Polityka w wymiarze sprawiedliwości.

Polityka w wymiarze sprawiedliwości sprowadza się do tego, że każda partia polityczna ma swój program ,który składa się z ważnych elementów- wymiar bezpieczeństwa, sprawiedliwości .Ludzie sa bardzo wyczuleni i to ,że jest jedna z 3 dziedzin –1.ludzie muszą jeść -pilnowanie interesu cen konsumpcyjnych, 2.muszą się wyleczyć, 3.żeby bandyci ich nie napadli. I tu naprawdę polityka w wymiarze sprawiedliwości sprawdza się do 2 płaszczyzn: do ilości policji na drodze i wokół nas ,bo to jest nasze bezpieczeństwo zanim nas ktoś napadnie-prewencja. A drugie-skoro już wydarzy się cos złego –elementy sprawiedliwej odpłaty czyli zemsta.

W miarę ewolucji ludzkości i poglądów na sprawiedliwość odeszliśmy od nakazy zemsty klanowej, która nakazywała śmierć za śmierć, pomimo to nadal istnieją regiony, gdzie to obowiązuje , oddaliśmy wymierzenie sprawiedliwości wyspecjalizowanej administracji , która spojrzy na to obiektywnie. Tym nie mniej ta chęć odpłaty za krzywdę jest dalej podstawową kara wymiaru sprawiedliwości od 200 czy więcej lat .W nowożytnym wymiarze sprawiedliwości ścierają się 2 koncepcje- żeby kary indywidualizowano i żeby była ona sprawiedliwą odpłatą, która niekoniecznie musi zrobić sprawcy ta samą krzywdę, jaka stała się jego ofierze. Np. prawo salickie- frankom, którzy zdobywali Galie i Styks. Frankowie byli to germańscy barbarzyńcy, którzy przewidywali karę pieniężną nie tylko za zabicie niewolnika -30 su , a za zabicie wolnego Franka była kara 300 su. I to nie tak , że idziemy w stronę liberalizacji, ale że w początkach średniowiecza mrocznego w dziejach Europy nowoczesne plemię odeszło od zabijania za zabójstwa a skoncentrowała się na zadośćuczynieniach np. rodzina braci ojca utrzymującego rodzinę –będzie szczęśliwsza, jeżeli otrzyma milion niż jeżeli sprawcę się powiesi. I to starcie ,o którym mówimy wcześniej zindywidualizowania oddziaływania kary, że ktoś ma zadość uczynić ludziom pokrzywdzonym , że za najgorsza winę płacąc pieniądze –to jest jedna polityka, a druga to jest kwestia tej prewencji ogólnej, gdzie ktoś poprzez karę ma oddziaływać na społeczeństwo np. ktoś zabija to obetniemy mu głowę i inni będą się bali. Polityka w wymiarze sprawiedliwości jest to walka pomiędzy pewnymi koncepcjami . Po 1.tego co jest złe , po 2.sposobu karania za to(najlepszy przykład-co nie musi się dziać dłużej w naszym systemie –była to ingerencja polityki w wymiarze sprawiedliwości, to była kara za handel walutą, oprócz prostytucji, która była najstarszym zawodem świata ,kiedy to Fenicjanie wsadzali za to do więzienia.

Pojęcie wymiaru sprawiedliwości Wymiar sprawiedliwości nie znalazł do tej pory definicji legalnej – prawo nie definiuje, czym

wymiar sprawiedliwości jest. Nie ma definicji prawnej, jurydycznej. Doktryna prawa zna 3 pojęcia wymiaru sprawiedliwości:

• pojęcie podmiotowe – wyjaśnia nam wymiar sprawiedliwości poprzez wskazanie organu sprawującego go; takimi organami są w każdym państwie sądy. Organ taki powinien nosić cechy niezawisłości i bezstronności,

• pojęcie podmiotowe – Wymiarem sprawiedliwości jest działanie polegające na rozstrzyganiu konfliktów ze stosunków prawnych. Istotną sprawa pozostaje tu określenie nie organu, który wykonuje wymiar sprawiedliwości, a przedmiotu działalności, którym to jest konflikt prawny.

Centralnym elementem tej definicji jest orzekanie – rozstrzyganie sporów prawnych. Bez

większego znaczenia pozostaje, jaki organ rozstrzyga spory.

• definicje mieszane – starają się połączyć obie poprzednie. Ta grupa definicji określa wymiar sprawiedliwości jako działalność sądów polegającą na rozstrzyganiu konfliktów z zakresu prawa karnego i cywilnego. Tak definiowany wymiaru sprawiedliwości mogą wykonywać jedynie sądy.

Geneza Europejskiego modelu ustroju sądów

• Rewolucja Francuska i związane z nią przemiany ustrojowe zaowocowały zniesieniem sądownictwa stanowego. W 1790 we Francji wprowadzono jednolity ustrój sądów. W późniejszych latach w Europie wielu krajach przyjęto w organizacji wymiaru sprawiedliwości instytucję sędziów przysięgłych (pochodzenia brytyjskiego). W tym sensie w Europie w 19 wieku następował proces odwrotu od sądownictwa stanowego. Proces ten został przyśpieszony przez Napoleona, który narzucał podbitym krajom francuski model sądów.

