Pocket GuidePocket Guide ฉบับภาษาไทย...Pocket GuidePocket Guide ฉบ บภาษาไทย ฉบ บภาษาไทย ได ร บอน ญาตอย

Pocket Guide ฉบบภาษาไทยPocket Guide ฉบบภาษาไทย

�

ไดรบอนญาตอยางเปนทางการ จาก EP3OS

chairperson: Professor Dr. Wystke Fokkens ให สมาคมแพทยโรคจมก (ไทย) และ รศ.นพ.พงศกร ตนตลปกร เปนผแปลและเรยบเรยง

�

สารบญ หนา

วตถประสงค และความมงหมาย 4

คำจำกดความทางคลนกของโรคไซนสอกเสบเฉยบพลน และเรอรงทม และไมมรดสดวงจมก 5

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบแนวทางการรกษาไซนสอกเสบเฉยบพลนในผใหญ 8

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเฉยบพลนในผใหญจากหลกฐานเชงประจกษ สำหรบการรกษาแบบปฐมภม และแพทยทไมใชโสต ศอ นาสกแพทย 9

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบแนวทางการรกษาไซนสอกเสบเฉยบพลนในเดก 10

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเฉยบพลนในเดกจากหลกฐานเชงประจกษ สำหรบการรกษาแบบปฐมภม และแพทยทไมใชโสต ศอ นาสกแพทย 11

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบการรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดไมมรดสดวงจมกในผใหญ 12

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงทงชนดมรดสดวงจมก และไมมรดสดวงจมก ในผใหญจากหลกฐานเชงประจกษ สำหรบการรกษาแบบปฐมภม และแพทย ทไมใชโสต ศอ นาสกแพทย 13

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบแนวทางการรกษาไซนสอกเสบเรอรง ชนดไมมรดสดวงจมกในผใหญหลงการผาตด 14

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบแนวทางการรกษาไซนสอกเสบเรอรง ชนดมรดสดวงจมกในผใหญหลงการผาตด 14

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดไมมรดสดวงจมก ในผใหญจากหลกฐานเชงประจกษ สำหรบโสต ศอ นาสกแพทย 15

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบการรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดมรดสดวงจมกในผใหญ 16

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดมรดสดวงจมกในผใหญ จากหลกฐานเชงประจกษ สำหรบโสต ศอ นาสกแพทย 17

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบแนวทางการรกษาไซนสอกเสบเรอรงในเดก 18

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงทไมมรดสดวงจมกในเดก จากหลกฐานเชงประจกษ สำหรบโสต ศอนาสกแพทย 19

ReferenceFokkens WJ, Lund VJ, Mullol J, Bachert C, Alobid I, Baroody F, et al. European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps 2012. Rhinol Suppl. 2012 Mar(23):1-298.;

www.rhinologyjournal.com;www.ep3os.org.

�

วตถประสงค และความมงหมาย

ไซนสอกเสบ เปนปญหาสขภาพทสำคญ และเพมมากขน สงผลใหเกดภาระดานการเงนแกสงคมเปนอยางมากเอกสาร

ฉบบกระเปาเลมนเสนอคำแนะนำเกยวกบการวนจฉย และรกษาสำหรบโรคนทอาศยหลกฐานเชงประจกษ

เอกสารฉบบสมบรณทนำมาทำเปนเอกสารฉบบกระเปานมวตถประสงคใหใชเปนการทบทวนขอมลททนสมย สำหรบทงโสต

ศอ นาสกแพทย และแพทยทไมใชโสต ศอ นาสกแพทย รวมทงแพทยปฐมภม โดย :

- ใหความรเกยวกบโรคไซนสอกเสบ และรดสดวงจมกททนสมย

- ใหการทบทวนขอมลจากหลกฐานเชงประจกษ เกยวกบวธการวนจฉย

- ใหการทบทวนขอมลจากหลกฐานเชงประจกษเกยวกบการรกษาเทาทมใชอย

- เสนอการดแลรกษาโรคแบบทละขน (stepwise approach)

- เสนอคำแนะนำเกยวกบคำจำกดความ และการวดผลงานวจยในรปแบบตางๆ

ประเภทของหลกฐาน (Category of Evidence)

Ia : หลกฐานจากการวเคราะหแบบอภมาน (meta-analysis) จากการทดลองแบบควบคมสม (randomized

controlled trials, RCT) หลายชน

Ib : หลกฐานจากการศกษาแบบ RCT อยางนอยหนงชน

IIa : หลกฐานจากการศกษาแบบควบคม อยางนอยหนงชน ทไมไดสม

IIb : หลกฐานจากการศกษาแบบ quasi-experimental study อยางนอยหนงชน

III : หลกฐานจาก non-experimental descriptive studies เชน comparative studies, correlation studies,

case-control studies

IV : หลกฐานจากรายงานของคณะผเชยวชาญหรอความเหน หรอประสบการณทางคลนกของผนาเชอถอในสาขา

ทเกยวของ หรอทงสองอยาง

นำหนกของคำแนะนำ (Strength of Recommendation)

A : ไดโดยตรงจากหลกฐานประเภท I

B : ไดโดยตรงจากหลกฐานประเภท II หรอ ไดจากการขยายความ (extrapolate) จากหลกฐานประเภทท I

C : ไดโดยตรงจากหลกฐานประเภท II หรอ ไดจากการขยายความจากหลกฐานประเภทท I หรอ II

D : ไดโดยตรงจากหลกฐานประเภท II หรอ ไดจากการขยายความจากหลกฐานประเภทท I หรอ II หรอ III

�

คำจำกดความทางคลนกของโรคไซนสอกเสบเฉยบพลน และเรอรงทม และไมมรดสดวงจมก

ไซนสอกเสบ (Rhinosinusitis) : คำจำกดความในผปวยผไหญ - หมายถงการอกเสบของจมกและโพรงอากาศขางจมก

