POKAZATELJIPOKAZATELJIUČESTALOSTI POREMEĆAJAUČESTALOSTI POREMEĆAJA

ZDRAVLJAZDRAVLJA

POKAZATELJIPOKAZATELJIUČESTALOSTI POREMEĆAJAUČESTALOSTI POREMEĆAJA

ZDRAVLJAZDRAVLJA

prof. dr Sandra Šipetić-GrujičićInstitut za epidemiologiju

APSOLUTNI/ RELATIVNIAPSOLUTNI/ RELATIVNIBROJEVIBROJEVI

APSOLUTNI BROJAPSOLUTNI BROJ--U školi A je bilo 5 a u školi B 25 učenika saU školi A je bilo 5 a u školi B 25 učenika sa

streptokoknom anginom. Gde je gorastreptokoknom anginom. Gde je goraepidemiološka situacija?epidemiološka situacija?

RELATIVNI BROJRELATIVNI BROJ--Gde je gora epidemiološka situacija ako školaGde je gora epidemiološka situacija ako škola AA

ima 15 učenika (oboleo je svakiima 15 učenika (oboleo je svaki trećitreći), a ako), a akoškola B ima 750 učenika (oboleo je svakiškola B ima 750 učenika (oboleo je svaki

tridesetitrideseti)?)?

APSOLUTNI BROJAPSOLUTNI BROJ--U školi A je bilo 5 a u školi B 25 učenika saU školi A je bilo 5 a u školi B 25 učenika sa

streptokoknom anginom. Gde je gorastreptokoknom anginom. Gde je goraepidemiološka situacija?epidemiološka situacija?

RELATIVNI BROJRELATIVNI BROJ--Gde je gora epidemiološka situacija ako školaGde je gora epidemiološka situacija ako škola AA

ima 15 učenika (oboleo je svakiima 15 učenika (oboleo je svaki trećitreći), a ako), a akoškola B ima 750 učenika (oboleo je svakiškola B ima 750 učenika (oboleo je svaki

tridesetitrideseti)?)?

MERE UČESTALOSTIMERE UČESTALOSTIPOREMEĆAJA ZDRAVLJAPOREMEĆAJA ZDRAVLJA

1.ODNOSI1.ODNOSI2. PROPORCIJE2. PROPORCIJE

3.3. STOPESTOPE

1.ODNOSI1.ODNOSI2. PROPORCIJE2. PROPORCIJE

3.3. STOPESTOPE

ODNOSI (a/b)ODNOSI (a/b)

muškarci/žene (25/5=5)muškarci/žene (25/5=5)brojbroj umrlih od KVB/umrlih od KVB/ brojbroj umrlih odumrlih od

malignih bolestimalignih bolesti (30(300000/2/2000000=1=1,,5)5)

Karakteristike:Karakteristike:a)a) BBrojilac i imenilac ne moraju da imajurojilac i imenilac ne moraju da imaju

istu jedinicu posmatranja;istu jedinicu posmatranja;b)b) OOpseg brojnih vrednosti od 0 dopseg brojnih vrednosti od 0 do ∞ .∞ .

muškarci/žene (25/5=5)muškarci/žene (25/5=5)brojbroj umrlih od KVB/umrlih od KVB/ brojbroj umrlih odumrlih od

malignih bolestimalignih bolesti (30(300000/2/2000000=1=1,,5)5)

Karakteristike:Karakteristike:a)a) BBrojilac i imenilac ne moraju da imajurojilac i imenilac ne moraju da imaju

istu jedinicu posmatranja;istu jedinicu posmatranja;b)b) OOpseg brojnih vrednosti od 0 dopseg brojnih vrednosti od 0 do ∞ .∞ .

PROPORCIJE a/(a+b)PROPORCIJE a/(a+b)Primeri:Primeri: m/m+ž;m/m+ž; BBr.r. obolelih od malignoma digestivnog traktaobolelih od malignoma digestivnog trakta

medju svim obolelim od malignih tumoramedju svim obolelim od malignih tumora;; Broj umrlih od infarkta miokarda medjuBroj umrlih od infarkta miokarda medju

svim umrlim od kardiovaskularnih bolestisvim umrlim od kardiovaskularnih bolesti..Karakteristike:Karakteristike: BBrojilac i imenilac imaju istu jedinicurojilac i imenilac imaju istu jedinicu

posmatranja;posmatranja; NNedimenziona veličina;edimenziona veličina; OOpseg mogućih vrednosti od 0 dopseg mogućih vrednosti od 0 do 11;; PPredstavlja seredstavlja se:: razlomkom, procentima ilirazlomkom, procentima ili

decimalama (2/4, 50%, 0,5).decimalama (2/4, 50%, 0,5).

