PoPeA-2010-2011_Sazetci predavanja_2010.11.26

PROF.DR.SC. MLADEN OBAD ITAROCI POVIJEST PERIVOJNE ARHITEKTURE - SAETCI PREDAVANJA 2010./2011.

1

SVEUILITE U ZAGREBU UMARSKI FAKULTET

PREDDIPLOMSKI STUDIJ - URBANO UMARSTVO, ZATITA PRIRODE I OKOLIA

SVEUILITE U ZAGREBU - ARHITEKTONSKI FAKULTET DIPLOMSKI STUDIJ - ARHITEKTURA I URBANIZAM

PROF.DR.SC. MLADEN OBAD ITAROCI, DIPL.ING.ARH.

POVIJEST PERIVOJNE ARHITEKTURE

SAETCI PREDAVANJA

ZAGREB, STUDENI 2010.


2

SVEUILITE U ZAGREBU UMARSKI FAKULTET PREDDIPLOMSKI STUDIJ URBANO UMARSTVO, ZATITA PRIRODE I OKOLIA

SVEUILITE U ZAGREBU - ARHITEKTONSKI FAKULTET DIPLOMSKI STUDIJ - ARHITEKTURA I URBANIZAM KOLEGIJ: POVIJEST PERIVOJNE ARHITEKTURE S A D R A J UVOD U KOLEGIJ I PERIVOJNU ARHITEKTURU

ANTIKI VRTOVI I PERIVOJI

SREDNJOVJEKOVNI VRTOVI

ISLAMSKA PERIVOJNA TRADICIJA

TALIJANSKI RENESANSNI I MANIRISTIKI PERIVOJI

DUBROVAKI RENESANSNI PERIVOJ

FRANCUSKI RENESANSNI I BAROKNI PERIVOJ

ENGLESKI PEJSANI PERIVOJ

JAVNI GRADSKI PERIVOJI 19. STOLJEA

PERIVOJ MAKSIMIR

KINESKA PERIVOJNA TRADICIJA

JAPANSKA PERIVOJNA TRADICIJA

PERIVOJNA ARHITEKTURA SECESIJE

PERIVOJNA ARHITEKTURA MODERNE

PERIVOJNA ARHITEKTURA KRAJA 20. STOLJEA

Literatura za ispit

Popis crtea za ispit


3

UVOD U KOLEGIJ I PERIVOJNU ARHITEKTURU

SADRAJ KOLEGIJA

KOLEGIJ OBRAUJE RAZVOJ PERIVOJNE ARHITEKTURE/UMJETNOSTI U SVIJETU I HRVATSKOJ, A U KONTEKSTU OPE POVIJESTI UMJETNOSTI

PRIKAZUJE RAZVOJ PEJSANOG OBLIKOVANJA S KULTUROLOKOGA POLAZITA TE S GLEDITA ESTETIKE I LIKOVNE KOMPOZICIJE

PERIVOJNA ARHITEKTURA PROMATRA SE U KONTEKSTU POVIJESNOG I ARHITEKTONSKO-URBANOG OKRUENJA U KOJEMU NASTAJE

TEMELJNA POLAZITA

PERIVOJNA ARHITEKTURA ARHITEKTURA U ORGANSKOM MATERIJALU DJELO OVJEKA I DJELOMINO PRIRODE KREATIVNO DJELO AUTORA OBLIKOVANI PROSTOR

NEDJELJIVOST PERIVOJA/VRTA I ZGRADE NEDJELJIVOST ARHITEKTURE I PERIVOJNE ARHITEKTURE NEDJELJIVOST GRADOGRADAITELJSTVA/URBANIZMA I PERIVOJNE ARHITEKTURE

GLAVNE ULOGE PERIVOJNE ARHITEKTURE

EKOLOKA SOCIJALNA ESTETSKA

DEFINICIJA PERIVOJA

GIULIO CARLO ARGAN: PERIVOJ/VRT/PARK ARTIFICIJELNI PROSTOR OBLIKOVAN SA SVRHOM DA SE POSTIGNE ESTETSKI REZULTAT. UVIJEK JE BIO SMATRAN, A TO JE JO UVIJEK I TAKO MORA OSTATI OBLIKOM UMJETNIKE KREACIJE

REN PECHRE: ZA ENGLEZE PERIVOJ/VRT JE PROSTOR U KOJEMU OVJEK TRAI SVOJE MJESTO U PRIRODI. ZA MENE JE PERIVOJ/VRT PROSTOR KOJIM OVJEK OZNAAVA SVOJE MJESTO U PRIRODI

POJMOVNI NERED

PERIVOJNA ARHITEKTURA / VRTNA ARHITEKTURA / PARKOVNA ARHITEKTURA / PEJSANA ARHITEKTURA / KRAJOBRAZNA ARHITEKTURA

HORTIKULTURA / HORTIKULTURNE POVRINE

ZELENILO / GRADSKO ZELENILO / ZELENE POVRINE / GRADSKE ZELENE POVRINE / OTVORENI PROSTORI / SLOBODNI GRADSKI PROSTORI

HORTIKULTURA

KULTURA POVRTNJAKA, KULTURA CVIJEA VRTLARENJE UKRAAVANJE VANJSKIH I UNUTARNJIH PROSTORA CVIJEEM I BILJEM


4

VRT PARK PERIVOJ

SLINOZNANICE / ISTOZNANICE U SVAKODNEVNOM GOVORU, ESTO SE KORISTE KAO SINONIMI

VRT PROJEKTIRANI PROSTOR USKO VEZAN UZ ZGRADU, MALENA POVRINA (NAJEE DO POLA HEKTARA), UTILITARNOST (BORAVAK NA OTVORENOM), ESTETSKA VRIJEDNOST, POKAZATELJ SOCIJALNOGA STATUSA - PONAJPRIJE VRT UZ OBITELJSKU KUU Iznimka: BOTANIKI VRT, ZOOLOKI VRT

PARK PRIRODNI I/ILI PLANIRAN PROSTOR, VELIKA POVRINA (DESETCI ILI STOTINE HEKTARA), PRETEITO VISOKI AUTOHTONI NASADI; PEJSANA, EKOLOKA, BOTANIKA I GRADOTVORNA VRIJEDNOST NACIONALNI PARK, PARK PRIRODE / REKREACIJSKO-PORTSKI PARK / SPOMEN-PARK vozni park, poslovni/industrijski park

PERIVOJ PROJEKTIRAN PROSTOR, SAMOSTALAN ILI VEZAN UZ ZGRADU, PREVLADAVA KONCEPTUALNO-KREATIVAN LIKOVNI IZRIAJ ARHITEKTURA PRETEITO U ORGANSKOM MATERIJALU; ESTETSKA, ARHITEKTONSKA, URBANISTIKA/GRADOTVORNA, KULTURNO-DRUTVENA VRIJEDNOST PERIVOJ MAKSIMIR, PERIVOJI RENESANSNIH LJETNIKOVACA, PERIVOJI DVORACA, GRADSKI PERIVOJI, PERIVOJNI TRGOVI

PERIVOJNA ARHITEKTURA - LANDSCAPE/GARDEN ARCHITECTURE

PEJSANO/KRAJOBRAZNO PLANIRANJE LANDSCAPE PLANNING PEJSANO/KRAJOBRAZNO OBLIKOVANJE LANDSCAPE DESIGN PERIVOJNO/VRTNO PROJEKTIRANJE GARDEN DESIGN ZATITA I OBNOVA POVIJESNIH PERIVOJA IZVEDBA I ODRAVANJE PERIVOJA

INTERDISCIPLINARNOST PERIVOJNE ARHITEKTURE

URBANIZAM I PROSTORNO PLANIRANJE ARHITEKTONSKO, URBANISTIKO I PERIVOJNO PROJEKTIRANJE POVIJEST ARHITEKTURE, LIKOVNIH UMJETNOSTI I PERIVOJNE UMJETNOSTI ZATITA GRADITELJSKOG I PRIRODNOG NASLIJEA DENDROLOGIJA, BOTANIKA, CVJEARSTVO FITOCENOLOGIJA, FITOKLIMATOLOGIJA EKOLOGIJA, PEDOLOGIJA, GEOLOGIJA

ODITAVANJE PERIVOJNE ARHITEKTURE

NOSTALGINO emotivno INENJERSKO-KOMUNALNO ZATITA OD BUKE, PRAINE, EROZIJE, EKOLOKI ZDRAVI GRAD, UNAPRJEENJE ZATITE OKOLIA DRUTVENO AKTIVNO KULTURNA, DRUTVENA I DRUGA ZBIVANJA REKREACIJSKI ZABAVA, IGRA, PORT, ODMOR, TURISTIKI KULTURNI TURIZAM, KULTURA AMBIJENTA, AMBIJENTALNI UGOAJ KULTURNO-POVIJESNO TRADICIJA I IDENTITET ARHITEKTONSKO-URBANISTIKI NEDJELJIVO OD ARHITEKTURE I URBANIZMA PREPOZNATI OPA (TRAJNA) NAELA PROJEKTIRANJA PERIVOJA PRIMJENJIVA DANAS I UBUDUE BIJEG IZ STVARNOSTI ILUZIJA BOLJEG I SRETNIJEG SVIJETA


5

ANTIKI VRTOVI I PERIVOJI DO 5. STOLJEA

PERIVOJNA UMJETNOST ANTIKE

MEZOPOTAMIJA / EGIPAT / GRKA / RIM PISANI IZVORI / PRIKAZ VRTOVA U LIKOVNIM UMJETNOSTIMA / ARHEOLOKA ISTRAIVANJA VRTOVI I PERIVOJI MEZOPOTAMIJE

GEOMETRIJSKI VRT EDENSKI VRT VRTOVI NA TERASAMA SEMIRAMIDINI VISEI VRTOVI, 809.-780. g.p.n.e. GAJEVI - PEJSANI PERIVOJI PERZIJE INTERPRETACIJA RAJSKOGA PERIVOJA EDENSKI VRT ISHODITE ZA SREDNJOVJEKEOVNI KLAUSTARSKI VRT EDENSKI VRT ISHODITE ZA TRADICIJSKI PERZIJSKI VRT CHAHAR-BAGH TRADICIJSKI PERZIJSKI VRT CHAHAR-BAGH EGIPATSKI PERIVOJI/VRTOVI

FARAONSKI I PLEMIKI VRTOVI/PERIVOJI GAJEVI UZ HRAMOVE ALEJE GEOMETRIJSKI TLOCRT SUSTAV KANALA I BAZENA ZA NAVODNJAVANJE VODENA OGLEDALA PROTOTIP EUROPSKE GEOMETRIJSKE PERIVOJNE ARHITEKTURE PERIVOJI ANTIKE GRKE

SVETI GAJEVI PEJSANI PROSTORI OKO JAVNIH ZGRADA JAVNI PERIVOJI ATENE PLATONOVA AKADEMIJA I ARISTOTELOV LICEJ PERIPATETIKA KOLA GENIUS LOCI ISHODITE PEJSANOG OBLIKOVANJA U GRKOJ; PEJSA = PERIVOJ VRTOVI I PERIVOJI ANTIKOGA RIMA

PERIVOJ KAO SVETO MJESTO - OBITAVALITE KUNIH BOGOVA (LARIJA) - SVETI GAJ POSVEEN BOGOVIMA ILI POKOJNICIMA VRT KUE ZA STANOVANJE PROSTOR BORAVKA I PROIRENJE KUE ARHITEKTONSKI PERIVOJNI DIZAJN: HORTUS, PERISTILNI VRT (KUA VETTII, POMPEI) PEJSANI PERIVOJNI DIZAJN: HORTI - PERIVOJI UZ VILE, VELIKI PERIVOJI S JAVNIM GRAEVINAMA (HADRIJANOVA VILA U TIVOLIU, PERIVOJ VILE U TUSCULUMU) GRAD RIM URBS ROMA

400 HEKTARA PERIVOJA U GRADU, 30% POVRINE GRADA SVETE UME / VELIKI PERIVOJI CARSKIH VILA / PERIVOJI NA CAMPUS MARTIUS-u / PERIVOJI VILA U GRADU I OKOLICI