• Europa przyjęła francuski model sądów w 19 wieku. • W 19 wieku rozpoczęły swój byt zasady wymiaru

sprawiedliwości, które obecnie zawarte są w konstytucji.

Historia sądów i sądownictwa łączy się bezpośrednio z historią ludzkości, gdyż ludzie od niepamiętnych czasów popadali w konflikty ze sobą i próbowali je na różne sposoby rozwiązywać. Najprostszym sposobem rozwiązywania konfliktów były rozwiązania siłowe, jak wojny czy zabójstwa niewygodnych członków społeczności. Z czasem, w miarę rozwoju myśli ludzkiej tego typu rozwiązania zostały zepchnięte na bok, a w ich miejsce pojawiły się próby rozwiązywania konfliktów na drodze pokojowej. Zrazu takie spory rozwiązywały osoby posiadające szczególne cechy (przede wszystkim doświadczenie życiowe), jednak z biegiem czasu funkcje te przejęły wyspecjalizowane organy państwowe.

Europejskie standardy odnoszące się do wymiaru sprawiedliwości

• Standardy te określa art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. • Artykuł 6 • Prawo do rzetelnego procesu sądowego• 1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i 

bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.

• 2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.

• 3. Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do:• a) niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego

przeciwko niemu oskarżenia;• b) posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony;• c) bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie

kosztów obrony - do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości;

• d) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia;

• e) korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie.

Są tutaj trzy standardy:

Sąd powinien być niezawisły i bezstronny i ustanowiony na podstawie ustawy.

• Niezawisłość oznacza w tym kontekście niezależność od organów administracji państwowej i samorządowej, niezależność od stron w konkretnej sprawie, a osoby, które orzekają powinny być powoływane na określony w ustawie czas albo bezterminowo.

• Bezstronność – oznacza, że sędziowie powinni być niezależni w szczególności wobec stron konfliktu, który rozstrzygają.

• Nieusuwalność – polega na tym, iż sędzia ma zagwarantowany stosunek pracy, który określa ustawa i zwykle może być usunięty jedynie prawomocnym wyrokiem sądu [ze stanowiska].

• Sąd jest powoływany przez ustawę, nie może on być ustanawiany aktem rangi poniżej ustawy.

W systemie instytucjonalnym Wspólnot Europejskich funkcjonują dwa organy o charakterze sądowym. Są to Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich [TS] i Sąd Pierwszej Instancji [SPI]. Trybunał Sprawiedliwości jest jednym z najstarszych organów, powołanym jeszcze na mocy Traktatu o EWWiS. Natomiast Sąd I Instancji jest stosunkowo młodą instytucją, gdyż został powołany dopiero w 1988 roku.

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (sensu stricto)

jeden z organów głównych Wspólnot Europejskich, pełniący funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego i administracyjnego.

Trybunał Sprawiedliwości ma zagwarantować, że wszystkie państwa członkowskie będą przestrzegać postanowień traktatów i prawa obowiązującego w Unii.

Trybunał rozpatruje sześć rodzajów spraw:

1. Spory między państwami członkowskimi2. Spory między Wspólnotą Europejską, a państwami członkowskimi3. Spory między instytucjami4. Spory między osobami indywidualnymi, stowarzyszeniami i

Wspólnotą5. Opinie dotyczące porozumień międzynarodowych6. Wstępne orzeczenia w sprawach przedstawionych przez sądy

narodowe

Procesy dotyczą najczęściej nie wywiązywania się danej instytucji z postanowień traktatów, dyrektyw itp. TS Dokonuje wykładni prawa europejskiego i interpretacji traktatów, orzeka w sprawach wnoszonych na jego forum. Od orzeczeń Trybunału nie przysługuje odwołanie ponieważ jest on najwyższą instancją sądową w Unii Europejskiej. Jego wyroki są niepodważalne i wiążące dla sądów państw członkowskich.

Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości przeciwko któremuś państwu członkowskiemu ma charakter deklaratywny, stwierdzający stan prawny. Trybunał nie może natomiast w sposób bezpośredni nakazać danemu państwu usunięcia rozbieżności prawnych lub też uchylić niezgodny - jego zdaniem - przepis prawny istniejący w danym państwie. Jeśli państwo nie stosuje się do orzeczenia Trybunału, Komisja Europejska jest upoważniona do wyrażenia swej opinii na ten temat, a następnie - do ponownego wniesienia sprawy do Trybunału Sprawiedliwości, przedkładając równocześnie Trybunałowi propozycję nałożenia na dane państwo określonej kary pieniężnej

GŁOWNE INFORMACJE• 27 sędziów i 8 rzeczników generalnych (adwokatów)• kadencja 6 lat, co 3 lata wymienia się połowę składu ( raz 14 raz 13 )• Trybunał obraduje w izbach składających się z 3 lub 5 sędziów, a także w składzie Wielkiej Izby –17 sędziów

lub w pełnym składzie (na wyraźne żądanie państwa członkowskiego)• jurysdykcja jest obowiązkowa, tzn. że inny sąd międzynarodowy nie może rozstrzygać w sprawie prawa

wspólnotowego.• sędziowie i rzecznicy są wybierani spośród osób, których niezależność nie budzi żadnych wątpliwości i

którzy w swoim państwie spełniają wymogi do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych lub są prawnikami o uznanej kompetencji.