Primeri:Primeri: m/m+ž;m/m+ž; BBr.r. obolelih od malignoma digestivnog traktaobolelih od malignoma digestivnog trakta

medju svim obolelim od malignih tumoramedju svim obolelim od malignih tumora;; Broj umrlih od infarkta miokarda medjuBroj umrlih od infarkta miokarda medju

svim umrlim od kardiovaskularnih bolestisvim umrlim od kardiovaskularnih bolesti..Karakteristike:Karakteristike: BBrojilac i imenilac imaju istu jedinicurojilac i imenilac imaju istu jedinicu

posmatranja;posmatranja; NNedimenziona veličina;edimenziona veličina; OOpseg mogućih vrednosti od 0 dopseg mogućih vrednosti od 0 do 11;; PPredstavlja seredstavlja se:: razlomkom, procentima ilirazlomkom, procentima ili

decimalama (2/4, 50%, 0,5).decimalama (2/4, 50%, 0,5).

PROPORCIJPROPORCIJAA ILIILI NENE ??Lečenje pacijenata na urološkom odeljenju tokomLečenje pacijenata na urološkom odeljenju tokom

jednog meseca antibioticimajednog meseca antibioticimaLekoviLekovi BrojBroj

pacijenatapacijenata%%

CiprocinalCiprocinalCefaleksinCefaleksinAmikacinAmikacinGaramycinGaramycinVisirenVisiren

SulfonamidiSulfonamidiuroantisepticiuroantiseptici

UkupnoUkupno

1212111118187766665353113113

10,210,29,69,615,915,96,46,45,05,05,05,046,946,9

100,0100,0

CiprocinalCiprocinalCefaleksinCefaleksinAmikacinAmikacinGaramycinGaramycinVisirenVisiren

SulfonamidiSulfonamidiuroantisepticiuroantiseptici

UkupnoUkupno

1212111118187766665353113113

10,210,29,69,615,915,96,46,45,05,05,05,046,946,9

100,0100,0

STOPESTOPEBROJILACBROJILAC -- zbir posmatranih pojava.zbir posmatranih pojava.

IMENILACIMENILAC -- zbir perioda tokom kojih je svakizbir perioda tokom kojih je svakiispitanik bio praćen.ispitanik bio praćen.

IMENILACIMENILAC -- osobeosobe--vreme posmatranja, zbirvreme posmatranja, zbirvremena posmatranja, ili riziku izloženavremena posmatranja, ili riziku izloženapopulacija.populacija.

Karakteristike:Karakteristike: Vreme važan deo imenioca;Vreme važan deo imenioca; Opseg mogućih vrednostiOpseg mogućih vrednosti

od 0 dood 0 do ∞∞ ..

BROJILACBROJILAC -- zbir posmatranih pojava.zbir posmatranih pojava.IMENILACIMENILAC -- zbir perioda tokom kojih je svakizbir perioda tokom kojih je svaki

ispitanik bio praćen.ispitanik bio praćen.IMENILACIMENILAC -- osobeosobe--vreme posmatranja, zbirvreme posmatranja, zbir

vremena posmatranja, ili riziku izloženavremena posmatranja, ili riziku izloženapopulacija.populacija.

Karakteristike:Karakteristike: Vreme važan deo imenioca;Vreme važan deo imenioca; Opseg mogućih vrednostiOpseg mogućih vrednosti

od 0 dood 0 do ∞∞ ..

