PORT AGENCY Liman Acenteleri

Malcolm Latarche F.I.C.S.nin 1998 ylnda yaynlanan PORT AGENCY kitabnn Birinci Basksnn evirisi

Chapter I 1. Blm

Introduction Giri Liman Acentesinin ilevi Gemi Brokerliinde en fazla yanl anlalan koludur. Her eyden nce neden byle bir meslek grubuna ihtiya olduunu inceleyelim. Ticaret ok eski zamanlarndan beri deniz tamacl ile gerekletirilmitir. lk deniz tacirleri teknelere doldurduklar mallarla yakn limanlara krekle veya yelkenle seyreden frsatlard. Gittikleri limanlarda sattklar yklerin yerine o limandan baka ykler alarak kendi limanlarna geri getiriyorlard. Birden fazla gemi altranlar muhtemelen Byk Tacirler (Merchants) olarak anlyordu. Bu tacirler kendi menfaatlerini korumalar iin gvenilir kaptanlara i veriyorlard. Ticaret yaplan piyasann bymesi ile tccarlar belirli limanlarda acenteler ie alarak bu ileri yaptrmaya karar verdiler. Bu Acenteler, tacirlerin mallarnn / yklerinin satlmas veya tanmas konusunda yardmc olacaklard. Ayrca bu acenteler ayn zamanda gemilerde alacak adam bulma, yklerin boaltlmas iin adam bulma, liman yetkililerine gerekli vergilerin denmesi ilerini de yrteceklerdi. Acenteler ile brokerlar bir mddet sonra sadece bir patron iin almak yerine baka patronlar iin de hizmet sunmaya karar verdiler. Teknolojiye bal olarak ahap gemilerin metal gemilerle, yelkenli gemilerin pervane tahrikli gemilerle deiimi liman acentesinin stlendii grevlerin de deimesi sonucu dourdu. Bu arada iletiim de nceden kestirilemez bir boyutta telgraftan telekse, radyoya, telefona ve elektronik-postaya dein geliti.

2

letiimin bu denli gelimesi bir Liman Acentesine olan ihtiyac ortadan kaldrabilecei zannedilse de, uzunca bir sredir varlklarn srdren acenteler ve bunlarn saladklar hizmetler bunun byle olmadn kantlad. Halen iki yzyldan fazla denizcilik sektrne hizmet bir veya iki liman iletmesi buna gzel rnek oluturur. Bir acentenin grevlerini tanmlamadan ve aklamadan nce modern deniz tamaclnda Liman Acentesinin iliki iinde bulunduu taraf ve kiilere bir bakalm. Bunlar; Gemi Sahibi, Yk sevk eden (hracat, Nakliyeci) ve mallarn alcsdr. Konu hakknda bilgili kiiler ise bir gemi veya kargo brokeri, freight forwarder ve sigorta irketine olan gereklilii dikkate alrlar. Bir Liman Acentesi yukarda belirtilen kii ya da kurulularn herhangi biri ile bir ekilde iletiim kurar. Bunlar; Gemi kaptan, zabitleri ve mrettebat, Gmen brolar, gmrk ve liman yetkilileri, Klavuzlar, Rmorkrler (ekiciler), Boatmen, Stevedores. Liman acenteleri deniz tamaclnn her yerinde yer almaktadr. Bu kitapta belirtilen hususlar hukuksal ynleri genel olarak ngiliz Kanunlar esas alarak hazrlanmtr. Genel prensipler ve standart ticari ilemler dnyada hemen hemen ayn olmakla birlikte lkeden lkeye farkllklar gzlemlenebilir. Bu kitapta biz ngiliz Kanunlarn referans alacaz. Acenteler yeni gelimeleri dikkatle takip etmeli ve i uygulamalarn bunlara gre dzenlemelidir. Bu gelimeleri takip etmek bir bouna ura olarak grnebilir ancak bu gelimeler acenteler iin yrtmedeki uyum yeteneini ve faydalln kantlayc etkilerdir.

3

Gemilerin yabanc bir limana gnderilmesi ve burada ykleme ileminin ksa srede ve uygun fiyatla gerekletirilmesi acenteler tarafndan temin edilir. Buna ilave olarak acentenin tama szlemesinin gereklerine aynen uymas ve temin ettii mrettebatn hibir yerel veya uluslar aras ynetmelii ihlal etmeyeceinin garantisini verebilmesi tatann tatmini (memnuniyeti) asndan olduka nemlidir. Tatan, ayn zamanda kabilecek zel olaylarn tuttuu acente tarafndan kanunlar erevesinde, en ksa srede ve en dk maliyetle zlebileceini bilmek isteyecektir. The Agent Principal Relationship Whose Agent? Kimin Acentesi? Acenteler, temsil ettii taraf iin hareket eden ve szlemede yazl maddeler dorultusunda yetkileri ve sorumluluklar olan gerek ve tzel kiilerdir. ngiliz hukukuna gre iki eit acente tanm vardr. Bunlardan birincisi, bir iin sadece belirlenmi ksmlaryla veya tek bir olayla uramas kararlatrlm olanlar, ikincisi ise iin sahibi adna bir iin tmyle ilgili veya bir iin herhangi bir blmyle ilgili olarak belirli bir corafi alanda uramas kararlatrlm olanlar. Birincisi zel, ikincisi ise genel acente olarak adlandrlr. Liman acentelerinin zel acente olarak adlandrlmalar ayr ayr temsil istekleri iin yetkilendirilmi olmalarndandr. Dzenli hatlarda yk gnderip yk teslim alan liner acenteler ise genel acente tanmnn altnda yer alrlar. Acenteler geleneksel olarak gemi sahibi tarafndan seilir ve yetkilendirilir. Gnmzde artk bu seim pek kullanlan bir yntem deildir. Gemi zellikle gemi sahibinin kendi ykleri ile yklenebilir. Ama devaml olarak kendi ykleriyle gemisini/gemilerini altrmak gemi sahiplerince pek mmkn deildir. Bu nedenle gemilerin dier tama hizmetlerine sunulmas gerekmektedir.Gemi sahibi gemisini kiraya verirse baz ilerden elini ekmek zorunda kalacaktr. Bundan sonraki ilemler kiraya veren ile kiralayann arasnda yaplacak olan szlemeye bal yrtlecektir.

4

Tarifesiz sefer szlemesi altnda alan gemiler tramp olarak bilinirler. Yaplan tramp szlemelerinde gemi sahibi yk bir yerden bir yere tamay kabul eder. Navlun ykn tonajna gre veya topyekn olarak belirlenir. Sefer srasnda ortaya kan, geminin liman cretleri ve acentelik hizmet cretlerinin denme sorumluluu gemi sahibine aittir. Tarifesiz sefer szlemelerine Yk tama srasnda doacak cretler ve vergiler kiralayana aittir gibi ifadeler eklemek mmkn deildir. Acenteler gemi sahibinin emrinde olduklarndan sadece onlara kar hesap verme zorunluluundadrlar. Bu husus kanunlarla da belirlenmitir. Acenteler ile ilgili kanunlar lkeden lkeye farkllk gstermesine karn, cretlerin i bitmeden denmemesi evrensel bir kural olarak kabul grmtr. Acentenin gemi sahibi adna yapaca ilemler nce anlalr bir biimde tanmlanmal, sonrasnda ise gemi sahibinin acenteye yapaca deme miktar belirlenmelidir. An Agency Scale or Fee Tarife mi, cret mi? Karlkl olarak varlan mutabakat ile acentenin sabit cret olarak belirlenir. alaca cret yzde veya

Birok lkede ayn tip grevlerin yaplmas iin yzde lt kullanlr. Bunun nedeni tm acentelerin ayn iler iin ortak bir cretin belirlenmi olmasdr. Fakat ayn cretin kullanlmas rekabeti yok edecei iin bu ltn artk kullanlmamasna karar vermilerdir. Acentelerin kendileri de cretlerini belirleme ansna sahiptir. Baz lkelerde ise bu kullanlmayarak cretlerin sabitlenmesi durumu seilmektedir. Bu durumda gemi/yk sahipleri en profesyonel hizmeti seeceklerdir. cretlerin i bitmeden denmemesi evrensel bir kural olarak kabul grmesine ramen gemite yaanan baz olaylar nedeniyle gnmzde acentelerin byk ounluu demelerini pein olarak almaktadrlar.

5

Choice of Agent Acente Seimi Gemi sahipleri gemilerini ne zaman tarifesiz tama piyasasna sokmaya karar verirse, karlarna acenteyi kendi semek isteyecek kiraclar kacaktr.Bunun pek ok sebebi vardr. Kirac belli bir yk belirli bir limana dzenli olarak sevk eden nakliyeci/ihracat olabilir. Hatta kirac, nakliyeci veya alc ykleme ve boaltma limanlarnda belirli u noktalara sahip olup operasyon gerekletiriyor olabilir. Bununla birlikte gemi sahibi o tip yk ilk defa olarak o limana tayabilir. Bu artlar erevesinde kirac acenteyi seme konusunda gemi sahibinden daha iyi bir konumda olabilir. Bu durumda kirac tavsiyeden te bir ilem gerekletiremese de, bu teklifin gemi sahibi tarafndan dikkate alnmas uygun bir davran olacaktr. Daha sk grld ekliyle kirac tavsiyeden de teye giderek belli acenteyi talep edebilir. Bu ekilde atanan acenteye KRACININ ACENTES ad verilir. Bu ekilde atanan acente kiracnn acentesi eklinde adlandrlsa da bunlar acente ile hukuksal bir iliki iinde deildirler. Kiracnn Acentesi olarak adlandrlsalar da gerekte sadece kargo ile ilgili olup geminin durumu ile ilgili deillerdir. Bu durumda onlar nakliyeci/gnderen ve alcnn acentesidirler. Kiracnn acente zerinde srar edebilmesi iin gerek bir nedeni olmaldr. rnein o limanda bu ticaretle ilgilenen tek firma olmas, ya da kirac ile ykn gnderici ve alcs arasnda sadece o acentenin zebilecei veya nleyebilecei bir durum olmasdr. Kendi setikleri acentenin atanmasn isteyen kiraclar Tarifesiz Tama szlemesinin iine aada belirtilen satr koydururlar. Kirac acenteyi belirleyecek, gemi sahibi de o acenteyi atayacaktr. Burada kelimeler dikkatle seilmitir. nk hukuk nezdinde belirlemek/semek baka eydir, atamak baka eydir. Belirleme seilmi acentenin ismini vermek iken atamak szlemeye ait bir iliki ve deme zorunluluu getirir.

6

Son yllarda yk piyasasnda bulunan gemi sahipleri potansiyel bir yk bir acente nedeniyle reddetme durumunda deildirler. Bununla beraber gsterilebilir. acente gnderici ve alc talebi zerine de aday

The Protecting Agents Koruyucu Acente Kiracnn acentesinin gemi sahibinin menfaatlerini korumay reddetmesi durumunda, gemi sahibi koruyucu bir acente seebilir. Koruyucu acentenin rol, bir glge gibi atanm acentenin yrtt operasyonlar izler ve sahibinin haklarnn korunmasn denetler. Atanm acenteye verilen cretin yars civarnda cret alrlar. Baz gemi sahiplerine gre bu para iyi harcanm, bazlarna gre ise zerinde durulmamas gereken bir harcamadr. Koruyucu acente, N.O.R. (Hazrlk Mektubu)n gecikmesiz hazrlanmasn, gecikme iin olan tazminat hakknn olduunu veya seferin veya boaltmann vaktinde tamamlanmamasndan dolay tatana denen parann denmemesi gerektiini ispat ederek kolaylkla alaca creti hak eder. Hazrlk mektubunun Tarifesiz Tama szlemesine uygun doldurulmamas atanm acentelerin sk yaptklar ana hatalardan biridir. Koruyucu acenteler, ou zaman gecikmelerin alanlarndan kaynaklanmadn kantlarlar. sebeplerinin gemi

Koruyucu acenteler gemi sahiplerinin liman cretlerinden kazanm salamas iin tavsiyelerde bulunurlar. Gemi sahibinin Tarifesiz Tama seferinde seilmi acenteyi atama mecburiyetinde olmas, gemi sahibinin ayn biimde rnlerin tedarikisinin veya dier hizmetlerin seiminde hakknn olmad anlamna gelmez. Time Charters Kiralayanlar Tarifesiz seferlerde kiralayann gemi iin acente atama hakkna sahip olmas ananedir. Bunun sebebi ise kiralayann tm ilem cretlerinden tamamen sorumlu olmasdr ve doal olarak limanlarda oluan tm masraflardan da sorumludur.