• Są wybierani na podstawie wspólnego porozumienia przez rządy Państw Członkowskich• Kadencja przewodniczącego wynosi 6 lat (z prawem wielokrotnego wyboru. Przewodniczący jest wybierany

w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów) obecnie funkcję tę pełni Vassilios Skouris.• Kadencja Rzecznika Generalnego wynosi 1 rok• Rzecznik Generalny przedstawia składowi orzekającemu uzasadnione wnioski w sprawie i przedstawiają

możliwości konkretnego rozstrzygnięcia. Przydziela sprawy odpowiednim rzecznikom• ETS nie jest związany opinią rzecznika• Polski sędzia: Marek Safjan• Sędziowie nie mogą prowadzić innej działalności i pełnić funkcji politycznych i administracyjnych.

Sędziowie i Rzecznicy (Adwokaci) Generalni powoływani są spośród osób gwarantujących niezależność, a także spełniają warunki do piastowania funkcji sędziego w danym państwie członkowskim lub są specjalistą o najwyższej randze w zakresie . Są oni mianowani za wspólną zgodą rządów wszystkich państw członkowskich. Kadencja trwa 6 lat i istnieje możliwość reelekcji. Co 3 lata następuje wymiana połowy składu sędziowskiego.

Sędziowie spośród ich grona wybierają na okres 3 lat Przewodniczącego (Prezesa) Trybunału. Do jego zadań należy m.in.:

nadzorowanie administracji,przewodniczenie na posiedzeniach i rozprawach Trybunałureprezentuje Trybunał w stosunkach z innymi instytucjami.

Zadania wykonywane przez Rzeczników (Adwokatów) – jest 5 –u Rzeczników stałych, nie mają swojego

odpowiednika w krajach członkowskich ich zadania są specyficzne. Adwokaci Generalni nie działają w interesie żadnej ze stron postępowania. Zadaniem Adwokata jest działanie w interesie wymiaru sprawiedliwości. Rzecznicy Generalni w sposób bezstronny i niezależny przedstawiają publicznie uzasadnione wnioski w sprawach przedłożonych Trybunałowi w celu jego wsparcia w wykonywaniu jego zadań.

Prawo odwołania do ETSZe skargą do ETS mogą wystąpić organy Wspólnot lub państwa

członkowskie, natomiast osoby fizyczne i prawne nie są do tego upoważnione

TSorgan permanentnyjęzykiem postępowania może być każdy język urzędowy ( regułą jest, że

jest język pozwanego )językiem roboczym jest francuskiSiedziba Trybunału Sprawiedliwości mieści się w Luksemburgu.

Funkcje Trybunału Sprawiedliwości • pełni rolę sądu pracy, sądu administracyjnego, sądu międzynarodowego, sądu konstytucyjnego i cywilnego• rozstrzyga sprawy powstałe na tle prawa wspólnotowego między państwami członkowskimi i Komisją, a

państwem członkowskim• stoi na straży prawa wspólnotowego i przestrzegania wynikających z niego obowiązków. • rozpatruje skargi wnoszone przez państwa członkowskie, instytucje UE, przedsiębiorstwa lub obywateli

państw UE, orzekając, czy nastąpiło naruszenie unijnego prawa • wydaje orzeczenia wstępne na wniosek sądów krajowych o interpretację lub stwierdzenie prawomocności

ustawodawstwa wspólnotowego• rozpatruje odwołania od decyzji Sądu Pierwszej Instancji• dokonuje wykładni prawa wspólnotowego oraz orzeka o legalności aktów prawnych wydawanych przez

inne organy UE oraz ich zgodności z traktatami, • rozstrzyga spory kompetencyjne między instytucjami wspólnotowymi Przykładami spraw mogą być: skarga o stwierdzenie naruszenia przez państwo członkowskie zobowiązań

wspólnotowych, skarga o stwierdzenie nieważności aktu prawnego, skarga o stwierdzenie zaniechania wydania aktu prawnego.