6

SREDNJOVJEKOVNI VRTOVI 5.-15. STOLJEA

VRTOVI U SREDNJEM VIJEKU

VRTOVI U SREDNJEM VIJEKU - MALENI I KORISNI/UTILITARNI VONJACI, POVRTNJACI, VRTOVI LJEKOVITOG I MIRODIJSKOG BILJA - RASPRENI U TLOCRTNOJ SLICI GRADA - VRTOVI-DVORITA HORTUS CONCLUSUS - INTERPRETACIJA RAJSKOGA VRTA KLAUSTARSKI VRT VRTOVI SAMOSTANA MEDITATIVNI I UTILITARNI VRTOVI VRTOVI UTVRENIH DVORACA MALENI VRTOVI UNUTAR UTVRENJA, KORISNI VRTOVI VRT TRAVA LJEKOVITO I MIRODIJSKO BILJe VONJAK PERIVOJ ZADOVOLJSTVA SADRAJ KASNOSREDNJOVJEKOVNOGA VRTA

POJEDINANA STABLA / TOPIARIJ / CVJETNE GREDICE / BILJNI ORNAMENT / LABIRINT / SJENICE, ODRINE, PERGOLE / TRAVNATI BRJEULJCI / KLUPE (OD 14. STOLJEA) / FONTANE I BAZENI / POSUDE ZA CVIJEE SHEMA SREDNJOVJEKOVNOGA VRTA

1- ULAZ / 2- CVJETNJACI / 3- LIVADA S PAVILJONOM I FONTANOM / 4- LABIRINT / 5- PAVILJON S BAZENOM ZA KUPANJE / 6- VRT AROMATINOGA BILJA / 7- VONJAK / 8- POVRTNJAK / 9- RIBNJAK / 10- GAJ BILJNE VRSTE SREDNJOVJEKOVNOGA VRTA

DRVEE JABUKA, VINJA, BRESKVA, KRUKA, LJIVA, DUNJA, DUD, KESTEN, LJENJAK, BADEM; BOR, JELA, EMPRES, LOVOR, MASLINA GRMLJE IMIR, LOVOR, EMPRES, GLOG, TISA CVIJEE (10.-11. STOLJEE) TULIPANI, ZUMBULI, JORGOVAN, MIMOZE, RUE, LJILJANI MIRODIJSKO I MEDICINSKO BILJE MENTA, KADULJA, RUMARIN, TIMIJAN, BOSILJAK, SLJEZ, ... ...


7

ISLAMSKA PERIVOJNA TRADICIJA 8.-15. STOLJEE

RASPROSTRANJENOST ISLAMSKIH PERIVOJA ARAPSKI VRTOVI/PERIVOJI ZAPADNE AZIJE MOGULSKI PERIVOJI INDIJE ARAPSKI PERIVOJI U PANJOLSKOJ VRTOVI I PERIVOJI ZAPADNE AZIJE

ISFAHAN GRAD VRTOVA I PERIVOJA VRTOVI DAMIJA MOGULSKI PERIVOJI U INDIJI

PERIVOJI ZADOVOLJSTVA - DOLINA KAMIRA - NISHAT BAG (KAMIR), SHALAMAR BAGH (LAHORE), SHALAMAR BAGH (KAMIR) PERIVOJI MAUZOLEJA - AGRA - TAJ MAHAL (1632.-1654.) ARAPSKI PERIVOJI U PANJOLSKOJ (8.-15. STOLJEE DO 1492.)

ARHITEKTONSKA ZAMISAO: VRT = KUA / KUA = VRT PATIO VRTOVI-DVORITA VODA, MIRIS, BOJA GRANADA: ALHAMBRA, GENERALIFE SEVILLA: DVORITE NARANI ALHAMBRA I GENERALIFE

ALHAMBRA: DVORITE MIRTE - PATIO DE LOS ARRAYANES ALHAMBRA: DVORITE LAVOVA - PATIO DE LOS LEONES GENERALIFE: DVORITE KANALA - PATIO DE LA ACEQUIA GENERALIFE: DVORITE EMPRESA - PATIO DE LOS CIPRASES UTJECAJ ARAPSKE TRADICIJE NA PERIVOJE U ITALIJI

NAPULJ: KLAUSTAR CRKVE SANTA CHIARA RAVELLO (NAPULJ): VILA RUFFOLO - SREDNJOVJEKOVNI VRT POD NORMANSKO-ARAPSKIM UTJECAJEM - NADAHNUE RICHARDU WAGNERU ZA VRT KLINGSOR U OPERI PARSIFAL


8

TALIJANSKI RENESANSNI I MANIRISTIKI PERIVOJI 15.-16. STOLJEE

PERIVOJI I VRTOVI RANE RENESANSE UVOD U PERIVOJE RENESANSE

PALAZZO DUCALE - URBINO GIARDINO PENSILE - VISEI VRT, VRT NA TERASI, 1465. PRIJELAZ OD SREDNJOVJEKOVNOGA VRTA PREMA RENESANSNOM PERIVOJU VILLA DI POGGIO REALE - NAPULJ PRIJE 1494. GODINE ISHODITE ZA RENESANSNE PERIVOJE FRANCUSKE PALAZZO PICCOLOMINI - PIENZA PIENZA (SIENA, TOSCANA), 1459.-1463. PRVI PUTA POSTIGNUTA JEDNOOSNA KOMPOZICIJA VILE/PALAE I VRTA CORTILE DI BELVEDERE - VATIKAN, RIM 1503.-1514. AUTOR: ARH. DONATO BRAMANTE POLAZITE ZA BUDUE TALIJANSKE RENESANSNE PERIVOJE VILLA MADAMA - RIM 1519. AUTOR: RAFFAELLO SANTI POLAZITE ZA BUDUE TALIJANSKE RENESANSNE PERIVOJE GIARDINO PENSILE VISEI VRT, VRT NA TERASI - REKONSTRUKCIJA PREMA CRTEU ARH. SERLIA PADOVA - BOTANIKI VRT PRVI BOTANIKI VRT U EUROPI, 1545. USPOREDBA RANORENESANSNOG I RENESANSNOG PERIVOJA

RANORENESANSNI PERIVOJ SREDNJOVJEKOVNI ODNOS DVORCA I VRTA - VILA - ODVOJENA OD VRTA VRT/PERIVOJ ZASEBNA PROSTORNA CJELINA

RENESANSNI PERIVOJ RENESANSNI ODNOS VILE I PERIVOJA - JEDNOOSNA TLOCRTNA KOMPOZICIJA PERIVOJ PROIRENJE INTERIJERA VILE OBILJEJA TALIJANSKIH RENESANSNIH PERIVOJA

- PERIVOJ PROIRENJE INTERIJERA, STANOVANJE NA OTVORENOM - JEDNOOSNA SIMETRINA TLORISNA KOMPOZICIJA - POSUENI KRAJOLIK POGLEDI IZ VILE I PERIVOJA NA OKOLNI KRAJOLIK - SVLADAVANJE NAGIBA TERENA TERASASTIM VRTOVIMA _GIARDINO PENSILE - PRIJELAZNI ARHITEKTONSKI ELEMENTI IZMEU VILE I PERIVOJA - TRIJEMOVI, LOE, STUBITE - ARHITEKTONSKI ELEMENTI - SJENICE, STUPOVI, PAVILJONI, IZBOENE LOE - NOVI PERIVOJNI SADRAJI - LABIRINTI, VIDIKOVCI, NEOBINOSTI I ALE - PERIVOJNA OPREMA - FONTANE, SKULPTURE, BALUSTRADE, KERAMIKE POSUDE ZA CVIJEE, KLUPE - VODA POJAVLJIVANJE NA ARHITEKTONSKI NAIN - ALEJE DIJELE PERIVOJ NA PRAVILNE POVRINE (PARTERI I GAJEVI/BOSKETI) - SADNJA STABALA NA GEOMETRIJSKI NAIN - PRETEITOST VAZDAZELENIH STABALA EMPRES, CRNIKA, BOR - TOPIARIJ PRAVILNI OBLICI IANOG GRMLJA - TISA, LOVOR, IMIR, MIRTA - LIMUNI I NARANE U KERAMIKIM POSUDAMA NA TERASAMA - GIARDINO SEGRETO INTIMNI OBITELJSKI VRT U KOJEMU SE UZGAJA CVIJEE


9

PALAZZO FARNESE - CAPRAROLA

CAPRAROLA (VITERBO, LAZIO), 1559. ARH. JACOPO BAROZZI 'VIGNOLA VILLA LANTE - BAGNAIA

BAGNAIA (VITERBO, LAZIO), 1573. - IDEALNA KOMPOZICIJA TALIJANSKOG PERIVOJA 16. STOLJEA ARH. JACOPO BAROZZI 'VIGNOLA' POVRINA 1,5 HA - DULJINA 240 M, IRINA 80 M - OSNOVNI MODUL 80X80 M VIGNOLINE INOVACIJE: VODENI LANAC - CATENA DACQUA, VODENO OGLEDALO - PARTERRE DACQUA VILLA D'ESTE - TIVOLI

TIVOLI (OKOLICA RIMA, LAZIO), 1575. AUTOR PERIVOJA: ARH. PIRRO LIGORIO HIDRAULIKI SUSTAV FONTANA: OLIVIERO OLIVIERI POVRINA: 4 HA FONTANA STOTINU VODOSKOKA - CENTO FONTANELLE FONTANA ORGULJE - FONTANA ORGANO VILLA BARBARO - MASER

MASER (TREVISO, VENETO), OKO 1560. - CASA DI CAMPAGNA ARH. ANDREA PALLADIO VENECIJANSKA INAICA RENESANSNOGA PERIVOJA VILLA ALDOBRANDINI - FRASCATI

FRASCATI (LAZIO), 1598.-1603. MODEL PERIVOJA 17. STOLJEA BAROKNI MOTIV: TROKRAKA ALEJA - GUA NOGA - PATTE-DOIE AUTORI: GIACOMO DELLA PORTA, CARLO MADERNA, GIOVANNI FONTANA HIDRAULIKI SUSTAV: OLIVIERO OLIVIERI GIARDINO DI BOBOLI - FIRENCA

FIRENCA/FIRENZE, 1549.-1700. RENESANSNA, MANIRISTIKA I BAROKNA PERIVOJNA OBILJEJA VILLA GAMBERAIA - SETTIGNANO

SETTIGNANO (FIRENCA, TOSCANA), OKO 1610. MANIRISTIKI PERIVOJ VILLA GARZONI - COLLODI

COLLODI (LUCCA, TOSCANA), 1650. COLLODI - RODNO MJESTO PINOCCHIA VILLA REALE - MARLIA

MARLIA (LUCCA, TOSCANA), 1650. PERIVOJNO KAZALITE


10

DUBROVAKI RENESANSNI PERIVOJ 15.-18. STOLJEE

DUBROVAKI LJETNIKOVCI I PERIVOJI

NEKAD - OKO 300 LJETNIKOVACA S PERIVOJIMA DANAS - 70-AK, OD TOGA 20-AK ZNATNIJE SAUVANO LOE STANJE MALOBROJNIH OUVANIH PERIVOJA - LJETNIKOVAC STJEPOVIA SKOIBUHE, DUBROVNIK - LJETNIKOVAC RESTI, RIJEKA DUBROVAKA - LJETNIKOVAC BUNI-GRADI, GRU - LJETNIKOVAC STAY, RIJEKA DUBROVAKA OBNOVA LJETNIKOVACA I PERIVOJA

MALOBROJNI OBNOVLJENI LJETNIKOVCI I PERIVOJI - LJETNIKOVAC SORKOEVI, RIJEKA DUBROVAKA (OBNOVLJEN I PONOVNO ZAPUTEN) - LJETNIKOVAC SORKOEVI, GRU/LAPAD - LJETNIKOVAC SKOIBUHA, SUURA ZAJEDNIKO TALIJANSKOM I DUBROVAKOM RENESANSNOM PERIVOJU

ISTODOBNI NASTANAK I RAZVOJ (15. I 16. ST.) INTROVERTIRANOST I EKSTROVERTIRANOST ARHITEKTONSKE I PERIVOJNE TERASE NEDJELJIVOST ZGRADE I PERIVOJA KULTURNI I DRUTVENI IVOT U PERIVOJU TO TALIJANSKI RENESANSNI PERIVOJ IMA, A DUBROVAKI PERIVOJ NEMA

