Porto Montenegro - Glavni Projekat TS

Architectural and project management

BusinessArt s.r.l Via San Gregorio, 55 - 20124 Milano, Italy tel. +39 026697534 – fax +39 0266711699 BusinessArt d.o.o Vasa Raickovica 13c, 81000 Podgorica, CG tel. +382 81202405 – fax +382 81202406 [email protected]. www.businessart.it

Datum: Mart 2010

MARINA PORTO MONTENEGRO - TIVAT

GLAVNI PROJEKAT TRAFOSTANICE TS-M4 10/0,4 kV, 2x1000 kVA ZA NAPAJANJE

ELEKTRIČNOM ENERGIJOM DIJELA MARINE

DOO za projektovanje, inženjering, mjerenja i analize u elektrotehnici, proizvodnju, promet roba i usluga

PODGORICA, PC „Kruševac”, Cetinjski put bb T/F : +382 (0) 20 651 365 M : +382 (0) 69 571 519 E : [email protected] ; [email protected] Registracioni broj 5-0424542/003 kod CRPS PIB 02687542 , PDV 30/31-06912-1 Žiro račun 510 – 23156 – 24 kod CKB

GLAVNI PROJEKAT

trafostanice TS-M4 10/0,4 kV/kV, 2x1000 kVA za napajanje električnom energijom dijela marine "PORTO MONTENEGRO" - TIVAT

- elektro dio -

PODGORICA,Februar 2010.

PODGORICA

GLAVNI PROJEKAT trafostanice TS-M4 10/0,4 kV/kV, 2x1000 kVA za napajanje

električnom energijom dijela marine "PORTO MONTENEGRO" - TIVAT, elektro dio

Datum: februar 2010. Stranica: 2 Revizija: 0 Odg. projektant: N. Nikitović

PROJEKTNA ORGANIZACIJA

Podgorica, Vasa Raičkovića

INVESTITOR ADRIATIC MARINAS d.o.o. - Tivat

PROJEKTNA ORGANIZACIJA FAZE

Podgorica, PC Kruševac ODGOVORNI PROJEKTANT

Nebojša NIKITOVIĆ,die Ovl. za projektovanje 03-2754/1 Ministarstva za ekonomski razvoj CG

OBJEKAT MARINA “PORTO MONTENEGRO” U TIVTU

PROJEKTANT Nebojša Nikitović, die

TEHNIČKA OBRADA Nebojša Nikitović, die

DATUM Februar 2010.

PROJEKAT Glavni projekat trafostanice TS-M4 10/0,4 kV/kV, 2x1000 kVA za napajanje električnom energijom dijela marine "Porto Montenegro“ – Tivat (elektro dio)

DIREKTOR Nebojša NIKITOVIĆ, dipl.el.inž.

BROJ PROJEKTA MB-11-02-TQ-M730

FAZA

E

Revizija

0

PODGORICA




S A D R Ž A J

OPŠTA DOKUMENTACIJA Naslovna strana 2 Sadržaj 3 Licenca za izradu tehničke dokumentacije 5 Licenca za izradu tehničke dokumentacije 6 Rešenje o imenovanju odgovornog projektanta 6 Ovlašćenje odgovornog projektanta 7 Potvrda da su primijenjene mjere zaštite na radu 8 Potvrda da su predviđene mjere zaštite od požara 8 Projektni zadatak 9 Rešenje o izdavanju uslova za izradu tehničke dokumentacije 0 I OPŠTI DIO 11 1.1. Uvodni dio 11 1.2. Popis primijenjenih tehničkih propisa, standarda i preporuka 13 1.3. Tehnički uslovi za realizaciju projekta 14 1. 3.1. Opšte 14 1.3.2. Transformatori 14 1.3.3. Razvodna postrojenja visokog i niskog napona 15 1.3.4. Kablovi 15 II. TEHNIČKI OPIS 16 2.1. Opšti dio 16 2.2. Trafostanica 10/0,4 kV/kV 16 2.3. Rasklopni blok (razvodno postrojenje) srednjeg napona (10 kV) 19 2.4. Niskonaponsko razvodno postrojenje 0,4 kV 23 2.5. Oklopljeni sabirnički razvod 0,4kV (S1T i S2T) 24 2.6. Razvodni ormar sopstvene potrošnje trafostanice i potrošača besprekidnog napajanja (RO-SP) 25 2.7. Povezivanje trafostanica TS-M4 sa nadzorno-upravljačkim sistemom kompleksa 25 2.8. Daljinsko mjerenje utrošene električne energije 25 2.9. Kablovske veze 0,4 kV 25 2.10. Polaganje kablova 25 2.11. Instalacije osvjetljenja i priključnica 26 2.12. Instalacije uzemljenja u TS-M4 26 2.13. Zaštite 28 2.14. Transport i montaža 28 2.15. Ispitivanje i puštanje u pogon 28 2.16. Održavanje 29 2.17. Projektna dokumentacija trafostanice 29 2.18. Tehničke karakteristike opreme trafostanice 29 2.19. Rezervno napajanje 30 III. TEHNIČKI PRORAČUNI 31 3.1. Parametri kratkog spoja i izbor opreme 31 3.2. Oprema na srednjem (10kV) naponu 31 3.3. Oprema na niskom (0,4kV) naponu 31 3.4. Proračun spoja trafo ćelije srednjeg napona i energetskog transformatora 33 3.5. Proračun spoja energetskog transformatora i rasklopnog bloka niskog napona 33 3.6. Proračun snage kondenzatorskih baterija za kompenzaciju reaktivne snage 36 3.7. Izbor transformatora 36 3.8. Proračun hlađenja transformatora 36 3.9. Analiza nivoa buke u okolini trafostanice 37 3.10. Analiza nivoa buke u okolini trafostanice 37 IV. PREDMJER RADOVA I MATERIJALA 41 4.1. Opšti dio 41 4.1.1. Uvod 41 4.1.2. Obim isporuke tehničke dokumentacije 41 4.2. Predmjer i predračun materijala i radova 41 4.2.1. Građevinski dio 41 4.2.2. Elektro dio 42

PODGORICA




V. PREGLED PRIMIJENJENIH TEHNIČKIH REŠENJA ZAŠTITE NA RADU 53 5.1. Primjenjeni propisi 53 5.2. Prilog mjera zaštite na radu 53 5.3. Podjela postrojenja po zonama opasnosti 53 5.4. Pravila za bezbjedan rad 54 5.5. Pregled projektom datih rješenja za osiguravanje uslova za siguran rad - opšte 54 5.6. Prikaz primjene mjera zaštite na radu za potencijalna mjesta rada u TS 55 5.7. Zaštita od prenapona 55 5.8. Primjena ostalih pravila zaštite na radu 55 5.9. Sredstva lične zaštit 55 5.10. Zaštitna oprema 55 5.11. Ostalo VI PREGLED PRIMIJENJENIH TEHNIČKIH REŠENJA ZAŠTITE OD POŽARA 56 6.1. Primijenjeni zakoni i propisi 56 6.2. Prilog mjera zaštite od požara 56 VII. PROGRAM KONTROLE I OSIGURANJA KVALITETA 57 7.1. Preuzimanje opreme 57 7.2. Puštanje objekta u pogon 58 GRAFIČKA DOKUMENTACIJA 59

Lokacija trafostanice TS-M4 i dispozicija opreme sa kablovskim međuvezama Blok šema trafostanice TS-M4 Jednopolna šema 10 kV postrojenja trafostanice TS-M4 Prednji izgled i osnova 10 kV postrojenja trafostanice TS-M4 Jednopolna šema 0,4 kV postrojenja trafostanice TS-M4 Izgled razvodnog postrojenja 0,4 kV trafostanice TS-M4 Transformator 10/0,4 kV, 1000 kVA - izgled Termička zaštita transformatora Instalacije uzemljenja i izjednačavanja potencijala trafostanice TS-M4 Instalacije osvjetljenja i priključnica trafostanice TS-M4 Detalji ekvipotencijalizacije Jednopolna šema RO-SP trafostanice TS-M4

MB-11-02-TQ-M731 MB-11-02-TQ-M732 MB-11-02-TQ-M733 MB-11-02-TQ-M734 MB-11-02-TQ-M735 MB-11-02-TQ-M736 MB-11-02-TQ-M737 MB-11-02-TQ-M738 MB-11-02-TQ-M739 MB-11-02-TQ-M740 MB-11-02-TQ-M741 MB-11-02-TQ-M742

PODGORICA




PODGORICA




Shodno Pravilniku o načinu izrade i sadržini tehničke dokumentacije, a saglasno članu 18. Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG, br.51/2008), donosim

O D L U K U kojom se Nebojša Nikitović, dipl.el. inž. imenuje za odgovornog projektanta pri izradi tehničke dokumentacije

GLAVNI PROJEKAT trafostanice TS-M4 10/0,4 kV/kV, 2x1000 kVA za napajanje električnom energijom dijela marine "PORTO MONTENEGRO" - TIVAT, elektro dio

čiji je Investitor ADRIATIC MARINAS d.o.o. – Tivat. Podgorica, DIREKTOR Februar 2010. Nebojša NIKITOVIĆ, die

POTVRDA da Nebojša NIKITOVIĆ, dipl.el.inž. (elektroenergetskog smjera), u stalnom radnom odnosu u ProInspect++ doo Podgorica, ima više od 5 (pet) godina prakse u struci u zvanju diplomiranog inženjera elektrotehnike, čime su ispunjeni uslovi iz člana 18. Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG, br. 51/2008) o pravu izrade predmetne investiciono-tehničke dokumentacije u svojstvu odgovornog projektanta. Imenovani posjeduje Rješenje o izdavanju Licence za izradu projekata jake struje, br. 03-2754/1 od 13. aprila 2009. godine, izdato od Ministarstva za ekonomski razvoj Vlade Crne Gore. DIREKTOR Nebojša NIKITOVIĆ, die

PODGORICA




PODGORICA




Shodno Pravilniku o načinu izrade i sadržini tehničke dokumentacije, a saglasno članu 18. Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG, br.51/2008) i članu 7. Zakona o zaštiti na radu (Sl.list RCG, br. 79/2004), izdaje se

P O T V R D A

kojom se potvrđuje da su u tehničkoj dokumentaciji


čiji je Investitor ADRIATIC MARINAS d.o.o. – Tivat ugrađene propisane mjere zaštite na radu i propisane mjere zaštite životne sredine shodno važećim tehničkim normativima i standardima. Urađeni su prilozi o zaštiti na radu sa naznakom svih opasnosti po život rukovaoca koje se mogu mogu pojaviti pri korišćenju i održavanju objekata i predviđene mjere radi otklanjanja tih opasnosti. Odgovorni projektant, DIREKTOR ..................................... Nebojša NIKITOVIĆ, die N. Nikitović, dipl.el.inž. Podgorica, Februar 2010.

Shodno Pravilniku o načinu izrade i sadržini tehničke dokumentacije, a saglasno članu 18. Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG, br.51/2008) i Zakonu o zaštiti od požara (Sl.list RCG, br. 47/92 ), izdaje se

P O T V R D A

kojom se potvrđuje da tehnička dokumentacija


čiji je Investitor ADRIATIC MARINAS d.o.o. – Tivat. sadrži propisane mjere zaštite od požara koje projektovani objekti moraju zadovoljiti kada budu u upotrebi, saglasno zahtjevima Zakonu o zaštiti od požara, uslovima uređenja prostora, tehničkim normativima i standardima. Odgovorni projektant, DIREKTOR ..................................... Nebojša NIKITOVIĆ, die N. Nikitović, dipl.el.inž. Podgorica,Februar 2010.

PODGORICA




PROJEKTNI ZADATAK

za izradu Glavnog projekta trafostanice TS-M4 10/0,4 kV 2x1000 kV/kV za napajanje električnom energijom dijela marine „Porto Montenegro” – Tivat

A. OPŠTI PODACI

Investitor ADRIATIC MARINAS doo – Tivat Projektna organizacija PROINSPECT++ doo - Podgorica Objekat PORTO MONTENEGRO Projekat Glavni projekat trafostanice TS-M4 10/0,4 kV, 2x1000 kV/kV

B. TEHNIČKI PODACI ZA TS –M4 10/0,4 kV/kV, 2 x 1000 kVA

Građevinski dio Trafostanica je smještena u zasebnom objektu namjenski izgrađenom za smještaj postrojenja i prateće opreme na UP2-1

Elektro dio Predvidjeti elektro opremu prema Urbanističko-tehničkim uslovima, Tehničkoj preporuci TP-1b EP CG AD Nikšić i usaglašenim tehničkim rješenjima Investitora i odabranog strateškog partnera za elektroenergetsku opremu.

Srednjenaponsko postrojenje

Predvidjeti srednjenaponski rasklopni blok od dva vodna (kablovska) polja i dva transformatorska polja.

Niskonaponski razvodni blok

Predvidjeti niskonaponski blok od: - dva glavna (transformatorska) polja, - dva polja niskonaponskog razvoda, - dva polja za kompenzaciju reaktivne energije,i - jednog spojnog polja. Raspored i opremu NN blokova usaglasiti sa projektom kablovskog razvoda na dijelu Gradskog keja i dijela operativne obale “Jetty 2” marine Porto Montenegro, koji su Idejnim projektom opredijeljeni za snabdijevanje električnom energijom iz trafostanice TS-M4.

Transformacija Trafostanicu opremiti sa dva “suva” transformatora snage 1000kVA (2x1000kVA), prenosnog odnosa 10 +2x2,5% /0,4 kV/ 0,231 kV, 50 Hz, sprege Dyn5. Hlađenje predvidjeti prirodnom cirkulacijom vazduha kroz otvore na žaluzinama i vratima.

Zaštita Predvidjeti zaštitu transformatora od kratkih spojeva, unutrašnjih kvarova i preopterećenja. Predvidjeti zaštitu NN izvoda odgovarajućim zaštitnim uređajima.

Mjerenje Na NN strani predvidjeti mjerenja napona, struja, snage, faktora snage preko multifunkcionalnih mjernih uređaja sa mogućnošću daljinske komunikacije.

Dimenzionisanje opreme

Opremu dimenzionisati za snagu kratkog spoja od 250 MVA na 10 kV sabirnicama.

Uzemljenje Uzemljenje trafostanice riješiti prema važećim tehničkim propisima i uslovima na mjestu gradnje.

Zaštita od požara Elemente trafostanice izvesti u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za zaštitu elektroenergetskih postrojenja i uređaja od požara.

Ostala oprema Predvidjeti opremanje trafostanice ličnim zaštitnim sredstvima, indikatorima napona i tablicama bezbjednosti.

Sadržaj projekta Projekat treba da obuhvati: - dispoziju postrojenja, - jednopolne šeme, - proračune, - predmjere radova i materijala.

Propisi Sastavni dio ovog Projektnog zadatka čine važeći tehnički propisi i pravilnici za objekte ove vrste. Projekat uraditi u svemu prema važećim tehničkim propisima i standardima.

PODGORICA




B.3. TEHNIČKI USLOVI

Dokumentaciju uraditi u svemu prema: • Rešenju o izdavanju uslova za izradu tehničke dokumentacije, br. 40-00-1097/18.02.2010. godine od strane

EPCG AD Nikšić, FC Distribucija Podgorica • Urbanističko tehničkim uslovima za izgradnju saobraćajne i tehničke infrastrukture u zahvatu Studije lokacije

»Arsenal« u Tivtu, br. 1101-7347/1 od 08.12.2008. godine, izdatim od Ministarstva za ekonomski razvoj Crne Gore, i

• Urbanističko - tehničkim uslovima za izgradnju marine planirane u zoni 11 i dijelovima zona 1 i 2 i za izgradnju objekata turistiškog stanovanja sa djelatnostima na urbanističkim parcelama UP1-1, UP1-2 i UP1-3, a koje zahvataju dio katastarske parcele br. 965 KO Tivat, Opština Tivat, u zahvatu Studije lokacije »Arsenal«, a u zoni morskog dobra, br. 10-5339/1-09 od 13.01.2010. godine, izdatim od strane Ministarstva uređenja prostora i zaštite životne sredine Crne Gore.

U Tivtu, INVESTITOR, Februar, 2010. godine ADRIATIC MARINAS doo - Tivat

__________________________

PODGORICA




PODGORICA




PODGORICA




PODGORICA




PODGORICA




I. OPŠTI DIO

1.1 Uvodni dio

Predmet ove investiciono - tehničke dokumentacije je Glavni projekat trafostanice TS-M4 10/0,4 kV/kV, 2x1000 kVA predviđene za napajanje električnom energijom priključnih modula na Gradskom keju i na dijela operativne obale "JETTY-2" marine "PORTO MONTENEGRO"-Tivat u okviru izgradnje turističko-nautičkog kompleksa sa rezidencijalnim i poslovnim sadržajima »PORTO MONTENEGRO« u Tivtu na lokalitetu bivšeg MTRZ »Sava Kovačević« («Arsenal«). Lokacija predmetne transformatorske stanica TS-M4 definisana je u okviru arhitektonsko-građevinskog rješenja objekata na parceli UP2-1. Planirano je da transformatorska stanica bude locirana u zasebnom objektu smještenom na slobodnoj površini, što bliže objektima obalne infrastrukture - priključnih modula za plovila na Gradskom keju i na »Jetty-2«, čije napajanje električnom energijom treba i da obezbijedi. Planirani prostor objekta trafostanice TS-M4 za smještaj opreme je sa fizički odvojenim prostorijama predviđenim za smještanje opreme, i sastoji se iz sledećih djelova:

- dvije trafo prostorije za dva transformatora - prostora za smještaj srednjenaponske opreme (SN), niskonaponske opreme (NN), kao i

opreme kompenzacije, razvodnog ormara sopstvene potrošnje i UPS uređaja - prostora za polaganje visokonaponskih i niskonaponskih kablova po regalima ispod kote

poda. Zbog nedostatka prostora, a i karaktera potrošača, Investitor nije našao za shodno da izdvoji prostor za DEA - dizel električni agregat. SN i NN prostorije i trafo boksovi će imati izdignute podove koji će služiti za polaganje i provlačenje kablovskih međuveza unutar trafostanice, kao i za uvođenje priključnih 10 kV i napojnih 0,4 kV kablovskih veza predviđenih za napajanje okolnih objekata. Osnovna oprema u trafostanicama je projektovana u svemu prema važećoj Tehničkoj preporuci TP-1b (EPCG) i sastojaće se od: Srednjenaponskog (10kV) gasom (SF6) izolovanog postrojenja, koje se sastoji od dvije vodne

(dovodno-odvodne) ćelije i dvije transformatorske ćelije. Niskonaponskog razvodnog postrojenja (0,4 kV) sa dvije sekcije međusobno povezane spojnim

poljem. Sekcije se sastoje od dovodnog – transformatorskog polja sa mjerenjem i polja razvoda sa dovoljnim brojem izvoda. Pritom su, u okviru polja razvoda predviđeni: izvod za napajanje zasebnog ormara sopstvene potrošnje i spoljašnjeg osvjetljenja (RO-SP, izdvojenog na zidu prostorije)) sa mjerenjem na izvodu i zaštitnim i upravljačkim uređajima u samom ormaru, i izvodi sa kondenzatorskim baterijama za kompenzaciju reaktivne energije konzuma svake transformatorske jedinice zasebno. Dva ormara sa svom opremom za automatsku kompenzaciju jalove energije smješteni su u okviru sekcija.

Energetskih transformatora: suvi, zaliveni transformatori, 2x1000kVA sa smanjenim troškovima održavanja i eksploatacije, sa povećanom pouzdanošću i nominalnom snagom dovoljnom da u trajnom režimu obezbijede smanjene gubitke u gvožđu i bakru.

Besprekidno napajanje: UPS i potrebna oprema. U prilozima su, pored osnovnih elemenata postrojenja i njihovih međuveza, prikazane i instalacije

opšte potrošnje i unutrašnjeg osvjetljenja, kao i instalacije uzemljenja i izjednačavanja potencijala metalnih masa unutar trafostanice. Detalji o svim elementima postrojenja dati su u posebnim tačkama projekta. Napomena: ormar sopstvene potrošnje je sastavni dio ovog projekta, i data je jednopolna šema i njegova specifikacija u okviru predmjera.

U Glavnom projektu snaga je izračunata na osnovu snaga planiranih (projektovanih) potrošača. Takođe su sadržaj i konfiguracija opreme djelimično korigovani u odnosu na Idejni projekat zbog nastalih tehnoloških zahtjeva konzuma koji će se sa ove trafostanice napajati i usaglašavanja sa mogućnostima strateškog partnera za elektroenergetiku odabranog od strane Investitora. Povezivanje transformatorske stanice TS-M4 je planirano u srednjenaponski SN (10kV) prsten II-A/II-B sa dvostranim napajanjem iz planirane TS 35/10kV, i u tom dijelu nema izmjena u odnosu na Idejni projekat. Konfiguracija trafostanica za napajanje marine je postavljena tako da se sastoji od dva prstena sa po tri trafostanice i to:

PODGORICA




Prsten I-A/I-B: Vodna ćelija br. K02 u TS 35/10 kV/kV (sekcija 1) - 748m - TS-M1 10/0,4 kV/kV (Marina) - 115m - TS-M2 10/0,4 kV/kV (Marina) - 146m - TS-M3 10/0,4 kV/kV (Marina) - 989m – Vodna ćelija br. K03 u TS 35/10 kV/kV (sekcija 1).