ROZPRAWA Wyznaczany jest skład orzekający i data rozprawy. Sędzia

sprawozdawca opowiada sędziom stan faktyczny. Na koniec wystąpienie Rzecznika Generalnego. Sędziowie tajnie się naradzają, wracają i ogłaszają wyrok. Wyroki zapadają większością głosów, nie ma odwołania. Jedyna opcja to możliwość rewizji wyroku. Można to zrobić jedynie gdy po wyroku zaszły nowe okoliczności, które nie były wcześniej znane stronie wnoszącej o rewizję i ETS-owi, a miałyby znaczenie dla wyroku. Jest na to 10 lat od orzeczenia, a 3 miesiące od odkrycia nowej okoliczności

STATYSTYKI

Od 1954 roku Trybunał Sprawiedliwości

rozpatrzył ponad 11 tys. spraw i wydał ok. 6 tys. Orzeczeń

PRZYKŁAD ORZECZENIAWyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 5 czerwca 2008 r. – Komisja przeciwko Polsce(sprawa C170/07)Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Podatki wewnętrzne – Obowiązek badania technicznego przywożonych pojazdów

używanych – Artykuły 28 WE i 30 WE – Dyrektywa 96/96/WE – Uznawanie badań technicznych przeprowadzonych w innych państwach członkowskich

Swobodny przepływ towarów – Ograniczenia ilościowe – Środki o skutku równoważnym (art. 28 WE, 30 WE; dyrektywa Rady 96/96, art. 3 ust. 1, 2) (por. pkt 42–52; sentencja)

Przedmiot Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Naruszenie art. 28 WE – Przepisy krajowe wprowadzające wymóg badań

technicznych przywożonych pojazdów używanych, przed ich rejestracją, wobec braku takiego wymogu w stosunku do krajowych pojazdów znajdujących się w tych samych okolicznościach

Sentencja1) Wprowadzając przed rejestracją w Polsce wymóg badania technicznego w stosunkudo przywożonych pojazdów używanych zarejestrowanych uprzednio w innych państwach członkowskich, Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom, które na niej ciążą na mocy art. 28 WE. 2) Rzeczpospolita Polska zostaje obciążona kosztami postępowania.

SĄD I INSTANCJI

Wskutek dużego obciążenia Trybunału Sprawiedliwości Rada w 1988 roku (zgodnie z postanowieniami JAE) ustanowiła tzw. Sąd Pierwszej Instancji. Natimiast sam SPI zaczął działalność 1 stycznia 1989. Jest to instytucja o charakterze pomocniczym wobec Trybunału Sprawiedliwości, której przekazano kompetencje orzekania w ściśle określonych obszarach prawa wspólnotowego. Celem powołania tego organu było zmniejszenie liczby spraw toczących się przed ETS.

Sąd Pierwszej Instancji, podobnie jak Trybunał Sprawiedliwości, ma swoją siedzibę w Luksemburgu i korzysta z zaplecza technicznego i administracyjnego TS. Ponadto posiada własną Kancelarię i Sekretarza, którego kompetencje są zdecydowanie skromniejsze od uprawnień Sekretarza TS.

GŁÓWNE INFORMACJE• podstawa Jednolitego Aktu Europejskiego• 27 sędziów ( z możliwością ponownego wyboru)• sędziowie są wybierani spośród osób o niekwestionowanej niezależności i mających

w swym państwie uprawnienia do zajmowania wysokich stanowisk sądowniczych.• Są mianowani na podstawie wspólnego porozumienia przez rządy Państw

Członkowskich.• Kadencja 6 lat, co 3 lata zmiana połowy składu• Traktat z Nicei daje możliwość powołania Rzecznika Generalnego do danej sprawy,

spośród sędziów, którzy nie wchodzą w skład orzekający.• Nie ma stałych Rzeczników Generalnych

Obecnie przewodniczącym Sądu I Instancji jest Marc Jaeger, a polskim sędzią Irena Wiszniewska-Białecka.

KOMPETENCJE

Sąd Pierwszej Instancji jest właściwy do rozpoznawania:• skarg bezpośrednich wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne przeciwko aktom prawnym

instytucji wspólnotowych (których są one adresatami lub które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie) lub przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje. Może to być na przykład skarga przedsiębiorstwa na decyzję Komisji nakładającą na nie grzywnę;

• skargi wniesione przez Państwa Członkowskie przeciwko Komisji; • skargi wniesione przez Państwa Członkowskie przeciwko Radzie, dotyczące aktów z dziedziny

pomocy państwa, handlowych środków ochronnych („dumping”) oraz aktów, za pomocą których korzysta ona z uprawnień wykonawczych;

• skargi o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje wspólnotowe lub ich pracowników;

• skargi dotyczące umów zawartych przez Wspólnoty, w których właściwość Sądu została wyraźnie określona;

• skargi z zakresu wspólnotowych znaków towarowych.

Od orzeczeń wydanych przez Sąd przysługuje ograniczone do kwestii prawnych odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości w terminie dwóch miesięcy.

Sąd ds. Służby Publicznej

1. 7 sędziów, kadencja 6 lat, bez rotacji, sędziowie powoływani na wniosek Komitetu 7 osobowości ( byli sędziowie ETS, SPI ) przez Radę jednomyślnie.

2. sędziowie są wybierani spośród osób o niekwestionowanej niezależności i mających w swym państwie uprawnienia do zajmowania stanowisk sądowniczych.