7

Geminin kiralayanda olduu durumlarda kiralayan genellikle baka bir kiralayana vererek de altrabilir. Kiralayann kiracs da ayn haklara sahiptir. Son kiralayann kiracs gemiyi tarifesiz sefer olarak da kiralayabilir. Bu durumda daha nce aklanan durumdaki gibi son kiralayann kiracs, gemi sahibi ile ayn haklara sahip olur. Limanlarn bir ounda, gemi sahibine kadar olan zincirde baka acentelerin servislerine ihtiya duyulmaktadr. Mrettebat hususlarnda ve bakm-onarm faaliyetlerinden geminin gerek sahibinin sorumlu olmasndan dolay bu durumlarda genellikle bu hizmetleri verenler idareci olarak adlandrlr. Bir ok tarifesiz tamaclk szlemesinde kiralayann idari hizmetleri cretsiz yerine getireceine dair maddeler yer alr. Gemi sahibi acenteye, verdii hizmetler karlnda deme yapma ihtiyac duyar ama sonrasnda bu acente ile ilikiye girmez. Acenteye, mallar iin yaplan demeler genellikle kiralayann kira demelerindeki maliyetleri dengelediinde yaplr. Gemi sahibinin, mrettebat maalarnn denmesi iin gerekli olan toplu paray acenteye gnderdii de olur. Acente ile gemi sahibi arasnda, kiralayann ilerinden doan demelerde kullanlmamak zere, zel bir hesap olabilir ve bu yolla kiralayan kapsamayacak ekilde para gnderilebilir. Hi problemle karlamam gemi sahibi yok gibidir. Tarifesiz tamaclk srasnda sorun yaandnda gemi sahibi pek ok zor problemle karlar. Gemi sahibi zor durumlarda kiralayann acentesine bavurabilir veya daha nce tanmland gibi bir baka koruyucu acente seebilir. Hangi yolu seerse sesin, gemi sahibi acente ve dier taraflarla zorunlu haklar ve sorumluluklar ieren yasal ilikiler kurmak zorundadr. Gemi sahibi haricinde bir bakasndan para alan bir acente bunu nedenini soruturmal, sorumlunun kim olduunu ortaya karmaldr. Atand iin kendisini yanllkla kiralayana sorumlu hisseden acente, gerek gemi sahibinin haklarna kar hareket ederse kendini byk sorunlar iinde bulabilir. The Liner Trades Gemiler, sadece tramp pazarlarda yer almaz, liner pazarlar da ayn miktarda nemlidir. Tramp pazarlar dkme (bulk) ve sv ykler ile ilgilenmekte, liner pazarlar da dnya mal retiminin byk bir miktarnn tanmasnda kullanlr. Gnmzde liner ykler Konteyner ve Ro Ro gemileri tarafndan tanmaktadr. Genellikle, dnyann az gelimi blgelerinde, elik ve inaat malzemelerinin byk-dzenli hareketlerinin yaand yerlerde ve konteynerizasyona uygun olmayan dier kark materyaller gibi ykler halen tween decker'lar tarafndan tanmaktadr.

8

Liner gemiler iin almak isteyen bir acente tramp'lar iin gerekletirdii her grevin ve daha fazlasnn stesinden gelebilmelidir. Liner acenteler iin en zorunlu gereksinim, acentelerinin hizmet verilecek yk retebilme kabiliyetine sahip olmasdr. Bu bir stnlktr ve limanda yklenmeyi bekleyen gemiyi idare edebilecek olmak liner acente atanmas srasnda ana kriterdir. Liner acentelerden alt hatt denizcilik basnnda ve ticari dergilerde reklamlar ile kamuya duyurmas beklenir. Sadece reklam vermek, o hattn altrlmas iin yeterli olan yk ekemez. Bu yzden acente farkl yollardan yk siparii toplamaldr. Bu da, yerel endstrilerden potansiyel mterileri tehis edebilecek, dier liner'dan var olan, ya da besleyici hizmetlerle daha uzaktaki limanlardan mteri ekebilecek uzmanlam sat grevlilerinin istihdamn gerektirir. Liner hizmetlerde byk bir rekabet yaanmaktadr ve ierisindeki bir ok ticarette muazzam kapasite fazlas vardr. Liner acentelerin iin ierisinde kalabilmeleri, limanlarnn ekonomik olduunun ispatlayan, yeterli rezervasyon talebinin gven altnda tutulmasna baldr. Acentelerin, kimin ne kadar deyeceini ortaya karabilmek ve toplanan navlunun doruluunun garantisi iin mallarn tanma ve dier bal demelerin cretleri hakknda bilgi toplamas gereklidir. Liner acentelerin, rezervasyon kadrosunun IMDG (lnternational Maritime Dangerous Goods Code) kodu zerinde iyi bilgisinin olmas gereklidir. IMDG, IMO(International Maritime Organisation) tarafndan yaplan, kendisi veya baka materyallerle birleiminde tehlikeli olan maddelerin snflandrlmasdr, rnein spor malzemeleri gndermek isteyen bir gnderici futbol ayakkablarndan, tfek fieklerine kadar her eyi gnderebilir, ilki tamamen zararszdr ama ikincisi olduka tehlikelidir. Daha ncede sylediimiz gibi liner kargolarn bir ou konteynerler tarafndan gnderilir ve ieriini dardan tanmlamak imkanszdr. Tehlikeli maddelerin geminin yanl blmnde gndermek veya baka zararl maddelerin yaknnda tamak deniz kazalarnn bir ounda kt sonulara yol aar. Liner acente, geminin ve mrettebatn gvenliini salamak iin mutlaka tanan maddelerin gerek doasn tanmlamaldr. Bir kargo gnderilmek zere rezerve edildiinde acenteden rnlerin konteynere yerletirilmesi veya doldurulmas istenebilir. Bu da, rnlerin doldurulaca gndericinin deposuna bo konteyner gnderilmesini gerektirebilir. Sk sk gndericinin yknn bir konteyneri dolduramad da olur, bu durumda acentenin bu yk ayn hedefe doru olan yklerle birletirmesi gerekir. Bu birletirme grupaj (groupage) olarak da bilinir. Grupaj srasnda tehlikeli maddelerin bir araya gelmemesi byk nem tar. Her bir Konteynerin pozisyonu ve durumu hakknda kayt tutmak talep edilen bir grevdir.

9

Liner acenteler, limanlarnda yklenen kargonun konimentosunu yaynlar. Konimentolar denizcilikte hayati neme sahip dokmanlardr. Yaynlanmasnda ve hazrlanmasnda ok dikkatli olunmaldr. Mutlaka bir acentenin kontrol altnda olmamaldr. Ykn boaltlp konimentonun yaynlanmasndan sonra acente ayn zamanda teslimattan nce gnderilen/alcnn bankasndan cretini almak isteyecektir. Baz acenteler zellikle ya tramp yada liner alanda alrlar, dier bir ou daha ok frsat yakalayabilmek iin iki alanda da alr. Doal yapsndan dolay liner alanda alan acenteler sorumlu olduklar kiiler ile daha yakn iliki iindedirler. Belirli bir blgeye veya lkeye yksek hacimli i yapan baz gemi sahipleri liman ve liner aktiviteler iin Genel Acente atamaya karar verirler. General Agents Genel Acenteler Genel Acenteler Liman Acentesinin deruhte ettii sorumluluklar yerine getiren ve bunun zerine de dier bir ksm roller ve sorumluluklar slenen acentelerdir. Nomination (aday gsterme) ve appoint(atama) kelimeleri kanun gznde ok farkl anlama geldiklerinde dikkatle seilmelidirler. Nomination sadece seilmi acenteyi isimlendirir, appointment ise mukavele kabilinde ilikinin ve deme hkmn ierir. Getiimiz yllarda navlun pazarlarna, sadece acente seimi yznden potansiyel yklerin reddedildii pek grlmemitir. Acenteler, her ne kadar kiralayann aday olsalar da cretleri gemi sahibi zerinden almaktadrlar, ama iin farkl safhalarnda atmalar yaanabilmektedir.

10

Chapter II 2. Blm THE AGENT AND AUTHORITY Acente ve Otorite Routine Work Rutin ler Bir acente, rutin ilerin yaplnda, birok kamu kuruluu ile devletin yetki ve otorite salad kurumlarla ilikiye girmek zorunda kalacaktr. in byk ksm, rutin formlarn doldurulmas ile gemi, personel, yolcular ve (yklenen, boaltlan ve tanan) kargo ile ilgili bilgi salanmasndan olumaktadr. Her ne kadar talep edilen bilgiler sradan olsa da, hkmetlerin ticaret hareketlerini grebilmelerine ve denizcilik zerine politikalar retmelerine olanak salarlar. Gmrk vergileri ounlukla devletlerin toplam gelirlerinde byk bir paya sahiptir ve gmrk rejimlerinin sk skya uygulanmamas durumunda bir ok az gelimi lke ok ihtiya duyduklar kaynaklardan yoksun kalrlar. Ancak, bazen acenteler eksikler ve hatalar sonucunda da otoriteler ile kar karya gelirler ve bu durumlar kukusuz acenteler iin ekstra i ve ek problemler dourur. Bu gibi durumlarda acentelerin atabilecei admlar bilmesi ve kendi durumlarn zora sokmadan mterilerine ne kadar yardm edebileceklerini bilmeleri son derece nemlidir. nceden de belirtildii ekilde, rutin zorunluluklar genel olarak eitli formlarn doldurulmasn ierir. Her devlet kendisine zg zorunluluklara (mkellefiyetlere) sahip olsa da, Denizde Yaam Gvenlii, Loadlines ve Ykleme lleri gibi konvansiyonlara dayanan, ounluka kabul edilmi ortak hkmler vardr. Bu tr konvansiyonlar, Uluslar aras Denizcilik Organizasyonu (IMO) gzetiminde dzenlenir. IMO, deniz gvenlii ve evre korumas ile ilgilenen, Londrada kurulmu bir Birlemi Milletler kuruluudur.

11

Ek olarak, bugn bir ok devlet deiik ekillerde Liman Kontrolne sahiptir. Bu ya bir devlet tarafndan bamsz olarak, ya da son zamanlarda grlmeye baland gibi, standart d gemi ve operatrleri ortadan kaldrmaya ynelik kurallar uygulamay prensip olarak kabul etmi lkeler topluluklar tarafndan yrtlr. Avrupa Birlii ve dier Avrupa lkeleri, 1982 Paris Memorandumuna uygun olarak hareket ederler. Dnyann geri kalan lkelerinde, Avustralya, IMO ve uluslar aras kurallarnn uygulaycl konusunda liderlik yapmaktadr. A.B.D. ve Kanada kendi blgelerine giren gemilerin neden olaca olas evre kirlenmelerine kar yeterli derecede gvence ve finansal sigorta talep etmektedirler. Her sene bu nc lkeleri takip eden devlet says artmaktadr ve Devlet Kontrol sonunda uluslar aras olarak kabul grp uygulanacaktr. 1998den itibaren IMOnun sponsorluunu yapt Uluslar aras Gemi Ynetimi Kodlar imzalayan lkelerde zorunlu klnacak ve gemi operatrlerinin karada ve denizde uygulamasal ve ynetimsel kalite kodlarna uygunluklar zorunlu bir hal alacaktr. Dnya zerindeki deiik politik dnceler, kukusuz devletlerin denizcilik sektrne etkilerinde farkllatrma yaratacaktr. rnein, bir ok lkede limanlar kamu tarafndan iletilmektedir, ancak serbest piyasa gleri sektr zerinde hakim olduka, limanlarn sahiplii irketlere ve kiilere geecektir. evre iin artan kayg, demokratik devletleri bireylerin taleplerine sayg gstermeye ve evre kirliliini azaltacak ve limanlarda gvenlii arttracak admlar atmalarna zorlamaktadr. Customs Gmrkler Herhangi bir limanda ilk karlalacak resmi organ Gmrklerdir. Gmrk grevlileri, gmrk vergilerini toplamak ve kaakl nlemekten sorumludurlar. Bu sorumluluu yerine getirebilmek iin, gmrkler geminin yk ve seyri ile ilgili detayl bilgiye eriebilmelidir.

12

Daha nce IMO ve uluslar aras hkmlerden bahsedilmiti. Acentelerin gmrkler iin doldurduu birok form, 1965te Uluslar aras Deniz Trafii zerine toplanan IMO konvansiyonunun sonucudur. Bu konvansiyonu imzalayan devletler temel olarak gemilerin raporlanmasnda benzer prosedrleri uygulamaktalar. Farkllklarn ve zel zorunluluklarn detaylar, IMOnun FAL Convention isimli kitabnda bulunmaktadr. Gemi kaptanlar normal olarak birok limann artlarnn bilincindedirler. Ayn ekilde acente de kendi limanlarndaki prosedrler konusunda tam bilgi sahibi olmaldr., Acente, ykleme aamasnda bir gemi ile ilgilenirken, gidilecek limann artlarn tanmlamaya almaldr. Bu sayede, acente, geminin gidilecek limanda kargonun boaltlmasn geciktirecek veya riske edecek ok nemli bir belgeden yoksun yola kmasnn engellemi olur. ngilterede gmrk artlarn yerine getirmek iin gereken prosedr ve zorunlu formlar, her birinin niin gerektiinin aklamas ile aada belirtilmitir. Dier lkelerde de az-ok benzer prosedrler takip edilir. Baz lkelerde, btn acentelere gemilerin raporlanmasn ve gmrk geiini salama izni verilmez. Bu durumlarda, zel lisans sahibi acenteler devreye alnr. Ancak, bu durumda da geminin acentesi, gmrk acentesine gerekli bilgileri salamak zorundadr. Inward Report Form Filling Giri Raporlamas Formlarn Doldurulmas Geminin raporlanabilmesi iin acente belirli formlarn doldurulmasn ve gmre teslim edilmesini salamaldr. Formlar dorudan acente tarafndan doldurabilir ancak gemi sahibinin imzalamas gerekmektedir. ngilterede ilk form Genel Bildirim ve gemi zerinde gmre tabi her eyin bildirimidir. Bu C13 olarak bilinen ift tarafl, tek sayfalk bir formdur. IMO tarafndan onaylanan muadilleri FAL Form1 ve Form3tr. Bu form ayn zamanda k gmr ilemlerinde de kullanlr; bu yzden, her iki rapora ait bilgileri ierecek ekilde dzenlenmitir. Gemi ynetimi tarafndan doldurulmu formlar alan acente, formun doru doldurulduundan ve sadece tek ynl bilginin (inward report veya outward entry) girildiini kontrol etmelidir.