VEA POVRINA JEDNOOSNA KOMPOZICIJA I SIMETRIJA REPREZENTATIVNOST VODENE IGRE I RASKONE FONTANE SKULPTURE UKRASNI PERIVOJNI PARTERI TOPIARIJ RAZNOLIKOST I BOGATSTVO SENZACIJA SKRIVENI/INTIMNI VRT - GIARDINO SEGRETO MONOKROMNOST POSEBNOST DUBROVAKOGA RENESANSNOG PERIVOJA - TO DUBROVAKI PERIVOJ IMA, A TALIJANSKI PERIVOJ NEMA

MORE (PRIMORSKI PERIVOJI) KAMEN (PERIVOJ-GRAEVINA) ODRINA (PERGOLA, BRAJDA) VINOVA LOZA KAMENI ZIDI DU ETNICA (NOSI STUPOVE ODRINE) KORISNOST (UTILITARNOST) POLIKROMNOST (ARAPSKO-NORMANSKI UTJECAJ) VODA U DUBROVAKOM PERIVOJU

MORE - BAZENI I RIBNJACI, POSUENI MORSKI KRAJOLIK ZIDNE FONTANE, BUNARI, RIJETKE SU VELIKE FONTANE


11

TLOCRT I POVRINA PERIVOJA

GEOMETRIJSKI TLOCRT RIJETKA JEDNOOSNA KOMPOZICIJA LJETNIKOVCA I PERIVOJA MALENA POVRINA - NAJEE 0,2-1,0 HA IZNIMNO VEA POVRINA - TRSTENO 1,7 HA NATPISI U PERIVOJU

NEKA SU DALEKO ZAVIST, SVAE, TATINA I BRIGE; PILJE, VRTOVI, HRIDI NJEGUJE SPOKOJ I MIR. NATPIS NA ULAZU U SARAKIN PERIVOJ NA PLOAMA

DIIM SE SUSJEDIMA, NO JO SE VIE PONOSIM VODOM, ZDRAVIM PODNEBLJEM I OBRADOM SVIJETLOGA GOSPODARA. EVO TI PUTNIE, OITIH TRAGOVA LJUDSKOGA RADA, GDJE VALJANO UMIJEE USAVRAVA DIVLJU PRIRODU. NATPIS U PERIVOJU U TRSTENU IZ 1502. GODINE TRSTENO

NAJVEI (1,7 HA) I NAJZNAAJNIJI RENESANSNI DUBROVAKI PERIVOJ JEDNOOSNA KOMPOZICIJA PERIVOJA ZAPOETA 1494. GODINE JEDNOOSNA KOMPOZICIJA IZNIMKA MEU DUBROVAKIM RENESANSNIM PERIVOJIMA LJETNIKOVAC I PAVILJON-VIDIKOVAC (GLORIJET) U OSI KOMPOZICIJE PERIVOJA AKVEDUKT, RENESANSNI NIMFEJ I BAROKNA FONTANA


12

FRANCUSKI BAROKNI PERIVOJ 17.-18. STOLJEE

FRANCUSKI RENESANSNI PERIVOJ

1494. GODINA SREDINA 17. STOLJEA NASTAJE I RAZVIJA SE IZ SREDNJOVJEKOVNIH VRTOVA UTVRENIH DVORACA POD UTJECAJEM TALIJANSKIH RENESANSNIH PERIVOJA BLOIS - 1499., ARH. PACELLO DA MERCOGLIANO, JEDAN OD PRVIH RENESANSNIH PERIVOJA U FRANCUSKOJ - PREPOZNATLJIVI DETALJI TALIJANSKOGA PERIVOJA, DOJAM CJELINE JO UVIJEK JE SREDNJOVJEKOVNI VERNEUIL - OKO 1500., ARH. JACQUES DU CERCEAU, PRVI PUTA U FRANCUSKOJ POSTIGNUTA JEDNOOSNA KOMPOZICIJA DVORCA I PERIVOJA CHARLEVAL - ZAPOET 1560., MOTIVI TALIJANSKOGA RENESANSNOG PERIVOJA, NAJAVA VELIKIH KOMPOZICIJA FRANCUSKOGA BAROKNOG PERIVOJA VILLANDRY - POETAK 17. STOLJEA, PERIVOJ POVRTNJAK/POTAGER RICHELIEU - 1627.-1637., ARH. JACQUES LEMERCIER, URBANISTIKO-ARHITEKTONSKO-PERIVOJNO-PEJSANA CJELINA - GRAD, DVORAC, PERIVOJ, UMA OBILJEJA FRANCUSKOG BAROKNOG PERIVOJA

DRUGA POLOVICA 17. STOLJEA PERIVOJI DVORACA PERIVOJ - DIO VELIKE PEJSANE KOMPOZICIJE VELIKA POVRINA - NEKOLIKO STOTINA HEKTARA PERIVOJ - METAFORA GRADA PERIVOJ - POZORNICA I SCENOGRAFSKI PROSTOR JEDNOOSNA SIMETRINA KOMPOZICIJA SAGLEDIVA S JEDNOGA MJESTA BOSKETI - PERIVOJNI GAJEVI PERIVOJNI PARTERI - TOPIJARIJ (IMIR), CVIJEE, TRAVA, PIJESAK RAZLIITIH BOJA - PARTERRE DE BRODERIE, PARTERRE DE COMPARTIMENT, PARTERRE A LANGLOISE, PARTERRE DE

PIECES COUPEES POUR DES FLEURS, PARTERRE DORANGERIE ALEJE - GLAVNA ALEJA - U OSI DVORCA I PERIVOJA, SPOREDNE ALEJE PALISADE SKULPTURE VODA - FONTANE I BAZENI ANDR LE NTRE (1613.-1700.)

VAUX-LE-VICOMTE, 1656.-1661. VERSAILLES, 1661.-1708. CHANTILLY, 1663.-1700. MARLY, 1679. SCEAUX, 1670. SAINT CLOUD VAUX-LE-VICOMTE

1656.-1661., PREDLOAK I POTICAJ ZA VERSAILLES AUTORI: ANDRE LE NOTRE (PERIVOJ), LOUIS LE VAU (DVORAC), CHARLES LE BRUN (SKULPTURE)


13

VERSAILLES

1661.-1708. GRAD, KRALJEVSKA REZIDENCIJA, PERIVOJ DVORCA PREDLOAK I POTICAJ ZA EUROPSKE KRALJEVSKE I PLEMIKE DVORCE BAROKNI PERIVOJI U EUROPI 17.-18. STOLJEE

HAMPTON COURT PALACE LONDON, ARH. CHARLES BRIDGEMAN HET LOO, APELDOORN (NIZOZEMSKA), WWW.HETLOO.NL LA GRANJA - PANJOLSKA CASERTA POKRAJ NAPULJA (ITALIJA) SANKT PETERSBURG - RUSIJA SCHNBRUNN BE (AUSTRIJA), 1714., ISPREPLETANJE OBILJEJA TALIJANSKOG RENESANSNOG I FRANCUSKOG BAROKNOG PERIVOJA, AUTOR DVORCA: ARH. FISCHER VON ERLACH, AUTOR PERIVOJA: ARH. HOHENBERG NJEMAKA: KARLSRUHE - 1715.-1719., IDEALNI BAROKNI GRAD-REZIDENCIJA-PERIVOJ CHARLOTENBURG (BERLIN) SANSSOUCI (POSTDAM, BERLIN) NYMPHENBURG (MNCHEN) HERRENHAUSEN (HANOVER)


14

ENGLESKI PEJSANI PERIVOJ 18.-19. STOLJEE

NAJAVA PEJSANE ZAMISLI

CASTLE HOWARD, 1701., ARH. SIR JOHN VANBRUGH STOWE, 1715.-1726., ARH. CHARLES BRIDGEMAN PRIRODNI PEJSANI PERIVOJ - NATURAL LANDSCAPE GARDEN

1730.-1820. IZVORI I UTJECAJI PASTORALNI ENGLESKI KRAJOLIK MISAO PROSVJETITELJSTVA SLAVLJENJE PRIRODE JOSEPH ADDISON (1672.-1719.) - PRVI KRITIZIRA FORMAL GARDEN 1703.; ALEXANDER POPE (1688.-1740.) JEAN JACQUES ROUSSEAU (1712.-1778.) UTJECAJ SLIKARA PEJSAISTA UTJECAJ KINESKIH PERIVOJA - KINESKO-ENGLESKI PERIVOJI / ANGLO-CHINOIS STYLE UTJECAJ SLIKARA PEJSAISTA NA POJAVU PEJSANOGA PERIVOJA

1730. PRVI POKUAJ PODIZANJA PERIVOJA PREMA UMJETNIKOJ SLICI CLAUDE LORRAIN (1600.-1682.), NICOLAS POUSSIN (1594.-1665.), ANTOINE WATTEAU (1684.-1721.), JEAN-HONOR FRAGONARD, 1765. RAZVOJNE ETAPE ENGLESKOGA PEJSANOG PERIVOJA

PREDROMANTIARSKI STIL - 1730.-1750. PRIRODNI STIL - NATURAL STILE - 1750.-1820. ROMANTIARSKI STIL - THE PICTURESQUE GARDEN & THE VICTORIAN GARDEN - SREDINA 19. ST. PREDROMANTIARSKI STIL - 1730.-1750.

ARH. WILLIAM KENT (1685.-1748.) NAGLAAVAJU SE SADRAJI U PERIVOJU: HRAMOVI, MOSTOVI, RUEVINE, PILJE ROUSHAM (OXFORDSHIRE, ENGLESKA), ARH. WILLIAM KENT, 1738. STOWE (BUCKINGHAMSHIRE, ENGLESKA), ARH. WILLIAM KENT, 1735., PEJSANO PREOBLIKOVANJE BAROKNOGA PERIVOJA STOURHEAD (WILTSHIRE, ENGLESKA), AUTOR: HENRY HOARE II., 1743. PRIRODNI STIL - NATURAL STILE - 1750.-1820.

LANCELOT BROWN 'CAPABILITY' (1715.-1783.) OBILJEJA PERIVOJA: - NATURALIZACIJA PERIVOJA - UKLANJANJE SVIH SADRAJA IZ PERIVOJA - JEDNOSTAVNOST PERIVOJNE KOMPOZICIJE - TRI BITNA INITELJA: OBLIKOVANJE ZEMLJITA, NASADI DRVEA (BUKVA), VODA HA-HA INOVACIJA LANCELOTA BROWNA PETWORTH (WEST SUSSEX, ENGLESKA), AUTOR: LANCELOT BROWN 'CAPABILITY BLENHEIM (OXFORDSHIRE, ENGLESKA), 1764., AUTORI: ARH. HENRY WISE, ARH. SIR JOHN VANBRUGH; PEJSANO PREOBLIKOVANJE: LANCELOT BROWN


15

ROMANTIARSKI STIL - THE PICTURESQUE GARDEN & THE VICTORIAN GARDEN

SREDINA 19. STOLJEA 1794. FILOZOFI KRITIZIRAJU PRIRODNI PEJSANI PERIVOJ RICHARD PAYNE KNIGHT UVEDALE PRICE ARH. HUMPHRY REPTON (1752.-1818.) WILLIAM SAWREY GILPIN (1762.-1843.) OBILJEJA PERIVOJA: IZOSTANAK TEORIJA I VRSNOGA DIZAJNA EGZOTINE BILJKE - GARDENESQUE STYLE HISTORICIZAM - NEORENESANSNI TALIJANSKI PERIVOJI ROMANTIZAM SLIKOVITOST PRVI PEJSANI PERIVOJI U EUROPI - DRUGA POLOVICA 18. STOLJEA I 19. STOLJEE

ERMENONVILLE, 1766. (MARQUIS DE GIRARDIN) - JEZERO S OTOIEM I JABLANIMA S GROBOM JEAN JACQUES ROUSSEAU-A - PREPOZNATLJIVA SLIKA ROMANTIARSKOGA PERIVOJA LE PETIT TRIANON / MALI TRIJANON - LE HAMEAU, VERSAILLES, 1778.-1782. MAJUR MARIJE ANTOANETE LA REGGIA, CASERTA, 1782. (ARH. L. VANVITELLI, BOTANIAR GRAEFER) ENGLISCHER GARTEN, MNCHEN, 1804. (FRIEDRICH LUDWIG VON SCKELL) NYMPHENBURG, MNCHEN, PO. 19. ST. (FRIEDRICH LUDWIG VON SCKELL) PEJSANO PREOBLIKOVANJE BAROKNOGA PERIVOJA MUSKAU, PRVA POLOVICA 19. ST., NARUITELJ: PRINC HERMAN PCKLER, UZOR ZA PERIVOJ MAKSIMIR U ZAGREBU, SLIKAR SCHIRMER SLIKARSKE VIZIJE PERIVOJA PERIVOJI DVORACA U HRVATSKOJ OD POETKA 17. DO POETKA 20. STOLJEA