VRSTE STOPAVRSTE STOPA

PRAVE STOPEPRAVE STOPE:: IncidencijaIncidencija MortalitetMortalitet

LAŽNE STOPE:LAŽNE STOPE: Kumulativna incidencijaKumulativna incidencija PrevalencijaPrevalencija LetalitetLetalitet

PRAVE STOPEPRAVE STOPE:: IncidencijaIncidencija MortalitetMortalitet

LAŽNE STOPE:LAŽNE STOPE: Kumulativna incidencijaKumulativna incidencija PrevalencijaPrevalencija LetalitetLetalitet

POKAZATELJI OBOLEVANJA:POKAZATELJI OBOLEVANJA:

INCIDENCIJAINCIDENCIJA

PREVALENCIJAPREVALENCIJA

KUMULATIVNA INCIDENCIJAKUMULATIVNA INCIDENCIJA

POKAZATELJI UMIRANJA:POKAZATELJI UMIRANJA:

MORTALITETMORTALITET

LLETALITETETALITET

POKAZATELJI OBOLEVANJA:POKAZATELJI OBOLEVANJA:

INCIDENCIJAINCIDENCIJA

PREVALENCIJAPREVALENCIJA

KUMULATIVNA INCIDENCIJAKUMULATIVNA INCIDENCIJA

POKAZATELJI UMIRANJA:POKAZATELJI UMIRANJA:

MORTALITETMORTALITET

LLETALITETETALITET

POKAZATELJI OBOLEVANJAPOKAZATELJI OBOLEVANJAPOKAZATELJI OBOLEVANJAPOKAZATELJI OBOLEVANJA

Incidencija (I)Incidencija (I)

BrBr.. novonastalnovonastalih poremećaja zdravlja u odredje. pih poremećaja zdravlja u odredje. perer.. x kx kZbir osobaZbir osoba--vremena posmatranja(osobevremena posmatranja(osobe--vreme posmatra.)vreme posmatra.)

BrBr.. novonastalnovonastalih poremećaja zdravlja u odredje. pih poremećaja zdravlja u odredje. perer.. x kx kProcenjen broj stanovnika sredinom posmatranog periodaProcenjen broj stanovnika sredinom posmatranog perioda

--konstanta kkonstanta k = 100, 1000, 10.000 itd.= 100, 1000, 10.000 itd.

BrBr.. novonastalnovonastalih poremećaja zdravlja u odredje. pih poremećaja zdravlja u odredje. perer.. x kx kZbir osobaZbir osoba--vremena posmatranja(osobevremena posmatranja(osobe--vreme posmatra.)vreme posmatra.)

BrBr.. novonastalnovonastalih poremećaja zdravlja u odredje. pih poremećaja zdravlja u odredje. perer.. x kx kProcenjen broj stanovnika sredinom posmatranog periodaProcenjen broj stanovnika sredinom posmatranog perioda

--konstanta kkonstanta k = 100, 1000, 10.000 itd.= 100, 1000, 10.000 itd.

Koncept osobaKoncept osoba--vremenavremenaposmatranjaposmatranja

Grupa odGrupa od desetorodesetoro dece je praćena tokomdece je praćena tokom10 godina. Ako ih je u tom periodu10 godina. Ako ih je u tom periodu dvojedvojeobolelo odobolelo od morbilamorbila i to jedno nai to jedno na krajukraju 2. i2. i

drugo nadrugo na krajukraju 5. godine praćenja5. godine praćenjaizračunaj:izračunaj:IncidencijIncidencijuu

Primer 1.

Grupa odGrupa od desetorodesetoro dece je praćena tokomdece je praćena tokom10 godina. Ako ih je u tom periodu10 godina. Ako ih je u tom periodu dvojedvojeobolelo odobolelo od morbilamorbila i to jedno nai to jedno na krajukraju 2. i2. i

drugo nadrugo na krajukraju 5. godine praćenja5. godine praćenjaizračunaj:izračunaj:IncidencijIncidencijuu

IIncidencija:ncidencija:

22 / (/ (11xx11++11xx4 +4 + 88x10x10) =) = 22/ 8/ 855 == 0,0,0022 obolelih odobolelih odmorbilamorbila na 1 osobuna 1 osobu––godinagodina praćenjapraćenja

kk= 100= 10000 00,0,02 x2 x 10001000 == 2200 novonovoobolelih osobaobolelih osoba ododmorbila na 100morbila na 10000 osobaosoba--godinagodina praćenjapraćenja

22 / (/ (11xx11++11xx4 +4 + 88x10x10) =) = 22/ 8/ 855 == 0,0,0022 obolelih odobolelih odmorbilamorbila na 1 osobuna 1 osobu––godinagodina praćenjapraćenja

kk= 100= 10000 00,0,02 x2 x 10001000 == 2200 novonovoobolelih osobaobolelih osoba ododmorbila na 100morbila na 10000 osobaosoba--godinagodina praćenjapraćenja