(ไซนส) ทมอาการตางๆเหลาน มากกวาหรอเทากบสองอาการโดยหนงอาการตองเปนอาการในขอ 1 หรอ ขอ 2 ไดแก

1) อาการคดจมก/แนนจมก

2) นำมกไหล/มกไหลลงคอ

3) ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา

4) ความสามารถในการรบกลนลดลงหรอสญเสยไป

และ รวมกบ การตรวจในโพรงจมกโดยใชกลองสอง (Endoscopy) พบ รดสดวงจมก และ/หรอ

มกปนหนอง ออกจาก middle meatus และ/หรอ

เยอบ(mucosa)บรเวณmiddle meatus บวมหรออดตน

และ/หรอ การตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร (CT scan) พบ มการหนาตวของเยอบภายใน ostiomeatal complex และ/หรอ ในไซนส

ไซนสอกเสบ (Rhinosinusitis) : คำจำกดความในผปวยเดก - หมายถงการอกเสบของจมกและไซนส ทมอาการตางๆ

เหลาน มากกวาหรอเทากบสองอาการโดยหนงอาการตองเปนอาการในขอ 1 หรอ ขอ 2 ไดแก

1) อาการคดจมก/แนนจมก

2) นำมกไหล/มกไหลลงคอ

3) ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา

4) อาการไอ และ รวมกบการตรวจในโพรงจมกโดยใชกลองสอง (Endoscopy) พบ รดสดวงจมก และ/หรอ

มกปนหนองออก จาก middle meatus และ/หรอ

เยอบบรเวณmiddle meatus บวมหรออดตน

และ/หรอ การตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร พบ มการหนาตวของเยอบภายใน ostiomeatal complex และ/หรอ ในไซนส

ระยะเวลาของการเปนโรค ไซนสอกเสบเฉยบพลน (Acute Rhinosinusitis)

ไซนสอกเสบทมอาการนอยกวา 12 สปดาห

โดยอาการตงแตเรมเปนจนหายนน

ตองหายสนท

ไซนสอกเสบเรอรง (Chronic Rhinosinusitis)

ไซนสอกเสบทมอาการเทากบหรอมากกวา 12 สปดาห

โดยอาการไมมการหายสนท

(อาจเกดมอาการกำเรบขนไดดวย)

�

ในการประเมนความรนแรงโดยรวม ผปวยจะระบโดยใช Visual Analogue Scale (VAS) ตอคำถาม ดงน

อาการของโรคไซนสอกเสบทำใหทานลำบากเทาใด

ไมลำบากเลย 10ซม. ลำบากมากทสด

ระดบความรนแรงของอาการไซนสอกเสบในผใหญและเดก สามารถแบงไดเปนสามระดบ คอ ระดบนอย ปานกลาง และมาก ขนกบระดบความรนแรงโดยรวมทใช VAS ตงแต 0-10 ซม. อาการนอย (mild) = VAS 0-3 อาการปานกลาง (moderate) = VAS > 3-7

อาการมาก (severe) = VAS > 7-10

ไซนสอกเสบเฉยบพลนในผใหญ (Acute Rhinosinusitis, ARS, in adults) หมายถงการอกเสบของจมกและไซนส ทมอาการตางๆเหลาน มากกวาหรอเทากบสองอาการเกดขนอยางเฉยบพลน ไดแก 1) อาการคดจมก/แนนจมก 2) นำมกไหล/มกไหลลงคอ 3) ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา 4) การรบกลนลดลงหรอสญเสยไป เปนระยะเวลา < 12 สปดาห

โดยมชวงทไมมอาการเลย และอาจมอาการเกดเปนซำ ทราบไดจากการซกถามทางโทรศพท หรอซกถามโดยตรง

ไซนสอกเสบเฉยบพลนในเดก (Acute Rhinosinusitis, ARS, in children) หมายถงการอกเสบของจมกและไซนส ทมอาการตางๆเหลาน มากกวาหรอเทากบสองอาการเกดขนอยางเฉยบพลน ไดแก อาการคดจมก/แนนจมก หรอ นำมกเปลยนสไป หรอ อาการไอ (ทงกลางวน และกลางคน) เปนระยะเวลา < 12 สปดาห

โดย มชวงทไมมอาการเลย (symptom free intervals) และอาจมอาการเกดเปนซำ (recurrent) ทราบไดจากการ ซกถามทางโทรศพท หรอซกถามโดยตรง

ควรมคำถามเกยวกบอาการภมแพรวมดวย เชน อาการจาม นำมกใสๆ ไหล อาการคนจมก อาการคนตา/นำตาไหล ARS อาจเกดขนมากกวาหนงครงในชวงเวลาหนง ซงมกแสดงวาเปนกครงตอป แตตองมระยะทอาการหายสนทใน แตละครงทเปน จงจะยนยนไดวาเปน recurrent ARS จรง

ไซนสอกเสบเฉยบพลนจากไวรส/จากไขหวด (acute viral rhinosinusitis/common cold) หมายถง อาการ ทเปนนอยกวา 10 วน

ไซนสอกเสบหลงจากตดเชอไวรส (acute post-viral rhinosinusitis) หมายถง การทผปวยมอาการเพมมากขน หลงจากเปนมา 5 วน หรอ มอาการทเปนตอเนองนานกวา 10 วน แตนอยกวา 12 สปดาห

ไซนสอกเสบเฉยบพลน

�

คำจำกดความของไซนสอกเสบเฉยบพลน


Acute bacterial rhinosinusitis : ABRSนาสงสยวาไซนสอกเสบเฉยบพลนเกดจากแบคทเรย ในกรณทมอาการ/อาการแสดง ตอไปน อยางนอย 3 อยางขนไปคอ นำมกเปลยนส (มกเปนมากขางเดยว - unilateral predominance) และมหนองในโพรงจมก มอาการปวดเฉพาะทรนแรงโดยอาการปวดนน เปนมากขางเดยว ไข (สงกวา 38 องศาเซลเซยส) ระดบ Erythrocyte sedimentation rate (ESR)/C-reactive protein(CRP) ในเลอดสง

