Postępowanie sądowoadministracyjne

wykładdr.hab. Dariusza Ryszarda Kijowskiego

Postępowanie sądowoadministracyjnetematyka wykładu

1. Zagadnienia wstępne – prawo do sądu – pojęcie postępowania sądowoadministracyjnego (ppsa)i jego przedmiot – sprawa sądowoadministracyjna –- funkcje i źródła ppsa

2. Ustrój organizacja i zadania sadów administracyjnych

3. Dopuszczalność skargi do sądu administracyjnego

Postępowanie sądowoadministracyjne(psa)tematyka wykładu cd.

4. Zasady ppsa5. Podmioty psa6. Czynności procesowe7. Postępowanie przed sądem pierwszej

instancji8. Orzekanie sądu pierwszej instancji9. Zaskarżanie orzeczeń sądowych10. Nadzwyczajne i szczególne tryby

postępowania sądów administracyjnych

Postępowanie sądowoadministracyjnetematyka wykładu cd.

11. Wykonywanie i funkcje orzeczeń sądów administracyjnych

12. Koszty postępowania

Zalecana literatura

T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Postępowanie sądowoadministracyjne, 2009

Postępowanie sądowoadministracyjne, pod red. Zb. Kmieciaka, 2009

B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, 2008

Zagadnienia wstępne- prawo do sądu

• Wg Konstytucji RP:

Art. 2.: „ Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej”.

Art. 45.: „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd”.

Art. 77.2.: „ Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw”

Art. 173.: „Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz.”

Art. 175.1.: „Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.”

Zagadnienia wstępne- prawo do sądu wg Konstytucji RP cd.

Art. 177.: „ Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.”

Art. 178.1.: „Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.”

Art. 184 .: „ Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.”

Istota prawa do sądu

• Gwarantowane konstytucyjnie prawo każdego do rozpatrzenia jego sprawy przez niezawiły sąd, w sposób uwzględniający współcześnie uznane standardy sprawiedliwego procesu (jawnie, z możliwością wypowiedzenia się przez strony, w terminie nie podważającym zaufania do rzetelnie działającej władzy), w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne w celu udzielenia skutecznej ochrony przed naruszaniem praw i wolności skarżącego

Wymiar sprawiedliwości w sprawach administracyjnych a sądowo kontrola administracji

• Wymiar sprawiedliwości – rozstrzyganie sporów o prawo między administrowanymi a administrującymi

• Sądowa kontrola administracji – rozstrzyganie o skutkach działań administracji w świetle obowiązującego prawa (nawet wówczas, gdy między stronami procesu sądowego nie ma sporu)

• Wymiar sprawiedliwości poprzez sądową kontrolę daministracji

• Wymiar sprawiedliwości w sprawach administracyjnych a zasada podziału i równoważenia się władz publicznych

Pojęcie psa i ppsa

• Postępowanie sądowo administracyjne – Uregulowane przepisami prawa postępowanie przed sądami administracyjnymi w sprawach należących do ich właściwości (sprawach sądowoadministracyjnych)

• Prawo psaPrzepisy Konstytucji, reguły ratyfikowanych umów międzynarodowych i innych równorzędnych im źródeł prawa międzynarodowego oraz prawa europejskiego, ustaw i rozporządzeń wydanych na ich podstawie oraz w celu ich wykonania, regulujących sposób rozpoznawania i rozstrzygania spraw przez sądy administracyjne

Przedmiot psa

Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość między jednostkami samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej – art. 1 uusa.

Przedmiot psa cd

Sprawa sądowoadministracyjna:sprawy z zakresu kontroli działalności

administracji publicznej oraz inne sprawy, do których przepisy Ppsa

stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy sądowoadministracyjne).

- art. 1 Ppsa

Przedmiot psa cd

Sprawy z zakresu sądowej kontroli działalności administracji publicznej, wynikiem których są:

1)decyzje administracyjne;2) postanowienia wydane w postępowaniu

administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;

3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;

4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;

5) pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach;

6) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;

7) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 6, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;

8) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;

bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-5. – na podstawie art. 3 § 2 Ppsa.

Decyzje administracyjne

- Podlegają kontroli sądowej zawsze, chyba że przepis szczególny wskaże właściwość sądu powszechnego

• Wydawane w trybie K.p.a.• Wydawane w trybie OP• Wydawane w innych trybach (np. przez

przedstawicielstwa dyplomatyczne i organy kunsularne, na podstawie Prawa o szkolnictwie wyższym)Pojęcie decyzji administracyjnej – według definicji art. 1 pkt 1 K.p.a.- rozstrzygnięcia w indywidualnych sprawach należących do właściwości organów administracji publicznej w stosunkach zewnętrznych