NAJVANIJI PERIVOJI DVORACA SJEVERNE HRVATSKE: TRAKOAN, OPEKA, LUNICA, STUBIKI GOLUBOVEC, NOVI DVORI ZAPREIKI, VELIKI BUKOVEC; VALPOVO, NAICE, DONJI MIHOLJAC WWW.DVORCI.HR


16

JAVNI GRADSKI PERIVOJI (18.)-19. STOLJEE

NOVA ULOGA PERIVOJNE ARHITEKTURE U 19. STOLJEU

GRADOTVORNOST PERIVOJNE ARHITEKTURE PERIVOJI - JAVNI GRADSKI PROSTORI PRIRODNI, TEHNIKI, ESTETSKI I SOCIJALNI ASPEKTI PERIVOJNE ARHITEKTURE PERIVOJI - ZADOVOLJAVANJE HIGIJENSKIH, REKREACIJSKIH I EDUKACIJSKIH POTREBA GRAANA PRVE KOLE PEJSANE ARHITEKTURE STILSKA OBILJEJA PERIVOJNE ARHITEKTURE 19. STOLJEA

ROMANTIARSKA PERIVOJNA SCENOGRAFIJA HISTORICISTIKA PERIVOJNA SCENOGRAFIJA SKLONOST BOTANIKIM ZBIRKAMA I EGZOTINOM BILJU MOTIVI KLASINE PERIVOJNE ARHITEKTURE RENESANSE I BAROKA GEOMETRIJSKA TLORISNA KOMPOZICIJA - UTJECAJ KLASICIZMA PEJSANA TLORISNA KOMPOZICIJA - UTJECAJ ENGLESKOG PERIVOJA ISPREPLETANJE PEJSANOG I KLASINOG PERIVOJNOG DIZAJNA HISTORICISTIKE PERIVOJNE GRAEVINE I OPREMA ENGLESKA U 19. STOLJEU

1845. - ZAKON O PODIZANJU JAVNIH PERIVOJA; LONDON - 600 HEKTARA JAVNIH PERIVOJA ENGLESKI DOPRINOS PEJSANOJ ARHITEKTURI: - PASTORALNI UGOAJ I PEJSANA SLIKOVITOST - SQUARE (PERIVOJNI TRG) - CRESCENT (BATH 18. ST. - KINGS CIRCUS & ROYAL CRESCENT, LANSDOWN CRESCENT) REGENT'S PARK, LONDON, ARH. JOHN NASH, 1812. SEFTON PARK, LIVERPOOL, ARH. EDUARD ANDR, 1867. FRANCUSKA/PARIZ U 19. STOLJEU

KLASICISTIKA PERIVOJNA ARHITEKTURA UZOR ZA EUROPSKE GRADOVE URBANISTIKA PREOBRAZBA PARIZA U DRUGOJ POLOVICI 19. STOLJEA - NOSITELJI PREOBRAZBE: NAPOLEON III. I GRADONAELNIK EUGNE HAUSMANN GRADSKE PERIVOJNE UME PARIZA - BOIS DE BOULOGNE (BULONJSKA UMA) - BOIS DE VINCENNES (VENSANSKA UMA) GRADSKI PERIVOJI - PARC DES BUTTES-CHAUMONT - PARC DE MONCEAU - PARC DU CHAMP DE MARS AVENIJE AVENUE DES CHAMPS-ELYSES BULEVARI - SAINT GERMAINE, SEBASTOPOL, HAUSSMANN BOIS DE BOULOGNE - BULONJSKA UMA, PARIZ

RENESANSNO-BAROKNA KRALJEVSKA LOVAKA UMA 1852.-1860. PEJSANO-ROMANTIARSKA OBNOVA AUTORI OBNOVE: ARH. LOUIS VAR, ARH. PIERRE BARILLET-DESCHAMPS RENESANSNO-BAROKNI PLAN PRIJE PEJSANE OBNOVE PEJSANO ROMANTIARSKI PLAN PREOBLIKOVANJE SREDINOM 19. STOLJEA


17

PARC LE BUTTES-CHAUMONT, PARIZ, 1864.-1867.

KAMENOLOM / GRADSKO SMETLITE / ROMANTIARSKI GRADSKI PERIVOJ AUTOR: ARH. PIERRE BARILLET-DESCHAMPS NJEMAKA U 19. STOLJEU

SRCE EUROPSKOG ROMANTIZMA NEUSCHWANSTEIN, DVORAC LUDWIGA II. BAVARSKOG, 1869., ARH. REIDEL MUSKAU, PERIVOJ PRINCA HERMANNA PCKLERA, UZOR ZA MAKSIMIR SUSTAV JAVNIH GRADSKIH PERIVOJA NA RENESANSNO-BAROKNIM UTVRENJIMA GRADOVA AUSTRIJA U 19. STOLJEU

UZOR PERIVOJNOJ ARHITEKTURI HRVATSKE BE, RINGSTRASSE, DRUGA POLOVICA 19. STOLJEA UZOR ZA PREOBRAZBE POVIJESNIH SREDITA EUROPSKIH GRADOVA LAXENBURG, POETAK 19. STOLJEA UZOR ZA PERIVOJ MAKSIMIR BE - RINGSTRASSE JAVNE ZGRADE, PERIVOJI I PERIVOJNI TRGOVI

URBANA PREOBRAZBA POVIJESNOGA SREDITA BEA _ 1859.-1885. RINGSTRASSE KRUNA ULICA (PRSTEN) S 4-REDNIM DRVOREDOM NA MJESTU SREDNJOVJEKOVNO-RENESANSNIH UTVRENJA, IRINA 57 M, DULJINA 3,5 KM JAVNE ZGRADE: SVEUILITE, GRADSKA VIJENICA, PARLAMENT, DVORSKO KAZALITE, NOVI CARSKI DVOR, MUZEJI, OPERA, CRKVE PERIVOJI I PERIOVJNI TRGOVI: STADTPARK, VOLKSGARTEN, BURGGARTEN, MARIATHERESIENPLATZ, RATHAUSPARK LAXENBURG

LJETNA CARSKA REZIDENCIJA JUNO OD BEA LOVAKI RENESANSNO-BAROKNI DVORAC S PERIVOJEM PEJSANO-ROMANTIARSKA OBNOVA POETKOM 19. STOLJEA UZOR ZA PERIVOJ MAKSIMIR SAD U 19. STOLJEU

SUSTAVI GRADSKIH PERIVOJA DOPRINOS AMERIKE PEJSANE ARHITEKTURE 19. STOLJEA THOMAS JEFFERSON (1743.-1826.) DRUGI AMERIKI PREDSJEDNIK, OSNOVAO ZAKLADU ZA PEJSANU UMJETNOST ARH. PIERRE CHARLES L'ENFANT (1754.-1825.) - AUTOR PLANA WASHINGTONA; UTJECAJ: FRANCUSKI BAROKNI PERIVOJI I URBANIZAM 18. STOLJEA FREDERICK LAW OLMSTED (1822.-1903.) AUTOR BROJNIH PERIVOJA AMERIKIH GRADOVA ZAJEDNO S ARHITEKTOM CALVERTOM WAUXOM - CENTRAL PARK, NEW YORK, 1857. PRVI VELIKI JAVNI PERIVOJ U AMERICI - PROSPECT PARK, NEW YORK, 1866. - RIVERSIDE ESTATE, CHICAGO, 1869. - PARKWAY, BOSTON, 1886.


18

NAJVANIJI JAVNI GRADSKI PERIVOJI U HRVATSKOJ

ZAGREB - MAKSIMIR - PERIVOJNA/LENUCIJEVA POTKOVA - RIBNJAK

OSIJEK - GRADSKI VRT - PERIVOJ KRALJA TOMISLAVA (PUKOVNIJSKI VRT) - ETALITE PETRAV PRERADOVIA (SAKUNTALA)

VARADIN - ETALITE VATROSLAVA JAGIA (GRADSKO ETALITE)

SPLIT - STROSSMAYEROV PERIVOJ (ARDIN) - MARJAN

ZADAR - GRADSKI PERIVOJ (PERIVOJ KRALJICE JELENE MEDIJEVKE) - PERIVOJ BLAEKOVI (PERIVOJ VLADIMIRA NAZORA)

RIJEKA - GRADSKI PERIVOJ (PERIVOJ MLAKA) - PERIVOJ NIKOLE HOSTA (NADVOJVODIN PERIVOJ)

KARLOVAC - ETALITE MARIJE VALERIJE - VRBANIEV PERIVOJ

IBENIK - GRADSKI PERIVOJ (ARDIN)

OPATIJA - PERIVOJ ANGIOLINA - PERIVOJ SV. JAKOVA - OBALNO ETALITE FRANJE JOSIPA I. LJEILINI PERIVOJI U HRVATSKOJ

STUBIKE TOPLICE VARADINSKE TOPLICE DARUVAR JULIJEVE PERIVOJ LIPIK


19

MAKSIMIR 18.-19. STOLJEE

VRIJEDNOSTI MAKSIMIRA U KONTEKSTU EUROPSKE PERIVOJNE UMJETNOSTI

NAJVEI I NAJVRJEDNIJI PERIVOJ U HRVATSKOJ RANO POJAVLJIVANJE JEDAN OD PRVIH JAVNIH PERIVOJA U EUROPI VELIKA POVRINA UMJETNIKA VRIJEDNOST RAZLOZI ZA OSNIVANJE MAKSIMIRA

NA POMO POTREBNIMA, KOJI SE NISU ODALI NERADU, MIRNIM GRAANIMA KAO POTICAJ ZA KORISNIJE I ISTODOBNO UGODNIJE OBRAIVANJE ZEMLJE, NA URES METROPOLE, A ISTO TAKO ZA DIKU DOMOVINE I DUAMA UMORNIM OD JAVNIH POSLOVA I ZBILJE IVOTNE, DA SE OSVJEE NEDUNIM NASLADAMA PRIRODE ... 1847. (tekst kojega je biskup Haulik dao uklesati na obelisku u perivoju, koji obrazlae razloge podizanja) MAKSIMIR I JAVNI PERIVOJI U EUROPI

1630. HYDE PARK (LONDON), 1660.-85. / OTVOREN JAVNOSTI 1755. AUGARTEN (BE) / OTVOREN JAVNOSTI 1766. PRATER (BE) / OTVOREN JAVNOSTI 1787. BAROKNI MAKSIMIR 1806. ENGLISCHER GARTEN (MNCHEN) 1812. REGENT'S PARK (LONDON) 1843. BIRKENHEAD PARK (ENGLESKA) 1843. ROMANTIARSKI MAKSIMIR 1852. BOIS DE BOULOGNE (PARIZ) ROMANTIARSKA OBNOVA 1857. CENTRAL PARK (NEW YORK) 1863. STADTPARK (BE) 1863. PARC DES BUTTES-CHAUMONT (PARIZ) 1867. SEFTON PARK (LIVERPOOL) 1870. PARC MONTSOURIS (PARIZ)

POVRINA MAKSIMIRA

400 HEKTARA (ZAGREB 1845. GODINE OKO 15.000 STANOVNIKA) PRIBLINO POLOVICA BULONJSKE UME U PARIZU PRIBLINO DVOSTRUKA POVRINA REGENTS PARKA U LONDONU AUTORI MAKSIMIRA POTVRDA UMJETNIKE VRIJEDNOSTI

BISKUP JURAJ HAULIK AUTORSKA ZASLUGA ZA OSMILJAVANJE ROMANTIARSKOGA MAKSIMIRA AUTORSKA GRUPA PREOBLIKOVANJE KRALJEVSKOG PERIVOJA LAXENBURG JUNO OD BEA MICHAEL RIEDEL (GLAVNI VODITELJ RADOVA) FRANZ SCHCHT LEOPLOD PHILIPP FRANJO SERAFIN KRBLER (VRTLAR) JOSEPH KSCHMANN (KIPAR) ANTUN DOMINIK FERNKORN (KIPAR)