TUMAČENJE INCIDENCIJETUMAČENJE INCIDENCIJEI =I = 3300 obolelih osobaobolelih osoba odod morbilamorbila na 100na 10000 osobaosoba--

godinagodina praćenjapraćenjaILIILI

I =I = 1515 obolelih osobaobolelih osoba na 50na 5000 osobaosoba--godinagodina praćenjapraćenjaILIILI

OSOBAOSOBA--MESECIMESECI PRAĆENJAPRAĆENJA11 xx 11 godinagodina 11 xx 1212 meseci =meseci = 121211 xx 44 godinegodine 44 xx 1212 meseci =meseci = 4848

6 x 10 godina 6 x 120 meseci = 7206 x 10 godina 6 x 120 meseci = 720I = (I = (22//780780) x 100) x 10000 == 0,002 x 1000 = 2 obolelih na0,002 x 1000 = 2 obolelih na

10010000 osobaosoba--mesecimeseci praćenjapraćenja

I =I = 3300 obolelih osobaobolelih osoba odod morbilamorbila na 100na 10000 osobaosoba--godinagodina praćenjapraćenja

ILIILII =I = 1515 obolelih osobaobolelih osoba na 50na 5000 osobaosoba--godinagodina praćenjapraćenja

ILIILIOSOBAOSOBA--MESECIMESECI PRAĆENJAPRAĆENJA

11 xx 11 godinagodina 11 xx 1212 meseci =meseci = 121211 xx 44 godinegodine 44 xx 1212 meseci =meseci = 4848

6 x 10 godina 6 x 120 meseci = 7206 x 10 godina 6 x 120 meseci = 720I = (I = (22//780780) x 100) x 10000 == 0,002 x 1000 = 2 obolelih na0,002 x 1000 = 2 obolelih na

10010000 osobaosoba--mesecimeseci praćenjapraćenja

Koje je bolje kontraceptivno sredstvo?Koje je bolje kontraceptivno sredstvo?KarakteristikeKarakteristike Spirala 1Spirala 1 Spirala2Spirala2Broj ženaBroj žena 300300 300300Broj neželjenihBroj neželjenihtrudnoćatrudnoća

33 11

Dužina istraživanjaDužina istraživanja 10 meseci10 meseci 2 meseca2 meseca

Primer 2.

Dužina istraživanjaDužina istraživanja 10 meseci10 meseci 2 meseca2 meseca

IncidencijaIncidencija 3/300=0,013/300=0,01 1/300=0,0031/300=0,003I na 10.000I na 10.000 100100 3030I (broj ženaI (broj žena--mesecimesecipraćenja)praćenja)

3/(300 x10) =3/(300 x10) =0,0010,001

1/(300 x 2)=1/(300 x 2)=0,0020,002

I (na 1000 ženaI (na 1000 žena--mesecimesecipraćenja)praćenja)

11 22

U toku 2000. godine je, u populaciji XYU toku 2000. godine je, u populaciji XYZZ, koja, kojaima 500.000 stanovnika, obolelo 450 ljudi odima 500.000 stanovnika, obolelo 450 ljudi odtrbušnog tifusa. Izračunaj incidenciju.trbušnog tifusa. Izračunaj incidenciju.

I = 450/500.000 xI = 450/500.000 x 100.000100.000 = 0,0009 x 100.000= 0,0009 x 100.000I = 90 obolelih na 100.000 stanovnikaI = 90 obolelih na 100.000 stanovnika

ILIILII = 450/500.000 xI = 450/500.000 x 10.00010.000 = 9 oboleli na 10.000 stan.= 9 oboleli na 10.000 stan.

Primer 3. INCIDENCIJA

U toku 2000. godine je, u populaciji XYU toku 2000. godine je, u populaciji XYZZ, koja, kojaima 500.000 stanovnika, obolelo 450 ljudi odima 500.000 stanovnika, obolelo 450 ljudi odtrbušnog tifusa. Izračunaj incidenciju.trbušnog tifusa. Izračunaj incidenciju.

I = 450/500.000 xI = 450/500.000 x 100.000100.000 = 0,0009 x 100.000= 0,0009 x 100.000I = 90 obolelih na 100.000 stanovnikaI = 90 obolelih na 100.000 stanovnika

ILIILII = 450/500.000 xI = 450/500.000 x 10.00010.000 = 9 oboleli na 10.000 stan.= 9 oboleli na 10.000 stan.