3. Wakat uzupełniany jest na 6 lat4. Rada kwalifikowaną większością może zwiększyć liczbę sędziów5. Prezes jest wybierany na 3 lata, 6. Zajmuje się sporami pracowniczymi

Ekstradycja Ekstradycja jest aktem organu procesowego państwa, który stanowi

o wydaniu osoby znajdującej się na jego terytorium władzom drugiego państwa w celu pociągnięcia jej do odpowiedzialności karnej lub wykonania kary orzeczonej w prawomocnym wyroku skazującym. Zgodnie z prawem międzynarodowym, ekstradycja to obowiązek wydania drugiemu państwu osób, które przebywają na terytorium państwa wzywającego. Wniosek o esktradycję sądy lub prokuratorzy zgłaszają za pośrednictwem Ministra Sprawiedliwości. W przypadkach nie cierpiących zwłoki sąd lub prokurator może bezpośrednio zwrócić się do właściwego organu państwa obcego o zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie osoby, co do której ma być złożony wniosek o wydanie.

Zgodnie z przepisami Europejskiej konwencji o ekstradycji umawiające się strony zobowiązane są do wzajemnego wydania wszystkich osób ściganych za popełnienie przestępstwa albo poszukiwanych w celu wykonania kary lub środka zabezpieczającego, orzeczonych przez właściwe organy strony wzywającej.

Bieg terminów tymczasowego aresztowania i zatrzymania w stosunku do osoby wydanej rozpoczyna się od chwili przejęcia tej osoby przez organy państwa na terytorium Polski. Sąd po wydaniu prawomocnego wyroku w sprawie osoby wydanej przez obce państwo, przesyła odpis wyroku Ministrowi Sprawiedliwości, który przekazuje go stosownym organom obcego państwa. Odmawia się wydania osoby, jeśli:1. osoba jest obywatelem polskim lub osobą korzystającą z prawa azylu,2. czyn tej osoby nie zawiera znamion czynu zabronionego,3. sprawca nie popełnił przestępstwa lub nie podlega karze,4. ustawa uznaje, że czyn sprawcy nie stanowi przestępstwa.

Podobnie postępuje się w okolicznościach zezwolenia na przewóz przez Polskę osoby ściganej.

Ekstradycja uważana jest za najważniejszą instytucję międzynarodowej współpracy w sprawach karnych, która umożliwia państwom walkę z przestępczością. U podstaw postępowania ekstradycyjnego leży wspólny interes państw w zwalczaniu przestępczości.

Akty prawne dotyczące ekstradycji:Europejską konwencję o ekstradycji, 1957r.; Europejską konwencję o zwalczaniu terroryzmu, 1978r.

(przepisy dotyczące ekstradycji); Porozumienie pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnot Europejskich w sprawie uproszczenia i modernizacji trybu doręczania wniosków o ekstradycję, 1989r.; Konwencję o uproszczonej procedurze ekstradycyjnej, 1995r.; Konwencję o ekstradycji, 1996r.; Stosowne przepisy Konwencji Schengen, 1990r. (Tytuł III).

Podstawowym instrumentem ekstradycyjnym na gruncie europejskim pozostaje jednak nadal akt

prawny Rady Europy, czyli Europejska konwencja o ekstradycji z 1957 r. wraz z protokołami dodatkowymi z 1975 r. i 1978 r. Wydania można odmówić w odniesieniu do przestępstw politycznych, własnych obywateli, jeżeli przestępstwo zostało popełnione w całości lub części na terytorium państwa wezwanego lub w państwie tym wszczęto już postępowanie, w przypadku zagrożenia karą

Drugi protokół dodatkowy z 1978 r. łagodzi zasadę nie wydawania osób ściganych za przestępstwa skarbowe, reguluje kwestię wydawania osób wobec których karę lub środek zabezpieczający orzeczono zaocznie oraz przewiduje, że wydanie nie następuje za przestępstwo objęte amnestią w państwie wezwanym, jeżeli przestępstwo to mogło być ścigane na mocy ustawodawstwa karnego tego państwa. Co istotne, drugi protokół ustanawia jako zasadę przekazywanie wniosków pomiędzy ministerstwami sprawiedliwości, nie wyłączając jednak możliwości użycia drogi dyplomatycznej.

Europejski nakaz aresztowania (ENA)Stanowi pierwszy środek w dziedzinie prawa karnego

wprowadzający zasadę wzajemnego uznawania decyzji, którą Rada Europejska na posiedzeniu w Tampere (1999r.) uznała za „kamień węgielny” współpracy sądowej państw członkowskich.

Celem ENA ma być zastąpienie dotychczasowego systemu ekstradycji oraz uproszczenie i przyśpieszenie postępowania karnego w relacjach pomiędzy państwami członkowskimi UE. Przepisy decyzji ramowej w sprawie ENA pozwalają na pominięcie mechanizmu politycznego i administracyjnego poprzez wprowadzenie bezpośredniej współpracy organów sądowych państw członkowskich Unii Europejskiej. ENA można traktować jako rezultat obrad Rady Europejskiej w Tampere, gdzie wzywano państwa członkowskie Unii Europejskiej do przyjęcia zasady wzajemnego uznawania decyzji za „kamień węgielny” w obszarze trzeciego filaru Unii (art. 31 decyzji ramowej).

Z dniem 1 stycznia 2004 roku decyzja ramowa w sprawie ENA zastąpiła obowiązujące do tej pory dokumenty mające zastosowanie w przypadku ekstradycji.