20

RAZVOJNE ETAPE I KREATORI MAKSIMIRA

BAROKNI MAKSIMIR (1787.-1794.) BISKUP MAKSIMILIJAN VRHOVAC - ZAETNIK MAKSIMIRA MAKSIMIR MAKSIMILIJANOV MIR NAZIV PERIVOJA U AST VRHOVCA ROMANTIARSKI MAKSIMIR (1838.-1847.) BISKUP JURAJ HAULIK - ZASLUAN ZA ZAVRETAK MAKSIMIRA JURJAVES RANIJI NAZIV PERIVOJA U AST HAULIKA UZORI ZA MAKSIMIR

PERIVOJ PRINCA PCKLERA - MUSKAU (PRUSKA) PERIVOJ KRALJEVSKOGA LJETNOG DVORCA LAXENBURG (AUSTRIJA) SEDAM PERIVOJNIH VIDIKA

PAVILJON VIDIKOVAC - SREDINJA TOKA PERIVOJNE KOMPOZICIJE IVAN ZASCHE, GRAFIKE U ALBUMU PARK JURJAVES, BE, 1853. 1. ULAZNA BAROKNA ALEJA 2. POGLED NA PAVILJON KIOBRAN/PARAPLUIE, DANAS MOGILA 3. POGLED NA VICARSKU DOLINU I VICARSKU KUU 4. POGLED NA DOLINU DALIJA S OBELISKOM 5. POGLED NA HAULIKOV LJETNIKOVAC IZ LJETNIKOVCA NA VIDIKOVAC 6. POGLED NA DOLINU SA SKULPTUROM ETELICE 7. POGLED NA JEZERA I SAVSKU DOLINU MAKSIMIRSKI PAVILJONI

JEKA - LATERNE TEMPEL KIOBRAN PARAPLUIE - NA NJEGOVU MJESTU 1925. IZGRAENA MOGILA HRAM PRIRODE - BELLEVUE, NATUR TEMPEL NARODNI HRAM - VOLKS TEMPEL - NA NJEGOVU MJESTU IZGRAENA KAPELA SV. JURJA GLORIET MAURSKI PAVILJON GRAEVINE U PERIVOJU

VIDIKOVAC - KIOSK VRATARSKA KUA - PORTIRNICA VICARSKA/TIROLSKA KUA KAPELA SV. JURJA BISKUPSKI LJETNIKOVAC MIRNA KOLIBA - TIHI SAN BREZOVA KOLIBA / RIBARSKA KUA MAKSIMIRSKE SKULPTURE

NAPULJSKI RIBAR ETELICA - VRTLARICA GRUPA DJEAKA KIP SV. JURJA OBELISK


21

MAKSIMIRSKI VRTOVI I GAJEVI

RUINJAK - ROZARIJ VRT BISKUPSKOGA LJETNIKOVCA VRT HORTENZIJA VRT ZA PELE ZVJERINJAK - JELENJI GAJ DOLINA DALIJA VICARSKA DOLINA SLAVUJEV GAJ DRUIDSKI GAJ IZ PREDGOVORA ALBUMA PARK JURJAVES, BE, 1853.

"... SADA NAILAZIMO NA LJUPKE TRATINE, SADA NA SJENOVITE UMSKE STAZE, SADA DOLAZIMO U SVJEE DOLINE I KLANCE, SAD SE STERU PRED NAMA DALEKE RAVNICE, A DA I NE SLUTIMO BLIZINU PLANINE ..."


22

KINESKA PERIVOJNA TRADICIJA 10. STOLJEE PRIJE KRISTA - 19. STOLJEE

ODNOS OVJEKA I PRIRODE

OVJEK ISTOKA IDE USUSRET PRIRODI ELI UITI OD NJE, PRILAGODITI JOJ SE, STOPITI SE S NJOM, POSTATI DIO PRIRODE OVJEK ZAPADA STVARA U PRIRODI SVOJU ANTROPOCENTRINU ZAMISAO SVIJETA PRILAGODITI I PODREDITI PRIRODU SEBI I SVOJIM POTREBAMA KINESKI I JAPANSKI PERIVOJ

UTEMELJENI SU NA FILOZOFIJI DA JE OVJEK DIO PRIRODE I DA SE NE MIJENJA KAO NI PRIRODA KADA DOSTIGNE KLIMAKS (OPTIMALAN STUPANJ PRIRODNOG RAZVOJA BILJNOGA SVIJETA) PRIKAZUJU PRIRODU U MALOM PROSTORU NE REALISTIKIM OPONAANJEM, VE NA SIMBOLIAN NAIN (APSTRAKCIJOM KROZ UMJETNIKU SENZIBILNOST) KINESKI PERIVOJ

TEMELJI SE NA KINESKOJ FILOZOFIJI - KONFUCIONIZMU I TAOIZMU VEZAN UZ SLIKARSTVO, PJESNITVO, LITERATURU, SKULPTURU I ARHITEKTURU RAZUMIJEVANJE IZMEU OVJEKA I PRIRODE - POLAZITE KINESKOGA RAZMILJANJA I FILOZOFIJE POISTOVJEIVANJE VRTA/PERIVOJA I KRAJOLIKA - IDEOGRAM MU = VRT = KRAJOLIK KINESKA FILOZOFIJA

ZAOKUPLJENA METAFIZIKIM (NADPRIRODNIM) SILAMA TAOISTIKA KONCEPCIJA - TAO = PUT / NAIN DOLASKA DO SAVRENSTVA / SPOZNAJE SVI LJUDI MORAJU IVJETI, RADITI I UMRIJETI PO ZAKONIMA PRIRODE JIN-JANG KONCEPCIJA TEMELJI SE NA JEDINSTVU SUPROTNOSTI CILJ JE POSTII SKLAD SUPROTNOSTI IZVORI PEJSANOGA DIZAJNA

SLIKARSTVO VJEROVANJE U BESMRTNOST (BESMRTNICI IVE U VISOKIM PLANINAMA) OSJEAJ ZA PRIRODNU ESTETIKU SPOSOBNOST OCJENJIVANJA PRIRODE (U STAROJ KINI NAJVEA SPOSOBNOST OVJEKA) POVIJESNI RAZVOJ KINESKOG PERIVOJA

PRVI PERIVOJ U KINI - VRIJEME DINASTIJE ZOU (11. ST.-771. G. PR.K.) RAZVOJ KINESKOGA PERIVOJA POSUIVANJE PRIRODE (DO 350. G.PR.K.) REPRODUCIRANJE PRIRODE (350. G.PR.K. 350. G.) POKORAVANJE PRIRODI (350.-750. G.) ASIMILACIJA S PRIRODOM (700.-1100. G.) REFLEKTIRANJE PRIRODE (1150.-1350. G.) INTERPRETACIJA PRIRODE I SAMOGA SEBE (OD 14. ST.)


23

VRSTE PERIVOJA U STAROJ KINI

CARSKI PERIVOJI PERIVOJI HRAMOVA PRIVATNI PERIVOJI INTELEKTUALNI/UENJAKI PERIVOJI PRIVATNI INTELEKTUALNI/UENJAKI PERIVOJI

OD 14. ST. - BIJEG OD STVARNOSTI; PROSTOR ISKAZIVANJA EMOCIJA I FILOZOFSKIH IDEJA MJESTO ZA POBOLJANJE SAMOGA SEBE SUZHOU (SHANGHAI) SONG DINASTIJA (907.-1279.) PAVILJON UZBURKANIH VALOVA - CANGLANGTING RIBAR - WANGSHI YUAN DINASTIJA (1279.-1368.) LAVLJA PILJA - SHIZILIN MING DINASTIJA (1368.-1644.) VRT SKROMNOG ADMINISTRATORA - ZHUOZHENG YUAN VRT UMJETNOSTI I OBRTA - YIPU QUING DINASTIJA (1644.-1912.) VRT ZA OSTATAK IVOTA - LIU YUAN VRT BRANOGA PARA - OU YUAN VRT SREE I ZADOVOLJSTVA - YI YUAN OBILJEJA KINESKOGA PERIVOJA

PERIVOJ JE NEMOGUE SAGLEDATI JEDNIM POGLEDOM - LABIRINT / IZLOBA SLIKA KRETANJE U PERIVOJU - CIK-CAK KRETANJE, KRIVUDAVE/IZLOMLJENE ETNICE, ULAZI I IZLAZI NE VIDI SE POETAK NI KRAJ VELIINA PERIVOJA - VELIINA NIJE PRESUDNA ZA VRSNOU I LJEPOTU - LIJEP VRT NE MORA BITI VEI OD MAJE KOE ILUZIJA VELIKOG PROSTORA - SKRIVA SE POETAK I KRAJ ILUZIJA BESKONANOGA PROSTORA - POSUIVANJE POGLEDA, ZRCALJENJE OKVIR SLIKE LINK WINDOW - OTVOR ZA VEZU, SCENOGRAFSKI PRIZOR KRUNI I KVADRATINI OTVORI - UPORITE U KOZMOLOGIJI STARE KINE; KRUG - SIMBOL NEBA, KVADRAT - SIMBOL OVJEKOVA USTROJSTVA NA ZEMLJI UGOAJ PROSTORA - PERIVOJ NAMIJENJEN MEDITACIJI, RAZGOVORU I ITANJU, NIJE PRESUDAN TLOCRTNI IZGLED ELEMENTI KINESKOGA PERIVOJA STIJENE, GRAEVINE, VODA, BILJKE STIJENE- OSNOVA KINESKOGA PERIVOJA - POISTOVJEIVANJE S PRIRODOM, VRIJEDNOST KOMPOZICIJE STIJENE OVISI O MEUSOBNOM ISPREPLETANJU POSEBNI OBLICI STIJENA - OSJEAJ LEBDENJA GRAEVINE/ZGRADE U PERIVOJU NADKRIVENE ETNICE MOSTOVI I PAVILJONI U PERIVOJU VODA U PERIVOJU -VIZUALNO POVEANJE PROSTORA / UGOAJ / MIRIS / ZVUK BILJKE - RAZNOLIKOST BILJNIH VRSTA, MIRIS, ZVUK - UTANJE LIA, UDARCI KAPLJICA KIE KUA = PERIVOJ, PERIVOJ = KUA - ISPREPLETANJE VANJSKOG I UNUTARNJEG PROSTORA PROMJENA - SVJETLO-SJENA / JUTRO-PODNE-VEER / CIK-CAK MOST / VRLUDAVO KRETANJE / PROMJENE GODINJIH DOBA HODNE PLOHE RAZNOLIKOST; OBLUTAK, KOMADII KAMENA, PRIRODNE BOJE NATPISI U PERIVOJU - NEMA IH U JAPANSKOM PERIVOJU


24

JAPANSKA PERIVOJNA TRADICIJA (8.)14.-19. STOLJEE

JAPANSKI PERIVOJ RAZVIO SE IZ KINESKE I INDIJSKE FILOZOFIJE KYOTO - GLAVNI GRAD JAPANA 784.-1869. NAJSTARIJI I NAJVRJEDNIJI JAPANSKI VRTOVI I PERIVOJI U KYOTU