ZNAČAJ INCIDENCIJEZNAČAJ INCIDENCIJE

Ukazuje na rizik od nastajanjaUkazuje na rizik od nastajanjaporemećaja zdravlja (obolevanja) uporemećaja zdravlja (obolevanja) u

populaciji.populaciji. Omogućava sagledavanje adekvatnogOmogućava sagledavanje adekvatnog

sprovodjenja preventivnih mera.sprovodjenja preventivnih mera. Omogućava rOmogućava rano otkrivanjeano otkrivanje epidemijaepidemija ii

preduzimanje pravovremenih mera zapreduzimanje pravovremenih mera zasuzbijanje epidemijasuzbijanje epidemija..

Ukazuje na rizik od nastajanjaUkazuje na rizik od nastajanjaporemećaja zdravlja (obolevanja) uporemećaja zdravlja (obolevanja) u

populaciji.populaciji. Omogućava sagledavanje adekvatnogOmogućava sagledavanje adekvatnog

sprovodjenja preventivnih mera.sprovodjenja preventivnih mera. Omogućava rOmogućava rano otkrivanjeano otkrivanje epidemijaepidemija ii

preduzimanje pravovremenih mera zapreduzimanje pravovremenih mera zasuzbijanje epidemijasuzbijanje epidemija..

BrBr.. novoobolelih u odredjenom vremen.periodunovoobolelih u odredjenom vremen.periodu x kx kPopulacija na napočetku posmatranog periodaPopulacija na napočetku posmatranog perioda

Zavisi od:Zavisi od: Stope iStope incidencijencidencije Dužine posmatranjaDužine posmatranja

KUMULATIVNAKUMULATIVNAINCIDENCIJAINCIDENCIJA

BrBr.. novoobolelih u odredjenom vremen.periodunovoobolelih u odredjenom vremen.periodu x kx kPopulacija na napočetku posmatranog periodaPopulacija na napočetku posmatranog perioda

Zavisi od:Zavisi od: Stope iStope incidencijencidencije Dužine posmatranjaDužine posmatranja

KUMULATIVNAKUMULATIVNAINCIDENCIJAINCIDENCIJA

Koji broj osoba se razboli u perioduKoji broj osoba se razboli u periodupraćenja?praćenja?

Koji broj osoba umre u perioduKoji broj osoba umre u periodupraćenja?praćenja?

Koji broj osoba preživi odredjen period?Koji broj osoba preživi odredjen period?

Koji broj osoba se razboli u perioduKoji broj osoba se razboli u periodupraćenja?praćenja?

Koji broj osoba umre u perioduKoji broj osoba umre u periodupraćenja?praćenja?

Koji broj osoba preživi odredjen period?Koji broj osoba preživi odredjen period?

KUMULATIVNAKUMULATIVNAINCIDENCIJAINCIDENCIJA

Grupa odGrupa od 100100 uučenikačenika je praćenaje praćenatokom 10 godina. Ako je u tomtokom 10 godina. Ako je u tomperiodu obolelo odperiodu obolelo od morbilamorbila 10 i to10 i tosvih desetoro na početku drugesvih desetoro na početku drugegodine praćenja izračunaj:godine praćenja izračunaj:

Kumulativnu incidencijKumulativnu incidencijuuKI=KI=1010/10/1000=0.=0.11 k=100 KI=k=100 KI=110,0%0,0%

Primer 4.

Grupa odGrupa od 100100 uučenikačenika je praćenaje praćenatokom 10 godina. Ako je u tomtokom 10 godina. Ako je u tomperiodu obolelo odperiodu obolelo od morbilamorbila 10 i to10 i tosvih desetoro na početku drugesvih desetoro na početku drugegodine praćenja izračunaj:godine praćenja izračunaj:

Kumulativnu incidencijKumulativnu incidencijuuKI=KI=1010/10/1000=0.=0.11 k=100 KI=k=100 KI=110,0%0,0%

PREVALENCIJA (P)PREVALENCIJA (P)

Trenutna ili tačka prevalencije:Trenutna ili tačka prevalencije:Ukupan br.poremećaja zdravlja u jednom trenutkuUkupan br.poremećaja zdravlja u jednom trenutku x kx k

