i na podstawie danych zostal4 kwietnia 2003 r. (wraz z irma pochodna lryplaminy a-metylotryptamina, AMT) zaliczony przez DEA dogrupy I zwiqzk6w prawnie kontrolowanych. 5-MeO-DIPT jest zwykleprzyjmowany doustnie, wdychany
KLONITAZEN
w postaci proszku lub palony. Wywoluje stan splatania, niepok6j ruchowy,pobudzenie, tachykardie, nadcisnienie, obfile poty i kloniczne drgawkirnlesni, nerwice lekowa, bezsennosci halucynacje sluchowe, wzrokowei erotyczne oraz rozszerzenie i renic.Czesto wystepuia rowniez mdlosci ,wymioty i biegunki. Shulgin i Carter[16] oraz Shulgin i Shulgin [17] opisaIi efekty podawania roznych dawek5-MeO-DIPT grupie 20 os6b. Wyrazne efekty pojaw ialy sie po dawkach6-10 mg, przy czym najwieksze ichnasilenie wystepowalo po uplywie1-1,5 godziny po przyjeclu preparatu. Ulrzymywaly sie one przez okolo2 godziny i zanikaly po 6 godzinach.W czasie dzialania narkotyku pacjen -
NITAZEN
trobenzimidazol) , pojawit sie w roku1998 na nielegalnym rynku w Moskwie, ale wczesrue] byl dostepnyw Niemczech [5] (ryc. 5). Nalezy ondo narkotyk6w zmodyfikowanychz grupy 2-benzyI0-5-nitrobenzimidazoli, do kt6rej zaliczamy rownleznilazen (1-(N,N-dietyloaminoetylo)-2-benzyI0-5-nitro-benzimidazol) orazklonitazen (clonitazene), czyli 2p -chlorobenzyI0-1-dielyloaminoetyto-s-nttrooenzlrnldazol (ryc. 5) .Wszystkie one sa w USA objete kentrola i zaliczone do grupy I.
Etonitazen jesl produkowany ruelegalnie i rozprowadzany w postacibialego lub zoltaweqo proszku, kt6rego uzywa sie do palenia. Dziala przeciwbolowo 1000-1500 razy silniej niz
Rye. 5. Narkotyk i zmodyfikowane pochodne benzimidazoluFig. 5. 5-nitrobenzimidazo/e-/ike compounds - designer drugs of abuse
morlina. Sorokin i wsp. [19] om6wiliwykrywanie i identyflkacje etonitazenu za pornoca roznych metod analitycznych: chromatografii cienkowarstwowej (TLC) , chromatografii gazewej (GC), spektrometrii mas (MS)i spektrometrii w podczerwieni (IR).
Nowe syntetyczne narkotyki- pochodne tryptaminy
5-metoksy-N ,N-d iizopropylotryptamina (5-MeO-DIPT, Foxy, Foxy-Methoxy) (ryc. 6) pojawil sie na rynku narkotykowym w 1999 r. jako tzw.party-drug, czyli narkotyk imprezowy,a wiec stosowany na spotkaniach towarzyskich [18J. Termin ten, podobnie jak okreslenia .narkotyk klubowy"
najpierw rodnik metylowy (MPPP)i meloksylowy (MOPPP), nastepnieuklad dioksymetylenowy (MDPPP)i wreszcie wydluzono lancuch bocznydo szesclu atom6w w~gla (MPHP) .
