POSTUPAK PO USTAVNIM ŽALBAMA PO USTAVNIM... · Web viewTakođe, u posjedu pomenutog stana, po mišljenju Suda, nije se nalazio tuženi J.R., jer je isti u stan ušao kao radnik po

POSTUPAK PO USTAVNIM ŽALBAMA

1

***

O d l u k e

Odluke kojima se usvaja ustavna žalbai utvrđuje povreda prava

2

***

PITANJE OSIGURANJA DJELOTVORNOG PRAVNOG LIJEKA JEDNO JE OD OSNOVNIH PROCESNIH JEMSTAVA U SVIM POSTUPCIMA KOJE JE ZBOG SVOG ZNAČENJA ZAJEMČENO USTAVOM KAO OSNOVNO LJUDSKO PRAVO.U KONKRETNOM SLUČAJU USTAVNI SUD JE OCIJENIO DA JE VRHOVNI SUD CRNE GORE PRILIKOM ODLUČIVANJA O DOPUŠTENOSTI IZJAVLJENE REVIZIJE PROTIV PRESUDE VIŠEG SUDA U PODGORICI POGREŠNO UTVRDIO ČINJENICU DANA IZJAVLJIVANJA REVIZIJE, ODNOSNO POGREŠNO PRIMIJENIO ZAKONSKU ODREDBU I TIME ONEMOGUĆIO PODNOSIOCU USTAVNE ŽALBE DA OSTVARI PRAVO NA PRAVNI LIJEK.

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije –Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 3 i člana 56 stav 1 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. jula 2010. godine, donio je

O D L U K U

USVAJA SE ustavna žalba.

UKIDA SE rješenje Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1105/09, od 4. novembra 2009. godine i predmet vraća Vrhovnom sudu Crne Gore na ponovni postupak.

Ova odluka objaviće se u »Službenom listu Crne Gore«.

O b r a z l o ž e nj e

1. N.S., iz Bara, koju zastupa Milonja Raičević, advokat iz Bara, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv rješenja Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1105/09, od 4. novembra 2009. godine, kojim je odbačena kao neblagovremena revizija, izjavljena protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2425/08, od 16. juna 2009. godine.

U ustavnoj žalbi podnositeljka navodi da je osporenim rješenjem odbačena kao neblagovremena revizija, koju je preporučenom pošiljkom predala pošti Bar 6. avgusta 2009. godine, a da joj je presuda Višeg suda uručena 7.jula 2009.godine. Smatra da je Vrhovni sud odbacivanjem blagovremene revizije povrijedio njeno pravo na pravni lijek zajemčeno članom 20 Ustava Crne Gore, kao i pravo na jednaku zaštitu prava i sloboda, iz člana 19 Ustava.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredbama čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li su sudovi pravilno ili potpuno utvrdili činjenično stanje i

3

ocijenili dokaze. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonom zasnovanom interesu (član 20).

Sud sudi na osnovu Ustava, zakona i potvrđenih i objavljenih međunarodnih ugovora (član 118 stav 2)«.

Zakona o parničnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 22/04, 28/05 i 76/06):

»Ako je podnesak upućen preko pošte preporučenom pošiljkom ili telegrafskim putem, dan predaje pošti smatra se kao dan predaje sudu kome je upućen, a ako je podnesak upućen telefaksom dan predaje se smatra dan prijema telefaksa u sudu (član 109 stav 2).

Protiv pravosnažne presude donesene u drugom stepenu stranke mogu izjaviti reviziju u roku od 30 dana od dana dostavljanja prepisa presude (član 397 stav 1)«.

4. Za potrebe ustavnosudskog postupka pribavljen je spis predmeta Osnovnog suda u Kotoru, P.br. 684/07.

5. Uvidom u spis predmeta, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom postupku:

Viši sud u Podgorici presudom, Gž. br. 2425/08, od 16. juna 2009. godine, odbio je žalbu tužioca kao neosnovanu i potvrdio prvostepenu presudu Osnovnog suda u Podgorici, P.br.684/07, od 26.juna 2008. godine, kojom je odbijen tužbeni zahtjev da se ponište odluke tuženog br.01-566/2, od 23. juna 2007. godine i br.01-578/1, od 27. jula 2007. godine, o prestanku radnog odnosa tužioca i obaveže tuženi da u roku od 15 dana vrati tužioca na rad i rasporedi na poslove radnog mjesta »Domaćice I« Hotela »Monte casa« u Petrovcu na moru.

Vrhovni sud je osporenim rješenjem reviziju podnosioca odbacio kao neblagovremenu. U obrazloženju se navodi da je punomoćniku tužioca presuda Višeg suda u Podgorici uručena 7. jula 2009. godine, što je utvrđeno iz uredno potpisane povratnice koja se nalazi u spisima predmeta. Reviziju protiv ove presude tužilac je izjavio preporučenom pošiljkom dana 8. avgusta 2009. godine koji dan se smatra kao dan predaje sudu. Navodi se da je računajući od dana prijema drugostepene odluke, zadnji dan roka za izjavljivanje revizije tužiocu isticao 7. avgusta 2009. godine (petak). Kako revizija u konkretnoj stvari nije izjavljena u navedenom roku, to je ista neblagovremena.

6. Pitanje osiguranja djelotvornog pravnog lijeka jedno je od osnovnih procesnih jemstava u svim pravnim postupcima, koje je zbog svog značenja zajamečno Ustavom kao osnovno ljudsko pravo.

4

Uvidom u spis predmeta, te razmatranja osnovnih navoda i razloga ustavne žalbe Ustavni sud je utvrdio da je drugostepena presuda uručena podnosiocu žalbe 7.jula 2009. godine, a da je podnosilac reviziju izjavio preporučenom pošiljkom dana 6. avgusta 2009. godine koja je zavedena pod prijemnim brojem RR031449823 ME 00286401286.

Ustavni sud je utvrdio, u konkretnom slučaju, da su mjerodavne odredbe člana 109 stav 2 i člana 397 stav 1 Zakona o parničnom postupku kojima je propisano da ako je podnesak upućen preko pošte preporučenom pošiljkom dan predaje pošti smatrat će se dan predaje sudu kome je upućen i da protiv pravosnažne presude donesene u drugom stepenu stranke mogu izjaviti reviziju u roku od 30 dana od dana dostavljanja prepisa presude.

Računajući od dana prijema drugostepene presude, 7. jula 2009. godine, zadnji dan roka za izjavljivanje revizije isticao je 6. avgusta 2009.godine kada je revizija izjavljena preporučenom pošiljkom. Stoga je, Ustavni sud ocijenio da je Vrhovni sud Crne Gore, prilikom odlučivanja o dopustivosti izjavljene revizije protiv presude Višeg suda u Podgorici, pogrešno utvrdio činjenicu dana izjavljivanja revizije, odnosno pogrešno primijenio odredbu člana 397 stav 1 Zakona o parničnom postupku i time onemogućio podnosioca ustavne žalbe da ostvari pravo na pravni lijek, iz člana 20 Ustava Crne Gore.

7. S obzirom da je utvrđena povreda ustavnog prava Ustavni sud nije razmatrao eventualnu povredu ostalih ustavnih prava na koja se u žalbi ukazuje.

Na osnovu iznijetih razloga, odlučeno je kao u izreci.

Odluka o objavljivanju ove odluke zasnovana je na odredbi člana 151 stav 2 Ustava Crne Gore i odredbi člana 34 stav 2 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore.

U br. 138/09 USTAVNI SUD CRNE GORE8. jul 2010.godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković, s.r.

***

USTAVNI SUD JE OCIJENIO DA JE VRHOVNI SUD, U KONKRETNOM SLUČAJU, DOPUŠTENOST REVIZIJE ZASNOVAO NA PRETJERANOM FORMALIZMU U TUMAČENJU PROCESNIH PRETPOSTAVKI NA PRISTUP VRHOVNOM SUDU, KAO NAJVIEM SUDSKOM ORGANU, NA ŠTETU PODNOSIOCA USTAVNE ŽALBE. NA TAJ NAČIN VRHOVNI SUD JE POVRIJEDIO PRAVO PODNOSIOCU USTAVNE ŽALBE NA PRISTUP TOM SUDU I KORIŠĆENJE DJELOTVORNOG PRAVNOG LIJEKA.

5

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije Miodrag Latković, Miodrag Iličković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 3 i člana 56 stav 1 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 30. septembra 2010. godine, donio je

O D L U K U

USVAJA SE ustavna žalba.

UKIDA SE rješenje Vrhovnog suda Crne Gore Rev.br.630/09 od 06.06.2009.godine i predmet vraća Vrhovnom sudu Crne Gore na ponovni postupak.



1. C.L. i C.V., iz Barija, Italija, preko punomoćnika Vesne Čejović, advokata iz Bara, podnijeli su ustavnu žalbu protiv rješenja Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 630/09, od 6. juna 2009. godine, kojim je revizija odbačena kao nedozvoljena. Podnosioci smatraju da su im osporenom odlukom Suda povrijeđena ustavna prava zajemčena odredbom člana 20 Ustava Crne Gore i člana 13 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Obrazlažući povredu navedenih prava podnosioci ističu da su kao nasljednici (djeca) pokojne N.V. nastavili parnični postupak koji se vodio pred Opštinskim sudom u Baru, tražeći utvrđivanje prava svojine. Navode da je parnični postupak započet 2000. godine i više puta su donijete presude u prvostepenom postupku, a pravosnažno je postupak okončan presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 368/08, od 22. decembra 2008. godine, kojom je tužbeni zahtjev odbijen kao neosnovan. Ističu da je tokom postupka označena vrijednost spora na iznos od 10.000 DEM, koji je iznos, kao vrijednost spora, označen u svim donesenim presudama (u tri prvostepene i u presudi Višeg suda) i da je u vrijeme donošenja prvostepene presude, navedena vrijednost spora prelazila i to značajno minimalni limit vrijednosti spora za koju je dozvoljena revizija, kao pravni lijek. Podnosioci žalbe ukazuju da su tokom postupka primili od suda i opomenu za plaćanje sudske takse, na iznos od tadašnjih 130 dinara, koja je uredno plaćena. Nakon donošenja pravosnažne presude tužioci su izjavili reviziju jer je, prema vrijednosti spora koja je označena u pravosnažnoj presudi (kao i u prethodnim presudama), revizija, kao pravni lijek bila dozvoljena. Navode da je reviziju Vrhovni sud Crne Gore bez razmatranja odbacio kao nedozvoljenu, nalazeći da u tužbi nije bila navedena vrijednost spora i da ista nije bila naznačena na glavnoj raspravi (iako je to učinjeno), a da je plaćena taksa u vrijednosti od 5,41 DEM, koja odgovara vrijednosti spora od tadašnjih 4.000 do 5.500 dinara, što je manje nego tada važeći limit za podnošenje revizije, koji je tada iznosio 15.000 dinara. Ukazuju da samo zbog toga što je postupljeno po nalogu suda i plaćeno onoliko koliko je sud odredio, kažnjeni su gubitkom prava na pravni lijek. Ističe se da je vrijednost spora označena u mnogo većem iznosu nego što je to izračunao Vrhovni sud (iznos koji je za 100 puta veći od minimuma vrijednosti za koju je revizija dozvoljena), te da je tako određenu vrijednost utvrdio i

6

sud pravosnažnom presudom. Navode da za slučaj da nije plaćen nalog-opomena koju je sud dostavio, onda Vrhovni sud ne bi imao »opravdanje« da ospori podnosiocima pravo na podnošenje pravnog lijeka-revizije, što je neprihvatljivo. Podnosioci žalbe ukazuju da je tačno da je obaveza stranke da u tužbi ili na glavnoj raspravi označi vrijednost spora, ali je isto tako i obaveza suda da utvrdi vrijednost spora što je jasno propisano tada važećim odredbama ZPP-a (član 35 do 40). Ističu da ako je sud presudom, i to pravosnažnom, utvrdio vrijednost spora, prema kojoj je apsolutno revizija dozvoljena kao vanredni pravni lijek, onda, po shvatanju podnosilaca žalbe, nema pravo Vrhovni sud da pravo na taj pravni lijek ospori, računajući da vrijednost spora nije onolika koliko je presudom pravosnažno utvrđeno, nego tolika koliko je Sud naložio podnosiocima da plati, a ona po nalogu suda i postupila. Podnosioci ustavne žalbe predlažu ukidanje osporenog rješenja Vrhovnog suda i vraćanje predmeta tom sudu na ponovni postupak.

2. Ustavni sud je saglasno odredbama člana 26 stav 1 i 27 stav 1 Zakona o Ustavnom sudu zatražio od Vrhovnog suda odgovor na ustavnu žalbu. U odgovoru tog suda, pored ostalog, navodi se da su tužioci propustili da u tužbi naznače vrijednost predmeta spora, a nijesu to ni naknadno učinili u predviđenim rokovima tokom prvostepenog postupka (samoinicijativno ili po pozivu suda), pa se dozvoljenost revizije cijenila prema osnovici po kojoj su platili sudsku taksu, saglasno prihvaćenom zaključku sudova od 10 i 11. juna 1981.godine.

3. Za potrebe ustavnosudskog postupka pribavljen je spis predmeta Osnovnog suda u Baru, P. br. 47/07.

4. Ustavni sud, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajamčenih Ustavom nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava. Prema odredbi člana 48 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08) ustavna žalba može se podnijeti protiv pojedinačnog akta državnog organa, organa državne uprave, organa lokalne samouprave ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja, zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava.

U toku postupka pružanja ustavnosudske zaštite, povodom ispitivanja osnovanosti žalbe, u granicama istaknutog zahtjeva, Ustavni sud utvrđuje da li je podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno njegovo Ustavom zajamčeno pravo ili sloboda.

5. U sprovedenom postupku, uvidom u spis predmeta, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom postupku:

Parnični postupak radi utvrđivanja prava svojine pokrenut je, pred Osnovnim sudom u Baru, 21. aprila 2000.godine tužbenim zahtjevom N.V., iz Bara, preko punomoćnika Vesne Čejović, advokata iz Bara, radi utvrđenja da li je ista vlasnik objekta za stanovanje sa ribarskom kućicom, potpornim zidom i prilaznim putem od objekta do magistrale koja je sagrađena po kat.parceli 255 KO Braćeni.

U tužbi nije navedena vrijednost spora već je ta vrijednost opredijeljena 16.marta 2001.godine, na zadnjem ročištu glavne rasprave, u visini 10.000 DM, što je Sud prihvatio i

7

označio u presudi. Utvrđeno je, takođe, da je dana 1.jula 2000.godine, plaćena sudska taksa na tužbu u iznosu od 5,41 DM. Presudom Osnovnog suda, u Baru, P.br.271/00, od 16. marta 2001.godine, odbijen je tužbeni zahtjev kao neosnovan.

Postupak su nakon smrti tužilje preuzeli nasljednici, podnosioci ustavne žalbe. U toku parničnog postupka više puta su ukidane donijete prvostepene presude, a pravosnažno je postupak okončan presudom Višeg suda, u Podgorici Gž.br.368/08, od 22.12.2008.godine, kojom je tužbeni zahtjev odbijen kao neosnovan. Vrijednost spora u iznosu od opredijeljenih 10.000 DM naveden je u presudi kao i u svim prvostepenim presudama.

Odlučujući o reviziji izjavljenoj protiv presude Višeg suda u Podgorici, Vrhovni sud je rješenjem, Rev.br. 630/09, od 6. juna 2009. godine, koje se osporava ustavnom žalbom, odbacio reviziju kao nedozvoljenu. U obrazloženju Rješenja, pored ostalog, navodi se da prema noveliranom članu 382 st. 2 i 3 Zakon o parničnom postupku u imovinsko pravnim sporovima revizija nije dozvoljena ako vrijednost predmeta spora ne prelazi iznos od 15.000 dinara i da ove odredbe važe od 14.marta 1998.godine kada je stupio na snagu Zakon o izmjenama i dopunama ZPP-a (»Službeni list SRJ«, br.14/98). Novi režim dopuštenosti revizije primjenjuje se u započetim postupcima, ukoliko je prvostepena presuda donijeta poslije 13. marta 1998. godine, odnosno to je izričito određeno članom 111 stav 1 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o parničnom postupku. Tužioci ni u tužbi podnijetoj 21. aprila 2000. godine, niti na pripremnom ročištu ili prvom ročištu glavne rasprave nijesu naveli vrijednost predmeta spora, ali se iz priznanice koja se nalazi u spisima vidi da su tužioci dana 1. juna 2000. godine platili sudsku taksu na tužbu u iznosu od 5,41 DM, što odgovara protivvrijednosti od 194,76 dinara, čime su na posredan način odredili vrijednost predmeta spora. Prema Zakonu o izmjenama i dopunama Zakona o sudskim taksama (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 42/98), koji je tada bio na snazi, sudska taksa od 5,41 DM u protivvrijednosti od 194,76 dinara, plaćala se na vrijednost predmeta spora od 4.000 do 5.500 novih dinara pa je očigledno da tako određena vrijednost predmeta spora ne prelazi 15.000 dinara, zbog čega je revizija nedozvoljena.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32).

Svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonom zasnovanom interesu.član 20). Vrhovni sud je najviši sud u Crnoj Gori. Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova (član 124 stav 1 tačka 2 «.

Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu,

propisuje:

8

»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona (član 6 stav 1).

Svako kome su povrijeđena prava i slobode predviđene ovom Konvencijom ima pravo na djelotvoran pravni lijek pred nacionalnim vlastima, bez obzira jesu li povredu izvršila lica koja su postupala u službenom svojstvu(član 13)«.

Zakona o parničnom postupku (»Službeni list SFRJ« 4/77, 36/77, 6/80, 36/80, 43/82, 72/82, 69/82, 58/84, 74/87, 57/89, 20/90, 27/90 i 35/91, i u »Službeni list SRJ«, br.27/92, 31/93, 24/94, 12/98 i 15/98):

»Da u slučajevima kad se tužbeni zahtjev ne odnosi na novčani iznos, mjerodavna je vrijednost predmeta spora koju je tužilac naznačio u tužbi i da u slučaju da je tužilac očigledno suviše visoko ili suviše nisko naznačio vrijednost predmeta spora, tako da se postavlja pitanje stvarne nadležnosti, sastava suda ili prava na izjavljivanje revizije, sud će najdocnije na pripremnom ročištu, a ako pripremno ročište nije održano onda na glavnoj raspravi prije početka raspravljanja o glavnoj stvari, brzo i na pogodan način provjeriti tačnost označene vrijednosti (član 40 st. 2 i 3).

U imovinsko pravnim sporovima revizija nije dozvoljena ako vrijednost predmeta spora ne prelazi iznos od 15.000 dinara i da se novi režim dopuštenosti revizije primjenjuje i u započetim postupcima, ukoliko je prvostepena presuda donijeta poslije 13.marta 1998.godine (član 382 st.2 i 3)«.

7. Ustavni sud je, nakon razmatranja navoda ustavne žalbe i odluka sudova, utvrdio da je osporenim rješenjem Vrhovnog suda podnosiocima žalbe, osim prava na pravni lijek, zajamčeno odredbom člana 20 Ustava i članom 13 Evropske konvencije, povrijeđeno i pravo na pravično suđenje, u dijelu koji se odnosi na pristup sudu, zajamčeno odredbom člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

Obezbjeđivanje djelotvornog pravnog lijeka jedno je od osnovnih procesnih jemstava u svim pravnim postupcima, koje se zbog svog značenja garantuje Ustavom kao osnovno pravo.

Pravo na pravni lijek ne može se iscrpljivati u strogo formalnom smislu kroz mogućnost njegovog izjavljivanja, već predstavlja djelotvornu pravnu zaštitu, pa je nadležan sud dužan da ocijeni sve relevantne navode iz podnijete revizije i pravično odluči o pravima i interesima podnosioca revizije.

Pravo na pristup sudu, međutim, nije apsolutno pravo već podliježe ograničenjima koja ne smiju narušavati samu suštinu prava i njegov legitimni cilj, a to je pristup pravnom sredstvu. Šta više, ta ograničenja, prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, biće kompatibilna sa članom 6 stav 1 Evropske konvencije samo ako su u skladu sa relevantnim domaćim zakonima i drugim propisima, ukoliko teže ka legitimnom cilju i ukoliko postoji razuman odnos srazmjernosti između sredstava koja su upotrijebljena i cilja čijem se ostvarivanju teži (Presuda Evropskog suda za ljudska prava Golder protiv Ujedinjenog Kraljevstva, od 21.februara 1975.godine, serija A, broj 18 stav 35; Philis protiv Grčke, presuda od 27.avgusta 1991.godine, serija A, broj 209 stav 59).

Ograničavanje vrijednosti predmeta spora utiče na više načina na pravnu poziciju stranaka u parnici, između ostalog, i na mogućnost izjavljivanja revizije. Prema Zakonu o parničnom postupku tužilac treba da osigura pravo na reviziju odgovarajućom ocjenom vrijednosti predmeta spora i to već u samoj tužbi. Tuženi to pravo može sebi da osigura na

9

način da na pripremnom ročištu, odnosno na glavnoj raspravi, prije upuštanja u raspravljanje o glavnoj stvari, odgovarajućom intervencijom izazove sudsku kontrolu (član 40 st. 2 i 3).

Iz navedenih odredaba Zakona o parničnom postupku proizilazi da sud utvrđuje vrijednost spora samo ako je tužilac suviše visoko ili suviše nisko naznači. Međutim, po ocjeni Ustavnog suda, nema zabrane da sud utvrdi vrijednost spora kada to tužilac ne uradi na način propisan Zakonom.

Sudski postupci, prema ocjeni Ustavnog suda, moraju se sprovesti u skladu sa ustavnim načelom vladavine prava kao najviše vrijednosti ustavnog poretka Crne Gore. Njihovo sprovođenje, naime, ne smije se izjednačiti samo sa zahtjevom za zakonitošću postupanja organa državne vlasti, već mora uključiti i zahtjev prema kojem zakonske posljedice moraju biti primjerene legitimnim očekivanjima stranaka u svakom konkretnom slučaju, čime se ujedno ostvaruje i načelo pravičnog postupka iz člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Konvencije. U takva očekivanja, po nalaženju Ustavnog suda, nesumnjivo spada i očekivanje da će se spor riješiti primjenom pravnih standarda važećih u vrijeme njegovog pokretanja. U konkretnom slučaju, podnosioci su imali legitimno očekivanje da će odlučivanje u njihovom sporu završiti pred revizijskim sudom, jer su nižestepeni sudovi prihvatili opredijeljenu vrijednost predmeta spora.

Naime, u ustavnosudskom postupku, utvrđeno je da je vrijednost predmetnog spora opredijeljena na zadnjem ročištu glavne rasprave, u visini od 10.000 DM i da je plaćena sudska taksa na tužbu u iznosu od 5,41 DM. Taj iznos je prihvatio Osnovni sud kao vrijednost spora i označen je u tri prvostepene i u presudi Višeg suda, a prema toj vrijednosti, revizija je bila dozvoljena, saglasno odredbama Zakona o parničnom postupku. Stoga, podnosilac žalbe ne treba da trpi štetu zbog propusta suda da naloži podnosiocu žalbe da plati razliku između iznosa sudske takse koju je platio i iznosa koji odgovara utvrđenoj vrijednosti predmeta spora (presuda Evropskog suda za ljudska prava Garzičić protiv Crne Gore, predstavka br.17931/07, od 21.septembra 2010.godine).

Ustavni sud je ocijenio da je Vrhovni sud, u konkretnom slučaju, dopuštenost revizije zasnovao na pretjeranom formalizmu u tumačenju procesnih pretpostavki na pristup Vrhovnom sudu kao najvišem sudskom organu na štetu podnosilaca ustavne žalbe. Na taj način Vrhovni sud je povrijedio pravo podnosiocima ustavne žalbe na pristup tom sudu i pravo na korišćenje djelotvornog pravnog lijeka.

Na osnovu iznijetih razloga,odlučeno je kao u izreci.


Už-III br.12/09 USTAVNI SUD CRNE GORE30. septembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

10

***

U KONKRETNOM SLUČAJU PODNOSILAC JE IMAO LEGITIMNO OČEKIVANJE DA ĆE ODLUČIVANJE O NJEGOVOM PRAVU ZAVRŠITI PRED REVIZIJSKIM SUDOM, JER SU UPRAVNI SUDOVI PRIHVATILI OPREDIJELJENU VRIJEDNOST PREDMETA SPORA U VISINI OD 100.000,00 €.USTAVNI SUD JE OCIJENIO DA JE OSPORENIM RJEŠENJEM VRHOVNI SUD POVRIJEDIO PRAVO PODNOSIOCA ŽALBE NA PRISTUP TOM SUDU I PRAVO NA KORIŠĆENJE DJELOTVORNOG PRAVNOG LIJEKA.

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 3 i člana 56 stav 1 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U

1. USVAJA SE ustavna žalba.

2. UKIDA SE rješenje Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 91/09, od 4. februara 2009. godine i predmet vraća Vrhovnom sudu Crne Gore na ponovni postupak.



1. R.B., iz Bara, kojeg zastupa Radovan Božović-Raco, iz Bara, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, izjavljenu protiv Rješenja Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 91/09, od 4. februara 2009. godine, kojim je revizija odbačena kao nedozvoljena. Podnosilac žalbe navodi da su mu osporenim rješenjem povrijeđena ustavna prava zajemčena odredbom iz člana 17, 19 i 20 i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

U ustavnoj žalbi se, pored ostalog, navodi: da je Vrhovni sud donio nezakonto rješenje, da sud nije objasnio kolika je vrijednost 600,00 € preračunata u dinare; da je sud previdio činjenicu da je na samoj tužbi hemijskom olovkom, čitko, od strane tužilaca, ispravljena vrijednost predmeta spora i ista naznačena u visini od 100.000,00 €; da prema tome, u tužbi

11

nije naznačena vrijednost predmeta spora 600,00 € nego 100.000,00 €, jer je to iznos koji je naznačen, a što je i logično, jer se spor vodio oko utvrđivanja prava susvojine na porodičnoj stambenoj zgradi površine od 117 m2, dvorišta površine 500 m2 i livade površine 65 m2; da je odredbu člana 40 stav 3 ZPP prvostepeni sud pravilno primijenio i na prvom ročišu za glavnu raspravu, kako pripremno ročište nije održano, utvrdio vrijednost predmeta spora u visini od 100.000,00 €, što je sadržano i zapisniku sa ročišta o glavnoj raspravi od 1. septembra 2003. godine; da je kasnije, u svim presudama (P.br.145/03, Gž.br. 1999/2004, P.br. 653/05 i Gž.23/07), u uvodnom dijelu označena vrijednost spora od 100.000,00 €, tako da nije jasno zašto je Vrhovni sud u osporenom rješenju uzeo za vrijednost ispod svakog minimuma, 600,00 € i zašto nije ispoštovao odredbu člana 40 stav 2 i 3 ZPP. 2. U dostavljenom mišljenju Vrhovnog suda, pribavljenog u smislu odredbe člana 26 stav 1 i 27 stav 1 Zakona o Ustavnom sudu osporava se osnovanost ustavne žalbe i naglašava da je u postupku odlučivanja o reviziji tuženog, rješenjem odbacio reviziju kao nedozvoljenu, jer je pošao od vrijednosti spora označenoj u tužbi na iznos od 600,00 €ura; da se neosnovano ustavnom žalbom ukazuje da je dozvoljenost revizije u konkretnom slučaju trebalo cijeniti polazeći od vrijednosti spora koju je tužilac na prvom ročištu glavne rasprave od 1. septembra 2003. godine, označio na iznos od 100.000,00 €, odnosno »ispravio« hemijskom olovkom na samoj tužbi. Ovo zbog toga, što jednom označenu vrijednost spora tužilac ne može mijenjati ukoliko se ne mijenja tužbeni zahtjev, čega nije bilo i da je za promjenu vrijednosti spora, prema odredbi člana 40 stav 3 Zakona, u okviru rokova propisanim ovom odredbom, ovlašćen samo sud po službenoj dužnosti ili na inicijativu tuženog, što nije bio slučaj. Dalje se navodi da je u vrijeme podnošenja tužbe 20. marta 2003. godine bio na snazi Zakon o izmjenama i dopunama ZPP-a (»Službeni list SRJ«, br. 3/2002), i da je ovaj sud dozvoljenost revizije cijenio u smislu odredbe člana 8 navedenog zakona (izmijenjena odredba člana 382 stav 3 ZPP-a), prema kojoj revizija nije dozvoljena u imovinsko pravnim sporovima ....ako vrijednost predmeta spora ne prelazi 300.000,00 dinara, a predmet spora u konkretnom slučaju je utvrđenje prava svojine, a tužilac je u tužbi označio vrijednost predmeta spora na iznos od 600,00 €, što preračunato po posljednjem zvaničnom kursu 1 DEM – 36 dinara, iznosi 43.200,00 dinara, pa je revizija odbačena kao nedozvoljena.

3. Za potrebe ustavnosudskog postupka pribavljen je spis predmeta Osnovnog suda u Baru, P.br.653/05, od 10. novembra 2006. godine.

4. Ustavni sud, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava. Prema odredbi člana 48 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08) ustavna žalba se može podnijeti protiv pojedinačnog akta državnog organa, organa državne uprave, organa lokalne samouprave ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih ustavom, nakon incrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava.

Ustavni sud u postupku pokrenutom ustavnom žalbom u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi utvrđuje da li u postupku odlučivanja o pravima i obavezama povrijeđeno ustavno pravo podnosioca ustavne žalbe.

12

5. U sprovedenom postupku, uvidom u spise predmeta, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom postupku:

Presudom Osnovnog suda u Baru, P.br. 653/05, od 10. novembra 2006. godine, djelimično je usvojen tužbeni zahtjev pa je utvrđeno da je B.Z. po osnovu sticanja u bračnoj i porodičnoj zajednici suvlasnik u visini od 1/3 nepokretnosti koja se vodi kao kat.parcela broj 4191 po kulturi dvoriše površine 500 m2, livada druge klase površine 65 m2 i porodične stambene zgrade površine 117 m2, list nepokretnosti broj 2868 KO Novi Bar, što je tuženi B.R., dužan priznati i omogućiti da tužilja može izdvojiti putem fizičke diobe svoj idealni dio kao i trpjeti da se tužilja B.Z. na osnovu ove presude upiše kao suvlasnik u visini od 1/3 kod Direkcije za nekretnine PJ Bar, sud je odbio tužbu u ostalom dijelu.

Viši sud u Podgorici, presudom Gž.br. 23/07, od 4. novembra 2008. godine, potvrdio je presudu Osnovnog suda odbio kao neosnovanu žalbu tužilaca.

Rješenjem Vrhovnog suda, Rev.br.91/09, od 4. februara 2009. godine, revizija je odbačena kao nedozvoljena. U obrazloženju rješenja se, pored ostalog, navodi da je prema odredbi člana 382 st. 3 Zakona o parničnom postupku izmijenjenoj čl. 8 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o parničnom postupku (»Službeni list SRJ«, br. 3/2002) koji je stupio na snagu 26. januara 2002.godine, propisano da revizija nije dozvoljena u imovinsko pravnim sporovima u kojima se tužbeni zahtjev ne odnosi na potraživanja u novcu, predaju stvari ili izvršenje neke druge činidbe, kao što je slučaj u ovoj pravnoj stvari ako vrijednost spora ne prelazi 300.000 dinara. U konkretnom slučaju, tužba je podnijeta prvostepenom sudu 20. marta 2003. godine, pa se dozvoljenost revizije ima cijeniti prema odredbama čl.8 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o parničnom postupku (»Službeni list SRJ«, br. 3/02), koji je bio u primjeni od 26. januara 2002. godine. S obzirom da vrijednost predmeta spora koju je tužilac naveo u tužbi (600,00 €), ne prelazi mjerodavnu vrijednost za dozvoljenost revizije u ovakvoj vrsti spora preko 300.000,00 din., to u smislu člana 382 stav 3 ZPP revizija nije dozvoljena.

6. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su odredbe sledećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17). Svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonom zasnovanom interesu (član 20)«.

Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu propisuje:


13

Svako kome su povrijeđena prava i slobode predviđene ovom Konvencijom ima pravo na djelotvoran pravni lijek pred nacionalnim vlastima, bez obzira jesu li povredu izvršila lica koja su postupala u službenom svojstvu (član 13)«.

Zakonom o parničnom postupku (»Službeni list SFRJ«, br.4/77, 36/77, 6/80, 36/80, 43/82, 72/82, 69/82, 58/84, 74/87, 57/89, 20/90, 27/90 i 35/91 i u »Službeni list SRJ«, br. 27/92, 31/93, 24/94, 12/98 i 15/98):

»Da u slučajevima kad se tužbeni zahtjev ne odnosi na novčani iznos, mjerodavna je vrijednost predmeta spora koju je tužilac naznačio u tužbi i da u slučaju da je tužilac očigledno suviše visoko ili suviše nisko naznačio vrijednost predmeta spora, tako da se postavlja pitanje stvarne nadležnosti, sastava suda ili prava na izjavljivanje revizije, sud će najdocnije na pripremnom ročištu, a ako pripremno ročište nije održano onda na glavnoj raspravi prije početka raspravljanja o glavnoj stvari, brzo i na pogodan način provjeriti tačnost označene vrijednosti (član 40 st. 2 i 3); odredbom člana 8 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o parničnom postupku (»Službeni list SRJ«, br.3/02) koji je stupio na snagu 26. januara 2002. godine, propisano je: da revizija nije dozvoljena u imovinsko pravnim sporovima u kojima se tužbeni zahtjev ne odnosi na potraživanje u novcu, predaju stvari ili izvršenje neke druge činidbe, ako vrijednost spora ne prelazi 300.000 dinara«.

7. Ustavni sud je, nakon razmatranja navoda ustavne žalbe i odluka sudova, utvrdio da je osporenim rješenjem Vrhovnog suda podnosiocima žalbe, osim prava na pravni lijek, zajamčeno odredbom člana 20 Ustava i članom 13 Evropske konvencije, povrijeđeno i pravo na pravično suđenje, u dijelu koji se odnosi na pristup sudu, zajamčeno odredbom člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

Obezbjeđivanje djelotvornog pravnog lijeka jedno je od osnovnih procesnih jemstava u svim pravnim postupcima, koje se zbog svog značenja garantuje Ustavom kao osnovno pravo.

Pravo na pravni lijek ne može se iscrpljivati u strogo formalnom smislu kroz mogućnost njegovog izjavljivanja, već predstavlja djelotvornu pravnu zaštitu, pa je nadležan sud dužan da ocijeni sve relevantne navode iz podnijete revizije i pravično odluči o pravima i interesima podnosioca revizije.

8. U ustavno-sudskom postupku utvrđene su sledeće činjenice od značaja za konkretni predmet:

Tužilac je tužbu podnio 20. marta 2003. godine i u njoj je navedena vrijednost predmeta spora u iznosu od 600 €.Iz zapisnika o glavnoj raspravi održanoj 1. septembra 2003. godine, Sud je konstatovao da je punomoćnik tužioca označio vrijednost predmeta spora na iznos od 100.000,00 €. Taj iznos je prihvatio Osnovni sud kao vrijednost spora, koji je označen u Presudi P.br. 145/03, od 2. septembra 2003. godine, kao i u presudama koje su kasnije donijete, a prema toj vrijednosti revizija je bila dozvoljena.

Sudski postupci se, prema ocjeni Ustavnog suda, moraju sprovesti u skladu sa ustavnim načelom vladavine prava kao najviše vrijednosti ustavnog poretka Crne Gore. Njihovo se sprovođenje, naime, ne smije izjednačiti samo sa zahtjevom za zakonitošću postupanja organa državne vlasti već mora uključiti i zahtjev prema kojem zakonske posljedice moraju biti primjerene legitimnim očekivanjima stranaka u svakom konkretnom slučaju, čime se ujedno ostvaruje i načelo pravičnog postupka iz člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Konvencije. U konkretnom slučaju podnosilac je imao legitimno očekivanje da će odlučivanje u njegovom

14

sporu završiti pred revizijskim sudom, jer su upravo sudovi prihvatili opredijeljenu vrijednost predmeta spora, u visini od 100.000,00 €.

Stoga je Ustavni sud ocijenio da je osporenim rješenjem Vrhovni sud povrijedio pravo podnosioca žalbe na pristup tom sudu i pravo na korišćenje djelotvornog pravnog lijeka.

Utvrdivši povredu ustavnog prava zajamčenog odredbom člana 32. Ustavni sud nije razmatrao, eventualnu povredu ostalih prava navedenih u ustavnoj žalbi.



U. br. 79/09 USTAVNI SUD CRNE GORE28. oktobra 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

Odluke kojima se odbija ustavna žalbajer nije utvrđena povreda prava

(oblast – građansko pravo)

***

15

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 11. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U

ODBIJA SE ustavna žalba.


1. S.P., iz Podgorice, koga zastupa advokat Milan Vujović, iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv rješenja Apelacionog suda Crne Gore, Pž. br. 47/08, od 15. februara 2008. godine, kojom je potvrđeno rješenje Privrednog suda u Podgorici, I.br. 3933/07, od 3. decembra 2007. godine, zbog povrede prava svojine, garantovanog odredbama člana 58 Ustava Crne Gore.

U žalbi i dopuni žalbe navodi da je pravosnažnom i izvršnom presudom Privrednog suda u Podgorici, P. br. 728/98, od 20. oktobra 2004. godine, utvrđeno potraživanje podnosioca ustavne žalbe prema tuženom Građevinskom preduzeću »Prvoborac«, iz Herceg Novog, u iznosu od 35.847,27 dinara, odnosno njemačkih maraka; da je sudski postupak započet 1998. godine, da je presuda postala pravosnažna 9. novembra 2004. godine a izvršna 17. novembra 2004. godine; da je u toku trajanja sudskog postupka isti Sud donio rješenje ST. br. 123/94, od 4. marta 2000. godine u kojem je, između ostalog, odlučio da Akcionarsko društvo »Novi Prvoborac« Herceg Novi stiče pravo korišćenja na imovini Građevinskog preduzeća »Prvoborac« u stečaju – Herceg Novi; da je presuda kojom je utvrđeno njegovo potraživanje postala pravosnažna nakon formiranja novog preduzeća, da nije mogao pristupiti ugovoru o osnivanju, niti upisati akcije, pa je njegovo naknadno utvrđeno potraživanje ostalo bez mogućnosti namirenja; da je isti rješenjem pravosnažnu presudu oglasio kao nepodobnu za izvršenje, jer je utvrđujuća; da je izjavio žalbu Apelacionom sudu Crne Gore, koji je žalbu odbio; da je na taj način povrijeđeno njegovo Ustavom zajamčeno pravo svojine, jer je »Novi Prvoborac« nastao, dijelom, iz imovine koja predstavlja njegovo potraživanje; da »Novi Prvoborac« prihvata i priznaje potraživanje ali odlaže da dobrovoljno izvrši presudu Privrednog suda u Podgorici, P. br. 728/98, od 20. oktobra 2004. godine; da je pravo svojine stekao u momentu pravosnažnosti te presude; da je u sudskom postupku lišen tih prava i zahtijeva da Ustavni sud utvrdi da mu je povrijeđeno pravo svojine.

Ustavni sud je utvrdio da ustavna žalba nije osnovana.


Ustava Crne Gore:

16

»Jemči se pravo svojine i niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2) Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajamčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3)«.

Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08):

»Ustavnu žalbu može izjaviti svako lice koje smatra da mu je pojedinačnim aktom državnog organa, organa državne uprave, organa lokalne samouprave ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja povrijeđeno ljudsko pravo i sloboda zajemčeni Ustavom (član 49 stav 1) i da Ustavni sud odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi (član 55)«.

Zakona o izvršnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 23/04):

»Ovim zakonom se određuju pravila po kojima sud postupa radi izvršenja sudske odluke koja glasi na ispunjenje obaveze, kao i radi obezbjeđenja potraživanja (član 1 stav 1); da se postupak izvršenja pokreće predlogom izvršnog povjerioca, a postupak obezbjeđenja predlogom predlagača obezbjeđenja (član 2 stav 1); protiv pravosnažnog rješenja donešenog u postupku izvršenja i postupku obezbjeđenja nije dozvoljena revizija, niti ponavljanje postupka (član 9); da je o predlogu za izvršenje sud dužan da odluči u roku od pet dana od dana podnošenja predloga i da je o žalbi sud dužan da odluči u roku od 30 dana od dana prijema spisa (član 10); izvršenje se određuje i na predlog lica koje u izvršnoj ispravi nije označeno kao povjerilac, ako ono javnom ili po zakonu ovjerenom ispravom dokaže da je potraživanje na njega prenešeno ili je na drugi način prešlo, a za slučaj da to nije moguće, prenos ili prelaz potraživanja dokazuje se pravosnažnom odlukom donešenom u parničnom postupku i da se odredba stava 1 ovog člana shodno primjenjuje i u slučaju izvršenja protiv lica koje u izvršnoj ispravi nije označeno kao dužnik (član 23)«.

3. Uvidom u osporena akta i drugu dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice:

Rješenjem Privrednog suda u Podgorici, I.br. 3933/07, od 3. decembra 2007. godine, odbijen je predlog podnosioca ustavne žalbe za izvršenje protiv izvršnog dužnika AD »Novi Prvoborac«, iz Herceg Novog, radi naplate novčanog potraživanja, na osnovu pravosnažne presude tog Suda, P. br. 729/98, od 29. oktobra 2004. godine, iz razloga što izvršna isprava nije podobna za izvršenje. U obrazloženju rješenja prvostepeni sud je, kao razloge, naveo da naznačena presuda ne glasi na činidbu ili obavezu, već je utvrđujuća, da je u presudi, kao tuženi, označeno Građevinsko preduzeće »Prvoborac« u stečaju, iz Herceg Novog, a u predlogu za izvršenje je, kao dužnik, označen »Novi Prvoborac«, iz Herceg Novog i da iz tih razloga izvršni povjerilac ne posjeduje izvršnu ispravu podobnu za izvršenje, u smislu odredaba člana 20 Zakona o izvršnom postupku.

Osporenim rješenjem Apelacionog suda odbijena je žalba podnosioca kao neosnovana i potvrđeno rješenje Privrednog suda. U obrazloženju se navodi da je predlog izvršnog povjerioca odbijen kao neosnovan, jer pravosnažna presuda Privrednog suda u Podgorici, P.br. 729/98, od 29. oktobra 2004. godine ne ispunjava uslove propisane odredbama člana 20 stav 1 Zakona o izvršnom postupku, koje utvrđuje prethodno ispunjenje uslova da bi izvršna isprava bila podobna za izvršenje i to da: su u njoj naznačeni izvršni povjerilac i izvršni dužnik, kao i predmet, vrsta, obim i vrijeme ispunjenja obaveza. Osim toga, sud je cijeneći navode iz žalbe, utvrdio da tuženi, označen u presudi, kao izvršnoj ispravi, nije isto pravno lice kao i izvršni dužnik, naznačen u konkretnom predlogu za izvršenje, da izvršni

17

dužnik nije pravni sljedbenik tuženog i da predlog za izvršenje nije usmjeren prema pravnom licu koje je obavezano izvršnom ispravom. Sud je takođe utvrdio da je prvostepeni sud pravilno postupio kada je utvrdio da izvršna isprava nije podobna za izvršenje zato što je utvrđujuća, jer ne glasi na činidbu, davanje i trpljenje.

4. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi Ustavom zajemčenog prava, odnosno da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno njegovo Ustavom zajemčeno pravo i sloboda.

U konkretnom slučaju, sud je utvrdio da izvršna isprava nije podobna za izvršenje jer tuženi, obavezan pravosnažnom presudom, i izvršni dužnik nijesu isto pravno lice, pa se prenos potraživanja, što je podnosilac ustavne žalbe zahtijevao od izvršnog suda, može dokazati samo pravosnažnom odlukom donesenom u parničnom postupku, kako to utvrđuju odredbe člana 23 Zakona o izvršnom postupku. Dakle, negativnom odlukom izvršnog suda podnosilac ustavne žalbe je upućen na parnicu, radi razrješenja spornih pitanja i nije lišen ili ograničen u pravu svojine, jer u izvršnom postupku nije odlučivano o njegovom pravu, već o podobnosti izvršne isprave i da li je izvršenje upućeno na dužnika, koji je obavezan pravosnažnom presudom.

Evropski sud za ljudska prava, u presudi predmet Kudić protiv Bosne i Hercegovine (aplikacija br. 28971/05), od 9. decembra 2008. godine je zaključio da: »Pošto se izvršni postupak smatra sastavnim dijelom »sudskog postupka« u svrhu člana 6. Konvencije (vidjeti noviju odluku Wasserman protiv Rusije (br. 2), br. 21071/05, § 51, od 10. aprila 2008), principi usvojeni u kontekstu predmeta koji se odnose na dužinu postupka mogu se isto tako primijeniti u situaciji kada se aplikant žali na odugovlačenje izvršenja konačne i izvršne presude u njegovu korist (kao u predmetnom slučaju)«. Prema tom stavu, u okviru sudskog postupak je i izvršni postupak.

Ustavni sud je ocijenio da sudski postupak u ovom slučaju nije završen, jer nije završen postupak izvršenja pravosnažne sudske presude, zbog postojanja spornih činjenica. Dakle, pored pravosnažnosti, neophodno je da izvršni sud pravosnažnu presudu proglasi podobnom za izvršenje i donese rješenje o izvršenju. S obzirom da izvršni sud nije donio zahtijevano rješenje, zbog neispunjavanja uslova predviđenih Zakonom o izvršnom postupku, Apelacioni sud Crne Gore svojom odukom nije izvršio povredu prava svojine, garantovanog Ustavom, kako se to navodi u ustavnoj žalbi. Iz tih razloga Ustavni sud je ocijenio da ustavnu žalbu treba odbiti, jer je osporeno rješenje Apelacionog suda zasnovano na odgovarajućim zakonskim odredbama i sadrži valjane razloge za činjenična utvrđenja i primjenu mjerodavnih zakonskih odredaba, za koje je nesumnjivo da nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i primjene materijalnog prava.

Na osnovu iznijetih razloga riješeno je kao u izreci.

U.br. 105/08 USTAVNI SUD CRNE GORE11. mart 2010. godine PREDSJEDNIK, P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

18

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10, 28 tačka 3, a u vezi sa čl. 33 tačka 5 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 21. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U

I - ODBIJA SE ustavna žalba.

II – ODBACUJE SE ustavna žalba.


I – N.N., iz Podgorice, koga zastupa Vukota Rajković, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda u Podgorici, Rev. br. 105/08, od 9. aprila 2008. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 470/07, od 29. novembra 2007. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 1613/06, od 21. decembra 2006. godine.

U ustavnoj žalbi navodi da su mu osporenim presudama povrijedjena ustavna prava, i to pravo na jednaku zaštitu prava i sloboda (član 19) i pravo na pravično i javno sudjenje pred nepristrasnim i nezavisnim sudom (član 32), iz razloga jer su u ponovnom postupku sudovi donijeli dijametralno suprotne stavove i odluke u odnosu na prethodne sudske odluke.

U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba člana 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrdjuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravne su relevantne odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na jedanku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19); da svako ima pravo na pravično i javno sudjenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zaknom ustanovljenim sudom (član 32) «.

Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu, utvrdjuje se da svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obvezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima

19

pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona (član 6 stav 1).

Uvidom u dostavljene akte i dokumentaciju utvrdili smo da je: Osnovni sud u Podgorici, presudom P. br. 1613/06, od 21. decembra 2006. godine, odbio kao neosnovane tužbene zahtjeve tužilaca koji su tražili da se kao nezakonito poništi odluka tuženog br. 1272, od 28. decembra 2001. godine, kojom je O.Đ. dodijeljen stan površine 77,89 m2 u Podgorici, stan br. 47 ul. 4 kao i Odluka br. 1257/2, od 19. aprila 2002. godine, kojima su odbijeni prigovori tužilaca, te da se tuženi obaveže da izvrši ponovnu raspodjelu stana medju učesnicima oglasa, od 24. aprila 2001. godine. Kada je u pitanju tužbeni zahtjev podnosioca žalbe, sud je mišljenjda ga da je trebalo bodovati kao umješača na strani tuženog, jer posjeduje stan u krugu tuženog, koji se tretira kao službeni, pa mu je po tom kriterijumu trebalo dodijeliti 20 bodova. Ova činjenica je bez ikakvog uticaja na odluku o dodjeli stana umješača na strani tuženog iz razloga što bi i da je postupljeno na prethodni način, umješač na strani tuženog imao više bodova na rang listi, s obzirom na veći broj bodova po ostalim kriterijumima.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž. br. 470/07, od 29. novembra 2007. godine, odbio žalbe tužilaca kao neosnovane i potvrdio presudu Osnovnog suda u Podgorici. Status službenog stana određuje se prema dva uslova i to da je stan vezan za vršenje službene dužnosti i funkcije i da je utvrđeno njegovo svojstvo službenog stana aktima davaoca stana na korišćenje. Kako se u konkretnoj situaciji stan nalazi u krugu tuženog i namijenjen je za stanovanje zaposlenih dok obavljaju poslove kod tuženog, a odluka o dodjeli stana umješaču nije donijeta u postupku

Vrhovni sud Crne Gore je presudom, Rev.br. 105/2008, od 9. aprila 2008. godine, odbio podnijete revizije tužilaca kao neosnovane. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da su pravilno nižestepeni sudovi u obrazloženju svojih odluka dali jasne i valjane razloge o svim odlučnim činjenicama pri čemu isti medjusobno nijesu protivurječni i u skladu su sa provedenim dokazima i utvrdjenim činjenicama i da je rješavajući po žalbi tužilaca, drugostepeni sud je ocijenio sve žalbene navode koji su bili od odlučnog razloga za donošenje pravilne i zakonite odluke u ovom sporu, dajući pri tom razloge koje je u svemu prihvatio i ovaj sud. Imajući u vidu stanje i građevinske karakteristike navedenog objekta, nesumnjivo proizilazi da isti ne ispunjava osnovne uslove za stanovanje, niti se može smatrati stanom, već je u pitanju objekat tipa barake privremenog karaktera, koji ne ispunjava osnovne standarde stanovanja. Naime, službenim stanom smatraju se stanovi čije je korišćenje vezano za vršenje određene službene dužnosti i funkcije, bez obzira da li su kao službeni stanovi određeni opštim aktom davaoca stana. Stoga, nema značaja činjenica da je članom 35 Pravilnika o rješavanju stambenih potreba zaposlenih tuženog određeno da su poslovi domara poslovi kojima je uslovljeno korišćenje službenog stana, obzirom da je sporni objekat koji se nalazi u krugu tuženog po svom položaju i prirodnoj namjeni vezan na vršenje određene službene dužnosti – kuvara, pa time stiče svojstvo službenog stana. Sud zaključuje da je tuženi pravilno bodovao prvotužioca i ostale tužioce u kom pravcu su nižestepeni sudovi u svojim odlukama dali jasne i valjane razloge.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijedjeno pravično

20

sudjenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe, N.N., je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka. Sudovi su svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stanovišta da li jasne i utemeljene razloge. Stoga je postupak, koji je prethodio ustavno – sudskom, vođen na način koji je pdnosiocu omogućio pravično sudjenje i nije rezultirao povredom ustavnog prava propisanog odredbom člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije. Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da, imajući u vidu stanje i gradjevinske karakteristike osporenog stambenog objekta, nesumljivo proizilazi da isti ne ispunjava osnovne uslove za stanovanje niti se može smatrati stanom, već da je u pitanju objekat tipa barake privremenog karaktera koji ne ispunjava osnovne standarde stanovanja, već je kod takvog stanja stvari tuženi umješača trebao tretirati kao lice bez stana i dodijeliti mu 20 bodova po osnovu stambene situacije, radi čega su svi navodi tužilaca istaknuti u tom pravcu neosnovani. Polazeći od činjenice da se sporni objekat nalazi u krugu tuženog, a umješač kod tuženog obavlja poslove kuvara, to bi se navedeni objekat, da ima karakter stana, morao smatrati službenim stanom, radi čega je prvostepeni sud pravilno odbio zahtjev za otkup stana. Naime, službenim stanom smatraju se stanovi čije je korišćenje vezano za vršenje odredjene službene dužnosti i funkcije, bez obzira da li su kao službeni stanovi odredjeni opštim aktom davaoca stana, pa stoga, nema značaja činjenica, da je članom 35 Pravilnika o rješavanju stambenih potreba zaposlenih tuženog odredjeno da su poslovi domara poslovi kojima je uslovljeno korišćenje službenog stana, obzirom da je sporni objekat po svom položaju i prirodnoj namjeni vezan za vršenje odredjene službene dužnosti – kuvara, pa time stiče svojstvo službenog stana. Tuženi je inače pravilno bodovao prvotužioca, u smislu člana 10 navedenog pravilnika, kao lice koje je u cilju rješavanja stambene potrebe otudjilo stan i dodijelio mu broj bodova prema stanju prije otudjenja, jer je suprug tužilje ugovor o kupoprodaji kuće, koji je sačinjen 20. februara 1988. godine, ovjerio kod suda i uknjižio 17. decembra 2001. godine, kada je ishod raspodjele već bio pri kraju, pa je time prvotužilja dovedena u povoljan položaj. Takodje, pravilno su bodovani i ostali tužioci u kom pravcu su nižestepeni sudovi u svojim odlukama dali jasne i valjane razloge.

U odnosu na navode o povredi prava na jednaku zaštitu prava i sloboda iz člana 19 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da u ustavnoj žalbi nije ukazano na koji način je ova povreda izvršena, jer smatra da bi do povrede prava podnosioca ustavne žalbe došlo samo u slučaju da su sudovi u drugom predmetu, u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, donijeli različitu odluku i tako stvorili stanje pravne nesigurnosti na štetu podnosioca ustavne žalbe.

Na osnovu iznijetih razloga odlučeno je kao u izreci stava I.

II - Marković Ljubomir, advokat, iz Podgorice, podnio je u ime Z.G., iz Podgorice, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda u Podgorici Rev. br. 105/2008 od 9. aprila 2008. godine, presude Višeg suda u Podgorici Gž. br. 470/07 od 29. novembra 2007. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici P. br.1613/06 od 21. decembra 2006. godine.

U ustavnoj žalbi navodi da su joj osporenim presudama povrijedjena ustavna prava, i to pravo na jednaku zaštitu prava i sloboda (član 19) i pravo na pravično i javno sudjenje pred

21

nepristrasnim i nezavisnim sudom (član 32), navodeći identične razloge kao u prethodnom slučaju.

Zakonom o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08) propisano je da ako je podnesak nerazumljiv, nepotupun ili sadrži nedostatke koji onemogućavaju postupanje po njemu, zatražiće od podnosioca da te nedostatke otkloni u ostavljenom roku i da će Ustavni sud odbaciti predlog inicijative, ustavnu žalbu, žalbu, odnosno drugi podnesak kojim se pokreće postupak, kad u ostavljenom roku podnosilac nije otklonio nedostatke koji onemogućavjau postupanje (čl. 25 i 28 tačka 3).

U prethodnom postupaku ispitivanja, Ustavni sud je utvrdio da podnesak sadrži nedostatke koji onemogućavaju postupanje Suda po njemu. Od punomoćnika podnosioca ustavne žalbe, je aktom U. br. 70/08, od 25. marta 2010. godine, zatraženo da, u roku od osam dana od dana njegovog prijema dostavi punomoćje za zastupanje pred Ustavnim sudom, kao i da žalbu uredi u smislu odredaba čl. 23 stav 3, 50 stav 1 i 51 stav 2 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore.

Prema povratnici punomoćnik podnosioca je pošiljku primio dana 27. marta 2010. godine.

Kako u ostavljenom roku podnesak nije dopunjen, iako je podnosilac upozoren na posljedice propuštanja, Sud je utvrdio da su se stekli uslovi iz člana 28 tačka 3 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, da se ustavna žalba odbaci.

Na osnovu iznijetih razloga odlučeno je kao u izreci stava II.

U. br. 70/08 USTAVNI SUD CRNE GORE21. april 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije –, Desanka Lopičić, Đole Sekulović, Miodrag Iličković Fetija Međedović i Miodrag Latković na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 11. marta 2010.godine, donio je

O D L U K U



22

M.V., iz Bijelog Polja, kojeg zastupa punomoćnik, Radivoje Šuković, advokat iz Biljelog Polja, dana 4. aprila 2008.godine, podnio je ustavnu žalbu protiv presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P. br. 427/05, od 16. maja 2007. godine, presude Višeg suda u Bijelom Polju Gž.br. 829/07 od 13. novembra 2007.godine i rješenja Vrhovnog suda Rev.br. 60/2008, od 20. februara 2008. godine, kojim je revizija odbačena kao nedozvoljena.

U ustavnoj žalbi u suštini se ističe: da se sudovi, prvostepeni, drugostepeni i Vrhovni sud, nijesu pozivali na Zakon o radu kojim se reguliše pitanje prekovremenog rada i njegove isplate, odnosno nijesu naveli kojim je to odredbama predviđeno da se prekovremeni rad isplaćuje davanjem slobodnih dana, niti kojom se normom daje pravo školskom odboru ili direktoru škole da za prekovremeni rad određuje korišćenje slobodnih dana; da je prihvatanjem takvog stava od strane suda, dozvoljena nezakonita izmjena jasnih zakonskih normi i povrede ustavnog načela, da se zaposlenom garantuje pravo na odgovarajuću zaradu.

Uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

1. Rješenjem Vrhovnog suda Rev.br. 60/2008 revizija je odbačena kao nedozvoljena, jer je odredbom člana 397 stav 2 Zakona o parničnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 22/04), koji je u primjeni od 11. jula 2004. godine, propisano da revizija nije dozvoljena u imovinsko pravnim sporovima u kojima se tužbeni zahtjev odnosi na potreživanje u novcu, predaju stvari ili izvršenje neke druge činidbe, ako vrijednost predmeta spora pobijanog dijela pravosnažne presude ne prelazi 5.000,00 €. Shodno navedenom, odluka kojom je iscrpljen dopušteni pravni put u odnosu na podnosioca žalbe, je presuda Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 828/07, od 13. novembra 2007. godine.

Predmetna ustavna žalba podnijeta je dana 4. aprila 2008.godine protiv presude Osnovnog suda u Bijelom Polju P br. 427/05 od 16. maja 2007.godine i presude Višeg suda u Bijelom Polju Gž.br. 829/07 od 13. novembra 2007.godine koja je donijeta nakon donošenja novog Ustava Crne Gore, a prije stupanja na snagu Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08 (koji je objavljen 27. oktobra 2008. godine, a stupio na snagu 6. novembra 2008. godine)). Iz navedenog proizilazi da je žalba shodno članu 93 Zakona blagovremena i dozvoljena.

2. Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 427/05, od 16. maja 2007. godine, odbijen je tužbenim zahtjev tužioca M.V., kojim je tražio da se tuženi obaveže da isplati tužiocu na ime zarade po osnovu prekovremenog rada novčani iznos od 105,86 € i po osnovu noćnog rada 3,28 €, što ukupno iznosi 109,14 € za vremenski period od 18. oktobra 2004. godine, pa do 31. decembra 2004. godine, sa zakonskom kamatom počev od dana podnošenja tužbe pa do isplate, kao protivvrijednost 15 slobodnih dana, kao neosnovan. U obrazloženju presude se navodi da je tokom postupka utvdjeno da je tužilac radnik tuženog na poslovima održavanja objekta i poslovima grijanja, a po rješenju o raspoređivanju radnika br. 417, od 31. decembra 2004. godine; da je na ovo rješenje o rasporedjivanju M.V. podnio prigovor Školskom odboru OŠ »Nedokusi« Bijelo Polje; da je Školski odbor JU OŠ »Nedokusi« rješavajući po njegovom prigovoru da mu se priznaju prekovremeni sati, donio odluku br. 82 od 19. aprila 2005. godine, kojom se M.V. za prekovremene radne sate u vremenu od 18. oktobra do 31. decembra 2004.

23

godine, kao konpenzaciju za iste daje 15 slobodnih dana u vremenu kada to direktor škole procijeni, a da mu novčana naknada ne može biti isplaćena; tokom postupka tužilac je učinio nespornim da nije pokretao nikakav postupak za poništaj ove odluke, osim ovog spora za naknadu štete i ako je bio upoznat sa pravnom poukom koja je stajala u odluci, da može da pokrene spor kod suda protiv ove odluke, tako da je u ovom slučaju odluka Školskog odbora postala pravosnažna, pa je, samim tim, izostao osnov odgovornosti tuženog za isplatu 109,14 E na ime zarade tužioca po osnovu prekovremenog i noćnog rada, jer je tužilac ne podnošenjem tužbe sudu za poništaj pomenute odluke školskog odbora prouzrokovao njenu pravosnažnost .

3. Presudom Višeg sud u Bijelom Polju, Gž.br. 820/07, od 13. novembra 2007. godine, žalba je odbijena kao neosnovana i potvrdjena presuda Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 427/05, od 16. maja 2007. godine, u izreci pod stavom prvim kojim je tužbeni zahtjev odbijen kao neosnovan, a istu presudu u izreci pod stavom drugim sud je preinačio tako što je obavezao tužioca da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 562,50 €; da je u postupku koji je prethodio donošenju pobijane presude utvrdjeno da je tužilac radnik tuženog rasporedjen na radno mjesto radnika na održavanju objekata i opreme i poslovima grijanja na neodredjeno vrijeme sa punim radnim vremenom; da je odlukom o rasporedu radnog vremena tužiocu odredjeno dvokartno radno vrijeme zbog prirode posla u toku grejne sezone i to u trajanju od 5-9 časova prije podne i od 15-19 časova poslije podne; istim rješenjem je navedeno da za rad u dane vikenda i praznika, a u obimu provedenom na poslu, tih dana, imenovanom će se odobriti slobodni dani odmah po prestanku sezone grijanja; da je odlukom o radnom vremenu od 3. februara 2005. godine, tužiocu zbog prirode posla u toku grejne sezone određeno dvokratno radno vrijeme i to u trajanju od 6-10 časova prije podne i od 15-19 časova poslije podne; da je istim rješenjem navedeno da u dane vikenda i praznika nije obavezan dolaziti na posao; da je na ovo rješenje tužilac uložio prigovor; da je Školski odbor donio odluku br. 82, od 19. aprila 2005. godine, kojom je za prekovremene radne sate u vremenu od 18. oktobra do 31. decembra 2004. godine, tužiocu dao 15 slobodnih radnih dana u vremenu kad to direktor škole procijeni, jer mu novčana naknada ne može biti isplaćena; da je kod takvog činjeničnog utvrđenja pravilno provostepeni sud odlučio kada je odbio tužbeni zahtjev kao neosnovan, sa razloga što je tuženi donio odluku kojom je tužiocu na ime prekovremenog rada odobreno 15 slobodnih radnih dana, a koje rješenje je konačno i tužilac je imao mogućnost da te dana iskoristi, što nije učinio.

4. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevatne su sljedeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»Zaposleni imaju pravo na odgovarajuću zaradu i da zaposleni imaju pravo na ograničeno radno vrijeme i plaćeni odmor (član 64 st. 1 i 2) .

Članom 42 st. 1 i 2 Zakona o radu, (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03, 79/04 i 25/06), koji je bio u primjeni u spornom periodu, propisano je da radno vrijeme zaposlenog može trajati i duže od punog radnog vremena, ako se odgovarajućom organizacijom rada i rasporedom radnog vremena ne može završiti iznenada povećani obim posla.

Rad duži od punog radnog vremena može trajati samo onoliko vremena koliko je neophodno da se otklone uzroci zbog kojih je uveden«.

24

Član 46 stav 1: »Odluku o rasporedu radnog vremena, preraspodjeli radnog vremena, skraćenom

radnom vremenu i uvođenju rada dužeg od punog radnog vremena donosi nadležni organ poslodavca«.

Član 47 stav 1: »Preraspodjela radnog vremena može se izvršiti kad to zahtijeva priroda djelatnosti, organizacija rada, bolje korišćenje sredstava rada, racionalnije korišćenje radnog vremena i izvršenje određenih poslova u utvrđenim rokovima«.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 64 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno ustavno pravo zaposlenog na odgovarajuću zaradu, odnosno pravo na ograničeno radno vrijeme i plaćeni odmor. Naime, u postupku pred nadležnim sudovima utvrđeno je da je podnosilac žalbe radnik OŠ »Nedokusi« Bijelo Polje, rasporedjen na radno mjesto radnika na održavanju objekata i opreme i poslovima grijanja na neodredjeno vrijeme sa punim radnim vremenom, na koje rješenje je tužilac izjavio prigovor; da je odlukom o rasporedu radnog vremena tužiocu odredjeno dvokratno radno vrijeme zbog prirode posla u toku grejne sezone i to u trajanju od 5-9 časova prije podne i od 15-19 časova poslije podne; da je istim rješenjem navedeno da za rad u dane vikenda i praznika, a u obimu provedenom na poslu tih dana, imenovanom će se odobriti slobodni dani odmah po prestanku sezone grijanja; da je odlukom o radnom vremenu od 3. februara 2005. godine, tužiocu zbog prirode posla u toku grejne sezone određeno dvokratno radno vrijeme i to u trajanju od 6-10 časova prije podne i od 15-19 časova poslije podne; da je tim rješenjem navedeno da u dane vikenda i praznika nije obavezan dolaziti na posao.

Slijedom navedenog, polazeći od odredbe člana 46 Zakona o radu, da odluku o rasporedu radnog vremena, preraspodjeli radnog vremena, skraćenom radnom vremenu i uvođenju rada dužeg od punog radnog vremena donosi nadležni organ poslodavca i da se odlukom nadležnog državnog organa, odnosno organa lokalne samouprave utvrđuje raspored, početak i završetak radnog vremena u određenim djelatnostima i na određenim poslovima, i odredbe član 47 da se preraspodjela radnog vremena može izvršiti kad to zahtijeva priroda djelatnosti, organizacija rada, bolje korišćenje sredstava rada, racionalnije korišćenje radnog vremena i izvršenje određenih poslova u utvrđenim rokovima i da se u slučajevima iz stava 1 ovog člana, preraspodjela radnog vremena vrši se tako da ukupno radno vrijeme zaposlenog, u prosjeku, ne bude duže od punog radnog vremena u toku godine, proizilazi da su osporene presude donijete pravilnom primjenom mjerodavih odredaba Zakona o radu, jer se u suštini radi o preraspodjeli radnog vremena, a ne o prekovremenom radu.

Ustavni sud je utvrdio da su pobijane presude donijete na osnovu potpuno i pravilno utvrđenog činjeničnog stana uz pravilnu primjenu materijalnog prava. Ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Za svoju odluku prvostepeni i drugostepeni sud je dao valjane i jasne razloge da sporna isplata novčane naknade po osnovu prekovremenog rada podnosicu ustavne žalbe ne pripada i da mu osporenom presudom nije povrijeđeno ustavno pravo zaspolenog na odgovarajuću zaradu, zajamčeno članom 64 Ustava.

Na osnovu iznijetih razloga odlučeno je kao u izreci.

U.br. 55/08 USTAVNI SUD CRNE GORE

25

11. mart 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković, i sudije – Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 i člana 33 tačka 3 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 26. februara 2010. godine, donio je

O D L U K U


ODBACUJE SE zahtjev za obustavu izvršenja pojedinačnog akta.


1. D.N., iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, protiv rješenja Višeg suda u Podgorici Gž.br. 2492/07, od 24.oktobra 2008. godine i rješenja Osnovnog suda u Herceg Novom posl.br.P. 416/2005, od 29. juna 2007. godine, navodeći da mu je osporenim rješenjima povrijeđeno pravo na pravično i javno suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore.

U žalbi se u suštini ističe: da je prvostepeni sud odbijajući tužbeni zahtjev da je izvršeno smetanje posjeda prekršio zakon, kao i drugostepeni sud potvrdjivanjem rješenja prvostepenog suda; da je žalitelj jedini vlasnik i investitor zgrade koja je nasilno useljena iako nema građevisnku ni upotrebnu dozvolu; da investitor nije imao zakonskog osnova dati na korišćenje objekat bez gradjevinske i upotrebne dozvole, niti je kupac V.P. imao zakonski osnov vršiti bilo kakve gređevinske zanatske radove u stanu bez odobrenja za građenje; da su prvostepeni i drugostepeni sud donijeli rješenja suprotno zakonu u korist lica koja su izvršila krivično djelo nedozvoljeno raspolaganje, a podnosicu ustavne žalbe povrijedili ustavno pravno na pravično i javno suđenje iz člana 32 Ustava. Smatra da ako vlasnik i investitor nije ispoštovao ugovor, kupac je imao zakonsko pravo tražiti sudskim putem završetak objekta, a ne samovlašćem izvoditi radove i davati drugom licu odobrenje da izvodi građevinske radove, priključenje objekta na tehničku infrastrukturu, što je krivično djelo korišćenje objekta bez upotrebne dozvole, propisano Zakonom o izgradnji objekata; da se radi uklanjanju nelegalno dograđenog i rekonstruisanog objekta obratio inspekciji Ministarstva za ekonomski razvoj, koji su konstatovali nelegalnu gradnju i naložili uklanjanje istog. Takodje, posebnim podneskom predlaže Ustavnom sudu, da do okončanja postupka naredi obustavu izvršenja rješenja Osnovnog suda u Herceg Novom P br. 416/05, od 29. juna 2007. godine.

26

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. Iz spisa predmeta, uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Osporenim rješenjem Osnovnog suda u Herceg Novom posl.br.P. 416/2005, od 29. juna 2007. godine, odbijen je, u cjelosti kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca Novaković Dragutina, a kojim je tužilac tražio, da sud utvrdi da su tuženi J.R. i V.P. izvršili smetanje posjeda tužioca

U obrazloženju rješenja se, pored ostalog, navodi, da je predmetna parnica inicirana tužbom tužioca Novaković Dragutina, protiv tuženih J.R. i P.V. za smetanje posjeda stana, da je u parnici nesporno da su dana 5. juna 2002. godine, u Herceg Novom D.N. kao prodavac i P.V. kao kupac zaključili ugovor o kupoprodaji stana koji se nalazi u objektu u izgradnji ; da tužilac priznaje svojom lično potpisanom priznanicom da je dana 18. marta 2001. godine, od kupca V.P. primio iznos od 231.000,00 DEM, čime se konstatuje da je tuženi isplatio cjelokupnu predračunsku vijedost stana, čime je stekao uslove za posjed pomenutog stana i da je takodje u parnici nesporna i činjenica da prvotuženi u ovom predmetu J. R. električar koji je po nalogu i ovlašćenju drugotuženog P.V. ušao u stan i u njemu izvodio elektro radove. Takođe, Sud zaključuje, da tuženi V.P. u posjed pomenutog, odnosno kupljenog stana ulazi voljom kako svojom, tako i tužioca, kao graditelja i prodavca stana, a po prethodnom dogovoru i nakon potpisanog ugovora o kupoprodaji i isplate cjelokupne kupoprodajne cijene; da je u spornom periodu V.P. je bio u posjedu kupljenog stana i da u isti nije ušao silom i mimo volje tužioca, o čemu govore svi u postupku izvedeni dokazi, a posebno priznanica, potpisana od strane oba ugovarača kojom podnosilac žalbe priznaje da je V.P. stekao uslove za posjed stana, u koji ga tužilac uvodi i on se u državini stana faktičkoj i mirnoj neprekidno nalazi još od novembra 2002. godine, kada ulazi u završetak radova na predmetnom stanu koji nije tužilac završio, a bio je obavezan.

Na osnovu svih u postupku utvrdjenih činjenica, a primjenom člana 78 Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, prvostepeni sud zauzeo stav da tužilac nije bio u posjedu spornog stana, već da je u posjedu bio tuženi ad. 2 V.P., pa samim tim nije ni izvršeno smetanje posjeda od strane tuženog. Takođe, u posjedu pomenutog stana, po mišljenju Suda, nije se nalazio tuženi J.R., jer je isti u stan ušao kao radnik po nalogu i ovlašćenju V.P. S obzirom da je članom 71 Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa propisano da lice koje po osnovu radnog ili sličnog odnosa ili u domaćinstvu vrši faktičku vlast na stvari za drugo lice, a dužno je da postupa po uputstvima ovog drugog lica, nema državinu.

27

Osporenim rješenjem Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2492/07, od 24. oktobra 2008. godine, odbijena je žalba tužioca kao neosnovana i potvrđeno rješenje Osnovnog suda u Herceg Novom, P.br. 416/05, od 29. juna 2007. godine. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je prvostepeni sud pravilno zaključio da tuženi nijesu izvršili čin smetanja posjeda tužioca na stanu koji je označen u izreci osporenog rješenja, jer je prvotuženi postupao kao izvodjač radova po nalogu drugotuženog, i takvo postupanje ne može se smatrati činom smetanja posjeda. Drugotuženi je ušao u posjed spornog stana po odobrenju tužioca koji mu je predao stan kao ispunjenje ugovora o kupoprodaji koji su zaključili. Stoga je pravilan zaključak prvostepenog suda da tužilac nije bio u posjedu spornog stana radi čega mu ne pripada sudska zaštita, u smislu odredaba čl. 75, 77 i 78 Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, pa je pravilno odbijen tužbeni zahtjev i odlučeno kao u izreci osporenog rješenja.

4. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su sledeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:


Evropske Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda:

»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1)«.

Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08):

»Ustavna žalba se može podnijeti protiv pojedinačnog akta državnog organa, ... ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja, zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava i da Ustavni sud odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi (član 55)«.

Odredbom člana 71 Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa (»Službeni list SFRJ«, br.6/80 i 36/90 i »Službeni list SRJ«, br. 29/96), koji je bio u primjeni u vrijeme donošenja osporenih rješenja, propisano je da lice koje po osnovu radnog ili sličnog odnosa ili u domaćinstvu vrši faktičku vlast na stvari za drugo lice, dužno je da postupa po uputstvima ovog drugog lica, nema državinu, a odredbom člana 78 stav 1, propisano je da sud pruža zaštitu prema poslednjem stanju državine i nastalom smetanju, pri čemu nije od uticaja pravo na državinu, pravni osnov državine i savesnost držaoca.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporena rješenja donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama.

28

Ustavni sud u postupku povodom ustavne žalbe utvrđuje je li u postupku odlučivanja o ustavnim pravima i obavezama došlo do nedopuštene povrede osnovnih ustavnih sloboda i prava podnosiocu ustavne žalbe. Ustavni sud je, u konkretnom predmetu, utvrdio da se osporena rješenja Osnovnog i Višeg suda zasnivaju na zakonito provedenom postupku i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno sudjelovanje u postupku, praćenje njegovog toka, raspravljanje pred sudom, predlaganje dokaza, prisustvovanje izvođenju dokaza i preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Međutim, zadatak Ustavnog suda nije da preispituju odluke redovnih sudova u pogledu činjeničnog stanja i primjene materijalnog prava ako nije izvjesna povreda ustavnog prava. Ustavna ocjena sprovedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje iz člana 32 Ustava.

Kako je Ustavni sud u ovom predmetu donio konačnu odluku, to nema procesnih pretpostavki da, saglasno odredbi člana 52 stav 2 Zakona o Ustavnom sudu naredi obustavu izvršenja rješenja Osnovnog suda u Herceg Novom, P. br. 416/05, od 29. juna 2007. godine.


U. br. 165/08 USTAVNI SUD CRNE GORE26. februar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije –Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 26. februara 2010. godine, donio je

O D L U K U



Ilija R. Bracanović, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici Gž. br. 1271/07, od 6. juna 2008. godine, kojom je odbijena njegova žalba na presudu Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 82/06, od 22. februara 2007. godine. Naznačenom presudom Osnovnog suda obavezan je da Republičkom fondu

29

penzijskog i invalidskog osiguranja vrati, na ime sticanja bez osnova zbog pretplate penzije, iznos od 4.161,42 €, sa zakonskom kamatom od 17. januara 2006. godine.

U ustavnoj žalbi i dopunama žalbe navodi da su mu tim presudama povrijeđena prava garantovana Ustavom Crne Gore i to: pravo na pravično suđenje iz člana 32, zbog toga što sudovi nijesu primjenili imperativnu normu člana 211 Zakona o obligacionim odnosima, jer isplatilac nije zadržao pravo da traži povraćaj iako je to znao, kao i da nijesu poštovali načelo pravičnog suđenja kada je kao zakonito ocijenjeno rješenje donijeto 11. jula 2005. godine, kojim mu je retroaktivno obustavljena isplata penzije od 1.januara 2004. godine; pravo na jednakost iz člana 17, zbog toga što je Viši sud u Podgorici različito odlučio u istoj pravnoj situaciji jer je njegovu žalbu odbio a žalbu njegovog kolege M. Š., iz Podgorice, usvojio; pravo na svojinu, iz člana 58, jer penzija, kao njegovo ekonomsko dobro, nije mogla biti obustavljena retroaktivno, čime je povrijeđeno načelo zabrane povratnog dejstva zakona iz člana 147 Ustava, kao i pravo garantovano odredbama člana 1 Prvog protokola Evropske konvencije o ljudskim pravima koja, prema članu 9 Ustava, ima primat nad odredbama domaćeg zakonodavstva.

U postupku, pokrenutom ustavnom žalbom, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredbama čl. 48, 55 i 93 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutim u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno Ustavom garantovano pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje da li su sudovi pravilno ili potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze.

Za odlučivanje, u konkretnom predmetu pravno relevantne su sledeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i

zakonom ustanovljenim sudom (član 32).Jemči se pravo svojine i da niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva

javni interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2).Zakon i drugi propis ne može imati povratno dejstvo (član 147 stav 1)«.

Člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju:

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine; da niko ne može biti lišen imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava i da prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03), koji je važio u vrijeme nastanka spora, bilo je propisano: da je korisnik prava dužan, u roku od 15 dana od dana nastale promjene, da prijavi svaku promjenu koja je od uticaja na pravo ili obim korišćenja tog prava (član 111); da se korisniku penzije koji se na teritoriji Republike ili Republike Srbije zaposli, odnosno počne da obavlja samostalnu djelatnost obustavlja isplata penzije za vrijeme trajanja zaposlenja, odnosno

30

obavljanja djelatnosti (član 112 stav 1); da se naknada štete pričinjene Fondu, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija i drugih novčanih primanja iz penzijskog i invalidskog osiguranja vrši po odredbama zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno (član 184 stav 1) i da ovaj zakona stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u »Službenom listu Republike Crne Gore«, a primjenjivaće se od 1. januara 2004. godine (član 222).

Zakonom o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78; 39/85 i 57/89 i

»Službeni list SRJ«, br. 31/93), po čijim odredbama je postupak vođen, bilo je propisano: da kad neki deo imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu nekog drugog lica, a taj prelaz nema svoj osnov u nekom pravnom poslu ili u zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kad to nije moguće - da naknadi vrijednost postignutih koristi i da obaveza vraćanja, odnosno naknade vrijednosti nastaje i kad se nešto primi s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili koji je kasnije otpao (član 210) i da ko izvrši isplatu znajući da nije dužan platiti, nema pravo da zahtijeva vraćanje, izuzev ako je zadržao pravo da traži vraćanje ili ako je platio da bi izbjegao prinudu (član 211).

U toku postupka po ustavnoj žalbi, od Višeg suda u Podgorici je zatražen odgovor na žalbu, a od Osnovnog suda u Podgorici zatraženi su i dostavljeni spisi predmeta u parnicama vođenim pred tim Sudom, parnici P.br. 82/06 po tužbama Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje protiv podnosioca ustavne žalbe, kao i spisi P. br. 102/06, u predmetu protiv M. Š, advokata, koji je takođe ostvario pravo na penziju prije 1. januara 2004. godine i koji je obavljao advokatsku djelatnost.

U odgovoru Višeg suda se navodi da je vijeće tog suda ispitalo prvostepenu presudu u granicama razloga navedenih u žalbi i našlo da ne postoje razlozi zbog kojih se presuda pobija, kao ni razlozi na koje Sud pazi po službenoj dužnosti; da odluka tog Suda u obrazloženju sadrži ocjenu svih žalbenih navoda koji su od odlučujućeg značaja i koje je Sud uzeo u obzir po službenoj dužnosti; da se podnosilac u dopuni ustavne žalbe bez osnova poziva na razloge date u obrazloženju presude Višeg suda, jer je odluka u postupku pred tim sudom donijeta na osnovu činjeničnog stanja utvrđenog u prvostepenom postupku. Takođe, navode da ustavna žalba ne sadrži navode o povredama ili uskraćivanjima prava, već se njom osporava materijalno pravo koje je taj Sud primijenio u postupku odlučivanja po žalbi.

Uvidom u osporene akte i dostavljene spise predmeta, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje po ovoj ustavnoj žalbi:

Presudom Osnovnog suda u Podgorici P. br. 82/06, od 22. februara 2007. godine, podnosilac ustavne žalbe je obavezan da Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja vrati, na ime sticanja bez osnova zbog pretplate penzije, iznos od 4.161,42 €, sa zakonskom kamatom od 17. januara 2006. godine, u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude. Sud je, u obrazloženju presude, konstatovao da tuženi nije imao pravo na isplatu penzije od 1. januara 2004. godine zbog promjene propisa, odnosno, početka primjene Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, da Zakon nije retroaktivno primijenjen, već od dana označenog kao početak njegove primjene, da tuženi nije Sudu dostavio dokaz o prestanku bavljenja advokaturom, da je Sud donio odluku primijenivši odredbu člana 112 stav 1 tog zakona i da je iz istih razloga odbio protivtužbeni zahtjev za naknadu štete. Takođe, Sud je utvrdio da propisi ne obavezuju Fond da na čekovima ističe pravo povraćaja isplaćenih iznosa, da se podnosilac ne može pozivati na odredbu člana 211 Zakona o obligacionim odnosima jer nije dokazao da je tužilac znao da se bavi advokatskom djelatnošću, kao i da obustavom

31

penzije nije ukinuto stečeno pravo na penziju, već je obustavljena isplata penzije, dok traju okolnosti propisane zakonom. U spisima predmeta je i presuda Upravnog suda Republike Crne Gore U. br. 962/2005, od 30. maja 2006. godine, kojom je odbijena tužba podnosioca ustavne žalbe na rješenje Republičkog fonda penzijskog i invalidskog osiguranja - Područno odjeljenje Podgorica, br. 02-23518/3, od 11. jula 2005. godine, kojim je tužiocu od 1. januara 2004. godine obustavljena isplata starosne penzije, određene rješenjem istog organa broj 04-23518, od 17. februara 1987. godine. Tužba je odbijena kao neosnovana, jer je u postupku utvrđeno od kada se žalilac bavi advokaturom, kao i da mu je isplata penzije obustavljena od 1. januara 2004. godine, dakle od dana primjene zakona, a ne ranije.

Osporenom presudom Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 1271/07, od 6. juna 2008. godine, odbijena je žalba na presudu Osnovnog suda u Podgorici, kao neosnovana i prvostepena presuda potvrđena, jer je u postupku nesporno dokazano da se podnosilac ustavne žalbe bavi advokaturom od 1995. godine i da je korisnik starosne penzije, da je prvostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo kada je usvojio zahtjev tužioca i odbio zahtjev podnosioca ustavne žalbe za naknadu štete u protivvrijednosti dvije penzije.

U ustavnoj žalbi se ponavljaju navodi podnosioca ustavne žalbe izneseni u žalbi Višem sudu u Podgorici, na koje se taj sud u bitnom odredio u osporenoj presudi.

Podnosilac ustavne žalbe nije dokazao da sudovi, u postupanju ili donošenju odluka, nijesu poštovali odredbe Ustava o ljudskim pravima i slobodama, odnosno da su proizvoljno tumačili materijalne odredbe zakona. Kada je riječ o ustavnoj garanciji jednakosti pred zakonom, svoj slučaj podnosilac dovodi u vezu sa drugim slučajem, gdje je isti tužilac i ista pravna situacija, navodeći da je Viši sud u slučaju njegovog kolege različito postupio, tj. ukinuo presudu prvostepenog suda i predmet vratio na ponovni postupak.

Ustavni sud je uvidom u presudu Višeg suda u Podgorici, u parnici Republičkog fonda penzijskog i invalidskog osiguranja protiv M.Š., advokata iz Podgorice, utvrdio da je taj Sud presudom Gž. br. 704/07, od 9. januara 2007. godine, ukinuo presudu Osnovnog suda u Podgorici P br. 102/06 i predmet vratio prvostepenom sudu na ponovni postupak. U ponovnom postupku, Osnovni sud u Podgorici je zaključio da je osnov za povraćaj isplaćenog novčanog iznosa na ime penzije sadržan u članu 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima koji propisuje da obaveza nastaje i kad se nešto primi, s obzirom na osnov koji se nije ostvario, ili je kasnije otpao, pa je presudom P. br. 2387/08, od 18. marta 2009. godine, obavezao tuženog da izvrši povraćaj isplaćenog novčanog iznosa za period 1. januara 2004. godine do 1. januara 2005. godine i odbio protivtužbu za naknadu štete na ime neisplaćenih penzija. U obrazloženju presude Sud je naveo da je, s obzirom na prirodu spora – sticanju bez osnova, irelevantno postojanje eventualne krivice na strani tužioca, imajući u vidu da je nesporno da je primio potraživani iznos.

Viši sud u Podgorici je, presudom Gž. br. 1426/09, od 2. novembra 2009. godine odbio žalbu izjavljenu na prvostepenu presudu, uz obrazloženje da je prvostepeni sud pravilno postupio kada je, sa pozivom na odredbe člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, primijenio odredbe člana 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima i da je za svoju odluku dao jasne i valjane razloge koje je taj Sud u svemu prihvatio. Takođe, Sud je

32

ocijenio da je odredbom člana 184 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju propisano da Fond ima pravo na naknadu štete, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija, po odredbama zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi, kao i da je, kao advokat, morao znati za obavezu iz člana 111 Zakona o invalidskom i penzijskom osiguranju da je kao korisnik prava na penziju, dužan da u roku od 15 dana od dana nastale promjene prijavi svaku promjenu koja je od uticaja na pravo ili obim korišćenja prava, što isti nije učinio, pa je neosnovan navod da je tužilac isplatu starosne penzije vršio znajući da nije dužan da plati.

Vrhovni sud Crne Gore je, presudom Rev. br. 49/10, od 19. januara 2009. godine, odbio reviziju M.Š. kao neosnovanu, jer je ocijenio da su nižestepeni sudovi pravilno primijenili materijalne propise.

S tim u vezi, Ustavni sud je utvrdio da Viši sud nije nejednako postupio u istoj pravnoj situaciji, već je primjenio iste pravne norme materijalnog prava i jednako odlučio u navedenim predmetima.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe o povredi prava na pravično suđenje, iz člana 32 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da mu je bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnih pravnih ljekova.

Po ocjeni Ustavnog suda, osporena presuda se zasniva na ustavno – prihvatljivom tumačenju i primjeni materijalnog prava na činjenično stanje utvrđeno u sudskom postupku.

Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da je podnosilac ustavne žalbe, zbog sticanja bez osnova a saglasno odredbama člana 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima, bio dužan da vrati Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja isplaćeni novčani iznos, jer je, kao korisnik starosne penzije, bio u obavezi, iz člana 111 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju da prijavi Fondu sve promjene koje su od uticaja na ostvarivanje i obim prava na starosnu penziju i da Fond ima pravo na naknadu štete, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija, prema odredbama člana 184 istog zakona. Sud je, na činjenično stanje utvrđeno u parnici, primijenio odredbe člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju prema kojima će se korisniku penzije, koji se zaposli, odnosno počne da obavlja samostalnu djelatnost, za vrijeme trajanja zaposlenja, odnosno obavljanja djelatnosti, obustaviti isplata penzije, jer je podnosilac ustavne žalbe ostvario pravo na starosnu penziju 1987. godine i da se advokaturom bavi od 1995. godine.

Ustavna žalba je izjavljena na presude nadležnih sudova koji su odlučivali u sudskom postupku po odštetnom zahtjevu Republičkog fonda penzijskog i invalidskog osiguranja, radi povraćaja isplaćenog iznosa, zbog sticanja bez osnova. Kako osporenim presudama nije odlučivano o pravu na penziju podnosioca ustavne žalbe, Ustavni sud nije prihvatio navode o povredama prava na imovinu, iz člana 58 Ustava i člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju.

33

U vezi s istaknutom povredom odredbe člana 147 stav 1 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da ta odredba ne sadrži ljudska prava i slobode koje su Ustavom zajemčene, a koje se štite u ustavnosudskom postupku pokrenutom ustavnom žalbom.

Na osnovu izloženog, riješeno je kao u izreci.

U.br. 99/08 USTAVNI SUD CRNE GORE 26. februar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 11.februara 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. D.N., iz Podgorice, podnio je ustavnu žalbu 21. oktobra 2008. godine i dopunu žalbe od 28. oktobra i 2. decembra 2008. godine protiv presude Vrhovnog suda, Uvp.br.41/2008, od 25. septembra 2008. godine, kojom je zahtjev za vanredno preispitivanje sudske odluke odbijen kao neosnovan.

U ustavnoj žalbi podnosilac, pored ostalog, navodi da je do povrede ustavnih prava došlo prvo u upravnom postupku od strane Uprave za nekretnine, koja je na osnovu člana 116 Zakona o upravnom postupku morala odbaciti zahtjev P.V. što nije učinila; da je u postupku

34

prekršen član 93 Pravilnika o održavanju katastra nepokretnosti, kao i pogrešno primijenjen Zakon o državnom premjeru i katastru u presudama Upravnog i Vrhovnog suda; da vijeće Vrhovnog suda nije pazilo na bitne povrede upravnog postupka, posebno po službenoj dužnosti, imajući u vidu da je podnio prigovor na prvostepeno rješenje u upravnom postupku zato što nije učestvovao kao zainteresovano lice, zbog čega je rješenje ništavno. Podnosilac navodi da mu je osporenom presudom Vrhovnog suda povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.


3.Uvidom u osporene akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

Upravni sud je presudom U br.1188/06 od 8. februara 2008.godine odbio tužbu tužioca D.N. izjavljenu protiv rješenja tužene Uprave za nekretnine – Podgorica, br. 954-322/2006-2, od 09. maja 2006. godine, kojim je odbijena žalba tužioca izjavljena protiv rješenja Područne jedinice Herceg Novi, br. 954-109-Up/I147/1-2006, od 15. februara 2006. godine, kojim je u tački 1 dispozitiva izvršena etažna razrada objekata 1 na kat.parceli br. 1224/1 upisanog u l.n.2274 KO Topla. Istim rješenjem tužilac je brisan iz evidencije vlasnika stana označenog sa PD-7 na I spratu objekta 1 na kat.parceli 1224/1 površine 91 m2 i na istom stanu se kao vlasnik upisuje V.P., iz Beograda.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore Uvp.br. 41/08, od 25. septembra 2008. godine, odbijen je zahtjev za vanredno preispitivanje sudske odluke, kao neosnovan. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je odredbom člana 81 stav 1 tačka 4 Zakona o državnom premjeru, katastru i upisima prava na nepokretnostima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 55/00), propisano da se upis prava na katastar nepokretnosti vrši na osnovu isprave o pravnom poslu sačinjene u skladu sa zakonom. Polazeći od činjenice da je upis predmetnog stana, izvršen na ime V.P., temeljem ugovora o kupoprodaji Ov.br.I 2484/2001, od 5. juna 2001. godine, zaključen između tužioca kao prodavca i podnosioca zahtjeva kao kupca i da je naznačeni ugovor u svemu sačinjen shodno Zakonu o prometu nepokretnosti (član 11) i da je istim utvrđeno da ga ugovorne strane neće pobijati niti raskidati po bilo kom osnovu, to je Upravni sud pravilno konstatovao da su upravni organi u provedenom upravnom postupku zakonito utvrdili da isti predstavlja valjan pravni osnov, u smislu citirane zakonske odredbe, za upis u katastar nepokretnosti.


Ustav Crne Gore:

35

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32) i da Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3)«.

Član 6 stav 1 Evropske konvencije u relevantnom dijelu, utvrđuje:

»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona«.

Zakon o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08) ustavna žalba se može podnijeti protiv pojedinačnog akta državnog organa, zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava i da Ustavni sud odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi (član 55).

Zakonom o državnom premjeru, katastru i upisima prava na nepokretnostima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 55/00) propisano je da se upis prava u katastar nepokretnosti vrši na osnovu isprave o pravnom poslu sačinjene u skladu sa zakonom (odredba člana 81 stav 1 tačka 4).

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je utvrdio da je podnosiocu žalbe u upravnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Osporena presuda, po ocjeni Ustavnog suda, se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, u konkretnom slučaju upis predmetnog stana zasnovan je na ugovoru o kupoprodaji i u provedenom postupku je utvrđeno da je sačinjen saglasno Zakonu o prometu nepokretnosti i da je na osnovu Zakona o državnom premjeru i katastru izvršen upis u katastar nepokretnosti.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da nije učestvovao u postupku odlučivanja o konkretnom predmetu, a radilo se o njegovoj imovini, Sud ukazuje da je prema praksi Evropskog suda za ljudska prava u građanskim slučajevima, zahtjev da strane budu prisutne prilikom suđenja obuhvata samo određenu vrstu slučajeva, poput onih koji uključuju ocjenu ponašanja same stranke i da ako žalbeni sud samo razmatra pitanje materijalnog prava, rasprava u prisustvu okrivljenog nije nužna.

Ustavni sud, u odnosu na navode podnosioca žalbe da u postupku odlučivanja u konkretnom predmetu nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke

36

(Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19. aprila 1994. i dr.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Sain, od 21. januara 1999. godine).


U.br.131, 132, 133 i 134/08 USTAVNi SUD CRNE GORE 11.februar 2010.godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije: Desanka Lopičić, Đole Sekulović, Miodrag Latković, Miodrag Iličković i Fetija Međedović na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08) na sjednici od 28. decembra 2010, većinom glasova donio je

O D L U K U



1. Lj.M., iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici Gž. br. 3299/08 od 6. maja 2009. godine, zbog povrede prava na pravično sudjenje, iz odredbe člana 32 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi i dopuni žalbe navodi se: da je osporenom presudom Višeg suda nezakonito preinačena presuda Osnovnog suda u Danilovgradu kojom je usvojen tužbeni zahtjev podnosioca ustavne žalbe i Država Crna Gora obavezana da mu na ime naknade štete isplati iznos od 3.125 € ..., zbog neplaćanja punog iznosa troškova na ime naknade za odbranu po službenoj dužnosti; da je drugostepeni sud svoju odluku donio na osnovu Uredbe Vlade Crne Gore i Pravilnika o visini nagrade za rad advokata po službenoj dužnosti iz 1999. godine, nepostojeće države, da je taj akt donošenjem Zakona o advokaturi, prestao da važi i da je time prekršeno pravo sudjenja pred nezavisnim i nepristrasnim sudom.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba člana 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrdjuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i

37

obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. Uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Danilovgradu, P. br. 248/08 od 18. jula 2008. godine, usvojen je tužbeni zahtjev tužioca i tužena (Država Crna Gora) je obavezana da mu na ime naknade štete isplati iznos od 3.125 € sa kamatom Prvostepeni sud je ocijenio da nema mjesta primjeni Pravilnika iz 1999. godine iz razloga što je odredbom člana 15 Zakona o advokaturi (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 79/06) predvidjeno da visinu naknade za rad advokata za odbranu po službenoj dužnosti utvrdjuje advokatska komora posebnim aktom uz prethodnu saglasnost Vlade, da se ovom odredbom isključuje primjena propisa iz bivše SRJ obzirom da je ista uređena važećim zakonom u Crnoj Gori i da se saglasno odredbi člana 18 Uredbe o naknadi troškova u sudskim postupcima (koju je Vlada Crne Gore donijela 13. oktobra 2005. godine), naknada troškova i nagrada braniocima i punomoćnicima odredjuje po tarifi o nagradama i naknadama za rad advokata.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3299/08, od 6. maja 2009. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda u Danilovgradu, tako što je odbijen, kao neosnovan zahtjev tužioca. Viši sud je našao da je Pravilnik o visini nagrade za rad advokata za odbranu po službenoj dužnosti i dalje na snazi i da treba da se primjenjuje, sagasno odredbi člana 20. st. 1 i 5 Zakona za sprovodjenje Ustavne povelje Državne zajednice Srbija i Crna Gora i odredbi člana 4 Odluke o proglašenju nezavisnosti Republike Crne Gore.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno sudjenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.

Ustavnog zakona za sprovodjenje Ustava Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 1/07, 9/08 , 4/09 i 71/09):

»Do donošenja odgovarajućih propisa Crne Gore, shodno će se primijenjivati propisi državne zajednice

Srbija i Crna Gora ako nijesu u suprotnosti sa pravnim poretkom i interesima Crne Gore (član 11)«.

Zakona o advokaturi (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 79/06):

»Visinu naknade za rad advokata po službenoj dužnosti utvrdjuje Advokatska komora posebnim aktom uz prethodnu saglasnost Vlade Republike Crne Gore.

Danom početka primjene ovog zakona prestaje da važi Zakon o advokaturi (»Službeni list SRJ«, br. 24/98 i 11/2002) i Zakon o advokaturi i službi pravne pomoći (»Službeni list SRCG«, br. 11/79 i 11/88) (član 75).

38

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u ’’Službenom listu Republike Crne Gore«, a primjenjivaće se nakon isteka roka od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona (član 15 stav 3)«.

Pravilnika o visini nagrade za rad advokata za odbrane po službenoj dužosti (»Službenom listu SRJ«, br. 35/99), koji je važio u vrijeme donošenja osporene presude:

»Advokat koji je postavljen za branioca po službenoj dužnosti u krivičnom postupku ima pravo na novčanu nagradu u iznosu od 50% od nagrade predvidjene tarifom Adokatske komore koja se primjenjuje u sjedištu suda koji je odredio odbranu po službenoj dužnosti (član 1)«.

5. Predmet konkretnog parničnog spora pred redovnim sudovima je manje dosudjeni iznos za odbranu po službenoj dužnosti, od očekivanog iznosa. Naime, u predmetu K. br. 79/05 Viši sud u Podgorici, je podnosiocu ustavne žalbe odredio naknadu za odbranu po službenoj dužnosti u visini 50% od naknade po važećoj adokatskoj tarifi o nagradama i naknadama troškova za rad advokata, s pozivom na Pravilnik o visini naknade za rad advokata za odbranu po službenoj dužnosti (»Službeni list SRJ«, br. 35/99).

Tužbom pred Osnovnim sudom u Danilovgradu, podnosilac žalbe je zahtijevao preostali iznos naknade, koji mu je dosudjen prvostepenom presudom. Osporenom presudom Višeg suda, preinačena je prvostepena presuda, na način, što je zahtjev podnosioca ustvne žalbe odbijen, kao neosnovan.

6. Povredu prava na pravično sudjenje u ovom gradjansko – pravnom sporu, podnosilac žalbe vidi u tome što je Viši sud proizvoljno primijenio materijalno pravo, odnosno Pravilnik, koji nije trebalo primijeniti. Ukazuje na pristrasnost Suda koja se ogleda u smanjenju troškova sudskog postupka odbrane po službenoj dužnosti na teret države, odnosno zakidanje priznatog prava na puni iznos te naknade.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u drugostepenom parničnom postupku bilo obezbijedjeno pravično sudjenje, jer je osporenu presudu donio sud ustanovljen Ustavom i zakonom, koji je postupio u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu.

Princip pravičnog sudjenja se mora cijeniti na osnovu postupka u cjelini. Nedostatak u jednoj fazi postupka može se osporavati i ispraviti u drugoj, narednoj fazi postupka. Pravo na pravični postupak obavezuje Sud da predoči razloge presude koji strankama omogućavaju da djelotvorno koriste raspoložive pravne ljekove. Princip pravičnog sudjenja, takodje zahtijeva da se sud pozove na odredjenu pravnu normu. Pravna osnova presude ne smije da bude proizvoljna tj. van konkretnog predmeta.

Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava, ukoliko ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava.

Ustavni sud je utvrdio da je Viši sud pravilno primijenio propise koji su važili u vrijeme donošenja osporene presude.

39

Zakonom o advokaturi propisano je da se pitanje naknade za rad advokata uredjuje sa dva akta, koji se objavljuju u »Službenom listu Crne Gore«: Advokatskom tarifom koju samostalno donosi Advokatska komora i posebnim aktom kojim se utvrdjuje visina naknade za rad advokata za odbrane po službenoj dužnosti koju utvrdjuje Advokatska komora uz prethodnu saglasnost Vlade Crne Gore (član 15 st. 2, 3 i 4).

Ustavni sud je utvrdio da posebni akt kojim se utvrdjuje visina naknade za rad advokata za odbrane po službenoj dužnosti, u smislu odredbe člana 15 stav 3 Zakona o advokaturi, još uvijek nije donesen.

Nesporno je da je Zakon o advokaturi (»Službeni list SRJ«, br. 24/98 i 11/02), saglasno odredbi člana 74 Zakona o advokaturi (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 79/06), danom početka njegove primjene, prestao da važi 3. jula 2007. godine. Pravilnik o visini nagrade za rad advokata po službenoj dužnosti, medjutim, ostao je u pravnom poretku Crne Gore poslije prestanka važenja toga Zakona.

Na sjednici od 17. jula. 2009. godine Ustavni sud Crne Gore donio je Odluku U. br. 143/08 kojom je utvrdio da navedeni Pravilnik nije u saglasnosti sa Ustavom Crne Gore i zakonom, jer Zakon na osnovu kojeg je donijet nije dio pravnog poretka, a važećim Zakonom o advokaturi uredjeno je pitanje načina osporene naknade za rad advokata po službenoj dužnosti. Danom objavljivanja odluke Ustavnog suda u Službenom listu Crne Gore br. 48/09, tj. 28. jula 2009. godine, Pravilnik je prestao da važi i od tog datuma ne postoji mogućnost njegove primjene.

Dakle, visina osporene naknade zasnovana je na odredbi člana 1 Pravilnika o visini nagrade za rad advokata po službenoj dužnosti, koji se saglasno odredbi člana 11 Ustavnog zakona za sprovodjenje Ustava Crne Gore primijenjivao kao propis Crne Gore, dok nije utvrdjena njegova nesaglasnost s Ustavom Crne Gore i zakonom.

Iz navedenog proizilazi da je Viši sud svoju Odluku zasnovao na aktu koji je bio na snazi u vrijeme pružanja pravne pomoći podnosioca ustavne žalbe, odnosno da se način na koji je Viši sud tumačio pozitivno pravne propise ne može smatrati proizvoljnim i ne predstavlja kršenje njegovih ustavnih prava.

Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti Suda, u konketnom predmetu, nije osnovan.

Nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično sudjenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda.

Povreda ovog prava u smislu člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrdjuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu.

40

U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vodjen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijedjeno pravo na pravično sudjenje.

Na osnovu iznijetih razloga, riješeno je kao u izreci.

U. br. 20/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 28. decembar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 21. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.M., iz Mojkovca, podnio je u ime Opštine Mojkovac blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1823/08, od 1. avgusta 2009. godine i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 584/07, od 17. novembra 2008. godine.

Podnosilac ustavne žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe i u bitnom istiće da mu je usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne ocjene dokaza povrijeđeno pravo koje se odnosi na granice sloboda, povredu prava na jednakost pred zakonom, na pravično i javno suđenje i povredu načela zakonitosti iz čl. 10,17, 32 i 148 Ustava Crne Gore, kao i da je pobijanom prvostepenom presudom povrijeđeno i pravo na obrazloženu presudu iz člana 6 Evropske konvencije, jer isto nije urađeno u skladu sa Zakona o parničnom postupku.

41

U žalbi se, pored ostalog, navodi da je Opština Mojkovac donijela odluku br. 01-103, od 16. juna 2005. godine, kojom se tužiocu priznaje pravo trajnog korišćenja na urbanističkoj parceli br. 168, lokal br. 19 u površini od 45 m2 pa tužilac nema pravni interes za podnošenje tužbe jer je odlukom tuženog to utvrđenje tužiocu i priznato i da ne postoji sporan pravni osnov; da je pogrešno zaključivanje oko predmetnog spora i da je pogrešno primijenjen Zakon o građevinskom zemljištu i da je pogrešan zaključak oko parcelizacije i formiranja urbanističke parcele, komunalne opremljenosti i da je stvarna površina parcele od 36m2 pošto tužilac nije pristao da preostali dio površine do 45 m2 naknadi i da se to reguliše detaljnim urbanističkim planom pošto ne postojie podaci o toj urbanističkoj parceli.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

»U Crnoj Gori je slobodno sve što Ustavom i zakonom, nije zabranjeno i svako je obavezan da se pridržava Ustava i zakona (član 10); prava i slobode se ostvaruju na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma i svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17); svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19); da svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32) i pojedinačni pravni akt mora biti saglasan sa zakonom i konačni pojedinačni pravni akti uživaju sudsku zaštitu (član 148)«.

Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda propisano je da svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona, da se presuda izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 tačka 1).

4. Uvidom u pojedinačne akte i drugu dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Predmet spora je utvrđenje i predaja nepokretnosti.

Tužbeni zahtjev je da sud utvrdi prema tuženom (podnosiocu) da je tužilac nosilac prava korišćenja na urbanističkoj parceli broj 168, označenoj kao lokal broj 19 u površini od 45 m2 od čega je 36m2 predviđeno za izgradnju objekta-lokala broj 19 a koja urbanistička parcela predstavlja dio kat.parcele broj 1608/2 upisana u listu nepokretnosti broj 102 KO Mojkovac na ime I-tuženog što su tuženi dužni priznati i predati istu tužiocu na korišćenje i trpjeti da se izvrši promjena upisa prava kod Uprave za nekretnine u Mojkovcu na ime tužioca a to u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude pod prijetnjom prinudnog izvršenja.

42

Osnovni sud u Bijelom Polju je presudom, P.br. 584/07, od 17. novembra 2008. godine usvojio tužbeni zahtjev tužioca. U obrazloženju se navodi: da je u postupku koji je prethodio donošenju pobijane presude, utvrđeno da zemljište koje je bilo predmet javnog poziva i licitacije, neizgrađeno gradsko-građevinsko zemljište, a da je tužilac nakon javnog poziva Fonda za građevinsko zemljište i poslovni prostor Opštine Mojkovac objavljenog u dnevnom listu »Dan«, koji se odnosio na prenos prava na gradskom-građevinskom zemljištu urbanističkih parcela, među kojima je parcela tužioca br.168, lokal br. 19, površine 45 m2 istaknuto da će Komisija za prenos prava na gradskom–građevinskom zemljištu u roku od tri dana od održavanja nadmetanja sklopiti ugovor o prenosu prava na gradskom građevinskom zemljištu; da je tužilac kao učesnik javnog nadmetanja dao najbolju ponudu pa je Komisija nakon završene licitacije konstatovala da se uplata iz licitiranog iznosa za lokacije koje su bile predmet licitacije izvrši do 23. maja 2005. godine, koju uplatu je tužilac u iznosu od 1.755,00 € uplatio, pa prvostepeni sud smatra da ugovor od 23. januara 2007. godine, koji su tuženi ponudili tužiocu nije mogao obavezati tužioca da ponovo izvrši uplatu izlicitiranog iznosa za površinu od 36 m2 predviđenu za postavljanje lokala pošto je tužilaca već izvršio tu obavezu.

Viši sud u Bijelom Polju je presudom Gž.br. 1823/08, od 1. avgusta 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda, a žalbu tuženih odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se pored ostalog navodi: da je pravilno prvostepeni sud odlučio kada je usvojio tužbeni zahtjev, jer ponuđenim ugovorom tuženi tužiocu nude zaključenje ugovora o prenosu prava na gradsko-građevinskom zemljištu tek dana 23. januara 2007. godine, uz uslov da plati licitiranu cijenu za 36m2 zemljišta na kojem je predviđena izgradnja objekta i ako je tužilac već jednom ranije uplatio dana 23. maja 2005. godine, na račun drugotuženog. Takođe, ovaj sud prihvata zaključak prvostepenog suda da bez obzira što tuženi ne spore da je tuženi stekao pravo korišćenja na gradskom građevinskom zemljištu od 36 m2 ne mogu donositi ugovor koji to pravo tužiocu priznaju samo na 45 m2, jer je pravni status kako zemljišta od 36 m2 i preostalih 9 m2 urbanističke parcele br. 108 isti i da su za istu u obavezi tuženici da izvrše parcelizaciju prije privođenja namjeni urbanističke parcele i da je predaju tužiocu u posjed

5. Analizom ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i relevantnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje. Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava . Pojedinačni akt nezakonit je, ako je rezultat pogrešne primjene materijalnog prava.

6. U ustavnoj žalbi podnosioca navodi se povreda ustavnog prava jednakosti, propisanog odredbom člana 17 Ustava.

Ustavnim principom iz člana 17 Ustava jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova I drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene

43

proizvoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporene presude se zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, pravilno je prvostepeni sud odlučio kada je usvojio tužbeni zahtjev jer ponuđenim ugovorom tuženi tužiocu nude zaključenje ugovora o prenosu prava na gradsko-građevinskom zemljištu dana 23. januara 2007. godine, uz uslov da plati licitiranu cijenu za 36 m2 zemljišta na kojem je predviđena izgradnja objekta iako je tužilac već jednom uplatio na račun drugotuženog potreban iznos, što nije u skladu sa važećim Zakonom o građevinskom zemljištu, jer, u konkretnom slučaju se radi o neizgrađenom građevinskom zemljištu koje tužiocu nije ni predato u posjed, već je tužilac stekao pravo korišćenja na gradsko-građevinskom zemljištu od 36m2, pa se ne može donositi ugovor kojim to pravo tužiocu priznaju samo na 45m2.

8. U vezi navoda podnosioca žalbe da u postupcima nijesu cijenjene sve odlučne

činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da prema ustaljenoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge, na kojima su tu odluku zasnovali ( Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske, presuda od 1. jula 2003. godine), a svrha obaveze da odluka bude obrazložena i da pokaže da je stranama u postupku omogućeno da na ravnopravan i pravičan način budu saslušane u postupku pred sudom ( Evropski sud za ljudska prava, Kuznetsov i dr.protiv Rusije, presuda od 11. januara 2007. godine).

Član 6-1 Konvencije obavezuje sudove da daju obrazloženja za svoje presude. Ovo se posebno odnosi na niže sudove i druge organe vlasti koji donose odluke i čija je obaveza da pruže odgovarajuća obrazloženja i tako omoguće korišćenje prava na žalbu, ukoliko postoji (H. Protiv Belgije). Pod pretpostavkom da je ovaj zahtjev ispunjen, žalbeni sud može, u principu, jednostavno potvrditi odluku nižih sudova (Gorcija Ruiz protiv Španije (1999.) i Helle protiv Finske (1997.).

Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stanovišta dali jasne i utemeljene razloge. Ustavna ocjena provedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije.

44

9. U vezi sa istaknutim povredama ustavnih prava propisanih odredbama člana 10 i 148 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da te odredbe ne sadrže ljudska prava i slobode koje su Ustavom zajemčene, a koje se štite u ustavnosudskom postupku pokrenute ustavnom žalbom.


Už-III br. 90/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 21. april 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 11 marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Vukota Rajković, advokat iz Podgorice, podnio je u ime M.Z., iz Podgorice, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 853/09, od 7. jula 2009. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 538/08, od 10. aprila 2009. godine i presude Osnovnog suda, P.br. 2900/05, od 30. januara 2008. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu osporenom presudom zbog pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo na jednaku zaštitu prava i sloboda, pravo na pravično suđenje i prava zaposlenih iz čl. 19, 32 i 64 Ustava Crne Gore; da je bio radnik KAP-a i radio na elektromašinskom održavanju uređaja i na tim poslovima stekao invalidnost, što je utvrđeno nalazom sudskih vještaka; da mu je umanjena opšta životna aktivnost u procentu od 50%; da prigovor zastarelosti niko nije isticao i da se isti prema tada važećim odredbama Zakonom o parničnom postupku mogao isticati samo na pripremnom ročištu ili na prvom ročištu za glavnu raspravu, a nikako poslije više od pet, šest održanih ročišta; da je neodrživa konstatacija sudova o zastari potraživanja iz više razloga jer prema važećem Zakonu o radu potraživanja iz osnova rada i na radu ne zastarijevaju, jer buduća potraživanja u obliku rente ne mogu zastarjeti i da prema odredbi člana 376 Zakona o obligacionim odnosima zastarijevanje počinje teći od momenta saznanja za štetu i učinioca, a pod tim saznanjem podrazumijeva se i obim i visina štete; da visinu takve štete utvrđuje vještak odgovarajuće medicinske struke, a

45

kako prvostepeni sud nije dozvolio vještacima medicinske struke da daju svoj nalaz i mišljenje to se šteta nije mogla ni utvrditi, tako da zastara i ne teče, pa je zbog toga i nema.


3. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su sljedeće odredbe:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19); svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32).

Zaposleni imaju pravo na odgovarajuću zaradu, na ograničeno radno vrijeme i plaćeni odmor, na zaštitu na radu i omladina, žene i invalidi uživaju posebnu zaštitu na radu (član 64)«.

Zakonom o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93) koji je važio u datom periodu propisano je da potraživanje naknade prouzrokovane štete zastarijeva za tri godine od kad je oštećenik doznao za štetu i za lice koje je štetu učinilo i da u svakom slučaju ovo potraživanje zastarijeva za pet godina od kad je šteta nastala (član 376 stav 1 i 2).

4. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu: Osnovni sud, presudom P.br. 2900/05, od 30. januara 2008. godine, odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca (podnosioca ustavne žalbe). U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je tuženi u odgovoru na tužbu i riječima na raspravi osporio tužbeni zahtjev i istakao prigovor zastarelosti potraživanja, a da je prvostepeni sud našao da je isti osnovan a tužiočevo potraživanje naknade nematerijalne štete zbog profesionalnog oboljenja zastarjelo, u smislu člana 376 st.2 Zakona o obligacionim odnosima, iz razloga što je kod tužioca trajna invalidnost prouzrokovana profesionalnim oboljenjem utvrđena rješenjem fonda PIO, od 26. jula 2001. godine, a tužilac tužbu u predmetnom sporu podnio 10. oktobra 2005. godine, pa je u konkretnom slučaju nastupila zastara potraživanja.