13

Formun A ksm, genel bildirim, seyrin detaylarn, tanan mal ile ilgili genel bilgileri, geminin sahiplii ve milliyeti ile ilgili bilgileri sormaktadr. Bu bilgiler sayesinde, gmrk memuru ithal edildii bildirilen maln ve beyan edilen ihra noktasnn doruluunu teyit eder. Ayrca, buradaki bilgi, doru gmrk vergisinin uygulanmasn ve ulusal/uluslar aras ambargolarla yasaklanm ticaretin gereklemesini nlemek iin kullanlr. Geminin sahiplii ile ilgili bilgi, geminin masraflarnn/harcamalarnn kime faturalanacann bilinmesi iin gereklidir. Geminin milliyeti, hem istatistiksel nedenlerden hem de gemiye uygulanacak vergi oranlarn ve tannacak hak ve imtiyazlar etkileyebilecei iin gereklidir. Formun ikinci taraf, B ksm, gemi zerinde tanan gmrk vergisine tabi mallar ile ilgili olduu iin gemi sahibi tarafndan doldurulmaldr. Yk gemilerinde bu mallar geminin tad mal ve kk bir miktar da mrettebata tannan izin kapsamnda tanan mallardan oluur. Yolcu gemilerinde ise tanan alkol ve ttn maddelerini ieren ok kapsaml bildirim sz konusudur; btn konumu farkl mallar iin ayr ayr bildirimler gerektiinden, bir gemi iin bir ok farkl bildirim gerekecektir. Bu formda verilen bilgilerin nemi, lkelerin gmrk vergisi, alkol ve ttn tketimi konularnda ki politikalar ile gemi ynetimi ve mrettebatn alkol kullanmna ilikin gvenlik kayglarna bal olarak lkeden lkeye farkllk gsterir. Son olarak gemi kaptan, her iki ksmdaki bilgilerin doruluunu teyit edip, C ksmn imzalamaldr. C13 Formu tamamlanmadan nce manifesto, yolcu listesi ve mrettebat bildirimi eklenmelidir. ngilterede mrettebat bildirimi IMO FAL4 muadili olan C142 ile yaplr Bu formda mrettebat, kiisel olarak beyan edilecek ahsi eyalar ile birlikte listelenir. Mrettebattan herkes kendi bilgisini girip imzalamak zorundadr. Bunun ardndan gemi sahibi formun btnne imza atar. C142 gemide bulunduu takdirde gmrkler tarafndan el konulacak yasaklanm mallarn listesini ierir.

14

Btn ekleri ile birlikte C13 ve C142 formlar, gemi limana girdikten ksa bir zaman sonra en yakn gmrk idaresine teslim edilmelidir. Ancak yakn zamanda, baz yerlerdeki kk raporlama tesisleri kapatlp yerine raporlarn blgesel gmrk idarelerine fakslanmasna balanmtr. Btn dokmanlar, biri gmre verilecek, dieri gemide tutulacak ekilde iki kopya olarak dzenlenir. Ayrca ilerde ihtiya duyulmas olasl gz nne alnarak bir kopyann da dosyalama amal kartlmas akllca bir neridir. Formlarda beyan edilen vergiye tabi mallarn miktar nemlidir, nk bu sayede gmrk memuru geminin limanda kald srece ne kadar ve hangi gmrksz mallardan alm yapabileceini hesaplayabilir. Bu miktar, gemideki yolcu ve mrettebat says, geminin nihai var noktas ve geminin bir sonraki istasyona olan yolculuk zamanna gre hesaplanr. Eer gemi kaptan acenteye gmrksz sat maazas kiralama talebinde bulunmusa, acente gmrksz mal almnn yaplabilmesi iin gerekli gmrk yetkisini alabilmek amacyla bir sonraki yolculuun detaylarn kesinletirip, gmre veya maaza ileticisine bildirmelidir. Var sonrasnda gmrk memuru gemiye kp, beyan edilenden fazla, vergiye tabi mallar mhrleyebilir. Mhrleme, bu mallarn gvenli bir depoya yerletirilmesini ve girie gmrk mhrnn vurulmasn kapsar. Mhrlenmi mallar, gmrk memurunun katlm veya onay olmadan hibir surette baka bir yere tanamaz. Gnlk uygulamada, gmrkler bu hakk ok sk kullanmazlar, ancak yine de gemi kaptan varta beyan edilen miktar dndaki mallarn hesabn verebilmelidirler. Geminin limanda kald sre varta ngrleni aarsa, gemi kaptan mhrlenmi mallar iin ambarn almas talebinde bulunur. Gmrk idaresi, bu talebe yant vermeden nce geminin gecikmesinin detayl nedenlerinin aklanmasn ister.

15

Outward Entry k Gmr Terimsel anlamda yanl gelse de, gmre giri prosedrleri, gmrkten k prosedrlerinin temel detaylarn oluturmaktadr. Bu durumda da kullanlmas gereken form C13 formudur ancak yolculuk ve kargo detaylar giri gmr yerine k gmr iin doldurulmaldr. Eskiden, geminin gmrksz mal alm haklarnn hesaplanmas iin gmrkten k belgeleri kullanlrd. O zamanlarda, gemilerin liman terk etmesi varlarndan gnlerce sonra olduu iin, k ilemleri geminin limanda bekledii zaman yaplrd. Ancak bugnn ksa devir zamanlar ile k ilemleri, giri ilemleri veya klerans ilemleri ile ayn zamanda yaplmaktadr. Clearance Klerans Gmrklerle ilikide en son adm klerans alnmasdr. Bu, hkmetleri temsilen gmrk idarelerinin, gemilere kendi yetki alanlarndan k iin izin vermesidir. Klerans vermeden nce, gmrk idareleri geminin resmi btn borlarn (vergi, har, vb.) demi veya denmesi iin gerekli admlar atm olduunu, uluslar aras kanunlarla zorunlu klnm belgelerin geerli ve tam olduunu, ve dier btn kstlamalardan muaf olduunu grmek ister. Resmi olarak denmesi zorunlu harlar gnmzde son derece enderdir. Btn Birleik Krallk limanlarnda denmesi gereken tek ortak har Trinity House Light harcdr. Bu konu ilerleyen ksmlarda ele alnacaktr. Birok liman harlar denmemi gemileri alkoyma yetkisine sahip yasal kurumlar tarafndan iletilmektedir. denmemi harlarn olmas durumunda bu kurumlar ounlukla gmrk idarelerini uyaracaktr veya alternatifi olarak acenteler, klerans talep ederken harlarn dendiine dair belge sunacaklardr. lgili kurumlar tarafndan geminin adna tutuklama emri kmad srece, gmrkler, ticari anlamalarda belirtilen cretlerin denmemesi durumunda gemileri alkoyamazlar.

16

Hazrlanmas gereken gemi belgeleri geminin tipine ve byklne gre ufak deiiklikler gsterir. Genel olarak sertifikalar kategoriye sokulabilir; kayt, gvenlik ve eitli konular. Kayt belgeleri geminin kayt ve/veya 1969 International Tonnage Conventionna uygun olarak Uluslar aras Yk Kapasitesi Sertifikasn (International Tonnage Certificate) kapsar. Bu sertifika, verildikten sonra geminin kayt bilgisi ayn kald ve yk kapasitesinde bir deiiklik meydana gelmedii srece geerlidir. Gvenlik sertifikalar, 1974 Deniz Yaamnda Gvenlik konvansiyonunun kurallarna uygun olarak verilir. Buna uygun adet sertifika bulunmaktadr: Gvenli Tehizat (Safety Equipment), Gvenli na (Safety Construction) ve Gvenli Telsiz (Safety Radio). Bu sertifikalar, gemilerin tip ve boyutlarna, ve yolcu tama lisans olup olmamasna gre ufak deiiklikler gstermektedir. Dier eitli sertifikalar ierisinde 1966 Uluslar aras Ykleme Hatlar Konvansiyonuna (International Convention on Load Lines) dayanan Uluslar aras Ykleme izgileri Sertifikas (International Load Line Certificate) ve 150GT zeri tankerler ile 400GT zeri btn dier gemiler iin kullanlan Uluslar aras Petrol Kirlilii nleme Sertifikas (International Oil Pollution Prevention certificate) her zaman yer almaktadr. Ender olarak gmrk idaresi baka dokmanlar da talep edebilirler ancak, ounlukla bunlar Liman Kontrol mfettileri tarafndan istenmektedir. Yukarda belirtilen dokmanlarn tam ve dzgn olmas durumunda gmrk C13 formunu damgalayp, acenteye geri gnderecektir. Artk bu belge geminin limandan ayrlabilmesi iin resmi izin niteliindedir ve gemi ngiltere kta sahanln terk edene kadar gemide muhafaza edilmelidir. Eer gemi limanda yk almsa, acentenin son grevi daha nce yaplmadysa geminin manifestosunu gmrk idaresine gndermektir. Yukarda belirtilen eitli sertifikalar bir sonraki Liman Bakanlklar ile ilgili ksmda daha detayl ele alnacaktr.

17

Immigration Gmenlik ounlukla bir acentenin gmenlik brolar ile tek temas vartan nce veya sonra sunulan mrettebat listesidir. Birok durumda listenin gmrk memurlarna braklmasyla bu ilem tamamlanabilir. Yolcu gemileri iin ise zellikle yabanc uyruklu yolcu tayanlarda gmenlik brosu grevlileri yolcu listesinin de bir kopyasn isteyebilirler. Yolcularn ve mrettebatn milliyetine gre gmenlik brosu grevlileri, gemi kyya yanamadan gemide birebir grmeler yapabilirler. Eer acentenin anlat bir gemi, lkeye giriin yasakland veya zel vize artlarna tabi bir milletten yolcu veya mrettebat tayorsa, mrettebat ve yolcu detaylarnn olabildiince erken ilgili birimlere ulatrlmasnda fayda vardr. Bu sayede ilgili birimler grmek istedikleri kiileri nceden belirleyip, geminin giriinde bir gecikmeye neden olmayacaklardr. Bu zellikle yolcularn problemlerinin nlenmesi ve zmlenmesinin acentenin sorumluluunda olduu turistik seyir (cruise) gemilerinde daha fazla nem arz eder. Limanda lokal gmenlik brolar ile yaplan almalara ek olarak acentelerden geminin sradan urayaca dier lke limanlar iin vize ilemlerini halletmesi istenebilir. Acenteler ayrca kaak yolcu, irticaclar veya katlan/ayrlan mrettebat olmas durumlarnda da gmenlik brolar ile almak zorundadr. lerideki ksmlarda bu konular daha detayl ele alnacaktr.

18

Navigational Aids Seyir Yardmclar Birleik Krallk ve rlanda Cumhuriyeti, Bat Avrupada liman snrlar dndaki seyir yardmclarn cretlendiren birka lkedendir. Seyir yardmclarnn salanmas kurumun sorumluluundadr: Trinity House, Northern Lights ve Irish Lights. Ticari amal seyir yapan btn gemiler, rmorkrler ve balk tekneleri salanan bu yardmlar iin cret demek zorundadrlar. Bu cret btn gemilere yllk veya yaryllk olarak faturalanr. cretin belirlenmesi yk gemilerinde net yk tama kapasitesine gre, balk teknelerinde ise kaydedilmi uzunluklarna gre yaplr. 1994e kadar, fener cretleri gemi sahibini temsilen acente tarafndan gmrklere veriliyordu. Bu tarihten itibaren gmrkler bu grevi, her yl Trinity House tarafndan seilen anlamal cret toplayc firmalara devretti.Bu anlamal kurulular Chartered Gemi Brokerleri Enstits (Institute of Chartered Shipbrokers) yesi olmak zorundadrlar. Enstit, cret toplayc firmalarn denetlenmesi ve Trinity House, Enstit ve cret toplayclar arasnda kpr grevlerini stlenecek blgesel kontrolrler altrmaktadr. Verimliliine duyulan saygdan gurur duymasna ramen Chartered Gemi Brokerleri Enstits, fener creti uygulanmasna kar kmaktadr. Bu kn temelindeki sav, dier Avrupa devletlerinin ayn ekilde fener creti uygulamamas ve bunun sonucunda ngiliz ve rlandaya nispeten limanlarna daha fazla gemi ekeceidir. Tabi ki bu sav, sadece ykleme ve boaltma iin Birleik Krallk/rlanda ve Kta Avrupas arasnda seim ans olan gemiler iin geerlidir. lgin bir nokta da, Avrupa Komisyonu 1995teki bir raporunda dier Avrupa Birlii yesi lkelerin de ngiltere ve rlanda gibi seyir yardmclarna karlk gemilerden cret almas gerektiini belirtmitir.

19

Liman snrlar ierisinde seyir yardmclarnn salanmas liman ynetimleri tarafndan yrtlr. Baz durumlarda limanlar yaknlarndaki dier limanlar ile birleip, ortak fener ve amandra hizmetleri salarlar. Bu tr ibirlikleri komu lkeler arasnda da olabilir. Baz youn su yollarnda, gemi hareketlerinin izlenmesi ve kontrol, arpmalarn nlenmesi asndan ok nemlidir. Erken planlama yaplabilmesi iin acentelerin nceden geminin olas hareketlerinin detayn ilgili birimlere vermesi beklenir. Gemi ile dorudan irtibata manevralar srasnda geilecektir. Seyir yardmclar sadece fenerler ve iaretler ile snrl deildir. K boyunca buzlar dnyann birok blgesinde gvenli seyir iin tehdit olutururlar. Su yollarn ak tutmann tek yolu buzkrc kullanmaktr. Buzkrclar, kutup blgerindeki daimi buzullar dndaki btn buzlar krabilecek ekilde zel olarak glendirilmi ve dizayn edilmi gemilerdir. Buzkrclar ounlukla gemi sahipleri tarafndan denen cretler karlnda gemi konvoylarna nclk ederler. Bu cretler geminin buz snfna gre belirlenir. Port State Control Limanlarda Devlet Kontrol (Liman Bakanlklar) Uluslar aras konvansiyonlarn, IMO nergelerine dnen, evre ve gvenlik konularndaki yksek ideal ve saygya deer niyetlerinin, uluslarn i tzklerine adapte edilmesi ve ye lkelerin kendilerine kaytl gemileri bu neriler dorultusunda denetlenmesi amalanmaktadr.