Zbadano dose dokladnie metaboiizm pochodnych pirolidyny w organizmie szczura (ryc. 4). W przemianachMOPPP rnozna wyroznic lrzy szlakimetaboliczne. Szlak pierwszy to demetylacja grupy meloksylowej w pozycji 4' piersclenia benzenowegoz ulworzeniem 4'-hydroksy-a-pirolidynopropiofenonu, hydroksylacja sasiedniego w~gla (pozycja 3') , w wyniku kt6rej tworzy sie 3',4 '-dihydroksy-a-pirolidynopropiofenon, a nastepniemeloksylacja grupy hydroksylowejw pozycji 4' , prowadzaca do 3'-hydroksy-4 'metoksy-a-pirolidynopropiofenonu. Szlak drugi to dezaminacjaoksydatywna przy w~glu a laricuchaz utworzeniem grupy ketonowej (karbonylowej) w miejsce pierscienia pirolidynowego. Powslaly melabolit mozenastepnie uleqac reakcjom wystspujacyrn na szlaku pierwszym. Szlaktrzeci stanowi hydroksylacja plerscienia pirolidynowego w pozycji 2" i utlenienie wprowadzonej grupy hydroksy lowej z utworzeniem ukladu laktamowego (4'-meloksy-2"-keto-a-pirolidynopropiofenonu).
Podobnie przebiega metabolizmMDPPP, ale jesl on poprzedzony rozbiciem ukladu 3',4'-dioksymetylenowego z ulworzeniem 3',4'-dihydroksypochodnej. Natomiast metabolizmMPHP biegnie nieco inaczej zewzqledu na obecnosc w czasteczcedtuzszeqo Iancucha, zlozoneqoz szesciu atom6w weqla , kt6ry ulegahydroksylacji. Poza tym rodnik metylowy w pozycji 4' ullenia sie do grupyhydroksymetylenowej i dalej - do grupy karboksylowej . MPHP nie ulegaprawdopodobnie dezaminacji oksydalywnej, gdyz w moczu zwierzat olrzymujqcych ten zwiazek nie znalezionometabolit6w pozbawionych plerscienia pirolidynowego.
Pochodne 5-nitrobenzimidazolu:etonltazen, nitazen i klonitazen
Etonitazen, czyli (1-(N,N-dielyloaminoetylo)-2 -p-etoksybenzyto-s-n i-
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 249/05 13
ci byli pobudzeni, wykazywali trudnado opanowania gadatliwosc, zaburzona percepcje bodzcow sluchowych i wzrokowych oraz halucynacje.U 3 os6b preparat zadzialal jak afrodyzjak.
Meatheral i Sharma [10] opisaliskulki przyjscia przez 21-letniegornezczyzne zakupionej na ulicy tabletki Foxy. Godz ine po przyjeciunarkotyku poczul si~ on bardzo zle ,wyslqpily halucynacje oraz niedowlad n6g. W tym stanie mezczyznatralif do szpilala. Stwierdzono u niego tachykardie (106 uderzeri na minute), cisnienie 122/56 mmHg ,zwiekszona czestosc oddech6w (20na minute). Po kr61kim pobyciew szpitalu objawy te ustqpily. W moczu zeb ranym 4 godziny po przyjeclu narkotyku wykryto 5-MeO-DIPT,produkt jego oksydatywnej dezaminacji - kwas 5-metoksyindolooctowy , s -metokey-rc-taopropvloammei N-t1enek 5-metoksy-N,N-diizopropylotryplaminy (ryc . 6) .
Muller [11] opisala pacjenta, kt6ryzglos il sie do szpltala 2 godziny poprzyjeciu Foxy zakupionego za posrednictwern Internetu . Pacjent bylon niespokojny, pobudzony, mial stuchowe, wzrokowe i erolyczne halucynacje, drgawki kloniczne miesnii cierpiaf na bezsennosc. Efekty Iepojawiajq si~ 20-30 minul po przyje-
ciu i utrzymujq sle od 3 do 6 godzin.Czas utrzymywania si~ efekt6w ametylotryplaminy (a-AMT) po przyjeciu 20 mg tego narkotyku jest znacznie dfuzszy i wynosi 12-24 godzin.