Viši sud, u Podgorici je presudom, Gž.br. 538/08, od 10. aprila 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda, a žalbu tužioca odbio kao neosnovanu. Drugostepeni sud je, pored ostalog, utvrdio da je pravilno postupio prvostepeni sud kada je našao da je osnovan istaknuti prigovor zastarjelosti potraživanja i da zastarelost počinje da teče od dana saznanja za štetu kao i saznanja obima i visine štete a kod profesionalnog oboljenja donošenjem rješenja nadležnog organa, kojim je tužiocu utvrđena trajna invalidnost.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 853/09, od 7. jula 2009. godine, odbijena je revizija, kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da iz provedenih dokaza jasno proizilazi da je rješenjem Fonda penzijskog I invalidskog osiguranja, od 26. jula 2001. godine, utvrđeno da je uzrok invalidnosti kod tužioca profesionalno oboljenje i da je tužilac sposoban za druge odgovarajuće poslove na kojima neće biti izložen respiratornim

46

iritansima, kao i materijama na koje je dokazana osjetljivost, većim fizičkim opterećenjima i radu na visini; da je to rješenje donijeto na osnovu ocjene, nalaza i mišljenja prvostepene invalidske komisije u Podgorici, kojim je konstatovano da je kod tužioca trajna invalidnost prouzrokovana profesionalnim oboljenjem; da je dostavljanjem tog rješenja tužilac saznao za nematerijalnu štetu i njene oblike prouzrokovane profesionalnim oboljenjem, a tužba protiv tuženog je podnijeta 10. oktobra 2005. godine; da su pravilno nižestepeni sudovi primijenili materijalno pravo, kada su uvažavajući prigovor zastarelosti spornog potraživanja na osnovu člana 376 st.1 Zakona o obligacionim odnosima, odbili tužbeni zahtjev kao neosnovan, jer pravosnažnošću rješenja prvostepene invalidske komisije od 26. jula 2001. godine, tužilac je saznao ne samo to da je profesionalno oboljenje uzrok njegove invalidnosti, već i da su posledice tog oboljenja definitivne i da je samim tim počeo da teče zakonski rok zastarelosti predmetnog potraživanja a tužba je podnijeta po proteku tog roka.

5. Podnosilac ustavne žalbe u bitnom ističe kako su parnični sudovi osporenim presudama, usled pogrešnog tumačenja materijalnog prava utvrdili da je u konkretnom slučaju nastupila zastara potraživanja naknade štete, usled čega su mu povrijeđena prava iz čl. 19 i 64 Ustava.

Iz pribavljenih spisa predmeta, Ustavni sud je utvrdio da je podnosilac 10. oktobra 2005. godine, protiv tuženog Kombinata aluminijuma Podgorica, podigao tužbu radi naknade štete, jer je rješenjem Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja od 26.07.2001.godine, utvrđeno da je uzrok invalidnosti kod tužioca profesionalno oboljenje, da je tuženi u odgovoru na tužbu i riječima na raspravi osporio tužbeni zahtjev i istakao prigovor zastarelosti potraživanja i da je prvostepeni sud našao da je isti osnovan. Na utvrđeno činjenično stanje sudovi su primijenili odredbe člana 376 Zakona o obligacionim odnosima, utvrdivši kako je tužba podnijeta 10. oktobra 2005. godine, tj. nakon isteka i objektivnog roka zastare od pet (5) godina.

6. Ustavni sud je utvrdio da sudovi nijesu donijeli odluke arbitrerno, već primjenom propisa koji su očigledno bili mjerodavni.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosilac ustavne žalbe nema pravo da traži naknadu štete zbog profesionalnog oboljenja, jer je tužba podnijeta po isteku zakonom predviđenog objektivnog roka propisanog odredbama člana 376 Zakona o obligacionim odnosima u kome je tužilac mogao potraživati nematerijalnu štetu po osnovu profesionalnog oboljenja. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

47


Už-III br. 122/09 USTAVNI SUD CRNE GORE11. mart 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 24. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U

ODBIJA SE ustavna žalba.O b r a z l o ž e nj e

1. D.R. i 32 građanina, iz Podgorice, koje zastupa Vlade Bjeković, advokat iz Podgorice, podnijeli su, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, protiv rješenja Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3588/09, od 3. novembra 2009. godine. Smatraju da su im osporenim rješenjem povrijeđena ustavna prava i princip kojim država jemči ljudska prava i slobode, zabrana diskriminacije, osnov, jednakost, pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda, pravo na pravično sudjenje u razumnom roku pred nepristrasnim sudom i pravo svojine iz čl. 6,8,17,19,32 i 58 Ustava Crne Gore.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Osnovni sud u Podgorici rješenjem I.br. 1769/08, od 9. oktobra 2009. godine, u fazi sprovodjenja izvršenja, po službenoj dužnosti; u I stavu, donio je rješenje kojim se obavezuje izvršni dužnik da u roku od osam dana od dana po prijemu ovog rješenja, izvršnim povjeriocima naknadi dosadašnje troškove izvršnog postupka u iznosu od 5.950,00 €. Ukoliko

48

izvršni dužnik u tom roku dobrovoljno ne naknadi izvršnim povjeriocima troškove ovog postupka u navedenom iznosu Sud će nastaviti sprovodjenje rješenja o izvršenju I.br. 1769/08, od 16. maja 2008. godine, prodajom predmetnih nepokretnosti izvršnog dužnika, radi prinudne naplate svih izdataka izvršnih povjerilaca nastalih i koji budu nastali do pravosnažnog okočanja izvršnog postupk. U stavu II. Obustavlja se izvršenje rješenja ovog suda I. br. 1769/08, od 16. maja 2008. godine, u dijelu sa kojim je bilo odredjeno izvšenje radi naplate ’’zakonske kamate počev od dana presudjenja, tj. od 27. septembra 2007. godine, do konačne isplate’’ obračunate uz iznose koji su izvršnim povjeriocima dosudjeni na ime glavnog potraživanja i u tom dijelu ukidaju sprovedene izvršne radnje i u stavu III stavlja se van snage zaključak ovog suda, I.br. 1769/08, od 25. decembra 2008. godine i nastavlja izvršni postupak.

Viši sud u Podgorici je rješenjem, Gž. br. 3588/09, od 3.novembra 2009. godine, odbio žalbu izvršnih povjerilaca kao neosnovana i potvrdio rješenje Osnovnog suda u Podgorici I br. 1769/08, od 19. oktobra 2009. godine, u drugom i trećem stavu izreke. U obrazloženju presude se navodi, da je pravilno odlučio prvostepeni sud kada je u smislu člana 71 ZIP obustavio izvršenje u dijelu tražene kamate na iznos glavnog duga, o čemu je dao valjane razloge koje prihvata ovaj sud. Naime, bez obzira na to što je rješenje o izvršenju pravosnažno i to je, dozvoljeno na osnovu pravosnažne izvršne presude P. br. 1195/06, od 27. septembra 2007. godine, sasvim je jasno da tom presudom nije odlučivao o kamati na glavni dug što znači da ne postoji pravosnažna izvršna isprava na osnovu koje bi se tražilo izvršenje isplatom kamate. Pri tome bez uticaja je što je to bilo sastavni dio rješenja o dozvoli izvršenja i što je tu prvostepenu odluku suda potvrdio Viši sud. U odnosu na drugi stav izreke osporenog rješenja, u žalbi nijesu dati razlozi koji bi ukazivali na nezakonitost, a posebno što se radi o fazi sprovodjenja izvršenja prodajom nepokretnosti izvršnog dužnika, radi naplate troškova izvršnog postupka. Sasvim je prihvatljiv i logičan zaključivanje prvostepenog suda u drugom stavu izreke, a imajući u vidu iznos na ime izvršenih troškova, te predmet i sredstvo izvršenja, a u vezi čl. 5 ZIP. Dakle, ukoliko dužnik u ostavljenom roku ne plati sporedni zahtjev izvršenih povjerilaca nastaviće se po službenoj dužnosti sa sprovodjenjem izvršenja, na način opisan izrekom rješenja, čime povjerioci u svakom slučaju ne mogu biti oštećeni.


Ustava Crne Gore:

»Potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni su dio unutrašnjeg pravnog poretka, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drugačije od unutrašnjeg zakonodavstva (član 9).

Prava i slobode ostvaruju na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma i da su svi pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19). Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i

zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Jemči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine,osim kada to zahtijeva javni

interes, uz pravičnu naknadu. Prirodna bogatstva i dobra u opštoj upotrebi su u državnoj svojini (član 58)«.

Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda:

49

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1)«.

Zakona o izvršnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 23/04):

»Postupak izvršenja pokreće se predlogom izvršnog povjerioca, a postupak obezbjeđenja predlogom predlagača obezbjeđenja. Postupci iz stava 1 ovog člana pokreću se po službenoj dužnosti kad je to zakonom određeno (član 2).

Izvršenje radi ostvarenja novčanog potraživanja i obezbjeđenja takvog potraživanja odrediće se i sprovesti u obimu koji je potreban za namirenje, odnosno obezbjeđenje tog potraživanja (član 5). Sud određuje izvršenje na osnovu izvršne isprave.Izvršne isprave su: izvršna sudska odluka i sudsko poravnanje;odluke i poravnanja koje su kao izvršne isprave predviđene posebnim zakonima (član 16).

Izvršna isprava je podobna za izvršenje ako su u njoj naznačeni izvršni povjerilac i izvršni dužnik, kao i predmet, vrsta, obim i vrijeme ispunjenja obaveza. Ako u izvršnoj ispravi nije određen rok za dobrovoljno ispunjenje obaveze, taj rok se određuje rješenjem o izvršenju (član 20).

Pored drugih slučajeva predviđenih ovim zakonom, izvršenje će se obustaviti, po službenoj dužnosti, i kad je izvršna isprava pravosnažno ukinuta, preinačena, poništena ili stavljena van snage, odnosno ako je potvrda o izvršnosti ukinuta.Sud će, po službenoj dužnosti, obustaviti izvršenje, ako se u toku izvršnog postupka sve dok izvršenje ne bude sprovedeno pribave dokazi o okolnostima koje ukazuju da je potraživanje prestalo usljed propasti predmeta izvršenja, prestanka stranaka koje nemaju pravnog sljedbenika, prebijanja potraživanja i sl.Rješenjem o obustavi izvršenja ukinuće se sve sprovedene izvršne radnje, ako se time ne dira u stečena prava trećih lica (član 71)«.

5. Ustavni sud je utvrdio da se osporena rješenja Osnovnog i Višeg suda donijetih u zakonito sprovedenom postupku i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava. Podnosiocima ustavne žalbe je bilo omogućeno sudjelovanje u postupku, praćenje njegovog toka, raspravljanje pred sudom, predlaganje dokaza, prisustvovanje izvođenju dokaza i preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Sud je svoje odluke obrazložio i za svoj stav dao jasne i relevantne razloge. Međutim, uloga Ustavnog suda nije da preispituje zaključke redovnih sudova u pogledu činjeničnog stanja i primjene materijalnog prava ako nije izvjesna povreda ustavnog prava. Ustavna ocjena sprovedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje iz člana 32 Ustava.

6. Ustavni sud je utvrdio da u postupku koji je prethodio ustavnoj žalbi nije povrijeđeno pravo svojine podnosiocima ustavne žalbe, iz člana 58 Ustava, iz razloga što osporenim rješenjima nije odlučivano o svojinskim pravima podnosiocima, već o pravu na elentualne troškove u izvršnom postupku. Ovom ustavnom odredbom štiti se na ustavnopravnom nivou, u prvom redu od posezanja države u svojinska prava pojedinca , a zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti - legitimno očekivanje za ostvarivanje toga prava.

7. Podnosilac žalbe ističe povredu odredaba člana 6 Ustava. Međutim, tim odredbama nijesu propisane slobode i prava čovjeka i građanina koje se štite ustavnom žalbom, već se njima utvrđuju najviše vrijednosti ustavnog poretka koje se razrađuju i određuju u drugim

50

odredbama Ustava, a posebno odredbama, kojima se jemče slobode i prava čovjeka i građanina.

8. U odnosu na istaknutu povredu prava iz člana 8 Ustava, koje se odnose na zabranu diskriminacije po bilo kom osnovu i obavezu javne vlasti da neće ni prema kome vršiti diskriminaciju po bilo kom osnovu, u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog o povredi tog prava, zbog čega, Ustavni sud nije cijenio evidentnu povredu tog prava.

9. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.

Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da državni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod.Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno.

U konkretnom slučaju, mjerodavne su odredbe člana 71 i člana 20 Zakona o izvršnom postupku, pa po ocjeni Ustavnog suda podnosiocima ustavne žalbe navedena prava nijesu povrijeđena.


Už-III br.140/09 USTAVNI SUD CRNE GORE24. jun 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Medjedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. decembra 2010. godine, donio je

O D L U K U

ODBIJA SE ustavna žalba

51


1. Ljubiša Božović, advokat iz Bijelog Polja podnio je u ime R.J., iz Bijelog Polja blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu izjavljenu protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž. br. 167/09, od 1. oktobra 2009. godine i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P. br. 164/07, od 26. decembra 2008. godine.

Podnosilac ustavne žalbe navodi da su mu osporenim presudama usled pogrešne primjene materijalnog prava povrijedjena prava iz čl. 6, 9, 23 i 58 Ustava Crne Gore kao i pravo iz člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. U žalbi se, imeđu ostalog, navodi: da je podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno pravo svojine i ugrožen život i zdravlje njegove porodice zbog postavljanja trafostanice na dijelu njegove parcele br. 26/67 iz posjedovnog lista br. 289 KO Pećarska; da su njegovi navodi potvrđeni nalazom i mišljenjem vještaka elektrostruke i da tuženi nije mogao steći pravo svojine odrzajem jer se tuzilac kao vlasnik poslužnog dobra protivio da se na njegovoj parceli gradi trafostanica.

2. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje o ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 164/07, od 26. decembra 2008. godine, odbijen je tužbeni zahtjev podnosioca ustavne žalbe kao neosnovan. U obrazloženju se, izmedju ostalog, navodi da je sporna trafostanica postavljena prije 35 godina na parcelu tužioca i to u okviru akcije elektrifikacije sela, odnosno u opštem interesu; da postavljanjem objekta nije ugrožena bezbjednost tužioca već je ista postavljena u skladu sa tehičkim propisima; da je tuženi stekao pravo svojine na tom dijelu parcele, u površini kako je to vještak utvrdio,održajem dužim od 20 godina.

Viši sud u Bijelom Polju je presudom, Gž.br. 167/09, od 1. oktobra 2009. godine, potvrdio presudu prvostepenog suda i žalbu odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se, izmedju ostalog, navodi: da je prvostepeni sud pravilno zaključio da je tuženi održajem stekao službenost i da je takvo sticanje bilo u skladu sa Zakonom o osnovama svojinskopravnih odnosa s obzirom da se tužilac kao vlasnik poslužnog dobra tome nije protivio te da ne postoji osnov da mu se preda drugo zemljište u duploj površini od zauzetog jer izgradnjom spornog objekta, imovina tužioca nije prešla u imovinu tuženih.

3. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno su relevantne odredbe sledećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Crna Gora jemči i štiti prava i slobode.Prava i slobode su nepovredivi.Svako je obavezan da poštuje prava i slobode drugih(član 6). Jemči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine,osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu. Prirodna bogatstva i dobra u opštoj upotrebi su u državnoj svojini( član 58)«.

52

Član 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju:

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne moze biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod islovima predvidjenim zakonom i opštim načelima medjunarodnog prava ( član 1)«.

Zakona o svojinsko pravnim odnosima (»Službeni list Crne Gore«, br.19/09)

»Savjestan držalac nepokretne stvari, na kojoj drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na toj stvari održajem protekom 20 godina ( član 54 stav 2)«.

4. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu čl. 6 i 9 Ustava, koje se odnose na ljudska prava i slobode i na pravni poredak. Medjutim u tim odredbama Ustava ne utvrdjuju se ljudska prava i slobode, već se njima utvrdjuju najviše vrijednosti ustavnog poretka, koje se razradjuju i odredjuju u drugim odredbama Ustava, a posebno u onim kojima se jamče slobode i prava, pa stoga, po ocjeni Suda, ne predstavljaju Ustavom zagarantovana prava i ne mogu biti predmet ocjene Ustavnog suda.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na odredbu člana 23 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno ustavom zajamčeno pravo na životnu sredinu jer u postupku nije odlučivano o zahvatu u prostoru koji je od uticaja na zdravu životnu sredinu.

6. U odnosu na navode podnosilaca ustavne žalbe da su povrijedjena prava iz člana 58 Ustava Crne Gore i člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijedjeno pravo na imovinu.

Ustavni sud na osnovu člana 58 Ustava štiti pravo svojine na način da spriječi ograničavanje ili oduzimanje tog prava od strane državne vlasti, osim ako je ograničavanje ili oduzimanje zasnovano na zakonu.

S tim u vezi Evropski sud je kroz svoju praksu izgradio tzv. »test proporcionalnosti« čije je značenje u tome da se u svakom konkretnom slučaju ograničenje prava svojine mora opravdati ravnotežom izmedju prava pojedinca i opšteg interesa koji država želi da ostvari.

U konkretnom slučaju, osporene presude utemeljene su na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni materijalnog prava i na odredbi člana 54 Zakona o svojinsko pravnim odnosima, prema kojoj savjestan držalac nepokretne stvari, na kojoj drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na toj stvari održajem protekom roka od 20 godina. S obzirom da se tuzilac tome nije protivio, korišćenjem nepokretnosti preko 35 godina, tuženi su stekli pravo svojine na predmetnoj imovini pa odbijanjem eventualnog tužbenog zahtjeva u dijelu kojim je traženo da se ukloni predmetni objekat, podnosiocu ustavne žalbe nije povrijedjeno Ustavom zagarantovano pravo svojine.


Už-III br. 110/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 8. decembar 2010. godine PREDSJEDNIK

53

P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić,Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08) na sjednici od 8. decembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. R.N., iz Nikšića, koga zastupa Milan Vojinović, advokat iz Nikšića podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 978/09, od 22. septembra 2009. godine, kojom se kao neosnovana odbija revizija izjavljena protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 1354/09, od 12. maja 2009. godine.

Podnosilac navodi da mu je osporenom presudom zbogpogrešne primjene materijalnog prava, a posebno odredbi Zakona o radu, koje se odnose na otkaz ugovora o radu, povrijedjeno pravo na pravično suđenje, iz člana 32 i pravo na rad, iz člana 62 Ustava Crne Gore.

Podnosilac u žalbi navodi da je zasnovao radni odnos u Elektroprivredi Crne Gore 1986 godine; da mu je u radnoj knjižici upisano da ima završenu osnovnu školu i diplomu o položenom završnom ispitu elektromontera mreža i postrojenja; da svjedočanstvo Tehničke škole »Đuro Đaković«, iz Sarajeva o završenom IV stepenu stručne spreme, ekonomski tehničar, koje se nalazi u Elektroprivredi, nije upisano u radnoj knjižici; da je Elektroprivreda donijela rješenje o prestanku radnog odnosa a shodno članu 143 stav 1 tačka 12 Zakona o radu, koji u momentu zasnivanja radnog odnosa, nije bio u primjeni; da prednje navedeno u presudi konstatuje Vrhovni sud ali da retroaktivno primjenjuje zakon jer je navodno Elektroprivreda saznala da postoji falsifikovana diploma 31. jula 2008. godine, iz dopisa prosvjetnog inspektora Ministarstva prosvjeta i nauke; da je podnosilac žalbe već tada imao diplomu JU Srednje stručne škole u Nikšiću od 17. januara 2007. godine; da Zakon o osnovama radnih odnosa, koji je važio u vrijeme kada je podnosilac žalbe zasnovao radni odnos, propisivao rok od dvije godine za provjeru podataka prilikom zasnivanja radnog odnosa i da zbog toga nije postojao razlog da podnosiocu žalbe prestane radni odnos, jer je svoje poslove obavljao odgovorno.

2. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio, sljedeće činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

54

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 1354/2009, od 12. maja 2009. godine, odlučujući po žalbi tužioca protiv presude Osnovnog suda u Nikšiću, P.br. 1061/2008, od 6. aprila 2009. godine, odbijena je žalba tužioca kao neosnovana i potvrdjena presuda Osnovnog suda u Nikšiću. U obrazloženju se, pored ostalog navodi, da je prvostepeni sud u ovoj pravnoj stvari potpuno i istinito utvrdio sve sporne činjenice od kojih zavisi osnovanost tužbenog zahtjeva; da je predmet spora u ovoj pravnoj stvari predstavlja zahtjev da se poništi nezakonita odluka tuženog, kojom je tužiocu prestao radni odnos; da je u postupku koji je prethodio donošenju prvostepene presude utvrdjeno da je tužilac tokom radnog odnosa priložio svjedočanstvo o završenom IV stepenu – ekonomsko-komercijalni tehničar tehničke škole za odrasle pri Radničkom univerzitetu »Đuro Đaković« u Sarajevu; da je iz dopisa glavnog Federalnog inspektora Bosne i Hercegovine utvrdjeno da predmetno svjedočanstvo nije vjerodostojno, jer je navedena škola prestala sa radom 1983. godine; a ta činjenica jasno je utvrdjena i iz dopisa prosvjetnog inspektora Ministarstva i prosvjete i nauke Crne Gore upućen tužiocu od 31. jula 2008. godine, da diploma na ime tužioca, R.N., nije vjerodostojna javna isprava; da se pravilno zaključuje da je tužiocu u konkretnoj stvari radni odnos prestao shodno odredbi 143 stav 1 tačka 12 Zakona o radu, obzirom da je tužilac dao neistinite podatke u pogledu stručne spreme koji su od značaja za vršenje poslova radi kojih je zaključio ugovor o radu; da navodi iz žalbe da je konkretna pravna situacija normirana samo sada važećim Zakonom o radu i pozivanje na ranije zakone, za drugostepeni sud nije od značaja, obzirom da je prvostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo i ukazuje i da je ranijim zakonom na identičan način regulisano pitanje prestanka radnog odnosa (član 111 stav 1 tačka 9 Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03).

Vrhovni sud Crne Gore je osporenom presudom, Rev.br. 978/09, od 22. septembra 2009. godine, reviziju odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je tuženi pravilno postupio kada je donio pobijano rješenje o prestanku radnog odnosa s pozivom na odredbe člana 143 stav 1 tačka 12 Zakona o radu ( »Službeni list Crne Gore«, br.49/08) navodeći da stoji činjenica da ovaj Zakon nije bio u primjeni 1986. godine, kada je tužilac zasnovano radni odnos kod tuženog, a da tada postojeći propisi o radnim odnosima nijesu izričito predviđali prestanak radnog odnosa iz razloga zbog kojih je tužiocu prestao radni odnos, medjutim, tuženi je za falsifikat diplome, a time i nezakonitog zasnivanja radnog odnosa tužioca saznao dana 31. jula 2008. godine, iz dopisa prosvjetnog inspektora Ministarstva prosvjete i nauke Crne Gore, iz kojeg se utvrdjuje da diploma koja glasi na tužioca o III - stepenu stručne spreme nije vjerodostojna; da kako je i ranijim Zakonom o radu na isti način regulisan prestanak radnog odnosa kako je to propisano i sada važećom odredbom člana 143 stav 1 tačka 12 Zakona o radu, u situaciji ako je radnik prilikom stupanja na rad dao neistinite podatke značajne za vršenje poslova, to se nijesu mogle primijeniti odredbe Zakona o radu, sobzirom da su iste primjenjene tek kada je tuženi saznao za podnošenje neistinitih podataka tužioca, iz kojih razloga je sankcionisao njegovo protivpravno ponašanje donošenjem rješenja o prestanku radnog odnosa.

3. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno su relevantne odredbe sledećih propisa: Ustava Crne Gore:

55


Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravine i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62) «.

Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama:

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 tačka 1)«.

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03):

»Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom: i to ako je prilikom stupanja na rad, odnosno zasnivanja radnog odnosa dao neistinite podatke značajne za vršenje poslova radi kojih je zasnovao radni odnos ( član 111 st. 1 tačka 9)«.

Zakona o radu (»Službeni list Crne Gore«, br. 49/2008):

»Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom, ako za to postoji opravdani razlog koji se odnosi na radnu sposobnost zaposlenog, njegovo ponašanje i potrebe poslodavca, i to: ako je prilikom stupanja na rad, odnosno zasnivanja radnog odnosa i u toku trajanja radnog odnosa zaposleni dao neistinite podatke za vršenje poslova radi kojih je zaključio ugovor o radu (član 143 stav 1 tačka12)«.


5. Podnosilac ustavne žalbe smatra da su mu zbog pogrešne primjene materijalnog prava, a posebno odredbi Zakona o radu, koje se odnose na otkaz ugovora o radu zaposlenom povrijedjeno pravo na pravično sudjenje iz člana 32 i prava na rad iz člana 62 Ustava Crne Gore. Podnosilac ustavne žalbe u ustavnoj žalbi nije posebno obrazložio nijednu od ovih povreda, nego je u suštini ponovio svoje navode iz žalbe na prvostepenu presudu i izjavljena revizija.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupili u granicama svoje nadležnosti, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji.

56

Ustavni sud ukazuje da prema praksi Evropskog suda nije zadatak Ustavnog suda da preispituje zaključke redovnih sudova u pogledu činjeničnog stanja i primjene materijalnog prava (Evropski sud, Pronina protiv Ukrajine – aplikacija br. 63566/00, od 18. juna 2006. godine), niti da supstituiše domaće sudove u procjeni činjenica i dokaza, već je zadatak tih sudova da ocijene činjenice i dokaze koje su izveli. Takođe, Ustavni sud nije nadležan da kao sud »četvrte instance« ponovo razmotri iste žalbene navode koji su u cjelosti razmotreni u postupcima pred sudovima. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrerne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

Osporene presude se zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku, jer je odredbom člana 143 stav 1 tačka 1 Zakona o radu (»Službeni list Crne Gore«, br. 49/08), propisan otkaz ugovora o radu ako je radnik prilikom stupanja na rad dao neistinite podatke značajne za vršenje poslova.

7. Podnosilac ističe povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrdjenog zakonom. Sadržaj ovog prava jeste i pružanje zaštite zakonom utvrdjenih prava gradjana, koja iz njihovog rada proizilaze, uključujući zaštitu u vezi s prestankom radnog odnosa. S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnosiocu navedena ustavna prava nijesu povrijedjena.


Už-III br. 113/09 USTAVNI SUD CRNE GORE8. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08) na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

57

OD L U K U



1. B.B., iz Pljevalja, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1460/08, od 17. juna 2009. godine i presude Osnovnog suda u Pljevljima, P.br. 21/08, od 22. septembra 2008. godine.

Podnosilac smatra da su mu osporenim presudama usled primjene materijalnog prava povrijeđena osnovna ljudska prava iz čl.8, 17, 19, 39, 43 i 44 Ustava Crne Gore. U žalbi navodi: da je tuženi dužan da mu naknadi materijalnu i nematerijalnu štetu i izmiri novčana potraživanja po osnovu ličnog dohotka, jer nije pravno-valjano razriješen vojne dužnosti; da je naredbom Ministarstva odbrane dobio otkaz, iako se podatak o JMBG iz te naredbe ne odnosi na njega, već na drugo lice. Predlaže da Sud poništi osporenu presudu i sam donese konačnu odluku, kojom će ga vratiti na radno mjesto.

2. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno su relevantne sledeće odredbe:

Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu. Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju (član 8 st. 1 i 2).

Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma i da su svi pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo(član 17).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19). Jemči se pravo na slobodu kretanja i nastanjivanja, kao i pravo napuštanja Crne Gore.Sloboda

kretanja, nastanjivanja i napuštanja Crne Gore može se ograničiti ako je to potrebno za vođenje krivičnog postupka, sprječavanja širenja zaraznih bolesti ili iz razloga bezbjednosti Crne Gore.Kretanje i boravak stranaca uređuje se zakonom(član 39).

Jemči se zaštita podataka o ličnosti.Zabranjena je upotreba podataka o ličnosti van namjene za koju su prikupljeni.Svako ima pravo da bude upoznat sa podacima koji su prikupljeni o njegovoj ličnosti i pravo na sudsku zaštitu u slučaju zloupotrebe (član 43).

Stranac koji osnovano strahuje od progona zbog svoje rase, jezika, vjere ili pripadnosti nekoj naciji ili grupi ili zbog političkih uvjerenja može da traži azil u Crnoj Gori. Stranac se ne može protjerati iz Crne Gore tamo gdje mu, zbog rase, vjere, jezika ili nacionalne pripadnosti, prijeti osuda na smrtnu kaznu, mučenje, neljudsko ponižavanje, progon ili ozbiljno kršenje prava koja jemči ovaj Ustav. Stranac se može protjerati iz Crne Gore samo na osnovu odluke nadležnog organa i u zakonom propisanom postupku (član 44).«


»Uživanje prava i sloboda predviđenih u ovoj Konvenciji obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porjeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14)«.

58

Zakonom o vojsci Jugoslavije (»Službeni list SRJ«, br. 43/94, 44/99,74/99 I 3/02 i »Službeni list SiCG«, br. 7/05 i 44/05):

»Profesionalnom vojniku primljenom u službu u Vojsci na određeno vrijeme služba prestaje istekom ugovorenog roka ( član 108 stav 1).

Profesionalnom vojniku za koga je donesen akt o prestanku službe, služba u Vojsci prestaje razrješenjem (član 113 stav 1) «.

3. Uvidom u osporenu drugostepenu presudu utvrđeno je sljedeće:

Osnovni sud u Pljevljima je presudom P.br. 21/08, od 22. septembra 2008. godine, u stavu I izreke odbio tužbeni zahtjev tužioca B.B., kojim je tražio da mu tužena – Država Crna Gora-Ministarstvo odbrane CG isplati redovne mjesečne plate od 11. marta 2004. godine, pa do zaključenja spora, te nematerijalnu štetu zbog duševnih bolova koje je pretrpio a dok je radio kao strani plaćenik u vojsci zbog lažnog matičnog broja u iznosu od 8.000,00 € sa zakonskom kamatom od dana presuđenja do isplate, kao neosnovan. Osnovni sud je u stavu II izreke odbacio tužbu tužioca u dijelu kojim je tražio da se obaveže tužena da mu prizna radni i penzijski staž a za period od 31. decembra 2003. godine, pa do presuđenja, zbog apsolutne nenadležnosti Suda da odlučuje o ovom dijelu tuženog zahtjeva.

Viši sud u Bijelom Polju je presudom, Gž.br. 1460/08, od 17. juna 2009. godine, odbio žalbu tužioca kao neosnovanu i potvrdio presudu Osnovnog suda.

U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužilac bio u radnom odnosu kod pravnog prethodnika tužene Države Crne Gore – Državne zajednice Srbije i Crne Gore - po ugovoru na određeno vrijeme, tj. u periodu od 5. jula 1996. do 31. decembra 2003. godine, kada mu je prestao radni odnos pravosnažnim rješenjem, kojim je razriješen od profesionalne vojne službe, od kada je faktički prestao sa radom kod tužene; da je prvostepeni sud pravilno postupio u kad je odbio zahtjev tužioca kojim je tražio da mu tužana isplati mjesečne plate, za period od 11. marta 2004. godine, do zaključenja spora, kao i nematerijalnu štetu zbog duševnih bolova koje je pretrpio dok je radio kao strani plaćenik u vojsci, gdje je vođen pod tuđim matičnim brojem, uz obrazloženje da od tog datuma nije bio u radnom odnosu kod tužioca, pa nije ni ostvarivao zaradu za naznačeni period; da tužilac ničim nije dokumentovao da je trpio duševne bolove zbog toga što je vođen pod tuđim matičnim brojem za vrijeme trajanja radnog odnosa, pa je zahtjev za satisfakciju nematerijalne štete odbijen, uz obrazloženje da se ne radi o pravno priznatoj kategoriji nematerijalne štete, a istovremeno je nastupila zastara tog potraživanja; da je pravilno prvostepeni sud odbacio tužbeni zahtjev tužioca kojim je tražio da mu tužena prizna radni i penzijski staž za period od 31. decembra 2003. godine, pa do presuđenja, zbog apsolutne nenadležnosti suda da odlučuje o toj spornoj stvari.

4.Ustavni sud je, nakon analize osporenih odluka, navoda ustavne žalbe i mjerodavnih zakonskih odredaba, utvrdio da su presude donijete u pravilno i zakonito spravedenom postupku, pravilnom primjenom materijalnog prava i da takvim presudama nijesu podnosiocu povrijeđena ustavna prava na koja se ukazuje u ustavnoj žalbi.

59

5.Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa stanovišta člana 8 Ustava i člana 14 Evropske konvencije Ustavni sud je ocijenio da u sprovedenom postupku nema činjenica ili okolnosti koje bi na bilo koji način upućivale na to da je, u postupku koji je prethodio ustavnosudskom postupku, podnosilac bio diskriminisan po bilo kom svojstvu. Diskriminacija po osnovu člana 8 Ustava nije samostalan pravni osnov za ustavnu žalbu, već mora biti istaknuta zajedno sa nekim drugim (materijalnim pravom). Podnosilac u ustavnoj žalbi nije ni na koji način obrazložio povredu tog ustavnog prava. Stoga, pozivanje podnosioca na povredu ustavnog jemstva nediskriminacije Ustavni sud ocjenjuje neosnovanim.

6. Sa aspekta člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim sudskim odlukama podnosiocu, u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno ustavno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo. Ovim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da je osporena presuda donesena samovoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da osporena presuda nije posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Iz tih razloga Sud nije prihvatio navode podnosioca da mu u konkretnom slučaju nije osigurana jednakost pred zakonom.

7. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu ustavnog prava zajamčenog članom 19 Ustava, kojim se jemči pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda. Kako ovo pravo garantuje jednakost u postupanju i zakonsko uređivanje procedure, Ustavni sud je utvrdio da u konkretnom slučaju podnosiocu nije povrijeđeno navedeno ustavno pravo, jer je podnosilac imao pravo na jednak pristup sudu i na jednaku zaštitu svojih prava pred nadležnim sudom, a nije dokazana razlika u tretmanu koja bi bila diskriminativna.

8. U ustavnoj žalbi se ne navode ustavnopravni razlozi koji bi ukazivali na postojanje povrede Ustavom zajemčenih prava podnosioca, koji su u žalbi označeni odredbama čl. 39, 43 i 44 Ustava, a odnose se na slobodu kretanja i nastanjivanja, na pravo zaštite podataka o ličnosti i pravo stranca na azil. S obzirom na sadržinu navedenih ustavnih odredaba, osporenih odluka donijetih u postupku povodom postavljenog zahtjeva radi naknade štete, ne može se govoriti o povredi navedenih prava.


Už-III br. 56/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 24. novembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

60

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije: Đole Sekulović, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Miodrag Latković i Miodrag Iličković na osnovu člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08) na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Č.Č., iz Podgorice, koga zastupa Vlado M. Bjeković, advokat, iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici Gž. br. 1161/08 od 8. maja 2009. godine, kojom je potvrdjena presuda Osnovnog suda u Podgorici P. br. 3423/04 od 3. marta 2008. godine i žalba tužioca odbijena, kao neosnovana.

Podnosilac smatra da su mu zbog pogrešne primjene materijalnog prava osporenom presudom povrijeđena prava iz čl. 17 i 58 Ustava Crne Gore, čl. 6 i 14 Evropske konvencije o ljudskim pravima i slobodama i člana 1 Protokola br. 1 uz Konvenciju.

U ustavnoj žalbi se navodi: da je nesporno kod tužioca nastupio potpuni gubitak radne sposobnosti, da je doprinos tuženika takvom zdravstvenom stanju u obimu od 50% i smatra da je tuženi dužan srazmjerno svom doprinosu gubitku radne sposobnosti tužioca istom, srazmjerno naknaditi štetu u obliku odgovarajuće naknade; da drugostepeni sud nije cijenio odredbe materijalnog prava koje su se odnosile na naknadu štete po osnovu izmakle koristi i potpune naknade, već je samo utvrdio da tužilac nije bio radno angažovan u procesu proizvodnje kod tuženog, odnosno da je od momenta proglašenja invalidom rada III kategorije bio nerasporedjen i sve do odlaska u penziju je primao naknadu zarade radnog mjesta koje je tužilac obavljao u vrijeme nastupanja invalidnosti, ali bez obračuna po osnovu smjenskog rada – rada noću, pa je stoga tužiocu pričinjena šteta na ime razlike primane i pripadajuće plate; da postoje brojni predmeti po istom pravnom osnovu i činjeničnom stanju, po kojima su tužbeni zahtjevi usvojeni na način kako je to traženo u ovom predmetu.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba člana 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. Uvidom u osporene presude i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio, sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

61

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 3423/04, od 3. marta 2008. godine, odbijen je tužbeni zahtjev tužioca kojim je tražio da se tuženi obaveže da tužiocu po osnovu naknade štete u vidu razlike u zaradi, na ime smjenskog rada, odnosno rada noću, za period od 1. septembra 2002. godine, do 1.novembra 2005. godine,isplati iznos od 3.987,05€ sa zakonskom kamatom od 1. marta 2004. godine do konačne isplate, kao neosnovan.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 1161/08, od 8. maja 2009. godine, potvrdjena je presuda Osnovnog suda u Podgorici P.br. 3423/04, od 3. marta 2008. godine i žalba tužioca odbijena je kao neosnovana. Pravilno je odlučio prvostepeni sud kada je odbio zahtjev tužioca za naknadu štete koja se sastoji u neisplaćenom dijelu zarade na ime smjenskog rada, odnosno rada noću, u spornom periodu, iz razloga što je u pitanju dio zarade zaposlenog koji mu pripada isključivo na osnovu obavljenog rada i zavisi od toga da li je rad u tim uslovima obavljen ili nije, pa je našao, cijeneći sve navode žalbe, da su isti lišeni osnova i da se žalbenim navodima ne dovodi u pitanje zakonitost pobijane presude.


Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovuNeće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje

uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju.

Posebne mjere se mogu primjenjivati samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete (član 8).Svi su pred zakonom jedanaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2).Jemči se pravo svojine, niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni

interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2)«.

Evropske Konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama:

»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona.Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1).

Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14)«.


»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine.Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

62

Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu s opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni (član 1)«.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava,

Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.

Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da državni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno.

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

6. Podnosilac žalbe smatra da mu je povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Konvencije. Pravo na pravično suđenje predstavlja kompleksno pravo koje sadrži niz prava koja treba da obezbijede određene procesne garancije strankama u postupcima u kojima sudovi odlučuju o njihovim pravima i obavezama i zaštite stranke od proizvoljne i arbitrarne primjene prava od strane sudova. Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje pravnog lijeka. Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude se zasnivaju na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosilac ustavne žalbe nema pravo na naknadu štete koja se sastoji u neisplaćenom dijelu zarade na ime smjenskog rada, odnosno rada noću, u spornom periodu, jer je u pitanju dio zarade zaposlenog koji mu pripada isključivo na osnovu obavljenog rada i zavisi od toga da li je rad u tim uslovima bio obavljen ili nije.

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku vođen na način i po postupku kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

7. Imajući u vidu da u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu prava iz člana 8 Ustava i člana 14 Evropske konvencije, Ustavni sud nije cijenio povredu tih prava.

63

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 58 Ustava, odnosno člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.Naime, prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantan interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Kovencije.Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa.Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanja imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjan pravni osnov i koji utiče na imovinska prava, što, u konkretnom predmetu, nije slučaj.


Už-III br. 22/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 28. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 14. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U

I - ODBIJA SE ustavna žalba L.Đ., S.K., G.G., M.J., D.R., N.D., S. A., J. R., O.P., M.K., M.J., R.S., Lj.M., Č.M., M.L. i D.V..

II - ODBACUJE SE ustavna žalba V.S., M.D., M.P., T.R. i J.R..


1. Vlado Bjeković, advokat iz Podgorice, podnio je u ime lica navedenih u izreci ustavnu žalbu izjavljenu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 633/08, od 29. decembra 2008. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 586/07, od 21. oktobra 2008. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 586/07, od 21. oktobra 2008. godine.

Podnosioci ustavne žalbe smatraju da su im zbog pogrešne primjene materijalnog prava, a posebno odredbi Zakona o obligacionim odnosima, koje se odnose na zastarelost potraživanja, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne ocjene dokaza

64

povrijeđena prava i slobode iz čl. 17, 58 st. 1 i 2 Ustava Crne Gore, prava iz čl. 6 i 14 Evropske konvencije i člana 1 Protokola br.1 Konvencije. U žalbi se ističe: da je tuženi izvršio trostruko priznanje duga, što je dovelo do prekida zastare u skladu sa odredbom člana 387 st.1 Zakona o obligacionim odnosima i to svojim pismenim aktom od 14. novembra 2003. godine kojim je vršio obračun potraživanja tužioca, podneskom br. 70, od 30. maja 2003. godine, kojim je utvrdio razliku za isplatu, a uz to se saglasio sa jednom od varijanti obračuna vještaka finansijske struke; da su sudovi adekvatno analizirali i cijenili podnesak tuženika, od 30. maja 2003. godine, došli bi do zaključka da nema zastare, pogotovo jer je priznanje jasno i nedvosmisleno izvršeno od strane izvršnog direktora tuženika, s pozivom na materijalno pravo na osnovu kojeg je isti sačinjen, a ovo posebno što u tabelarnom prikazu tuženi utvrđuje iznos duga.

2. U toku postupka pružanja ustavnosudske zaštite, povodom ispitivanja osnovanosti ustavne žalbe u granicama zahtjeva istaknutih u njoj, Ustavni sud utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno njegovo Ustavom zajemčeno pravo ili sloboda.

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br.1802/05, od 19. januara 2007. godine, nakon sprovedenog dokaznog postupka odbio, kao neosnovane zahtjeve tužilaca kojima su tražili isplatu zarade, naknade za prevoz, naknade toplog obroka i regresa za godišnji odmor. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da tužioci u vremenskom periodu 1998., 1999. i do 1. oktobra 2000. godine, za koji traže potraživanje iz radnog odnosa nijesu radili, već su bili na jednoj vrsti prinudnog odmora, tako da u tom periodu nijesu mogli ostvariti punu zaradu, a da im je za sporni vremenski period isplaćena garantovana zarada; da je u odgovoru na tužbu tuženi istakao prigovor zastarelosti potraživanja tužilaca, jer se radi o povremenim potraživanjima koja prema odredbi člana 372 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima zastarijevaju za tri godine od dospjelosti svakog pojedinog davanja; da kako je tužba podnijeta 18. maja 2005. godine, znači po proteku roka iz navedenog člana, sud je zaključio da je zastarelo potraživanje regresa, toplog obroka i troškova prevoza a da potraživanje tužilaca na ime razlike u zaradi, kad bi isto bilo osnovana, a nije jer nijesu radili, a primili su garantovane zarade nije zastarelo jer je tuženi izvršio obračun u skladu sa Pojedinačnim kolektivnim ugovorom i Opštim kolektivnim ugovorom, svojim aktima br. 221/05, od 14. novembra 2003. godine i da bi se od tog datuma zastarelost računala nanovo, s pozivom na član 388 Zakona o obligacionim odnosima.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 586/07, od 21. oktobra 2008. godine, žalbu odbio kao neosnovanu i potvrdio presudu Osnovnog suda. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da se akti od 14. novembra 2003. godine, kojima je tuženi obračunao koliko bi iznosile zarade radnika po Opštem i Pojedinačnom kolektivnom ugovoru, a pri tome je tužiocima osporeno pravo na punu zaradu jer nijesu radili, po nalaženju tog suda, ne mogu se tretirati kao priznanje duga, niti radnja tužilaca (povjerilaca) kojom se prekida zastarelost u smislu člana 388 Zakona o obligacionim odnosima, a tuženi je i u tim aktima istakao prigovor zastarelosti, pa je stoga sud stanovišta da je pored zastarelosti zahtjeva za isplatu regresa za godišnji odmor, toplog obroka i troškova prevoza, koje je i prvostepeni sud prihvatio kao zastarjele, zastarjelo i potraživanje zarada.

65

Vrhovni sud Crne Gore je presudom, Rev.br. 633/08, od 29. decembra 2008. godine, je u stavu prvom izreke odbio kao neosnovanu reviziju tužilaca L.Đ., S.K., G.G., M.J., D.R., N.D., S.A.,J.R., O.P., M.K., M.J., R.S., T.R., Lj.M., Č.M., M.L., D.V., J.R., V.S., M.D., M.P., T.R. i J.R, a u stavu drugom izreke u odnosu na ostale tužioce reviziju je odbacio kao nedozvoljenu.

U obrazloženju se u odnosu na stav prvi izreke, pored ostalog navodi: da su tužioci postavljenim tužbenim zahtjevom od 18. maja 2005. godine, tražili da se obaveže tuženi da im isplati razliku u zaradi između garantovane zarade koju su primili za 1998., 1999., i do 1. oktobra 2000. godine, kada im je prestao radni odnos do punog iznosa zarade, kao i regres za godišnji odmor, topli obrok i troškove prevoza za isti period; da je tuženi aktom od 14. novembra 2003. godine, izvršio obračun zarada za sporni period za sve tužioce prema opštem i pojedinačnom kolektivnom ugovoru, navodeći pri tom koliko bi ista iznosila za svakog od tužilaca „ne računajući zastarelost potraživanja; da su pravilno odlučili nižestepeni sudovi kada su odbili postavljeni tužbeni zahtjev, jer je u konkretnom slučaju nastupila zastarelost potraživanja, budući da se u smislu odredbe 372 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima, radi o povremenim potraživanjima koja zastarijevaju za tri godine od dospjelosti svakog pojedinog davanja; da pravilno nalazi drugostepeni sud da aktom tuženog od 14. novembra 2003. godine nije došlo do prekida zastarelosti predmetnog potraživanja, iz razloga što je odredbom člana 387 Zakona o obligacionim odnosima određeno da do prekida zastarelosti potraživanja dolazi kada dužnik prizna dug i da u smislu navedene odredbe priznanje duga mora biti jasno i u toj izjavi mora da stoji da dužnik priznaje dug a da tuženi aktom od 14. novembra 2003. godine, nije priznao dug, već je u istom istakao prigovor zastarelosti potraživanja.

- U obrazloženju se u odnosu na stav drugi izreke navodi: da je odredbom člana 397 stav 2 Zakona o parničnom postupku (»Službeni list RepublikeCrne Gore«, br. 22/04), koji je stupio na snagu 11. aprila 2004. godine, a koji je u primjeni od 11. jula 2004. godine, po čijim se pravilima u ovoj stvari rješava dozvoljenost revizije, propisano je da revizija nije dozvoljena u imovinsko pravnim sporovima u kojima se tužbeni zahtjev odnosi na potraživanje u novcu, predaju stvari ili izvršenje neke druge činidbe, ako vrijednost predmeta spora, pobijanog dijela pravosnažne presude ne prelazi 5.000 €; da kako tužioci tužbom koja je podnijeta 18. maja 2005. godine, traže isplatu razlike zarade, toplog obroka, prevoza i regresa u najvećem pojedinačnom iznosu od 4.880 €, to se dozvoljenost revizije cijeni prema vrijednosti zahtjeva svakog tužioca posebno, jer između tužilaca u ovoj stvari postoji formalno aktivno suparničarstvo, pa se njihovi zahtjevi zasnivaju na istovrsnom činjeničnom i pravnom osnovu i da kako vrijednost predmeta spora ne prelazi mjerodavnu vrijednost za dozvoljenost revizije u ovakvoj vrsti spora (5.000 €) revizija u ovoj stvari u odnosu na ostale podnosioce nije dozvoljena.


Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu. Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju. Posebne mjere se mogu primjenjivati samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete (član 8); Prava i

66

slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17). Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Jemči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu. (član 58 stav 1 i 2)«.

Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu, propisuje:

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakon (član 6 tačka 1).

Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovjest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14)«.

Člana 1 Protokola br. 1 uz Konvenciju:

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. Prethodne odredbe ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SRJ«, br. ...31/93), koji je važio u vrijeme nastanka spornih odnosa

»Pismeno priznanje zastarjele obaveze smatra se kao odricanje od zastarelosti (član 366 stav 1). Potraživanja povremenih davanja koja dospevaju godišnje ili u kraćim određenim razmacima vremena (povremena potraživanja), pa bilo da se radi o sporednim povremenim potraživanjima, kao što je potraživanje kamata, bilo da se radi o takvim povremenim potraživanjima u kojima se iscrpljuje samo pravo, kao što je potraživanje izdržavanja, zastarevaju za tri godine od dospelosti svakog pojedinog davanja (372 st.1). Zastarjevanje se prekida kada dužnik prizna dug. Priznanje duga može se učiniti ne samo izjavom povjeriocu, nego I na posredan način, kao što su davanje otplate, plaćanje kamate, davanje obezbjeđenja (član 387). Zastarevanje se prekida podizanjem tužbe i svakom drugom poveriočevom radnjom preduzetom protiv dužnika pred sudom ili drugim nadležnim organom, u cilju utvrđivanja, obezbeđenja ili ostvarenja potraživanja (član 388)«.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe i osporene pojedinačne akte, Ustavni sud je utvrdio da:

I - Ustavnu žalbu podnosilaca: L.Đ., S.K., G.G., M.J., D.R., N.D., S.A.,J.R., O.P., M.K., M.J., R.S., T.R., Lj.M., Č.M., M.L. i D.V., treba odbiti.

II - Ustavnu žalbu: V.S., M.D., M.P., T.R. i J.R., treba odbaciti.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 17 Ustava, smatramo da osporenom odlukom podnosiocima, u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno ustavno pravo jednakosti pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.

67

Ustavnim principom iz člana 17 Ustava jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno.

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrerne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioce ustavne žalbe. Naime, nadležni sudovi su pravilno odlučili kada su odbili postavljeni tužbeni zahtjev, jer je u konkretnom slučaju nastupila zastarelost potraživanja. Radi se o povremenim potraživanjima koja saglasno odredbom člana 372 st.1 Zakona o obligacionim odnosima zastarijevaju za tri godine od dospjelosti svakog pojedinog davanja, a aktom tuženog od 14. novembra 2003. godine, nije došlo do prekida zastarelosti predmetnog potraživanja, iz razloga što je odredbom člana 387 Zakona o obligacionim odnosima određeno da do prekida zastarelosti potraživanja dolazi kada dužnik prizna dug. Priznanje duga mora biti jasno i u toj izjavi mora da stoji da dužnik priznaje dug a tuženi je u istom istakao prigovor zastarelosti potraživanja.

6. Podnosilac u ustavnoj žalbi navodi i povredu prava na diskriminaciju iz člana 8 Ustava i člana 14 Evropske Konvencije. Iako se podnosilac žalbe pozvao na navedene odredbe, ni na koji način, nije obrazložio povredu navedenog zajemčenog prava. Po našem mišljenju, u sprovedenom postupku nema činjenica ili okolnosti koje bi na bilo koji način upućivale na to da je u postupku koji je prethodio ustavnosudskom postupku, podnosilac bio diskriminisan po bilo kom svojstvu.

7. Podnosioci u žalbi navode da im je povrijeđeno i pravo svojine iz člana 58 Ustava i člana 1 Protokola br.1 Evropske konvencije. Svojina obuhvata načelno sva imovinska prava ali i legitimna očekivanja stranaka da će njihova imovinska prava, zasnovana na pravnim aktima biti poštovana a njihovo ostvarenje zaštićeno. Ističemo da zahtjev koji je odbijen jer podnosilac žalbe nije ispunjavao uslove propisane zakonom i drugim aktima ne smatra se imovinom koja bi konstituisala vlasnička prava.

8. U ustavnoj žalbi podnosioci ističu i povredu prava iz člana 32 Ustava i člana 6 Konvencije, koja se odnosi na pravo na pravično suđenje, Ustavni sud je utvrdio da se osporene presude zasnivaju na zakonito sprovedenom postupku i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava. Naime, u konkretnom slučaju nastupila je zastarelost potraživanja, budući da se u smislu odredbe 372 st.1 Zakona o obligacionim odnosima, radi o povremenim potraživanjima koja zastarijevaju za tri godine od dospjelosti svakog pojedinog davanja, a tužba je podnijeta 18. maja 2005. godine i potraživanje se odnosi na vremenski period 1998., 1999. i do 1. oktobra 2000. godine. Odredbom člana 387 Zakona o obligacionim odnosima propisano je da do prekida zastarelosti potraživanja dolazi kada dužnik prizna dug, a tuženi aktom od 14. novembra 2003.godine nije priznao dug, već je u istom istakao prigovor zastarelosti potraživanja.

68

II-10. Ustavni sud je, nakon razmatranja ustavne žalbe, u odnosu na podnosioce kojima je Vrhovni sud Crne Gore presudom, Rev.br. 633/08, od 29. decembra 2008. godine, u stavu drugom odbacio reviziju, kao nedozvoljenu, utvrdio da su ispunjeni uslovi iz člana 28 tačka 2 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, da se ustavna žalba odbaci.

Ustavom Crne Gore propisano je da Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3).

Zakonom o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08) propisano je da se ustavna žalba podnosi u roku od 60 dana od dana dostavljanja pojedinačnog akta protiv kojeg se može podnijeti ustavna žalba u skladu sa ovim zakonom (član 50 stav 1) i da Ustavni sud odlučuje samo o povredi ljudskih prava i sloboda koja je navedena u ustavnoj žalbi (član 55).

Navedenim ustavnim i zakonskim odredbama utvrdjeni su procesni uslovi potrebni za podnošenje ustavne žalbe i postupanje Ustavnog suda, koji u konkretnom predmetu nijesu ispunjeni.

Vrhovni sud je u odnosu na podnosioce iz stava drugog ove odluke odbacio reviziju jer su tužioci tužbom koja je podnijeta 18. maja 2005. godine, tražili isplatu u najvećem pojedinačnom iznosu od 4.880 €. Kako između tužilaca u ovoj stvari postoji formalno aktivno suparničarstvo, to se dozvoljenost revizije cijenila prema vrijednosti svakog pojedinačnog zahtjeva, koji ne prelazi mjerodavnu vrijednost za dozvoljenost revizije u ovakvoj vrsti spora (5.000 €).

Ustavni sud može razmatrati ustavnu žalbu samo ako su pojedinačnim aktom državnog organa, ispcrpljeni djelotvorni pravni ljekovi mogući prema zakonu, i ako se podnese u roku od 60 dana od dana dostavljanja pojedinačnog akta.

Konačna odluka predstavlja odgovor na zadnji pravni lijek, koji je djelotvoran i adekvatan da ispita nižestepenu odluku, kako u činjeničnom, tako i u pravnom pogledu. U konkretnom slučaju, odluka kojom je pravni lijek odbačen, zato što podnosioci žalbe nijesu ispoštovali formalne zahtjeve za podnošenje pravnog lijeka (rok – blagovremenost, forma - potpunost ili ispunjenost drugih zakonskih uslova – dozvoljenost) ne može se smatrati konačnom. Korišćenjem takvog pravnog lijeka ne prekida se rok od 60 dana propisan Zakonom o Ustavnom sudu za podnošenje ustavne žalbe.

Polazeći od navedenog, po ocjeni Ustavnog suda, Zakonom propisani rok za izjavljivanje ustavne žalbe se, u konkretnom slučaju, računa se od dana dostavljanja osporene drugostepene odluke podnosiocu ustavne žalbe. Imajući u vidu da je osporena presuda Višeg suda u Podgorici, Gž. br.586/07 donijeta 21. oktobra 2008. godine, a da je ustavna žalba podnijeta 5.februara 2009.godine,Ustavni sud je utvrdio da je ustavna žalba neblagovremena, jer je očigledno podnijeta po isteku roka od 60 dana propisanog odredbom člana 50 stav 1 Zakona o Ustavnom sudu.

69


U. br. 28/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 14. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 14. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



Lj.T., iz Beograda, M.T., R.T. i V.K. rođ. T., iz Podgorice, koje zastupa, Veselin Raspopović, advokat iz Danilovgrada, podnijeli su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 998/09, od 6. oktobra 2009. godine, zbog povrede prava na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda, prava na pravni lijek i prava svojine iz čl. 19, 20 i 58 Ustava Crne Gore i pravo iz člana 1 Protokola br.1 Evropske konvencije.

U žalbi se u suštini ističe: da je Vrhovni sud shodno odredbama ZPP-a predmetnu reviziju morao odbaciti kao nedozvoljenu, a ne meritorno odlučivati, s obzirom da je vrijednost predmeta spora 2.500 €, koja nije označena tužbom, ali je na raspravnom ročištu utvrdjena u tom iznosu; da je čak revizija i dozvoljena Vrhovni sud je pogrešno utvrdio činjenične i izveo pravne zaključke, jer se sporno zemljište nalazilo u neometanom vlasničkom posjedu pravnog prethodnika – oca, odnosno djeda tužilaca, a tužioci isto naslijedili kao zakonski naslednici. Predlažu da Ustavni sud, ukine presudu Vrhovnog suda.


2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za

70

Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19).Svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonom

zasnovanom interesu (član 20). Jemči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine,osim kada to zahtijeva javni

interes, uz pravičnu naknadu. Prirodna bogatstva i dobra u opštoj upotrebi su u državnoj svojini (član 58)«. Člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju:

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine; Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu s opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa (»Službeni list SFRJ«, br.6/80 i 36/90 i »Službeni list SRJ«,br. 29/96), koji je važio u vrijeme pokretanja parničnog postupka :

»Pravo svojine stiče se po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem. Pravo svojine stiče se i odlukom državnog organa, na način i pod uslovima određenim zakonom (član 20).

Savjestan držalac nepokretne stvari na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 20 godina (član 28 stav 4).

Vrijeme potrebno za održaj počinje teći onog dana kada je držalac stupio u državinu stvari, a završava se istekom poslijednjeg dana vremena potrebnog za održaj (član 30 stav 1).

Vlasnik može tužbom zahtevati od držaoca povraćaj individualno određene stvari. Vlasnik mora dokazati da na stvar čiji povraćaj traži ima pravo svojine, kao i da se stvar nalazi u faktičkoj vlasti tuženog. Pravo na podnošenje tužbe iz stava 1. ovog člana ne zastareva (član 37)«.

Zakona o iskorišćavanju poljoprivrednog zemljišta (»Službeni list FNRJ«, br. 43/59):

»Na zemljištu u društvenoj svojini ne može se sticati građanska svojina putem održaja.Odredbe prethodnog stava ne odnose se na slučajeve u kojima je vrijeme potrebno za održaj isteklo do 6. aprila l941 godine, kao ni na slučajeve koji su do dana stupanja na snagu ovog zakona raspravljeni pravosnažnom sudskom presudom«.

3. Uvidom u osporene akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Danilovgradu, Posl.br.P 17/06, od 7. marta 2007. godine, usvojen je tužbeni zahtjev i utvrdjeno je da su tužioci nosioci prava susvojine, na kat.parecelama u površini bliže označenom u izreci, i nalaženo je Upravi za nekretnine PJ Danilovgrad da izvrši, shodno prednjem utvrdjenju, upis prava suvlasništva na tužioca.

71

U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da se u konkretnom slučaju, može primijeniti institut održaja, na spornoj nepokretnosti i da su ispunjeni uslovi iz čl. 28 Zakona o osnovnim svojinskog pravnim odnosima koji predvidja sticanje svojine putem održaja; da je pravni prethodnik tužilaca bio u državini, odnosno u faktičkoj vlasti sporne nepokretnosti još od 1936. godine i da nije znao niti je mogao znati da stvar koju drži nije njegova; da sada posle toliko proteklih decenija, sporno zemljište čini pašnjak, što znači da se na sporno zemljšte ne mogu primijeniti pravila Zakona o šumama; da je pok. Savić Tomković, po snovu održaja stekao pravo svojine na spornoj nepokretnosti i da su tužiocu po pravu nasledjivanja vlasnici sporne nepokretnosti, jer je to pravo postojalo u korist njihovog pravnog prethodnika i oni kao naslednici svoje pravo izvode iz prava svojine ostavioca.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 975/07, od 16. juna 2009. godine i potvrđena je presuda prvostepenog suda.

U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je predmetno sporno zemljište prema sadašnjem stanju u statusu poljoprivrednog zemljišta i da je stoga pravilno prvostepeni sud izveo zaključak da se ne radi o šumskom zemljištu a tuženi nisu prezentirali dokaze o osnovu upisa sporne parcele, pa je pravilno prvostepeni sud postupio kada je usvojio tužbeni zahtjev.

Osporenom presudom Rev. br. 998/09, od 6. oktobra 2009. godine, Vrhovni sud Crne Gore, preinačio je presudu Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 975/07, od 16. juna 2009. godine i presudu Osnovnog suda u Danilovgradu, P. br. 17/06, od 7. marta 2007. godine i odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca.

U obrazloženju se, između ostalog navodi: da je zaključak nižestepenih sudova pogrešan i zasnovan je na pogrešnoj primjeni materijalnog prava; da polazeći od činjenice da je pravni prethodnik tužilaca bio u posjedu spornih nekretnina počev od 1936. godine, nižestepeni sudovi griješe kada zaključuju da je pravni prethodnik tužilaca stekao pravo svojine održajem po osnovu čl. 28. Zakona o svojinskim odnosima; da se prema odredbi člana 112. Zakona o iskorišćavanju poljoprivrednog zemljišta (»Službeni list SRFJ«, br. 43/59), na zemljištu u društvenoj svojini svojina ne može sticati održajem osim u slučajevima u kojima je vrijeme potrebno za održaj isteklo do 6. aprila 1941. godine, kao i u slučajevima koji su do dana stupanja na snagu ovog zakona pravosnažno raspravljeni sudskom odlukom, da imajući u vidu naprijed citirani zakonski propis, proizilazi da se svojina na društvenom zemljištu održajem mogla steći samo u slučaju ako su protekli rokovi za državinu do 6. aprila 1941. godine, koji su zavisno od perioda iznosili 24, 30 i 32 godine, dok se svojina nije mogla steći ako rokovi za održaj nijesu protekli do toga dana, već je zemljište zadržavalo karakter društvene svojine; da kod takvog stanja stvari, proizilazi da pravni prethodnik tužilaca nije stekao svojinu na spronim nekretninama održajem, jer od početka državine - 1936. godina, pa do 6. aprila 1941. godine nije protekao rok za održaj propisan pravnim pravilima sadržanim u zakonima i drugim pravnim propisima koji su bili u primjeni do 6. aprila 1941. godine, već samo period od 5 godina, koji rok nije bio dovoljan da bi se svojina na spornom zemljštu stekla po ovom osnovu.

4. Podnosioci ustavne žalbe, u suštini, ponavljaju navode iz tužbe i žalbe, a povrede navedenih prava obrazlažu povredom materijalnog prava. Ustavni sud u postupku povodom

72

ustavne žalbe ne odlučuje kao žalbeni sud, već utvrđuje je li u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca povrijeđeno njegovo ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrđivali činjenično stanje i ocijenili dokaze.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povrede prava iz člana 19 Ustava Crne Gore, Ustavni sud ukazuje da ustavno jemstvo iz člana 19 sadrži razradu načela jednakosti koje svakome jamči jednaku zaštitu prava u postupku pred sudovima i drugim državnim organima.

U konkretnom slučaju Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Do povrede ovog prava podnosioca ustavne žalbe došlo bi samo u slučaju da je sud, u drugom predmetu, u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, donio različitu odluku i tako stvorio stanje pravne nesigurnosti na štetu podnosioca ustavne žalbe.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava i člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu. Koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što u konkretnom predmetu nije slučaj.

Predmet konkretnog parničnog postupka je bilo utvrđivanje prava svojine, koji zahtjev je tužilac temeljio na održaju pravnog prethodnika, pa se podnosiocima ustavne žalbe, u ovoj pravnoj stvari , u tom smislu nije ni garantovalo da će u ovom postupku ostvariti pravo na imovinu koje bi u smislu odredbe člana 58 Ustava moglo biti povrijeđeno. Iako je pravni prethodnik tužilaca bio u posjedu spornih nekretnina počev od 1936. godine, nije bilo osnova sticanja prava održajem po osnovu člana 28 Zakona o svojinskim odnosima (koji je važio u vrijeme podnošenja tužbe) jer savjestan držalac nepokretne stvari na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 20 godina, kao i odredaba člana 112. Zakona o iskorišćavanju poljoprivrednog zemljišta (»Službeni list SRFJ«, br. 43/59), kojima je bilo propisano da se na zemljištu u društvenoj svojini svojina se ne može sticati održajem osim u slučajevima u kojima je vrijeme potrebno za održaj isteklo do 6. aprila 1941. godine, kao i u slučajevima koji su do dana stupanja na snagu ovog zakona pravosnažno raspravljeni sudskom odlukom.

7.U odnosu na navod podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske

73

konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19. aprila 1994. i dr.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Spain, od 21. januara 1999. godine).

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava na pravni lijek iz člana 20 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da je podnosilac koristio zakonom propisane pravne lijekove i da mu navedeno pravo u postupku koji je vodio pred nadležnim sudovima nije povrijeđeno. Članom 20 Ustava Crne Gore propisano je pravo na pravni lijek koji je predviđen zakonom protiv odluke kojom je odlučeno o nekom pravu ili zakonskom interesu, a odredbom člana 13 Konvencije garantuje se pravni lijek u vezi sa nekim pravom iz Evropske konvencije. Pravo na pravni lijek ne može se iscrpljivati u strogo formalnom smislu kroz mogućnost njegovog izjavljivanja, već predstavlja djelotvornu pravnu zaštitu, pa je nadležan sud dužan da ocijeni sve relevatne navode iz podnijete revizije i pravično odluči o pravima i interesima podnosioca revizije.

Revizija je vanredni pravni lijek koji mogu izjaviti stranke, pod uslovom da su ovlašćene za njeno podnošenje, koje imaju pravni interes i da je izjavljena protiv presude protiv koje se po zakonu može podnijeti. Stranke podnose pravne ljekove da bi ostvarili svoja prava, a stranka u konkretnom slučaju nije samo tužilac podnosioci ustavne žalbe već i drugotuženi koji je izjavio reviziju protiv drugostepene presude. Dakle, Vrhovni sud je štitio pravo stranke, odnosno u ovom slučaju tuženog, jer ograničenje prava na ovaj pravni lijek, kako to podnosioci žalbe traže, značio bi povredu ustavog i konvencijskog prava na pravni lijek.


Už-III br. 127/09 USTAVNI SUD CRNE GORE14. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***


O D L U K U



74

1 N.L., iz Podgorice, preko punomoćnika Vukote Rajkovića, advokata iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu izjavljenu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.131/09, od 1. aprila 2009. godine, kojom je odbijena revizija tužioca (podnosioca ustavne žalbe), kao neosnovana.

Podnosilac ustavne žalbe smatra da su mu zbog pogrešne primjene materijalnog prava, a posebno odredbi Zakona o obligacionim odnosima, koje se odnose na naknadu štete od opasnih stvari, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne ocjene dokaza povrijeđena prava i slobode iz člana 19, 32 Ustava Crne Gore. U žalbi ističe: da je tokom 1992. godine podnio tužbu protiv tadašnjeg preduzeća GP »Gorica«, kao pravnog sljedbenika bivšeg OGP Titograd, radi naknade štete i to nematerijalne i materijalne, nastale zbog profesionalnog oboljenja; da su nakon okončanja stečajnog postupka radnici tog preduzeća prešli u radni odnos kod novoosnovanog preduzeća GP »Gorica«, čija je obaveza i bila da preuzme radnike, a tu obavezu je utvrdila i tadašnja SO Titograd, koja je na sjednici Vijeća udruženog rada i DP vijeća donio zaključak br. 01-4356, od 19. aprila 1989. godine, kojim u tački 3 stav 2 konstatuje »da sve obaveze bivšeg GP »Titograd«, koje su bile prenijete na GRO »Gorica«, u osnivanju preuzima SO Titograd; da se pobijanom presudom silom snage i vlasti mijenja, ukida ili poništava akt koji je donijet prije 20 godina, retroaktivno, što nema uporište ni u kakvom zakonskom aktu i da se radi o sporu koji se vodi više od 17 godina pa je protekao svaki razumni rok za pravično suđenje u razumnom roku.

2. U postupku, pokrenutom ustavnom žalbom, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredbama čl. 48, 55 i 93 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutim u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno Ustavom garantovano pravo.

3. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su sljedeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19); Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.

Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevatnom dijelu, propisuje:

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona (član 6 stav 1)«.

4. U toku postupka pružanja ustavnosudske zaštite, povodom ispitivanja osnovanosti ustavne žalbe u granicama zahtjeva istaknutih u njoj, Ustavni sud utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno njegovo Ustavom zajemčeno pravo ili sloboda.

75

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 9096/02, od 30. maja 2007. godine, nakon sprovedenog dokaznog postupka odbio, kao neosnovan tužbeni zahtjev kojim je traženo da se tužena Opština Podgorica, obaveže da nadoknadi tužiocu materijalnu štetu u iznosu od 8.127,60 €, koja se odnosi na razliku između penzije koju tužilac ostvaruje i plate koju bi ostvarivao kod tuženog da do penzionisanja nije došlo za vrijeme od 27. septembra 1989. godine pa do 27. decembra 2005. godine kao i da mu nadoknadi nematerijalnu štetu i to: na ime pretrpljenih i budućih duševnih bolova zbog umanjenja životne aktivnosti iznos od 28.000,00 €, za pretrpljene fizičke bolove 14.000,00 € i za pretrpljeni budući strah iznos od 9.333,00 €, što ukupno iznosi 51.333,00 €. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je tužilac bio radnik bivšeg OGP Titograd i da mu je rješenjem od 27. septembra 1989. godine, priznato pravo na invalidsku penziju; da je nad OGP Titograd, u kome je tužilac radio do svog penzionisanja, rješenjem Privrednog suda u Podgorici, St.br. 287/87, od 16. marta 1992. godine, zaključen stečajni postupak i da to pravno lice nema pravnih sljedbenika; da je pravosnažnom presudom Privrednog suda u Podgorici, P.br. 246/96 utvrđeno da Opština Podgorica, kao prvotužena u tom predmetu nije preuzela obaveze bivšeg OGP Titograd, da je sud cijenio i prigovor zastarelosti potraživanja nematerijalne štete i našao da je isto zastarjelo u smislu odredbe člana 376 Zakona o obligacionim odnosima, ali kod činjenice da tužena nije pasivno legitimisana u toj pravnoj stvari, to i nije bilo potrebe za sprovođenjem dokaza u tom pravcu.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 1942/07, od 28. novembra 2008. godine, žalbu odbio kao neosnovanu i potvrdio presudu Osnovnog suda. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je po ocjeni suda pravilno postupio prvostepeni sud, jer je u postupku utvrđeno da Opština Podgorica nije pravni sljedbenik bivše OGP Titograd, već je samo preuzela obaveze koje se odnose na regulisanje obaveza GK Titograd u stečaju, po osnovu ino kredita i garantnog roka u dijelu obaveza koje su prenijete na GRO »Gorica«, u osnivanju, na način što je tuženi oslobodio GRO Gorica u osnivanju od tih obaveza i tereta; da je pravosnažnom presudom Privrednog suda u Podgorico, P.br. 246/96 utvrđeno da Opština Podgorica, kao prvotužena u tom predmetu nije preuzela obaveze bivšeg OGP Titograd.

Vrhovni sud Crne Gore je pobijanom presudom, Rev.br. 131/09, od 1. aprila 2009. godine, odbio kao neosnovanu reviziju tužioca (podnosioca ustavne žalbe). U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je pravilno odlučio prvostepeni sud, kada je odbio tužbeni zahtjev zbog nedostatka legitimacije na strani tuženog u sporu, jer tuženi nije pravni sljedbenik ranijeg OGP Titograd, prema pravosnažnom rješenju stečajnog suda, a što je pravilno prihvatio i Viši sud; da povodom navoda revizije da je Skupština opštine Titograd svojim zaključkom od 19. aprila 1989. godine, preuzela sve obaveze bivšeg GK Titograd, koje su prenijete na Preduzeće »Gorica«, u osnivanju, sud nalazi da su dati navodi u tom dijelu neutemeljeni, jer tim zaključkom (br.3) Skupština Opštine Titograd obavezala je sve učesnike i potpisnike samoupravnih sporazuma i ugovora, a to su Samoupravni sporazum o utvrđivanju prava i obaveza povjerilaca radi okončanja stečajnog postupka u GK Titograd od 23. aprila 1988. godine, Samoupravni sporazum o garantnom roku br. 2039, od 31. avgusta 1988. godine, koji se odnose na regulisanje obaveza GK Titograd u stečaju, po osnovu inikredita i garantnog roka u dijelu obaveza koje su njime prenijete u GRO »Gorica«, u osnivanju, da iste raskinu, odnosno Skupština Opština Titograd oslobađa Preduzeće GRO »Gorica«, u osnivanju od svih tih obaveza i tereta; da je znači Opština Titograd preuzela obaveze bivšeg Građevinskog

76

kombinata Titograd samo u dijelu obaveza koje je to preduzeće imalo po osnovu inokredita i garantnog roka u dijelu svojih obaveza utvrđenih navedenim samoupravnim sporazumom, a koje su bile prenijete na novoosnovano Preduzeće »Gorica«. Ali da drugih obaveza po navedenom zaključku (br.01-4356, od 19. aprila1989. godine) Opština Titograd od bivšeg Građevinskog preduzeća Titograd nije preuzela i da u nedostatku legitimacije u sporu na strani tuženog iz datih razloga, bez uticaja su ostali navodi revizije.

5. U ustavnoj žalbi podnosioca se navodi povreda ustavnog prava na jednaku zaštitu prava i sloboda iz člana 19 Ustava. Ocjena Ustavnog suda da je, u konkretnom slučaju, postupanje sudova bilo u skladu sa mjerodavnim zakonskim odredbama, zbog čega mu navedena prava nijesu povrijedjena. Ustavni sud je utvrdio da u ustavnoj žalbi nije ukazano na koji način je ova povreda izvršena, jer smatra da bi do povrede prava podnosioca ustavne žalbe došlo samo u slučaju da je sud, u drugom predmetu, u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, donio različitu odluku i tako stvorio stanje pravne nesigurnosti na štetu podnosioca ustavne žalbe.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su pravilno odlučili kada je odbio tužbeni zahtjev zbog nedostatka legitimacije na strani tuženog u sporu, jer tuženi nije pravni sljedbenik ranijeg OGP Titograd, prema pravosnažnom rješenju stečajnog suda.

7. U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19.aprila 1994. I dr.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcija Ruiz v.Sain, od 21.januara 1999.godine).

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stajališta dali jasne i valjano utemeljene razloge. Ustavna ocjena sprovedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje iz člana 32 Ustava.

Imajući uz vidu sve navedeno, a sagledavajući postupak koji je prethodio ustavnosudskom kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud je utvrdio da je isti vođen na način koji podnosiocu osigurava pravično suđenje.

77

8. U žalbi se, takođe, navodi da je postupak u konkretnom predmetu trajao dugo što je suprotno Zakonu o zaštiti prava na suđenje u razumnom roku. Međutim, podnosilac u prethodnom postupku, saglasno Zakonu nije iscrpio sva pravna sredstva za zaštitu prava na suđenje u razumnom roku pred sudovima, pa nema procesnih pretpostavki za odlučivanje o povredi tog prava.


Už-III br.18/09 USTAVNI SUD CRNE GORE14. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 14. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Advokat Ljubiša Božović, iz Bijelog Polja, po ovlašćenju V.B., iz Bijelog Polja, podnio je ustavnu žalbu protiv: presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 954/09, od 8. septembra 2009. godine, presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 109/08, od 4. maja 2009. godine i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 329/07, od 10. decembra 2007. godine, zbog povrede prava garantovanih odredbama čl. 8, 9 i 17 Ustava Crne Gore, i proizilazi iz 14 Evropske Konvencije i člana 1 Protokola broj 1 uz Konvenciju.

U ustavnoj žabi i dopuni iste se, u suštini, navodi: da mu je zbog elektro – instalacija, »Elektroprivrede« Crne Gore Nikšić, ugroženo zdravlje i životi porodice i da je zahtijevao da se one uklone; da je u tužbi zahtijevao isplatu naknade zbog neosnovanog bogaćenja, jer ne može da koristi svoje zemljište; da taj privredni subjekat plaća naknade po tom osnovu Državi Crnoj Gori i svim opštinama i da je zabrana diskriminacije povrijeđena odbijanjem zahtjeva

78

podnosioca ustavne žalbe za isplatu naknade po tom osnovu, da službenost tog privrednog subjekta nije mogla biti uspostavljena održajem na njegovom zemljištu i da su sudovi pogrešno primijenili materijalno pravo utvrdivši da je njegov zahtjev za naknadu štete zastario.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredbama čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li su sudovi pravilno ili potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu (član 8 stav 1). Potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni su

dio unutrašnjeg pravnog poretka, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drukčije od unutrašnjeg zakonodavstva (član 9).

Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2).Jemči se pravo svojine.Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu

naknadu (član 58 st. 1 i 2)«.

Evropske konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, propisuje:

»Uživanje prava i sloboda predviđena u ovoj Konvenciji obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14)«.

Članom 1 Protokola br.1 uz Evropsku konvenciju

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.


Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78; 39/85 i 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93):

»Kad je neki dio imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu nekog drugog lica, a taj prelaz nema svoj osnov u nekom pravnom poslu ili u zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kad to nije moguće - da naknadi vijrednost postignutih koristi.

Obaveza vraćanja, odnosno naknade vrednosti nastaje i kad se nešto primi s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili koji je kasnije otpao (član 210).

79

Potraživanje naknade prouzrokovane štete zastarijeva za tri godine od kad je oštećenik doznao za štetu i za lice koje je štetu učiniko.

U svakom slučaju ovo potraživanje zastarijeva za pet godina od kad je šteta nastala (član 376 st. 1 i 2).

Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa (»Službeni list SFRJ’’, br. 6/80 i 36/90 i »Službeni list SRJ«, br. 29/96):

»Odlukom suda ili drugog državnog organa stvarna službenosti ustanovljava se kada vlasnik povlasnog dobra u celini ili delimično ne može koristiti to dobro bez odgovarajućeg korišćenja poslužnog dobra, kao i u drugim slučajevima određenim zakonom.

Službenost iz stava 1. ovog člana stiče se danom pravnosnažnosti odluke, ako zakonom nije drukčije određeno.

Na zahtev vlasnika poslužnog dobra, nadležni državni organ utvrđuje i odgovarajuću naknadu koju je vlasnik povlasnog dobra dužan da plati vlasniku poslužnog dobra (član 53).

Stvarna službenost stiče se održajem kada je vlasnik povlasnog dobra faktički ostvarivao službenost za vreme od 20 godina a vlasnik poslužnog dobra se tome nije protivio.

Stvarna službenost se ne može steći održajem ako je vršena zloupotrebom poverenja vlasnika ili držaoca poslužnog dobra, silom, prevarom ili ako je službenost ustupljena do opoziva (član 54)«.

4. Uvidom u osporena rješenja i drugu priloženu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje po ovoj ustavnoj žalbi:

Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P. br. 329/07, od 10. decembra 2007. godine, odbijen je tužbeni zahtjev podnosioca ustavne žalbe kojim je zahtijevao da se uklone sve elektroinstalacije sa zemljišta podnosioca, uključujući visokonaponski kabl i šahtu, u površini od 60m2, kao i da mu tuženi, zbog neosnovanog bogaćenja, odnosno, korišćenja tog zemljišta, za period od 10 godina isplati iznos od 54.000,00 €, sa zateznom kamatom, kao neosnovan. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da su kabl i šahta postavljeni prije 20 i više godina, da ne postoji pisani dokument o saglasnosti prethodnog vlasnika zemljišta o uspostavljanju službenosti, kojoj se tadašnji vlasnik nije protivio; da se radi o objektu od opšteg interesa za snabdijevanje naselja Nedakusi električnom energijom; da je u vrijeme postavljanja instalacija, zbog uspostavljanja naznačene službenost,i vlasnik zemljišta imao pravo da zahtijeva naknadu štete, ali da zahtjev nije podnio i da je zahtjev po tom osnovu zastario; da se radi o službenosti uspostavljenoj održajem, koja se ne može mijenjati ili ukidati samom promjenom vlasnika. Sud je odbio i zahtjev za plaćanje naknade po osnovu korišćenja zemljišta, zasnovan na tarifi za lokalne i komunalne takse, zbog nepostojanja pravnog osnova, jer se taj propis odnosi samo na korišćenje prostora na javnim i drugim površinama, a ne i na zemljiše u vlasništvu fizičkih lica.

Viši sud u Bijelom Polju je presudom, Gž.br. 109/08, od 4. maja 2009. godine, odbio žalbu tužioca kao neosnovanu i potvrdio prvostepenu presudu. U obrazloženju se pored ostalog, navodi, da je službenost konstituisana u skladu sa odredbama člana 53 stav 3 Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa i da je prilikom uspostavljanja službenosti postojao osnov za isplatu odgovarajuće naknade, zbog smanjivanja vrijednosti imovine, pa je saglasno tome, odbijen zahtjev za izmještanje postavljenih instalacija, da je, prema odredbama člana 376 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima, rok za saznanje štete istekao, jer je službenost ustanovljena prije više od 22 godine, pa je prvostepeni sud pravilno zaključio da je protekom roka od tri godine nastupila zastarelost potraživanja po ovom osnovu; da je neosnovan zahtjev

80

za isplatu naknade po osnovu neosnovanog obogaćenja, jer nijesu ispunjeni uslovi iz odredaba čl. 208 i 210 Zakona o obligacionim odnosima, jer je za nastajanje ovog obligacionog odnosa neophodno da se utvrdi da je došlo do prelaza imovine sa jednog lica na drugo, što u konkretnom predmetu nije bio slučaj.

Vrhovni sud Vrne Gore je presudom, Rev. br. 954/09, od 8. septembra 2009. godine, odbio reviziju, kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je prema odredbama člana 54 Zakona o osnovama svojinsko pravnih osnova, protekom vremena od 20 godina tuženi stekao službenost održajem, jer se vlasnik poslužnog dobra nije protivio, pa je zahtjev za uklanjanje predmetnih objekata pravilno odbijen i da su sudovi pravilno postupili kada su odbili zahtjev tužioca za isplatu naknade po osnovu neosnovanog obogaćenja, jer imovina podnosioca ustavne žalbe nije prešla u vlasništvo tuženog, bez pravnog osnova, niti se tuženi neosnovano obogatio.

5. Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima o pogrešnoj primjeni materijalnog prava.

6. Navode podnosioca ustavne žalbe o povredi prava iz člana 8 Ustava i člana 14 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, kojima je zabranjena diskriminacija po bilo kom osnovu, Ustavni sud nije cijenio, jer u ustavnoj žalbi nije naveden ni jedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na postojanje povrede tog ustavnog prava.

7. Odredbama člana 17 stav 2 Ustava jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, a koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo pravo bilo bi povrijeđeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

8. U žalbi je navedena povreda prava svojine, iz člana 58 Ustava i člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju.

Ustavni sud štiti pravo svojine na način da organima državne vlasti zabranjuje ograničavanje ili oduzimanje tog prava, osim ako je ograničavanje ili oduzimanje zasnovano na zakonu. U konkretnom slučaju predmet parničnog postupka, koji je prethodio podnošenju ustavne žalbe, je tužbeni zahtjev podnosioca radi činidbe, odnosno uklanjanja šahte i podzemnog kabla sa zemljišta podnosioca i radi isplate naknade, zbog neosnovanog obogaćenja, pa se ne može govoriti o povredi prava svojine.

Po ocjeni Ustavnog suda, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da je sporna službenost ustanovljena protekom roka iz člana 54 stav 1 Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, jer podnosilac ustavne žalbe, koji nije bio vlasnik zemljišta u momentu izgradnje sporne šahte i postavljanja podzemnog kabla, nije dokazao da je u tom momentu službenost nastala

81

zloupotrebom povjerenja vlasnika, silom ili prevarom, niti da je službenost ustupljena do opoziva, kako to predviđa stav 2 istog člana. Po ocjeni Ustavnog suda, sud je pravilno primijenioi odredbe člana 210 Zakona o obligacionim odnosima, kada je odlučio da podnosilac ustavne žalbe nema pravo na isplatu naknade zbog neosnovanog obogaćenja u iznosu traženom zahtjevom, jer se neosnovano obogatio onaj koji je, bez osnova u pravnom poslu ili zakonu, stekao dio imovine drugog lica i dužan je da taj dio imovine vrati, zato što je u konkretnom predmet sudskog spora bila službenost, a ne prelaz imovine.

8. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu člana 9 Ustava, kojom se proklamuje sadržina pravnog poretka. Međutim, tim osnovnim odredbama Ustav ne jemči pojedine slobode i prava čovjeka i građanina, već se njima utvrđuju najviše vrijednosti ustavnog poretka, koje se razrađuju i određuju u drugim odredbama Ustava, a posebno u dijelu »Ljudska prava i slobode«.

Na osnovu iznijetih razloga riješeno je kao u izreci. Už-III br. 86/09 USTAVNI SUD CRNE GORE14. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 14. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M. i M.J., preko punomoćnika Miladina Joksimovića, advokata iz Bijelog Polja, podnijeli su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 944/09, od 24. septembra 2009. godine, presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1255/08, od 4. maja 2009. godine i presude Osnovnog suda u Pljevljima, P.br. 157/08, od 4. avgusta 2008. godine.

82

Podnosioci ustavne žalbe smatraju da im je usled pogrešne primjene materijalnog prava i pogrešne ocjene dokaza povrijeđeno pravo koje se odnosi na prava zaposlenih da imaju pravo na zaštitu na radu iz člana 64 stav 3 Ustava Crne Gore.

U žalbi se pored ostalog navodi: da im je svojim postupanjem tuženi nanio štetu, jer su podnošenjem krivične prijave protiv M.J. da je falsifikovao diplomu o završenoj školi i otkazom sa posla iz preduzeća, bez valjanog zakonskog razloga i bez pravnog osnova, zbog godina života i sredine u kojoj žive, oboje pretrpljeli teške duševne bolove, zbog kojih se liječe na neuropsihijatrijskom odjeljenju bolnice u Pljevljima; da on kao tužilac u postupku pred redovnim sudom nije dobio mogućnost da dokaže da mu je nezakonitim postupanjem od strane odgovornih lica tužene Elektroprivrede Crne Gore Pljevlja nanijeta šteta jer je predstavljen kao izvršilac teškog krivičnog djela, zbog falsifikovanja diplome o stečenom obrazovanju, otkaza sa posla i zahtjeva da izvrši povraćaj primljenih zarada za vrijeme za koje je radio odnosno preko 20 godina.


Ustava Crne Gore:

»Zaposleni imaju pravo na zaštitu na radu (član 64 stav 3)«.

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03, 79/04 i 25/06), koji je bio u primjeni u vrijeme nastanka spornih odnosa, propisano je:

»(1) Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom:ako je prilikom stupanja na rad, odnosno zasnivanja radnog odnosa dao neistinite podatke značajne za vršenje poslova radi kojih je zasnovao radni odnos (član 111stav 1 tačka 9)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br.29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br.31/93):

»Za pretrpljene fizičke bolove, za pretrpljene duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, naruženosti, povrede ugleda, časti, slobode ili prava ličnosti, smrti bliskog lica kao i za strah sud će, ako nađe da okolnosti slučaja, a naročito jačina bolova i straha i njihovo trajanje to opravdava, dosuditi pravičnu novčanu naknadu, nezavisno od naknade materijalne štete kao i u njenom odsustvu i Prilikom odlučivanja o zahtevu za naknadu nematerijalne štete, kao i o visini njene naknade, sud će voditi računa o značaju povređenog dobra i cilju kome služi ta naknada, ali i o tome da se njome ne pogoduje težnjama koje nisu spojive sa njenom prirodom i društvenom svrhom (član 200)«.


Osnovni sud u Pljevljima je presudom, P.br.157/08, od 4. avgusta 2008. godine, odbio tužbeni zahtjev tužilaca (podnosilaca ustavne žalbe) kojim su tražili da se obaveže tuženi Elaktroprivreda Crne Gore - Termoelektrana Pljevlja da im na ime naknade nematerijalne štete zbog pretrpljenih duševnih bolova isplati i to tužiocu M.J. iznos od 45.000, 00 €, a tužiteljici M.J. iznos od 15.000,00 € sa zakonskom kamatom počev od dana donošenja presude pa do isplate.

83

U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je prvotužiocu odlukom tuženog br.10-0012833, od 25. jula 2007. godine, prestao radni odnos saglasno članu 111 stav 1 tačka 9 Zakona o radu; da je ta odluka donijeta nakon dostavljanja informacije Ministarstva prosvete i nauke Republike Crne Gore, kojoj je prethodila informacija Ministarstva prosvete Republike Srbije, da diploma ovog tužioca nije vjerodostojna, odnosno da je ovjereni prepis svjedočanstva o položenom završnom ispitu falsifikat; da je istovremeno tuženi protiv prvotužioca podnio krivičnu prijavu, nakon čega je protiv njega vođena istraga zbog krivičnog djela prevare i falsifikovanja isprave, a on je pred prvostepenim sudom pokrenuo parnicu radi poništaja odluke o prestanku radnog odnosa i inicirao provjeru podataka navedenih ministarstava, kojom provjerom je utvrđeno da je svjedočanstvo o završnom ispitu prvotužioca vjerodostojno tj. da nije falsifikat; da je nakon toga odmah uslijedila odluka tuženog kojom je stavio van snage svoju raniju odluku od 19. jula 2007. godine i prvotužioca vratio na posao, priznavši mu sva prava iz radnog odnosa počev od 25. jula 2007. godine; da je zatim tuženi u parnici radi poništaja kao nezakonite odluke o prestanku radnog odnosa tužiocu, priznao tužbeni zahtjev i obustavljena je istraga protiv prvotužioca, a sud je donio presudu na osnovu priznanja i poništio kao nezakonitu navedenu odluku i obavezao tuženu da tužioca vrati na posao; da je nesporno da je tužilac M.J. opet počeo sa radom kod tuženog 8. januara 2008. godine i da su na osnovu odluke tuženika br.10-00-20297, od 11. decembra 2007. godine, tužiocu priznata sva prava iz radnog odnosa počev od 25. jula 2007. godine, odnosno da mu je obračunata i isplaćena zarada za svo vrijeme dok nije radio kao i naknada za topli obrok i prevoz i odgovarajući dio zimnice; da je tuženi postupio u skladu sa odredbama Zakona o radu, jer je za tužioca dovoljna satisfakcija to što je vraćen na posao i što su mu realizovana sva prava iz radnog odnosa za period kada nije radio, pa tuženi nije odgovoran, s obzirom da je od strane nadležnih organa obaviješten da tužiočeva diploma nije vjerodostojna.

Viši sud u Bijelom Polju je presudom, Gž.br. 1255/08, od 4. maja 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda, a žalbu tužilaca odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se pored ostalog navodi: da je prvostepeni sud pravilno zaključio da tužioci nemaju pravo na naknadu štete iz člana 200 Zakona o obligacionim odnosima, jer samo donošenje odluke o prestanku radnog odnosa i pokretanje istražnog postupka, ne daje pravo zaposlenom na naknadu nematerijalne štete, jer nije utvrđeno da je donošenjem osporene odluke tužilac bio izložen šikani, zloupotrebi prava ili drugom malicioznom postupku i da je to dovelo do takvog stepena narušavanja psihičke i emocionalne ravnoteže tužioca koje bi opravdalo dosuđivanje novčane naknade nematerijalne štete; da je za uspjeh u sporu za naknadu štete zbog povrede ugleda i časti i prava ličnosti zaposlenog, kakav je zahtjev i postavljen u toj pravnoj stvari, takav subjektivan doživljaj tužioca, kao zaposlenog, nije dovoljan; da je neophodno da postoji subjektivna komponenta kod tuženika, koja bi se sastojala u njegovoj zloj namjeri, da se kod donošenje odluke o prestanku radnog odnosa i pokretanje postupka istrage, iskonstruiše postojanje uslova za prestanak radnog odnosa i da takav postupak saglasno tome predstavlja šikaniranje zaposlenog; da je za tužioca dovoljna satisfakcija to što je vraćen na posao i što su mu realizovana sva prava iz radnog odnosa, a postupak istrage obustavljen; da što se tiče zahtjeva tužilje, koja je supruga tužioca njen zahtjev je pravilno nađen neosnovanim, jer i za slučaj da naknada nematerijalne štete iz traženog osnova pripada (a ne pripada) tužiocu, ona bi pripala samo njemu kao neposredno oštećenom licu, a ne tužilji, kao članu njegove uže porodice, jer se radi o jedinstvenom vidu štete vezanom za ličnost oštećenog.

84

Vrhovni sud je presudom, Rev.br.944/09, od 24. septembra 2009. godine, odbio reviziju, kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da su pravilno nižestepeni sudovi zaključili da u postupanju tuženog nije bilo zloupotrebe prava i šikaniranja prvotužioca kao zaposlenog, koje bi dovelo do takvog stepena narušavanja psihičke i emocionalne ravnoteže oba tužioca, da bi opravdalo dosuđivanje tražene štete na osnovu člana 200 Zakona o obligacionim odnosima i da donošenjem odluke o prestanku radnog odnosa prvotužiocu i iniciranjem krivičnog postupka protiv njega nijesu iskonstruisani uslovi da mu prestane radni odnos, već su takvi uslovi tada postojali, a nakon što je utvrđeno da se ne radi o falsifikatu prvotužiocu su realizovana sva prava iz radnog odnosa koja mu pripadaju, pa stoga ne postoji osnov odgovornosti tuženog za tu vrstu štete.


5. Podnosilac ustavne žalbe,u suštini, ponavlja navode iz revizije i u bitnom istiće da mu je usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne ocjene dokaza povrijeđeno pravo, iz člana 64 stav 3 Ustava Crne Gore.

Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje.

Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava .

Osporene presude se zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Pod pravom na rad podrazumijeva se pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Pravilno su sudovi zaključili da tužioci nemaju pravo na naknadu štete iz člana 200 Zakona o obligacionim odnosima, jer za uspjeh u sporu za naknadu štete zbog povrede ugleda i časti i prava ličnosti zaposlenog, kakav je zahtjev i postavljen u toj pravnoj stvari, subjektivan doživljaj tužioca, kao zaposlenog, nije dovoljan već je neophodno da postoji subjektivna komponenta kod tuženika, koja bi se sastojala u njegovoj zloj namjeri. U konkretnom slučaju tuženi je postupio u skladu sa odredbama Zakona o radu, jer je od strane nadležnih organa obaviješten da tužiočeva diploma nije vjerodostojna, a za tužioca je dovoljna satisfakcija to što je vraćen na posao i što su mu realizovana sva prava iz radnog odnosa za period kada nije radio, pa tuženi nije odgovoran. A što se tiče zahtjeva podnositeljice ustavne žalbe, isti je neosnovan budući da se radi o jedinstvenom vidu štete vezanom za ličnost oštećenog.

6. U vezi navoda podnosioca žalbe da u postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da prema ustaljenoj praksi Evropskog suda za ljudska

85

prava, član 6 Konvencije obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali.

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stanovišta dali jasne i valjano utemeljene razloge.

Na osnovu iznijetih razloga, odlučeno je kao u izreci. Už-III br. 135/09 USTAVNI SUD CRNE GORE14. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković, s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 30. septembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



Z.R., iz Podgorice, kojeg zastupa Vlado Bjeković, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1475/09, od 3. decembra 2009. godine, kojom je, kao neosnovana, odbijena revizija izjavljena protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 219/2009 – 06, od 9. oktobra 2009. godine.

U žalbi podnosilac navodi povredu prava iz čl. 6, 8, 17, 19, 28, 31, 32, 58, 62 i 64 Ustava Crne Gore, a koja se odnose na zaštitu ljudski prava i sloboda, zabranu diskriminacije, granice sloboda, povredu prava na jednakost pred zakonom, pravo na jednaku zaštitu,

86

poštovanje ličnosti, pravo na dostojanstvo i nepovredivost ličnosti, pravo svojine, pravo na rad, i prava zaposlenih.

Podnosilac, pored ostalog, navodi da je pomenutim presudama evidentno povrijedjeno materijalno pravo i da pomenute presude nijesu u skladu sa postojećom praksom sudova u Crnoj Gori. Shodno odredbama člana 188 (starog) odnosno 195 (novog) Zakona o obligacionim odnosima, u slučaju oštećenja zdravlja oštećeni ima pravo na naknadu materijalne štete u vidu novčane rente, doživotno ili za odredjeno vrijeme, što predstavlja adekvatan oblik obeštećenja za oštećenja tjeleskog integriteta tužioca. Navodi da je nesporno da je kod tužioca nastupio potpuni gubitak radne sposobnosti, kao i da je doprinos tuženika u istom 50% i smatra da je isti dužan srazmjerno doprinosu da tužiocu naknadi štetu u obliku odgovarajuće naknade. Dalje ističe, da se revizioni sud ne poziva i ne cijeni odredbe materijalnog prava koje se odnose na naknadu štete u vidu novčane rente, već samo utvrdjuje da tužilac nije dokazao postojanje štete po traženom osnovu, što predstavlja neprihvatljivo i nerazumno iskazivanje stava ovog suda. Navodi u revizionoj presudi u vezi sa načinom prestanka radnog odnosa, nijesu u vezi sa naknadom materijalne štete koju tužilac zahtijeva usljed oštećenja zdravlja, jer se radi o dva potpuno različita pravna osnova. Obim štete nesporno se sastoji u razlici zarade radnog mjesta poslova i zadataka koje je obavljao tužilac, iznosa penzije koji prima kao korisnik Fonda PIO, zbog toga je obrazloženje drugostepene presude u tom dijelu neadekvatno.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrdjuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjeničnog stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. U sprovedenom postupku, uvidom u osporena akta i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavno sudske stvari:

Viši sud u Podgorici je odlučujući po žalbi tuženog protiv presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 958/2006, od 29. decembra 2008. godine, donio presudu, Gž.br. 219/09-06, od 9. oktobra 2009. godine kojom se preinačava ta presuda i izrekao da se tužbeni zahtjev kojim je traženo da se obaveže tuženi da tužiocu, na ime naknade materijalne štete koja se ogleda u razlici izmedju invalidske penzije i zarade koju bi ostvario za vremenski period od 12. novembra 2005. do 31. oktobra 2008. godine, isplati u iznosu od 8.813,25 € sa zateznom kamatom počev od 1. novembra 2008. godine do konačne isplate, a u buduće dok za to budu postojali zakonski razlozi mjesečnu rentu u iznosu od 215,05 €, odbije se kao neosnovan.

Vrhovni sud Crne Gore je presudom, Rev.br. 1475/09, od 3. decembra 2009. godine, je reviziju izjavljenu protiv navedene presude Višeg suda u Podgorici odbio kao neosnovanu, navodeći da u postupku pred prvostepenim i drugostepenim sudom nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 367 stav 2 tačka 12 ZPP, kao i da su neosnovani navodi revizije koji se tiču pogrešne primjene materijalnog prava. Prema stanju u spisima u postupku

87

pred prvostepenim sudom, Sud je utvrdio da je tužiocu kao invalidu rada prestao radni odnos odlukom tuženog, br. 9111/06, od 14. novembra 2005. godine, kao tehnološkom višku, uz isplatu otpremine od 17.080,92€. Rješenjem Fonda PIO, od 6. marta 2006. godine, tužiocu je priznato pravo na invalidsku penziju po osnovu potpunog gubitka radne sposobnosti prouzrokovane 50% profesionalnom bolešću i 50% bolešću koja nije profesionalne prirode. Shodno navedenim činjenicama Vrhovni sud je ocijenio da su nižestepeni sudovi pravilno primijenili materijalno pravo kada su odlučili na izloženi način, obrazlažući da je tužiocu prestao radni odnos 14. novembra 2005. godine, kao tehnološkom višku, a prije nego što mu je priznato pravo na invalidsku penziju, iz čega proizilazi da tužilac nije dokazao postojanje štete, (razlike izmedju zarade i invalidske penzije), jer u momentu kada je stekao pravo na invalidsku penziju nije bio zaposlen i ostvarivao zaradu, a zarada koju je ostvarivao kod tuženog prije prestanka radnog odnosa nije mogla biti osnov za utvrdjivanje štete u traženom iznosu.


Ustava Crne Gore:

»Crna Gora jemči i štiti prava i slobode. Prava i slobode su nepovredivi. Svako je obavezan da poštuje prava i slobode drugih (član 6).Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrdjenih medjunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član19).Jemči se dostojanstvo i sigurnost čovjeka. Jemči se nepovredivost fizičkog i psihičkog integriteta

čovjeka, njegove privatnosti i ličnih prava. Niko ne smije biti podvrgnut mučenju ili nečovječnom ili ponižavajućem postupanju. Niko se ne smije držati u ropstvu ili ropskom položaju (član 28).

Jemči se poštovanje ljudske ličnosti i dostojanstva u krivičnom ili drugom postupku, u slučaju lišenja ili ograničenja slobode i za vrijeme izvršavanja kazne. Zabranjeno je i kažnjivo svako nasilje, nečovječno ili ponižavajuće postupanje nad licem koje je lišeno slobode ili mu je sloboda ograničenja, kao i iznudjivanje priznanja i izjava (član 31).

Svako ima pravo na pravično i javno sudjenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom(član 32)«.

Zakona o obligacionim odnosima ( »Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85 i 57/89):

»Dužan je naknaditi i troškove njegovog liječenja od zadobijenih povreda i druge potrebne troškove u vezi sa lečenjem, kao i zaradu izgubljenu zbog nesposobnosti za rad (član 193 stav 2).

Sud može na zahtjev oštećenika za ubuduće povećati rentu, a može je na zahtev štetnika smanjiti ili ukinuti, ako se znatnije promijene okolnosti koje je sud imao u vidu prilikom donošenja ranije odluke (član 196 )«.

Evropska konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama,, u relevantnom dijelu, propisuje:

»Svako tokom odlučivanja o njegovim gradjanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona. (član 6 stav 1)«.


88

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predvidjenim zakonom i opštim načelima medjunarodnog prava.

Prethodne odredbe, medjutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni (član 1)«.

5. Odredbama člana 6 Ustava propisano je da Crna Gora jemči i štiti prava i slobode, da su prava i slobode nepovredivi, i da je svako obavezan da poštuje prava i slobode drugih. Navedenim odredbama Ustava se proklamuju ljudska prava i slobode koje se određuju i razrađuju u drugim odredbama Ustava. Stoga, po ocjeni Suda, navedena odredba Ustava nije mjerodavna za zaštitu individualnih prava i sloboda.

6. Odredba člana 8 Ustava i člana 14 Evropske konvencije sadrži ustavno jemstvo nediskriminacije. Zabrana diskriminacije, po osnovu ovog člana, nije samostalan pravni osnov za ustavnu žalbu, već mora biti istaknuta zajedno sa nekim drugim materijalnim ustavnim pravom koji jemči Ustav, pa stoga, samo pozivanje podnosioca na Ustavom zajemčenu zabranu diskriminacije Ustavni sud ocjenjuje neosnovanom.

7. U ustavnoj žalbi navodi se povreda ustavnog prava na jednakost propisanog odredbom člana 17 Ustava. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu navedenog prava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama nije povrijedjeno Ustavom zajrmčeno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo. Tim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se pored ostalog, zasniva na načelu da državni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijedjeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno.

Naime, nadležni sudovi su pravilno odlučili kada su utvrdili da je shodno relevantnim činjenicama tužiocu prestao radni odnos 14. novembra 2005. godine, kao tehnološkim višku, a prije nego što mu je priznato pravo na invalidsku penziju, iz čega proizilazi da tužilac nije dokazao postojanje štete (razlike između zarade i invalidske penzije), jer u momentu kada je stekao pravo na invalidsku penziju nije bio zaposlen i ostvarivao zaradu, a zarada koju je ostvarivao kod tuženog prije prestanka radnog odnosa nije mogla biti osnov za utvrđivanje štete u traženom iznosu.

8. U ustavnoj žalbi navodi se povreda ustavnog prava na jednaku zaštitu prava i sloboda iz člana 19 Ustava. Ustavni sud je utvrdio da u ustavnoj žalbi nije ukazano na koji način je ova povreda izvršena, jer da do povrede ovog prava došlo bi samo u slučaju da je sud, u drugom predmetu, u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, donio različitu odluku i tako stvorio stanje pravne nesigurnosti na štetu podnosioca ustavne žalbe.

89

9. U ustavnoj žalbi podnosilac ističe i povredu prava iz čl. 28 i 31 Ustava, kojima se jemči dostojanstvo, nepovredivost i poštovanje ličnosti.

Pojam ljudska ličnost i dostojanstvo, kao subjektivno lično pravo imanentno svakom da bude tretiran kao čovjek, samim tim što je ljudsko biće, ustavna je vrijednost. Ove ustavne odredbe, pored ostalog, obavezuju sud i druge organe na poštovanje ljudske ličnosti i dostojanstvo u postupku pred tim organima.

Polazeći od navoda iz ustavne žalbe Ustavni sud je ocijenio da u postupcima pred sudovima podnosilocu ustavne žalbe nijesu povrijeđena navedena ustavna prava.

10. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u postupku, bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama.

Obrazloženje osporenih presuda sudova, po ocjeni Ustavnog suda, ne ostavlja utisak proizvoljnosti u odlučivanju, već sadrži jasne i konzistentne razloge kako u pogledu činjeničnog utvrđenja tako i u odnosu na primjenu materijalnog prava.

11. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 58 Ustava, koji se odnosi na svojinu, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama nije odlučivano o eventualnim svojinskim pravima podnosioca, već o naknadi materijalne štete u vidu novčane rente, zbog čega nije ocjenjivao eventualnu povredu tog prava.

12. Podnosilac ističe povredu prava na rad, i prava zaposlenih propisanih odredbama čl. 62 i 64 Ustava. Medjutim, pod pravom na rad i pravom zaposlenih podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrdjenog zakonom. S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnosiocu, po ocjeni Ustavnog suda, navedena ustavna prava nijesu povrijedjena.


Už-III 139/09 USTAVNI SUD CRNE GORE30. septembar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

90

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije –Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 30. septembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Advokat Željko I. Sekulović, iz Podgorice, u ime D.O.O. »Atlantšped«, iz Bara, podnio je ustavnu žalbu protiv presuda Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 1997/06, od 8. maja 2008. godine i presude Višeg suda u Podgorici Gž. br. 2213/08, od 28. aprila 2009. godine, zbog povrede prava iz čl. 32, 58 i 59 Ustava Crne Gore, kao i prava iz čl. 6, 13 i 17 Evropske konvencije o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda.

U ustavnoj žali se, u suštini, navodi da je osporenim presudama odbijena tužba podnosioca ustavne žalbe za naknadu štete zbog nezakonitog rada Uprave carina Crne Gore, koja je nastala zbog propuštanja da, kao drugostepeni organ, obustavi prekršajni postupak vođen protiv podnosioca ustavne žalbe u predmetima P-309/04-5 do P-385/04-5, sva od 16. jula 2004. godine, kojima je podnosilac kažnjen novčanim kaznama u ukupnom iznosu od 170.000,00 €; da su štetne posljedice raezultat freške tuženog, jer je žiro-račun podnosioca.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredbama čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li su sudovi pravilno ili potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:


Jemči se pravo svojine.Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu



91

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona.... (član 6 stav 1).

Svako kome su povrijeđena prava i slobode predviđeni u ovoj Konvenciji ima pravo na djelotvoran pravni lijek pred nacionalnim vlastima, bez obzira jesu li povredu izvršila lica koja su postupala u službenom svojstvu (član 13).

Ništa u ovoj Konvenciji ne može se tumačiti tako da podrazumijeva pravo bilo koje države, grupe ili lica da se upuste u neku djelatnost ili izvrše neki čin koji je usmjeren na poništavanje bilo kog od navedenih prava i sloboda ili na njihovo ograničavanje u većoj mjeri od one koja je predviđena Konvencijom (član 17)«.

Zakona o državnoj upravi (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 38/03 i »Službeni list Crne Gore«, br. 22/08):

»Crna Gora je odgovorna za štetu koju organ državne uprave učini svojim nezakonitim ili nepravilnim radom (član 7)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78; 39/85 i 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93):

»Pravno lice odgovara za štetu koju njegov organ prouzrokuje trećem licu u vršenju ili u vezi sa vršenjem svojih funkcija.

Ako za određeni slučaj nije što drugo u zakonu određeno, pravno lice ima pravo na naknadu od lica koje je štetu skrivilo namjerno ili krajnjom nepažnjom (član 172 stav 1)«.

4. Uvidom u osporeni akt i drugu priloženu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje po ovoj ustavnoj žalbi:

Prvostepenom presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 1997/06, od 8. maja 2008. godine, odbijen je tužbeni zahtjev podnosioca ustavne žalbe da mu se, zbog nezakonitog rada tužene (Uprave carina Crne Gore – Podgorice), naknadi šteta u iznosu od 8.000,00€, jer tužena, kao drugostepeni organ, nije obustavila postupak u predmetima P-309/04-5 do P-385/04-5, od 16. jula 2004. godine, kojima je podnosilac kažnjen novčanim kaznama u ukupnom iznosu od 170.000,00 €, što je dužna bila da učini, kao što je u predmetima P. br. 384/04-5 i P. br. 384/04-5, po istom činjeničnom stanju i po istom pravnom osnovu, postupilo Vijeće za prekršaje Crne Gore, koje je, u međuvremenu, preuzelo nadležnost drugostepenog organa za vođenje prekršajnog postupka. Sud je, na osnovu sprovedenih dokaza utvrdio da tužilac nije pretrpio štetu, jer drugostepena rješenja tuženog, unijeta u Program prinudne naplate Centralne banke Crne Gore, nijesu realizovana zbog nedostatka sredstava na žiro-računu; da se žiro-račun tužioca nalazio u blokadi prije donošenja rješenja op prinudnoj naplati; da je rješenjem Uprave carina 11/04 br. D.-2726/1, od 5. aprila 2007. godine, obustavljena prinudna naplata, jer je nastupila zastarjelost izvršenja novčanih kazni; da je, u toku parnice, podnosilac ustavne žalbe odustao od predloga za sprovođenje vještačenja po vještaku finansijske struke, koji jedino može da utvrdi da li je Uprava carina izvršila naplatu po pravosnažnim i izvršnim rješenjima.

Viši sud, u Podgorici je presudom, Gž. br. 2213/08, od 28. aprila 2009. godine, odbio žalbu tužioca jer je prvostepeni sud pravilno utvrdio da tužilac nije pretrpio štetu zbog blokade žiro-računa tužioca. Sud je utvrdio da rješenja Uprave carina u predmetima, P-309/04-5 do P-

92

385/04-5, kojima su podnosiocu ustavne žalbe izrečene novčane kazne, nijesu prinudno naplaćena jer je račun podnosioca ustavne žalbe već bio blokiran i da je prinudna naplata tih rješenja obustavljena 2007. godine, zbog zastarjelosti izvršenja novčane kazne. Po ocjeni Suda, prema odredbama člana 172 Zakona o obligacionim odnosima, za postojanje odgovornosti Uprave carina za štetu zbog nezakonitog rada, neophodno je postojanje kumulativnih uslova: nezakonit ili nepravilan rad lica ili organa koji vrši službu, da je šteta pričinjena i da je šteta u vezi sa vršenjem djelatnosti. Sud je ocijenio da se pravni stav, iskazan u tumačenju odredbe člana 249 stav 1 Carinskog zakona, dat u rješenjima koja je potvrdila Uprava carina kao drugostepeni organ, u odnosu na pravni stav dat u tumačenju iste odredbe a iskazan u rješenjima Vijeća za prekršaje, ne može smatrati nezakonitim, jer se radi o različitim pravnim tumačenjima iste odredbe Zakona. Nasuprot tome, prema ocjeni Suda, nepravilnim radom se smatra postupanje suprotno opštim pravnim načelima i pravilima struke, što u konkretnom predmetu nije slučaj.

5. Podnosilac u ustavnoj žalbi, u suštini, ponavlja navode iz tužbe, a povrede navedenih prava obrazlaže povredom materijalnog prava sa aspekta odredbi koje su primijenjene u parničnom postupku radi naknade štete.

6. Podnosilac ustavne žalbe smatra da nije imao pravično suđenje, iz člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, zbog pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja, a time i pogrešne primjene materijalnog prava.

Pravo na pravično suđenje predstavlja kompleksno pravo koje sadrži niz prava koja treba da obezbijede određene procesne garancije strankama u postupcima, u kojima sudovi odlučuju o njihovim pravima i obavezama i zaštite stranke od proizvoljne i arbitrarne primjene prava od strane sudova. Sastavni dio prava na pravično suđenje je pravo na suđenje pred zakonom ustanovljenim i nezavisnim sudom.

Ustavni sud je ocijenio da su osporene presude donijeli zakonom ustanovljeni sudovi, u granicama svojih nadležnosti i u zakonito sprovedenom postupku. Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude su zasnovane na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava, sa obrazloženim pravnim stavom, zbog čega se ne može zaključiti da su donijete odluke rezultat proizvoljnog tumačenja suda i neprihvatljive primjene materijalnog prava i da podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku nije povrijeđeno pravo na pravično suđenje.

7. Pravo svojine, garantovano odredbama člana 58 st. 1 i 2 Ustava, štiti se na način što se zabranjuje organima državne vlasti da ograničavaju ili da oduzimaju to pravo, osim ako je to ograničenje ili oduzimanje zasnovano na zakonu.

Ustavni sud, u konkretnom slučaju, ispituje osporene presude cijeneći ih kroz zaštitu ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, odnosno da li su odluke sudova zasnovane na nepravilno utvrđenom ili neprihvatljivom pravnom stanovištu. Po ocjeni Ustavnog suda, sudovi su, u konkretnom slučaju, primijenili odredbe člana 172 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima, utvrdivši da podnosilac ustavne žalbe nije dokazao navode iz tužbe da je pretrpio štetu nastalu u vršenju ili u vezi sa vršenjem funkcija Uprave carina.

93

8. Podnosilac je u žalbi naznačio i povredu prava iz člana 59 Ustava i prava iz čl.13 i 17 Evropske konvencije, ne navodeći razloge za eventualnu povredu ovih prava, zbog čega ih Ustavni sud nije ni razmatrao.


Už - III br.8/09 USTAVNI SUD CRNE GORE30. septembar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 i člana 33 tačka 3 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 30. septembra 2010. godine, donio je

O D L U K U




1. JP »Vodovod i kanalizacija« - Herceg Novi, preko zakonskog zastupnika Zorana Šabanovića, podnijelo je ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.IP.br. 50/09, od 24. septembra 2009. godine i presude Privrednog suda iz Podgorice, P.br. 632/07, od 18. decembra 2008. godine, zbog povrede prava na jednakost svih pred zakonom, iz člana 17 Ustava Crne Gore i prava na pravično suđenje iz člana 6 Evropske konvencije. Podnosilac žalbe je predložio da Ustavni sud donese odluku o privremenoj mjeri, kojom bi obustavio izvršenje presude Privrednog suda u Podgorici, Posl.br. 1.7332/09.