Prsten II-A/II-B: Vodna ćelija br. K06 u TS 35/10 kV/kV (sekcija 1) - 470m - TS-M4 10/0,4 kV/kV (UP2-1Marina) - 180m - TS-M5 10/0,4 kV/kV (Marina) - 285 m - TS-M6 10/0,4 kV/kV (Marina) - 562m – Vodna ćelija Izvod br. K07 u TS 35/10 kV/kV (sekcija 1).

Za kablovske veze predviđeni su jednožilni kablovi 3 x XHE 49 (1x240mm2), zbog električnih svojstava kablova i unifikacije kablovskog razvoda. Predviđeno je polaganje kablova u PVC cijevima i betonskim kablovicama u kablovskim kanalima, te razdvojeno i paralelno polaganje na kablovskim nosačima /regalima u kablovskim kanalima tako da je koeficijent za uslove polaganja minimalan. U okviru I faze na području marine polaganje projektovanih kablovskih veza je predviđeno u PVC cijevima u zemlji duž saobraćajnica od TS 35/10 kV/kV do lokacija pojedinačnih trafostanica na marini. Na dijelu marine i na dokovima koristiće se postojeći (ranije izgrađeni, a u fazi nove gradnje adaptirani) kablovski kanali. U kablovskim kanalima kablovi će se polagati na kablovskim nosačima - regalima. Osim betonskih kablovskih kanala na kablovskoj trasi su predviđeni i revizioni kablovski šahtovi, kako bi se olakšalo polaganje i eventualna revizija i sanacija kablovskih veza. Kablovske veze su organizovane tako da je svim trafostanicama omogućeno dvostrano napajanje. Za mjesta sa većom saobraćajnom frekvencijom i za prelaske ispod saobraćajnica predviđen je adekvatan način polaganja i ugradnje kablova u betonske kablovice. Detalji ugradnje kablova dati su u zasebnom projektu SN (10kV) kablovskog razvoda.

PODGORICA




1.2 Popis primijenjenih tehničkih propisa, standarda i preporuka Prilikom izrade ovog projekta korišćeni su sljedeći tehnički propisi:

• Pravilnik o tehničkim normativima za elektroenergetska postrojenja nazivnog napona iznad 1000V (Sl.list SFRJ, br.13/78)

• Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu niskonaponskih mreža i pripadajućih transforma-torskih stanica (Sl. list SFRJ, br. 13/78 sa izmjenama objavljenim u Sl. listu br. 37/95)

• Pravilnik o tehničkim mjerama za pogon i održavanje elektroenergetskih postrojenja (Sl. list SFRJ, br. 19/68 )

• Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu elektroenergetskih postrojenja od prenapona (Sl. list SFRJ, br. 7/71 i 44/76)

• Pravilnik o tehničkim propisima za specijalnu zaštitu elektroenergetskih postrojenja od požara (Sl. list SFRJ, br. 13/78)

• Pravilnik o tehničkim normativima za pogon i održavanje elektroenergetskih postrojenja i vodova (Sl.list SRJ, br. 41/93)

• Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG, br.51/2008) • Zakon o zaštiti od požara (Sl.list RCG, br. 47/92) • Zakon o zaštiti na radu (Sl.list RCG, br. 79/2004) • Opšti uslovi za isporuku električne energije (Sl.list RCG, br. 1/90) • Tehnička preporuka TP-1b (EPCG) • Pravila i mjere sigurnosti pri radu na elektroenergetskim postrojenjima • Preporuke Poslovne zajednice Elektrodistribucije – Srbije kao i drugi tehnički propisi i preporuke

za tipizaciju elemenata distributivne mreže.

PODGORICA




1.3 Tehnički uslovi za realizaciju projekta 1.3.1 Opšte

1. Ovi tehnički uslovi su sastavni dio projekta i kao takvi obavezuju Investitora i Izvođača pri izgradnji objekata.

2. Kompletne objekte trafostanica izvesti u svemu prema odobrenom projektu (tekstualnoj i grafičkoj dokumentaciji) i važećim propisima: Pravilniku o tehničkim normativima za elektroenergetska postrojenja iznad 1000 V

(Sl.list SFRJ br. 4/74) Pravilniku o tehničkim normativima za električne instalacije niskog napona

(Sl.list SFRJ br. 53/88) Pravilniku o tehničkim normativima za zaštitu elektroenergetskih postrojenja i uređaja od požara

(Sl.list SFRJ br. 74/90 Pravilniku o zaštitnim mjerama na radu Tehničkoj preporuci TP-1b (EPCG).

3. Investitor je dužan da odredi stručno lice koje će vršiti nadzor nad izgradnjom objekata. 4. Izvođač je dužan da se prije početka radova upozna sa projektom i da ukoliko dođe do izvjesnih

izmjena pri izvođenju, izvrši potrebne korekcije uz pismenu saglasnost nadzornog organa Investitora. 5. Za veće izmjene u projektu treba tražiti i dobiti saglasnost Investitora i Projektanta. 6. Materijal upotrijebljen za izradu postrojenja mora biti prvoklasnog kvaliteta, nov, neupotrebljavan. 7. Sva ugrađena oprema u ćelijama mora odgovarati standardima, biti ispitana prema važećim

propisima i snabdjevena atestima. 8. U trafostanicama, na podesnom i lako uočljivom mjestu, postaviti:

jednopolnu šemu trafostanice sa osnovnim podacima o opremi uputstvo za pružanje prve pomoći povrijeđenim od električne struje upustvo za gašenje požara oznaku (opis) zaštite od opasnog napona dodira.

9. Trafostanicu opremiti zaštitnom opremom. 10. Po završnoj izgradnji, prije puštanja u pogon objekta, izvršiti sva potrebna ispitivanja i probni rad. 11. Po završetku svih radova izvođač i nadzorni organ investitora dužni su da oforme dokumentaciju u

koju su unijete sve nastale izmjene u cilju izrade tačne dokumentacije izvedenog stanja. 1.3.2 Transformatori

1. Transformator treba da odgovara standardima za energetske transformatore (JUS N.H1.001-019 i JUS N.H1.041-052)

2. Transformator mora imati natpisnu pločicu na kojoj su razgovjetno i pouzdano ispisani svi bitni podaci. Natpisna pločica treba da je postavljena tako da se u toku pogona mogu bez teškoća i bezbjedno pročitati na njoj napisani podaci.

3. Transformator mora biti tako dimenzionisan da u toku pogona može podnijeti sva očekivana dinamička i termička naprezanja, a da pri tome ne nastupe oštećenja ili pogoršanja radne sposobnosti.

4. Transformator treba u postrojenju tako postaviti da ne dođe do štetnog uticaja okoline na njegov redovan pogon, radne karakteristike i vijek trajanja, kao i da ne postoji štetan uticaj ove naprave na okolinu.

5. Transformator mora biti tako postavljen, da ne dođe do štetnih vibracija na susjedne delove postrojenja i do prouzrokovanja smetnji u postrojenju i do oštećenja građevinskih konstrukcija.

6. Prilikom postavljanja i ugrađivanja mora se obezbijediti dovoljno hlađenje a da pri tome u prostoru ne prodru strana tijela koja bi ugrađenim napravama mogla štetiti.

7. Mora postojati mogućnost električnog odvajanja transformatora od ostalih djelova pripadajućeg električnog postrojenja u pogonu.

8. Uređaje za automatsku zaštitu od električnog preopterećenja i od unutrašnjih ili spoljnih kvarova treba predvidjeti u skladu sa veličinom i opremom transformatora.

9. Pored automatskog isključenja treba da postoji mogućnost i ručnog pokretanja svih naprava za isključenje radi eventualnog električnog odvajanja od ostalih djelova postrojenja u pogonu.

PODGORICA




1.3.3 Razvodna postrojenja visokog i niskog napona

1. Vrata trafo stanice moraju biti od metala i moraju se otvarati napolje. Otvaranje vrata sa unutrašnje strane mora biti lako izvodljivo bez upotrebe alata ili ključa.

2. Nije dozvoljeno u prostoriji trafostanice uvoditi djelove instalacije grijanja, vodovoda, kanalizacije, ventilacije i sličnih.

3. Sve noseće konstrukcije aparata i uređaja moraju biti od metala ili drugog nezapaljivog materijala. 4. Visina od poda do nezaštićenih djelova uređaja pod naponom treba da iznosi najmanje 2500 mm. 5. Na ulaznim vratima trafostanice postaviti natpisne tablice i tablice za upozorenje na opasnost

"Viskoki napon - opasno po život". 6. Ćelije visokog napona moraju imati prikazanu slijepu šemu sa prednje strane. 7. Sve ručice za pogon rastavljača i prekidača moraju biti izvan ćelija ili na nepokretnom dijelu prednje

strane ćelije. 8. Sve metalne konstrukcije (vrata, okvir, nosače konstrukcije itd). moraju biti prethodno minizirane,

odnosno zaštićene, a potom obojene masnom lak bojom. 9. Svi električni vodovi kao: sabirnice, vodovi za priključak aparata i opreme moraju biti obojeni u duhu

postojećih propisa, i to - L1 faza žutom, L2 faza zelenom, L3 faza ljubičastom, nulti vod bijelom, a vod za uzemljenje crnom sa kosim bijelim prugama.

10. Iznad vrata svake ćelije postaviti natpisne pločice sa oznakom namjene ćelije. Na razvodnoj tabli 0,4 kV postaviti pločice sa nazivom svakog izvoda i mjernog instrumenta.

11. Razvodna polja, razvodne ćelije i razvodne elemente treba obilježiti odgovarajućim natpisnim pločicama i oznakama prema projektu i zahtevu investitora.

12. Svi kablovski dovodi i odvodi visokog i niskog napona moraju biti označeni olovnom pločicom u vidu obujmice prema namjeni, vrsti kabla i nazivnom naponu.

13. Na svim kablovima mora biti izvršeno obilježavanje postojanim oznakama svake faze na pojedinim žilama kabla.

14. Sekundarna strujna kola mjernih transformatora moraju se uzemljiti neposredno na stezaljkama transformatora.

15. Zaštita od previsokog napona dodira treba da je izvedena: - u postrojenju napona 10 kV: ćelije, noseće konstrukcije, komandne ručice i kućišta, koji

normalno nisu pod naponom, moraju biti vidljivo priključeni posebnom trakom na sabirni vod uzemljenja

- u postrojenju napona 0,4 kV (sistem TN): neutralni provodnik (N) povezuje se posebnom vezom (sabirnicom, trakom) na sabirni vod uzemljenja, a metalni djelovi postrojenja 0,4 kV koji normalno nisu pod naponom, povezuju se neposredno na sabirni vod.

16. Sabirni vodovi uzemljenja u objektu moraju biti vidljivo položeni po zidu na držačima, na propisnom rastojanju od delova koji su pod naponom. Ako su od trake, ovi vodovi moraju biti obojeni crnom bojom sa poprečnim bijelim prugama.

17. Posle završetka svih radova provjeriti mjerenjem vrednost prelaznog otpora združenog uzemljenja. 18. Radi zaštite od nedozvoljenog napona dodira mogu se na manipulativnim prostorima ispred ćelija 10

kV i ispred postrojenja 0,4 kV primijeniti dopunske zaštitne mjere pokrivanje gumenim izolacionim tepihom debljine do 5 mm širine najmanje 1250 mm.

19. Radi zaštite od opasnog napona dodira prilikom posluživanja moraju se upotrebljavati gumene rukavice, čizme, izolaciono postolje i izolaciona motka, sve atestirano za napon 10 kV.

1.3.4 Kablovi

1. Polaganje visokonaponskih kablova i izrada kablovskih spojnica i završetaka ima se izvesti u svemu prema važećim propisima.

2. Omotači i armature kablova moraju se uzemljiti na oba kraja. 3. U trafostanici na svakom kablu se moraju postaviti obujmice sa oznakom radnog napona, tipom

kabla, presjekom kabla i godinom polaganja.

PODGORICA




II. TEHNIČKI OPIS 2.1. Opšti dio 1. Predmet projekta i obrazloženje gradnje Ovim Glavnim projektom obrađena je trafostanica TS-M4 10/0,4 kV/kV, 2x1000 kVA, namijenjena za snabdijevanje električnom energijom servisnih modula na Gradskom keju i dijelu operativne obale "Jetty-2"/Pontoni F marine "PORTO MONTENEGRO"-Tivat u okviru izgradnje turističko-nautičkog kompleksa sa rezidencijalnim i poslovnim sadržajima »PORTO MONTENEGRO« u Tivtu na lokalitetu bivšeg MTRZ »Sava Kovačević« («Arsenal«), shodno raspoloživim podlogama i informacijama o planiranim energetskim potrebama pojedinih objekata, vodeći računa o prilaznim saobraćajnicama, trasama kablova, kao i raspoloživom prostoru. Procijenjena snaga potrošača i servisnih modula naTQ (Gradski kej) i J2 (ponton F „Jetty-2“) koji se napajaju sa TS-M4 je:

AREA SERVICE MODULE NUMBER VOLTAGE cosφ Si (kVA) Pi(kW)

TQ 32+63+125 24 400 0,92 3.302,65 3.038,43 TQ 16+63+2x125 4 400 0,92 882,13 811,56

J2 (pont F) 2x16 + 2x32 9 230 0,92 198,72 182,82

AREA Si (kVA) Sr+j (kVA) S+10% (kVA) Sjt (kVA) Pjt (kW) nss (2x1000) TQ 4.184,78 2510,87 2761,95 1933,37 1.778,70 J2 198,72 119,23 131,16 91,81 84,46

TOTAL: 4.383,50 2.104,08 2.314,49 1.620,14 1.490,53 1 Si (kVA) - maximum possible demand – maksimalna instalisana snaga Sr+j (kVA) - operational and yacht diversified demand - S+10% (kVA) - total demand with 10% for other services - Sjt (kVA) - total diversified demand (apparent power) - Pjt (kW) - total diversified demand (active power) - Sss (kVA) - substation apparent power with 75% occupancy - nss (2x1000) - number of 2x1000 kVA substations -

2. Nazivni napon mreže Srednji napon: 10 kV, 50 Hz Niski napon: 400/230 V, 50 Hz. 3. Izvor napajanja električnom energijom na strani 10 kV Projektovana TS-M4 10/0,4 kV/kV, 2x1000 kVA napajaće se iz novoprojektovane elektrodistributivne mreže SN (10kV) kablovima položenim u korugovanim PE cijevima u zemljanim kanalima duž trotoara i zelenih površina pored pješačkih i kolovoznih saobraćajnica. Priključni 10 kV kablovski vodovi nijesu predmet ovog dijela projekta. 2.2. Trafostanica 10/0,4 kV/kV 1. Osnovne karakteristike transformatorske stanice Tip TS transformatorska stanica snage 2 x 1000 kVA Nazivni viši napon 10.000 V + 2x2,5% 50 Hz Maksimalmi viši napon 12.000 V Nazivni niži napon 400/230 V, 50 Hz Snaga kratkog spoja na sabirnicama 10 kV 250 MVA Snaga TS 2 x 1000 kVA

PODGORICA




Energetski transformator

snaga 1000 kVA tip suvi, zaliveni

sprega Dyn-5 učestanost 50 Hz

oprema 6 PTC senzora u namotajima... hlađenje prirodnom ventilacijom

gubici nominalni Zaštita

primarnih vodova predviđena u napojnoj TS 35/10 kV transformatora - od unutrašnjih kvarova: kontaktnim termometrom i sa

ugrađenih 6 PTC senzora sa termičkim relejem - od preopterećenja i kratkog spoja: zaštitnim elektronskim jedinicama za termičku i kratkospojnu zaštitu u prekidačima dovodnih polja niskonaponskog razvodnog postrojenja

sekundarnih izvoda - od preopterećenja i kratkog spoja: zaštitnim elektronskim jedinicama za termičku i kratkospojnu zaštitu ili termo-magnetskim jedinicama u prekidačima na kablovskim izvodima u izvodnim poljima niskonaponskog razvodnog postrojenja

Rasklopni blok srednjeg napona 10 kV blok sastavljen od sledećih ćelija: - vodne (dovodno-odvodne, sa SF6 sklopka rastavljačima sa motornim pogonom) – kom 2, i - transformatorske (sa vakumskim prekidačima sa motornim pogonom i integrisanim tropoložajnim sklopka rastavljačima) – 2 kom

Rasklopni blok niskog napona Niskonaponsko razvodno postrojenje čini razvodni ormar sa osam (6+1+1) polja: - dva dovodna polja opremljena zaštitnim prekidačima sa motornim pogonom - dva razvodna polja sa potrebnim brojem izvoda - dva polja za kompenzaciju - spojno polje (1) opremljeno zaštitnim prekidačem sa motornim pogonom - ugaono polje (1). Napomena: snaga izvoda, njihov broj i konfiguracija su utvrđeni u dijelu NN postrojenja.

Kompenzacija Kompenzacija jalove snage je na niskonaponskoj strani (0,4 kV), automatska, i biće smještena u zasebne ormare, za svaki transformator posebno u okviru NN razvodnog postrojenja.

Mjerenje Za sopstvenu potrošnju predviđeno je zasebno zajedničko mjerenje, kako je i prikazano na jednopolnoj šemi trafostanice. Svaki priključni modul za plovne objekte imaće svoje mjerenje utrošene električne energije, tako da je u TS-M4 neophodno samo kontrolno mjerenje za svaki izvod ponaosob. Mjerenje utrošene električne energije, zajedno sa ostalim veličinama i parametrima, biće mjereno pomoću multifunkcionalnih mjernih uređaja koji imaju mogućnost daljinskog očitavanja, upravljanja i nadzora, kao i vezu sa prekidačem na pripadajućem izvodu. U TS 35/10 kV postojaće mogućnost mjerenja ukupne utrošene električne energije za Marinu "Porto Montenegro" na SN (10kV) nivou ili na SN (35kV) nivou za cijelu Marinu.

PODGORICA




Zaštita od previsokog napona dodira u NN mreži

TN sistem

Vrsta uzemljenja TS Združeno uzemljenje Oprema u TS

U trafostanici je predviđena sledeća oprema: 10kV rasklopni blok šeme RRLL tip 8DJH

„SIEMENS” (četiri polja KO1, KO2, KO3 i KO4) od čega su 2 vodna tipa R i 2 transformatorska polja tipa L sa NN odjeljcima na vrhu sa SIPROTEC zaštitnim uređajima)

0,4kV rasklopni blok (NNRP sa 6+1+1 polja, dva trafo polja, dva izvodna polja, dva polja kompenzacije i spojno polje + ugaoni element), tip SIVACON 8PT „SIEMENS”

distributivni suvi transformatori 1000kVA (T1 i T2) tipa GEAFOL – “SIEMENS”

0,4kV oklopljeni šinski razvodi - dovodni (S1T, S2T) tipa LDA 1600A

besprekidno napajanje (UPS)razvodni ormar sopstvene potrošnje (RO-SP) i besprekidnog napajanja nužnih potrošača u trafostanici i dijeli marine

kablovske veze u TS (10kV, 0,4kV i komandno – signalne veze).

2. Transformacija 10/0,4 kV/kV

Energetski transformatori:Predviđeni su suvi energetski transformatori, snage 2x1000kVA, tip: 4GB6044-3DA05-0AA0 prenosnog odnosa 10.000V±2x2,5%/400V, sprege Dyn-5 učestanosti 50 Hz, sa ugrađenih 6 PTC senzora + Z-konvertor (zaštitni relej, koji se isporučuje uz transformator a montira se u dovodnim-trafo poljima 0.4kV) i anti-vibracionim podloškama, tipa GEAFOL proizvodnje „SIEMENS”. Transformatori su postavljeni na posebne nosače od vučenih čeličnih profila i čeličnog savijenog lima položenih na podu trafo odeljenja. Transformatori odgovaraju standardima IEC 60726 i DIN 42523.

Jezgro transformatora je sastavljeno od hladno valjanog lima. Limovi su međusobno lijepljeni zbog smanjenja nivoa buke i zaštite od korozije. Prenošenje vibracija sa jezgra na vozno postolje smanjeno je posebnim konstruktivnim rješenjem.

Namotaji su specijalnim tehnološkim postupkom zaliveni u epoksidnu smolu, čime se dobija kompaktna cjelina u električnom, mehaničkom i termičkom smislu. Namotaji su izvedeni u klasi izolacije F (vruća tačka do 1550C). Suvi epoxy transformator ima znatno veću vremensku konstantu zagrijavanja nego slični uljni transformator, pa kod epoxy transformatora postoji veća mogućnost kratkotrajnog preopterećenja nego kod uljnog transfo-rmatora. Veličina i trajanje dozvoljenog kratkotrajnog preopterećenja zavisi o visini i trajanju prethodnog opterećenja i temperature okoline.