Foxy, podobnie jak ecstasy, jestsilnym agonislq ukladu serotoninergicznego i uszkadza nieodwracalnieneurony seroloninerg iczne , wywolujac objawy neuropsych iatryczne. Synergistycznie z nirn dziala marihuana, GHB i ketamina . Foxy jest zazywany gl6wnie przez naslolatk6wi mlodych doroslych. Jest dost epnyprzez Internet. Doniesiono rowniezo jego nielegalnej produ kcji. Leczenie skul k6w przyjec ia Foxy jest objawowe - skutecz ne Sq benzodiazepiny.
Warto przyporn niec, ze opr6cz Foxy i a-AMT na rynku narkotykowymwystepuia od dawna nastepujace halucynogenne pochodne tryptaminy:
• psyl ocybina (4-fosforyloksy-N,N-dimelylotrypt amina) i psylocyna (4-hydroksy-N,N-dimetylotryptamina) izo lowane z grzybk6w Psi/ocibe mexicana,
• bufotenina (5-hydroksy-,N,N-dimetylolryptamina) wystepuiacaw lisciach i nasionach roslinyPiptadenia peregrina i gruczolach sk6ry ropuch y,
• a-etylotryptamina (AET) ,
• dietylotryplamina (DET),• dimetylotryptamina (DMT),• 5-meloksy-N -metylo-N-izop ro
pylotryptamina (5MeO-MiPT),·5-metoksy-N ,N-dimetylolrypta
mina (5-MeO-DMT).Palenie tego ostatniego zwiazku
wywofuje nalychmiastowy efekl,przenoszac biorce, wg jego okreste nia, "jak wystrzal z alomowej armatywinny wym iar".
2C-' (2,5-dimetoksy-4-jodotenetylamina) i 2C-E (2,5-d imetoksy-4-ety lot enetylaml na)
2C-I jest to nowy narkotyk zmodyfikowany 0 wtasciwosciach posrednich miedzy MDMA i LSD nazywanyecstasy przysz losci , W kwietniu 2002roku pojawil sle na narkotykowymrynku w Danii, a takze w Torontow Kanadzie i w Milwaukee w USA.We wszystkich przypadkach byly tobiale tabletk i 0 srednicy 6 mm i grubosci 2,7 mm, z logo w postaci malejlitery "i".
Pod wzqledem budowy chemicznej 2C-1 jest ba rdzo podobny do2C-B (2,5-dimeloksybromofenety laminy), roznl sie jedynie obecnosciajodu zamiast bromu, ale wywolujeniece odmie nne efekty, kt6re pojawiaiq sie wprawdzie p6iniej niz po2C-B, ale sa silniejsze [3]. Jesli wiec2C-1 jest sprzedawany jako 2C-B, zachodzi obawa przedawkowania, lakjak w przypadku PMA i ecstasy. Jegointernetowa cena wynosi 299 dol. za1 g.
The Iowa Criminalistics Laboratoryw Des Moines otrzymato ostalnio dobadania proszek przypominajqcy wyglqdem meskaline, kt6ry policja skontiskowafa wraz z innymi narkotykami.Ana liza przep rowadzona metodaGC /MS wykazala, ze jest to 2,5-dimeloksy-4-etylofenetylamina (2C-E)- analog struktura lny 2C-1 [7J.
BIBLIOGRAFIA
Rye. 6. Metabo lizm 5-metoksy-N,N-diizopropylotryptam iny (S-MeO-OIPT) :1. 5-metoksy-N-izopropylotryptamina; 2. N-Ilenek S-metoksy-N,N -diizopropylolryplaminy3. Kwas S-meloksyindolooctowyFig . 6. Proposed scheme for the me tabo lism of 5-methoxy-N,N-dlisopropyltryp tamine (5-MeO-DlPT):1. S-methoxy-N-isopropyftryptamine; 2. 5-m ethoxy- N,N-diisopropyltryptamine-N' ·oxide;3. s -memoxy-tnaote-ecetc acid
14
1. Balmelli C., Kupferschmid t H.,
Reutsch K., Schneemann M.: Fatal bra
in oedema after ingestion of ecstasy and
benzylpiperazine, .Dtsch, Med. Wochensch.", 2000, 126, s. 809.