Populacija u tom trenutkuPopulacija u tom trenutku

Periodična prevalencija:Periodična prevalencija:Broj obolelih u odredjenom perioduBroj obolelih u odredjenom periodu x kx k

broj populacije sredinom tog periodabroj populacije sredinom tog perioda

Trenutna ili tačka prevalencije:Trenutna ili tačka prevalencije:Ukupan br.poremećaja zdravlja u jednom trenutkuUkupan br.poremećaja zdravlja u jednom trenutku x kx k

Populacija u tom trenutkuPopulacija u tom trenutku

Periodična prevalencija:Periodična prevalencija:Broj obolelih u odredjenom perioduBroj obolelih u odredjenom periodu x kx k

broj populacije sredinom tog periodabroj populacije sredinom tog perioda

Trenutna prevaleTrenutna prevalenncijacija

Broj svih BI uBroj svih BI u jednom danujednom danu x kx kBroj hospitalizovanih pacijenataBroj hospitalizovanih pacijenata tog danatog dana

Primer 5.

Broj svih BI uBroj svih BI u jednom danujednom danu x kx kBroj hospitalizovanih pacijenataBroj hospitalizovanih pacijenata tog danatog dana

Periodična prevalencijaPeriodična prevalencija

U Beogradu je u 1988. godini bilo 788 obolelih odU Beogradu je u 1988. godini bilo 788 obolelih odtuberkuloze, od toga 500 novoobolelih. Procenjentuberkuloze, od toga 500 novoobolelih. Procenjenbroj stanovnika Beograda u toj godini iznosio jebroj stanovnika Beograda u toj godini iznosio je

1.800.000.1.800.000.I = (500 / 1.800.000) x 100.000 = 0,00028 x 100.000 =I = (500 / 1.800.000) x 100.000 = 0,00028 x 100.000 =

28 novoobolela slučaja od tbc na 100.00028 novoobolela slučaja od tbc na 100.000stanovnikastanovnika

Prev = 788 / 1.800.000 x 100.000 = 43 ukupnoPrev = 788 / 1.800.000 x 100.000 = 43 ukupnoobolelih od tbc na 100.000 stanovnikaobolelih od tbc na 100.000 stanovnika

Primer 6.

U Beogradu je u 1988. godini bilo 788 obolelih odU Beogradu je u 1988. godini bilo 788 obolelih odtuberkuloze, od toga 500 novoobolelih. Procenjentuberkuloze, od toga 500 novoobolelih. Procenjenbroj stanovnika Beograda u toj godini iznosio jebroj stanovnika Beograda u toj godini iznosio je

1.800.000.1.800.000.I = (500 / 1.800.000) x 100.000 = 0,00028 x 100.000 =I = (500 / 1.800.000) x 100.000 = 0,00028 x 100.000 =

28 novoobolela slučaja od tbc na 100.00028 novoobolela slučaja od tbc na 100.000stanovnikastanovnika

Prev = 788 / 1.800.000 x 100.000 = 43 ukupnoPrev = 788 / 1.800.000 x 100.000 = 43 ukupnoobolelih od tbc na 100.000 stanovnikaobolelih od tbc na 100.000 stanovnika

Karakteristike prevalencijeKarakteristike prevalencije Snimak trenutne situacije.Snimak trenutne situacije. Ne izražava rizik obolevanja.Ne izražava rizik obolevanja.

Služi za planiranje zdravstvene zaštite.Služi za planiranje zdravstvene zaštite.Zavisi od dužine trajanja bolesti (Zavisi od dužine trajanja bolesti (bolesti kojebolesti kojeduže trajuduže traju ima veću prevalenciju odima veću prevalenciju od bolesti kojebolesti koje

kraće trajukraće traju bez obzira na eventualno nižubez obzira na eventualno nižuincidenciju).incidenciju).

Kada su prevalencija i incidencija stabilneKada su prevalencija i incidencija stabilnetokom vremena onda je:tokom vremena onda je:

P = I x dužina trajanja bolestiP = I x dužina trajanja bolesti

Snimak trenutne situacije.Snimak trenutne situacije. Ne izražava rizik obolevanja.Ne izražava rizik obolevanja.