“Double sickening” อาการไซนสแยลงหลงจากชวงแรกทมอาการทเลาแลว

คำจำกดความไซนสอกเสบเรอรง (ชนดมรดสดวงหรอไมมรดสดวงจมก) ในผไหญ (Chronic Rhinosinusitis with or without nasal polyp in adults)มอาการตางๆ ตอไปน มากกวาหรอเทากบสองอาการโดยหนงอาการตองเปนอาการคด/แนนจมก หรอ นำมกไหล/มกไหลลงคอ อาจมอาการปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา การรบกลนลดลงหรอสญเสยไป ระยะเวลาทมอาการ 12 สปดาห การซกถามอาการนน สามารถทำไดจากการซกถามโดยตรง หรอซกถามทางโทรศพท ควรมคำถามเกยวกบอาการภมแพรวมดวย เชน อาการจาม นำมกใสๆ ไหล อาการคนจมก อาการคนตา/นำตาไหล

ไซนสอกเสบเรอรงชนดทมรดสดวงจมก (Chronic Rhinosinusitis with nasal polyp : CRSwNP) หมายถง ไซนสอกเสบเรอรงตามคำจำกดความขางตน รวมกบ การตรวจในโพรงจมกโดยใชกลองสองพบรดสดวงจมกท middle meatus ในโพรงจมกทงสองขาง

ไซนสอกเสบเรอรงชนดไมมรดสดวงจมก (Chronic Rhinosinusitis without nasal polyp : CRSsNP) หมายถง ไซนสอกเสบเรอรงตามคำจำกดความขางตน รวมกบ การตรวจในโพรงจมกไมเหนรดสดวงจมกใน middle meatus ซงถา จำเปนอาจตรวจหลงใชยาพนจมกชนดหดหลอดเลอด (decongestant) เพอใหเหนโครงสรางในจมกไดชดเจนมากขน

คำจำกดความ ดงกลาว ไดรวมไซนสอกเสบเรอรงทม-polypoid change ในไซนสและใน middle meatus ดวย แต ไมรวมถง polypoid change ในโพรงจมก

อาการเพมขนหลงจากเปนมา 5 วน หรอ มอาการทเปนคงทนานกวา 10 วน แตนอยกวา 12 สปดาห

�

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบแนวทางการรกษาไซนสอกเสบเฉยบพลนในผใหญ

การรกษา ระดบหลกฐาน ระดบคำแนะนำ ความตรงกบกรณ(Relevance)ยาปฏชวนะ Ia A ใช : ในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลนจากแบคทเรย

ยาพนจมกสเตยรอยด Ia A ใช : สวนมากในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลน หลงจากไวรส

ยาปฏชวนะรวมกบ ยาพนจมกเสตยรอยด Ia A ใช : ในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลนจากแบคทเรย

ยาปฏชวนะรวมกบ สเตยรอยดชนดกน Ia A ใช : ในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลนจากแบคทเรย

การลางจมกดวยนำเกลอ Ia A ใช

ยาผสมของยาตาน Ia A ใช : ในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลนจากไวรส ฮสทามน ยาแกปวด และยาลดอาการคดจมก

Ipratropium bromide Ia A ในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลนจากไวรส

Probiotics Ia A เพอปองกนไซนสอกเสบเฉยบพลนจากไวรส

Zinc Ia C ไมใช

วตามนซ Ia C ไมใช

Echinacea Ia C ไมใช

สมนไพร (Pelargonium Ib A ใช : ในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลนจากไวรส sidoides, Myrtol) และหลงจากไขหวด

แอสไพรน /NSAID’s Ib A ใช : ในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลนจากไวรส และหลงจากไขหวด

พาราเซตามอล Ib A ใช : ในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลนจากไวรส และหลงจากไขหวด

ยาตานฮสทามนชนดกน ในกรณเปนโรคภมแพ Ib (1 การศกษา) B ไมใช

การอบจมกดวยไอนำ Ia (-)$ A (-)** ไมใช

Cromoglycate Ib (-)* A (-) ไมใช

ยาลดอาการคดจมก ไมมขอมลถาใช D ไมใช เปนยาเดยว

ยาละลายมก ไมมขอมล D ไมใช

*Ib (-) : การศกษาทม negative outcome $Ia (-) : ระดบหลกฐานขน Ia ทบงวาการรกษาไมไดผล **A (-) : ระดบคำแนะนำวาไมควรใช


�


แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเฉยบพลนในผใหญจากหลกฐานเชงประจกษ (Evidence-based management scheme for adult with acute rhinosinusitis) สำหรบการรกษาแบบปฐมภม และแพทยทไมใชโสต ศอ นาสกแพทย

การวนจฉย วนจฉยโดยใชอาการ (symptom-based), ไมจำเปนตองใชการสงตรวจทางรงส (ไมแนะนำใหใชการถายภาพ รงสธรรมดา, plain X-ray) ระยะเวลาทมอาการ < 12 สปดาหมอาการตางๆเหลาน มากกวาหรอเทากบสองอาการ เกดขนอยางเฉยบพลน ไดแก 1) อาการคดจมก/แนนจมก 2) นำมกไหล/มกไหลลงคอ 3) ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา 4) การรบกลนลดลงหรอสญเสยไป โดยมชวงทไมมอาการเลย และอาจมอาการเกดเปนซำ ทราบไดจากการซกถามทางโทรศพท หรอซกถามโดยตรง การตรวจในโพรงจมก อาจพบ เยอบบวม แดง มหนอง ไมแนะนำใหสงตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร ยกเวนในกรณท อาการรนแรงมาก เปนผปวยภมคมกนบกพรอง มอาการแสดงของภาวะแทรกซอนถามชวงทไมมอาการเลย เรยกวา เปนไซนสอกเสบแบบเปนซำ (recurrent ARS) ซงการซกถามอาการนน สามารถทำได จากการซกถามโดยตรง หรอซกถามทางโทรศพท