U žalbi se, pored ostalog, navodi: da su do sada po osnovu reketa iznuđenog isključenjima vode opštini Konavli platili oko 10.000.000 €, na osnovu iznuđenog ugovora i bez osnova, da je voda njihova i da se transportuje iz Bilećkog jezera, jednim dijelom kroz Konavle i da je cjevovod njihovo vlasništvo, koji sami održavaju, što potvrđuje i dopunski nalaz vještaka u predmetu, Rev.br. 50/09, da je stav OEBS-a, da Konavli po međunarodnim propisima nemaju

94

pravo na naknadu za tranzit vode, već samo naknadu ako održavanjem cjevovoda omogućuju tranzit vode, što oni ne rade.

2. Podnosilac žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe, a povredu navedenog ustavnog i konvencijskog prava obrazlaže pogrešnom primjenom materijalnog prava i nepotpuno i nepravilno utvrđenog činjeničnog stanje.

3. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o povredi ljudskih prava i sloboda podnosiocu žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

»Prava i slobode se ostvaruju na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17)«.

Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu, propisuje:


Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93), koji je važio u vrijeme donošenja osporene presude:

»Povjerilac je u obaveznom odnosu ovlašćen, da od dužnika zahtijeva ispunjenje obaveze, a dužnik je dužan ispuniti je savjesno u svemu kako ona glasi (član 262 stav 1)«.

5. U postupku koji je prethodio ustavnosudskom postupku utvrđene su sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje:

Presudom Privrednog suda, u Podgorici P.br. 632/07, od 18. decembra 2008. godine, u pravnoj stvari tužioca Opštine Konavli – Cavtat, protiv tuženog JP »Vodovod i kanalizacija« Herceg Novi, radi duga v.s. 1.738,627,00 €, djelimično je usvojen tužbeni zahtjev tužioca i obavezan tuženi da iz osnova duga za transport vode u periodu od 1. aprila 2001. godine do 1. maja 2005. godine, isplati tužiocu iznos od 1.195.338,30 € sa pripadajućom kamatom počev od 24. maja 2007. godine, do isplate, kao i da mu nadoknadi troškove postupka u iznosu od 4.793,25 €, a odbijen tužbeni zahtjev tužioca kojim je tražio da mu tuženi isplati iznos od 543,288,70 €, kao neosnovan. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je u dokaznom postupku Sud utvrdio da su tužilac i tuženi bili u poslovnom odnosu po osnovu Ugovora o transportu vode iz HE »Dubrovnik« za vodovod Herceg Novi i održavanje cjevovoda na dionici

95

Plat – Debeli Brijeg, te se u smislu predmetnog ugovora tužilac obavezao da će transportovati vodu tuženom i redovno održavati cjevovod u funkcionalnom stanju, a tuženi je preuzeo obavezu da plaća naknadu za transport vode i održavanje cjevovoda po 0,22 DEM za m3 i to najkasnije u roku od 15 dana od dana ispostavljanja fakture, a da se u smislu člana 6 Ugovora tuženi obavezao da ugradi mjerače protoka vode na mjernim mjestima u Platu i na Debelom Brijegu; da je na okolnost izvršenja obaveza iz predmetnog ugovora sud odredio vještačenje i da je na osnovu nalaza vještaka utvrđeno je da je tužilac isporučio tuženom u 2001. godini 9.946.150 m3; 2002. godini 7.049.130 m3; u 2003. godini 9.798.610 m3; u 2004. godini 10.786.980 m3 i u 2005. godini 12.024.130 m3 vode; da je sud na osnovu izloženog ocijenio da tuženi nije izmirio obaveze prema tužiocu po osnovu Ugovora o transportu vode za period od 1. aprila 2001. godine do 1. januara 2004. godine, te prema nalazu vještaka hidrograđevinske struke o količini transportovane vode u navedenom periodu i nalazu vještaka finansijske struke, a na osnovu ispostavljenih faktura za transportovanu vodu dug tuženog prema tužiocu za naznačeni period iznosi 1.195.338,30 €.

Presudom Apelacionog suda, Pž.br.158/09, od 10. jula 2009. godine potvrđena je presuda Privrednog suda. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je u postupku koji je prethodio donošenju pobijane odluke prvostepeni sud utvrdio da su tužilac i tuženi bili u poslovnom odnosu po osnovu Ugovora o transportu vode iz HE »Dubrovnik« za vodovod Herceg Novi i održavanje cjevovoda na dionici Plat - Debeli Brijeg, da se predmetnim ugovorom tužilac obavezao da će transportovati vodu tuženom i redovno održavati cjevovod u funkcionalnom stanju, da je tuženi preuzeo obavezu da plaća naknadu po 0,22 DEM za m3 vode i to najkasnije u roku od 15 dana od dana ispostavljanja fakture, a da se prema članu 6 Ugovora tuženi obavezao da ugradi mjerače protoka vode na mjernim mjestima u Platu i na Debelom Brijegu; da je vještak hidrografske struke u svom nalazu od 2. marta 2006. godine, utvrdio količinu isporučene vode na dva različita načina, da je vještak finansijske struke u svom nalazu od 30. septembra 2008. godine, kada je u pitanju količina utrošene vode, koristio varijantu koja je povoljnija za tuženog, da je tabelarno prikazao količinu isporučene vode po mjesecima pojedinačno i za svaku godinu ukupno, zatim cijenu po m3 vode i ukupnu, da je uzimajući u obzir sve uplate tuženog kao i korekcije koje je tužilac izvršio aktom od 4. maja 2006. godine, našao da dug tuženog prema tužiocu za period april 2001. - decembar 2003. godine iznosi 1.195.338,30 €, kojem nalazu tuženi ni u jednom segmentu nije prigovorio, pa je prvostepeni sud pravilno odlučio kada je usvojio tužbeni zahtjev za navedeni iznos.

Presudom Vrhovnog suda, Rev.IP.br. 50/09, od 24. septembra 2009. godine, odbijena je revizija kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da polazeći od odredbe članas 262 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima, a imajući u vidu to, da je tužilac osigurao uredan i kontinuiran transport vode, čija je količina utvrđena nalazom vještaka hidrograđevinske struke, a tuženi svoju obavezu plaćanja naknade za transport vode i održavanja cjevovoda, koja je utvrđena nalazom vještaka finansijske struke, nije u cjelini ispunio, a na koje nalaze tuženi nije imao primjedbi, pa je ovaj sud zaključio da je tuženi u obavezi isplate, po nižestepenim presudama, iznosa na koje je obavezan, a da su bez osnova navodi revizije o pogrešnoj primjeni materijalnog prava; da su neosnovani navodi revizije u kojima se ističe prigovor neispunjenja obaveze da u utuženom periodu tužilac nije održavao cjevovod, pa da stoga ni tuženi nije dužan da ispuni svoju obavezu, shodno članu 122 Zakona o obligacionim odnosima; da je utvrđeno je da je u spornom periodu transportovana voda u

96

količini koja je utvrđena putem nalaza vještaka odgovarajuće struke, što znači da je vodovod bio u funkcionalnom stanju; da, u skladu sa članom 5 stav 1 Ugovora u iznos naknade od 0,22 DM nije sadržana samo naknada za troškove tekućeg održavanja vodovoda, već i naknade za umanjenje vrijednosti zemljišta i ostali obavezni komunalni doprinosi i da ako je tuženi smatrao da je između obaveza ugovorenih strana u vrijeme zaključenja ugovora postojala očigledna nesrazmjera, imao je mogućnost, da u skladu sa članom 139 st. 1 i 2 Zakona o obligacionim odnosima, da zahtijeva poništenje ugovora, u roku od jedne godine od njegovog zaključenja, ako za pravu vrijednost tada nije znao niti je morao znati.

6. Ustavnim principom iz člana 17 Ustava jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donijeli proizvoljno. Naime, pravni stavovi navedeni u osporenim presudama zasnovani su na ustavno pravno prihvatljivom tumačenju i primjeni mjerodavne odredbe člana 262 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima, kojom je propisano da je povjerilac u obaveznom odnosu ovlašćen da od dužnika zahtijeva ispunjenje obaveze, a dužnik je dužan ispuniti je savjesno u svemu kako ona glasi. Stoga je, u konkretnom slučaju, Ustavni sud utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Konvencije, koja se odnosi na pravo na pravično suđenje, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje pravnog lijeka. Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude sadrže jasne i detaljne razloge o spornim pitanjima i na pravi način je obrazložena primjena relevantnih propisa na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Stoga, nema elemenata koji ukazuju na procesnu nepravičnost, u smislu člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

8. Kako je Ustavni sud, u ovom predmetu donio konačnu odluku, to nema procesnih pretpostavki da Sud, saglasno odredbi člana 52 stav 2 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore naredi obustavu izvršenja pojedinačnog akta.

Na osnovu izloženog riješeno je kao u izreci odluke.

Už-III br. 89/09 USTAVNI SUD CRNE GORE30. septembar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

97

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 30. septembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. V.R. i Z.D., iz Podgorice, podnijele su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 532/09, od 12. maja 2009. godine, kojom je pobijana presuda Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 2282/07, od 16. januara 2009. godine, zbog povrede prava na pravično suđenje iz člana 32 i prava na rad iz člana 62 Ustava, kao i odredaba čl. 8 i 23 Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima.

U žalbi se, u suštini, ističe da postupak njihovog proglašavanja tehnološkim viškom nije bio u skladu sa zakonom, jer Viši sud nije pravilno primijenio materijalno pravo; da je revizioni sud pogrešno izveo činjenično stanje jer podnosioci ustavne žalbe nijesu bili radnici ekspozitura, već su radili na poslovima koji se i dalje rade u Centralnoj banci; da je, prema Programu i restrukturalnim promjenama u Centralnoj banci, konstatovano da je Pravilnikom o sistematizaciji radnih mjesta sistematizovano 294 radna mjesta, a da je potrebno popuniti 232 radna mjesta a da su podnosioci žalbe proglašeni tehnološkim viškom, odnosno licima za čijim je radom prestala potreba, umjesto da se rasporede na druge poslove i zadatke. Takođe navode da je Vrhovni sud prenebregao činjenicu da je tužena pred prvostepenim sudom priznala da je prilikom odlučivanja o tehnološkim viškovima postupila po diskrecionom pravu i da je kasnije primljeno više od 50 radnika koji nijesu radili na istim ili sličnim poslovima. Navode da sumnjaju u pristrasnost Vrhovnog suda a povredu prava na rad, iz člana 62 Ustava, vide u činjenici da im Viši sud nije pružio zaštitu koju im garantuje Ustav i da sud nije primijenio zakon u smislu legitimne pravde.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredbama čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno ili potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

98


Ustava Crne Gore:


Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62) «.

Univerzalne deklaracije o pravima čovjeka:

»Svako ima pravo da ga nadležni nacionalni sudovi efikasno štite od djela kršenja osnovnih prava koja su mu prriznata ustavom i zakonom (član 8).

Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zaposlenja, na pravične i zadovoljavajuće uslove rada i na zaštitu od nezaposlenosti (član 23 stav 1)«.

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.43/03), koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda:

»Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom: ako se zaposlenom obezbijedi jedno od prava iz člana 116 stav 1 ovog zakona; ako odbije jedno od prava koje mu poslodavac ponudi po osnovu viška zaposlenih i kad mu se isplati otpremnina u smislu člana 117 ovog zakona (član 111 stav 1 tač. 5, 6 i 7). Poslodavac koji, u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, smanjuje broj zaposlenih, u periodu od narednih godinu dana, dužan je da donese program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba (član 115 sav 1).

Zaposlenom koji je proglašen viškom, a nije mu obezbijeđeno nijedno od prava predviđenih programom iz člana 116 stav 1 ovog zakona i zaposlenom kod poslodavca koji otkazuje ugovor o radu za manje od pet zaposlenih zbog prestanka potrebe za njegovim radom poslodavac je dužan da isplati otpremninu najmanje u visini šest prosječnih zarada u Republici (član 117 stav 1).

Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena.

Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.

4. Ustavni sud je u sprovedenom postupku izvršio uvid u osporene presude i utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari:

Osnovni sud u Podgorici je presudom P. br. 3996/04, od 14 aprila 2007. godine, usvojio zahtjeve podnosilaca ustavne žalbe i poništio rješenje o prestanku radnog odnosa Z.D., br. 09-2632/119 i rješenje V.R., br. 09-2632/130, od 6. decembra 2004. godine i obavezao Centralnu banku Crne Gore da tužioce vrati na poslove koji odgovaraju njihovoj stručnoj spremi i radnim sposobnostima. Sud je utvrdio da među strankama nije sporno da je tužena preuzela zaposlene i imovinu Narodne banke Crne Gore i Zavoda za obračun i plaćanja; da su Odlukom o prestanku rada organizacionih jedinica za obavljanje poslova platnog prometa u Centralnoj Banci Crne Gore (»Službeni list Republike Crne Gori«, br. 67/03), ukinute organizacione jednice Banke za obavljanje poslova platnog prometa; da je Savjet Banke utvrdio da je za

99

poslovanje potreban manji broj zaposlenih od broja sistematizovanih; da je Programom restrukturalnih promjena u Banci, od 13. avgusta 2004. godine, utvrđeno da je za poslovanje Banke potrebno 232 umjesto sistematizovanih 294; da je Pravilnikom o sistematizaciji radnih mjesta 0/01-213-3-8, od 4. marta 2004. godine, kao i izmjenama i dopunama, od 22. aprila i 13. avgusta iste godine, utvrđeno 294 radna mjesta iz čega proizilazi da donošenje Programa restrukturalnih primjena i Programa ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, nije pratila izmjena akta o sistematizaciji; da je među strankama nesporno da su tužioci bili zaposleni u bivšem Zavodu za obračun i plaćanja i da ih je tužilac osporenim rješenjima proglasio tehnološkim viškom; da Sud svoju odluku zasniva na utvrđenju da je Banka trebala da uskladi svoj pojedinačni kolektivni ugovor ili pravilnik o radu sa Zakonom o radu, pa da tek onda odlučuje o zakonitosti prestanka radnog odnosa tužilaca i da su rješenja poništena iz tih razloga.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 2282/07, od 16. januara 2009. godine preinačena je prvostepena presuda i odbijen kao neosnovan tužbeni zahtjev, jer je prvostepeni sud pravilno utvrdio činjenično stanje ali je pogrešno primijenio zakon, jer su Odlukom o prestanku rada organizacionih jedinica za obavljanje platnog prometa u CBCG (»Službeni list Republike Crne Gori«, br. 67/03), ukinute sve organizacione jedinice, između ostalih, i u Podgorici, zbog čega je prestala potreba za radom svih zaposlenih na tim poslovima, jer su poslove platnog prometa preuzele poslovne banke. Sud je utvrdio da, u konkretnom slučaju, nije postojala obaveza da Programom definiše kriterijume za utvrđivanje tehnološkog viška zaposlenih, odnosno za ocjenu kvaliteta obavljenog posla i doprinosa zaposlenog u radu, jer je prestala potreba za radom svih zaposlenih i da se ne radi o smanjenju broja zaposlenih, pa je iz tih razloga i utvrđeno pravo na opremninu. Sud je konstatovao da je Vrhovni sud Crne Gore, odlučio da su rješenja o prestanku radnog odnosa donijeta u skladu sa zakonom, pa je svoju presudu, saglasno odredbama člana 28 Zakona o sudovima, zasnovao na tom pravnom stavu.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 532/09, od 12. maja 2009. godine, izjavljena revizija je odbijena kao neosnovana, jer je drugostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtjev kao neosnovan, jer među strankama nije sporno da su ukinute sve jedinice platnog prometa u Centralnoj banci Crne Gore i da je podnosiocima ustavne žalbe isplaćena otpremnina. Sud je utvrdio da su tužioci rješenja o prestanku radnog odnosa pobijali zato što tuženi, prilikom utvrđivanja zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, nije cijenio kvalitet obavljenog posla i doprinos zaposlenih u radu, kako je to propisano odredbama člana 126 stav 2 Zakona o radu i da tužena strana nije bila obavezna da Programom utvrdi kriterijume za definisanje tehnološkog viška zaposlenih, jer se ne radi o smanjenju broja zaposlenih, već su Odlukom tuženog ukinute sve ekspoziture u Crnoj Gori. Prestankom rada Ekspoziture Platnog prometa u Podgorici svi zaposleni su ostali bez posla, jer su njihove poslove preuzele poslovne banke.

5. Ustavna žalba, po ocjeni Suda, nije osnovana.

Povredu ustavnih prava i prava iz Univerzalne deklaracije podnosioci žalbe, u suštini, obrazlažu navodima iz tužbe i žalbe o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak.

100

6. Podnosilac žalbe smatra da mu je povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 8 Univerzalne deklaracije. Pravo na pravično suđenje predstavlja kompleksno pravo koje sadrži niz prava koja treba da obezbijede određene procesne garancije strankama u postupcima u kojima sudovi odlučuju o njihovim pravima i obavezama i zaštite stranke od proizvoljne i arbitrarne primjene prava od strane sudova. Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe, u parničnom postupku, bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocima ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Osporene presude, po ocjeni Ustavnog suda, zasnivaju se na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Naime, podnosiocima žalbe je prestao radni odnos nakon isplate otpremnine, saglasno

članu 118 stav 1 Zakona o radu, jer im poslodavac, kao tehnološkom višku, nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom i donio odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbama Zakona o radu. Prijemom otpremnine podnosioci ustavne žalbe su iskazali želju da im radni odnos prestane kao tehnološkom višku, radi čega je u suštini došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa, jer su se momentom isplate otpremnine saglasili da prestaje potreba za njihovim radom. Naime, prema odredbi člana 117 stav 1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu smatra se da je prijemom otpremnine podnosiocima u potpunosti razriješen njihov radon - pravni status. Osim toga, poslodavac, odnosno Centralna banka, nije bila u obavezi da Programom utvrdi kriterijume za definisanje tehnološkog viška zaposlenih, jer se, u konkretnom slučaju ne radi o smanjenju broja zaposlenih, zato što su Odlukom tuženog ukinute sve ekspoziture platnog prometa Centralne banke u Crnoj Gori.

Ustavni sud konstatuje da pravo na nepristrasno suđenje, kao dio prava na pravično suđenje, podrazumijeva odsustvo predrasuda ili naklonosti postupajućih sudija prema nekoj od stranaka u sporu. Zakonik o krivičnom postupku, u odredbama člana 38, propisuje razloge za izuzeće sudije koji objektivno mogu izazvati sumnju u nepristrasnost, nezavisno od njegovog ponašanja. Subjektivna nepristrasnost sudije se pretpostavlja, sve dok se ne dokaže postojanje okolnosti koje izazivaju sumnju u njegovu nepristrasnost u konkretnom predmetu. Ustavni sud je utvrdio da navodi dati u žalbi ne ukazuju na pristrasnost sudija koje su učestvovale u donošenju osporenih presuda.

7. Pod pravom na rad i slobodom rada (član 62 Ustava i 23 stav 1 Univerzalne deklaracije) podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan zakonu. S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa Zakonom, prema ocjeni Ustavnog suda, podnosiocima navedena ustavna prava nijesu povrijeđena

Už-III br. 34/09 USTAVNI SUD CRNE GORE30. septembar 2010. godine PREDSJEDNIK,

101

P o d g o r i c a dr Milan Marković, s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije: Miodrag Latković, Miodrag Iličković, Đole Sekulović, Fetija Međedović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. jula 2010. godine, donio je

OD L U K U



1. B.B., iz Pljevalja, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 986/2009 od 10. septembra 2009. godine, kojom se revizija odbija kao neosnovana.

Podnosilac u ustavnoj žalbi, pored ostalog, navodi da su mu osporenom presudom zbog nepravilno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđena prava iz čl. 8, 17, 19, 24, 39, 61, 62, 67 i 69 Ustava Crne Gore. Obrazlažući tvrdnju o povredi ustavnih prava, podnosilac ističe da su mu uskraćena osnovna ljudska prava, iako je oko 8 godina radio u Crnoj Gori, kada mu je na nezakonit način prestala profesionalna vojna služba i da mu osporenom presudom nije priznato pravo na naknadu materijalne i nematerijalne štete od strane tuženog - Zavoda za zapošljavanje Crne Gore – Podgorica. Predlaže da Ustavni sud ukine osporenu presudu.

2.U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl.48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu.

102

Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju. (član 8 st. 1 i 2).

Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma.Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list Crne Gore«, br. 47/08):

» (1) Ko drugome prouzrokuje štetu dužan je da je naknadi, ukoliko ne dokaže da je šteta nastala bez njegove krivice.

(2) Za štetu od stvari ili djelatnosti od kojih potiče povećana opasnost štete za okolinu, odgovara se bez obzira na krivicu.

(3) Za štetu bez obzira na krivicu odgovara se i u drugim slučajevima predviđenim zakonom ( član 148).Šteta je umanjenje nečije imovine (obična šteta) i sprječavanje njenog povećanja (izmakla korist),

nanošenje drugome fizičkog ili psihičkog bola ili straha, kao i povreda prava ličnosti i ugleda pravnog lica (nematerijalna šteta) (član 149).

(1) Imalac se oslobađa odgovornosti ako dokaže da šteta potiče od nekog uzroka koji se nalazio van stvari, a čije se dejstvo nije moglo predvidjeti, ni izbjeći ili otkloniti.

(2) Imalac stvari oslobađa se odgovornosti i ako dokaže da je šteta nastala isključivo radnjom oštećenika ili trećeg lica, koju on nije mogao predvidjeti i čije posljedice nije mogao izbjeći ili otkloniti.

(3) Imalac se oslobađa odgovornosti djelimično, ako je oštećenik djelimično doprinio nastanku štete.(4) Ako je nastanku štete djelimično doprinijelo treće lice, ono odgovara oštećeniku solidarno sa

imaocem stvari, a dužno je snositi naknadu srazmjerno težini svoje krivice.5) Lice kojim se imalac poslužio pri upotrebi stvari ne smatra se trećim licem (član 172)«.

Zakona o zapošljavanju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 5/02, 79/04 i 21/08): »Nezaposlenim licem, u smislu ovog zakona, smatra se lice od 15 do 65 godina života koje se nalazi na

evidenciji Zavoda za zapošljavanje Crne Gore i aktivno traži zaposlenje, kao i strani državljanin ili lice bez državljanstva, koji ima odobrenje za stalno nastanjenje i odobrenje za zasnivanje radnog odnosa u Crnoj Gori (član 4 stav 1)«.


Presudom Osnovnog suda u Pljevljima, P.br. 736/08, od 31. marta 2009. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca kojim je tražio da se tuženi - Zavod za zapošljavanje Crne Gore, obaveže da na ime naknade materijalne štete isplati iznos od 850.000,00 €, sa pripadajućom zakonskom kamatom. U dijelu tužbenog zahtjeva kojim je tužilac tražio naknadu nematerijalne štete u iznosu od 450.000,00 € taj sud je odbacio tužbeni zahtjev, uz obrazloženje da po ovom tužbenom zahtjevu teče parnica u predmetu P. br. 16/08. Ova presuda je utemeljena na stanovištu o odgovornosti za prouzrokovanu štetu, koja je regulisana odredbama čl. 148, 149, 167 i 192 Zakona o obligacionim odnosima.

Drugostepeni sud je presudom, Gž. br. 757/09, od 2. jula 2009. godine, odbio žalbu podnosioca kao neosnovanu u stavu I izreke, a stav II izreke je preinačio tako što je odbacio tužbu tužioca, iz razloga što o ovoj pravnoj stvari već teče parnica kod Osnovnog suda u Pljevljima P.br.16/08.

103

Odlučujući o osnovanosti revizije tužioca, Vrhovni sud je osporenom presudom odbio reviziju kao neosnovanu, utvrđujući da su presude nižestepenih sudova donesene u procesnom i materijalnopravnom smislu u skladu sa zakonom, te da u konkretnom slučaju nijesu utvrđene pretpostavke koje bi dovele do odštetne odgovornosti tuženog. U obrazloženju presude se navodi da je rješenjem Zavoda za zapošljavanje- Biro rada Pljevlja, odbijen tužiočev zahtjev za priznavanje prava na penzijski staž i novčanu naknadu, jer tužilac nema status crnogorskog državljanina, već raseljenog lica. Kako tužilac ne spada ni u jednu kategoriju lica koja se u smislu odredbe člana 4 Zakona o zapošljavanju smatraju nezaposlenim, to se nije ni mogao voditi na evidenciji Zavoda za zapošljavanje, pa stoga ne postoji nezakonitost i nepravilan rad tuženog, a samim tim ni odgovornost za naknadu štete, propisanu odredbom člana 172 Zakona o obligacionim odnosima, kao posljedica takvog rada. Takođe je utvrđeno, da u dijelu kojim je tražena isplata na ime naknade nematerijalne štete, između istih stranaka, već teče parnica, pa je iz tog razloga tužba odbačena kao nedozvoljena.

5. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu prava zajemčenog odredbom člana 8 Ustava, kojom se zabranjuje svaka neposredna ili posredna diskriminacija u ostvarenju nekog prava po bilo kom osnovu. Diskriminacija na osnovu člana 8 Ustava nije samostalna pravna osnova za ustavnu žalbu već mora biti istaknuta zajedno sa nekim drugim (materijalnim) ustavnim pravom koje jamči Ustav. U ustavnoj žalbi podnosilac nije naveo ustavnopravne razloge na osnovu kojih bi se moglo utvrditi da li je u sprovedenom postupku bio diskriminisan u ostvarenju nekog ustavnog prava po bilo kojoj osnovi, niti je te razloge utvrdio Ustavni sud u sprovedenom ustavno-sudskom postupku. Stoga, pozivanje podnosioca na Ustavom zajemčenu zabranu diskriminacije Ustavni sud ocjenjuje neosnovanom.

6. U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu ustavnog prava iz člana 17 Ustava, kojom se jemči jednakost svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo. U konkretnom slučaju Sud je ocijenio da osporena presuda nije posljedica proizvoljnog tumačenja i arbirarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca žalbe, da je parnični postupak sproveden i osporena odluka donijeta u skladu sa zakonom. Naime, na osnovu odredbe člana 4 Zakona o zapošljavanju tužilac, ovdje podnosilac žalbe, ne pripada nijednoj kategoriji lica koja se smatraju nezaposlenim, pa se nije ni mogao voditi na evidenciji Zavoda za zapošljavanje, zbog čega ne postoji nezakonitost i nepravilan rad tuženog, a samim tim ni odgovornost za naknadu štete, propisanu odredbom člana 172 Zakona o obligacionim odnosima, kao posljedica takvog rada.

Za postojanje odgovornosti za štetu, u smislu odredaba čl. 148, 149 i 167 Zakona, moraju biti kumulativno ispunjene tri pravne pretpostavke: - prvo, nezakonit i nepravilan rad Zavoda za zapošljavanje, drugo, postojanje štete koja je zbog toga nastala podnosiocu ustavne žalbe i treće, uzročna veza između nezakonitog ili nepravilnog rada Zavoda i nastale štete podnosioca (pri čemu je bitno dokazati da je nastala šteta neposredna posljedica nezakonitog ili nepravilnog rada te javne službe). U dokaznom postupku pred sudovima utvrđeno je da podnosiocu nije nastala šteta koja se temelji na Zakonu, pa ne postoji ni odgovornost Zavoda.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povrede prava iz člana 19 Ustava Crne Gore, Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudom podnosiocu žalbe nije povrijeđeno

104

to ustavno pravo. Naime, ustavno jemstvo, iz člana 19, sadrži razradu načela jednakosti koje svakome jamči jednaku zaštitu prava u postupku pred sudovima i drugim državnim organima. U procesnom smislu ovo ustavno pravo je povrijeđeno, ako stranci nije bila data mogućnost da učestvuje u postupku, a u materijalnom pravnom smislu znači, po pravilu, da sudovi i drugi organi trebaju u istim slučajevima jednako da sude.

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrane primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Stav Vrhovnog suda nije odstupio od ustanovljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog materijalnog prava, niti je diskriminatorski po bilo kojoj ustavnoj osnovi.

8. U ustavnoj žalbi se ne navode ustavnopravni razlozi koji bi ukazivali na postojanje povrede Ustavom zajemčenih prava podnosioca koja su u žalbi označene odredbama čl. 24, 39, 61, 62, 67 i 69 Ustava. S obzirom na sadržinu navedenih ustavnih odredaba, te osporenu odluku donijetu u parničnom postupku, tokom ustavnosudskog postupka je utvrđeno da navedene ustavne odredbe u konkretnom slučaju nijesu mjerodavne za procjenu postojanja povrede tih ustavnih prava.


Už-III br. 134/09 USTAVNI SUD CRNE GORE8. jul 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković, s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 8. jula 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. V.Č., iz Herceg Novog, koga zastupa punomoćnik, Vojislav M. Đurišić, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 429/08, od 7. oktobra 2008.godine, navodeći da su mu osporenom presudom povrijeđena ustavna prava propisana odredbama člana 6, člana 10 stav 2, člana 17 stav 2, člana 32, člana 118 st. 1 i 2, člana 124 stav 1 tačka 2 Ustava , kao i člana 6 stav 1 , čl.

105

13 i 14 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana član 17 stav 1, člana 20 i člana 21 stav 1 Povelje o osnovnim pravima Evropske unije.

U žalbi se, pored ostalog, navodi da je tužba u predmetnoj pravnoj stvari označena kao tužba-radi utvrđenja ništavosti ugovora o zamjeni nepokretnosti i radi utvrđenja prava svojine; da je pok. V. (A.)Ć., kao isključivi vlasnik stana, 1948. godine nasilno iseljen od strane lokalne vlasti, bez ikakvog zakonskog osnova i bez ikakvog pisanog akta o iseljenju; kada je 1962 godine od njega traženo da potpiše sporazumni Ugovor o zamjeni nekretnina; da prvostepeni sud nije ocjenjivao sporni ugovor po pitanju ništavosti – primjenom pravnog pravila iz Austrujskog građanskog zakonika; da Vrhovni sud nije uopšte ocijenio navode revizije koji se odnose na ništavost spornog ugovora po osnovu pravnog pravila navedenog zakonika, koji se tiču načina otimanja stana i uslova u kojima je nametnut sporni ugovor, da suđenje nije bilo pravično, zakonito, ni objektivno, niti su se sudovi pridržavali materijalnog i procesnog zakona, a Vrhovni sud, odlučujući o reviziji i propuštajući da ocjeni navode revizije, uskratio tužiocu pravo na djelotvoran pravni lijek. Predlaže da Ustavni sud ukine osporenu presudu.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredaba čl.48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. U sprovedenom postupku, uvidom u osporena akta i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari:

Presudom Osnovnog suda u Herceg Novom, Posl.br.P. 334/04, od 13. januara 2006. godine, odbijen je tužbeni zahtjev tužioca V.Ć., kojim je tužilac tražio da sud utvrdi da je ništav ugovor o zamjeni nepokretnosti zaključen između Gradskog ugostiteljskog preduzeća »Topola« iz Herceg-Novog čiji je pravni sljedbenik tužena HTP »Boka« A.D. Herceg Novi i V. (A.) Ć., iz Herceg Novog, a koji je u potpisima ovjeren pod Ov.br. 522/62 od 8. avgusta 1962.godine pred Sreskim sudom u Herceg-Novom, te da sud utvrdi da je tužilac V. (V.)Ć., kao zakonski nasljednik po pravu predstavljanja iza svog djela V. (A.) Ć., isključivi vlasnik stana na prvom spratu objekta br.1, na kat.parc. 375 K.O. Herceg-Novi, koji u naravi predstavlja cijelu etažu sa posebnim ulazom, što je tužena HTP »Boka« dužna priznati i trpjeti da se tužilac upiše kao vlasnik ovih nepokretnosti, uz prethodno brisanje upisa prava svojine u korist tužene, sve na osnovu ove presude i po pravosnažnosti iste u cjelosti kao neosnovan.

U obrazloženju presude se navodi, da je ugovorom o zamjeni nekretnina zaključenim između tadašnjeg Gradskog ugostiteljskog preduzeća »Topola«, iz Herceg Novog, s jedne strane i djeda tužioca, V.(A.)Ć., iz Herceg Novog sa druge strane, i izvršena zamjena stana, koji je dodijeljen kao osnovano sredstvo gradskom ugostiteljskom preduzeću »Topola«, iz Herceg Novog; da se važeći Zakon o obligacionim odnosima ne može primjeniti na ovu situaciju, jer u članu 1106 stoji da se ovaj zakon ne primjenjuje na obligacine odnose nastale prije stupanja na snagu ovog zakona; da se ne može primijeniti ni Zakon o zastarjelosti potraživanja (»Službeni list FNR«, br. 40/53 i 57/54), jer u članu 1 pomenutog zakona stoji da

106

se radi o potraživanjima vezanim za izvršenje ugovora, a ne poništaj, jer je na ovom području, do kraja Drugog svjetskog rata bio je na snazi Austrijski građanski zakonik i da vrijeme zaključenja ovog ugovora nije bilo novih pozitivnih propisa u oblasti ništavosti, da je tada, kao i sada, prijetnja i prinuda spadale su u mane volje, da austrijski građanski zakon kaže da se tužba može podići u roku od tri godine od dana zaključenja ugovora. Stoga je po mišljenju ovog suda tužiočevo potraživanje zastarjelo.Takođe, sud zaključuje da nema dokaza za postojanje fizičke prinude prema djedu tužioca, jer niko od saslušanih nije svjedočio, da je primjenjena fizička sila pri potpisivanju ugovora, a nema ni drugih čvrstih dokaza ni za postojanje prijetnje prema ovom licu, kada je zaključen ugovor. Pored toga, u presudi se navodi da drugi dio tužbenog zahtjeva, kojim se traži da sud utvrdi pravo svojine tužioca po osnovu naslijedstva, ne može biti usvojen, jer nije dokazana ništavost ugovora i izvršena restitucija.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 646/06, od 13. maja 2008. godine, potvrđena presuda Osnovnog suda u Herceg Novom, P.br. 334/04, od 13. januara 2006. godine, a žalba tužioca odbija kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je prvostepeni sud u ovoj pravnoj stvari potpuno i istinito utvrdio sve sporne činjenice, bez bitnih povreda odredaba parničnog postupka i da je na tako utvrđeno činjenično stanje pravilno primijenio materijalno pravo. Po mišljenju ovog suda pravilno je postupio prvostepeni sud kada je tužbeni zahtjev odbio kao neosnovan, nalazeći da je zastarjelo pravo tužioca da traži poništaj spornog ugovora o razmjeni, koji je zaključen 8. avgusta 1962. godine, kao i da u konkretnom slučaju nema dokaza za postojanje fizičke prinude prema V.Ć. pravnom prethodniku tužioca, koji je ovaj ugovor i zaključio, da bi bilo riječi o potpunom odsustvu volje tog lica prilikom zaključenja ugovora i da su bez značaja tvrdnje tužioca u žalbi da je njegov pravni prethodnik iz predmetnog stana istjeran nasilnim putem. Sud zaključuje, da je prvostepeni sud pravilno je našao da je ovo pravo zastarjelo, budući da je tužba podnijeta 35 godina nakon zaključenja ugovora o razmjeni. Takođe, u presudi se navodi, da tužilac ne traži utvrđenje ništavosti ugovora, već poništaj istog i da u postupku nije dokazano da je prema pavnom prethodniku tužioca prilikom zaključenja ugovora bila upotrijebljena fizička sila, što bi ovaj ugovor činilo apsolutno ništavim.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 429/08, od 7. decembra 2008. godine, odbijena je revizija, kao neosnovana.

U obrazloženju presude se navodi da su nižestepeni sudovi pravilno postupili kada su kao neosnovan odbili zahtjev tužioca, da je među strankama nesporno da su ugovorom o zamjeni Ov.br. 552/62, od 8. avgusta 1962.godine, pravni predhodnik tužioca i pravni prethodnik tuženog izvršili zamjenu stanova u Herceg Novom, nakon čega su se uknjižili kao vlasnici, da je tužilac tužbom tražio, da se utvrdi da je navedeni ugovor ništav, a kao razloge za ništavost ističe da je pravni prethodnik tužioca ugovor zaključio pod prinudom i prijetnjom, sa kojih razloga se može tražiti samo poništaj ugovora. Iz predmetnih spisa proizilazi da je Viši sud rješavajući po žalbi u tri navrata ukidao prvostepnu presudu svaki put ukazujući na prednje činjenice. Međutim, tužilac je do kraja ostao pri zahtjevu da se utvrdi da je ugovor ništav, ne navodeći druge razloge niti dokaze kojima bi se utvrdila ništavost spornog ugovora. Sud zaključuje, da tužilac nije pružio dokaze da je njegov pravni prethodnik ugovor o zamjeni zaključio pod prijetnjom i prinudom, odnosno da je tužilac propustio rokove da traži poništaj ugovora zbog mana volje.

107

4. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su slijedeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»U Crnoj Gori slobodno je sve što Ustavom i zakonom nije zabranjeno.Svako je obavezan da se pridržava Ustava i zakona. Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma.Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17). Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrsanim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Sud je samostalan i nezavisan. Sud sudi na osnovu Ustava, zakona i potvrđenih i objavljenih međunarodnih ugovora (član 118 stav 1 I 2). Vrhovni sud je najviši sud u Crnoj Gori. Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova (124 st.1 i 2). Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3)«.


»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1). Svakome kome su povrijeđena prava i slobode predviđene ovom Konvencijom ima pravo na djelotvoran pravni lijek pred nacionalnim vlastima, bez obzira jesu li povredu izvršila lica koja su postupala u službenom svojstvu (član 13). Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14) «.

Zakona o parničnom postupka (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 22/04 i 76 06):

»Koje će činjenice uzeti kao dokazane odlučuje sud po svom uvjerenju, na osnovu savjesne i brižljive ocjene svakog dokaza zasebno i svih dokaza zajedno, kao i na osnovu rezultata cjelokupnog postupka (član 9). Tužba sadrži određeni zahtjev u pogledu glavne stvari i sporednih traženja, činjenice na kojima tužilac zasniva zahtjev, dokaze kojima se utvrđuju ove činjenice, kao I druge podatke koje mora imati svki podnesak (član 187 stav 1). Svaka stranka je dužna da iznese činjenice i predloži dokaze na kojima temelji svoj zahtjev ili kojim pobija navode i dokaze protivne stranke.Dokazivanje obuhvata sve činjenice koje su važne za donošenje odluke.Sud rješava koji će se dokazi izvesti radi utvrđivanja odlučnih činjenica (član 217 «.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78,39/85,57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93), koji je bio na snazi u vrijeme podnošena tužbe:

»Ovim zakonom uređuju obligacioni odnosi koji nastaju iz ugovora........(član 1). Ugovor koji je protivan ustavom utvrđenim načelima društvenog uređenja, prinudnim propisima ili moralu socijalističkog samoupravnog društva je ništav ako cilj povrijđenog pravila ne upućuje na neku drugu sankciju ili ako zakon u određenom slučaju ne propisuje što drugo (član 103 stav 1).

108

Ugovor je rušljiv .....kad je pri njegovom zaključenju bilo mana u pogledu volje strana...(član 111). Pravo zahtjevati poništenje rušljivog ugovora, prestaje istekom roka od jedne godine od saznanja za razlog rušljivosti, odnosno od prestanka prinude i to pravo u svakom slučaju prestaje istekom roka od tri godine od dana zaključenja ugovora (član 117). Zastarjelost nastupa kad istekne posljednji dan zakonom određenog vremena (član 362)«.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 stav 2 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudom podnosiocu ustavne žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.

Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenica i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevatan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno.

Odredbom člana 124 stav 2 Ustava propisano je da Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova.

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presuda suda nije posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe, jer je sud utvrdio i ocijenili sve sporne činjenice od kojih zavisi osnovanost tužbenog zahtjeva bez bitnih povreda odredaba parničnog postupka i na tako utvrđeno činjenično stanje pravilno primijenilo materijalno pravo.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku, kao i revizionom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Po ocjeni Ustavnog suda, osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Naime, nadležni sudovi su osnovano odbili tužbeni zahtjev podnosioca žalbe, nalazeći da je zastarjelo pravo tužioca da traži poništaj spornog ugovora o razmjeni koji je zaključen 8. avgusta 1962.godine, kao i da u konkretnom slučaju nema dokaza za postojanje, fizičke prinude prema pravnom prethodniku tužioca koji je ovaj ugovor i zaključio, da bi bilo riječi o potpunom odsustvu volje tog lica prilikom zaključenja ugovora, a kako je tužba podnijeta 35

109

godina nakon zaključenja ugovora o razmjeni, pravilno su sudovi zaključili da je ovo pravo zastarjelo, jer je tužilac propustio rokove da traži poništaj ugovora zbog mana volje.

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

U odnosu na navod podnosioca žalbe »da Vrhovni sud nije razmotrio ni druge razloge revizije«, čime je tužiocu uskratio pravo na djelotvoran pravni lijek Ustavni sud napominje, da su procesna postupanja u nadležnosti sudova koji su proveli postupak, pa i postupak odlučivanja Vrhovnog suda po reviziji, koji je prethodio ustavnosudskom postupku“. Takođe, ovaj sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19.aprila 1994. i dr), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Sain, od 21. januara 1999.godine).

7.Podnosilac ustavne žalbe ističe povredu sloboda i prava utvrđenih odredaba čl.6 i 10 Ustava. Međutim, tim odredbama Ustava nijesu propisane slobode i prava čovjeka i građanina koje se štite ustavnom žalbom.

8. Imajući u vidu da u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu prava iz člana 14 Evropske konvencije o zabrani diskriminacije po bilo kom osnovu, Ustavni sud nije cijenio povredu tog prava.


U. br.1/09 USTAVNI SUD CRNE GORE8. jul 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag

Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 24. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U


110


1. L.M., iz Nikšića, preko punomoćnika Miodraga S. Bojanića, advokata iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 37/09, od 29. januara 2009. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3308/06, od 21. oktobra 2008. godine, zbog povrede prava iz čl. 32 i 38 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi se pored ostalog navodi da je podnosiocu osporenim presudama povrijeđeno zajemčeno pravo iz člana 38 Ustava Crne Gore, kojom je propisano da lice koje je nezakonito ili neosnovano lišeno slobode ili neosnovano osuđeno ima pravo na naknadu štete od države. Podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno je navedeno ustavno pravo, zbog neosnovanog lišenja slobode, u periodu od 5. marta 1995. godine do 29. januara 2003. godine. Takođe se navodi da je osporenim presudama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo na pravično suđenje, koje se jemči i garantuje odredbom člana 32 Ustava. Činjenica da je Vrhovni sud, u postupku po zahtjevu za zaštitu zakonitosti, utvrđujući da je, presudama Višeg suda u Podgorici, K.br.42/99, od 29. januara 2003. godine, u oslobađajućem dijelu, i Vrhovnog suda Kž.br. 130/04, od 12. oktobra 2004. godine, povrijeđen zakon - član 377 tačka 1 Zakonika o krivičnom postupku, konstatovao da je tužilac zajedno sa optuženim G.M. saizvršilac krivičnog djela stavljenog mu na teret, ali ta činjenica ne daje za pravo ovom sudu da u parnici cijeni osnovanost dužine trajanja pritvora tužioca, jer nema osuđujuće sudske odluke kojom se tužiocu izriče zatvorska kazna u određenom trajanju, koja je u isključivoj nadležnosti krivičnog suda. Dakle, prilikom ocjene da li je tužilac osnovano ili ne bio lišen slobode sud je vezan isključivo pravosnažnom sudskom odlukom u krivičnom postupku. Ukazuje se da u postupku po zahtjevu za zaštitu zakonitosti podignutom na štetu okrivljenog, a protiv pravosnažne presude kojom je oslobođen optužbe s obzirom na zabranu iz člana 433 stav 2 Zakonika o krivičnom postupku pravosnažna presuda ne samo da se u cjelini ili u nekom svom dijelu ne može ukidati ili preinačiti, već se u presudi kojom se odlučuje o zahtjevu za zaštitu zakonitosti ne može čak izraziti ni samo postojanje sumnje u istinitost odlučujućih činjenica i pravilnost utvrdjenog činjeničnog stanja. Nijednom odredbom Zakonika o krivičnom postupku nije propisano da se zakonska pretpostavka u smislu člana 558 stav 1 ZKP, da je pritvor neosnovan ukoliko je lice koje je bilo pritvoreno, pravosnažnom presudom oslobodjeno od optužbe, može obarati i u postupku po vanrednim pravnim ljekovima. Takodje ne postoji zakonska mogućnost niti je pravno moguće u postupku po zahtjevu za zaštitu zakonitosti podignutom na štetu okrivljenog, a protiv pravosnažne presude kojom je oslobodjen optužbe, ponovo utvrdjivati krivicu optuženog L. M. Vrhovni sud Crne Gore u osporenoj presudi nije imao zakonskog razloga, da uzima u vidu, da je tužilac L.M. bio saizvršilac pri izvršenju krivičnog djela ubistva i da zaključi, da vrijeme koje je isti proveo u pritvoru bilo potpuno osnovano. Vrhovni sud je u izreci a ne u obrazloženju osporene presude uvažio zahtjev za zaštitu zakonitosti Vrhovnog državnog tužioca na osnovu člana 433 stav 2 ZKP-a ne dirajući u pravosnažnost presude kojom su optuženi oslobodjeni od optužbe. Podnosilac žalbe navodi da je u ovoj pravnoj stvari izdejstvovao pravosnažnu presudu i u postupku izvršenja presude na njegov račun je prenijet iznos od 474,000,00 € kod CKB Podgorica koja je bez zakonskog razloga odbila isplatu tužiocu sve dok Vrhovni sud nije donio rješenje Rev. br. 41/2006, od 10. marta 2006. godine, kojim su ukinute presude nižestepenih sudova, i predmet vraćen

111

prvostepenom sudu na ponovno sudjenje, nakon kojeg ponovnog sudjenja su donijete prethodno navedene presude koje se osporavaju ustavnom žalbom.

Podnosilac predlaže da Ustavni sud usvoji ustavnu žalbu i ukine presude Vrhovnog suda Rev. br. 37/09, od 20. januara 2009. godine, i Višeg suda u Podgorici Gž. br. 3308/06 od 21. oktobra 2008. godine i predmet vrati Višem sudu u Podgorici na ponovni postupak, ili da ukine presudu Vrhovnog suda Rev. br. 37/09, od 20. januara 2009. godine i predmet vrati istom sudu na ponovni postupak.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu. Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. Uvidom u osporene presude i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

Presudom Višeg suda u Podgorici, K. br. 42/99, od 29. januara 2003. godine, oglašen je krivim optuženi Č.Z. da je izvršio krivično djelo ubistva iz člana 30 stav 2 KZ RCG dok je istom presudom u oslobađajućem dijelu optuženi (podnosilac žalbe) M.L., oslobođen optužbe da je kao saizvršioc sa optuženima Č.Ž. i G.M. izvršio to krivično djelo.

Presudom Vrhovnog suda Republike Crne Gore, Kž.br. 130/2004, od 12. oktobra 2004. godine, odbijene su kao neosnovane žalbe Višeg državnog tužioca, optuženog Č.Ž. i njegovog branioca i žalba branioca optuženog G.M. i presuda Višeg suda u Podgorici, K. br. 42/99, od 29. januara 2003. pod tač. I i II potvrđena.

Vrhovni sud Republike Crne Gore je presudom, Kž.br. 2/2005, od 14. oktobra 2005. godine, uvažio Zahtjev za zaštitu zakonitosti Vrhovnog državnog tužioca Republike Crne Gore, Ktz. br. 58/04, od 18. marta 2005. godine i utvrdio da je presudama Višeg suda u Podgorici, K.br. 42/99, od 29. januara 2003. godine, u oslobađajućem dijelu i Vrhovnog suda Crne Gore, Kž. br. 130/2004, od 12. oktobra 2004. godine, povrijedjen zakon - član 377 tačka 1 Zakonika o krivičnom postupku. U presudi se, između ostalog, navodi da je pravni zaključak prvostepene presude Višeg suda u Podgorici i presude Vrhovnog suda, da radnje optuženog M.l. i G.M. ne predstavljaju radnje koje se mogu kvalifikovati kao njihovo saizvršilačko postupanje zajedno sa optuženim Č.Ž., jer je ovaj lišio života Č.R. mimo postignutog dogovora među njima, neprihvatljiv, jer po pravilnoj primjeni instituta saizvršilaštva, nesumnjivo je da je optuženi (podnosilac žalbe) M.L. saizvršioc pri izvršenju krivičnog djela stavljenog mu na teret optužnicom – krivično djelo ubistva iz člana 30 stav 2 tačka 2 KZ RCG, zajedno sa optuženim, sada osudjenim Č.Ž. i G.M.

112

Podnosilac žalbe je pokrenuo parnični postupak pred Osnovnim sudom u Podgorici protiv Republike Crne Gore radi naknade nematerijalne štete. U ovom postupku donijete su presude, P.br. 4/05, od 27. jula 2005. godine i Gž.br.2390/05, od 25. novembra 2005. godine, koje su ukinute rješenjem Vrhovnog suda Rev.br.41/06, od 10.marta 2006.godine i predmet je vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

U ponovnom postupku Osnovni sud u Podgorici je donio presudu, P. br. 1434/06, od 10. novembra 2006. godine, kojom je djelimično usvojio tužbeni zahtjev tužioca (podnosioca žalbe) M.L.protiv tužene Republike Crne Gore i obavezao tuženu stranu da tužiocu iz osnova naknade nematerijalne štete na ime duševnih bolova zbog povrede ugleda, časti i slobode usled neosnovanog lišenja slobode u vremenskom periodu od 5. marta 1995. godine do 29. januara 2003. godinu, isplati iznos od 474,000,00 € sa pripadajućom zateznom kamatom počev od 10. novembra 2006. godine pa do konačne isplate.

Odlučujući po žalbama tužioca i tuženog Viši sud u Podgorici je presudom, Gž. br. 3308/06, od 21. oktobra 2008. godine, odbio žalbu tužioca kao neosnovanu i presudu Prvostepenog suda, u stavu trećem izreke presude, potvrdio, dok je stav I i II presude preinačen na način da je odbijen tužbeni zahtjev da se iz osnova naknade nematerijalne štete isplati iznos od 474,000,00 € sa pripadajućom kamatom, počev od 10. novembra 2006. godine, pa do konačne isplate. U obrazloženju presude, između ostalog, navodi se da zaključak prvostepenog suda o osnovanosti tužbenog zahtjeva nije prihvatljiv i posledica je pogrešne primjene materijalnog prava. Pravni osnov za naknadu štete u konkretnom slučaju, kao vida građansko-pravne odgovornosti, prema članu 200 ZOO-a je u neosnovanom lišenju slobode, odnosno u neosnovanom pritvoru, kao jednom od slučajeva neosnovanog lišenja slobode, koje predviđa odredba čl.588 st. 1 Zakonika o krivičnom postupku RCG. Dakle, da bi tužiocu kao licu koje je provelo duži vremenski period u pritvoru od 5.marta 1995.godine do 29.januara 2003.godine, pripalo pravo na naknadu štete u građansko pravnom smislu potrebno je bilo utvrditi, a što je i bilo ukazano revizijskim rješenjem, da li je pritvor bio neosnovan. Iz presude Vrhovnog suda RCG KZZ br.2/05 od 14.10.2005.godine utvrđuje se da je tužilac M.L. saizvršilac pri izvršenju krivičnog djela ubistva, pa bi proizilazilo da je njegov pritvor bio osnovan. Prema tome, kako ZOO obavezuje na naknadu samo onoga ko prouzrokuje štetu (član 154) to, obzirom da za tu štetu nije odgovoran tuženi pa i ne postoji njegova obaveza za naknadom. Zbog navedenog tužbeni zahtjev tužioca za naknadu nematerijalne štete zbog neosnovanog pritvora je neosnovan, zbog čega je presudu u usvajajućem dijelu Viši sud preinačio i odbio tužbeni zahtjev.

Odlučujući o reviziji tužioca Vrhovni sud Crne Gore je donio presudu Rev. br. 37/09 od 20. januara 2009. godine kojom je odbio reviziju kao neosnovanu. U presudi se navodi da u konkretnom slučaju, pravni osnov za naknadu štete, kao vida građansko pravne odgovornosti, prema članu 200 Zakona o obligacionim odnosima jeste u neosnovanom pritvoru, kao jednom od slučajeva neosnovanog lišenja slobode, kojeg predviđa odredba člana 588 stav 1 Zakona o krivičnom postupku Republike Crne Gore. Pri tome, neosnovano lišenje slobode u konkretnom slučaju ima se cijeniti sa aspekta konačnog ishoda krivičnog postupa. Stoji činjenica, da su pravosnažnom presudom Vižeg suda u Podgorici K. br. 42/99 od 29. januara 2003. godine, tužilac M.L.(podnosilac ustavne žalbe) i G.M. oslobodjeni od optužbe da su kao saizvršioci sa optuženim Č. Ž. Izvršili krivično djelo ubistva iz člana 30 stav 2 tačka 2 KZ RCG. Medjutim,

113

konačan ishod krivičnog postupka ne treba posmatrati kroz tu odluku, već kroz odluku Vrhovnog suda Republike Crne Gore, Kzz. br. 2/05, od 14. oktobra 2005. godine, kojom je uvažen zahtjev za zaštitu zakonitosti Vrhovnog državnog tužioca i utvrdjeno, da je u oslobadjajućem dijelu presude Višeg suda u Podgorici povrijedjen zakon tj. član 377 stav 1 ZKP RCG. Vrhovni sud zaključuje da su optuženi M.L. tužilac (podnosilac ustavne žalbe) i G.M., saizvršioci pri izvršenju krivičnog djela ubistva iz člana 30 stav 2 tačka 2 KZ RCG zajedno sa optuženim, odnosno osudjenim Č.Ž. Dakle, postupak po vanrednim pravnim ljekovima mora se posmatrati u sklopu krivičnog postupka i isti se mora podvesti pod konačnim ishodom tog postupka. Imajući u vidu, da je tužilac (podnosilac žalbe) M.L. bio saizvršilac pri izvršenju krivičnog djela ubistva, to jasno upućuje na zaključak, a posmatrajući osnovanost pritvora sa aspekta konačnog ishoda krivičnog postupka, da vrijeme koje je isti proveo u pritvoru, bilo potpuno osnovano. Samo zbog povrede zakona u korist tužioca isti nije oglašen krivim za navedeno krivično djelo i osuđen na zakonom propisanu kaznu, već je propustom suda oslobođen od optužbe. Radi toga bi eventualno dosuđivanje naknade nematerijalne štete po osnovu vremena provedenog u pritvoru, bilo u suprotnosti sa aspekta primjene čl.200 Zakona o obligacionim odnosima i svrhom i ciljem naknade.

4. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno su relevantne sledeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na ličnu slobodu i da je lišavanje slobode dopušteno samo iz razloga i u postupku koji je predviđen zakonom (član 29 st. 1 i 2).

Svako ima pravo na pravično i javno sudjenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32).

Lice nezakonito ili neosnovano lišeno slobode ili neosnovano osudjeno ima pravo na naknadu štete od države (član 38)«.


»Svako ima pravo na slobodu i bezbjednost ličnosti. Niko ne može biti lišen slobode osim u sljedećim slučajevima i u skladu sa zakonom propisanim postupkom.

U slučaju zakonitog lišenja slobode na osnovu presude nadležnog suda.U slučaju zakonitog hapšenja ili lišenja slobode radi privođenja lica pred nadležnu sudsku vlast zbog

opravdane sumnje da je izvršilo krivično djelo, ili kada se to opravdano smatra potrebnim kako bi se preduprijedilo izvršenje krivičnog djela ili bjekstvo po njegovom izvršenju.

Svako ko je lišen slobode ima pravo da pokrene postupak u kome će sud hitno ispitati zakonitost lišenja slobode i naložiti puštanje na slobodu ako je lišenje slobode nezakonito.

Svako ko je bio uhapšen ili lišen slobode u suprotnosti s odredbama ovog člana ima utuživo pravo na naknadu (član 5 stav 1 tačka a, c i st. 4 i 5)

Da svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom… (član 6 stav 1)«.

Zakonika o krivičnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 71/2003, 7/2004 i 47/2006):

»Povreda Krivičnog zakonika postoji ako je Krivični zakonik povrijeđen u pitanju:

114

1) da li je djelo za koje se optuženi goni krivično djelo;2) da li ima okolnosti koje isključuju krivicu;3) da li ima okolnosti koje isključuju krivično gonjenje, a naročito da li je nastupila zastarjelost krivičnog

gonjenja ili je gonjenje isključeno usljed amnestije ili pomilovanja ili je stvar već pravosnažno presuđena;4) da li je u pogledu krivičnog djela koje je predmet optužbe primjenjen zakon koji se ne može

primijeniti;5) da li je odlukom o kazni, uslovnoj osudi ili sudskoj opomeni, odnosno odlukom o mjeri bezbjednosti ili

o oduzimanju imovinske koristi prekoračeno ovlašćenje koje sud ima po zakonu; 6) da li su povrijeđene odredbe o uračunavanju pritvora i izdržane kazne (član 377).

Kada sud utvrdi da je zahtjev za zaštitu zakonitosti osnovan donijeće presudu kojom će, prema prirodi povrede, ili preinačiti pravosnažnu odluku ili ukinuti u cjelini ili djelimično odluke prvostepenog I višeg suda ili samo odluku višeg suda I predmet vratiti na ponovnu odluku ili suđenje prvostepenom ili višem sudu ili će se ograničiti samo na to da utvrdi povredu zakona.

Ako je zahtjev za zaštitu zakonitosti podignut na štetu okrivljenog, a sud nađe da je osnovan, utvrdiće samo da postoji povreda zakona, ne dirajući u pravosnažnu odluku.

Ako drugostepeni sud po odredbama ovog zakonika nije bio ovlašćen da otkloni povredu zakona koja je učinjena u prvostepenoj odluci ili u sudskom postupku koji joj je prethodio, a sud koji rješava o zahtjevu za zaštitu zakonitosti podignutom u korist okrivljenog nađe da je zahtjev osnovan i da radi otklanjanja učinjene povrede zakona treba ukinuti ili preinačiti prvostepenu odluku, ukinuće ili će preinačiti i drugostepenu odluku iako njom nije povrijeđen zakon (član 433).

(1) Pravo na naknadu štete pripada i licu koje je:1) bilo u pritvoru, a nije došlo do pokretanja krivičnog postupka, ili je postupak obustavljen

pravnosnažnim rješenjem ili je pravosnažnom presudom oslobođeno od optužbe ili je optužba odbijena. (3) Naknada štete ne pripada licu koje je svojim nedozvoljenim postupcima prouzrokovalo lišenje

slobode odnosno odredjivanje pritvora. U slučajevima iz stava 1 tačka 1 ovog člana isključeno je pravo na naknadu štete i ako su postojale okolnosti iz člana 554 stav 1 tač. 1 i 2 ili ako je postupak obustavljen na osnovu člana 222 ovog zakonika (član 558 stav 1 tačka 1 i stav 3)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93):

(1) »Za pretrpljene fizičke bolove, za pretrpljene duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, naruženosti, povrede ugleda, časti, slobode ili prava ličnosti, smrti bliskog lica kao i za strah sud će, ako nađe da okolnosti slučaja, a naročito jačina bolova i straha i njihovo trajanje to opravdava, dosuditi pravičnu novčanu naknadu, nezavisno od naknade materijalne štete kao i u njenom odsustvu.

(2) Prilikom odlučivanja o zahtevu za naknadu nematerijalne štete, kao i o visini njene naknade, sud će voditi računa o značaju povređenog dobra i cilju kome služi ta naknada, ali i o tome da se njome ne pogoduje težnjama koje nisu spojive sa njenom prirodom i društvenom svrhom (član 200)«


»Sud kome je predmet vraćen na ponovno suđenje vezan je u tom predmetu pravnim shvatanjem na kome se temelji rješenje revizijskog suda kojim je ukinuta drugostepena presuda, odnosno kojim su ukinute drugostepena i prvostepena presuda (član 415)«.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije kojima se štiti pravo na pravično suđenje Ustavni sud istiće sledeće:

Sadržaj ustavnog prava na pravično suđenje ograničen je na procesna jemstva pravičnog sudjenja, pa Ustavni sud ocjenjujući navode ustavne žalbe sa stanovišta tog

115

ustavnog prava, ispituje eventualno postojanje procesnih povreda u postupcima pred sudovima i na osnovu toga ocjenjuje da li je postupak vodjen na način koji je podnosiocu ustavne žalbe osigurao pravično sudjenje.

Pravičnost postupka ocjenjuje se na osnovu postupka kao cjeline (Evropski sud za ljudska prava, Barbera, Messeque i Jabardo protiv Španije, presuda od 6.decembra 1988.godine, serija A, broj 146, stav 68). Nedostatak u jednoj fazi postupka može se osporavati i ispraviti u drugoj, narednoj fazi postupka. Pravo na pravični postupak obavezuje sud da predoči razloge presude koji strankama omogućavaju da djelotvorno koriste raspoložive pravne lijekove. Princip pravičnog suđenja, takođe zahtijeva da se sud pozove na određenu pravnu normu. Pravna osnova presude ne smije da bude proizvoljna, tj.van konkretnog predmeta.

U predmetnoj pravnoj stvari presuđivali su zakonom ustanovljeni sudovi u okviru nadležnosti utvrđene zakonom. Iz spisa predmeta, takođe, proizilazi da su sudovi saglasno mjerodavnim odredbama Zakona o parničnom postupku sproveli dokazni postupak. Podnosiocu žalbe je bilo omogućeno da prati postupak i učestvuje u njemu i bio je u mogućnosti da preduzme sve zakonom dopuštene procesne radnje i ulaže pravne ljekove. Zbog navedenog, Sud ocjenjuje da osporenim odlukama sudova nije povrijeđeno ustavno pravo na pravično suđenje.

6. Podnosilac u ustavnoj žalbi navodi da mu je osporenim presudama povrijeđeno ustavno pravo iz člana 38 Ustava.

Iz oredbe člana 29 st. 1 i 2 Ustava i člana 5 stav 1 Evropske konvencije proizilazi da svako lišenje slobode mora da bude u skladu sa zakonom propisanim postupkom i ne smije biti proizvoljno. Zahtjev zakonitosti se odnosi i na proceduru i na suštinu. U postupku koji je prethodio ustavnosudskom proizlazi da je pred sudovima vođen krivični postupak u kojem je podnosilac žalbe optužen da je kao saizvršioc sa optuženim Č.Ž. i G.M. izvršio krivično djelo ubistva iz člana 30 stav 2 tačka 2 KZ RCG. Presudom Višeg suda u Podgorici, K.br. 42/99, od 29. januara 2003. godine, optuženi Č.Ž. oglašen je krivim da je izvršio krivično djelo ubistva i osuđen na kaznu zatvora u trajanju od 15 godina a istom presudom u oslobađajućem dijelu optuženi (podnosilac žalbe) M.L. i G.M. oslobođeni su od optužbe da su kao saizvršioci sa optuženim Č.Ž. izvršili to krivično djelo. Vrhovni sud je presudom KZZ br.2/25 uvažio Zahtjev za zaštitu zakonitosti Vrhovnog državnog tužioca ističući da je ,,nesporno utvrđeno da je između trojice optuženih postojao prethodni dogovor da napadnu porodicu Čelebić sa motivom osvete. Njihovu zajedničku kriminalnu djelatnost kritičnom prilikom, po ocjeni Vrhovnog suda, nesumnjivo prati i svijest da može lako doći do lišenja života nekog ili svih oštećenih i oni očigledno tu posljedicu unaprijed prihvataju svako za sebe kao svoju. Kod naprijed navedenog stanja stvari optuženi L.M.(podnosilac žalbe) i G.M. su postupali kao saizvršioci pri izvršenju krivičnog djela ubistva iz člana 30 stav 2 tačka 2 KZ RCG’’.

Podnosilac žalbe je vodio parnični postupak, radi naknade nematerijalne štete koji je okončan presudom Vrhovnog suda, Rev.br. 37/09, od 20. januara 2009. godine, kojom je odbijena revizija kao neosnovana. Sud je stao na stanovište da stoji činjenica da su pravosnažnom presudom Višeg suda u Podgorici, K.br.42/99, od 29. januara 2003. godine, tužilac i M.G. oslobođeni od optužbe da su kao saizvršioci sa optuženim Č.Ž. izvršili krivično

116

djelo ubistva iz člana 30 stav 2 tačka 2 KZ RCG. Međutim, konačan ishod krivičnog postupka ne treba posmatrati kroz tu odluku već kroz odluku Vrhovnog suda Republike Crne Gore, KZZ. br. 2/05, od 4. oktobra 2005. godine, kojom je uvažen zahtjev za zaštitu zakonitosti Vrhovnog državnog tužioca i utvrđeno, da je u oslobađajućem dijelu presude Višeg suda u Podgorici, povrijeđen zakon.

Ustavni sud ocjenjuje da su sudovi, u konkretnom slučaju, sproveli lišenje slobode u skladu sa materijalnim i procesnim pravilima. U postupku je nesporno utvrđeno da su optuženi došli u stan oštećenih naoružani sa planom vršenja nasilja. Između njihovih postupaka sa stanovišta nastale posledice postojala je uzročno- posledična veza, jer kod utvrđenih okolnosti njihovog napada postupanje optuženog Ž.Č. uslovljeno je postupanjem saoptuženih, pa i podnosioca žalbe M.L. Pravni stavovi navedeni u osporenim presudama Vrhovnog i Višeg suda zasnivaju se na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju i pravilnoj primjeni mjerodavnog materijalnog prava. Imajući u vidu sve okolnosti konkretnog slučaja Ustavni sud ocjenjuje da nije povrijeđeno pravo propisano odredbom člana 38 Ustava.


U.br. 63/09 USTAVNI SUD CRNE GORE24. jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U



117

1. T.J., iz Berana koga zastupa, advokat Drago M. Pantović, iz Berana, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore Uvp. br. 119/09, od 11. maja 2009. godine, kojom je odbijen zahtjev za vanredno preispitivanje presude Upravnog suda Crne Gore U. br. 1253/2008, od 10. marta 2008. godine.

U žalbi se, u suštini, navodi da su mu osporenom presudom povrijeđena Ustavom garantovana prava na jednakost, iz člana 17 stav 2, pravo na rad, iz člana 62 i na zakonitost pojedinačnog akta, iz člana 148 stav 2 Ustava. Kao razlog za povredu prava jednakosti navodi da je na bivše radno mjesto podnosioca raspoređeno drugo lice, a kao razlog za povrede prava na rad i na zakonitost pojedinačnog akta, navodi nezakonitost akta na osnovu kojeg mu je prestao radni odnos, jer presude Upravnog i Vrhovnog suda ne sadrže zakonski osnov za prestanak radnog odnosa. U žalbi navodi da mu radni odnos nije mogao prestati zato što mu otpremnina nije isplaćena, jer je poslovna banka, preko koje mu je vršena isplata zarada, ta sredstva zadržala, po osnovu kredita koje je podigao kod te banke i ostalih obaveza prema banci.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredbi čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrdjuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2).Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove

rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62).Konačni pojedinačni pravni akti uživaju sudsku zaštitu (član 148 stav 2)«.

Zakona o državnim službenicima i namještenicima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 27/04 i 31/08):

»U slučaju ukidanja državnog organa ili dijela poslova, državni organ u čiji djelokrug prelaze poslovi preuzima državne službenike, odnosno namještenike koji su radili na tim poslovima, saglasno potrebama državnog organa.

Državni službenik, odnosno namještenik koji ne bude preuzet u smislu stava 1 ovog člana ima prava i obaveze kao i zaposleni za čijim je radom prestala potreba zbog tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena u privrednim društvima i drugim oblicima privrednog organizovanja, a koja su utvrđena opštim propisima o radu.

U slučaju ukidanja državnog organa ili dijela poslova koje ne preuzima drugi državni organ, državni službenik, odnosno namještenik koji je radio u tom državnom organu, odnosno koji je vršio ukinute poslove ima prava iz stava 2 ovog člana.

Sredstva za ostvarivanje prava iz st. 2 i 3 ovog člana obezbjeđuju se u budžetu Republike (član 103).

118

U slučaju smanjenja obima poslova državnog organa ili u slučaju organizacionih, javno-finansijskih i drugih sličnih razloga i promjena (u daljem tekstu: reorganizacija), državnom službeniku, odnosno namješteniku može prestati radni odnos ili može biti raspoređen na radno mjesto koje ne odgovara njegovom zvanju, odnosno stručnoj spremi.

Osnov za utvrđivanje razloga iz stava 1 ovog člana je promjena akta o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji.

Državni službenik, odnosno namještenik kome prestane radni odnos, u smislu stava 1 ovog člana, ima prava iz člana 103 stav 2 ovog zakona (član 104).

O pravima i obavezama državnog službenika, odnosno namještenika u vezi sa radom i po osnovu rada odlučuje starješina državnog organa.

Protiv odluke iz stava 1 ovog člana i odluke o izboru državnog službenika, odnosno namještenika, zbog povrede postupka izbora, može se podnijeti žalba, u skladu sa ovim zakonom (član 107)«.

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03 i 25/06):

»Program iz člana 115 ovog zakona sadrži podatke o zaposlenima koji predstavljaju višak, poslove koje obavljaju, kvalifikacionu strukturu, godine starosti i mjere za ostvarivanje prava i to: rasporeda na druge poslove kod istog poslodavca u stepenu stručne spreme zaposlenog, sa punim ili nepunim radnim vremenom; rasporeda kod drugog poslodavca u stepenu stručne spreme zaposlenog, sa punim ili nepunim radnim vremenom; stručnog osposobljavanja, prekvalifikacije ili dokvalifikacije za rad na drugo radno mjesto kod istog ili drugog poslodavca i druge mjere u skladu sa kolektivnim ugovorom i ugovorom o radu.

Prilikom utvrđivanja zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, poslodavac cijeni kvalitet obavljanja posla i doprinos zaposlenog u radu u skladu sa kolektivnim ugovorom kod poslodavca (član 116).


Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena (član 118 stav 1)«.

4. Ustavni sud je u sprovedenom postupku izvršio uvid u osporenu presudu i drugu dostavljenu dokumenataciju i utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari:

Presudom Upravnog suda Crne Gore, U.br. 1253/2008, od 10. marta 2008. godine odbijena je tužba podnosioca ustavne žalbe izjavljena na rješenje Ministarstva odbrane o prestanku radnog odnosa, jer se, u bitnom, u tužbi navodi da rješenje ne sadrži osnov prestanka radnog odnosa, odnosno da i u prvostepenom i u drugostepenom rješenju nije naznačeno zbog čega nije postojala mogućnost na raspoređivanja na drugo radno mjesto. Sud je utvrdio da je Ministarstvo, saglasno članu 103 Zakona o državnim službenicima i namještenicima i članu 62 Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave preuzelo zaposlene koji su radili u Vojsci i Ministarstvu odbrane Srbija i Crna Gora, do donošenja akta o sistematizaciji. Prema aktu o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji, u organizacionoj jedinici u Beranama, u kojoj je ranije bilo utvrđeno 25 radnih mjesta, uslijed značajnog smanjenja obima poslova i zbog ukidanja regrutne obaveze, kao i ukidanja poslova veze, kriptozaštite, osmatranja i obavještavanja za potrebe odbrane na području te organizacione jedinice, sistematizovana su tri radna mjesta. Sud je utvrdio da je podnosiocu ustavne žalbe prvostepenim rješenjem osnovano prestao radni odnos danom kada mu je izvršena isplata otpremnine, što je konstatovano u dispozitivu rješenja Ministarstva, jer je prestala potreba za

119

njegovima radom zbog reorganizacije i ukidanja dijela poslova u tom organu, s obzirom da nije mogao biti raspoređen na drugo radno mjesto.

Vrhovni sud Crne Gore je presudom, Uvp. br. 119/09, od 11. maja 2009. godine, odbio zahtjev za vanredno preispitivanje presude Upravnog suda, jer je pobijana sudska odluka zasnovana na relevantnom i pouzdanom činjeničnom stanju, pravilnoj ocjeni dokaza i zakonitom materijalno – pravnom osnovu. Sud je utvrdio da je Ministarstvo obezbijedilo otpremninu, kao pravo po osnovu rada u skladu sa propisima o državnim službenicima i namještenicima, jer je za njegovim radom prestala potreba zbog reorganizacije i ukidanja dijela poslova, po postupku propisanim zakonom i da je iz tih razloga podnosiocu ustavne žalbe zakonito prestao radni odnos, danom kada mu je izvršena isplata, shodno članu 107 Zakona o državnim službenicima i namještenicima, a u vezi sa članom 116 do 118 Zakona o radu. Sud je cijenio i ostale navode iz zahtjeva, ali je našao da su bez uticaja na donošenje drugačije odluke u ovoj pravnoj stvari.

5. Podnosilac u ustavnoj žalbi, u suštini, ponavlja navode iz tužbe, a povrede navedenih prava obrazlaže povredom materijalnog prava sa aspekta odredaba koje su primijenjene u odnosu na osporeni upravni postupak i upravni spor radi poništenja rješenja kojim mu je prestao radni odnos.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.


U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava, jer su sudovi primijenili mjerodavne odredbe člana 107 Zakona o državnim službenicima i namještenicima, a u vezi sa članom 116 do 118 Zakona o radu. Navodi podnosioca žalbe, da su nekim nastavnicima nadoknađeni slični troškovi, ne može predstavljati argument za povredu ustavnog principa jednakosti pred zakonom.

7. Pod pravom na rad i slobodu rada (član 62 Ustava) podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Polazeći od sadržine tog prava, a imajući u vidu zahtjev podnosioca ustavne žalbe, primijenjenog materijalnog prava, utvrđenih činjenica u upravnom postupku i u upravnom sporu (odredbe Zakona o državnim službenicima i namještenicima i Zakona o radu), Ustavni sud je

120

utvrdio da osporenim aktom podnosiocu ustavne žalbe nije povrijeđeno ustavno pravo na rad i slobodu rada.

8. U ustavnoj žalbi podnosilac ističe i povredu prava na zakonitost pojedinačnih akata, iz člana 148 stav 2 Ustava, koja se odnosi na princip da konačni pojedinačni pravni akti uživaju sudsku zaštitu. Ustavni sud je ocijenio da ta odredba Ustava ne sadrži Ustavom zajemčeno ljudsko pravo i slobodu, koje se može štititi u ustavnosudskom postupku.


Už - III br.40/09 USTAVNI SUD CRNE GORE24. jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Advokat Radmila Dević, iz Podgorice, u ime R.G., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 495/07, od 31. marta 2009. godine, zbog povrede prava iz člana 1 stav 2, člana 6, člana 17 stav 1, člana 32 i člana 58 stav 1 Ustava.

U ustavnoj žabi se, u suštini, navodi da je osporenom presudom potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 2327/05, od 16. januara 2007. godine, čime je podnosilac ustavne žalbe lišen vlasništva na dijelu zemljišta, iako je vlasništvo stekao kupovinom i izvršio upis vlasništva u evidenciju nepokretnosti; da prvostepeni sud nije pravilno utvrdio činjenično

121

stanje, da Viši sud nije cijenio navode iz žalbe i da nije obrazložio razloge za njihovo odbijanje, već je samo citirao navode iz prvostepene presude.



Ustava Crne Gore:


Jemči se pravo svojine (član 58 stav 1)«.

Odredba člana 6 stav 1 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama, u relevantnom dijelu, propisuje:


Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa (»Službeni list SFRJ«, br. 6/80 i 36/90 i »Službeni list SRJ«, br. 29/96):

»Pravo svojine stiče se po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem. Pravo svojine stiče se i odlukom državnog organa, na način i pod uslovima određenim zakonom (član

20).Na osnovu pravnog posla pravo svojine na nepokretnost stiče se upisom u javnu knjigu ili na drugi

odgovarajući način određen zakonom (član 33)«.

4. Uvidom u osporeni akt i priloženu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje po ovoj ustavnoj žalbi:

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 2327/05, od 16. januara 2007. godine, usvojio tužbu tužilje S. V., iz Podgorice, podnijetu protiv podnosioca ustavne žalbe i utvrdio da je ova vlasnik nepokretnosti katastarski označene kao jugoistočni dio parcele br. 201/1, dimenzija 26,05 x 3,05 x 22,43 x 3,40, uknjižene na ime podnosioca ustavne žalbe u LN br. 1358 KO Donja Gorica, što je isti dužan priznati i trpjeti i da se tužilja upiše kao vlasnik označene nepokretnosti kod Uprave za nekretnine – PJ Podgorica. Presudom je naloženo Upravi da u roku od 15 dana, od dana pravosnažnosti presude, izvrši promjenu upisa u korist tužilje i da je podnosilac ustavne žalbe obavezan da tužilji naknadi troškove postupka. Sud je

122

utvrdio da je podnosilac ustavne žalbe na zakonit način stekao pravo vlasništva na zemljištu kupivši 1996. godine parcelu 201/1, površine 1470m2, od sestara tužilje, ali da ta parcela nije imala pristup sa glavnog puta, već pravo službenosti prolaza preko parcele tužilje, jer iz ugovora o kupoprodaji zemljišta i izjave svjedoka ne proizilazi da je prilkom kupovine zemljišta kupio i sporni dio parcele – prilazni put. Saglasno tome, Sud je ocijenio da sama činjenica upisa u zemljišne knjige nije dokaz vlasništva, jer na strani podnosioca ustavne žalbe nema pravnog osnova za sticanje prava svojine na tom dijelu parcele.

Viši sud u Podgorici je potvrdio prvostepenu presudu, iz razloga što prethodni vlasnici – sestre tužilje, prilikom prodaje zemljišta nijesu mogli kupcu prenijeti više prava nego što su imale. Sama činjenica da je tuženi uknjižen kao vlasnik spornog dijela parcele – prilaznog puta, po ocjeni Suda, ne može biti dokaz da je vlasnik spornog dijela zemljišta, jer se podnosilac ustavne žalbe, u odsustvu postojanja pravnog osnova, odnosno ugovora, nije ni mogao biti uknjižen kao vlasnik.

5. Podnosilac ustavne žalbe smatra da nije imao pravično suđenje iz člana 32 Ustava, jer je pogrešno utvrđeno činjenično stanje i što u osporenoj presudi Viši sud u Podgorici nije cijenio navode iz žalbe i nije obrazložio razloge za odbijanje tih navoda. Ustavni sud ukazuje da prema praksi Evropskog suda, njegov zadatak nije da preispituje zaključke redovnih sudova u pogledu činjeničnog stanja i materijalnog prava (Evropski sud, Pronina protiv Ukrajine), niti da supstituiše domaće sudove u procjeni činjenica i dokaza, već je uopšteno, zadatak tih sudova da ocijene činjenice i dokaze koje su izveli (Tomas protiv Ujedinjenog kraljevstva, presuda od 10. maja 2005. godine, aplikacija broj 19354/02), jer se Ustavni sud bavi isključivo pitanjem eventualne povrede ustavnih prava u postupku pred redovnim sudovima. Ustavni sud je ocijenio da osporena presuda sadrži obrazloženja koja zadovoljavaju zahtjeve iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije, jer se obaveza sudova da daju obrazloženje za svoje presude ne može tumačiti kao obaveza da daju odgovor za svaki navod, nego samo za onaj kojeg ocijeni relevantnim (Evropski sud za ljudska prava, Harutynyan protiv Armenije, odluka od 5. jula 2005. godine, aplikacija broj 36549/03).

6. Pravo svojine, garantovano odredbama člana 58 stav 1 Ustava, Ustavni sud štiti na način što zabranjuje organima državne vlasti da ograničavaju ili da oduzimaju to pravo, osim ako je ograničavanje ili oduzimanje svojine zasnovano na zakonu. U slučaju zadiranja u pravo svojine od strane fizičkih ili pravnih lica se, po pravilu, radi o imovinskim sporovima privatnog prava, kao što je i slučaj u konkretnom postupku.

Ustavni sud, u ovom slučaju, ispituje osporenu presudu cijeneći je kroz zaštitu ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, odnosno da li je osporena odluka zasnovana na nepravilno utvrđenom ili neprihvatljivom pravnom stanovištu. Po ocjeni Ustavnog suda, Viši sud u Podgorici je, u konkretnom slučaju, primijenio odredbe čl. 20 i 33 Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa i potvrdio prvostepenu presudu, jer je utvrdio činjenicu da podnosilac ustavne žalbe nije upis prava svojine izvršio po osnovu pravnog posla.

7. U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povrede prava iz člana 1 stav 2, člana 6 i člana 17 stav 1 Ustava, koje se odnose na ustrojstvo države, jemstvu zaštite ljudskih prava i sloboda i da se prava i slobode ostvaruju na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma.

123

Sud je ocijenio da te odredbe Ustava ne sadrže Ustavom zajemčena ljudska prava i slobode, koje se štite u ustavnosudskom postupku

Na osnovu iznijetih razloga riješeno je kao u izreci. Už-III br. 21/09 USTAVNI SUD CRNE GORE24. jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. juna 2010. godine, donio je

O D L U K UODBIJA SE ustavna žalba.


1. B.K., iz Danilovgrada, koju zastupa Radomir Prelević, advokat iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 1080/09, od 7.oktobra 2009. godine.

U žalbi ističe da joj je povrijeđeno pravo iz člana 62 Ustava Crne Gore, jer je presuda donesena na osnovu pogrešne primjene Zakona o radu i pogrešno utvrđenog činjeničnog stanju; da Sud, fingiranom primjenom člana 111 stav 1 tačka 11 Zakona o radu uvodi pojam »faktički rad« koji nije poznat ni u Zakonu o radu, ni u Kolektivnom ugovoru, jer se prestanak rada žaliocu nezakonitim rješenjem br. 01-39517, od 14. marta 2006. godine, Agencije za telekomunikacije, kao poslodavca, na osnovu navedenog člana Zakona o radu pogrešno vezuje za »faktički rad«, kao ovlašćenog zastupnika firme »IN SALVO« D.O.O. Podgorica, a ne za status zaposlenog sa svim pravima iz rada; da je navedenim članom zakonodavac imao u vidu jednu od predviđenih kategorija rada kao što je dopunski rad, volonterski rad, rad van prostorija poslodavca.. itd., a ne obavljanje određenih radnji i nejasnu kategoriju »faktički rad«.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrdjuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i

124


3. Uvidom u osporenu presudu i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu.

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br.927/06, od 14. marta 2008. godine, odbijen je tužbeni zahtjev tužilje da se poništi Rješenje tuženog br. 01-395/7, od 14. marta 2006. godine, kojom joj je otkazan ugovor o radu zaključen dana 17.03.2003.godine, kao nezakonito.

U obrazloženju presude se, između ostalog, navodi, da je odredbom člana 111 stav 1 tačka 11 Zakona o radu propisan kao osnov prestanka radnog odnosa, bez saglasnosti zaposlenog radnika kod drugog poslodavca bez saglasnosti poslodavca kod kojeg je na radu sa punim radnim vremenom; da zakonodavac, osnov za prestanak radnog odnosa bez saglasnosti radnika, vezuje za obavljanje faktičkog rada kod drugog poslodavca, bez saglasnosti poslodavca a ne za status zaposlenog kako to navodi tužilja. Cijeneći navode stranaka i provedene dokaze Sud je utvrdio da je tužilja u traženom periodu obavljala faktički rad kod drugog društva DOO »In Salvo« Podgorica.

Presudom Višeg suda u Podgorici Gž.br.1340/08,od 10. oktobra 2009. godine, odbijena je žalba kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda. Viši sud je našao da je prvostepena presuda donijeta bez bitnih povreda parničnog postupka uz potpuno utvrđeno činjenično stanje i pravilnu primjenu materijalnih propisa. U obrazloženju presude se navodi da je tužilji otkazan Ugovor o radu kao zaposlenom kod tuženog na osnovu člana 111 tačke 11, jer je utvrđeno u prvostepenom postupku da radi kod drugog poslodavca bez saglasnosti poslodavca kod koga je na radu sa punim radnim vremenom. Kako nije sporno da je tužilja obavljala rad kod »In Salvo«, a za to nije bilo saglasnosti poslodavca kod koga je na radu sa punim radnim vremenom, odnosno tuženog – ispunjeni su uslovi za otkazom Ugovora o radu zaposlenog. S tim u vezi prihvataju se razlozi dati u prvostpenoj presudi, o neosnovanosti tužbenog zahtjeva i da je po ocjeni ovog suda od posebnog značaja dokaz – izvod iz Centralnog registra Privrednog suda, odakle proizilazi da je tužiteljka ovlašćeni zastupnik »In salvo«, u vrijeme kada je odlučivano po rješenju od 14. marta 2006.godine o otkazu Ugovora o radu. Kako ovo, ukazuje na kontinuitet obavljanja rada tužilja kod »In salvo«, koja se kao ovlašćeni zastupnik pojavljuje i u postupcima pred sudom i kod drugih državnih organa, Sud zaključuje da to znači, da je za obavljanje takvog rada potrebna saglasnost poslodavca kod koga je u stalnom radnom odnosu. Kako toga očigledno nema, to su ispunjeni zakonski uslovi za donošenje rješenja o otkazu Ugovora o radu.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br.1080/09, od 7. oktobra 2009. godine, odbijena je revizija tužilje, kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da, polazeći od činjenica utvrđenih u prvostepenom postupku, koje s pravom prihvata i drugostepeni sud, nižestepeni sudovi su pravilno primijenili materijalno pravo kada su odbili tužbeni zahtjev kao neosnovan. U ovoj stvari nije sporno da je pobijanim rješenjem tužene,

125

tužilji otkazan ugovor o radu na osnovu člana 111 stav 1 tačka 9 Zakona o radu, tj.zbog rada kod drugog poslodavca, bez saglasnosti tužene, da u postupku koji je prethodio donošenju pobijane presude, među strankama nije bilo sporno da je tužilja obavljala rad kod preduzeća »In Salvo« Podgorica, kod koga je ista upisana kao ovlašćeni zastupnik u postupku pred sudom i drugim državnim organima. Imajući u vidu tako utvrđene činjenice pravilno su nižestepeni sudovi zaključili da je osporeno rješenje tuženog o otkazu ugovora o radu donijeto na zakonit način. Kod nesporno utvrđene činjenice da je tužilja obavljala rad kod drugog poslodavca bez saglasnosti tužene, bili su ispunjeni uslovi za donošenje rješenja, po navedenom zakonskom osnovu. Irelevantni su zbog toga navodi revizije o tome da Zakon o radu ne poznaje termin »faktički rad«. Ovo zbog toga što rad kod drugog poslodavca, bez saglasnosti poslodavca, kao jedan od osnova za otkaz ugovora o radu po Zakonu o radu, predstavlja svaki rad kod drugog poslodavca (dopunski rad, nepuno radno vrijeme, skraćeno radno vrijeme, faktički rad i dr), čega u konkretnom slučaju nije bilo.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62) i da Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava« (član 149 stav 1 tačka 3).

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03, 79/04 i 25/06), koji je bio u primjeni u vrijeme nastanka spornih odnosa propisano je:

»Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom: ako radi kod drugog poslodavca, bez saglasnosti poslodavca kod kojeg je na radu sa punim radnim vremenom (član 111 stav 1 tačka 11)«.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava na rad iz člana 62 Ustava, Sud je utvrdio da osporenom presudom podnosiocu žalbe to ustavno pravo nije povrijeđeno.

Sadržaj prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava, podrazumijeva pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava koja proizilaze iz rada, uključujući i zaštitu u vezi sa prestankom radnog odnosa, ako je taj prestanak suprotan zakonu. Podnosiocu žalbe je prestao radni odnos na osnovu odredaba člana 111 stav 1 tačka 11 Zakona o radu, koji je bio u primjeni u vrijeme nastanka spornih odnosa i propisivao da poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom ako radi kod drugog poslodavca, bez saglasnosti poslodavca kod kojeg je na radu sa punim radnim vremenom. Ustavni sud je utvrdio da je Vrhovni sud osporenu odluku valjano obazložio a pri tom za svoj stav dao razloge koji se zasnivaju na pravilnoj primjeni materijalnog prava. Stoga, po ocjeni Ustavnog suda, osporenom presudom, podnosiocu ustavne žalbe nije povrijedjeno pravo iz člana 62 Ustava.


126

Už-III br. 133/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 24. jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U



B.B., iz Pljevalja, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu ustavne žalbe, protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1055/2009, od 22. septembra 2009. godine. Navodi da su mu povrijeđena ljudska prava i slobode, zabrana diskriminacije, pravo na jednakost, pravo na jednaku zaštitu prava, pravo na pravni lijek, pravo na pravnu pomoć, podaci o ličnosti, pravo na rad, pravo na socijalno osiguranje i pravo na zdravstvenu zaštitu garantovano odredbama čl. 8, 17, 19, 20, 21, 43, 62, 67 i 69 Ustava Crne Gore, jer sudovi u postupku vođenom po njegovoj tužbi protiv Ministarstva odbrane, radi poništaja akta o prestanku službe profesionalnog vojnika, nijesu utvrdili njegov identitet, da je on lice sa statusom raseljenog lica, bez državljanstva Crne Gore, sa različitim podacima o matičnom broju, čime su prekršili i odredbe Zakona o parničnom postupku.



Presudom Osnovnog suda u Pljevljima, P.br. 395/08, od 31. oktobra 2008. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca B.B., iz Pljevalja prema tuženoj Državi Crnoj Gori – Ministarstvo odbrane Crne Gore, kojim je tražio da se poništi akt tuženog br.ep-1 br. 71/08, od 6. maja 2008. godine i da se obaveže tuženi da mu na ime naknade nematerijalne štete isplati iznos od 800.000,00 € sa zakonskom kamatom počev od dana donošenja presude pa do isplate. U obrazloženju presude se, između ostralog, navodi da se tužbom traži poništaj

127

pisanog odgovora tuženog na tužbu ep-1 br.71/08, od 6. maja 2008. godine u predmetu Osnovnog suda u Pljevljima, P.br. 145/08 i da tužilac traži isplatu nematerijalne štete zbog duševnih bolova koje je imao kad je primio osporeni akt. Sud nije našao da su ispunjeni uslovi iz člana 200 Zakona o obligacinim odnosima da tužiocu naknadi nematerijalnu štetu niti je našao da je tuženik svojim nezakonitim i nepravilnim radom prouzrokovao štetu. Sud je cijenio navode tuženog iz pisanog odgovora na tužbu da je potrebno da Sud odbaci ovu tužbu, jer po istom činjeničnom i pravnom osnovu između istih stranaka teče parnica, pa Sud ove navode nije prihvatio, a sa razloga što tužilac traži poništaj pisanog odgovora na tužbu iz predmeta P.br.145/08, a tužilac se izjasnio da traži naknadu štete zbog duševnih patnji koje je pretrpio donošenje osporenog akta pa je ovaj predlog tuženog neosnovan.

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br.1592/08, od 26. juna 2009. godine, potvrđena je presuda Osnovnog suda u Pljevljima, P.br. 395/08, od 31. oktobra 2008. godine, a žalba odbijena kao neosnovana. Ovo sa razloga što je tužena dostavljanjem odgovora na tužbu predmeta Osnovnog suda u Pljevljima P.br. 145/08 postupila na osnovu člana 279 Zakona o parničnom postupku, te na strani tužene nema nezakonite radnje što je dostavila odgovor na tužbu, pa tužilac zbog toga nije trpio nematerijalnu štetu u smislu odredbi člana 200 Zakona o obligacionim odnosima. Ovaj sud nalazi da poništaj odgovora na tužbu ne može biti predmet pobijanja pred sudom sa razloga što njegovo poništenje ne bi proizvelo nikakve pozitivne posljedice za tužioca, radi čega tužilac nije imao ni pravni interes da traži poništaj odgovora na tužbu, pa je prvostepeni sud trebao tužbu u vezi zahtjeva za poništaj ovog akta odbaciti. Međutim, pošto je odbio tužbeni zahtjev kao neosnovan to je bez uticaja što prvostepeni sud nije odbacio tužbu za ovaj zahtjev jer su pravne posledice za tužioca iste, pa su suprotni žalbeni navodi neosnovani.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 1055/2009, od 26. juna 2009. godine, odbijena je revizija tužioca kao neosnovana.U obrazloženju presude se navodi da je predmet spora u ovoj pravnoj stvari zahtjev tužioca za poništaj odgovora na tužbu datog u predmetu P.br. 145/08 kod istog suda i naknada nematerijalne štete zbog duševnih bolova koje je imao kada je primio osporeni akt. U obrazloženju se takođe navodi, da je u postupku pred prvostepenim sudom utvrđeno, da je tuženi u odgovoru na tužbu, čiji se poništaj traži u ovom sporu, osporio tužbeni zahtjev tužioca u predmetu P.br. 145/08. U toj stvari prvostepeni sud je donio rješenje da se tužba smatra povučenom, s tim što o žalbi tužioca izjavljenoj protiv tog rješenja još uvijek nije odlučeno. Kako dostavljanje odgovora na tužbu nije nezakonita radnja tuženog, tužilac zbog toga nije mogao da trpi nematerijalnu štetu u smislu odredbi člana 200 Zakona o obligacionim odnosima, te mu ne pripada ni pravo na naknadu štete, koja je predmet ovog spora. Poništaj odgovora na tužbu datog u predmetu Osnovnog suda u Pljevljima P.br. 145/08, ne može biti predmet pobijanja pred sudom, jer njegov poništaj ne bi proizveo nikakve pozitivne posledice za tužioca zbog čega on nije imao ni pravni interes da traži njegov poništaj, pa je prvostepeni sud trebao tužbu za poništaj ovog akta odbaciti.

4.Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevatne su odredbe slijedećih propisa: Ustava Crne Gore:

128

»Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazumaSvi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo. (član 17).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda( član 19).Svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonom

zasnovanom interesu (član 20). Svako ima pravo na pravnu pomoć. Pravnu pomoć pruža advokatura, kao nezavisna i samostalna

profesija, i druge službe. Pravna pomoć može biti besplatna, u skladu sa zakonom (član 21). Jemči se zaštita podataka o ličnosti. Zabranjena je upotreba podataka o ličnosti van namjene za koju

su prikupljeni. Svako ima pravo da bude upoznat sa podacima koji su prikupljeni o njegovoj ličnosti i pravo na sudsku zaštitu u slučaju zloupotrebe (član 43).Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62).

Socijalno osiguranje zaposlenih je obavezno. Država obezbjeđuje materijalnu sigurnost licu koje je nesposobno za rad i nema sredstva za život (član 67).

Svako ima pravo na zdravstvenu zaštitu. Dijete, trudnica, staro lice i lice sa invaliditetom imaju pravo na zdravstvenu zaštitu iz javnih prihoda, ako to pravo ne ostvaruju po nekom drugom osnovu (član 69).

Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3)«.


»Ustavna žalba može se podnijeti protiv pojedinačnog akta državnog organa, ... ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja, zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvorih pravnih sredstava (član 48).

Ustavni sud odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi (član 55)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SRJ«, br. ...31/93), koji je važio u vrijeme nastanka spornih odnosa:

»(1) Za pretrpljene fizičke bolove, za pretrpljene duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, naruženosti, povrede ugleda, časti, slobode ili prava ličnosti, smrti bliskog lica kao i za strah sud će, ako nađe da okolnosti slučaja, a naročito jačina bolova i straha i njihovo trajanje to opravdava, dosuditi pravičnu novčanu naknadu, nezavisno od naknade materijalne štete kao i u njenom odsustvu.

(2) Prilikom odlučivanja o zahtevu za naknadu nematerijalne štete, kao i o visini njene naknade, sud će voditi računa o značaju povređenog dobra i cilju kome služi ta naknada, ali i o tome da se njome ne pogoduje težnjama koje nisu spojive sa njenom prirodom i društvenom svrhom (član 200)«.

Zakona o parničnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 22/04 i 76/06):

»Tužba sa prilozima dostavlja se tuženom na odgovor u roku od 30 dana od dana prijema uredne i potpune tužbe u sudu (član 278).

Nakon prijema tužbe sa prilozima tuženi je dužan, najkasnije u roku od 30 dana, da dostavi sudu pisani odgovor na tužbu. Prilikom dostavljanja tužbe tuženom sud će poučiti tuženog o obavezi iz stava 1 ovog člana, o tome šta treba da sadrži odgovor na tužbu i obavijestiti ga o posljedicama nedostavljanja odgovora na tužbu u određenom roku (član 279) «.

5. Povredu ustavnih prava navedenih u ustavnoj žalbi, podnosilac, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u postupku radi naknade nematerijalne štete.

129

6. Navode podnosioca ustavne žalbe o povredi prava iz člana 8 Ustava, i člana 14 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, kojom je zabranjena diskriminacija po bilo kom osnovu, Ustavni sud nije cijenio, jer u ustavnoj žalbi nije naveden ni jedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na postojanje povrede tog ustavnog prava.

7.Ocjenjujući razloge ustavne žalbe o povredi prava iz člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.

Ovim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno.

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe, jer su sudovi potpuno i istinito utvrdili i ocijenili sve sporne činjenice od kojih zavisi osnovanost tužbenog zahtjeva bez bitnih povreda odredaba parničnog postupka i na tako utvrđeno činjenično stanje pravilno primijenili materijalno pravo.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 19 Ustava, Ustavni sud ukazuje da kada je riječ o ustavnom jemstvu jednake zaštite prava i sloboda, konkretni slučaj treba dovesti, kad god je to moguće, u vezu sa ostalim slučajevima i obrazložiti u čemu je on ustavnopravno specifičan da bi mogao biti ispitan pred Ustavnim sudom. Podnosioci u ustavnoj žalbi nijesu naveli ustavnopravno relevantne razloge iz kojih bi se moglo utvrditi da je navedena ustavna odredba povrijeđena.

9. Takođe nije povrijeđeno ni pravo na pravni lijek i pravnu pomoć iz čl. 20 i 21 Ustava, jer se konkretan slučaj ne može dovesti u vezu sa razlozima iz kojih bi se moglo utvrditi da je navedena ustavna odredba povrijeđena, s obzirom da je podnosiocu ustavne žalbe u toku postupka pred nadležnim sudovima bilo omogućeno preduzemanje zakonom dopuštenih radnji, izjavljivanje redovnog, kao i vanrednog pravnog lijeka. Podnošenje nekog pravnog lijeka, u smislu ove odredbe, ne zavisi od izvjesnosti povoljnog ishoda za podnosioca. Sud utvrđuje da li je bilo moguće da se podnosilac žali i izjavljuje druge pravne lijekove. U tom smislu, Ustavni sud napominje da je podnosilac žalbe imao na raspolaganju pravni lijek i da ga je koristio, odnosno da je podnosio žalbu na prvostepenu presudu i da je izjavljivao reviziju protiv drugostepene presude.

10. Ocijenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu ustavnog prava iz člana 43 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da je utvrđivanje i raspravljanje u parničnom postupku po tužbi, podnosioca žalbe, za naknadu nematerijalne štete, primjenjujući procesno i materijalno pravo na način propisan Zakonom o parničnom postupku i Zakonom o obligacionim odnosima, podnosiocu nije povrijeđeno ustavno pravo kojim se jemči zaštita podataka o ličnosti.

130

Navođenje podataka lične prirode (npr. kod oporezivanja..), podrazumjeva da zakonodavac u odnosu na konkretnu oblast, precizno odredi da su za ove svrhe podaci pogodni i potrebni. Kako se u konkretnom slučaju radi o primjeni odreda ZKP-a, (član 103 propisuje... podnesci naročito treba da sadrže..ime i prezime, prebivalište ili boravište stranaka..) Ustavna ocijena sprovedenog postupka pokazuje da po ocjeni Ustavnog suda pravo iz člana 43 Ustava nije povrijeđeno.

11. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa stanovišta čl. 62 , 67 i 69 Ustava ovaj sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijedjeno ustavno pravo na socijalno osiguranje i pravo na zdravstvenu zaštitu. U konkretnom slučaju podnosilac u žalbi temelji navode o povredi ustavnih prava na tvrdnji da su nadležni sudovi prilikom donošenja odluka podnosiocu žalbe onemogučili navedena ustavna prava.

Pravni stav naveden u osporenoj presudi Vrhovnog suda, odnosno presudama nišestepenih sudova zasniva se na pravilnoj primjeni relevantnog materijalnog prava i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju tog prava. Ustavni sud ocijenjuje da su nadležni sudovi polazeći od činjeničnog stanja utvrđenog u sprovedenom dokaznom postupku obrazložili svoja stanovišta iznesena u osporenim presudama. Jasno je da podonosilac žalbe nije zadovoljan ishodom samog parničnog postupka. Slijedom toga, Sud smatra da ishod konkretnog parničnog postupka,odbijanje tužbenog zahtjeva podnosioca žalbe za naknadu nematerijalne štete, prijemom akta-odgovora na tužbu, sam po sebi ne znači da mu je podnosiocu povrijedjeno i ustavno pravo na socijalno osiguranje i pravo na zdravstvenu zaštitu, jer ovim presudama nije odlučivano o njegovom radom statusu niti o pravima iz radnog odnosa.

Pravo na novčanu naknadu nematerijalne štete određeno je članom 200 Zakona o obligacionim odnosima. Ukoliko su ispunjeni uslovi iz ove zakonske odredbe sud će prema ocijenjenim okolnostima odlučiti o osnovanosti tužbenog zahteva . Ovim članom propisano je da će sud za pretrpljene fizičke bolove, za pretrpljene duševne bolove i za strah, ako nađe da okolnosti slučaja, a naročito jačina bolova i straha i njihovo trajanje to opravdavaju, dosuditi pravičnu novčanu naknadu, nezavisno od naknade materijalne štete, kao i u njenom odsustvu. Za razliku od materijalne štete kod koje je naknada ekvivalentna i ima za cilj uspostavljanje stanja prije nastanka štete, naknada nematerijalne štete ima za cilj pružanje satisfakcije oštećenom licu zbog pretrpljenih duševnih patnji i bolova.

Na osnovu svega iznijetog, Ustavni sud je utvrdio da su sudovi pravilno zaključili da tužilac nema pravo da traži isplatu nematerijalne štete ( 800.000,00 €), zbog duševnih bolova i patnji izazvanih navodima iz pisanog odgovora na tužbu koje je imao kad je primio osporeni akt. Naime tužena je dostavljanjem odgovora na tužbu postupila po uputstvu suda shodno čl. 278, 279 Zakona o parničnom postupku, te na strani tužene nema nezakonite radnje što je dostavila odgovor na tužbu, pa tužilac, zbog toga, nije trpio nematerijalnu štetu u smislu odredbi člana 200 Zakona o obligacionim odnosima. Kako dostavljanje odgovora na tužbu nije nezakonita radnja tuženog, tužilac zbog toga nije mogao da trpi nematerijalnu štetu u smislu odredbi člana 200 Zakona o obligacionim odnosima, te mu ne pripada ni pravo na naknadu nematerijalne štete, koja je predmet ovog spora.

131

Na osnovu svega iznijetog, sagledavajući postupak koji je prethodio ustavno sudskom postupku, sadržaja navoda iznijetih u ustavnoj žalbi, činjeničnih i pravnih razloga obrazloženih u presudama podnosiocu žalbe nijesu povrijeđena navedena ustavna prava.

U odnosu na navod podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19.aprila 1994. i dr), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Sain, od 21. januara 1999.godine).


Už-III br. 88/09 USTAVNI SUD CRNE GORE24. jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković, s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije –Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Advokat Vladislav Anđelić, iz Podgorice, u ime P.Đ., N.R., M.R., M.J., S.M. i S.A., iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore Rev. br. 1146/09, od 20. oktobra 2009. godine, zbog povrede prava na jednaku zaštitu prava i sloboda, iz člana 19, prava na pravično i javno suđenje, iz člana 32 i prava na rad, iz člana 62 Ustava i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

U ustavnoj žabi se u suštini, navodi da u parničnom postupku protiv »Crnogorskog telekoma T-com« AD Podgorica, nijesu im priznata prava iz Socijalnog programa, iako je to društvo većinski vlasnik »Montenegro Card« DOO Podgorica, gdje su bili zaposleni; da sudovi nijesu pravilno utvrdili činjenično stanje i primijenili odredbe materijalnog prava, jer su tužioci bili članovi jedinstvenog sindikata »Crnogorskog telekoma T-com«, da obaveza tuženog prema

132

njima proizilazi iz člana 5 Ugovora o osnivanju »Montenegro Card« DOO Podgorica i da tuženi nije sporio da je poslodavac tužiocima.



Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19). Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i

zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove

rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62)«.

Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda>

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona.... (član 6 stav 1)«.

Zakoni o privrednim društvima (»Službeni list Crne Gore«, br. 6/02):

»Akcionarsko društvo i društvo sa ograničenom odgovornošću stiču svojstvo pravnog lica danom registracije (član 3 stav 1)«.


»Poslodavac je pravno i fizičko lice koje se bavi privrednom djelatnošću, ustanova, banka, organizacija za osiguranje, udruženje, agencija, zadruga i drugo pravno i fizičko lice koje sa zaposlenim zaključuje ugovor o radu (član 8 tačka 1).

Poslodavac koji, u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, smanjuje broj zaposlenih, u periodu od narednih godinu dana, dužan je da donese program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba (član 115 stav 1).

O pravima i obavezama zaposlenih iz rada i po osnovu rada odlučuje direktor, odnosno izvršni direktor ili drugo ovlašćeno lice, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom (član 120 stav 1)«.

4. Uvidom u osporeni akt i drugu priloženu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje po ovoj ustavnoj žalbi:

Osnovni sud u Podgorici je presudom P. br. 530/07, od 19. jula 2008. godine, odbio tužbeni zahtjev tužilaca da se obaveže »Crnogorski telekom T-com« AD Podgorica da

133

podnosiocima ustavne žalbe isplati otpremninu. Na osnovu izvedenih dokaza Sud je utvrdio da tužioci nijesu zaposleni kod tuženog, već kod drugog pravnog subjekta - »Montenegro Card« DOO Podgorica; da je Socijalni program, na koji se tužioci pozivaju, zaključen i potpisan između Sindikata Telekoma CG s jedne strane i Crnogorskog Telekoma A.D., T-Mobile Crna Gora D.O.O. Podgorica i Internet Crne Gore D.O.O. Podgorica i da su njim bliže uređena pitanja prestanka potrebe za radom određenog broja radnika zaposlenih u tim firmama, ali ne i tužilaca, zaposlenih u »Montenegro Card« DOO Podgorica, koji je njihov poslodavac; da činjenica da su tužioci pripadnici jedinstvenog sindikata radnika Crnogorskog Telekoma ne predstavlja osnov za predmetni tuženi zahtjev; da činjenica da je tuženi većinski vlasnik, u učešću od 51% akcija u preduzeću čiji su radnici tužioci, nije od bitnog uticaja za odlučivanje u parnici i da nema uticaja na prava tužilaca iz radnog odnosa; da tuženi nije poslodavac tužiocima i da iz tih razloga tužbeni zahtijev nije osnovan.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 2808/08-07, od 12. juna 2009.godine odbio žalbu, izjavljenu na prvostepenu presudu, jer su tužioci zaposleni u drugom pravnom subjektu, koji nije učestvovao u donošenju i usvajanju Socijalnog programa tuženog i da iz tog razloga nijesu mogli tražiti od tuženog isplatu otpremnine, jer se sporazum ne odnosi na njihovog poslodavca; Sud je ocijenio da traženje otpremnine od tuženog, po osnovu većinskog vlasništva tuženog u »Montenegro Card« D.O.O. Podgorica nije osnovano, jer je njihov poslodavac poseban pravni subjekt, koji ima svojstvo pravnog lica i kod kojeg tužioci ostvaruju svoja prava po osnovu zaposlenja, pa i prava propisana odredbama čl. 115 do 120 Zakona o radu i da nijesu od uticaja na drugačije odlučivanje, navodi da tuženi, u okviru svog Sindikata, ima predstavnike »Montenegro Card« DOO Podgorica, koji zastupaju interese zaposlenih tog pravnog subjekta, jer je članstvo u Sindikatu organizovano prema vrsti djelatnosti kojom se bave.

Vrhovni sud Crne Gore je odbio reviziju jer je ocijenio da nižestepene presude ne sadrže bitne povrede parničnog postupka i da su sudovi pravilno utvrdili činjenično stanje i primijenili materijalno pravo. Sud je posebno ukazao na činjenicu da tužioci ne mogu tražiti isplatu otpremnine od tuženog po osnovu Socijalnog programa iz 2006. godine, jer iz odredaba člana 1 Programa proizilazi da je zaključen između subjekata, pobrojanih prvostepenom presudom i da »Montenegro Card« D.O.O. Podgorica nije potpisnik tog Programa. Takođe, Sud je ocijenio da navodi revizije da je tuženi osnivač i vlasnik 51% kapitala Društva kod kojeg su zaposleni tužioci i da je Sindikalna organizacija tog Društva potpisnik Statuta od 2004. godine, nijesu od bitnog uticaja na odlučivanje u toj parnici, jer se radi o posebnom pravnom subjektu.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povrede prava iz člana 19 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocima ustavne žalbe nije povrijeđeno ovo pravo, jer ustavno jemstvo iz člana 19 sadrži razradu načela jednakosti, koje svakome jemči jednaku zaštitu prava u postupku pred sudovima i drugim državnim organima. U procesnom smislu, ovo ustavno pravo je povrijeđeno ako stranci nije bila data mogućnost da učestvuje u postupku, ali u materijalno pravnom smislu znači, po pravilu, da sudovi i drugi organi trebaju u istim slučajevima jednako da sude.

134

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioce ustavne žalbe.

Osiguranje i sprovođenje ustavnog jemstva da sudski organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, u nadležnosti je Vrhovnog suda Crne Gore. Odredbom člana 124 stav 2 Ustava Crne Gore propisano je: »Vrhovi sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova«, a odredbom člana 27 tačka 1 Zakona o sudovima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 5/02, 49/04 i 22/08) propisano je da »Vrhovni sud u Opštoj sjednici utvrđuje načela pravne stavove i načelna pravna mišljenja radi jedinstvene primjene Ustava, zakona i drugih propisa na teritoriji Crne Gore«. U konkretnom slučaju, stav Vrhovnog suda nije odstupio od ustanovljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog materijalnog prava, niti je diskriminatorski po bilo kom ustavnom osnovu.

6. Podnosioci ustavne žalbe smatraju da nijesu imali pravično suđenje, iz člana 32 Ustava Crne Gore i člana 6 Evropske konvencije, zbog pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i zbog toga što u osporenoj presudi Vrhovni sud nije cijenio navode iz žalbe i nije obrazložio razloge za odbijanje tih navoda.

Pravo na pravično suđenje predstavlja kompleksno pravo koje sadrži niz prava koja treba da obezbijede određene procesne garancije strankama u postupcima, u kojima sudovi odlučuju o njihovim pravima i obavezama i zaštite stranke od proizvoljne i arbitrarne primjene prava od strane sudova. Sastavni dio prava na pravično suđenje je pravo okrivljenog na suđenje pred zakonom ustanovljenim i nezavisnim sudom.

Ustavni sud je ocijenio da su osporene presude donijeli zakonom ustanovljeni sudovi, u granicama svojih nadležnosti i u zakonito sprovedenom postupku. Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude su zasnovane na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava, sa obrazloženim pravnim stavom, tako da se ne može zaključiti da su donijete odluke rezultat proizvoljnog tumačenja suda i neprihvatljive primjene materijalnog prava i da, stoga, podnosiocima ustavne žalbe u parničnom postupku nije povrijeđeno pravo na pravično suđenje.

Takođe, Ustavni sud je ocijenio da osporena presuda sadrži obrazloženja koja zadovoljavaju zahtjeve iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije, jer se obaveza sudova da daju obrazloženje za svoje presude ne može tumačiti kao obaveza da daju odgovor za svaki navod, nego samo za onaj kojeg ocijene relevantnim (Evropski sud za ljudska prava, Harutynyan protiv Armenije, odluka od 5. jula 2005. godine, aplikacija broj 36549/03). Isto tako, konačne odluke žalbenih sudova ne moraju imati iscrpna obrazloženja (Evropska komisija za ljudska prava, Odluka 8769/07, od 16. jula 1981. godine, Ol 25), već obrazloženja koja se tiču relevantnih žalbenih navoda, koje kao takve sud ocijeni.

7. Ustavni sud je ocijenio da nijesu osnovani navode podnosilaca ustavne žalbe o povredi prava na rad, iz člana 62 Ustava, jer se, osporenom presudom o tom pravu nije ni odlučivalo.

135


Už - III br.125/09 USTAVNI SUD CRNE GORE24. jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 24. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.J., iz Nikšića, koju zastupa punomočnik Milan V. Vojinović, advokat iz Nikšića, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1119/08, od 29. jula 2009. godine zbog povrede prava na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda i prava svojine, iz čl. 19 i 58 Ustava Crne Gore.

U žalbi se, u suštini, ističe: da je osporenom presudom Višeg suda u Bijelom Polju preinačena presuda Osnovnog suda u Žabljaku, P.br. 31/08, od 14. juna 2008. godine, i usvojen tužbeni zahtjev tužioca I.Z. i utvrdjeno da je isti po osnovu usmenog kupoprodajnog ugovora postao vlasnik kupljene parcele, a da je prethodno Osnovni sud u Žabljaku presudom odbio tužbeni zahtjev kao neosnovan; da je presuda Višeg suda nezakoniti akt kojim su povrijeđena ustavna prava podnosioca žalbe; da se iz izreke osporene presude ne može utvrditi: kada je navodno usmeni kupoprodajni ugovor zaključen i sačinjen, što je predmet ugovora, kolika je kupoprodajna cijena, kako je i kada isplaćena; da je Zakon o prometu nepokretnosti jasno propisao da ugovor o prometu nepokretnosti mora biti sačinjen u pisanoj formi, a potpisi ovjereni od strane suda i da istovjetnu odredbu sadrži i Zakon o obligacionim odnosima, a odredbom člana 33 Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa je propisano da se pravo svojine na neopobitnost stiče na osnovu pravnog posla, upisom u javne knjige.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za

136


3. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevatne su odredbe slijedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 17). Jemči se pravo svojine (član 58 stav 1).

Člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda:

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svojine imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu s opštim interesima ili da bi obezbedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa (»Službeni list SRJ«, br. 29/96), koji je bio u primjeni u vrijeme nastanka spornih odnosa:

»Pravo svojine stiče se po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem (član 20 st. 1). Na osnovu pravnog posla pravo svojine na nepokretnost stiče se upisom u javnu knjigu ili na drugi

odgovarajući način određen zakonom (član 33). Vlasnik može tužbom zahtevati od držaoca povraćaj individualno određene stvari. Vlasnik mora

dokazati da na stvar čiji povraćaj traži ima pravo svojine, kao i da se stvar nalazi u faktičkoj vlasti tuženog (član 37 st. 1 i 2)«.

Zakona o obligacionim odnosima ((»Službeni list SRJ«, br. 31/93), koji je bio u primjeni u vrijeme nastanka spornih odnosa:

»Ugovor koji nije zaključen u propisanoj formi nema pravno dejstvo ukoliko iz cilja propisa kojim je određena forma ne proizilazi što drugo. Ugovor koji nije zaključen u ugovorenoj formi nema pravno dejstvo ukoliko su stranke punovažnost ugovora uslovile posebnom formom (član 70).

Ugovor za čije se zaključenje zahteva pismena forma smatra se punovažnim iako nije zaključen u toj formi ako su ugovorne strane izvršile, u celini ili u pretežnom delu, obaveze koje iz njega nastaju, osim ako iz cilja zbog koga je forma propisana očigledno ne proizilazi što drugo (član 73)«.

4. Uvidom u osporene akte, i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Žabljaku, P.br. 31/08, od 14. juna 2008. godine, djelimično

je usvojen tužbeni zahtjev tužitelja pa je utvrdjeno, da je tužilac po osnovu zaključenog usmenog kupoprodajnog ugovora sa ocem tužene, isplatom kupoprodajne cijene i stupanjem u posjed postao vlasnik dijela parcele br. 293, Sud je istom presudom odbio kao neosnovan dio tužbenog zahtjeva kojim je tužilac tražio, da se utvrdi da je po osnovu kupoprodajnog ugovora zaključenog sa majkom tužene, postao vlasnik i preostalog dijela navedene parcele. U obrazloženju presude se navodi da je Sud na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja usvojio dio

137

tužbenog zahtjeva, koji se odnosi na utvrdjivanje prava svojine na dijelu katastarske parcele br. 293, površine 505 m2, jer je zaključio da iako usmenom ugovoru o kupoprodaji nedostaje forma, predmetni ugovor je izvršen u cjelosti, tj. tužilac je stupio u posjed predmetne nepokretnosti pri čemu je prethodno za kupljeni plac izmirio u cjelosti kupoprodajnu cijenu. Sud je, takodje, odbio dio tužbenog zahtjeva da prizna svojinu tužitelju na dijelu parcele br. 293 površine 434 m2, a na osnovu usmenog kupoprodajnog ugovora izmedju majke tužene kao prodavca i tužioca kao kupca, sa razloga jer se tužena strana u ovoj pravnoj stvari protivila konvalidaciji usmenog ugovora, a pismena forma ugovora o kupoprodaji nepokretnosti je uslov njegove punovažnosti. Pored toga, Sud ukazuje i na činjenicu da iza oca tužene Ć. M. nije vodjen ostavinski postupak što dovodi u pitanje da li je njegova supruga imala pravo raspolagati realnim dijelom bez saglasnosti svih zajedničara.

Osporenom presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1119/08, od 29.jula 2009.godine, preinačena je presuda Osnovnog suda u Žabljaku, P.br. 31/08, od 14.juna 2008.godine, u dijelu izreke pod stavom II i usvojen tužbeni zahtjev. Sud je ovakvu odluku donio iz razloga što je utvrdio da je prvostepeni sud na potpuno i pravilno utvrdjeno činjenično stanje pogrešno primijenio materijalno pravo kada je odbio tužbeni zahtjev tužioca, jer iz činjeničnog utvrdjenja prvostepenog suda proističe osnovanost tužbenog zahtjeva tužioca. Sud zaključuje, da je tužilac po osnovu usmenog ugovora o kupoprodaji, ušao u posjed kupljene površine za koju je u cjelosti isplatio kupoprodajnu cijenu zbog čega je došlo do konvalidacije usmenog ugovora o kupoprodaji u skladu sa odredbom člana 73 Zakona o obligacionim odnosima.

5. U ustavnoj žalbi navodi se povreda prava na jednaku zaštitu prava i sloboda iz člana 19 Ustava. Ovim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod.

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe, jer su sudovi utvrdili i ocijenili sporne činjenice od kojih zavisi osnovanost tužbenog zahtjeva i da je Viši sud u Bijelom Polju na tako utvrđeno činjenično stanje pravilno primijenio materijalno pravo kada je preinačio prvostepenu presudu i utvrdio, da je tužilac I.Z. po osnovu usmenog ugovora o kupoprodaji, postao vlasnik dijela parcele br. 293, jer je došlo do konvalidacije usmenog ugovora o kupoprodaji u skladu sa Zakonom o obligacionim odnosima.

Konvalidacija predstavlja naknadno osnaženje rušljivog ugovora putem odricanja od prava poništaja od strane lica kojim zakon to pravo daje. Konvalidacija ugovora moguća je i u slučaju nedostatka forme, ukoliko su ga ugovorne strane, u cijelini ili u pretežnom dijelu izvršile i ukoliko to nije u očiglednoj suprotnosti sa ciljem zbog koga je forma propisana. Ukoliko se predviđenom formom pretežno štite interesi samih ugovornika, što je uvijek slučaj kod ugovorne forme, a ponekad i kod zakonske, onda je nedostatak forme moguće konvalidirati, npr. izvršenjem ugovora.

138

Po ocjeni Ustavnog suda, pravilno je stanovište Višeg suda, da ugovor o kupoprodaju koji nije sačinjen u pismenoj formi, (zbog čega i nije mogao biti ovjeren kod suda, a na koje ukazuje podnosilac ustavne žalbe) i po osnovu kojeg su ugovorne strane izvršile svoje obaveze, da su postojali uslovi za njegovu konvalidaciju, jer je za takvo postojala namjera ugovarača koja odgovara načelima obligacionog prava i da je takav ugovor valjan pravni osnov sticanja svojine.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava Crne Gore, odnosno člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudom Višeg suda u Bijelom Polju, podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina u budućnosti. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »legitimno očekivanje« i prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što u konkretnom predmetu nije slučaj.

Predmet konkretnog parničnog postupka je bilo utvrdjenje prava svojine, koji zahtjev je tužilac temeljio na usmenom ugovoru o kupoprodaji zaključenim u toku 1990. godine između roditelja tužene i tužioca, pa se podnosiocu ustavne žalbe, u ovoj pravnoj stvari tužene, u tom smislu nije ni garantovalo da će ovom postupku ostvariti pravo na imovinu koje bi u smislu odbrebe člana 58 Ustava, moglo biti povrijeđeno.

Na osnovu izloženog, Sud je utvrdio, da podnosioce ustavne žalbe o povredi ustavnih prava na jednaku zaštitu prava i sloboda i prava na imovinu nijesu utemeljeni, jer u konkretnom slučaju pobijana presuda donijeta je na osnovu potpuno i pravilno utvrđenog činjeničnog stanja uz pravilnu primjenu materijalnog prava. Ocjena je Ustavnog suda da je u konkretnom slučaju postupanje Višeg suda u Bijelom Polju, bilo u skladu s relevantnim zakonskim odredbama, pa navedena prava nijesu povrijeđena.


Už-III br. 62/09 USTAVNI SUD CRNE GORE24. jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

139

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Mr Kasalica Makedonka-Maki, advokat iz Podgorice, podnijela je u ime B.S., iz Herceg Novog, ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 770/09, od 25. juna 2009. godine.

U ustavnoj žalbi i njenoj dopuni podnosilac navodi da su osporenom presudom data objašnjenja paušalno, neusklađeno i nejasno, a da su razlozi međusobno, kontradiktorni, isključuju jedni druge, da spor neopravdano dugo traje i da je podnosiocu uskraćeno pravo na naknadu štete prouzrokovane objavljivanjem netačnih informacija u dnevnom listu »Pobjeda«, u tekstovima naslova: »Zbog neodgovornosti direktora preduzeća preti gašenje od 28. avgusta 2002. godine«, »Umjesto dobiti, gubitak na veresiju« od 20.09.2002. godine i »Navodi iznijeti u tekstu su netačni« od 23. avgusta 2002. godine, da je dat primat medijskom pravu u odnosu na osnovna prava ličnosti podnosioca žalbe, da sporne tekstove čine informacije koje su u suštini netačne, da je novinar, saglasno članu 6 Zakona o javnom informisanju dužan da objavljuje tačne i objektivne informacije i poštuje dostojanstvo građanina, da novinarski posao mora obavljati sa pažnjom, koja nesporno podrazumijeva napor da se utvrdi istinitost činjenice koju je objavio, zbog čega su mu povrijeđena prava iz člana 28 stav 1, člana 47 stav 2 i člana 49 stav 3 Ustava Crne Gore i član 10 stav 2 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

2.Uvidom u osporene presude i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

140

Presudom Osnovnog suda u Baru, P.br. 190/08, od 23. maja 2008. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca kojim je traženo da se tužena NIJ »Pobjeda« iz Podgorice i D.I., obavežu da na ime naknade nematerijalne štete isplate iznos od 10.000, 00 €, sa zateznom kamatom od dana presuđenja pa do isplate i da naknade troškove postupka u roku od 15 dana po pravosnažnosti rješenja i da se obaveže tužilac da tuženim nadoknadili troškove parničnog postupka u iznosu od 1.155,00 €, u roku od 15 dana po pravosnažnosti rješenja.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 1952/08, od 31. marta 2009. godine, odbijena je žalba, kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Baru.U obrazloženju se navodi da je pravilno našao prvostepeni sud da na na strani tuženih nema odgovornosti u konkrenom slučaju, jer je, u postupku koji je prethodio donošenju pobijene presude, na nesumljiv način utvrđeno da su sporni tekstovi prenijeti sa konferencije za štampu, koju su sazvala i održala treća lica i da je pravilno primijenjeno materijalno pravo iz člana 31 stav 1 Zakona o javnom informisanju, kojim je propisano da za istinitost datih, odnosno objavljenih informacija odgovorno je lice koje daje informacije i člana 42 istog zakona, kojim je propisano da novinarska profesija služi slobodi izražavanja, koja podrazumijeva slobodu mišljenja, primanja i saopštavanja informacija, kao i komentara svih događaja i pojava, stanja i postupaka ličnosti u svim oblastima javnog života, ali uz puno poštovanje sloboda i prava koja štiti Evropska konvencija o ljudskim pravima. Odredbom člana 6 Zakona o javnom informisanju, propisano je da su javna glasila dužna da objavljuju samo tačne i objektivne informacije i poštuju dostojanstvo građanina i da novinar nije odgovoran ukoliko je preuzeo sve potrebne mjere da provjeri tačnost informacija, što je u skladu sa novinarskom etikom, pa sledstveno tome, novinar koji se nalazio na konferenciji za štampu nije mogao utvrditi istinitost informacija, već je njegova radna obaveza bila da tu informaciju objavi u dnevnom listu.

Presudom Vrhovnog suda Crna Gore, Rev. br. 770/09, od 25. juna 2009. godine, revizija je odbijena kao neosnovana.Vrhovni sud je ocijenio da je prvostepeni sud potpuno i istinito utvrdio sve sporne činjenice i valjanom ocjenom svih dokaza dao umjesne i pravilne razloge o odlučnim činjenicama. Provedenim dokazima koji su pravilno ocijenjeni od nižestepenih sudova, nesumljivo je utvrđeno, da su tekstovi naslova: »Zbog neodgovornosti direktora prijeti gašenje«, od 20. avgusta 2002. godine i »Umjesto dobitka gubitak na veresiju«, od 20. septembra 2002. godine, prenijeti sa Konferencije za štampu, dok je treći inkriminisani tekst »Navodi iznijeti u tekstu su tačni«, od 23. avgusta 2002. godine, nastao kao odgovor novinara na demant tužioca od 22. avgusta 2008. godine, u dnevnoj novini »Pobjeda«. Sud je našao da novinar nije odgovoran ukoliko je preduzeo sve mjere da provjeri tačnost informacija i da drugotužena kao novinar koja se nalazila na konferenciji za štampu, nije mogla da utvrdi istinitost informacija.Radna obaveza novinara je da objavi informaciju u dnevnom listu, a u suprotnom bi se radilo o ograničenju prava na slobodu misli i riječi. Saglasno odredbi člana 42 Zakona o javnom informisanju, novinarska profesija služi slobodi izražavanja, koja podrazumijeva slobodu mišljenja, primanja i saopštavanja informacija, kao i komentar svih događaja i pojava, stanja i postupaka ličnosti u svim oblastima javnog života, ali uz puno poštovanje sloboda i prava koja štiti Evropska konvencija o ljudskim pravima i slobodama.Po ocjeni Vrhovnog suda, objavljivanjem navedenih tekstova, tužilac nije pretrpio duševne bolove takvog inteziteta koji bi pravdao dosuđivanje novčane naknade, jer je tužiocu bilo omogućeno objavljivanje odgovora u vidu »demanta« u cilju otklanjanja štete, ukoliko se radilo o neistinitim

141

tvrdnjama novinara i da su bez značaja navodi iznijeti u reviziji koji se tiču zdravstvenog stanja tužioca i navodi koji se tiču poslovanja preduzeća gdje je tužilac radio i dokazi koje je predložio, jer se, u konkretnom slučaju ne radi o novim činjenicama i dokazima.


Ustava Crne Gore:

»Jamči se dostojanstvo i sigurnost čovjeka (član 28 stav 1). Jemči se pravo na odgovor i pravo na ispravku neistinite, nepotpune ili netačno prenijete informacije kojom je povrijeđeno nečije pravo ili interes i pravo na naknadu štete prouzrokovane objavljivanjem netačnog podatka ili obavještenja (član 49 stav 3)«.


»Pošto korišćenje ovih sloboda povlači sa sobom dužnosti i odgovornosti, ono se može podvrgnuti formalnostima, uslovima, ograničenjima ili kaznama propisanim zakonom i neophodnim u demokratskom društvu u interesu nacionalne bezbjednosti, teritorijalnog integriiteta ili javne bezbjednosti, radi sprječavanja nereda ili kriminala, zaštite zdravlja ili morala, zaštite ugleda ili prava drugih, sprječavanja otkrivanja obavještenja dobijenih u povjerenju, ili radi očuvanja autoriteta i nepristrasnosti sudstva(član 10 stav 2)«.

Zakona o javnom informisanju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 4/98 i 41/02), koji je važio u datom periodu:

»Javna glasila su dužna da objavljuju tačne, objektivne, blagovremene i potpune informacije o svim događajima i pojavama, poštujući novinarsku etiku i profesionalni kodeks. Javna glasila su dužna poštovati privatnost i dostojanstvo građana. Tajnost pisma i drugih sredstava ličnog komuniciranja građana je nepovrediva i ne može se zloupotrijebiti u javnom informisanju (član 6).

Novinarska profesija u Republici služi slobodi izražavanja, koja podrazumijeva slobodu mišljenja, primanja i saopštavanja informacija, kao i komentare svih događaja, pojava, stanja i postupaka ličnosti, u svim oblastima javnog života, uz puno poštovanje sloboda i prava koja štiti Evropska konvencija o ljudskim pravima. Novinaru zbog izraženog mišljenja ili stava ne može prestati radni odnos, izmijeniti se njegov status u redakciji ili umanjiti zarada (član 42)«.

4. Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredaba koje se odnosi na parnični postupak, smatrajući da su sudovi paušalno, neusklađeno i nejasno primijenili materijalno pravo dajući primat medijskom pravu u odnosu na osnovna prava ličnosti podnosioca žalbe i da mu pripada naknada štete u konkretnom slučaju.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu ustavnog prava iz člana 28 stav 1 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da osporenom presudom podnosiocu nije povrijeđeno ustavom zajemčeno pravo na dostojanstvo i sigurnost čovjeka.

Pojam ljudska ličnost i dostojanstvo, kao subjektivno lično pravo, imanentno je svakom da bude tretiran kao čovjek, samim tim što je ljudsko biće, ustavna je vrijednost i pravo zajemčeno odredbom člana 28 stav 1 Ustava.Ova ustavna odredba obavezuje sud i druge državne organe na poštovanje ljudske ličnosti i dostojanstva u postupku pred tim organima. Polazeći od navoda iz ustavne žalbe, Sud ocjenjuje da u postupku, na koji ukazuje podnosilac

142

ustavne žalbe, nije povrijeđeno to ustavno pravo. Naime, navodi podnosioca da su dvostrukim standardima, neujednačenim, neusaglašenim, neuravnoteženim i nepravilnim postupcima zbog objavljivanja navedenih tekstova, povrijeđena njegova ustavna prava, nemaju, po ocjeni Ustavnog suda, značenje povrede ustavnog prava dostojanstva i nepovredivosti ličnosti, niti je osporene radnje moguće cijeniti samovoljnim i arbitrarnim u odnosu na podnosioca žalbe.Ustavni sud je utvrdio, da podnosilac ustavne žalbe nije bio izložen ponižavajućem postupanju, tretmanu ili omalovažavanja vrijednosti dostojanstva koji njegov ugled principijelno dovodi u pitanje.

Sud je utvrdio da je pravilno primijenjeno materijalno pravo iz člana 31 stav 1 Zakona o javnom informisanju, kojim je propisano da je za istinitost datih odnosno objavljenih informacija, odgovorno lice koje daje informacije i člana 42 istog zakona, kojim je propisano da novinarska profesija služi slobodi izražavanja, koja podrazumijeva slobodu mišljenja, primanja i saopštavanja informacija, kao i komentara svih događaja i pojava, stanja i postupaka ličnosti u svim oblastima javnog života, ali uz puno poštovanje sloboda i prava koja štiti Evropska konvencija o ljudskim pravima.

Odredba člana 6 Zakona o javnom informisanju, kojom je propisano da su javna glasila dužna da objavljuju samo tačne i objektivne informacije i poštuju dostojanstvo građanina i da novinar nije odgovoran ukoliko je preuzeo sve potrebne mjere da provjeri tačnost informacija, u skladu sa novinarskom etikom i saglasna je sa članom 10 Konvencije, koji uređuje slobodu izražavanja.Sledstveno tome, novinar koji se nalazio na konferenciji za štampu nije mogao utvrditi istinitost informacija, već je njegova radna obaveza bila da informaciju objavi u dnevnom listu, saglasno članu 42 Zakona o javnom informisanju.

6. U ustavnoj žalbi podnosilac ne navodi konkretne razloge za povredu prava na slobodu izražavanja, iz stava 2 člana 47 Ustava i čime mu je ovo pravo povrijeđeno, stoga Ustavni sud nije cijenio povredu tog prava.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u pogledu navoda podnosioca ustavne žalbe, o povredi prava iz člana 49 stav 3 Ustava, kojim jemči pravo na odgovor i pravo na ispravku, Ustavni sud je utvrdio da je, informacija »Navodi iznijeti u tekstu su tačni«, od 23. avgusta 2002. godine, nastala kao odgovor novinara na demant tužioca od 22. avgusta 2008. godine u dnevnoj novini »Pobjeda«, što znači da je tužiocu bilo omogućeno objavljivanje odgovora u istom dnevnom listu, u vidu »demanta«, u cilju otklanjanja štete, ukoliko se radilo o neistinitim tvrdnjama iznijetim od strane novinara i da su bez značaja navodi koji se tiču zdravstvenog stanja tužioca i navodi koji se tiču poslovanja preduzeća gdje je tužilac radio.

Sud je sagledao konkretan slučaj u svjetlu svih okolnosti, uključujući sadržaj spornih navoda, kao i kontekst u kojemu su ti navodi izrečeni i utvrdio da su sporni navodi prenešeni sa Konferencije za štampu i da nisu bili proizvoljne prirode i da objavljivanje tih podataka nije moglo da šteti ugledu, časti i dostojanstvu ličnosti i da nije bilo osnova na dosuđivanje naknade nematerijalne štete.Naime, naknada nematerijalne štete za povredu ugleda, časti i slobode ili prava ličnosti, dosuđuje se samo kada je izazvana intezivna duševna bol koja bi prema utvrđenom intezitetu, trajanju i prilikama sredine uzrokovala takav duševni bol, koji bi doveo do primjene člana 207 Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list Crne Gore«, br. 47/08) i usvajanje tužbenog zahtjeva, što u konkretnom slučaju nije dokazano.

143

Imajući u vidu navedeno, a sagledavajući postupak koji je prethodio ustavnosudskom kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud je utvrdio da je isti vođen na način koji je podnosiocu osigurao nepovredivost fizičkog i psihičkog integriteta i lična prava i da podnosiocu nijesu povrijeđena, Ustavom zajemčena prava, niti pravo iz člana 10 stav 2 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.Č., podnio je ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 205/09, od 25. marta 2009. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž. Br. 1432/07, od 17. oktobra 2008. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 7310/97, od 20. aprila 2007. godine, zbog povrede ljudskih prava i sloboda iz čl. 8, 16, 17, 19, 24, 32 i 33 Ustava Crne Gore i prava iz čl. 6,13 i 17 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi, da postupajući sudovi nijesu pravilno utvrdili činjenično stanje, u vezi sa izvođenjem i angažovanjem nastave na predmetu Autorsko pravo i pravo industrijske svojine po odluci Nastavno-naučnog vijeća, od 28. novembra 1995. godine, koja je potvrđena na sjednici od 30. januara 1996. godine, čime je tužiocu nanesena šteta, jer nije ostvario pravo na zaradu za obavljeni rad i pravo na naknadu troškova za obavljanje daktilografskih poslova, čije obavljanje je dokazao javnom ispravom saglasno članu 18 Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o parničnom postupku; da je dekan fakulteta svima osim tužiocu platio određene novčane iznose na ime autorstva, osim koji je imao 4.569 objavljenih

144

stranica; da ta moć proizvodi diskriminaciju, koja je po Ustavu zabranjena i da potencirane činjenice, dokazana sredstva i tvrdnje ukazuju na falsifikate, prevare, laži, korupciju.


3.Uvidom u osporene presude i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio, sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 7310/97, od 20. aprila 2007. godine, odbijen je tužbeni zahtjev kojim je traženo da se tuženi obaveže da na ime naknade daktilografskih usluga isplati tužiocu iznos od 11.879,40 €, koji se odnosi na izdavanje knjiga, udžbenika i edicije Bogišić i isplatu trećine mjesečne plate po osnovu predavanja na predmetu Autorsko pravo i pravo industrijske svojine. Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 1432/07, od 17. oktobra 2008. godine, odbijena je žalbe kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici. Viši sud je našao da je navedeni predmet od 1996. do 1997. godine, bio usmjeren na Privredno-pravnu katedru i da u navedenom periodu tužilac nije držao predavanje na tom predmetu i ispitivao studente i da tužilac nije sudu pružio dokaze na osnovu kojih bi se mogla utvrditi visina neisplaćenih zarada za 1995. godinu.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore Rev. br. 205/09, od 25. marta 2009. godine, revizija je odbijena kao neosnovana.Sud je utvrdio da je tužilac dio tužbenog zahtjeva u iznosu od 9.360, 00 €, zasnovao na činjenici da je izvodio nastavu na predmetu Autorsko pravo i pravo industrijske svojine i da mu, po tom osnovu nije isplaćena 1/3 zarade za 1995, 1996. i 1997. godinu; da je rasporedom nastavnika za 1995/96 godinu bio raspoređen na predmetu Autorsko pravo i pravo industrijske svojine i da je izvodio nastavu od 28. novembra 1995. godine i obavljao ispite na tom predmetu, a da je od tada do kraja 1997. godine, nastavu izvodio i ispite obavljao prof. V. i da zbog toga tužilac nema pravo na zaradu na taj period, jer nije obavljao rad i da je tužilac na ročištu za glavnu raspravu od 15. marta 2007. godine, odustao od predloga da se izvedu dokazi vještačenjem, radi utvrđivanja visine zarade koja mu eventualno nije isplaćena, niti je pružio dokaze kojim bi se eventualno ta činjenica mogla dokazati; da je dio tužbenog zahtjeva koji se odnosi na naknadu troškova za daktilografske usluge, zasnovao na dopisu Pravnog fakulteta u Podgorici br. 01-29, od 18. marta 1994. godine, ali nije donijeta odluka da se tužiocu naknade troškovi zbog nedostatka sredstava, a postajanje takve odluke jedino bi bio osnov za traženje isplate spornog iznosa.

4. Za odlučivanje, u konkretnom predmetu relevantne su odredbe sledećih propisa:

145

Ustava Crne Gore:

»Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma.Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19).Zajemčena ljudska prava i slobode mogu se ograničiti samo zakonom, u obimu koji dopušta Ustav u

mjeri koja je neophodna da bi se u otvorenom i slobodnom demokratskom društvu zadovoljila svrha zbog koje je ograničenje dozvoljeno.

Ograničenja se ne smiju uvoditi u druge svrhe osim onih radi kojih su propisana (član 24).

Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.



Svako kome su povrijeđena prava i slobode predviđene ovom Konvencijom ima pravo na djelotvoran pravni lijek pred nacionalnim vlastima, bez obzira jesu li povredu izvršila lica koja su postupala u službenom svojstvu (član 13).

Ništa u ovoj Konvenciji ne može se tumačiti tako da podrazumijeva pravo bilo koje države, grupe ili lica da se upuste u neku djelatnost ili izvrše neki čin koji je usmjeren na poništavanje bilo kog od navedenih prava i sloboda ili na njihovo ograničavanje u većoj mjeri od one koja je predviđena Konvencijom«.


»Koje će činjenice uzeti kao dokazane odlučuje sud po svom uvjerenju, na osnovu savjesne i brižljive ocjene svakog dokaza zasebno i svih dokaza zajedno, kao i na osnovu rezultata cjelokupnog postupka (član 9).

Svaka stranka je dužna da iznese činjenice i predloži dokaze na kojima temelji svoj zahtjev ili kojim pobija navode i dokaze protivne stranke.

Dokazivanje obuhvata sve činjenice koje su važne za donošenje odluke.Sud rješava koji će se dokazi izvesti radi utvrđivanja odlučnih činjenica (član 217)«.

5. Povredu navedenih ustavnih prava i prava iz Evropske konvencije, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe i žalbe, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje se odnose na naknadu troškova zbog izvođenja nastave na predmetu Autorsko pravo i pravo industrijske svojine.

6. U odnosu na istaknutu povredu prava iz čl. 8 i 16 Ustava, koje se odnose na zabranu diskriminacije po bilo kom osnovu i uređivanje zakonom određenih pitanja u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu tih prava, pa ih stoga, Ustavni sud nije cijenio.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno ustavom

146

zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.


U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe, stoga navod podnosioca, da su nekim nastavnicima nadoknađeni slični troškovi, ne može predstavljati argument za ocjenu o nejednakosti pred zakonom.

8. U ustavnoj žalbi podnosilaca se navodi povreda ustavnog prava na jednaku zaštitu prava i sloboda, iz člana 19 Ustava. Ocjena Ustavnog suda da je, u konkretnom slučaju, postupanje sudova bilo u skladu sa mjerodavnim zakonskim odredbama, zbog čega mu navedena prava nijesu povrijedjena. Ustavni sud je utvrdio da u ustavnoj žalbi nije ukazano na koji način je ova povreda izvršena, jer do povrede ovog prava podnosioca ustavne žalbe došlo bi samo u slučaju da je sud, u drugom predmetu, u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, donio različitu odluku i tako stvorio stanje pravne nesigurnosti na štetu podnosioca ustavne žalbe.

9. Neosnovan je navod podnosioca da mu je osporenim presudama povrijeđeno pravo na pravni lijek iz člana 13 Evropske konvencije, koje je zaštićeno i članom 20 Ustava, jer je podnosilac ustavne žalbe ostvario pravo na pravni lijek podnošenjem žalbe na presudu Osnovnog suda u Podgorici, Višem sudu u Podgorici, koji je po njoj odlučio, kao i izjavljivanjem revizije Vrhovnom sudu Crne Gore.

10. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe o povredi prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku, bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka. Pravo na podnošenje pravnog lijeka ne podrazumijeva da neko mora uspjeti sa tim lijekom, već da ima pristup sudu ili drugom organu, pod uslovima određenim zakonom.

Nadležni sudovi su pravilno utvrdili da je podnosilac ustavne žalbe, rasporedom nastavnika za 1995/96 godinu bio raspoređen na predmetu Autorsko pravo i pravo industrijske svojine i da je izvodio nastavu od 28.11.1995. godine i obavljao ispite na tom predmetu, a da je od tada do kraja 1997. godine, nastavu izvodio i ispite obavljao drugi profesor i da zbog toga tužilac nema pravo na zaradu na taj period, jer nije obavljao rad i da nema pravo na naknade za obavljanje daktilografskih poslova, jer prema dopisu Pravnog fakulteta u Podgorici, br. 01-

147

29, od 18.03.1994. godine, nije donijeta odluka da se tužiocu naknade ti troškovi, čije postojanje je nužno za uspjeh u sporu povodom ovog dijela zahtjeva .

Ustavni sud je, na osnovu dostavljene dokumentacije, utvrdio da su, u konkretnom slučaju, bili ispunjeni svi uslovi predviđeni odredbom člana 217 Zakona o parničnom postupku, da se odbije tužbeni zahtjev jer tužilac nije pružio dokaze da je obavljao rad, kojim bi se eventualno ta činjenica mogla dokazati, niti dokaze da je donijeta odluka da se tužiocu naknade obavljeni daktilografski poslovi, na kojima temelji svoj zahtjev ili kojim pobija navode i dokaze protivne stranke, čije postojanje je nužno za zaključivanje da postoji obaveza.

Slobodna ocjena dokaza je ovlašćenje suda propisano odredbom člana 9 Zakona o parničnom postupku, uz obavezu suda da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Koje će činjenice uzeti kao dokazane odlučuje sud po svom uvjerenju, na osnovu savjesne i brižljive ocjene svakog dokaza zasebno i svih dokaza zajedno, kao i na osnovu rezultata cjelokupnog postupka.

Osporene presude se zasnivaju na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u postupku, stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku bio vođen na način i po postupku kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

11. Imajući u vidu da u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu prava iz člana 33 Ustava koje se odnosi na načelo zakonitosti, niti prava iz člana 17 Evropske konvencije, o zabrani zloupotrebe prava, Ustavni sud nije cijenio povredu tih prava.


Už-III broj 6/09 USTAVNI SUD CRNE GORE9. jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. juna 2010. godine, donio je

OD L U K U


148


1. M.A., iz Nikšića, podnio je, preko svog punomoćnika Milana Vojinovića, advokata, iz Nikšića, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 453/09, od 14. septembra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi navodi da mu je rješenjem Veterinarske uprave Crne Gore, br. 323-07/0202-5/8, od 2. marta 2007. godine odobrena naknada u iznosu od 1.486,00 €, za nastalu štetu zbog ubijenih 14 svinja, da je nezadovoljan tim iznosom podnio tužbu Osnovnom sudu u Nikšiću, koji je, ne shvatajući prirodu spora, nakon angažovanja vještaka koji je procijenio da šteta iznosi 2.020,00 €, odbio njegov zahtjev, smatrajući da nema pravo ni na kakvu naknadu, čime je povrijeđeno pravo iz čl. 32 i 58 Ustava Crne Gore.


3.Iz spisa predmeta, uvidom u osporene presude i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio, sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Nikšiću, P. br. 956/07, od 31. decembra 2008. godine, odbijen je tužbeni zahtjev tužioca kojim je tražio da se tuženi obaveže da na ime naknade materijalne štete zbog ubijenih svinja, isplati tužiocu traženi iznos, sa pripadajućom kamatom i troškove postupka, u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 453/09, od 14. septembra 2009. godine,odbijena je žalba tužioca kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Nikšiću. Sud je našao da u postupku pred prvostepenim sudom nijesu povrijeđene odredbe parničnog postupka na čije postojanje sud pazi po službenoj dužnosti i da su neosnovani navodi o pogrešnoj primjeni materijalnog prava. Prema činjeničnom stanju utvrđenom u prvostepenom postupku, sud je pravilno primijenio materijalno pravo, kada je shodno članu 56 stav 2 Zakona o veterinarstvu (»Službeni list RepublikeCrne Gore«, br. 11/04), našao da tužiocu ne pripada naknada štete nastale ubijanjem njegovih svinja, preduzetom kao jednom od mjera u cilju suzbijanja i iskorjenjivanja svinjske kuge, jer tužilac nije obezbijedio preventivnu vakcinaciju u skladu sa Operativnim programom, predviđenim odredbama člana 11 istog zakona.


149

Ustava Crne Gore:


Jamči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2)«.




Dokazivanje obuhvata sve činjenice koje su važne za donošenje odluke.Sud rješava koji će se dokazi izvesti radi utvrđivanja odlučnih činjenica (član 217).Ako sud na osnovu izvedenih dokaza (član 9) ne može sa sigurnošću da utvrdi neku činjenicu, o

postojanju činjenice zaključiće primjenom pravila o teretu dokazivanja (član 219 stav 1)«.

Zakona o veterinarstvu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 11/04 i 27/07):

»Naknada štete pripada vlasniku životinje koja je ubijena ili zaklana, za stvari i sirovine koje su oštećene, pokvarene ili uništene prilikom sprovođenja mjera određenih za suzbijanje naročito opasnih zaraznih bolesti i posebno određenih zaraznih bolesti i zoonoza, kao i za uginule životinje za koje je potvrđeno da su uginule od naročito opasnih zaraznih bolesti i posebno određenih zaraznih bolesti i zoonoza:2) kada je obavezna preventivna vakcinacija izvedena u propisanim vremenskim rokovima i izvršena dijagnostička i druga ispitivanja životinja prema Operativnom programu.

Posebno određene zarazne bolesti i zoonoze iz stava 1 ovog člana određuje Ministarstvo (član 56 stav 1 tačka 2 i stav 2)«.

Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe i žalbe, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje se odnose na naknadu štete.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe o povredi prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio, da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog pravnog lijeka. Pravo na podnošenje pravnog lijeka ne podrazumijeva da neko mora uspjeti sa tim lijekom, već da ima pristup sudu ili drugom organu, pod uslovima određenim zakonom.

Nadležni sudovi su pravilno utvrdili da tužiocu (podnosiocu ustavne žalbe) ne pripada naknada štete nastala ubijanjem njegovih svinja, preduzeta kao jedna od mjera u cilju suzbijanja i iskorjenjivanja svinjske kuge.Ovo sa razloga što tužilac nije, shodno članu 56 stav 2 Zakona o veterinarstvu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 11/04), obezbijedio jedan od obaveznih vidova zdravstvene zaštite životinja od zarazne bolesti-preventivnu vakcinaciju izvedenu u propisanim vremenskim rokovima i nije izvršio dijagnostička i druga ispitivanja

150

životinja, u skladu sa Operativnim programom utvrđenim od strane nadležnog organa tuženog, predviđenog odredbom člana 11 istog zakona. Tužilac o tome nije pružio dokaze, čije postojanje je nužno za uspjeh u sporu povodom ovog zahtjeva, jer stranka koja smatra da ima neko pravo, saglasno članu 219 Zakona o parničnom postupku, snosi teret dokazivanja činjenice koja je bitna za njegov nastanak ili ostvarivanje.Prvostepeni sud je za svoju odluku dao potrebne razloge, a to što je tužena tužiocu isplatila određeni iznos, po označenom osnovu, je bez značaja za drugačiju odluku u ovoj pravnoj stvari.

Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude se zasnivaju na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u postupku, Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku bio vođen na način i po postupku kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

5. Ocjenjujući razloge ustavne u odnosu na član 58 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.Naime, prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantan interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Kovencije.Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa.Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjan pravni osnov i koji utiče na imovinska prava, što, u konkretnom predmetu, nije slučaj.

Naime, saglasno odredbi člana 56 stav 2 Zakona o veterinarstvu, naknada štete pripada vlasniku životinje koja je ubijena ili zaklana, za stvari i sirovine koje su oštećene, pokvarene ili uništene prilikom sprovođenja mjera određenih za suzbijanje naročito opasnih zaraznih bolesti i posebno određenih zaraznih bolesti i zoonoza, kao i za uginule životinje za koje je potvrđeno da su uginule od naročito opasnih zaraznih bolesti i posebno određenih zaraznih bolesti i zoonoza, kada je obavezna preventivna vakcinacija izvedena u propisanim vremenskim rokovima i izvršena dijagnostička i druga ispitivanja životinja prema Operativnom programu. Kako preventivna vakcinacija, dijagnostička i druga ispitivanja životinja nije izvedena prema Operativnom programu, Ustavni sud je utvrdio, da tužiocu ne pripada naknada štete nastale ubijanjem njegovih svinja, preduzetom u cilju suzbijanja i iskorjenjivanja svinjske kuge.



***

151

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. G., M. i M.Š., iz Bijelog Polja, koje zastupa punomoćnik, Ljubiša Božović, advokat, iz Bijelog Polja, podnijeli su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br.1131/09, od 22. septembra 2009. godine i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br.235/09, od 13. juna 2009. godine.

U ustavnoj žalbi podnosioci navode povredu prava čl. 17, 19, 20 i 32 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi ističe se:da je Viši sud u Bijelom Polj, odlučio van rasprave: da je odlučivao u vijeću sastavljenom od sudija Osnovnog suda u Pljevljima kao sudija Višeg suda i da je time takođe povrijeđen Ustav na štetu podnosioca žalbe, jer se ne radi o izabranim sudijama Višeg suda, koji dolaze u konflikt interesa; da je u žalbi na presudu Osnovnog suda u Bijelom Polju ukazivano da je sud pošao od neodrživih utvrđenja u pogledu navodnog puta u korist pravnog prethodnika tuženih, površine usvojenog svojinskog tužbenog zahtjeva po presudi Osnovnog suda i nemogućnosti sticanja prava svojine po osnovu održaja za odbijeni dio tužbenog zahtjeva u površini od 21 m2; da Viši sud u Bijelom Polju nije cijenio ni jedan žalbeni razlog i da su u presudi Višeg suda u Bijelom Polju u drugoj parnici, Gž.br. 510/08, od 10. februara 2009. godine, zauzeti dijametralno suprotni stavovi, što je takođe neodrživo i nezakonito.



Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

152

»Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma.Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19).Svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonom zasnovanom interesu (član 20).

Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32) «.

Član 6 stav 1 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama u relevantnom dijelu, propisuje:

»Prilikom utvrđivanja građevinskih prava i obaveza (...) svako ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona«.

Zakona o parničnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.22/04, 28/05 i 76/06):

»Tužba sadrži određeni zahtjev u pogledu glavne stvari i sporednih traženja, činjenice na kojima tužilac zasniva zahtjev, dokaze kojima se utvrđuju ove činjenice, kao I druge podatke koje mora imati svki podnesak (član 187 stav 1).

Koje će činjenice uzeti kao dokazane odlučuje sud po svom uvjerenju, na osnovu savjesne i brižljive ocjene svakog dokaza zasebno i svih dokaza zajedno, kao i na osnovu rezultata cjelokupnog postupka (član 9).

Parnični postupak pokreće se tužbom (za osudu na činidbu, utvrđujućom i preobražajnom) (član 186). Svaka stranka je dužna da iznese činjenice i predloži dokaze na kojima temelji svoj zahtjev ili kojim

pobija navode i dokaze protivne stranke.Dokazivanje obuhvata sve činjenice koje su važne za donošenje odluke. Sud rješava koji će se dokazi izvesti radi utvrđivanja odlučnih činjenica (član 217) «.

Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa (»Službeni list SRJ«, ……br. 29/96), koji je važio u vrijeme nastanka spornog odnosa:

»Pravo svojine stiče se po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem. Pravo svojine stiče se i odlukom državnog organa, na način i pod uslovima određenim zakonom (član 20).

Vlasnik može tužbom zahtevati od držaoca povraćaj individualno određene stvari. Vlasnik mora dokazati da na stvar čiji povraćaj traži ima pravo svojine, kao i da se stvar nalazi u faktičkoj vlasti tuženog. Pravo na podnošenje tužbe iz stava 1. ovog člana ne zastareva (član 37).

Stvarna službenost zasniva se pravnim poslom, odlukom državnog organa i održajem (član 51). Na osnovu pravnog posla stvarna službenost stiče se upisom u javnu knjigu ili na drugi odgovarajući

način određen zakonom (član 52)«.

Zakona o Sudskom savjetu (»Službeni list Crne Gore«, br. 13/08 ):

»Sudski savjet može sudiju, uz njegov pristanak, privremeno uputiti u sud višeg stepena, ako se u tom sudu privremeno poveća obim posla ili kada postoji veliki broj neriješenih predmeta koji se sa postojećim brojem sudija ne može riješiti. Sudija koji se upućuje mora da ispunjava uslove propisane za izbor sudije suda u koji se upućuje(član 42 stav 3). Sudski savjet donosi odluku o privremenom upućivanju sudije u drugi sud na zahtjev predsjednika suda u koji se sudija upućuje ili po sopstvenoj procjeni. Prije donošenja odluke o privremenom upućivanju sudije u drugi sud, Sudski savjet obavlja konsultacije sa predsjednikom suda koji je podnio zahtjev, sudijom koji se privremeno upućuje i predsjednikom suda u kojem sudija vrši sudijsku funkciju ( član 43)«.

153


Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 235/09, od 13. juna 2009. godine, stavom I odbijen je tužbeni zahtjev tužilaca da se utvrdi da su suvlasnici dijela kat.parcele br. 693/1 upisane u PL.br. 318 KO Resnik u površini od 40 m2, kao neosnovan i stavom II odbijen je tužbeni zahtjev tužilaca, da se prema tužiocima utvrdi da preko dijela parcele 693/1 površine 66 m2 upisane u LN.br. 318 KO Resnik, nemaju nikakva prava stvarne službenosti.

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž. br. 1131/09, od 22. septembra 2009. godine, potvrđena je presuda Osnovnog suda i u obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je pravilan zaključak prvostepenog suda kada je odbio tužbeni zahtjev tužilaca kojim su tražili da se utvrdi da su suvlasnici površine od 40 m2 parcele br. 693/1, koja je upisana u listu nepokretnosti br. 318 KO Resnik, imajući u vidu da su tuženi pravo svojine na ovom zemljištu stekli na osnovu nasljeđa, a njihov pravni prethodnik kupovinom po osnovu usmenog ugovora koji je u cjelosti izvršen, sa pravnim prethodnikom tužilaca kao prodavcem u skladu sa odredbama člana 73 ZOO, koji predviđa mogućnost konvalidacije svakog neformalnog ugovora, pa i usmenog ugovora.

4. Podnosilac žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe, a povrede navedenih prava obrazlaže povredom materijalnog prava.

Ustavni sud u postupku povodom ustavne žalbe ne odlučuje kao žalbeni sud, već utvrđuje je li u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca povrijeđeno njegovo ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrđivali činjenično stanje i ocijenili dokaze.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povrede prava iz čl. 17 i 19 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nijesu povrijeđena ta ustavna prava. Ustavno jemstvo jednakosti propisano je članom 17 a član 19 sadrži razradu načela jednakosti koje svakome jamči jednaku zaštitu prava u postupku pred sudovima i drugim državnim organima. U procesnom smislu ova ustavna prava su povrijeđena ako stranci nije bila data mogućnost da učestvuje u postupku a u materijalno pravnom smislu znači po pravilu, da sudovi i drugi organi trebaju u istim slučajevima jednako da sude.


6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava odnosno člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je postupak vođen na način propisan zakonom i pred zakonom ustanovljenim sudom, a podnosiocu je osigurano pravično i javno suđenje, omogućavanje učešća u postupku, praćenje njegovog toka, raspravljanje pred sudom, predlaganje dokaza i preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili i pri tome dali jasne i utemeljene razloge. Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, čl.6 Konvencije obavezuje sudove, između ostalog, da

154

obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske broj 37801, od 1. jula 2003).

Naime, nadležni sudovi su utvrdili da podnosioci ustavne žalbe nijesu suvlasnici dijela kat. parcele br. 693/1 upisane u pl. br. 318 KO Resnik u površini od 40 m2, jer su, tuženi pravo svojine na ovom zemljištu stekli na osnovu nasljeđa, a njihov pravni prethodnik ostao vlasnik zemljišta po osnovu zaključenog usmenog kupoprodajnog ugovora, sa pravnim predhodnikom tužilaca kao prodavcem, koji ugovor je u cijelosti izvršen i koji je proizveo pravno dejstvo. Takođe su sudovi ocijenili da je neosnovan tužbeni zahtjev tužilaca kojim su tražili da se utvrdi da tuženi nemaju pravo službenosti dijelom parcele br. 693/1 u površini od 66 m2, jer u konkretnom slučaju, stvarna službenost zasnovana je pravnim poslom saglasno Zakonu, odnosno na osnovu ugovora o kupoprodaju nepokretnosti.

U odnosu na navode podnosilaca žalbe, da je, prilikom odlučivanja u konkretnom predmetu, vijeće Višeg suda u Bijelom Polju u čijem sastavu su bile sudije Osnovnog suda u Pljevljima, bilo nepropisno sastavljeno, zbog čega je podnosiocima povrijeđeno ustavno pravo na pravično suđenje, Ustavni sud je utvrdio da su, saglasno odredbama čl. 42 i 43 Zakona o Sudskom savjetu navedene sudije privremeno upućene u sud višeg stepena, i da osporenom presudom Višeg suda u Bijelom Polju, sa tih razloga nije povrijeđeno ustavno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava na pravni lijek iz člana 20 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da je podnosilac koristio zakonom propisane pravne lijekove i da mu navedeno pravo u postupku koji je vodio pred nadležnim sudovima nije povrijeđeno.


Už-III br. 94/09 USTAVNI SUD CRNE GORE9. jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

155

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. juna 2010. godine, donio je

OD L U K U



1. M.A., iz Nikšića, podnio je, preko svog punomoćnika Milana Vojinovića, advokata, iz Nikšića, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 453/09, od 14. septembra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi navodi da mu je rješenjem Veterinarske uprave Crne Gore, br. 323-07/0202-5/8, od 2. marta 2007. godine odobrena naknada u iznosu od 1.486,00 €, za nastalu štetu zbog ubijenih 14 svinja, da je nezadovoljan tim iznosom podnio tužbu Osnovnom sudu u Nikšiću, koji je, ne shvatajući prirodu spora, nakon angažovanja vještaka koji je procijenio da šteta iznosi 2.020,00 €, odbio njegov zahtjev, smatrajući da nema pravo ni na kakvu naknadu, čime je povrijeđeno pravo iz čl. 32 i 58 Ustava Crne Gore.


3.Iz spisa predmeta, uvidom u osporene presude i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio, sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Nikšiću, P. br. 956/07, od 31. decembra 2008. godine, odbijen je tužbeni zahtjev tužioca kojim je tražio da se tuženi obaveže da na ime naknade materijalne štete zbog ubijenih svinja, isplati tužiocu traženi iznos, sa pripadajućom kamatom i troškove postupka, u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 453/09, od 14. septembra 2009. godine,odbijena je žalba tužioca kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Nikšiću. Sud je našao da u postupku pred prvostepenim sudom nijesu povrijeđene odredbe parničnog postupka na čije postojanje sud pazi po službenoj dužnosti i da su neosnovani

156

navodi o pogrešnoj primjeni materijalnog prava. Prema činjeničnom stanju utvrđenom u prvostepenom postupku, sud je pravilno primijenio materijalno pravo, kada je shodno članu 56 stav 2 Zakona o veterinarstvu (»Službeni list RepublikeCrne Gore«, br. 11/04), našao da tužiocu ne pripada naknada štete nastale ubijanjem njegovih svinja, preduzetom kao jednom od mjera u cilju suzbijanja i iskorjenjivanja svinjske kuge, jer tužilac nije obezbijedio preventivnu vakcinaciju u skladu sa Operativnim programom, predviđenim odredbama člana 11 istog zakona.


Ustava Crne Gore:


Jamči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2)«.




Dokazivanje obuhvata sve činjenice koje su važne za donošenje odluke.Sud rješava koji će se dokazi izvesti radi utvrđivanja odlučnih činjenica (član 217).Ako sud na osnovu izvedenih dokaza (član 9) ne može sa sigurnošću da utvrdi neku činjenicu, o

postojanju činjenice zaključiće primjenom pravila o teretu dokazivanja (član 219 stav 1)«.

Zakona o veterinarstvu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 11/04 i 27/07):

»Naknada štete pripada vlasniku životinje koja je ubijena ili zaklana, za stvari i sirovine koje su oštećene, pokvarene ili uništene prilikom sprovođenja mjera određenih za suzbijanje naročito opasnih zaraznih bolesti i posebno određenih zaraznih bolesti i zoonoza, kao i za uginule životinje za koje je potvrđeno da su uginule od naročito opasnih zaraznih bolesti i posebno određenih zaraznih bolesti i zoonoza:

2) kada je obavezna preventivna vakcinacija izvedena u propisanim vremenskim rokovima i izvršena dijagnostička i druga ispitivanja životinja prema Operativnom programu.

Posebno određene zarazne bolesti i zoonoze iz stava 1 ovog člana određuje Ministarstvo (član 56 stav 1 tačka 2 i stav 2)«.

Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe i žalbe, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje se odnose na naknadu štete.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe o povredi prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio, da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu

157

ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog pravnog lijeka. Pravo na podnošenje pravnog lijeka ne podrazumijeva da neko mora uspjeti sa tim lijekom, već da ima pristup sudu ili drugom organu, pod uslovima određenim zakonom.

Nadležni sudovi su pravilno utvrdili da tužiocu (podnosiocu ustavne žalbe) ne pripada naknada štete nastala ubijanjem njegovih svinja, preduzeta kao jedna od mjera u cilju suzbijanja i iskorjenjivanja svinjske kuge.Ovo sa razloga što tužilac nije, shodno članu 56 stav 2 Zakona o veterinarstvu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 11/04), obezbijedio jedan od obaveznih vidova zdravstvene zaštite životinja od zarazne bolesti-preventivnu vakcinaciju izvedenu u propisanim vremenskim rokovima i nije izvršio dijagnostička i druga ispitivanja životinja, u skladu sa Operativnim programom utvrđenim od strane nadležnog organa tuženog, predviđenog odredbom člana 11 istog zakona. Tužilac o tome nije pružio dokaze, čije postojanje je nužno za uspjeh u sporu povodom ovog zahtjeva, jer stranka koja smatra da ima neko pravo, saglasno članu 219 Zakona o parničnom postupku, snosi teret dokazivanja činjenice koja je bitna za njegov nastanak ili ostvarivanje.Prvostepeni sud je za svoju odluku dao potrebne razloge, a to što je tužena tužiocu isplatila određeni iznos, po označenom osnovu, je bez značaja za drugačiju odluku u ovoj pravnoj stvari.

Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude se zasnivaju na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u postupku, Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku bio vođen na način i po postupku kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

5. Ocjenjujući razloge ustavne u odnosu na član 58 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.Naime, prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantan interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Kovencije.Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa.Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjan pravni osnov i koji utiče na imovinska prava, što, u konkretnom predmetu, nije slučaj.

Naime, saglasno odredbi člana 56 stav 2 Zakona o veterinarstvu, naknada štete pripada vlasniku životinje koja je ubijena ili zaklana, za stvari i sirovine koje su oštećene, pokvarene ili uništene prilikom sprovođenja mjera određenih za suzbijanje naročito opasnih zaraznih bolesti i posebno određenih zaraznih bolesti i zoonoza, kao i za uginule životinje za koje je potvrđeno da su uginule od naročito opasnih zaraznih bolesti i posebno određenih zaraznih bolesti i zoonoza, kada je obavezna preventivna vakcinacija izvedena u propisanim vremenskim rokovima i izvršena dijagnostička i druga ispitivanja životinja prema Operativnom programu. Kako preventivna vakcinacija, dijagnostička i druga ispitivanja životinja nije izvedena

158

prema Operativnom programu, Ustavni sud je utvrdio, da tužiocu ne pripada naknada štete nastale ubijanjem njegovih svinja, preduzetom u cilju suzbijanja i iskorjenjivanja svinjske kuge.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 9. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U



V., V., P., N., V., D. i S.S., svi iz Crvene Lokve, Opština Mojkovac, koje zastupa Miladin M.Joksimović, advokat iz Bijelog Polja, podnijeli su blagovremenu i dozvoljenu, ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 85/2009, od 8. oktobra 2009. godine, presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 943/08, od 4. novembra 2008. godine i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 759/06, od 24. maja 2008. godine, jer smatraju da im je navedenim presudama povrijedjeno zajemčeno pravo iz člana 58 st. 1 i 2 Ustava Crne Gore.

U žalbi se u suštini navodi, da su tužioci tužbom tražili da se utvrdi da su po osnovu nasljeđa suvlasnici na nepokretnostima – šumi III klase zv. Ugarče u Crvenoj Lokvi Opština Mojkovac i to dijela kat. parcele br. 13/6/2 i parcele br. 13/6/1/1 površine 5 ha 1 ar i 50m2; da je odbijen, kao neosnovan, njihov tužbeni zahtjev presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P. br. 759/06, od 24. maja 2008. godine, koja je sa istih razloga potvrđena u drugostepenom i revizionom postupku, da su tužioci tokom postupka pred redovnim sudovima kao dokaz, pored saslušanja svjedoka ponudili Uvjerenje br. 1996, od 11. oktobra 1952. godine i posjedovne listove; da je greškom popisivača, došlo do zamjene blokova u popisnom katastru na način da je imovina tužioca koja se nesporno nalazi u Bloku 13, upisana u Blok 14, zbog čega, po ovakvom stanju stvari, oni ne posjeduju predmetno zemljište, iako su ostaci ljetnjih katuna i danas vidljivi na tim mjestima. Predlažu da se ponište osporene presude.

159


2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl.48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

»Jemči se pravo svojine; niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu« (član 58 st. 1 i 2).

Člana 1Protokola 1 uz Konvenciju:

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine; Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu s opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa (»Službeni list SFRJ«, br.6/80 i 36/90 i »Službeni list SRJ«, br. 29/96) koji je važio u vrijeme nastanka spornih odnosa: »Pravo svojine stiče se po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem. Pravo svojine stiče se i odlukom državnog organa, na način i pod uslovima određenim zakonom (član 20).

Na osnovu pravnog posla pravo svojine na nepokretnost stiče se upisom u javnu knjigu ili na drugi odgovarajući način određen zakonom (član 33).

Vlasnik može tužbom zahtevati od držaoca povraćaj individualno određene stvari. Vlasnik mora dokazati da na stvar čiji povraćaj traži ima pravo svojine, kao i da se stvar nalazi u

faktičkoj vlasti tuženog. Pravo na podnošenje tužbe iz stava 1. ovog člana ne zastareva (član 37)«.


Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 759/06, od 24. maja 2008. godine, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahjtev tužilaca, kojim su tražili da se utvrdi da su tužioci po osnovu nasljedja suvlasnici na nepokretnostima – šumi III klase zv. Ugarče u Crvenoj Lokvi Opština Mojkovac i to dijela kat. parcele br. 13/6/2 i parcele br. 13/6/1/1 površine 5 ha 1 ar i 50m2 koja nepokretnost se sa sjeverne strane graniči sa nespornom šumom tužilaca u dužini od 524 m, sa zapadne strane šumom V.V. u dužini od 107 m, sa južne strane pašnjakom F.N.

160

u dužini od 464 mi sa istočne strane putem i šumom S.D. i S. U dužini od 134m , što su tuženi dužni priznati i tužiocima naznačene nepokretnosti predati u posjed i slobodno raspolaganje i omogućiti im da se isti na osnovu ove presude kod Direkcije za nekretnine CG – PJ Mojkovac, uknjiže kao suvlasnici i to: S.V. i V. Na po ¼ dijela nepokretnosti, S.D. i S. Na 1/8, a tužioci S.V.P. i N. Na ¼ ukupne površine, u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude, pod prijetnjom prinudnog izvršenja. U obrazloženju presude se navodi da je Sud utvrdio da tužioci nijesu dokazali osnov i način sticanja prava svojine na predmetnom zemljištu, odnosno da su njihovi pravni prethodnici pravo svojine na spornoj parceli stekli po osnovu tapije ili drugog vjerodostojnog pismenog dokaza kako je to propisano odredbama člana 20 Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa. Stoga, Sud zaključuje da tužioci ne mogu biti vlasnici iste , jer to nijesu bili ni njihovi prethodnici.

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž. br. 943/08, od 4. novembra 2008. godine, odbijena je žalba kao neosnovana i potvrdjena presuda Osnovnog suda u Bijelom Polju, P. br. 759/06, od 24. maja 2008. godine. U obrazloženju presude se navodi, da u postupku pred prvostepenim sudom nijesu počinjene povrede odredaba parničnog postupka i da je prvostepeni sud na osnovu rezulatata cjelokupnog postupka i pravilne ocjene izvedenih dokaza, pravilno primijenio materijalno pravo, dajući jasne i potrebne razloge.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore odbijena je revizija, kao neosnovana.

U obrazloženju presude se navodi, da je pravilan zaključak nižestepenih sudova, da tužbeni zahtjev nije osnovan, jer se u konkretnom sluačaju radi o zemljištu tipično šumskog karaktera u procentu od 90% na kom je strost stabala oko 100 godina i da je prije II Svjetskog rata važila pretpostavka da su šume i šumsko zemljište u državnoj svojini. Kako iz nalaza i mišljenja odgovarajućih vještaka proizilazi da je sporna nepokretnost upisana na ime društvena svojina SO Mojkovac, pravni prethodnici tužilaca na zakonit način nijesu stekli pravo svojine na predmetnoj nepokretnosti. Sud zaključuje da je ovakvo rezonovanje sudova pravilno, zbog toga, što u sporu za priznavanje prava svojine, kakav je slučaj u ovoj stvari, tužilac mora dokazati pored svog osnova sticanja i pravo svojine svog pravnog prethodnika. Samo na osnovu toga što tvrde da su njihovi pravni prethodnici spornu nepokretnost koristili prije 300 godina i što se na istoj nalaze ostaci nekadašnjih stanova, nije dokazana tvrdnja tužilaca u pogledu prava svojine na navedenoj nepokretnosti. Naprotiv, prema zvaničnoj katastarskoj evidenciji predmetne nepoketnosti su i danas upisane kao društvena svojina SO Mojkovac, po kulturi šuma. Radi se o zemljištu tipično šumskog karaktera u procentu od 90%, dok je svega 10% tog zemljišta pašnjak, a šuma je prosječne starosti oko 100 godina. Kod tako utvrdjenog činjeničnog stanja i po nalaženju ovog suda, pravilno su zaključili nižestepeni sudovi da tužioci nijesu dokazali pravni osnov sticanja svojine na spornim nepokretnostima u smislu člana 20 Zakona o osnovama sovjinsko pravnih odnosa pa im ne pripada ni zaštita tog prava shodno članu 37 navedenog zakona, sa kog razloga su oba zahtjeva (utvrdjenje i predaja) neosnovani.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava i člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.

161

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što u konkretnom predmetu nije slučaj.

Pravo na imovinu (svojinu), predmet je zaštite u ustavnom sistemu Crne Gore i sadržinski korespondira sa pravom na imovinu iz člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju. Odredbama člana 58 st. 1 i 2 Ustava, zajemčeno je pravo svojine, a ustavna ograničenja su uslovljena postojanjem opšteg interesa i proporcionalnošću ograničenja koje je definisano pravičnom naknadom.

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Naime, nadležni sudovi su utvrdili: da tužioci svoj zahtjev zasnivaju na nasljeđu, tvrdeći da su od svojih predaka nasljedili spornu imovinu, da se, u konkretnom slučaju, kako to proizilazi iz nalaza i mišljenja vještaka, radi o zemljištu tipično šumskog karaktera u procentu od 90% na kome je starost stabala oko 100 godina, da je za pravni režim na šumama prije II Svjetskog rata važila je pretpostavka da su šume i šumska zemljišta u državnoj svojini, a privatna svojina je bila moguća jedino ako je pravo svojine stečeno po posebnom pravnom osnovu i na zakonit način, da tužioci nijesu dokazali da su njihovi pravni prethodnici na zakonit način stekli svojinu, jer nijesu dokazali poseban pravni osnov niti zakonit način sticanja prava svojine.

Ocjena Ustavnog suda je, da su pravilno zaključili nižestepeni sudovi, da podnosioci ustavne žalbe, saglasno čl. 20 i 37 Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, nijesu dokazali da na nepokretnosti čiji povraćaj traže imaju pravo svojine po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasljeđivanjem, niti su to pravo stekli odlukom državnog organa, na način i pod uslovima određenim zakonom i da je postupanje sudova bilo u skladu sa relevantnim zakonskim odredbama, zbog čega im pravo iz člana 58 Ustava, nije povrijeđeno. U odnosu na navod podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19. aprila 1994. i dr.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Spain, od 21. januara 1999. godine).


162

U.br.120/09 USTAVNI SUD CRNE GORE9. jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 20. maja 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. R.D., iz Nikšića, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 501/09, od 7. jula 2009. godine, zbog povrede prava svojine iz člana 58 stav 1 Ustava Crne Gore.

2. U ustavnoj žalbi ističe se: da uzrok požara koji je izbio u noći 29/30 novembra 1993. godine u stanu M.V., komšije podnosioca ustavne žalbe, sa kojim dijeli zajednički zid kuće, u kojem su izgorjela tri stana, sa kompletnom štetom na objektima i stvarima, nikada nije utvrđen na valjan način; da podnosilac ustavne žalbe smatra, da je njegova svojina uništena od opasne stvari-električne energije i opasne djelatnosti; zbog čega je od 1996. godine vodio sudski spor protiv »Elektroprivrede Crne Gore«, zbog objektivne odgovornosti za štetu nastalu obavljanjem opasne djelatnosti iz čl.167, 168 i 169 Zakona o obligacionim odnosima. Predlaže da Ustavni sud ukine presude svih postupajućih sudova, omogući povraćaj u pređašnje stanje, radi poštenog suđenja za naknadu pričinjene štete.



163

- Presudom Osnovnog suda u Nikšiću P.br. 958/05, od 26. novembra 2007. godine, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtjev da se tuženi obaveže da tužiocima na ime naknade štete isplati ukupno iznos od 160.400,00 €, od čega 39.000,00€ na ime izgorjelog stana od 66 m2, u prizemlju porodične kuće, 20.000,00 € na ime izgorjelog poslovnog prostora, 25.000,00 € za uništene stvari u domaćinstvu, 25.800,00 € na ime izgorjelog stana u potkrovlju i 50.000,00 € na ime uništenih stvari domaćinstva, sa zakonskom zateznom kamatom od utuženja do isplate, s tim da svaka stranka snosi svoje troškove. Osnovni sud je konstatovao da je u dokaznom postupku nesporno utvrđeno da je do požara došlo na stanskoj tabli M.V., te kako je članom 44 Opštih uslova za isporuku električne energije predviđeno da »nisko-naponski unutrašnji priključak čine el.vodovi i drugi uređaji od spoljnjeg priključka do mjernih uređaja-potrošača, uključujući i mjerne uređaje«, to sud smatra da u konkretnoj pravnoj stvari nema odgovornosti tuženog za nastalu štetu.

-Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 795/08, od 10. februara 2009. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca, i potvrđena presuda Osnovnog suda u Nikšiću. Viši sud je našao da su u prvostepenoj presudi dati dovoljni i valjani razlozi koji se ne dovode u sumnju nijednim žalbenim razlogom; da su vještak elektro struke I.G. i sudski vještaci »Elektrotehničkog fakulteta« u Podgorici isključivi u tvrdnji da je požar nastao kao posledica kvara na elektro instalaciji, odnosno kratkog spoja na el.luku zbog dotrajale elektro instalacije ili povrijeđene izolacije kablova koji su bili postavljeni ispod maltera na drvenu podlogu u kući M.V. (komšije tužilaca), a radi se o unutrašnjoj instalaciji za čiju ispravnost u skladu sa Opštim uslovima za isporuku el.energije odgovara potrošač M. V.; da se za održavanje i ispravnost nisko-naponske mreže i spoljašnjeg priključka stara i odgovoran je isporučilac el.energije-tuženi; da po nalaženju vještaka, do kritične prilike nije bilo nikakvog poremećaja na nisko-naponskoj mreži ili na spoljašnjem priključku, te da ne postoji odgovornost tuženog za nastalu štetu u ovom slučaju.

-Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 501/09, od 7. jula 2009.godine, odbijena je revizija tužioca kao neosnovana, izjavljena zbog pogrešne primjene materijalnog prava. Vrhovni sud je ocijenio da su neosnovani navodi da su nižestepeni sudovi pogrešno primijenili materijalno pravo kada su odbili tužbeni zahtjev. Naime, polazeći od nesumnjivog utvrđenja, putem nalaza vještaka Elektrotehničkog fakulteta koji je u saglasnosti sa drugim izvedenim dokazima u postupku, da je tražena šteta nastala isključivo kao posljedica kvara na električnoj instalaciji, odnosno zbog kratkog spoja sa električnim lukom zbog dotrajale instalacije ili povrijeđene izolacije kablova, koji su bili postavljeni pod malterom na drvenu podlogu potkrovlja na kući komšije M.V., dakle, na unutrašnjoj instalaciji, a ne zbog poremećaja u niskonaponskoj mreži ili na spoljnjem priključku, i da su pravilno nižestepeni sudovi zaključili da ne postoji odgovornost tuženog za predmetnu štetu. Ovo, saglasno Opštim uslovima za isporuku električne energije na koje se pozivaju, a prema kojima je potrošač dužan da se stara o ispravnosti unutrašnjeg priključka, instalacije i uređaja u svom objektu i odgovoran je za štete koje nastanu kao posljedica njihove neispravnosti. S druge strane, za održavanje i ispravnost niskonaponske mreže i spoljašnjeg priključka stara se i odgovoran je isporučilac električne energije, pa kako nije bilo nikakvog poremećaja na niskonaponskoj mreži ili spoljašnjem priključku, to tuženi kao isporučilac nije odgovoran u ovom slučaju.

164

5. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevatne su odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Jemči se pravo svojine.Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu


Člana 1 Protokola 1. uz Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda:

»Svako fizičko ili pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države kada primjenjuje takve zakone koje smatra potrebnim da bi nadzirala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi osigurala naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93), koji je primjenjen u konkretnom sudskom sporu:

»Imalac stvari oslobađa se odgovornosti i ako dokaže da je šteta nastala isključivo radnjom oštećenika ili trećeg lica, koju on nije mogao predvidjeti i čije posljedice nije mogao izbjeći ili otkloniti (član 177 stav 2)«.

Opštih uslova za isporuku električne energije (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 1/92, 19/93 i 46/93):

»Niskonaponski unutrašnji priključak čine električni vodovi i drugi uređaji od spoljnjeg priključka do mjernih uređaja potrošača, uključujući i mjerne uređaje (član 44).

Potrošač je dužan da se brine o održavanju unutrašnjeg priključka kao i instalacija i uređaja (član 59 stav 1).

Potrošač je dužan da se stara o ispravnosti unutrašnjeg priključka, instalacija i uređaja i odgovoran je za štete koje na postrojenjima isporučioca i drugih potrošača nastanu usljed njihove neispravnosti, izuzetno od stava 1 ovog člana, ukoliko potrošač sklopi ugovor sa isporučiocem o održavanju unutrašnjeg priključka, potrošač ne odgovara za štetu koja zbog neispravnosti priključka nastane na postrojenjima isporučioca i drugih potrošača (član 61).

Isporučilac i potrošač obavezni su da se međusobno obavještavaju o neispravnostima koje primijete na eletktroenergetskim objektima a koje mogu uticati na normalan pogon elektroenergetskih objekata Isporučioca ili potrošača (član 62).

Potrošač mjerne uređaje može predati u osnovna sredstva isporučioca, održavanje mjernih uređaja vrši isporučilac, troškove redovnog održavanja i opravke snosi vlasnik mjernih uređaja, a baždarenja isporučilac (član 112).

Potrošač je odgovoran za nestanak i opštećenje mjernih uređaja koji su smješteni u njegovim prostorijama, kao i za posledice koje iz tog proizilaze.

Potrošač je dužan obavijestiti Isporučioca o nestanku, kao i svim smetanjama ili opštećenjima na djelovima mjernog sloga, plombama i osiguračima, odmah čim smetnje, nestanak ili opštećenje primijeti, odnosno smatra da postoje.

Isporučilac je dužan obavijestiti potrošača o svim smetanjama i oštećenjima na mjernim uređajima smještenim kod isporučioca (član 113)«.

165

6. Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak radi naknade štete.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava Crne Gore, Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo svojine.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu. Koncept imovine, u smislu Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 1 Protokola 1 uz Konvenciju) je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju »imovinu«, »dobra« ili »naknadu štete«, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjan pravni osnov i koji utiče na imovinska prava (Peter Gratzinger i Eva Gratzingerova protiv Češke Republike, odluka Evropskog suda od 10. jula 2002.godine br. 39794/98, stav 69).

Prvi uslov, potreban za primjenu člana 1 Protokola broj 1 je da pravna pozicija podnosioca ustavne žalbe, u pogledu naknade štete, predstavlja »imovinu« u smislu značenja ovog člana. Riječ »imovina« uključuje širok obim imovinskih interesa koji predstavljaju ekonomsku vrijednost. Shodno tome, pravo na naknadu štete moglo bi da se smatra imovinom ukoliko bi podnosilac žalbe ostvario valjan pravni osnov u smislu Evropske konvencije.

Pravo na imovinu (svojinu), predmet je zaštite u ustavnom sistemu Crne Gore i sadržinski korespondira sa pravom na imovinu, iz člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju.

Odredbama člana 58 st. 1 i 2 Ustava, zajemčeno je pravo svojine, a ustavna ograničenja su uslovljena postojanjem opšteg interesa i proporcionalnošću ograničenja koje je definisano pravičnom naknadom.

Pravo svojine, Ustavni sud štiti na način da organima državne vlasti, zabranjuje ograničenje ili oduzimanje tog prava, osim ako je ograničavanje ili oduzimanje zasnovano na zakonu. U slučaju zadiranja u svojinu od strane drugih pravnih subjekata (fizičkih ili pravnih lica), po pravilu, radi se o imovinskim sporovima privatnog prava. Ustavni sud ispituje i takvu odluku sudske ili druge vlasti kada ocijeni da je osporena odluka utemeljena na nepravilnom i neprihvatljivom pravnom stanovištu.

U konkretnom slučaju predmet parničnog postupka, koji je prethodio ustavno sudskom postupku, je tužbeni zahtjev podnosioca ustavne žalbe za naknadu štete na ime izgorjelog stana, poslovnog prostora i uništenih stvari, do koje je prema navodima tužioca došlo isključivo zbog propusta tužene JEP »Elektroprivrede Crne Gore« Elektrodistribucija Nikšić.

Ustavni sud nije nadležan da vrši provjeru utvrđenih činjenica i načina na koji su redovni sudovi protumačili pozitivno-pravne propise, osim ukoliko odluke tih sudova krše ustavna prava. To će biti slučaj kada odluka redovnog suda ne uključuje ili pogrešno

166

primjenjuje ustavno pravo, kada je primjena pozitivno-pravnih propisa bila očigledno proizvoljna ili kada je došlo do povrede osnovnih procesnih prava i u drugim slučajevima.

Uvidom u dostavljenu dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio da su nadležni sudovi iscrpno i detaljno obrazložili svoje odluke, koje su rezultat sprovedenog dokaznog postupka i ne ukazuju na bilo kakvu proizvoljnost u odlučivanju. Sudovi su cijenili sve materijalne dokaze kao i mišljenja sudskih vještaka elektro struke na osnovu kojih je utvrđeno da nema uzročne veze između štete koju je pretrpio podnosilac ustavne žalbe i radnji, odnosno odgovornosti tužene »Elektrodistribucije« Nikšić, kao osnovne pretpostavke za naknadu štete. Podnosiocu ustavne žalbe pružena je mogućnost da učestvuje tokom cjelokupnog sudskog postupka i to na tri sudske instance.

Po ocjeni Ustavnog suda, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosilac ustavne žalbe nema pravo na ostvarenje stvarno pravnog zahtjeva - naknade štete od tužene »Elektrodistribucije« Nikšić, jer je u sudskom postupku nesporno utvrđeno da je do požara došlo, na stanskoj tabli M.V., za čiju je ispravnost saglasno Opštim uslovima za isporuku električne energije, odgovoran taj potrošač, odnosno da se predmetna šteta nije dogodila kao posljedica radnji ili propusta tog pravnog subjekta.

Iz navedenog proizilazi da su sudovi, svoje presude zasnovali na pozitivno pravnim propisima koji su bili na snazi u vrijeme nastanka spornog pravnog odnosa, da se način na koji su sudovi tumačili te propise ne može smatrati proizvoljnim i ne predstavlja kršenje navedenog ustavnog prava podnosioca ustavne žalbe.

S obzirom da postupak, koji je prethodio ustavno-sudskom postupku, ne omogućava ocjenu osporenih presuda sa aspekta sadržaja odredaba člana 58 Ustava, te odredbe nijesu relevantne u slučaju podnosioca ustavne žalbe, jer se u sudskom postupku, nije odlučivalo o svojinskim pravima podnosioca žalbe, pa, samim tim, nije ni moglo biti povrijeđeno ovo Ustavom zajemčeno pravo. Takođe, prema ocjeni Ustavnog suda, osporenim presudama nijesu povrijeđene ni odredbe člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju jer podnosilac ustavne žalbe nije ostvario pravo na imovinu u smislu značenja te odredbe Evropske konvencije.

Ustavni sud je utvrdio da se pravni stavovi navedeni u osporenim presudama zasnivaju na pravilnoj primjeni materijalnog prava i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju tog prava.


Už-III br. 98/09 USTAVNI SUD CRNE GORE20. maj 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

167

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 20.maja 2010.godine, donio je

O D L U K U



1. DOO »Veritas«, iz Bijelog Polja, koje zastupa Luka Brajković, advokat, iz Bijelog Polja podnijelo je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.I.P.br. 37/09, od 14. septembra 2009. godine, zbog povrede odredaba člana 17 stav 2, čl. 32 i 59 Ustava Crne Gore.

2. U ustavnoj žalbi ističe se: da je Vrhovni sud u postupku po reviziji koju je izjavio tužilac-protivtuženi, preinačio i prvostepenu i drugostepenu presudu na način što je odbio protivtužbeni zahtjev tuženog protivtužioca, sa razloga što je po ocjeni toga suda dug obavezna da vrati Država Crna Gora kao univerzalni pravni sljedbenik Savezne direkcije za robne rezerve, a ne tužilac protivtuženi kojem je predmetno skladište dato na korišćenje, ne navodeći da je to skladište tužiocu protivtuženom dato i na raspolaganje; zaključkom Vrhovnog suda da su nižestepeni sudovi pogrešno primijenili materijalno pravo, samo u dijelu protivtužbenog zahtjeva (ne i tužbenog) povrijeđeno je pravo jednakosti jer u identičnoj pravnoj stvari, različito je odlučio u odnosu na tužioca protivtuženog kao preduzeća koje je osnovala Država Crna Gora, u odnosu na tuženog protivtužioca kao preduzetnika, kao i pravo na pravično i javno suđenje i sloboda preduzetništva. Predloženo je da Ustavni sud utvrdi navedene povrede ustavnih prava i ukine osporenu presudu.

3. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za

168



- Presudom Privrednog suda u Podgorici, P.br. 649/05, od 31. marta 2008. godine, odlučeno je: »I. Utvrđuje se potraživanje tužioca-protivtuženog prema tuženom-protivtužiocu na ime glavnog duga u iznosu 12.241,17 €; II.Utvrđuje se potraživanje tuženog-protivtužioca prema tužiocu-protivtuženom u iznosu od 44.772,65 € sa pripadajućom kamatom počev od 22. novembra 2005. godine do isplate; III. Prebijaju se međusobna potraživanja parničnih stranaka do visine od 12.241,17 €; IV.Odbija se tužbeni zahtjev tužioca-protivtuženog kojim je tražio da se obaveže tuženi-protivtužilac da tužioc-protivtuženom na ime glavnog duga isplati iznos od 12.241,17 €; V.Usvaja se protivtužbeni zahtjev tuženog-protivtužioca, pa se odbavezuje tužilac-protivtuženi da na ime glavnog duga isplati iznos od 29.811,22 € sa pripadajućom kamatom počev od 22.11.2005.godine do isplate, u roku od 8 dana pod prijetnjom izvršenja; VI. Utvrđuje se povlačenje protivtžbe za iznos od 2.720,26 €; i VII. Svaka stranka snosi svoje troškove spora«.

- Presudom Apelacionog suda Crne Gore, Pž.br. 414/08, od 27. februara 2009. godine, žalba tužioca je odbijena, kao neosnovana, i potvrđena presuda Privrednog suda u Podgorici, P.br.649/05, od 31. marta 2008. godine u stavu I, II, III, IV i V i ukinuta presuda u stavu VII, kojom je odlučeno o troškovima spora i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovni postupak.

- Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.I.P.br. 37/09, od 14. septembra 2009. godine: usvojena je revizija i preinačena presuda Privrednog suda u Podgorici, P.br. 649/05, od 31. marta 2008. godine u stavu II, III, IV i V izreke i presuda Apelacionog suda Crne Gore, Pž.br. 414/08, od 27. februara 2009. godine, u dijelu koji se odnosi na ovaj dio prvostepene presude; I.utvrđeno da ne postoji potraživanje tuženog prema tužiocu u iznosu od 44.772,65 € sa kamatom počev od 22. novembra 2005. godine, pa se odbija kao neosnovan protivtužbeni zahtjev kojim je traženo da se tužilac obaveže da plati tuženom iznos od 29.811,22 € sa kamatom počev od 22. novembra 2005. godine i II. usvojen tužbeni zahtjev pa je tuženi dužan platiti tužiocu 12.271,17 € u roku od osam dana po prijemu ove presude. U obrazloženju presude Vrhovni sud je ocijenio da nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 367 stav 2 tačka 2 i člana 357 stav 2 tačka 15 Zakona o parničnom postupku i da je drugostepeni sud u pobijanoj presudi ocijenio sve navode žalbe koji su bili od odlučnog značaja; da zaključivanje prvostepenog i drugostepenog suda da je tužilac u obavezi da plati naknadu iz tog ugovora za period od 1. oktobra 2003. do 31. oktobra 2005. godine, kada je izvršena primopredaja skladišta, jer ugovor nije otkazao, nije pravilno, odnosno da su sudovi pogrešno primijenili materijalno pravo. Naime, po nalaženju Vrhovnog suda imovina Savezne direkcije za robne rezerve, po teritorijalnom principu postala je imovina Crne Gore, saglasno odredbi člana 59 stav 3 Ustava povelje zbog čega tužilac nije pravni sljedbenik Savezne direkcije za robne rezerve jer se radi o pravnom licu koje je osnovala Vlada Republike Crne Gore 3. jula 2003. godine. Stoga, ugovor između tuženog i Savezne direkcije za robne rezerve ne može stvoriti prava i obaveze za tužioca. Pri tom, činjenica što je dio duga te direkcije koji je

169

nastao do njenog prestanka sa radom kompenziran sa dugom tuženog prema tužiocu po osnovu zakupnine, nije ni od kakvog pravnog značaja za drugačije odlučivanje jer na taj način nije zasnovan ugovorni odnos između stranaka u sporu za ubuduće, nakon prestanka sa radom direkcije.

5.Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2).Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i

zakonom ustanovljenim sudom (član 32).Jemči se sloboda preduzetništva.Sloboda preduzetništva može se ograničiti samo ako je to neophodno radi zaštite zdravlja ljudi, životne

sredine, prirodnih bogatstava, kulturne baštine ili bezbjednosti i odbrane Crne Gore (član 59)«.

Ustavne povelje državne zajednice Srbija i Crna Gora (»Službeni list Srbije i Crne Gore«, br.1/03):

»Imovina Savezne Republike Jugoslavije na teritoriji država članica imovina je država članica po teritorijalnom principu (član 59 stav 3)«.

Zakona za sprovođenje Ustavne povelje državne zajednice Srbija i Crna Gora (»Službeni list Srbije i Crne Gore«, br.1/03):

Danom stupanja na snagu Ustavne povelje, prestaje da radi:25. Savezna direkcija za robne rezerve (član 16 tačka 25).

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list Crne Gore«, br.47/08):

»1) Ko drugome prouzrokuje štetu dužan je da je naknadi, ukoliko ne dokaže da je šteta nastala be njegove krivice.

2) Za štetu od stvari ili djelatnosti od kojih potiče povećana opasnost štete za okolinu, odgovara se bez obzira na krivicu (član 148 st. 1 i 2)«.

Zakona o parničnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 22/04 i 76/06):

»Ako revizijski sud utvrdi da je materijalno pravo pogrešno primijenjeno, presudom će usvojiti reviziju i preinačiti pobijanu presudu (član 410 stav 1)«.

6. Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže pogrešnom primjenom materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak radi naplate duga (na osnovu ugovora o zakupu).

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 stav 2 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudom podnosiocu ustavne žalbe nije

170

povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.

Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenica i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevatan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno.


U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presuda Vrhovnog suda nije posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku, kao i revizionom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Ustavni sud ukazuje, da u principu nije nadležan da vrši provjeru utvrđenih činjenica i načina na koji su sudovi protumačili pozitivnopravne propise, osim ukoliko odluke sudova krše ustavna prava. To će biti slučaj kada odluka suda ne uključuje ili pogrešno primjenjuje ustavno pravo, kad je primjena pozitivnopravnih propisa bila očigledno proizvoljna ili kada je došlo do povrede osnovnih procesnih prava, kao što su pravo na pravičan postupak, pravo na pristup sudu, pravo na djelotvoran pravni lijek i u drugim slučajevima.

Pravičnost postupka ocjenjuje se na osnovu postupka kao cjeline (Evropski sud za ljudska prava, Barbera, Messeque i Jabardo protiv Španije, presuda od 6. decembra 1988.godine, serija A, broj 146, stav 68). Nedostatak u jednoj fazi postupka može se osporavati i ispraviti u drugoj, narednoj fazi postupka. Pravo na pravični postupak obavezuje sud da predoči razloge presude koji strankama omogućavaju da djelotvorno koriste raspoložive pravne ljekove. Princip pravičnog suđenja, takođe zahtijeva da se sud pozove na određenu pravnu normu. Pravna osnova presude ne smije da bude proizvoljna tj.van konkretnog predmeta.


171


Osporenom presudom Vrhovni sud je prvenstveno, kao neosnovane, ocijenio navode revizije da su pred prvostepenim i drugostepenim sudom učinjene bitne povrede parničnog postupka, na koje sud pazi po službenoj dužnosti (član 367 stav 2 tačka 12 ZPP-a) i povrede iz člana 367 stav 2 tačka 15, jer je prvostepeni sud u obrazloženju presude naveo jasne razloge o činjenicama od kojih zavisi odluka u ovom sporu, kao i da je drugostepeni sud takođe ocijenio sve navode žalbe od odlučnog značaja.

U vezi sa tim revizionim navodom Ustavni sud ukazuje da član 6 stav 1 Evropske konvencije obavezuje sudove da daju obrazloženje za svoje presude, ali to se ne može tumačiti kao obaveza da se da odgovor na svaki navod, nego samo onaj kojeg ocijeni relevantnim (Evropski sud za ljudska prava, Harutyunyan protiv Armenije, odluka od 5. jula 2005. godine, aplikacija broj 36549/03). Isto tako, konačne odluke žalbenih sudova ne moraju imati iscrpna obrazloženja (Evropska komisija za ljudska prava, Odluka 8769/07, od 16. jula 1981, OI 25), već obrazloženja koja se tiču relevantnih žalbenih navoda, koje kao takve sud ocijeni.

U konkretnom predmetu, po nalaženju Ustavnog suda, Vrhovni sud je odgovorio na svaki revizioni navod podnosioca ustavne žalbe i za svoje stanovište dao valjane i jasne razloge, u skladu sa zahtjevima člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

Niame, Vrhovni sud je u postupku po izjavljanoj reviziji tužioca »Montenegro-Bonus« DOO Cetinje, pravilno ocijenio da je imovina Savezne direkcije za robne rezerve, saglasno odredbi člana 59 stav 3 Ustavne povelje državne zajednice Srbija i Crna Gora, i odredbi člana 16 tačka 25 Zakona za sprovođenje Ustavne povelje, stupanjem na snagu Ustavne povelje tj. 4. februara 2003. godine, postala imovina Crne Gore.

Polazeći od navedene statusne promjene, Vrhovni sud je pravilno utvrdio da davanje imovine Crne Gore, na korišćenje, pravnom licu koje je osnovala Vlada Republike Crne Gore, nije osnov za zaključivanje da je to pravno lice univerzalni pravni sljedbenik Savezne direkcije za robne rezerve, kako su to pogrešno zaključili nižestepeni sudovi. Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog i pravnog stanja Vrhovni sud je shodno odredbi člana 410 stav 1 Zakona o parničnom postupku preinačio nižestepene presude i utvrdio osnov i visinu potraživanja stranaka u postupku.

Povredu prava na pravično suđenje podnosilac ustavne žalbe obrazlaže i nejednakim tretmanom stranaka u postupku pred Vrhovnim sudom, odnosno povoljnijim položajem u postupku preduzeća čiji je osnivač Država Crna Gora.

Princip jednakog tretmana stranaka u postupku podrazumijeva uravnotežen tretman stranaka u postupku i ključni je elemenat prava na pravično suđenje . U suštini ovaj princip zahtijeva da se svakoj stranci u postupku pruže razumne mogućnosti da iznese svoje argumente, uključujući i dokaze, pod uslovima koji tu stranku neće staviti u suštinski podređen

172

položaj u odnosu na drugu stranku. Drugim riječima, princip jednakog tretmana stranaka u postupku u suštini podrazumijeva procesnu jednakost stranaka.

Ustavni sud je utvrdio da je podnosilac ustavne žalbe tokom cijelog postupka pred sudovima tretiran kao ravnopravna stranka, da mu je omogućeno da aktivno učestvuje u postupku, da predlaže dokaze, tokom postupka je imao zastupnika, mogao je izjaviti žalbu, što je i učinio, a sprovedene dokaze sudovi su ocijenili i dali razloge zašto nijesu prihvaćeni.

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da u osporenoj presudi Vrhovnog suda kao ni u presudama nižestepenih sudova nema dokaza koji bi ukazali na povredu ovog principa niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

9. Imajući u vidu da ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu prava iz člana 59 Ustava, kojim se jemči sloboda preduzetništva, Ustavni sud nije cijenio povredu tog prava.


Už-III br.111/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 20. maj 2010. godine PREDSJEDNIK, P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 20. maja 2010. godine, donio je

O D L U K U


173


1. R.P., iz Beograda, N.P. i S.Š., iz Bara podnijeli su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu izjavljenu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 394/09, od 13. maja 2009. godine.

Podnosioci ustavne žalbe smatraju da su im osporenom presudom povrijeđena osnovna prava i slobode zajemčena Ustavom Crne Gore iz člana19, člana 32 u vezi sa članom 25 stav 3 i člana 60 u vezi sa članom 58. U žalbi ističu: da su kao tužioci tužbom tražili da se utvrdi da su po osnovu nasljeđa iza smrti svoje ćerke i sestre stekli pravo svojine na dijelu stana; da je u dosadašnjem sudskom postupku na nesumnjiv način utvrđeno da je pok. S.J. pravni prethodnik tužilaca zaključila brak sa bratom tuženog takođe sada pok. R.J. dana 16. avgusta 1986. godine; da je S.J. preminula dana 21. septembra 1992.godine; da je rješenjem ŽTO, od 13. oktobra 1987. godine R.J. dodijeljena garsonjera površine 37,75 m2 po osnovu radnog odnosa i da je korisnik stana bila i njegova pok.supruga S.; da su predmetni stan otkupili dana 29. juna 1992. godine (u toku trajanja braka), a da je R.J. nakon smrti svoje supruge zaključio ugovor o razmjeni predmetne garsonjere uz doplatu sa B. B. za veći stan, površine 67m2; da je nakon smrti R.J. na njegovoj zaostavštini rješenjem Osnovnog suda O.br. 373/05, od 31. maja 2005. godine, kao jedini zakonski nasljednik oglašen tuženi D.J.; da su nesporne činjenice da pok. R.J. i S.J. u braku nijesu imali djece, pa njima kao tužiocima, u ovom slučaju kao nasljednicima iza smrti S.J. pripada pravo na ½ stana koji je otkupljen za vrijeme trajanja bračne zajednice pok. R.J. i S.J.; da je činjenica da je R.J. poslije smrti svoje supruge otkupljeni stan-garsonjeru, zamijenio za veći stan ne utiče na pravo tužilaca-podnosilaca ustavne žalbe na dio predmetnog stana jer 18,87 m2 predstavlja ½ garsonjere koja je otkupljena za vrijeme trajanja braka njihove pravne prethodnice; da je ispravno ocijenio Viši sud u Podgorici, kada je usvojio tužbeni zahtjev. Predlažu obustavu izvršenja radnji izrečenih u presudi Vrhovnog suda, odnosno, da se obustavi promjena vlasništva kod Uprave za nekretnine, Područne jedinice Podgorica i da se ukine presuda Vrhovnog suda i predmet vrati na ponovni postupak.



Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19). Ne mogu se ograničiti prava na: život; pravni lijek i pravnu pomoć; dostojanstvo i poštovanje ličnosti; pravično i javno suđenje i načelo zakonitosti; pretpostavku nevinosti; odbranu; naknadu štete za nezakonito ili neosnovano lišenje slobode i neosnovanu osudu; slobodu misli,savjesti i vjeroispovjesti; zaključenje braka (član 25 stav 3). Svako ima pravo na pravično i

174

javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Jemči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu. Prirodna bogatstva i dobra u opštoj upotrebi su u državnoj svojini (član 58). Jemči se pravo nasljeđivanja (član 60). Vrhovni sud je najviši sud u Crnoj Gori. Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova (član 124 st. 1 i 2) «.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona, da se presuda izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nažcionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 tačka 1)«.

Člana 1 Protokola br. 1 uz Konvenciju:

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. Prethodne odredbe ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Porodičnog zakona (»Službeni list Crne Gore«, br.7/89), koji je važio u postupku pred sudom:

»Posebnu imovinu sačinjava imovina koju bračni drug ima u momentu zaključenja braka, kao i imovina koja je stečena u momentu zaključenja braka, kao i imovina koja je stečena u toku braka nasljeđem, poklonom ili drugim oblicima besteretnog sticanja. Svaki bračni drug samostalno upravlja i raspolaže posebnom imovinom, ukoliko se bračni drugovi nijesu drugačije dogovorili (član 280). Zajedničku imovinu sačinjava imovina koju su bračni drugovi stekli radom u toku trajanja bračne zajednice, kao i prihodi iz te imovine. U zajedničku imovinu ulaze i prihodi sa posebne imovine koji su ostvareni radom bračnih drugova, kao i imovina stečena igrom na sreću, osim ako je jedan bračni drug ulagao u ovu igru posebnu imovinu (281)«.

Zakona o nasljeđivanju(»Službeni list SR Crne Gore«, br. 4/76 i 22/78), koji je važio u postupku pred sudom :

»Na osnovu zakona nasljeđuju umrlog: njegovi potomci, usvojenici i njihovi potomci, njegov bračni drug, njegovi roditelji, njegova braća i sestre i njihovi potomci, njegovi djedovi i babe i njihovi potomci. Ova lica nasljeđuju po nasljednim redovima. Nasljednici bližeg nasljednog reda isključuju iz nasljedstva lica daljeg nasljednog reda.(član 9). Zaostavštinu umrlog nasljeđuju njegova djeca i njegov bračni drug. Nasljednici ovog nasljednog rada nasljeđuju na jednake djelove (član 10)«.

4. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Osnovni sud u Podgorici je presudom P.br. 187/07, od 21. decembra 2007. godine, odbio tužbeni zahtjev tužilaca, kao neosnovan. Prvostepeni sud je nakon sprovedenog dokaznog postupka utvrdio da je predmetni stan posebna imovina pok. R.J., koju je stekao prije zaključenja braka sa pok. S. Sud je zaključio da je pok. R.J. prije zaključenja braka već bio

175

stekao pravo na dodjelu stana odlukom ŽTO Titograd, od 10. decembra1982. godine, koji stan mu je dodijeljen po kadrovskom osnovu, što je i bila odlučna činjenica da mu se dodijeli stan, pri čemu na odluku o dodjeli stana nije bilo od uticaja da li isti živi u zajednici sa još nekim ili ne. Pri tome, sud je imao u vidu da tužioci nijesu pružili nijedan dokaz u čemu se sastoji doprinos njihove pravne prethodnice pok. Slavice u sticanju predmetnog stana, kako u postupku dodjele stana, tako i u postupku plaćanja otkupne cijene za predmetni stan. Prvostepeni Sud je prilikom odlučivanja u ovoj pravnoj stvari imao u vidu stav Vrhovnog suda iznijet u odluci Rev,GZZ br.19/2004, od 19. maja 2004. godine.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 117/08, od 30. januara 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda na način da je utvrdio da su tužioci po osnovu nasljeđa iza smrti svoje kćerke i sestre, sada pok. S.J., stekli pravo svojine na dijelu stana u Podgorici, površine od 18,87 m2 i naložio Upravi za nekretnine - Područna jedinica Podgorica da izvrši upis suvlasničkih djelova tužilaca na predmetnom stanu. Po ocjeni tog suda prvostepena presuda donijeta je uz pogrešnu primjenu materijalnog prava, jer stan otkupljen u toku trajanja bračne zajednice bez obzira na vrijeme kad je stan dodijeljen nosiocu stanarskog prava - prije ili poslije zaključenja braka predstavlja zajedničku imovinu bračnih drugova i zaključenjem ugovora o otkupu stana od strane jednog bračnog druga, drugi bračni drug nije povrijeđen u svojim imovinskim pravima i može da traži utvrđivanje svog udjela u sticanju.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 394/09, od 13. maja 2009. godine, preinačena je presuda Višeg suda i potvrđena presuda Osnovnog suda. Po mišljenju tog suda izloženo pravno stanovište drugostepenog suda nije pravilno i zasnovano je na pogrešnoj primjeni materijalnog prava. Naime, u postupku koji je prethodio donošenju pobijane presude Vrhovni sud je utvrdio: da su S.J. rodj. Š., kćerka odnosno sestra tužilaca i R.J., brat tuženog, zaključili brak 16. avgusta 1986. godine, u kojem nijesu imali djece, a da je S. preminula dana 21. septembra 1992. godine; da je Odlukom ŽTO Titograd br.10731, od 10. decembra 1982. godine, R.J., stekao pravo na dodjelu kadrovskog stana, a po osnovu radnog odnosa i rješenjem od 13. oktobra 1987. godine, dodijeljena mu je kao nosiocu stanarskog prava garsonjera površine 37,75m2, kada je kao korisnik stana navedena njegova supruga S.; da je taj stan otkupljen tokom trajanja braka imenovanih, tj. 29. juna 1992. godine; da je R. nakon smrti svoje supruge zaključio ugovor o razmjeni garsonjere uz doplatu sa B.B. za stan od 67m2- predmetni stan, pa se upisao kao nosilac prava svojine; da je iza smrti R. J., tuženi odlukom suda oglašen za jedinog zakonskog nasljednika na predmetnom stanu pa je kod nadležnog organa izvršena promjena upisa na njegovo ime.Vrhovni sud je imajući u vidu da je sporni stan stečen putem zamjene, nakon smrti S.J., na kojem pravni prethodnici stranaka nijesu bili sunosioci stanarskog prava, niti je bio predmet otkupa za vrijeme njihovog braka zaključio da tužioci ne mogu osnovano postavljati zahtjev za utvrđivanje prava svojine po osnovu nasleđa iza smrti S.J. na ovom stanu, odnosno ne pripada im traženo pravo, jer nije bio predmet zajedničke imovine stečene tokom trajanja braka.

5. Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i relevantnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocima nijesu povrijeđena ustavna prava na koja se u ustavnoj žalbi ukazuje.

176

6. Podnosioci smatraju da nijesu imali pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije, zbog pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava. Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava. U vezi s tim, Ustavni sud ukazuje da prema praksi Evropskog suda nije zadatak Suda da preispituje zaključke redovnih sudova u pogledu činjeničnog stanja i primjene materijalnog prava (Evropski sud, Pronina protiv Ukrajine – aplikacija br. 63566/00, od 18. juna 2006. godine), niti da supstituiše domaće sudove u procjeni činjenica i dokaza, već je uopšteno zadatak tih sudova da ocijene činjenice i dokaze koje su izveli. Takođe, Ustavni sud nije nadležan da kao sud »četvrte instance« ponovo razmotri iste žalbene navode koji su u cjelosti razmotreni na ranijim instancama.

Ustavni sud ukazuje da nezadovoljstvo podnosilaca žalbe pobijanom presudom Vrhovnog suda ne pokreće samo po sebi pitanje u vezi sa zaštićenim ustavnim pravima, a podnosioci žalbe ne navode proceduralne greške. Osporena presuda sadrži obrazloženje koje zadovoljava zahtjeve iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

7. Ustavnom žalbom podnosioci osporavaju presudu Vrhovnog suda zbog kršenja prava iz člana 58 Ustava , odnosno prava na imovinu iz člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju. Navode da Vrhovni sud nije pravilno utvrdio da kod nesporne činjenice da pokojni P.J. i S.J. u braku nijesu imali djece to tužiocima, u ovom slučaju podnosiocima žalbe kao naslednicima iza smrti S.J. pripada pravo na ½ stana (garsonjere), koja je otkupljena za vrijeme trajanja bračne zajednice.

Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda, prema kojoj »imovina«.u smislu člana 1 Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju može biti ili »postojeća imovina« ili »dobra« uključujući I potraživanja u odnosu na koja lice ima bar »legitimno očekivanje« da će ih realizovati (Jantner protiv Slovačke, presuda od 4.marta 2003.godine, aplikacija broj 39050/97, stav 27).

U konkretnom slučaju treba odgovoriti na pitanje, da li podnosioci žalbe imaju »imovinu« u smislu člana 1 Protokola br.1 uz Evropsku konvenciju i ima li »miješanja« u pravo na tu imovinu.

Saglasno Zakonu o nasljeđivanju zaostavštinu umrlog nasljeđuju njegova deca i njegov bračni drug. U konkretnom slučaju, pok.R.J. i S.J. nijesu imali djece to podnosioci žalbe kao nasljednici iza smrti pok. S.J., imali su »legitimno očekivanje« koje u smislu člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju predstavlja »imovinu«. Međutim, Ustavni sud ocjenjuje da nema miješanja u pravo na tu imovinu, jer s obzirom na postavljeni tužbeni zahtjev podnosiocima »imovina« nije ni oduzeta, niti im je ograničeno korišćenje imovine. Naime, podnosioci su postavili tužbeni zahtjev tražeći da im se prizna pravo vlasništva na ½ garsonjere a tuženi u konkretnom sporu nije naslijedio garsonjeru, već stan za koji je garsonjera zamijenjena nakon smrti S.J., na kojem pravni prethodnici nijesu bili sunosioci stanarskog prava, niti je bio predmet otkupa za vrijeme njihovog braka.

Kako u konkretnom slučaju nema »miješanja« u pravo na imovinu, to podnosiocima žalbe nije prekršeno ni pravo na nasljeđivanje.

177

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 19 Ustava, Ustavni sud ukazuje da kada je riječ o ustavnom jemstvu jednake zaštite prava i sloboda, konkretni slučaj treba dovesti, kad god je to moguće, u vezu sa ostalim slučajevima i obrazložiti u čemu je on ustavnopravno specifičan da bi mogao biti ispitan pred Ustavnim sudom. Podnosioci u ustavnoj žalbi nijesu naveli ustavnopravno relevantne razloge iz kojih bi se moglo utvrditi da je navedena ustavna odredba povrijeđena.


Už - III br. 64/09 USTAVNI SUD CRNE GORE20. maj 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 20. maja 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. V.K., iz Plužina, kojeg zastupa Milan Vojinović, advokat iz Nikšića, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 906/2009, zbog toga što smatra da mu je navedenom presudom povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz čl. 32 i 62 Ustava.,

U žalbi se, pored ostalog, ističe: da je u »Elektroprivredi Crne Gore« AD Nikšić zasnovao radni odnos na neodređeno vrijeme 15. marta 1982.godine, na radnom mjestu stražara, kasnije je raspoređen na radno mjesto pomoćni radnik, a da je 18. januara 2009.godine raspoređen na mjesto radnika mašinske struke, kada je navodno predao falsifikovanu diplomu; da je rešenje o prestanku radnog odnosa donijeto shodno Zakonu o radu iz 2003.godine, jer je nadležno ministarstvo utvrdilo, da diploma žalioca nije izdata od MFŠ »Ivan Uskoković«, iz Podgorice i da se ne može smatrati vjerodostojnom javnom ispravom.

178

2. Podnosilac žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe, a povrede navedenih ustavnih prava obrazlaže povredom materijalnog prava ističući da je nepotpuno i nepravilno utvrđeno činjenično stanje i pogrešno primijenjeno materijalno pravo.

3. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o povredi ljudskih prava i sloboda podnosiocu žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

4. U postupku koji je prethodio ustavnosudskom, nadležni sudovi utvrdili su da je tužilac na poslove radnika mašinske struke raspoređen rješenjem br. 2201-181, od 18. januara 2000. godine, da mu je prestao radni odnos otkazom ugovora o radu, jer je prilikom raspoređivanja na pomenuto radno mjesto dao neistinite podatke o svojoj stručnoj spremi značajne za vršenje poslova na koje je raspoređen, što je utvrđeno izvještajem Ministarstva prosvjete i nauke- prosvjetne inspekcije br. 04-3-335/2, od 24. januara 2006. godine, u postupku provjere vjerodostojnosti diploma i svjedočanstva i da je tuženi pravilno postupio kada je donio rješenje o prestanku radnog odnosa s pozivom na odredbe člana 111 stav 1 tačka 9 Zakona o radu, jer zaposlenom može prestati radni odnos, odnosno biti otkazan ugovor o radu ne samo onda ako je prilikom zasnivanja radnog odnosa dao neistinite podatke, već i onda ako je dao neistinite podatke u pogledu stručne spreme koja je bila potrebna za njegovo raspoređivanje na drugo radno mjesto, kao što je to bilo u konkretnom slučaju.


Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2). Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristranim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.



Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03, 79/04 i 25/06), koji je bio u primjeni u vrijeme nastanka spornih odnosa, propisano je:

(1) Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom:ako je prilikom stupanja na rad, odnosno zasnivanja radnog odnosa dao neistinite podatke značajne za vršenje poslova radi kojih je zasnovao radni odnos (član 111stav 1 tačka 9).

179

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.


U konkretnom slučaju sudovi tri instance potvrdili su da je tužena Elektroprivreda pravilno donijela rješenje o prestanku radnog odnosa tužioca, jer je tužilac dao neistinite podatke o svojoj stručnoj spremi značajnoj za vršenje poslova, prilikom raspoređivanja na radno mjesto radnika mašinske struke, jer je diploma na osnovu koje je raspoređen na navedene poslove falsifikovana. Naime, davanje neistinitih podataka prilikom zasnivanja radnog odnosa u smislu odredbe člana 111 stav 1 tačka 9 Zakona o radu uvijek povlači otkaz ugovora o radu, bilo da se radi o prvom zasnivanju radnog odnosa ili svakom kasnijem. Iz navedenog, Ustavni sud zaključuje da sudovi nijesu proizvoljno primijenili materijalno pravo na štetu podnosioca žalbe.

U odnosu na navod podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19.aprila 1994. i dr), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz protiv Španije, br. 30544/96 od 21.januara 1999.godine).

7. Pravo na rad, koje je utvrdjeno u članu 62 Ustava, nije apsolutno, a u negativnom odredjenu podrazumijeva i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan relevantnom zakonu. Polazeći od sadržaja ustavnog prava zajamčenog tim članom Ustava, a imajući u vidu navode žalbe, kao i u postupku pred nadležnim sudom utvrđenih činjenica i primijenjenog materijalnog prava, odnosno odredbe člana 111 stav 1 tačka 9 Zakona o radu, po ocjeni Ustavnog suda, osporenim odlukama podnosiocu ustavne žalbe nije povrijedjeno pravo iz člana 62 Ustava.



180

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Desanka

Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 20. maja 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Ljubiša Božović, advokat, iz Bijelog Polja, podnio je, u ime, V.J., iz Bijelog Polja, ustavnu žalbu i dopunu ustavne žalbe, protiv rješenja Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 1028/06, od 6. marta 2008. godine i rješenja Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 504/08, od 30. juna 2009. godine.

U žalbi navodi da N.B. i podnosilac ustavne žalbe, stanuju u istoj zgradi; da je prije nekoliko godina došlo do oštećenja zajedničkih vodovodnih i kanalizacionih instalacija koje su prolazile ispod stana podnosioca žalbe, zbog čega je, u njegovom stanu došlo do velike štete, a postojala je i mogućnost uništenja i temelja čitave zgrade; da je zbog toga od Komunalnog inspektora Sekretarijata za inspekcijske poslove i prekršajni postupak Opštine Bijelo Polje, naloženo da izvrše opravku na vodovodnoj mreži i kanalizacionoj instalaciji; da su se stranke dogovorile da razdvoje instalaciju i vodu sa šahta i svako provede svoj vod za stan, ali se nijesu dogovorili o trasi ove instalacije za stan N.B.; da je N.B. u zidu spavaće sobe V.J. prokopala kanal, bez njegove saglasnosti ili valjanog pravnog posla (dogovora) ili odluke nadležnog državnog organa, kada on nije bio kući, u kojem je namjeravala da postavi vodovodne cijevi za instalaciju, kojom bi vodu provela do svog stana i time povrijedila pravo svojine; da je sud odbio tužbeni zahtjev podnosioca žalbe za utvrđivanje smetanja posjeda na stanu; da je sudija bila pristrasna i da je advokat koji zastupa N.B., rođeni sestrić sudećeg sudije; da su pred Višim sudom u Bijelom Polju sudile sudije iz Osnovnog suda u Pljevljima, koje nijesu izabrane kao sudije Višeg suda i da ne mogu istovremeno obavljati obje funkcije,

181

čime su mu povrijeđena ustavna prava garantovana odredbama čl. 8, 17, 24, 32, 33, 41 i 58 Ustava Crne Gore.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze.Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava

3. Iz spisa predmeta, uvidom u osporene presude i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio, sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

Rješenjem Osnovnog suda u Bijelom Polju, P br. 1028/06, od 6. marta 2008. godine, odbijen je tužbeni zahtjev tužioca kojim je traženo da se utvrdi da su tuženi omeli tužioca u zadnjem mirnom i faktičkom posjedu stana 2/5 zgrade u naselju Rakonje, Bijelo Polje i da se naloži tuženima da u roku odmah obustave sve radove u cilju instalisanja vodovodne mreže za stan I-tužene i oštemani zid i zajedničku instalaciju dovedu u prvobitno stanje i predlog za određivanje privremene mjere o zabrani tuženima izvođenja bilo kakvih radova.

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 504/08, od 30. juna 2009. godine, odbijena je žalba kao neosnovana i potvrđeno rješenje Osnovnog suda u Bijelom Polju. Sud je našao da tužioci nijesu izvršili smetanje posjeda tužioca, već da su postupali po prethodnom dogovoru tužioca i I- tužene i da je odluka prvostepenog suda zakonita i proizilazi iz činjeničnog stanja, za koju je sud dao dovoljne i jasne razloge.Sud je utvrdio da se stanovi tužioca i I-tužene nalaze u istoj zgradi, s tim što tužilac stanuje u prizemlju, a tužena na spratu i da je došlo do kvara na zajedničkoj vodovodnoj i kanalizacionoj mreži između šahte i zgrade u kojoj se nalaze stanovi tužioca i I-tužene i da je Komunalna inspekcija Sekretarijata za inspekcijske poslove i prekršajni postupak Opštine Bijelo Polje, naložila tužiocu i I-tuženoj opravku kvara na vodovodnoj i kanalizacionoj mreži. Sud je zaključio da tužioci nijesu izvršili smetanje posjeda tužioca, jer u radnji tuženika nema protivpravnosti pošto je I-tužena postupala po nalogu komunalnog inspektora i po predlogu ovlašćenog lica iz javnog preduzeća, uz prethodnu saglasnost tužioca i da prvostepeni sud nije počinio povredu odredaba Zakona o parničnom postupku iz člana 367 stav 2 u vezi odredbe člana 69 tačka 2 Zakona o krivičnom postupku, jer sudija koja je postupala u ovom predmetu i advokat- punomoćnik tuženika ne spadaju u krug srodnika iz člana 69 stav 1 tačka 2 ZPP-a, koji bi morali biti izuzeti u ovom predmetu.


Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2).

182

Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom(član 32).

Stan je nepovrediv. Niko ne može bez odluke suda ući u stan ili druge prostorije protiv volje njegovog držaoca i u njima vršiti pretres, pretres se vrši u prisustvu dva svjedoka, službeno lice može ući u tuđi stan ili druge prostorije i bez odluke suda i vršiti pretres bez prisustva svjedoka ako je to neophodno radi sprječavanja vršenja krivičnog djela, neposrednog hvatanja učinioca krivičnog djela ili radi spašavanja ljudi i imovine(član 41).

Sudski savjet: vrši i druge poslove utvrđene zakonom(član 128 stav 1 tačka 7) «.Zakona o parničnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br 22/04,28/05 i

76/06):

»Sudija ne može da sudi, ako: 2) mu je stranka ili zakonski zastupnik ili punomoćnik stranke srodnik po krvi u pravoj liniji do bilo kog

stepena, a u pobočnoj liniji do četvrtog stepena ili mu je bračni, odnosno vanbračni drug ili srodnik po tazbini do drugog stepena, bez obzira da li je brak prestao ili nije (član 69 stav 1 tačka 2)

Bitna povreda parničnog postupka uvijek postoji, ako: 2) je u donošenju presude učestvovao sudija koji se po zakonu mora izuzeti (član 69 stav 1 tač. 1 do 6),

odnosno koji je rješenjem suda bio izuzet;3) je odlučeno o zahtjevu o sporu koji ne spada u sudsku nadležnost (član 19);7) je protivno odredbama ovog zakona sud zasnovao svoju odluku na nedozvoljenim raspolaganjima

stranaka (član 4 stav 3);12) je u postupku kao tužilac ili tuženi učestvovalo lice koje ne može biti stranka u postupku ili ako

stranku koja je pravno lice nije zastupalo ovlašćeno lice ili ako parnično nesposobnu stranku nije zastupao zakonski zastupnik ili ako zakonski zastupnik, odnosno punomoćnik stranke nije imao potrebno ovlašćenje za vođenje parnice ili za pojedine radnje u postupku, ukoliko vođenje parnice, odnosno vršenje pojedinih radnji u postupku nije bilo naknadno odobreno;

15) presuda ima nedostataka zbog kojih se ne može ispitati, a naročito ako je izreka presude nerazumljiva, ako protivrječi sama sebi ili razlozima presude ili ako presuda nema uopšte razloga ili u njoj nijesu navedeni razlozi o odlučnim činjenicama ili su ti razlozi nejasni ili protivrječni ili ako o odlučnim činjenicama postoji protivrječnost između onoga što se u razlozima presude navodi o sadržini isprava ili zapisnika o iskazima datim u postupku i samih tih isprava ili zapisnika (član 367 stav 2 tač. 2, 3, 7, 12 i 15)«.

Zakona o Sudskom savjetu (»Službeni list Crne Gore«, br 13/08):

» (1) Sudija vrši sudijsku funkciju u sudu u koji je izabran.(2) Sudski savjet može sudiju, uz njegov pristanak, trajno ili privremeno uputiti u drugi sud istog ili nižeg

stepena, ako zbog izuzeća ili spriječenosti sudije tog suda da obavlja sudijsku funkciju ili iz drugih opravdanih razloga bude dovedeno u pitanje redovno vršenje poslova u sudu u koji se sudija upućuje.

(3) Sudski savjet može sudiju, uz njegov pristanak, privremeno uputiti u sud višeg stepena, ako se u tom sudu privremeno poveća obim posla ili kada postoji veliki broj neriješenih predmeta koji se sa postojećim brojem sudija ne može riješiti. Sudija koji se upućuje mora da ispunjava uslove propisane za izbor sudije suda u koji se upućuje.

(4) Naknade i druge troškove nastale usljed upućivanja sudije na rad u drugi sud, uz pristanak sudije, snosi sud u koji se sudija upućuje (član 42)«.

Povredu navedenih ustavnih prava podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe i žalbe, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje se odnose na postupak u parnici zbog smetanja posjeda.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da se, navedenim ustavnim principom jemči zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog,

183

zasniva na načelu da državni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod.Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno.

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da rješenja nižestepenih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrerne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe, Naime, kod utvrđenog činjeničnog stanja, sud je pravilno zaključio da tužioci nijesu izvršili smetanje posjeda, jer u radnji tuženika nema protivpravnosti, pošto je I-tužena postupala po nalogu komunalnog inspektora i po predlogu ovlašćenog stručnog lica, uz prethodnu saglasnost tužioca.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Evropske konvencije, kojima se štiti pravo na pravično i javno suđenje, Ustavni sud je ocijenio, da je, podnosiocu žalbe u postupku zbog smetanja posjeda bilo obezbijeđeno pravično i javno suđenje, jer su osporena rješenja donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje pravnog lijeka.Po ocjeni Ustavnog suda, osporena rješenja se zasnivaju na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Nadležni sudovi su pravilno utvrdili da je I-tužena postupala po nalogu komunalnog inspektora i po predlogu ovlašćenog stručnog lica, uz prethodnu saglasnost tužioca, u izvršenju rješenja br. 06/4-4-240, od 25. oktobra 2006. godine, Komunalne inspekcije Sekretarijata za inspekcijske poslove i prekršajni postupak Opštine Bijelo Polje, radi opravke kvara na vodovodnoj i kanalizacionoj mreži i da time nije izvršila protivpravnu radnju smetanja posjeda.

Sud je cijenio i navode podnosioca žalbe, u odnosu na sumnju o pristrasnosti sudije u korist I-tužene. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda tog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda.Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom sastavu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu.