WSPÓŁPRACA SĄDOWA W SPRAWACH CYWILNYCH

Podstawy traktatowe WSSC Normę kompetencyjną dla stanowienia aktów prawnych z zakresu WSSC stanowi art. 65 TWE.

Przepis ten mówi, że Rada UE przyjmuje środki z zakresu współpracy sądowej w sprawach cywilnych, mające skutki transgraniczne zmierzające do poprawy i uproszczenia systemu transgranicznego dostarczania aktów sądowych i pozasądowych, współpracy w dziedzinie gromadzenia dowodów, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych, w tym decyzji pozasądowych, a także wspierania zgodności norm mających zastosowanie w państwach członkowskich w dziedzinie kolizji ustaw i sporów o właściwość; usuwania przeszkód w należytym biegu procedur cywilnych, wspierając w razie potrzeby zgodność norm procedury cywilnej mających zastosowanie w państwach członkowskich.

Źródła prawa w zakresie WSSCNajważniejsze akty przyjmowane są w drodze rozporządzeń, głównie dlatego, że nie wymagają

ratyfikacji, są bezpośrednio stosowane w systemach prawa krajowego i mogą wywołać skutek bezpośredni. Akty wydawane w zakresie WSSC, jako akty prawa wspólnotowego, podlegają stosowaniu zgodnie z ogólnymi zasadami tego prawa. Akty prawa wspólnotowego mają pierwszeństwo przed aktami prawa krajowego,

Dorobek WE w zakresie WSSC obejmuje następujące akty prawne:

• Rozporządzenie Rady w sprawie postępowania upadłościowego z 2000 roku• Rozporządzenie Rady w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w

sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej za dzieci obojga małżonków z 2000 roku

• Rozporządzenie Rady w sprawie doręczania w państwach członkowskich, sądowych i pozasądowych dokument w sprawach cywilnych i handlowych z 2000 roku

• Rozporządzenie Rady w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych z 2001 roku

• Rozporządzenie Rady w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych i handlowych z 2001 roku

• Rozporządzenie Rady dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej z 2003 roku

• Rozporządzenie o ustanowieniu Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych z 2004 roku

• Dyrektywa Rady przyjęta w celu usprawnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sporach transgranicznych poprzez ustanowienie minimalnych wspólnych zasad odnoszących się do pomocy prawnej w sporach o tym charakterze z 2003 roku

Celem WSSC jest także rozpowszechnianie wiadomości na temat zasad postępowania cywilnego w innych państwach członkowskich, orzeczeń wydawanych w sprawach WSSC przez sądy krajowe i przez ETS oraz informacji dotyczących organów właściwych w poszczególnych państw do wykonywania .

WSPÓŁPRACA POLICYJNA I SĄDOWA W SPRAWACH KARNYCH

Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych to trzeci filar Unii Europejskiej. Współpraca w tym obszarze koncentruje się wokół zwalczania przestępczości.

Celem Unii jest stworzenie obywatelom wyższego poziomu poczucia pewności w ramach obszaru wolności,

bezpieczeństwa i sprawiedliwości poprzez rozwijanie wspólnego działania państw członkowskich w dziedzinie wspólnej pracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych oraz zabieganie i zwalczanie rasizmu i ksenofobii.

Cele te mają być osiągnięte w drodze zapobiegania i zwalczania przestępczości, zorganizowanej lub innej, zwłaszcza terroryzmu, handlu ludźmi i przestępstw przeciwko dzieciom, nielegalnego handlu narkotykami i bronią, korupcji, oszustw poprzez:

- ściślejszą współpracę między siłami policyjnymi, władzami celnymi i innymi władzami w państwach członkowskich;

- ściślejszą współpracę między władzami sądowymi i innymi państw członkowskich;- zbliżanie w miarę potrzeby przepisów karnych w państwach członkowskich.

Filar utworzony został w ramach traktatu z Maastricht w 1992 r. Jego pierwotna nazwa brzmiała: współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (WsiSW ). Dotyczył on problemów imigracji, przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i patologii społecznej oraz spraw wizowych i azylów.

W wyniku wejścia w życie traktatu amsterdamskiego z 1997 r. nastąpiło uwspólnotowienie części tego filaru, czyli przeniesienie niektórych polityk (polityka wizowa, azylowa, imigracyjna i inne polityki związane ze swobodnym przepływem osób) do pierwszego filaru. Tym samym sprawy te zostały objęte jurysdykcją Trybunału Sprawiedliwości, a nazwę filaru zmieniono na "współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych".

W ramach III filaru UE działają:• Europol • CEPOL • Eurojust

Europejski Urząd Policji (EUROPOL)

Europejski Urząd Policji , czyli Europol to europejska agencja policyjna z siedzibą w Hadze. Europol rozpoczął pracę 1 lipca 1999 r.