ควรซกถามอาการเกยวกบภมแพดวย เชน อาการจาม นำมกใสๆไหล คนจมก คนตา นำตาไหล

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเฉยบพลนในผใหญสำหรบการรกษาแบบปฐมภม

2 อาการ: หนงในนนควรเปน อาการคดแนนจมก หรอนำมกไหล/มกไหลลงคอ +/- ปวดบรเวณหนาผาก และศรษะ +/- การรบกลนผดปกต ควรตรวจในโพรงจมก ไมแนะนำใหสงตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร

อาการนอยกวา 5 วน หรอดขนหลงจากนน

มอาการคงทมากกวา 10 วน หรอแยลงหลงจากวนท 5

ไขหวด ปานกลาง (หลงจากไขหวด) รนแรง* (ตดเชอ แบคทเรยรวมดวย)

รกษาตามอาการ ยาแกปวด, นำเกลอลางจมก,

ยาลดอาการคดจมก, สมนไพรบางชนด

+ยาพนจมกสเตยรอยด ยาพนจมกสเตยรอยด พจารณาใหยาปฏชวนะ

ไมไดผลหลงการรกษา 10 วนไมไดผลหลงการรกษา 14 วน ไดผลดขนใน 48 ชวโมง ไมไดผลใน 48 ชวโมง

พจารณาสงตอผเชยวชาญ ใหยาตอเนอง เปนเวลา 7-14 วน

สงตอผเชยวชาญ

สงตอทนทในกรณ: – รอบตาบวม แดง – กดเบยดลกตา – เหนภาพซอน - อมพาตกลามเนอตา (opthalmoplegia)– ตามวลง – ปวดศรษะขางเดยวหรอสองขางอยางรนแรง – การบวมทบรเวณหนาผาก - มอาการแสดงของเยอหมสมองอกเสบ หรอ อาการทางระบบประสาท

* = มอาการแสดงตอไปน อยางนอย 3 ขอ – พบหนองในโพรงจมก – มอาการปวดเฉพาะทรนแรง – ไข- อาการไซนสแยลงหลงจาก ชวงแรกทมอาการทเลาแลว

10

พจารณาการวนจฉยอกครงตรวจในโพรงจมกโดยใชกลองสองพจารณาการตรวจเอกซเรยพจารณาการสงตรวจเพาะเชอ

ยาพนจมกสเตยรอยดยาปฏชวนะชนดกน

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบแนวทางการรกษาไซนสอกเสบเฉยบพลนในเดก

การรกษา ระดบหลกฐาน ระดบคำแนะนำ ความตรงกบกรณ(Relevance)

ยาปฏชวนะ Ia A ใช : ในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลนจากแบคทเรย

ยาพนจมกสเตยรอยด Ia A ใช : สวนมาก

ในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลนหลงจากไวรส

ศกษาในผปวยเดกอาย 12 ปและมากกวา

ยาปฏชวนะรวมกบ Ia A ใช : ในกรณไซนสอกเสบเฉยบพลนจากแบคทเรย

ยาพนจมกสเตยรอยด

ยาละลายมก (erdosteine) 1b (-)* A(-)** ไมใช

การลางจมกดวยนำเกลอ IV D ใช

ยาตานฮสทามนชนดกน IV D ไมใช

ยาลดอาการคดจมก IV D ไมใช

*1b (-) : การศกษาทม negative outcome

**A (-) : ระดบคำแนะนำวาไมควรใช


แนวทางการรกษาไซนสอกเสบเฉยบพลนในผใหญและในเดกสำหรบโสต ศอ นาสกแพทย

สงตอจากการรกษาแบบปฐมภม หรอ จากกมารแพทย

อาการปานกลาง ไมดขนหลงการรกษา 14 วน

อาการรนแรง (ไมดขน หลงการรกษา 48 ชวโมง)

มภาวะแทรกซอน

พจารณาใหเขารบการรกษาใน โรงพยาบาลตรวจในโพรงจมกโดยใชกลองสองตรวจเพาะเชอตรวจเอกซเรย

ยาพนจมกสเตยรอยดพจารณายาปฏชวนะชนดฉดทาง หลอดเลอดดำพจารณายาสเตยรอยดชนดกนพจารณาการผาตด

เขารบการรกษาในโรงพยาบาลตรวจในโพรงจมกโดยใชกลองสองตรวจเพาะเชอตรวจเอกซเรย

ยาปฏชวนะชนดฉดทาง หลอดเลอดดำ และ/หรอการผาตด

11


แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเฉยบพลนในเดกจากหลกฐานเชงประจกษ (Evidence-based management scheme for children with acute rhinosinusitis) สำหรบการรกษาแบบปฐมภม และแพทยทไมใชโสต ศอ นาสกแพทย

การวนจฉย มอาการตางๆเหลาน มากกวาหรอเทากบสองอาการเกดขนอยางเฉยบพลนโดยอาการอยางหนง คอ อาการ

คดแนนจมก หรอนำมกไหล/มกไหลลงคอ (anterior/posterior nasal drip) ไดแก

ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา

อาการไอ

อาการแสดง (ถาสามารถตรวจได)

ตรวจในโพรงจมก พบ เยอบบวม แดง หรอมหนอง

ตรวจในปาก พบมกทผนงลำคอดานหลง

ตรวจดฟน เพอหาฟนทผ

แนะนำไมใหใชการสงตรวจทางรงสแบบธรรมดา

และไมแนะนำใหสงตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร ยกเวนในกรณท