Osnovni tehnički podaci transformatora su: Trofazni suvi transformator za unutrašnju montažu Namotaj višeg napona 10 000 V 10 000 V Namotaj nižeg napona 420 V 400 V Regulacija napona ± 5% i to 2 x 2,5 % Izolacioni nivo 12kV Nazivni kratkotrajni podnosivi napon industrijske frekvencije 28kV Nazivni udarni podnosivi napon 75 kV

PODGORICA




Nazivna frekvencija 50 Hz Nazivna podnosiva kratkotrajna struja 25 kA/1 s Sprega Dyn5 Hlađenje prirodnim strujanjem vazduha AN Nivo zvučne snage 73 dB Garantovane vrijednosti gubici praznog hoda PO 2 000 W gubici pri temperaturi 120 0C PK120 9 500W napon kratkog spoja 6% Uslovi primjene Nadmorska visina ispod 1000 m Maksimalna temperatura ambijenta 40° C Srednja dnevna temperatura 30° C Srednja godišnja temperatura 20° C Približne dimenzije transformatora 1000 kVA Dužina 1630 mm Širina 990 mm Visina 1490 mm Ukupna težina 2330 kg Ostalo Premaz - boja RAL 5009, 80µ Ambijent klasa E2 Klimatska kategorija C2 Izolacija provodnika F/F Termička zaštita PTC sonde u namotajima za opomenu i

djelovanje Oprema 4 držača za podizanje transportni otvori na kućištu

2 bušinga za uzemljenje 1 natpisna pločica (na srednjenaponskoj strani) 4 ravna višesmjerna točka 2 upozoravajuće naljepnice "Opasnost od električne struje" SN priključne šine sa priključcima sa gornje strane NN priključci sa gomje strane 1 ispitni sertifikat i uputstvo za instaliranje, eksploataciju i održavanje

Hlađenje transformatora: Predviđeno je hlađenje transformatora prirodnim strujanjem vazduha kroz otvore - žaluzine na ulaznim vratima trafo bokseva. Ovi transformatori su predviđeni za rad u zatvorenom prostoru sa maksimalnom temperaturom okoline 40°C i nadmorskom visinom do 1000m. Da bi se osiguralo pravilno provjetravanje transformatora, on uvijek treba da je na točkovima ili odignut na visinu jednaku visini točkova tako da se ne remeti pravilno hladenje transformatora 2.3. Rasklopni blok (razvodno postrojenje) srednjeg napona (10 kV) Projektovani rasklopni blok 10kV – je modularno, fabrički montirano, tipski testirano, izolovano SF6 gasom, metalom oklopljeno i klimatski nezavisno razvodno postrojenje za unutrašnju montažu tipa 8DJH, sheme RRLL (vodna ćelija + vodna ćelija + trafo ćelija + trafo ćelija), proizvodnje - "SIEMENS". Rasklopni blok je predviđen za daljinsku kontrolu, i sastoji se od:

K01 - vodna – kablovska ćelija sa tropoložajnim sklopka-rastavljačem sa motornim pogonom za daljinsku kontrolu i upravljanje

K02 - vodna – kablovska ćelija sa tropoložajnim sklopka-rastavljačem sa motornim pogonom za daljinsku kontrolu i upravljanje

K03 - trafo ćelija sa vakumskim zaštitnim prekidačem tip v1.1 sa motornim pogonom za daljinsku kontrolu i upravljanje i integrisanim tropoložajnim sklopka-rastavljačem

K04 - trafo ćelija sa vakumskim zaštitnim prekidačem tip v1.1 sa motornim pogonom za daljinsku kontrolu i upravljanje i integrisanim tropoložajnim sklopka-rastavljačem.

PODGORICA




Kućište bloka je izradeno od nerđajućeg čelika (prohroma) debljine 2mm, koje je trajno zaptiveno i u kome su smješteni djelovi pod naponom sa odgovarajućim sabirnicama između funkcionalnih jedinica (ćelija). Kao izolacioni medij koristi se gas SF6 (sumporheksaflorid). Kućište napunjeno gasom SF6 je potpuno izolovano i vodozaptiveno i zadovoljava kriterijum “zaptivenog sistema pod pritiskom“ (sealed pressure system), a u skladu je sa IEC standardom 60298. S obzirom na mali nadpritisak gasa u tanku od 0,2 bara, nije potrebna nikakva kontrola niti održavanje za cjelokupni eksploatacioni vijek opreme. Blok se postavlja na kanal predviđen za pristup kablova 10 kV i fiksira se na metalni podest. Opremanje ćelija, izgledi i dimenzije dati su na priloženim crtežima. Rasklopni blok je slobodnostojeći, sa vratima sa prednje strane. Na kućištu ćelije bloka nalazi se indikator prisustva napona za svaki element i za svaku fazu posebno. To su tinjalice, koje su povezane sa spoljnim dijelom prolaznih izolatora i funkcionišu po principu kapacitivnog djelitelja napona. Na gornjem dijelu kućišta nalazi se prostor za rukovanje sklopkama i dio za priključenje unutrašnjih instalacija (komanda za isključenje trafo prekidača, identifikacija položaja sklopki pomoću pomoćnih kontakata sklopki, itd.). Vodnim (dovodno-odvodnim) i trafo ćelijama se može prići samo ukoliko je tropoložajna sklopka u toj ćeliji u položaju “uzemljeno”, čime se vrata deblokiraju i može se prići kablu, odnosno opremi. Ukupne dimenzije SN rasklopnog bloka su 1480x775x2000 mm (DxŠxV). Vodne ćelije su tipa R(310), a trafo ćelije tipa L(430). Ćelije su prefabrikovane, tipski ispitane u skladu sa važećim propisima, proizvodnje ,,SIEMENS”.

PODGORICA




Osnovni tehnički podaci rasklopnog bloka (postrojenja): Nazivni podaci rasklopne opreme Nazivni napon Ur 12 kV Radni napon U 10 kV Nazivni kratkotrajni podnosivi napon industrijske frekvencije Ud 28 kV Nazivni udarni podnosivi napon Up 75 kV Nazivna frekvencija fr 50 Hz Nazivni podaci o kratkom spoju Nazivna podnosiva kratkotrajna struja Ik 25 kA/1 s Nazivna struja uključenja na kratak spoj dovodno-odvodnih polja Ima 63 kA Nazivne struje Naznačena radna struja sabirnica Ir 630 A Temperatura ambijeta - 5°C do +55°C Medijum za izolaciju i prekidanje (gašenje luka) SF6 Stepen zaštite IP 65

PODGORICA




Sastav rasklopnog bloka (razvodnog postrojenja)

VODNE (KABLOVSKE) ĆELIJE:

Vodne ćelije su označene sa oznakama =K01 i =K02. Opremljene su srednjenaponskom tropoložajnom SF6 sklopka-rastavljačem 12 kV / 25 kA / 630 A, sa zemljospojnikom 63 kA i motornim pogonom 230 V AC.

PODGORICA




TRANSFORMATORSKE ĆELIJE: Transformatorske ćelije su označene sa oznakama =K03, =K04. Opremljene srednjenaponskim

vakuumskim prekidačem 12 kV / 25 kA / 250 A, sa motornim pogonom 230 V AC, i sa tropoložajnim SF6 sklopka-rastavljačem 12 kV/ 63 kA/ 250 A sa zemljospojnikom 63 kA. U priključnom odjeljku ćelije ugrađena su tri strujna mjerna transformatora 12 kV / 25 kA / 1 s / 100/5 A, 10 VA / kl. 0,5F S5.

Postrojenje se sastoji od sledećih funkcionalnih odeljaka:

- sabirničkog odjeljka – sa 1-polno izolovanim, utičnim sabirnicama - odjeljka za smještaj rasklopnog uređaja (vakumskog prekidača i tropoložajne sklopke-rastavljača) - odjeljka za priključenje kablova - niskonaponskog odjeljka (po potrebi).

Sabirnički odeljci svih ćelija su opremljeni sa sabirničkim sistemom nazivne struje 630A, 25kA/1s. Odjeljak za smještaj vakuumskog prekidača i tropoložajne sklopke-rastavljača je hermetički zaptivena i laserski zavarena prohromska posuda pri čemu su takođe i svi provodni izolatori za konekciju dovodnih i odvodnih veza kao i spoj radnog mehanizma sa posudom, laserski zavareni i zaptiveni bez korišćenja bilo kakvih zaptivki (dihtunga). Time je postrojenje potpuno hermetički zaptiveno za cio životni vijek i spriječeno je bilo kakvo curenje SF6 gasa. Niskonaponski odjeljci trafo ćelija su opremljeni sa sljedećom opremom:

- 1 svjetiljka 35W, 230V, AC/DC - 1 “šuko” priključnica 16A, 230V - 1 krajnji prekidač - 1 termostat 0-60°C, 10A/250V AC - 1 grijač panela 20W, 110-265V AC/DC - 1 jednopolni automatska prekidač-osigurač 6A, 10kA - 2 dvopolna automatska prekidača-osigurača 6A, 10kA - 6 pomoćnih kontakata 1NO+1NC - 3 relea 230V AC - 1 multifunkcionalni mikroprocesorski zaštitni uređaj tipa 7SJ6125 – Siprotec.

Kablovski odjeljak je pristupačan sa prednje strane postrojenja i samo u slučaju ako je tropoložajna sklopka-rastavljač odgovarajućeg polja u položaju “UZEMLJENO”. Standardno, postrojenje je opremljeno sa indikatorom spremnosti za rad koji se nalazi na prednjoj ploči. Očitavanje je vrlo lako (zeleno – “spremno za rad”, crveno – “nije spremno za rad”) i nezavisno je od promjena temperature i pritiska. Povezivanje kablova na postrojenje se vrši preko provodnih izolatora (“spoljneg konusnog sistema”):

za kablovska polja preko kablovskih T-priključnica ili kablovskih ugaonih priključnica (adaptera) pri čemu sve komercijalno raspoložive kablovske T-priključnice / kablovske ugaone priključnice sa kontaktom na zavrtanj M16 mogu biti korišćene (interfejs tipa “C“), i

za trafo polja preko kablovskih priključnica sa “plug-in“ kontaktom (interfejs tipa“A”). Povezivanje između individualnih polja i/ili blokova (više polja u jednom kompaktnom bloku) se vrši pomoću izolovanih sabirnica preko provodnih izolatora i izolovanih “ugaonih“ i “T“ adaptera sistemom “plug in”. Pri montaži na terenu ili prilikom proširenja postrojenja sa dodatnim poljima nije potreban rad sa SF6 gasom. Polja rasklopnog bloka su opremljena sa kablovskim nosačima za fiksiranje kablova podesivim po visini i dubini. Sva ugrađena oprema u rasklopnom bloku 10 kV mora da odgovara snazi prekidanja od 250 MVA pri naponu od 10 kV. Blok je napravljen kao cjelina i kao takav se unosi u transformatorsku stanicu i postavlja na odgovarajuće nosače. Opremanje ćelija, izgledi, presjeci i dimenzije dati su na priloženim crtežima.

PODGORICA




Veza: trafo ćelija srednjeg napona - transformator Veze između SN rasklopnog bloka (=KO3 i =KO4) i transformatora T1 i T2 10/0.4kV/kV, 1000kVA su projektovane jednožilnim kablovima sa umreženim polietilenom 3 x XHE49 1x50/16 mm2, 10kV, direktno sa visokonaponskih izlaznih kontakata vakuumskih prekidača u trafoćelijama 10kV razvodnog bloka na izvode visokog napona transformatora izvedene kroz provodne izolatore na kućištu transformatora. Na krajevima kablova predviđene su odgovarajuće kablovske završnice. Pri montiranju završnica i njihovih držača pridržavati se uputstava proizvođača. Vodovi se polažu po rešetkastim kablovskim nosačima u kablovskom prostoru poda u prostoriji sa postrojenjima 10 i 0,4 kV i prostorijama trafo bokseva. Veza : energetski transformatori T1 i T2 - rasklopni blokovi niskog napona 0,4 kV Ova veza 0,4 kV napona se ostvaruje šinskim putem za fazne vodove + šinski razvod za neutralni vod odgovarajućeg presjeka, tipa LDA 1600A, 400V i IP 54. 2.4. Niskonaponsko razvodno postrojenje 0,4 kV Predviđeno je jedno niskonaponsko razvodno postrojenje niskog napona koje je sastavljeno iz dva 0,4 kV razvodna bloka (napojena sa transformatora T1 i T2) i povezana spojnim poljem. Projektovano razvodno postrojenje je tipski testirano postrojenje, tip SIVACON 8PT ''SIEMENS'', sledećih karakteristika:

- slobodostojeće, dozidno, sa vratima sa prednje strane - modularna izvedba - spoljni stepen zaštite min. IP41 - unutrašnji stepen zaštite min. IP20 - pristup opremi sa prednje strane - pristup kablovima sa prednje strane - prefabrikovane horizontalne sabirnice nazivne struje min. 1600A - prefabrikovane vertikalne sabirnice odgovarajuće nazivne struje - prefabrikovani spojni elementi (konektori) sabirnica i opreme

U transformatorskoj stanici vrši se jedino montaža razvodnih blokova na odgovarajuće nosače, povezivanje posredstvom spojne ćelije, povezivanje sa energetskim transformatorima i, naknadno, uklapanje u mrežu niskog napona. Razvodni blok TR1 se sastoji iz 3 polja: br.1 – Dovodno polje T1 (600mm x 2200mm x 600mm),

br.2 - Polje kompenzacije K1 (800mm x 2200mm x 600mm), 250 kVAr, br.3 – Polje izvoda T1 (1000mm x 2200mm x 600mm).

Polje br. 4 – Spojno polje (600mm x 2200mm x 600mm) Razvodni blok TR2 se sastoji iz 3+1 polja: br. 5 – Polje izvoda T2 (1000mm x 2200mm x 600mm),

br. 6 - ugaono polje, br. 7 – Polje kompenzacije K2, 250 kVAr (1000mm x 2200mm x 600mm) i br. 8 – Dovodno polje T2 (600mm x 2200mm x 600mm).

Dovodna trafo polja oba razvodna bloka opremljena su tropolnim automatskim zaštitnim prekidačima SENTRON tipa 3WL1116 3FB36 4GA4 "SIEMENS", 1600 A, izvlačivog tipa, sa motornim pogonom na 230VAC, ETU45B jedinicom sa LSI funkcijom Ir=(0,4-1)In, Im=(1,5-10)Ir, sa komunikacionom vezom na multifunkcionalni mjerni uređaj tipa PAC 3200 preko kojeg se ostvaruje daljinsko upravljanje i nadzor. Dovodna polja su opremljena i NV osiguračima, svjetiljkom, priključnicom, strujnim mjernim transformatorima ASK 63.4 1500/1A, multifunkcionalnim kontrolnim panel instrumentom za mjerenje i indikaciju više od 50 električnih veličina (energija – aktivna, reaktivna, maksimalna, struje, naponi, frekvencija, harmonici...), 96mmx96mm, sa svjetlećim displejem i ethernet konektorom, tipa PAC3200 - 7KM2112-0BA00-3AA0 "SIEMENS". U ova polja su smešteni i releji zaštite suvih transformatora ZIEHL MSF 220 K. Izvodna polja su opremljena sa tropolnim automatskim zaštitnim prekidačima SENTRON, tipa 3VL za fiksnu montažu,„SIEMENS“, nominalne struje prema jednopolnoj šemi, prekidne moći Icu=45kA, sa

PODGORICA




elektronskom (ETU20) okidačkom jedinicom i zaštitnom LSI funkcijom (prekidači nazivne struje 400A i više), odnosno sa termo-magnetnom (TM) okidačkom jedinicom i zaštitnom LI funkcijom (prekidači nazivne struje ispod 250A – tip 3VLxxxx-1DC36-8TD1). Prekidači su sa funkcijama zaštite od preopterećenja, selektivne zaštite od preopterećenja, selektivne zaštite od kratkog spoja i trenutne zaštite od kratkog spoja, sa ručnim pogonskim mehanizmom, sa pomoćnim kontaktima za signalizaciju stanja prekidača, delovanja zaštite i spremnosti prekidača. Osim prekidača, razvodno polje je opremljeno strujnim mjernim transformatorima xx/1A, kl.1, 2.5VA i multifunkcionalnim mjernim instrumentima sa ethernet konektorom, tipa PAC 3200, „SIEMENS“. Uz to, u poljima postoje rezervni prostori za ugradnju prekidača, ukoliko se ukaže potreba za formiranje novih izvoda. Spojno polje opremljeno je tropolnim automatskim zaštitnim prekidačem SENTRON, tipa 3WL1116 3CB36 4GA4 „SIEMENS“, izvlačivog tipa, sa motornim pogonom na 230VAC, In=1600A, Ir=(0,4-1)In, Im=(1,5-10)Ir. Napomena 1: transformatori su predviđeni isključivo za samostalan – pojedinačan rad. Pomoću spojnog polja omogućeno je napajanje cijelog konzuma sa jednog transformatora posredstvom spojnog polja, ali je predviđena blokada istovremenog uključenja sva tri prekidača – 2 dovodna i spojnog. Polja kompenzacije oba razvodna bloka opremljena su tropolnim automatskim zaštitnim prekidačima SENTRON, tipa 3VL 5763-1SE36-8TE1 za fiksnu montažu, „SIEMENS“, nominalne struje 630A, prekidne moći Icu=45kA, tropolnim rastavnim sklopkama tipa 3NP 4016 1CJ01 „SIEMENS“ sa niskonaponskim visokoučinskim patronima NH00 do 160A, komplet sa odgovarajućim patronima (u skladu sa priloženim šemama), tropolnim kondenzatorskim kontaktorima tipa 3RT16 „SIEMENS“ za 25 i 50kVAr/400V - 230V, AC6, prigušnicama za brzo pražnjenje baterije tipa 4EJ 9900 0EG, kondenzatorskim baterijama Un=400V, Qn=25kVAr sa otpornicima za pražnjenje, tipa MKK420-D-25-01, elektronskim regulatorom (12-stepeni) BR6000 »EPCOS«, ugradnim ventilatorima za hlađenje opreme u ormanu, termostatom, pomoćnim relejima i minijaturnim automatskim zaštitnim prekidačima. Napomena 2: Obratiti pažnju na rad sa napunjenim kondenzatorima – i nakon isključenja napona zadžavaju akumulisanu energiju – prazne se postepeno. 2.5. Oklopljeni sabirnički razvod 0,4kV (S1T i S2T) Šinske veze između transformatorskih polja niskonaponskog postrojenja i niskonaponskih priključaka transformatora, ostvaruju se pomoću tipski testiranog, prefabrikovanog 0,4 kV oklopljenog sabirničkog razvoda tipa 8PS-LDA 1600A "Siemens'' sledećih karakteristika:

nazivna struja 1600 A podnosiva struja kratkog spoja 110kA /0.1s, 80kA/1s stepen zaštite IP34 kompaktna izvedba 4 aluminijumske pravougaone sabirnice (3L+N(1/2L)), postavljene u galvanizovanom i obojenom

metalnom oklopu prelazni kontakti su posrebrenih Al/Cu laminatnih traka komplet sa svim potrebnim elementima i delovima: pravi elementi, skretnice, završnice za

priključenje na razvodne blokove 0.4 kV, nosači i dr. Svaki sabirnički razvod se isporučuje komplet sa svim potrebnim djelovima: skretnicama, završnicama za priključenje na transformator i 0,4 kV rasklopne blokove, nosačima i dr. 2.6. Razvodni ormar sopstvene potrošnje trafostanice i potrošača besprekidnog

napajanja (RO-SP) Napajanje RO-SP predviđeno je sa izvoda 1Q5 polja izvoda T1. Ormar će imati 2 polja: M (mreže) i UPS (besprekidnog napajanja). Sa ovog ormara biće izvedeno:

povezivanje trofaznog UPS odgovarajuće snage, napajanje instalacija trafostanice (rasvjete i priključnica) i opreme unutar postrojenja koja

zahtijeva stabilan i besprekidan sistem napajanja, kao što su motorni pogoni prekidačke, rasklopne i mjerno-komunikacione opreme u postrojenjima, i

PODGORICA




napajanje kandelaberske javne rasvjete Gradskog keja (30 stubnih mjesta) i posredstvom RO-4.1 - telekomunikacionih ormara i sijalica u servisnim modulima na Keju i manjim dijelom na “Jetty 2”, Ovaj dio razvoda biće obrađen u projektu niskonaponskih instalacija.

Ormar je opremljen potrebnim brojem rasklopnih i zaštitnih uređaja prema priloženoj jednopolnoj šemi. Shodno raspoloživom prostoru, lijevo od SN bloka, u zasebnom ventilisanom ormaru, biće potrebno montirati uređaj za besprekidno napajanje (UPS) projektovane snage i karakteristika. 2.7. Povezivanje trafostanica TS-M4 sa nadzorno-upravljačkim sistemom kompleksa Za potrebe nadzorno-upravljačkog sistema kompleksa u okviru TS obezbijeđeni su sledeći signali:

transformatori: previsoka temperatura (opomena i isključenje) 10kV rasklopni blokovi: statusi prekidača trafo ćelija (sklopka uključena) 0,4kV rasklopni blokovi: statusi svih prekidača i mjerenih veličina regulatori za kompenzaciju: zbirni alarm.