IZVORI JAPANSKOGA VRTA/PERIVOJA

BUDIZAM DOLAZI IZ KINE U 6. ST. PERIVOJ INSPIRIRAN KRAJOLIKOM GLAVNI MOTIV: JEZERO S OTOKOM - JEZERO = MORE, OTOK = SVETO BRDO ZEN BUDIZAM DOLAZI IZ INDIJE U 12. ST., VRHUNAC 16.-18. ST. INTELEKTOM SE ELI DOSTII BESKRAJNOST KROZ MEDITACIJU I KONTEMPLACIJU KRAJOLIKA IZRAAJNI OBLICI: CRNO-BIJELE SLIKE, CVJETNE KOMPOZICIJE, CEREMONIJA AJA KOMPOZICIJSKA I ARHITEKTONSKA OBILJEJA JAPANSKOGA PERIVOJA SIMBOLIAN PRIKAZ KRAJOLIKA / ODABRANOG PRIZORA IZ KRAJOLIKA PRAVILA ESTETIKE STILOVI VRTA OD 17. STOLJEA ASIMETRINOST TLOCRTA OTOK I JEZERO - JEZERO U OBLIKU DRALA, OTOK U OBLIKU KORNJAE - DVA TRADICIJSKA SIMBOLA DUGOVJENOGA IVOTA TEME IZVIRU IZ PRIRODNOGA KRAJOLIKA - PREVLADAVA JEDAN MOTIV: BRDA, BRJEULJCI, VODOTOCI, STIJENE, DOLINE POSUENI KRAJOLIK DOJAM STAROSTI NEDJELJIVOST KUE I VRTA/PERIVOJA - KUA SE PRILAGOAVA KOMPOZICIJI VRTA/PERIVOJA KOMPOZICIJA KUE JE GEOMETRIJSKA, A VRTA/PERIVOJA ORGANSKA TRIJEM OKVIR SLIKE, PROSTOR ZA GLEDANJE VRTA I MEDITIRANJE KAMEN, STIJENA, OBLUTAK, PIJESAK SIMBOLI PRIRODE; PIJESAK SVJETLE BOJE ZA ZEN VRTOVE VODA PRIRODNI OBLICI / ZRCALJENJE U VODI - JEZERO, POTOK, VODOPAD BILJKE DRVEE, GRMLJE / CVIJEE / TOPIARIJ ETNICE I HODNE PLOHE ZGRADE, PAVILJONI, OGRADE DRVO, BAMBUS MOSTOVI KAMENE SVJETILJKE / LANTERNE - TACHI-GATA (SVJETILJKA NA STALKU), IKEKOMI-GATA (SVJETILJKA BEZ STALKA), OKIDORA (POKRETNE SVJETILJKE) TSUKUBAI - FONTANA-ESMA-VRELO KAMENA POSUDA I TEKUA VODA S PRATEOM OPREMOM - PRANJE RUKU I USTA NA ULAZU U PERIVOJ ILI NA ULAZU U PROSTOR ZA CEREMONIJU AJA PRAVILA ESTETIKE JAPANSKOGA PERIVOJA/VRTA STILOVI OD 17. STOLJEA SHIN - KLASIAN PREUZIMANJE SVIH ELEMENATA KRAJOLIKA GYO - POLUKLASIAN PREUZIMA NEKE DETALJE KRAJOLIKA, KOMPOZICIJA JE MANJE STROGA SO - FANTASTIAN PREUZIMA IZUZETKE IZ KRAJOLIKA, SLOBODNA KOMPOZICIJA S MALO ELEMENATA


25

BILJKA DRVEE, GRMLJE, CVIJEE TREBA STVORITI DOJAM PRIRODE U MALOM PROSTORU PATULJASTE VRSTE I ONE KOJE SPORO RASTU EE CRNOGORINE I ZIMZELENE BILJKE OD LISTOPADNIH LISTOPADNE BILJKE - ZBOG CVIJETA U PROLJEE ILI BOJE LISTA U JESEN TRENJA, CRVENI JAVOR BAMBUS CVIJEE - AZALEJA, LOTUS, IRIS, HORTENZIJA, ... VRSTE VRTOVA/PERIVOJA

VRTOVI UZ KUU VRTOVI KONTEMPLACIJE PERIVOJI ZA CEREMONIJU AJA

VRT UZ KUU PROIRENJE INTERIJERA, MALENA POVRINA SAGLEDIV S JEDNOGA MJESTA - PROZORA ILI TRIJEMA MEDITACIJA VRT KONTEMPLACIJE ZEN VRT RAZVIO SE IZ ZEN BUDIZMA U VRT SE NE ULAZI VE SE PROMATRA S TRIJEMA RYOAN-JI, SAMOSTAN DAIJU-IN, KYOTO, 1488.-1499. AUTOR: SLIKAR SOAMI 24 X 9 METARA PERIVOJ ZA CEREMONIJU AJA VRLUDAVI PEJSANI PERIVOJ RAZVIO SE IZ ZEN BUDIZMA IZVORNO PROSTOR ZA RELIGIJSKI OBRED CARSKA PALAA KATSURA, KYOTO PERIVOJ ZA CEREMONIJU AJA, POVRINA 4 HEKTARA AUTOR: SLIKAR KOBORI ENSHU, 1620. GLAVNI MOTIV: JEZERO I OTOK - DVA TRADICIJSKA SIMBOLA DUGOVJENOGA IVOTA - JEZERO U OBLIKU DRALA (1/6 POVRINE PERIVOJA) / OTOK U OBLIKU KORNJAE PUT OD 1760 KAMENOVA POVEZUJE RAZLIITE PAVILJONE I POJEDINE VRTOVE: CARSKA PALAA, PLUTAJUI PAVILJON, PAVILJON ZA EKANJE, PAVILJON ZA CEREMONIJU AJA, HRAM, VRT-SJENICA UTJECAJI KINESKIH I JAPANSKIH PERIVOJA NA PERIVOJNU UMJETNOST EUROPE - TOPIARIJ - UMIJEE IANJA BILJA RIMLJANI PREUZELI IZ KINE - NATPISI U DUBROVAKOM RENESANSNOM PERIVOJU MARKO POLO DONIO IZ KINE / 13.-14. ST. - UTJECAJ KINESKIH PERIVOJA NA RAZVOJ PEJSANOG PERIVOJA U ENGLESKOJ / 18. ST. - UNOENJE KINESKOG I JAPANSKOG DRVEA I GRMLJA U EUROPSKE PERIVOJE EGZOTINE BILJNE

VRSTE / 18. I 19. ST. (TUJA, GINKO, HORTENZIJA, LONICERA, PITOSPORA, AZALEJA, ... - UTJECAJ JAPANSKOG PERIVOJA NA PERIVOJNO OBLIKOVANJE U DOBA MODERNE (20. STOLJEE) - LA VILLETTE KINESKI I JAPANSKI UTJECAJI: NADKRIVENE ETNICE, BAMBUS, ...


26

PERIVOJNA ARHITEKTURA 20. STOLJEA

SECESIJSKI VRTOVI KRAJ 19. STOLJEA / POETAK 20. STOLJEA

SECESIJA POKRET U UMJETNOSTI NA PRIJELOMU 19. I 20. STOLJEA BE / MNCHEN / BERLIN JEDINSTVO UMJETNOSTI STILIZIRANA BILJNA DEKORACIJA SEZESSION JUGENDSTIL STILE LIBERTY / STILE FLOREALE MODERN STYLE / ART NOUVEAU STYLE NOUILLE / STYLE GUIMARD MODERNISIMO UTEMELJITELJI BEKE GRUPE SEZESSION / SECESIJA 1897.

OTTO WAGNER ARHITEKT, UTEMELJITELJ BEKE ARHITEKTONSKE KOLE JOSEF HOFFMANN ARHITEKT, AUTOR KUE STOCKLET U BRUXELLESU JOSEF MARIA OLBRICH ARHITEKT, AUTOR ZGRADE SEZESSION U BEU GUSTAV KLIMT SLIKAR SECESIJSKI VRTOVI I PERIVOJI

JOSEPH AUGUST LUX, 1909.: UMJETNOST VRTOVA JE NAJOITIJA I NAJRADOSNIJA NEGACIJA PRIRODNE PRIRODE SECESIJSKI VRT OBITELJSKE VILE/KUE

JEDINSTVO KUE I VRTA PROIRENJE INTERIJERA ARHITEKTONSKA ZAMISAO VRTA SECESIJSKI VRT GRAANSKE OBITELJSKE KUE FUNKCIONALNA PODJELA: ULAZNI PREDVRT (1), STAMBENI VRT (2), KUHINJSKI VRT (3) I/ILI VONJAK (4) JAVNI GRADSKI PERIVOJI

NEOSTVARENI PROJEKTI OTTO WAGNER, KARLSPLATZ, BE, 1909. OTTO WAGNER, IDEALNI PLAN ZA XXII. BEZIRK, BE, 1910./11. PARQUE GULL, BARCELONA

AUTOR: ANTON GAUD, 1900.-1914. IZVORNA ZAMISAO: PERIVOJ VRTNOGA GRADA


27


RANA MODERNA 1920-TE 1940-TE GODINE

RANA MODERNA

IZMEU DVA SVJETSKA RATA IZLOBA UMJETNOSTI / ESPOSITION DES ARTS DECORATIFS, PARIZ - 1925. - DRVEE OD BETONA, AUTOR: ARH. ROBERT MALLET-STEVENS (1886.-1945.) - VRT VODE I SVJETLA, AUTOR: GABRIEL GUEVREKIAN, VILLA NOAILLES, HYERES, FRANCUSKA, 1927.

LE CORBUSIER & F.L.WRIGHT ARHITEKTONSKI ORIJENTIRI RANE MODERNE STOCKHOLMSKA KOLA PEJSANE ARHITEKTURE 1930-TE GODINE IZVORI I UZORI ZA MODERNI POKRET U ARHITEKTURI

NAPUTANJE POVIJESNIH STILOVA SOCIJALNA ULOGA ARHITEKTURE TEHNOLOKE I INENJERSKE INOVACIJE 19. STOLJEA: FUNKCIONALNOST, ZNANSTVENA RACIONALNOST, INENJERSKA LOGIKA ZNANSTVENA OTKRIA NOVI MATERIJALI U ARHITEKTURI NAPREDAK U INDUSTRIJSKOM NAINU PROIZVODNJE NOVA PROMETNA SREDSTVA LE CORBUSIER & FRANK LLOYD WRIGHT

PRIRODNI ILI NOVOSTVORENI PEJSA U FUNKCIJI PERIVOJA LE CORBUSIER: VILA SAVOYA, POISSY, FRANCUSKA, 1927.-1931. FRANK LLOYD WRIGHT: KUA NA SLAPOVIMA, SAD, 1936.-1937. STOCKHOLMSKA PEJSANA KOLA

1930. SVJETSKA IZLOBA U STOCKHOLMU PERIVOJI PREPOZNATI KAO VAAN INITELJ URBANISTIKOG PLANIRANJA 1936. OSNIVANJE GRADSKOG ODJELA ZA PERIVOJE OSWALD ALMQUIST 1936.1938. / HOLGER BLOM 1938.-1971.

PRISTUP PEJSANOJ ARHITEKTURI STOCKHOLMSKE KOLE: ESTETIKA PROIZLAZI IZ PRIRODNOG OKOLIA KAKVOG NALAZIMO U OKOLINI PERIVOJI SE SHVAAJU KAO PRIRODA PRIRODNA ILI STVORENA SOCIJALNA ULOGA PEJSANE ARHITEKTURE PERIVOJI POSTAJU NEIZOSTAVNI SADRAJ NOVIH DIJELOVA GRADA FUNKCIONALNOST/PRAKTINOST PERIVOJA IMA PREDNOST NAD ESTETIKOM PEJSANI PROGRAM STOCKHOLMSKE KOLE

HOLGER BLOM, 1938. PERIVOJI SU PREKID U KONTINUIRANOM IZGRAENOM TKIVU GRADA. DONOSE ZRAK I SVJETLO. ODREUJU GRANICE IZMEU RAZLIITIH DIJELOVA GRADA. DAJU PREPOZNATLJIVOST SVAKOJ GRADSKOJ ETVRTI. PERIVOJI NUDE GRAANIMA SVIH UZRASTA MOGUNOST REKREACIJE, ETNJE, ODMORA, PORTA I IGRE. PERIVOJI SU MJESTA OKUPLJANJA, KONCERATA NA OTVORENOM, ZABAVA, PLESA, ...