20

Baz lkeler bu nergeler dorultusunda ilgili yasama ve yrtme admlarn atm olsa da, ne yazk ki, bir ou bu sorumluluklar ciddiye almamaktadr. stelik, bu sayede, ynetmeliklerin dayatmalarndan kamak isteyen bir gemi sahibi, sadece geminin bandrasn uygulamalar konusunda daha rahat olan lkelerden birine geirerek amacna ulaabilir. Rahat bandralar olarak bilinen bu lkeler olduka yaygndr. Bu yeni bir uygulama deildir; kinci Dnya Sava ncesinde bile yksek miktarda yk kapasitesi Panama ve Liberya bandralar altndayd. Savatan 40 yl sonra, ortak abalar sonucunda rahat bandra tayan gemiler daha yksek liman cretleri ile cezalandrlmaya balanmtr. Ancak bu abalar iki nedenden baarl olamamtr. lk olarak, ekstra liman cretleri, gerek lke bandrasna dnmenin maliyetinden daha azd, ikincisi de, gemilerin bandras ekstra talep edilenler listesine girdii zaman, gemi sahibi kolayca bu frsattan istifade etmek isteyen yeni bandralardan birine geebiliyordu. Bugn, zellikle kk lkeler olmak zere birka rahat bandra mevcuttur. Gemi kaytlarndan elde edilen gelir bu lkelerin milli gelirlerinde yksek bir paya sahiptir. Geleneksel olarak deniz ticareti yapmakta olan baz lkeler, yerel gemilerinin baka bandralar ile kaydedilmesi sonucu oluan kayplarn telafi etmek iin ikinci kayt alternatifi oluturmulardr. kinci kayt eklinde bandra alan gemiler gvenlik kurallarna uymak zorundadrlar ancak vergilendirme seviyeleri ve personelin milliyeti gibi konularda daha esnek artlara tabi olurlar. Ynetmeliklerin genel olarak kabul edilmesi iin lkeler bireysel veya kolektif olarak dier uluslarn hkmetleri ile bir araya gelip limanlarda devlet kontrol sistemleri kurmak iin adm atmlardr. Bu tr kontroller hkmetlerin liman girilerini sadece standartlarna uyan gemiler amalarn salamaktadr. Limanlarnda devlet kontrol uygulayan birok lke ayn zamanda faaliyetlerini uluslar aras kabul edilmi ynetmeliklere ve kendilerinin ekledii dier hkmlere uygun olarak srdrr. Acenteler mterilerinin aina olmad ynetmelikler konusunda onlara bilgi vermeli ve olas cezalar gz nne alarak mterilerini ynlendirmelidirler.

21

ngilterede, Limanda devlet kontrol Deniz Gvenlik ubesi (evre, Ulam ve Blgeler Dairesinin bir blm) tarafndan yrtlr. Dier lkelerde Liman kontrol baka bir ube veya liman bakanlklar tarafndan yrtlr. Liman bakanl denetleyicileri kendi yetki alanlarndaki btn gemilere kp, geminin ilgili yerel ynetmeliklere uyup uymadklarn kontrol edebilir. Doal olarak, bir acente denetlemenin sonucunu etkileyemez. Ancak, gemi sahibine bilinen eksiklikleri ve problemleri nceden bildirip, denetleme ncesinde dzeltilmesini salayabilirler. Eksiklik tmyle giderilmi olmasa bile o ynde bir adm atlyor olmas bile denetleyiciyi etkileyip, geminin cezalandrlmasn engelleyebilir. Denetleyiciler tarafndan en sk karlalan eksik zaman gemi sertifikalardr. Bu sertifikalarn gmrkler asndan gerekliliine deinilmitir, ancak sertifikalar liman bakanlklar iin de nemlidir. Gmrkte klerans iin gerekli gvenlik sertifikalar, kayt sertifikalarndan farkl olarak daha ksa zaman dilimlerinde geerlidir ve yl iinde sertifikay veren kurulu tarafndan gzden geirilirler. Sertifikay veren kurulu ounlukla Klasifikasyon Derneidir, fakat bazlar denizcilikten sorumlu devlet tekilatlar tarafndan da verilebilir. Gvenlik sertifikalarnn ilki yllk gzden geirmelere tabi olan ve be sene sreyle verilen Gvenli na Sertifikasdr. Bu sertifika, geminin inasnn kalitesinden ok blmelerinin says ve tipi ile genel dizayn ile ilgilidir. Ayrca gemiye yerletirilmi yangn nleme sistemine de baklr. Gvenli Telsiz Sertifikas sadece yllk olarak verilir. Bu sertifika geminin iletiim cihazlarnn (radyo, telgraf, telefon, vb.) SOLAS kriterlerine uygun olduunu ve sertifikann verildii ve her yenileme tarihinde alr durumda olduklarn kantlar. Geminin iletiim cihazlar, geminin jeneratrlerinde bir sorun olmas durumunda acil enerji kaynaklarna gereksinim duyarlar. Bu ama iin piller kullanlmaktadr. Pillerin kullanm mr de ayrca sertifikalarn zerine kaydedilir ve Liman bakanlklar tarafndan kontrol edilebilir.

22

En son sertifika, yllk denetlemeye tabi olarak 2 yl sre ile verilen Gvenlik Tehizat Sertifikasdr. Bu sertifika, cankurtaran malzemeleri, filikalar ve can sallar ile tanabilir yangn sndrme malzemelerini kapsamaktadr. Ayrca, normal durumda tanabilecek maksimum kii says da bu sertifikada ele alnmtr. Acenteler, kargo ile gelen kargo sorumlular, RoRo gemilerine ykl aralara elik eden srcler ile baka gemilerden alnan personel olduu zaman Gvenlik Tehizat Sertifikasnda belirtilen maksimum rakamn almadndan emin olmaldr. SOLAS ynetmelikleri btn boylardaki gemilere uygulanmamaktadr; uygulanmayan gemilere ise hangi koullardan muaf olduklarnn belirten bir muafiyet sertifikas verilir. Ayrca yk ve yolcu gemilerine verilen sertifikalar arasnda farkllklar vardr. Yukarda belirtilen sertifikalarn artlar detayl olarak IMO tarafndan baslan SOLAS ynetmeliklerinde yer almaktadr. En son basks 1997 tarihlidir ve birka dilde baslmtr. SOLAS ynetmeliklerinin uygulanp, uygulanmamas ayn zamanda geminin yana ve alt blgeye de baldr. A gzl yetkililerin kural ihlali nedeniyle, aslnda o kurallara tabi olmayan gemileri alkoyduu veya cezalandrd bilinmeyen bir ey deildir. Btn gemiler SOLAS ynetmeliklerinin bir kopyasn tamak zorundadrlar ve gemi kaptanlar hangi ksmlarn kendilerini ilgilendirdiini bilmelidir. Sorgu durumunda, acentelerin de kurallarn bir kopyasn bulundurmalarnda fayda vardr. Denizciliin belirsiz doas gerei, gemilerin sertifikalar, geminin sertifikay yenilemesinin mmkn olmad limanlardayken dolabilirler. SOLAS ynetmelikleri bu sorunu ele almtr ve bandra devletinin yetkisi altnda limitli olarak 5 aylk uzatmaya izin vermektedir. Bu izin bir heyet tarafndan, geminin sertifikay yenilemek iin uygun bir limana gidecei ve sertifikann uzatma sresi iinde yenileyecei artlar ile verilmektedir. Gemi uzatlm bir sertifika ile ticari faaliyetini srdrrken, sertifikas, sertifikada geen btn maddeler kontrol edilmeden tekrar uzatlamaz. Liman Bakanlklar, gemileri sertifikalar yenilenmedii veya uzatlmad srece alkoyabilir.

23

Gecikmeleri nlemek iin, acente daimi olarak - ve zellikle gmrklere verilmeden nce - klerans alnmas iin gerekli sertifikalarn biti tarihlerini kontrol etmelidir. Eer uzatlmas gereken sertifika varsa bylece zamannda ilemlere balanm olacaktr. Sresi dolmu sertifika bulan mfettiler, uzatlma ileminin yaplm olduundan emin olmak iin ikinci bir denetim yapmak isteyecektir. Bu ikinci denetimin masraflar gemi sahibi tarafndan karlanaca iin, erken davranan acente, mterisinin kaybn nleyecektir. Dier kapsamlardaki sertifikalar da Liman Bakanlklarn ilgilendirmektedir. Ykleme Hatlar Sertifikas, belirli bir kargo, yer ve mevsim iin geminin maksimum gvenli slk seviyesi belirttii iin gvenlik belgesi olarak kabul edilebilir. Gvenlik sertifikalar gibi Ykleme Hatlar Sertifikas da ksa zaman dilimleri iin verilip, geerlilii iin yllk denetimlere tabidir. Petrol Kirlilii nleme Sertifikas, Marpol 73/78 kapsamnda verilir ve geminin kulland petrol ve benzer yakt maddelerinin kirlilik yaratmasn nleyici yntemleri olduunu kantlar. Liman Bakanlklarn ilgilendiren ancak acente asndan ok nemli olmayabilecek dier sertifikalar: Snflandrma Sertifikalar: Geminin snfn belirtirler. Gemi iin kstlanm ticaret blgelerini ve ihlal edildii takdirde Liman Bakanlklarnn devreye girmesini gerektiren dier koullar belirtir. Gvenlik iin Gerekli Asgari Mrettebat Sertifikas: Bu sertifika geminin gvenli kabul edilebilmesi iin gerekli minimum mrettebat says ve becerileri belirtir. Ayrca geminin alaca mesafelere uygun olarak deiik mrettebat konfigrasyonlarn belirtir. Ek olarak, kdemsiz personelin, kdemlinin yerini doldurup dolduramayaca da belirtilir.

24

Tahl Sertifikas: Gvenli olarak gemiye yklenebilecek tahllarn trleri ve metotlarn belirtir. Tek depolu gemilere, kargolarnn kayp, sorun yaratma ihtimali olduu durumlarda denize almalarna izin verilmez. Bunun anlam da tek depolu gemilerin sadece tam dolu depo ile yola kabileceidir. ok depolu gemiler, birden ok limanda boaltlacak mal tarken, baz depolarn bo tutabilir veya ksmen doldurabilirler. Tam detaylar tahl gemisi kitapnda bulunabilir. Kargo Gvenlii Sertifikas: Kargonun dzgn yerletirilmesi ve sabitlenmesi iin kullanlan tanabilir tehizat ve gemi ksmlarnn detaylarn ieren bir kitaptr. En nemlisi, kullanlan tehizatn hangi durumlarda ne kadar stres ve g altnda kalacann hesaplanmas yntemlerini ierir. Genel yk gemileri iin kargo gvenlii sertifikas 1998 ylnda zorunlu hale getirildi. Bu rehberlere uygunluk, Snflandrma Cemiyeti veya devletin denizcilikten sorumlu kurumlar tarafndan kontrol edilir. Mrettebat Yetkinlik Sertifikalar: lgili denizcilik kurumlar tarafndan zabit ve belirli mrettebata, rtbelerini, zel eitimlerini ve becerilerini belirtecek ekilde verilir. S.T.C.W Konvansiyonu ile birlikte bu sertifikalar daha da nem kazanacaktr. Bu, Gzclerin Gvenlik Eitimi ve Sertifikalar zerine bir IMO Konvansiyonudur. Temelinde, geminin mrettebat tarafndan ulalmas gereken minimum standartlar ve beceri seviyesi ile haftalk alma ve eitim saatlerini iermektedir. Gvenli Ynetim Sertifikalar: Bu sertifikalar gemilere ISM kodlarna uygun olarak verilir. Gemi sahibin gvenli ynetim sistemleri, kara ofislerinde, tamamyla incelendikten ve gemide uygulandndan emin olunduktan sonra verilir. ISM kodlar, IMOun ky operatrlerini de SOLAS ynetmeliklerinin uygulanmasna dahil etme ve kazalar ve evre kirliliini azaltmak amacyla onlar iin de bir sistem kurma abasnn sonucudur. Gemi ebadna bal olarak, SMCler 1998 ve 2002 yllarnda yrrle alnacaktr. Avrupa Birliini de ieren baz lkeler bu tarihleri belirli ebattaki gemiler iin erkene ekecek yasalar geirmektedirler.

25

Liman Bakanlklar Denetimleri: Mfetti, grd eksiklikleri ve bunlarn giderilmesi iin gerekli admlar ieren bir denetleme raporunu gemiye sunmaldr. Gemin alkonulmas veya cezalandrlmas durumunda, mfetti, geminin bandra lkesinin en yakn temsilciliini (konsolosluklar, elilikler) bilgilendirmelidir. Eer ilgili liman Paris memorandumu kapsamnda PSC uygulamaktaysa, raporun bir kopyas St. Malo, Fransadaki PSC amirliine gndermelidir. Raporlar bir bilgisayar sisteminde depolanr ve dier lkelerin eriimine alr. Bu sayede, tehlike arz eden bir gemi PSC mfettileri tarafndan gittikleri limanlarda izlenebilir. Gemilere bir IMO numaras verildii iin gemiler isimlerini deitirerek sicillerini silemezler. Sahiplik, bandra ve isim deiikliklerine ramen bu IMO numaras deimez. Bir gemiye verilen cezann gereksiz veya yanl olduu ortaya karsa, PSC mfettilii gemi sahibine zarar karl tazminat demek zorundadr. Bu durum, eer gemiye tabi olmad bir ynetmelikten ceza verilmi ise meydana gelebilir. Elilikler ve Konsolosluklar Konsolosluklar ve Eliliklerin sertifikalarn uzatlmas ve PSC cezalarndaki rollerine yukarda deinildi. Acenteler, mrettebatn veya yolcularn lmesi, firar etmesi veya hastaneye yatrlmas durumlarnda yabanc lke temsilcilikleri ile irtibata geebilirler. Baz lkeler, bandras altndaki geminin, yabanc limanlara vardklarnda konsolosluklar bilgilendirmesini art komaktadrlar. Birok lke gemilerin seyir jurnallerinin ve dier dokmanlarnn onaylanm bir formatta olmasn istemektedirler. Eer bir acente bo form talebi ile karlarsa, ncelikle bandra lkesinin byle bir gereksinimi olup olmadn kontrol etmeli, ve gemiye vermeden nce gerekiyorsa bo formlar konsolosluklara damgalattrmaldr. Belirli lkelere giden gemilerin yolcu ve mrettebat iin vize alnmas gerekebilir. Bu ilemler de ounlukla acenteler tarafndan yaplr.