Postanowienia

• na które służy zażalenie – wskazane są w K.p.a., w OP oraz w ustawach szczególnych (np. o scalaniu i wymianie gruntów, o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, o ogólnym bezpieczeństwie produktów, o ochronie przyrody, o izbach morskich, o swobodzie działalności gospodarczej, o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, w Prawie o adwokaturze, w Prawie budowlanym)

Postanowienia cd

• Kończące postępowanie – o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia, o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia, o niedopuszczalności odwołania lub zażalenia, o pozostawieniu sprawy podatkowej bez rozpoznania (art. 228 §1 pkt 3OP)

• Rozstrzygające sprawę co do istoty – wg badaczy takich postanowień nie ma, jednak wydaje się to błędne. Ilekroć ustawa przewidywać będzie rozstrzygnięcie postanowieniem o prawach lub obowiązkach jednostki, a nie wykluczy składania zażaleń, mogą być one zaskarżane

Postanowienia cd

• Postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie- w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przyjęto zasadę, że zażalenie na postanowienie służy tylko wtedy, gdy ustawa ta tak stanowi (art. 17 § 1) – jest ich wiele i tam, gdzie przewiduje się rozstrzygnięcie, albo przewiduje się zażalanie, albo milczy.

Inne akty i czynności

• Nie będące decyzjami i postanowieniami rozstrzygnięcia oraz czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa

• Poprzednio obowiązywała reguła, że te akty i czynności mają dotyczyć przyznania, stwierdzenia albo uznania tych praw lub obowiązków. Zdaniem T. Wosia, zmiana ta ma jedynie charakter redakcyjny i nie wpłynie na zakres kontroli wspomnianych aktów i czynności (podobnie E. Ochendowski). Natomiast zdaniem E. Łętowskiej jest to rozwiązanie trafne, gdyż oznacza liberalizację przesłanki w porównaniu z ujęciem przyjętym w art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o NSA Zbliżone stanowisko - W. Chróścielewski, Z. Kmieciak i J.P. Tarno). Trafność tej oceny potwierdza orzecznictwo.

Inne akty i czynności – kryteria i przykłady

Naczelny Sąd Administracyjny w orzeczeniach wydanych jeszcze w okresie obowiązywania art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o NSA uznał m.in., że przez akty lub czynności organu administracji publicznej, o jakich mowa w art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o NSA, należy rozumieć:

1) głównie działania materialno-techniczne, wywołujące określone skutki prawne,

2) działania te mogą mieć również charakter władczy, 3) przykładem - odmowa udostępnienia dokumentacji

medycznej pacjentowi pub licznego zakładu opieki zdrowotnej , usunięcie danych z Krajowego Rejestru Karnego

Inne akty i czynności cd.

• Z orzecznictwa do art. 3 § 4pkt 4 Ppsa:1) odmowa zwrotu pobranej opłaty za kartę pojazdu2) odmowa zwrotu pobranej opłaty za sprzedaż napojów

alkoholowych3) wpis lub odmowa wpisu preparatu medycznego do

rejestru prowadzonego przez Instytut Medycyny Pracy4) odmowa wypłaty świadczeń należnych zwalnianemu

policjantowi5) ustalenie listy kandydatów na aplikantów6) zarządzenia w zakresie organizacji ruchu drogowego7) wydanie tablic rejestracyjnych

Funkcje psa

Kontrola działalności administracji publicznej pod względem jej zgodności z prawem – ochrona prawa przedmiotowego i praw podmiotowych jednostki – samoistna i bezpośrednia

Rozstrzyganie sporów jednostki z organami administracji publicznej – ochrona prawa podmiotowego

Sankcjonowanie naruszeń prawa Funkcja prewencyjna Ujednolicanie interpretacji i stosowania

prawa administracyjnego

Źródła ppsa

1. Przepisy Konstytucji RP, 2. Reguły ratyfikowanych umów

międzynarodowych i innych równorzędnych im źródeł prawa międzynarodowego

3. Reguły prawa europejskiego, 4. Przepisy ustaw i rozporządzeń wydanych na

ich podstawie oraz w celu ich wykonania, - regulujące sposób rozpoznawania i rozstrzygania spraw przez sądy administracyjne

Źródła ppsa

1) Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.)

• reguluje postępowanie całościowo bez zasadniczych odesłań do innych aktów prawnych

- wyjątkiem poważnym jest odesłanie do K.p.c. , wg którego przepisów sądy administracyjne mają przeprowadzać dowody z dokumentów, stosując je odpowiednio oraz

- zapowiedziane w art. 3 § 3 przepisy ustaw szczególnych mających wskazywać przypadki innych, niż wymienione w Ppsa, spraw sądowoadministracyjnych (tzw. ustawy samorządowe, ustawa o sko, rio, administracji rządowej w województwie, albo wprowadzające odmienne reguły zaskarżania i orzekania, np. ustawa o gospodarce nieruchomościami, o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, 2) ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.)

- reguluje organizację i funkcjonowanie sądów administracyjnych

-