Način ostvarivanja daljinske veze i Centralni Sistem za Nadzor i Upravljanje biće predmet zasebne dokumentacije koja treba da obuhvati BMS svakog objekta kao i sistem za upravljanje i nadzor infrastrukturnim objektima, kakav je i predmetna trafostanica. 2.8. Daljinsko mjerenje utrošene električne energije Za niskonaponske izvode 0,4 kV razvodnog postrojenja daljinsko mjerenje utrošene elektricne energije i ostalih bitnih električnih veličina i parametara ostvariće se pomoću multifuncionalnih mjernih uređaja sa ethernet konektorom, tipa PAC 3200, „SIEMENS“ koji imaju vezu sa pripadajućim prekidačem na izvodu. 2.9. Kablovske veze 0,4 kV U okviru trafostanice predvidene su 0,4 kV kablovske veze, „halogen free” kablovima tipa NHXHX, od razvodnog ormara sopstvene potrošnje (RO-SP) do uređaja besprekidnog napajanja UPS, svjetiljki i priključnica, kao i kablovi sistema zaštite između transformatora, SN i NN postrojenja. Izbor i dimenzionisanje kablova izvršen je prema kriterijumu trajno dozvoljene struje, a saglasno tipu kablovskog razvoda, odnosno načinu polaganja. 2.10. Polaganje kablova U okviru trafostanice samo se SN kablovske veze od trafo ćelija do pripadajućih transformatora i 0,4 kV kablovi – za RO-SP, UPS, signalni i komunikacijski kablovi polažu na rešetkastim regalima ispod kote poda (+0,60), dok se ostali SN i 0,4 kablovi polažu slobodno po podu kablovskog prostora ispod kote +0,60 do izlaznih šahtova u donjem podu trafostanice gdje se uključuju na SN i niskonaponski kablovski razvod, koji je obrađen odgovarajućim projektima SN i 0,4 kV razvoda marine. Rešetkasti kablovski regali su dimenzionisani u zavisnosti od kapaciteta kablova koji se planiraju polagati duž pojedinih dionica unutar kablovskih kanala trafostanice, a montiraju se na odgovarajućim zidnim konzolama kako je to i prikazano na karakterističnim presjecima u grafičkoj dokumentaciji. Regali mogu biti pocinkovani čelični ili kompozitni, što određuje i potrebu njihove ekvipotencijalizacije. Nakon polaganja, kablove je potrebno rasporediti i fiksirati na odgovarajući način koji omogućava jasnu detekciju i na najmanju moguću mjeru smanjuje međusobne uticaje. Pri polaganju kablova potrebno je voditi računa da komadno-signalni kablovi budu u zasebnom kanalu i na dovoljnom rastojanju od energetskih kablova. Žile 10 kV međuveza na dionicama trafo polja SN postrojenja-transformatori, potrebno je nakon izrade njihovih završnica, propisno fiksirati pomoću odgovarajućih radionički izrađenih vertikalnih nosača koji se fiksiraju na mjestu izlaska kablova iz kanala, odnosno sa SN strane transformatora. 2.11. Instalacije osvjetljenja i priključnica Transformatorska stanica ima sopstvenu instalaciju osvjetljenja mjesta rada. Instalacija osvjetljenja 220 V, 50 Hz biće uglavnom izvedene u PVC cijevima položenim pod malter. Unutar trafostanica (prostor sa SN i NN postrojenjem) predviđeno je osvjetljenje nadgradnim svjetiljkama sa 2 fluo cijevi 36W stepena zaštite IP54. Svjetiljke se uključuju/isključuju prekidačima postavljenim pored vrata. U prostoru trafo

PODGORICA




boksova predviđena je ugradnja nadgradnih inkadescentih svjetiljki 60 W u mehaničkoj zaštiti, slične tipu »brodska«. Panično osvjetljenje u trafostanici predviđeno je fluo svjetiljkama sa sopstvenim izvorom napajanja, u pripremnom spoju. U trafostanici je predviđen potreban broj nadgradnih monofaznih priključnica sa zaštitnim kontaktom, sa poklopcem. 2.12. Instalacije uzemljenja u TS-M4 Na osnovu podataka o statusu uzemljenja zvjezdišta 10 kV u napojnoj TS 35/10 kV kao i dužini trajanja eliminisanja zemljospoja, u TS-M4 se predviđa sistem zaštite od previsokog napona dodira – združeno uzemljenje, u svemu prema poglavlju Tehnički proračuni. Na lokaciji trafostanice će se u fazi građevinskih radova izvesti namjenski uzemljivač trafostanice u formi tri prstena oko temelja trafostanice (spoljašnje dimenzije temelja su 3,32x8,57m): prvi prsten u AB temelju trafostanice, drugi na 0,5 m od temelja i treći na 1 m od drugog prstena. Temeljni uzemljivač je od FeZn trake 25x4 mm2 a prstenovi od Cu užeta presjeka 95 mm2. Iste treba međusobno povezati na najmanje 4 mjesta, i sa njih korišćenjem ukrsnih komada traka-uže izvesti 2 otcjepa sa Cu užetom 50 mm2 – za priključak na GSIP i a korišćenjem ukrsnih komada traka-traka izvesti 2 otcjepa za gromobranske spusteve u naspramnim konstrukcionim AB stubovima trafostanice (u betonu trakom, van sa Cu 50 mm2 užetom). Ne koristiti FeZn traku u zemlji. Traka ne smije nigdje biti van betona, u kontaktu sa vazduhom. Prilikom izrade temeljnog uzemljivača potrebno je vršiti međusobno zavarivanje uzemljivačke trake i armature u temeljima i armature u AB platnima zidova, tako da se stvori kavez koji omogućava da su u slučaju zemljospoja zidovi na potencijalu uzemljenja. Za potrebe izjednačenja potencijala u trafostanici će se, u prostoriji SN i NN postrojenja, na naznačenom mjestu, ugraditi GSIP (glavna sabirnica za izjednačenje potencijala), na koju će se pored pomenutih Cu užadi sa namjenskog uzemljivača presjeka 50 mm2 priključiti i Cu užad presjeka 95 mm2 – sabirni zemljovodi koji se ugrađuju paralelno sa SN kablovima i koji povezuju uzemljivače TS 35/10 kV i trafostanica 10/0,4 kV u pripadajućem prstenu, i indirektno sa svim ostalim uzemljivačima kompleksa. Na GSIP priključiće se bakarna užad presjeka 50mm2, pomoću kojih će se povezati:

sabirni prsten u prostoriji postrojenja 10kV i 0,4 kV, u kablovskim kanalima, bočno, iznad gornjeg kablovskog nosača/regala, na odgovarajućim zidnim držačima

sabirni zemljovod u prostorijama trafo bokseva, u kablovskim kanalima, bočno, iznad gornjeg kablovskog nosača/regala, na odgovarajućim zidnim držačima

uzemljivačke veze na sabirnice N voda u 0,4 kV postrojenju – po 2 veze po bloku uzemljivačka veza na sabirnicu i kućište ormara RO-SP kablovski regali i kablovski nosači u kablovskim kanalima.

Priključivanje užadi na GSIP izvešće se pomoću odgovarajućih presovanih cjevastih papučica. Sabirnice N i PE voda u 0,4 kV blokovima biće radionički premošćene koristeći profile od elektrolitičkog Cu, čime će se realizovati TN-S sistem mreže. Na PE sabirnicu biće sa strane odvoda priključena bakarna užad odgovarajućeg presjeka koja će se polagati uz napojne vodove do priključnih modula duž Gradskog kela i “Jetty-2”. Priključivanje sabirnica ili metalnih masa sa sabirnog zemljovoda treba vršiti pomoću otcjepa užadima istog materijala i adekvatnog presjeka, i korišćenjem papučica na presovanje. Radi sprečavanja opasnosti od električnog udara unutar štićenog prostora, predviđeno je izvođenje izjednačenja potencijala vidljivim povezivanjem na sabirne zemljovode svih metalnih djelova električnih postrojenja i aparata, kablovskih regala, provodnih kablovskih plašteva i omotača i slično, koji u normalnom pogonu nijesu pod naponom i ne pripadaju pogonskim strujnim krugovima, a koji bi kod kvara mogli doći pod napon neposredno ili preko električnog luka (Sl. list SFRJ 4/74, tačka 88). Na sistem uzemljenja potrebno je spojiti i sljedeće elemente: - sva vrata transformatorske stanice s fleksibilnom bakrenom pletenicom 16 mm2 - sve kablovske glave (metalni dijelovi), fleksibilnom bakrenom pletenicom 16 mm2 - zaštitne plaštove kablova i ekrane energetskih kablova, fleksibilnom bakrenom pletenicom 16 mm2 - profilne nosače u transformatorskom boksu, bakarnim užetom 50 mm2 - sabirnice zaštitnog voda, sve metalne dijelove konstrukcija i nosača SN i 0,4 kV postrojenja, bakarnim užetom 50 mm2

PODGORICA




- noževe za uzemljenje u sklopu visokonaponskih sklopnih blokova, bakarnim užetom 50 mm2 - sekundarne strujne krugove mjernih transformatora, bakarnim provodnikom P/F 4 mm2 - odvodnike prenapona, bakarnim P/F provodnikom 35 mm2, i - PEN – zaštitno neutralni provodnik niskonaponske mreže, min 2 x 2 x bakarnim užetom 50 mm2. Sa sabirnih zemljovoda u kablovskim kanalima postrojenja i trafo bokseva će se, zavisno od dispozicije opreme i elemenata koji se uzemljavaju, vršiti njihovo uzemljavanje spajanjem pojedinačnih otcjepa izrađenih od Cu užadi 50 mm2 ili fleksibilnih Cu pletenica (žica) odgovarajućeg presjeka. Spajanje otcjepa na sabirne zemljovode vršiće se pomoću kompresionih odvojnih spojnica za spajanje 2 bakarna provodnika (užeta) 50/50 mm2, a priključivanje na sabirnice i kućišta električnih aparata i postrojenja korišćenjem kablovskih papučica za gnječenje i vijaka sa podloškama, rascjepkama i odgovarajućim vijcima, min M8. Izvođenje veza za izjednačenje potencijala stranih metalnih masa sa uzemljivačem izvešće se takođe sa sabirnih zemljovoda u kablovskim kanalima postrojenja i trafo bokseva spajanjem nezavisnih izvoda izrađenih od Cu užadi 16 mm2 ili fleksibilnih Cu pletenica (žica) odgovarajućeg presjeka. Spajanje otcjepa na sabirne zemljovode vršiće se pomoću kompresionih odvojnih spojnica za spajanje 2 bakarna provodnika (užeta) 50/16 mm2, a priključivanje na sabirnice i kućišta električnih aparata i postrojenja korišćenjem kablovskih bakarnih cjevastih papučica za gnječenje (DIN 46235) i vijaka sa podloškama, rascjepkama i vijcima odgovarajućih dimenzija (M8, M10 ili M12). Napomena: U trafostanici postaviti tablicu sa oznakom da je izvršeno združivanje radnog i zaštitnog uzemljenja. Po završetku izgradnje treba snimiti konfiguracija združenog uzemljivača, izvršiti mjerenje otpora uzemljenja i pribaviti atest od odgovarajuće institucije. Proračun, detaljniji podaci i dispozicija uzemljivača, način izvođenja uzemljenja kao i potrebne vrijednosti otpornosti rasprostiranja združenog uzemljivača dati su u poglavlju Tehničkih proračuna i na priloženim crtežima. 2.13. Zaštite Gromobranska zaštita: Trafostanica TS-M4 biće zaseban objekat, pokriven limom koji će poslužiti kao hvataljka za gromobransku instalaciju. Spustovi od krovnih hvataljki do temeljnog uzemljivača i temeljni uzemljivač su obrađeni u sklopu združenog uzemljenja trafostanice. Zaštita energetskog transformatora: Od unutrašnjih kvarova suvi energetski transformator je zaštićen PTC sondama koje djeluju na isključenje 10 kV trafo prekidača u rasklopnom bloku. Zaštita transformatora od kratkog spoja na vezi: trafoćelija - transformator – niskonaponske sabirnice predviđena je mikroprocesorskim zaštitnim relejom koji deluje na isključenje 10 kV prekidača u trafo ćeliji. Zaštita transformatora od preopterećenja na 0,4 kV strani predviđena je sa mikroprocesorskom kontrolnom jedinicom koja omogućava fino podešavanje zaštite, i čija prorada djeluje na isključenje zaštitnog prekidača 1600 A u dovodnom polju 0,4 kV rasklopnog bloka. Zaštita vodova 10 kV: Zaštita vodova 10 kV od preopterećenja, kratkog spoja i zemljospoja predviđena je u napojnoj distributivnoj TS 35/10 kV i nije predmet ovog projekta. Zaštita vodova niskog napona: Niskonaponski kablovski izvodi 0,4 kV štite se od preopterećenja i kratkog spoja odgovarajućim elektronskim i termomagnetnim okidačkim jedinicama u sklopu pripadajućih zaštitnih prekidača. Zaštita od previsokog napona dodira i koraka: Zaštita od previsokog napona dodira i koraka u trafostanici i u visoko i niskonaponskoj mreži obrađena je u okviru opisa uzemljenja, zatim u poglavlju Proračun uzemljenja trafostanice i poglavlju Zaštita na radu, prema konkretnim uslovima rada. Zaštita od požara: Trafo boks je zidan od betona ili cigle i takvih je dimenzija da omogućava pristup do transformatora za održavanje ili eventualno gašenje požara. Protivpožarni aparati se stavljaju u kola dežurnih ekipa, a ne u TS 10/0,4 kV obzirom na nemogućnost prilaza aparatu za gašenje požara u slučaju požara u TS.

PODGORICA




2.14. Transport i montaža U izgrađenu trafostanicu unose se i pričvršćuju transformatori, rasklopni blokovi 10 kV i 0,4 kV na već pripremljene nosače, priključuju se visoko i niskonaponska strana, vezuju signalni kablovi na nisko-naponskoj tabli, priključuju napojni visokonaponski kablovi i kablovski niskonaponski izvodi i izrađuju instalacije osvjetljenja i uzemljenja. Naknadno je potrebno uzemljiti nosače transformatora i priključiti GSIP na temeljni uzemljivač. U slučaju nepovoljnih uslova uzemljenja, izraditi dopunske uzemljivače. Potrebno je obezbijediti slobodan pristup do TS radi mogućnosti montaže i posluživanja. 2.15. Ispitivanje i puštanje u pogon Ove aktivnosti podrazumijevaju: - ispitivanje i kontrolu prilikom preuzimanja gotove opreme - ispitivanje i kontrolu tokom izgradnje, i - ispitivanje i kontrolu prije puštanja u pogon. U toku izrade transformatorske stanice vrše se ispitivanja i kontrola prema posebnom Programu kontrole i osiguranja kvaliteta, i prema listi koja je tamo definisana izdaju se certifikati sprovedenih ispitivanja, koji su sastavni dio tehničke dokumentacije transformatorske stanice. Nakon izgradnje, a prije puštanja u pogon trafostanice, potrebno je obaviti sljedeća ispitivanja i mjerenja i o njima sačiniti izvještaje: • Izvještaj o funkcionalnom ispitivanju zaštite transformatora i provjeri rada rastavljača i zemljospojnika • Izvještaj o mjerenju otpora združenog uzemljenja trafostanice i galvanskih veza sa uzemljivačem

metalnih dijelova opreme koji nijesu pod naponom • Izvještaj o ispitivanju izolacije namotaja transformatora • Geodetski snimak trasa uzemljivača transformatorske stanice. Nakon izvršenih svih propisanih ispitivanja, mjerenja i izdavanja potrebnih dokumenata, vrši se tehnički pregled. Transformatorska stanica se može pustiti u pogon nakon obavljenog tehničkog pregleda i dobivanja upotrebne dozvole. 2.16. Održavanje Za izradu transformatorske stanice predviđeno je korišćenje opreme vrhunske tehnologije koja zahtijeva minimum održavanja. SN rasklopni blok treba da je potpuno oklopljen i zaštićen od opasnog dodira. Kontakti rastavnih sklopki kreću se u SF6 gasu pomoću pouzdanog opružnog mehanizma, čija je manipulacija moguća samo uz ispunjenje svih uobičajnih mjera predostrožnosti. Po konstrukciji, rasklopni blok srednjeg napona je samostojeće izvedbe s lako pristupačnim priključcima i elementima upravljanja. Po dizajnu i namjeni to je uređaj tipa “maintenance free”, za nazivne struje do 630 A i napone 12 kV, kompletno prefabrikovan i pripremljen za završno spajanje kablova pomoću posebnih kablovskih završetaka s odgovarajućim adapterima. Niskonaponsko razvodno postrojenje je izvedeno kao prefabrikovani i ispitani razvodni blokovi koji se sastoje od konstruktivnih elemenata (zavareni bočni i stražnji okviri učvršćeni veznim elementima vijčanim spojevima), opreme za ugradnju na temeljnu ploču i standardnih prekidačkih modula pomoću kojih je predviđeno priključivanje niskonaponskog kablovskog razvoda. Osnovne osobine navedenih blokova su: - izvanredna preglednost pojedinih funkcionalnih osobina - laka dostupnost svih elemenata - jednostavo spajanje kablova (preko vijčanih stezaljki). Posebne pogodnosti SN rasklopnih blokova projektovanog tipa dolaze do izražaja prilikom ispitivanja: - omogućeno je ispitivanje kablova odnosno traženja greške na kablu bez obaveze demontaže kablovskih spojeva

PODGORICA




- omogućeno je permanentno pokazivanje naponskog stanja kablova pojedinih odvoda kao i spoja na energetski transformator - omogućeno je ispitivanje rasporeda faza. Da bi postrojenje ispravno i kvalitetno radilo Investitor je dužan da izradi i sprovodi Program održavanja. Prilikom izrade programa održavanja treba poštovati uputstva proizvođača opreme te zahtjeve tehničkih propisa i normi u pogledu bezbjednosti i zaštite na radu, periodičnosti i opsega pregleda, servisa, ispitivanja i kontrolnih mjerenja. 2.17. Projektna dokumentacija trafostanice Kompletni arhitektonski i građevinski projekti trafostanice nezavisni su od ove Projektne dokumentacije. Isporučilac opreme trafostanice po ovom projektu dužan je dostaviti kompletnu tehničku dokumentaciju sa svim šemama djelovanja i vezivanja, sa svim unesenim izmjenama nastalim u toku montaže na licu mjesta. 2.18. Tehničke karakteristike opreme trafostanice Sve karakteristike opreme, proračun kratkog spoja sa proverom opreme, hlađenja, uzemljenja i jednopolne šeme date su u ostalim tekstualnim prilozima i grafičkoj dokumentaciji. Sva oprema treba da odgovara uslovima datim u ovom projektu (proračun kratkog spoja) i odgovarajućim važećim JUS i IEC propisima. 2.19. Rezervno napajanje Rezervno napajanje sa autonomijom napajanja od 1 sata obezbijeđeno je instalacijom UPS uređaja, koji će napajati potrošače prema opisu iz tačke 2.6. ovog Projekta. Predviđena je ugradnja UPS uređaja snage 8 kW / 10 kVA, ulaznog napona 400V, u granicama od 250V do 470V, 50 Hz u granicama ± 8 %, TDH ≤ 5 %, cosφ ≥ 0,99 na ulazu. Izlaz 400 / 231 V, u granicama ± 1 %, 50 Hz, ±0,05 %, efikasnost pri duploj konverziji i punom opterećenju do 96 % sa mogućnošću preopterećenja 125 % u trajanju od 10 minuta, sa mogućnošću paralelnog rada i daljinskog nadzora i upravljanja, autonomije aku.baterija od 47 min. pri opterećenju od 8 kW, tipa G35T10KH4B4S - APC by Schneider Electric.

PODGORICA




III. TEHNIČKI PRORAČUNI 3.1. Parametri kratkog spoja i izbor opreme Proračuni su rađeni za nezavisan rad svakog transformatora snage 1000 kVA. Kako je ranije navedeno, niskonaponsko razvodno postrojenje (NNRP) se sastoji od 2 razvodna bloka, svaki od njih je posredstvom dovodnih (trafo polja) povezan sa sekundarnim stranama pripadajućih energetskih transformatora. Blokovi su međusobno povezani posredstvom spojnog polja. Uslovi korišćenja spojnog polja i električne blokade izmedu dovodnih (trafo polja) i spojnog polja, su analizirani i definisani tako da se transformatori ne smiju naći u trajnom paralelnom radu. 3.2. Oprema na srednjem (10 kV) naponu Pošto je projektnim zadatkom Investitora u 10 kV mreži deklarisana snaga kratkog spoja od 250 MVA, to sva električna srednjenaponska oprema ugrađena u trafostanicu treba da zadovolji taj kriterijum. Efektivna vrijednost naizmjenične komponente udarne struje kratkog spoja iznosi:

14,45kA14,43kA=10×3

250=

U×3kP

="Ik ≈ .

Udarna komponenta struje kratkog spoja, po dijagramu sa strane 574 - "Kaiser", iznosi:

36,8kAx14.4521.8"kI 2kkudI =×=××= .