28


KASNA MODERNA 1950-TE 1970-TE GODINE

MODERNA DRUGE POLOVICE 20. STOLJEA

1950-TE SOCIJALNA ULOGA PERIVOJNE ARHITEKTURE 1960-TE EKOLOKA ULOGA PERIVOJNE ARHITEKTURE 1970-TE VRAANJE GRADA PJEACIMA 1980-TE BARCELONSKI / PARIKI MODEL PERIVOJNE ARHITEKTURE 1990-TE PERIVOJI KAO ELEMENT URBANOG MARKETINGA I NATJECANJA OBILJEJA PERIVOJNE ARHITEKTURE MODERNISTIKOG DOBA

URBANISTIKO-PROSTORNA OBILJEJA PEJSANO PLANIRANJE NA RAZINI GRADA UMJETNO STVOREN OKOLI GRAD KAO PERIVOJ INTEGRACIJA ZGRADA I PERIVOJA/PEJSAA STANOVANJE U PEJSANIM GAJEVIMA MOGUNOSTI ZA REKREACIJU I RELAKSACIJU PORTSKO-REKREACIJSKI PARKOVI SOCIJALNI, PSIHOLOKI I EKOLOKI UINCI NEGIRANJE PERIVOJA KAO UKRASA GRADA SUNEVO SVJETLO I POGLEDI KOMPOZICIJSKA OBILJEJA PEJSANI PRISTUP NEGIRANJE POVIJESNIH STILOVA PEJSANOG OBLIKOVANJA OPONAANJE PRIRODE IZBJEGAVANJE OSNE KOMPOZICIJE I MONUMENTALNOSTI OBLIKOVANA SPONTANOST PEJSANA KOMPOZICIJA IZBJEGAVA SE GEOMETRIJSKI UZORAK KONCEPTUALNA JEDNOSTAVNOST MANJE JE VIE / LESS IS MORE MONOKROMNI UGOAJ - IZUZEE CVIJEA UPORABA BILJAKA ZBOG BOTANIKIH SVOJSTAVA BILJKE KAO SKULPTURE FUNKCIJA I UTILITARNOST PERIVOJI SU PROSTOR ZA KORITENJE A NE ZA GLEDANJE DIZAJNERSKI PRISTUP MODERNA UMJETNOST ISHODITE PERIVOJNOG DIZAJNA INTERPRETACIJA PRIRODE - METAFORA I INTUICIJA LAWRENCE HALPRIN SLIKARSKI PRINCIPI OBLIKOVANJA PERIVOJ KAO SLIKA ROBERTO BURLE MARX PEJSANO PLANIRANJE NA RAZINI GRADA

MODERNISTIKI GRAD - UMJETNO STVOREN OKOLI GRAD KAO PERIVOJ LE CORBUSIER, LA VILLE CONTEMPORAINE, 1922.: MODERNO DRUTVO NAPUSTILO JE SVOJ PRIRODNI OKOLI. U UMJETNO STVORENOM OKOLIU JEDAN OD ZADATAKA JEST I STVARANJE PRIRODNIH UVJETA ZA IVOT. PEJSANI PROSTORI NE PROMATRAJU SE KAO UKRAS GRADA VE KAO VAAN PSIHOLOKI, SOCIJALNI I EKOLOKI/SANITARNI INITELJ PLANIRANJA GRADA UNWIN, 1922.: DEVETNAESTO STOLJEE JE OD GRADOVA STVORILO UME OD KAMENA I OPEKE. DVADESETO E STOLJEE MORATI GRAD PROMATRATI KAO PERIVOJ INTEGRACIJA ZGRADA I PERIVOJA/PEJSAA

STANOVANJE U PEJSANIM GAJEVIMA POSTAVLJANJE ZGRADA U SLOBODNI PEJSA TAMO GDJE ON NE POSTOJI TREBA GA UMJETNO STVORITI TAKO DA IZGLEDA KAO PRIRODNI. LE CORBUSIER, LA VILLE RADIEUSE, 1931.


29

MOGUNOSTI ZA REKREACIJU I RELAKSACIJU

PORTSKO-REKREACIJSKI PARKOVI BOS PARK - MODERNISTIKI PROTOTIP PORTSKO-REKREACIJSKOGA PARKA AMSTERDAM, 1934., AUTOR: ARH. VAN EESTERN SOCIJALNI, PSIHOLOKI I EKOLOKI UINCI

NEGIRANJE PERIVOJA KAO UKRASA GRADA EKOLOKI PRISTUP MODERNISTIKE GRADSKE ZELENE POVRINE - MANJE JE VIE ILI ZELENE PUSTINJE? GRADSKE ZELENE POVRINE - KVANTITATIVNI KRITERIJ - KVADRATNI METRI ZELENILA PO STANOVNIKU GRADA MODERNA UMJETNOST ISHODITE PERIVOJNOG DIZAJNA

NAELA MODERNOG POKRETA KOJI JE REVOLUCIONIRAO IZGLED I PRIRODU SLIKARSTVA, KIPARSTVA I ARHITEKTURE PRIMJENJIVA SU I U PERIVOJNOJ ARHITEKTURI RACIONALNI PRINCIPI FUNKCIONALNOSTI, JEDNOSTAVNOSTI I APSTRAKTNA GEOMETRIJA PROSTORNIH ODNOSA PRIMJENJUJU SE I NA PROJEKTIRANJE PERIVOJA PIET MONDRIAN PAUL KLEE: PERIVOJ ROBERTO BURLE MARX (1909.-1998.)

SLIKAR, KIPAR, DIZAJNER TEKSTILA I NAKITA, SCENOGRAF, PEJSANI ARHITEKT SLIKARSKI PRINCIPI OBLIKOVANJA PERIVOJ KAO SLIKA PERIVOJ KAO UMJETNIKO DJELO MANJE JE DOVOLJNO PERIVOJI - PROSTOR VIZUALNOG DOIVLJAJA / PROSTOR UGOAJA ODABRANI PRIMJERI: ARHITEKTONSKI FAKULTET, RIO DE JANEIRO, 1960. BOTANIKI VRT, BRAZILIJA VILA BURTON IBIRAPUERA PARQUE, SAO PAOLO SAFRA BANKA, SAO PAOLO PLAZA SALGADO FILHO, RIO DE JANEIRO PARQUE DEL ESTA, CARACAS, VENEZUELA AVENIDA ATLANTICA - COPACABANA, RIO DE JANEIRO, 1970. LAWRENCE HALPRIN (1916.-2009.)

INTERPRETACIJA PRIRODE - METAFORA I INTUICIJA METAFORA KAO INTERPRETACIJA PRIRODE VODA KAO OSNOVNA TEMA PERIVOJNE ARHITEKTURE TEMELJ PERIVOJNOGA DIZAJNA NE TREBA BITI PRIRODA, VE OVJEK SA SVOJIM OSJETILIMA NE OPONAANJE PRIRODE, NEGO OVJEKOVA INTUICIJA ODABRANI PRIMJERI: PLAZA AUDITORIUM, PORTLAND, OREGON, 1960. LOVEJOY PLAZA, PORTLAND, OREGON, 1961.


30

PERIVOJNA ARHITEKTURA 20. STOLJEA POSTMODERNA I DEKONSTRUKTIVIZAM

1980-TE 1990-TE GODINE

POSTMODERNA I DEKONSTRUKTIVIZAM

1980-TE GODINE KRITIKA EKOLOKOG KONCEPTA PEJSANE ARHITEKTURE PONOVNO ROENJE PERIVOJA KAO DIZAJNIRANOG PROSTORA BARCELONSKI MODEL PERIVOJNE ARHITEKTURE PARIKI MODEL PERIVOJNE ARHITEKTURE LA VILLETTE, CITRON, BERCY NJEMAKI MODEL PEJSANE ARHITEKTURE IBA EMSHER LANDSCAPE PARK 1990-TE GODINE PERIVOJI KAO IMBENIK URBANOG MARKETINGA I URBANOG NATJECANJA EKOLOKI PRISTUP PEJSANOJ ARHITEKTURI

IZVORI IDEJA VRTNOGA GRADA HISTORICISTIKA VRTLARSKA TRADICIJA URBANIZAM MODERNE METODE EKOLOKI I BIOLOKI KRITERIJI IZOSTAJANJE DIZAJNA: DIZAJN JE POSLJEDICA EKOLOGIJE DOKAZIVANJE DA JE PEJSANA ARHITEKTURA ZNANOST REZULTAT IZOSTANAK PROJEKTIRANJA OZELENJAVANJE: EKOLOKO ZELENILO - M2/STANOVNIKU UMJETNIKI PRISTUP PEJSANOJ ARHITEKTURI

IZVOR VIETISULJETNA TRADICIJA PERIVOJNE UMJETNOSTI: PERIVOJ = UMJETNIKO DJELO METODE TRAGANJE ZA IDENTITETOM TRAENJE SIMBOLIKE I DIZAJNA SHVAANJE PERIVOJA KAO UMJETNOSTI REZULTAT PONOVNO ROENJE VRTA/PERIVOJA ZANIMANJE ZA PERIVOJNO OBLIKOVANJE POVRATAK PROJEKTIRANJA U PERIVOJNU ARHITEKTURU ARHITEKTI, SLIKARI, DIZAJNERI PETER WALKER 1980-IH GODINA

VIZUALNA/DIZAJNERSKA PREPOZNATLJIVOST PERIVOJNE ARHITEKTURE PERIVOJNA ARHITEKTURA MORA BITI VIDLJIVA U PROSTORU, A TO PODRAZUMIJEVA VIZUALNO ISTRAIVANJE ... PERIVOJ MOETE UINITI FUNKCIONALNIM I LJUDI E GA KORISTITI, ALI GA NE E VIDJETI CILJ JE UINITI PERIVOJ VIDLJIVIM


31

MARTA SCHWARTZ 1980-IH GODINA

INSTANT PERIVOJI - SPLICE GARDEN, WHITEHEAD INSTITUTE, CAMBRIDGE, BOSTON POP-ART I NOVI VAL U PERIVOJNOJ ARHITEKTURI OGRANIENI SMO ONIM TO SMATRAMO PERIVOJNOM ARHITEKTUROM. PEJSANI ARHITEKTI UMRTVILI SU PROFESIJU ZBOG POMANJKANJA IMAGINACIJE I HRABROSTI. PARIZ VELIKI GRADSKI PROJEKTI 1980-TE GODINE

PROGRAM OBNOVE GRADSKIH ETVRTI 1983. - FRANCOIS MITTERAND, JACQUES CHIRAC, BERNARD ROCHER STVARANJE NOVIH GRADSKIH ETVRTI POBOLJANJE STAMBENIH UVJETA U POSTOJEIM ETVRTIMA UREENJE POSTOJEIH I KREIRANJE NOVIH JAVNIH PROSTORA UREENJE POSTOJEIH I KREIRANJE NOVIH PERIVOJA OPREMANJE STAMBENIH ETVRTI JAVNIM SADRAJIMA POBOLJANJE PROMETNE POVEZANOSTI I UNAPRJEENJE SUSTAVA JAVNOG PRIJEVOZA UVOENJE LOKALNIH JEDINICA GRADSKE ADMINISTRACIJE I JAVNIH SLUBI PARC LA VILLETTE, PARC CITROEN, PARC BERCY PARC DE LA VILLETTE, PARIZ

KRONOLOGIJA NASTAJANJA: 1958. PROJEKT ZA MODERNIZACIJU STARIH KLAONICA 1964.-1970. PRIPREMNI RADOVI ZA URBANU PREOBRAZBU 1970. OBUSTAVA RADOVA 1976. MEUNARODNI NATJEAJ ZA PREUREENJE PODRUJA LA VILLETTE 1978. PRIHVAANJE NOVOG PROGRAMA ZA LA VILLETTE: MUZEJ ZNANOSTI, TEHNOLOGIJE I

INDUSTRIJE; GRADSKI PERIVOJ; GRAD GLAZBE 1980. PROJEKT PREUREENJA STARIH SKLADITA U MUZEJ 1983. NATJEAJ ZA PARC LA VILLETTE (B.TSCHUMI) 1985. NATJEAJ ZA GRAD GLAZBE (C. DE PORTZAMPARC) 1987. OTVORENJE PERIVOJA PARC DE LA VILLETTE, PARIZ

MEUNARODNI ARHITEKTONSKI NATJEAJ: PRVI PUTA JE PROJEKTANT VELIKOGA GRADSKOG PERIVOJA DOBIVEN MEUNARODNIM NATJEAJEM JEDAN OD NAJVEIH PERIVOJA PARIZA - 33 HA, 55 HA S MUZEJOM I CENTROM ZA ZNANOST 472 NATJECATELJA IZ 37 ZEMALJA 1. NAGRADA: BERNARD TSCHUMI (ARHITEKT), SAD PARC DE LA VILLETTE KULTURNO-TEHNOLOKI PERIVOJ

TEMATSKI VRTOVI A. VRT OGLEDALA B. VRT VJETROVA (DJEJE IGRALITE) C. VRT MAGLE D. VRT SJENICA (ODRINA) E. VRT BAMBUSA F. VRT SPOKOJA G. VRT DJEJEGA DRUENJA H. VRT DJEJE AKROBACIJE I. VRT OTOKA J. VRT ZMAJA


32

PARC DE LA VILLETTE KULTURNO-TEHNOLOKI PERIVOJ

PROGRAM KULTURNIH I ZABAVNIH SADRAJA 1. GRAD ZNANOSTI I INDUSTRIJE 2. KUA LA VILLETTE (INFORMACIJE I IZLOBA) 3. PROJEKCIJE 4. PROJEKCIJE (PANORAMSKO PLATNO) 5. PONEY KLUB 6. ZENITH KONCERTNA DVORANA 7. MEUNARODNO KAZALITE 8. IZLOBENI PROSTOR 9. VELIKA DVORANA 10. PARIS-VILLETTE KAZALITE 11. GRAD GLAZBE (KONCERTNA DVORANA, MUZEJ GLAZBE, KONZERVATORIJ) 12. KRUNA LIVADA 13. TROKUTASTA LIVADA 14. ULAZNI TRG 15. GLAZBENI PAVILJON 16. TRG FONTANE S LAVOVIMA 17. BRANA 18. PRISTAN 19. NADKRIVENA ETNICA 20. ALEJA PARC DE LA VILLETTE - PERIVOJ ZA 21. STOLJEE

PLAN TOAKA - LA FOLIES PLAN LINIJA ETNICE: NADKRIVENE, PODIGNUTE, NA TERENU PLAN POVRINA PARC ANDR CITRON, PARIZ, 1985.-1992.