26

Bir ok acente firmalar ve bireyler, belirli bir lkenin gemilerine ok uzun yllar hizmet ettikten sonra onursal olarak konsolos veya konsolos yardmcs unvan alabilirler. Bunun sonucunda, kendilerini atayan lkeyi denizcilik konularnda temsil edebilirler. Ayrca vizelerin salanmasn iin cret alabilir, bylece prestijin yannda ekonomik fayda elde edebilirler. Coastguards Sahil Gvenlik ngiliz Sahil Gvenliinin grevi genel olarak bar zamannda acil durum hizmetlerini salamaktr. Arama-Kurtarma faaliyetlerini koordine eder ve deniz trafiini izler. 1995ten beri, ayrca tehlikeli mal tayan gemilerin raporland merkezler olmulardr. Btn gemi sahipleri, ngiliz Limanlarna giren veya ngiliz Sularnda seyreden ve zararl mal tayan gemileri Sahil Gvenlik/Dovere bildirmelidir. Ayrca kargo ile ilgili bilinen btn detaylar da acil durum olaslna kar salamaldrlar. Her ne kadar, bilginin salanmas gemi sahibinin/kaptannn elinde olsa da, sahil gvenlik ile irtibata geen ounlukla acentedir. Baka lkelerde, sahil gvenliin rol gvenlik, devriye, narkotik gibi faaliyetleri de kapsar. zellikle, Amerika Birleik Devletleri, yetkileri Avrupadakileri aan, etkili bir sahil gvenlie sahiptir. Amerikan Sahil Gvenlii, Liman Bakanlnn grevlerinden de sorumludur ve denizcilik yasalarnda sz sahibidir. Dier Devlet Kurulular: Herhangi bir lkede, yerel ynetmelikler acentelerin ilk bakta denizcilik ile alakas olmayan dier kamu kurulular ile de almasn zorunlu klar. ngilterede acentelerin almak zorunda olduu birka byle kurulu vardr. Kural olarak, denizcilik faaliyetleri evre, Tamaclk ve Blgeler Bakanlnn kontrol altndadr, kargo ile ilgili konular ise, ithalat ve ihracat lisanslar gerektirdii iin, Ticaret ve Endstri Bakanlnn sorumluluundadr.

27

Ticaret Bakanl zaman zaman yabanc gemilerin liman harcamalar zerine istatistikler yaynlamaktadr. Bunun iin de acentelerden mterilerinin yaptklar harcamalarn detaylarn talep edebilirler. Daha sonra bu veriler lkenin yabanc gemi sahiplerinden elde ettii grnmeyen geliri ortaya karr. ngilteredeki ormanlarn yabani kml zararllarndan ve hastalklardan korunmas Ormanclk Komisyonunun sorumluluundadr. Avrupa Birlii dndan ithal edilen ahap mallar iin phyto-senitary sertifikas zorunludur. Sertifikann olmamas durumunda kargo geri gnderilebilir veya imha edilebilir. Ahap ayn zamanda ambalaj malzemesi olarak da ska kullanlmaktadr, bu amala kullanlan materyalin de kuku duyulan cins olmas durumunda kargo kabul edilmez. Phyto-senitary sertifikalar ayn zamanda bitkisel materyal ieren kargolar iin de geerlidir, ancak bu kontrol Tarm, Balklk ve Gda Bakanl yapmaktadr. Bu bakanlk ayn zamanda ngiliz kta sahanlnn temizlii ile de ilgilenmektedir ve denizlere karan tehlikeli atk olmas durumunda acilen bilgilendirilmelidir. Bitkilerin sal sadece ngiltere iin nemli deildir, btn lkelerin doal kaynaklar dardan gelebilecek kml zararllarndan ve hastalklardan ayn lde etkilenirler. Acentenin grevi, gemi sahiplerini olas kstlamalardan en erken zamanda haberdar etmektir. Geminin baka bir limana devam edecek olmas durumunda, acente takip edilmesi gereken ynetmelikleri tmyle aklamaldr ki gemi gecikip, cezal duruma dmesin. Etkilenebilecek doal kaynaklar, ormanlar ve ekili alanlar ile snrl deildir; Hayvanlar da hastalk kapabilirler. Hkmetler, hayvanlar korumak istediinde, canl hayvanlar veya hayvansal ierikli mallar iin veterinerlik sertifikalar talep edebilirler.

28

ngiliz kta sahanlnda meydana gelen veya darsnda ngiliz gemilerinin kart byk gemi kazalarnn soruturmas Deniz Kazalar Soruturma Kurulu tarafndan yaplr. Dier lkeler de kta sahanlndaki veya kendi gemilerini ieren kazalar iin benzer kurullar oluturmulardr. Bu soruturmalarn sonular ve kurullarn nerileri, IMO tarafndan SOLASa gerekli dzeltme ve eklemeri yapmak iin kullanlr.

29

Chapter III 3. Blm Acente ve Liman Hizmetleri The Agent and Port Services

Liman Olanaklar Port Facilities Bir nceki ksm acentelerin yetkili kamu ve zerk kurulular ile ilikilerini ele ald, ancak gemilere salanan birok hizmet temelinde ticaridir ve bu yzden bamsz taeronlar tarafndan salanr. Limanlar ve liman olanaklar, sahiplik ve mesuliyet eksenlerinde deiik kategorilere ayrlrlar. Giderek saylar azalsa da, limanlarn bir ksmnn ileticisi ve sahibi devlettir. Bir ksm ulusal hkmetler tarafndan kurulan ancak bamsz hareket eden mutemetlikler tarafndan iletilir, dierleri lokal hkmetler, belediyeler veya zel sektr tarafndan iletilirler. Baz limanlar, zellikle nehir ve haliler zerinde olanlar birden fazla kurum tarafndan iletilebilirler. Bu durumda yetkiler, liman veya rhtm ile nehir korumas arasnda bltrlr. Bir liman hangi kategoriye girerse girsin, seyir prosedrleri ve kstlamalar, harlarn denmesi, idari prosedr ve kstlamalar ile ilgili kural ve ynetmelikleri olacaktr. Liman idareleri ek olarak klavuzluk, yedekte ekmek, rhtm iilii gibi yan hizmetleri de verebilirler ancak bu ok yaygn deildir. Birok limanda bu hizmetler bamsz taeron firmalar tarafndan verilir. Bir gemi limana girdii zaman, liman korumas, fener cretleri gibi cretleri demek zorundadr. Bu cretlerle, amandra, fener gibi seyir yardmclarnn ve kanallar ak tutmaya ynelik faaliyetlerin maliyetleri karlanr.

Palamar yerleri ve rhtmlarn bakm masraflar, rhtm creti,liman creti veya palamar creti adyla bilinen harcn iindedir.

30

Bu cretleri belirleme yntemi de isimleri kadar farkllk gsterir. ounlukla lt olarak net ve gross yk kapasitesi alnr, geminin toplam arl ise nadiren kullanlr. Alternatif olarak, cret, geminin uzunluu, limanda geirdii sre veya kargo miktarna gre de belirlenebilir. Bir ksm limanda cretler, uzunluk, geminin eni ve draftn arpm ile elde edilen hacim esasna dayanr. cretler, geminin kalk/var limanlarna, yar-dolu kargo indirimlerine, geminin hem girite hem de kta yk tamasna, kolay bandralara uygulanan ek cretlere ve tanan maln trne gre daha da karmak ekillerde hesaplanr. Hangi metot kullanlrsa kullanlsn, grnen odur ki; baz gemiler fazlasyla cret derken, bazlar neredeyse hi dememektedir. Doal olarak temel cretlere getirilen istisnalar, hem kazananlar hem de kaybedenler yaratmaktadr. Liman cretleri tarafndan alnan cretler genellikle gemiye ayrlma izni verilmeden nce denmelidir (Klerans ile ilgili blme baknz), ancak baz limanlar tandklar acente ve gemi sahiplerine kredi salamaktadrlar.Baz durumlarda , limanlarn i tzklerinde, gemi sahibinin liman masraflarn dememesi durumunda acenteleri sorumlu klan maddeler vardr. Bir acentenin altna girebilecei borlar ve liman i tzklerini bilmesi ve anlamas, liman masraflarnn ok yksek meblalara kmas mmkn olduundan, son derece nemlidir. Baz liman idareleri, acentelerin esas taraf olarak sorumluluk altna girdiklerini beyan etmesini zorunlu klar. Eer acente, gemi sahibi konusunda kukuluysa ve demeyi yapmaya niyeti veya gc olmadndan phe duyuyorsa, mteri kaybetme riskini, dier riskler ile kyaslayp kararn vermelidir. Acentenin liman idaresi ile olan ilikisi sadece finanssal ilemlerden olumaz. Ek olarak acente limana girmek, balanmak ve liman ii manevralar gibi seyir ile ilgili konular rhtm mdr veya liman kaptan ile grmelidir. Gemi iin nerilen palamar yerinin msait ve geminin niteliklerine uygun olduunu kontrol etmelidir.

31

Eer gemide tehlikeli mal tanyorsa, bunun liman idaresine bildirilmesi gerekir.Tehlikeli mallarn bildirimi ile ilgili prosedr limandan limana farkllk gstermektedir. Baz limanlar sadece bilgisayarlar zerinden girdi kabul etmektedir. Bir acente i almadan nce bunun bilincinde olmal ve gerekli bilgisayar balantlarn kurmaldr. Klavuz Kaptanlar Klavuz kaptanlar, gemi kaptanlarna limanlara girite ve kta yardmc olmalar iin kullanlrlar. Gemiler iin arpma riskinin en yksek olduu yerler limanlardr ve aknt, derinlik ve engeller ile ilgili bilgiler ok nemlidir. Klavuz kaptanlar klavuz idaresinin alan olabilecei gibi serbest alyor da olabilirler. Bir ok limanda klavuz kaptan kullanm zorunludur, ancak, belirli tipteki gemiler ve ok sk giri yapan kaptanlar iin muafiyet sz konusu olabilir. Klavuz kaptanlar, tanmlanm klavuz istasyonlarnda gemiye kar veya gemiden inerler. Genellikle, bunun iin onaylanm klavuz iskeleleri veya SOLAS ynetmelikleri gerei gemide bulundurulmas gerekli yk asansrleri kullanlr. Liman Bakanlklar tarafndan ok sk ceza kesilen bir konu uygun klavuz iskelelerinin bulunmaydr. Klavuz kaptanlar ounlukla geminin geli tarihi ve olas sapmalardan olabildiince erken uyarlmaldr. Bu sayede, gemi vardnda bir klavuz kaptan hazr durumda olur. Ge emirler, klavuzun istasyonda gereksiz beklemesine, veya son anda klavuz ayarlama sorununa neden olabilir. Zamanlamann kritik olduu durumlarda (rn. gelgite ak limanlar) acente geminin hareketlerini dakika dakika izlemelidir. Zamannda bildirim yaplmamas faturann % 50 orannda artmasna neden olabilir. Acente, kira szlemesine uygun olarak hazr olduunun beyann sunabilmek iin ounlukla geminin klavuz istasyonuna varaca zaman teyit etmelidir. Acente, gemi limana varmadan nce limandan k klavuzunu ayarlamaldr, aksi takdirde hizmet alnamaz ve gemi gecikebilir. Limanda birden fazla klavuz istasyonu olmas ve her istasyonun farkl snf gemilere hizmet iin ayrlmas durumunda, acente nceden gemiye kullanm iin ayrlm istasyonu bildirmelidir.

32

Birok limanda ikinci bir kii (serdmen vb.) olarak klavuz kaptanlara yardmc olurlar. Ayrca, rhtm, nehir kanal ve palamar klavuzlar da deniz klavuzlarna ek olarak kullanlr ve hizmetleri ek cretlere tabidir. Ska bu hizmetler deniz klavuzlarnn dnda baka bir organizasyon tarafndan salanr. Baz limanlarda, klavuz kaptanlar serbest alrlar ve gemi sahipleri zellikle tandklar, tecrbelerine gvendikleri kaptanlar seebilirler. Bu tr bir sistemin geerli olduu limanlarda, acenteler, en azndan gemi kaptan ile ilk almasnda, ncelikle onlarn onayn almaldrlar. Klavuzluk cretleri birok farkl kritere gre belirlenir. ounlukla, geminin uzunluk, draft ile net ve gross yk kapasitesi birlikte deerlendirilir. Geminin klavuz ile gittii mesafe de baz olarak kullanlabilir. Duruma gre, klavuzluk hizmeti saatlik cret baznda da faturalanabilir. cretlerin ok yksek olduu limanlarda, muafiyetler gemi sahipleri iin ok ekici olurlar. Acente, gemi sahibine uygun bavuru formlarn, liman i tzkleri ve ynetmeliklerinin kopyalar ile birlikte vermelidir. Kk gemilerin kaptan ve seyir subaylar sadece birka kere klavuz kaptan gzetiminde limanlara giri yapp, yetkinliklerini kantladktan sonra muafiyet alabilirler. Byk gemilerde ise, muafiyet iin kaptanlarn snava girmesi gerekebilir. Bir gemi zorunlu klavuzluktan muaf olsa dahi, acente her seferinde klavuz gerekip gerekmediini kontrol etmelidir. Gemi personelinde veya hava durumundaki deiiklikler, profesyonel yardm gerekli klabilir. Yedekte ekmek Towage Modern dmen yardmclarnn ortaya kmas ile birlikte yedekte ekme hizmeti nemini kaybetmitir. Ancak byk gemiler veya youn limanlardaki kk gemiler iin yedekte ekilmek talep edilebilir, hatta mecburi olabilir. Romorkr talebinde bulunmadan nce acente, eer yedekte ekilmek zorunlu deilse, romorkrlerin says ve boyutlar ile ilgili gemi sahibinin veya kaptannn teyidini almak iin aba harcamaldr. Yedekte ekilme hizmeti limandaki en pahal hizmet olduu iin bu teyit son derece nemlidir. Ayrca birok kaptan romorkrsz altklarnda prim alp, sra d bir durum olmad srece, ok fazla romorkr kullandklarnda cezalandrlrlar.