SN sklopni blokovi trebaju biti ispitani i atestirani za 25 kA /1s termičke struje kratkog spoja (25 kA/1 s > 14, 5 kA), odnosno 62,5 kA dinamičke (udarne) struje kratkog spoja (62,5 kA > 36,8 kA) Za pojedine aparate ugrađene u sklopnom bloku pregled uslova dat je u tabeli:

Sabirnice i sklopni aparati

Podnosiva termička

struja kratkog spoja (kA/1s)

Očekivana struja kratkog

spoja (kA)

Podnosiva udarna struja kratkog spoja

(kA/1s)

Očekivana udarna struja kratkog spoja

(kA)

Sabirnice - sklopni aparat

zadovoljava Da / Ne

Sabirnice 25 14,5 63 36,8 Da Rastavna sklopka 25 14,5 63 36,8 Da Zemljospojnik 25 14,5 63 36,8 Da

Na bazi ovog upoređenja zaključuje se da je dimenzionisanje 10 kV rasklopnog bloka izvršeno shodno proračunatim parametrima kratkog spoja, i da odabrana oprema – prefabrikovana i tipski testirana, u svemu zadovoljava proračunate parametre kratkog spoja. 3.3. Oprema na niskom (0,4 kV) naponu Parametri kratkog spoja na 0,4 kV strani: Ekvivalentni otpor SN mreže:

Ω 0,44=mZ

Ω 250

210× 1,1=mZ

"kP

2U× 1,1=mZ

PODGORICA




Otpor SN mreže redukovan na 0,4 kV stranu:

2

2U1U

mZ=0,4Z ⎟⎟⎠

⎞⎜⎜⎝

⎛

Ω 0,00070,4Z

Ω 2

100,4

0,440,4Z

=

= ⎟⎠⎞

⎜⎝⎛

Impedansa kabla XHE 49 3x(1x240 mm2), dužine cca 500 m iz TS 35/10 kV iznosi: Zk =0,007 Ω. Ekvivalentni otpor transformatora:

nS×100

2U×ku=TZ

Ω 960,00=TZ

Ω 001,100

20,46=TZ

×

×

Ukupni otpor:

Ω 1730,0=Z

Ω 960,00007,0+0,0007=Z

TZ+0,4Z=Z

+

+k

Z

Struja tropolnog kratkog spoja na sabirnicama 0,4 kV iznosi:

kA 87,14="kI

kA 1730,03

0,41,1="kI

Z3

U1,1="kI

×

×

×

×

Udarna struja kratkog spoja:

kA 46,31=uI

kA873,1421,5=uI

"kI2κ=uI

××

××

Trajna struja kratkog spoja iznosi:

kA 345,12=kI

kA 14,873 0,8=kI

"kI µ=kI

×

×

Efektivna vrijednost struje kratkog spoja koja je mjerodavna za termička naprezanja u kratkom spoju iznosi:

0=m

1,5=κ

11,2=kI

"kI

345,12

873,14=

kI

"kI

PODGORICA




nm+ "kI=efI

0,91=n

s 1=kT

×

kA 19,14=efI

kA0,91+0 873,14efI ×=

U narednoj tabeli su dati podaci o strujama kvara koje se mogu pojaviti na niskonaponskoj strani energetskog transformatora (400 V) nazivne snage do 1000 kVA, i za koje niskonaponski sklopni blokovi moraju biti atestirani da zadovoljavaju iste:

Vrijednosti struje kratkog spoja na sabirnicama 0,4 kV bloka

Parametri niskonaponske opreme

Ik" (kA) 14,873 55 Iu (kA) 31,46 55 Ief (kA) 14,19 55

3.4. Proračun spoja trafo ćelije srednjeg napona i energetskog transformatora Nazivna struja transformatora snage 1000 kVA na 10 kV (najnepovoljniji slučaj) iznosi:

AUn

SnIn 8,57

103

1000

3=

×=

×=

tako da odabrani spojni kabal tipa XHE-49 3x(1x50/16) mm2, In=255 A, shodno njegovom dopuštenom strujnom opterećenju za polaganje u snop zadovoljava. Presjek spojnog kabla između SN razvoda i energetskog transformatora potrebno je kontrolisati s obzirom na termička naprezanja u kratkom spoju.

Veličinu struje u kratkom spoju uslovljava tip i presjek samog provodnika (kabl XHE-49 3x(1x50/16) mm2),

trajanje kratkog spoja (ukupno vrijeme isključenja vakuumskog prekidača u slučaju kratkog spoja: t = 0,075 s) i dozvoljena temperatura izolacije posmatranog kabla. Za temperaturu provodnika neposredno pred nastanak kratkog spoja uzima se trajno dozvoljena temperatura izolacije kabla (prema tabeli 5.1. B.M.Lalević: Priručnik - elektroenergetski kablovi, pogonska temperatura XHE kablova je 90°C, a za dozvoljenu temperaturu izolacije pri kratkom spoju, prema tabeli 5.2., granična temperatura od 2500C). Dozvoljeni presjek provodnika pri tkz. efektivnoj struji kratkog spoja (Ief) računa se po izrazu:

)(mm tIkk=S 2

ef21min gdje su, prema tabeli 21.2:

k1 (mm2/kAs1/2) - koeficijent materijala, ima vrijednost 6,90 k2 - koeficijent temperature, za spoj provodnika zavarivanjem ili presovanjem, ima vrijednost 1,56.

Uz pretpostavku da je Ief (kA) - efektivna vrijednost struje kratkog spoja u 10 kV mreži - jednaka početnoj vrijednosti naizmjenične struje kratkog spoja (Ik" = 14,5 kA), izračunava se da je minimalni dozvoljeni presjek:

Smin= 42,7 mm2, iz čega proističe zaključak da odabrani kabl zadovoljava s obzirom na termička naprezanja u kratkom spoju.

3.5. Proračun spoja energetskog transformatora i rasklopnog bloka niskog napona Nominalna struja transformatora iznosi:

.14454,03

1000

3A

UnSn

In =×

=×

=

PODGORICA




Dimenzionisanje sabirničkog razvoda (veza od transformatora do niskonaponskog postrojenja) S obzirom da je primijenjen tipski testirani, prefabrikovani oklopljeni sabirnički razvod, nije potrebno vršiti provjeru na termička i dinamička naprezanja za vrijeme trajanja kratkog spoja (vrši se samo za sabirnice koje se formiraju i montiraju na licu mesta). Usvojen je oklopljeni sabirnički razvod tipa 8PS-LDA 1600A "Siemens'' sledećih karakteristika: - nominalni napon........................415 V - nominalna struja........................1600 A > 1445 A - podnosiva struja kratkog spoja 110kA /0.1s, 80kA/1s Dimenzionisanje prekidača i zaštitnih sklopki Usvojen je tropolni prekidač sledećih karakteristika: - nominalni napon....................…690 V - nominalna struja........................1600 A > 1445 A - prekidna moć............................ Icu=55 kA > 22,29 kA U izvodnim poljima 0.4 kV razvoda usvojene su tropolne zaštitne sklopke sledećih karakteristika: - nominalni napon........................ 415 V

- nominalna struja prekidača....... 630,400,250,200,160,63 A - prekidna moć............................ Icu=55 kA

- uklopna moć............................. Icm=55 kA Kako je glavna električna oprema koja se ugrađuje u SN i NN sklopne blokove, oni treba da budu ispitani i atestirani u skladu s važećim IEC standardima (IEC 439 za NN sklopne blokove i IEC 298 za SN sklopne blokove), i da energetski transformator zadovoljava zahtjeve standarda IEC 76. Izbor zaštitnih uređaja i mjerne opreme NN bloka dat je u narednoj tabeli

PODGORICA




3.6. Proračun snage kondenzatorskih baterija za kompenzaciju reaktivne snage Kompenzacija reaktivne energije vršiće se na nivou glavnog razvoda 0.4 kV - za svaki transformator odvojeno. Faktor snage potrošača priključenih na transformator je usvojen na osnovu saznanja o karakteru budućih potrošača (0,92): ukupni faktor snage potrošača koji se napajaju iz transformatora je cosφ2 = 0,92 željeni faktor snage na NN sabirnicama u razvodnoj tabli NNRP (sekciji povezanoj na jednom

transformatoru) je cosφ1 =0,95.

PODGORICA




Kako je P= 1000 kW (maksimalna snaga transformatora), to je snaga kondenzatorske baterije:

QBK1 = Qn = QSK = Pj1 x (tgφBK1 - tgφSK ) QBK2 = Qn = QSK = Pj2 x (tgφBK2 - tgφSK )

tgφBK1 = 0,6236 QBK1 = 224 kVAr I1 = 611 A tgφBK2 = 0,5707 QBK2 = 221 kVAr I2 = 645 A tgφSK = 0,3287

Usvaja se kondenzatorska baterija koja će biti sastavljena od 4x25 + 3x50 kVAr kondenzatora snage, pri čemu će korak regulacije biti 25 kVAr. Baterija veće snage je usvojena zbog nepoznatog faktora snage budućih potrošača. 3.7. Izbor transformatora Na osnovu procjene jednovremenog maksimalnog opterećenja, predviđena je ugradnja transformatora prividne snage 2 x 1000 kVA, a imajući u vidu smještaj i lokaciju transformatora, izabrani su suvi, zaliveni energetski transformatori sa poboljšanim karakteristikama. Karakteristke odabranih transformatora su:

Sn = 1000 kVA - nominalna snaga transformatora In = 1445 A - nominalna struja transformatora. U1/U2 = 10/0,4 kV - prenosni odnos i napon transformatora Dyn5 - sprega uk = 6.00% - napon kratkog spoja Pcu120 = 9,5 kW - gubici u bakru (na 1200C) Pfe = 2,0 kW - gubici u gvožđu.

3.8. Proračun hlađenja transformatora Predviđeno je hlađenje transformatora prirodnom cirkulacijom hladnog i zagrijanog vazduha kroz ventilacione otvore s nepomičnim žaluzinama na vratima transformatorskih bokseva (komora) – sa prednje strane i ventilacione otvore sa nepomičnim žaluzinama na visini od 2,05m od poda na koti +0,60m – na zidovima bočne i nspramne (zadnje) strane trafostanice. Prilikom proračuna kao ulazni otvori uzimaju se u račun donji dio otvora sa žaluzinama na vratima, a kao izlazni otvori gornji dio otvora sa žaluzinama i zaštitnom rešetkom na naspramnoj i boćnoj strani trafostanice. Proračun hlađenja transformatora svodi se na određivanje presjeka ventilacionih otvora u prostoru trafo stanice. Prema fabričkim podacima o transformatoru 1000 kVA, gubici u bakru transformatora pri nominalnom opterećenju i temperaturi namotaja od 1200 C iznose Pcu=9,5 kW. Gubici u gvožđu transformatora iznose P0=2,0 kW, pa su ukupni gubici u transformatoru Puk= Pcu + P0=11,50 kW (proračun je urađen za suvi transformator snage 1000 kVA pri temeparturi namotaja od 1200C). Površina ulaznog otvora za vazduh računa se po formuli:

hT

RPS uk

⋅⋅⋅

= 3

2

12,13

gdje su: S1 - površina otvora kroz koji vazduh ulazi, (m2) Puk - ukupni gubici transformatora, (kW) h - visinska razlika između sredine transformatorskog kotla i otvora za izlaz vazduha, (1,25 m) T - razlika temperatura između maksimalne temperature okoline i temperature vazduha,

(20°K) R - koeficijent otpora strujanju vazduha (iznosi 8,4)

PODGORICA




odnosno: S1 = 1,21 m2, a površina izlaznog otvora: S2 = 1,1 S1 = 1,33 m2. Ako usvojimo da žaluzine ometaju strujanje (dovod/odvod) vazduha za 30%, sa istim koeficijentom ćemo uvećati površine otvora u odnosu na proračunate, pa onda dobijamo potrebne površine otvora: S1 = 1,50 m2 i S2=1,65 m2. Otvori za ulaz vazduha na vratima trafo boksa: S1 = 1,20 x 1,25 = 1,50 m2. Otvori za izlaz vazduha na fiksnim žaluzinama trafo boksa na bočnom i naspramnom fasadnom zidu: S2 = 1,4 x 0,80 + 2,7 x 0,80 = 3,28 m2. Prilikom izrade projekta građevinskog dijela trafostanice, potrebno je voditi računa o ovim površinama. Iz proračuna se vidi da su otvori za hlađenje transformatora veći od računskih, tako da se može zaključiti da su obezbijeđeni uslovi za prirodno hlađenje transformatora. 3.9 Analiza nivoa buke u okolini trafostanice Ulazni podaci o akustičnim, izolacionim i apsorpcijskim karakteristikama preuzeti su iz Schall-technisches Tachenbuch izdanje VDI - Verlag 1976. g. Ocjena izračunatih nivoa buke provedena je prema opšte prihvaćenim normama. Najviši dopušteni nivoi buke, za noćni period i za namjenu (vanjskog) prostora su: - 40 dB bolničke zone, oporavilišta, zone odmora i rekreacije, kulturno-istorijski lokaliteti i veliki

parkovi - 45 dB stambeno gradska područja, ostala naselja, turističke zone, kampovi i zone vaspitno- obrazovnih institucija, naučno-istraživački instituti - 50 dB poslovno stambena zona s objektima javne namjene, dječja igrališta, zone duž autoputa i

glavnih gradskih saobraćajnica - sve ostale zone bez stanova - na granici ove zone buka ne smije prelaziti dopuštene nivoe zone s kojom graniči. U skladu sa opšte prihvaćenim preporukama, najviši dopušteni nivo buke iznosi 35 dB na 3,5 m udaljenosti od transformatorske stanice. Prema podacima i ispitnim protokolima proizvođača opreme, najviši nivo buke na udaljenosti 1 m od transformatora, bez pregrada, iznosi 73 dB, što, ako se uzme u obzir činjenica da su transformatori smješteni u trafo prostorijama, sigurno zadovoljava preporuke u ovoj oblasti. 3.10. Proračun otpora rasprostiranja uzemljivača Trafostanica TS-M4 biće smještena u zasebnom objektu na UP2-1, u zelenoj površini. Proračun otpora rasprostiranja uzemljivača objekta (trafostanica) vrši se shodno uslovima za uzemljenje elektroenergetskih objekata nazivnog napona iznad 1000 V. Predmetna trafostanica 10/0,4 kV radiće u sljedećim pogonskim uslovima, bitnim za izbor i proračun uzemljivača iste:

TS-M4 10/0,4 kV radiće u elektrodistributivnoj kablovskoj mreži 10 kV (kablovi tipa XHE 49-A) sa neutralnom tačkom uzemljenom preko niskoomske impedanse u TS 35/10 kV.

Napajanje TS-M4 10/0,4 kV naponom 10 kV ostvariće se preko prstena napajanog iz TS 35/10kV, II-A/II-B. U planiranoj TS 35/10kV predviđena je i odgovarajuća zaštita, kojom se trajanje jednostrukog zemljospoja u mreži 10kV ograničava na ispod 1s, a svaki dvostruki zemljospoj se isključuje djelovanjem zaštite bez vremenskog odlaganja.

TS-M4 10/0,4 kV je u zasebnom objektu.

Niskonaponski izvodi su kablovski, bez provodnog plašta i omotača, tipa NHXHX .

U niskonaponskoj mreži potrošači će se od previsokog (opasnog) napona dodira štititi u TN-C/S sistemu mreže.

U transformatorskoj stanici 10/0,4 kV sa kablovskim izvodima izvodi se po pravilu združeno uzemljenje koje se koristi i za radno i za zaštitno uzemljenje.

PODGORICA




U transformatorskoj stanici 10/0,4 kV sa kablovskim SN vodovima izvodi se po pravilu združeno uzemljenje koje se koristi i za radno i za zaštitno uzemljenje, pošto se oni ne mogu efikasno da razdvoje na području urbanizovanog dijela naselja ili industrijske zone zbog velike gustine metalnih instalacija (cjevovodi, provodni plaštevi kablova, uzemljivači susjednih zgrada itd). Uzemljivač trafostanice mora da zadovolji uslove iz člana 57. Pravilnika o tehničkim normativima za zaštitu niskonaponskih mreža i pripadajućih transformatorskih stanica (Sl.list SFRJ, br. 13/78 i Sl.list SRJ, br. 37/95) za izvođenje združenog uzemljenja trafostanice zbog opasnosti iznošenja potencijala u 0.4 kV mrežu pri zemljospoju u 10 kV mreži, a saglasno čl. 62. Pravilnika, ukupna otpornost združenog uzemljenja, uključujući i uticaj kablova kao uzemljivača, kao i uticaj uzemljivača susjednih trafostanica i objekata (zgrada) koji su vezani za neutralni provodnik niskonaponske mreže, mora da iznosi:

Rmax ≤ (kd· Ud) / (r · I1k) gde su:

kd – sačinilac koji određuje odnos napona uzemljenja trafostanice i napona dodira na mjestu dodira Ud – dozvoljeni napon dodira u (V) r - redukcioni faktor srednjenaponskog voda koji napaja trafostanicu Ik – ukupna struja zemljospoja srednjenaponske mreže u (A).

S obzirom da su parametri struje i vremena isključenja jednopolnog kvara: Ik = 300 A – maksimalna struja zemljospoja u 10 kV mreži tk = 0,5 s - vrijeme trajanja zemljospoja u mreži 10 kV,

dozvoljeni napon dodira je: Ud = 75 / tk = 75 / 0,5 = 150 V. Za sačinilac kd se usvaja kd = 2. Pošto će trafostanica na 10 kV mrežu biti priključena kablovima XHE49-A 1x240mm2 (kablovi sa provodnim plaštom), za redukcioni faktor se usvaja: r = 0.5. Maksimalna dozvoljena vrijednost otpornosti združenog uzemljivača je:

Rmax = (kd· Ud) / (r · Ik )= (2 · 150) / (0,5 · 300) = 2 Ω. Shodno tome, uslovi bezopasnosti biće ispunjeni ako se mjerenjem otpornosti združenog uzemljenja (Rezdr) u kablovskoj mreži 10 kV dobije vrednost koja je:

Rezdr ≤ 2 Ω. Kabal tipa XHE 49 preko svoje zaštite, tj. zaštitnog ekrana povezuju uzemljivače susjednih trafostanica i time smanjuju ukupnu ekvivalentnu otpornost sistema uzemljenja. Ovim se ima efekat da su dva VN kabla sa svojim zaštitnim ekranima kao uzemljivači paralelno priključeni uzemljivaču trafostanice. Ovi kablovi imaju stalnu vrijednost otpornosti uzemljivača koju unose u trafostanice na njihovim krajevima. Prema važećim preporukama usvaja se Rkd=1 Ω, uzimajući kao pretpostavku da pomenute trafostanice povezane na krajevima ovih kablova imaju maksimalnu otpornost rasprostiranja sopstvenih uzemljivača – 5 Ω (ide se na stranu sigurnosti). Pošto su u pitanju dva kabla koji povezuju trafostanicu iz ovog projekta u 10 kV prstenu, to je:

Rkdu = Rkd/2 = 0.5 Ω. Ukupna otpornost sistema uzemljenja u zadovoljavajućoj aproksimaciji predstavlja paralelnu vezu Rkdu i Rr (otpornost rasprostiranja namjenskog uzemljivača trafostanice). Uzemljivač trafostanice, kako je navedeno u t. 2.12., projektovan je u formi tri prstena oko temelja trafostanice (po predhodnoj varijanti za koju je rađen projekat spoljašnje dimenzije temelja trafostanice su 3,32x8,57m): prvi prsten u AB temelju trafostanice, drugi na 0,5 m od temelja i treći na 1 m od drugog prstena – oba u zemlji. Prstenovi uzemljivača se ugrađuju na dubinama od 0,7 m i 0,8 m u zemlju, a traka prstena temeljnog uzemljivača se zavaruje za armature temeljne greda u kojoj se polaže. Prilikom izgradnje trafostanice potrebno je vršiti međusobno zavarivanje armature u temeljima sa armaturama AB platana zidova, tako da se stvori kavez koji omogućava da su u slučaju zemljospoja zidovi na potencijalu uzemljenja.

PODGORICA




Uzemljivač je željezna pocinčana traka Fe-Zn 25x4 mm2 i uže Cu 96 mm2, čiji je računski prečnik 0, 0125 m, odnosno 0,0055m. Za proračun zaštitnog uzemljenja koristi se obrazac koji uzima u obzir različite dubine ukopavanja trake. Pri ovom mora biti zadovoljen uslov da su prstenovi zemljovoda ravnomjerno raspoređeni, pri čemu su poprečne veze prstenova zanemarene. Otpor uzemljivača se računa po sledećoj formuli:

⎟⎟⎠

⎞⎜⎜⎝

⎛−×+

××= 21

20ln318,0 KSLK

dxHsL

LRr

ρ

gdje su: ρ - specifični otpor tla - 200 Ωm L - ukupna dužina trake i užeta – 85 m d - računski prečnik trake 0,0055 m Hs - srednja dubina ukopavanja trake u m, 0,63m S - axb - površina koja obuhvata uzemljivač u m2, 69 m2 a - dužina obuhvaćenog zemljišta, 11,5 m b - širina obuhvaćenog zemljišta, 6 m k1 i k2 - koeficijenti zavisni od srednje dubine ukopavanja trake i površine obuhvaćenog zemljišta ( iz dijagrama, Priručnik Bajec - Mlakar str. 68 )

0

1.0

1.1

1.2

1.3

1.4

5

B

A

C

K 1

X

53

4

5

6

7K 2

X

A

BC

faktori k1 i k2 za proračun mrežastog uzemljivača

Kriva A važi za 0=S

H Kriva B važi za 1,0=

SH

Kriva C važi za 167,0=S

H

Srednja dubina ukopavanja trake iznosi :

Hs H L H L H L

Luk=

× + × + ×1 1 2 2 3 3

H1 = 0.3m; H2 = 0.7m; H3 = 0,8m; L1 = 23m; L2 = 27m; L3 = 35m; Luk = 85m Na osnovu predhodnih podataka se dobija: Hs = 0.63m

0076.03,863.0

65.1163.0

≈===xS

H

vazi kriva A, pa je : k1 = 1.35 i k2 = 5.5.