ARHITEKTI: PATRICK BERGER, LAURENCE FEVEILE, JANINE GALIANO PEJSANI ARHITEKTI: GILLES CLEMENT, JEAN-FRANCOIS JODRY, ALAIN PROVOST POVRINA = 13 HA 1. JARDIN BLANC / 2. JARDIN NOIR / 3. STAKLENICI / 4. PERISTIL S FONTANAMA / 5. DVORITE / 6. PERISTIL S BILJKAMA / 7. TEMATSKI VRTOVI / 8. PARTERRE / 9. KANAL I PILJA / 10. DIJAGONALA / 11. VRT MAHOVINE / 12. VODENA BARIJERA / 13. VRT PREOBRAZBI / 14. PORTE DU TERME / 15. VRT POKRETA / 16. VRT STIJENA / 17. VIADUKT BARCELONSKI MODEL OBNOVE JAVNIH PROSTORA 1980-1990-IH GODINA

URBANA OBNOVA BARCELONE POINJE NAKON DIKTATURE GENERALA FRANCA 1979. ORIOL BOHIGAS IMENOVAN GRADSKIM VIJENIKOM ZA URBANIZAM CILJ: POKAZATI GRAANIMA POBOLJANJA U UPRAVLJANJU GRADOM, REVITALIZIRATI POJEDINE ETVRTI, PRIVUI INVESTICIJE - AKTIVNA GRADSKA POLITIKA - ULAGANJE U OBNOVU JAVNIH PROSTORA PROGRAM: SVAKA GRADSKA ETVRT TREBA DOBITI SVOJU DNEVNU SOBU 1980-TE URBAN DESIGN OFFICES ZA POJEDINE GRADSKE ETVRTI 1992. NEKOLIKO UREDA KOJI SU KOORDINIRALI IZVEDBU PROSTORA ZA OLIMPIJKE IGRE OD 1992. GRADSKI UREDI KOORDINIRAJU IZVEDBU, PROJEKTIRANJEM SE BAVE PRIVATNI ARHITEKTONSKI/URBANISTIKI UREDI


33

BARCELONSKI MODEL - VRSTE JAVNIH PROSTORA

KAMENE SOBE DNEVNA SOBA ZA DIO GRADA, ZA SASTANKE I SLUAJNE SUSRETE - TRG S NAMJETAJEM LJUNANI TRGOVI NAGLASAK NA PROSTORIMA ZA ODMOR I DJEJU IGRU URBANE OAZE NOVI PERIVOJI RASPRENI PO GRADU - UVIJEK SADRE VODU I PROSTOR ZA IGRU DJECE ETALITA / PROMENADE MJESTA ZA ODMOR I PREDAH U SREDINI VELIKIH AVENIJA I BULEVARA PJEAKE ULICE ISKLJUIVO PJEAKI PROSTORI ODABRANI PRIMJERI

PARC DE JOAN MIRO, 1985. PARC DE LESPANYA INDUSTRIAL, 1985. PARC DEL CLOT, 1988. PARC DE LESTACIO DEL NORD, 1992. PLAZA HARRY WALKER, 1999.

IBA EMSCHER LANDSCHAFT PARK, NJEMAKA, 1989.-1999.

SAVEZNA DRAVA SJEVERNA RAJNA-WESTFALIA RUDARSKO-INDUSTRIJSKO PODRUJE RUHR U NJEMAKOJ 1960-TE - POETAK ZATVARANJA RUDNIKA I POETAK PADA GOSPODARSTVA 1961. - NJEMAKI KANCELAR WILLY BRANDT: "NEBO IZNAD RUHRA MORA PONOVNO POSTATI PLAVO" IBA = DRAVNI PROGRAM ZA GOSPODARSKU, URBANU, ARHITEKTONSKU, SOCIJALNU I KULTURALNU REORGANIZACIJU RUHRSKE REGIJE, ALI I PRIVATNA TVRTKA S OGRANIENIM DJELOVANJEM, 35 MILIJUNA DM KAPITALA I 30 ZAPOSLENIH(OGRANIENOG TRAJANJA NA 10 GODINA: "TO GET THINGS GOING AND THEN LEAVE THE STAGE") - PRETVORBA IZ INDUSTRIJSKOG U USLUNO GOSPODARSTVO - PODRUJE OBUHVAA 17 GRADOVA U RUHRSKOJ REGIJI - 10 GODINA (1989.-1999.) - 100 POJEDINANIH PROJEKATA - 5 MILIJARDI DM (PRIVATNI I JAVNI NOVAC) - PREKO 60 MEUNARODNIH NATJEAJA - OKO 4000 LJUDI UKLJUENIH U PROJEKT ZA RAZLIKU OD FRANCUSKIH DRAVNIH PROJEKATA OVDJE JE VRLO MALI UDJEL DRAVNOG NOVCA IBA EMSCHER LANDSCHAFT PARK

CILJEVI URBANA I SOCIJALNA OBNOVA - REKONSTRUIRATI KRAJOLIK OTEEN INTENZIVNOM INDUSTRIJALIZACIJOM DA BI SE STVORILE NOVE MOGUNOSTI ZA RAZVOJ REGIJE EMSCHER PRENAMJENA PODRUJA U PEJSANE POVRINE - OUVANJE PREOSTALOG NEIZGRAENOG PROSTORA - METODOLOGIJA: ZAHVATI NA ODABRANE TOKE KOJE ONDA POSTAJU ARITA NOVOG RAZVOJA (POPUT AKUPUNKTURE) - NE SAMO FIZIKA PROMJENA KRAJOLIKA, VE POTICANJE STRUKTURALNIH PROMJENA IREG PODRUJA REGIJE - KONTINUIRANI KRAJOLIK/PARK NAINJEN LJUDSKOM RUKOM - 75 X 15 KM PEJSANI PARK, KONURBACIJA OD 5 MILIJUNA STANOVNIKA - POVEZIVANJE RAZMRVLJENIH NEIZGRAENIH PROSTORA - SVE UJEDINJENO PUTOVIMA I BICIKLISTIKIM STAZAMA, UZ OSIGURANJE OZNAKA, PARKIRALITA I SL. - REGIONALNI I LOKALNI POJEDINANI DUGORONI PROJEKTI - 16 GOSPODARSKIH LOKACIJA NA UKUPNOJ POVRINI OD 500 HA - "RAD U PARKU"


34

LITERATURA ZA ISPIT

OBVEZNA LITERATURA ZA ISPIT 1. PERIVOJNA ARHITEKTURA - PREDAVANJA KOLEGIJA, digitalna skriptarnica umarskoga

fakulteta

2. POVIJEST PERIVOJNE ARHITEKTURE - SAETCI PREDAVANJA, 2010.

3. Bojani Obad itaroci, Bojana; Obad itaroci, Mladen (2004.) GRADSKI PERIVOJI HRVATSKE U 19. STOLJEU JAVNA PERIVOJNA ARHITEKTURA HRVATSKIH GRADOVA U EUROPSKOM KONTEKSTU, Zagreb: itaroci i Arhitektonski fakultet Sveuilita u Zagrebu, ISBN 953-97121-3-0

4. Obad itaroci, Mladen (1997.) VRTOVI, PERIVOJI I PARKOVI, Tehnika enciklopedija, sv. 13, str. 566-577, Zagreb: Leksikografski zavod Miroslav Krlea

DOPUNSKA LITERATURA ZA ISPIT 5. Jellicoe, Geoffrey and Susan (1987.) THE LANDSCAPE OF MAN, London: Thames and Hudson

6. Kneevi, Snjeka (1996.) Zagrebaka zelena potkova, Zagreb: kolska knjiga, ISBN 953-0-60-524-2

7. Maruevski, Olga. Jurkovi, Sonja (1992.) MAKSIMIR, Zagreb: kolska knjiga, ISBN 86-03-00523-0

8. Obad itaroci, Mladen (1991., 1993., 2005.) DVORCI I PERIVOJI HRVATSKOGA ZAGORJA, Zagreb: kolska knjiga, ISBN 953-0-60525-0

9. Obad itaroci, Mladen (1992.) HRVATSKA PARKOVNA BATINA - ZATITA I OBNOVA, Zagreb: kolska knjiga, ISBN 86-03-00085-9

10. Obad itaroci, Mladen; Bojani Obad itaroci, Bojana (1998.) DVORCI I PERIVOJI U SLAVONIJI OD ZAGREBA DO ILOKA, Zagreb: itaroci, ISBN 953-97121-0-6

11. Obad itaroci, Mladen; Bojani Obad itaroci, Bojana (2003.) VRBANIEV PERIVOJ U KARLOVCU STUDIJA ZATITE I OBNOVE PERIVOJA, Zagreb: itaroci i Arhitektonski fakultet Sveuilita u Zagrebu, ISBN 953-97121-2-2

12. Ogrin, Duan (1993.) THE WORLD HERITAGE OF GARDENS, London: Thames and Hudson (slovenski prijevod: SVETOVNA DEDIINA VRTNE UMETNOSTI, Ljubljana: EWO Ltd.)

13. ASOPISI (izbor): TOPOS, LANDSCAPE ARCHITECTURE, GARTEN+LANDSCHAFT

14. INTERNET (izbor): * Virtual Landscape Gallery: 1100 european parks and gardens - www.vilar.com * European Landscape Architecture News - www.elanews.com * Ren Pechere Virtual Library, Multimedia Garden Library - www.bvrp.net * GA-LA-NET: Das Fachforum fr Landschaftsarchitektur und Garten-und Landschaftsbau, www.ga-la-net.de * Project for Public Spaces - www.pps.org

Navedena literatura nalazi se u Studijskom arhivu Arhitektonskog fakulteta, Kaieva 26, 5. kat, te u knjinici umarskoga fakulteta (E-mail: [email protected], radno vrijeme: 11:00-16:00 sati, tel. 4639-107)


35

TLOCRTI PERIVOJA KOJE TREBA ZNATI NARISATI NA PISANOM I USMENOM ISPITU

VRTOVI I PERIVOJI ANTIKE I SREDNJEGA VIJEKA

Edenski vrt, Chahar bagh / Peristilni vrt rimske kue / Hadrijanova vila / Klaustarski vrt / Shema srednjovjekovnoga vrta

ISLAMSKI PERIVOJI

Taj-Mahal / Shalamar bagh / Alhambra dvorite mirte, dvorite lavova / Generalife dvorite kanala, dvorite empresa

RENESANSNI PERIVOJI

Botaniki vrt u Padovi / Cortile di Belvedere / Villa Madama / Palazzo Farnese / Villa Lante / Villa D'Este / Villa Aldobrandini / Giardino di Boboli / Trsteno / Sorkoeviev ljetnikovac Rijeka Dubrovaka

BAROJNI PERIVOJI

Vaux-le-Vicomte / Versailles / Bulonjska uma

ENGLESKI PEJSANI PERIVOJI 18. STOLJEA

Rousham / Stourhead / Petworth

JAVNI GRADSKI PERIVOJI 19. STOLJEA

Regent's Park / Sefton Park / Avenue des Champs Elyses / Ringstrasse / Maksimir / Lenucijeva perivojna potkova

KINESKI I JAPANSKI PERIVOJI

Zhuo Zheng Yuan / Ryoan-ji / Katsura

PERIVOJI 20. STOLJEA

Secesijski vrt-perivoj / Gell Park / Boss Park / Roberto Burle Marx - primjer po izboru /

La Villette / Parc Andr Citron

Documents

PoPeA-2010-2011_Sazetci predavanja_2010.11.26