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 249/05
2. Baumann M.H., Clark R.O., Bu
dzynski A.G., Partilla J .S., Blough B.E .,
Ro th man A.B. : Effects 01 "legal )(" pIpe
razine ana logs on dopamine and seroto
nin release in rat brain, "Ann., NY Acad.
Sci.", 2004,1025, s. 189.
3. Carmo H., de Boer D., Remiao E ,
Carvalho F., dos Reys L.A., de Lourdes
Bastos M.: Metabolism of the designer
drug 4-bromo-2,5 -dimethoxyphenethylam
ine (2C·S) in mice after acute administra
tion, "J. Chromatogr. B.", 2004, 811, s. 143.
4. de Boer D., Bosman l. J., Hidvegi
E., Manzoni C., Benko A.A., dos Reys
L.J., Moes A.A.: Piperazine-like compo
unds: a new group of designer drug-of·
-abuse on the European market, "Foren
sic Sci. Int .", 2001 , 121, s. 47.
5. Gomez T. H., Meisch A.A.: Direct
relation between etonilazene dose and
response rate: responding under a single
FI per session, .Pharmacol. Biochern. Be
hav .", 2004, 79, s. 261.
6. Hernandez E.J., Williams P.A. ,
Dudek F.E.: Effects 01 Iluoxe tine and
TFM PP on spontaneous seizures in rats
with pilocarpine - induced epilepsy, . Epilepsia", 2002 , 43, s. 1337.
7. Intelligence Brief. 2,5-dimethoxy-4·
ethylphenethylamine (2C· E) capsules in
Bettendorf, Iowa, "Microgram Bulletin",
2005, 38 , s. 59.
B. Maurer H.H., Kraemer T., Springer
D., Staack R.E: Chemistry, pharmacolo
gy, toxicology and hepatic metabolism of
designer drugs of the amphetamine (EC
stasy). piperazine and pyrrolidinopheno
ne types; a Synopsis, .Ther. Drug. Ma
nit .", 2004, 26, s. 127.
9. Maurer H.H.: Mass Spectra of Se
lect Benzyl- and Phenyl-Piperazine Desi
ger Drugs, "Microgram J.", 2005 , 2, s. 22.
10. Meatherall R., Sharma P.: Foxy,
a Designer Tryptamine Hallucinogen, ..JAna l. Toxicol .", 2003, 27, s. 313.
11. Muller A.A. : New Drugs of Abuse
Update: Foxy Methoxy, "J. Emerg. Nur
sing", 2004, 30, s. 507.
12. Peters F., Schaefer S., Staack A.,
Kraemer T., Maurer H.: Screening for va
lidated quantification of amphetamines
and of amphetamine- and piperazine
-derived designed drugs in human blood
plasma by gas chromatography/mass
spectrometry. "J. Mass. Spectrom.",
2003, 38, s. 659.
PROBLE MY KRYMINALISTYKI 249/05
13. Pickard G.E., Rea M.A.: TFMPP,
a 5HT1 B receptor agonist, inhibits light
-induced phase shifts of the circadian ac
tivity rhythm and c-tos expression in the
mouse suprachiasmatic nucleus, ..Neuro
sci. Lett.", 1977, 231, s. 95.
14. Rosner P., Quednow B., Girrese r
U., Junge T.: Isomeric fluoro-methoxy-p
henylalkylamines: A new series of con
trolled-substance analogues (designer
drugs), "Forensic Sci. Internat.", 2005 ,148, s. 143.
15. Selected Inteligence Brief. BZP
and TFMPP: Chem ica ls Used to Mimic
MDMA 's Effects, "Microgram", 2002 , 35,
s. 123.