)(8,13)5.565,11

8535.163.00055.0

8520(ln85

200318.0Ω=−

××+

×××

=rR

pa je

Rezdr = (Rkdu · Rr) / (Rkdu + Rr) = 0.48 Ω < Rmax, čime sistem uzemljenja zadovoljava uslove za uzemljenje elektroenergetskih objekata nazivnog napona iznad 1000V.

PODGORICA




Nakon izvođenja uzemljivača i priključenja VN kablova izvršiti mjerenje otpora uzemljivača i ako je ispunjen uslov Rezdr < 1 Ω može se koristiti združeni uzemljivač TS 10/0,4 kV. U slučaju da ovaj uslov nije ispunjen mora se izvršiti dopunsko uzemljenje. Nezavisno od ovoga, i tokom eksploatacije vrijednost otpornosti rasprostiranja uzemljivača TS 10/0,4 kV mora se, za odgovarajuće uslove rada, držati u naprijed datim granicama.

Termička provjera uzemljivača Uzemljivači čije su dimenzije i preseci izabrani prema propisima (prvenstveno bakarno uže preseka 35 mm2 u kablovskoj mreži 10 kV ili okrugla pocinkovana žica prečnika ne manjeg od ∅ 10 mm ili pocinkovana čelična traka preseka ne manjeg od 100 mm2, ali ne tanja od 3,5 mm), izdržaće sva termička naprezanja pod uslovom da se eliminiše mogućnost pojave dvostrukog zemljospoja. Vrijednosti otpornosti uzemljenja Prije aktiviranja transformatorske stanice mora se izmjeriti otpornost uzemljivača združenog uzemljenja. Mjerenje otpornosti uzemljenja i provjera ispunjenja uslova bezopasnosti Mjerenje ukupne otpornosti združenog uzemljenja (Rezdr), vrši se bez odvajanja uzemljivača čija se otpornost mjeri od ostalih uzemljivača koji su priključeni na njega. Mjerenje napona dodira i napona koraka nije potrebno ako se uzemljivači i ostale zaštitne mjere izvedu prema propisima.

PODGORICA




IV. PREDMJER RADOVA I MATERIJALA 4.1. Opšti dio 4.1.1 Uvod Predmjerom su obuhvaćene sve vrste radova, kao i neophodna opreme i materijal po vrstama i količini, neophodnim za kompletiranje objekta, izuzev sitnog nespecificiranog materijala, koga je Izvođač radova, na bazi sopstvenih normativa i stručnog iskustva, dužan da predvidi i ugradi, kalkulišući u fazi nuđenja cijene ovih materijala u okviru pozicija radova, na koji se isti odnose. Po potrebi, specificirana oprema se može zamijeniti opremom drugog proizvođača, odgovarajućih tehničkih karakteristika. Sve radove predviđene ovim predmjerom i predračunom, treba izvesti prema opisu pozicija iz ovog predmjera, tehničkom opisu, tehničkim uslovima i grafičkim dijelom Projekta, primjenjujući pritom, važeće tehničke propise i standarde, kao i normativa zaštite na radu. U okviru ugovorenih cijena, po ovom predmjeru radova, Izvođač je dužan da ukalkuliše sve troškove vezane za nabavku, isporuku, transport, osiguranje, ugradnju, ispitivanje i puštanje u rad, dugogodišnju garanciju itd., uključujući tu i sve ostale radove i materijal čije je izvođenje, za predmetnu vrstu instalacija, nalažu važeći tehnički propisi i standardi. Ovdje se podrazumijeva dostava dokaza o kvalitetu (ispitni protokoli, fabrički atesti, proizvođačke garancije, tipske i pojedinačne ateste ovlašćenih ustanova za uređaje specijalne namjene i sl., zatim uptustvo za rukovanje i održavanje, dokumentacije izvedenog stanja (radni primjerak) i sl., postavljanje neophodnih natpisnih pločica sa upisanim pozicijama uređaja prema Projektu, stavljanje oznaka upozorenja, kompletiranje zaštitne opreme i sl. Izvođač je odgovoran za obezbjeđenje kvaliteta opreme i kablova u svim fazama isporuke i ugradnje, do puštanja u probni rad i zapisničke primopredaje sa Investitorom. Na zahtjev nadzornog organa, Izvođač je dužan nekvalitetnu opremu i materijal odstraniti sa gradilišta u najkraćem roku. 4.1.2 Obim isporuke tehničke dokumentacije Isporuka trafostanice podrazumijeva dostavljanje od strane Isporučioca prevedene na crnogorski jezik sledeće projektno-tehničke i ispitne dokumentacije: Projektna dokumentacija

- dispozicija električne opreme u trafostanici - jednopolna šema trafostanice - tropolna šema sklopnog srednjenaponskog bloka - tropolna šema niskonaponskog razvodnog bloka - tropolna šema polja javne rasvjete - pregledni crtež SN rasklopnog bloka - pregledni crtež niskonaponskog razvodnog postrojenja sa kompenzacijom - šeme vezivanja - šeme djelovanja - proračun hlađenja energetskog transformatora.

Ispitna dokumentacija - ateste za srednjenaponski rasklopni blok - ateste za niskonaponsko razvodno postrojenje - atesti za energetske transformatore - atest za hlađenje transformatora - atest za nivo buke u okolini trafostanice

Predmetna dokumentacije je uslov za tehnički prijem trafostanice od strane odgovarajuće komisije i Investitora.

PODGORICA




4.2. Predmjer i predračun materijala i radova 4.2.1 Građevinski dio Kompletan arhitektonski i građevinski projekat trafostanice, osim uzemljivača oko trafostanice, nezavisan je od ove Projektne dokumentacije. Red. br. Opis pozicije Jed.

mjere Kol. Jed. cijena Ukupna cijena

1. Pripremno-završni radovi pausl.

2.

Iskop rovova za drugi i treći prsten uzemljenja trafostanice: iskop i zatrpavanje rova za polaganje Cu užeta za uzemljenje u zemljištu II kategorije. Prvi prsten se postavlja u temeljnu trafostanice. Računato sa prosječnom širinom rova 0,4m, dužina iskopa 63m, dubina prosječna 0,75 m (prema grafičkoj dokumentaciji). Iskop mašinski, uz ručnu doradu. m3 18,9

UKUPNO 1

4.2.2 Elektro dio

Red. br. Opis pozicije Jed.


1 ) SREDNJENAPONSKO 10kV POSTROJENJE

1.1. Isporuka i montaža srednjenaponskog razvodnog postrojenja tipa 8DJH proizvodnje „SIEMENS“ za naponski nivo 12kV,modularnog tipa, fabrički montirano, tipski testirano, izolovano SF6gasom, metalom oklopljeno i klimatski nezavisno razvodnopostrojenje 10 kV za unutrašnju montažu. Postrojenje se sastoji oddvije vodne i dvije trafo ćelije, ukupnih dimenzija1480x790x(1400+600) mm.

Projektovano postrojenje ima sledeće karakteristike:- Un = 12 kV -maksimalni radni napon- Unr = 10 kV - nazivni radni napon - f = 50 Hz - nazivna frekvencija- In = 630 A - nominalna struja glavnih sabirnica - Ipw = 63 kA- Ik = 25 kA (prekidna moć)- tiz = 1s- temperatura okoline: -5°C do +55°CU pogledu tehničkih karakteristika sva oprema mora da zadovoljiuslove iz proračuna kratkog spoja. Podnosiva snaga kratkog spojaopreme na strani 10kV ≥ 250 MVA, Idyn ≥ 36 kA, Itherm ≥ 15 kA.

Blok 10kV sadrži sledeću opremu prema jednopolnoj šemi:Vodne ćelije (kom 2) : -Vodne ćelije tipa R, širine 310 mm, su na jednopolnoj šemioznačene rednim brojevima =K01 i =K02, a opremljene susrednjenaponskim, tropoložajnim SF6 sklopka-rastavljačem 12 kV /25 kA / 630 A, sa motornim pogonom 230V AC za daljinskoupravljanje, indikatorima napona i položaja, uz odgovarajućeunutrašnje blokade prilikom nepravilne manipulacije ;Trafo ćelije (kom 2) : -Transformatorske ćelije tipa L430, širine 430mm, su na jednopolnojšemi označene sa =K03 i =K04, a opremljene su srednjenaponskim,vakuumskim prekidačima tipa 1.1 sa motornim pogonom za daljinskoupravljanje i integrisanim tropoložajnim SF6 sklopka-rastavljačima sazemljospojnikom, 12kV/25kA/250A, sa indikatorima napona ipoložaja, pomoćnim tasterima za uključivanje i isključivanjeprekidača, uz odgovarajuće unutrašnje blokade prilikom nepravilnemanipulacije. U priključnom odjeljku se nalaze tropolni strujnitransformatori tipa 100/5 A/A, 10VA, kl. 0,5, 10P10 ;

Niskonaponski odeljci trafo ćelija su opremljeni sa sledećomopremom:- 1 svetiljka 35W, 230V, AC/DC- 1 “šuko” priključnica 16A, 230V- 1 krajnji prekidač- 1 termostat 0-60°C, 10A/250VAC- 1 grejač panela 20W, 110-265VAC/DC- 1 jednopolni automatski prekidač 6A, 10kA- 2 dvopolna automatska prekidača 6A, 10kA- 1 dvopolni automatski prekidač 2A, 10kA- 4 pomoćna kontakta 1NO+1NC za autom.prekidače



- 1 multifunkcionalni mikroprocesorski zaštitni uređaj tipa 7SJ45 – "Siprotec".

Dodatna oprema za 10 kV postrojenje *standardni priručni set koji sadrži:1 kom. ručica za navijanje opruge motora1 kom. produžna šipka za aktiviranje ON/OFF tastera1 kom. ručica za pokretanje izvlačivog dela prekidača1 kom. ručica za zemljospojni rastavljač 1 kom. ručica za fiksni prekidač*2 bočne strane postrojenja*12 kom. indikator napona za LRM-ST SYSTEM*komplet šinskih spojnih elemenata i adaptera*kablovski izolacioni adapteri za priključenje kablova 10kV u trafoćelijama, proizvodnje "RAYCHEM" (prema standardu EN 50181), tipA (250A). Adapteri se isporučuju u kompletu od po 3 kom. zajednožilne kablove. Ukupno 2 seta adaptera tipa RSES-5205-R sasvim potrebnim sitnim materijalom za povezivanje na provodnimizolatorima u trafo ćelijama.Ukupno za nabavku i rad računato za kompletno postrojenje: set 1 18.500,00 18.500,00

1.2. Isporuka i montaža kablovskih završnica za unutrašnju montažu tipaPOLT-12C/1XI-ML-1-13 sa odgovarajućim dodatnim cjevastimpapučicama za presovanje, za kablove tipa 3 x XHE49 1x50 mm²,6/10kV (međuveza trafo ćelije - SN priključci transformatora).Nabavka podrazumijeva i sav potreban sitni materijal i pribor zaspajanje kablova na oba kraja.Ukupno za nabavku i rad računato po ugrađenoj kablovskoj završnici: set 12

95,001.140,00

1.3. Izrada i montaža nosača (konzola) za vertikalnu montažu 10kVkablova tipa XHE 49, kao međuveze trafo ćelija SN razvodnogpostrojenja i odgovarajućih transformatora u odjeljenju za njihovsmještaj. Konzole su opremljene potrebnim sitnim materijalom zafiksiranje za podlogu, kao i šelnama za fiksiranje kablova i vezom nasistem uzemljenja trafostanice.Ukupno za rad, materijal i transport računato po ugrađenoj konzoli:

set 2 75,00 150,00

1.4. Isporuka materijala i izrada 10kV kablovskih veza izmeđutransformatorskih ćelija 10kV razvodnog postrojenja i energetskihtransformatora jednožilnim kablovima tipa 3 x XHE49 1x50 mm²,6/10kV, sa prethodno montiranim odgovarajućim završnicama zaunutrašnju montažu i priborom za ovaj tip kablova (definisano ranijimpozicijama 1.1 i 1.2).Ukupno za nabavku i rad računato po m ugrađenog kabla: m 60 9,50 570,00

UKUPNO 1: 20.360,002 ) ENERGETSKI TRANSFORMATORI

2.1. Isporuka i montaza suvog energetskog transformatora sa nominalnim gubicima Sn = 1000kVA, U1=10kV ±2.5%, U2=0.42kV, uk=6%, sprega Dyn5, sa ugrađenim PTC termistorima u niskonaponskom namotaju prema standardima: IEC 60726, tipa "GEAFOL - SIEMENS" 4GB6044-3DA.Ukupno za nabavku i rad računato po ugrađenom transformatoru:

kom 2 21.000,00 42.000,00



UKUPNO 2: 42.000,00

3 ) NISKONAPONSKO 0.4 kV POSTROJENJE

3.1. Isporuka i montaža prefabrikovanog, tipski testiranog,niskonaponskog 0,4 kV rasklopnog postrojenja, tip SIVACON 8PT''SIEMENS'', dimenzija i dispozicije prikazanih u grafičkojdokumentaciji projekta sa sledećim karakteristikama i opremomspecificiranom za pojedine sekcije (polja) postrojenja : - slobodostojeći, dozidni, sa vratima sa prednje strane - modularna izvedba - spoljni stepen zaštite min. IP41 - unutrašnji stepen zaštite min. IP20 - pristup opremi sa prednje strane - pristup kablovima sa prednje strane

- prefabrikovane horinzontalne sabirnice nazivne struje min. 1600A

- prefabrikovane vertikalne sabirnice odgovarajuće nazivne struje

- prefabrikovani spojni elementi (konektori) sabirnica i opreme

3.1.1. TRANSFORMATORSKO (DOVODNO) POLJE T1- Automatski zaštitni prekidač izvlačivog tipa, sa motornim pogonom na 230VAC, sa vezom na PAC 3200; ETU45B jedinica, LSI funkcija

kom 1

In = 1600AIr = (0,4-1) x InIm = (1,5-10) x Irtip 3WL 1116 3FB36 4GA4- Strujni mjerni transformator 0,6kV, 1500/1A, 5VA, kl.1, tip ASK 63.6, MBS

kom 3

- Visokoučinski, jednopolni topljivi osigurač 125/6A kom 4- Visokoučinski, jednopolni topljivi osigurač 125/10A kom 2- Visokoučinski, jednopolni topljivi osigurač 125/16A kom 1- Visokoučinski, jednopolni topljivi osigurač 125A, sa slijepim kom 1- Pomoćni rele sa 4 preklopna kontakta tip LZX:PT 570730 kom 2- Postolje pomoćnog relea, tip LZX:PT 78704 kom 2- Rele zaštite transformatora ZIEHL MSF 220 K kom 1- Multifunkcionalni mjerni instrument sa ETHERNET konektorom PAC 3200 - SIEMENS

kom 1

3.1.2. POLJE KOMPENZACIJE K1- Automatski zaštitni prekidač SENTRON, VL630/630 (In=630A), tip 3VL 5763-1SE36-8TE1, sa zaštitnom jedinicom ETU20, LSI funkcija

kom 1

- Tropolna rastavna sklopka sa niskonaponskim visokoučinskimpatronima tipa 3NP 4016 1CJ01 "SIEMENS", NH00 160/100A,komplet sa patronima.

set 3

- Tropolna rastavna sklopka sa niskonaponskim visokoučinskimpatronima tipa 3NP 4016 1CJ01 "SIEMENS" , NH00 160/63A,komplet sa patronima.

set 4

- Tropolni kondenzatorski kontaktor tipa 3RT1647-1AP01"SIEMENS" 50kvar/400V - 230V, AC6 C78

kom 3

- Tropolni kondenzatorski kontaktor tipa 3RT1647-1AP01"SIEMENS" 25kvar/400V - 230V, AC6

kom 4

- Prigušnica za brzo pražnjenje baterije tipa 4EJ 9900 0EG kom 10



- Kondenzatorske baterije Un=400V, Qn = 25 kVAr sa otpornicimaza pražnjenje, tipa MKK420-D-25-01

kom 10

- Elektronski regulator (7-stepeni) BR6000 "EPCOS" kom 1- Motorno-zaštitni prekidač tipa 3RV 1011 kom 1- Pomoćno rele tipa LZX: PT 570730 kom 1- Postolje relea tipa LZX: PT 78704 kom 1- Termostat kom 1- Ugradni ventilator za hlađenje opreme u ormanu kom 1- Minijaturni automatski prekidač tipa 5SY 61 kom 1

3.1.3. POLJE IZVODA T1- Automatski zaštitni prekidač SENTRON, VL80/80 (In=80A), tip 3VL 2708-1DC36-8TD1, sa TM jedinicom, LI funkcija

kom 1

- Automatski zaštitni prekidač SENTRON, VL200/200 (In=200A), tip 3VL 3720-1DC36-8TD1, sa TM jedinicom, LI funkcija

kom 2


kom 2

- Automatski zaštitni prekidač SENTRON, VL800/800 (In=800A), tip 3VL 5780-1SE36-8TD1, ETU20 jedinica, LSI funkcija

kom 2

- Strujni mjerni transformator 0,6kV, 80/1A, 2.5VA, kl.1, tip ASK 31.3 kom 3- Strujni mjerni transformator 0,6kV, 150/1A, 2.5VA, kl.1, tip ASK kom 6- Strujni mjerni transformator 0,6kV, 250/1A, 2.5VA, kl.1, tip ASK kom 6- Strujni mjerni transformator 0,6kV, 800/1A, 2.5VA, kl.1, tip ASK kom 6- Multifunkcionalni mjerni instrument sa ETHERNET konektorom, tip PAC 3200, SIEMENS

kom 7

3.1.4. SPOJNO POLJE- Automatski zaštitni prekidač izvlačivog tipa, sa motornim pogonom na 230VAC; ETU25B jedinica, LSI funkcija

kom 1

In = 1600AIr = (0,4-1) x InIm = (1,5-10) x Irtip 3WL 1116 3CB36 4GA4

3.1.5. POLJE IZVODA T2- Automatski zaštitni prekidač SENTRON, VL160/160 (In=160A), tip 3VL 2716-1DC36-8TD1, sa TM jedinicom, LI funkcija

kom 2


kom 3

- Automatski zaštitni prekidač SENTRON, VL800/800 (In=800A), tip 3VL 5780-1SE36-8TD1, ETU20 jedinica, LSI funkcija

kom 2

- Strujni mjerni transformator 0,6kV, 150/1A, 2.5VA, kl.1, tip ASK kom 6- Strujni mjerni transformator 0,6kV, 200/1A, 2.5VA, kl.1, tip ASK kom 9- Strujni mjerni transformator 0,6kV, 800/1A, 2.5VA, kl.1, tip ASK kom 6- Multifunkcionalni mjerni instrument sa ETHERNET konektorom, tip PAC 3200, SIEMENS

kom 7

3.1.6. UGAONO POLJEUgaono polje, komplet. kom 1

3.1.7. POLJE KOMPENZACIJE K2- Automatski zaštitni prekidač SENTRON, VL630/630 (In=630A), tip 3VL 5763-1SE36-8TE1, sa elektronskom jedinicom ETU20, LSI funkcija

kom 1




set 3


set 4


kom 3


kom 4

- Prigušnica za brzo pražnjenje baterije tipa 4EJ 9900 0EG kom 10- Kondenzatorske baterije Un=400V, Qn = 25 kVAr sa otpornicimaza pražnjenje, tipa MKK420-D-25-01

kom 10

- Elektronski regulator (7-stepeni) BR6000 "EPCOS" kom 1- Motorno-zaštitni prekidač tipa 3RV 1011 kom 1- Pomoćno rele tipa LZX: PT 570730 kom 1- Postolje relea tipa LZX: PT 78704 kom 1- Termostat kom 1- Ugradni ventilator za hlađenje opreme u ormanu kom 1- Minijaturni automatski prekidač tipa 5SY 61 kom 1Ukupno za nabavku i rad računato za kompletno postrojenje: set 1

3.1.8. TRANSFORMATORSKO (DOVODNO) POLJE T2- Automatski zaštitni prekidač izvlačivog tipa, sa motornim pogonom na 230VAC, sa vezom na PAC 3200; ETU45B jedinica, LSI funkcija

kom 1

In = 1600AIr = (0,4-1) x InIm = (1,5-10) x Irtip 3WL 1116 3FB36 4GA4- Strujni mjerni transformator 0,6kV, 1500/1A, 5VA, kl.1, tip ASK 63.6, MBS

kom 3

- Visokoučinski, jednopolni topljivi osigurač 125/6A kom 4- Visokoučinski, jednopolni topljivi osigurač 125/10A kom 2- Visokoučinski, jednopolni topljivi osigurač 125/16A kom 1- Visokoučinski, jednopolni topljivi osigurač 125A, sa slijepim kom 1- Pomoćni rele sa 4 preklopna kontakta tip LZX:PT 570730 kom 2- Postolje pomoćnog relea, tip LZX:PT 78704 kom 2- Rele zaštite transformatora ZIEHL MSF 220 K kom 1- Multifunkcionalni mjerni instrument sa ETHERNET konektorom PAC 3200 - SIEMENS

kom 1

Ukupno za nabavku i rad, računato za kompletno postrojenje. set 1 37.000,00 37.000,00

3.2. Isporuka i montaža šinske veze između transformatorskih polja niskonaponskog postrojenja i niskonaponskih priključaka transformatora, pomoću tipski testiranog, prefabrikovanog 0,4 kV oklopljenog sabirničkog razvoda tipa 8PS-LDA 1600A "Siemens'' - nazivna struje 1600A - podnosiva struja kratkog spoja 110kA /0.1s, 80kA/1s - stepen zaštite IP34 - kompaktna izvedba - 4 aluminijumske pravougaone sabirnice (3L+N(1/2L)), postavljene u galvanizovanom i obojenom metalnom oklopu - prelazni kontakti su posrebrenih Al/Cu laminatnih traka- komplet sa svim potrebnim elementima i delovima: pravi elementi,

skretnice, završnice za priključenje na razvodne blokove 0.4 kV, Dužina sabirničkog razvoda iznosi 11 m.