Saglasno članu 69 stav 1 tačka 2 Zakona o parničnom postupku, sudija ne može da sudi, ako jer mu je stranka ili zakonski zastupnik ili punomoćnik stranke srodnik po krvi u pravoj liniji do bilo kog stepena, a u pobočnoj liniji do četvrtog stepena ili mu je bračni, odnosno vanbračni drug ili srodnik po tazbini do drugog stepena, bez obzira da li je brak prestao ili nije.Ocjena Ustavnog suda je, da je pravilno Viši sud utvrdio, da punomoćnik tuženika ne spada u krug srodnika navedenih u odredbi člana 69 stav 1 tačka 2 Zakona o parničnom

184

postupku, zbog čega bi postojao razlog za izuzeće ovog sudije i da je u pogledu drugih okolnosti koje dovode u sumnju pristrasnost sudije, odlučeno rješenjem Predsjednika Osnovnog suda u Bijelom Polju, Su.br. 226/07, od 19. marta 2007. godine, pa, stoga, Sud ocjenjuje da podnosiocu ustavne žalbe nije povrijeđeno pravo na pravičnost postupka.

U odnosu na navode podnosioca u pogledu činjenice da su pred Višim sudom u Bijelom Polju sudile sudije iz Osnovnog suda u Pljevljima, Ustavni sud je utvrdio, da saglasno članu 42 Zakona o Sudskom savjetu, Sudski savjet može sudiju, uz njegov pristanak, trajno ili privremeno uputiti u drugi sud istog ili nižeg stepena, ako zbog izuzeća ili spriječenosti sudije tog suda da obavlja sudijsku funkciju ili iz drugih opravdanih razloga bude dovedeno u pitanje redovno vršenje poslova u sudu u koji se sudija upućuje i uz njegov pristanak, privremeno uputiti u sud višeg stepena, ako se u tom sudu privremeno poveća obim posla ili kada postoji veliki broj neriješenih predmeta koji se sa postojećim brojem sudija ne može riješiti, ukoliko ispunjava uslove propisane za izbor sudije suda u koji se upućuje.

U konkretnom slučaju ocjena Ustavnog suda je da nije bilo smetanja posjeda, jer su tuženi ušli u posjed uz prethodnu saglasnost volje tužiooca, a po nalogu Komunalnog inspektora Sekretarijata зa inspekcijske poslove, uz prisustvo stručnog lica JP »Vodovod Bistrica«, da u spisima predmeta nema objektivnih dokaza, koji ukazuju da drugostepeni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe, niti da je sudsko vijeće bilo nepropisno sastavljeno, pa stoga, Sud smatra da podnosiocu ustavne žalbe nije povrijeđeno pravo na pravičnost postupka.

8. U odnosu na član 41 Ustava, koji se odnosi na nepovredivost stana, Ustavni sud je ocijenio da nije došlo do povrede mirnog i faktičkog posjeda stana podnosioca žalbe. Naime, pravilno su sudovi, saglasno članu 439 Zakona o parničnom postupku, utvrdili da tuženi nijesu ometali tužioca u zadnjem mirnom i faktičkom posjedu stana i da mu nijesu povrijedili pravo na stan, jer su radnju otklanjanja kvara na vodovodnoj i kanalizacionoj mreži, izvršili uz prethodnu saglasnost i iskazanu volju tužioca.

9. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 58 Ustava, kojim se štiti pravo svojine, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe to pravo nije povrijeđeno.

Naime, uvidom u spise predmeta Ustavni sud je utvrdio da predmet konkretnog parničnog postupka nije bio raspravljanje i odlučivanje o imovinskim pravima podnosioca, već o smetanju posjeda, na koje je tužilac, svojom saglasnošću volje i pristao, pa stoga, ocjena je Suda da osporenim rješenjima podnosiocu nije povrijeđeno navedeno ustavno pravo.

10. Imajući u vidu da u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu prava iz odredaba čl.8, 24 i 33 Ustava, Ustavni sud nije cijenio eventualnu povredu tih prava.


185

Už-III br. 58/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 20. maja 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 7. maja 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. B.P., iz Podgorice, koga zastupa punomoćnik Radomir Prelević, advokat, iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 702/09, od 16. juna 2009. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 1815/07, od 20. marta 2009. godine. U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu prava na pravično suđenje, dostojanstvo i nepovredivost ličnosti i pravo na rad iz čl 28, 32 i 62 Ustava Crne Gore i povredu prava iz čl. 6 i 14 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama.

U žalbi se ističe, da je tužena ponudila podnosiocu ustavne žalbe sporazumni raskid radnog odnosa i različite iznose otpremnine uz konstantnu prijetnju, da ako ne prihvati ponuđeno, dobiće otkaz uz znatno manju otpremninu, da je za namjeru tužene, da podnosioca ustavne žalbe kao i ostale radnike, proglasi tehnološkim viškom, podnosilac žalbe saznao putem oglasne table, da tužena, pored propuštanja da obavijesti podnosioca žalbe, prilikom donošenja rešenja o proglašenju tehnološkim viškom, tužena nije ispoštovala obavezu predviđenu čl.115 st.1 Zakona o radu, na osnovu koje je poslodavac dužan obavijestiti sindikalnu organizaciju u roku od mjesec dana od dana donošenja programa ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, o razlozima za prestanak radnog odnosa, broju i kategoriji zaposlenih, kao i o roku u kojem namjerava da raskine radni odnos. Podnosilac žalbe smatra da je tužena, kao poslodavac koji vrši organizacione promjene, bila dužna, da o tome konsultuje sindikalnu organizaciju (član138 stav 2 tačka 2 Zakona o radu), a ne samo da je obavijesti.

2. Ustavni sud je u provedenom postupku utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari:

186

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, Sud je poništio kao nezakonito rješenje tuženog br. 09-2632/132, od 6. decembra 2004. godine, o pestanku radnog odnosa tužioca Pajović Branimira, i obavezao tuženu Centralnu banku Crne Gore, da tužioca vrati na rad i poslove koji odgovaraju njegovoj stučnoj spremi i radnim sposobnostima.

Sud je u postupku utvrdio da je tuženi dana 6.12.2004.godine, donio naznačeno rješenje o prestanku radnog odnosa tužioca u kojem se poziva na Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba u Centralnoj banci Crne Gore br. 09-2362/2, od 3. septembra 2004. godine i da je u obrazloženju tog rješenja navedeno da je Program donijet na osnovu čl. 115 i 116 Zakona o radu.

Po nalaženju ovog suda, akti tuženog - Pravilnik i označene odluke, koji su prethodile donošenju pobijanih rješenja, nezakoniti su, jer tuženi nije konsultovao sindikalnu organizaciju kod donošenja Programa, kako je to izričito propisano čl.138 st.2. tačka 4 Zakona o radu, pa po ocjeni suda proizilazi da je tuženi donošenjem rješenja čiji se poništaj traži, kojim je prestao radni odnos tužiocu, postupio nezakonito, odnosno suprotno Zakonu o radu i Opštem kolektivnom ugovoru. Ovo iz razloga jer po članu 138 stav 2 Zakona o radu poslodavac je dužan da konsultuje, a ne informiše sindikalnu organizaciju između ostalog o organizacionim promjenama, kao i donošenju programa u vezi sa tim i ostvarivanju prava zaposlenih, za čijim radom prestaje potreba.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 1815/07, preinačena je presuda Osnovnog suda.

U obrazloženju persude se, između ostalog, navodi da se, osnovano žalbom ukazuje, da je prvostepena presuda zasnovana na pogrešnoj primjeni materijalnog prava. Sud zaključuje, da je tuženi donošenjem osporenog rješenja u potpunosti riješio radnopravni status tužioca, da je neprihvatljivo stanovište prvostepenog suda, da je obaveza tuženog kao poslodavca u smislu člana 138 stav 2 Zakona o radu, bila da konstatuje, a ne informiše sindikalnu organizaciju o organizacionim promjenama i donošenju Programa ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, da je obaveza poslodavca u smislu člana 115 stav 3 Zakona bila da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavjesti sindikat, a što je tuženi i učinio. Iz navedenih razloga Sud je preinačio pobijanu presudu i odbio tužbeni zahtjev.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 702/09, od 16. juna 2009. godine, odbijena je revizija kao neosnovana.

Sud u presudi zaključuje da je drugostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo kada je preinačio presudu prvostepenog suda odbijanjem tužbenog zahtjeva. U obrazloženju presude se, između ostalog, navodi, da iz činjenica utvrđenih pred prvostepenim sudom proizilazi da su Odlukom o prestanku rada organizacionih jedinica za obavljanje platnog prometa u Centralnoj banci Crne Gore (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 67/03) ukinute sve organizacione jedinice za obavljanje platnog prometa pa i u Podgorici, a sa kojom odlukom su bili upoznati svi zaposleni u organizacionim jedinicama. Dalje se navodi da je shodno članu 115 Zakona o radu, tužena donijela Program restrukturarnih promjena u Centralnoj banci Crne

187

Gore i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba u organizacionim jedinicama i isti dostavila sindikalnim podružnicama u svim mjestima u kojima su postojale organizacione jedinice za obavljanje platnog prometa i Zavodu za zapošljavanje Republike Crne Gore, da je navedenim programom utvrđeno da je prestala potreba za radom 59 zaposlenih u organizacionim jedinicama koji predstavljaju tehnološki višak, da kako im se nije moglo obezbijediti ni jedno od prava utvrđenih u članu 116 stav 1 Zakona o radu, to im je, pa i tužiocu, donijeto rješenje o prestanku radnog odnosa sa pravom na isplatu otpremnine u skladu sa članom 117 stav 1 istog zakona, da su rješenja o prestanku radnog odnosa zaposlenih donijeta na osnovu odluke o ukidanju organizacionih jedinica, pa tuženi nije bio obavezan da Programom definiše kriterijume tehnološkog viška zaposlenih, jer se ne radi o smanjenju broja zaposlenih u organizacionim jedinicama za obavljanje poslova platnog prometa, zbog čega nije bilo potrebe ni za izradom kriterijuma za utvrđivanje tehnološkog viška zaposlenih.

3. Ustavna žalba, kao pravno sredstvo ustanovljena je Ustavom Crne Gore koji je stupio na snagu 22. oktobra 2007. godine. Saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava, Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava.

Ustavni sud, u postupku pokrenutom ustavnom žalbom, odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi, saglasno odredbi člana 55 Zakona o Ustavnom sudu.


Ustava Crne Gore:

»Jemči se dostojanstvo i sigurnost čovjeka (član 28 stav 1) Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristranim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62)«.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1);

Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeko, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14)«.

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.43/03, 79/04 i 25/06) koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda:

188

Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom: ako se zaposlenom obezbijedi jedno od prava iz člana 116 stav 1 ovog zakona; ako odbije jedno od prava koje mu poslodavac ponudi po osnovu viška zaposlenih i kad mu se isplati otpremnina u smislu člana 117 ovog zakona (član 111 stav 1 tač. 5, 6 i 7). Poslodavac koji, u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, smanjuje broj zaposlenih, u periodu od narednih godinu dana, dužan je da donese program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba. Poslodavac je dužan da, u roku od mjesec dana od dana donošenja programa, obavijesti sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa, odnosno ugovora o radu, broju i kategorijama zaposlenih i o roku u kojem namjerava da raskine radni odnos, odnosno ugovor o radu (član 115 st. 1 i 3). Program iz člana 115 ovog zakona sadrži podatke o zaposlenima koji predstavljaju višak, poslove koje obavljaju, kvalifikacionu strukturu, godine starosti i mjere za ostvarivanje prava i to: rasporeda na druge poslove kod istog poslodavca u stepenu stručne spreme zaposlenog, sa punim ili nepunim radnim vremenom; rasporeda kod drugog poslodavca u stepenu stručne spreme zaposlenog, sa punim ili nepunim radnim vremenom; stručnog osposobljavanja, prekvalifikacije ili dokvalifikacije za rad na drugo radno mjesto kod istog ili drugog poslodavca i druge mjere u skladu sa kolektivnim ugovorom i ugovorom o radu.

Prilikom utvrđivanja zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, poslodavac cijeni kvalitet obavljanja posla i doprinos zaposlenog u radu u skladu sa kolektivnim ugovorom kod poslodavca (član 116).

Zaposlenom koji je proglašen viškom, a nije mu obezbijeđeno nijedno od prava predviđenih programom iz člana 116 stav 1 ovog zakona i zaposlenom kod poslodavca koji otkazuje ugovor o radu za manje od pet zaposlenih zbog prestanka potrebe za njegovim radom poslodavac je dužan da isplati otpremninu najmanje u visini šest prosječnih zarada u Republici.


Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118).


Povredu ustavnih prava i prava iz Evropske konvencije, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe i žalbe o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak.

6. Podnosilac žalbe smatra da mu je povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Evropske konvencije. Pravo na pravično suđenje predstavlja kompleksno pravo koje sadrži niz prava koja treba da obezbijede određene procesne garancije strankama u postupcima u kojima sudovi odlučuju o njihovim pravima i obavezama i zaštite stranke od proizvoljne i arbitrarne primjene prava od strane sudova. Ustavni sud je ocijenio, da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku, bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Osporene presude, po ocjeni Ustavnog suda, zasnivaju se na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

189

Naime, podnosiocu žalbe je prestao radni odnos nakon isplate otpremnine saglasno članu 118 stav 1 Zakona o radu. Osim toga, poslodavac, odnosno Centralna banka je postupila saglasno odredbi Zakona obavještavajući Sindikat o organizacionim promjenama i donošenju Programa ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba. Ukazivanje podnosioca žalbe da je Centralna banka kao poslodavac bila dužna, da o organizacionim promjenama konsultuje sindikalnu organizaciju u smislu člana 138 stav 2 Zakona o radu, nije od značaja za povredu navedenih ustavnih prava, jer smisao navedene odredbe je da sindikalna organizacija bude pravilno i potpuno obaviještena.

7. Podnosilac u žalbi navodi da su mu pojedinačnim aktima povrijeđena prava iz odredaba člana 28 Ustava i člana 14 Evropske konvencije ne navodeći nijedan ustavno-pravni razlog o povredi, zbog čega Ustavni sud nije cijenio povredu tih prava.

8. Pod pravom na rad i slobodom rada (član 62 Ustava), podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan zakonu. S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnosiocu navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.


Už-III br. 49/09 USTAVNI SUD CRNE GORE7. maj 2010. godine PREDSJEDNIK,


***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 7. maja 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.K., iz Podgorice, koga zastupa Vladimir B.Milošević, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne, Gore Rev. br. 782/2009, od 17. juna 2009. godine i presude Višeg suda iz Podgorice, Gž. br. 959/08, od 27. marta 2009. godine.

190

U ustavnoj žalbi se ističe: da je podnosiocu osporenim presudama, usled pogrešno utvrdjenog činjeničnog stanja povrijedjeno pravo iz člana 17 Ustava Crne Gore kojim je određeno da su svi pred zakonom jednaki, što u konkretnom nije slučaj. Naime, sudovi su primijenili Zakon o osiguranju imovine i lica (»Službeni list SRJ«, br. 55/99) i Zakon o osiguranju Crne Gore (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 78/2006), umjesto da su primijenili odredbu člana 99 ZOIL-a, po kojem su za štete koje uzrokuju motorna vozila za koje nije bio zaključen ugovor o obaveznom osiguranju odgovorni Udruženje osiguravača Srbije i Crne Gore iz Beograda, odnosno kao njegov pravni sljedbenik Udruženje organizacija za osiguranje – Nacionalni biro osiguravača Crne Gore na osnovu odredbe člana 44 Zakona o obaveznom osiguranju u saobraćaju (»Službeni list Crne Gore«, br. 46/2007).

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrdjuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

»Prava i slobode se ostvaruju na osnovu Ustava i potvrdjenih medjunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17)«.

Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i sloboda:

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim gradjanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu pred nezavisnim i nepristrasnim sudom obrazovanim na osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela sudjenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju intresi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka ili u mjeri koja je po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1)«.


»Drugostepeni sud ispituje prvostepenu presudu u onom dijelu u kome se pobija žalbom, u granicama razloga navedenih u žalbi, a pazeći po službeno dužnosti na primjenu materijalnog prava i povrede odredaba parničnog postupka iz člana 367 stav 2 tač. 3, 7 i 12 (član 379 stav 1)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85 i 57/89 i (»Službeni list SRJ«, br. 31/93:

»Ugovorom o poravnanju lica izmedju kojih postoji spor ili neizvesnost o nekom pravnom odnosu, pomoću uzajamnih popuštanja prekidaju spor, odnosno uklanjaju neizvesnost i odredjuju svoja uzajamna prava i obaveze (član 1089 stav 1).

191

4. Uvidom u pojedinačne akte i dokumentaciju utvrđeno je da je: Viši sud u Podgorici rješenjem, Gž. br. 959/08, od 27. marta 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 2241/06, od 18. februara 2008. godine, tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev, kojim je tužilac (podnosilac ustavne žalbe) tražio da mu tuženi na ime naknade nematerijalne štete, zbog povreda zadobijenih u saobraćajnoj nezgodi koja se dogodila 20. maja 2005. godine isplati ukupno po svim vidovima nematerijalne štete iznos od 7.500€ sa pripadajućom kamatom, počev od dana presudjenja, pa do konačne isplate. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je prvostepeni sud pogrešno primijenio materijalno pravo kada je usvojio tužbeni zahtjev, a na što se žalbom osnovano ukazuje. Prema članu 1089 Zakona o obligacionim odnosima zaključeno vansudsko poravnanje ima sve karakteristike ugovora o poravnanju kojim ugovorne stranke uredjuju uzajamna prava i obaveze u pogledu prava kojima mogu raspolagati. U konkretnom slučaju, zaključenjem vansudskog poravanja izmedju tužioca, kao oštećenog lica i Lovćen - osiguranja AD Podgorica, kao osiguravača tuženog regulisana su medjusobna prava i obaveze u pogledu naknade, kako imovinske tako i neimovinske štete koja je proistekla iz saobraćajne nezgode od 20. maja 2005. godine, pri čemu se tužilac kao oštećeni odrekao svakog daljeg potraživanja naknade za pretrpljenu štetu kako prema osiguravaču, tako i prema tuženom. Stoga je zaključenjem predmetnog vansudskog poravanja tužilac ugovoreni iznos prihvatilo kao punu naknadu štete i istovremeno se ugasilo njegovo potraživanje kao oštećenog lica, kako prema osiguravaču tako i prema vlasniku vozila, pri čemu je bez uticaja da li je tužilac visinom isplaćene naknade zadovoljan.

Vrhovni sud Crne Gore je presudom, Rev. br. 782/2009, od 17. juna 2009. godine, odbio reviziju kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je odredbom člana 1089 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima propisano da ugovorom o poravnanju lica izmedju kojih postoji spor ili neizvjesnost o nekom pravnom odnosu, pomoću uzajamnih popuštanja, prekidaju spor, odnosno uklanjaju neizvjesnost i odredjuju svoja uzajamna prava i obaveze. Kako je i sporazum o vansudskom poravanju u suštini ugovor i samim tim predstavlja vrstu raspolaganja stranaka, kod činjenice da se pomenutim sporazumom o poravnanju tužilac kao oštećenik odrekao bilo kakvog drugog zahtjeva za naknadu štete prema osiguravaču, štetniku i osiguraniku i izjavio da je isplatom po poravnanju utvrdjenog iznosa u potpunosti namiren za svu imovinsku i neimovinsku štetu (član 3), to je pravilno postupio drugostepeni sud kada je prvostepenu presudu preinačio i tužbeni zahtjev odbio kao neosnovan.

5. Podnosilac ustavne žalbe smatra da su mu osporenim presudama Višeg suda u Podgorici i Vrhovnog suda Crne Gore, zbog pogrešno utvrdjenog činjeničnog stanja, povrijedjena prava iz člana 17 Ustava, kojim je propisano da se prava i slobode ostvaruju na osnovu Ustava i potvrdjenih medjunarodnih sporazuma i da su svi pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim odlukama podnosiocu, u konkretnom slučaju, nije povrijedjeno to ustavno pravo.

Ustavnim principom iz člana 17 Ustava jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna

192

činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijedjeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazavati sumnju da su osporeno rješenje i presuda donijeli proizvoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da rješenje i presuda nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Naime, prema odredbi člana 1089 Zakona o obligacionim odnosima zaključeno vansudsko poravanje ima sve karakteristike ugovora o poravnanju kojim ugovorne stranke uredjuju uzajamna prava i obaveze u pogledu prava kojima mogu raspolagati. Kako su izmedju tužioca, kao oštećenog lica i Lovćen - osiguranja AD Podgorica, kao osiguravača tuženog, regulisana medjusobna prava i obaveze u pogledu naknade kako imovinske tako i neimovinske štete koja je proistekla iz saobraćajne nezgode od 20. maja 2005. godine, pri čemu se tužilac kao oštećeni odrekao svakog daljeg potraživanja naknade za pretrpljenu štetu kako prema osiguravaču, tako i prema tuženom štetniku, to je zaključenjem predmetnog vansudskog poravanja tužilac ugovoreni iznos prihvatilo kao punu naknadu štete i istovremeno se ugasilo njegovo potraživanje kao oštećenog lica, kako prema osiguravaču tako i prema vlasniku vozila, pri čemu je bez uticaja da li je tužilac visinom isplaćene naknade zadovoljan. Stoga, po ocjeni Ustavnog suda, osporenim presudama nije povrijeđeno pravo iz člana 17 Ustava.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 7. maja 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Đ.Đ., iz Podgorice, preko punomoćnika Vlada M. Bjekovića, advokata, iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.

193

br. 1464/08, od 13. marta 2009. godine, kojim je preinačena presuda Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 206/06, od 7. aprila 2008. godine i odbijen tužbeni zahtjev, kao neosnovan.

Podnosilac u žalbi navodi povredu Zakona o obligacionim odnosima, koje se odnose na naknadu štete u obliku novčane rente u slučaju oštećenja zdravlja, gdje oštećeni ima pravo na novčanu rentu doživotno ili za određeno vrijeme; da je tužilac stavljen u neravnopravan položaj u odnosu na lica koja su ostvarila potraživanja po istom pravnom osnovu i činjeničnom stanju i da je time povrijeđeno pravo na jednakost, pravo na imovinu, zaradu i druga primanja i pravo na pravično suđenje iz čl. 17, 32 i 58 st. 1 i 2 Ustava Crne Gore, čl. 6 i 14 Evropske konvencije o ljudskim pravima i slobodama i člana 1 Protokola uz Konvenciju, od 20. marta 1952. godine, član 388 (starog) i član 395 (novog) Zakona o obligacionim odnosima i član 347 Zakona o parničnom postupku; da je kod tužioca nastupio potpuni gubitak radne sposobnosti i da je doprinos tuženika u istom 50%, pa zato smatra da je isti dužan, srazmjerno doprinosu, da tužiocu naknadi štetu u obliku odgovarajuće naknade; da prestanak radnog odnosa kao tehnološkom višku, nema veze sa naknadom materijalne štete koju tužilac zahtijeva usljed oštećenja zdravlja, pošto se radi o dva potpuno različita pravna osnova i da su po istom činjeničnom i pravnom osnovu, za isti period vremena, tužbeni zahtjevi usvojeni na način kako se traži u ovom predmetu.

Ocjenjujući navode i razloge u ustavnoj žalbi u odnosu na osporene akte, sa stanovišta mjerodavnih ustavnih i zakonskih odredaba, Ustavni sud je utvrdio da ustavna žalba nije osnovana.


Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 206/06, od 7. aprila 2008. godine, usvojen je tužbeni zahtjev kojim se obavezuje tuženi da tužiocu naknadi materijalnu štetu na ime razlike zarade koju bi tužilac ostvario da je radio i penzije koju je primio za vrijeme penzionisanja od 8. decembra 2005. godine do 31. avgusta 2007. godine, u iznosu od 3.193,17 €, sa zateznom kamatom od 1. novembra 2006. godine, kao srednjeg datuma valute, pa do isplate, a od 1. septembra 2007. godine, pa ubuduće dok za to budu postojali zakonski razlozi, isplaćuje tužiocu mjesečnu rentu u iznosu od 136,41 €.

Presudom Višeg suda u Podgorici Gž.br. 1464/08, od 13. marta2009. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda, u dijelu izreke pod stavom prvim kojim je djelimično usvojen tužbeni zahtjev; na način što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca kojim je traženo da se tuženi obaveže da tužiocu isplati materijalnu štetu na ime razlike koju bi primio da je radio i penzije koju je primao za vrijeme od od 6. decembra 2005. godine do 31. avgusta 2007. godine, sa zateznom kamatom od 1. novembra 2006. godine, kao srednjeg datuma valute, pa do isplate, a od 1. septembra 2007. godine, pa ubuduće dok za to budu postojali zakonski razlozi, isplaćuje tužiocu mjesečnu rentu od 136,41 €, do 5-og u mjesecu za prethodni mjesec.

194


Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jedanaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo(član 17 stav 2); svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom(član 32); jemči se pravo svojine, niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu(član 58 st. 1 i 2)« .



Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14)«.




Člana 188 Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93), koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda:

(1) U slučaju smrti, telesne povrede ili oštećenja zdravlja, naknada se određuje, po pravilu, u obliku novčane rente, doživotno ili za određeno vreme.

(2) Novčana renta dosuđena na ime naknade štete plaća se mesečno unapred, ako sud ne odredi što drugo.

(3) Poverilac ima pravo da zahteva potrebno obezbeđenje za isplatu rente, osim ako to prema okolnostima slučaja ne bi bilo opravdano.

(4) Ako dužnik ne pruži obezbeđenje koje sud odredi, poverilac ima pravo da zahteva da mu se umesto rente isplati jedna ukupna svota čija se visina određuje prema visini rente i verovatnom trajanju poveriočevog života, uz odbitak odgovarajućih kamata.

(5) Iz ozbiljnih uzroka poverilac može i u drugim slučajevima zahtevati, odmah ili docnije, da mu se umesto rente isplati jedna ukupna svota.

Člana 118 Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03, 79/04 i 25/06), koji je važio u vrijeme donošenje osporenih presuda:

»Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena.

195

Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže se ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima«.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava Crne Gore, Ustavni sud je utvrdio da da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.




5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Konvencije, koja se odnosi na pravo na pravično suđenje, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu.Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje pravnog lijeka.Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude se zasnivaju na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosilac ustavne žalbe nema pravo na isplatu materijalne štete, po osnovu zarade, jer mu je radni odnos prestao, kao tehnološkom višku uz isplatu otpremnine, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju, odnosno da ne postoji pravni osnov da se utvrdi šteta u vidu razlike između zarade i invalidske penzije.Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku bio vođen na način i po postupku kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

6. Imajući u vidu da u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu prava iz člana 14 Evropske konvencije o zabrani od diskriminacije po bilo kom osnovu, Ustavni sud nije cijenio povredu tog prava.

196

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 58 Ustava, odnosno član 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.Naime, prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantan interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Kovencije.Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa.Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanja imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjan pravni osnov i koji utiče na imovinska prava, što, u konkretnom predmetu, nije slučaj.


U.br. 92/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 7. maj 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 7. maja 2010. godine, donio je

O D L U K U



D.M.–Z., iz Podgorice, koju zastupa Vukota Rajković, advokat, iz Podgorice, podnijela je ustavnu žalbu i dopunu žalbe protiv rješenja Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3149/08, od 29. maja 2009. godine.

Podnosilac ustavne žalbe smatra da su osporenim rješenjem povrijedjena osnovna prava i slobode iz čl. 10, 32, 41 i 58 Ustava Crne Gore. Povredu ovih prava podnosilac nalazi u činjenici da je osporeno rješenje nezakonito i neodrživo, jer je u suprotnosti sa odredbama Zakona o parničnom postupku, jer se smetanje posjeda rješava po odredbama tog zakona, a koji zakon ne poznaje rok u kojem se može ustati sa tužbom za smetanje posjeda. Naime,

197

tužilja je uselila u stambenu prostoriju još 1969. godine i tu je živjela do 2003. godine, kada je bez prethodnog saznanja ili upozorenja od strane svoje braće izbačena sa svojim stvarima na ulicu. Svi izvedeni dokazi ukazuju da je tužilja taj stambeni prostor izgradila zajedno sa braćom, da je bila u posljednjem faktičkom posjedu stvari, da je proteklo više od 20 godina kako živi u toj prostoriji i da je, samim tim, stekla svojinu održajem na toj imovini. Smatra da joj je, donoseći osporeno rješenje, Viši sud uskratio pravo svojine koju je stekla održajem stanovanjem u tim prostorijama preko 35 godina, i predlaže da Sud usvoji žalbu, ukine osporeno rješenje i predmet vrati istom sudu na ponovno sudjenje.

Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno su relevantne odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»U Crnoj Gori slobodno je sve što Ustavom i zakonom nije zabranjeno. Svako je obavezan da se pridržava Ustava i zakona (član 10).

Svako ima pravo na pravično i javno sudjenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32).

Stan je nepovrediv. Niko ne može bez odluke suda ući u stan ili druge prostorije protiv volje njegovog držaoca i u njima

vršiti pretres (član 41 st. 1 i 2). Jemči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu

naknadu (član 58 stav 1 i 2) «.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona.

Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela sudjenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1).

Uživanje prava i sloboda predvidjenih ovom Konvenciojom obezbjedjuje bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeko, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rodjenje ili drugi status (član 14).

Član 1 Protokola 1 uz Konvenciju:

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine, da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predvidjenim zakonom i opštim načelima medjunarodnog prava. Prethodne odredbe ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa (»Službeni list SFRJ«, br. 6/80 i 36/90 i »Službeni list SRJ«, br. 29/96:

198

»Svaki držalac stvari i prava (član 70) ima pravo na zaštitu od uznemiravanja ili oduzimanja državine (smetanje državine)(član 75).

Sudska zaštita od uznemiravanja, odnosno oduzimanja državine može se tražiti u roku od 30 dana od dana saznanja za smetanje i učinioca, a najkasnije u roku od godinu dana od nastalog smetanja (spor zbog smetanja državine) (član 77) . Sud pruža zaštitu prema poslednjem stanju državine i nastalom smetanju, pri čemu nije od uticaja pravo na državinu, pravni osnov državine i savjesnost držaoca. I držalac koji je državinu stekao silom, potajno ili zloupotrebom poverenja ima pravo na zaštitu, osim prema licu od koga je na takav način došao do državine, ako od nastalog smetanja nisu protekli rokovi iz člana 77 ovog zakona (član 78)«.

Iz spisa predmeta, uvidom u osporeno rješenje i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno – sudskom predmetu:

Rješenjem Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 21371/03, od 25. jula 2008. godine, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtjev tužioca (podnosioca ustavne žalbe) kojim je traženo da se utvrdi da su tuženi smetali tužilju u posljednjem faktičkom posjedu stvari – stambene prostorije pov. oko 20 m2, ostave i šupe koje se nalaze u Podgorici, na taj način što su dana 27. juna 2003. godine, obili vrata u ovim prostorijama, izbacili sve stvari tužilje iz njih, nasilno se u njih uselili i nasilno ih koriste, te da se naloži tuženim da prestanu sa smetanjem na taj način i bilo koji drugi način i predmetne prostorije vrate u prvobitno stanje tako što će vratiti sve stvari koje su izbacili iz tih prostorija u roku od 48 h pod prijetnjom izvršenja.

Rješenjem Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3149/08, od 29. maja 2009. godine, potvrdjeno je rješenje Osnovnog suda u Podgorici, a žalba tužilje odbijena je kao neosnovana. U obrazloženju rješenja se, izmedju ostalog, navodi da je prvostepeni sud pravilno postupio kad je odlučio na izrečeni način, jer je raspravljanje o tužbi zbog smetanja državine ograničeno samo na pretresanje i dokazivanje činjenica poslednjeg stanja posjeda i nastalog smetanja.

Isključeno je pretresanje o pravu na državinu, o pravnom osnovu i savjesnosti držaoca u skladu sa odredbama iz čl. 75 i 78 Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa. Sudska posjedovna zaštita se može tražiti i biti od strane suda pružena samo u zakonom predvidjenim kratkim prekluzivnim rokovima, čijim protekom se konkretna posjedovna zaštita ne može ostvariti, pošto se nakon toga pravo na nju gasi. S tim u vezi, pri utvrdjenju prvostepenog suda sa osloncem na tamo provedene dokaze da su tuženi 10. marta 2001. godine, iz sporne prostorije izbacili tužiljine stvari i lišili je njenog posjeda, kao i posjeda same prostorije, a da je tužba u ovoj pravnoj stvari podnijeta 21. jula 2003. godine, dakle, izvan objektivnog roka od godinu dana od nastalog smetanja, predvidjenog odredbama iz člana 77 Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, pravilno je prvostepeni sud našao da se tužiljino pravo na sudsku zaštitu ugasilo tj. prestalo. Protekom materijalnih prekluzivnih rokova ugroženi posjednik ne samo da gubi pravo na tužbu, već mu se gasi i njegovo pravo na sudsku zaštitu, zbog čega je žalbu tužilje valjalo odbiti kao neosnovanu.

Povredu navedenih ustavnih prava podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe i žalbe, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje se odnose na postupak u parnici zbog smetanja posjeda.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije u pogledu prava na pravično i javno sudjenje, Ustavni sud je ocijenio, da je

199

podnosiocu žalbe u postupku zbog smetanja posjeda bilo obezbijedjeno pravično i javno sudjenje, jer su osporena rješenja donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicma svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred nadležnim sudovima, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje pravnog lijeka. Po ocjeni Ustavnog suda, osporena rješenja se zasnivaju na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrdjeno u sudskom postupku.

U konkretnom slučaju, Viši sud u Pdgorici je pravilno utvrdio da su tuženi 10. marta 2001. godine, iz sporne prostorije izbacili tužiljine stvari i lišili je njenog posjeda kao i posjeda same prostorije, a da je tužba u ovoj pravnoj stvari podnijeta 21. jula 2003. godine, znači, izvan objektivnog roka od godinu dana od nastalog smetanja, propisanog odredbama člana 77 Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa, pa protekom materijalnih prekluzivnih rokova ugroženi posjednik ne samo da gubi pravo na tužbu već mu se gasi i njegovo pravo na sudsku zaštitu, zbog čega je žalbu tužilje valjalo odbiti kao neosnovanu.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 41 Ustava, koji se odnosi na nepovredivost stana, Ustavni sud je ocijenio da nije došlo do povrede mirnog i faktičkog posjeda stana podnosioca žalbe, iz razloga navedenih u rješenjima Osnovnog i Višeg suda u Podgorici.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 58 Ustava, koji se odnosi na svojinu, Ustavni sud je utvrdio da osporenim rješenjima nije odlučivano o eventualnim svojinskim pravima podnosioca, već o smetanju posjeda, zbog čega nije ocjenjivao eventualnu povredu tog prava.

Podnosilac žalbe ističe i povredu odredaba člana 10 Ustava. Medjutim, tim odredbama nijesu propisane slobode i prava čovjeka i gradjanina koje se štite ustavnom žalbom, već se utvrđuju granice sloboda.


Už-III br. 35/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 7. maj 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 7. maja 2010. godine, donio je

200

O D L U K U



1. V. i D.J., iz Podgorice, 4. juna 2009. godine podnijeli su ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 129/09, od 25. marta 2009. godine, zbog povrede ustavnog prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore. U žalbi se u bitnom ističe: da je u pravosnažnoj krivičnoj presudi Osnovnog suda u Podgorici, K.br. 04/1341, od 22. septembra 2005. godine, u izreci navedeno da je brak ništav shodno odredbi člana 45 stav 1 Porodičnog zakona; da je u osporenoj presudi Vrhovnog suda (kojom je preinačena presuda Višeg suda u Podgorici i potvrdjena presuda Osnovnog suda), navedeno da brak nije ništav i da ga treba održati »u interesu društva u cjelini«; da su ovakvi razlozi dati u dvije potpuno različite presude – o jednom istom braku; da nema pravičnog suđenja ako u jednoj državi, u jednom istom pravnom sistemu, postoje dvije pravosnažne presude koje na potpuno različit način rješavaju istu pravnu stvar. Takođe u žalbi se ističe, da poslije ove presude Vrhovnog suda Crne Gore, Zakon više ne važi, što znači da se mogu udavati udate žene i ženiti oženjeni muškarci, a da je za to dovoljno da podnesu tužbu za razvod prethodnog braka, koji ne mora biti pravosnažno razveden, jer je novi punovažan. Predlažu, da Ustavni sud Crne Gore poništi presudu Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 129/09, od 25. marta 2009. godine, i ukloni posledice koje su iz ove presude proizišle.

Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevatne su slijedeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Brak se može zaključiti samo uz slobodan pristanak žene i muškarca.Brak se zasniva na ravnopravnosti supružnika (član 71). Porodica uživa posebnu zaštitu. (član 72 stav 1). Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3)«.


»Ustavna žalba se može podnijeti protiv pojedinačnog akta državnog organa, ... zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava i da Ustavni sud odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi (član 48)«.

Porodičnog zakona (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.1/07):

»Ništav je brak koji je sklopljen za vrijeme trajanja ranijeg braka jednog od bračnih drugova. Neće se poništiti novi brak sklopljen za vrijeme trajanja ranijeg braka jednog od bračnih drugova, ako je raniji brak prestao (član 47 st. 1 i 3)« .

201

3. Ustavni sud je u provedenom postupku izvršio uvid u osporene presude i dokumentaciju priloženu uz ustavnu žalbu i utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavno-pravne stvari.

Podnosioci ustavne žalbe su u postupku po tužbi koju su podnijeli protiv tužene S.J. radi ništavosti braka pred nadležnim sudovima Osnovnim sudom i Višim sudom u Podgorici i Vrhovnim sudom, zahtijevali da se utvrdi da je ništav brak zaključen između pok. D.J. i S.R., pred nadležnim organima Opštine Podgorica, dana 19. aprila 2004. godine, jer u vrijeme zaključenja ovog braka nije bio pravosnažno razveden brak tužene sa biv.suprugom, već je presuda o razvodu braka postala pravosnažna kasnije, odnosno 12. maja 2004. godine.

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 220/08, od 6. maja 2008. godine, odbijen je kao neosnovan zahtjev tužilaca kojim je traženo da se utvrdi da je ništavan brak zaključen izmedju pok. D.J. i S.R., pred nadležnim organom Opštine Podgorica, dana 19. aprila 2004. godine, polazeći pri tom od odredbe člana 47 stav 3 Porodičnog zakona koji propisuje da se neće poništiti novi brak zaključen za vrijeme trajanja ranijeg braka jednog od bračnih drugova, ako je raniji brak prestao.

Viši sud u Podgorici presudom, Gž.br.1791/08, od 14. novembra 2008. godine, odlučujući o žalbi tužilaca, preinačio je prvostepenu presudu i tužbeni zahtjev usvojio, polazeći od odredbaba člana 19 i člana 47 stav 1 Porodičnog zakona kojima je propisano da je ništav brak koji je zaključen za vrijeme trajanja ranijeg braka jednog od bračnih drugova.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 129/09, od 25. marta 2009. godine, preinačena je presuda Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 1791/08, od 14. novembra 2008. godine i izrečeno da se odbija žalba tužilaca kao neosnovana i potvrdjuje presuda Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 220/08, od 6. maja 2008. godine.

U obrazloženju presude između ostalog se navodi, da po ocjeni suda shvatanje drugostepenog suda nije prihvatljivo. Prema odredbi člana 45 stav 1 ranije važećeg Porodičnog zakona (»Službeni list SR Crne Gore«, br. 7/89), čije su odredbe istovjetne sa odredbom člana 47 stav 1 sada važećeg Porodičnog zakona, koji je bio u primjeni u vrijeme donošenja prvostepene presude i čije se odredbe imaju primijeniti u ovom sporu, propisano je da je ništav brak koji je sklopljen za vrijeme trajanja ranijeg braka jednog od bračnih drugova. Međutim, stavom tri istog člana je odredjeno, da se neće poništiti novi brak zaključen za vrijeme trajanja ranijeg braka jednog od bračnih drugova ako je raniji brak prestao. Ovakvim odredjenjem Zakon odstupa od načela da je bračnost apsolutni uzrok ništavosti braka, pod uslovom da je raniji brak prestao. U takvom slučaju novi brak, iako je u vrijeme njegovog zaključenja, kao što je to ovdje slučaj postojao ranije zaključen punovažni brak neće biti oglašen ništavim u smislu odredbe člana 47 stav 1 Porodičnog zakona, već se održati i proizvoditi sve posledice punovažnog braka. Dakle, prestankom ranijeg braka naknadno je otpao razlog za poništenja braka, pa je takav brak održati valjanim u interesu bračnih drugova i društva u cjelini. Sud zaključuje, da imajući u vidu prednje, nema mjesta poništaju predmetnog braka obzirom da je raniji brak tužene prestao da postoji pravosnažnošću presude o razvodu braka, P.br. 33586/03, od 6. februara 2004. godine, čime su ispunjeni uslovi iz člana 47 stav 3 Porodičnog zakona, da

202

se brak tužene sa pok. D.J. održi kao punovažan, koje odredbe su imperativnog karaktera i moraju se primijeniti.

Sekretarijat za lokalnu samoupravu Glavnog grada Podgorica, obavijestio je ovaj Sud, da je uvidom u matični registar vjenčanih koji za Glavni grada Podgorica vodi ovaj organ, tekući br. 204 za 2004. godinu, pod kojim je upisan brak sklopljen između D. J. i S.R., dana 19. aprila 2004. godine, utvrdio, da na osnovu presude Osnovnog suda u Podgorici, K.br. 04/1341, od 22. septembra 2005. godine, nije vršena izmjena podataka u Matični registar vjenčanih, jer ista nije dostavljena ovom organu.

Odredbe o poništaju braka primjenjuju se u slučaju da brak nije valjan. Poništaj braka je jedan od osnova prestanka braka i porodičnopravna sankcija za slučajeve kad je brak sklopljen protivno odredbama o pretpostavkama za valjanost braka, odnosno protivno uslovima za punovažnost braka. S procesnopravnog aspekta poništaj braka je jedan od bračnih sporova koji se pokreće tužbom. Odredbom člana 52 stav 1 Porodičnog zakona, propisano je, da pravo na podizanje tužbe za poništaj braka iz uzroka navedenih u čl. 46 do 48 i člana 51 ovog zakona, pripada bračnim drugovima i drugim licima koja imaju neposredni pravni interes da brak bude poništen, kao i državnom tužiocu.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku, kao i revizionom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Po ocjeni Ustavnog suda, osporena presuda Vrhovnog suda zasniva se na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Naime, Vrhovni sud Crne Gore osporenom presudom, Rev. br. 129/09, od 25. marta 2009. godine, pravilno je odbio tužbeni zahtjev podnosioca žalbe za poništaj braka, nalazeći da se odredbom člana 47 stav 3 Zakona odstupa od načela, da je bračnost apsolutni uzrok ništavosti braka, pod uslovom da je raniji brak prestao. U takvom slučaju novi brak iako je u vrijeme njegovog zaključenja postojao ranije zaključen punovažni brak, neće biti oglašen ništavim u smislu odredbe člana 47 stav 1 Porodičnog zakona, već će se održati i proizvoditi sve posljedice punovažnog braka. Shodno navedenom zakonskom određenju, Sud je dužan odustati od primjene sankcije, te naknadno osnažiti brak koji nije valjano sklopljen kako bi se održao naknadno sklopljeni brak kad je prethodni prestao. U konkretnom slučaju, prestankom ranijeg braka (brak tužene prestao da postoji pravosnažnošću presude o razvodu braka P.br. 33586/03, od 6. februara 2004. godine) naknadno je prestao razlog za poništenje braka čime su ispunjeni uslovi iz člana 47 stav 3 Porodičnog zakona, da se brak tužene S.R. sa pok. D.J. održi kao punovažan.

203


Už-III br. 3/09 USTAVNI SUD CRNE GORE7. maj 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 21. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. B.M., iz Budve, koga zastupa punomoćnik Dragoljub R. Đukanović, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 408/09, od 30. aprila 2009. godine, jer smatra da mu je osporenom peresudom povrijeđeno zajemčeno pravo iz člana 32 Ustava.

U žalbi se, u suštini, ističe: da je Sud nepravično i pristrasno postupio kada je odbio tužbeni zahtjev tužioca, jer iz svih provedenih dokaza proizilazi da je tužbeni zahtjev osnovan, iako je Vrhovni sud stanovišta da se u konkretnom slučaju radi o sporazumnom raskidu ugovora o radu. U konkretnom slučaju stranke se nijesu sporazumjele o bitnim elementima- raskidu ugovora niti je B.M., prihvatio ni potpisao takav sporazum; da je podnosilac žalbe, kao direktor JU »Grad Teatar Budva«, Upravnom odboru ove ustanove uputio zahtjev za sprazumni raskid ugovora o radu, ali da Upravni odbor nije prihvatio uslove iz njegovog zahtjeva, koji su se odnosili na isplatu novčane nadoknade predviđene članom 19 Ugovora o radu, nakon čega, su bez njegove saglasnosti, donijeli odluku o raskidu Ugovora o radu. Iz ovakve odluke jasno se može zaključiti da se radilo o jednostranom, a ne o sporazumnom raskidu ugovora o radu. Predlaže da Ustavni sud ukine osporenu presudu Vrhovnog suda i predmet vrati na ponovni postupak i odlučivanje.

U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni

204

sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

2. Uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Kotoru, Posl.br.P.187/06, od 4. januara 2008. godine, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtjev tužioca M. B. iz Budve, da mu tuženi JU »Grad Teatar Budva«, na ime naknade materijalne štete, a shodno članu 19 ugovora o radu br.170, od 24. maja 2005. godine, isplati iznos od 23.735,52€, tj.u visini 36 svojih bruto ličnih dohodaka. Sud je utvrdio da u konkretnom slučaju tuženi nije donio odluku o raskidu radnog odnosa imajući u vidu da je tužilac ostao kod tuženog u radnom odnosu i to na radnom mjestu na kojem je bio prije izbora za direktora, pa ne stoji razlog za naknadu isplate, iz člana 19 ugovora o radu, imajući u vidu da sa tužiocem nije došlo do raskida radnog odnosa. Takođe je evidentno da tužilac nije smijenjen odlukom Upravnog odbora, već je tužilac kako proizilazi iz Odluke o raskidu ugovora o radu razriješen funkcije direktora po osnovu zahtjeva tužioca za sporazumni raskid ugovora o radu, pa nijesu ispunjeni uslovi iz člana 19 Ugovora o radu br. 170, od 24. maja 2005. godine, na isplatu novčane naknade u visini 36 svojih bruto ličnih dohodaka, jer se ne radi o jednostranom raskidu ovog ugovora na način, iz člana 17 ugovora o radu.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 432/08, od 20. januara 2009. godine potvrđena je presuda Osnovnog suda u Kotoru, P.br.187/06, od 4. januara 2008. godine, a žalba tužioca odbija se kao neosnovana. U obrazloženju presude, između ostalog, se navodi, da je pravilno našao prvostepeni sud, da je tužbeni zahtjev neosnovan i da tuženi nije u obavezi da plati traženu naknadu. Jer, kako to proizilazi iz spisa parnične stranke su ugovorom o radu predvidjele pravo na isplatu novčane naknade u visini 36 bruto ličnih dohodaka, u slučaju da Upravni odbor donese odluku o raskidu radnog odnosa ili smijenjivanju direktora većinom glasova, i da po nalaženju tog suda, donošenje odluke kojom se raskida ugovor o radu ne predstavlja situaciju iz člana 17 ugovora, da bi došlo do primjene člana 19 i predviđene isplate. Ovo zbog toga, što navedenom odlukom tužiocu nije prestao radni odnos, niti je smijenjen, već je ona donijeta nakon zahtjeva tužioca od 16. novembra 2005. godine, dakle sporazumno, a ne jednostrano, bez obzira što formalno-pravno izgleda drugačije, jer ne sadrži istovremeni potpis parničnih stranaka i nije označena kao sporazum. Uz to, tužilac je ostao na radu kod tuženog raspoređivanjem na poslove glavnog organizatora, a ugovorom predviđena isplata inače ima smisao otpremnine u slučaju prestanka radnog odnosa i ostvarivanje novog radnog angažmana, što ovdje nije slučaj.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.408/09, od 30. aprila 2009. godine, odbijena je revizija tužioca, kao neosnovana. U obrazloženju se navodi da je u postupku kod nižestepenih sudova utvrđeno, da je tužilac, kao radnik tuženog na poslovima glavnog organizatora, izabran za direktora na osnovu provedenog postupka, nakon čega je sa tuženim zaključio ugovor o radu. U članu 17 navedenog ugovora predviđeno je da upravni odbor može otkazati ugovor o radu zaposlenom donošenjem odluke o raskidu radnog odnosa ili smenjivanjem direktora. Prema odredbi člana 19 istog ugovora, direktor ima pravo na isplatu

205

novčane naknade u visini od 36 svojih bruto ličnih dohodaka. Dalje je utvrđeno da je odlukom tuženog br. 538, od 18. maja 2008. godine (o raskidu ugovora o radu) tužiocu prestao radni odnos. Istom odlukom tužilac je raspoređen na radno mjesto glavnog organizatora. Navedena odluka je donijeta po zahtjevu tužioca za sporazumni raskid ugovora o radu. Nakon toga tuženi je donio odluku br. 72, od 20. marta 2006. godine kojom nije prihvatio zahtjev tužioca za isplatu novčane naknade. Polazeći od navedenog utvrđenja nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da tuženi nije u obavezi da tužiocu isplati traženu naknadu, jer, nije u pitanju jednostrani raskid ugovora, već je raskid uslijedio po zahtjevu tužioca, a što mu daje karakter sporazumnog raskida ugovora o radu, kako to pravilno zaključuju i nižestepeni sudovi.

3. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevatne su slijedeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32); Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3)«.



Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08)

»Ustavna žalba može podnijeti protiv pojedinačnog akta državnog organa, ... ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja, zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvorih pravnih sredstava i da Ustavni sud odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi (član 55)«.

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.43/03, 79/04 i 25/06) koji je važio u vrijeme donošenja osporene odluke propisuje:

»Prava i obaveze iz radnog odnosa nastaju danom kad zaposleni, na osnovu ugovora o radu, stupi na rad kod poslodavca (član 2 stav 3).

Radni odnos je odnos po osnovu rada između zaposlenog i poslodavca koji se zasniva ugovorom o radu, u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom (član 9 stav 1).

Ugovor o radu prestaje sporazumom poslodavca i zaposlenog. Ugovor o radu može otkazati zaposleni ili poslodavac. Otkaz ugovora o radu zaposleni je dužan da dostavi poslodavcu u pisanom obliku (član 110)«.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je u konkretnom slučaju utvrdio da podnosiocu žalbe osporenim odlukama sudova nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo, da svako ima pravo

206

na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom. Po ocijeni Ustavnog suda, u parničnom postupku, žaliocu je bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka, a osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Naime, u postupku pred sudovima utvrđeno je da je žalitelj, kao radnik tuženog –»Grad teatra Budva«, izabran za direktora te ustanove i da je zaključio ugovor o radu, da je taj ugovor, odlukom Upravnog odbora raskinut, jer je tužilac Upravnom odboru dostavio zahtjev za sporazumni raskid ugovora o radu koji je tuženi – JU »Grad Teatar Budva« razmotrio i da je nakon toga odlukom tuženog (o raskidu ugovora o radu) tužiocu prestao radni odnos. Članom 17 ugovora o radu, predviđeno je da Upravni odbor može otkazati ugovor o radu zaposlenom, donošenjem odluke o raskidu radnog odnosa ili smenjivanjem direktora. Prema odredbi člana 19 istog ugovora, direktor ima pravo na isplatu novčane naknade u visini od 36 svojih bruto ličnih dohodaka u slučaju jednostranog raskida ugovora. Kako je u konkretnom slučaju žalioc razrješen dužnosti direktora na osnovu sopstvenog zahtjeva za sporazumni raskid ugovora o radu, to proizilazi da se ne radi o jednostranom raskidu ovog ugovora od strane poslodavca i da nijesu ispunjeni uslovi iz člana 19 ugovora o radu, kojim je utvrđeno da direktor ima pravo na isplatu novčane naknade u slučaju jednostranog raskida ugovora na način predviđen članom 17 Ugovora, da Upravni odbor može otkazati ugovor o radu zaposlenom donošenjem odluke o raskidu radnog odnosa ili smjenjivanjem direktora. U smislu odredbe člana 110 stav 2 Zakona o radu (koji je važio u vrijeme spora), propisano je da ugovor o radu može otkazati zaposleni ili poslodavac. Otkaz predstavlja jednostrani pravni akt (akt izjave volje) kojim jedna od ugovornih strana sopštava svoju odluku drugoj ugovornoj strani da raskida ugovor o radu, odnosno radni odnos. Poslodavac je dužan da donese odluku o prestanku radnog odnosa, u kojoj se navodi da prestaje radni odnos po osnovu pisane izjave. Pisana izjava predstavlja, dakle, osnov jednostranog prekida radnog odnosa, što znači da za nju ne treba saglasnost druge ugovorne strane. Međutim, odredbom člana 110 stav 1 istog zakona propisano je da ugovor o radu prestaje sporazumom poslodavca i zaposlenog. Dakle, ovom odredbom je regulisan prestanak radnog odnosa na osnovu saglasnosti volje, tj. pisanog sporazuma obje ugovorne strane. Stranke sporazumom uređuju momenat prestanka radnog odnosa, otkazni rok i druga pitanja. Polazeći od navedenog, Ustavni sud je ocijenio, da su sudovi pravilno zaključili, da tuženi (poslodavac) nije u obavezi da tužiocu isplati traženu naknadu materijalne štete po osnovu sporne odluke o prestanku ugovora o radu, jer nije u pitanju jednostrani raskid ugovora.

Na osnovu navedenog, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavno-sudskom postupku, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje, a osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Ustavna ocjena provedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo

207

podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije.


Už-III br 36/09 USTAVNI SUD CRNE GORE21. april 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 21. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



B.I., iz Budve, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 1418/07, od 3. marta 2009. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 19300/01, od 22. februara 2007. godine. Osporenim odlukama podnosilac je doveden u neravnopravan položaj u odnosu na svoje rođake, čime mu je povrijeđeno pravo svojine, iz člana 58 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi, u suštini, se ističe: da je dovedena u potpuno neravnopravan položaj u odnosu na svog bliskog rođaka I.M., iz Podgorice (brata od strica), a odnosi se na sticanje prava svojine na zemljištu koje je bilo predmet spora u oba predmeta, označeno kao pripadajući djelovi kat.parcele 2603 KO Podgorica II; da je osporenom presudom Osnovnog suda u Podgorici odbijen tužbeni zahtjev, a presudom istog suda P br. 11139/99, od 9. oktobra 2000. godine, tužbeni zahtjev I.M. usvojen; da je predmet spora u obje parnice djelovi istog zemljišta koje je označeno kao kat. parcela 2603, što je ranije bilo upisano u L.n. 599 KO Podgorica II, koje je njihov djeda po ocu pok. V.M. kupio od familije S.K.; da iz navedenog jasno proizilazi neujednačena sudska praksa koja se različito vrednuje prema strankama-fizičkim licima, da se u potpuno identičnom činjeničnom stanju i s pozivom na isti pravni osnov različito presuđuje tako što se u jednom predmetu tužbeni zahtjev usvaja kao osnovan, a u

208

drugom predmetu se odbija kao neosnovan. Podnosilac predlaže da Ustavni sud usvoji žalbu i ukine osporenu presudu.

U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

Uvidom u spise predmeta osporene presude i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu.

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 19300/01, od 22. februara 2007. godine, odbijen je kao neosnovan zahtjev tužilje da se utvrdi da je nosilac prava svojine na dijelu kat.parcele br. 2603/1 upisane u listu nepokretnosti br. 599 KO Podgorica II, u površini od 6.919 m2. Istom presudom odbacuje se kao nedopušten zahtjev tužilje kojim je tražila da se naloži Upravi za nekretnine PJ Podgorica da na osnovu ove presude po njenoj pravosnažnosti formira novu kat. parcelu od dijela parcele br.2603/1 u površini i granicama iz stava 1 izreke ove presude.

Sud je na osnovu izvedenih dokaza i iskaza svjedoka i tuženih, navoda tužilje, te nalaza i mišljenja vještaka, nesumnjivo utvrdio da tužilja nije dokazala njeno vlasništvo na spornoj nepokretnosti prema tuženim, jer nije dokazala da su njeni pravni prethodnici bili nosioci prava svojine na spornoj nepokretnosti.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br.1418/07, od 3. marta 2009. godine, odbijena je žalba tužilje, kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici P.br. 9300/01, od 22. februara 2007. godine.

U obrazloženju se navodi da je pobijana presuda Osnovnog suda u Podgorici donijeta na osnovu potpuno i pravilno utvrđenog činjeničnog stanja uz pravilnu primjenu materijalnog prava, bez bitnih povreda odredaba parničnog postupka. Po nalaženju ovog suda prvostepeni sud je pravilno, u postupku koji je predhodio donošenju pobijane presude, utvrdio da je pravni prethodnik tužilje kupio od S.K. zemljištni kompleks koji čine kat.parcele istočno i sjvereoistično od spornog zemljišta, te da zemljište koje se dijelom graniči sa spornim zemljištem vlasništvo tužilje koje je bilo upisano na njene pravne prethodnike, dok sporno zemljište od osnivanja katastra do sada nije upisano na tužilju, odnosno njene pravne prethodnike i da je savjesnom i brižljivom ocjenom svih provedenih dokaza u smislu člana 9 Zakona o parničnom postupku pravilno izveo zaključak da tužilja nije dokazala njeno vlasničko pravo na spornoj nepokretnosti prema tuženim, jer nije dokazala da su njeni pravni prethodnici bili nosioci prava svojine na spornoj nepokretnosti. Ovakav zaključak sud izvodi ne samo na osnovu činjenice da sporno zemljište nikada nije bilo upisano na pravne prethodnike tužilje i samu tužilju, već i na osnovu nalaza i mišljenja vještaka šumarske struke iz kojih proizilazi da je sporno zemljište

209

predstavljalo dio zemljišnog kompleksa brda Gorica koje je pošumljavano od nadležnog preduzeća Opštine. Nadalje iz nalaza vještaka geodetske struke i priloženog plana eksproprijacije i sadržine rješenja Odjeljenja za finansije SO Titograd, prvostepeni sud je utvrdio da ne stoje navodi tužilje da je sporno zemljište bilo dio zemljišta koje je vlasništvo njenih predaka, već je isto i fizički odvojeno i predstavlja posebnu kat. parcelu.


Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).Jemči pravo svojine (član 58 stav 1).Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom,

nakon iscrpljivanja svih djelotvornih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3)«.


»Ustavna žalba može podnijeti protiv pojedinačnog akta državnog organa, ... ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja, zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvorih pravnih sredstava i da Ustavni sud odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi (član 55)«.

Zakon o osnovama svojinsko pravnih odnosa,( »Službeni list SRJ«, br. 29/96), koji je bio u primjeni u vrijeme donošenja spornih presuda, propisivao je :

»Pravo svojine stiče se po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem. Pravo svojine stiče se i odlukom državnog organa, na način i pod uslovima određenim zakonom (član

20).Vlasnik može tužbom zahtevati od držaoca povraćaj individualno određene stvari.

Vlasnik mora dokazati da na stvari čiji povraćaj traži ima pravo svojine, kao i da se stvar nalazi u faktičkoj vlasti tuženog.

Pravo na podnošenje tužbe iz stava 1. ovog člana ne zastareva (član 37).

Iz ustavnih i zakonskih odredaba proizilazi da svako lice može, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava, podnijeti ustavnu žalbu ako smatra da mu je pojedinačnim aktom državnog organa, organa državne uprave, organa lokalne samouprave ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja povrijeđeno ljudsko pravo i sloboda zajemčeno Ustavom.

Podnosilac ustavne žalbe smatra da su Osnovni i Viši sud donijeli osporene presude na osnovu pogrešno i nepotpunog utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava, zbog čega su povrijeđena njena osnovna prava i slobode iz člana 58 zajemčena Ustavom.

Analizom navoda ustavne žalbe i osporenih presuda Ustavni sud je utvrdio da su postupci pred nadležnim osnovnim i višim sudom sprovedeni u skladu sa Zakonom o osnovama svojinsko pravnih odnosa i Zakonom o parničnom postupku, iz čega proizilazi da

210

podnosiocu navedenim presudama nije povrijeđeno pravo svojine iz člana 58 Ustava Crne Gore, na koje ukazuje u ustavnoj žalbi.

Ustavni sud je utvrdio, imajući u vidu činjenice i okolnosti utvrđene u zakonito sprovedenom postupku pred prvostepenim i drugostepenim sudom, kao i zakonskih odredaba da podnosilac žalbe na predmetnom dijelu katastarske parcele nema svojinsko pravo jer, u postupku pred nadležnim sudovima to pravo nije dokazala, shodno članu 37. ZOSPO kojim je utvrđeno da je na tužiocu teret dokazivanja u sporu za utvrđivanje prava svojine. Revidikaciona tužba, je svojinska tužba kojom vlasnik zahtjeva povraćaj individualno određene stvari od držaoca. Pravni osnov ove tužbe je pravo svojine. Da bi se udovoljilo zahtjevu tužioca potrebno je prije svega, utvrditi da li njemu pripada pravo svojine. Zbog tog razloga u pravnoj teoriji su ovu tužbu nazvali i tužbom za utvrđivanje prava svojine, odnosno tužbom na priznavanje prava svojine. Tužilac mora dokazati pravo svojine, a sam postupak dokazivanja zavisi od vrste i načina sticanja svojine. Ako je svojinu stekao derivativnim putem tužilac mora dokazati slijedeće pravne činjenice: postojanja punovažnog pravnog osnova (kupoprodaja, poklon, razmjena), način sticanja i svojinu prethodnika. Kod derivativnog sticanja naslijeđivanjem potrebno je dokazati svojinu ostavioca i svoje naslijedno pravo. Naime, na osnovu provednog postupka pred nadležnim sudovima, što prihvata i Ustavni sud, utvrđeno je da tužilja nije dokazala da je ona, odnosno njeni pravni prethodnici bili nosioci prava svojine na spornoj nepokretnosti tj.da su istu stekli na jedan od načina propisanih Zakonom o osnovama svojinsko pravnih odnosa (po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasljeđivanjem, kao i odlukom državnog organa na način i pod uslovima utvrđenim zakonom). U konkretnom slučaju radi se o derivativnom sticanju prava svojine, način sticanja koji uvijek podrazumjeva sticanje na osnovu volje prethodnika, tj. sticanje na osnovu jednostranih pravnih poslova (testament, javno obečanje nagrade) ili sticanje na osnovu ugovora (poklon, razmjena, kupoprodaja), koje pravo se stiče izvođenjem svog prava iz prava prethodnika, dakle na osnovu takvog skupa pravnih činjenica među kojima je bitna da je prethodnik bio vlasnik stvari. Kako pravo svojine podnosilac zasniva kao naslednik svojih pravnih predhodnika, za koje je dokazano da nijesu bili nosioci prava svojine na spornoj nepokretnosti, to pravo nije ni mogla steći ako pravo svojine nijesu imali njegovi pravni prethodnici, jer je opšte pravilo imovinskog prava da niko na drugoga ne može prenijeti više prava nego što ga sam ima.

Pobijana presuda je donijeta na osnovu potpuno i pravilno utvrđenog činjeničnog stanja uz pravilnu primjenu materijalnog prava, bez bitnih povreda odredaba parničnog postupka. Ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Suprotno navodima žalbe, za svoju odluku prvostepeni sud je dao valjane i jasne razloge koji su saglasni sadržini provedenih dokaza i koje u svemu prihvata i ovaj sud.

Pozivanje tužilje na postupanje suda u drugim postupcima i donošenje različitih odluka, po ocjeni Ustavnog suda je bez značaja za odlučivanje u ovoj pravnoj stvari, jer sudovi u svakom konkretnom slučaju utvrđuje činjenice koje su od značaja za donošenje odluke.


Už-III br.16/09 USTAVNI SUD CRNE GORE21. april 2010. godine PREDSJEDNIK,

211


***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 21. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. S.T., iz Bara, koga zastupa Miladin Adžić, advokat, iz Podgorice, podnio je, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda, Rev. br. 417/08, od 5. novembra 2008. godine, kojom je djelimično preinačena presuda Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 2417/07, od 6. juna 2008. godine.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu prava svojine zajemčenu članom 58 Ustava, odnosno prava na neometano uživanje svojine kako je to propisano članom 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju. U žalbi, dalje ističe: da je sa prodavcem stana, J. H., zaključio ugovor o kupovini stana, koji je bio upisan na ime prodavca u listu nepokretnosti br. 5717 KO Podgorica III, koji ugovor je ovjeren kod Osnovnog suda u Podgorici; da je Direkcija za nekretnine PJ Podgorica njegov zahtjev za upis prava svojine na ovom stanu odbila, jer je u medjuvremenu upisana privremena mjera zabrane otuđenja i opterećenja predmetnog stana, po rješenju tog suda, P.br. 4370/01, od 24. juna 2002. godine; da je zaključenjem kupoprodajnog ugovora stekao i osnov za uknjižbu prava svojine na predmetnom stanu; da stoji činjenica da u vrijeme izdavanja privremene mjere podnosilac žalbe nije upisao svoje pravo svojine na predmetnom stanu; da Osnovni sud u Podgorici nije mogao odrediti i sprovesti izvršenje na predmetnom stanu i time podnosioca ustavne žalbe lišiti osnova sticanja svojine na tom stanu; da je neprihvatljivo stanovište Vrhovnog suda, iznijeto u osporenoj presudi da je Osnovni sud u Podgorici na zakonit način izložio javnoj prodaji predmetni stan i da je to suprotno odredbama člana 282 stav 2 i člana 293 stav 2 Porodičnog zakona.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrdjuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo, pri čemu se po pravilu ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

212

3. Ustavni sud je u provednom postupku uvidom u osporenu presudu i dokumentaciju priloženu uz ustavnu žalbu utvdio sledeće činjenice i okolnosti, od značaja za rješavanje ove ustavno-sudske stvari.

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 3451/04, od 19. jula 2007. godine, odbio kao neosnovan zahtjev tužioca kojim je tražio da sud obaveže tuženu da tužiocu na ime naknade štete isplati iznos od 62.945,00 €, i to po osnovu vrijednosti stana iznos od 58.625,00 €, a po osnovu izgubljene dobiti za period od 1. januara 2005 do 1. januara 2007. iznos od 4.320 €, sa propisanom kamatom koja bi se obračunala od 19. jula 2007. godine do konačne isplate.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 2417/07, od 6. juna 2008. godine, odbio žalbu tužioca, kao neosnovanu i presudu Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 3451/04, od 19. jula 2007. godine, u dijelu izreke pod stavom prvim, kojim je odlučeno o naknadi štete po osnovu izgubljene dobiti za period od 1. januara 2005. godine, do 1. januara 2007. godine, u iznosu od 4.320€, sa pripadajućom kamatom na taj iznos za period od 19. jula 2007. godine, do konačne isplate potvrdio, dok je preinačio presudu u dijelu izreke pod stavom prvim kojim je odlučeno o naknadi štete po osnovu vrijednosti stana i odluka o troškovima postupka i obavezao tuženu da tužiocu na ime naknade štete po osnovu vrijednosti stana isplati iznos od 58.625€ sa pripadajućom kamatom za period od 19. jula 2007. godine do konačne isplate i da mu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 1470 €.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, odlučujući o reviziji izjavljenoj protiv presude Višeg suda u Podgorici, djelimično je preinačena ta presuda u dijelu izreke pod stavom drugim i odbija se kao neosnovana žalba tužioca i potvrdjuje presuda Osnovnog suda u Podgorici, u dijelu kojim je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtjev za isplatu iznosa od 58.625€, na ime naknade štete po osnovu vrijednosti stana, sa pripadajućom kamatom. U obrazloženju se navodi da se osnovano revizijom ukazuje da je interes pozivanja na okolnost kvalitetnog zastupanja dužnika od strane privremenih zastupnika, na strani izvršnog dužnika, a ne na strani drugih lica. Osim toga, činjenica da važeći Zakon o izvršnom postupku nije predviđao mogućnost učešća trećih lica u izvršenju, ne može se smatrati propustom suda i države zbog kojeg bi ista bila odgovorna, a kako se to osnovano revizijom ukazuje odsustvo zaštitne norme za treće lice u Zakonu o izvršnom postupku, ne sprečava onog koji smatra da ima neko pravo da to dokaže u posebnoj parnici. Takvu mogućnost tužilac nije koristio svojom voljom. Stoga, po ocjeni ovog suda pravilno je odlučio prvostepeni sud kada je našao da ne stoji odgovornost tužene za traženu štetu, pa je svojom presudom pravilno odbio postavljeni zahtjev kao neosnovan.


Ustava Crne Gore:

»Jemči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu


213

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list Crne Gore«, br. 47/08):

» (1) Imalac se oslobađa odgovornosti ako dokaže da šteta potiče od nekog uzroka koji se nalazio van stvari, a čije se dejstvo nije moglo predvidjeti, ni izbjeći ili otkloniti.

(2) Imalac stvari oslobađa se odgovornosti i ako dokaže da je šteta nastala isključivo radnjom oštećenika ili trećeg lica, koju on nije mogao predvidjeti i čije posljedice nije mogao izbjeći ili otkloniti.

(3) Imalac se oslobađa odgovornosti djelimično, ako je oštećenik djelimično doprinio nastanku štete.(4) Ako je nastanku štete djelimično doprinijelo treće lice, ono odgovara oštećeniku solidarno sa

imaocem stvari, a dužno je snositi naknadu srazmjerno težini svoje krivice.(5) Lice kojim se imalac poslužio pri upotrebi stvari ne smatra se trećim licem (član 172)«.


»Ako revizijski sud utvrdi da je materijlano pravo pogrešno primijenjeno, presudom će usvojiti reviziju I preinačiti pobijanu presudu« (član 410 stav 1).


»Svako fizičkoi i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnnom interesu i pod uslovima predvidjenim zakonom i

opštim načelima medjunarodnog prava.Prethodne odredbe, međutim ni na koji način ne utiču na pravo države da primijenjuje zakone koje

smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu s opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava Crne Gore i člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno to pravo.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije nephodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom sa aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1 zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. Legitimno očekivanje na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što u konketnom predmetu nije slučaj (Peter Gratzinger i Eva Gatzingerova protiv Češke Republike, Odluka Evropskog suda od 10. jula 2002. godine br. 39794/98 stav 69).


214

Predmet konkretnog parničnog postupka nije bilo raspravljanje i odlučivanje o postavljenom imovinsko-pravnom zahtjevu, već je postavljeni imovinsko – pravni zahtjev predstavljao sporedni predmet parničnog postupka, pa se podnosiocu ustavne žalbe, u tom smislu, nije ni garantovalo da će u ovom postupku ostvariti svoje potencijalno pravo na imovinu.

U konkretnom slučaju Ustavni sud je utvrdio da je Vrhovni sud Crne Gore pravilo ocijenio da nije bilo nepravilnosti u radu suda ni kao parničnog, u predmetu P. br. 4370/01, ni kao izvršnog u predmetu I.br. 1556/03, da bi tužena bila odgovorna za pretrpljenu štetu na osnovu odredbe člana 172 Zakona o obligacionim odnosima. Ovo iz razloga što je privremena mjera u parnici P. br. 4370/01 pravilno izdata, te da je izvršenje pravosnažne parnične presude pravilno sprovedeno, a takodje, pravilo su primijenjene norme Zakona o parničnom postupku o postavljenju privremenog zastupnika tuženog, odnosno dužniku, u navedenim postupcima (parnici i izvršenju), kao licu nepoznatog boravišta, a imenovana lica postupala su kao fizička lica – zastupnici u postupku, a ne kao službena. Osim toga, činjenica da važeći zakon o izvršnom postupku nije predvidjao mogućnost trećih lica o izvršenju, ne može se smatrati propustom suda i države zbog kojeg bi ista bila odgovorna, a kako se to osnovano revizijom ukazuje, jer odsustvo zaštitne norme za treće lice u Zakonu o izvršnom postupku, ne sprečava onog koji smatra da ima neko pravo da to dokaže u posebnoj parnici, i takvu mogućnost tužilac nije koristio svojom voljom. Stoga je pravilno ocijenio Vrhovni sud da je prvostepeni sud pravilno odlučio kada je našao da ne stoji odgovornost tužene za traženu štetu, pa je svojom presudom odbio postavljeni zahtjev kao neosnovan, dok je valjano cijeneći iznijete razloge, Vrhovni sud preinačio drugostepenu presudu u pobijanom dijelu odlučujući kao u izreci, saglasno odredbi člana 410 stav 1 Zakona o parničnom postupku.

S obzirom da, postupak koji je prethodio ustavno – sudskom postupku ne omogućava ocjenu osporene presude sa aspekta sadržaja odredaba člana 58 Ustava, niti su te odredbe relevantne u slučaju podnosioca ustavne žalbe, jer se u sudskom postupku nije odlučivalo o svojinskim pravima podnosioca žalbe, pa, samim tim, nije ni moglo biti povrijeđeno ovo Ustavom zajemčeno pravo. Sa istog razloga, nijesu osnovani navodi o povredi prava na imovinu, garantovanih članom 1 Protokola 1 uz Konvenciju.



***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 21. aprila 2010. godine, donio je

215

O D L U K U



1. Vlado Bjeković, advokat iz Podgorice, podnio je u ime V.Č., iz Podgorice, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 623/09-07, od 8. septembra 2009. godine, kojom se potvrđuje presuda Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 548/07, od 22. januara 2009. godine i žalba tužioca odbija kao neosnovana.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu osporenom presudom, usljed pogrešne primjene materijalnog prava, povrijeđeno pravo na jednaku zaštitu prava i sloboda, pravo na jednakost i pravo na imovinu iz čl. 17 i 58 Ustava Crne Gore, prava iz čl. 6 i 14 Evropske konvencije o ljudskim pravima i slobodama i člana 1 Protokola uz Konvenciju. U žalbi se ističe: da u skladu sa Zakonom o obligacionim odnosima, u slučaju oštećenja zdravlja, oštećeni ima pravo na naknadu materijalne štete u vidu novčane rente, doživotno ili za određeno vrijeme, što predstavlja adekvatan oblik obeštećenja za oštećenje tjelesnog integriteta tužioca; da pobijana presuda nije u skladu sa postojećom praksom sudova u Crnoj Gori.



Ustava Crne Gore: »Prava i slobode se ostvaruju na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma i svi su pred

zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).Jemči pravo svojine, da niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni

interes, uz pravičnu naknadu i da su prirodna bogatstva i dobra u opštoj upotrebi u državnoj svojini (član 58)«.

Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona (član 6 tačka 1) i da se uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovjest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14).


216

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine, da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava i da prethodne odredbe ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni« .

Zakona o osnovama penzijskog i invalidskog osiguranja (»Službeni list SFRJ«, br. 30/96, 70/01 i 3/02):

»Osiguranik - zaposleni s preostalom radnom sposobnošću ima pravo na novčanu naknadu: zarade od dana nastanka invalidnosti do dana raspoređivanja, odnosno zaposlenja na drugom odgovarajućem poslu, odnosno do upućivanja na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju i zarade za vreme prekvalifikacije ili dokvalifikacije; (član 55 st.1 tač.1 i 2).

Osiguranik - zaposleni kod koga je utvrđena preostala radna sposobnost ostvaruje pravo na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju, pravo na raspoređivanje na drugi odgovarajući posao i pravo na novčane naknade iz člana 55 stav 1 tač. 1 do 3 ovog zakona - kod poslodavca kod koga je radio u vreme nastanka invalidnosti, pod uslovima i na način koji su utvrđeni opštim aktom poslodavca, odnosno kolektivnim ugovorom u skladu sa zakonom (član 59 stav 1 tačka 1)«.

4. Predmet spora je zahtjev tužioca (podnosioca žalbe) da se obaveže tuženi - AD »Vatrostalna« Podgorica da isplati po osnovu naknade štete, a na ime razlike između isplaćene zarade i zarade koju bi ostvario na poslovima i radnim zadacima vatrostalnog zidara, koje je obavljao u momentu proglašenja invalidom III kategorije sa profesionalnim oboljenjem, iznos od 5.483,84 €, za vremenski period od 28. februara 2004. godine do 31. decembra 2008. godine, sa zakonskom kamatom počev od 1. marta 2006. godine, kao i ubuduće mjesečnu akontaciju razlike u primanjima u iznosu od 94,55 €, sve dok za to postoje zakonski razlozi.

5. Uvidom u pojedinačne akte i drugu dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom postupku:

Osnovni sud, u Podgorici presudom, P. br. 548/07, od 22. januara 2009. godine, odbio je tužbeni zahtjev tužioca (podnosioca ustavne žalbe), kao neosnovan. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi : da je članom 32 Pravilnika o raspoređivanju dobiti, raspodjeli ličnog dohotka i sredstava zajedničke potrošnje tuženog predviđeno da radniku III kategorije koji čeka raspored na radno mjesto prema preostaloj radnoj sposobnosti pripada naknada ličnog dohotka u iznosu od 70% ličnog dohotka, odnosno naknade ličnog dohotka koje je radnik- invalid ostvario u posljednjoj godini osiguranja koja prethodi godini kada je invalidnost nastala, a stavom 2 istog člana je predviđeno da se naknade iz prethodnog stava obavezno usklađuju u toku godine saglasno Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju, kao i Statutu Fonda PIO; da je tuženi za sporni period isplaćivao tužiocu veće iznose od onih predviđenih članom 32 Pravilnika, zbog čega je neosnovan zahtjev tužioca za isplatu, na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade za period od 28. februara 2004. godine do 31. decembra 2008. godine, jer je tužilac u spornom period primao puni iznos plate, iako nije radio i pored toga što je rješenjem tužene br. 54, od 8. februara 2002. godine bio raspoređen na poslove portira-evidentičara, prema obračunu za koji je predviđen isti koeficijent kao i poslove vatrostalnog zidara, na kojima je radio u trenutku utvrđivanja invalidnosti III stepena, a utvrđena razlika predstavlja vid stimulacije, koja je vezana za radno angažovanje i postignute efekte na radu koje tužilac nije u spornom periodu ostvarivao jer nije radio.

217

Viši sud u Podgorici je presudom Gž.br. 623/09-07, od 8. septembra 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda, a žalbu tužioca odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužilac rješenjem Republičkog fonda PIO Podgorica, br.01-11-36150/01, od 19. septembra 2001. godine, počev od 5. septembra 2001. godine, oglašen invalidom rada III kategorije, koja je prouzrokovana profesionalnim oboljenjem, dok je obavljao poslove vatrostalnog zidara; da je tužiocu priznato pravo raspoređivanja na drugi odgovarajući posao sa punim radnim vremenom; da je formalno raspoređen na poslove portira-evidentičara, rješenjem tuženog br. 54, od 8. februara 2002. godine, ali nije obavljao poslove kod tuženog; da je tužiocu isplaćivan puni iznos zarade, ali bez stimulacije za normu, noćni i smjenski rad sa istim koeficijentom odnosno startnim osnovom, kao i na poslovima vatrostalnog zidara, koje je prethodno obavljao; da presuda P. br.17587/02 nema nikakve veze sa predmetnim sporom i da je punomoćnik tužioca imao više sporova sa AD KAP u kojima je dobio parnicu iz istog činjeničnog i pravnog osnova, jer je razlika koju traži tužilac za navedeni period rezultat faktički obavljenog rada uporednih radnika, a odnosi se na rad po normi-stimulacija, noćni rad i terenski rad,pa je ovaj spor istog činjeničnog i pravnog osnova, kao i parnica P.br.17587/02, dok su ostale tvrdnje proizvoljne i neargumentovane.

5. Podnosilac ustavne žalbe smatra da je Viši sud donio odluku na osnovu pogrešne primjene materijalnog prava usled čega su povrijeđena njegova prava i slobode zajemčene Ustavom Crne Gore iz čl. 7 i 58 Ustava, kao i čl. 6 i 14 Evropske konvencije o ljudskim pravima i slobodama i član 1 Protokola uz Konvenciju o ljudskim pravima. Podnosilac ustavne žalbe u svojoj ustavnoj žalbi nije posebno obrazložio nijednu od ovih povreda, nego je u suštini ponovio svoje navode iz tužbe i žalbe na prvostepenu presudu, a to je da povredu navedenih prava obrazlaže navodima koji se mogu svesti na tvrdnje pogrešnoj primjeni materijalnog prava.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 17 Ustava, smatramo da osporenom odlukom podnosiocu, u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno ustavno pravo jednakosti pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.

Ustavnim principom iz člana 17 Ustava jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja I arbitrerne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

7. Podnosilac u ustavnoj žalbi navodi i povredu prava na diskriminaciju iz člana 8 Ustava i člana 14 Evropske konvencije. Iako se podnosilac žalbe pozvao na navedene odredbe, ni na koji način nije obrazložio povredu navedenog zajemčenog prava. Ustavni sud je ocijenio da u sprovedenom postupku nema činjenica ili okolnosti koje bi na bilo koji način

218

upućivale na to da je, u postupku koji je prethodio ustavnosudskom postupku, podnosilac bio diskriminisan po bilo kom svojstvu.

8. Podnosilac u žalbi navodi da mu je povrijeđeno i pravo svojine iz člana 58 Ustava i člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju. Svojina obuhvata načelno sva imovinska prava ali i legitimna očekivanja stranaka da će njihova imovinska prava, zasnovana na pravnim aktima biti poštovana a njihovo ostvarenje zaštićeno. Ističemo da zahtjev koji je odbijen jer podnosilac žalbe nije ispunjavao uslove propisane zakonom i drugim aktima ne smatraju se imovinom koji bi konstituisali vlasnička prava. (Malhous protiv Češke Republike, odluka Velikog vijeća od 13. prosinca 2000, zahtjev br. 33071/96; Nerva protiv Ujedinjenog Kraljevstva, Presuda od 24. rujna 2002.godine; zahtjev br.42295/98).

9. U ustavnoj žalbi podnosilac ističe i povredu člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije, koja se odnosi na pravo na pravično suđenje, koje u konkretnom slučaju nije povrijeđeno, jer je postupak vođen na način i po postupku propisanim zakonom i pred zakonom ustanovljenim sudom. U konkretnom slučaju Ustavni sud je utvrdio da se osporena presuda zasniva na zakonito sprovedenom postupku i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava. Naime, tuženi je za sporni period isplaćivao tužiocu veće iznose od onih predviđenih članom 32 Pravilnika o raspoređivanju dobiti, raspodjeli ličnog dohotka i sredstava zajedničke potrošnje tuženog, zbog čega je neosnovan zahtjev tužioca za isplatu, na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade za period od 28. februara 2004. godine do 31. decembra 2008. godine, jer je tužilac u spornom periodu primao puni iznos plate, iako nije radio i pored toga što je rješenjem tužene br. 54, od 8. februara 2002. godine bio raspoređen na poslove portira-evidentičara, prema obračunu za koji je predviđen isti koeficijent kao i poslove vatrostalnog zidara, na kojima je radio u trenutku utvrđivanja invalidnosti III stepena, a utvrđena razlika predstavlja vid stimulacije, koja je vezana za radno angažovanje i postignute efekte na radu koje tužilac nije u spornom period ostvarivao jer nije radio, a zbog čega je po ocjeni Ustavnog suda pravilno postupio redovni sud odbijajući tužbeni zahtjev, kao neosnovan.

Ustavna ocjena sprovedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje.

Na osnovu iznijetih razloga, odlučeno je kao u izreci. Už-III br. 77/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 21. april 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

219

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 21. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.V., iz Zemuna, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu iste, protiv rješenja Osnovnog suda u Pljevljima I br. 331/0, od 29. aprila 2008. godine (kojim je određeno izvršenje) i rješenja Osnovnog suda u Pljevljima I. br.331/08, od 17. marta 2009. godine (kojim je obustavljen postupak po prethodnom rješenju i odbijen zahtjev izvršnog povjerioca za naknadu troškova) i rješenja Višeg suda u Bijelom Polju Gž.br. 1116/09, od 27. jula 2009. godine (kojim je žalba odbijena i potvrđeno prethodno rješenje).

U ustavnoj žalbi podnosilac, pored ostalog, ističe da mu je osporenim rješenjima povrijeđeno osnovno ljudsko pravo i sloboda da ostvari kontakt sa djetetom punih jedanaest godina i da su sudovi izrazili vjersku, rasnu i svaku drugu mržnju prema njemu kao Srbinu usled čega su mu povrijeđena prava iz čl. 14, 15,16,17,18 i člana 20 Ustava Crne Gore; da mu je komunikaciju sa maloljetnim sinom onemogućio Centar za socijalni rad Pljevlja u saradnji sa sudovima, koji su bili pristrasni u odlučivanju.



Ustava Crne Gore: »Da su vjerske zajednice odvojene od države i da su vjerske zajednice ravnopravne i slobodne u

vršenju vjerskih obreda i vjerskih poslova (član 14).Crna Gora, na principima i pravilima međunarodnog prava, sarađuje i razvija prijateljske odnose sa

drugim državama, regionalnim i međunarodnim organizacijama, da Crna Gora može stupati u međunarodne organizacije, da skupština odlučuje o načinu pristupanja Evropskoj Uniji i da Crna Gora ne može stupiti u savez sa drugom državom kojim gubi nezavisnost i puni međunarodni subjektivitet (član 15).

Zakonom u skladu sa Ustavom se uređuju: 1) način ostvarivanja ljudskih prava i sloboda, kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje; 2) način ostvarivanja posebnih manjinskih prava; 3) način osnivanja, organizacija i nadležnost organa vlasti i postupak pred tim organima, ako je to

neophodno za njihovo funkcionisanje;

220

4) sistem lokalne samouprave i 5) druga pitanja od interesa za Crnu Goru (član 16).Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma i da su svi pred

zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).Država jemči ravnopravnost žene i muškarca i razvija politiku jednakih mogućnosti (član 18).Svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonom

zasnovanom interesu (član 20) «.

Porodičnog zakona (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 1/07) propisano je:

»Dijete koje je sposobno da formira svoje mišljenje ima pravo slobodnog izražavanja tog mišljenja; da dijete ima pravo da blagovremeno dobije sva obavještenja koja su mu potrebna za formiranje svog mišljenja; da se mišljenju djeteta mora posvetiti dužna pažnja u svim pitanjima koja ga se tiču i u svim postupcima u kojima se odlučuje o njegovim pravima, a u skladu sa godinama i zrelošću djeteta; da dijete koje je navršilo 10 godina života može slobodno i neposredno izraziti svoje mišljenje u svim postupcima u kojima se odlučuje o njegovim pravima; da dijete koje je navršilo 10 godina života može se samo, odnosno preko nekog drugog lica ili ustanove, obratiti sudu ili organu uprave i zatražiti pomoć u ostvarivanju svog prava na slobodno izražavanje mišljenja i da nadležni organ utvrđuje mišljenje djeteta u neformalnom razgovoru koji se obavlja na prikladnom mjestu, u saradnji sa školskim psihologom, odnosno organom starateljstva, porodičnim savjetovalištem ili drugom ustanovom specijalizovanom za porodične odnose, i u prisustvu lica koje dijete samo izabere (član 67)«.

3. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

- da je rješenjem I.br. 331/08, od 29. aprila 2008. godine, određeno predloženo izvršenje, a stavom 2 tog rješenja određeno je da ukoliko izvršni dužnik u ostavljenom roku ne preda dijete izvršnom povjeriocu izriče mu se novčana kazna u iznosu od 27,50 €, koju će sud sprovesti po službenoj dužnosti pod prijetnjom donošenja novog rješenja o izvršenju i izricanja uvećane novčane kazne.

- Osnovni sud u Pljevljima je rješenjem, I.br. 331/08, od 17. marta 2009. godine, obustavio izvršni postupak po rješenju I.br.331/08, od 29. aprila 2008. godine i ukinuo sve provedene izvršne radnje. U obrazloženju se navodi: da se iz spisa predmeta i iz zapisnika službenih lica suda sačinjenih prilikom prisustva u pokušaju ostvarivanja kontakta, odnosno viđanja povjerioca sa maloljetnim O., akta JU Centar za socijalni rad opštine Pljevlja i Žabljak br. 01-2868, od 29. novembra 2004. godine (u kome se između ostalog navodi i da je dana 28. avgusta 2004. godine O.O. izvela na autobusku stanicu maloljetnog O., da ga je M. vukao da pođu na selo, da on nije želio, a pri tome je intervenisao i MUP, zapisniku JU Centar za socijalni rad opštine Pljevlja i Žabljak br.01-1249, od 12. maja 2008. godine, službene zabilješke istog centra br. 01-1522, od 16. juna 2008. godine (u kojoj se navodi da je prilikom izvršenja 14. juna 2008. godine, povjerilac zahtijevao da mu se »preda« dijete, a ukoliko maloljetni O. ne prihvati da pođe sa njim da se zatraži asistencija MUP-a kako bi policajci obezbijedili prisilno odvođenje djeteta u Odžak) utvrđuje da je izvršni dužnik ispunila svoju obavezu utvrđenu rješenjem o izvršenju, odnosno svaki put kada je obaviještena dovela je maloljetnog O. na autobusku stanicu i nije se protivila da on ode sa ocem; da je emotivna veza između oca-povjerioca i sina gotovo sasvim pokidana i da je potrebno strpljivo raditi na uspostavljanju te veze, da je mal. O. nerado prihvatio da sa ocem boravi nekoliko sati u Pljevljima (i to samo u nečijem prisustvu) i da sasvim odbacuje mogućnost da boravi sa ocem u

221

njegovoj kući u Odžaku, kao i to da povjerilac ne nalazi način da se sinu približi kao otac, da maloljetni O. odbacuje mogućnost da sa ocem boravi i u gradu; da je rješenjem o izvršenju predviđeno da će povjerilac održavati lične odnose odnosno kontaktirati sa djetetom svakog drugog vikenda u mjesecu a da je u slučaju spriječenosti da preuzme dijete dužan tri dana ranije da obavijesti sud, ali da u spisima predmeta ne postoji nijedan dokaz da je povjerilac obavijestio sud da je spriječen da preuzme maloljetnog sina; da kako je maloljetni O. navršio 13 godina i neposredno je pred sudom u više navrata izrazio svoje mišljenje da nema povjerenja u oca i da ne želi da ide sa njim, a s obzirom da je sud dužan da u najvećoj mogućoj mjeri zaštiti interes maloljetnog djeteta, imajući pri tom u vidu da je izvršni dužnik ispunila svoju obavezu, to je sud u skladu sa odredbom člana 67 Porodičnog zakona našao da je potrebno obustaviti izvršni postupak kako se maloljetni Ognjen ne bi izlagao daljim neprijatnostima.

Viši sud u Bijelom Polju je rješenjem br.1116/09, od 27. jula 2009. godine je u predmetu izvršenja izvršnog povjerioca M. V., iz Zemuna, protiv izvršnog dužnika O. O., iz Pljevalja, radi isplate naknade troškova postupka, odlučujući o žalbi izvršnog povjerioca, izjavljenoj protiv rješenja Osnovnog suda u Pljevljima, I.br.331/08, od 17. marta 2009. godine, odbio žalbu, kao neosnovanu i potvrdio rješenje Osnovnog suda. U obrazloženju se navodi: da je pravilno postupio prvostepeni sud kada je obustavio postupak i odlučio kao u izreci prvostepenog rješenja o čemu je dao pravilne i valjane razloge; da je pravilno postupio prvostepeni sud u dijelu rješenja pod stavom II izreke kada je odlučio da svaka stranka snosi svoje troškove postupka o čemu je dao valjane razloge, s obzirom da izvršni dužnik nije doprinio nastanku troškova postupka; da se neosnovano u žalbi izvršnog povjerioca ističe da je prvostepeno rješenje nezakonito i da je prvostepeni sud pogrešno primijenio materijalno pravo, a ovo sa razloga što je prvostepeni sud na pravilno utvrđeno činjenično stanje pravilno primijenio odredbe člana 67 Porodičnog zakona.

4. Podnosilac ustavne žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe i u bitnom ističe da su mu povrijeđena prava iz čl. 14, 15,16,17,18 i 20 Ustava; da mu je komunikaciju sa maloljetnim sinom onemogućio Centar za socijalni rad Pljevlja i Žabljak u saradnji sa sudovima, koji su bili pristrasni u odlučivanju.

5. Analizom ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje.

Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 17 Ustava, smatramo da osporenim odlukama podnosiocu, u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno ustavno pravo jednakosti pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.

Ustavnim principom iz člana 17 Ustava jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi

222

povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrerne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

7. Ustavni sud je ocijenio da nije osnovan ni navod podnosioca ustavne žalbe da mu je povrijeđeno ustavno pravo iz člana 18 kojim se utvrđuje obaveza države da jemči ravnopravnost žene i muškaraca i razvija politika jednakih mogućnosti i da mu je komunikaciju sa maloljetnim sinom onemogućio Centar za socijalni rad Pljevlja i Žabljak u saradnji sa sudovima. Iz zapisnika službenih lica suda sačinjenih prilikom prisustva u pokušaju ostvarivanja kontakta, odnosno viđanja podnosioca sa maloljetnim sinom i akata i službenih zabilješki JU Centra za socijalni rad, nesporni su brojni pokušaji ostvarivanja kontakta, kao i ponašanje podnosioca.

Ustavni sud napominje da je Evropski sud za ljudska prava, primjenjujući mjerodavne odredbe Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda s pripadajućim Protokolom 1, 4, 6, 7, 11, 12 i 13 u svojim odlukama koje se, između ostalog, odnose i na sadržaj roditeljskih prava, u koja ulazi i pravo roditelja na susrete i druženja sa djetetom, istakao obavezu države da pomogne održavanju kontakata roditelja i djece i da pri tome preduzme sve korake koji se realno mogu očekivati u posebnim okolnostima svakog pojedinog slučaja (Olsson protiv Švedske (br.2), zahtjev br.13441/87, presuda od 27. novembra 1992.S 90).

Međutim, pri određivanju susreta roditelja i djece, država mora uspostaviti pravičnu ravnotežu između interesa djeteta i roditelja, s tim da se, pri tome, posebna važnost mora dati najboljem interesu djeteta, koji zavisno od njegove prirode i ozbiljnosti može nadjačati interes roditelja (Sahin protiv Njemačke, zahtjev br.30943/96, presuda od 8. jula 2003. S65,S66).

Članom 67 Porodičnog zakona propisano je da se mišljenju djeteta mora posvetiti dužna pažnja u svim pitanjima koje ga se tiču i u svim postupcima u kojima se odlučuje o njegovim pravima, a u skladu sa godinama i zrelosti djeteta, a stavom 4 istog člana predviđeno je da je pravo djeteta koje je navršilo 10 godina života da može slobodno i neposredno izraziti svoje mišljenje u svim postupcima u kojima se odlučuje o njegovim pravima. Kako je maloljetni O. navršio 13 godina i neposredno je pred sudom u više navrata izrazio svoje mišljenje da nema povjerenja u oca i da ne želi da ide sa njim, a s obzirom da je sud dužan da u najvećoj mogućoj mjeri zaštiti interes maloljetnog djeteta, imajući pri tom u vidu da je izvršni dužnik- majka djeteta ispunila svoju obavezu, odnosno svaki put kada je obaviještena dovela je maloljetnog O. na susret sa ocem i nije se protivila da on ode sa njim, to je Ustavni sud ocijenio da je pravilno odlučio prvostepeni sud kad je našao da je potrebno obustaviti izvršni postupak u interesu djeteta.

8. U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu prava na pravni lijek propisan odredbom člana 20 Ustava. Ocjena je Ustavnog suda da je podnosilac koristio zakonom propisane pravne lijekove, pa mu navedena prava nijesu povrijeđena.

223

9. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti suda, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava, u smislu člana 6 Evropske konvencije, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja, već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da je prvostepeni sud bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

10. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu čl. 14,15 i 16 Ustava, kojima se proklamuju ljudska prava i slobode i pravni poredak. Međutim tim odredbama nijesu propisana konkretna ljudska prava i slobode koje se štite ustavnom žalbom, već se njima utvrđuju najviše vrijednosti ustavnog poretka koje se razrađuju i određuju drugim odredbama Ustava.


Už - III br. 44/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 21. april 2010. godine PREDSJEDNIK, P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 21. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.M., iz Mojkovca, podnio je u ime Opštine Mojkovac blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1823/08, od 1. avgusta 2009.

224

godine i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 584/07, od 17. novembra 2008. godine.

Podnosilac ustavne žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe i u bitnom istiće da mu je usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne ocjene dokaza povrijeđeno pravo koje se odnosi na granice sloboda, povredu prava na jednakost pred zakonom, na pravično i javno suđenje i povredu načela zakonitosti iz čl. 10,17, 32 i 148 Ustava Crne Gore, kao i da je pobijanom prvostepenom presudom povrijeđeno i pravo na obrazloženu presudu iz člana 6 Evropske konvencije, jer isto nije urađeno u skladu sa Zakona o parničnom postupku.

U žalbi se, pored ostalog, navodi da je Opština Mojkovac donijela odluku br. 01-103, od 16. juna 2005. godine, kojom se tužiocu priznaje pravo trajnog korišćenja na urbanističkoj parceli br. 168, lokal br. 19 u površini od 45 m2 pa tužilac nema pravni interes za podnošenje tužbe jer je odlukom tuženog to utvrđenje tužiocu i priznato i da ne postoji sporan pravni osnov; da je pogrešno zaključivanje oko predmetnog spora i da je pogrešno primijenjen Zakon o građevinskom zemljištu i da je pogrešan zaključak oko parcelizacije i formiranja urbanističke parcele, komunalne opremljenosti i da je stvarna površina parcele od 36m2 pošto tužilac nije pristao da preostali dio površine do 45 m2 naknadi i da se to reguliše detaljnim urbanističkim planom pošto ne postojie podaci o toj urbanističkoj parceli.



Ustava Crne Gore:

»U Crnoj Gori je slobodno sve što Ustavom i zakonom, nije zabranjeno i svako je obavezan da se pridržava Ustava i zakona (član 10).

Prava i slobode se ostvaruju na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma i svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19); da svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32).

Pojedinačni pravni akt mora biti saglasan sa zakonom i konačni pojedinačni pravni akti uživaju sudsku zaštitu (član 148)«.

Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda propisano je:

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona, da se presuda izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to

225

zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 tačka 1)«.


Predmet spora je utvrđenje i predaja nepokretnosti.

Tužbeni zahtjev je da sud utvrdi prema tuženom (podnosiocu) da je tužilac nosilac prava korišćenja na urbanističkoj parceli broj 168, označenoj kao lokal broj 19 u površini od 45 m2 od čega je 36m2 predviđeno za izgradnju objekta-lokala broj 19 a koja urbanistička parcela predstavlja dio kat.parcele broj 1608/2 upisana u listu nepokretnosti broj 102 KO Mojkovac na ime I-tuženog što su tuženi dužni priznati i predati istu tužiocu na korišćenje i trpjeti da se izvrši promjena upisa prava kod Uprave za nekretnine u Mojkovcu na ime tužioca a to u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude pod prijetnjom prinudnog izvršenja. (Službeni list Crne Gore,

Osnovni sud u Bijelom Polju je presudom P.br. 584/07, od 17. novembra 2008. godine usvojio tužbeni zahtjev tužioca. U obrazloženju se navodi: da je u postupku koji je prethodio donošenju pobijane presude, utvrđeno da zemljište koje je bilo predmet javnog poziva i licitacije, neizgrađeno gradsko-građevinsko zemljište, a da je tužilac nakon javnog poziva Fonda za građevinsko zemljište i poslovni prostor Opštine Mojkovac objavljenog u dnevnom listu »Dan«, koji se odnosio na prenos prava na gradskom-građevinskom zemljištu urbanističkih parcela, među kojima je parcela tužioca br.168, lokal br. 19, površine 45 m2 istaknuto da će Komisija za prenos prava na gradskom–građevinskom zemljištu u roku od tri dana od održavanja nadmetanja sklopiti ugovor o prenosu prava na gradskom građevinskom zemljištu; da je tužilac kao učesnik javnog nadmetanja dao najbolju ponudu pa je Komisija nakon završene licitacije konstatovala da se uplata iz licitiranog iznosa za lokacije koje su bile predmet licitacije izvrši do 23. maja 2005. godine, koju uplatu je tužilac u iznosu od 1.755,00 € uplatio, pa prvostepeni sud smatra da ugovor od 23. januara 2007. godine, koji su tuženi ponudili tužiocu nije mogao obavezati tužioca da ponovo izvrši uplatu izlicitiranog iznosa za površinu od 36 m2 predviđenu za postavljanje lokala pošto je tužilaca već izvršio tu obavezu.

Viši sud u Bijelom Polju je presudom, Gž.br. 1823/08, od 1. avgusta 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda, a žalbu tuženih odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se pored ostalog navodi: da je pravilno prvostepeni sud odlučio kada je usvojio tužbeni zahtjev, jer ponuđenim ugovorom tuženi tužiocu nude zaključenje ugovora o prenosu prava na gradsko-građevinskom zemljištu tek dana 23. januara 2007. godine, uz uslov da plati licitiranu cijenu za 36m2 zemljišta na kojem je predviđena izgradnja objekta i ako je tužilac već jednom ranije uplatio dana 23. maja 2005. godine, na račun drugotuženog. Takođe, ovaj sud prihvata zaključak prvostepenog suda da bez obzira što tuženi ne spore da je tuženi stekao pravo korišćenja na gradskom građevinskom zemljištu od 36 m2 ne mogu donositi ugovor koji to pravo tužiocu priznaju samo na 45 m2, jer je pravni status kako zemljišta od 36 m2 i preostalih 9 m2 urbanističke parcele br. 108 isti i da su za istu u obavezi tuženici da izvrše parcelizaciju prije privođenja namjeni urbanističke parcele i da je predaju tužiocu u posjed

226

5. Analizom ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i relevantnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje. Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava . Pojedinačni akt nezakonit je, ako je rezultat pogrešne primjene materijalnog prava.

6. U ustavnoj žalbi podnosioca navodi se povreda ustavnog prava jednakosti, propisanog odredbom člana 17 Ustava.

Ustavnim principom iz člana 17 Ustava jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova I drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporene presude se zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, pravilno je prvostepeni sud odlučio kada je usvojio tužbeni zahtjev jer ponuđenim ugovorom tuženi tužiocu nude zaključenje ugovora o prenosu prava na gradsko-građevinskom zemljištu dana 23. januara 2007. godine, uz uslov da plati licitiranu cijenu za 36 m2 zemljišta na kojem je predviđena izgradnja objekta iako je tužilac već jednom uplatio na račun drugotuženog potreban iznos, što nije u skladu sa važećim Zakonom o građevinskom zemljištu, jer, u konkretnom slučaju se radi o neizgrađenom građevinskom zemljištu koje tužiocu nije ni predato u posjed, već je tužilac stekao pravo korišćenja na gradsko-građevinskom zemljištu od 36m2, pa se ne može donositi ugovor kojim to pravo tužiocu priznaju samo na 45m2.

8. U vezi navoda podnosioca žalbe da u postupcima nijesu cijenjene sve odlučne

činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da prema ustaljenoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge, na kojima su tu odluku zasnovali ( Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske, presuda od 1. jula 2003. godine), a svrha obaveze da odluka bude obrazložena i da pokaže da je stranama u postupku

227

omogućeno da na ravnopravan i pravičan način budu saslušane u postupku pred sudom ( Evropski sud za ljudska prava, Kuznetsov i dr.protiv Rusije, presuda od 11. januara 2007. godine).

Član 6-1 Konvencije obavezuje sudove da daju obrazloženja za svoje presude. Ovo se posebno odnosi na niže sudove i druge organe vlasti koji donose odluke i čija je obaveza da pruže odgovarajuća obrazloženja i tako omoguće korišćenje prava na žalbu, ukoliko postoji (H. Protiv Belgije). Pod pretpostavkom da je ovaj zahtjev ispunjen, žalbeni sud može, u principu, jednostavno potvrditi odluku nižih sudova (Gorcija Ruiz protiv Španije (1999.) i Helle protiv Finske (1997.).

Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stanovišta dali jasne i utemeljene razloge. Ustavna ocjena provedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije.

9. U vezi sa istaknutim povredama ustavnih prava propisanih odredbama člana 10 i 148 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da te odredbe ne sadrže ljudska prava i slobode koje su Ustavom zajemčene, a koje se štite u ustavnosudskom postupku pokrenute ustavnom žalbom.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. N.Ć., iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3328/08, od 12. maja 2009. godine, zbog povrede prava na pravično i javno suđenje, iz člana 32 Ustava Crne Gore i člana 6 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama.

228

U ustavnoj žalbi se, u suštini, navodi: da osporena presuda nije donijeta u skladu sa ustavnom odredbom kojom se garantuje raspravljanje o njegovim pravima iznijetim u žalbi i da je sud propustio da utvrdi naknadu štete po osnovu zarade iz radnog odnosa, za period od 1. novembra 2003. godina do 31. maja 2004. godine, u skladu sa Zakonom o radu i Opštim kolektivnim ugovorom; da mu je osporenom odlukom povrijeđeno ustavno pravo na pravično i javno suđenje, garantovano odredbom člana 32 Ustava. Povredu navedenog prava obrazlaže razlozima isticanim tokom prvostepenog i drugostepenog postupka, a koji se svode na tvrdnju o povredi procesnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešnoj primjeni materijalnog prava.

2. Odredbom člana 32 Ustava Crne Gore propisano je da svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom.

Odredbom člana 6 stav 1 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama utvrđeno je da svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona.

3. Razmatrajući navode ustavne žalbe sa stanovišta člana 32 Ustava i člana 6 Konvencije i razloga u osporenim odlukama prvostepenog i drugostepenog suda, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nije povrijeđeno ustavno pravo na koje ukazuje u ustavnoj žalbi i da je ustavna žalba neosnovana.

Ustavni sud, u postupku pokrenutom ustavnom žalbom, saglasno odredbi člana 55 Zakona o Ustavnom sudu, odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi, ne upuštajući se pri tom da li su sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocjenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

4. Ustavni sud je u provedenom postupku izvršio uvid u osporenu presudu i dokumentaciju priloženu uz ustavnu žalbu i utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari:

Osnovni sud je odbio kao neosnovan zahtjev tužioca kojim je tražio da se utvrdi nezakonitost u postupanju tuženog MTRZ »Sava Kovačević«, Tivat prema tužiocu, a u vezi nedonošenja rješenja o korišćenju godišnjeg odmora za 2003. i 2004. godinu, umanjenja ličnog dohotka za 50%, upućivanja na prinudni odmor za period od 19. juna 2003. godine, do 31. decembra 2004. godine, utvrđivanje nezakonitosti u isplati razlike po osnovu minimalne zarade, za period od 1. novembra 2003. godine do 31. maja 2004. godine, te naknadu parničnih troškova.

Osporenom presudom Viši sud u Podgorici, kao drugostepeni, u pravnoj stvari radi utvrđenja prava na zaradu po osnovu radnog odnosa i naknade štete, odbio je kao neosnovanu žalbu podnosioca i potvrdio presudu Osnovnog suda u Kotoru, P.br. 696/06, od 10. oktobra 2008. godine.

229

Drugostepeni sud je u osporenoj presudi ocjenio da je prvostepena presuda donijeta na osnovu pravilno i potpuno utvrđenog činjeničnog stanja, uz pravilnu primjenu materijalnog prava i bez počinjenih bitnih povreda odredaba parničnog postupka. U postupku je utvrđeno da je podnosiocu isplaćena otpremnina u iznosu od 3.000 €, danom prestanka radnog odnosa, kao tehnološkom višku; da se u periodu od 1. novembra 2003. godine do 31. maja 2004. godine, nalazio na prinudnom odmoru i da nije prigovarao tom radnopravnom statusu; da mu je po odluci tuženog br. 881-3/1, od 12. jula 2004. godine, kojom je regulisana isplata zaostalih zarada zaposlenih civilnih lica kod tuženog, isplaćen iznos zaostalih zarada; da na tu odluku nije prigovarao; da je u periodu od 19. juna 2003. godine do 31. decembra 2004. godine, bio neraspoređen i primao platu u iznosu od 50% od plate koju bi ostvarivao za puno radno vrijeme i da nije podnosio zahtjev za korišćenje godišnjeg odmora, niti je tražio od poslodavca isplatu određene naknade štete uzrokovane nekorišćenjem godišnjeg odmora.

U vezi zahtjeva podnosioca za naknadu štete zbog neiskorišćenog godišnjeg odmora u 2003-oj godini, Ustavni sud je utvrdio da je, MTRZ »Sava Kovačević«, Tivat do 14. maja 2004. godine bio vojno dohodovna ustanova koja se nalazila u organizacionom sistemu Saveznog ministarstva odbrane, pa se na zaposlene sa statusom civilnih lica do tog perioda, primjenjivao Zakon o Vojsci Jugoslavije. Podnosilac nije pripadao krugu lica na koja su se odnosile odredbe člana 103 stav 4 tada važećeg Zakona o Vojsci Jugoslavije, pa mu ne pripada pravo na naknadu štete za neiskorišćeni godišnji odmor. Naime, saglasno pomenutom članu, samo je profesionalnom vojniku, a ne i civilnom licu u službi u Vojsci, koji nije iskoristio godišnji odmor, mogla pripasti naknada plate i posebna naknada za dane neiskorišćenog godišnjeg odmora.

Od 14. maja 2004. godine, kada je MTRZ »Sava Kovačević«-Tivat, registrovan kod Privrednog suda u Podgorici, na zaposlene se primjenjuju odredbe Zakona o radu. Nesporno je da u 2004-oj godini podnosilac nije radio, pa se ne može smatrati da mu pripada pravo na naknadu štete zbog neiskorišćenog godišnjeg odmora, koja je propisana članom 61 stav 2, tada važećeg Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 42/03, 79/04 i 25/06). Naknada štete zbog neiskorišćenog godišnjeg odmora, pripada zaposlenom kome je uskraćeno pravo na godišnji odmor, ali samo ukoliko je u toj kalendarskoj godini zaposleni aktivno radio. Pri tome nije od značaja što nije radio krivicom poslodavca, budući da je smisao korišćenja godišnjeg odmora upravo odmor od aktivnog rada tokom godine, pa, ako takvog rada nije bilo, nema ni štete zbog nekorišćenja godišnjeg odmora na strani podnosioca. Za vrijeme korišćenja godišnjeg odmora zaposleni ne radi, a prima naknadu zarade. Pošto podnosilac nije radio u vrijeme kada je trebao da koristi godišnji odmor, a primao je naknadu zarade, naknada štete za nekorišćeni godišnji odmor je konzumirana u toj naknadi.

5. Sadržina prava na pravično suđenje zajemčena članom 32 Ustava, na čiju povredu ukazuje podnosilac, ograničena je na procesna garancije, pa Ustavni sud, ocjenjujući navode ustavne žalbe sa stanovišta tog ustavnog prava ispituje eventualno postojanje procesnih povreda u postupcima pred sudovima i na osnovu toga ocjenjuje da li je postupak, sagledan kao jedinstvena cjelina, vođen na način koji je podnosiocu ustavne žalbe osiguravao pravično suđenje. Osporene presude donijeli su Ustavom i zakonom ustanovljeni sudovi, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti, u pravilno i zakonito vođenom postupku. Podnosiocu je u postupku omogućeno aktivno učešće, predlaganje i izvođenje dokaza i prisustvovanje

230

raspravama. Presude sudova su obrazložene, a oni su za svoje stavove iznijeli jasne i valjano obrazložene razloge. U konkretnom slučaju, Ustavni sud, ocjenjuje da ne postoje razlozi koji bi upućivali na zaključak da su stavovi nadležnih sudova, izraženi u naznačenim odlukama, arbitrarni i samovoljni, a što bi rezultiralo povredom ustavnog prava podnosioca, zajamčenog članom 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

Zbog navedenog, Sud smatra da osporenom odlukom podnosiocu nije povrijeđeno ustavno pravo na pravično suđenje.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. aprila 2010. godine, donio je

ODLUKU



1. D.I., iz Podgorice, koga zastupa Orle-Lola V. Marković, advokat, iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 639/08, od 19. decembra 2008. godine, kojom je odbijena revizija, kao neosnovana.

U ustavnoj žalbi navodi: da je presudom Višeg i Osnovnog suda obavezan da, na ime sticanja bez osnova, državi isplati iznos od 8.724, 71 €; da iako su u postupku provedeni, uopšte nijesu cijenjeni dokazi; da prestankom radnog odnosa nije ostvario penziju, shodno rješenju MUP-a, br. 18801/1, od 30. decembra 1996. godine; da za vrijeme za koje se traži isplata plate, nije bio u radnom odnosu niti je bio penzioner; da nije imao socijalno i zdravstveno osiguranje, pa je kao lice bez radnog odnosa i bez penzije degradiran i povrijeđen kao građanin i ličnost i da je time, povrijeđeno pravo iz člana 28 Ustava Crne Gore.

231

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze.Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava

3. Uvidom u osporenu presudu i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio, sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 428/05, od 23. marta 2007. godine, usvojen je tužbeni zahtjev i obavezuje se tuženi da tužiocu, po osnovu sticanja bez osnova isplati ukupan iznos od 8.724,71 €, a presudom Višeg sud u Podgorici, Gž.br. 1001/07, od 19. septembra 2008. godine, odbijena je žalba tuženoga, kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 639/08, od 19. decembra 2008. godine revizija je odbijena kao neosnovana.Sud je utvrdio da je nesporno, da, postupajući po presudi Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 158/2000, od 23. juna 2000. godine, tužilac (ranije tuženi) je isplatio tuženom (ranije tužiocu), na ime naknade plate sa kamatom iznos od 13.181, 19 DM, da je presudom Vrhovnog suda Republike Crne Gore, Rev.br. 574/2000, od 30. maja 2001. godine, preinačena presuda Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 158/2000, od 23. juna 2000. godine i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 14626, od 8. juna 1998. godine, kojom je odbijen tužbeni zahtjev; da su pravilno postupili nižestepeni sudovi kada su usvojili tužbeni zahtjev i obavezali tuženoga da tužiocu isplati iznos od 8.724, 71 €, jer je osnov po kojem je tuženom isplaćen sporni iznos otpao, preinačenjem presude Višeg suda u Podgorici Gž.br. 158/2000, od 23. juna 2000. godine i da su time ispunjeni uslovi za vraćanje tog iznosa tužiocu po principu sticanja bez osnova, saglasno članu 210 Zakona o obligacionim odnosima.