อาการรนแรงมาก

เปนผปวยภมคมกนบกพรอง

มอาการแสดงของภาวะแทรกซอน

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเฉยบพลนในผใหญสำหรบการรกษาแบบปฐมภม

2 อาการ: หนงในนนควรเปน อาการคดแนนจมก หรอนำมกเปลยนส +/- ปวดบรเวณหนาผาก, ปวดศรษะ +/- อาการไอ ควรตรวจในโพรงจมก ไมแนะนำใหสงตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร

อาการนอยกวา 5 วน หรอดขน หลงจากนน

มอาการคงทมากกวา 10 วน หรอแยลงหลงจากวนท 5

ไขหวด ปานกลาง (หลงจากไวรส) รนแรง* (ตดเชอ แบคทเรยรวมดวย)

รกษาตามอาการ ยาแกปวด, นำเกลอลางจมก,

ยาลดอาการคดจมก, สมนไพรบางชนด

+ยาพนจมกสเตยรอยด ยาพนจมกสเตยรอยด พจารณาใหยาปฏชวนะ

ไมไดผลภายใน 10 วนไมไดผลหลงการรกษา 14 วน ดขนใน 48 ชวโมง ไมไดผลใน 48 ชวโมง

พจารณาสงตอผเชยวชาญ ใหยาตอเนอง เปนเวลา 7-14 วน

สงตอผเชยวชาญ

สงตอทนทในกรณ: – รอบตาบวม แดง – กดเบยดลกตา – เหนภาพซอน - อมพาตกลามเนอตา (opthalmoplegia)– ตามวลง – ปวดศรษะขางเดยวหรอสองขางอยางรนแรง – การบวมทบรเวณหนาผาก - มอาการแสดงของเยอหมสมองอกเสบ หรอ อาการทางระบบประสาท

* = มอาการแสดงตอไปน อยางนอย 3 ขอ – พบหนองในโพรงจมก – มอาการปวดเฉพาะทรนแรง – ไข – ระดบ ESR/CRP ในเลอดสง- อาการไซนสแยลงหลงจาก ชวงแรกทมอาการนอย

1�

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบการรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดไมมรดสดวงจมกในผใหญ*%

การรกษา ระดบหลกฐาน ระดบคำแนะนำ ความตรงกบกรณ(Relevance)ยาพนจมกสเตยรอยด Ia A ใช


Bacterial lysates (OM-85 BV) Ib A ไมชดเจน

ยาปฏชวนะชนดกน ระยะสน II B ในชวงทมการอกเสบกำเรบ (นอยกวา 4 สปดาห)

ยาปฏชวนะชนดกน ระยะยาว Ib C ใช, โดยเฉพาะอยางยง รายทม (นานกวาหรอเทากบ 12 สปดาห)** ระดบ IgE ในเลอดไมสง

ยาสเตย รอยดชนดกน IV C ไมชดเจน

ยาละลายมก III C ไมใช

Proton pump inhibitors III D ไมใช

ยาลดอาการคดจมก ไมมขอมลในการ D ไมใช ชนดกน/พน ใชแบบเดยว

การหลกเลยงสารกอภมแพ IV D ใช ในผปวยโรคภมแพ

ยาตานฮสทามนชนดกนในกรณ ไมมขอมล D ไมใช ทผปวยมโรคภมแพรวมดวย

สมนไพร ไมมขอมล D ไมใช

Immunotherapy ไมมขอมล D ไมใช

Probiotics Ib(-) A(-) ไมใช

ยาตานเชอรา - ชนดเฉพาะท Ib(-) A(-) ไมใช

ยาตานเชอรา - ชนด systemic ไมมขอมล A(-) ไมใช

ยาปฏชวนะ - ชนดเฉพาะท Ib(-) A(-)$ ไมใช

* มการศกษาบางการศกษาทใชกลมตวอยางเปน ไซนสอกเสบเรอรงชนดมรดสดวงจมกรวมดวย % การกำเรบอยางเฉยบพลน (acute exacerbation) ของไซนสอกเสบเรอรง ใหรกษาเชนเดยวกบไซนสอกเสบเฉยบพลน#Ib (-) : การศกษาทม negative outcome$A (-) : คำแนะนำระดบ A วาไมควรใช**ระดบของหลกฐานในการใช macrolides ในไซนสอกเสบเรอรงชนดไมมรดสดวง เปน Ib, และ นำหนกของคำแนะนำเปนระดบ C, เพราะม การศกษาแบบสมเทยบกบยาหลอก สองการศกษาทใหผลขดแยงกน แตมขอบงชวาไดผลดในผปวยทมระดบ IgE ในเลอดปกต ดงนน คำแนะนำ จงเปนระดบ A ไมมการทดลองแบบ RCT สำหรบยาปฏชวนะชนดอน

ไซนสอกเสบเรอรง

1�

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงทงชนดมรดสดวงจมกและไมมรดสดวงจมกใน ผใหญจากหลกฐานเชงประจกษ (Evidence-based management scheme for adults with chronic rhinosinusitis with or without nasal polyps) สำหรบการรกษาแบบปฐมภม และแพทยทไมใชโสต ศอ นาสกแพทย

การวนจฉย มอาการเปนระยะเวลา ≥ 12 สปดาห มอาการตางๆเหลาน มากกวาหรอเทากบสองอาการ โดยอาการอยางหนงนนตองเปนอาการคดแนนจมก หรอ นำมกไหล/มกไหลลงคอ ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา การรบกลนลดลงหรอสญเสยไป

อาการแสดง (ถาสามารถตรวจได) ตรวจในโพรงจมก ตรวจในปาก อาจพบมกทผนงลำคอดานหลง ตรวจดฟน เพอหาฟนทผ ขอมลทอาจชวยในการวนจฉย ควรซกถามอาการเกยวกบภมแพดวย ถาม ควรสงตรวจทดสอบภมแพดวย