16. Shu lgin A.T., Carter M.: N,N·di is·
opropyltryptamine (DIPT) and 5·methoxy
N,N'd iisopropyltryptamine (5-MeO-Dlpn,
two orally active tryptamine analogs with
eNS activity, .Commun. Psychopharrna
col .", 1980, 4, s. 363.
17. Shulgi n A.T., Shulgin A.: TINKAL
(Tryptamines I Have Known and Loved)
the Continuation, Transform Press, Ber
keley, CA, 1977, s. 527.
18. smolinske 5 ., Rastogi R.,
Schenkel S.: Foxy Methoxy: a new drug
of abuse, ..J. Toxicol, Clin. Tox ico l,". 2003 ,
41, s. 641.
19. Sorokin 5. , Pon kratov K.V. ,
Drozdov M.A.: Etonizene Encountered in
Moscow, "Microgram", 1999 , 32 , s. 239 .
20 . Springer D., Peters F.T., Fritschi
G., Maurer H.H.: Studies on the metabo
lism and toxicological detection of the
new designer drug 4'-methyl-a-pyrrolidi
nopropiophenone in urine using gas chro
matography-mass spectrometry, "J. Chro
matogr. B.", 2002 , 773, s. 25.
2 1. Springer D., Staack R.F., Paul
L.D., Kraemer T., Maurer H.H.: Identifi
cation of cytochrome P450 enzymes in
volved in the metabolism of 4'-methoxy
-alfa-pyrrolidinopropiophenone (MO PPP) ,
a designer drug, in human liver rnicroso
rnes, . Xenobiottca", 2003, 33 , s . 989 .
22 . Staack R.F., Fritschl G., Maurer
H.H.: New designer drug 1-(3-trif luorom
ethylphenyl) piperazine (TFM PP): gas
chromatography/mass spectrometry and
liquid chromatography/mass spectrome
try studies on its phase I and II metabo
lism and on its toxicological detection in
rat urine, "J. Mass Spectrom.", 2003, 38,
s. 971.
23. Staack R.F., Maurer H.H. : Toxico·
logical detection of the new designer drug
t-ta-methoxyphenyh-plperazine and its
metabolites in urine and differentiation
from an intake of structurally related medicaments using gas-chromatography
mass spectrometry, "J. Chromatogr. B·
Analyl . Technol. Biomed Life Sci.", 2003 ,
798, s. 333 .
24. Staack R.F., Pau l L.D., Springer
D., Kraemer T., Maurer H.H.: Cytochro
me P450 dependen t metabolism 01 the
new designer drug 1-(3-trifluoromethy
Ipheny l) piperazine (TMF PP). In vivo stu'
dies in Wistar and Dark Agouti rats as
well as in vitro studies in human liver mi
crosomes, .Biochem. PharmacoL", 2004 ,
67, s. 235 .
25 . Staack R.F., Fritsch i G., Maurer
H.H.: Studies on the metabolism and to
xicological detection of the new designer
drug N-benzylpiperazine in urine using
gas chromatography-mass spectrometry,
"J. Chromatogr. B.", 2002, 773, s. 35.
26. Szukalski B., B/achut D., Bykas
-Strekowska M.: Narko tyki zmodyliko
wane zawierajqce starke, przygotowanie
do druku.
27 . Szu ka lskl B.: Kwas gamma·hy·
droksymaslowy j jego analogi struktural
ne, "Problemy Kryminal istyki", 2005 , 247,
s.10.
28 . Szukalski B.: Narkotyki zmodyfi
kowane. CZfi!SCI. Zwiqzki amfetaminopo
dobne, "Problemy Kryminalistyki", 2004 ,
243, s. 27 .
29. Wikstrom M., Holmgren P., Ahl
ner J.: A2 (N·Benzy lpiperazine) a New
Drug of Abuse in Sweden, "J. Anal. Toxi
col.", 2004 , 28, s. 67.
Czytelniku,
zapraszamy
do publikowania
swoich prac
na lamach naszych
czasopism
15