Služi za planiranje zdravstvene zaštite.Služi za planiranje zdravstvene zaštite.Zavisi od dužine trajanja bolesti (Zavisi od dužine trajanja bolesti (bolesti kojebolesti kojeduže trajuduže traju ima veću prevalenciju odima veću prevalenciju od bolesti kojebolesti koje

kraće trajukraće traju bez obzira na eventualno nižubez obzira na eventualno nižuincidenciju).incidenciju).

Kada su prevalencija i incidencija stabilneKada su prevalencija i incidencija stabilnetokom vremena onda je:tokom vremena onda je:

P = I x dužina trajanja bolestiP = I x dužina trajanja bolesti

PrevalencijaPrevalencija

Faktori koji utiču na prevalenciju su:Faktori koji utiču na prevalenciju su:

1.Težina bolesti1.Težina bolesti2. Dužine trajanja bolesti2. Dužine trajanja bolesti3. Broj novoobolelih slučajeva3. Broj novoobolelih slučajeva

(dijabetes, prehlada)(dijabetes, prehlada)

Faktori koji utiču na prevalenciju su:Faktori koji utiču na prevalenciju su:

1.Težina bolesti1.Težina bolesti2. Dužine trajanja bolesti2. Dužine trajanja bolesti3. Broj novoobolelih slučajeva3. Broj novoobolelih slučajeva

(dijabetes, prehlada)(dijabetes, prehlada)

POKAZATELJI UMIRANJAPOKAZATELJI UMIRANJAPOKAZATELJI UMIRANJAPOKAZATELJI UMIRANJA

Mortalitet (Mt):Mortalitet (Mt):Broj umrlih u odredjenom perioduBroj umrlih u odredjenom periodu x kx k

Zbir osobaZbir osoba--vremena izloženostivremena izloženosti

Broj umrlih u odredjenom perioduBroj umrlih u odredjenom periodu x kx kProcena br.stanovnika sredinom posmatProcena br.stanovnika sredinom posmat.. per.per.

k = 100, 1000, 10.000, itd.k = 100, 1000, 10.000, itd.

Indikator javnoIndikator javno--zdravstvenog istraživanjazdravstvenog istraživanjaPokazatelj rizika umiranjaPokazatelj rizika umiranja

Broj umrlih u odredjenom perioduBroj umrlih u odredjenom periodu x kx kZbir osobaZbir osoba--vremena izloženostivremena izloženosti

Broj umrlih u odredjenom perioduBroj umrlih u odredjenom periodu x kx kProcena br.stanovnika sredinom posmatProcena br.stanovnika sredinom posmat.. per.per.

k = 100, 1000, 10.000, itd.k = 100, 1000, 10.000, itd.

Indikator javnoIndikator javno--zdravstvenog istraživanjazdravstvenog istraživanjaPokazatelj rizika umiranjaPokazatelj rizika umiranja

Letalitet (Lt):Letalitet (Lt):

Broj umrlih od neke bolesti u odredjenom perioduBroj umrlih od neke bolesti u odredjenom periodu x kx kBroj obolelih od date bolesti u odredjenom perioduBroj obolelih od date bolesti u odredjenom periodu

Konstanta k = 100Konstanta k = 100

Pokatelj težine same bolestiPokatelj težine same bolesti

Broj umrlih od neke bolesti u odredjenom perioduBroj umrlih od neke bolesti u odredjenom periodu x kx kBroj obolelih od date bolesti u odredjenom perioduBroj obolelih od date bolesti u odredjenom periodu

Konstanta k = 100Konstanta k = 100

Pokatelj težine same bolestiPokatelj težine same bolesti

Mortalitet i letalitetMortalitet i letalitet

Na odeljenju urologije tokom poslednjih 6Na odeljenju urologije tokom poslednjih 6meseci od 300 hospitalizovanih lica, 30 je dobilomeseci od 300 hospitalizovanih lica, 30 je dobilo

BI a od njih su 3 umrle.BI a od njih su 3 umrle.

MtMt = 3/300= 0,01 k=100 Mt=1%= 3/300= 0,01 k=100 Mt=1%

LtLt = 3/30=0,1 k=100 Lt=10%= 3/30=0,1 k=100 Lt=10%

Primer 7.

Na odeljenju urologije tokom poslednjih 6Na odeljenju urologije tokom poslednjih 6meseci od 300 hospitalizovanih lica, 30 je dobilomeseci od 300 hospitalizovanih lica, 30 je dobilo

BI a od njih su 3 umrle.BI a od njih su 3 umrle.