Ustanowienie Europolu zostało przewidziane w Traktacie z Maastricht. Agencja rozpoczęła ograniczone działania 3 stycznia 1994 r., jako Europejską Jednostkę ds. Narkotyków (Europol Drugs Unit - EDU). W 1998 została ratyfikowana konwencja Europolu, wchodząc w życie w październiku tego samego roku.

Jest odpowiedzialny za wywiad kryminalny w Europie powołano w 1992 r. Ma on siedzibę w Hadze w Niderlandach. Zatrudnia przedstawicieli krajowych organów ścigania (policji, służb celnych i imigracyjnych, itp.) W skład zarządu Europolu wchodzi jeden przedstawiciel z każdego państwa UE.

Zadaniem Europolu jest zapewnienie ściślejszej i bardziej efektywnej współpracy w zakresie zapobiegania i zwalczania międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, a w szczególności:

• handlu narkotykami; • sieci przemytu nielegalnych imigrantów; • nielegalnego handlu pojazdami; • przemytu i handlu ludźmi, w tym pornografii dziecięcej; • fałszowania pieniędzy i innych środków płatniczych; • handlu substancjami radioaktywnymi i substancjami nuklearnymi• terroryzmu; • prania brudnych pieniędzy,• rasizmu i ksenofobii,• przemytu dziel sztuki, • wymuszeń, • kradzieży własności intelektualnej, • przestępstw komputerowych, • korupcji i innych groźnych form przestępczości międzynarodowej,

Europol pomaga państwom członkowskim:

• ułatwiając wymianę informacji między państwami członkowskimi UE; • zapewniając analizy operacyjne i wspierając działania państw członkowskich; • zapewniając wiedzę i wsparcie techniczne na potrzeby dochodzeń i działań realizowanych

w UE pod nadzorem i w ramach odpowiedzialności prawnej państw członkowskich; • sporządzając strategiczne raporty (np. analizy zagrożeń) oraz analizy przestępczości na

podstawie informacji i danych wywiadowczych dostarczonych przez państwa członkowskie lub pochodzących z innych źródeł.

• zbiera, zestawia i analizuje informacje, powiadamia niezwłocznie za pośrednictwem wydziałów krajowych właściwe organy państw członkowskich o dotyczących ich informacjach i ustalonych powiązaniach między przestępstwami,

• udziela pomocy w prowadzeniu śledztw w państwach członkowskich przez przekazywanie do wydziałów krajowych wszelkich istotnych informacji, utrzymuje zautomatyzowane zbiory informacji, zawierające przewidziane w konwencji dane. Zadaniem Europolu jest także pogłębianie wiedzy specjalistycznej, która wykorzystywana jest w ramach czynności śledczych przez właściwe organy państw członkowskich,

Ponadto Europol jest odpowiedzialny za wdrożenie i prowadzenie systemu komputerowego umożliwiającego wprowadzanie, udostępnianie i analizę odpowiednich danych. Wspólny organ nadzorczy, w skład którego wchodzi dwóch ekspertów ds. ochrony danych, zapewnia właściwe wykorzystywanie wszelkich danych osobowych będących w posiadaniu Europolu.

Europol podlega Radzie ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, czyli ministrom sprawiedliwości i spraw wewnętrznych wszystkich państw UE.

W swym założeniu Europol powinien spełniać funkcje inne niż Interpol oraz

System Informacyjny Schengen, służyć przede wszystkim pogłêbianiu wiedzy w zakresie metodologii działań policyjnych, a także powinien wspierać i propagować upowszechnianie krajowych metod operacyjnych.

Zespół ds. Współpracy Sądowej w Unii Europejskiej (EUROJUST) Eurojust to agencja Unii Europejskiej o charakterze prokuratorskim, utworzona w wyniku porozumień zawartych

w ramach Agendy z Tampere.Eurojust jest organem UE który ustanowiono w 2002 roku w celu usprawniania współpracy między organami

sądowymi państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie dochodzeń i ścigania przestępstw w przypadku przestępczości międzynarodowej i zorganizowanej.

CELEZadaniem tej agencji jest koordynacja działań prokuratur krajowych państw członkowskich Unii Europejskiej w

celu walki z transgraniczną przestępczością zorganizowaną na terenie UE. W zależności od państwa mogą to być prokuratorzy, sędziowie śledczy lub funkcjonariusze policji. Koordynacja ta połączona ma być z prowadzeniem postępowań śledczych oraz załatwianiem wniosków w zakresie pomocy prawnej

W przypadku dochodzeń oraz operacji ścigania, w które zaangażowane są przynajmniej dwa państwa, celem Eurojustu jest usprawnianie współpracy między organami krajowymi z uwzględnieniem wniosków składanych przez właściwe organy państwa członkowskiego i wszelkich informacji dostarczonych przez organy właściwe na podstawie przepisów przyjętych w ramach traktatów (Europejska Sieć Sądowa, Europol i OLAF).

Kolejnym celem Eurojustu jest poprawa współpracy między właściwymi organami, w szczególności poprzez ułatwianie realizacji międzynarodowej wzajemnej pomocy prawnej oraz wykonywania europejskiego nakazu aresztowania.

Eurojust wspiera również właściwe organy w celu zwiększenia skuteczności dochodzeń i ścigania przestępstw.