Ukupno za nabavku i rad računato za kompletne šinske veze utrafostanici: set 1 14.500,00 14.500,00

3.3. Isporuka materijala i povezivanje Z-konvertora u postrojenjima 0,4kV(x2) sa PTC senzorima suvih transformatora, kablom tipa NHXHX-J5x1.5 mm2, povezivanje TIH tastera sa dovodnim trafo poljima 0.4kV,kao i pomoćnog relea, tastera i kalema za isključivanje prekidača utrafo ćelijama 10kV. Vodove polagati u metalnim savitljivim cijevimaodgovarajućeg prečnika.Ukupno za nabavku i rad računato za kompletne kablovske veze sistema zaštite transformatora: set 1 600,00 600,00

3.4. Isporuka materijala i izrada komandno-signalnih i komunikacionihkablovskih veza u trafostanici, a u skladu sa odabranom opremomproizvođača i projektom definisanom funcionalnošću.

Ukupno za nabavku i rad računato za kompletno izvedene komandno-signalne i komunikacione kablovske veze u trafostanici: set 1 850,00 850,00

UKUPNO 3: 52.950,004 ) ORMAR SOPSTVENE POTROŠNJE I BESPREKIDNO

NAPAJANJE

4.1. Isporuka i ugradnja nadgradnog razvodnog ormara sopstvenepotrošnje trafostanice (RO-SP), na mjestu definisanom u grafičkomprilogu projekta, izrađenog od dva puta dekapiranog lima debljine 2mm, stepena mehaničke zaštite IP54, otpornosti na udare IK07,proizvodnje "Himmel" ili sličan, sa ugrađenom sledećom opremomproizvodnje "Siemens" : - tropolna teretna sklopka 63A za montažu na ploči ili DIN šini tipa 3LD2 530-0TK1 kom 1- tropolna, tropoložajna izborna, teretna sklopka tipa 1-0-2, 32A, za montažu na ploči ili DIN šini kom 1- jednopolni automatski prekidač-osigurač 6A, klasa C, 10 kA, tipa 5SY4 106-7 kom 7- jednopolni automatski prekidač-osigurač 10A, klasa C, 10 kA, tipa 5SY4 110-7 kom 7- jednopolni automatski prekidač-osigurač 16A, klasa C, 10 kA, tipa 5SY4 116-7 kom 8- jednopolni automatski prekidač-osigurač 20A, klasa C, 10 kA, tipa 5SY4 120-7 kom 6- jednopolni automatski prekidač-osigurač 25A, klasa C, 10 kA, tipa 5SY4 125-7 kom 9

- digitalni uklopni sat tipa MS1-A, "Enel" - Beograd, sa astronomski regulisanim vremenima za kontrolu javnog osvjetljenja kom 1- tropolni kontaktor tipa CT 25A, 3p, "Merlin Gerin" ili sl. kom 1- jednopolni kontaktor tipa CT 25A, 1p, "Merlin Gerin" ili sl. kom 1

- grebenasti komutator tipa CM 10/16A, 1-0-2, "Merlin Gerin" ili sl. kom 1- monofazna "šuko" priključnica 16A, 230V, 1+N+PE tipa 5TE6 800 za montažu na DIN šinu kom 1- ostali sitan nespecificirani materijal (šine, ožičenje, redne stezaljke, oznake, uvodnice, kanali,...) paušUkupno za rad i materijal računato za kompletan ormar: set 1 940,00 940,00



4.2. Nabavka, montaža i puštanje u rad UPS uređaja dimenzija (š x d x v= 523x838x1491 mm), snage 12 kW / 15 kVA, ulaznog napona400V, u granicama od 250V do 470V, 50 Hz u granicama ± 8 %,TDH ≤ 5 %, cosφ ≥ 0,99 na ulazu. Izlaz 400 / 231 V, u granicama ± 1%, 50 Hz, ±0,05 % , efikasnost pri duploj konverziji i punomopterećenju do 96 % sa mogućnošću preopterećenja 125 % utrajanju od 10 minuta, sa mogućnošću paralelnog rada i daljinskognadzora i upravljanja, autonomije aku.baterija od 47 min. priopterećenju od 8 kW tipa G35T13KH4B4S - APC by SchneiderUkupno za nabavku i rad računato po ugrađenom UPS uređaju: kom 1 15.000,00 15.000,00

UKUPNO 4: 15.940,00

5 ) KABLOVSKI REGALI I KABLOVSKE VEZE U TRAFOSTANICI

5.1. Isporuka i ugradnja duž kablovskih kanala u trafostanici,pocinkovanih ili kompozitnih rešetkastih kablovskih regala za potrebepolaganja kablova unutar objekta trafostanice. Grafičkomdokumentacijom su definisane dionice za montažu, kao i tipovipojedinih regala. Stavka obuhvata i isporuku potrebnih zidnihkonzola uz sav potreban sitni materijal za njihovo fiksiranje imeđusobno povezivanje i račvanje regala, kao i plastične vezice iobujmice za fiksiranje i raspoređivanje kablova duž regala.RNK 200 m 12 3,50 42,00

5.2. Isporuka materijala i izrada niskonaponskih kablovskih veza unutartrafostanice i to:- 0,4 kV energetskih kablova- kablova za razvod komandnog napona- kablova za razvod komunikacionog napona- komandno-signalnih kablova.Kablovi se djelimično polažu po prethodno ugrađenim kablovskimnosačima-regalima ili kroz fleksibilne metalne ili PVC cijeviodgovarajućeg prečnika u zavisnosti od dionice polaganja. Stavkaobuhvata i sav potreban sitni materijal za njihovo fiksiranje ipovezivanje na oba kraja. Nakon polaganja kablove propisnooznačiti na oba kraja i njihove tačne trase polaganja unijeti utehničku dokumentaciju.Ukupno za nabavku i rad računato po m ugrađenog kabla tipa:NHXHX-J 5x16 mm2 m 15 18 270,00NHXHX-J 5x10 mm2 m 18 15 270,00NHXHX-J 5x1,5 mm2 m 20 4,1 82,00NHXHX-J 3x2,5 mm2 m 40 3,5 140,00NHXHX-J 3x1,5 mm2 m 50 2,4 120,00NHXHX 2x1,5 mm2 m 100 1,85 185,00

UKUPNO 5: 1.067,006 ) INSTALACIJE OSVJETLJENJA I PRIKLJUČNICA

6.1. Isporuka i ugradnja kabla tipa NHXHX-J 3x1,5 mm2 za potrebenapajanja svjetiljki osnovnog i nužnog osvjetljenja unutar prostorijatrafostanice, kao i monofaznog ventilatora u prostoriji sapostrojenjima. Kablovi se polažu kroz PVC rebraste cijevi fi 14 mm uploči ili u zidu ispod maltera. Stavka obuhvata i potreban brojrazvodnih kutija fi78 mm za potrebe račvanja i povezivanja kablova Ukupno za nabavku i rad računato po m kabla: m 50 2,5 125,00



6.2. Isporuka i ugradnja kabla tipa NHXHX-J 3x2,5 mm2 za potrebenapajanja priključnica unutar prostorija trafostanice. Kablovi sepolažu kroz PVC rebraste cijevi fi 16 mm u ploči ili u zidu ispodmaltera. Stavka obuhvata i potreban broj razvodnih kutija fi78 mm zapotrebe račvanja i povezivanja kablova duž trasa polaganja.

Ukupno za nabavku i rad računato po m kabla: m 15 3,5 52,50

6.3. Isporuka i ugradnja OG jednopolnih prekidača tipa 10A, 230 V, IP54.

Ukupno za nabavku i rad računato po ugrađenom prekidaču: kom 3 2,5 7,50

6.4. Isporuka i ugradnja OG monofaznih "šuko" priključnica tipa 16A,230V, IP54.Ukupno za nabavku i rad računato po ugrađenoj priključnici: kom 3 3,8 11,40

6.5. Isporuka i ugradnja nadgradnih, plafonskih fluo svjetiljki tipa 2x36 W,IP65 u duo spoju, sa PC protektorom i sjajnim reflektorom.

Ukupno za nabavku i rad računato po ugrađenoj svjetiljci: kom 2 45 90,00

6.6. Isporuka i ugradnja nadgradnih, inkadescentnih svjetiljki 60 W sazaštitnom mrežom tipa "brodska".Ukupno za nabavku i rad računato po ugrađenoj svjetiljci: kom 2 21,5 43,00

6.7. Isporuka i ugradnja nadgradnih protivpaničnih svjetiljki tipa 1x8W, 2hautonomije.Ukupno za nabavku i rad računato po ugrađenoj svjetiljci: kom 3 43,5 130,50

UKUPNO 6: 274,907 ) INSTALACIJE UZEMLJENJA I IZJEDNAČAVANJA POTENCIJALA

7.1. Isporuka materijala i izrada namjenskog uzemljivača trafostanice -temeljnog uzemljivača i dva prstenasta uzemljivača od od FeZntrake 25x4 mm2, kojoi se ugrađuju u fazi izvođenja građevinskihradova na obali i temelja trafostanice. Prstenovi se ugrađuju naodstojanjima od 0,5 m i 1,5 m od temelja trafostanice na dubinama0,3 m, te povezuju međusobno u četiri pravca, trakama. SaTemeljnog uzemjivača se izvode 2 izvoda od FeZn trake zagromobranske spustove i 2 izvoda od Cu 50 mm2 za GSIP:

- traka FeZn 25x4 mm2 m 100- Cu uže 50 mm2 m 8- ukrsni komad traka-uže, sl. tipu HERMI KON 02 A Cu/Rf/Rf,kat.broj 400109 kom 2- ukrsni komad traka-traka, sl. tipu HERMI KON 01 Rf, kat.broj050422. kom 15Ukupno za nabavku i rad računato po kompletno izvedenom sistemusabirnih zemljovoda: set 1 250 250,00



7.2. Isporuka materijala i izrada sabirnih zemljovoda - prstenastog uprostoriji SN i 0,4 kV postrojenja i radijalnih u prostorijama trafoboksova, od bakarnog užeta presjeka 50mm2 (cca 25m). Užad seugrađuju na zidnim odstojnim nosačima (sl. tipu ZON 03 HERMI,Rfpvc ili PE, fi 10, fiksiranje sa vijpcs 50mm), iznad gornjegkablovskog nosača-regala. Nosači se ugrađuju na svakih 0,6 mmeđurastojanja (pcs cca 40). Priključenje sabirnih zemljovoda naGSIP izvesti korišćenjem kablovskih bakarnih cjevastih papučica zagnječenje (DIN 46235) i vijaka sa podloškama, rascjepkama i vijcimaM12. Na isti način na GSIP izvršiće se priključivanje užadi koja sepolažu uz SN kablove i kojima se povezuju uzemljivači susjednihtrafostanica. Spajanje otcjepa na sabirne zemljovode vršiće sepomoću pcspresionih odvojnih spojnica za spajanje 2 bakarnaprovodnika (užeta) 50/50 mm2.Broj spojnica uže-uže cca 6 pcs.Ugradnja prema grafičkoj dokumentaciji u prilogu: - uže Cu 50mm2 m 25- zidni odstojni nosači (sl. tipu ZON 03 HERMI, Rfpvc ili PE, fi 10,fiksiranje sa vijkom 50mm) kom 40- kablovska bakarna cjevasta papučica za gnječenje (DIN 46235) ivijak sa podloškama, rascjepkama i navrtkama M12 set 8- kompresionaodvojna spojnica za spajanje 2 bakarna provodnika(užeta) 50/50 mm2. kom 6Ukupno za nabavku i rad računato po kompletno izvedenom sistemu set 1 1.000,00 1.000,00

7.3. Isporuka materijala i izrada veza za izjednačavanje potencijala svihmetalnih masa unutar trafostanice koje u normalnom pogonu nijesupod naponom ali prilipcs kvara mogu doći pod napon (rasklopni blok10 kV, niskonaponski razvodni ormar 0,4 kV, energetskitransformator, kablovske glave 10 kV, nosači trafoa, konzole,kablovski nosači-regali/ako budu metalni i sl.) i elemenatagrađevinske konstrukcije trafostanice (armatura), sabirnice PE vodau 0,4 kV postrojenjima i razvodnim ormarima. Veze se izvode odbakarnog užeta presjeka 50mm2, prosječne dužine 0,5m. Veze suna jednoj strani opremljene kablovskim bakarnim cjevastimpapučicama za gnječenje 50/10(mm2/vijak M) za priključivanje naodgovarajući vijak. Spajanje otcjepa na sabirne zemljovode vršiće sepomoću pcspresionih odvojnih spojnica za spajanje 2 bakarnaprovodnika (užeta) 50/50 mm2.Broj spojnica uže-uže cca 22 pcs.Ugradnja prema grafičkoj dokumentaciji u prilogu:- Cu uže 50 mm2, na jednoj strani opremljeno kablovskim bakarnimcjevastim papučicama za gnječenje 50/10(mm2/vijak M) zapriključivanje na odgovarajući vijak, prosječne dužine 0,5 m kom 22- kompresiona odvojna spojnica za spajanje 2 bakarna provodnika(užeta) 50/50 mm2 kom 22Ukupno za nabavku i rad: set 1 750 750,00



7.4. Isporuka materijala i izrada veza za izjednačavanje potencijalaostalih metalnih masa unutar trafostanice koje u normalnom pogonunijesu pod naponom ali prilipcs kvara mogu doći pod napon:elemenata bravarije (vrata, žaluzine i sl.), nosača rešetki i čeličnihrešetki kablovskih kanala, i sl. Veze se izvode od bakarnog užetapresjeka16mm2, prosječne dužine 0,5m. Veze su na jednoj straniopremljene kablovskim bakarnim cjevastim papučicama zagnječenje 16/8(mm2/vijak M) za priključivanje na odgovarajući vijak.Spajanje otcjepa na sabirne zemljovode vršiće se pomoćupcspresionih odvojnih spojnica za spajanje 2 bakarna provodnika(užeta) 50/16 mm2.Broj spojnica uže-uže cca 50 pcs. Naelementima koji nemaju namjenski zavrtanj za uzemljenje ugradićese zavarivanjem vijci M8, sa 2 ravne podloške, jednom zupčastom ilirascijepljenom i odgovarajućom navrtpcs. Ugradnja prema grafičkoj- Cu uže 16 mm2, na jednoj strani opremljeno kablovskim bakarnimcjevastim papučicama za gnječenje 16/8(mm2/vijak M) zapriključivanje na odgovarajući vijak, prosječne dužine 0,5 m

kom 50- kompresiona odvojna spojnica za spajanje 2 bakarna provodnika(užeta) 50/16 mm2 kom 50- zavrtanj za uzemljenje - vijak M8, sa 2 ravne podloške, jednomzupčastom ili rascijepljenom i odgovarajućom navrtkom.B140 kom 25Ukupno za nabavku i rad: set 1 500 500,00

7.5. Isporuka u ugradnja poliesterskog ormarića sa vratima, dimenzijacca 300x200x80 mm sa ugrađenom glavnom sabirnicom zaizjednačenje potencijala (GSIP). Sabirnica je od Cu, dimenzija cca250x50x5mm, na odgovarajućim držaćima - potpornim izolatorima.Sabirnica je opremljena sa 20 vijaka M10, komplet sa po 2 ravne ijedna rascijepljena podloške i navrtkom, u "cik-cak" rasporedu. Sadonje i gornje strane ormarića su otvori za uvođenje Cu užadi.Ormarić se ugrađuje u zid, prema dispozicionom crtežu.Ukupno za nabavku i rad: set 1 95 95,00

7.6. Povezivanje GSIP u trafostanici sa temeljnim uzemljivačem objekta itrafostanice, najmanje na dva mjesta, preko ispitne spojnice, sličnetipu KON 03 HERMI, Cu/Rf/Rf fi8/P. Takođe izvršiti povezivanje naGSIP Cu užadi 95 mm2 (međusobne veze trafostanica, 2), dvijeveze na unutrašnji zemljovod trafostanice. Krajeve kablova opremitisa kablovskim bakarnim cjevastim papučicama za gnječenje120(95,50)/10(mm2/vijak M) za priključivanje na odgovarajući vijakna GSIP:

- kablovska bakarna cjevasta papučica za gnječenje 120(95,50)/10(mm2/vijak M). kom 8Ukupno za nabavku i rad: set 1 40 40,00

7.7. Združivanje uzemljenja u TS 10/0,4 kV, što obuhvata izradu vezeizmeđu neutralne i zaštitne sabirnice u niskonapšonskom razvodnompostrojenju (združivanje uzemljenja) kablom NHXHX-J presjeka min.95 mm2 1kV (ukoliko fabrički nije izvršeno povezivanje sabirnicama).Združivanje izvesti na po dva mjesta po niskonaponskom bloku.

Ukupno za nabavku i rad: set 1 25 25,00

UKUPNO 7: 2.660,00



8 ) ZAŠTITNA OPREMA8.1. Isporuka i ugradnja zaštitne opreme u TS:

- Jednopolna šema TS kom 1 - Uputstvo za pružanje prve pomoći povrijeđenima od električne kom 1 - Uputstvo za rukovanje "Zlatna pravila" kom 1 - Tablica sa upozorenjem na opasnost sa spoljne strane vrata kom 3 - Natpisne pločice i oznake set 1 - Crvena zaštitna greda/letva sa opomenskom tablicom u trafo kom 2- Tablica maksimalno dozvoljenih vrijednosti otpornosti uzemljenja

trafostanice kom 1- Tablica sa podacima o vrsti zaštite od previsokog napona dodira u

niskonaponskoj mreži kom 1 - Potreban broj opomenskih tablica set 1 - Džep za držanje knjige evidencije postrojenja sa unutrašnje strane kom 1Ukupno za nabavku i rad: set 1 450 450,00Napomena:Propisima za distributivne TS koje ispunjavaju uslove za primjenu združenoguzemljenja ili imaju temeljni uzemljivač nije potrebno opremati:- Gumenim izolacionim tepihom i izolovanim postoljem za rukovanje, pošto jeTS armiranobetonska i izvršeno izjednačavanje potencijala- Izolacionom motkom za rukovanje, gumenim rukavicama, gumenimčizmama- Vatrogasnim aparatima i tablicom (uputstvom) za gašenje požara, pošto ovuopremu nose dežurne ekipe za intervencije

UKUPNO 8: 450,00

9 ) USLUGE I RADOVI

1. Izrada investiciono-tehničke dokumentacije pauš 2.100,00 2.100,00

2. Mjerenje otpornosti rasprostiranja uzemljivača združenog uzemljenjaTS 10/0,4 kV, što obuhvata:- Mjerenje ukupne otpornosti rasprostiranja uzemljivača združenog

uzemljenja TS. Ovo mjerenje izvršiti uz prethodno povezivanje naosnovni uzemljivač TS svih drugih elemenata uzemljivačkog sistema koji su i u normalnom pogonu povezani (npr. sabirnog zemljovoda uTS, plašteva napojnih kablova 10 kV i dr.).