MtMt = 3/300= 0,01 k=100 Mt=1%= 3/300= 0,01 k=100 Mt=1%

LtLt = 3/30=0,1 k=100 Lt=10%= 3/30=0,1 k=100 Lt=10%

DENOMINATORDENOMINATOR--osobeosobe--vremevremepraćenjapraćenja

Osobe su hospitalizovane prosečno po 10 dana, aOsobe su hospitalizovane prosečno po 10 dana, atri osobe koje su umrle bile su prethodnotri osobe koje su umrle bile su prethodno

hospitalizovane 5,6, odnosno 7 dana.hospitalizovane 5,6, odnosno 7 dana.

MtMt = 3/(297x10+5+6+7)=3/2988=0,0010= 3/(297x10+5+6+7)=3/2988=0,0010 umrlihumrlihusled BI na 1 osobuusled BI na 1 osobu--dana hospitalizacije ILIdana hospitalizacije ILI

k=1000 Mt= 1,00k=1000 Mt= 1,00 umrlih usled BI na 1000umrlih usled BI na 1000osobaosoba--dana hospitalizacijedana hospitalizacije

Osobe su hospitalizovane prosečno po 10 dana, aOsobe su hospitalizovane prosečno po 10 dana, atri osobe koje su umrle bile su prethodnotri osobe koje su umrle bile su prethodno

hospitalizovane 5,6, odnosno 7 dana.hospitalizovane 5,6, odnosno 7 dana.

MtMt = 3/(297x10+5+6+7)=3/2988=0,0010= 3/(297x10+5+6+7)=3/2988=0,0010 umrlihumrlihusled BI na 1 osobuusled BI na 1 osobu--dana hospitalizacije ILIdana hospitalizacije ILI

k=1000 Mt= 1,00k=1000 Mt= 1,00 umrlih usled BI na 1000umrlih usled BI na 1000osobaosoba--dana hospitalizacijedana hospitalizacije

Mortalitet i letalitetMortalitet i letalitet

U populaciji XYZ, u kojoj živi 500.000U populaciji XYZ, u kojoj živi 500.000stanovnika, od salmoneloze je obolelo 450, astanovnika, od salmoneloze je obolelo 450, aumrlo 50 ljudi tokom 2000. god.umrlo 50 ljudi tokom 2000. god.

Mt = 50/500.000 xMt = 50/500.000 x 100.000100.000 = 0,0001 x 100.000= 0,0001 x 100.000Mt = 10 umrlih na 100.000 stanovnikaMt = 10 umrlih na 100.000 stanovnika

Lt = 50/450 x 100 = 11,11%Lt = 50/450 x 100 = 11,11%

U populaciji XYZ, u kojoj živi 500.000U populaciji XYZ, u kojoj živi 500.000stanovnika, od salmoneloze je obolelo 450, astanovnika, od salmoneloze je obolelo 450, aumrlo 50 ljudi tokom 2000. god.umrlo 50 ljudi tokom 2000. god.

Mt = 50/500.000 xMt = 50/500.000 x 100.000100.000 = 0,0001 x 100.000= 0,0001 x 100.000Mt = 10 umrlih na 100.000 stanovnikaMt = 10 umrlih na 100.000 stanovnika

Lt = 50/450 x 100 = 11,11%Lt = 50/450 x 100 = 11,11%

Mortalitet i incidencijaMortalitet i incidencija

Kada stopa mortaliteta nekog oboljenjaKada stopa mortaliteta nekog oboljenjaadekvatno odražava stopu incidencije togadekvatno odražava stopu incidencije togoboljenja?oboljenja?

-- kod bolesti sa visokim letalitetomkod bolesti sa visokim letalitetom-- kod bolesti koje kratko trajukod bolesti koje kratko traju

Primer:Primer: rak pankreasarak pankreasa

Kada stopa mortaliteta nekog oboljenjaKada stopa mortaliteta nekog oboljenjaadekvatno odražava stopu incidencije togadekvatno odražava stopu incidencije togoboljenja?oboljenja?

-- kod bolesti sa visokim letalitetomkod bolesti sa visokim letalitetom-- kod bolesti koje kratko trajukod bolesti koje kratko traju

Primer:Primer: rak pankreasarak pankreasa