Ustava Crne Gore:

»Jemči se dostojanstvo i sigurnost čovjeka. Jemči se nepovredivost fizičkog i psihičkog integriteta čovjeka, njegove privatnosti i ličnih prava. Niko ne smije biti podvrgnut mučenju ili nečovječnom postupanju. Niko se ne smije držati u ropstvu ili ropskom položaju (član 28)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 33/85 i 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93) čije su se odredbe primjenjivale u vrijeme nastanka spornog odnosa:

»Kada je neki dio imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu nekog drugog lica, a taj prelaz nema svoj osnov u nekom pravnom poslu ili zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kad to nije moguće da naknadi vrijednost postignutih koristi.Obaveza vraćanja odnosno naknade vrijednosti nastaje i kad se nešto primi s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili koji je kasnije otpao (član 210)«.

232

Zakona o parničnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 22/04 , 28/05 i 76/06):

»Bitna povreda parničnog postupka uvijek postoji: ako je u postupku kao tužilac ili tuženi učestvovalo lice koje ne može biti stranka u postupku ili ako stranku koja je pravno lice nije zastupalo ovlašćeno lice ili ako parnično nesposobnu stranku nije zastupao zakonski zastupnik ili ako zakonski zastupnik, odnosno punomoćnik stranke nije imao potrebno ovlašćenje za vođenje parnice ili za pojedine radnje u postupku, ukoliko vođenje parnice, odnosno vršenje pojedinih radnji u postupku nije bilo naknadno odobreno (član 367 stav 2 tačka 12)«.

5. Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima, pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredaba koje se odnose na parnični postupak.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu ustavnog prava iz člana 28 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudom podnosiocu nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo na dostojanstvo i nepovredivost ličnosti.

Pojam ljudska ličnost i dostojanstvo, kao subjektivno lično pravo imanentno svakom da bude tretiran kao čovjek, samim tim što je ljudsko biće, ustavna je vrijednost i pravo zajemčeno odredbom člana 28 stav 1 Ustava. Ova ustavna odredba obavezuje sud i druge državne organe na poštovanje ljudske ličnosti i dostojanstva u postupku pred tim organima. Polazeći od navoda iz ustavne žalbe, Sud ocjenjuje da u postupku na koji ukazuje podnosilac ustavne žalbe, nije povrijeđeno to ustavno pravo. Navodi podnosioca, da je lice bez radnog odnosa i bez penzije, degradiran i povrijeđen kao građanin i ličnost, nemaju značenje povrede ustavnog prava dostojanstva i nepovredivosti ličnosti, niti je osporene radnje moguće cijeniti samovoljnim i arbitrarnim u odnosu na podnosioca žalbe. U ovim činjenicama ne može se pronaći povreda dostojanstva i nepovredivosti ličnosti, jer podnosilac ustavne žalbe nije izložen tretmanu, koji njegov subjektivitet principijelno dovodi u pitanje. Osporena presuda nema izraz omalovažavanja vrijednosti podnosioca ustavne žalbe, niti ga kao ličnost tretira bezlično.

Uvidom u spise predmeta, Ustavni sud je ocijenio da je podnosilac ustavne žalbe, stekao imovinu bez osnova i da je, saglasno odredbama člana 210 Zakona o obligacionim odnosima, zbog sticanja bez osnova, bio dužan da vrati tužiocu-Ministarstvu unutrašnjih poslova, iznos od 8.724, 71 €. Ovo sa razloga, jer je dio imovine jednog lica(tužioca) prešao je u imovinu nekog drugog lica(tuženoga), bez pravnog osnova u nekom pravnom poslu ili zakonu, pa je sticalac(tuženi) dužan da ga vrati, a kad to nije moguće da naknadi vrijednost postignutih koristi. Obaveza vraćanja odnosno naknade vrijednosti nastaje i kad se nešto primi s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili koji je kasnije otpao.

7. U vezi navoda podnosioca žalbe da postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesene argumente. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremenu imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge, na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv

233

Finske, presuda od 1. jula 2003. godine), a svrha obaveze da odluka bude obrazložena i da pokaže da je stranama u postupku omogućeno da na ravnopravan i pravičan način budu saslušane u postupku pred sudom (Evropski sud za ljudska prava, Kuznetsov i dr. Protiv Rusije, presuda od 11. januara 2007. godine).

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoje stavove dali jasne i valjano utemeljene razloge. Ustavna ocjena provedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje iz člana 6 Evropske konvencije.


U. br. 60 /09 USTAVNI SUD CRNE GORE 9. april 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U


O b r a z l o ž e nj e 1. B.S., advokat iz Podgorice, podnio je u ime Sportskog ribolovnog društva

»Podgorica«, iz Podgorice, ustavnu žalbu protiv presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 3803/04, od 9. juna 2007. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2127/07, od 9. decembra 2008. godine i presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 229/09, od 4. marta 2009. godine.

U žalbi navodi da je tužitelj podnio tužbu radi naknade štete protiv tuženika Kombinata aluminijuma, koji je ispustio sa otpadnim vodama otrovnu supstancu u rijeku Moraču od koje je

234

stradao riblji fond ; da je dokazao stradanje ribljeg fonda pismenim izvještajem JU »Centar za ekotoksikološko ispitivanje« Crne Gore ; da su nižestepeni sudovi stali na stanovište da tužilac nema aktivnu legitimaciju za procesuiranje ove tužbe i da je time povrijedjeno pravo iz člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

2. Uvidom u osporene presude i drugu dostavljenu dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno sudskom predmetu.

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 3803/04, od 9. juna 2007. godine, odbijen je , kao neosnovan, zahtjev tužioca, kojim je traženo da se tuženi obaveže da na ime naknade štete isplati iznos od 10.000, 00 €.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2127/07, od 9. decembra 2008. godine, odbijena je žalba tužioca, kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 229/2009, od 4. marta 2009. godine, odbijena je revizija, kao neosnovana. Sud je našao da su nižestepeni sudovi utvrdili da je 16. juna 2004. godine, zbog ispuštanja otrovnih materija u rijeku Moraču došlo do pomora ribe i da, republički organ uprave nadležan za poslove slatkovodnog ribarstva, u vrijeme nastanka štetnog događaja nije donio ribarsku osnovu, da je članom 1 stav 4 Zakona o slatkovodnom ribarstvu, koji je bio na snazi, propisano da je riblji fond i ostala vodena fauna u ribolovnim vodama Crne Gore dobro od opšteg interesa i da se koriste na način i pod uslovima propisanim Zakonom i propisima donesenim na osnovu njega; da se saglasno članu 4 stav 1 Zakona, riblji fond u ribolovnim vodama ustupa, po pravilu, na korišćenje domaćem i stranom pravnom i fizičkom licu čija je osnovna djelatost proizvodnja, ulov, čuvanje i unapređenje i zaštita ribljeg fonda i da se, saglasno stavu 2 istog člana, riblji fond ustupa na korišćenje sportskim ribolovnim društvima i građanima, radi obavljanja sportskog ribolova i da tužilac nije dokazao da je u vrijeme nastanka štetnog događaja u skladu sa ribolovnom osnovom bio ustupljen na čuvanje, zaštitu i korišćenje, radi obavljanja sportskog ribolova, riblji fond u ribolovnim vodama na području glavnog grada Podgorice, već je rješenje u vezi sa navedenim od strane Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede 060-325/07-0206-80, izdato 16. marta 2007. godine i da na strani tužioca u ovoj pravnoj stvari stoji nedostatak aktivne legitimacije.



»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona.Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6)«.

235

Zakona o slatkovodnom ribarstvu (»Službeni list SR Crne Gore«, br. 39/76, 51/76 i 34/88), koji je važio u vrijeme donošenja osporene presude:

»Slatkovodno ribarstvo u smislu ovog zakona je djelatnost koja obuhvata proizvodnju, ulov, čuvanje, unapređivanje kao i zaštitu riba u ribolovnim vodama. Riblji fond i ostala vodena fauna u ribolovnim vodama Republike Crne Gore su dobra od opšteg interesa i koriste se na način i pod uslovima propisanim ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu njega (član 1 st. 1 i 4); Riblji fond u ribolovnim vodama ustupa se, po pravilu, na korišćenje domaćem i stranom pravnom i fizičkom licu čija je osnovna djelatnost proizvodnja, ulov, čuvanje, unapređivanje i zaštita ribljeg fonda. Riblji fond ustupa se na korišćenje i sportskim ribolovnim društvima (domaćim i stranim) i građanima radi obavljanja sportskog ribolova (član 4)«.

4. Povredu navedenog prava iz Evropske konvencije, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje se odnose na pravično i javno suđenje.

Podnosilac žalbe navodi da mu je u konkretnom predmetu povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 6 Evropske konvencije.

Sadržina prava na pravično suđenje zajemčena članom 32 Ustava, na čiju povredu ukazuje podnosilac, ograničena je na procesna garancije, pa Ustavni sud, ocjenjujući navode ustavne žalbe sa stanovišta tog ustavnog prava ispituje eventualno postojanje procesnih povreda u postupcima pred sudovima i na osnovu toga ocjenjuje da li je postupak, sagledan kao jedinstvena cjelina, vođen na način koji je podnosiocu ustavne žalbe osiguravao pravično suđenje. Osporene presude donijeli su Ustavom i zakonom ustanovljeni sudovi, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti, u pravilno i zakonito vođenom postupku. Podnosiocu je u postupku omogućeno aktivno učešće, predlaganje i izvođenje dokaza i prisustvovanje raspravama. Presude sudova su obrazložene, a oni su za svoje stavove iznijeli jasne i valjano obrazložene razloge. U konkretnom slučaju, Ustavni sud, ocjenjuje da ne postoje razlozi koji bi upućivali na zaključak da su stavovi nadležnih sudova, izraženi u naznačenim odlukama, arbitrarni i samovoljni, a što bi rezultiralo povredom ustavnog prava podnosioca, zajamčenog članom 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

Zbog navedenog, Sud smatra da osporenom odlukom podnosiocu nije povrijeđeno ustavno pravo na pravično suđenje.


U. br. 109/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 9. april 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković, s.r.

236

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. aprila 2010. godine, donio je

OD L U K U



1. Lidija Burzanović, advokat, iz Podgorice, podnijela je, u ime R.P., R.K., D.M., N.O.,

G.R., S.R. i M.S., iz Podgorice, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 870/09, od 7. juna 2009. godine, kojom je odbijena revizija, kao neosnovana. U žalbi navodi da je Vrhovni sud Crne Gore, osporenom presudom povrijedio član 32 Ustava Crne Gore nepravičnim sudjenjem jer je ignorisao devet dokaza-nalaza stalnih sudskih vještaka finansijske struke, čime je Vrhovni sud donio besmislenu i protivriječnu presudu.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze.Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

237


Osnovni sud u Podgorici presudom, P. br. 1666/04, od 20. oktobra 2008. godine, odbio je tužbeni zahtjev kojim su tužioci tražili da se tuženi obaveže da tužiocima na ime manje isplaćene zarade, isplati tražene iznose i troškove postupka, u roku od 8 dana po pravosnažnosti presude.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3229/08, od 28. aprila 2009. godine,odbijena je žalba tužilaca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 870/09, od 7. jula 2009. godine, odbijena je revizija tužilaca, kao neosnovana. Sud je našao da presudama nižestepenih sudova nijesu povrijeđene odredbe parničnog postupka na čije postojanje revizijski sud pazi po službenoj dužnosti i da su neosnovani navodi o pogrešnoj primjeni materijalnog prava. U ovoj pravnoj stvari medju strankama je bilo sporno da li je pravilno obračunata najniža cijena rada za najjednostavniji rad kod tuženog u novembru mjesecu 1999. godine, kao mjesecu koji je prethodio stupanju na snagu Kolektivnog ugovora i da li tužiocima pripada tražena razlika ličnog dohotka između 59,65DM i 106,64 DM, koliko su tužioci tvrdili da iznosi najniža cijena rada.

4. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno su relevantne sljedeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.

5. Povredu navedenog ustavnog prava, podnosioci žalbe, u suštini, obrazlažu navodima iz tužbe, žalbe i revizionim navodima, pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje se odnose na isplatu razlike ličnog dohotka.

Ocijenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na odredbu člana 32 Ustava, koja se odnosi na pravično i javno suđenje, Ustavni sud je ocijenio, da je, podnosiocima žalbe u parničnom postupku pred sudovima, bilo obezbijeđeno pravično i javno suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocima ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka. Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude se zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Nadležni sudovi su nesumnjivo utvrdili da je visina osnovne i najniže cijene rada ista kada je u pitanju najjednostavniji rad, jer se u tom slučaju najniža cijena rada množi sa koeficijentom 1. Najniža cijena rada za najjednostavniji rad utvrđena je u visini cijene rada koja

238

je isplaćena u Kombinatu, u mjesecu koji je prethodio stupanju na snagu ugovora, što proizilazi i iz nalaza vještaka finansijske struke i ista je za novembar mjesec 1999. godine iznosila 59, 65 DM. Koeficijent po osnovu uslova rada nije element za utvrdjivanje ni najniže, ni osnovne cijene rada, već samo cijene radnog mjesta (higijeničarke 0,80), jer bi se u protivnom koeficijent po osnovu uslova rada dva puta uračunavao u zaradu - jednom kroz najnižu cijenu rada, a drugi put kroz uslove rada odredjenog radnog mjesta.

U vezi navoda podnosilaca žalbe da u postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da prema ustaljenoj sudskoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesene argumente.Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne razloge, na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske od 1. jula. 2003. godine), a svrha obaveze je da odluka bude obrazložena i da pokaže da je stranama u postupku omogućeno da na ravnopravan i pravičan na;in budu saslušane u postupku pred sudom (Evropski sud za ljudska prava, Kuznetsov i dr. protiv Rusije, presuda od 11. januara 2007. godine).

Imajući u vidu navedeno, a sagledavajući postupak koji je prethodio ustavno-sudskom, Ustavni sud je utvrdio da je isti vođen na način kojim je podnosiocu osigurao pravo na pravično suđenje.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U


239


1. R.T., iz Podgorice, koga zastupa Vukota Rajković, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.1132/09, od 6. oktobra 2009. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2814/08-06, od 2. juna 2009. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 204/06, od 25. jula 2008. godine.

2. U ustavnoj žalbi je navedeno: da je podnosilac ustavne žalbe vlasnik stana u Podgorici, koji je stekao nasleđem; da je na osnovu tužbe Opštine Podgorica, Osnovni sud u Podgorici utvrdio da je predmetni stan njeno vlasništvo, iako o toj činjenici ne postoje valjani dokazi i da su Viši sud u Podgorici i Vrhovni sud Crne Gore potvrdili prvostepenu presudu čime su povrijeđena njegova ustavna prava garantovana odredbama čl. 19, 41 i 58 Ustava Crne Gore.


Uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

- Presudom Osnovnog suda u Podgorici utvrđeno je da je Opština Podgorica vlasnik stana koji se nalazi u ul. Spasoja Raspopovića br.13 C-26, pov.18 m2, upisan u L.N. 714 KO Podgorica III; da jeobavezan tuženi da u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude oslobodi stan od lica i stvari i preda ga tužiocu i da je naloženo nadležnoj Upravi za nekretnine PJ Podgorica da izvrši uknjižbu prava svojine na predmetnom stanu na Opštinu Podgorica u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude. Osnovni sud je u prvostepenom postupku utvrdio da je pravnom prethodniku tuženog pok. B.T. predmetni stan dat na korišćenje u skladu sa odlukom o dodjeli na korišćenje stanova socijalno ugroženim licima, pa, stoga, iza njegove smrti nije mogao biti njegova zaostavština, niti po osnovu nasleđa biti prenijet i upisan na pok.Tomović Milana, po ostavinskom rješenju toga suda O.br. 6904/01, od 26. aprila 2002. godine, a nakon njegove smrti, na tuženog rješenjem O.br. 5126/02, od 10. decembra 2002. godine. Predmetni stan je pravni prethodnik tuženog pok. B.T. dobio iz kvote stanova koji su predviđeni za rješavanje stambenog pitanja lica u stanju socijalne potrebe koju kvotu utvrđuje nadležni organ lokalne uprave u cilju rješavanja stambenog pitanja licima u stanju socijalne pomoći. Ti stanovi su svojina lokalne samouprave i ista ih u određenom postupku i proceduri daje na korišćenje prednje naznačenoj kategoriji lica. Imajući prednje u vidu sud je usvojio tužbeni zahtjev tužioca.

- Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br.2814/08-06, od 2. juna 2009. godine, odbijena je, kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici. Viši sud je našao da se u žalbi neosnovano navodi da je pravni prethodnik tuženog B.T. još

240

tokom 1996.godine, postao vlasnik predmetnog stana otkupom i tome u prilog ide to što plaća porez, jer tuženi nije dostavio dokaz o vlasništvu stana na pok. B.T., te dokaz da je stan otkupljen. Stanovi za socijalne potrebe shodno odredbi člana 66 stav 1 tačka 2 Zakona o etažnoj svojini (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 21/95), su izuzeti od otkupa.

- Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 1132/09, od 6. oktobra 2009. godine, odbijena je revizija tuženog, kao neosnovana, izjavljena sa svih zakonskih razloga. Vrhovni sud je ocijenio da su nižestepeni sudovi u obrazloženju svojih odluka dali potpune i jasne razloge o svim činjenicama odlučnim za pravilno presuđenje ovog spora, koji su međusobno usaglašeni i koji su u saglasnosti sa sadržinom spisa predmeta i izvedenim dokazima, radi čega su u cjelosti neosnovani navodi revizije koji se odnose na povredu procesnog prava. Vrhovni sud je takođe ocijenio da tuženi nije mogao steći pravo svojine po osnovu rješenja o nasleđivanju O.br. 5126/0, od 10. decembra 2002. godine, obzirom da sporni stan nije ni mogao biti predmet raspravljanja zaostavištine njegovog pravnog prethodnika, jer bi to bilo u suprotnosti sa pravnim pravilima imovinskog prava, da se na drugoga ne može prenijeti više prava nego što ga i sam ima.

4.Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevetne su odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19); Stan je nepovrediv; Niko ne može bez odluke suda ući u stan ili druge prostorije protiv volje njegovog držaoca i u njima

vršiti pretres (član 41 st.1 i 2); Jemči se pravo svojine;Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu

naknadu« (član 58 st. 1 i 2).

Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih slobodaČlan 1 Protokola 1 uz Konvenciju

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine; niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava; prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu s opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Zakona o etažnoj svojini (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.2195), koji je primijenjen u konkretnom parničnom sporu:

»Od otkupa u smislu ovog zakona izuzimaju se stanovi za socijalne potrebe; Prostorije iz stava 1 ovog člana koriste se na način utvrđen opštim aktom vlasnika stana« (član 66 stav

1 tačka 2 i stav 2)«.

5. Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta

241

odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak radi utvrđenja prava svojine na nepokretnosti.

6.U odnosu na istaknutu povredu ustavnih prava o jednakoj zaštiti prava i sloboda i nepovredivosti stana, u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavnopravni razlog koji bi upućivao na povredu tih prava.

Ustavom zajemčene garancije iz čl.19 i 41 Ustava obavezuju nadležne organe da u sudskom, upravnom i drugim postupcima prema strankama postupaju jednako, odnosno da niko bez odluke suda ne može ući u stan ili druge prostorije protiv volje njegovog držaoca i u njima vršiti pretres.

S obzirom na sadržaj navedenih ustavnih prava, Ustavni sud je ocijenio da u slučaju podnosioca ustavne žalbe, ove ustavne odredbe nijesu relevantne.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava Crne Gore, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu. Koncept imovine, u smislu Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 1 Protokola 1 uz Konvenciju) je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. ,,Legitimno očekivanje’’ na bilo koju ,,imovinu’’ ili ,,dobra’’, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava (Peter Gratzinger i Eva Gratzingerova protiv Češke Republike, odluka Evropskog suda od 10.jula 2002.godine br39794/98, stav 69).

Pravo na imovinu (svojinu), predmet je zaštite u ustavnom sistemu Crne Gore i sadržinski korespondira sa pravom na imovinu iz člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju.

Odredbama člana 58 st. 1 i 2 Ustava, zajemčeno je pravo svojine, a ustavna ograničenja su uslovljena postojanjem opšteg interesa i proporcionalnošću ograničenja koje je definisano pravičnom naknadom.

Pravo svojine, Ustavni sud štiti na način da organima državne vlasti, zabranjuje ograničenje ili oduzimanje tog prava, osim ako je ograničavanje ili oduzimanje zasnovano na zakonu. U slučaju zadiranja u svojinu od strane drugih pravnih subjekata (fizičkih ili pravnih lica) po pravilu, radi se o imovinskim sporovima privatnog prava. Ustavni sud ispituje i takvu odluku sudske ili druge vlasti, kada ocijeni da je osporena odluka utemeljena na nepravilnom i neprihvatljivom pravnom stanovištu.

242

U konkretnom slučaju, predmet parničnog spora je utvrđivanje prava svojine, na nepokretnosti-stanu čiji je korisnik-pravni prethodnik, bio stric podnosioca ustavne žalbe.

Uvidom u spise predmeta Ustavni sud je utvrdio, da su nadležni sudovi pravilno utvrdili da predmetna imovina ne predstavlja zaostavštinu pravnog prethodnika podnosioca ustavne žalbe, jer nije stečena ni na jedan od zakonom propisanih načina.

Naime, u prvostepenom sudskom postupku utvrđeno je da je rješenjem SIZ-a stanovanja Titograd br. 999-24, od 17. aprila 1986. godine, pravnom prethodniku podnosioca ustavne žalbe, predmetni stan dat na korišćenje, kao socijalno ugroženom licu, i da je u L.N.714 KO Podgorica III, od 25. oktobra 2001. godine upisan kao svojina tužioca (Opština Podgorica) a pravo korišćenja na pok. B.T. Stanarsko pravo, kao poseban oblik korišćenja prostorija za stanovanje, na osnovu Zakona o stambenim odnosima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 45/90), postepeno je prestalo da postoji, tako što su nosioci stanarskog prava stekli pravo na otkup stana, čime su postali njegovi vlasnici. Donošenjem Zakona o etažnoj svojini (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 21/95) stanarsko pravo, kao institut je prestalo da postoji, a time i institut otkupa. Stanovi za socijalne potrebe, saglasno odredbama člana 66 stav 1 tačka 2 tog zakona, izuzeti su od prava otkupa.

Stanarsko pravo, zasnovano na navedenom pravnom osnovu, sadržalo je određene elemente svojine (korišćenje), ali se od svojine razlikovalo, prije svega, po ograničenom pravu raspolaganja i neprenosivosti prava - ,,mortis causa’’. Saglasno navedenoj odredbi Zakona, pravni prethodnik na spornom stanu nije mogao steći pravo svojine, te shodno tome, ta nekretnina nije mogla biti predmet njegove zaostavštine, niti je podnosiocu žalbe u tom smislu, povrijeđeno pravo svojine i pravo nasleđivanja.

Iz navedenog proizilazi da su sudovi, svoje presude zasnovali na pozitivno pravnim propisima koji su bili na snazi u vrijeme nastanka spornog pravnog odnosa, da se način na koji su sudovi tumačili te propise ne može smatrati proizvoljnim i ne predstavlja kršenje ustavnih prava podnosioca ustavne žalbe.

S obzirom da postupak, koji je prethodio ustavno-sudskom postupku ne omogućava ocjenu osporenih presuda sa aspekta sadržaja odredaba člana 58 Ustava, te odredbe nijesu relevantne u slučaju podnosioca ustavne žalbe, jer se u sudskom postupku nije odlučivalo o svojinskim pravima podnosioca žalbe, pa, samim tim nije ni moglo biti povrijeđeno ovo Ustavom zajemčeno pravo. Takođe, prema ocjeni Ustavnog suda osporenim presudama, nijesu povrijeđene ni odredbe člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju o mirnom uživanju imovine.

Ustavni sud je utvrdio, da se pravni stavovi navedeni u osporenim presudama zasnivaju na pravnoj primjeni materijalnog prava i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju tog prava.


Už-III br.124/09 USTAVNI SUD CRNE GORE9. april 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

243

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



Vlado Bjeković, advokat iz Podgorice, podnio je u ime M.V., iz Podgorice, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv rješenja Vrhovnog suda u Podgorici, Rev. br. 691/09, od 25. juna 2009. godine, rješenja Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 840/08, od 17. marta 2009. godine i rješenja Osnovnog suda u Podgorici, Rs.br. 167/05, od 5. januara 2008. godine.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi da su mu osporenim sudskim odlukama povrijedjena ustavna prava, i to pravo na jednaku zaštitu prava i sloboda (član 19), pravo na pravično i javno suđenje pred nepristrasnim i nezavisnim sudom (član 32) i pravo svojine (čl. 58. st. 1 i 2).

Ustavna žalba nije osnovana.

U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba člana 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrdjuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno su relevantne sljedeće odredbe:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19); da svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (čl. 32) i da se

244

jemči pravo svojine i da niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu ( čl. 58 st. 1 i 2).

Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu, utvrdjuje se da svako tokom odlučivanja o njegovim gradjanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona (član 6 stav 1).

Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju utvrđeno je: Osnovni sud u Podgorici, kao vanparnični, rješenjem Rs. br. 167/2005, od 5. januara 2008. godine, utvrdio je da su stranke bivši bračni drugovi, te da su bili nosioci stanarskog prava na stanu koji je predmet spora. Prema odredbama člana 26 tada važećeg Zakona o stambenim odnosima (»Službeni list SR Crne Gore«, br. 26/85), ako se u slučaju razvoda braka raniji supružnici koji su zajednički nosioci stanarskog prava ne sporazumiju koji će od njih ostati nosilac stanarskog prava, o tome, po zahtjevu jednog od njih, rješava u vanparničnom postupku opštinski sud na čijem je području stan, vodeći računa o stambenim potrebama ranijih supružnika, njihove djece i drugih lica koji zajedno s njim stanuju, o razlozima zbog kojih je brak razveden, kao i ostalim okolnostima slučaja.

Nakon razvoda braka raniji supružnici nijesu sklopili sporazum o tome ko od stranaka poslije razvoda braka zadržava stanarsko pravo, pa je osnovni sud našao da, imajući u vidu sve činjenice i okolnosti utvrđene u postupku, protivnik predlagača treba da bude određena za nosioca stanarskog prava na predmetnom stanu, a posebno i utvrđenu činjenicu da je predlagaču prestalo svojstvo nosioca stanarskog prava na predmetnom stanu, zbog nekorišćenja istog za vremenski period preko 10 godina.

Odlučujući po žalbi podnosioca na prvostepenu odluku Viši sud u Podgorici, je rješenjem Gž. br. 840/08, od 17. marta 2009. godine, odbio žalbu kao neosnovanu i potvrdio rješenje Osnovnog suda u Podgorici .

Vrhovni sud Crne Gore je rješenjem Rev. br. 691/03, od 25. juna 2009. godine, odbio reviziju predlagača kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da prvostepeno i pobijano rješenje ne sadrže bitne povrede odredaba parničnog postupka na koje Sud pazi po službenoj dužnosti, a da se na druge povrede ne ukazuje. Po nalaženju revizijskog suda pravilno su odlučili nižestepeni sudovi kada su utvrdili da Lj.V. (protivnik predlagača) ostaje jedini nosilac stanarskog prava na spornom stanu; da su u obrazloženju svojih odluka dali jasne i valjane razloge o svim odlučnim činjenicama, pri čemu isti medjusobno nijesu protivurječni i u skladu su sa provedenim dokazima i utvrdjenim činjenicama, i da je rješavajući po žalbi tužioca, drugostepeni sud ocijenio sve žalbene navode koji su bili od odlučnog uticaja za donošenje pravilne i zakonite odluke u ovom sporu, dajući pri tom razloge koje je u svemu prihvatio i taj sud. Isto tako neosnovani su i navodi podnijete revizije kojima se ukazuje na pogrešnu primjenu materijalnog prava.

U ustavnoj žalbi podnosilac ističe da mu je osporenim sudskim odlukama, usljed pogrešne primjene materijalnog prava, povrijedjeno pravo na jednaku zaštitu svojih prava i

245

sloboda iz člana 19, pravo na pravično sudjenje iz člana 32 i kao i pravo svojine iz člana 58 st. 1 i 2 Ustava.

Analizom ustavne žalbe, razloga i navoda u osporenim odlukama i mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja se u žalbi ukazuje.

U vezi navoda podnosioca žalbe da su mu povrijeđena prava i sloboda iz člana 19 Ustava, konkretni slučaj valja dovesti, kad god je to moguće, u vezu s ostalim sličnim slučajevima i obrazložiti u čemu je on ustavnopravno specifičan da bi mogao biti ispitan pred Ustavnim sudom, zbog povrede ustavnog principa nejednakog postupanja. Podnosilac u ustavnoj žalbi nije naveo ustavnopravno relevantne razloge na osnovu kojih bi se moglo utvrditi da je navedena ustavna odredba povrijeđena.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u sudskom postupku bilo obezbijedjeno pravično sudjenje, jer su osporene odluke donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka. Sudovi su svoje odluke obrazložili, a pri tome su za svoje stavove dali jasne i valjane razloge. Stoga je postupak koji je prethodio ustavnosudskom, vođen na način koji je podnosiocu omogućio pravično sudjenje iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije.

Odredbom člana 58 st. 1 i 2 Ustava, na čiju povredu podnosilac, takođe, ukazuje u ustavnoj žalbi, štiti se pravo svojine. Ustavni sud navedeno pravo štiti sprečavanjem organa državne vlasti da ograniče ili oduzmu to pravo, osim ako je ograničavanje ili oduzimanje zasnovano na zakonu. U slučaju zadiranja u pravo svojine od strane drugih pravnih subjekata (fizičkih ili pravnih lica) radi se, po pravilu, o imovinskim sporovima privatnog prava. Ustavni sud ispituje i takvu odluku sudske i druge vlasti kada ocijeni da je osporena odluka, ocjenjujući je kroz zaštitu ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, zasnovana na nepravilnom ili neprihvatljivom pravnom shvatanju. Ocjena je Suda, da u odnosnom slučaju navedena ustavna odredba nije mjerodavna, jer u postupku nije raspravljano o svojini podnosioca. Po svojoj pravnoj prirodi, iako sadrži izvjesne stvarno-pravne elemente (pravo korišćenja), stanarsko pravo u osnovi ima obligaciono-pravnu prirodu. Njegovo pretvaranje u stvarno pravo (pravo svojine) nastaje tek otkupom stana.

Ocjena je Ustavnog suda da je u konkretnom slučaju postupanje sudova bilo u skladu sa mjerodavnim zakonskim odredbama, pa podnosiocu ustavne žalbe navedena ustavna prava nijesu povrijedjena.


Už-III br. 37/09 USTAVNI SUD CRNE GORE9. april 2010. godine PREDSJEDNIK,

246


***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 25. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. B.Š., iz Podgorice, koga zastupa Rusmin Nikočević, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 643/2008, od 16. decembra 2008. godine, jer smatra da su mu tom presudom povrijeđena ljudska prava zajemčena Ustavom Crne Gore i potvrdjenim medjunarodnim sporazumima, i to prava iz čl. 6, 9, 17 i 32 Ustava, kao i pravo iz člana 6 stav 1 Evropske konvencije o ljudskim pravima.

U žalbi se u suštini ističe: da je revizija podnosioca ustavne žalbe upućena Vrhovnom sudu Crne Gore, bila od suštinske važnosti za ishod postupka i zahtijevala je određeni konkretni odgovor Vrhovnog suda u revizionom postupku; da je očigledno da nijedan revizioni navod podnosioca ustavne žalbe nije konkretno cijenjen, već da se radi o uopštenom obrazloženju; da je presuda Vrhovnog suda presuda bez obrazloženja, zbog čega je protivna, kako zakonu tako i Ustavu Crne Gore, a i članu 6 Evropske konvencije i predlaže da Ustavni sud donese odluku kojom će usvojiti ustavnu žalbu, ukinuti osporenu presudu Vrhovnog suda i predmet vratiti na ponovni postupak.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo.

3. Uvidom u osporeni akt i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 22025/1, od 9. oktobra 2006. godine, djelimično je usvojen tužbeni zahtjev tužioca – protivtuženog i utvrđeno da je tužilac nosilac

247

prava svojine i to određenog dijela, a u odnosu na druge zahtjeve Sud je odbio odnosno odbacio kao nedopušten zahtjev tužioca.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3331/06, od 9. septembra 2008. godine, odbijena je žalba kao neosnovana protiv navedene presude Osnovnog suda.

U obrazloženju presude Sud zaključuje, da je prvostepena presuda donijeta bez učinjenih bitnih povreda parničnog postupka, da je zasnovana na potpuno i pravilno utvrdjenom činjeničnom stanju na koje je prvostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo i za svoju odluku Sud je dao jasne i umjesne razloge koje je u svemu prihvatio.

Osporenom presudom Vrhovnog suda, Rev. br. 643/2008, od 16. decembra 2008. godine odbijena je revizija tužioca protiv tuženog, kao neosnovana. U obrazloženju presude se, izmedju ostalog navodi, da je prvostepeni sud savjesno i potpuno valjano cijenio izvedene dokaze, pravilno izvodeći zaključak o djelimičnoj osnovanosti, kako tužbenog, tako i protivtužbenog zahtjeva. U postupku po žalbi tužioca drugostepeni sud je ocijenio sve žalbene navode koji su bili od odlučnog značaja za donošenje odluke, dajući takodje u pobijanoj presudi pravilne i potpune razloge, radi čega su neosnovani navodi revizije kojima se ukazuje na povrede procesnog prava. Takodje, u obrazloženju presude se, izmedju ostalog, navodi da su neosnovani navodi revizije u vezi pogrešne primjene materijalnog prava. Polazeći od činjeničnog stanja utvrdjenog pred prvostepenim sudom zasnovanog na izvedenim dokazima, koje je s pravom prihvatio i drugostepeni sud, Vrhovni sud je utvrdio da su nižestepeni sudovi pravilno primijenili materijalno pravo kada su odlučili na način bliže odredjene pobijanim dijelom prvostepene i drugostepene presude.


Ustava Crne Gore:

»Crna Gora jemči i štiti prava i slobode. Prava i slobode su nepovredivi.Svako je obavezan da poštuje prava i slobode drugih (član 6).

Potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni su dio unutrašnjeg pravnog poretka, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drukčije od unutrašnjeg zakonodavstva (član 9).

Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrdjenih medjunarodnih sporazuma (član 17 stav 1) i svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.

Odredba člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu, propisuje:

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava Crne Gore, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo jednakosti svih pred zakonim, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.

248

Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod.

Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno.


6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka. Po ocjeni Ustavnog suda, osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

U odnosu na navod podnosioca žalbe da postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19.aprila 1994. i dr), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Sain, od 21. januara 1999.godine).

Član 6 -1 Konvencije obavezuje sudove da daju obrazloženja za svoje presude. Ovo se posebno odnosi na niže sudove i druge organe vlasti koji donose odluke i čija je obaveza da pruže odgovarajuća obrazloženja i tako omoguće korišćenje prava na žalbu, ukoliko postoji (H.protiv Belgije). Pod pretpostavkom da je ovaj zahtjev ispunjen, žalbeni sud može, u principu, jednostavno potvrditi odluku nižih sudova (Gorcija Ruiz protiv Španije(1999.) i Helle protiv Finske(1997)).Takođe prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, čl.6 Konvencije obavezuje sudove, između ostalog da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvačena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive raloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske, (2003).

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a

249

pri tome su za svoja stanovišta dali jasne i valjno utemeljene razloge. Ustavna ocjena provedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca žalbe na pravično suđenje iz čl. 32 Ustava.

7. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu čl. 6 i 9 Ustava, kojima se Ustavom proklamuju ljudska prava i slobode i pravni poredak. Međutim, tim odredbama Ustav ne utvrđuje konkretne slobode i prava čovjeka i građanina, već se njima utvrđuju najviše vrijednosti ustavnog poretka koje se razrađuju i određuju u drugim odredbama Ustava, a posebno u onima, kojima se jamče slobode i prava čovjeka i građanina.


U. br. 98/09 USTAVNI SUD CRNE GORE25. mart 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 25. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Lidija Burzanović, advokat iz Podgorice, podnijela jeu ime M.S., D.J., R.D., D.V., Ž.P., T.P., M.S. i M.M. blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br.735/09, od 6. juna 2009. godine, kojom je odbijena revizija tužilaca, kao neosnovana.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi da je Vrhovni sud Crne Gore osporenom presudom povrijedio član 32 Ustava Crne Gore nepravičnim sudjenjem koje se ogleda u ignorisanju dokaza najače dokazne snage i to devet nalaza stalnih sudskih vještaka finansijske struke, pa umjesto da donese presudu na osnovu tih dokaza Vrhovni sud je donio besmislenu i protivriječnu presudu. Predlaže da Ustavni sud utvrdi povredu ljudskih prava iz člana 32 Ustava i ukine navedenu presudu.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrdjuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i

250



Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 735/09, od 6. juna 2009. godine, odbijena je revizija tužilaca, kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi, da je presudom Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 389/08, od 27. marta 2009. godine, odbijena kao neosnovana žalba tužilaca i potvrdjena presuda Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 3630/04, od 11. januara 2008. godine, kojom je odlučeno da se odbija kao neosnovan tužbeni zahtjev, kojim je traženo da se obaveže tuženi da tužiocima na ime manje isplaćene zarade isplati tražene iznose. U obrazloženju presude navodi se da su sudovi u svojim presudama dali jasne i potpune razloge o svim odlučnim činjenicama, koji su medjusobno usaglašeni i koji su saglasni sadržini izvedenih, pravilno cijenjenih dokaza. Drugostepeni sud je u postupku po žalbi cijenio sve navode žalbi, decidno se izjašnjavajući u svojoj presudi o navodima od odlučnog značaja, pa su, stoga, neosnovani navodi revizije o povredi pravila procesnog prava. Nasuprot navodima revizije, a polazeći od činjeničnog utvrdjenja prvostepenog suda, koje opravdano prihvata i drugostepeni sud, nižestepeni sudovi su pravilno primijenili materijalno pravo kada su odbili zahtjev tužilaca kao neosnovan. Medju strankama je bila sporna visina najniže cijene rada za najednostavniji rad kod tuženog u oktobru mjesecu 1999. godine, kao mjesecu koji je prethodio stupanju na snagu Kolektivnog ugovora. Potpisnici Kolektivnog ugovora prilikom utvrdjivanja najniže cijene rada imali su u vidu cijenu rada za najjednostavniji rad koja uključuje samo zahtjev stručnosti, a ne cijenu radnog mjesta higijeničarke, kako se to pogrešno u reviziji navodi, pa koeficijent po osnovu uslova rada nije elemenat za utvrdjivanje ni najniže, a ni osnovne cijene rada, već samo cijene radnog mjesta. U protivnom uslovi rada bi se uračunavali u zaradu dva puta - jednom kroz najnižu cijenu rada, a drugi put kroz uslove rada odredjenog radnog mjesta.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno sudjenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32) i da Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava« (član 149 stav 1 tačka 3).

Odredbom člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu, propisano je:

»Svako tokom odlučivanja o njegovim gradjanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona«.

251

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe o povredi prava na pravično sudjenje iz člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijedjeno pravično sudjenje jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred nadležnim sudovima, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji, kao i izjavljivanje redovnog pravnog lijeka.

Osporena presuda zasniva se na zakonito provedenom postupku i na ustavno pravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava. Naime, Vrhovni sud je svojom odlukom utvrdio da je prema stanju u spisima predmeta medju strankama bila sporna visina najniže cijene rada za najjednostavniji rad kod tuženog u oktobru mjesecu 1999. godine, kao mjesecu koji je prethodio stupanju na snagu Kolektivnog ugovora, tako da su tužioci tvrdili da je ona iznosila 107,00 DM, a tuženi 59,65 DM. Kako je najniža cijena rada u postupku pregovaranja predstavnika potpisnika Kolektivnog ugovora utvrdjena članom 57, tako što je odredjeno da se najniža cijena rada za najjednostavniji rad utvrdjuje u visini te cijene rada koja je isplaćena u Kombinatu u mjesecu koji prethodi stupanju na snagu ugovora, to su potpisinici Kolektivnog ugovora prilikom utvrdjivanja najniže cijene rada imali u vidu cijenu rada za najjednostavniji rad koja uključuje samo zahtjev stručnosti, a ne cijenu radnog mjesta – higijeničarke, kako je to pogrešno u reviziji navedeno. Iz toga proizilazi da koeficijent po osnovu uslova rada nije elemenat za utvrdjivanje ni najniže, a ni osnovne cijene rada, već samo cijene radnog mjesta, jer u protivnom uslovi rada bi se uračunavali u zaradu dva puta, i to jednom kroz najnižu cijenu rada, a drugi put kroz uslove rada odredjenog radnog mjesta.

U vezi navoda podnosioca žalbe da u postupcima nijesu cijenjenje sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da prema ustaljenoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, izmedju ostalog, da obrazlažu svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesene argumente. Domaći sudovi imaju odredjenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u odredjenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge, na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominem protiv Finske, presuda od 1. jula 2003. godine), a svrha obaveze da odluka bude obrazložena je da pokaže da je stranama u postupku omogućeno da na ravnopravan i pravičan način budu saslušane stranke u postupku pred sudom (Evropski sud za ljudska prava, Kuznetsov i dr. protiv Rusije, presuda od 11. januara 2007. godine).

Imajući u vidu navedeno, a sagledavajući postupak koji je prethodio ustavno-sudskom, Ustavni sud je utvrdio da je isti vodjen na način koji podnosiocu osigurava pravo na pravično sudjenje.


Už-III br. 54/09 USTAVNI SUD CRNE GORE

252


***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 25. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Vlado Bjeković, advokat, iz Podgorice, podnio je u ime D.M., iz Podgorice, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 2718/09-06, od 8. oktobra 2009. godine, kojom je odbijena žalba podnosioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 785/06, od 26. juna 2009. godine.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu prava na jednakost i prava na imovinu iz čl. 17 i 58 Ustava Crne Gore, čl. 6 i 14 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama i člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju. U žalbi, , ističe: da je nesporno da je tužilac profesionalno obolio na radnom mjestu što je posljedica djelatnosti tuženika; da je primao umanjenu zaradu i zato smatra da je isti dužan da tužiocu naknadi štetu, izmaklu korist iIi punu naknadu; da nije bilo štete tuženika, tužilac bi bio raspoređen i primao razliku u zaradi prethodnog radnog mjesta; da je neprihvatljiv zaključak sudova jer su po istom pravnom osnovu i činjeničnom stanju, za isti period usvojeni mnogi tužbeni zahtjevi, na način kako je to traženo u ovom predmetu, pa pomenuta presuda nije u skladu sa praksom sudova u Crnoj Gori.

2. Saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava, Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava. Prema odredbi člana 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud u postupku pokrenutom ustavnom žalbom odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi.


253


Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2); svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32); jemči se pravo svojine i da niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2).


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1); Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeko, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14)«.

Član 1Protokola 1 uz Konvenciju :

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine; Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu s opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Odredbama člana 38 st. 2, 3 i 4 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Socijalističke Republike Crne Gore«, br.14/83, 12/85, 14/89 i 28/91 i »Službeni list Republike Crne Gore«, br. 18/92 i 20/93), koji se primjenjivao u vrijeme nastanka osiguranog slučaja, bilo je propisano da osiguranik - invalid rada III kategorije invalidnosti ima pravo da bude raspoređen na drugi odgovarajući posao odnosno radni zadatak sa punim radnim vremenom, da taj osiguranik ima pravo na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju ako se bez te prekvalifikacije ili dokvalifikacije ne može rasporediti na drugi odgovarajući posao sa punim radnim vremenom i da ova prava osiguranik ostvaruje u organizaciji u kojoj je radio u vrijeme nastanka invalidnosti pod uslovima i na način koji su utvrđeni opštim aktom organizacije.

4. Ustavni sud je u provedenom postupku izvršio uvid u osporenu presudu i dokumentaciju priloženu uz ustavnu žalbu i utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari:

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 785/06 od 26. juna 2009. godine, nakon ocjene svih navoda stranaka u parničnom postupku i izvođenja dokaza, odbio kao neosnovan zahtjev tužioca da mu se na ime naknade materijalne štete isplati iznos od 3.273,60 €, sa pripadajućom zakonskom kamatom, od dana presuđenja pa do konačne isplate.

254

Viši sud u Podgorici je presudom Gž.br. 2718/09-6, od 26. juna 2009. godine, odbio žalbu tužioca kao neosnovanu i potvrdio presudu Osnovnog suda u Podgorici.

Drugostepeni sud je ocjenio da je prvostepena presuda donijeta na osnovu pravilno i potpuno utvrđenog činjeničnog stanja, uz pravilnu primjenu materijalnog prava i bez počinjenih bitnih povreda odredaba parničnog postupka. Tuženi, AD „Kombinat aluminijuma“ -Podgorica, je u skladu sa Odlukom br. 91-300, od 1. marta 2006.godine, isplatio iznos od 1.577,78 € na ime materijalne štete, koja predstavlja razliku između naknade zarade koja mu je isplaćivana i zarade koju bi ostvario da nije došlo do invalidnosti, sa uvećanjem za noćni rad, srazmjerno učešću profesionalnog oboljenja u nastanku invalidnosti.

Podnosilac u ustavnoj žalbi, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe, a povrede navedenih prava obrazlaže povredom materijalnog prava, sa aspekta odredaba koje se odnose na naknadu materijalne štete, ističući da pomenute presude nijesu u skladu sa postojećom praksom sudova u Crnoj Gori.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.

Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno.


U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Nasuprot tome, Viši sud u Podgorici se u obrazloženju presude pozvao na pravno stanovište izrraženo u presudi Vrhovnog suda RCG, Rev.br. 480/2004, od 7. decembra 2006. godine, u kojoj je odlučivano u predmetu po istom činjeničnom stanju i pravnom osnovu.

Stoga, navodi podnosioca ustavne žalbe da je u drugim predmetima, kod istog pravnog stanja, donijeta drugačija odluka, ne može predstavljati pravni argument za ocjenu o nejednakosti pred zakonom u navedenom predmetu.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je

255

podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje zakonom dozvoljenog pravnog lijeka.

Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude se zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19. aprila 1994. i dr.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Sain, od 21. januara 1999. godine).

7. Imajući u vidu da u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu prava iz člana 14 Evropske konvencije, o zabrani diskriminacije po bilo kom osnovu, Ustavni sud nije cijenio povredu tog prava.


Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što, u konkretnom predmetu, nije slučaj.


256

S obzirom da postupak koji je prethodio ustavno-sudskom postupku ne omogućava ocjenu osporenih presuda sa aspekta sadržine odredaba člana 58 Ustava, odnosno člana 1 Protokola uz Konvenciju, niti su te odredbe relevantne u slučaju podnosioca ustavne žalbe, jer se u sudskom postupku nije odlučivalo o svojinskim pravima podnosioca žalbe, nije ni moglo biti povrijeđeno ovo ustavno i konvencijsko pravo.


Už- III br. 82/09 USTAVNI SUD CRNE GORE25. mart 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***


O D L U K U



1. V., B., M. i Lj.B., iz Beograda, koje zastupa advokat Ljubiša Božović, iz Bijelog Polja, podnijeli su ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 221/09, od 21. aprila 2009. godine, kojom je odbijena žalba kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 569/08, od 16. januara 2009. godine.

U ustavnoj žalbi podnosioci navode da su razlozi Osnovnog i Višeg suda neprihvatljivi, jer ovi sudovi iz Zakona o parničnom postupku i faktički i formalno eliminišu svjedoke kao dokazno sredstvo, da odredbe čl. 20 i 37 Zakona o svojinsko-pravnim odnosima automatski diskriminišu fizička lica kao subjekte prava u odnosu na državu, da nije obezbijeđena jednakost svih oblika svojine i svih subjekata i titulara svojinskih ovlašćenja, da je u ovom sporu privilegovana država Crne Gora, diskriminišući tužioce, i da je time povrijeđeno pravo zabrane diskriminacije, pravni poredak, podjela vlasti i jednakost pred zakonom iz čl. 8, 9, 11 i 17 Ustava Crne Gore i član 14 Evropske konvencije za zaštitu ljudskh prava i osnovnih sloboda i člana 1 Protokola 12 iz Rima od 4. novembra 2000. godine.

257

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze.Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. Iz spisa predmeta, uvidom u osporene presude i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 569/08, od 16. januara 2009. godine, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtjev tužioca, kojim su tražili, da se utvrdi da su tužioci u odnosu na tužene vlasnici sa udjelima po ½ na parceli br. 386, upisanoj u listu nepokretnosti br. 186 KO Bojišta na tuženike i parceli br. 419, upisane u listu nepokretnosti br. 186 KO Bojišta i da su tuženi dužni da priznaju i trpe da se tužioci upišu sa udjelima od po ½ na opisanim parcelama kod Uprave za katastar u Bijelom Polju, u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude, pod prijetnjom prinudnog izvršenja. Sud je utvrdio da tužioci nijesu dokazali po kom osnovu su njihovi pravni prethodnici stekli pravo svojine na nepokretnost.

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, odbijena je žalba kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda.Viši sud je našao da sporna nepokretnost nikada nije korišćena u poljoprivredne svrhe, odnosno da je predmetna nepokretnost prije II svjetskog rata bila šumsko zemljište i šumski pašnjak, da tužioci nijesu dokazali osnov i način sticanja svojine svojih prethodnika, da iskazi svjedoka predstavljaju nepouzdano dokazno sredstvo i da bi prihvatanje istih dovelo do zloupotrebe prava i da se, u konkretnom slučaju, radi o šumi čija su dominantna stabla stara preko 60 godina.


Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu. Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera koji su usmjerenei na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju. Posebne mjere se mogu primjenjivati samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete (član 8); potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni su dio unutrašnjeg pravnog poretka, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drugačije od unutrašnjeg zakonodavstva (član 9); vlast je ograničena Ustavom i zakonom, odnos vlasti počiva na ravnoteži i međusobnoj kontroli, ustavnost i zakonitost štiti Ustavni sud (član 11 st. 3, 4 i 6) i prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma, svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebniost ili lično svojstvo (član 17) «.


258

»Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuju se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14)«

Protokol 12 uz Konvenciju:

»Svako pravo koje zakon predviđa ostvariće se bez diskriminacije po bilo kom osnovu kao npr. polu, rasi, boji kože, jeziku, vjeroispovijesti, političkom ili drugom uvjerenju, nacionalnom ili društvenom porijeklu, povezanosti sa nacionalnom manjinom, imovini, rođenju ili drugom stanju (član 1)«.

Zakon o svojinsko pravnim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 6/1980 i 36/1990 i »Službeni list SRJ«, br. 29/96):

»Pravo svojine stiče se po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem, pravo svojine stiče se i odlukom državnog organa, na način i pod uslovima određenim zakonom(član 20).

Vlasnik može tužbom zahtevati od držaoca povraćaj individualno određene stvari, vlasnik mora dokazati da na stvar čiji povraćaj traži ima pravo svojine, kao i da se stvar nalazi u faktičkoj vlasti tuženog i pravo na podnošenje tužbe iz stava 1 ovog člana ne zastareva (član 37)«.

5. Povredu navedenih ustavnih prava i prava iz Evropske konvencije i Protokola 12 uz Konvenciju, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe i žalbe, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredaba koje se odnose na osnov sticanja imovine na predmetnim nepokretnostima, putem izjava svjedoka.

6. U odnosu na istaknutu povredu prava iz člana 8 Ustava, člana 14 Evropske Konvencije i član 1 Protokola 12 uz Konvenciju, koje se odnose na zabranu diskriminacije po bilo kom osnovu i obavezu javne vlasti da neće ni prema kome vršiti diskriminaciju po bilo kom osnovu, u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu tog prava, zbog čega, Ustavni sud nije cijenio povredu tog prava.

7. Podnosilac u žalbi navodi i povredu prava iz čl. 9 i 11 Ustava, koje se odnose na pravni poredak i podjelu vlasti.Međutim, tim odredbama Ustava se ne propisuju ljudska prava i slobode, već se njima utvrđuju najviše vrijednosti ustavnog poretka, koje se razrađuju i određuju drugim odredbama Ustava, a posebno u onima kojima se jemče slobode i prava, pa, stoga, po ocjeni Suda, ove odredbe Ustava ne mogu biti predmet ocjene u postupku odlučivanja po ustavnoj žalbi.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.


259

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Naime, nadležni sudovi su utvrdili da sporna nepokretnost nikada nije korišćena u poljoprivredne svrhe, da je prije II svjetskog rata bila šumsko zemljište i šumski pašnjak i da tužioci nijesu dokazali osnov i način sticanja svojine svojih prethodnika, da iskazi svjedoka predstavljaju nepouzdano dokazno sredstvo i da bi prihvatanje istih dovelo do zloupotrebe prava i da se, u konkretnom slučaju, radi o šumi čija su dominantna stabla stara preko 60 godina, a za pravni režim na šumama prije II svjetskog rata važila je pretpostavka da su šume i šumska zemljišta u državnoj svojini, a privatna svojina je bila moguća jedino ako je pravo svojine stečeno po posebnom pravnom osnovu i na zakonit način.

Ocjena Ustavnog suda je, da su pravilno zaključili nižestepeni sudovi, da podnosioci ustavne žalbe nijesu, saglasno čl. 20 i 37 Zakona o svojinsko-pravnim odnosima, dokazali da na nepokretnosti čiji povraćaj traže imaju pravo svojine po samom zakonu, na osnovu pravnog posla i nasleđivanjem, niti su pravo svojine stekli odlukom državnog organa, na način i pod uslovima određenim zakonom i da je postupanje sudova bilo u skladu sa mjerodavnim zakonskim odredbama, pa im navedena prava nijesu povrijeđena.


Už-III br. 32/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 25. mart 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 25. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. B.V., iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 84/06, od 22.oktobra 2007. godine, zbog povrede prava na pravično suđenje zagarantovano odredbom člana 32 Ustava Crne Gore.

260

2. U ustavnoj žalbi i dopuni ustavne žalbe navodi se da je Osnovni sud osporenom presudom pogrešno zaključio da se podnosilac ustavne žalbe neosnovano obogatio za iznos isplaćene penzije u periodu od 1. januara 2004. godine do 1. maja 2005. godine u iznosu od 6.325,70 €, jer je isplata izvršene po prestanku pravnog osnova za isplatu prenzije; da je takav stav posljedica pogrešnog tumačenja i primjene člana 112 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03), na osnovu kojeg je presuđeno da je Republičkom fondu PIO dužan povratiti iznos od 6.325,70 €, koje je stekao bez osnova, odnosno da tužilac saglasno odredbi člana 212 Zakona o obligacionim odnosima (koji je važio u to vrijeme) nije imao pravo zahtijevati povraćaj isplaćenog, tim prije što je imao saznanje da nije dužan vršiti isplatu penzije za navedeni period; da je Viši sud u Podgorici odbio njegovu žalbu u pogledu glavnog duga presudom Gž.br. 255/08, od 3. aprila 2009. godine, preinačavajući prvostepenu presudu samo u odnosu na vrijeme od kada počinje teći zatezna kamata i da je Vrhovni sud Crne Gore, presudom Rev.br. 730/09, od 25. juna 2009. godine, odbio reviziju, kao neosnovanu.


Uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

-Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 84/06, od 22. oktobra 2007. godine u pravnoj stvari tužioca Republičkog fonda PIO Podgorica, usvojen je tužbeni zahtjev tužioca i obavezan tuženi da tužiocu, na ime sticanja bez osnova, zbog nezakonito isplaćene penzije, za period 1. januar 2004. godine do 1. maja 2005. godine, isplati iznos od 6.352,70€, sa pripadajućom zateznom kamatom počev od dana 8. novembra 2005. godine, do konačne isplate, u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude pod prijetnjom izvršenja. Osnovni sud je ocijenio da je tužbeni zahtjev u cjelosti osnovan, jer tuženi saglasno odredbi člana 112 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03), čija je primjena počela 1. januara 2004. godine, nije mogao obavljati advokatsku djelatnost i biti uživalac penzije; da je rješenjem tužioca br. 02-38908/6, od 3. avgusta 2005. godine, konstatovano da je tuženom za period od 1. januara 2004. godine, do 1. maja 2005. godine, isplaćen iznos od 6.352,70 €, koja visina nije sporna među strankama, i koju je sud utvrdio i uvidom u uplatnice priložene na ime tuženog za period od 1. januara 2004. godine, zaključno sa aprilom mjesecom 2005. godine i obavezao tuženog da tužiocu na ime sticanja bez osnova isplati iznos iz izreke presude i da je osnov za povraćaj primljenog iznosa sadržan u odredbi člana 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima.

- Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 225/08, od 3. aprila 2009. godine, odbijena je žalba tuženog, kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 84/06, od 22. oktobra 2007. godine, u dijelu kojim je obavezan tuženi da tužiocu ne ime

261

sticanja bez osnova, zbog nezakonito isplaćene penzije za period od 1. januara 2004. godine do 1. maja 2005. godine, isplati iznos od 6.352,70€. Ista presuda preinačena je u dijelu kojim je tuženi obavezan na isplatu kamate, tako što se obavezuje tuženi da tužiocu na dosuđeni iznos isplati kamatu počev od 17. januara 2006. godine do isplate.

- Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 730/09, od 25. juna 2009. godine, odbijena je revizija tužioca protiv presude Višeg suda u Podgorici, kao neosnovana. Vrhovni sud je ocijenio da su pravilno postupili nižestepeni sudovi, kada su tuženog obavezali da po osnovu sticanja bez osnova zbog nezakonito isplaćene penzije isplati iznos od 6.352,70€, sa zakonskom kamatom.

4.Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevatne su odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:



»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1)«.

Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03) koji je važio u vrijeme donošenja osporene presude:

»Korisnik prava dužan je, u roku od 15 dana od dana nastale promjene, da prijavi svaku promjenu koja je od uticaja na pravo ili obim korišćenja tog prava (član 111); korisniku penzije koji se na teritoriji Republike ili Republike Srbije zaposli, odnosno počne da obavlja samostalnu djelatnost obustavlja se isplata penzije za vrijeme trajanja zaposlenja, odnosno obavljanja djelatnosti (član 112); naknada štete pričinjene Fondu, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija i drugih novčanih primanja iz penzijskog i invalidskog osiguranja vrši se po odredbama zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno (član 184); ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u »Službenom listu Republike Crne Gore«, a primjenjivaće se od 1. januara 2004.godine (član 222)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85 i 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93) koji je važio u vrijeme donošenja osporene presude:

»Kada je neki dio imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu nekog drugog lica, a taj prelaz nema svoj osnov u nekom pravnom poslu ili u zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kad to nije moguće – da naknadi vrijednost postignutih koristi, da obaveza vraćanja, odnosno naknade vrijednosti nastaje i kada se nešto primi s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili koji je kasnije otpao (član 210); da ko izvrši isplatu znajući da nije dužan platiti, nema pravo da zahtijeva vraćanje, izuzev ako je zadržao pravo da traži vraćanje ili ako je platio da bi izbjegao prinudu (član 211)«.

262

5. Povredu ustavnog prava na pravično suđenje, podnosilac ustavne žalbe, u suštini, obrazlaže istovjetnim navodima koje je isticao tokom sudskog postupka, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak, radi sticanja bez osnova.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer je osporenu presudu donio sud ustanovljen Ustavom i zakonom, koji je postupio u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe, preko punomoćnika, bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka i preduzimanje zakonom dopuštenih radnji.

Ustavni sud je ocijenio da je Osnovni sud iscrpno i detaljno obrazložio svoju odluku, koja je rezultat provedenog dokaznog postupka i ne ukazuje na bilo kakvu proizvoljnost u odlučivanju i da je svaki dokaz obrazložen.

Pravo na pravični postupak obavezuje Sud da predoči razloge presude koji strankama omogućavaju da djelotvorno koriste raspoložive pravne ljekove. Princip pravičnog suđenja, takođe, zahtijeva da se sud pozove na određenu pravnu normu, odnosno da pravna osnova presude ne smije da bude proizvoljna.


Ustavni sud je ocijenio da se pravno stanovište navedeno u prvostepenoj presudi zasniva na ustavno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava.

Pitanje povraćaja nepravilno primljenih penzija, kao poseban vid sticanja bez osnova, regulisano je odredbom člana 184 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, prema kojoj se naknada štete pričinjena Fondu po tom osnovu, vrši po odredbama zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi.

Stoga je, Osnovni sud pravilno utvrdio da je podnosilac ustavne žalbe saglasno odredbi člana 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima, obavezan da Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja, na ime sticanja bez osnova, isplati nezakonito isplaćene penzije za vrijeme obavljanja advokatske djelatnosti počev od 1.januara 2004.godine, od kada je u primjeni odredba člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, koja je pravni osnov za obustavljanje penzije podnosiocu ustavne žalbe.

Iz navedenog proizilazi da je osporena presuda zasnovana na pozitivno pravnim propisima koji su bili na snazi u vrijeme njenog donošenja, odnosno da se način na koji je Sud tumačio te propise ne može smatrati proizvoljnim i ne predstavlja kršenje njegovih ustavnih prava.

263



***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 25. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. B.N., iz Podgorice podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu izjavljenu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 1100/09, od 22. septembra 2009. godine, kojom je odbijena revizija tuženog (podnosioca ustavne žalbe), kao neosnovana. Podnosilac smatra da mu je usled pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo na rad iz člana 62 Ustava Crne Gore. U žalbi se navodi i povreda odredaba Zakona o sudovima, kao i pogrešna primjena člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62).

Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03), koji je važio u vrijeme nastanka spora, bilo je propisano:

264

»Korisniku penzije koji se na teritoriji Republike ili Republike Srbije zaposli, odnosno počne da obavlja samostalnu djelatnost obustavlja isplata penzije za vrijeme trajanja zaposlenja, odnosno obavljanja djelatnosti (član 112 stav 1).

Naknada štete pričinjene Fondu, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija i drugih novčanih primanja iz penzijskog i invalidskog osiguranja vrši po odredbama zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno (član 184 stav 1)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78; 39/85 i 57/89 i

»Službeni list SRJ«, br. 31/93), po čijim odredbama je postupak vođen, bilo je propisano:

»Kad neki deo imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu nekog drugog lica, a taj prelaz nema svoj osnov u nekom pravnom poslu ili u zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kad to nije moguće - da naknadi vrijednost postignutih koristi i da obaveza vraćanja, odnosno naknade vrijednosti nastaje i kad se nešto primi s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili koji je kasnije otpao (član 210).

Ko izvrši isplatu znajući da nije dužan platiti, nema pravo da zahtijeva vraćanje, izuzev ako je zadržao pravo da traži vraćanje ili ako je platio da bi izbjegao prinudu (član 211) «.

3. U postupku, pokrenutom ustavnom žalbom, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredbama člana 48, 55 i 93 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutim u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno Ustavom garantovano pravo.

4. Uvidom u osporene akte i dostavljene spise predmeta, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje po ovoj ustavnoj žalbi:

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 93/06, od 30. septembra 2008. godine, podnosilac ustavne žalbe je obavezan da Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja vrati, na ime sticanja bez osnova,za period od 1. januara 2004. godine do 1. maja 2005. godine, usled pretplate starosne penzije ukupan iznos od 5.662,32€, sa pripadajućom zateznom kamatom, u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude. Sud je, u obrazloženju presude, konstatovao da tuženi nije imao pravo na isplatu penzije od 1. januara 2004. godine zbog promjene propisa, odnosno, početka primjene Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju; da Zakon nije retroaktivno primijenjen, već da je primijenjen od dana označenog Zakonom kao dan početka primjene Zakona, odnosno, od 1. januara 2004. godine; da mu je isplata penzije obustavljena u skladu sa odredbama člana 112 stav 1 tog zakona, jer se na dan stupanja na snagu Zakona bavio advokatskom djelatnošću; da mu pravo na isplatu penzije nije uskraćeno, već obustavljeno za vrijeme bavljenja advokatskom djelatnošću; da je osnov za isplatu penzije postojao do 1. januara 2004. godine a da je od tada prestao da postoji i da podnosilac ustavne žalbe, saglasno prethodnom zaključku Suda, ne trpi materijalnu štetu u navedenom iznosu, jer mu ne pripada pravo na isplatu penzije a da Fond može odgovarati za štetu samo ako ju je skrivio namjerno ili krajnjom nepažnjom, što, u konkretnom sporu, nije slučaj.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3014/07, od 6. februara 2009. godine, potvrđena je prvostepena presuda i izjavljena žalba je odbijena, kao neosnovana. U obrazloženju se u suštini navodi da je prvostepeni sud pravlino postupio kada je, sa pozivom na član 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, a u vezi sa članom 210 stav

265

2 Zakona o obligacionim odnosima, usvojio tužbeni zahtjev, a odbio, kao neosnovan, protivtužbeni zahtjev.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.1100/09, od 22. septembra 2009. godine odbijena je revizija podnosioca kao neosnovana. U obrazloženju se u suštini navodi, da su nižestepeni sudovi pravilno postupili kada su obavezali tuženog da po osnovu sticanja bez osnova vrati utvrđeni iznos, a to iz razloga, što u smislu odredbe člana 112 stav 1 i člana 222 Zakona o penzijskom I invalidskom osiguranju tuženi ne može istovremeno ostvarivati primanja po osnovu starosne penzije i obavljati advokatsku djelatnost, pa se penzija obustavlja od dana primjene navedenog zakona, dok se pretplaćeni iznosi vraćaju shodno članu 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima; da nije sporno da je tuženi obavljao advokatsku djelatnost i nakon 1. januara 2004. godine, pa su se stekli uslovi propisani Zakonom, za obustavu penzije; da se u konkretnom slučaju ne radi o retroaktivnoj primjeni Zakona; da je tuženi otpočeo sa obavljanjem advokatske djelatnosti prije 1. januara 2004. godine i kao advokat je morao znati odredbe Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju i kao korisnik prava, po osnovu penzije, shodno članu 111 navedenog zakona, u roku od 15 dana od nastale promjene, da prijavi svaku promjenu koja je od uticaja na pravo ili obim korišćenja prava, što isti nije učinio.

U ustavnoj žalbi podnosilac ponavlja navode iznesene u toku parničnog postupka.

5. Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje.

Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava . Pojedinačni akt nezakonit je, ako je rezultat pogrešne primjene materijalnog prava.

Ustavni sud je ocijenio da su nadležni sudovi pravilno utvrdili da je podnosilac ustavne žalbe, zbog sticanja bez osnova, a saglasno odredbama člana 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima, bio dužan da vrati Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja isplaćeni novčani iznos, jer je, kao korisnik starosne penzije, bio u obavezi iz člana 111 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju da prijavi Fondu sve promjene koje su od uticaja na ostvarivanje i obim prava na starosnu penziju i da Fond ima pravo na naknadu štete, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija, prema odredbama člana 184 istog zakona. Sud je, na činjenično stanje utvrđeno u parnici, primijenio odredbe člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju prema kojima će se korisniku penzije, koji se na teritoriji Republike ili Republike Srbije zaposli, odnosno počne da obavlja samostalnu djelatnost, za vrijeme trajanja zaposlenja, odnosno obavljanja djelatnosti, obustaviti isplatu penzije, jer je podnosilac ustavne žalbe ostvario pravo na starosnu penziju 2001. godine, a da je advokatsku djelatnost obavljao prije 2004. godine i da je tu djelatnost vršio u periodu od 1. januara 2004. godine do 1. maja 2005. godine, kada mu je po osnovu penzije isplaćen iznos od 5.662,32 €.

266

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi i povredu prava na rad, međutim, kako se u konkretnom slučaju radi o sporu radi sticanja bez osnova, ne može se govoriti o povredi navedenog prava.


Už- III br.103/09 USTAVNI SUD CRNE GORE25. mart 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 25. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Miladin Joksimović, advokat iz Bijelog Polja podnio je u ime M.B., iz Bijelog Polja, ustavnu žalbu protiv presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 153/08, od 17. oktobra 2008. godine i presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br.1559/08, od 29. jula 2009. godine.

U žalbi podnosilac navodi da je kao radnik Uprave za šume na mjestu lugara privremeno udaljen sa posla, nakon pokretanja disciplinskog postupka zbog učinjenog težeg disciplinskog prekršaja, koji je obustavljen sa razloga što je došlo do zastare vođenja disciplinskog postupka. Smatra da mu je osporenim presudama, povrijeđeno ustavno pravo zaposlenog na odgovarajuću zaradu, iz člana 64 stav 1 Ustava Crne Gore.


Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su sljedeće odredbe:

267

Ustava Crne Gore:

»Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma (član 17 stav 1).

Zaposleni imaju pravo na odgovarajuću zaradu (član 64 stav 1).Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajamčenih Ustavom,

nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3).

Zakona o državnim službenicima i namještenicima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 27/04 i 31/05), koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda , kojim je propisano da je teži disciplinski prekršaji neizvršavanje ili nesavjesno, neblagovremeno ili nemarno vršenje službenih obaveza (član 56 stav 2 tačka 1), da pokretanje disciplinskog postupka za lakši disciplinski prekršaj zastarijeva u roku od jednog mjeseca od dana saznanja za prekršaj, odnosno u roku od dva mjeseca od dana kada je prekršaj učinjen, da pokretanje disciplinskog postupka za teži disciplinski prekršaj zastarijeva u roku od tri mjeseca od dana saznanja za prekršaj, odnosno u roku od šest mjeseci od dana kada je prekršaj učinjen, da u slučaju iz člana 56 stav 3 tačka 13 ovog zakona, pokretanje disciplinskog postupka zastarijeva u roku od šest mjeseci od dana kada je postao konačan poslednji disciplinski zaključak, da izvršenje disciplinske mjere zastarijeva u roku od dva mjeseca od dana konačnosti disciplinske odluke, da zastarjelost ne teče u vrijeme kada disciplinski postupak nije moguće pokrenuti, odnosno voditii da vođenje disciplinskog postupka zastarijeva kad protekne tri puta onoliko vremena koliko je zakonom utvrđena zastarjelost pokretanja, a u svakom slučaju zastarjelost nastupa u roku od jedne godine od dana kada se saznalo za disciplinski prekršaj (član 64 st.1, 2, 3, 4, 5 i 6)«.

3. U provedenom postupku, uvidom u osporene sudske odluke priložene uz ustavnu žalbu, utvrdili smo slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnopravne stvari:

Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br.153/08, od 17. oktobra 2008. godine, odbijen je tužbeni zahtjev tužioca, kao neosnovan. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je tokom postupka utvrđeno da se tužilac nalazi u radnom odnosu kod tuženog na neodređeno vrijeme na radnom mjestu lugara i da je Rješenjem komisije za žalbe od 19. januara 2007. godine poništena odluka tuženog; da je nakon ponovo provedenog disciplinskog postupka direktor tuženog donio odluku o prestanku radnog odnosa br. 301, od 5. marta 2007. godine, a da je rješenjem Komisije za žalbe br. 79/07, od 20. novembra 2007. godine, poništena ta odluka, zbog zastarelosti vođenja disciplinskog postupka, nakon čega se tužilac obratio tuženom radi isplate zarade i drugih primanja iz radnog odnosa, za vrijeme za koje nije radio zbog neosnovanog vođenja disciplinskog postupka; da okolnost kada je disciplinska mjera prestanka radnog odnosa poništena zbog zastarjelosti disciplinskog postupka, sama za sebe, ne predstavlja osnov za naknadu zarade, jer da bi postojao osnov za naknadu zarade potrebno je da isti nije nastao iz protivpravne radnje zaposlenog; da je podnosilac ustavne žalbe učinio disciplinski prekršaj iz člana 56 stav 3 tačka 1 Zakona o državnim službenicima i namještenicima, pa je na osnovu toga izostao osnov odgovornosti na strani tuženog za naknadu štete; da je sud posebno cijenio i činjenicu da je tužilac već jednom počinio isti disciplinski prekršaj za koji mu je izrečena novčana kazna, kao i izjavu tužioca na glavnoj disciplinskoj raspravi kojom priznaje izvršenje prekršaja i da se osjeća odgovornim, pa je sud zaključio da ta odluka kojom je izrečena novčana kazna nije imala uticaja na tužioca, što je potvrđeno ponovo vođenim disciplinskim postupkom protiv tužioca.

268

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1559/08, od 29. jula 2009. godine, žalba je odbijena kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda. Po nalaženju ovog suda, osporena presuda Osnovnog suda je zakonita i zasniva se na potpuno i pravilno utvrdjenom činjeničnom stanju i pravilnoj primjeni materijalnog prava jer u konkretnoj pravnoj stvari, tužilac nije oslobođen disciplinske odgovornosti, već je disciplinski postupak protiv njega obustavljen zbog zastarjelosti vodjenja istog i da obustava disciplinskog postupka zbog zastarjelosti vodjenja postupka, sama po sebi ne predstavlja osnov za naknadu zarade, a kako je u prvostepenom postupku utvrdjeno, na osnovu priznanja samog tužioca, da je počinio disciplinski prekršaj iz člana 56 stav 3 tačka 1 Zakona o državnim službenicima i namještenicima, to je prvostepeni sud pravilno postupio kada je tužbeni zahtjev tužioca odbio, kao neosnovan.

Analizom ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje.


U konkretnom slučaju, Ustavni sud je ocijenio da su osporene presude zasnovane na zakonito provedenom postupku i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava. Naime, nije utemeljen zahtjev podnosioca da traži isplatu naknade zarade i drugih primanja iz radnog odnosa zbog neosnovanog vođenja disciplinskog postupka, jer okolnost da je disciplinska mjera prestanka radnog odnosa poništena zbog zastarjelosti disciplinskog postupka, sama za sebe, ne predstavlja osnov za naknadu zarade jer da bi postojao osnov za naknadu zarade potrebno je da isti nije nastao iz protivpravne radnje zaposlenog. U konkretnom slučaju, podnosilac ustavne žalbe je učinio disciplinski prekršaj neizvršenje ili nesavjesno, neblagovremeno ili nemarno vršenje službeničkih obaveza iz člana 56 stav 3 tačka 1 Zakona o državnim službenicima i namještenicima, pa je na osnovu toga izostao osnov odgovornosti na strani tuženog za naknadu štete, jer da tužilac nije izvršio povredu radne obaveze protiv istog se ne bi vodio disciplinski postupak. Podnosilac nije oslobodjen disciplinske odgovornosti, već je disciplinski postupak protiv njega obustavljen zbog zastarjelosti vodjenja istog, odnosno zbog proteka roka u kom je disciplinski postupak morao biti okončan, a to ima za posljedicu nemogućnosti izricanja disciplinske mjere i poništaj rješenja tuženog o izrečenoj disciplinskoj mjeri. Kako je disciplinski postupak obustavljen iz razloga zastarelosti njegovog vođenja, a tokom postupka je utvrdjeno da je tužilac učinio povredu radne obaveze, to mu potraživanja po navedenom osnovu ne pripadaju, jer na strani Uprave za šume nema krivice za nastanak štete koju je žalilac pretrpio iz razloga što je žalioc, kao radnik tuženog učnio disciplinski prekršaj.

Suprotno navodima žalbe za svoje odluke sudovi su dali valjane i jasne razloge koji su saglasni sadržini provedenih dokaza i koje u svemu prihvata i Ustavni sud.


Už- III br. 57/09 USTAVNI SUD CRNE GORE

269


***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 25. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. S.S., iz Podgorice, koga zastupa Vlado Bjeković, advokat, iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presuda Vrhovnog suda Crne Gore Rev.br. 254/09, od 25. marta 2009. godine, Višeg suda u Podgorici Gž. br. 2765/07, od 23. decembra 2008. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici P.br. 3181/06, od 13. oktobra 2007. godine.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu prava na jednakost i prava na imovinu iz čl. 17 i 58 Ustava Crne Gore, čl. 6 i 14 Evropske Konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama i član 1 Protokola 1 uz Konvenciju.U žalbi, dalje, ističe: da je nesporno kod tužioca nastupio potpuni gubitak radne sposobnosti; da je doprinos tuženika u istom 50% i da zato smatra da je isti dužan, srazmjerno doprinosu, da tužiocu naknadi štetu u obliku odgovarajuće naknade; da se obim štete nesporno sastoji u razlici zarade radnog mjesta poslova i zadataka koje je obavljao tužilac i iznosa penzije koju prima kao korisnik Fonda PIO; da je obrazloženje presude neadekvatno izvedenim dokazima; da je nerazumno i neprihvatljivo zaključivanje sudova i da su, po istom pravnom osnovu i činjeničnom stanju, za isti period usvojeni mnogi tužbeni zahtjevi, na način kako je to traženo u ovom predmetu i da pomenuta presuda nije u skladu sa postojećom praksom sudova u Crnoj Gori.

U dopuni ustavne žalbe navodi da su mu osporenim presudama povrijeđena i sledeća prava garantovana Ustavom: iz člana 6, da država štiti prava i slobode koji su nepovredivi i da su svi obavezni poštuju prava i slobode drugih; da je prekršena zabrana diskriminacije iz člana 8, jer su brojna lica ostvarila naknadu po ovom osnovu; da je povrijeđeno pravo na jednakost iz člana 17; pravo na odgovarajuću zaštitu prava i sloboda iz člana 19; prava na dostojanstvo i nepovredivost ličnosti iz člana 28, jer je tužiocu teško narušeno zdravlje, zbog čega je postao invalid i pri tome trpi materijalnu štetu koja se ogleda u razlici između zarade i invalidske

270

penzije; prava na pravično i javno suđenje iz člana 32, jer suđenje nije bilo pravično i nepristrasno i da je neopravdano dugo trajalo; pravo svojine iz člana 58; pravo na rad iz člana 62, jer je postupanjem tuženog lišen prava na rad, a krivica je tuženog što je invalid i prava zaposlenih iz čl. 64 i 68 na odgovarajuću zaradu i ustavnu garanciju zaštite lica sa invaliditetom.

2. Ustavna žalba, kao pravno sredstvo ustanovljena je Ustavom Crne Gore koji je stupio na snagu 22. oktobra 2007. godine. Saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava, Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava.

Ustavni sud, u postupku pokrenutom ustavnom žalbom, odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi, saglasno odredbi člana 55 Zakona o Ustavnom sudu.


U Ustavu Crne Gore, odredbama člana 17 stav 2, propisano je da su svi pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo a u odredbama člana 58 st. 1 i 2 da se jemči pravo svojine i da niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu.

Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda utvrđeno je da svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona.Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1) i da uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuju se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status(član 14).

Članom 1 Protokola broj 1 uz Konvenciju predviđeno je da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine.Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni (član 1).


Osnovni sud u Podgorici je odbio zahtjev tužioca za naknadu materijalne štete, koja se ogleda u razlici između invalidske penzije koju prima od 18. decembra 2005. godine i zarade, koju bi ostvario na radnom mjestu da nije došlo do profesionalnog oboljenja i zahtjeva za njenu isplatu u vidu rente. Sud je u postupku utvrdio da je tužiocu prestao radni odnos kod tuženog na osnovu odluke tuženog, br. 91-1138, od 15. novembra 2005. godine, kao tehnološkom višku i da mu je isplaćena otpremnina u iznosu od 17.080,92 €. Nakon toga je rješenjem Republičkog fonda PIO br. 01-38487/51, od 10. februara 2006. godine, tužiocu utvrđeno pravo na invalidsku

271

penziju, s pravom na isplatu iste počev od 18. decembra 2005. godine, zbog potpunog gubitka radne sposobnosti prouzrokovane 50% profesionalnom bolešću i 50% bolešću koja nije profesionalne prirode.

Drugostepeni sud je odbio žalbu izjavljenu na provostepenu presudu kao neosnovanu, navodeći da je prvostepeni sud pravilno zaključio da imenovanom radni odnos nije prestao po sili zakona, zbog sticanja prava na invalidsku penziju, kako je to propisano odredbama člana 108 stav 1 tačka 2 Zakona o radu, već da mu je radni odnos prestao kao tehnološkom višku, zbog nemogućnosti rasporeda na druge odgovarajuće poslove, prema odredbama čl. 117 i 118 istog zakona i da zato nema pravo na naknadu štete. U presudi navode da mu je isplaćena otpremnina, jer je imao status zaposlenog koji je proglašen tehnološkim viškom, na koju ne bi imao pravo da mu je radni odnos prestao na osnovu člana 18 stav 1 tačka 2 Zakona o radu, zbog gubitka radne sposobnosti.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore izjavljena revizija je odbijena i utvrđeno je da su sudovi pravilno primijenili materijalno pravo, jer je tužiocu prestao radni odnos kao tehnološkom višku, uz isplatu otpremnine, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju. U presudi navode da u momentu sticanja prava na invalidsku penziju tužilac nije bio zaposlen i da nije ostvarivao zaradu jer mu je radni odnos prestao 15. novembra 2005. godine, zbog čega ne postoji šteta u vidu razlike između zarade i invalidske penzije i da zarada, koju je podnosilac ustavne žalbe ostvarivao kod tuženog prije prestanka radnog odnosa, ne može biti osnov za utvrđivanje štete. Sud je ocijenio da dostavljanje dokaza uz dopunu revizije nema nikakav značaj, jer se revizija ne može izjaviti zbog pogrešno ili nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i u reviziji se ne mogu iznositi nove činjenice i predlagati novi dokazi.


Podnosilac u ustavnoj žalbi, u suštini, ponavlja navode iz tužbe, a povrede navedenih prava obrazlaže povredom materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje se odnose na naknadu materijalne štete, ističući da pomenute presude nijesu u skladu sa postojećom praksom sudova u Crnoj Gori.

U ustavnoj žalbi podnosioca navodi se povreda ustavnog prava jednakosti svih prema zakonu propisanog odredbom člana 17 stav 2 Ustava. Osiguranje i provođenje tog ustavnog jemstva, u nadležnosti je Vrhovnog suda Crne Gore. Odredbom člana 24 stav 2 Ustava propisano je: »Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova«, a odredbom člana 27 Zakona o sudovima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 5/02, 49/04 i 22/08) propisano je da »Vrhovni sud u Opštoj sjednici utvrđuje načela, pravne stavove i načelna pravna mišljenja radi jedinstvene primjene Ustava, zakona i drugih propisa na teritoriji Crne Gore«.

Utvrdivši da, u konkretnom slučaju, pravni stavovi Vrhovnog suda Crne Gore nijesu odstupili od ustanovljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog materijalnog prava, niti su diskriminatorni po bilo kojoj ustavnoj osnovi, Ustavni sud nije prihvatio navode podnosioca da mu, u konkretnom slučaju, nije osigurana jednakosti pred zakonom, zajemčena članom 17 Ustava, kao ni pravo na jednaku zaštitu iz člana 19 Ustava.

272

6. U Ustavnoj žalbi podnosilac ističe povredu prava iz člana 32 Ustava, koja se odnosi na pravo na pravično suđenje, koje u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno, jer je postupak, saglasno članu 6 tačka 1 Konvencije, vođen na način i po postupku propisanim zakonom i pred zakonom ustanovljenim sudovima.

Podnosilac u žalbi navodi da mu je povrijeđeno i pravo svojine iz člana 58 Ustava, odnosno član 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju. Svojina obuhvata načelno sva imovinska prava, ali i legitimna očekivanja stranaka da će njihova imovinska prava, zasnovana na pravnim aktima, biti poštovana, a njihovo ostvarivanje zaštićeno. Zahtjev koji je odbijen, jer podnosilac žalbe nije ispunjavao uslove propisane zakonom i drugim aktima, ne smatra se imovinom koja bi konstituisala vlasnička prava. Ovo iz razloga što je tužiocu prestao radni odnos kao tehnološkom višku isplatom otpremnine, a saglasno odluci nadležnog organa tuženog i Programa ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, dakle, prije nego mu je priznato pravo na invalidsku penziju. (Malhous protiv Češke Republike, odluka Velikog vijeća od 13. decembra 2000, zahtjev br. 33071/96; Nerva protiv Ujedinjenog Kraljevstva, Presuda od 24. septembra 2002. godine; zahtjev br. 42295/98).

7. Iz sadržine ustavne žalbe i priloga koji su uz nju dostavljeni, Ustavni sud je utvrdio da ustavna žalba ne sadrži ustavno-pravne razloge na kojima se zasniva tvrdnja o povredi Ustavom zajemčenih prava na dostojanstvo i nepovredivost ličnosti iz člana 28, prava na rad iz člana 62, prava zaposlenih iz člana 64 i posebne zaštite lica sa invaliditetom iz člana 68 Ustava i nije ih cijenio jer se u ustavnoj žalbi ponavljaju razlozi iznijeti u sudskom postupku koji se odnose na nepravilno utvrđeno činjenično stanje i primjenu materijalnog prava.

Ustavni sud nije cijenio navode podnosioca u ustavnoj žalbi o povredi prava garantovanih odredbama člana 6 Ustava kojima se proklamuje jemstvo zaštite prava i sloboda, jer u tim odredbama Ustav ne utvrđuje slobode i prava čovjeka i građanina, kao najviše vrijednosti ustavnog poretka koje se razrađuju i obezbjeđuju u drugim odredbama Ustava.


U. br. 97/09 USTAVNI SUD CRNE GORE25. marta 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom

273

sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 11. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. B.V., iz Podgorice, koga zastupa punomoćnik Rusmin Nikočević, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2785/08, od 23. juna 2009. godine, jer smatra da su razlozi osporene presude dati na uopšten način, bez upuštanja u konkretnu ocjenu žalbenih navoda, čime su mu povrijeđena ljudska prava i slobode, pravni poredak, pravo na jednakost, prava na pravično suđenje, iz čl. 6, 9, 17 stav 1 i člana 32 Ustava Crne Gore kao i pravo na pravično suđenje iz člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

U žalbi se u suštini ističe: da je protiv presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 3231/05, od 16. jula 2008. godine izjavio žalbu zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava; da je u obrazloženju presude Viši sud u Podgorici, propustio da odgovori na većinu navoda koji su istaknuti u žalbi, odnosno da se Viši sud uopšte nije izjasnio na navode žalbe date u tačkama I.1., I.3., I.4., i I.6. i tačkama II i III već da je taj sud dao uopštene razloge; da u presudi nijesu navedeni razlozi o odlučnim činjenicama vezanim za zahtjev parničnih stranaka za dobijanje stambenog kredita i o stvarnoj površinu predmetnog stana; da pored osnovne žalbe na presudu Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 3231/05, od 16. jula 2008. godine, podnosilac ustavne žalbe kao tuženi, takođe izjavio i posebne žalbe na: rješenje sa zapisnika o glavnoj raspravi od 4. marta 2008. godine i 28. maja 2008. godine, o kojima Viši sud nije odlučio; da osporena presuda ne sadrži ni jedan razlog o istaknutim odlučnim činjenicama, a bez navođenja razloga o tim činjenicama nije mogao valjano da obrazloži na čemu zasniva svoju odluku; da pravo na pravično suđenje uključuje i pravo na obrazloženu presudu. Dalje se navodi, da je ovakva presuda Višeg suda u Podgorici svojom sadržinom suprotna zakonu, Ustavu i članu 6 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama i da spor pred sudom, uzet u cjelini, nije bio pravičan, a osporena presuda nije u skladu sa standardima Konvencije.


274


Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br.3231/05 djelimično je usvojen zahtjev tužilje, pa se utvrđuje da je tužilja suvlasnik u dijelu od 35/100 djelova nepokretnosti-stana koji je upisan na ime tuženog B.V. u listu nepokretnosti br. 6772 KO Podgorica III i da je tuženi dužan priznati i trpjeti upis ovog prava kod nadležnog organa Uprave za nekretnine PJ Podgorica, te omogućiti tužilji nesmetano sukorišćenje predmetnog stana i odbijen kao neosnovan zahtjev tužilje kojim je tražila utvrđenje da je ista suvlasnik na preostalom dijelu od 3/100 djelova nepokretnosti-stana bliže opisanog u stavu 1 ove presude.

U obrazloženju presude se između ostalog navodi da je nesporno da je predmetni stan kupljen u vrijeme dok su stranke živjele zajedno, te da je dio novca u visini od 37.000 DM obezbjeđen od strane tuženog dobijenog prodajom njegove garsonjere, a 20.000 DM je obezbjedila tužilja od novca dobijenog od Vlade RCG; da iz ugovora o kupoprodaji zaključenog između »Gosaco« D.O.O. iz Podgorice kao prodavca i B.V. kao kupca utvrđeno da je stan koji se nalazi u Podgorici-Stara Varoš lamela A.B. povr. 38 m2 kupio kao nominalni kupac B.V., ovdje tuženi. U ugovoru je označena cijena od 53.200 DM.; da je predmetni stan kupljen od novčanih sredstava koji su uložili tužilja i tuženi i to tužilja u iznosu od 20.000 DM koliko je dobila na ime stambenog kredita, a tuženi u iznosu od 37.000 DM koji novac je dobio prodajom garsonjere njegovo vlasništvo; da novčani iznosi stranaka predstavljaju njihovu posebnu imovinu; da su novčana sredstva u vidu stambenog kredita dodijeljena samo tužilji i to ne samo nominalno kako je jedino i bilo i moguće, već i suštinski; da su stranke zaključile brak 17.03.2001.g., nakon donošenja odluke o dodjeli stambenog kredita tužilji, dok je u vrijeme donošenja odluke o dodjeli stambenog kredita tužilja živjela sa tuženim u vanbračnoj zajednici, pa se, u konkretnom slučaju, imaju primjeniti odredbe Porodičnog zakona koje regulišu imovinske odnose lica iz vanbračne zajednice (član 306). Utvrđujući visinu cijene za koju je predmetni stan kupljen sud nije prihvatio navode tužilje da je stan kupljen za iznos od 53.200 DM kako je to navedeno u ugovoru.To što je u ugovoru u kupoprodaji naveden manji iznos cijene od iznosa od 57.000 DM plaćenog Agenciji, vjerovatno je zbog plaćanja manjeg iznosa poreza. Kako je tužilja u kupovini predmetnog stana doprinijela sa iznosom od 20.000 DM a tuženi sa iznosom od 37.000 DM to tužilji pripada 35% predmetnog stana, odnosno 35/100 djelova predmetnog stana (20.000 : 57.000 x 10) pa je sud utvrdio njeno suvlasničko pravo u tom obimu izraženom razlomkom a odbio za preostali traženi iznos od 3/100 djelova suvlasničkog prava kao neosnovan, jer, kako je to naprijed navedeno, predmetni stan nije kupljen za iznos od 53.200,00 DM, već za iznos od 57.000 DM.

Osporenom presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2785/08, od 23. juna 2009. godine, potvrđena je presuda Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 3231/05, od 16. jula 2008. godine, u dijelu izreke pod stavom prvim, kojim je djelimično usvojen tužbeni zahtjev i stavom drugim, kojim je odlučeno o troškovima postupka, a žalba tuženog odbijena kao neosnovana.

U obrazloženju presude ovaj sud zaključuje, da je polazeći od činjeničnog utvrđenja, prvostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo kad je našao da zajedničku imovinu stranaka koju su stekli u toku trajanja bračne zajednice čine nekretnine-stan, da je doprinos

275

stranaka u njihovom sticanju u određenoj-utvrđenoj srazmjeri, pozivajući se pri tome na odgovarajuće odredbe Porodičnog zakona. Pretpostavka je da su udjeli supružnika u zajedničkoj imovini jednaki, a veći udio jednog supružnika u sticanju zajedničke imovine zavisi, pored ostalog i od većeg unošenja posebne imovine u njenom sticanju, kako je to sve predviđeno odredbama iz čl. 281 i 287 Porodičnog zakona; da kredit koji je dobio jedan od supružnika prije zaključenja braka radi ličnog rješavanja stambenih potreba i koji je u tu svrhu utrošen u toku trajanja bračne zajednice, predstavlja njegov doprinos u sticanju zajedničkog stana. Sva ulaganja supružnika u zajednici, bilo ličnim radom ili, kao što je to u konkretnom slučaju, kakvom svojom posebnom imovinom, predstavlja osnov za njihovo ravnopravno učešće u podjeli zajednički stečenih dobara u braku, svaki srazumjerno svom doprinosu. Procjenjujući ove okolnosti koje su od značaja za sticanje u zajednici, po mišljenju ovog suda, pravilno je zaključeno da je određeni doprinos tužilje u zajedničkoj imovini koja je stečena u bračnoj zajednici srazmjeran njenom ulaganju, tako da nije bilo osnova za utvrđivanje većeg udjela tuženog u njenom sticanju, zbog čega je sve žalbu valjalo odbiti kao neosnovanu.


Ustava Crne Gore:

»Crna Gora jemči i štiti prava i slobode.Prava i slobode su nepovredivi.Svako je obavezan da poštuje prava i slobode drugih (član 6). »Potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni su dio unutrašnjeg pravnog poretka, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drukčije od unutrašnjeg zakonodavstva« (član 9). »Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2) i svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.

Evropska Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda:


Porodični zakon (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 1/07):

»Bračni drugovi mogu imati posebnu i zajedničku imovinu (član 285); posebnu imovinu sačinjava imovina koju je bračni drug stekao prije sklapanja braka, kao i imovina koju je stekao u toku braka nasleđem, poklonom ili drugim oblicima besteretnog sticanja. Svaki bračni drug samostalno upravlja i raspolaže posebnom imovinom, ukoliko se bračni drugovi nijesu drukčije dogovorili (član 286); Ako je tokom trajanja zajednice života u braku došlo do neznatnog uvećanja vrijednosti posebne imovine jednog bračnog druga, drugi bračni drug ima pravo na potraživanje u novcu srazmjerno svom doprinosu, ako je tokom trajanja zajednice života u braku došlo do znatnog uvećanja vrijednosti posebne imovine jednog bračnog druga, drugi bračni drug ima pravo na udio u toj imovini srazmjerno svom doprinosu (član 287)«.

276


Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasnivaju na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod.

Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.


Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosilac ustavne žalbe ima udio u zajedničkoj imovini koja je stečena sa bračnim drugom u toku trajanja bračne zajednice koju čine nekretnine- stan, tako da je sud pravilno zaključio da je doprinos supružnika u zajedničkoj imovini koja je stečena u bračnoj zajednici srazmjeran njihovom ulaganju na način kako je to odlučeno predmetnim presudama, jer je doprinos supružnika u njihovom sticaju u određenoj tj. utvrđenoj srazmjeri. Novac kojim je stan kupljen, predstavlja posebnu imovinu supružnika (tužilja je kredit dobila prije zaključenja braka, a tuženi prodajom svoje posebne imovine), a stan kupljen u toku trajanja bračne zajednice je zajednička imovina supružnika i to srazmjerno njihovom udjelu-uloženim sredstvima koji predstavljaju njihovu posebnu imovinu, kako je to predviđeno odredbama člana 287 Porodičnog zakona.


277

Član 6(1) Konvencije obavezuje sudove da daju obrazloženje za svoje presude. Ovo se posebno odnosi na niže sudove i druge organe vlasti koji donose odluke i čija je obaveza da pruže odgovarajuće obrazloženje i tako omoguće korišćenje prava na žalbu, ukoliko postoji (H.protiv Belgije). Pod pretpostavkom da je ovaj zahtjev ispunjen, žalbeni sud može, u principu, jednostavno potvrditi odluku nižih sudova (Gorcija Ruiz protiv Španije(1999.) i Helle protiv Finske(1997)).Takođe, prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, čl.6 Konvencije obavezuje sudove , između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu svi argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive raloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske, (2003))

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stajališta dali jasne i valjno utemeljene razloge. Ustavna ocjena provedenog postupka u ovoj pravnoj stvari ukazuje da osporenom presudom nije povrijeđeno pravo podnosioca žalbe na pravično suđenje iz člana 32 Ustava.

7. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu čl. 6 i 9 Ustava, kojima se Ustavom proklamuje zaštita ljudskih prava i sloboda i sadržina pravnog poretka. Međutim, tim osnovnim odredbama Ustav ne jemči pojedine slobode i prava čovjeka i građanina, već se njima utvrđuju najviše vrijednosti ustavnog poretka koje se razrađuju i određuju u drugim odredbama Ustava, a posebno u dijelu »Ljudska prava i slobode«.


Už -III br. 55/09 USTAVNI SUD CRNE GORE11. mart 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković , na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 11. marta 2010. godine, donio je


278


1. M.T., iz Podgorice, koga zastupa Vlade M. Bjeković, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu, ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.102/2009, od 18. februara 2009. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2539/07, od 7. novembra 2008. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 740/06, od 30. avgusta 2007. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu osporenom presudom Vrhovnog suda, kao i presudama prvostepenog i drugostepenog suda, posebno ako se imaju u vidu odredbe koje se odnose na naknadu materijalne štete u obliku novčane rente, predviđene Zakonom o obligacionim odnosima koji je bio u primjeni u vrijeme spornog odnosa, istim povrijeđeno pravo na jednakost i pravo na imovinu iz čl. 17 i 58 Ustava Crne Gore, odredbe čl. 6 i 14 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju; da je nesporno kod tužioca nastupio potpuni gubitak radne sposobnosti; da je doprinos tuženika u istom 50% , i zato smatra da je isti dužan, srazmjerno doprinosu, da tužiocu naknadi štetu u obliku odgovarajuće naknade, jer ne bi mogao biti proglašen invalidom I kategorije sa 50%, već najmanje 75% gubitka radne sposobnosti; da se obim štete nesporno sastoji u razlici zarade radnog mjesta poslova i zadataka koje je obavljao tužilac i iznosa penzije koju prima kao korisnik Fonda PiO; da je obrazloženje presude Vrhovnog suda neprihvatljivo i neadekvatno izvedenim dokazima, jer način prestanka radnog odnosa tužioca (žalitelja), nema veze sa naknadom materijalne štete koju tužilac zahtjeva uslijed oštećenja zdravlja; da je nerazumno i neprihvatljivo zaključivanje sudećih sudova u ovom predmetu i da su po istom pravnom osnovu i činjeničnom stanju, za isti period usvojeni mnogi tužbeni zahtjevi, na način kako je to traženo u ovom predmetu.



Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 740/06, od 30. avgusta 2007. godine, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtjev tužioca kojim je traženo da se tuženi obaveže da tužiocu naknadi materijalnu štetu na ime razlike između zarade koju bi primio da je radio i penzije koju je primio za vrijeme od 11. novembra 2005. godine do 1. januara 2007. godine u iznosu od 4.215,38 € sa kamatom od srednjeg datuma valute 1. jula 2007. godine pa do isplate, a od 1. januara 2007. godine, pa u buduće, dok za to postoje zakonski razlozi, da mu tuženi isplaćuje mjesečnu akontaciju rente u iznosu od 312,25 € do 5-tog u mjesecu za prethodni mjesec.

279

U obrazloženju presude se, između ostalog, navodi, da je Sud nesporno utvrdio, da radni odnos tužiocu nije prestao zbog toga što je tužilac ispunjavao zakonom propisane uslove za ostvarivanje prava na invalidsku penziju, već zbog odluke tuženog kojom je proglašen tehnološkim viškom zbog nemogućnosti rasporeda na druge odgovarajuće poslove, a koju je odluku tuženi donio na sjednici od 31. januara 2005. godine. Kako je tužiocu prestao radni odnos kao tehnološkom višku, a ne usljed sticanja prava na invalidsku penziju sud je odbio tužbeni zahtjev kao neosnovan i odlučio kao u izreci presude.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2539/07, od 7. novembra 2008. godine, potvrđena je presuda Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 740/06, od 30. avgusta 2007. godine, a žalba tužioca odbijena kao neosnovana. U obrazloženju presude se, između ostalog, navodi da je tužiocu prestao radni odnos kod tuženog kao tehnološkom višku i da mu je u tom svojstvu i isplaćena otpremnina u skladu sa odlukom nadležnog tuženog i donijetim programom ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba. Stoga, je pravilno odlučio prvostepeni sud kad je odbio postavljeni tužbeni zahtjev, zaključujući da je tužiocu prestao radni odnos kod tuženog po drugom osnovu (kao tehnološkom višku), a ne usljed penzionisanja, na što upućuje i sadržina odluke tuženog i sadržina rješenja Republičkog fona PIO.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.102/2009, od 18. februara 2009. godine, odbijena je revizija tužioca protiv presude Višeg suda u Podgorici, kao neosnovana. U presudi se navodi da tužilac nije dokazao postojanje štete, tj. razlike između zarade i invalidske penzije, jer mu je radni odnos kod tuženog prestao kao tehnološkom višku 10. novembra 2005. godine, a ne zbog sticanja uslova za invalidsku penziju. Vrhovni sud je ocijenio, da su nižestepeni sudovi pravilno primjenili materijalno pravo, jer je tužiocu radni odnos prestao kao tehnološkom višku, a ne zbog sticanja uslova za invalidsku penziju.

4. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevatne su odredbe:

Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2).Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristranim i

zakonom ustanovljenim sudom (član 32).Jemči se pravo svojine i niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni

interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2)«.


»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1).

Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeko, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14) «.

280


»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine; Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu s opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03, 39/04, 79/04 i 47/07 i »Službeni list Crne Gore«, br. 79/08):

»Invalidnost postoji kad kod osiguranika zbog promjena u zdravstvenom stanju, koje se ne mogu otkloniti liječenjem ili medicinskom rehabilitacijom, nastane potpuni gubitak radne sposobnosti; invalidnost postoji i kad kod osiguranika zbog promjena u zdravstvenom stanju koje se ne mogu otkloniti liječenjem ili medicinskom rehabilitacijom, nastane djelimični gubitak radne sposobnosti od 75%; invalidnost u smislu st. 1 i 2 ovog člana može nastati zbog povrede na radu, profesionalne bolesti, povrede van rada ili bolesti (član 30 st. 1, 2 i 3)«.

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.43/03 i 25/06, koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda:

»Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena; zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.

5. Povredu navedenih ustavnih prava i prava iz Evropske konvencije, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava Crne Gore, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonim, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.


Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

281


Osiguranje i sprovođenje ustavnog jemstva da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, u nadležnosti je Vrhovnog suda. Odredbom člana 124 stav 2 Ustava propisano je: »Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova«, a odredbom člana 27 Zakona o sudovima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 5/02, 49/04 i 22/08) propisano je da »Vrhovni sud u Opštoj sjednici utvrđuje načela, pravne stavove i načelna pravna mišljenja radi jedinstvene primjene Ustava, zakona i drugih propisa na teritoriji Crne Gore«.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku, kao i revizionom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.


Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosilac ustavne žalbe nema pravo na isplatu materijalne štete, po osnovu zarade iz radnog odnosa jer mu je prestao radni odnos 10. novembra 2005. godine, na osnovu odluke poslodavca- Kombinata aluminijuma AD Podgorica, kao tehnološkom višku uz isplatu otpremnine, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju 11. novembra 2005. godine, zbog gubitka radne sposobnosti, odnosno da ne postoji pravni osnov da se utvrdi šteta u vidu razlike između zarade i invalidske penzije. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19.aprila 1994. i dr), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Sain, od 21. januara 1999. godine).



282

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što u konkretnom predmetu nije slučaj.


Predmet konkretnog parničnog postupka nije bilo raspravljanje i odlučivanje o postavljenom imovinskom pravnom zahtjevu, već je postavljeni imovinsko-pravni zahtjev predstavljao sporedni predmet parničnog postupka, pa se podnosiocu ustavne žalbe u tom smislu nije ni garantovalo da će ovom postupku ostvariti svoje potencijalno pravo na imovinu.

S obzirom da, postupak koji je prethodio ustavno-sudskom postupku ne omogućava ocjenu osporenih presuda sa aspekta sadržaja odredaba člana 58 Ustava, niti su te odredbe relevantne u slučaju podnosioca ustavne žalbe, jer se u sudskom postupku nije odlučivalo o svojinskim pravima podnosioca žalbe, pa samim tim nije ni moglo biti povrijeđeno ovo Ustavom zajemčeno pravo. Sa istog razloga, nijesu osnovani navodi o povredi prava na imovinu, garantovanih članom 1 Protokola 1 uz Konvenciju.


U.br. 57/09 USTAVNI SUD CRNE GORE11. mart 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

283

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 11. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. B.Š., iz Herceg Novog, koju zastupa Dragan S. Lepetić, advokat iz Herceg Novog, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 431/08, od 16. decembra 2008. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2271/06, od 17. juna 2008. godine i presude Osnovnog suda u Herceg Novom, P.br. 566/04, od 21. jula 2006. godine. Predložila je da Ustavni sud ukine osporene presude.

2. U ustavnoj žalbi i dopuni ustavne žalbe ističe se: da Vrhovni sud Crne Gore nije uvjerljivo odgovorio na navode revizije; da su nižestepenim presudama pogrešno i proizvoljno cijenjeni izvedeni priloženi dokazi podnosioca ustavne žalbe; da drugostepena presuda nije mogla biti donijeta u odnosu na stranku, S.S. koji je preminuo 31.decembra 2007.godine, jer je Sud bio u obavezi da prekine postupak; da je prvostepeni sud pogrešno primijenio materijalno pravo (str.18 i 19 presude) utvrđujući da se, u konkretnoj stvari, ne radi o znatnim radovima tužiteljice, radi čega ona ima samo eventualno obligaciono potraživanje prema tuženom; da su sudovi pogrešno zaključili da je sporna nekretnina imovina bivšeg svekra i svekrve tužilje zanemarujući činjenicu da su ona i prvotuženi bili u braku od 29. avgusta 1987. godine do 7. marta 2001. godine, u kojem periodu je ostvarivala prihode i u kojem je rođeno dvoje djece; da je sudija Osnovnog suda na glavnom ročištu kaznio podnosioca ustavne žalbe i njenog advokata, odnosno onemogućio prisustvo advokata do kraja prvostepenog postupka i da su joj na taj način uskraćena ustavna prava poštovanje ličnosti, prava na pravično i javno suđenje i pravo na imovinu stečenu u braku iz čl. 31, 32 i 58 Ustava Crne Gore.


Iz spisa predmeta, uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumenaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

284

- Presudom Osnovnog suda u Herceg Novom, P.br. 566/04, od 21. jula 2006. godine: I - »Odbijen je: primarni tužbeni zahtjev tužilje B. Š., iz Herceg Novog, kojim je tražila da sud utvrdi da je tužilja po osnovu bračne tečevine i zajedničkog života i ulaganja, titular prava zajedničke susvojine u obimu od ¼ porodične stambene zgrade u Baošićima, Lug bb, katastarski označena kao objekat 1, na kat.parc.br.135, L.n.br. 306 KO Baošić, što su tuženi D. S., S.M. i S.S. dužni trpjeti i priznati da se tužilja sa ovim stečenim stvarnim pravom uknjiži kod Uprave za nekretnine Podgorica PJ Herceg Novi u cjelosti kao neosnova; II – eventualni tužbeni zahtjev tužilje B.Š., kojim je tužilja tražila da sud obaveže tužene da tužilji na ime tržišne protivvrijednosti predmetne nekretnine i to na jednake djelove plate tržišnu naknadu za njen suvlasnički dio od ¼ na stambenoj zgradi objekat 1, na kat.parc.135, L.n.br.306 KO Baošić, sa zakonskom kamatom od dana presuđenja pa do isplate u cjelosti kao neosnovan; III- predlog tužilje B.Š. da se radi obezbjeđenja potraživanja iz eventualnog tužbenog zahtjeva konstituiše hipoteka na nekretnini navedenoj takođe u primarnom i eventualnom tužbenom zahtjevu u korist tužilje kao hipotekarnog povjerioca na teret tuženih kao hipotekarnih dužnika, radi namirenja cjelokupne tražbine uz pravo tužilje da nakon pravosnažnosti ove presude zatraži upis ove hipoteke u javnu evidenciju stvarnih prava kod Uprave za nekretnine Podgorica PJ Herceg Novi u cjelosti kao neosnovan i obavezana tužilja B.Š. da tuženim D. S., S.M. i S.S., naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 3.900,00 € u roku od 15 dana od dana pravosnažnosti ove presude, pod prijetnjom prinudnog izvršenja«.

- Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2271/06, od 17. juna 2008. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Herceg Novom. Viši sud je našao da je prvostepeni sud savjesno i bržljivo cijenio iskaze brojnih svjedoka, u smislu čl.9 ZPP-a, i dao jasne i uvjerljive razloge da tužilac u odnosu na bračnu tekovinu nije dokazala svoj doprinos ulaganja, da po ocjeni toga suda nema kontradiktornosti o odlučnim činjenicama, na šta se neosnovano ukazuje žalbom tužioca, i da tužilac i sama priznaje da nema nikakve veze sa gradnjom osnovne porodične kuće (iako tužbom traži vlasnički udio u ¼ iste, po osnovu bračne tekovine), u koju je nakon udaje došla da stanuje i u kojoj je privremeno i stanovala, niti sa dogradnjom osnovne kuće, koju su isključivo svojim sredstvima finansirali i radili roditelji prvotuženog.

- Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 431/08, od 16. decembra 2008. godine, odbijena je revizija tužilje, kao neosnovana, izjavljena zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primjene materijalnog prava. Vrhovni sud je ocijenio da prvostepena presuda u svemu sadrži jasne, potpune i međusobno usaglašene razloge o odlučnim činjenicama, koji nijesu kontradiktorni sadržini izvedenih dokaza, a drugostepeni sud je, povodom izjavljene žalbe, ocijenio sve žalbene navode, dajući valjane razloge u pobijanoj presudi o navodima od odlučnog značaja, tako da nije počinjena bitna povreda odredaba postupka iz člana 367 stav 2 tačka 15 ZPP-a i da su nižestepeni sudovi pravilno zaključili da predmetna imovina ne predstavlja bračunu imovinu tužilje i prvotuženog ni u jednom dijelu, te da tužilja ne polaže pravo na ostvarenje stvarno pravnog zahtjeva osnovom sticanja u braku sa prvotuženim. Stoga je pravilno odlučeno prvostepenom i pobijanom presudom kada je odbijen njen zahtjev da se utvrdi da je po osnovu bračne tekovine stečene u porodičnoj zajednici stranka titular prava zajedničke susvojine u obimu od ¼ predmetne zgrade.

285


Ustava Crne Gore:

»Jemči se poštovanje ljudske ličnosti i dostojanstva u krivičnom ili drugom postupku, u slučaju lišenja ili ograničenja slobode i za vrijeme izvršavanja kazne (član 31stav 1); svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32); jemči se pravo svojine i da niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st.1 i 2) «.


»Stranke mogu u toku glavne rasprave da iznose nove činjenice i da predlažu nove dokaze samo ako učine vjerovatnim da ih bez svoje krivice nijesu bile u mogućnosti iznijeti, odnosno priložiti na pripremnom ročištu (član 303); bitna povreda parničnog postupka uvijek postoji, ako: kojoj stranci nezakonitim postupanjem, a naročito propuštanjem dostavljanja, nije data mogućnost da raspravlja pred sudom; je u postupku kao tužilac ili tuženi učestvovalo lice koje ne može biti stranka u postupku ili ako stranku koja je pravno lice nije zastupalo ovlašćeno lice ili ako parnično nesposobnu stranku nije zastupao zakonski zastupnik ili ako zakonski zastupnik, odnosno punomoćnik stranke nije imao potrebno ovlašćenje za vođenje parnice ili za pojedine radnje u postupku, ukoliko vođenje parnice, odnosno vršenje pojedinih radnji u postupku nije bilo naknadno odobreno (član 367 stav 2 tač. 9 i 12) «.

5. Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak radi utvrđenja bračne tekovine.Ističe da sudovi nijesu cijenili odlučne činjenice i dokaze koje je predlagala.

6. U odnosu na istaknutu povredu ustavnog prava iz odredbe člana 31 Ustava, u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavnopravni razlog koji bi uputio na povredu toga prava.

Pojam ljudska ličnost i dostojanstvo, kao subjektivno lično pravo imanentno svakom da bude tretiran kao čovjek, samim tim što je ljudsko biće, ustavna je vrijednost i pravo zajemčeno odredbom člana 31 stav 1 Ustava.

Ova ustavna odredba, pored ostalog, obavezuje sud i druge organe na poštovanje ljudske ličnosti i dostojanstva u postupku pred tim organima.

Polazeći od navoda iz ustavne žalbe Ustavni sud je ocijenio da u konkretnom prvostepenom postupku, na koji ukazuje podnosilac ustavne žalbe, nije povrijeđeno to ustavno pravo.

Naime, Ustavni sud je našao da verbalne prijetnje prvotuženog D. S. izrečene tužilji i njenom advokatu na ročištu glavne rasprave od 22. februara 2006. godine, odbijanje sudije da te prijetnje unese u zapisnik ..., kao i kažnjavanje tužilje i njenog advokata zbog napuštanja ročišta, nemaju značenje povrede ljudske ličnosti i dostojanstva podnosioca ustavne žalbe od strane sudije u predmetnom parničnom sporu, niti je osporene radnje moguće ocijeniti

286

samovoljnim i arbitrarnim u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Ovo tim prije što je za navedene verbalne prijetnje i ometanje Suda, na istom ročištu kažnjen i prvotuženi D.S.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupili u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Uvidom u spise predmeta, Ustavni sud je ocijenio da su sudovi iscrpno i detaljno u obrazložili svoje odluke, koje su rezultat provedenog dokaznog postupka, i ne ukazuju na bilo kakvu proizvoljnost u odlučivanju, te da je prvostepeni sud za svaki dokaz koji je prihvatio, kao i onaj koji nije, dao obrazloženje. U prvostepenom postupku, Sud je pored ostalih procesnih radnji dva puta, neposredno, izvršio uviđaj sporne nepokretnosti i to 27. juna 2002. godine i 23. oktobra 2003. godine, kojom prilikom je konstatovao da je stanje stambene zgrade isto kao i na prvom uviđaju. Pored toga, taj sud je, odlučujući o prigovoru podnosioca žalbe, rješenjem Posl.br.I.v.102/04, od 22.februara 2005.godine, preinačio svoje rješenje P.br. 566/04, od 28. decembra 2004. godine i odredio privremenu mjeru zabrane raspolaganja, otuđenja i opterećenja sporne nepokretnosti. Ustavni sud nije utvrdio da postoje elementi koji bi ukazivali da je taj postupak bio nepravičan.

Presude Višeg i Vrhovnog suda su, takođe, valjano obrazložene.

Po ocjeni Ustavnog suda, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da predmetna imovina ne predstavlja bračnu tekovinu podnosioca ustavne žalbe i prvotuženog ni u jednom dijelu, odnosno da nema pravo na ostvarenje stvarno-pravnog zahtjeva, po osnovu sticanja u braku sa prvotuženim, na porodičnoj kući za koju je utvrđeno da je zajednička imovina roditelja prvotuženog. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

8. Navod podnosioca žalbe, da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud nije cijenio.

Naime, iz Ustava i Zakona o Ustavnom sudu ne proizilazi mogućnost da Ustavni sud u postupku zaštite ustavnih prava, putem ustavne žalbe, ocjenjuje koje odlučne činjenice i koje predložene dokaze stranaka redovni sudovi trebaju utvrđivati, u smislu odredbe člana 303 Zakona o parničnom postupku.