33

Romorkr talep edildiinde, acente daimi olarak yedekte ekmenin gerekecei zaman takip edip, deiiklikleri, yedekte ekme firmasna bildirmelidir. ou yedekte ekme firmas talep edilip kullanlmayan hizmetler iin, hizmet sonrasnda kullanlsa bile, cretin 50% si oranna kadarn faturalandrabilir. Baklmas gereken bir baka nokta da, yedekte ekme halatlar iin ek cret alnp alnmad ve ek cret olarak faturalandrlmas durumunda bunun hak edilip, edilmediidir. Mesai saatleri dndaki yedekte ekme ek cretlere tabi olup, acente bu ek cretler ile ilgili olarak gemi sahibini uyarmaldr. Eer gemi acil olarak devam etmek zorunda deilse, gemi kaptan demir atp, cretlerin daha ucuz olaca zaman klavuz alp limana girmeyi bekleyebilir. Balanma ve Avara Mooring and Unmooring Bir geminin palamara balanmas veya palamardan avara ilemleri geminin boyutlarna ve koullara bal olarak ky personeli, veya geminin mrettebat tarafndan yaplr. Bu ilem ne zaman rhtmda daimi duran personel tarafndan yaplmyorsa, acentenin balama/avara ekibini doru zamanda, doru yerde olacak ekilde ayarlamas nemlidir. Genellikle geminin balanmas ve avara edilme ii, halatlarn kyya uzatlmasn - dorudan gemiden veya palamar botlar ile - ieren basit bir ilemdir.Ky grevlisi ardndan halatlar doru balama noktalarna yerletirecektir. Balanma ve avara iini gemi mrettebatnn yapmasna baz limanlarda izin verilirken, bazlarnda kesinlikle yasaktr. Acente bu konuda mterisini bilgilendirmelidir ki, gerekli uyarlar gemi kaptanna iletilebilsin. Balanma srasndaki admlarn tam zamanlar kayt edilmelidir, nk baz kira szlemeleri gemiden atlan ilk halat veya tm halatlarn karaya baland zamana nem veriyor olabilir.

34

Stevedores Ykleme-Boaltma Firmalar Bir yk gemisinin limana arlmasnn esas nedeni kargonun yklenecek veya boaltlacak olmasdr. Bu i ykleme-boaltma firmalarnn ii olduu iin, onlarla iliki ok nemlidir. Acente, maln hangi hukuki artlar altnda tandndan haberdar olmaldr, bylece maln yklenmesi/boaltlmas ilemlerinde demelerden kimin sorumlu olduunu bilecektir. Kargonun free-in veya free-out koullarna tabi olmas durumunda, maln tanmas charterer, nakliyeci veya alc tarafndan ayarlanr. Bu durumda, acente ilgili firmalar geminin var tarihi ile ilgili bilgilendirmelidir. Ayrca ykleme-boaltma firmalarnn doru ekilde yklenecek veya boaltlacak mal bulabilmesi iin onlara depolama planlarnn, manifestolarn ve konimentonun verilmesi gerekir. Gemi sahibinin ykleme ve boaltmay stlendii kargolar iin acenteler daha aktif bir rol alrlar. Acente, gemi sahibi adna ykleme-boaltma firmalar ile uygun bir fiyata pazarlk etmeye ve seim ans olduu durumlarda, i iin en yetkin ve donanml ykleme-boaltma firmalarn semeye hazr olmaldr. Baz kargolar zel tama koullar gerektirirler ve bu durumlarda ucuz bir ykleme-boaltma firmas semek, kargoya gelebilecek zararlar iin denecek tazminat nedeniyle anlamsz olacaktr. Liman idarelerinin ykleme/boaltma hizmeti verdii limanlarda, bu hizmetin cretlerini de dahil edecek ekilde liman cretlerinin btn zerinden pazarlk etmek daha karl olabilir. Eer acente sklkla farkl gemi sahiplerinin benzer ykleri iin ykleme/boaltma hizmetleri buluyorsa, temsil ettii toplam yk kapasitesini pazarlkta kullanabilir. Eer baarl olursa, mevcut mterilerin memnun olmasnn yannda, indirimli tarifelerden yararlanmak isteyen yeni gemi sahipleri de acente ile almak isterler.

35

Rhtm hizmetleri firmalar ile bu ekilde ilikisi olan acenteler, esas grevlerinin gemi sahibinin karlarn korumak olduunu unutmamaldr. Bu sebeple, ykleme/boaltmay yapan firma aleyhine gemiden gelen bir ikayet olmas durumunda, acente, firma ile arasn bozabilecek olsa dahi geminin haklarn savunabilmelidir. Acente, ykleme/boaltma ilemlerini gemi sahibi ile grrken, limanlarda uygulanan ykleme ve boaltma metotlarna hakim olmaldr. rnein, manuel dengelemenin olmad durumlarda tek para ve byk mallar yklerken, eer geminin otomatik veya mekanik dengeleme sistemi yoksa, ky vinlerinin kargoyu hareket ettirecek kapasitesi yoksa veya zellikle gemi donanmsz ise sorun kabilir. Ro-ro gemileri iin grrken, geminin rampasnn ekli ve yeri anlama yaplmadan zlmesi gereken bir konudur. Anlama yaplmadan nce acenteye danldnda, ykleme ve boaltmann ne kadar srede tamamlanaca da sorulacaktr. Bu bilgi kira szlemesinde limanda kalnan zaman ve k tarihi ile ilgili detaylar iin kullanlr. Mal gemiden ktktan sonra, gemi sahibinin mal ve maln alcya ulatrlmas ile ilgili olarak yetkisi kalmaz.... Geminin ambarlarndan veya ambarlarna maln fiziksel olarak tanmas dnda rhtm iileri veya gemi mrettebatlar tarafndan yaplan ek iler de vardr. Bunlar dengeleme, depolama, maln skca balanmas ve ambar kapaklarnn mhrlenmesi gibi ileri kapsar. Kira szlemesinde bu giderler kargo giderleri dnda bir kalem altnda olabilir. Acente, bu ilerle ilgili geminin sorumluluklarn renip, eer bu hizmet ykleme-boaltma firmalar tarafndan verilmiyorsa, baka taeronlar bulmaya hazr olmaldr. Gemi sahiplerini veya bakalarn rhtmdaki ykleme/boaltma masraflar ile ilgili bilgilendirirken hangi cretlerin dahil olduu belirtilmelidir. Tallying Puantaj Mallarn konteynrlarda birimler halinde tutulmas sonucunda puantaj memurlarna olan ihtiya gittike azalmtr. Ancak halen puantajn gerekli olduu mal tipleri mevcuttur.

36

ou ykleme/boaltma firmas ellerinden geen maln miktarn bildirirler, ancak bu saym zaman ve yeri asndan gemi sahipleri iin uygun olmayabilir. Bu firmalar tarafndan, gemiye yklenecek mallar, kargonun demiryolu veya karayolu ile limana geldii zaman saylrlar. Bu zaman geminin limana varndan gnlerce nce olduu iin saym liman sistemi ierisinde kaybolabilecek mallar yanstmaz. Mrettebat yklenen mallarn miktarn ykleme aamasnda dikkatlice kaydedebilirse, Konimento imzalanmadan nce aradaki fark ortaya kp, problem nlenmi olur. Boaltlan mallar iin de durum benzerdir, ancak mal alcya teslim edilmeden nce ve gemi liman terk ettikten sonra yanl yerletirilmi mallar varsa, bunlarn eksikliinden de gemi sahibi sorumlu tutulabilir. Bu sebeple, en ideal saym zaman gemiden maln boaltld andr; eksiklik kmas durumunda kayp mal iin erkenden soruturma balatlabilir. Puantrler ayn zamanda nceki veya sonraki seyirlere ait, veya beyan edilenden fazla yklenmi ekstra mal da tespit ederler. Bu durumda gemi sahibi ekstra navluna hak kazanr. Acente, liman puantrlerinin alma esaslarn gemi sahiplerine bildirmelidirler. Buna gre gemi sahipleri ek koruyucu nlem gerekip gerekmediine karar verebilir. Baz alclar puantajsz bir sistem ile alrlar. Bu durumda gemi sahibi, bamsz puantaj memurlar altrmak yerine alcya sabit bir cret der ve bunun karlnda da alc maln eksik kmas halinde dava ama hakkndan feragat eder. Yklenen veya boaltlan maln miktarn belirlemenin yannda, puantaj raporu, grnr ekilde hasarlanm ve kt etiketlenmi mallar ile ilgili bilgi de ierir. Surveyors Kontrolrler Bazen puantrlerin saladndan daha detayl bir rapor gerekebilir. Bunun nedeni tanan mallarn gemi sahibinin kontrol dnda birok sebepten zarar grebilecek olmasdr. rnein, rulo kat, gemideki srtnmeden, ezilmeden veya kyda hatal tanmadan dolay kolaylkla zarar grebilir.

37

Geminin kargo sorumlularnn maln yklenmesinden nce olumu hasar tespit etmekte zorlandklar durumlarda, daha tecrbeli uzmanlar maldaki kusurlar seyir balamadan ortaya karabilir. Boaltm srasnda raportr, rhtm iilerinin neden olduu hasarlar da tespit edebilir. Belirtilmemesi durumunda bu hasarlardan gemi sahibi sorumlu tutulabilir. Baz mallar sorunlara o kadar aktr ki; gemi sahipleri kontrolr kullanlmasnda zellikle srar ederler. Nakliyesinde bulunmayan kiileri artacak bu tr bir mal da eliktir. Tek para ve byk kargolar yklerken, liman veya nakliyeciler tarafnda yklendii beyan edilen miktarn teyidi iin draft analizi kullanlabilir. Draft analizi gemide ne kadar ve nerede yakt, safra ve artk bulunduunu da ieren karmak hesaplamalardan oluur. Rhtmdaki suyun younluu da gz nne alnmaldr. Mal ve draft analizleri ounlukla biri gemi sahibi, dieri de maln alcs/sorumlusu tarafndan tutulan iki kontrolr tarafndan yaplr. Eer bir acenteye nceden kontrolr tutmas sylenmemi, ancak acente mal sahibinin kontrolr tuttuunu renmi ise bu konuda gemi sahibini bilgilendirmelidir. Baz mallar gemi depolarnn zel olarak hazrlanmasn gerektirir. Bu gibi durumlarda mal sorumlusu yklemeden nce geminin incelenmesini isteyebilir. zellikle ar temiz depo gereksinimi duyan mallar porselenlik kil, potasyum ve petrol kokudur. Shipchandler kmal Maddeleri Tedarikisi Bir sonraki ksm detayl olarak geminin ikmali ile ilgilidir, ancak bilinmesi gereken udur ki; ok geerli bir neden olmad srece d liman ikmali iin tedariki seimi kaptanlara braklmaldr. Gnmzde birok gemi, gemi zabitlerinin kontrolne verilen sabit bteler ile almaktadr. Bu yzden tekel durumu yaratmaktansa, kaptanlarn birbiriyle rekabet eden tedarikiler arasndan seim yapmas onlar iin daha avantajl olacaktr. Ayrca, dk kalite mal alm durumunda acente susuz olacaktr.

38

General Considerations Genel Deerlendirme Resmi formalitelerin byk ksm cretsiz olsa da, ticari hizmetler doalar gerei yksek meblalara kabilen cretlere tabidirler. Bir hizmet veya mal alndnda, acente, tedarikiye, aka kendisinin sadece acentelik hizmetini yerine getirdiini belirtip, demeden sorumlu gemi sahibi veya ilgili kurumun/ahsn tm bilgilerini vermelidir.

39

Chapter IV 4. Blm Acente ve Gemi The Agent and The Ship

Giri Introduction nceki iki ksm gemiyi ve kargoyu limana sokmann ve karmann formalitelerini ve ticari yanlarn ele almt. ncelenmesi gereken bir dier konu geminin ve mrettebatn gereksinimleridir. Bu ie genel olarak koruyuculuk ismi verilir. Gemi sreli kiralk szlemesi ile alyorsa, sreli kirac hesabnda yer alan liman formaliteleri ve kargo hizmetlerinden farkl olarak, koruyuculuk ii gemi sahibinin sorumluluundadr. Ancak yakt ikmali birok durumda sreli kiracnn sorumluluundadr. Koruyuculuk, geminin kendisine ynelik hizmetler ve mrettebat ile ilgili hizmetler olarak ikiye ayrlr. Yakt Bunkers Yakt tedarikinin sreli kirac sorumluluunda olduu belirtilmiti, ancak demeden kim sorumlu olursa olsun acentenin grevleri deimez. Acenteden yakt sipari etmesi istendiinde, acente ilk olarak gemi iin gerekli olan yaktn snfn ve tipini bilmelidir. Modern gemiler, ilenmemi petrole edeer ar dereceli fuel oilden, yksek derece rafine edilmi dizel tipi yaktlara kadar, farkl yaktlar kullanmaktadrlar. Yakt tipinin farkll dnda yakta kark maddeler, zellikle kurun miktar, belirli bir yaktnn bir gemide kullanlp kullanlmayacan da belirler. Acente hibir zaman karde gemiye yaplm bir yakt ikmaline dayanarak yakt siparii vermemelidir, nk motorlarnn farkl olma ihtimali vardr.