ไมแนะนำใหสงตรวจเอกซเรย (plain x-ray) หรอ เอกซเรยคอมพวเตอร


แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงในผใหญสำหรบการรกษาแบบปฐมภม และแพทยทไมใชโสต ศอ นาสกแพทย

≥2 อาการ: หนงในนนควรเปน อาการคดแนนจมก หรอนำมกไหล/มกไหลลงคอ +/- ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา +/- การรบกลนลดลงหรอสญเสยไปตรวจในโพรงจมกดานหนาไมแนะนำใหสงตรวจเอกซเรย/เอกซเรยคอมพวเตอร

ถาไมมการตรวจในโพรงจมกโดยใชกลองสอง ถามการตรวจในโพรงจมกโดยใชกลองสอง

พจารณาการวนจฉยอนๆ ในกรณตอไปน มอาการทางจมกขางเดยว มเลอดออก มสะเกดแหงในโพรงจมก มกลนเหมนในจม

อาการทางตา : มการบวมแดงบรเวณรอบตา ลกตาถกเบยด เหนภาพซอน/การมองเหนลดลง อมพาตกลามเนอตา

ปวดบรเวณหนาผากอยางรนแรง บวมบรเวณหนาผาก อาการแสดงเยอหมสมองอกเสบ อาการทางระบบประสาท

ควรตรวจในโพรงจมกดานหนา ไมแนะนำใหสงตรวจทางเอกซเรย/

เอกซเรยคอมพวเตอร

ทำตามแนวทางการดแลรกษาไซนส อกเสบเรอรงทงชนดมและไมมรดสดวง

จมกของโสต ศอ นาสกแพทย

ยาพนจมกสเตยรอยด ลางจมก สงตอไปยงโสต ศอ นาสกแพทย

หากพจารณา ผาตด

ประเมนซำหลง 4 สปดาห

ดขน ไมดขน

ใหการรกษาตอ สงตอไปยงโสต ศอ นาสกแพทย

วนจฉยอยางเรงดวน และ ใหการรกษา

1�

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบแนวทางการรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดไมมรดสดวงจมก ในผใหญหลงการผาตด*



การลางจมกดวยนำเกลอผสม xylitol Ib A ใช

ยาปฏชวนะชนดกน ระยะสน II B ในชวงทมอาการกำเรบ (นอยกวา 4 สปดาห) (exacerbation)

การลางจมกดวยนำเกลอผสม sodium hypochlorite IIb B ใช

ยาปฏชวนะชนดกน ระยะยาว (นาน Ib C ใช, โดยเฉพาะอยางยงรายทม มากกวาหรอเทากบ 12 สปดาห) ** ระดบ IgE ในเลอดไมสง

การลางจมกดวยนำเกลอผสม baby shampoo III C ไมใช

ยาสเตยรอยดชนดกน IV C ไมชดเจน

ยาปฏชวนะ - ชนดเฉพาะท Ib (-)# A (-)$ ไมใช

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบแนวทางการรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดมรดสดวงจมก ในผใหญหลงการผาตด*


ยาสเตยรอยดชนดกน Ia A ใช

ยาปฏชวนะชนดกน ระยะสน (นอยกวา 4 สปดาห) Ib A ใช , small effect

Anti- IL-5 Ib A ใช

ยาปฏชวนะชนดกน ระยะยาว Ib C** ใช, โดยเฉพาะอยางยงรายทม (นานมากกวาหรอเทากบ 12 สปดาห) ระดบ IgE ในเลอดไมสง

การลางจมกดวยนำเกลอผสม sodium hypochlorite IIb B ใช

ยาตานฮสทามนชนดกน ในผปวยทมภาวะภมแพ Ib C ไมชดเจน

Furosemide III D ไมใช

การลางจมกดวยนำเกลอ ไมมขอมล D ไมชดเจน

Anti leukotrienes Ib (-)# A (-)$ ไมใช

Anti-IgE% Ib (-) C ไมชดเจน

* มการศกษาบางการศกษาทใชกลมตวอยางเปน ไซนสอกเสบเรอรงชนดมรดสดวงรวมดวย#Ib(-) : มการศกษาแบบสม หนงการศกษาทพบวาเปน negative outcome$A (-) : คำแนะนำระดบ A วาไมควรใช** หลกฐานสำหรบการใชยาปฏชวนะกลม macrolidesในผปวยไซนสอกเสบเรอรงชนดไมมรดสดวงเปน Ib และ นำหนกของคำแนะนำเปนระดบ C เพราะมการศกษาแบบสมเทยบกบยาหลอก สองการศกษาทใหผลขดแยงกน; แตมขอบงชวาไดผลดในกลมผปวยทเปนไซนสอกเสบเรอรงชนด ไมมรดสดวงทมระดบ IgE ในเลอดปกต. ไมมการทดลองแบบ RCT สำหรบยาปฏชวนะชนดอนๆ


1�

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดไมมรดสดวงจมกในผใหญจากหลกฐานเชง ประจกษ (Evidence-based management scheme for adults with chronic rhinosinusitis without nasal polyps) สำหรบโสต ศอ นาสกแพทย

การวนจฉย มอาการเปนระยะเวลา ≥ 12 สปดาห มอาการตางๆเหลาน มากกวาหรอเทากบสองอาการ โดยอาการอยางหนงนนตองเปนอาการคดแนนจมก หรอ นำมกไหล/มกไหลลงคอ ปวดหรอรสกตงบรเวณใบหนา การรบกลนลดลงหรอสญเสยไป

อาการแสดง การตรวจทางห คอ จมก, การตรวจโดยใชกลองสอง ทบทวนขอมล(ทงการวนจฉยและการรกษา)ทไดรบจากแพทยเวชปฏบตทวไป ประเมนภาวะภมแพเบองตนโดยใหกรอกแบบสอบถาม และถามขอบงช ควรไดรบการตรวจทดสอบภมแพ (ถายงไมไดรบการทดสอบมากอน)