Może również udzielać pomocy w dochodzeniach i operacjach ścigania, w które zaangażowane jest państwo członkowskie oraz państwo nienależące do UE lub też państwo członkowskie oraz Komisja w przypadku przestępstw, które godzą w interesy finansowe Wspólnoty Europejskiej.

Eurojust zwiększa skuteczność organów krajowych w walce z poważnymi przestępstwami międzynarodowymi oraz przestępczością zorganizowaną, m.in. terroryzmem, handlem ludźmi, przemytem narkotyków, przestępstwami finansowymi czy praniem brudnych pieniędzy, aby szybko i skutecznie postawić przestępców przed sądem.

DZIAŁALNOŚĆ

• Eurojust wypełnia swoją misję przy pomocy państw członkowskich lub działając jako Kolegium.

• Jego kompetencje pozwalają mu zwracać się do odpowiednich organów krajowych o wszczęcie dochodzenia lub ścigania przestępstwa w określonych przypadkach; uznawać, że jedno z państw może być bardziej uprawnione niż inne do wszczęcia dochodzenia lub ścigania za określone czyny; koordynować działania właściwych organów; ustanawiać wspólne zespoły śledczelub udzielać wszelkich informacji potrzebnych do realizacji wymienionych zadań.

• Eurojust zapewnia wymianę informacji między właściwymi organami i pomaga im w zagwarantowaniu jak najwyższego poziomu koordynacji i współpracy. Współpracuje również z Europejską Siecią Sądową, Europolem i OLAF-em. Eurojust oferuje wsparcie logistyczne i może organizować spotkania mające na celu zapewnienie koordynacji wysiłków władz sądowych i służb policyjnych z różnych krajów celem rozwiązania ewentualnych kwestii natury prawnej czy bieżących problemów praktycznych.

SKŁAD • W skład Eurojustu wchodzi 27 członków, po jednym z każdego państwa

członkowskiego. Członkowie krajowi, oddelegowywani zgodnie z krajowym systemem prawnym, sprawują swoje funkcje w Hadze. Są to starsi rangą, doświadczeni prokuratorzy, sędziowie lub oficerowie policji o równoważnych kompetencjach. Niektórym przedstawicielom krajowym pomagają zastępcy, asystenci lub oddelegowani eksperci krajowi.

• Członkom krajowym i Kolegium pomaga sekretariat, na którego czele stoi dyrektor administracyjny. W skład administracji wchodzą następujące służby i jednostki: budżet i finanse, sekretariat Kolegium, urzędnik ds. ochrony danych, dział kadr, zarządzanie informacjami, dział prawny, dział prasowy i PR, bezpieczeństwo, zarządzanie infrastrukturą oraz usługi ogólne i wydarzenia.

• Eurojust został powołany do życia decyzją Rady z dnia 28 lutego 2002 r. ustanawiającą Eurojust w celu zintensyfikowania walki z poważną przestępczością.

Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL)

CEPOL – Europejskie Kolegium Policyjne powstało z myślą o wyższych

funkcjonariuszach policji z całej Europy. Jego zadaniem jest promowanie międzynarodowej współpracy na polu zwalczania przestępczości, a także utrzymywania prawa i porządku oraz bezpieczeństwa publicznego.

CEPOL jest jedna z agencji Unii Europejskiej ds. współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych (czyli III filaru) ustanowioną w 2005 r. Jego sekretariat mieści się w Bramshill.

CEPOL organizuje rocznie 80 do 100 szkoleń, seminariów i konferencjio różnorodnej tematyce, które odbywają się w szkołach policyjnych państw członkowskich. Jego roczny budżet wynosi około 7,5 mln euro (dane na rok 2007).

CELE

Celem CEPOL jest udzielanie pomocy w transgranicznym szkoleniu wyższych funkcjonariuszy policji poprzez optymalizację i umacnianie współpracy między odpowiednimi krajowymi instytucjami i organizacjami. Wspiera ono i rozwija zintegrowane europejskie podejście do transgranicznych problemów stojących przed państwami członkowskimi w walce z przestępczością, w zapobieganiu przestępczości oraz utrzymaniu prawa i porządku oraz bezpieczeństwa publicznego.

Pomoc prawna w sprawach karnychPomoc prawna w sprawach karnych opiera się na współpracy

pomiędzy organami wymiaru sprawiedliwości tj. organem wzywającym a wezwanym. Przez międzynarodową pomoc prawną w sprawach karnych należy rozumieć przeprowadzanie wszelkich czynności procesowych żądanych przez właściwe organy zainteresowanych państw dla potrzeb postępowania przygotowawczego lub sądowego. Bez współdziałania państw w ramach tej instytucji nie byłoby możliwe skuteczne zwalczanie przestępczości z elementem obcym. W przypadku międzynarodowej pomocy prawnej organy procesowe powinny zwracać się do siebie na zasadach ustalonych przez przepisy prawa wewnętrznego i przez umowy międzynarodowe.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

Pracę wykonały:Aldona KlimekMariola RemiszPaulina Kościesza