40

Birok gemi tercih edilen yaktn bulunamamas durumunda alternatif bir yakt kullanabilir, ancak sipari vermeden nce, bu konuda gemi sahibine veya ba mhendise danlmaldr. Btn gemilerde, ana makine dnda acil durum jeneratrleri bulundurmak mecburidir. Ayrca, bir ok gemide geminin deiik ksmlarna enerji salayan yardmc makineler bulunur. Bu kk makineler genellikle mazot veya motorin ile alp, ana makine iin sipari edilenden farkl yakt kullanabilir. Acente, yaktn trn ve miktarn kesinletirdikten sonra, zaman ve ikmal yeri ile ilgili kstlamalar da gz nne alp yakt ikmalini koordine etmelidir. Baz limanlar kargo ile ilgili ilemler devam ederken yakt ikmaline izin vermeyebilir, bazlar limanlarda kara tankerlerine izin vermez. Yksek miktarda sipari edildii takdirde yaktlar barge ile nakledilebilir, bunun fiyat belirtilen fiyata dahil olabilir de olmayabilir de. Acente, bunun gibi yakt iin alnan gizli liman vergilerinden haberdar olmaldr. Geminin yola k zamann etkiledii iin yaktn ne kadar zamanda gemiye nakledileceini hesaba katmaldr. Yakt fiyatlar ile ilgili olarak, acente mmknse daima farkl tedarikilerden fiyat toplamal ve farkl snflardaki yaktlar ile ilgili teklifleri gemi sahibine aktarmaldr. Bylece, gemi sahibi hangi yaktn daha ekonomik olacana salkl ekilde karar verebilir. Yaktn direk gemi sahibi tarafndan sipari edilmesi durumunda da acente ikmali koordine etmeye hazr olmaldr. Yaktlar stockholderlar aracl ile byk petrol firmalarndan veya brokerlerden alnabilir. Bir grup uzmanlam akaryakt brokeri tedarikilerden daha dk fiyatlar sunabilirler. Akaryaktlar ile ayn kategoride ve ayn ekilde sipari edilen dier malzemeler kayganlatrc yalar ve yakt katk maddeleridir. Bunlar genellikle akaryaktlardan daha pahaldr ancak daha kk miktarlarda sipari edilirler ve kamyonlar tarafndan variller iinde nakledilirler.

41

Yalar ve katk maddeleri markalam isimlere sahip olabilirler, ancak genellikle btn tedarikiler muadillerini sunmaktadrlar. Gemi Yedek Paralar ve Tamirat Ships Spares and Repairs leri teknoloji kullanmnn gemilerde artmas, seyir yardmcs ve makine izleme sistemleri ile makinelerin kendilerinin de gittike karmaklamas sonucunda gemi zerinde tamir olduka zorlamtr. Geminin snf ve uluslar aras ynetmeliklerin artlarn yerine getirebilmek iin geminin ou parasnn iler olmas gerekmektedir. Bu yzden almayan paralar beklemeden deitirilmeli veya tamir edilmelidir. Gemi gereksinimlerini denizdeyken direk gemi sahibine iletecektir. Gemi sahibi ardndan acenteden lokal olarak paralarn ve tamirin teminini aratrmasn isteyebilir, veya paralar acenteye kendisi gndertip, ilgili bir servisten gemideki onarmn tamamlanmasn isteyebilir. Eer paralar gemi sahibi tarafnda gnderiliyorsa, gemiye ulamasn salamak acentenin sorumluluudur. Paralarn acentenin lkesine girite gmrkten geirilmesi gerekebilir. Paralar havayolu ile ulatrldnda, acente havaalanna gmrk ilemlerini kendisi halledemeyecek kadar uzak olabilir. Byle bir durumda, acente bir gmrk komisyoncusu veya freight forwardern hizmetlerinden faydalanabilir. Kk paralar geminin varndan nce acentenin ofisine gnderilebilir ancak byk paralar direk gemiye ulatrlmaldr. Acente nakliyeyi dzgn ayarlayabilmek parann bykl ve arln bilmelidir. Eer paralarn bulunmas acenteden talep edilirse, tedarikiler sz konusu paralarn tip ve zellikleri ile ilgili detayl bilgi isteyeceklerdir. Bu sorulara hzl cevap verebilmek iin, acente, kaptan ve gemi sahibinden nceden alabildii kadar bilgi almaldr. Ayn zen verilen bilgiyi kontrol ederken de gsterilmelidir. Ana makinelerde dahil olmak zere baz makine paralarnn iki versiyonu bulunur; metrik llere gre veya ngiliz llerine gre yaplm. Bir versiyon iin olan para dier versiyonda kullanlamaz.

42

Acente ayrca paralarn montajlarnn mrettebat tarafndan yaplp yaplmayacan veya servis mhendisinin gerekip gerekmeyeceini renmelidir. Gemiye yaplan her trl ikmalde olduu gibi, acente siparii vermeden nce birok tedarikiden fiyat toplamaldr. Birok acente kendilerine yardmc olmas amacyla tedarikilerin ve reticilerin brorleri/kataloglar ile sat temsilcilerinin listesini ieren kk ktphaneler hazrlarlar. Tamiratlar ayarlamak genellikle daha zordur, nk onarm yapan firmann bir adamnn iin sresini, maliyetini ve olabilirliini karmak iin gemiye gitmesi gerekir. Geminin limanda kalaca sre ksa ise bu tr bir inceleme iin gemi limana varmadan hazrlk yaplmaldr. Geminin varta hemen rhtma balanmad durumlarda acentenin incelemeyi geminin demirledii yerde ayarlamas olaan bir durumdur. Kaynak veya kesim gibi yangn ve patlama riski veya evre kirlilii riski ieren tamiratlar liman idareleri ile grlmeli ve devam etmeden nce yetkili kurumdan izin alnmaldr. Tamirat sresince gemi almaz durumda olacak ise, liman tamiratn belirlenmi onarm iskelelerinde yaplmasn talep edebilir. Bylece dier gemilerin liman girileri normal olarak devam edecektir. Geminin herhangi bir paras tamir edildiinde. Acente tamirat ile ilgili herhangi bir rapor veya sertifika gerekip gerekmediini renmelidir. Gerektii takdirde acente tamamlamasn ve gemiye yetimemise, geminin bir sonraki limanna yetitirilmesini salar. Para iin beklenilen zaman ile tamirat sresi acente tarafndan kaydedilmelidir. Bu gecikmeler yolculuun geri kalan iin kira szlemesinde yer alan hesaplamalar deitirebilir ve sreli kirac, gecikilen zamann tmn veya bir ksmn kira d kapsamna alabilir.

43

Kumanya ve Gerekli Malzemeler Stores and Provisions Store yiyecek ile ilgili olmayp, kpr st ve motor kompartmanlarna salanan ve geminin paras olmayan malzemeleri kapsamaktadr. Kpr st deposu bayrak, halat, boya, harita ve kargo balamada kullanlan tehizat gibi eyalar ierir. Koruyucu giysi, el fenerleri, yedek ampul gibi eyalar ise her iki depoda da bulunur. Bahsi geen malzemeler genel tedarikilerden satn alnabilir, ancak bazlar iin uzmanlam tedarikilere gidilmelidir. Harita, el feneri gibi bir takm malzemelerin bulundurulmas uluslar aras ynetmeliklerle zorunlu klnmtr. Gemideki haritalar gncel tutulmaldr. Bu amala baz hkmetler Gemilere Uyarlar ad altnda kitapklar basarlar. Haftalk yaymlanan bu kitapklar deniz haritas dkkanlarndan veya gmrk idarelerinden bedavaya veya czi bir miktar karl temin edilebilir. Acenteler sorumluluklar altndaki gemiler iin son basklardan bir miktar bulundurmaldrlar. Kumanyalar mrettebat iin yiyecek stokudur. Bir sonraki limana gidene kadar bitmeyecek ekilde tedarik edilmelidir. Kumanya da genel gemi tedarikilerden temin edilebilir ancak baz mrettebatlar kendi kumanyalarn yerel pazarlardan almak isteyebilirler. Birok gemide kumanya masraflar nceden anlalm gnlk kii ba oranlar ile sabitlenmitir. Geminin as bu gnlk oran gz nne alarak ve en ucuza en kaliteli yemei kartmak amacyla birok tedarikiden fiyat listesi grmek isteyecektir. Acente eer yerel toptanclar ile ilgili bilgi veya balants varsa, mrettebata yardmc olabilir. Baz durumlarda, zellikle gemi limanda ok ksa kalacaksa, gemi, acenteden nceden kumanya sipariini vermesini isteyebilir. Acente byle bir durumda dini veya kltrel tercihler nedeniyle mrettebatn zel artlar olup olmadn sormaldr.

44

Btn gemiler hem rutin hem acil durum kullanm iin bir miktar shhi malzeme bulundurmaldr. Yara bantlar veya aspirin gibi basit ilalar genel tedarikilerden veya yerel eczanelerden tedarik edilebilir. Ancak bir grup shhi malzeme ve ila sadece reete ile temin edilebilir. Bu tr rnler gemilere shhi malzeme servis yapma lisans olan zel gemi tedarikilerinden sipari edilir. me Suyu Fresh Water me suyu kukusuz her gemide gereklidir ve nerdeyse btn limanlarda mevcuttur. me suyu ikmali direk boru balants ile veya barge veya kara tankerleri ile yaplr. Hangi metot kullanlrsa kullanlsn, acente ikmalin ne kadar srede tamamlanaca konusunda fikir sahibi olmaldr. zellikle yzlerce ton su gerekebilecek byk yolcu gemilerinde ok nemlidir. Suyun fiyat limanlar arasnda ok byk farkllklar gstermektedir. Bu yzden anlama yaplrken acente her zaman fiyat belirtmelidir. Eer suyun kalitesi ile ilgili bir tereddt var ise, gemi sahibi suyun ikmali yaplmadan nce numune isteyebilir. Eer acente sudaki olas bir kirlenme/zehirlenmeden phe duyuyorsa, durumu her zaman gemi sahibine bildirmelidir. Atk Boaltm Waste Removal Ahap gemilerin zamannda, gemide lam ve mutfak pislii dnda olduka az p oluuyordu. Balastl yolculuklar ounlukla ta, toprak veya tulalarn doldurulmas ile yaplyordu. Gnmzde, makinelerin ve sulu balastn kullanm sonucunda gemilerde ok miktarda akaryakt kark atk olumaya balamtr. Atklarn denize dkld evre bilincinin olmad zamanlarda bu bir problem deildi. Ancak gnmzde evre kirlilii ile kayglarn artmas sonucunda bu uygulamay durdurmak iin Deniz Temizlii (Maritime Pollution MARPOL) uluslar aras konvansiyon ve ynetmelikler oluturulmutur. Belirli tr atklarn ve lamn denize dklmesine izin verilse de, gemiler kuru ve sv atklar dkebilecekleri uygun limanlara varana kadar gemide muhafaza etmelidirler.

45

Limanlarda atn boaltlmas iin ayarlanmas gereken olanaklar geminin atnn trne gre deiir. Mutfak atklar, gereksiz istif malzemeleri gibi kuru atklar, liman tarafndan salanan veya taeronlara smarlanan kafesli asansrlere yklenir. Byk yolcu gemileri gibi ok yksek miktarda p olmad srece bu hizmetin bedeli olduka dktr. stif malzemeleri veya yeniden deerlendirilebilir maddeler atlacanda, acente bu atklar satn alacak yerel taeronlar tanyor olabilir. Bu tr bir teklif ounlukla gemi sahiplerini memnun edecektir. Akaryakt atklar ieren sv atklar, boaltm ekonomik olarak uygun olaca miktara ulaana kadar geminin zel sv atk depolarnda saklanr. Daha sonra boaltm uzman taeronlarn bargelar veya kara tankerleri ile yaplr. Bu tr atn boaltm iin gerekli olanaklar her limanda bulunmayabilir, bulunduklar limanlarda da olduka pahal olabilir. Bu durum artcdr, nk bu tr atklar yeniden ilenip deerli petrol rnleri olarak kullanlr hale getirilebilirler. Ayn durum lam atklar iin geerli deildir. Atklarn uygunsuz boaltmann cezalar gittike artmaktadr. Cezalara ek olarak, gemi sahibi temizleme ilemleri ve tazminat ile de kar karya kalabilir. Bu sebeple gemi sahipleri atklarn kurallar uygun boaltm ile ilgili daha bilinli davranmaktadrlar. Avrupa Birlii de belirli tr atklarn kyda boaltlmasn zorunlu klan yasalar koymulardr. Gemi Sertifikalar Ships Certificates Geminin tamas ve gmrklere sunmas gereken sertifikalar detayl olarak nceki blmlerde ele alnd. Ek olarak, gmrklere verilmese bile gncel tutulmas gereken sertifikalar mevcuttur. Daha da nemlisi, bu sertifikalarn kapsad tehizatlarn bakmlar yaplyor ve yeterli dzeyde alyor olmaldr. Gemi sahibi veya kaptan acenteye bitmek zere olan sertifikalar nceden bildirip, acenteden sertifikalarn uzatlmas veya yenilenmesi iin gerekli almay yapmasn isteyecektir.

46

Sertifikalanan bu tr tehizata rnekler yangn sndrcler, can yelekleri, kargonun balanmasnda kullanlan tehizat, filika kumanyalar, pyroteknikler, ve filikalarn kendileridir. Sresi dolmu sertifikalar nedeniyle Liman Bakanlklar ceza verebilir. Bu sebeple, eer istenen almay herhangi bir nedenle zamannda tamamlayamayacaksa acente gemi sahibini uyarmaldr. Gemi Mrettebat The Ships Crew Denizciler her zaman becerikli insanlar olmulardr. Gnmzde ileri kolaylam olsa da, bu durum halen geerlidir. Ayrca faydal bilgilerin limanlarda bir denizciden dierine aktarld uluslar aras bir sylenti a mevcuttur. Yine de, acente otobs, tren tarifeleri, uzak durulmas gereken yerler, turistik yerler ile ilgili bilgiler salayabilmelidir. Eer zamanlar varsa, ehir turlar ve spor msabakalar dzenleyebilirler. Baz limanlar denizciler iin yllk spor turnuvalar dzenlerler. Bir ok limanda mrettebatn dier denizciler ile buluup zaman geirebilecekleri klpler mevcuttur. Liman ve etraf ile ilgili birka sayfalk dokumanlar hazrlamak acente asndan iyi bir fikirdir. Bunlar gemi limana varnca verilir ve mrettebatn takdir ettii bir davrantr. Baz durumlarda acente, mrettebatn durumu ile daha yakndan ilgilenip tbbi ve dier acil durumlarda yardmc olmaldr. Hasta ve Yaral Denizciler Sick and Injured Seamen Acente, geminin limana varnda eer bir denizcinin ihtiyac varsa, doktor, di hekimi veya hastane muayenesi ayarlamaldr. Yaralanmalar, nemli hastalklar ve kalp krizleri elbette acil ilgi gerektirir ancak bir denizcinin salgn hastalk tadndan phe duyuluyorsa, ilk nce liman salk yetkilileri bilgilendirilmeli ve onlarn talimatlar harfiyen yerine getirilmelidir. Eer bir denizci gemide iken kritik derecede yaralanm veya hastalanm ise helikopter ile tahliyesinin ayarlanmas gerekebilir. Bu ounlukla tbbi yetkililer veya sahil gvenlik tarafndan yaplr ancak acente bilgilerin aktarmn salar.