การรกษา ควรใหสอดคลองกบระดบความรนแรงของอาการไซนสอกเสบเรอรง โดยการประเมนจาก VAS และการ ใชกลองสอง การกำเรบแบบเฉยบพลน (acute exacerbation) ของไซนสอกเสบเรอรง ใหรกษาเหมอนกบไซนสอกเสบเฉยบพลน

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดไมมรดสดวงจมกในผใหญ สำหรบโสต ศอ นาสกแพทย

2 อาการ: หนงในนนควรเปน อาการคดแนนจมก หรอนำมกไหล/มกไหลลงคอ +/- ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา +/- การรบกลนลดลงหรอสญเสยไปควรตรวจทางห คอ จมก และ สองกลองพจารณาสงตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร ตรวจภาวะภมแพ พจารณาการวนจฉยและการรกษาโรครวม เชน โรคหด

อาการนอย VAS 0-3

ตรวจภายในโพรงจมกไมพบ serious mucosal disease

พจารณาการวนจฉยอนๆ ในกรณตอไปน มอาการทางจมกขางเดยว มเลอดออก มสะเกดแหงในโพรงจมก มกลนเหมนในจมก



อาการปานกลาง/รนแรง VAS >3-10

ตรวจภายในโพรงจมกพบ mucosal disease

ยาพนจมก นำเกลอลางจมก

ไมดขนหลงการ รกษา 3 เดอน

ยาพนจมกสเตยรอยด นำเกลอลางจมก การเพาะเชอ

พจารณาใหยาปฏชวนะ ระยะยาว (ถา IgE ไมสง)

พจารณาผาตดดขน

ตรวจเอกซเรย คอมพวเตอร

ตดตามผล+ นำเกลอลางจมก

ยาพนจมกสเตยรอยด พจารณาใหยาปฏชวนะระยะยาว ไมดขน

ตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร หากไมเคยทำมากอน

พจารณาการผาตด

ตดตามผล+ ยาพนจมกสเตยรอยด

นำเกลอลางจมก เพาะเชอ

พจารณาใหยาปฏชวนะระยะยาว

วนจฉยอยางเรงดวน และใหการรกษา


1�

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบการรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดมรดสดวงจมกในผใหญ*


ยาพนจมกสเตยรอยด Ia A ใช

ยาสเตยรอยดชนดกน Ia A ใช

ยาปฏชวนะชนดกน ระยะสน 1b และ 1b(-) C% ใช, ไดผลเลกนอย (นอยกวา 4สปดาห)

ยาปฏชวนะชนดกนระยะยาว (นาน III C ใช, โดยเฉพาะอยางยงรายทมระดบ มากกวาหรอเทากบ 12 สปดาห) IgE ในเลอดไมสง, ไดผลเลกนอย

Capsaicin II C ไมใช

Proton pump inhibitors II C ไมใช

Aspirin desensitization II C ไมชดเจน

Furosemide III D ไมใช

Immunosuppressants IV D ไมใช

การลางจมกดวยนำเกลอ Ib ไมมขอมลใน D ใช ทำใหอาการดขน การใชแบบเดยว

ยาปฏชวนะ - ชนดเฉพาะท ไมมขอมล D ไมใช

Anti-IL5 ไมมขอมล D ไมชดเจน

Phytotherapy ไมมขอมล D ไมใช

ยาลดอาการคดจมก กน/พน ไมมขอมลใน D ไมใช การใชแบบเดยว

ยาละลายมก ไมมขอมล D ไมใช

ยาตานฮสทามน ในกรณทผปวย ไมมขอมล D ไมใช มภาวะภมแพ

ยาตานเชอรา - ชนดเฉพาะท Ia(-)** A(-) ไมใช

ยาตานเชอรา - ชนด systemic Ib(-)# A(-)$ ไมใช

Anti leukotrienes Ib(-) A(-) ไมใช

Anti-IgE Ib(-) A(-) ไมใช

* มการศกษาบางการศกษาทใชกลมตวอยางเปน ไซนสอกเสบเรอรงชนดมรดสดวงรวมดวย% การศกษาเรองการใชยาปฏชวนะระยะสน พบวา หนงการศกษาไดผลบวก แตอกหนงการศกษาไดผลลบ ดงนน จงใหคำแนะนำระดบ C# Ib(-) : มการศกษาแบบสมหนงการศกษาทพบวาเปน negative outcome**Ia(-) : มการศกษาแบบสม หลายการศกษาทพบวาไมไดผล$A (-) : คำแนะนำระดบ A วาไมควรใช


1�

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดมรดสดวงจมกในผใหญจากหลกฐานเชงประจกษ (Evidence-based management scheme for adults with chronic rhinosinusitis with nasal polyps) สำหรบโสต ศอ นาสกแพทย

การวนจฉย มอาการเปนระยะเวลา ≥ 12 สปดาห มอาการตางๆเหลาน มากกวาหรอเทากบสองอาการ โดยอาการอยางหนงนนตองเปนอาการคดแนนจมก หรอ นำมกไหล/มกไหลลงคอ ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา การรบกลนลดลงหรอสญเสยไปอาการแสดง การตรวจทางห คอ จมก, การตรวจโดยใชกลองสอง ทบทวนขอมล (ทงการวนจฉยและการรกษา) ทไดรบจากแพทยเวชปฏบตทวไป ประเมนภาวะภมแพเบองตนโดยใหกรอกแบบสอบถาม และถามขอบงช ควรไดรบการตรวจทดสอบ ภมแพ (ถาผปวยยงไมไดรบการทดสอบมากอน) การรกษา ควรใหสอดคลองกบระดบความรนแรงของอาการไซนสอกเสบเรอรง โดยการประเมนจาก VAS และการ ใชกลองสอง