Takva ocjena je, saglasno odredbama člana 118 stav 1 i 2 Ustava (kojima se garantuje samostalnost i nezavisnost suda, da sudi na osnovu Ustava, zakona i potvrđenih i objavljenih međunarodnih ugovora), u isključivoj nadležnosti sudova.

287

U tom smislu, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v.The Netherlands, od 19. aprila 1994. i dr), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcio Ruiz v.Sain, od 21. januara 1999. godine).

9. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevatni interes, kao pravo na imovinu. Koncept imovine, u smislu Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 1 Protokola 1 uz Konvenciju) je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1 uz Konvenciju zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju imovinu, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što u konkretnom predmetu nije slučaj.


Predmet konkretnog parničnog postupka nije bilo raspravljanje i odlučivanje o postavljenom imovinsko-pravnom zahtjevu, već je postavljeni imovinsko-pravni zahtjev predstavljao sporedni predmet parničnog postupka, pa se podnosiocu ustavne žalbe u tom smislu nije ni garantovalo da će u ovom postupku ostvariti svoje potencijalno pravo na imovinu.

S obzirom da postupak koji je prethodio ustavno-sudskom postupku ne omogućava ocjenu osporenih presuda sa aspekta sadržaja odredaba člana 58 Ustava, te odredbe nijesu relevantne u slučaju podnosioca ustavne žalbe, jer se u sudskom postupku nije odlučivalo o svojinskim pravima podnosioca žalbe, pa, samim tim, nije ni moglo biti povrijeđeno ovo Ustavom zajemčeno pravo.

10. Uvidom u spise predmeta, Ustavni sud je utvrdio da žalbeni navod podnosioca ustavne žalbe »da drugostepena presuda Gž.br. 2271/06, od 17. juna 2008. godine nije mogla biti donijeta u odnosu na preminulu stranku S.S.«, nije naveden u žalbi protiv prvostepene presude, niti u izjavljenoj reviziji, već ga je prvi put istakao u ustavnoj žalbi, to ne postoje procesne pretpostavke za vođenje postupka i odlučivanje, o tom navodu.


288


***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 11. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U

ODBIJA SE ustavna žalba. O b r a z l o ž e nj e

1. Vukota Rajković, advokat iz Podgorice, podnio je, u ime S.K., iz Podgorice, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1024/09, od 6. oktobra 2009. godine, presude Višeg suda, Gž.br. 3727/08, od 4. juna 2009. godine i presude Osnovnog suda, P.br. 37988/03, od 8. novembra 2008. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu osporenom presudom, usled pogrešne primjene materijalnog prava, povrijeđeno pravo na jednaku zaštitu prava i sloboda, pravo na pravni lijek, pravo na pravično suđenje i pravo zaposlenih iz čl. 19, 20, 32 i 64 Ustava Crne Gore; da je osnov tužbenog zahtjeva razlika između plate koju je primao i one koju je trebao primati da je radio na radnom mjestu na kojem je radio ranije i sa kojeg je zbog bolesti trebao da bude preraspoređen, za vrijeme od 1. februara 2002. godine, pa do 1. septembra 2005. godine i to između radnog mjesta pomoćnika elektrolizera na kojem je radio i stekao invalidnost i radnog mjesta uzorkivača, na kojem je kasnije raspoređen; da su oba radna mjesta opasne djelatnosti; da je prema odredbama Zakona o obligacionim odnosima, u konkretnom slučaju, tuženik odgovoran za štetu sve dok ne dokaže da je šteta nastala krivicom drugog ili tužioca i ako se nije mogla predvidjeti a posledice spriječiti ili otkloniti, a pošto takvih dokaza nema onda je isključiva odgovornost na strani tuženika za nastalu štetu izmakla dobit, koja se po realnom toku stvari mogla spriječiti ili otkloniti i da tužilac ima pravo na naknadu takve štete; da je drugi osnov za naknadu štete tadašnji član 106 stav 1 Zakona o radu, prema kojem je poslodavac dužan da naknadi štetu tužiocu koja je nastala na radu i u vezi sa radom; da je treći osnov za naknadu štete član 55 Zakona o osnovama penzijskog i invalidskog osiguranja koji predviđa da lice sa preostalom radnom sposobnošću ima pravo na novčanu naknadu do dana raspoređivanja na drugo radno mjesto, a što tuženik nije ispoštovao.

289



Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19); svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonu zasnovanom interesu (član 20); svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32); zaposleni imaju pravo na odgovarajuću zaradu, ograničeno radno vrijeme i plaćeni odmor, na zaštitu na radu i omladina, žene i invalidi uživaju posebnu zaštitu na radu (član 64)«.

Zakonom o osnovama penzijskog i invalidskog osiguranja (»Službeni list SRJ«, br. 30/96, 70/01 i 3/02) propisano je da : osiguranik - zaposleni s preostalom radnom sposobnošću ima pravo na novčanu naknadu: zarade od dana nastanka invalidnosti do dana raspoređivanja, odnosno zaposlenja na drugom odgovarajućem poslu, odnosno do upućivanja na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju i zarade za vreme prekvalifikacije ili dokvalifikacije; (član 55 st.1 tač.1 i 2) i da osiguranik - zaposleni kod koga je utvrđena preostala radna sposobnost ostvaruje pravo na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju, pravo na raspoređivanje na drugi odgovarajući posao i pravo na novčane naknade iz člana 55. stav 1. tač. 1. do 3. ovog zakona - kod poslodavca kod koga je radio u vrijeme nastanka invalidnosti, pod uslovima i na način koji su utvrđeni opštim aktom poslodavca, odnosno kolektivnim ugovorom u skladu sa zakonom; (član 59 st.1 tač.1)

Zakonom o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93) propisano je: da ko drugome prouzrokuje štetu dužan je naknaditi je, ukoliko ne dokaže da je šteta nastala bez njegove krivice, da za štetu od stvari ili djelatnosti, od kojih potiče povećana opasnost šteta za okolinu, odgovara se bez obzira na krivicu i da za štetu bez obzira na krivicu odgovara se u drugim slučajevima predviđenim zakonom (član 154)I da za štetu od opasnih stvari odgovara njen imalac a za štetu od opasne djelatnosti odgovara lice koje se njom bavi (član174).

4. Predmet spora je zahtjev tužioca (podnosioca žalbe) da se obaveže tuženi - Kombinat aluminijuma AD Podgorica da isplati iznos od 14.399,15 eura i to na ime nematerijalne štete koja se ogleda u razlici primljene naknade ličnog dohotka i ličnog dohotkakojeg bi primao da je radio na radnom mjestu na kojem postoji opasnost od nastanka invalidnosti i to za period od 1. februara 2002. godine do 1. septembra 2005. godine, sa zakonskom kamatom računajući od dana vještačenja tj. od 12. aprila 2006. godine pa do isplate.

Uvidom u pojedinačne akte i drugu dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu: Osnovni sud u Podgorici presudom, P.br. 37988/03, od 8. novembra 2008. godine, odbio je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca ( podnosioca ustavne žalbe). U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je na osnovu svih provedenih dokaza sud utvrdio da je tužilac sve do 1998.godine, kada je postao invalid III kategorije pa do 1. februara 2002. godine, bio među neraspoređenim radnicima, da bi zatim bio privremeno raspoređen na radno mjesto uzorkivača sve do 1.

290

novembra 2002. godine, kada ponovo prelazi u neraspoređene radnike sve do 2005. godine, kada je i prestao njegov radni odnos i da je tužiocu isplaćivana naknada zarade od dana nastanka invalidnosti u iznosu od 70% od zarade koja je isplaćivana za radno mjesto na kojem je nastupila invalidnost, shodno odluci Kombinata aluminijuma Podgorica, br. 91-828, od 6. novembra 2002. godine. S obzirom da invalidnost tužioca nije uzrokovana krivicom tužene, odnosno nije nastala kao posledica profesionalnog oboljenja ili povrede na radu, a što proizilazi iz rješenja Republičkog fonda PIO, već kao posledica bolesti, za koju činjenicu tužilac tokom postupka nije sudu dostavio dokaz da je invalidnost nastupila kao posledica rada kod tuženog, Sud je našao da je tužbeni zahtjev neosnovan.

Viši sud, u Podgorici je presudom, Gž.br. 3727/08, od 4. juna 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda, a žalbu tužioca odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je tuženi- Kombinat aluminijuma AD Podgorica tužiocu za sporni period isplaćivao naknadu u skladu sa Odlukom tuženog, koja ima karakter opšteg akta, koja nije stavljena van snage a koja nije ni u suprotnosti sa zakonom odnosno čllanom 59 stav 1 tačka 1 Zakona o osnovama penzijskog i invalidskog osiguranja, kojim se propisuje da pravo na raspoređivanje na drugi odgovarajući posao i pravo na novčanu naknadu iz člana 55 stav 1 tač.1 do 3 tog zakona, se ostvaruje pod uslovima i na način koji su utvrđeni opštim aktom poslodavca, odnosno kolektivnim ugovorom u skladu sa zakonom i da pri tome treba imati u vidu da tužilac nije pobijao rješenje kojim je bio raspoređen na nove poslove, kao ni rješenje kojim je upućen na čekanje na raspored, a kojim je i određena visina naknade zarade koja se obračunavala u skladu sa Odlukom tuženog.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 1024/09, od 6. oktobra 2009. godine, odbijena je revizija, kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da su pravilno postupili nižestepeni sudovi kada su zahtjev tužioca odbili kao neosnovan jer tužiocu invalidnost nije prouzrokovana krivicom tuženog, obzirom da ista nije nastala kao posledica profesionalnog oboljenja ili kao posledica povrede na radu, a što proizilazi iz rješenja Republičkog fonda PIO br. 11-34746/1, od 27. oktobra 1998. godine, već je nastala kao posledica bolesti; da s obzirom da tužilac nije dostavio dokaze da je bolest nastupila kao posledica rada kod tuženog, ili u vezi sa radom kod tuženog, obzirom da se isti bavi opasnom djelatnošću, to je bez osnova pozivanje tužioca, da je tuženi bio u obavezi naknaditi štetu tužiocu shodno članu 106 Zakona o radu, a u vezi sa čl. 154 i 174 Zakona o obligacionim odnosima; da su u spornom periodu tuženi isplaćivali tužiocu naknadu u skladu sa Odlukom tuženog, koja ima karakter opšteg akta, a koja nije stavljena van snage, niti je u suprotnosti sa članom 59 stav 1 tačka 1 Zakona o osnovama penzijsko-invalidskog osiguranja; da je navedenom odredbom citiranog Zakona propisano da se pravo na raspoređivanje na drugi odgovarajući posao i pravo na novčanu naknadu (član 55 stav 1 tač. 1 do 3 istog zakona) ostvaruje pod uslovima i na način utvrđen opštim aktom poslodavca, odnosno kolektivnim ugovorom u skladu sa zakonom; da kako tužilac nije pobijao rješenje kojim je bio raspoređen na nove poslove, kao ni rješenje kojim je upućen na čekanje na raspored, kojim rješenjem je određena i visina zarade, a koja se obračunavala u skladu sa Odlukom tuženog, to je i njegovo potraživanje neosnovano.

5. Podnosilac ustavne žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe i u bitnom ističe da mu je usled pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo na jednaku zaštitu

291

prava i sloboda, pravo na pravni lijek, pravo na pravično suđenje i prava zaposlenih iz čl. 19, 20, 32 i 64 Ustava.


Ustavni sud ispituje pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava. Pojedinačni akt nezakonit je, ako je rezultat pogrešne primjene materijalnog prava.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosilac ustavne žalbe nema pravo da traži naknadu štete i to na ime ličnog dohotka koji bi primio da je radio na radnom mjestu na kom postoji opasnost od nastanka invalidnosti, za period od 1. februara 2002. godine do 1. septembra 2005. godine, jer podnosiocu invalidnost nije prouzrokovana krivicom tužene, obzirom da ista nije nastala kao posledica profesionalnog oboljenja ili kao posledica povrede na radu, a što proizilazi iz rješenja Republičkog fonda PIO br.11-34746/1, od 27.oktobra1998. godine, već je nastala kao posledica bolesti. Kako podnosilac nije dostavio dokaze da je bolest nastupila kao posledica rada kod tuženog, ili u vezi sa radom kod tuženog, obzirom da se isti bavi opasnom djelatnošću, to su bez osnova njegovi navodi da mu je tuženi bio u obavezi naknaditi štetu, shodno članu 106 Zakona o radu u vezi sa čl. 154 i 174 Zakona o obligacionim odnosima. U spornom periodu tuženi mu je isplaćivao naknadu u skladu sa Odlukom tuženog koja ima karakter opšteg akta, a koja nije stavljena van snage, niti je u suprotnosti sa članom 59 stav 1 tačka 1 Zakona o osnovama penzijsko-invalidskog osiguranja. Takođe, isti nije pobijao rješenje kojim je bio raspoređen na nove poslove, kao ni rješenje kojim je upućen na čekanje na raspored, kojim rješenjem je određena i visina zarade, a koja se obračunavala u skladu sa Odlukom tuženog.

8. U ustavnoj žalbi podnosioca se navode povrede ustavnih prava, na jednaku zaštitu prava i sloboda i pravo na pravni lijek. Ocjena je Ustavnog suda da u konkretnom slučaju postupanje sudova bilo u skladu s mjerodavnim zakonskim odredbama, a podnosilac je koristio zakonom propisane pravne ljekove, pa mu navedena prava nijesu povrijeđena.

9. Podnosilac ističe povredu prava zaposlenih iz odredbe člana 64 Ustava. Međutim, imajući u vidu činjenicu da podnosilac nije pobijao rješenje kojim je bio raspoređen na nove poslove, kao ni rješenje kojim je upućen na čekanje na raspored, kojim mu je određena i visina zarade, a koja se obračunavala u skladu sa Odlukom tuženog, to se ne može govoriti o povredi navedenog ustavnog prava.

292


Už-III br.116/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 11. mart 2010.godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 11. marta 2010. godine, donio je



1. B.M., iz Kolašina podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu ustavne žalbe protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1419/08, od 22. oktobra 2008. godine, kojom je žalba tuženog (podnosioca ustavne žalbe) odbijena kao neosnovana a potvrđena presuda Osnovnog suda u Kolašinu, P.br. 12/08, od 1. septembra 2008. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da su podnosiocu osporenom presudom,usled pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo iz čl.17, 19,32, 58 i 70 Ustava Crne Gore; da tužilac nije dokazao da je bilo koji račun za utrošenu električnu energiju za utuženi period dostavio bilo potrošaču evidentiranom u tužiočevim evidencijama kao B.M. bilo tuženom B. M.; da od datuma uručenja računa za utrošenu električnu energiju teku rokovi za dobrovoljnu uplatu ili prinudnu naplatu potraživanja po tom osnovu; da je nejasno kako potrošač može precizno označiti uplatu po broju i novčanom iznosu svakog pojedinačnog računa, što zahtijevaju tužilac i sud, u situaciji kada potrošaču nije poznat ni jedan račun ni po broju ni po iznosu, jer ga potrošač nije ni dobio; da su sporne uplate duga za utrošenu električnu energiju na predmetnom mjernom mjestu; da se u skladu sa odredbom člana 312 Zakona o obligacionim odnosima dužnik može izjasniti koje dugove treba smatrati likvidnim i dosledno tome isplaćenim; da je povjerilac dužan obavijestiti dužnika kako je izvršio raspodjelu

293

uplaćenog iznosa u odnosu na dospjele dužnikove obaveze a on to nije učinio i sudovi nijesu cijenili ni ovu, kao ni ostale bitne činjenice, grubo kršeći na taj način materijalno pravo.



Ustava Crne Gore:

»Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma i da su svi pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19).Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i

zakonom ustanovljenim sudom (član 32).Jemči se pravo svojine.Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu

naknadu.Prirodna bogatstva su dobra u opštoj upotrebi u državnoj svojini (član 58).Država štiti potrošača i zabranjene su radnje kojima se narušava zdravlje, bezbjednost i privatnost

potrošača (član 70)«.

4. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju utvrdili smo da je : Osnovni sud presudom, P.br. 12/08, od 1. septembra 2008. godine, djelimično usvojio tužbeni zahtjev tužioca (Elektroprivrede Crne Gore) pa obavezao tuženog da tužiocu na ime duga za utrošenu električnu energiju za period od 30. juna 2006. godine, do 31. maja 2007. godine, isplati iznos od 119,17 €, a preostali dio tužbenog zahtjeva kojim je tužilac tražio da mu tuženi iz istog osnova isplati još 55,00 € odbio kao neosnovan i da svaka stranka snosi svoje troškove postupka. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je prvostepeni sud uvidom u finansijsku karticu od 14. juna 2007. godine utvrdio ukupan dug tuženog prema tužiocu a da su sve uplate koje je tuženi prezentirao sudu proknjižene u evidenciji tužioca, što među strankama nije bilo sporno.

Osporenom presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1419/08, od 22. oktobra 2008. godine, odbijena je žalba podnosioca, kao neosnovana a potvrđena presuda Osnovnog suda u Kolašinu, P.br. 12/08, od 1. septembra 2008. godine. U obrazloženju se pored ostalog, navodi da je tuženi dužan u skladu sa čl. 11 i 17 Pravila o snabdijevanju električnom energijom da plati račun za utrošenu električnu energiju u roku od sedam dana od dana prijema računa, pa, kako isti nije postupio po pravilima, da je prvostepeni sud pravilno postupio kada je djelimično usvojio tužbeni zahtjev tužioca; da su žalbeni navodi da tuženi B.M. nije pasivno legitimisan u predetnom sporu i da B.M. i B.M. na koga glase računi za utrošenu energiju nije isto lice, su neosnovani iz razloga što je u postupku pred prvostepenim sudom sa sigurnošću utvrđeno da B.M. i B.M. predstavljaju jedno isto lice na istoj adresi, da je tuženi registrovan kao potrošač električne energije kod tužioca na naplatnom broju 108383 i da je vršio uplate duga i

294

kao B.M. i kao B.M. na tom naplatnom broju; da su neosnovani navodi tuženog da je potraživanje tužioca zastarjelo iz razloga što je tužba podnijeta dana 28. juna 2007. godine, a potraživanje potiče za period od 30. juna 2006. godine do 31. maja 2007. godine, što znači da nije protekao rok od jedne godine od dana nastanka obaveze do dana podnošenja tužbe shodno članu 378 stav 1 Zakona o parničnom postupku.

5. Podnosilac ustavne žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe i u bitnom ističe da mu je, usled pogrešne primjene materijalnog prava, povrijeđeno pravo iz čl. 17, 19, 32, 58 i 70 Ustava, da tužilac nije dokazao da je bilo koji račun za utrošenu električnu energiju za utuženi period dostavio bilo potrošaču evidentiranom u tužiočevim evidencijama kao B.M. bilo tuženom B.M.


Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava. Pojedinačni akt nezakonit je, ako je rezultat pogrešne primjene materijalnog prava.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da je podnosilac ustavne žalbe dužan na ime duga za utrošenu električnu energiju platiti tužiocu za period od 30. aprila 2006. godine do 31. marta 2007. godine, iznos od 119,17 €. Naime, u skladu sa čl. 11 i 17 Pravila o snabdijevanju električnom energijom podnosilac je bio dužan da plati račun za utrošenu električnu energiju u roku od 7 dana od dana prijema računa, pa kako isti nije postupio po pravilima, to je prvostepeni sud pravilno postupio kada ga je obavezao.

Ustavni sud u postupku povodom ustavne žalbe, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje je li u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnositelju povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, u pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava. Ustavni sud nije nadležan da supstituiše redovne sudove u procjeni činjenica i dokaza koje su izveli. Zadatak Ustavnog suda je da ispita da li je postupak u cjelini bio pravičan i da li odluke redovnih sudova krše ustavna prava. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

295

8. U ustavnoj žalbi podnosioca se navode povrede ustavnih prava na jednakost, na jednaku zaštitu prava i sloboda , pravo na imovinu i pravo na zaštitu potrošača. Ocjena je Ustavnog suda da je u konkretnom slučaju postupanje sudova bilo u skladu s mjerodavnim zakonskim odredbama, pa mu navedena prava nijesu povrijeđena.


U.br. 3/09 USTAVNI SUD CRNE GORE11. mart 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije –Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 11. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Vojislav M. Đurišić, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3014/07, od 6. februara 2009. godine, kojom je odbijena njegova žalba na presudu Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 1213/06, od 30. oktobra 2007. godine, kao neosnovana.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi da su mu osporenom presudom povrijeđena ustavna prava i to pravo na jednakost pred zakonom (član 17 stav 2), pravo na pravično i javno suđenje pred nepristrasnim i nezavisnim sudom (član 32), pravo na rad (član 62) i prava iz Konvencije o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda, pravo na pravično suđenje (član 6 stav 1), zabrane diskriminacije (član 14) i pravo na djelotvoran pravni lijek (član 13). U žalbi se navodi i povreda odredaba Zakona o sudovima, kao i pogrešna primjena člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju.

2. U postupku, pokrenutom ustavnom žalbom, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredbama čl. 48, 55 i 93 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni

296

sud, u granicama zahtjeva istaknutim u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno Ustavom garantovano pravo.


Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i

zakonom ustanovljenim sudom (član 32).Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove


Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu, utvrđuje:

»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona (član 6 stav 1).

Svako kome su povrijeđena prava i slobode predviđene u ovoj Konvenciji ima pravo na djelotvoran pravni lijek pred nacionalnim vlastima, bez obzira jesu li povredu izvršila lica koja su postupala u službenom svojstvu (član 13). Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuju se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status(član 14)«.

Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03), koji je važio u vrijeme nastanka spora, bilo je propisano:

»Korisniku penzije koji se na teritoriji Republike ili Republike Srbije zaposli, odnosno počne da obavlja samostalnu djelatnost obustavlja isplata penzije za vrijeme trajanja zaposlenja, odnosno obavljanja djelatnosti (član 112 stav 1); naknada štete pričinjene Fondu, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija i drugih novčanih primanja iz penzijskog i invalidskog osiguranja vrši po odredbama zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno (član 184 stav 1)«.

Zakonom o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78; 39/85 i 57/89 i

»Službeni list SRJ«, br. 31/93), po čijim odredbama je postupak vođen, bilo je propisano:

»Kad neki deo imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu nekog drugog lica, a taj prelaz nema svoj osnov u nekom pravnom poslu ili u zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kad to nije moguće - da naknadi vrijednost postignutih koristi i da obaveza vraćanja, odnosno naknade vrijednosti nastaje i kad se nešto primi s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili koji je kasnije otpao (član 210), ko izvrši isplatu znajući da nije dužan platiti, nema pravo da zahtijeva vraćanje, izuzev ako je zadržao pravo da traži vraćanje ili ako je platio da bi izbjegao prinudu (član 211)«.

4. Uvidom u osporene akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje po ovoj ustavnoj žalbi:

297

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 1213/06, od 30. februara 2007. godine, podnosilac ustavne žalbe je obavezan, pored ostalog, da Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja vrati, na ime sticanja bez osnova, iznos od 3.300,64 €. Sud je konstatovao da tuženi nije imao pravo na isplatu penzije od 1. januara 2004. godine zbog promjene propisa, odnosno, početka primjene Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju; da Zakon nije retroaktivno primijenjen, već da je primijenjen od dana označenog Zakonom kao dan početka primjene Zakona, odnosno, od 1. januara 2004. godine; da mu je isplata penzije obustavljena u skladu sa odredbama člana 112 stav 1 tog zakona, jer se na dan stupanja na snagu Zakona bavio advokatskom djelatnošću; da mu pravo na isplatu penzije nije uskraćeno, već obustavljeno za vrijeme bavljenja advokatskom djelatnošću; da je osnov za isplatu penzije postojao do 1. januara 2004. godine a da je od tada prestao da postoji i da podnosilac ustavne žalbe, saglasno prethodnom zaključku Suda, ne trpi materijalnu štetu u navedenom iznosu, jer mu ne pripada pravo na isplatu penzije a da Fond može odgovarati za štetu samo ako ju je skrivio namjerno ili krajnjom nepažnjom, što, u konkretnom sporu, nije slučaj.

Osporenom presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3014/07, od 6. februara 2009. godine, potvrđena je prvostepena presuda i žalba odbijena, kao neosnovana. Sud je utvrdio da je prvostepena presuda donijeta na osnovu potpuno i pravilno utvrđenog činjeničnog stanja, uz pravilnu primjenu materijalnog prava, jer je na nesumnjiv način utvrđeno da je rješenjem Fonda br. 01-02-34875/1, od 5. maja 1999. godine tuženom priznato pravo na starosnu penziju, počev od 1. januara te godine, da je isti u Imenik advokata upisan 25. maja 1999. godine, od kada se bavi advokatskom djelatnošću, da je na ime penzije, u periodu od 1. januara 2004. godine do 1. maja 2005. godine, primio iznos od 3.300,64 €, da je prvostepeni sud pravlino postupio kada je, sa pozivom na član 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalisdskom osiguranju, a u vezi sa članom 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima, usvojio tužbeni zahtjev, a odbio, kao neosnovan, protivtužbeni zahtjev.

U ustavnoj žalbi podnosilac ponavlja navode iznesene u toku parničnog postupka.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe o povredi prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji, kao i izjavljivanje redovnog pravnog lijeka. Stoga je, postupak koji je prethodio ustavno-sudskom, vođen na način koji je podnosiocu omogućio pravično suđenje i nije rezultirao povredom ustavnog prava propisanog članom 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu iz člana 17 Ustava, prava jednakosti pred zakonom, pravni stavovi navedeni u aktima nadležnih sudova zasnivaju se na ustavno-pravno prihvatljivom tumečenju i primjeni odgovarajućeg materijalnog prava. Ustavni sud utvrđuje da su nadležni sudovi, polazeći od činjeničnog stanja utvrđenog u provedenom dokaznom postupku, obrazložili svoje stavove iznesene u osporenim aktima koji nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i samovoljne primjene materijalnog prava.

298

Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da je podnosilac ustavne žalbe, zbog sticanja bez osnova a saglasno odredbama člana 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima, bio dužan da vrati Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja isplaćeni novčani iznos, jer je, kao korisnik starosne penzije, bio u obavezi iz člana 111 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju da prijavi Fondu sve promjene koje su od uticaja na ostvarivanje i obim prava na starosnu penziju i da Fond ima pravo na naknadu štete, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija, prema odredbama člana 184 istog zakona. Sud je, na činjenično stanje utvrđeno u parnici, primijenio mjerodavnu odredbu člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju. Imajući u vidu da u ustavnoj žalbi podnosilac nije naveo nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu člana 14 Evropske konvencije, o zabrani diskriminacije po bilo kom osnovu, Ustavni sud nije cijenio povredu tog prava.


U. br. 104/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 11. mart 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***


O D L U K U



1. A.Đ., iz Podgorice, koga zastupa Vlado Bjeković, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 216/09, od 3. marta 2009. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3033/07, od 9. decembra 2008. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 3728/05, od 8. novembra 2007. godine.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu Zakona o obligacionim odnosima, koja se odnosi na naknadu materijalne štete u obliku novčane rente; da je tužilac stavljen u neravnopravan položaj u odnosu na lica koja su ostvarila potraživanja po istom pravnom osnovu i činjeničnom stanju i da mu je time povrijeđeno pravo na jednakost i pravo na imovinu,

299

zaradu i druga primanja iz čl. 17 i 58 st. 1 i 2 Ustava Crne Gore, čl. 6 i 14 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama i člana 1 Protokola uz Konvenciju, od 20. marta 1952. godine, član 388 (starog) i član 395 (novog) Zakona o obligacionim odnosima i član 347 Zakona o parničnom postupku.U žalbi, dalje, ističe: da je nesporno kod tužioca nastupio potpuni gubitak radne sposobnosti, kao i da je doprinos tuženika u istom 50%, pa zato smatra da je isti dužan, srazmjerno doprinosu, da tužiocu naknadi štetu u obliku odgovarajuće naknade; da prestanak radnog odnosa kao tehnološkom višku, nema veze sa naknadom materijalne štete koju tužilac zahtijeva usled oštećenja zdravlja, pošto se radi o dva potpuno različita pravna osnova i da su po istom činjeničnom i pravnom osnovu, za isti period vremena, tužbeni zahtjevi usvojeni na način kako se traži u ovom predmetu.

Ocjenjujući navode i razloge u ustavnoj žalbi u odnosu na osporene akte, sa stanovišta mjerodavnih ustavnih i zakonskih odredaba, Ustavni sud je utvrdio da ustavna žalba nije osnovana.


Presudom Osnovnog suda, u Podgorici, P.br. 3728/05, od 8. novembra 2007. godine, usvojen je tužbeni zahtjev kojim se solidarno obavezuju tuženi da tužiocu naknade materijalnu štetu na ime razlike zarade koju bi primio da je radio i penzije koju je primio za vrijeme od 15. novembra 2005. godine u iznosu od 581,09 € sa kamatom od dana podnošenja tužbe pa do konačne isplate, a od 1. februara 2007. godine, pa u buduće, dok za to budu postojali zakonski razlozi, da isplaćuju mjesečnu rentu u iznosu od 40,07 € do 5-og u mjesecu za prethodni mjesec, kao i da mu naknade troškove postupka u iznosu od 562,50 € u roku od osam dana po pravosnažnosti presude i odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev mimo dosuđenog iznosa materijalne štete na ime razlike zarade koju bi primao da je radio i penzije koju je primio za vrijeme od 15. novembra 2005. godine do 1. februara 2007. godine, u iznosu od 581,09 € sa kamatom, kao naknadu mjesečne rente u iznosu od po još 40,07 €.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3033/07, od 9. decembra 2008. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda, u dijelu izreke pod stavom prvim kojim je djelimično usvojen tužbeni zahtjev i rješenje o troškovima postupka na način da je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca kojim je traženo da se tuženi obavežu da tužiocu solidarno naknade materijalnu štetu na ime razlike između zarade koju bi primao da je radio i penzije koju je primao za vrijeme od od 15. novembra 2005. godine do 1. februara 2007. godine, u iznosu od 581,09€, a od 1. februara 2007. godine da isplaćuje mjesečnu rentu od 40,01€, dok se odbija žalba tužioca kao neosnovana i ista presuda u dijelu izreke pod stavom dva potvrđuje.Viši sud je našao da je tužiocu prestao radni odnos kao tehnološkom višku, zbog nemogućnosti rasporeda na odgovarajuće poslove, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju i da tužilac nije dokazao postojanje štete, jer u momentu kada je donijeto rješenje kojim mu se priznaje pravo na invalidsku penziju nije bio zaposlen i ostvarivao zaradu, a zarada koju je ostvarivao kod tuženog prije prestanka radnog odnosa ne može biti osnov za utvrđivanje štete u traženom iznosu i da je, zbog toga, zahtjev tužioca u cjelosti neosnovan.

300

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 216/09, od 3. marta 2009. godine, revizija je odbijena, kao neosnovana. Ovo sa razloga što je tužiocu prestao radni odnos kao tehnološkom višku, prije nego mu je priznato pravo na invalidsku penziju, odnosno da nije dokazao postojanje štete, jer u vrijeme kada je stekao pravo na invalidsku penziju nije bio zaposlen i ostvarivao zaradu, a zarada koju je ostvario prije prestanka radnog odnosa ne može biti osnov za utvrđivanje štete u traženom iznosu.

3. Za odlučivanje, u konkretnom predmetu relevantne su odredbe sledećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2).Jemči se pravo svojine, niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni

interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2) «.



Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuju se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14)«.



Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni (član 1) «.

Član 118 Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03, 79/04 i 25/06), koji je važio u vrijeme donošenje osporenih presuda:


Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže se ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko i invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima«.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno

301

ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.

Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da državni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod.Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud nebi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno.


U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podsnosioca ustavne žalbe.

Stoga, navodi podnosioca žalbe da je u drugim predmetima, kod istog pravnog i činjeničnog osnova, donijeta drugačija odluka, ne može predstavljati pravni argument za ocjenu o nejednakosti pred zakonom u nevedenom predmetu.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe o povredi prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio, da je, podnosiocu žalbe u parničnom postupku, kao i revizionom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanredovnog pravnog lijeka. Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude se zasnivaju na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Naime, nadležni sudovi su utvrdili da podnosilac ustavne žalbe nema pravo na isplatu materijalne štete, po osnovu zarade, jer mu je radni odnos prestao (14. novembra 2005. godine), kao tehnološkom višku uz isplatu otpremnine, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju (15. novembra 2005. godine), odnosno da ne postoji pravni osnov da se utvrdi šteta u vidu razlike između zarade i invalidske penzije.Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku bio vođen na način i po postupku kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

6. Imajući u vidu da u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu prava iz člana 14 Evropske konvencije, o zabrani od diskriminacije po bilo kom osnovu, Ustavni sud nije cijenio povredu tog prava.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe o povredi prava iz člana 58 Ustava, odnosno člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama

302

podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.Naime, prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantan interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Kovencije.Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što, u konkretnom predmetu, nije slučaj.



***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković, i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 11. februara 2010. godine, donio je

O D L U K U



S.B., iz Barica, koga zastupa punomočnik Joksimović M. Miladin advokat iz Bijelog Polja, podnio je ustavnu žalbu protiv presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 798/08, od 27. februara 2009. godine i presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 430/09, od 13. avgusta 2009. godine, kojima je odlučivano o njegovom tužbenom zahtjevu za isplatu naknade zarade i drugih primanja iz radnog odnosa za period od 30. decembra 2005. godine do 31. maja 2006. godine, kada je kao radnik Uprave za šume na mjestu lugara privremeno udaljen sa posla,

303

nakon pokretanja disciplinskog postupka zbog učinjenog težeg disciplinskog prekršaja, koji je obustavljen sa razloga što je došlo do zastare vođenja disciplinskog postupka. Smatra da mu je osporenim presudama, kojima nije udovoljeno zahtjevu za isplatu dijela naknade zarade za period njegove suspenzije sa posla, povrijeđeno ustavno pravo zaposlenog na odgovarajuću zaradu, iz člana 64 stav 1 Ustava Crne Gore.

U provedenom postupku, uvidom u osporene sudske odluke priložene uz ustavnu žalbu, utvrdili smo slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnopravne stvari.

Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju P.br.798/08, od 27. februara 2009. godine, stavom I dispozitiva djelimično je usvojen tužbeni zahtjev tužioca i obavezan je tuženi da tužiocu na ime neisplaćene naknade zarade za period od 30. decembra 2005. godine – 31. maja 2006. godine, isplati iznos od 839,63 € sa zakonskom kamatom počev od 17. oktobra 2006. godine, a u ostalom dijelu tužbeni zahtjev odbijen je kao neosnovan.

Sud u presudi zaključuje da je iz navedenih dokaza tokom postupka utvrđeno da je podnosilac ustavne žalbe učinio disciplinski prekršaj neizvršenje ili nesavjesno, neblagovremeno ili nemarno vršenje službeničkih obaveza iz člana 56 stav 3 tačka 1 Zakona o državnim službenicima i namještenicima, pa je zaključkom za pokretanje disciplinskog postupka tuženog br. 1287, od 31. decembra 2004. godine, pokrenut disciplinski postupak protiv tužioca zbog toga što je izvršio teže disciplinske prekršaje. Disciplinski postupak je obustavljen iz razloga što je došlo do zastarelosti vođenja disciplinkog postupka, a ne iz razloga da je utvrđeno da tužilac nije učinio disciplinski prekršaj.

Osporenom presudom Višeg suda u Bijelom Polju Gž.br. 430/09, od 13. avgusta 2009. godine, žalba je odbijena kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda.

Po nalaženju ovog suda, osporena presuda Osnovnog suda u Bijelom Polju, je zakonita i zasniva se na potpuno i pravilno utvrđenom činjeničnom stanju i pravilnoj primjeni materijalnog prava. Sud je ovakvu presudu donio, jer u konkretnoj pravnoj stvari, tužilac nije oslobođen disciplinske odgovornosti, već je disciplinski postupak protiv njega obustavljen zbog zastarjelosti vodjenja istog, a to ima za posledicu nemogućnost izricanja disciplinske mjere i poništaj rješenja tuženog o izrečenoj disciplinskoj mjeri. Obustava disciplinskog postupka zbog zastarjelosti vodjenja postupka, po nalaženju Suda, sama po sebi ne predstavlja osnov za naknadu zarade, već se utvrdjuje odgovornost tuženika za štetu koju je tužilac pretrpio u spornom periodu. Kako je u prvostepenom postupku utvrdjeno, na osnovu priznanja samog tužioca, da je počinio disciplinski prekršaj iz člana 56 stav 3 tačka 1 Zakona o državnim službenicima i namještenicima, to je prvostepeni sud pravilno postupio kada je tužbeni zahtjev tužioca odbio u dijelu kojim je tražio isplatu naknade zarade za period do nastupanja zastarjelosti vodjenja disciplinskog postupka.

Iz navedenih dokaza tokom postupka, i to spisa predmeta vodjenja disciplinskog postupka protiv podnosioca ustavne žalbe, je utvrdjeno da je učinio disciplinski prekršaj neizvršenje ili nesavjesno, neblagovremeno ili nemarno vršenje službeničkih obaveza iz člana 56 stav 3 tačka 1 Zakona o državnim službenicima i namještenicima pa je zaključkom za pokretanje disciplinskog postupka tuženog br. 1287, od 31. decembra 2004. godine, pokrenut

304

disciplinski postupak protiv tužioca zbog toga što je izvršio teže disciplinske prekršaje. Disciplinski postupak je obustavljan iz razloga što je došlo do zastarelosti vodjenja disciplinskog postupka, a ne iz razloga da je utvrdjeno da tužilac nije učinio disciplinski prekršaj. Kako je tuženi dana 30. decembra 2004. godine saznao za disciplinski prekršaj, to su disciplinski organi tuženog bili dužni rješenje o obustavi disciplinskog postupka iz razloga zastarelosti vođenja disciplinskog postupka donesu tog dana, a ne 31. maja 2006. godine, te tužiocu za taj period pripada naknada štete po osnovu neisplaćene naknade zarade.

Ustavom Crne Gore propisano je: da se prava i slobode ostvaruju na osnovu Ustava i potvrđenih

međunarodnih sporazuma (član 17 stav 1); da zaposleni imaju pravo na odgovarajuću zaradu (član 64 stav 1) i da Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajamčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3).

Zakonom o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08) propisano je: da se ustavna žalba može podnijet protiv pojedinačnog akta državnog organa, organa državne uprave, organa lokalne samouprave ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja, zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 48 stav 1) i da Ustavni sud odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi (član 55).

Ustavni sud u postupku pokrenutom ustavnom žalbom, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje je li u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca povrijeđeno njegovo ustavno pravo, pri čemu se u pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi ili nadležna tijela pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

Podnosilac žalbe smatra da je pobijanim presudama povrijeđeno pravo na odgovarajuću zaradu zaposlenog iz člana 64 Ustava.

Zakonom o državnim službenicima i namještenicima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 27/04 i 31/05), koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda, propisano je: da se teži disciplinski prekršaji neizvršavanje ili nesavjesno, neblagovremeno ili nemarno vršenje službenih obaveza (član 56 stav 2 tačka 1); da pokretanje disciplinskog postupka za lakši disciplinski prekršaj zastarijeva u roku od jednog mjeseca od dana saznanja za prekršaj, odnosno u roku od dva mjeseca od dana kada je prekršaj učinjen, da pokretanje disciplinskog postupka za teži disciplinski prekršaj zastarijeva u roku od tri mjeseca od dana saznanja za prekršaj, odnosno u roku od šest mjeseci od dana kada je prekršaj učinjen, da u slučaju iz člana 56 stav 3 tačka 13 ovog zakona, pokretanje disciplinskog postupka zastarijeva u roku od šest mjeseci od dana kada je postao konačan poslednji disciplinski zaključak, da izvršenje disciplinske mjere zastarijeva u roku od dva mjeseca od dana konačnosti disciplinske odluke, da zastarjelost ne teče u vrijeme kada disciplinski postupak nije moguće pokrenuti, odnosno voditii da vođenje disciplinskog postupka zastarijeva kad protekne tri puta onoliko vremena koliko je zakonom utvrđena zastarjelost pokretanja, a u svakom slučaju zastarjelost nastupa u roku od jedne godine od dana kada se saznalo za disciplinski prekršaj (član 64 st.1,2,3,4,5 i 6).

Zakonom o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85 i 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93), koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda, propisano je: da ko drugome prouzrokuje štetu dužan je naknaditi je, ukoliko ne dokaže da je šteta nastala bez njegove krivice (član 154 tačka 1).

305

Ustavni sud je utvrdio da su postupci pred nadležnim Osnovnim i Višim sudom provedeni u skladu sa zakonom, a polazeći od činjeničnog stanja utvrđenog u provedenom dokaznom postupku, osporene presude donijete su u pravilno i zakonito provedenim postupcima i pravilnom primjenom mjerodavnog prava. Suprotno navodima žalbe za svoje odluke prvostepeni i drugostepeni sud su dali valjane i jasne razloge koji su saglasni sadržini provedenih dokaza i koje u svemu prihvata i Ustavni sud. Naime, obustava disciplinskog postupka zbog zastarelosti vođenja postupka sama po sebi ne predstavlja osnov za naknadu zarade i, stoga, nije povrijeđeno ustavno pravo zaposlenog na odgovarajuću zaradu iz člana 64 Ustava.


Už-III br. 75/09 USTAVNI SUD CRNE GORE11. februar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 11. februara 2010. godine, donio je

O D L U K U



D.M., iz Podgorice, koga zastupa Vlado M. Bjeković, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 596/09, od 13. marta 2009. godine, presude Višeg suda, u Podgorici Gž.br. 412/08, od 13.marta 2009.godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br.468/06, od 28. decembra 2007. godine. Predložio je da Ustavni sud ukine osporene presude.

U ustavnoj žalbi se navodi da je podnosiocu osporenim presudama povrijeđeno pravo na jednakost i pravo na imovinu iz čl. 17 i 58 Ustava Crne Gore, odredbe čl. 6 i 14 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju; da je nesporno kod tužioca nastupio potpuni gubitak radne sposobnosti; da je doprinos tuženika u istom 50% , i zato smatra da je isti dužan, srazmjerno doprinosu, da tužiocu naknadi štetu u obliku odgovarajuće naknade; da se obim štete nesporno sastoji u razlici zarade radnog mjesta poslova i zadataka koje je obavljao tužilac i iznosa penzije koju prima kao korisnik Fonda PIO;

306

da je obrazloženje presude neadekvatno izvedenim dokazima; da je nerazumno i neprihvatljivo zaključivanje sudova i da su po istom pravnom osnovu i činjeničnom stanju, za isti period usvojeni mnogi tužbeni zahtjevi, na način kako je to traženo u ovom predmetu i da pomenuta presuda nije u skladu sa postojećom praksom sudova u Crnoj Gori.


Iz spisa predmeta, uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

1. Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 468/06, od 28. decembra 2007. godine, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtjev tužioca kojim je traženo da se tuženi obaveže da tužiocu isplati na ime dospjelih renti od 1. januara 2006. godine, zaključno sa 31. avgustom 2007. godine, razliku u visini od 4.171,10 €, sa zakonskom kamatom, srednji datum valute 1. maja 2007. godine, pa do isplate, kao i ubuduće da mu plaća u vidu akontacije mjesečnu rentu u iznosu od 501,88 €, počev od 1. septembra 2007. godine, dok za to postoje zakonski razlozi i obavezan je tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 650,00 € u roku od osam dana po pravosnažnosti presude, pod prijetnjom prinudnog izvršenja.

2. Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 412/08, od 13. marta 2009. godine odbijena je žalba tužioca kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici. Viši sud je našao da je tužiocu prestao radni odnos po osnovu prestanka potrebe za njegovim radom, usljed proglašenja tehnološkim viškom i isplatom opremnine, a prije nego što mu je priznato pravo na invalidsku penziju, odnosno da nije dokazao postojanje štete, pa je njegovo traženje u cjelosti neosnovano.

3. Presudom Vrhovnog suda Rev.br. 596/09, od 14. maja 2009. godine, odbijena je revizija tužioca protiv presude Višeg suda u Podgorici, kao neosnovana, izjavljena zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primjene materijalnog prava. Vrhovni sud je ocijenio, da su nižestepeni sudovi pravilno primjenili materijalno pravo, jer je tužiocu radni odnos prestao kao tehnološkom višku, a ne zbog sticanja uslova za invalidsku penziju; da u momentu sticanja prava na invalidsku penziju, tužilac nije bio zaposlen niti je ostvarivao pravo na zaradu, jer mu je radni odnos prestao 15. novembra 2005. godine, zbog čega zarada koju je tužilac ostvario kod tuženog prije prestanka radnog odnosa, ne može biti osnov za utvrđivanje štete.


307

Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2); svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristranim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32); jemči se pravo svojine i niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2).



Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom konvencijom obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeko, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14) «.

Član 1Protokola 1 uz Konvenciju:

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine; niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.


Član 30 st. 1, 2 i 3 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03, 39/04, 79/04 i 47/07 i »Službeni list Crne Gore«, br. 79/08) »Invalidnost postoji kad kod osiguranika zbog promjena u zdravstvenom stanju, koje se ne mogu otkloniti liječenjem ili medicinskom rehabilitacijom, nastane potpuni gubitak radne sposobnosti.

Invalidnost postoji i kad kod osiguranika zbog promjena u zdravstvenom stanju koje se ne mogu otkloniti liječenjem ili medicinskom rehabilitacijom, nastane djelimični gubitak radne sposobnosti od 75%.

Invalidnost u smislu st. 1 i 2 ovog člana može nastati zbog povrede na radu, profesionalne bolesti, povrede van rada ili bolesti«.

Član 118 Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03 i 25/06), koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda:


Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima«.

5. Povredu navedenih ustavnih prava i prava iz Evropske konvencije, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak radi naknade materijalne štete.

308

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonim, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.





Stoga, navodi podnosioca žalbe da je u drugim predmetima, kod istog pravnog stanja, donijeta drugačija odluka, ne može predstavljati pravni argument za ocjenu o nejednakosti pred zakonom u navedenom predmetu.



Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosilac ustavne žalbe nema pravo na isplatu materijalne štete, po osnovu zarade iz radnog odnosa, jer mu je radni odnos prestao (15.novembra 2005.godine) kao tehnološkom višku uz isplatu otpremnine, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju (29.decembar 2005.godine), odnosno da ne postoji pravni osnov da se utvrdi šteta u vidu razlike između zarade i invalidske penzije.Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

309

U odnosu na navod podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19. aprila 1994. i dr.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Sain, od 21. januara 1999. godine).


9. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava Crne Gore i člana 1 Protokola 1 uz Evropsku Konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što, u konkretnom predmetu, nije slučaj.


Predmet konkretnog parničnog postupka nije bilo raspravljanje i odlučivanje o postavljenom imovinskom pravnom zahtjevu, već je postavljeni imovinsko-pravni zahtjev predstavljao sporedni predmet parničnog postupka, pa se podnosiocu ustavne žalbe, u tom smislu, nije ni garantovalo da će ovom postupku ostvariti svoje potencijalno pravo na imovinu.

S obzirom da postupak koji je prethodio ustavno-sudskom postupku ne omogućava ocjenu osporenih presuda sa aspekta sadržaja odredaba člana 58 Ustava, niti su te odredbe relevantne u slučaju podnosioca ustavne žalbe, jer se u sudskom postupku nije odlučivalo o svojinskim pravima podnosioca žalbe, pa, samim tim, nije ni moglo biti povrijeđeno ovo Ustavom zajemčeno pravo. Sa istog razloga, nijesu osnovani navodi o povredi prava na imovinu, garantovanih članom 1 Protokola 1 uz Konvenciju.



310

11. februar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 11. februara 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Advokat Antić Ljubomir, iz Vranja, je u ime N.T., iz Vranja podnio blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu iste, izjavljenu protiv rješenja Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 967/09, od 8. septembra 2009. godine, rješenja Višeg suda u Podgorici, Gž.br.1461/08, od 14. aprila 2009. godine i rješenja Osnovnog suda u Herceg Novom, Posl.br. 105/08, od 18. marta 2008. godine.

Podnosilac žalbe smatra da su mu osporenim rješenjima povrijeđena Ustavom zajemčena prava i slobode iz čl. 17 i 32 Ustava i član 6 Evropske konvencije o ljudskim pravima i slobodama. U žalbi ističe da je podnio tužbu radi naknade štete protiv Državne zajednice Srbija i Crna Gora pred Osnovnim sudom u Herceg Novom 18. septembra 2001. godine; da je taj sud prvo donio rješenje o prekidu postupka 21. juna 2006. godine, zbog jednostranog otcepljenja; da je podneskom od 26. novembra 2007. godine, predložio da se nastavi postupak, a da se kao pravni sljedbenik bivše Državne zajednice Srbija i Crna Gora ubuduće tretira Republika Srbija-Beograd; da je u tom podnesku predložio da se Osnovni sud u Herceg Novom istovremeno oglasi stvarno i mjesno nenadležnim i predmet ustupi stvarno i mjesno nadležnom Opštinskom sudu u Vranju; da je Osnovni sud u Herceg Novom donio rješenje kojim se oglasio nenadležnim za postupanje u ovoj pravnoj stvari; da je on na navedeno rješenje podnio žalbu Višem sudu u Podgorici, a zatim reviziju Vrhovnom sudu, koja je rješenjem odbijena i da je opreza radi podnio novu tužbu Opštinskom sudu u Vranju.


Ustava Crne Gore:

»Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma i da su svi pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).


311

Član 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda propisuje da:

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde«.

Odredbom člana 19 stav 3 Zakona o parničnom postupku propisano je da kad sud u toku postupka utvrdi da za rješavanje spora nije nadležan domaći sud oglasiće se nenadležnim, ukinuće provedene radnje u postupku i odbaciti tužbu, osim u slučajevima u kojima nadležnost domaćeg suda zavisi od pristanka tuženog, a tuženi je dao svoj pristanak.

Ustavna žalba, kao pravno sredstvo ustanovljeno je Ustavom koji je stupio na snagu 22. oktobra 2007. godine. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno njegovo Ustavom zajemčeno pravo ili sloboda.

3. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju utvrdili smo: Osnovni sud u Herceg Novom se pobijanim rješenjem oglasio nenadležnim za postupanje u ovoj pravnoj stvari, ukinuo sve provedene radnje u postupku i tužbu odbacio. Kako je u toku trajanja postupka, Republika Crna Gora, dana 3. juna 2006. godine, postala nezavisna i međunarodno priznata država, to su se, po mišljenju tog suda stekli uslovi da se Osnovni sud u Herceg Novom oglasi nenadležnim za rješavanje ovog spora, jer je on za parnične stranke sud strane države, zbog čega se, primjenom člana 46 Zakona o rješavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja u određenim odnosima i člana 19 stav 3 Zakona o parničnom postupku, taj sud oglasio nenadležnim, ukinuo provedene radnje u postupku i odbacio tužbu.

Viši sud u Podgorici je pobijanim rješenjem potvrdio rješenje Osnovnog suda u Herceg Novom u dijelu izreke kojim su ukinute provedene radnje i tužba odbačena, a žalbu tužioca odbio kao neosnovanu, jer je utvrdio da je prvostepeni sud pravilno odlučio kada je svojim rješenjem, između ostalog, odbacio tužbu i ukinuo provedene radnje jer je to u skladu sa članom 19 stav 3 ZPP; da je tužilac predložio i prihvatio rješenje suda koje se odnosi na nadležnost i nije se žalio na taj dio prvostepenog rješenja; da u situaciji suprotnoj od ove prvostepeni sud bi bio eventualno u obavezi da poziva novooznačenog tuženog, budući da je pravni sljedbenik ranije označenog tuženog Države SRJ, da se izjasni da li prihvata da predmetni spor rješava domaći sud, pošto je u trenutku podnošenja tužbe za postupanje bio nadležan domaći sud.

Vrhovni sud je pobijanim rješenjem odbio reviziju tužioca,kao neosnovanu. Ovaj sud je utvrdio da, polazeći od odredbe člana 19 stav 3 ZPP, proizilazi da za postupanje u ovoj pravnoj situaciji nije nadležan nijedan domaći sud, radi čega je prvostepeni sud pravilno postupio kada se oglasio nenadležnim, ukinuo sve provedene radnje i tužbu odbacio, a imajući

312

u vidu da je predmetna tužba odbačena, nije bilo mjesta spise predmeta dostavljati Opštinskom sudu u Vranju, kao mjesno nadležnom sudu, na šta je posebno ukazano revizijom.

4. Podnosilac ustavne žalbe smatra da su mu osporenim rješenjima povrijeđena Ustavom zajemčena prava i slobode iz čl. 17 i 32 Ustava i član 6 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama, jer pravosuđe Crne Gore nije imalo osjećaj za realnost, da paralelno sa donijetim rješenjem o nenadležnosti donese i rješenje o ustupanju svih spisa predmeta nadležnom sudu sa područja Republike Srbije. Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim rješenjima, ovaj sud je utvrdio da su osporena rješenja donijeta u pravilno i zakonito provedenim postupcima, pravilnom primjenom materijalnog prava i da takvim rješenjima nijesu podnosiocu povrijeđena ustavna prava na koja ukazuje u ustavnoj žalbi.


5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 17 Ustava, utvrđeno je da osporenim rješenjima podnosiocu, u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno ustavno pravo jednakosti pred zakonom. Naime, ocjenu vezanu za provođenje ovog principa već je proveo Vrhovni sud Crne Gore, koji, u skladu sa članom 124 stav 2, kao najviši sud osigurava jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova i, u konkretnom slučaju, Sud smatra da je Vrhovni sud postupio u granicama svoje nadležnosti propisane Ustavom.

U ustavnoj žalbi podnosilac ističe i povredu ustavnog prava na pravično suđenje zajemčeno članom 32 Ustava i odredbom člana 6 tačka 1 Evropske konvencije. U tom smislu, Ustavni sud ispituje eventualno postojanje povreda postupka u postupcima pred sudovima i na temelju toga ocjenjuje je li postupak vođen na način koji je podnosiocu osiguravao pravično suđenje. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da se osporena rješenja zasnivaju na zakonito provedenom postupku i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava. Naime, kako je, u konkretnom slučaju, nesporno da je tužilac, koji ima prebivalište u Republici Srbiji, označio kao tuženu Republiku Srbiju, to je ispravno postupio prvostepeni sud, a što su potvrdili drugostepeni i Vrhovni sud, donoseći pobijana rješenja, u skladu sa odredbom člana 19 stav 3 Zakona o parničnom postupku. Nesporno je, da je prema toj zakonskoj odredbi, nakon oglašavanja nenadležnim za postupanje, na što se podnosilac nije žalio, obavezno ukidanje provedenih radnji i odbacivanje tužbe i da nema zakonskog osnova prema kome bi domaći sud bio obavezan da dostavlja svoje spise nekom inostranom sudu.

U žalbi se, takođe, navodi da je postupak u konretnom predmetu trajao dugo, što je suprotno Zakonu o zaštiti prava na suđenje u razumnom roku. Međutim, ustavno-sudska zaštita prava na suđenje u razumnom roku, putem ustavne žalbe, može se ostvariti nakon iscrpljenih pravnih sredstava pred sudovima, a koja podnosilac žalbe nije koristio, pa nema procesnih pretpostavki za odlučivanje o povredi tog prava.


313

Už-III br. 96/09 USTAVNI SUD CRNE GORE11. februar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 11. februara 2010.godine, donio je



N.Z., iz Podgorice, koga zastupa Vlado M. Bjeković, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.128/09, od 4. marta 2009. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2755/07, od 5. decembra 2008. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 826/06, od 13. oktobra 2007. godine. Predložio je da Ustavni sud ukine osporene presude.

U ustavnoj žalbi se navodi da je podnosiocu osporenim presudama povrijeđeno pravo na jednakost i pravo na imovinu iz čl. 17 i 58 Ustava Crne Gore, odredbe čl. 6 i 14 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju; da je nesporno kod tužioca nastupio potpuni gubitak radne sposobnosti; da je doprinos tuženika u istom 50% , i zato smatra da je isti dužan, srazmjerno doprinosu, da tužiocu naknadi štetu u obliku odgovarajuće naknade; da se obim štete nesporno sastoji u razlici zarade radnog mjesta poslova i zadataka koje je obavljao tužilac i iznosa penzije koju prima kao korisnik Fonda PIO; da je obrazloženje presude neadekvatno izvedenim dokazima; da je nerazumno i neprihvatljivo zaključivanje sudova i da su po istom pravnom osnovu i činjeničnom stanju, za isti period usvojeni mnogi tužbeni zahtjevi, na način kako je to traženo u ovom predmetu i da pomenuta presuda nije u skladu sa postojećom praksom sudova u Crnoj Gori.


314

Iz spisa predmeta, uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

1. Presudom Osnovnog suda u Podgorici P.br.826/06, od 13. oktobra 2007. godine, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtjev tužioca kojim je traženo da se tuženi obaveže da tužiocu naknadi materijalnu štetu na ime razlike između zarade koju bi primio da je radio i penzije koju je primio za vrijeme od 1. decembra 2005. godine do 1. aprila 2007. godine u iznosu od 6.356,17 € sa kamatom od srednjeg datuma valute 1. aprila 2007. godine pa do isplate a od 1. maja 2007. godine, pa ubuduće dok za to postoje zakonski razlozi da mu tuženi isplaćuje mjesečnu akontaciju rente u iznosu od 397,45 € do 15-tog u mjesecu za prethodni mjesec, kao i da je tuženi dužan da isplati odjedanput obračunatu razliku, kao i sve dospjele rente počev od 1. aprila 2007. godine, u jednom obroku.

2. Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2755/07, od 5. decembra 2008. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici. Viši sud je našao da je tužiocu prestao radni odnos po osnovu potrebe za njegovim radom, usljed proglašenja tehnološkim viškom i isplatom otpremnine, a prije nego što mu je priznato pravo na invalidsku penziju, odnosno da nije dokazao postojanje štete, pa je njegovo traženje u cjelosti neosnovano.

3. Presudom Vrhovnog suda, Rev.br.128/09, od 4. marta 2009. godine, odbijena je revizija tužioca protiv presude Višeg suda u Podgorici, kao neosnovana, izjavljena zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primjene materijalnog prava. Vrhovni sud je ocijenio, da su nižestepeni sudovi pravilno primjenili materijalno pravo, jer je tužiocu radni odnos prestao kao tehnološkom višku, a ne zbog sticanja uslova za invalidsku penziju; da u momentu sticanja prava na invalidsku penziju, tužilac nije bio zaposlen, niti je ostvarivao pravo na zaradu, jer mu je radni odnos prestao 15. novembra 2005. godine, zbog čega zarada koju je tužilac ostvario kod tuženog prije prestanka radnog odnosa, ne može biti osnov za utvrđivanje štete.


Ustava Crne Gore:



javni interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2)«.

Član 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda propisuje da :

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom,

315

obrazovanim po osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde.

Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom konvencijom obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeko, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14) «.




Član 30 st. 1, 2 i 3 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03, 39/04, 79/04 i 47/07 i »Službeni list Crne Gore«, br. 79/08):

»Invalidnost postoji kad kod osiguranika zbog promjena u zdravstvenom stanju, koje se ne mogu otkloniti liječenjem ili medicinskom rehabilitacijom, nastane potpuni gubitak radne sposobnosti.

Invalidnost postoji i kad kod osiguranika zbog promjena u zdravstvenom stanju koje se ne mogu otkloniti liječenjem ili medicinskom rehabilitacijom, nastane djelimični gubitak radne sposobnosti od 75%.

Invalidnost u smislu st. 1 i 2 ovog člana može nastati zbog povrede na radu, profesionalne bolesti, povrede van rada ili bolesti«.

Član 118 Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03 i 25/06) koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda:


Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima«.

5. Povredu navedenih ustavnih prava i prava iz Evropske konvencije, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak radi naknade materijalne štete.


Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i

316

pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno.



Stoga, navodi podnosioca žalbe da je u drugim predmetima, kod istog pravnog stanja, donijeta drugačija odluka, ne može predstavljati pravni argument za ocjenu o nejednakosti pred zakonom u navedenom predmetu.



Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosilac ustavne žalbe nema pravo na isplatu materijalne štete, po osnovu zarade iz radnog odnosa, jer mu je radni odnos prestao (15. novembra 2005. godine) kao tehnološkom višku uz isplatu otpremnine, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju (1.decembar 2005.godine), odnosno da ne postoji pravni osnov da se utvrdi šteta u vidu razlike između zarade i invalidske penzije.Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.


317


9. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava Crne Gore i člana 1 Protokola 1 uz Evropsku Konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu. Naime, prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što, u konkretnom predmetu, nije slučaj.


Predmet konkretnog parničnog postupka nije bilo raspravljanje i odlučivanje o postavljenom imovinskom pravnom zahtjevu, već je postavljeni imovinsko-pravni zahtjev predstavljao sporedni predmet parničnog postupka, pa se podnosiocu ustavne žalbe, u tom smislu nije ni garantovalo da će ovom postupku ostvariti svoje potencijalno pravo na imovinu.

S obzirom da postupak koji je prethodio ustavno-sudskom postupku ne omogućava ocjenu osporenih presuda sa aspekta sadržaja odredaba člana 58 Ustava, odnosno člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju, niti su te odredbe relevantne u slučaju podnosioca ustavne žalbe, jer se u sudskom postupku nije odlučivalo o svojinskim pravima podnosioca žalbe, pa, samim tim, nije ni moglo biti povrijeđeno ustavno i konvencijsko pravo.


U. br. 96/09 USTAVNI SUD CRNE GORE11. februar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković, i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu

318

odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28. januara 2010. godine, većinom glasova, donio je

O D L U K U



B.S., iz Podgorice, koga zastupa Ljubica B. Jovović, advokat iz Podgorice, blagovremeno je podnio ustavnu žalbu protiv rješenja Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 360/08, od 9. decembra 2008. godine i rješenja Osnovnog suda u Podgorici P.br. 1100/2004, od 11. januara 2008. godine, zbog povrede prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

U žalbi podnosilac navodi da je predmet žalbe nedonošenje rješenja o troškovima odbrane po službenoj dužnosti u predmetu koji je vođen pred Višim i Vrhovnim sudom. Smatra da je pogrešan stav da je krivičnom presudom odlučeno o troškovima odbrane po službenoj dužnosti podnosioca žalbe. Ovakvim postupanjem sudova, uskraćeno mu je pravo na pravično suđenje za troškove krivičnog postupka koji padaju na teret budžetskih sredstava Višeg suda.

Ustavom Crne Gore propisano je da Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3).

Zakon o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), u relevantnom dijelu propisuje: da se ustavna žalba može podnijeti protiv pojedinačnog akta državnog organa..., zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava i da iscrpljivanje svih djelotvornih pravnih sredstava iz stava 1 ovog člana, podrazumijeva da je podnosilac ustavne žalbe u postupku iskoristio sva pravna sredstva na koja je imao pravo u skladu sa zakonom (član 48); da ustavnu žalbu može izjaviti svako lice koje smatra da mu je pojedinačnim aktom državnog organa, organa državne uprave, organa lokalne samouprave ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja povrijeđeno ljudsko pravo i sloboda zajemčeno Ustavom (član 49 stav 1) i da Ustavni sud odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi (član 55).

Član 6 stav 1 Evropske konvencije, u relevantnom dijelu glasi: da svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona.

Članom 1 Protokola br. 1 uz Evropsku konveciju propisano je:

Svako fizičko ili pravno lice ima pravo na mirno i neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni.

319

Ustavni sud je, uvidom u dostavljene pojedinačne akte i drugu dokumentaciju utvrdio da je:

Rješenjem Osnovnog suda u Podgorici P.br. 1100/2004 odbačena je tužba podnosioca žalbe. U obrazloženju se navodi da je u predmetu protiv okrivljene M.J. koja je osumnjičena za krivično djelo ubistva podstrekavanjem, istražni sudija Višeg suda u Podgorici odredio podnosioca žalbe za branioca po službenoj dužnosti; da je uvidom u krivične spise Višeg suda u Podgorici K.br. 97/95, utvrđeno da je M.J. oglašena krivom, zbog krivičnog djela ubistvo, podstrekavanjem, iz člana 30 stav 2 tač. 1 i 4 KZ Republike Crne Gore, u vezi člana 23 stav 1 KZ SRJ, i osuđena na kaznu zatvora u trajanju od dvadeset godina. Istom presudom okrivljena je obavezana da plati troškove krivičnog postupka u iznosu od 1.700,00 dinara, u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude, koji troškovi se odnose na: plaćanje nagrade sudskim vještacima, braniocu po službenoj dužnosti i paušalnog iznosa koji je određen prema vremenu trajanja postupka i imovnskom stanju optužene. Protiv ove presude branilac okrivljene, je izjavio žalbu Vrhovnom sudu u pogledu visine odmjerene kazne i troškova krivičnog postupka. Vrhovni sud Republike Crne Gore je svojom presudom, Kž.br. 273/96, od 2. juna 1997. godine odbio žalbu tužioca, kao branioca okrivljene, na presudu Višeg suda u Podgorici, K.br. 97/95, od 19. oktobra 1995. godine, kao neosnovanu.

Osporenim rješenjem Višeg suda u Podgorici, Kr.br. 44/2001, od 17. oktobra 2001. godine, potvrđena je prvostepena presuda i žalba odbačena, kao neosnovana, jer jasno proizilazi da je o troškovima tužioca za odbranu po službenoj dužnosti pravosnažno odlučeno.

Iz citiranih odredaba Ustava i Zakona proizilazi da Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava i da odlučuje samo o povredi prava koja su navedena u ustavnoj žalbi.

Podnosilac žalbe navodi da mu je u konkretnom predmetu povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije. Sadržaj prava na pravično suđenje ograničen je na procesno garantovanje pravičnog suđenja, pa Sud ocjenjujući navode ustavne žalbe sa stanovišta tog ustavnog prava ispituje eventualno postojanje procesnih povreda u postupcima pred sudovima i na osnovu toga ocjenjuje je li postupak vođen na način koji je podnosiocu osigurao pravično suđenje. S tim u vezi ukazujemo na praksu Evropskog suda za ljudska prava prema kojoj je suština odgovora na pitanje je li član 6 stav 1 Evropske konvencije primjenljiv ili ne sadržana u odgovoru na pitanje: »je li posljedica predmetne procedure odlučujuća za utvrđivanje građanskih prava i obaveza«. Dakle, ukoliko je posljedica predmetne procedure odlučujuća za utvrđivanje građanskih prava i obaveza, član 6 stav 1 Evropske Konvencije se smatra prihvaljivim.

Imajuću u vidu navedenu praksu Evropskog suda, u konkretnom slučaju, Sud smatra da ne postoji povreda osporenog ustavnog i konvencijskog prava, jer su sudovi u zakonito sprovedenom postupku odlučili o tužbenom zahtjevu stranke u skladu sa odgovarajućim odredbama zakona, pri čemu su osporena rješenja valjano obrazložena a pravna mišljenja u njima su ustavno-pravno prihvatljiva. Naime, o troškovima postupka odlučeno je u postupcima

320

koji su prethodili ustavnoj žalbi (vidi Evropski sud za ljudska prava Robins protiv Ujedinjenog Kraljevstva, presuda od 23. septembra 1997.godine, stav 25 f).

Takođe, nema ni povrede člana 1 Protokola br.1 uz Konvenciju, jer se troškovi postupka koje traži podnosilac ne mogu smatrati njegovom imovinom u smislu, u kojem čl.1 Protokola br.1 tumači Evropski sud za ljudska prava. Naime, iznos novčanog potraživanja koji ne proizilazi iz jasnog pravnog osnova (pravne norme ili sudske odluke) nego se zasniva samo na »očekivanju« podnosioca koje proizilazi iz njegovog viđenja cijele pravne situacije ne može se smatrati »legitimnim očekivanjem« koje bi štitio Protokol 1 Konvencije.

Na osnovu izloženog, odlučeno je kao u izreci.

U. br. 40/09 USTAVNI SUD CRNE GORE28. januar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 8. decembra 2010. godine, većinom glasova, donio je

O D L U K U



1. Novica R. Milošević, advokat, iz Podgorice, u ime A.V., iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 802/10, od 25. maja 2010. godine, kojom je odbijena revizija izjavljena na presudu Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3948/09, od 9. februara 2010. godine o potvrđivanju presude Osnovnog usda u Podgorici, P. br. 197/08, od 24. jula 2010. godine, zbog povrede prava na pravično suđenje, iz člana 32 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi se, pored ostalog, navodi da je do povrede ustavnog prava došlo zato što sudovi nijesu uspostavili pravičnu ravnotežu među parničnim strankama, odnosno da podnositeljki nije bilo omogućeno da predstavi svoj slučaj sudu, jer sud nije prihvatio da sasluša svjedoke koje je ona predložila i dokaže negativne činjenice a saslušao je pet svjedoka tužioca; da je takvim postupanjem suda podnositeljka dovedena u bitno nepovoljniji položaj u odnosu na drugu stranu jer bi, po njenoj ocjeni, saslušanjem nekih od svjedoka koje je predložila, u bitnom doprinijela da se izjednače stranke u postupku, utvrdi materijalna istina i utvrdi tačno i potpuno činjenično stanje.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama

321

zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. Uvidom u osporene akte i drugu priloženu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

Osnovni su u Podgorici je presudom, P.br. 197/08, od 24. jula 2009. godine, u stavu I izreke odbio tužbeni zahtjev kojim je traženo da se utvrdi da je tužilac vlasnik nepokretnosti upisanih u LN br. 290 KO Rogami i to porodične stambene zgrade površine 53m2 – zgrada I, pomoćne zgrade površine 9m2 – zgrada II i dvorišta površine 500m2, sve upisano na kat.parceli 827/2, a u stavu II izreke usvojio eventualni tužbeni zahtjev da se tužena obaveže da na ime duga isplati tužiocu iznos od 15.000,00€, sa pripadajućom zakonskom kamatom počev od 1. februara 2008. godine pa do konačne isplate. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je sud nakon sprovedenog dokaznog postupka zaključio da su stranke u sporu zaključile usmeni ugovor o kupoprodaji kuće, koja je bila u vlasništvu tužene, i tom prilikom se dogovorili da kupoprodajna cijena za kuću iznosi 50.000 DEM; da su tom dogovoru prisustvovale, majka i supruga tužioca; da je tužilac, u prvoj polovini 2002. godine, na ime kupoprodajne cijene, dao tuženoj iznos od 15.000,00€ i da su primopredaji novca prisustvovali otac tuženog, sestra tužioca i kućni prijatelji porodica; da se tada tužilac obavezao da će preostali iznos isplati u roku od godinu do dvije ipo dana; da je tužena predala tužiocu ključeve, da je isti ušao u posjed kuće i izvršio djelimičnu adaptaciju kuće u vidu opravke krova, zamjene parketa, saniranja popucalih zidova a potom unio u kuću dio namještaja i da tužilac nije, zbog finansijskih poteškoća, mogao da isplati preostali dio kupoprodajne cijene, zbog čega su do tada korektni porodični odnosi poremećeni. Sud je odbio prvopostavljeni zahtjev tužioca, jer nije dokazao da je stekao pravo vlaništva, odnosno, jer nema valjan pravni osnov, saglasno odredbama člana 20 Zakona o obligacionim odnosima, kao i da nije bilo uslova za konvalidaciju usmenog ugovora o kupoprodaji, saglasno odredbama člana 73 Zakona o obligacionim odnosima, zato što nije izvršio svoju obavezu u cjelini ili pretežnom dijelu.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž. br. 3948/09, od 9. februara 2010. godine, odbio žalbu tužene i potvdio prvostepenu presudu u dijelu izreke pod stavom drugom. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je Sud ocijenio kao neosnovane navode iz žalbe da je neprihvatljiv zaključak prvostepenog suda da je G.A. podnositeljki isplatio iznos od 15.000,00 € zato što je presuda zasnovana na iskazima dva svjedoka, koje je predložio tužilac, jer u konkretnom slučaju nije bilo drugih dokaza koji bi na jasan, pouzdan i uvjerljiv način negirali iskaze tih svjedoka o iznosu, mjestu i vremenu predaje novca i da je odluka Suda donijeta saglasno odredbama čl. 217 i 219 Zakona o parničnom postupku; da sud nije prihvatio navode iz žalbe da je prilikom zaključenja glavne rasprave došlo do objektivnog preinačenja tužbenog zahtjeva, zato što je ostalo nejasno o čemu su se tužena i tužilac dogovorili, jer je sama tužena u svom iskazu, potvrdila da je predmet kupoprodaje bila njena kuća, a ne ostale nepokretnosti i da je cijena bila 55.000 DEM i navode da je je sud selektivno prihvatio izjavu tužioca za isplatu traženog oznosa, jer je ta isplata predmet eventualnog tužbenog zahtjeva; da sud nije prihvatio tvrdnju iz žalbe podnositeljke da su izjave svjedoka, na kojima zasniva presuda, rezultat režije i

322

pripreme od strane tužioca i da svjedoci nijesu bili njihovi dugogodišnji prijatelji, jer osim odgovora na tužbu i svog iskaza datog Sudu, nije pružila bilo kakav drugi dokaz koji bi opovrgao tvrdnje tužioca i svjedoka o vremenu, mjestu i načinu predaje novca povodom predmetne kupoprodaje, koja nije ostvarena; da je sud ocijenio da su navodi tužene o saslušanju stranaka putem poligrafa bespredmetne i proizvoljne, jer taj način nije uobičajen, osim u slučaju dobrovoljnog pristanka parničnih stranaka i da ostali navodi iz žalbe nijesu od bitnog uticaja na odlučivanje.

Vrhovni sud je presudom, Rev.br. 802/10, od 25. maja 2010. godine, odbio izjavljenu reviziju, kao nesnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da su sudovi pravilno postupili kada su odbili zahtjev tužioca da se utvrdi da je vlasnik predmetne nepokretnosti, jer nije imao valjan parvni osnov, odnosno zaključen i sudski ovjeren pismeni ugovor o kupoprodaji kuće, saglasno odredbama člana 445 Zakona o obligacionim odnosima i člana 11 Zakona o prometu nepokretnosti, kao i da nije bilo osnova za konvalidaciju usmenog ugovora o kupoprodaji, saglasno odredbama člana 73 Zakona o obilacioni odnosima, jer ugovorne stranke nijesu svoje obaveze izvršile u cjelini; da je tužena, na osnovu apsolutno ništavog posla, primila iznos od 15.000,00 € jer je, saglasano odredbama člana 210 Zakona o obligacionim odnosima, došlo do prelaska imovine tužioca u imovinu tužene, bez pravnog osnova; da je saglasno odredbama člana 214 istog zakona, tužena u obavezi da primljeni iznos novca vrati, uz isplatu pripadajuće kamate; da su kao neosnovani odbijeni navodi revizije kojima tužena spori da joj je tužalac predao navedeni iznos, jer su nižestepeni sudovi dali potpuno jasne i razumljive razloge.

4.Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su sledeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:


Zakona o parničnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 22/04 i 76/06:



Dokazivanje obuhvata sve činjenice koje su važne za donošenje odluke. Sud rješava koji će se dokazi izvesti radi utvrđivanja odlučnih činjenica (član 217). Ako sud na osnovu izvedenih dokaza (član 9) ne može sa sigurnošću da utvrdi neku činjenicu, o

postojanju činjenice zaključiće primjenom pravila o teretu dokazivanja. Stranka koja tvrdi da ima neko pravo snosi teret dokazivanja činjenice koja je bitna za njegov nastanak ili

ostvarivanje, ako zakonom nije drukčije određeno. Stranka koja osporava postojanje nekog prava snosi teret dokazivanja činjenice koja je spriječila njegov

nastanak ili ostvarivanje ili usljed koje je ono prestalo da postoji, ako zakonom nije drukčije određeno (član 219)«.

323

Zakona o obligacionim odnosima ( »Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85 i 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93):

»Ugovor za čije se zaključenje zahteva pismena forma smatra se punovažnim iako nije zaključen u toj formi ako su ugovorne strane izvršile, u celini ili u pretežnom delu, obaveze koje iz njega nastaju, osim ako iz cilja zbog koga je forma propisana očigledno ne proizilazi što drugo (član 73).

Kad je neki deo imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu nekog drugog lica, a taj prelaz nema svoj osnov u nekom pravnom poslu ili u zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kad to nije moguće - da naknadi vrednost postignutih koristi (član 210 stav 1).

Kad se vraća ono što je stečeno bez osnova, moraju se vratiti plodovi i platiti zatezna kamata, i to, ako je sticalac nesavestan, od dana sticanja, a inače od dana podnošenja zahteva (član 214)«.

Zakona o prometu nepokretnosti (»Službeni list Socijalističke Republike Crne Gore«, br. 27/75 i »Službeni list Republike Crne Gore«, br. 2/92):

»Ugovor na osnovu koga se prenosi pravo korišćenja ili pravo svojine na nepokretnosti mora biti u

pismenom obliku, a potpisi ugovorača ovjereni kod suda. Ugovor koji nije zaključen u smislu stava 1. ovog člana ne proizvodi nikakvo pravno dejstvo, ukoliko

zakonom nije drukčije određeno (član 11)«.

5. Ustavna ocjena sprovedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca žalbe na pravično suđenje, sa aspekta odredbe člana 32 Ustava. Ustavni sud je, nakon izvršenog uvida u osporene presude, utvrdio da je podnositeljki žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svojih nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnositeljki ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Osporene presude se, po ocjeni Ustavnog suda, zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje, utvrđeno u sudskom postupku. Osnovni sud je odbio zahtjev tužioca da utvrdi da je on vlasnik predmetne nepokretnosti jer, osim što nije sklopio ugovor o kupoprodaji sa podnositeljkom ustavne žalbe u skladu sa odredbama člana 11 Zakona o nepokretnostima, on nije u cjelosti izvršio svoju obavezu iz usmenog kupoprodajnog ugovora, zbog čega se nijesu stekli uslovi za njegovu konvalidaciju, čiju mogućnost, uz prethodno ispunjavanje obaveze, propisuju odredbe člana 73 Zakona o obligacionim odnosima. Sud je obavezao podnositeljku da vrati utvrđeni iznos novca primljenog od tužioca, sa pripadajućim kamatama, primjenom odredaba čl. 210 i 214 Zakona o obligacionim odnosima koji je važio u vrijeme nastanka predmetne obaveze, jer je utvrdio da je novac stečen bez pravnog posla ili na zakonom zasnovanom osnovu.

Slobodna ocjena dokaza je ovlašćenje suda, propisano odredbama člana 9 Zakona o parničnom postupku prema kojem će sud, po svom uvjerenju, a na osnovu brižljive ocjene svakog dokaza zasebno i svih dokaza zajedno, kao i na osnovu rezultata cjelokupnog postupka, odlučiti koje će činjenice uzeti kao dokazane.

Ustavni sud je ocijenio da je prvostepeni sud dovoljno jasno obrazložio presudu u dijelu koji se odnosi na ocjenu izvedenih dokaza i dao valjano obrazloženje zašto je prihvatio

324

izjave svjedoka prihvatio i zašto je izveo zaključak da nije potrebno sprovoditi dalji dokazni postupak, uključujući i razloge za odbijanje pojedinih dokaza, odnosno svjedočenja. Višestepeni sudovi su, odlučujući po izjavljenim pravnim ljekovima, prihvatili zaključke prvostepenog suda u pogledu ocjene dokaza i u svojim presudama takođe dali valjane, jasne i na zakonu zasnovane razloge za donošenje tih presuda. Po ocjeni Ustavnog suda, podnosilac je imao mogućnost da lično i preko zastupnika ospori način na koji su sudovi cijenili dokaze, pa, stoga, Sud u konkretnom slučaju nije pronašao elemente povrede prava na pravično suđenje u pogledu dokaznog postupka, kako je to podnosilac u ustavnoj žalbi naveo, jer je su sudovi odlučili u skladu sa ovlašćenjima datim odredbama čl. 217 i 219 Zakona o parničnom postupku.

Ustavni sud, u odnosu na navode podnosioca žalbe da u postupku odlučivanja u konkretnom predmetu nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19. aprila 1994. i dr.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Sain, od 21. januara 1999. godine).


Už-III br. 304/10 USTAVNI SUD CRNE GORE8. decembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu :predsjednik Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana člana 28 tačka 3, člana 32 tačka 10 i člana 33 tačka 5 Zakona o ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64708), na sjednici od 8.decembra 2010. godine, donio je

O D L U K U

ODBIJA SE ustavna žalba, u dijelu kojim se osporava rješenje Vrhovnog suda, Rev.br. 527/10, od 24. marta 2010. godine.

R J E Š E NJ E

325

ODBACUJE ustavna žalba u dijelu kojim se osporava presuda Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3772/09, od 19. januara 2010. godine i presuda Osnovnog suda u Danilovgradu, P.br. 476/08, od 28. maja 2009. godine.


1. N.R., iz Spuža - Danilovgrad, podnijela je Sudu ustavnu žalbu protiv rješenja Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 527/10, od 24. marta 2010. godine, presude Višeg suda u Podgorici Gž.br.3772/09 od 19.januara 2010.godine i presude Osnovnog suda u Danilovgradu, P.br. 476/08, od 28. maja 2009. godine. Podnosilac smatra da mu je osporenim presudama usled krajnje pristrasnosti sudova povrijeđeno pravo na pravično i javno suđenje iz člana 32 i pravo na rad iz člana 62 Ustava Crne Gore. U ustavnoj žalbi se ističe: da je tuženi bio dužan, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, a donio je jedan i to nepotpun i da je u roku od mjesec dana od dana donošenja tog Programa bio u obavezi da obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa, broju i kategoriji zaposlenih i o roku u kojem namjerava da raskine radni odnos i da sudovi nijesu dali razloge niti je tuženi pružio dokaze na osnovu kojih je kriterijuma i dokaza vršio bodovanje kandidata.

2. Ustavni sud je utvrdio da ustavna žalba u izreci pod stavom 1. nije osnovana i utvrdio da su ispunjeni uslovi iz člana 28 tačka 3 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, da se ustavna žalba u izreci pod stavom 2. odbaci.

3. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava, i odredaba člana 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe, povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustav Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62) «.

Zakon o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08): »Ustavna žalba podnosi se u roku od 60 dana od dana dostavljanja pojedinačnog akta protiv kojeg se

može podnijeti ustavna žalba u skladu sa ovim zakonom (član 50 stav 1).

326


5. Uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Danilovgradu Posl. br.P 476/08 od 28. maja 2009. godina, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužilje da se ponište rješenja tuženog -JZU Dom zdravlja »Dimitrije-Dika Marenić«, iz Danilovgrada.

Viši sud u Podgorici presudom, Gž.br. 3772/09, od 19. januara 2010. godine, odbio je žalbu tužioca kao neosnovanu i potvrdio presudu Osnovnog suda u Danilovgradu, P. 476/08, od 28. maja 2009. godine.

Vrhovni sud Crne Gore, je rješenjem Rev.br. 527/10, od 24.marta 2010. godine, odbacio reviziju kao nedozvoljenu. U obrazloženju se navodi: da je prema odredbi člana 438 ZPP, izmijenjenoj članom 26 Zakona o izmjenama i dopunama ZPP (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 76/06) revizija dozvoljena samo u radnim sporvima koji se odnose na zasnivanje, postojanje i prestanak radnog odnosa i da kako je u konkretnom slučaju u pitanju poništaj odluke kojom je utvrđeno da je tužilja tehnološki višak to saglasno navedenoj zakonskoj odredbi revizija nije dozvoljena.

6. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe, da joj je usljed krajnje pristrasnog i nezakonitog odlučivanja sudova, povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz člana 32 i 62 Ustava Crne Gore.

Ustavna žalba nije osnovana u dijelu kojim se osporava rješenje Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 527/10, od 24. marta 2010. godine.

Uvidom u navode ustavne žalbe, te analizom mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama.

Podnosiocu ustavne žalbe je bilo dozvoljeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda zasniva se na ustavno- prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, pravilno je Vrhovni sud odbacio reviziju tužioca kao nedozvoljenu, jer u konkretnom slučaju nije u pitanju spor iz člana 438 Zakona o parničnom postupku, kojim je propisano da je revizija dozvoljena samo u radnim sporovima koji se odnose na zasnivanje, postojanje i prestanak radnog odnosa, već je u pitanju poništaj odluke kojom je tužilja proglašena za tehnološki višak.

327

Naime, uvidom u dokumentaciju utvrđeno je da je podnosilac ustavne žalbe podnio tužbu protiv rješenja tuženog Doma zdravlja iz Danilovgrada br. 2252, od 3. septembra 2008. godine, kojim je proglašena za tehnološki višak i rješenja kojim je odbijen njen prigovor na to rješenje, odnosno da je u praničnom postupku osporavano rješenje, kojim se utvrđuje višak zaposlenih, odnosno kojim je podnosilac žalbe proglašen tehnološkim viškom sa najmanjim brojem bodova, a ne odluka o prestanku radnog odnosa.

7. Podnosilac u ustavnoj žalbi osporava i presude koje su prethodile rješenju Vrhovnog suda.

U odnosu na osporenu presudu Osnovnog suda u Danilovgradu Posl. br.P 476/08, od 28. maja 2009. godina i presudu Višeg suda, u Podgorici, Gž.br. 3772/09, od 19. januara 2010. godine, Ustavni sud je utvrdio da su ispunjeni uslovi iz člana 28 tačka 3 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, da se ustavna žalba u tom dijelu odbaci.

Podnošenjem vanrednog pravnog lijeka (revizije), koji je odbačen kao nedopušten, nije produžen rok za podnošenje ustavne žalbe u odnosu na drugostepenu presudu, pa se taj rok ne računa od primanja osporenog revizijskog rješenja. Stoga rok od 60 dana za izjavljivanje ustavne žalbe počeo je teći od dana prijema presude Višeg suda.

Kako je osporena presuda Višeg suda donijeta 19. januara 2010. godine, a ustavna žalba podnijeta preko pošte - preporučenom pošiljkom 4. juna 2010. godine, Ustavni sud je utvrdio, da iz navedenog nesporno proizilazi da je istekao Zakonom propisan rok od 60 dana, za podnošenje ustavne žalbe i protiv navedene presude.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 8. decembra 2010. godine, donio je

328

O D L U K U



1. D.M., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 55/10, od 15. aprila 2010. godine, navodeći da su joj osporenom presudom usled pogrešne primjene materialnog prava, a posebno odredbi Zakona o oblgacionim odnosima koje se odnose na naknadu nematerijalne štete, povrijeđena ustavna prava propisana odredbama čl. 17, 32 i 118 stav 2 Ustava Crne Gore.

U žalbi se, pored ostalog navodi: da je presudom Vrhovnog suda odbijena rvizija, iz razloga što utvrđeno psihičko stanje nije rezultat šikanoznog ponašanja direktora tuženog; da je odlukom tuženog prestao radni odnos zbog prestanka potrebe za njenim radom, kao pravnog referenta; da je pomenuta odluka saopštena usmeno od strane izvršnog direktora, zbog čega je doživjela stres i duševne bolove; da takvom radnjom izvršni direktor nije poštovao njeno dostojanstvo; da Vrhovni sud u osporenoj presudi ne navodi tačno izvještaj vještaka-neuropsihijatra, već proizvoljno i površno.



Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 3161/08, od 2. jula 2009. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužilje, kojim je tražila da se obaveže tuženi da joj na ime naknade nematerijalne žtete isplati iznos od 10.000,00 €, sa kamatom od dana presuđenja pa do konačne isplate.

U obrazloženju presude se, pored ostalog, navodi: da sud na navodima tužilje nije mogao da zasnuje mišljenje da se u konkretnom slučaju radi o šikanoznom ponašanju direktora tuženog jer ista u tom pravcu nije ponudila ni jedan dokaz, a što je imala obavezu u smislu člana 219 ZPP-a; da je tužilji odlukom br. 647, od 14. septembra 2004. godine, prestao radni odnos, da je tuženi u roku od dva mjeseca postupajući po rješenju Inspekcije rada Up.br. 0102-1-1121/04, od 9. decembra 2004. godine, vratio tužilju na rad 17. novembra 2004. godine, povezao joj radni staž od 14. septembra 2004. godine do 10. decembra 2004. godine, koje postupanje tuženog ne ide u prilog tvrdnjama tužilje da je postojalo šikanozno ponašanje

329

direktora tužene, odnosno da je tuženi iz šikanoznih motiva preuzeo bilo koju radnju usmjerenu na povredu njene časti i ugleda.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 2892/09-04, od 22. oktobra 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda u Podgorici i odbijo kao neosnovanu žalbu tužilje.

U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je pravilan zaključak prvostepenog suda da tužilja, u konkretnom slučaju, nije dokazala postojanje šikanoznog ponašanja tuženog, kao jednog od dva kumulativna uslova za dosuđenje ove naknade, jer je za dosuđenje iste neophodno ispunjenje oba uslova kumulativno i to: da je poremećaj psihičke i emocionalne ravnoteže kod tužilje nastao usled šikanoznog ponašanja tuženog; da tužilja tokom postupka nije dokazala da se radi o šikanoznom ponašanju, zloupotrebi prava ili drugom malicioznom postupku tuženog kao poslodavca, tako da se ne može govoriti o šikani koja bi opravdala dosuđivanje naknade nematerijalne štete u smislu člana 200 Zakona o obligacionim odnosima.

Osporenom presudom Vrhovnog suda, Rev.br. 55/10, od 15. aprila 2010. godine revizija je odbijena kao neodnovana.

U obrazloženju presude se pored ostalog navodi: da su nižestepeni sudovi pravilno primijenili materijalno pravo kada su odbili tužbeni zahtjev tužilje kao neosnovan , jer nije pružila dokaze da je ponašanje tuženog u odnosu na nju bilo rezultat zloupotrebe prava koje je dovelo do zdravstvenih problema, niti je dokazala da je psihičko stanje proizvod šikanoznog ponašanja direktora tužene i da bi dosuđivanju naknade nematerijalne štete za duševne bolove i patnje, u smislu člana 200 Zakona o obligacionim odnosima, bilo mjesta samo za slučaj da se radi o zloupotrebi prava i šikani tuženog kao poslodavca kao i da je isto imalo za posledicu duševne bolove koji opravdavaju dosuđivanje pravične naknade.


Ustava Crne Gore:

»Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).

Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32).

Sud sudi na osnovu Ustava, zakona i potvrđenih i objavljenih međunarodnih ugovora (član 118 stav 2)«.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona.... (član 6 stav 1)«.


330

»(1) Za pretrpljene fizičke bolove, za pretrpljene duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, naruženosti, povrede ugleda, časti, slobode ili prava ličnosti, smrti bliskog lica kao i za strah sud će, ako nađe da okolnosti slučaja, a naročito jačina bolova i straha i njihovo trajanje to opravdava, dosuditi pravičnu novčanu naknadu, nezavisno od naknade materijalne štete kao i u njenom odsustvu.


5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.



6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe o povredi prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i sloboda, Ustavni sud je ocijenio, da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog pravnog lijeka. Naime, nadležni sudovi su pravilno primijenili materijalno pravo, kada su utvrdili da podnosiocu žalbe ne pripada pravo na naknadu nematerijalne štete za duševne bolove. Dosuđivanju naknade nematerijalne štete u smislu člana 200 Zakona o obligacionim odnosima bilo bi mjesta samo za slučaj da se radi o zloupotrebi prava i šikani tuženog kao poslodavca, kao i da je isto imalo za posledicu duševne bolove koji opravdavaju dosuđenje pravične naknade.

7. U ustavnoj žalbi podnosilac ističe i povredu prava iz člana 118 stav 2 Ustava, koje

se odnosi na princip da sud sudi na osnov Ustava, zakona i potvrđenih i objavljenih međunarodnih ugovora. Ustavni sud je ocijenio, da navedena odredba Ustava ne sadrži ustavom zajemčeno ljudsko pravo i slobodu, koje se štiti u ustavnosudskom postupku.


Už-III br. 234/10 USTAVNI SUD CRNE GORE8. decembar 2010. godine PREDSJEDNIK

331


***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. decembra 2010. godine, donio je

O D L U K U


O b r a zl o ž e nj e

1. B.B., iz Podgorice, koga zastupa punomoćnik Dragan Marković, advokat, iz Podgorice, podnio je ustavnu žalbu protiv presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 1925/2006, od 13. januara 2009. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 278/09-06, od 27. oktobra 2009. godine i presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 185/10, od 3. marta 2010. godine.

Podnosilac smatra da su mu osporenim presudama zbog pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena prava garantovana odredbama čl. 8, 17, 19 i 32 Ustava Cne Gore. U žalbi navodi: da smatra samovoljnom odluku sudova o zahtjevu za naknadu materijalne štete iz radnog odnosa, jer je proglašen invalidom rada prije ispunjenih uslova za ostvarivanje starosne penzije, sa invalidnošću uzrokovanom profesionalnim oboljenjem; da je poslodavac odgovoran za naknadu štete, jer je onemogućen da svojim radom ostvaruje zaradu koja je mnogo veća od iznosa invalidske penzije; da zahtijeva naknadu štete koja se ogleda u razlici zarade koju bi ostvario svojom radom od dana odlaska u invalidsku penziju, pa za ubuduće - do kada bi ostvario uslov za starosnu penziju ili pak penziju po osnovu penzijskog staža i primljene invalidske penzije, u iznosu od 34.000,00 € i da su sudovi u identičnim pravnim situacijama dosuđivali naknadu štete po istom pravnom osnovu i istom činjeničnom stanju, na način kako je to traženo u ovom predmetu. Predlaže da Ustavni sud usvoji žalbu i ukine osporene pojedinačne akte.



332

Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu. Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju. Posebne mjere se mogu primjenjivati samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete (član 8).



zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona (član 6 tačka 1).

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.43/03 i 25/06) koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda:


Zakona o obligacionim odnosima (»Službenom listu SFR«, br. 29/78, 39/85, 57/89 i »

Službenom listu SRJ «, br. 31/93):

»Šteta je umanjenje nečije imovine (obična šteta) i sprečavanje njenog povećanja (izmakla korist), kao i nanošenje drugome fizičkog ili psihičkog bola ili straha (nematerijalna šteta)-(član 155)«

4. Uvidom u pojedinačne akte i drugu dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sljedeće

činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom postupku:

Osnovni sud, u Podgorici, presudom P. br.1925/2006, od 13. januara 2009. godine, usvojio je tužbeni zahtjev tužioca kojim je traženo da se obaveže tuženi - AD »Kombinat aluminijuma« AD Podgorica, da tužiocu (podnosiocu ustavne žalbe), isplati 5.122,66 € na ime pretrpljene štete, koja se ogleda u razlici primljene invalidske penzije i zarade koju bi ostvario da je radio kod tuženog na radnom mjestu na kom je i nastupila invalidnost uzrokovana profesionalnim oboljenjem za period od 1. novembra 2005. godine do 30. septembra 2008. godine i da mu na ime buduće štete (izmakle dobiti), isplaćuje svakog 15-tog u mjesecu iznos od 142,30 €, počev od 1. oktobra 2008. godine.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 278/09-06, od 27. oktobra 2009. godine,

preinačio presudu Osnovnog suda u Podgorici tako što je odbio tužbeni zahtjev kao neosnovan. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena u KAP-u, Odlukom Odbora direktora br.

333

II/384 od 31. januara 2005. godine, utvrđeno da ne postoji mogućnost rasporeda za određeni broj invalida rada na poslove koji odgovaraju njihovoj preostaloj radnoj sposobnosti i stepenu stručne spreme, zbog čega je tužilac proglašen tehnološkim viškom; da je odlukom tuženog od 1. novembra 2005. godine podnosiocu, kao tehnološkom višku prestao radni odnos, kada mu je isplaćena otpremnina u iznosu od 17.080,92 €; da je podnosiocu rješenjem Republičkog fonda PIO-PO Podgorica, br. 01-38229/7-III, od 21. februara 2006. godine, priznato pravo na invalidsku penziju po osnovu potpunog gubitka radne sposobnosti, prouzrokovane 50% profesionalnom bolešću, a 50% bolešću koja nije profesionalne prirode; da kako je tužiocu prestao radni odnos prije nego što mu je priznato pravo na invalidsku penziju to isti nije dokazao postojanje štete koja se ogleda u razlici između zarade koju bi ostvario i invalidske penzije.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 185/10, od 3. marta 2010. godine, odbijena je revizija tužioca kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je tužiocu kod tuženog radni odos prestao dana 10. novembra 2005. godine kao tehnološkom višku, uz isplatu otpremnine, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju; da je prijemom otpremnine tužilac iskazao želju da mu radni odnos prestane kao tehnološkom višku, radi čega je u suštini došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa stanovišta člana 8 Ustava i člana 14 Evropske konvencije Ustavni sud je ocijenio da u sprovedenom postupku nema činjenica ili okolnosti koje bi na bilo koji način upućivale na to da je, u postupku koji je prethodio ustavnosudskom postupku, podnosilac bio diskriminisan po bilo kom svojstvu. Podnosilac u ustavnoj žalbi nije ni na koji način obrazložio povredu tog ustavnog prava. Stoga, pozivanje podnosioca na povredu ustavnog jemstva nediskriminacije Ustavni sud ocjenjuje neosnovanim.

6. S aspekta člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim sudskim odlukama podnosiocu, u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno ustavno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo. Ovim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

Naime, nakon donošenja Programa uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena na nivou tuženog AD KAP iz Podgorice, donijet je Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, a za koje nije bilo mogućnosti raspoređivaja na odgovarajuće poslove, niti ostvarivanje jednog od prava predviđenih u aktima tuženog, pa je tuženi isplatio tužiocu (podnosiocu žalbe) otpremninu i donio odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu. U smislu člana 117 stav 1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu, prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno- pravni status.

334

U konkretnom slučaju, činjenica da je podnosilac primio otpremninu, je za sud izuzetno važna, jer se prijemom iste definisao njegov radno-pravni status. Na taj način tužilac se saglasio da mu radni odnos prestane kao tehnološkom višku, radi čega je u suštini došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju, pa ne postoji pravni osnov da se utvrdi šteta u vidu razlike između zarade i invalidske penzije.

7. Podnosilac ustavne žalbe, takođe je naveo da mu je osporenom presudom povrijeđeno pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda iz odredbe člana 19 Ustava Crne Gore.

Podnosilac ustavne žalbe, po ocjeni Ustavnog suda, paušalno se pozvao na navedeno jemstvo iz Ustava, jer ničim nije obrazložio u čemu se sastoji povreda ovog prava. Formalno pozivanje na povredu određenih ustavnih prava, a bez navođenja tačnih i pravno utemeljenih navoda, koji predstavljaju ustavnopravne razloge, koji ukazuju na povredu označenih ustavnih prava, ne čini ustavnu žalbu dopuštenom u tom dijelu.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom kao i revizionom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učesvovanje u postupku prd prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. Podnosilac nije dostavio nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni i revizioni sud nijesu bili nepristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava u odnosu na uslov nepristrasnosti suda.

Sagledavajući konkretni postupak kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud ocjenjuje da su osporene sudske odluke donesene u zakonito i pravilno sprovedenom postupku, u kojem su poštovana Ustavom i zakonom propisana procesna jemstva. Stoga nema osnova tvrdnja podnosioca da je sudski postupak vođen na način koji mu nije osigurao pravično suđenje.

335


Už-III br. 190/10 USTAVNI SUD CRNE GORE 8. decembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. decembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. S.V., iz Bijelog Polja, koju zastupa Luka Brajković, advokat, iz Bijelog Polja, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1279/09, od 18. novembra 2009. godine, presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž. br. 1251/09, od 9. septembra 2009. godine, i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P. br. 106/09, od 11. juna 2009. godine, zbog povrede prava iz člana 38 Ustava Crne Gore.

Podnosilac smatra da joj je osporenim presudama povrijeđeno ustavno pravo na naknadu štete zbog nezakonitog lišenja slobode iz člana 38 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi se pored ostalog navodi da je podnosilac žalbe neosnovano lišena slobode u periodu od 28. novembra 1999. do 28. decembra 1999. godine, jer je pravosnažnom presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, K.br. 576/04, od 11. maja 2007. godine oslobodjena od optužbe; da je usljed lišenja slobode pretrpjela duševne bolove, da je došlo do pogoršanja njenog zdravstveng stanja, što je pouzrokovalo umanjenje životne aktivnosti, i da su joj istovremeno povrijedjeni čast i ugled i da se kirivični postupak odrazio na njenu užu porodicu. Predložila je da Ustavni sud ukine osporene presude i predmet vrati Osnovnom sudu u Bijelom Polju, na ponovno sudjenje.

336



Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P. br. 106/09, od 11. juna 2009. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužilje kojim je je tražila da se obaveže tuženi Država Crna Gora, da joj na ime naknade nematerijalne štete za pretrpljene duševne bolove zbog povrede časti, ugleda, slobode i prava ličnosti usljed neosnovanog lišenja slobode, u periodu od 28. novembra 1999. godine do 28. decembra 1999. godine, isplati iznos od 50.000,00 €, na ime pretrpljenog straha iznos od 50.000,00€, na ime duševnih bolova zbog umanjenja životne aktivnosti iznos od 20.000,00 sa zakonskom kamatom od podnošenja tužbe do konačne isplate. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi; da tužilji ne pripada pravo na naknadu štete jer je pritvor bio osnovan jer je iz presude Vrhovnog suda Crne Gore, Kzz. br. 4/2008, od 9. aprila 2008. godine, zaključuje da je okrivljena S.V. ovdje tužilja iskoristila svoj službeni položaj carinika u namjeri da okrivljenom pribavi imovinsku korist što predstavlja elemenat bića krivičnog djela zloupotreba službenog položaja iz člana 416 stav 1 Krivičnog zakonika i da imajući u vidu iznijeto i činjenicu da Zakon o obligacionim odnosima (član 154) obavezuje na naknadu štete samo onoga ko prouzrokuje štetu, a obzirom da za štetu nije odgovoran tuženi, to na njegovoj strani, po ocjeni Osnovnog suda ne postoji obaveza za naknadu predmetne štete tužilji.

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž. br. 1251/09, od 9. septembra 2009. godine, odbijena je, kao neosnovana, žalba tužilje i potvrdjena presuda Osnovnog suda u Bijelom Polju, P. br. 106/09, od 11. juna 2009. godine. Viši sud je ocijenio da je shodno presudi Vrhovnog suda Crne Gore, Kzz.br. 4/08, od 9. aprila 2008. godine, nesporno je da je pritvor u označenom periodu bio osnovan, odnosno da je povrijedjen zakon u korist okrivljene, zbog čega nema uslova za primjenu odredbe člana 558 stav 1 Zakonika o krivičnom postupku Crne Gore i člana 200 Zakona o obligacionim odnosima.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1279/09, od 18. novembra 2009. godine, odbijena je revizija tužilje, kao neosnovana. Vrhovni sud je ocijenio da se postupak po vanrednim pravnim lijekovima u krivičnom postupku mora podvesti pod konačni ishod tog postupka. Zbog toga se zakonska pretpostavka, u smislu člana 558 stav 1 Zakonika o krivičnom postupku Crne Gore, da je pritvor neosnovan ukoliko je lice koje lje bio pritvoreno pravosnažnom presudom oslobodjeno od optužbe, može obarati i u postupku po vanrednim pravnim lijekovima. Stoga, imajući u vidu da je tužilja izvršila krivično djelo zloupotreba službenog položaja u produženom trajanju u sticaju sa krivičnim djelom falsifikovanja

337

službene isprave, nesumnjiv je zaključak, a posmatrajući osnovanost pritvora sa aspekta konačnog ishoda krivičnog postupka, da je pritvor tužilje u navedenom trajanju bio potpuno osnovan. Eventualno dosudjivanje naknade nematerijalne štete po osnovu vremena provedenog u pritvoru bilo bi u suprotnosti sa aspekta primjene člana 200 Zakona o obligacionim odnosima.

4. Za odlučivanje, u konkretnom predmetu, pravno su relevantne sledeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na ličnu slobodu i da je lišavanje slobode dopušteno samo iz razloga i u postupku koji je predviđen zakonom (član 29 st. 1 i 2).

Lice nezakonito ili neosnovano lišeno slobode ili neosnovano osudjeno ima pravo na naknadu štete od države (član 38)«.


»Svako ima pravo na slobodu i bezbjednost ličnosti. Niko ne može biti lišen slobode osim u sljedećim slučajevima i u skladu sa zakonom propisanim postupkom.

U slučaju zakonitog lišenja slobode na osnovu presude nadležnog suda.U slučaju zakonitog hapšenja ili lišenja slobode radi privođenja lica pred nadležnu sudsku vlast zbog

opravdane sumnje da je izvršilo krivično djelo, ili kada se to opravdano smatra potrebnim kako bi se preduprijedilo izvršenje krivičnog djela ili bjekstvo po njegovom izvršenju.

Svako ko je lišen slobode ima pravo da pokrene postupak u kome će sud hitno ispitati zakonitost lišenja slobode i naložiti puštanje na slobodu ako je lišenje slobode nezakonito.

Svako ko je bio uhapšen ili lišen slobode u suprotnosti s odredbama ovog člana ima utuživo pravo na naknadu (član 5 stav 1 tačka a, c i st. 4 i 5)«.


»Povreda Krivičnog zakonika postoji ako je Krivični zakonik povrijeđen u pitanju:1) da li je djelo za koje se optuženi goni krivično djelo;2) da li ima okolnosti koje isključuju krivicu;3) da li ima okolnosti koje isključuju krivično gonjenje, a naročito da li je nastupila zastarjelost krivičnog

gonjenja ili je gonjenje isključeno usljed amnestije ili pomilovanja ili je stvar već pravosnažno presuđena;4) da li je u pogledu krivičnog djela koje je predmet optužbe primjenjen zakon koji se ne može

primijeniti;5) da li je odlukom o kazni, uslovnoj osudi ili sudskoj opomeni, odnosno odlukom o mjeri bezbjednosti ili

o oduzimanju imovinske koristi prekoračeno ovlašćenje koje sud ima po zakonu; 6) da li su povrijeđene odredbe o uračunavanju pritvora i izdržane kazne (član 377).

Kada sud utvrdi da je zahtjev za zaštitu zakonitosti osnovan donijeće presudu kojom će, prema prirodi povrede, ili preinačiti pravosnažnu odluku ili ukinuti u cjelini ili djelimično odluke prvostepenog I višeg suda ili samo odluku višeg suda I predmet vratiti na ponovnu odluku ili suđenje prvostepenom ili višem sudu ili će se ograničiti samo na to da utvrdi povredu zakona.

Ako je zahtjev za zaštitu zakonitosti podignut na štetu okrivljenog, a sud nađe da je osnovan, utvrdiće samo da postoji povreda zakona, ne dirajući u pravosnažnu odluku.

Ako drugostepeni sud po odredbama ovog zakonika nije bio ovlašćen da otkloni povredu zakona koja je učinjena u prvostepenoj odluci ili u sudskom postupku koji joj je prethodio, a sud koji rješava o zahtjevu za zaštitu zakonitosti podignutom u korist okrivljenog nađe da je zahtjev osnovan i da radi otklanjanja učinjene

338

povrede zakona treba ukinuti ili preinačiti prvostepenu odluku, ukinuće ili će preinačiti i drugostepenu odluku iako njom nije povrijeđen zakon (član 433).

(1) Pravo na naknadu štete pripada i licu koje je:1) bilo u pritvoru, a nije došlo do pokretanja krivičnog postupka, ili je postupak obustavljen

pravnosnažnim rješenjem ili je pravosnažnom presudom oslobođeno od optužbe ili je optužba odbijena’’. (3) Naknada štete ne pripada licu koje je svojim nedozvoljenim postupcima prouzrokovalo lišenje

slobode odnosno odredjivanje pritvora. U slučajevima iz stava 1 tačka 1 ovog člana isključeno je pravo na naknadu štete i ako su postojale okolnosti iz člana 554 stav 1 tač. 1 i 2 ili ako je postupak obustavljen na osnovu člana 222 ovog zakonika (član 558 stav 1 tačka 1 i stav 3)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93):

(1) »Za pretrpljene fizičke bolove, za pretrpljene duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, naruženosti, povrede ugleda, časti, slobode ili prava ličnosti, smrti bliskog lica kao i za strah sud će, ako nađe da okolnosti slučaja, a naročito jačina bolova i straha i njihovo trajanje to opravdava, dosuditi pravičnu novčanu naknadu, nezavisno od naknade materijalne štete kao i u njenom odsustvu.


Podnosilac ustavne žalbe smatra da joj je odbijanjem tužbenog zahtjeva, povrijeđeno ustavno pravo na naknadu štete zbog nezakonitog postupanja, jer je pravosnažnom presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, K. br. 576/04, od 11. maja 2007. godine, oslobodjena od optužbe da je izvršila krivično djelo zloupotreba službenog položaja iz člana 416 stav 2 u vezi stava 1, u produženom trajanju u sticanju sa krivičnim djelom falsfikovanje službene isprave iz člana 414 stav 1 u produženom trajanju, Krivičnog zakonika Crne Gore.

5. Pravo na naknadu štete, u korist lica neosnovano lišenog slobode ili neosnovano osudjenog, u pravnom sistemu Crne Gore, predvidjeno je ratifikovanim medjunarodnim aktima, Ustavom Crne Gore i odgovarajućim zakonima.

Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda svako ko je bio uhapšen ili lišen slobode u suprotnosti sa odredbama ovog člana ima utuživo pravo na naknadu (član 5 stav 5).

Odredbom člana 38 Ustava Crne Gore, ustanovljeno je pravo lica nezakonito ili neosnovano lišenog slobode, ili neosnovano osudjenog na naknadu štete od države.

Pravni osnov, uslovi i postupak u kome to lice može ostvariti pravo na naknadu štete, konkretnije su propisani Zakonikom o krivičnom postupku, dok se kriterijumi za odmjeravanje naknade odredjuju saglasno Zakonu o obligacionim odnosima.

Zakonikom o krivičnom postupku propisano je da pravo na naknadu štete ima lice koje je bilo u pritvoru, a krivični postupak nije pokrenut ili je obustavljen pravosnažnim rješenjem ili je pravosnažnom presudom oslobodjeno, ili je optužba odbijena (član 558 stav 1 tačka1).

Međutim, odredbom člana 558 stav 1 tačka 3 Zakonika, od prava na naknadu štete, isključeno je lice koje je svojim nedozvoljenim postupcima prouzrokuje lišenje slobode, odnosno odredjivanje pritvora, i u slučaju ako su postojale okolnosti iz odredbe člana 554 st. 1 i

339

2 (naknada štete zbog neosnovane osude) ili ako je postupak obustavljen na osnovu odredbe člana 222 Zakonika.

Iz citiranih odredaba Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, proizilazi da pravo na naknadu štete za nezakonito lišenje slobode po Konvenciji , nema lice koje je bilo zakonito u pritvoru, iako je kasnije oslobodjeno.

Pravni osnov za naknadu štete u konkretnom slučaju prema odredbi člana 200 Zakona o obligacionim odnosima, takodje je u neosnovanom lišenju slobode, odnosno u neosnovanom pritvoru, kao jednom od slučajeva neosnovanog lišenja slobode iz odredbe člana 558 stav 1 Zakona o krivičnom postupku, odnosno da je zakonska pretpostavka za utvrdjivanje neosnovanosti pritvora činjenica da je lice koje je bilo pritvoreno, pravosnažnom presudom oslobodjeno od optužbe.

U postupku po vanrednim pravnim ljekovima, u sklopu krivičnog postupka, ta pretpostavka se može preispitivati i, u konačnom, pedstavlja rezultat cjelokupnog krivičnog postupka protiv podnosioca ustavne žalbe.

Ustavni sud je, u tom smislu, utvrdio da je ishod krivičnog postupka, u konkretnom slučaju, drugačiji od onog koji su utvrdili nižestepeni sudovi, odnosno da je odlukom Vrhovnog suda Crne Gore utvrdjeno da je pritvor podnosioca ustavne žalbe bio osnovan i da stoga ne postoji materijalno pravni osnov za naknadu štete, saglasno odredbi člana 558 Zakona o krivičnom postupku i odredbi člana 200 Zakona o obligacionim odnosima.

Naime, odlučujući po zahtjevu Vrhovnog državnog tužioca, Vrhovni sud Crne Gore je donio presudu, Kzz. br. 4/08, od 9. aprila 2008. godine, kojom je uvažen zahtjev za zaštitu zakonitosti i utvrdjeno da je presudama Osnovnog suda u Bijelom Polju, Kbr. 576/04, od 11. maja 2007. godine, i Višeg suda u Bijelom Polju, Kž. br. 870/07, od 30. oktobra 2007. godine, povrijedjen zakon u korist okrivljenih S.V. i M.K. i to član 17 stav 1, član 360 stav 2, član 376 stav 1 tačka 11 i član 377 tačka 4 Zakonika o krivičnom postupku, odnosno da je pritvor osnovan, jer se u radnjama okrivljene stiču svi elementi bića krivičnog djela falsifikovanja službene isprave iz člana 414 stav 1 Krivičnog zakonika u produženom trajanju.

Ustavni sud, u tom smislu, ukazuje da prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, sama činjenica da lice koje je u pritvoru kasnije bude oslobodjeno sudskom odlukom, ne čini lišenje slobode nezakonitim sa retroaktivnim dejstvom (Evropski sud za ljudska prava, X protiv Velike Britanije, Odluke i izvještaji, 1980. godina, strana 223).

Pravni lijek, iz člana 5 stav 5 Evropske konvencije, prema praksi Evropskog suda, može se razmatrati samo ako taj Sud dodje do zaključka da je neki drugi stav člana 5 prekršen (Evropski sud za ljudska prava, Ciulla protiv Italije, presuda od 22. februara 1989. godine). Odredba člana 5 stav 5 Evropske konvencije, takodje zahtijeva da lice koje je bilo žrtva hapšenja ili pritvora mora ispuniti formalne uslove za ustavnu zaštitu prava na naknadu štete, a prije svega da se utvrdi kršenje drugih odredbi ovog člana, odnosno da ima izvršivo pravo na naknadu štete.

340

Podnosilac ustavne žalbe Ustavnom sudu nije dostavila dokaze da je u redovnom sudskom postupku, koji je okončan sudskim odlukama, osporavala zakonitost pritvora u smislu st. 1 do 4 člana 5 Evropske konvencije, niti je ukazala da je pritvor odredjen protivno postupku propisanom zakonom.