47

Eer mrettebattan birisinin hastanede yatmas ve gemisi limandan ayrldktan sonra da kalmas gerekir ise acente durumu yakndan takip etmelidir. Yurduna geri dnnde ve kald sre boyunca ihtiyac olaca iin pasaport ve kiisel eyalarnn gemiden alnmas gerekir. Denizcinin yabanc olup, yerel dili konuamayacan dnerek, acente, kaptandan ve mrettebattan hastann tbbi gemii ile ilgili mmkn olduunca bilgi almaldr. Uygulanacak tedaviyi ve lm halinde gerekli defin ilemlerini etkileyeceinden denizcinin dininin bilinmesi nemlidir. Ek olarak, acente gmenlik brolarn ve nezaketten hastann lkesinin konsolosluuna da bilgilendirmelidir. Denizcinin hastane de kald srece, acente gemi sahibine ve mmknse gemiye dzenli olarak denizcinin durumunu rapor etmelidir. Ayrca denizcinin yaknlar ile irtibata gemesine yardmc olmal ve kitap, tuvalet malzemeleri, yedek i amar gibi ihtiyalar temin edebilmelidir. Denizciye, sigorta irketinden, dier gemilerden veya orda yaayan denizci ile ayn lke vatandalarndan ziyareti ayarlanabilir. Eer tabi hasta bu tr ziyaretlerden rahatsz oluyorsa, durdurulmaldr. Deaths lmler Bazen bir denizci, hastalk, yaralanma veya intihar sonucunda yaamn yitirebilir. Bu durumda acente yetkili idarelere haber verip, defin ilemlerinin ayarlamaldr. Eer lm nedeni pheli ise, yasal bir soruturma balatlacaktr ve gemiyi temsilen acente sz konusu olacaktr. Eer lm hastanede gereklemi ise adli tp muayenesi gerekli olacaktr. Eer kltrel ve dini nedenler bunun gereklemesini engelliyor ise, acente hastaneyi bilgilendirip, st seviyede konsolosluu devreye sokmaldr. Cenaze ve defin ilemleri iin cenaze kaldrclar grevlendirilmelidir. Yerel lkenin veya cesedin naklini yapan firmann kurallarna ek olarak kltrel ve dini gelenekler gz nne alnmaldr. Cenaze kaldrclar cesedin nakli iin gerekli belgelerin hazrlanmasnda uzmanlardr ancak cesedin nakliyesi iin gerekli rezervasyonlarn yaplmasn acenteden isteyebilirler.

48

Yurda Geri Gnderme Repatriations Neyse ki iade ilemlerinin byk ksm (yaral veya salkl) yaayan ahslar iindir. ade ilemleri iin, eer ilgili ahs vize gerektiren bir lke vatanda ise gmenlik brosunun onay gerekir. Bir denizci birok nedenden yurduna geri gnderilebilir; gemiden atlm olabilir, alma sresi dolmu olabilir, hasta veya yaralanm olabilir, baka bir gemiye gemesi gerekebilir veya kiisel nedenlerden dnyor olabilir. Denizcinin iten atlmas dndaki durumlarda masraflar gemi sahibi tarafndan karlanr. ten atlan denizci, ou i szlemesinde, geri dnn karlamak zorundadr. Ancak gmenlik yasalar, eer gemi sahibi veya denizci deme yapmay kabul etmiyorsa, masraflardan acenteyi sorumlu tutar. Bu sebeple, gerekli rezervasyonlar yapmadan nce acentenin gemi sahibi veya denizciden n deme almas kendi krnadr. Hasta veya yaral denizcilerin iadesinde, acente havayolu veya dier tayc firmalar hastaln tipi ile ilgili bilgilendirmelidir. zellikle yolculuk srasnda zel bir bakm gerekiyorsa bu bilgi ok nemlidir. leri derece de yaralanm denizcilerin yanna tbbi refakati gerekebilir. Bu tr refakatiler hastaneler tarafndan veya hava ambulans ve tbbi hizmetler veren organizasyonlar tarafndan salanabilir. adeninin nedeni her ne olursa olsun, acente denizcinin havaalanna veya istasyona ulatrlmas ve doru uak/sefer ile gnderilmesini ayarlamaldr. Gemi sahibi, acenteden denizciye yolculukta kullanmas iin bir miktar harcrah vermesini isteyebilir. yi acenteler, gemi sahibi verse de vermese de, denizcinin en azndan yolculukta yemek masraflarn karlayacak kadar bir harcrah verirler.

49

Gelen Mrettebat Crew Arriving Gemiye greve gelen mrettebat ile ilgili ilemler, geri gnderilen mrettebata uygulananla paralellik gsterir. Farkl olarak, iade edilen mrettebat gemi personeli olarak direk lkeye girebilirken, sonradan gelen mrettebat gmenlik brosuna geli amacn ve gemi personeli olduunu kantlamak zorundadr. Bazen gerekli belgeler gelen denizcinin yannda olmayabilir. Bu durumda acente yardmc olmal ve gmenlik brosuna normal formalitelerin neden takip edilmediini anlatabilmelidir. Bu duruma bir rnek, geminin asgari bulundurulmas gereken personel miktarnn altna dmesi ve acilen birinin dahil edilmesi gerekmesi olabilir. Mrettebat Postas ve Gemi Postas Crew Mail and Ships Mail Acentelerden ounlukla gemiden kan resmi veya kiisel mektuplar gndermeleri istenir. Bunun ile ilgili masraflar doal olarak gemi sahibi tarafndan karlanr. Gemi sahibi de gemiye ulatraca postalar acenteye yollar. Eer gemi bir limana ok sk uruyorsa, mrettebata gnderilmi bir ok kiisel mektup da acenteye gelecektir. Eer, postalar gemi liman terk ettikten sonra geldiyse, acente bunlar uygun bir limana veya gemi sahibinin ofisine geri gndermelidir. Cash to Master Kaptana demeler Acentelerden sklkla mrettebat maalar ve dier gereksinimler iin kaptana nakit avans vermesi istenir. Acente demeyi yapmadan nce, uygun ekilde demenin kendisine dneceinden emin olmaldr. Teslim edilecek nakit para yksek miktarda olduunda gvenlik eliinde ulatrlmas akllca bir davrantr. Bunun da maliyeti gemi sahibine belirtilmelidir.

50

Chapter V 5. Blm C/P szlemeleri ve Acenteler The Agent and Charter Party Kargo tarifeli bir gemi tarafndan tanmad srece nakliyat ile ilgili yasal artlar C/P szlemesinde belirlenir. C/P szlemesi gemi sahibi ve tanacak maln lehdarlar arasnda direk veya brokerler aracl ile yaplr. Anlama srecinde acenteye zel olarak danlmaz ise, acentenin yaplacak anlamay etkilemesi hibir ekilde mmkn deildir. nceki blmlerde acente, gemi sahibi ve kiraclar arasndaki ilikiler ele alnd, ancak zellikle tekrarlanmaldr ki; birka istisnai durum dnda acente her zaman gemi sahibine veya ileticisine hizmet eder. Seferlik Kiralama sz konusu olduunda kiracnn acentesi terimi kullanlr ancak bu durum ounlukla acentenin atanmasn deil, aday gsterilmesini belirtir. Kira szlemesinde zel olarak acentelerin kirac tarafndan ie alnaca ve acente masraflarn kiracnn karlayaca belirtilmedike, acente her zaman gemi sahibinin veya ileticisinin haklarn savunmak ile mkelleftir. C/P szlemesi trleri ve ekilleri sayszdr, ancak acente asndan iki kategori vardr: sreli kiralama (time charters) ve seferlik kiralama (voyage charter).. Sreli Kiralama Time Charters Sreli kiralama szlemesi, tanacak maln tr ve ticaret yaplacak blge gibi kstlamalara uymak artyla, kiracya, gemiyi gemi sahibiymi gibi kullanma hakk verir. Kirac, kira szlemesinde belirtilen kiray dedii srece, gemi ister tarifeli ister tramp olarak kullanabilir. Birok C/P szlemesi kiracya gemiyi tekrar kiralama yetkisi verir, ancak ikinci C/P szlemesinin artlar orijinaline uygun olmak zorundadr.

51

Eer sreli kirac gemiyi tramp olarak iletme karar alrsa, her yolculuk, sreli kiracnn iletici, kargo sahiplerinin de kirac olduklar ayr bir szleme ile yaplr. Gemi sreli kiralama anlamas ile alrken, geminin sigortas da dahil olmak zere, mrettebat ve bakm-onarm masraflar gemi sahibinin sorumluluundadr. Liman acentesinin atanmas sreli kirac tarafndan yaplr, ancak bir ok kira szlemesinde acentenin, geminin koruyuculuk ilerini gemi sahibi adna ekstra cret talep etmeden yapaca belirtilir. Doal olarak gemi sahibi adna yaplacak bu tr ilerden acentenin kapasitesini aan, olaan d olanlar da kacaktr. Bu durumda, gemi sahibi, kiracnn acentesine bu i iin ek cret deyebilir veya baka bir acente tutabilir. Mrettebatsz ve plak gemi kiralama (Bareboat and demise charter) szlemesinde, gemi sahibi, kiracya sadece gemiyi kiralar, mrettebat, bakm ve onarm kiracnn sorumluluuna geer. Bu szleme altnda yer alan gemiler iin acentelik yapanlar ok ender olarak geminin gerek sahibi ile irtibata geerler. Liman acenteleri sreli kiralama szlemesi ile baka zamanlarda da (zellikle geminin szleme bitiinde iadesinde) ilgilenirler. Eer gemi, herhangi bir nedenden (bakm, ceza, vb.) kira-d durumuna derse, acente kira-d sertifikalar veya bildirimi hazrlamak zorunda kalabilir. Bu dokumanlar, geminin kira-d olduu zamanlar ve gemideki yakt miktarn tespit etmek iin kullanlr. Bu sayede kirac, gemiyi kullanmad zamann kirasn demek zorunda kalmaz ve kira-d zamanda tketilen yaktn parasn alabilir. Ksa kira-d dnemler iin, gemi sahibi ve kirac karlkl kira-d sresi ve yakt tketiminde anlaabilirler. Kiralamann balangcnda ve bitiinde geminin durumunun kontrol edilmesi amacyla srveyrler tutulmas olaan bir durumdur. Sreli kiralama altnda bir gemi limana girdiinde, pilotaj, romrkaj gibi hizmetlerin denmesi kiracnn sorumluluundadr. Liman acentesi klavuz muafiyeti gibi frsatlar kiracya belirtip bu masraflar drebilir.

52

Mrettebatsz gemi kira szlemeleri de bu kategoriye girmektedir ancak bunlar liman acentelerini pek ilgilendirmemektedir. plak durumunda gemi sahibi ile iletici arasnda tam anlamyla bir kira szlemesi de bulunmamaktadr. Bu yzden, acente gemilerin ileticilerini sahipleri olarak kabul edebilirler. Acente kendisine gnderilen gemilerden birinin bu tr bir szleme ile alp, almadn kontrol etmelidir, nk masraflar ona gre ayrmak gerekebilir. Seyirlik Kiralama Voyage Charters Seyirlik kiralama szlemeleri dkme yklerin nakliyat iin en ok kullanlan szleme trdr. C/P szlemesi formlar gnmzde ounlukla kutulu olarak yaplmtr. lk sayfada gemi sahibi, kirac, kargo, yolculuk, tarihler ve navlunun detaylarnn girildii kutular mevcuttur. kinci ve dier sayfalarda her iki tarafn hak ve sorumluluklarn belirten maddeler mevcuttur. Acenteler yine de demode boyutlarda, eski tip yaz kullanlm ve etkileyici ama anlalmaz bir dile sahip eski C/P szlemeleri ile karlaabilirler. Yetkin acenteler bu formlar elinde bulundurmal ve bunlarla ilgili her trl hususu bilmek durumundadr. Gnmzdeki iletiim imkanlarn dndmzde, birok acentenin esas C/P szlemesini grmyor olmas artcdr. Acentelere ounlukla, szlemenin genel bilgilerinin ieren bir form verilir. Bu form ounlukla gemi sahibi veya kiracnn brokeri tarafndan yaplr ve standart C/P szlemesi formlarndandr (Gencon veya Nubaltwood). Formdaki bilgide ounlukla brokerlik terimleri ve ksaltmalar kullanlr. Bu yzden bunlar renmek, veya en azndan sklkla kullanlan ksaltmalar ieren bir szlk bulundurmak gerekir. Yetkin acenteler btn standart formlarn bo kopyalarn ve sklkla kullanlan zel C/P formlarnn kopyalarn bulundururlar. Bu sayede, sadece zet bir form verilmi olsa dahi, szlemedeki artlar bilebilirler. Aadaki tablo gstermektedir ska karlalan BIMCO onayl kira szlemelerini

53

KURU YKLERYk veya Szleme Tr Kira Szlemesinin Tam smi Bareboat kiralama Time Charter Time Charter Time Charter Kmr Kmr Kmr Tahl Tahl Tahl Tahl Kereste Kereste Maden Maden Gbre Gbre Genel Amal Genel Amal BIMCO Standard Bareboat Charter New York Produce Exchange BIMCO Uniform time charter BIMCO Deep Sea time charter Americanised Welsh Coal charter. BIMCO Coal voyage charter Japan Shipping Exchange Coal Charter P. North American Grain Charter Australian Wheat Charter Continent Grain charter BIMCO Grain voyage charter Chamber of Shipping Baltic wood C/P Russian Wood Charter Party Japan Shipping Exchange Iron Ore Charter P. BIMCO Standard Ore charter party North American Fertiliser Charter Party Chamber of Shipping Fertilisers