- Pregled svih spojeva sa postavljanjem natpisne tablice zazdruženo uzemljenje i plombiranje spoja na ispitnoj spojnici.Ukupno za rad i materijal. set 1 350 350,00

3. Ispitivanje opreme u trafostanici, što obuhvata:- Ispitivanje i podešavanje zaštite, električne blokade na 1kV i

naponsko ispitivanje opreme u TS- Naponsko ispitivanje kablovske veze 10 kV trafo ćelija-

transformator, sa ispisivanjem, postavljanjem i plombiranjem tablice iprotokolskog broja.Ukupno za rad, materijal i transport. set 1 650 650,00

UKUPNO 9: 3.100,00



ZBIRNA REKAPITULACIJA

1 ) SREDNJENAPONSKO 10kV POSTROJENJE 20.360,002 ) ENERGETSKI TRANSFORMATORI 42.000,003 ) NISKONAPONSKO 0.4 kV POSTROJENJE 52.950,004 ) ORMAR SOPSTVENE POTROŠNJE I BESPREKIDNO NAPAJANJE 15.940,005 ) KABLOVSKI REGALI I KABLOVSKE VEZE U TRAFOSTANICI 1.067,006 ) INSTALACIJE OSVJETLJENJA I PRIKLJUČNICA 274,907 ) INSTALACIJE UZEMLJENJA I IZJEDNAČAVANJA POTENCIJALA 2.660,008 ) ZAŠTITNA OPREMA 450,009 ) USLUGE I RADOVI 3.100,00

UKUPNO ( € ) : 138.801,90PDV 17% ( € ) : 23.596,32

SVE UKUPNO ( € ) : 162.398,22

Podgorica, 26. februar 2010. Odgovorni projektant Nebojša NIKITOVIĆ, die

PODGORICA




V. PREGLED PRIMIJENJENIH TEHNIČKIH REŠENJA

ZAŠTITE NA RADU 5.1. Primjenjeni propisi

Popis tehničkih propisa, standarda i preporuka korišćenih prilikom izrade ovog projekta: Pravilnik o tehničkim normativima za elektroenergetska postrojenja nazivnog napona iznad 1000V

(Sl.list SFRJ, br.13/78 i Sl. list SRJ, br. 61/95) Pravilnik o tehničkim mjerama za pogon i održavanje elektroenergetskih postrojenja

(Sl. list SFRJ, br. 19/68 ) Pravilnik o tehničkim propisima za specijalnu zaštitu elektroenergetskih postrojenja od požara

(Sl. list SFRJ, br. 13/78) Opšti uslovi za isporuku električne energije (Sl.list RCG, br. 1/90) Tehnička preporuka TP-1b (EPCG) Pravila i mjere sigurnosti pri radu na elektroenergetskim postrojenjima Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG, br.51/2008) Zakon o zaštiti od požara (Sl.list RCG, br. 47/92)

5.2. Prilog mjera zaštite na radu

Saglasno zahtjevima Zakona o zaštiti na radu (Službeni list RCG, br. 79/2004), prilikom izgradnje objekata potrebno je primjenjivati sve propisane mjere zaštite na radu i tako stvoriti uslove za sprečavanje i otklanjanje opasnosti u fazi izgradnje i u ekspolataciji. Prilikom izrade ovog projekta uočene su određene opasnosti koje se mogu pojaviti u fazi izgradnje i korišćenja objekta, pa je neophodno preuzeti odgovarajuće mjere zaštite. Kako će se radovi kod održavanja i eksploatacije odvijati u blizini napona opasnog za ljude, neophodan je veći stepen znanja, stručnosti, iskustva i odgovornosti radnika.Stoga je potrebno da ove radove izvode stručne i osposobljene ekipe, koje u svojim organizacijama imaju interna pravila i uputstva, kako bi bilo sigurno da su neposredni izvršioci na vrijeme upoznati sa opasnostima pri radu u blizini opasnog napona i i obučeni za rad. Radove priključenja treba izvoditi pri beznaponskom stanju. Opasnosti i štetnosti koje se mogu pojaviti pri izgradnji i korišćenju trafostanice i odgovarajuće mjere zaštite su:

• direktni dodir djelova pod naponom, i • previsoki napon dodira.

5.2.1. Zaštita od opasnih napona dodira 5.2.1.1. Opasnost od indirektnog dodira - napona dodira i napona koraka

Zaštita je izvedena izjednačavanjem potencijala - spajanjem svih metalnih djelova na združeno uzemljenje TS.

5.2.1.2. Opasnost od direktnog dodira

Zaštita je izvedena zatvranjem dijelova pod naponom u odgovarajuća kućišta. Visoki stepen zaštite od direktnog dodira je jedna od osnovnih prednosti primjenjenih blokova srednjeg i niskog napona. To je ostvareno: • oklopljenim srednjenaponskim postrojenjem, • potpuno izolovanim niskonaponskim prekidačima i osiguračkim letvama, primjenom permanentno

postavljenih izolacionih kapa na priključcima kablova niskog napona. Priključak na NN stranu energetskog transformatora izveden je pomoću oklopljenog sabirničkog razvoda 8PS-LDA 1600A, “SIEMENS“. Prostor transformatora je dostupan samo izvana, kroz posebna vrata transformatorske komore, na kojima predviđeno postavljanje sa unutrašnje strane vrata prečage na visini od 1 m, iza koje su dijelovi pod naponom udaljeni min 500 mm.

5.3. Podjela postrojenja po zonama opasnosti

I ZONA - obuhvata prostore sklopnih blokova srednjeg i niskog napona u kojima se vrši manipulacija i kontrola postrojenja. II ZONA - obuhvata prostor priključka na srednjenaponskom sklopnom bloku i transformatoru.

5.4. Pravila za bezbjedan rad

• Isključenje - vidljivo odvajanje od napona. • Osiguranje od ponovnog (slučajnog) uključenja.

PODGORICA




• Provjera beznaponskog stanja. • Uzemljenje i kratko spajanje. • Ograđivanje od djelova pod naponom.

5.5. Pregled projektom datih rješenja za osiguravanje uslova za siguran rad - opšte 5.5.1. SN rasklopni blok

• Isključenje napona se vrši rastavnom sklopkom u vodnim poljima, odnosno prekidačem u trafo poljima. Osim daljinskog upravljanja, u vodnim poljima se kompletna manipulacija može obavljati ručno, a u transformatorskim poljima se može isključivati i tasterom sa NN bloka.

• Položaj sklopnih aparata je vidljiv na slijepoj šemi s pokazivačima položaja, koja je izvedena na prednjoj tabli.

• Za sprečavanje ponovnog uključenja postavlja se na vrata SN sklopnog bloka ploča s natpisom “NE UKLJUČUJ - OPASNO!”.

• Provjera beznaponskog stanja vrši se odgovarajućim indikatorima napona. • Dielektrično ispitivanje kablova moguće je obaviti pomoću posebnih priključaka koji se montiraju na

adaptere. • Uzemljenje i kratko spajanje u vodnim i transformatorskim poljima vrši se uključenjem zemljospojnika,

koji su mehanički blokirani s pripadajućimm rastavnim sklopkama. 5.5.2. Razvodno postrojenje niskog napona

• Isključenje kompletnog NNRO može se izvršiti tropolnim prekidačem u dovodnom polju sa energetskog transformatora.

• Osiguranje od slučajnog uključenja vrši se postavljanjem ploče upozorenja “NE UKLJUČUJ - OPASNO!”. • Ograđivanje od djelova pod naponom vrši se zaključavanjem objekta.

5.5.3. Rad u blizini napona

Kod izvođenja radova u blizini napona potrebno je sve radnike upozoriti na djelove koji se nalaze pod naponom i tačno odrediti opseg rada i područja kretanja. U NN razvodu su osigurani elementi izolacionog razdvajanja pojedinih odvoda u obliku izolacionih kapa za priključke kablova ili plastičnih za sabirnice i ležišta osigurača. Kod radova u blizini SN strane energetskog transformatora potrebne su mjere u vidu pouzdanih zaštitnih pregrada i tome slično.

5.5.4. Rad pod naponom

Radom pod naponom smatra se onaj rad pri kojem se djelovi objekta pod naponom dodiruju prema propisanom postupku. Dopušten je na NN postrojenju.

5.6. Prikaz primjene mjera zaštite na radu za potencijalna mjesta rada u TS 5.6.1. Rad na priključnom srednjenaponskom kablu

Zona rada: prostor kablovskog priključka. • Isključiti rastavnu sklopku. • Osigurati od ponovnog (slučajnog) uključenja i postaviti tablicu upozorenja. • Provjeriti beznaponsko stanje (indikatorom napona). • Uključiti zemljospojnik.

5.6.2. Rad na pogonima rastavnih sklopki

Zona rada: cijeli prostor SN bloka (rastavna sklopka, kablovski završeci, zemljospojnik). • Isključiti rastavnu sklopku. • Osigurati od ponovnog (slučajnog) uključenja i postaviti tablicu upozorenja. • Provjeriti beznaponsko stanje. • Uzemljiti i kratko spojiti u transformatorskom polju i u susjednom vodnom polju.

5.6.3. Rad na srednjenaponskom spojnom vodu i transformatoru

Zona rada: prostor u transformatorskom polju, uključujući radove na energetskom transformatoru. • Isključiti prekidač u transformatorskom polju. • Osigurati od ponovnog (slučajnog) uključenja i postaviti tablicu upozorenja. • Provjeriti beznaponsko stanje u transformatorskom polju. • Uzemljiti i kratko spojiti u transformatorskom polju.

5.6.4. Rad na niskonaponskom spojnom vodu, sklopnom aparatu i sabirnicama Zona rada: NN spojni vod, rastavni prekidač NN sekcija i sabirnice NN.

• Isključiti prekidač(e) u SN transformatorskom polju i prekidač)e) u NN trafo polju. • Osigurati od ponovnog (slučajnog) uključenja i postaviti tablicu upozorenja. • Provjeriti beznaponsko stanje.

PODGORICA




5.6.5. Rad na niskonaponskim odvodima Zona rada: NN odvodi u kojima su provedene prethodno opisane mjere.

• Isključiti zaštitne prekidače na NN strani. • Osigurati od ponovnog (slučajnog) uključenja i postaviti tablicu upozorenja. • Provjeriti beznaponsko stanje. • Uzemljiti i kratko spojiti na mjestima NN zaštitnih prekidača i odvodima u kojima se radi.

NAPOMENA: Rad u NN odvodu uz ostale odvode pod naponom moguć je samo u slučajevima koje dopušta “Pravilnik o tehničkim mjerama za siguran rad na elektroenergetskim objektima”. U suprotnom, na rastavnoj sklopki u NN dovodu primjeniti pravila 1-3 (odnosno isključiti sklopni aparat, osigurati od ponovnog slučajnog uključenja, provjeriti beznaponsko stanje). 5.7. Zaštita od prenapona

S obzirom da se TS na SN naponu priključuju na kablovsku mrežu, nije obavezna ugradnja metal-oksidnih odvodnika prenapona u vodnim poljima. Taj uslov se ne postavlja ni sa aspekta moguće pojave sklopnih prenapona, imajući u vidu karakter potrošača u konzumu.

5.8. Primjena ostalih pravila zaštite na radu

Na ulaznim vratima se postavlja natpis za upozorenje na opasnost od električne struje. Unutar postrojenja, na unutrašnjoj strani vrata se postavlja jednopolna šema transformatorske stanice,

tablica s pet pravila za siguran rad, kao i uputstva za pružanje prve pomoći. Srednjenaponski i niskonaponski blokovi su opremljeni natpisnim pločicama. Zaštitna oprema potrebna za primjenu mjera zaštite na radu nalazi se u prostoriji kod nn bloka.

Obzirom da su predmetni objekti projektovani prema važećim tehničkim propisima i normativima, uz poštovanje preporuka i iskustva, uz vođenje računa o svim eventualnim opasnostima, iste su svedene na najmanju moguću mjeru.

5.9. Sredstva lične zaštite

Sredstva lične zaštite su: radno odijelo, zaštitne kožne rukavice, šlem, štitnik za oči i lice ili zaštitne naočare, kožna obuća sa gumenim đonom.

5.10. Zaštitna oprema

Prema potrebi koristi se zaštitna oprema: • indikator napona • prenosna naprava za uzemljavanje i kratko spajanje • uređaj za mehaničko probijanje kablova • izolacioni alat i druga oprema i uređaji.

5.11. Ostalo

U svim radovima na kablovskim vodovima uslovljava se učešće najmanje dvije stručne osobe, od kojih je jedna rukovodilac radova.

PODGORICA




VI. PREGLED PRIMIJENJENIH TEHNIČKIH REŠENJA

ZAŠTITE OD POŽARA 6.1. Primijenjeni zakoni i propisi

Zakon o zastiti od požara (Sl.list RCG, br. 74/1992) Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu elektroenergetskog postrojenja i uređaja od požara

(Sl.list SFRJ br.74/90.) Pravilnik o tehničkim normativima za elektroenergetska postrojenja nazivnog napona iznad 1000 V

(Sl.list SFRJ br.4/74. i 13/78.) Pravilnik o tehničkim normativima za električne instalacije niskog napona (Sl.list SFRJ, br. 53/1988) Pravilnik o standardima za električne instalacije u zgradama (Sl.list SFRJ, br. 09/1986) Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu elektroenergetskih postrojenja od prenapona

(Sl.list SFRJ, br. 44/1986)

6.2. Prilog mjera zaštite od požara

Shodno članu 11 »Zakona o zaštiti od požara« (Sl. list RCG, br. 47/92) uz projektnu dokumentaciju za ovaj investicioni objekat prilaže se izvod mjera za zaštitu od požara. Predviđeni objekat je projektovan u duhu navedenih važećih propisa kao i drugih propisa, tehničkih preporuka i standarda kojima su obuhvaćene mjere za sigurnost objekta: 1. Sva oprema je tipska, izrađena od materijala predviđenih za tu namjenu. 2. Zaštita od preopterećenja i kratkih spojeva obezbijeđena je ugrađenom zaštitnom opremom u TS

35/10kV, odnosno u SN i NN postrojenjima TS 10/0,4 kV. 3. Zaštita od atmosferskih prenapona postignuta je do zadovoljavajućeg stepena izborom tipa mreže i

gromobranskom instalacijom objekta trafostanice. 4. Trafostanica je projektovana saglasno zahtjevima Pravilnika o tehničkim propisima za specijalnu zaštitu

elektroenergetskih postrojenja od požara (Sl. list SFRJ, br. 13/78) 5. Obaveza održavanja objekta u ispravnom pogonskom stanju bitno smanjuje rizik od havarije ili požara,

što se postiže redovnim godišnjim pregledom objekta i njegovim planiranim remontom, a što je u nadležnosti budućeg vlasnika objekta.

Sve naprijed navedene mjere obezbjeđuju pogonsku sigurnost objekta i svode na minimum opasnost od mogućih havarija odnosno požara. Transformatorska stanica je izgrađena od vatrootpornih materijala (betonski zidovi, pod i krov, metalna vrata, žaluzine i nosači opreme). Svi upotrijebljeni materijali i nosači opreme su slabo gorivi.

PODGORICA




VII. PROGRAM KONTROLE I OSIGURANJA KVALITETA Tokom izgradnje objekta (nabavka opreme, izgradnja, puštanje u pogon) vrše se kontrole, ispitivanja i mjerenja kako bi se dokazao kvalitet ugrađenih elemenata, odnosno izvedenih radova. Prilikom izrade moraju se poštovati svi zahtjevi definisani ovim Projektom. 7.1 Preuzimanje opreme Pri isporuci trafostanice dostavljaju se potvrde o kvalitetu isporučene opreme, odnosno atesti i ispitni izvještaji pojedinačnog ispitivanja, kojima se dokazuje da je oprema izrađena i ispitana u skladu sa važećim normama. Pojedini djelovi, odnosno elementi trafostanice imaju potvrde o kvalitetu u skladu sa sljedećim propisima i normama: a) Energetski transformator 1. JUS N.H1.011/85 - Energetski transformatori. Opšti tehnički uslovi. 2. JUS N.H1.019/87 - Energetski transformatori. Označavanje stezaljki i izvoda. 3. JUS N.H1.005/90 - Energetski transformatori. Trofazni uljni distributivni transformatori nazivnih snaga od 50 do 2500 kVA. Nazivne vrijednosti i oprema. 4. JUS N.H1.050/74 - Energetski transformatori. Gasni rele. 5. JUS N.H1.551/90 - Energetski transformatori. Određivanje nivoa buke transformatora i prigušnica. 6. JUS N.H1.005/90 - Energetski transformatori. Trofazni uljni distributivni transformatori nazivnih snaga od 50 do 2500 kVA. Nazivne vrijednosti i oprema. 7. IEC 76-1/93 - Power transformers. Part 1: General 8. IEC 354/91 - Smjernice za opterećenje uljnih energetskih transformatora. b) Srednjenaponski sklopni blok 1. JUS N. BO.030/78 - Koordinacija izolacije 2. JUS NA5.012/63 - Dielektrična čvrstoća čvrstih izolacionih materijala prema naponu industrijske frekvencije. Postupci i ispitivanja. 3. JUS N.B4.050 - Zaštitna izolaciona ploča. Opšti tehnički uslovi i ispitivanja. 4. IEC 298/90 - A.C.metal-enclosed switchgear and controlgear for rated voltages above 1 kV and up to and including 52 kV. 5. IEC 694 /80 - Common clauses for high-voltage switchgear and controlgear standards. 6. IEC 282-1/85,88 - High voltage fuses. Part 1: General. 7. VDE 0670 - Part 6: Switchgear. Internal interference arcs - Part 3: High voltage and low break switches. - Part 2: Earthing switches. c) Niskonaponski sklopni blok 1. JUS N.K5.503/88 - Niskonaponski sklopni blokovi. Zahtjevi za tipski ispitane i parcijalno ispitane

sklopne blokove. 2. JUS N.B2.741 - Električne instalacije niskog napona. Zahtjevi za sigurnost. Zaštita od električnog udara. 3. IEC 439-1/92 - Low-voltage switchgear and controlgear assemblies. Part 1: Requirements for

type-tested and partially type-tested assemblies. d) Srednjenaponska rastavna sklopka i prekidači 1. IEC 56 - High-voltage alternating current circuit-breakers 2. IEC 265-1/83 - High voltage switches Part 1: High-voltage switches for rated voltages above 1 kV and less than 52 kV. 3. IEC 129/84 - Alternating current disconnectors and earthing switches. 4. VDE 0670 - Part 6: Switchgear. Internal interference arcs - Part 3: High voltage and low break switches. - Part 2: Earthing switches. e) Niskonaponska rastavna sklopka 1. JUS N.K5.012/82 - Niskonaponske sklopke, rastavljači, rastavne sklopke i kombinacije s topljivim osiguračima.Opšti tehnički uslovi i ispitivanje.

PODGORICA




f) Kablovi 1. JUS N.CO.010/83 - Elektroenergetika. Boje za označavanje i sistem označavanja žila kablova,

izolovanih provodnika za nazivne napone do 1 kV. 2. JUS N.C4.201/90 - Elektroenergetika. Instalacioni vodovi s izolacijom od PVC mase, tip P/M, nazivnog

napona 450/750V. 3. JUS N.CO.202/83 - Elektroenergetika. Instalacioni vodovi s izolacijom od PVC mase, tip P/F, nazivnog

napona 450/750V. 4. JUS N.C5.230/87 - Elektroenergetika. Kablovi s izolacijom od termoplastičnog ili umreženog polietilena sa plaštem od termoplastičnih ili elastomernih masa, za nazivne napone od 1 kV do 35 kV. 5. JUS N.C5.235/87 - Elektroenergetika. Ispitivanje kablova s izolacijom od termoplastičnog ili umreženog polietilena, s plaštem od termoplastičnih ili elastomernih masa, za nazivne napone od 1 kV do 35 kV. 6. IEC 502-1/83, 84,87,94 - Extruded solid dielectric insulated power cables for rated voltages from 1 kV up to 30 kV. g) Prostor transformatorske stanice 1. JUS U.J6.201/89 - Akustika u građevinarstvu. Tehnički uslovi za projektovanje i građenje zgrada. 7.2 Puštanje objekta u pogon Nakon izgradnje objekta, a prije puštanja u pogon, potrebno je obaviti sledeća mjerenja i o njima izdati izvještaje: a) Izvještaj o funkcionalnom ispitivanju zaštite energetskog transformatora, prema Pravilniku o tehničkim

normativima za elektroenergetska postrojenja nazivnog napona iznad 1000 V (Sl.list br.4/74 i 13/78). b) Izvještaj o mjerenju otpora združenog uzemljenja trafostanice, prema Pravilniku o tehničkim

normativima za elektroenergetska postrojenja nazivnog napona iznad 1000 V, članovi 147 i 158, odnosno Pravilnika o tehničkim normativima za zaštitu niskonaponskih mreža i pripadajućih trafo-stanica (Sl.list SFRJ, br.13/78) i dopuna pravilnika (Sl. list SRJ, br.37/95).

c) Zapisnik o ispitivanju SN kablova za vezu: energetski transformator - SN transformatrosko polje. d) Zapisnik o ispitivanju plašta SN kablova za vezu: energetski transformator - transformatorsko polje. e) Izvještaj o ispitivanju dielekrične čvrstoće i izolacije namotaja. f) Geodetski snimak uzemljivača trafostanice.

PODGORICA




GRAFIČKA DOKUMENTACIJA Lokacija trafostanice TS-M4 i dispozicija opreme sa kablovskim međuvezama Blok šema trafostanice TS-M4 Jednopolna šema 10 kV postrojenja trafostanice TS-M4 Prednji izgled i osnova 10 kV postrojenja trafostanice TS-M4 Jednopolna šema 0,4 kV postrojenja trafostanice TS-M4 Izgled razvodnog postrojenja 0,4 kV trafostanice TS-M4 Transformator 10/0,4 kV, 1000 kVA - izgled Termička zaštita transformatora Instalacije uzemljenja i izjednačavanja potencijala trafostanice TS-M4 Instalacije osvjetljenja i priključnica trafostanice TS-M4 Detalji ekvipotencijalizacije Jednopolna šema RO-SP trafostanice TS-M4

MB-11-02-TQ-M731 MB-11-02-TQ-M732 MB-11-02-TQ-M733 MB-11-02-TQ-M734 MB-11-02-TQ-M735 MB-11-02-TQ-M736 MB-11-02-TQ-M737 MB-11-02-TQ-M738 MB-11-02-TQ-M739 MB-11-02-TQ-M740 MB-11-02-TQ-M741 MB-11-02-TQ-M742

Documents

Porto Montenegro - Glavni Projekat TS