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงชนดมรดสดวงจมกในผใหญสำหรบโสต ศอ นาสกแพทย

2 อาการ: หนงในนนควรเปน อาการคดแนนจมก หรอนำมกไหล/มกไหลลงคอ +/- ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา +/- การรบกลนลดลงหรอสญเสยไปควรตรวจทางห คอ จมก และ สองกลองพจารณาสงตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร ตรวจภาวะภมแพ พจารณาการวนจฉยและการรกษาโรครวม เชน โรคหด




วนจฉยอยางเรงดวน และใหการรกษาไมดขน


ทบทวนหลงการรกษา 1 เดอนทบทวนหลงการรกษา 3 เดอน

ดขน


ตรวจภายในโพรงจมก โดยใชกลองสงไมพบ serious

mucosal disease

อาการมาก VAS >7-10

ตรวจภายในโพรงจมก โดยใชกลองสงพบ mucosal disease

อาการปานกลาง VAS >3-7

ตรวจภายในโพรงจมก โดยใชกลองสงพบ mucosal disease

ยาพนจมกสเตยรอยด ยาสเตยรอยดชนดกน (ระยะสน)

ยาพนจมกสเตยรอยด พจารณาเพมขนาดยา พจารณายาชนดหยอด พจารณา Doxycycline

ไมดขนดขน

ตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร

ผาตด

ตดตามผล +ลางจมก

ยาพนจมกสเตยรอยด ยาสเตยรอยดชนดกน ยาปฏชวนะระยะยาว

ใชยาสเตยรอยดพนจมกตอ

ทบทวนหลงการ รกษาทก 6 เดอน


1�

หลกฐานและคำแนะนำสำหรบแนวทางการรกษาไซนสอกเสบเรอรงในเดก



การรกษาภาวะกรดไหลยอน III C ไมใช

ยาพนจมกสเตยรอยด IV D ใช

ยาปฏชวนะชนดกนระยะยาว ไมมขอมล D ไมชดเจน

ยาปฏชวนะชนดกน ระยะสน 1b(-)# A(-)* ไมใช

(นอยกวา 4สปดาห)

การใหยาปฏชวนะทางหลอดเลอดดำ III (-)## C (-)** ไมใช

# Ib(-) : มการศกษาแบบสม หนงการศกษาทพบวาเปน negative outcome* A (-) : คำแนะนำระดบ A วาไมควรใช## III(-) : มหลกฐานการศกษาระดบIII ทพบวาเปน negative outcome** C (-) : คำแนะนำระดบ C วาไมควรใช


1�

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงในเดกเลกสำหรบโสต ศอ นาสกแพทย

พจารณาการ FESS

แนวทางการดแลรกษาไซนสอกเสบเรอรงทไมมรดสดวงจมกในเดกจากหลกฐานเชงประจกษ (Evidence-based management scheme for children with chronic rhinosinusitis without nasal polyps) สำหรบโสต ศอ นาสกแพทย

การวนจฉย มอาการเปนระยะเวลา≥ 12 สปดาห มอาการตางๆเหลาน มากกวาหรอเทากบสองอาการ โดยอาการอยางหนงนนตองเปนอาการคดแนนจมก หรอ นำมกไหล/มกไหลลงคอ ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา อาการไอ ขอมลทอาจชวยในการวนจฉย ควรซกถามอาการเกยวกบภมแพดวย ถาม ควรสงตรวจทดสอบภมแพดวย การตรวจทางหคอจมก และการตรวจโดยใชกลองสอง ถาสามารถทำได ไมแนะนำใหสงตรวจเอกซเรย(plain x-ray) หรอ เอกซเรยคอมพวเตอร ยกเวนพจารณาทำผาตดการรกษา แนวทางการรกษาน เหมาะสำหรบนำไปใชในกลมเดกเลก ถาเปนกลมเดกโต (อายทตอมแอดนอยดไมใชเรอง สำคญแลว) สามารถรกษาแบบผใหญได การกำเรบแบบเฉยบพลนของไซนสอกเสบเรอรง ใหรกษาเหมอนกบเปนไซนสอกเสบเฉยบพลน การรกษา ควรใหสอดคลองกบระดบความรนแรงของอาการไซนสอกเสบเรอรง

2 อาการ: หนงในนนควรเปน อาการคดแนนจมก หรอนำมกเปลยนส +/- ปวดหรอรสกตอบรเวณใบหนา, ปวดศรษะ +/- อาการไอควรตรวจทางห คอ จมก และ ใชกลองสองพจารณาสงตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร ตรวจภาวะภมแพ พจารณาการวนจฉยและการรกษาโรครวม



อาการทางตา มการบวมแดงบรเวณรอบตา ลกตาถกเบยด เหนภาพซอน/การมองเหนลดลง อมพาตกลามเนอตา


อาการปานกลาง/รนแรง VAS >3-10

ลางจมก ยาพนจมกสเตยรอยด

ลมเหลว หลงการรกษา 3 เดอน

ตดตามผล+ ลางจมก


ตรวจเอกซเรย คอมพวเตอร

+ พจารณาเพาะเชอ + พจารณายาปฏชวนะระยะยาว

พจารณาการ adenoidectomy และลางโพรงไซนส

วนจฉยอยางเรงดวน และใหการรกษา

ตดตามผล+ ลางจมก

ยาพนจมกสเตยรอยด พจารณายาปฏชวนะระยะยาว


สนบสนนการพมพโดย

บรษท เอมเอสด (ประเทศไทย) จำกด

RESP-1051546-0035

Documents

Pocket GuidePocket Guide ฉบับภาษาไทย...Pocket GuidePocket Guide ฉบ บภาษาไทย ฉบ บภาษาไทย ได ร บอน ญาตอย