Imajući u vidu sve navedene pravne činjenice i okolnosti, Ustavni sud je ocijenio da se pravni stavovi navedeni u osporenim presudama nadležnih sudova zasnivaju na pravilnoj primjeni relevantnog materijalnog prava i na ustavnoprihvatljivom tumačenju tog prava.

Na osnovu iznijetih razloga, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu ustavne žalbe nije povrijedjeno ustavno pravo na naknadu štete od države, zbog nezakonito ili neosnovanog lišenja slobode, iz člana 38 Ustava Crne Gore.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 8. decembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. S.K., iz Bijelog Polja i M.J., iz Prokuplja, koje zastupa Bajram Bikić, advokat iz Bijelog Polja, podnijeli su ustavnu žalbu protiv rješenja Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 920/10, od 8.septembra 2010. godine, zbog povrede čl. 6, 19, 20, 32 i 60 Ustava Crne Gore i člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

U ustavnoj žalbi se ističe: da je saglasno odredbi člana 397 stav 2 tačka 3 Zakona o parničnom postupku, revizija uvijek dozvoljena u imovinskim sporovima koji nastanu iz protivustavnih i protivzakonitih pojedinačnih akata i radnji kojima se pravna i fizička lica, zavisno od sjedišta, odnosno prebivališta stavljaju u neravnopravan položaj na tržištu, uključujući i sporove o naknadi štete koji se time prouzrokuje; da su sve činjenice i razlozi

341

jednog od sunasljednika bliže opisane u razlozima za reviziju, ali da je Vrhovni sud nasuprot tome reviziju odbacio kao nedozvoljenu.

2. Ustavni sud je utvrdio da ustavna žalba nije osnovana.


4. Uvidom u osporene akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio da su podnosioci ustavne žalbe (tužioci) u parničnom postupku, koji je prethodio ustavnosudskom postupku zahtijevali utvrđenje prava svojine na garaži koja se nalazi na kat.parceli br.541, br. zagrade 2, površine 60 m2, upisanoj u PL.br.1364 KO Bijelo Polje na ime Ramize Krivošić. Vrijednost spora u iznosu od 3.000,00 € označena je u tužbi.

Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br.254/09, od 21. januara 2010. godine, odbijen je zahtjev podnosilaca ustavne žalbe (tužilaca), kao neosnovan.

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, P.br.457/10, od 12. marta 2010. godine, odbijena je žalba podnosilaca ustavne žalbe (tužilaca) i potvrđena presuda Osnovnog suda u Bijelom Polju.

Rješenjem Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 920/10, od 8. septembra 2010. godine, odbačena je revizija podnosilaca ustavne žalbe, kao nedozvoljena.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonom zasnovanom interesu (član 20).

Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.

Zakona o parničnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.22/04 i 76/06):

»Revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima u kojima se tužbeni zahtjev ne odnosi na potraživanje u novcu, na predaju stvari ili izvršenje neke druge činidbe, ako vrijednost predmeta spora koju je tužilac u tužbi naveo ne prelazi 10.000,00 € (član 397 stav 3)«.


342


6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u revizionom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer je osporeno rješenje donio sud ustanovljen Ustavom i zakonom, koji je postupio u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama.


Naime, Vrhovni sud je saglasno odredbi člana 397 stav 3 Zakona o parničnom postupku pravilno odbacio reviziju podnosilaca ustavne žalbe, kao nedozvoljenu, jer se u konkretnom slučaju radi o sporu radi utvrđivanja prava svojine, u kojem se primjenjuju procesna pravila o dozvoljenosti revizije za imovinskopravne sporove. Vrijednost osporenog imovinskopravnog spora, radi utvrđivanja prava svojine, a koja je naznačena u tužbi iznosi 3.000,00 € i ne prelazi Zakonom utvrđeni iznos od 10.000,00 €.

7. Polazeći od činjenice da su podnosioci ustavne žalbe u prvostepenom i drugostepenom sudskom postupku koristili zakonom propisane pravne ljekove, Ustavni sud je ocijenio da su neosnovani navodi o povredi prava na pravni lijek, iz člana 20 Ustava Crne Gore.

8. Navode podnosilaca ustavne žalbe o povredi prava iz čl. 6, 19 i 60 Ustava Crne Gore i člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud nije cijenio, jer navedene odredbe u ovom predmetu, nijesu relevantne.


Už-III br. 430/10 USTAVNI SUD CRNE GORE8. decembar 2010.godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije –Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu

343

odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. decembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Milan Vojinović, advokat, iz Nikšića podnio je u ime R.J., iz Nikšića blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3051/09-08, od 22. januara 2010. godine. Podnosilac smatra da mu je osporenom presudom zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi se ističe: da je podnosilac radnik Željezare Nikšić AD Nikšić i da je učestvovao na Konkursu od 25. februara 2008. godine za dodjelu kredita, kao učešća za kupovinu stana ili porodične stambene zgrade, izgradnju porodične stambene zgrade i poboljšanje uslova stanovanja; da je rangiran na jedanaestom mjestu, sa 33,5 bodova i nije mu dodijeljen kredit; da tužena uopšte nije utvrđivala njegove stambene prilike, niti faktičko stanje, tj. da li ima riješeno stambeno pitanje ili ne i koja su mu sredstva potrebna radi poboljšanja uslova stanovanja; da je članom 15 Pravilnika o rješavanju stambenih potreba zaposlenih jasno propisano da se visina kredita odobrava na osnovu stručnog nalaza i izražava se procentualno u odnosu na puni iznos kredita koji je određen kao učešće za individualnu stambenu izgradnju, ali prvostepeni sud odbija tužbeni zahtjev nalazeći da su u cjelosti ispoštovane odredbe Pravilnika o rješavanju stambenih potreba iz čl. 2,15, 26 do 37, a ovakvo pravno rezonovanje je neosnovano i cjelokupan postupak gubi svoj pravni smisao; da se prvostepeni i drugostepeni sud pozivaju na Zaključke kolegijuma generalnog direktora od 5. septembra 1997. godine, što je bez ikakvog pravnog osnova i realnog smisla; da to što je potkrovlje podnosioca upisano u list nepokretnosti ne znači i da je završeno, jer da li neko ima riješeno stambeno pitanje ili ne je faktičko pitanje i mora se utvrđivati u svakom konkretnom slučaju, a to nije učinjeno ni od strane tuženog, ni od strane suda. Predlaže da Ustavni sud ukine pobijanu presudu i predmet vrati na ponovni postupak i odlučivanje.



344

Presudom Osnovnog suda u Nikšiću P.br. 866/08, od 25. juna 2009. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca koji je tražio da se ponište, kao nezakonite odluka tuženog br.17-00-61-3, od 3. aprila 2008. godine i odluka br.10-10-119-5, od 1. jula 2008. godine i da se naloži tuženom da izvrši ponovnu raspodjelu kredita između prijavljenih učesnika konkursa“. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da sud nalazi da je tuženi pravilno postupio kada je odbio prigovor tužioca izjavljen na odluku o dodjeli kredita za poboljšanje uslova stanovanja, obzirom da tužilac u smislu čl. 5 i 6 Pravilnika o rješavanju stambenih potreba zaposlenih u Željezari Nikšić ima riješeno stambeno pitanje, budući da je, dobio od tuženog potkrovlje za izgradnju stana u zgradi Željezare, te odlukom tuženog R.S. 43/92, od 25. februara 1992. godine, dobio kredit u iznosu od 434.700,00 tadašnjih dinara za izgradnju stana u navedenom potkrovlju, a zatim ugovorom o kreditu od 26. septembra 2006. godine, dobio stambeni kredit u iznosu od 3.037,00 € i time u cjelosti riješio stambeno pitanje, jer sada posjeduje stan površine 71m2, koji stan se u smislu člana 6 Pravilnika smatra odgovarajućim stanom; da je po nalaženju suda tuženi u postupku dodjele kredita za poboljšanje uslova stanovanja po konkursu od 25. februara 2008. godine, postupio u svemu prema Pravilniku o rješavanju stambenih potreba zbog čega su odluke tuženog br.17-00-61-3, od 3. aprila 2008. godine i br. 10-10-119-5, od 1. jula 2008. godine, zakonite.

Osporenom presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3051/09-08, od 22. januara 2010. godine, odbijena je žalba tužioca kao neosnovana i potvrđena prvostepena presuda. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je tužilac 1989-1990. godine dobio od tuženog neizgrađeno potkrovlje i zatim stambeni kredit od 434.700,00 dinara, a što je bilo tadašnjih 880,00 DM; da je ovo potkrovlje gradio 9 godina i završio, a zatim legalizovao i dobio upotrebnu dozvolu tako da je sada to potkrovlje završeno i pretvoreno u stambeni prostor i u njemu živi tužilac i njegova supruga; da taj stan prema Pravilniku odgovara potrebama njegovog domaćinstva i da je 2006. godine od tuženog dobio ugovorom o kreditu iznos od 3.037,00 €, a u kome je u čl.1 st.2 navedeno da se na ovaj način u cjelosti rješava stambeno pitanje tužioca; da su neprihvatljivi navodi iz žalbe tužioca da prvostepeni sud odbija tužbeni zahtjev nalazeći da su u cjelosti ispoštovane odredbe Pravilnika o rješavanju stambenih potreba iz čl. 2,15,26 do 37, ali prethodno nije ispitano shodno članu 15 Pravilnika da li tužilac ima riješeno stambeno pitanje, jer je prvostepeni sud razjasnio ovu činjenicu saslušanjem tužioca u svojstvu parnične stranke na glavnoj raspravi dana 25. maja 2009. godine, koji je, pored ostalog, istakao da je to potkrovlje završeno i pretvoreno u stambeni prostor u kojem živi sa suprugom, tako da taj stan prema Pravilniku odgovara potrebama njegovog domaćinstva; da ne stoje navodi iz žalbe tužioca da zaključak kolegijuma generalnog direktora od 5. septembra 1997. godine, nema nikakvog znaćaja za odlučivanje, jer se ne radi o organu upravljanja iz Zakona o privrednim društvima, pa sud ne može dati legalitet i legitimitet odlukama tog organa i da je bez ikakvog značaja činjenica da je potkrovlje upisano kao vlasništvo tužioca kod katastra, već je od značaja činjenica da li je tužiocu riješeno stambeno pitanje ili ne, jer sam tužilac priznaje u svom iskazu da je potkrovlje završeno i legalizovano, a poslednjim kreditom iz 2006.godine za rješenje stambenog pitanja ugovoreno je da se taj način u cjelosti rješava njegovo stambeno pitanje, pa je naknadna provjera da li je tužiocu riješeno stambeno pitanje ili ne bespotrebna.


345

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62)«.


»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član6 stav 1)«.

5. Podnosilac smatra da mu je osporenom presudom zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, odnosno odredbe člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je utvrdio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Nadležni sudovi su pravilno cijenili činjenicu da li je tužiocu riješeno stambeno pitanje ili ne. Sam tužilac priznaje u svom iskazu da je potkrovlje završeno i legalizovano, a poslednjim kreditom iz 2006. godine za rješavanje stambenog pitanja ugovoreno je da se na taj način u cjelosti rješava njegovo stambeno pitanje.

U vezi sa navodom podnosilaca ustavne žalbe, da u postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da iz Ustava i Zakona o Ustavnom sudu ne proizilazi mogućnost da Ustavni sud u postupku zaštite ustavnih prava, putem ustavne žalbe, ocjenjuje koje odlučne činjenice i koje predložene dokaze stranke sudovi u postupku treba da utvrđuju.

Takva ocjena, saglasno odredbama člana 118 st. 1 i 2 Ustava (kojima se garantuje samostalnost i nezavisnost suda, da sudi na osnovu Ustava, zakona i potvrđenih i objavljenih međunarodnih ugovora) u isključivoj je nadležnosti sudova. Pri tome sudovi nijesu vezani posebnim formalnim dokaznim pravilima, već po načelu slobodne ocjene dokaza ocijenjuju postojanje ili nepostojanje neke pravne činjenice.

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, vođen na način kojim je podnosiocu

346

ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje. Pravni stavovi navedeni u osporenoj presudi, zasnivaju se na pravilnoj primjeni materijalnog prava i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju tog prava.

7. Podnosilac ističe da mu je osporenom predudom povrijeđeno pravo na rad iz člana 62 Ustava. Međutim kako je predmet postupka pred sudovima bio zahtjev za podništaj odluke u postupku dojele kreditu to navedena ustavna odredba nije mjerodavna.


Už -III br.140/10 USTAVNI SUD CRNE GORE8. decembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. decembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Milan Vojinović, advokat iz Nikšića podnio je u ime S.Đ., iz Nikšića blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2573/09, od 8. decembra 2009. godine. Podnosilac navodi da mu je osporenom presudom usled pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo svojine iz čl. 32 i 58 Ustava Crne Gore.

U žalbi se navodi: da je rješenjem Veterinarske uprave Podgorica, podnosiocu ustavne žalbe odobrena naknada u iznosu od 3.036,00 € za nastalu štetu zbog ubijenih dvadeset svinja i da je žalilac podnio tužbu Osnovnom sudu u Nikšiću, u kojem postupku je angažovanjem vještaka veterinarske struke utvrđeno da šteta iznosi 3.785,00 €, međutim prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtjev, smatrajući da mu ne pripada to pravo, što je uradio i Viši sud, čime su povrijeđena njegova ustavna prava i da su grubo povrijeđene odredbe Zakona o veterinarstvu.

347



Ustava Crne Gore: »Da svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32).

Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2)«.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona, da se presuda izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1)«.

Zakona o veterinarstvu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.11/04):

»Naknada štete pripada vlasniku životinje koja je ubijena ili zaklana, za stvari i sirovine koje su oštećene, pokvarene ili uništene prilikom sprovođenja mjera određenih za suzbijanje naročito opasnih zaraznih bolesti i posebno određenih zaraznih bolesti i zoonoza, kao i za uginule životinje za koje je potvrđeno da su uginule od naročito opasnih zaraznih bolesti i posebno određenih zaraznih bolesti i zoonoza:1) ako je vlasnik životinje odmah obavijestio o pojavi zarazne bolesti ili sumnje na zaraznu bolest nadležno veterinarsko pravno lice ili veterinarskog inspektora; 2) kada je obavezna preventivna vakcinacija izvedena u propisanim vremenskim rokovima i izvršena dijagnostička i druga ispitivanja životinja prema Operativnom programu; 3) ako su sprovedene i druge propisane i određeno preventivne mjere, kao i mjere za suzbijanje bolesti.

Naknada štete iz stava 1 ovog člana vlasniku životinje ne pripada ako je dopremio životinje iz zaraženog ili ugroženog područja bez posjedovanja uvjerenja o zdravstvenom stanju ili ako se bolest pojavila tokom uvoza životinje ili tokom propisanih ispitivanja životinja u međunarodnom prometu.Posebno određene zarazne bolesti i zone iz stava 1 ovog člana određuje Ministarstvo (član 56). Visina naknade štete iz člana 56 stav 1 ovog zakona se određuje prema tržišnoj vrijednosti životinje, sirovine ili predmeta u momentu izvršenja mjere. Ako je ubijena ili zaklana životinja, uništene ili oštećene stvari i sirovine u potpunosti ili djelimično još uvijek upotrebljive, odšteta se umanjuje za vrijednost upotrebljivog dijela.

4. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio

sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Osnovni sud u Nikšiću je presudom, P. br. 957/07, od 8. juna 2009. godine, odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev kojim je traženo da se tuženi obaveže da na ime materijalne štete zbog ubijenih životinja plati tužiocu iznos od 3-785,00 €, sa kamatom. U obrazloženju se, pored

348

ostalog, ističe: da sud nije mogao donijeti drugačiju odluku nego odbiti tužbeni zahtjev kao neosnovan i odlučiti kao u izreci presude, cijeneći da je teret dokazivanja odlučnih činjenica (da utvrđena naknada od strane Veterinarske uprave nije u skladu sa zakonom), bio na strani tužioca koji nije pružio valjane dokaze u smislu člana 219 ZPP-a.

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom, Gž.br.2573/09, od 8. decembra 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda, a žalbu tužioca odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se pored ostalog navodi: da je pravilno odlučio prvostepeni sud kada je odbio kao neosnovan zahtjev tužioca , jer iz pravilno utvrđenog činjeničnog stanja jasno proizilazi da tuženi nije u obavezi da traženu štetu naknadi budući da nijesu bili ispunjeni uslovi za ostvarivanje prava na istu a prema odredbama čl. 56, 57 i 58 Zakona o veterinarstvu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.11/04), a to u uostalom, tuženi je prije pokretanja ove parnice platio novčani iznos od 3.036 E tužiocu, kao obeštećenje za ubijanje životinje, koji je približan iznosu iz nalaza i mišljenja vještaka veterinarske struke koji je vještačio tržišnu vrijednost svinja, a koji je uz to našao da prema odredbama Pravilnika i programa mjera za zaštitu životinja, vlasnik mora da vakciniše domaće životinje i da ima potvrdu o nihovom zdravstvenom stanju, što je u skladu sa odredbama navedenog Zakona vezano za obaveze vlasnika životinja, te propisane uslove za naknadu štete i da sud prihvata zaključak prvostepenog suda da ne stoji odgovornost tužene za nastalu štetu budući da je Veterinarska uprava zakonito i pravilno postupila u konkretnom slučaju.

5. Podnosilac smatra da mu je osporenom presudom usled pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo svojine iz čl. 32 i 58 Ustava Crne Gore.


6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, tuženi nije u obavezi da traženu štetu naknadi budući da nijesu bili ispunjeni uslovi za ostvarivanje prava na istu prema odredbama člana 56, 57 i 58 Zakona o veterinarstvu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 11/04).

U odnosu na navode podnosioca žalbe da je navedeno pravo povrijeđeno zbog pogrešno utvrđenih činjenica i ocjene dokaza ističemo da Ustavni sud u postupku povodom ustavne žalbe nije ožalbeni sud ni u odnosu na Viši sud čija se odluka osporava, već sud koji utvrđuje je li u postupku odlučivanja o ustavnim pravima i obavezama, došlo do nedopuštene povrede osnovnih sloboda i prava podnosioca žalbe. Stoga su i ovlašćenja Ustavnog suda u vezi sa pitanjem primjene materijalnog prava, utvrđenih činjenica i ocjene dokaza kvalitativno drugačije. Za Ustavni sud su relevantne činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi

349

ustavnog prava. U konkretnom predmetu podnosilac nije u ustavnoj žalbi naveo ustavno-pravne relevantne razloge na osnovu kojih bi sud mogao utvrditi da li je pri odlučivanju o pravima podnosioca žalbe od strane sudova došlo do Ustavom nedopuštene povrede slobode i prava koje su zajemčene. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

7. Podnosilac u žalbi navodi da mu je povrijeđeno i pravo svojine iz člana 58 Ustava i člana 1 Protokola br.1 Evropske konvenciju. Svojina obuhvata načelno sva imovinska prava ali i legitimna očekivanja stranaka da će njihova imovinska prava, zasnovana na pravnim aktima biti poštovana a njihovo ostvarenje zaštićeno. Ističemo da zahtjev koji je odbijen jer podnosilac žalbe nije ispunjavao uslove propisane zakonom i drugim aktima ne smatraju se imovinom koji bi konstituisali vlasnička prava.


Už-III br.120/10 USTAVNI SUD CRNE GORE8. decembar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Markovic i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba clana 149 stav 1 tacka 3 Ustava Crne Gore i clana 32 tacka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. decembra 2010. godine, donio

O D L U K U



1. Z.K., iz Podgorice podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 4205/09, od 18. februara 2010. godine, kojom se odbija žalba podnosioca kao neosnovana i potvrđuje presuda Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 324/09, od 29. oktobra 2009. godine. Podnosilac smatra da joj je osporenom presudom, zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne ocjene dokaza, kao i pristrasnosti suda povrijedjeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore.

350

U ustavnoj žalbi se u suštini ističe: da parnični postupak nije pokrenut radi utvrđivanja da li njoj pripada pravo na topli obrok i pravo na regres, već je pokrenut radi isplate naknade štete na ime izmakle koristi, koje pravo joj pripada jer je tuženi donošenjem rješenja, kojim raspoređuje tužilju na radno mjesto sekretarice projekta, na nepostojeće radno mjesto istu onemogućio da obavlja rad, i da po osnovu rada ostvari pravo i na topli obrok i regres i da tuženu u toku postupka nije zastupalo ovlašćeno lice.


Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su sljedeće odredbe:

Ustava Crne Gore: »Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.

Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu utvrđuje:

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona (član 6 tačka 1)«.

4. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio da je:

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P. br. 324/09, od 29. oktobra 2009. godine, odbio tužbeni zahtjev tužilje. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da tužilji ne pripada pravo na isplatu naknada za topli obrok za predmetni period, iz razloga što u tom periodu tužilja nije aktivno radila, koje pravo je akcesornog karaktera i zavisi od aktivnog obavljanja radnih zadataka, jer je sama svrha toplog obroka obnavljanje energije koja se troši tokom radnog vremena, zbog čega se ne može uzeti da je neisplaćivanjem naknade za topli obrok tužilja pretrpjela štetu, a u prilogu prethodnog je i činjenica da sama tužilja tužbenim zahtjevom ne traži naknadu za topli obrok za mjesec avgust, kao mjesec u kome se ne radi zbog godišnjih odmora;da tužili takođe ne pripada ni pravo na isplatu naknada za regres za period kada nije aktivno radila kod tuženog, obzirom da je i pravo na regres akcesorno pravo, koje zavisi od prava na godišnji odmor i korišćenja istog, pa kako tužilja nije dokazala da je u spornom period ostvarila pravo i koristila godišnji odmor, sud je našao da je tužbeni zahtjev i u tom dijelu neosnovan.

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom, Gž.br. 4205/09, od 18. februara 2010. godine odbio žalbu kao neosnovanu i potvrdio presudu Osnovnog suda. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da se u konkretnom slučaju radi o urednom punomoćju i da je tuženu zastupao ovlašćeni punomoćnik, odnosno da se iz spisa predmeta utvrđuje da je tužena

351

davalac punomoćja sa naznačenjem imena direktora, a što je isto za direktora potpisao drugi radnik tužene nema uticaja na urednost izdatog punomoćja, jer tužena kao davalac punomoćja isto ne dovodi u pitanje; da je u postupku pred prvostepenim sudom nesumnjivo utvrđeno da je tužilja bila van procesa rada u period za koji traži naknadu na ime toplog obroka, pa prvostepeni sud pravilno nalazi da joj tražena naknada ne pripada jer pravo na topli obrok imaju samo radnici koji su u procesu rada i isto zavisi od toga da li je u traženom periodu bilo aktivno obavljanje radnih zadataka i da takođe pravo na godišnji odmor u spornom periodu tužilja nije ostvarila pa joj zato i ne pripada pravo na regres, pa je pravilan zaključak prvostepenog suda da tužena nije pretrpljela traženu štetu zbog čega je s pravom njen tužbeni zahtjev odbijen kao neosnovan.

5. Podnosilac u žalbi ističe da mu je usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena pravo, iz člana 32 Ustava Crne Gore.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporene presude se zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, sudovi su pravilno odlučili odbivši tužbeni zahtjev, nalazeći da podnosiocu tražena naknada ne pripada jer pravo na topli obrok imaju samo radnici koji su u procesu rada i isto zavisi od toga da li je u traženom periodu bilo aktivno obavljanje radnih zadataka i da takođe pravo na godišnji odmor u spornom period tužilja nije ostvarila pa joj zato i ne pripada pravo na regres, pa tužena nije pretrpljela traženu štetu .

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19.aprila 1994. I dr.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcija Ruiz v.Sain, od 21.januara 1999.godine).

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stajališta dali jasne i valjano utemeljene razloge. Ustavna ocjena sprovedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje iz člana 32 Ustava.

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

352

Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti Suda, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava I osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. decembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. B.M., iz Podgorice, koga zastupa Dragan Marković, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 1924/06, od 5. januara 2009. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 863/09-06, od 25. septembra 2009. godine i presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 97/10, od 9. aprila 2010. godine.

353

Podnosilac smatra da su mu osporenim presudama zbog pogrešne primjene materijalnog prava pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena prava garantovana odredbama čl. 8, 17, 19 i 32 Ustava Crne Gore. U žalbi navodi: da je proglašen invalidom rada prije ispunjenih uslova za ostvarivanje starosne penzije, sa invalidnošću uzrokovanom profesionalnim oboljenjem; da je poslodavac odgovoran za naknadu štete, jer je onemogućen da svojim radom ostvaruje zaradu koja je mnogo veća od iznosa invalidske penzije; da zahtijeva naknadu štete koja se ogleda u razlici zarade koju bi ostvario svojim radom od dana odlaska u invalidsku penziu, pa za ubuduće - do kada bi ostvario uslov za starosnu penziju ili, pak, penziju po osnovu penzijskog staža i primljene invalidske penzije, u iznosu od 34.000,00 €; da su sudovi u identičnim pravnim situacijama dosuđivali naknadu štete po istom pravnom osnovu i istom činjeničnom stanju, na način kako je to traženo u ovom predmetu. Predlaže da Ustavni sud usvoji žalbu i ukine osporene pojedinačne akte.



Ustava Crne Gore:





Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda :


Da se uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovjest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14).

4. Uvidom u pojedinačne akte i drugu dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom postupku:

354

Osnovni sud, u Podgorici, presudom P.br. 1924/06, od 5. januara 2009. godine, odbio je tužbeni zahtjev tužioca (podnosioca ustavne žalbe) kojim je traženo da se obaveže tuženi - AD »Kombinat aluminijuma« Podgorica, da tužiocu isplati na ime naknade materijalne štete, koja se ogleda u razlici između primljene invalidske penzije i zarade koju bi ostvario da je radio kod tuženog na radnom mjestu na kome je nastupila invalidnost uzrokovana profesionalnim oboljenjem iznos od 6.003,56 €, za vremenski period od 23. 11. 2005. godine, kao dana odlaska u invalidsku penziju, pa do 10. 08. 2008. godine, sa propisanom kamatom, koja bi se obračunavala od 5. 01. 2009. godine pa do konačne isplate.

U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je tužiocu prestao radni odnos kod tuženog 11. novembra 2005.godine, kao tehnološkom višku uz isplatu otpremnine; da mu je Rješenjem Republičkog Fonda PIO, br. 01-01-3858/5, od 3. februara 2006. godine priznato pravo na invalidsku penziju sa početkom isplate od 23. decembra 2005. godine; da kako je tužiocu prestao radni odnos prije sticanja prava na invalidsku penziju to isti nema pravo na traženu naknadu.

Viši sud u Podgorici je presudom Gž.br. 863/09-06, od 25. septembra 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda u Podgorici i odbio žalbu tužioca kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da tužilac nije dokazao postojanje štete (razlike između zarade i invalidske penzije), jer u momentu kada je stekao pravo na invalidsku penziju nije bio zaposlen i ostvarivao zaradu, a zarada koju je ostvarivao kod tuženog prije prestanka radnog odnosa ne može biti osnov za utvrđivanje štete u traženom iznosu.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 97/10, od 9. aprila 2010. godine, odbijena je revizija tužioca kao neosnovana. U obrazloženju se, između ostalog, navodi da je za postojanje odgovornosti za naknadu štete odlučan pravni osnov prestanka radnog odnosa tužioca kod tuženog, odnosno da li je radni odnos prestao penzionisanjem zbog profesionalnog oboljenja ili po nekom drugom osnovu; da kako je radni odnos podnosiocu prestao kao tehnološkom višku uz isplatu otpremnine, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju, to nije ni bilo osnova za utvrđivanje tražene naknade štete u vidu razlike između zarade koju bi ostvario da je radio i invalidske penzije; da zarada koju je tužilac ostvario kod tuženog prije prestanka radnog odnosa ne može, po stanovištu revizionog suda biti osnov za utvrđivanje štete.


6. S aspekta člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim sudskim odlukama podnosiocu, u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno ustavno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo. Ovim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim

355

slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Iz tih razloga Sud nije prihvatio navode podnosioca da mu u konkretnom slučaju nije osigurana jednakost pred zakonom.

7. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu ustavnog prava zajamčenog članom 19 Ustava, kojim se jemči pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda. Kako ovo pravo garantuje jednakost u postupanju i zakonsko uređivanje procedure, Ustavni sud je utvrdio da u konkretnom slučaju podnosiocu nije povrijeđeno navedeno ustavno pravo, jer je podnosilac imao pravo na jednak pristup sudu i na jednaku zaštitu svojih prava pred nadležnim sudom.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom kao i revizionom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učesvovanje u postupku prd prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, kako je podnosioci prestao radni odnos, prijemom otpremnine, kao tehnološkom višku a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju, jer u momentu sticanja tog prava on nije bio zaposlen, niti je ostvarivao pravo na zaradu, to znači da ne postoji šteta u vidu razlike između zarade i invalidske penzije. Dakle, za postojanje odgovornosti tuženog za naknadu štete odlučan je pravni osnov prestanka radnog odnosa.

Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. Podnosilac nije dostavio dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju Ustavni sud, nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni i revizioni sud nijesu bili nepristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao

356

jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.



***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Medjedović na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Vlado Bjeković, advokat, iz Podgorice, podnio je u ime M.V., iz Podgorice, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu izjavljenu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 187/10, od 17. marta 2010. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 553/09-02, od 1. decembra 2009. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 1206/02, od 9. januara 2009. godine.

Podnosilac ustavne žalbe navodi da mu je osporenom presudom usled pogrešne primjene materijalnog prava povrijedjeno pravo iz čl. 6,8,17,19,32,58,62 i 64 Ustava Crne Gore i pravo iz člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.U žalbi se imedju ostalog navodi: da su sudovi pogrešno primijenili materijalno pravo naročito sa aspekta odredbi Zakona o obligacionim odnosima i Zakona o radu; da je shodno tada važećem Zakonu o obligacionoim odnosima za štetu koju zaposleni pretrpi na radu , odgovorno preduzeće u kome je zaposleni radio u trenutku nastanka štete; da je shodno odredbama tadašnjeg zakona o radu poslodavac bio dužan da invalida rada i lice kod kojeg postoji opasnost od nastanka invalidnosti, rasporedi na odgovarajuće radno mjesto, shodno preostaloj sposobnosti o čemu sud ,prema njegovim navodima, ne daje obrazloženje.

2. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 1206/02, od 9. januara 2009. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev kojim je tužilac tražio da se tuženi obaveže da mu na ime razlike zarade za period od 25. oktobra 2000. godine do 11. novembra 2005. godine, isplati

357

iznos od 24.863,55 €, kao i kamatu u iznosu od 7.933,69 €, sa pripadajućom kamatom od 11. novembra 2005. godine u roku od 8 dana po pravosnažnosti presude. U obrazloženju se, izmedju ostalog, navodi:da je sud na osnovu izvedenih dokaza utvrdio da je tužilac bio u radnom odnosu kod tuženog sve do 25. oktobra 2000. godine kada mu je priznato pravo na rasporedjivanje na drugi odgovarajući posao jer je rješenjem Fonda PIO od 8. novembra 2000. godine, razvrstan u III kategoriju invalidnosti prouzrokovanom bolešću; da mu je za vrijeme dok je čekao na raspored kod poslodavca, počev od 6. februara 2001. godine odredjena naknada zarade u visini od 70% zarade zaposlenih koji rade na radnom mjestu na kojem je nastupila njegova invalidnost , isključujuci noćni rad i stimulans, te da je tužiocu prestao radni odnos 11. novembra 2005. godine; da s obzirom da invalidnost tužioca nije nastala profesionalnom bolešću ili povredom na radu kod tuženog, već kao posledica bolesti i da je tuženi u predmetnom periodu tužiocu na osnovu odluke br. 378 od 03.12.1999. godine isplaćivao 70% od zarade radnog mjesta na kom je kod tužioca nastupila invalidnost a što je znatno više od minimalne obaveze tuženog jer su zarade kod tuženog znatno veće od republičkog prosjeka, sud je našao da je tužbeni zahtjev neosnovan.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž. br. 553/09-02, od 1. decembra 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda u Podgorici i žalbu odbio kao nesnovanu. U obrazloženju se navodi da je tužiocu za sporni period isplaćivana naknada na način i pod uslovima utvrdjenim Kolektivnim ugovorom tuženog u smislu člana 55 stav 1 tačka 1 i člana 59 stav 1 tačka 1 Zakona o osnovama penzijsko invalidskog osiguranja (»Službeni list SRJ«, br. 30/96) kojima je propisano da se opštim aktom poslodavca, odnosno kolektivnim ugovorom u skladu sa zakonom, regulišu uslovi i način ostvarivanja prava na rasporedjivanje zaposlenih invalida rada i da invalid rada koji čeka na raspored ima pravo na novčanu naknadu zarade od dana nastanka invalidnosti do dana rasporedjivanja; da nije sporno da je tužiocu za čitav sporni period isplaćivana naknada u skladu sa odlukama Upravnog odbora tužene, koje su donijete shodno članu 68 Kolektivnog ugovora tuženog, kao i u skladu sa konačnom odlukom generalnog direktora tužene br. 91-50, od 1. februara 2001. godine, kojom je i odredjena visina novčane naknade a koja nije pobijana u sudskom sporu

Odlukom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 187/10, od 17. marta 2010. godine, odbijena je revizija kao neosnovana. U obrazloženju se navodi da su pravilno posupili nizestepeni sudovi kada su odbili kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca jer je novčana naknada zarade koja je isplaćivana tužiocu u spornom periodu veća od one garantovane odredbom člana 56 Zakona o osnovama penzijsko invalidskog osiguranja (»Službeni list SRJ«, br. 30/96) kojom je propisano da osnov za odredjivanje sporne novčane naknade predstavlja zarada, odnosno naknada zarade koju je osiguranik ostvario u poslednjoj godini osiguranja koja prethodi godini u kojoj je nastala invalidnost a da ta naknada prema stavu 3 istog člana ne može biti niža od 60% od prosječne mjesečne neto zarade zaposlenih ostvarene na teritoriji republike u prethodnom tromjesečju i da činjenica da tuženi nije mogao rasporediti tužioca na poslove koji odgovaraju njegovoj preostaloj radnoj sposobnosti , u skladu sa svojim aktom o sistematizaciji, ne može biti osnov da se zahtijeva isplata razlike izmedju naknade zarade koju je primio za vrijeme čekanja na raspored i zarade koju bi primao na radnom mjestu na kome je radio u vrijeme nastanka invalidnosti.

3.Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su sljedeće odredbe:

358

Ustava Crne Gore:

»Crna Gora jemči i štiti prava i slobode.Prava i slobode su nepovredivi.Svako je obavezan da poštuje prava i slobode drugih (član 6).

Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija , po bilo kom osnovu.Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvodjenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju. Posebne mjere mogu se primjenjivati samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete( član 8).

Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrdjenih medjunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).


zakonom ustanovljenim sudom (član 32).Jemci se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni

interes, uz pravičnu naknadu. Prirodna bogatstva i dobra u opštoj upotrebi su u državnoj svojini (član 58). Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove

rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti ( član 62).Zaposleni imaju pravo na odgovarajuću zaradu, ograničeno radno vrijeme i plaćeni odmor, na zaštitu

na radu i omladina, žene i invalidi uživaju posebnu zaštitu na radu (član 64)«.

Zakona o osnovama penzijskog i invalidskog osiguranja (»Službeni list SRJ«, br. 30/96, 70/01 i 3/02):

»Osiguranik - zaposleni s preostalom radnom sposobnošću ima pravo na novčanu naknadu: zarade od dana nastanka invalidnosti do dana raspoređivanja, odnosno zaposlenja na drugom odgovarajućem poslu, odnosno do upućivanja na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju i zarade za vreme prekvalifikacije ili dokvalifikacije; (član 55 stav 1 tač.1 i 2).

Osiguranik - zaposleni kod koga je utvrđena preostala radna sposobnost ostvaruje pravo na prekvalifikaciju ili dokvalifikaciju, pravo na raspoređivanje na drugi odgovarajući posao i pravo na novčane naknade iz člana 55 stav 1 tač. 1 do 3 ovog zakona - kod poslodavca kod koga je radio u vrijeme nastanka invalidnosti, pod uslovima i na način koji su utvrđeni opštim aktom poslodavca, odnosno kolektivnim ugovorom u skladu sa zakonom (član 59 stav 1 tačka 1)«.

4. Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama, ovaj sud je utvrdio da su iste donijete u pravilno i zakonito provedenim postupcima, pravilnom primjenom materijalnog prava i da takvim presudama podnosiocu nijesu povrijedjena ustavna prava na koja ukazuje u ustavnoj žalbi.

5. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu člana 6 Ustava, kojom se proklamuju ljudska prava i slobode. Medjutim u tim odredbama Ustav ne utvrdjuje slobode i prava čovjeka i gradjanina, već se utvrdjuju najviše vrijednosti ustavnog poretka koje se razradjuju i odredjuju u drugim odredbama Ustava, a posebno u onima kojima se jamče slobode i prava čovjeka i gradjanina.

6. Podnosilac u ustavnoj žalbi navodi i povredu prava na diskriminaciju iz člana 8 Ustava ali ni na koji način nije obrazložio povredu zajamčenog prava. Ustavni sud je ocijenio da u sprovedenom postupku nema činjenica i okolnosti koje bi na bilo koji način upućivale na to da je, u postupku koji je prethodio ustavnosudskom, podnosilac bio diskriminisan po bilo kom osnovu.

359

7. Članom 17 Ustava koju podnosilac ističe u ustavnoj žalbi jemči se zaštita od arbirtarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se pored ostalog zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijedjeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogresno shvaćen, sto bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno a što u ovom predmetu nije slučaj jer je tuženi u spornom periodu isplaćivao tuziocu naknadu u skladu sa Odlukom tuženog koja ima karakter opšteg akta, a koja nije stavljena van snage, niti je u suprotnosti sa članom 59 stav 1 tačka 1 Zakona o osnovama penzijsko-invalidskog osiguranja.

8. U ustavnoj žalbi podnosioca se navodi i povreda ustavnog prava na jednaku zaštitu prava i sloboda iz člana 19 Ustava. Ocjena Ustavnog suda je, da je u konkretnom slučaju postupanje sudova bilo u skladu sa mjerodavnim zakonskim odredbama, zbog čega mu navedena prava nijesu povrijedjena. Ustavni sud je utvrdio da u ustavnoj žalbi nije ukazano na koji način je ova povreda izvršena, jer smatra da bi do povrede prava podnosioca ustavne žalbe došlo samo u slučaju da je sud, u drugom predmetu, u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, donio različitu odluku i tako stvorio stanje pravne nesigurnosti na štetu podnosioca ustavne žalbe. 9. Podnosilac usatvne žalbe smatra da mu je povrijedjeno pravo na pravično i javno sudjenje iz člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda zbog nepotpuno i pogrešno utvrdjenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava. Podnosiocu usatvne žalbe u postupku koji je prethodio ustavnosudskom je bilo obezbijedjeno pravično sudjenje jer su osporene odluke donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.Osporene presude se zasnivaju na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrdjeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosilac ustavne žalbe nema pravo da traži razliku izmedju naknade zarade koju je primio za vrijeme čekanja na raspored i zarade koju bi primao na radnom mjestu na kome je radio u vrijeme nastanka invalidnosti jer mu je u spornom periodu tuženi isplaćivao naknadu zarade u skladu sa odlukama Upravnog odbora tužene, koje su donijete shodno članu 68 Kolektivnog ugovora tuženog, kao i u skladu sa konačnom odlukom generalnog direktora tužene br. 91-50 od 01.02.2001. godine, kojom je i odredjena visina novčane naknade a koja nije pobijana u sudskom sporu, kao i da nema osnova za obligaciono pravnu odgovornost tuženog s obzirom da ivalidnost nije posledica profesionalnog oboljenja.

10. Podnosilac u žalbi navodi da mu je povrijedjeno i pravo svojine iz člana 58 Ustava. Ustavni sud navedeno pravo štiti na nacin da onemoguci tijelima državne vlasti ograničavanje ili oduzimanje tog prava, osim ako je to ograničavanje ili oduzimanje zasnovano na zakonu. U slučaju zadiranja u pravo svojine od strane drugih pravnih subjekata (fizičkih i pravnih lica) radi se po pravilu o imovinskim sporovima privatnog prava.Ocjena Ustavnog suda je da u konkretnom slucaju navedena ustavna odredba nije mjerodavna jer u postupku nije raspravljano o pravu svojine podnosioca.

360

11. Podnosilac ističe i povredu prava na rad iz člana 62 Ustava i člana 64 Ustava pravo na zaradu. Medjutim pravo na zaradu pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način koji je suprotan od onog utvrdjenog zakonom.S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnositelju nijesu povrijedjena navedena prava.


Už-III br. 146/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. novembar 2010. godine PREDSJEDNIKPodgorica dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Djole Sekulović i Fetija Medjedović na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine donio je

O D L U K U



1. Vukota Rajković, advokat, iz Podgorice, podnio je u ime M.Z., iz Podgorice, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu izjavljenu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 1452/10, od 30. marta 2010. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 1962/09, od 18. januara 2010. godine.

Podnosilac ustavne žalbe navodi da mu je osporenom presudom usled pogrešne primjene materijalnog prava povrijedjeno pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda iz člana 19, pravo na pravično i javno sudjenje iz člana 32 i prava zaposlenih iz člana 64 Ustava Crne Gore.

U žalbi se, izmedju ostalog navodi: da su sudovi pogrešno primijenili odredbu člana 376 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima kojom je predvidjeno da naknada prouzrokovane štete zastarijeva za tri godine od kada je oštećenik saznao za štetu i učinioca; da su obim i visina štete, kao odlučne cinjenice za pravilno utvrdjivanje naknade štete, utvrdjene u toku sudskog

361

postupka, tako da zastara nije počela da teče i traži da Ustavni sud usvoji ustavnu žalbu, ukine pobijane presude i predmet vrati na ponovni postupak.

2. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje o ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 1962/09, od 18. januara 2010. godine, djelimično se usvaja tužbeni zahtjev u stavu I izreke pa se obavezuje tuženi da tužiocu na ime naknade štete zbog manje isplaćene zarade za period od 10. oktobra 2002. godine do 1. novembra 2005. godine isplati ukupan iznos od 1.496,86 € od tog iznosa na ime glavnog duga iznos od 1.249,96 €. U stavu II izreke odbija se kao neosnovan tužbeni zahtjev u dijelu kojim je traženo da tuženi za period od 29. maja 2000. godine do 10. oktobra 2002. godine, isplati iznos od 3.033,12 € od čega na ime glavnog duga 2.200,46 €. U obrazloženju se pored ostalog navodi: da je tužilac obavljao poslove smjenskog električara do donošenja rješenja fonda PIO od 5. jula 1999. godine, kada je razvrstan u treću kategoriju invalidnosti, prouzrokovane profesionalnom bolešću i rasporedjen na radno mejsto električara u opštoj službi, rješenjem tuženog od 11. maja 2000. godine; da je konačnim rješenjem Fonda PIO br. 11-35757/6, od 26. jula 2001. godine, utvrdjena trajna invalidnost tužioca kao posledica profesionalnog oboljenja koje se prema članu 30 stav 3 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju izjednačava sa povredom na radu, pa je tuženi, kao poslodavac dužan da tužiocu nadoknadi štetu koja se ogleda u razlici izmedju zarade koju ostvaruje i zarade koju bi ostvarivao na radnom mjestu na kome je nastupila invalidnost;da je sud cijeneći nalaz vjestaka finansijske struke usvojio istaknuti prigovor zastare od strane tuženog i odbio tuzbeni zahtjev u dijelu naknade za potraživanja nastala prije 10. oktobra 2002. godine.

Viši sud u Podgorici pobijanom presudom, Gž.br. 1452/10, od 30. marta 2010. godine, potvrdio je presudu Osnovnog suda u Podgorici i žalbu tužioca odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se pored ostalog navodi:da je prvostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo kada je tužbeni zahtjev odbio kao neosnovan nalazeći da je nastupila zastara spornog potraživanja.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno sudjenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom(član 32).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda ( član 19). Zaposleni imaju pravo na odgovarajuću zaradu. Zaposleni imaju pravo na ograničeno radno vrijeme i

plaćeni odmor. Zaposleni imaju pravo na zaštitu na radu. Omladina, žene i invalidi uživaju posebnu zaštitu na radu.( član 64) «.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SRJ«, br...31/93), koji je važio u vrijeme nastanka spornih odnosa:

362

»Potraživanja povremenih davanja koja dospijevaju godišnje ili u kraćim odredjenim razmacima vremena ( povremena potraživanja), pa bilo da se radi o sporednim povremenim potraživanjima, kao sto je potraživanje kamata, bilo da se radi o takvim povremenim potraživanjima u kojima se iscrpljuje samo pravo, kao sto je potraživanje izdržavanja , zastarijevaju za 3 godine od dospjelosti svakog pojedinog davanja ( član 372) «.

4. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba člana 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrdjuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

5. Podnosilac ustavne žalbe smatra da mu je zbog pogrešne primjene materijalnog prava a posebno odredbi Zakona o obligacionom odnosima koje se odnose na zastarjelost potraživanja povrijedjeno pravo iz člana 19, 32 i 64 Ustava Crne Gore. Podnosilac u ustavnoj žalbi nije posebno obrazložio nijednu od ovih povreda, nego je u sustini ponovio svoje navode iz tužbe i žalbe na prvostepenu presudu.

6. U odnosu na navode podnosioca ustavne žalbe o povredi prava na jednaku zaštitu prava i sloboda iz člana 19 Ustava Crne Gore, ocjena Ustavnog suda je da je u konkretnom slučaju, postupanje sudova bilo u skladu sa mjerodavnim zakonskim odredbama, zbog čega mu navedena prava nisu povrijedjena. Ustavni sud je utvrdio da u ustavnoj žalbi nije ukazano na koji način je ova povreda izvršena, jer smatra da bi do povrede prava podnosioca ustavne zalbe doslo samo u slučaju da je sud, u drugom predmetu, u istoj činjenicnoj i pravnoj situaciji, donio različitu odluku i tako stvorio stanje pravne nesigurnosti na štetu podnosioca ustavne žalbe.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava Crne Gore, Ustavni sud je zaključio da je podnosiocu ustavne žalbe u postupku bilo obezbijedjeno pravično sudjenje , jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postipak sproveden u skladu sa zakonskum odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrdjeno u sudskom postupku. Naime, prvostepeni sud je pravilno primijenio materijalno pravo nalazeći da je istaknuti prigovor zastare potraživanja za period od 17. maja 2000. godine do 10. oktobra 2002. godine, osnovan, jer povremena potraživanja kakvo je i predmetno potraživanje zastarijevaju za tri godine od dospjelosti svakog pojedinačnog davanja, u smislu odredbe člana 372 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima, što kod činjenice da je tužba u ovoj pravnoj stvari podnijeta dana 10. oktobra 2005. godine, čini zastarjelim potraživanja tužioca nastala prije 10. oktobra 2002. godine.

8. U vezi sa istaknutom povredom ustavnog prava na zaštitu na radu iz člana 64 Ustava Crne Gore, treba napomenuti da se pod pravom na rad podrazumijeva pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrdjenog zakonom. Sadržaj ovog prava jeste i pružanje zaštite zakonom utvrdjenih prava gradjana, koja proizilaze iz njihovog rada, uključujući i zaštitu u vezi sa prestankom radnog odnosa. S obzirom da je utvrdjena obaveza tuženog kao poslodavca da tužiocu naknadi štetu koja se ogleda u razlici izmedju

363

zarade koju ostvaruje i zarade koju bi ostvarivao na radnom mjestu na kome je radio prije nastupanja invalidnosti, to se ne može govoriti o povredi navedenog prava.


Už-III br. 211/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. novembar 2010 godine PREDSJEDNIKPodgorica dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Ž.V., iz Podgorice, kojeg zastupa Dragan Marković, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3267/09-06, od 3. novembra 2009. godine i presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 189/10, od 5. februara 2010. godine, zbog povrede ustavnih prava iz čl. 8, 17, 19 i 32 Ustava Crne Gore, člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 1 Protokola 12 uz Evropsku konvenciju, odnosno člana 14 Evropske konvencije. Predložio je da se osporene presude ukinu.

U ustavnoj žalbi se navodi: da je podnosilac ustavne žalbe bio u stalnom radnom odnosu u preduzeću AD Kombinat aluminijuma Podgorica; da je rješenjem nadležnog organa državne uprave proglašen za invalida rada sa invalidnošću uzrokovanom profesionalnim oboljenjem, nakon čega je i dalje ostao zaposlen kod poslodavca; da je kod podnosioca, odlukom nadležnog organa državne uprave Fonda PIO, utvrđen potpuni gubitak radne sposobnosti, pa mu je i utvrđeno pravo na invalidsku penziju; da je podnosilac ustavne žalbe, usljed okolnosti za koje sam nije kriv, onemogućen da svojim radom ostvaruje zaradu koja je mnogo veća od iznosa penzije koju prima, pa mu shodno tome pripada pravo na rentu koja se ogleda u razlici zarade radnog mjesta poslova i zadataka koje je obavljao i iznosa penzije koju prima kao korisnik Fonda PIO; da nižestepeni sudovi u svojim odlukama navode obrazloženja koja su kontradiktorna sa stavovima sudova izraženim u izrekama citiranih presuda, te da su na taj način diskriminisali podnosioca ustavne žalbe, na način što mu nisu pružili ostvarivanje prava koje zakon predviđa, tačnije ostvarivanje prava na naknadu štete; da se diskriminatorski

364

odnos u odnosu na druge građane ogleda u tome što su raniji sudovi u identičnim pravnim situacijama dosuđivali naknadu štete.


3. Uvidom u osporene akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudkom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P. br. 1945/06, od 26. juna 2009. godine odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca. U obrazloženju se navodi: da je tužiocu radni odnos prestao kao zaposlenom koji je proglašen tehnološkim viškom, shodno čl. 117 i 118 Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 79/04) i da mu je kao takvom obezbijeđeno jedno iz korpusa prava koja pripadaju zaposlenima, a to je isplata odgovarajuće otpremnine; da sticanje prava na invalidsku penziju u konkretnom slučaju nije od značaja, već je od važnosti činjenica da je tužilac kao zaposleni imao status zaposlenog invalida, koji je proglašen tehnološkom viškom, zbog čega mu je radni odnos i prestao, a ne zbog gubitka radne sposobnosti; da tuženom ne pripada naknada materijalne štete, niti pravo na isplatu tražene buduće rente, obzirom da je postupak u kojem mu je radni odnos prestao sproveden u svemu po donesenom Programu i važećem Zakonu o radu.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3276/09-06, od 3. novembra 2009. godine, potvrđena je presuda prvostepenog suda i žalba odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužiocu prestao radni odnos kod tuženog kao tehnološkom višku, odlukom izvršnog direktora tuženog, uz obavezu tuženog da mu isplati otpremninu u iznosu od 36 prosječno ostvarenih zarada tuženog u mjesecu koji prethodi isplati; da je tužiocu prestao radni odnos kao tehnološkom višku prije priznavanja prava na invalidsku penzju, pa kako u vrijeme priznavanja prava na penziju nije bio u radnom odnosu, nije ni istvarivao zaradu, pa je logično da nema razlike između zarade i invalidske penzije.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 189/10, od 5. februara 2010. godine, odbijena je revizija tužioca kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da tužilac nije dokazao postojanje štete, odnosno razlike između zarade i invalidske penzije, obzirom da mu je radni odnos prestao kao tehnološkom višku, a ne zbog sticanja uslova za invalidsku penziju; da je za postojanje odgovornosti tuženog za naknadu štete odlučan pravni osnov prestanka radnog odnosa tužioca kod tuženog i isti je od uticaja za ostvarivanje tužiočevog zahtjeva, pa se s obzirom na činjenicu da mu je radni odnos prestao kao tehnološkom višku uz isplatu otpremnine, tužilac ne može pozivati na gubitak radne sposobnosti kao osnov prestanka radnog odnosa.

365


Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu (član 8 stav 1).Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2).Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19).Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i

zakonom ustanovlejnim sudom (član 32)«.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti sa cijelog ili sa djela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ali u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1).

Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijst, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza sa nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje, ili drugi status (član 14)«.

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03 i 25/06), koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda:

»Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena i da zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.


6. Imajući u vidu da u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu prava iz člana 8 Ustava Crne Gore i člana 14 Evropske Konvencije o zabrani diskriminacije po bilo kom osnovu, Ustavni sud nije cijenio povredu tih prava.


Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i

366

pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno.



Stoga, navodi podnosioca ustavne žalbe da je u drugim predmetima, kod istog pravnog stanja, donijeta drugačija odluka, ne mogu predstavljati pravni argument za ocjenu o nejednakosti pred zakonom u navedenom predmetu.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na navod o povredi prava iz člana 19 Ustava Crne Gore, Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudom podnosiocu ustavne žalbe, to pravo nije povrijeđeno.

Naime, ustavno jemstvo iz člana 19 sadrži razradu načela jednakosti, koje svakome jemči jednaku zaštitu prava u postupku pred sudovima i drugim državnim organima. U procesnom smislu, ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako stranci nije bila data mogućnost da učestvuje u postupku, a u materijalno-pravnom smislu, po pravilu, podrazumijeva da sudovi i drugi organi u istim slučajevima jednako odlučuju.

Ustavni sud je utvrdio da nadležni sudovi nijesu odstupili od ustaljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog materijalnog prava na konkretan predmet spora, niti su odluke sudova diskriminatorne, po bilo kom osnovu, u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

9. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa apekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocjenio da je podnosiocu ustavne žalbe u sudskom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Osporena presuda se zasniva na ustavno- prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su pravilno odlučili kada su odbili tužbeni zahtjev zbog nedostatka dokaza o postojanju štete, tj. razlike između zarade i invalidske penzije, jer je podnosiocu radni odnos prestao kao tehnološkom višku, kada mu je u skladu sa odredbama čl. 117 i 118 Zakonom o radu isplaćena otpremnina, a ne zbog sticanja uslova za inavlidsku penziju, odnosno da pravni osnov za utvrđivanje materijalne štete u vidu razlike između zarade i invalidske penzije, ne postoji.

Takođe, Ustavni sud je ocijenio da navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom slučaju nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti,

367

kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna, ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, tj. smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u pogledu odluke koju donosi, osim ako se to ne ospori uvjerljivim dokazom. S druge strane, objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja, već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica sadržanih u samom predmetu.

U konkretnom slučaju, podnosilac ustavne žalbe nije dostavio dokaze o nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti, dok se ne dokaže suprotno. Ustavni sud u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji bi ukazivali da su drugostepeni i Vrhovni sud bili pristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Sagledavajući postupak koji je prethodio ustavnosudskom postupku, kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud je ocijenio da je isti vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava.


Už-III br.147/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. novembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010 godine, donio je

O D L U K U



1. V.B., iz Kolašina, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Osnovnog suda u Kolašinu, Posl. br.P. 54/08, od 26. decembra 2008. godine, presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 255/09, od 16. oktobra 2009. godine i presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 506/10, od 20. maja 2010. godine, navodeći da su mu osporenim presudama povrijeđena ustavna prava propisana odredbama čl.17, 19, 32, 62, 63 i 64 Ustava Crne Gore.

368

U žalbi se, pored ostalog navodi: da pojedinačni Kolektivni ugovor kod poslodavca koji je potpisan 11. decembra 2006. godine nije bio istaknut na oglasnoj tabli, pa se samim tim nije mogao ni primjenjivati prije 15. aprila 2007. godine, kada je stupio na snagu i zbog toga nije mogao biti osnov za donošenje rješenja o prestanku radnog odnosa čije poništenje traži; da ga je tuženi raspoređivao na poslove koji ne odgovaraju njegovoj stručnoj spremi i da je na taj način bio izložen šikaniranju od strane poslodavca.

2. Iz odredbaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i člana 48 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore proizilazi da svako lice može, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava, podnijeti ustavnu žalbu ako smatra da mu je pojedinačnim aktom državnog organa, organa državne uprave, organa lokalne samouprave ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja povrijeđeno ljudsko pravo i sloboda zajemčeno Ustavom.

U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, Ustavni sud u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrdjuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Presudom Osnovnog suda u Kolašinu, Posl.br.P 54/08, od 26. decembra 2008. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca, kojom je tražio da se poništi Odluka tuženog o otkazu ugovora o radu tužioca br. 81 od 4. februara 2008. godine i da se obaveže tuženi da tužioca vrati na rad i rasporedi na poslove za koje je zaključio ugovor o radu ili druge poslove koji odgovaraju njegovoj stručnoj spremi I sposobnostima stečenim radom.

U obrazloženju presude se, pored ostalog ističe: da je tužilac sa tuženim zaključio ugovor o radu na neodređeno vrijeme br. 6/40, od 1. decembra 2003 .godine, na radno mjesto konobara; da je Odlukom tuženog od 4. februara 2008 godine, koja je donijeta na osnovu odredbe člana 111 stav 1 tačka 1 Zakona o radu, tužiocu otkazan ugovor o radu, jer je neopravdano izostajao sa posla uzastopno u periodu od 4.oktobar 2007.godine do 4.februara 2008.godine, čime su se stekli zakonski uslovi za otkaz ugovora o radu i da je radnik pokazao nezainteresovanost za rad u hotelu, nepoštovanje svojih obaveza; da je tužilac u svojstvu parnične stranke i sam potvrdio da se u navedenom periodu nije javljao na posao, da je u konkretnom slučaju nesumnjivo utvrđeno da je tužilac neopravdano izostao sa posla pet radnih dana uzastopno,odnosno sedam radnih dana sa prekidima u toku tri mjeseca, a nije pružio dokaze da je njegovo odsustvo sa rada opravdano i da mu je radni odnos prestao na zakonit način, primjenom odredaba člana 111. stav1. tačka1 i čl. 112 Zakona o radu.

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br.255/09, od 16. oktobra 2009. godine,

žalba tužioca je odbijena kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Kolašinu.

369

U obrazloženju presude, se pored ostalog navodi: da je prvostepeni sud pravilno ocijenio i ispitao razloge odsustvovanja sa posla tužioca i provedenim dokazima nesumnjivo utvrdio da se tužilac u periodu od 4. oktobra 2007. godine, pa naredna četiri mjeseca nije javljao na rad, odnosno da je izostao više od 7 dana s prekidima u toku tri mjeseca, kao i da je objektivno ispoljio volju da više ne radi, iz čega prizilazi da postoji valjan pravni osnov u smislu odredbe člana111 stav1 tačka1 Zakona o radu za prestanak radnog odnosa tužiocu.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev br.506/10, od 20. maja 2010. godine, odbijena je revizija tužioca , kao neosnovana.

U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da s obzirom da se iz evidencije o dolasku i odlasku sa posla vidi da se tužilac u spornom periodu nije javljao na posao, ne opravdavajući svoje odsustvo, tuženi je pravilno donio odluku o prestanku radnog odnosa; da je takvim ponašanjem tužioca tj nedolaskom na posao, kod istog postojala volja da mu prestane radni odnos i da su imajući u vidu navedene činjenice pravilno postupili nižestepeni sudovi i zaključili da su za donošenje sporne odluke bili ispunjeni uslovi iz član 111 stav 1 tačka 1 Zakona o radu, prema kome se zaposlenom može otkazati ugovor o radu, ako je neopravdano izostao sa posla pet radnih dana uzastopno, odnosno sedam radnih dana sa prekidima u toku tri mjeseca i da je postojao valjan pravni osnov za prestanak radnog odnosa u smislu čl.112 Zakona o radu.


Ustava Crne Gore:

»Prava i slobode ostvaruju na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma (član 17 stav 1).Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19) »svako ima pravo na pravično i

javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove

rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62).Zabranjen je prinudni rad (član 63 stav 1).Zaposleni imaju pravo na odgovarajuću zaradu (član 64 stav1)«.


»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona«... (član 6 stav 1).

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/2003, 79/2004 i 25/2006), koji se primjenjivao u vrijeme nastanka spornog odnosa:

»Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom: ako je neopravdano izostao sa posla pet radnih dana uzastopno, odnosno sedam radnih dana s prekidima u toku tri mjeseca( član 111 stav1 tačka1).

Otkaz ugovora o radu, odnosno odluka o prestanku radnog odnosa dostavlja se zaposlenom u pisanom obliku i sadrži: osnov prestanka radnog odnosa, obrazloženje i pouku o pravnom lijeku (član 112)«.

370

5. Povredu ustavnih prava navedenih u ustavnoj žalbi, podnosilac, u suštini, obrazlaže

navodima iz tužbe i razlozima o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni postupak radi poništaja odluke o otkazu ugovora o radu.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava, o jednakosti pred zakonom, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe to pravo nije povrijeđeno. Naime, navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenica i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrane primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioce ustavne žalbe. Naime, u postupku je nesporno utvrđeno da je tuženi neopravdano izostao sa posla pet radnih dana uzastopno, odnosno sedam radnih dana sa prekidima u toku tri mjeseca i da je stoga postojao valjan pravni osnov za prestanka radnog odnosa u smislu člana 111 stav 1 tačka 1 i člana 112 Zakona o radu koji se primjenjivao u vrijeme nastanka spornih odnosa.

6. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu ustavnog prava zajemčenog članom 19 Ustava, kojom se jemči pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda. Kako ovo pravo garantuje jednakost u postupanju i zakonsko uređivanje procedure, Ustavni sud je utvrdio da u konkretnom slučaju podnosiocu nije povrijeđeno navedeno ustavno pravo, jer je podnosilac imao pravo na jednak pristup sudu i na jednaku zaštitu svojih prava pred nadležnim sudom, a nije dokazana razlika u tretmanu koja bi bila diskriminativna U konkretnom slučaju stav suda Vrhovnog i nižestepenih sudova nije odstupio od ustanovljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog materijalnog prava, niti je diskriminatoran po bilo kom ustavnom osnovu.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je u konkretnom slučaju utvrdio da podnosiocu žalbe osporenim odlukama sudova nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo, da svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom. Po ocjeni Ustavnog suda, u parničnom postupku, žaliocu je bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka, a osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Ustavni sud ukazuje, da, u principu, nije nadležan da vrši provjeru utvrđenih činjenica i načina na koji su sudovi protumačili pozitivnopravne propise, osim ukoliko odluke sudova krše ustavna prava. To će biti slučaj kada odluka suda ne uključuje ili pogrešno primjenjuje ustavno pravo, kad je primjena pozitivnopravnih propisa bila očigledno proizvoljna ili kada je došlo do

371

povrede osnovnih procesnih prava, kao što su pravo na pravičan postupak, pravo na pristup sudu, pravo na djelotvoran pravni lijek i u drugim slučajevima.

Pravičnost postupka ocjenjuje se na osnovu postupka kao cjeline (Evropski sud za ljudska prava, Barbera, Messeque i Jabardo protiv Španije, presuda od 6. decembra 1988.godine, serija A, broj 146, stav 68). Nedostatak u jednoj fazi postupka može se osporavati i ispraviti u drugoj, narednoj fazi postupka. Pravo na pravični postupak obavezuje sud da predoči razloge presude koji strankama omogućavaju da djelotvorno koriste raspoložive pravne lijekove. Princip pravičnog suđenja, takođe zahtijeva da se sud pozove na određenu pravnu normu. Pravna osnova presude ne smije da bude proizvoljna, tj.van konkretnog predmeta.

U konkretnom predmetu, po nalaženju Ustavnog suda, Vrhovni sud Crne Gore, kao i nižestepeni sudovi, postupali su u granicama svoje nadležnosti i dali razloge o odlučnim činjenicama za presudjenje.

Naime, iz odredbe člana 111 stav 1 tačka 1 Zakona o radu da zaposlenom prestaje radni odnos ako je neopravdano izostao sa posla pet radnih dana uzastopno, odnosno sedam radnih dana s prekidima u toku tri mjeseca.

Shodno navedenoj zakonskoj odredbi podnosiocu žalbe je prestao radni odnos jer se u periodu od 04.10.2007. godine pa naredna 4 mjeseca nije javljao na rad.

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje. Pravni stavovi navedeni u osporenim presudama, po ocjeni Ustavnog suda, zasnivaju se na pravilnoj primjeni materijalnog prava i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju tog prava, u skladu sa zahtjevima iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava na rad iz člana 62 Ustava, Sud je utvrdio da osporenom presudom podnosiocu žalbe to ustavno pravo nije povrijeđeno.

Podnosilac žalbe navodi da mu je osporenim presudama povrijeđeno ustavno pravo na rad. Pod tim pravom podrazumijeva se pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog odgovarajućim zakonom. Podnosiocu žalbe je prestao radni odnos na osnovu odredbe člana 111 stav 1 tačka 1 Zakona o radu, koji je bio u primjeni u vrijeme nastanka spornih odnosa i propisivao da poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom ukoliko je neopravdano izostao sa posla pet radnih dana uzastopno, odnosno sedam radnih dana sa prekidima u toku tri mjeseca. Budući da je podnosiocu radni odnos prestao na zakonit način to mu navedeno pravo nije povrijeđeno.

9. U odnosu na istaknute povrede ustavnih prava, zabrane prinudnog rada i pravo na zaradu iz člana 63 i 64 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da u podnijetoj ustavnoj žalbi nije navedan nijedan ustavnopravno prihvatljiv razlog koji bi upućivao na povredu navedenih prava.

372


Už-III br. 338/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. novembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore („Službeni list Crne Gore“, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. D.G., iz Podgorice, kojeg zastupa Dragan Marković, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3231/09, od 22. januara 2010. godine, i presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 634/10, od 19. maja 2010. godine, zbog povrede ustavnih prava iz čl. 8, 17, 19 i 32 Ustava Crne Gore, člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 1 Protokola 12 uz Evropsku konvenciju, odnosno člana 14 Evropske konvencije.

U ustavnoj žalbi se navodi: da je podnosilac ustavne žalbe bio u stalnom radnom odnosu u preduzeću AD Kombinat aluminijuma Podgorica; da je rješenjem nadležnog organa državne uprave proglašen za invalida rada sa invalidnošću uzrokovanom profesionalnim oboljenjem, nakon čega je i dalje ostao zaposlen kod poslodavca; da je kod podnosioca, odlukom nadležnog organa državne uprave Fonda PIO, utvrđen potpuni gubitak radne sposobnosti, pa mu je i utvrđeno pravo na invalidsku penziju; da je podnosilac ustavne žalbe, usljed okolnosti za koje sam nije kriv, onemogućen da svojim radom ostvaruje zaradu koja je mnogo veća od iznosa penzije koju prima, pa mu shodno tome pripada pravo na rentu koja se ogleda u razlici zarade radnog mjesta poslova i zadataka koje je obavljao i iznosa penzije koju prima kao korisnik Fonda PIO; da nižestepeni sudovi u svojim odlukama navode obrazloženja koja su kontradiktorna sa stavovima sudova izraženim u izrekama citiranih presuda, te da su na taj način diskriminisali podnosioca ustavne žalbe, na način što mu nisu pružili ostvarivanje prava koje zakon predviđa, tačnije ostvarivanje prava na naknadu štete; da se diskriminatorski odnos u odnosu na druge građane ogleda u tome što su raniji sudovi u identičnim pravnim situacijama dosuđivali naknadu štete.

373



Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 1003/08, od 12. juna 2009. godine, odbijen je zahtjev tužioca kao neosnovan. U obrazloženju presude se, pored ostalog, navodi: da je sud ocijenio da tužilac nema pravo na naknadu štete, jer mu radni odnos nije prestao po sili zakona, zbog sticanja prava na invalidsku penziju, već kao tehnološkom višku, zbog nemogućnosti rasporeda na druge odgovarajuće poslove, a sve u skladu sa zakonom; da je tužilac imao status zaposlenog invalida prije donošenja odluke o prestanku radnog odnosa, a onda je proglašen tehnološkim viškom i da je tužiocu kao tehološkom višku isplaćen pripadajući iznos otprmenine.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3231/09, od 22. januara 2010. godine odbijena je žalba tužioca kao neosnovana, i potvrđena presuda Osnovnog suda U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužiocu radni odnos prestao kao tehnološkom višku zbog nemogućnosti rasporeda na druge odgovarajuće poslove, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju; da tužilac nije dokazao postojanje štete, jer u momentu kada su donijeta rješenja kojima mu se priznaje pravo na invalidsku penziju nije bio zaposlen i ostvarivao zaradu.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 634/10, od 19. maja 2010. godine, revizja je odbijena kao neosnovana. Vrhovni sud je ocijenio da je za postojanje odgovornosti tuženog za naknadu štete odlučan pravni osnov prestanka radnog odnosa tužioca kod tuženog i isti je od uticaja na ostvarivanje tužiočevog zahtjeva, pa pošto mu je radni odnos prestao kao tehnološkom višku, prije nego što mu je priznato pravo na invalidsku penziju, a ne po sili zakona, to, po ocjeni ovog suda, tužilac nema pravo na naknadu predmetne štete.

4. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su odredbe sljedećih

propisa:

Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu (član 8 stav 1).Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2).Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19).Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i

zakonom ustanovlejnim sudom (član 32) «.

374


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti sa cijelog ili sa djela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ali u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1).

Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje rođenje ili drugi status (član 14)«.

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03 i 25/06), koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda :



6. Imajući u vidu da u ustavnoj žalbi nije naveden nijedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na povredu prava iz člana 8 Ustava Crne Gore i člana 14 Evropske Konvencije o zabrani diskriminacije po bilo kom osnovu, Ustavni sud nije cijenio povredu tih prava.


Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno.


375


Stoga, navodi podnosioca ustavne žalbe da je u drugim predmetima, kod istog pravnog stanja, donijeta drugačija odluka, ne mogu predstavljati pravni argument za ocjenu o nejednakosti pred zakonom u navedenom predmetu.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na navod o povredi prava iz člana 19 Ustava Crne Gore, Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudom podnosiocu ustavne žalbe, to pravo nije povrijeđeno.

Naime, ustavno jemstvo iz člana 19 sadrži razradu načela jednakosti, koje svakome jemči jednaku zaštitu prava u postupku pred sudovima i drugim državnim organima. U procesnom smislu, ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako stranci nije bila data mogućnost da učestvuje u postupku, a u materijalno-pravnom smislu, po pravilu, podrazumijeva da sudovi i drugi organi u istim slučajevima jednako odlučuju.

Ustavni sud je utvrdio da nadležni sudovi nijesu odstupili od ustaljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog materijalnog prava na konkretan predmet spora, niti su odluke sudova diskriminatorne, po bilo kom osnovu, u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

9. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa apekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocjenio da je podnosiocu ustavne žalbe u sudskom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Osporena presuda se zasniva na ustavno- prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su pravilno odlučili kada su odbili tužbeni zahtjev zbog nedostatka dokaza o postojanju štete, tj. razlike između zarade i invalidske penzije, jer je podnosiocu radni odnos prestao kao tehnološkom višku, kada mu je u skladu sa odredbama čl. 117 i 118 Zakonom o radu isplaćena otpremnina, a ne zbog sticanja uslova za inavlidsku penziju, odnosno da pravni osnov za utvrđivanje materijalne štete u vidu razlike između zarade i invalidske penzije, ne postoji.

Takođe, Ustavni sud je ocijenio da navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom slučaju nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna, ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, tj. smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u pogledu odluke koju donosi, osim ako se to ne ospori uvjerljivim dokazom. S druge strane, objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja, već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica sadržanih u samom predmetu.

376

U konkretnom slučaju, podnosilac ustavne žalbe nije dostavio dokaze o nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti, dok se ne dokaže suprotno. Ustavni sud u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji bi ukazivali da su drugostepeni i revizioni sud bili pristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Sagledavajući postupak koji je prethodio ustavnosudskom postupku, kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud je ocijenio da je isti vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava u pogledu nepristrasnosti suda.


UŽ-III br. 316/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. novembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o do go r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.C., iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 617/10, od 28. aprila 2010. godine, zbog povrede prava iz čl. 9, 17, 19, 24, 53 i 62 Ustava Crne Gore kao i prava garantovana Konvencijama MOR-a br.143 i 158..

U žalbi se, u suštini, ističe da Vrhovni sud nije pravilno primijenio zakon i međunarodne propise jer mu, kao predstavniku sindikata, radni odnos nije mogao prestati kao tehnološkom višku; da Ustav u odredbama člana 53 jemči slobodu udruživanja, kao što to garantuju i pomenute konvencije MOR-a; da mu je radni odnos prestao suprotno odredbama člana 140 Zakona o radu, čime mu je povrijeđeno pravo na rad, iz člana 62 Ustava i da je proglašen tehnološkim viškom a da poslodavac prethodno nije utvrdio mjerila i kriterijume, saglasno Zakonu o radu;

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredbama čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po

377

pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno ili potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

»Potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni su dio unutrašnjeg pravnog poretka, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drukčije od unutrašnjeg zakonodavstva (član 9).

Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19).Zajemčena ljudska prava i slobode mogu se ograničiti samo zakonom, u obimu koji dopušta Ustav u

mjeri koja je neophodna da bi se u otvorenom i slobodnom demokratskom društvu zadovoljila svrha zbog koje je ograničenje dozvoljeno.

Ograničenja se ne smiju uvoditi u druge svrhe osim onih radi kojih su propisana (član 24).Jemči se sloboda političkog, sindikalnog i drugog udruživanja i djelovanja, bez odobrenja, uz upis kod

nadležnog organa.Niko se ne može prisiliti da bude član nekog udruženja.Država pomaže politička i druga udruženja, kada za to postoji javni interes (član 53).Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove


Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03) koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda:

»Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom: ako se zaposlenom obezbijedi jedno od prava iz člana 116 stav 1 ovog zakona; ako odbije jedno od prava koje mu poslodavac ponudi po osnovu viška zaposlenih i kad mu se isplati otpremnina u smislu člana 117 ovog zakona (član 111 stav 1 tač. 5, 6 i 7). Poslodavac koji, u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, smanjuje broj zaposlenih, u periodu od narednih godinu dana, dužan je da donese program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreb (član 115 sav 1).



Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118).

Predstavnik sindikalne organizacije i predstavnik zaposlenih, za vrijeme obavljanja sindikalnih aktivnosti i šest mjeseci nakon prestanka tih aktivnosti, ne može biti pozvan na odgovornost, proglašen kao zaposleni za čijim je radom prestala potreba, raspoređen na drugo radno mjesto kod istog i kod drugog poslodavca ili na drugi način doveden u nepovoljniji položaj, ukoliko postupa u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom (član 140 stav 2)«.

378

4. Ustavni sud je u uvid u osporenu presudu i drugu dostavljenu dokumentaciju i utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari:

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 860/09, od 21. oktobra 2009. godine, odbio zahtjev kojim je traženo da se poništi rješenje tužene Centralne banke Crne Gore, br. 09-2632/133, od 6. decembra 2004. godine, kao nezakonito, da se tužilac vrati na rad i rasporedi na poslove i zadatke u skladu sa njegovim stručnim i radnim sposobnostima. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da su donošenjem Odluke o prestanku rada organizacionih jedinica za obavljanje poslova platnog prometa u Centralnoj Banci Crne Gore (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 67/03) ukinute organizacione jednice Banke za obavljanje poslova platnog prometa, između ostalih i Ekspozitura u Podgorici, gdje je podnosilac ustavne žalbe bio zaposlen; da su svi zaposleni u Ekspozituri Podgorica ostali bez posla i da su poslove platnog prometa preuzele poslovne banke; da je podnosiocu, na dan kada je primio rješenje o prestanku radnog odnosa, na račun isplaćena otpremnina u iznosu od 3.203,17 €; da podnosilac ustavne žalbe nije navedeni iznos vratio tuženoj, niti ga stavio u sudski depozit; da je Osnovni sud u Podgorici, rješenjem P.br. 622/07, od 2. juna 2008. godine, odbacio, kao neblagovremenu, tužbu za poništaj Odluke Centralne banke, br. 09-2632/1, od 3. septembra 2004. godine, kojom je podnosilac proglašen tehnološkim viškom, pa je, po ocjeni suda bespredmetna rasprava o pitanju da li je podnosilac ustavne žalbe mogao biti proglašen tehnološkim viškom, s obzirom na odredbu člana 140 Zakona o radu.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 4000/09, od 15. decembra 2009. godine, odbijena je žalba podnosioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je podnosilac ustavne žalbe bio 19. novembra 2002. godine izabran za predsjednika jedinstvene sindikalne organizacije Platnog prometa Centralne banke Crne Gore, na period od četiri godine; da su 2003. godine, poslije stupanja na snagu Odluke o prestanku rada organizacionih jedinica za obavljanje poslova platnog prometa u Centralnoj Banci Crne Gore, ukinute sve organizacione jednice platnog prometa; da je prema Programu restrukturalnih promjena prestala potreba za radom 59 zaposlenih, među kojima i podnosioca ustavne žalbe; da je prema Programu ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, podnosiocu isplaćena otpremnina, nakon čega mu je prestao radni odnos; da je tužbu P.br. 622/07, kojom je podnosilac tražio poništaj odluke Centralne banke, iz razloga što je sindikalni povjerenik, kojom je oglašen tehnološkim viškom, isti sud odbacio kao neblagovremenu i da je osporeno rješenje o prestanku radnog odnosa pravosnažno; da mu je, kao tehnološkom višku, radni status riješen isplatom otpremnine, saglasno odrebama člana 117 Zakona o radu.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 617/10, od 28. aprila 2010. godine, izjavljena revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da iz činjenica utvrđenih u prvostepenom postupku proizilazi da je podnosiocu, kao tehnološkom višku, prestao radni odnos rješenjem, čiji se poništaj traži; da je donošenju rješenja prethodio postupak utvrđivanja tehnološkog viška za 59 zaposlenih; da je podnosiocu, prema Programu ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, dana 14. decembra 2004. godine isplaćena otpremnina, nakon čega mu je prestao radni odnos; da su bez osnova navodi tužioca da mu, kao sindikalnom povjereniku, nije mogao prestati radni odnos kao tehnološkom višku, jer je osnovanost odluke o njegovom proglašenju bila predmet zaštite u sudskom

379

postupku, u parnici P.br. 622/07, gdje je rješenjem Osnovnog suda u Podgorici tužba odbačena, kao neblagovremena.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno ustavom zajemčeno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.

Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, a koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da državni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno.

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe, stoga navod podnosioca da mu, kao predstavniku sindikata, nije mogao prestati radni odnos kao tehnološkom višku, ne može predstavljati argument za ocjenu o nejednakosti pred zakonom, jer je osnovanost odluke o njegovom proglašenju tehnološkim viškom, sa aspekta člana 140 Zakona o radu, bila predmet zaštite u sudskom postupku, u parnici P.br. 622/07, gdje je Osnovni sud u Podgorici odbacio njegovu tužbu, kao neblagovremenu.

6. U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu ustavnog prava na jednaku zaštitu prava i sloboda, iz člana 19 Ustava. Ocjena Ustavnog suda da je, u konkretnom slučaju, postupanje sudova bilo u skladu sa mjerodavnim zakonskim odredbama, zbog čega mu navedena prava nijesu povrijedjena. Ustavni sud je utvrdio da u ustavnoj žalbi nije ukazano na koji način je ova povreda izvršena, jer do povrede ovog prava podnosioca ustavne žalbe došlo bi samo u slučaju da je sud, u drugom predmetu, u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, donio različitu odluku i tako stvorio stanje pravne nesigurnosti na štetu podnosioca ustavne žalbe.

7. Pod pravom na rad i slobodu rada, iz člana 62 Ustava, podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Polazeći od sadržine tog prava, a imajući u vidu zahtjev podnosioca ustavne žalbe, u parničnom postupku utvrđenih činjenica i primijenjenog materijalnog prava, odnosno odredaba Zakona o radu, Ustavni sud je utvrdio da osporenim aktom podnosiocu ustavne žalbe nije povrijeđeno ustavno pravo na rad i slobodu rada.

8. U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povrede prava iz člana 9, 24 i 53 Ustava, koje se odnose na ustrojstvo države, ograničenje ljudskih prava i sloboda i slobodu udruživanja. Sud je ocijenio da te odredbe Ustava ne sadrže Ustavom zajemčena ljudska prava i slobode, koje se štite u ustavnosudskom postupku


380

24. novembra 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. V.K., iz Žabljaka, koјu zastupa advokat Branislav Ćupić, iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2779/09, od 13.oktobra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe su je podnosiocu usljed pogrešne primjene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena pravo iz čl. 32 i 148 Ustava Crne Gore; da Viši sud nije ispitao njene žalbene navode, niti dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe, čime je postupio protivno odredbama Zakona o parničnom postupku koje obavezuju na ocjenu svakog dokaza zasebno i svakog dokaza zajedno, u dijelu koji se pobija žalbom u granicama razloga navedenih u žalbi.



Ustava Crne Gore:


Pojedinačni pravni akt mora biti saglasan sa zakonom. Konačni pojedinačni pravni akti uživaju sudsku zaštitu (član 148)«.

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03, 79/04 i 25/06):

381

»Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena. Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.

3. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju utvrdili smo da je predmet tužbenog zahtjeva poništaj odluke o prestanku radnog odnosa i otkaza ugovora o radu.

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 1895/07, od 23. juna 2009. godine, odbio tužbeni zahtjev tužioca, kojim je tražila da se ponište kao nezakonite rješenje i odluka tuženog o prestanku radnog odnosa i da se tuženi obaveže da tužilju rasporedi na poslove i radne zadatke u skladu sa stručnom spremom i radnim sposobnostima. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi; da je tužilja dugogodišnji radnik tuženog; da je tuženi u postupku tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, usljed kojih se smanjivao broj zasposlenih, u potpunosti ispoštovao svoje obaveze predviđene Zakonom o radu i internim propisima; da je nakon zakonito sprovedenog postupka utvrdio da je za radom tužilje prestala potreba i da zakonitost rješenja o prestanku radnog odnosa u ovom slučaju nije od bitnog uticaja na odlučivanje Suda, jer je njim samo konstatovan prestanak radnog odnosa i njegovo eventualno poništavanje ne bi rezultiralo vraćanjem na rad tužilje, zato što joj je radni odnos prestao kao tehnološkom višku, uz isplatu otpremnine u iznosu od 29.457,60 €.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 2779/09, od 13.oktobra 2009.godine odbio kao neosnovanu žalbu tužioca i potvrdio presudu Osnovnog suda. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je pravilan zaključak prvostepenog suda da su osporavane odluke tuženog zakonite, jer je postupak uvođenja tehnoloških, ekonomskih i strukturalnih promjena i postupak utvrđivanja tehnološkog viška zaposlenih kod tuženog sproveden na zakonom predviđen način, da pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji sa sistematizacijom radnih mjesta nisu predviđeni poslovi administratora-blagajnika, koje je obavljala i da je tužilji obezbijeđeno pravo na isplatu otpremnine, kao tehnološkom višku.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da tužiocu, kao tehnološkom višku, tuženi nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava da joj isplati pa joj je obezbijedio pravo na isplatu otpremnine i donio odluku o prestanku radnog odnosa shodno citiranim odredbama Zakona o radu.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim presudama nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne

382

podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, br. 16034/90, od 19. aprila 1994.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcija Ruiz v.Spain, broj 30544/96 od 21. januara 1999.godine).

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stanovišta dali jasne i valjano utemeljene razloge. Ustavna ocjena sprovedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje, iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije.

5 . U ustavnoj žalbi podnosilac ističe i povredu prava iz člana 148 Ustava, koja se odnosi na princip da pojedinačni akt mora biti saglasan sa zakonom. Sud je ocijenio, da navedena odredba Ustava ne sadrži ustavom zajemčeno ljudsko pravo i slobodu, koje se štiti u ustavnosudskom postupku.

Na osnovu iznijetih razloga, odlučeno je kao u izreci. Už-III br. 166/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. novembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović, i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U


1. L.B., L.R. i S.B., iz Podgorice, podnijele su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 1322/09, od 30. novembra 2009. godine, kojom se revizija tužilja odbija kao neosnovana.

U ustavnoj žalbi se navodi: da im je osporenom presudom, usljed nezakonitog i krajnje pristrasnog postupanja sudova povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad, iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore. U žalbama se navodi: da su tužilje bile zaposlene u JZU »Dom zdravlja«, koji je donio odluku o prestanku radnog odnosa i kojom se otkazuje ugovor o radu na neodređeno vrijeme, a to je suprotno sa odredbama Zakona o radu; da im otpremnina nije isplaćena, kao i da tu činjenicu u prvostepenom postupku niko nije pominjao, te stoga sud ne

383

može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i isplaćena; da je poslodavac, koji smanjuje broj zaposlenih, imao obavezu, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima prestanka radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da podnosiocima, u skladu sa odredbama Zakona o radu, da otkazni rok od najmanje mjesec dana i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijesti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim radom je prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne spreme, a da tuženi sve gore navedeno, nije uradio.

2. U pokrenutom ustavnosudskom postupku, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava, i odredaba člana 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe, povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:


Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03, 79/04 i 25/06), koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda:

»Zaposlenom koji je proglašen viškom, a nije mu obezbijđeno nijedno od prava predviđenih Programom iz člana 116 stav 1 ovog zakona, i zaposlenom kod poslodavca koji otkazuje ugovor o radu za manje od pet zaposlenih zbog prestanka potrebe za njegovim radom, poslodavac je dužan da isplati otpremninu najmanje u visini šest prosječnih zarada u Republici.

Zaradom, u smislu st. 1 i 2 ovog člana, smatra se prosječna zarada u Republici, umanjena za poreze i doprinose koji se isplaćuju iz te zarade, ostvarena u mjesecu koji prethodi mjesecu u kome zaposlenom prestaje radni odnos (član 117 st. 1 i 3).

Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je ispalata izvršena.

Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno kome se otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.

4. Uvidom u osporenu presudu, i druge dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju, utvrdili smo da je predmet tužbenog zahtjeva poništaj odluke o prestanku radnog odnosa, i otkaza ugovora o radu.

384

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P. br. 691/08, od 17. jula 2008. godine odlučio da se poništavaju kao nezakonite, Odluke tuženog br. 05/01-125 br. 05/01-1262 i br. 05/01- 1228, sve od 27. februara 2008. godine i obavezuje tuženi da tužilje vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njihovoj stručnoj spremi i radnim sposobnostima.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 2691/08, od 08. jula 2008. godine, preinačio presudu Osnovnog suda tako što je odbio tužbeni zahtjev kao neosnovan. U obrazloženju se, između ostalog, navodi: da donošenjem Plana i Programa nije postojala obaveza definisanja kriterijuma tehnološkog viška i bodovanje, jer je to neophodno samo kod smanjenja broja zaposlenih, u cilju pravilnog utvrđivanja prioriteta ko od zaposlenih ima pravo da ostane na poslu, a u konkretnom slučaju to nije potrebno jer se radi o ukidanju radnih mjesta, pa shodno tome, ne postoji radno mjesto na koje bi tužilje bile raspoređene; da tužilje nijesu iskazivale interesovanje za rješavanje svog radno – pravnog statusa uzimanjem u zakup stomatoloških ordinacija; da je tužiljama obezbijeđeno pravo iz člana 117 Zakona o radu, odnosno da im je utvđena otpremnina, te da su rješenja o otkazu ugovora o radu tužiljama, zakonita.

Vrhovni sud Crne Gore je osporenom presudom, Rev.br. 1322/09, od 3. novembra 2009. godine odbio reviziju kao neosnovanu. U obrazloženju se ističe: da je u skladu sa Zakonom o zdravstvenoj zaštiti (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 39/2004), zaključkom Vlade predviđeno da Republika utvrđuje strategiju razvoja zdravstva; da je Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja zaduženo da donese Program za rješavanje statusa zaposlenih za čijim radom je prestala potreba; da je Odbor direktora donio Plan i Program utvrđivanja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, kao i organizaciju i sistematizaciju radnih mjesta, kojom se utvrđuje višak svih zaposlenih, da tužilje nijesu pokazale interesovanje da svoj radno- pravni status riješe uzimanjem u zakup stomatoloških ordinacija; da tuženi nije imao obavezu da definiše kriterijume tehnološkog viška, kako bi utvrdio prioritet zapošljavanja, jer je isto neophodno samo kod smanjenja broja zaposlenih, a u konkretnom slučaju svi zaposleni tuženog su proglašeni tehnološkim viškom; da je tužiljama obezbijeđeno pravo na otpremninu, kao jedno od prava koje im po zakonu pripada, pa je utvrđeno da je tužiljama radni odnos prestao na zakonit način.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocima ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama.

Podnosiocima ustavne žalbe je bilo dozvoljeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda zasniva se na ustavno- prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, kako je tuženi osporenim odlukama utvrdio da je prestala potreba za radom tužilja, obzirom da su proglašene tehnološkim viškom zbog organizacionih promjena u reformi sistema stomatološke zdravstvene djelatnosti i s tim u vezi obezbijeđeno im pravo na otpremninu, kao jedno od prava koje se u tom statusu obezbjeđuje u smislu člana 117 Zakona o radu, pravilno zaključuju sudovi da je tužiljama na zakonit način prestao radni odnos.

385

U odnosu na navode podnosilaca žalbe da u osporenim postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale, Ustavni sud ocjenjuje da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske - 2003). U konkretnom slučaju, činjenica da su podnosioci primili otpremninu, iako je nisu pominjali u toku postupka pred sudom, izuzetno je važna, jer prijemom iste se definisao njihov radno-pravni status.

6. Ustavni sud je ocijenio da je i navod podnosilaca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom slučaju neosnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna, ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, tj. smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u pogledu odluke koju donosi, osim ako se to ne ospori uvjerljivim dokazom. S druge strane, objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja, već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica sadržanih u samom predmetu. Podnosioci nisu dostavili nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji bi ukazivali da su drugostepeni i revizioni sud bili pristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosilaca ustavne žalbe. Iz tih razloga, sagledavajući postupak koji je prethodio ustavnosudskom postupku, kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud ocjenjuje da je isti vođen na način kojim je podnosiocma ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava.

7. Podnosioci ističu povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava je i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizilaze, uključujući zaštitu u vezi sa prestankom radnog odnosa. Kako su osporene presude donijete u skladu sa odgovarajućim zakonom, podnosiocima navedeno ustavno pravo nije povrijeđeno.


Už-III br. 34, 35, 36/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. novembar 2010. godine PREDSJEDNIKPo d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović na osnovu

386

odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24.novembar 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Dragan Marković, advokat, iz Podgorice, podnio je u ime G.B., iz Podgorice blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.178/10, od 7. aprila 2010. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 1022/09, od 12. novembra 2009. godine .

Podnosilac ustavne žalbe smatra su mu osporenim presudama, zbog pogrešne primjene materijalnog prava, usled krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena prava iz člana 8, člana 17 stav 2 , člana 19 i člana 32 Ustava Crne Gore. U žalbi, dalje, ističe: da je bio u stalnom random odnosu u preduzeću AD Kombinat aluminijuma Podgorica; da mu je odlukom Fonda PIO utvrđen potpuni gubitak radne sposobnosti i utvrđeno pravo na invalidsku penziju; da je usled okolnosti za koje sam nije kriv, onemogućen da svojim radom ostvaruje zaradu koja je mnogo veća od iznosa penzije koju prima, pa mu shodno tome pripada pravo na rentu koja se ogleda u razlici zarade radnog mjesta poslova i zadataka koje je obavljao i iznosa penzije koju prima kao korisnik Fonda PIO i da pobijane presude nijesu u skladu sa postojećom praksom sudova u Crnoj Gori, koji su u identičnim pravnim situacijama dosuđivali naknadu štete, odnosno usvajali tužbene zahtjeve radnika.


3. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu. Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju. Posebne mjere se mogu primjenjivati samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete (član 8); Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17); Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19); Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.


387

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 tačka 1)«.

Zakona o radu (»Službeni list Crne Gore«, br. 43/03 i 25/06):



Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 1402/08, od 09. marta 2009. godine u cjelosti usvojio zahtjev tužioca i utvrdio da se tuženi obavezuje da tužiocu naknadi materijalnu štetu na ime razlike između zarade koju bi ostvarivao i primljenih iznosa penzije, srazmjerno učešću profesionalnog oboljenja u njegovom penzionisanju, za period od 12. novembra 2005. godine do 31. januara 2009. godine.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 1022/09, od 12. novembra 2009. godine, preinačio prvostepenu presudu tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev jer je prvostepeni sud na činjenično stanje pogrešno primijenio materijalno pravo. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je tužiocu prestao radni odnos, kao tehnološkom višku isplatom otpremnine 11. novembra 2005. godine, a pravo na invalidku penziju mu je priznato 30.januara 2006.godine, što znači da tužilac nije dokazao postojanje štete kao razlike između zarade i invalidske penzije jer u momentu kada je stekao pravo na invalidsku penziju nije bio zaposlen i ostvarivao zaradu, a zarada koju je ostvarivao kod tuženog prije prestanka radnog odnosa ne može biti osnov za utvrđivanje štete u traženom iznosu.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 178/10, od 7. aprila 2010. godine, odbijena je revizija tužioca, kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je drugostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo, jer je tužiocu prestao radni odnos kod tuženog, kao tehnološkom višku, a ne zbog sticanja uslova za invalidsku penziju i da je u konkretnom slučaju za postojanje odgovornosti tuženog za naknadu štete odlučan pravni osnov prestanka radnog odnosa tužioca kod tuženog i isti je od uticaja na ostvarivanje zahtjeva tužioca, radi čega je pogrešno rezonovanje revidenta da za odgovornost tuženog nije od uticaja način prestanka radnog odnosa tužioca.

5. Podnosilac smatra da su mu osporenim presudama , usled krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena prava iz člana 8, člana 17 stav 2 , člana 19 i člana 32 Ustava Crne Gore.

388


6. Podnosioci u ustavnoj žalbi navode i povredu prava na diskriminaciju iz člana 8 Ustava i člana 14 Evropske Konvencije. Iako se podnosioci žalbe pozivaju na navedene odredbe, oni ni na koji način, nijesu obrazložili povredu navedenog zajemčenog prava. Po našem mišljenju, u sprovedenom postupku nema činjenica ili okolnosti koje bi na bilo koji način upućivale na to da su, u postupku koji je prethodio ustavnosudskom postupku, podnosioci bili diskriminisani po bilo kom svojstvu.

7. Podnosilac u ustavnoj žalbi navodi povredu ustavnog prava o jednakosti, pred zakonom propisanog članom 17 Ustava. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu navedenog prava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo. Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijedjeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno.

Odredbom člana 124 stav 2 Ustava propisano je: »Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova«. Stoga, navodi podnosioca žalbe da je u drugim predmetima kod sudova, kod istog činjeničnog i pravnog osnova, donijeta drugačija odluka ne može predstavljati pravni argument za ocjenu o nejednakosti pred zakonom u navedenom predmetu.

Utvrdivši da, u konkretnom slučaju, pravni stavovi Vrhovnog suda Crne Gore nijesu odstupili od ustanovljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog materijalnog prava, niti su diskriminatorni po bilo kojoj ustavnoj osnovi, Ustavni sud nije prihvatio navode podnosioca da mu, u konkretnom slučaju, nije osigurana jednakosti pred zakonom, zajemčena članom 17 Ustava, kao ni pravo na jednaku zaštitu prava i sloboda iz člana 19 Ustava.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, odnosno odredbe člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su pravilno odlučili kada su utvrdili da je shodno relevantnim činjenicama tužiocu ( podnosiocu ustavne žalbe) prestao radni odnos kao tehnološkom višku, prije nego što mu je priznato pravo na invalidsku penziju, iz čega proizilazi da nije dokazao postojanje štete (razliku između zarade i

389

invalidske penzije), jer u momentu kada je stekao pravo na invalidsku penziju nije bio zaposlen i ostvarivao zaradu, a zarada koju je ostvarivao kod tuženog prije prestanka radnog odnosa nije mogla biti osnov za utvrđivanje štete u traženom iznosu. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe.

Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.


Už-III br. 301/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. novembar 2010.g. PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. B.R., kojeg zastupa Milan Vojinović, advokata iz Nikšića, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1270/09, od 22.

390

oktobra 2009. godine, zbog povrede prava na pravično i javno suđenje i prava na rad, iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.

2. U žalbi se ističe: da je žalilac bio dugogodišnji radnik AD »Bajo Pivljanin« Plužine, kao inženjer agronomije, sve do 6. avgusta 1999. godine, kada je razriješen dužnosti, a radni odnos mu je prestao 31. novembra 2003. godine; da mu tuženi za period od 1. oktobra 1999. godine do 31. novembra 2003. godine nije isplaćivao platu, topli obrok, naknadu za prevoz i regres, te otpremninu, koja prava mu pripadaju po osnovu Zakona o radu, Opšteg, Granskog i Pojedinačnog kolektivnog ugovora; da je žalilac nakon razrešenja dužnosti redovno dolazio na posao, čekajući novo rješenje kojim će biti raspoređen na poslove i radne zadatke koji odgovaraju njegovoj stručnoj spremi, znanju i sposobnostma, a koje rješenje je tuženi bio dužan da donese na osnovu zakona, a to nije učinio. Predlože da se osporena presuda ukine.

3. U toku postupka pružanja ustavnosudske zaštite, povodom ispitivanja osnovanosti ustavne žalbe u granicama zahtjeva istaknutih u njoj, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tač.3 Ustava i odredbe čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno njegovo Ustavom zajemčeno pravo ili sloboda. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

4. Uvidom u osporene akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudkom predmetu:

Osnovni sud u Nikšiću je presudom, P.br. 1326/05, od 9. novembra 2007. godine, odbio tužbeni zahtjev kao neosnovan.

U obrazloženju se, između ostalog, navodi: da tužilac nije dokazao da je u spornom periodu stvarno radio za tuženog, niti ostvarivao rezultate rada na bilo kojem radnom mjestu, niti je dolazio na posao, te da je iz tih razloga tužbeni zahtjev u cjelosti neosnovan, budući da prema Zakonu o radu zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koju je ostvario za obavljeni rad i vrijeme provedeno na radu; da tužilac, samim tim što u spornom periodu nije aktivno radio, niti je ostvarivao pravo na korišćenje godišnjeg odmora, nije mogao ostvariti ni pravo na regres koje je akcesorno i zavisi od prava na godišnji odmor; da je tužilac dao izjavu kojom se odriče nadoknade predviđene Zakonom o radu, pa iz tih razloga, nemajući bilo kakvu obavezu po osnovu raskida radnog odnosa, sud tužiocu nije dosudio ni otpremninu; da u postupku nije utvrđeno da postoji krivica na strani tuženog zbog neisplaćene zarade i drugih naknada, pa stoga tuženi istu nije dužan nadoknaditi, obzirom da prema Zakonu o obligacionim odnosima obaveza poslodavca da nadoknadi štetu koju je zaposleni pretrpio na radu i u vezi sa radom, postoji samo ukoliko je šteta nastala krvicom poslodavca.

Viši sud u Podgrici je presudom Gž. br. 107/08-05, od 26. maja 2009. godine odbio žalbu tužioca, i potvrdio presudu prvostepenog suda.

U obrazloženju se pored ostalog navodi, da po nalaženju ovog suda tužilac nije dokazao da je u spornom periodu (od 24. oktobra 2002. godine do 30. novembra 2003. godine) radio, pa mu shodno tome i ne pripada pravo na naknadu štete zbog izostale zarade; da nijesu

391

od uticaja na drugačije presuđenje navodi tužioca iz žalbe, da su mu do 31. novembra 2003. godine za cjelokupan radni staž uplaćivani doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje, zapošljavanje i dr., jer to ne znači da je u tom periodu, nakon razrješenja sa mjesta direktora, ostvario pravo na zaradu, obavljenim radom i vremenom provedenim na radu.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1270/2009, od 22. oktobra 2009. godine, revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se ističe, da su nižestepeni sudovi pravilno postupili kada su odbili tužbene zahtjeve, s obzirom na činjenicu da tužilac u periodu za koji traži naknadu štete nije radio, a imajući u vidu zakonsku odredbu prema kojoj se prava čije je ostvarivanje u konkretnom slučaju sporno, ostvaruju isključivo na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu, koji uslov tužilac nije ispunio.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovlejnim sudom (član 32).

Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62)«.

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/2003 i 79/2004), koji je važio u vrijeme nastanka spornih odnosa:

»Svako ima pravo na odgovarajuću zaradu, koja se utvrđuje u skladu sa ovim zakonom i kolektivnim ugovorom.

Zaradu u smislu stava 1 ovog člana čini zarada koju je zaposleni ostvario za obavljanjeni rad i vrijeme provedeno na radu, uvećana zarada, naknada zarade i druga primanja utvrđena kolektivnim ugovorom, a koja su isplaćena u većem iznosu od iznosa propisanog opštim kolektivnim ugovorom (član 65 st.1 i 2)«.

5. Podnosilac ustavne žalbe smatra da mu je osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore povrijeđeno ustavno pravo na pravično i javno suđenje i pravo na rad, koja su zagarantovana čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.


6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama.

Podnosiocu ustavne žalbe je bilo dozvoljeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda zasniva se na ustavno- prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava

392

na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, u spornom periodu tuženi nije dolazio na posao, pa samim tim nije ostvario pravo na zaradu i ostale naknade u smislu člana 65 Zakona o radu (Sl. list br. 43/03), kojom je predviđeno da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu isključivo na osnovu obavljenog rada i vremena provedenog na radu, koje uslove tužilac nije ispunio.

7. Podnosilac ističe povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava je i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizilaze, uključujući zaštitu u vezi sa prestankom radnog odnosa. Kako su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnosiocu navedeno ustavno pravo nije povrijeđeno.


Už-III br.18/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. novembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Milanko Petrović, iz Podgorice, koga zastupa punomoćnik Dragan Marković, advokat, iz Podgorice, podnio je ustavnu žalbu protiv presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 2660/08, od 8. juna 2009. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 2176/09-08, od 12. novembra 2009. godine i presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 198/10, od 16. februara 2010. godine.

Podnosilac smatra da su mu osporenim presudama usled pogrešne primjene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena prava garantovana odredbama čl. 8, 17, 19 i 32 Ustava Crne Gore. U žalbi navodi: da smatra samovoljnom odluku sudova o zahtjevu za naknadu materijalne štete iz radnog odnosa, jer je proglašen invalidom rada prije ispunjenih uslova za ostvarivanje starosne penzije, sa invalidnošću uzrokovanom profesionalnim oboljenjem; da je poslodavac odgovoran za naknadu

393

štete, jer je onemogućen da svojim radom ostvaruje zaradu koja je mnogo veća od iznosa invalidske penzije; da zahtjeva naknadu štete koja se ogleda u razlici zarade koju bi ostvario svojom radom od dana odlaska u invalidsku penziu, pa za ubuduće - do kada bi ostvario uslov za starosnu penziju ili pak penziju po osnovu penzijskog staža i primljene invalidske penzije, u iznosu od 34.000,00 €; da su sudovi u identičnim pravnim situacijama dosuđivali naknadu štete po istom pravnom osnovu i istom činjeničnom stanju, na način kako je to traženo u ovom predmetu. Predlaže da Ustavni sud usvoji žalbu i ukine osporene pojedinačne akte.



Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu. Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju (član 8 st. 1 i 2).

»Prava i slobode se ostvaruju na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma i svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19) i da svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona (član 6 tačka 1)«.

Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03, 39/04, 79/04 i 47/07 i »Službeni list Crne Gore«, br. 79/08):

»Invalidnost postoji kad kod osiguranika zbog promjena u zdravstvenom stanju, koje se ne mogu otkloniti liječenjem ili medicinskom rehabilitacijom, nastane potpuni gubitak radne sposobnosti; invalidnost postoji i kad kod osiguranika zbog promjena u zdravstvenom stanju koje se ne mogu otkloniti liječenjem ili medicinskom rehabilitacijom, nastane djelimični gubitak sposobnosti od 75%; invalidnost u smislu st. 1 i 2 ovog člana može nastati zbog povrede na radu, profesionalne bolesti, povrede van rada ili bolesti (član 30 st. 1, 2 i 3)«.


»Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena; zaposleni kome prestane radni

394

odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFR«, br. 29/78, 39/85,57/89 i

»Službeni list SRJ «, br. 31/93):




Osnovni sud, u Podgorici je, presudom P. br. 2660/08, od 8.juna 2009. godine, odbio je tužbeni zahtjev tužioca kojim je traženo da se obaveže tuženi - AD »Kombinat aluminijuma« iz Podgorice, da tužiocu (podnosiocu ustavne žalbe), isplati na ime naknade štete, koja se ogleda u razlici između zarade koju bi ostvario da je radio kod tuženog na radnom mjestu na kome je nastupila invalidnost uzrokovana profesionalnim oboljenjem i primljene invalidske penzije, isplati iznos od 6.217,28 €, za vremenski period od 24. novembra 2005. godine do 28. februara 2009. godine, a da mu na ime buduće štete, izmakle dobiti, isplaćuje svakog 15-tog u mjesecu iznos od 158,70 €.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 2176/09-08, od 12. novembra 2009. godine,

potvrdio presudu Osnovnog suda u Podgorici i odbio žalbu tužioca kao neosnovanu. U obrtazloženju se, pored ostalog, navodi: da je u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena u KAP-u Odlukom Odbora direktora br. II/384, od 31. januara 2005. godine, utvrđeno da ne postoji mogućnost rasporeda za određeni broj invalida rada na poslove koji odgovaraju njihovoj preostaloj radnoj sposobnosti i stepenu stručne spreme, zbog čega je tužilac proglašen tehnološkim viškom; da je Odlukom tuženog od 23. novembra 2005. godine tužiocu kao tehnološkom višku prestao radni odnos, kada mu je i isplaćena otpremnina u visini od 36 prosječnih zarada; da je tužiocu rješenjem Republičkog fonda PIO-PO Podgorica, br. 01-38452/6-I od 17. februara 2006. godine priznato pravo na invalidsku penziju, po osnovu potpunog gubitka radne sposobnosti, prouzrokovane 50% profesionalnom bolešću, a 50% bolešću koja nije profesionalne prirode; da nije osnovan zahtjev tužioca za naknadu štete koju je, u smislu odredaba člana 155 Zakona o obligacionim odnosima, u vidu njenog povećanja tužilac morao i dokazati, jer obaveza naknade štete može da proizađe samo iz činjenice da je šteta zaista i nastala.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 198/10, od 16. februara 2010. godine odbijena je revizija tužioca kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je za postojanje odgovornosti za naknadu štete odlučan pravni osnov prestanka radnog odnosa tužioca kod tuženog, odnosno da li je radni odos prestao penzionisanjem zbog profesionalnog oboljenja ili po nekom drugom osnovu; da je radni odnos tužioca je prestao dana 23. novembra 2005 godine, kao tehnološkom višku, a ne zbog sticanja uslova za invalidsku penziju, a to znači da tužilac od tog dana svakako ne bi radio niti ostvarivao zaradu, pa su nižestepeni sudovi pravilno zaključili da je tužbeni zahtjev neosnovan.

395


6. Sa aspekta člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim sudskim odlukama podnosiocu, u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno ustavno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo. Ovim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

Naime, nakon donošenja Programa uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena na nivou tuženog AD KAP iz Podgorice, donijet je Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, a za koje nije bilo mogućnosti raspoređivaja na odgovarajuće poslove, niti ostvarivanje jednog od prava predviđenih u aktima tuženog, pa je tuženi isplatio tužiocu (podnosiocu žalbe) otpremninu i donio odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu. U smislu člana 117 stav 1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu, prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno- pravni status.


7. Podnosilac ustavne žalbe, takođe je naveo da mu je osporenom presudom povrijeđeno pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda iz odredbe člana19 Ustava Crne Gore.

Podnosilac ustavne žalbe, po ocjeni Ustavnog suda, paušalno se pozvao na navedeno jemstvo iz Ustava, jer ničim nije obrazložio u čemu se sastoji povreda ovog prava. Formalno pozivanje na povredu određenih ustavnih prava, a bez navođenja tačnih i pravno utemeljenih navoda, koji predstavljaju ustavnopravne razloge, koji ukazuju na povredu označenih ustavnih prava, ne čini ustavnu žalbu dopuštenom u tom dijelu.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je

396

podnosiocu ustavne žalbe u parničnom kao i revizionom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učesvovanje u postupku prd prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. Podnosilac nije dostavio nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni i revizioni sud nijesu bili nepristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava u odnosu na uslov nepristrasnosti suda.




***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Đole Sekulović i Fetija Međedović i Desanka Lopičić na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24.novembar 2010 godine, donio je

O D L U K U

397



1. Nina Marić, iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 628/10, od 21. aprila 2010. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2442/09-08, od 2. februara 2010. godine.

Podnositeljka ustavne žalbe smatra da su joj osporenim presudama usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore. U žalbi navodi: da je bila zaposlena u JZU »Dom zdravlja«, koji je donio odluku kojom joj utvrđuje prestanak radnog odnosa i otkazuje ugovor o radu na neodređeno vrijeme što nije u skladu sa odredbama Zakona o radu; da joj otpremnina nije isplaćena, pa sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i da je isplaćena i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama i da je poslodavac imao obavezu a to nije uradio da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, da donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da mu omogući u skladu sa odredbama Zakona o radu otkazni rok od najmanje mjesec dana i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijestiti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim je radom prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne sprteme a tuženi to nije uradio.


Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:



»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona, da se presuda izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s

398

dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 tačka 1)«.




Osnovni sud u Podgorici je presudom P br.685/08 od 26.juna 2009.godine usvojio tužbeni zahtjev tužilaca i poništio kao nezakonite odluke tuženog , pa se obavezuje tuženi da tužilju vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi, znanju i sposobnostima.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br.2442/09-08, od 2. februara 2010. godine, preinačio presudu Osnovnog suda tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev. U obrazloženju se pored ostalog navodi: da je među strankama nesporno da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat; da tuženi tužilji kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, radi čega je tužilji obezbijedio pravo na otpremninu, kada je i donio pobijanu odluku o prestanku radnog odnosa.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.628/10 od 21.aprila 2010.godine revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da kako je tuženi osporenim aktima utvrdio da je prestala potreba za radom tužilje, obzirom da je proglašena tehnološkim viškom zbog organizacionih promjena u reformi sistema stomatološke zdravstvene djelatnosti i s tim u vezi joj obezbijedio pravo na otpremninu, kao jedno od prava koje se u tom statusu obezbjeđuje u smislu člana 117 Zakona o radu pravilno je zaključio drugostepeni sud da je tužilji na zakonit način prestao radni odnos.

4. Podnosilac u žalbi ističe da mu je usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.


399


6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, odnosno odredbe člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, da je donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat i kako tuženi tužilji kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, obezbijedio joj pravo na otpremninu shodno odredbi člana117 Zakona o radu i donio odluku o prestanku radnog odnosa.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale. Ustavni sud ocjenjuje da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske (2003).U konkretnom slučaju, činjenica da je podnosilac primio otpremninu, iako je on nije pominjao u toku postupka pred sudom izuzetno je važna jer prijemom iste definisao se njegov radnopravni status.

7. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

8. Podnosilac ističe povredu prava na rad iz odredbi člana 62 Ustava, međutim pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način

400

suprotan od onog utvrđenog zakonom.S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnositeljki navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.


Už-III br. 270/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24.novembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. S.M., iz Podgorice, koga zastupa punomoćnik Dragan Marković, advokat, iz Podgorice, podnio je ustavnu žalbu protiv presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 2428/06, od 30.aprila 2009. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 3077/09-06, od 15. oktobra 2009. godine i presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 193/10, od 16. februara 2010. godine.

Podnosilac smatra da su mu osporenim presudama usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti suda, povrijeđena prava zajemčene odredbama čl. 8, 17, 19 i 32 Ustava Crne Gore. U žalbi navodi: da je proglašen invalidom rada prije ispunjenih uslova za ostvarivanje starosne penzije, sa invalidnošću uzrokovanom profesionalnim oboljenjem; da je poslodavac odgovoran za naknadu štete, jer je onemogućen da svojim radom ostvaruje zaradu koja je mnogo veća od iznosa invalidske penzije; da zahtjeva naknadu štete koja se ogleda u razlici zarade koju bi ostvario svojom radom od dana odlaska u invalidsku penziu, pa za ubuduće - do kada bi ostvario uslov za starosnu penziju ili pak penziju po osnovu penzijskog staža i primljene invalidske penzije, u iznosu od 34.000,00 € i da su sudovi u identičnim pravnim situacijama dosuđivali naknadu štete po istom pravnom osnovu i istom činjeničnom stanju, na način kako je to traženo u ovom predmetu. Predlaže da Ustavni sud usvoji žalbu i ukine osporene pojedinačne akte.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i

401

obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:







Uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovjest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14).

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.43/03 i 25/06,) koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda:


Zakona o obligacionim odnosima (»Službenom listu SFR«, br. 29/78, 39/85, 57/89 i »

Službenom listu SRJ «, br. 31/93):




Osnovni sud, u Podgorici, presudom P.br. 2428/06, od 30. aprila 2009. godine, odbio je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi - AD »Kombinat aluminijuma« Podgorica, na naknadu materijalne štete po kom osnovu bi isplatio tužiocu iznos od 5.258,26 €, na ime pretrpljene štete koja se ogleda u razlici primljene invalidske penzije i zarade koju bi tužilac ostvario da je radio kod tuženog na radnom mjestu, na kom je i nastupila

402

invalidnost uzrokovana profesionalnim oboljenjem za period od 22.decembra 2005.godine, kao dana odlaska u invalidsku penziju pa do dana 31.oktobra 2008.godine, do kada je izvršen obračun razlike između invalidske penzije i zarade koju bi tužilac primio, kao i iznos od 153,64 €, svakog 15-tog u mjesecu na ime buduće štete (izmakle dobiti) počev od 1. novembra 2008.godine, pa do dana dok za to budu postojali zakonski uslovi.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 3077/09-06, od 15. oktobra 2009. godine,

potvrdio presudu Osnovnog suda u Podgorici i odbio žalbu tužioca kao neosnovanu. U obrazloženju se pored, ostalog navodi: da je Odlukom tuženog od 23. novembra 2005. godine tužiocu, kao tehnološkom višku prestao radni odnos, kada mu je isplaćena i otpremnina u visini od 36 prosječnih zarada u KAP-u; da mu je rješenjem fonda PIO od 7. februara 2006. godine priznato pravo na invalidsku penziju, po osnovu potpunog gubitka radne sposobnosti, prouzrokovane 50% profesionalnom bolešću, a 50% bolešću koja nije profesionalne prirode; da nije osnovan zahtjev tužioca za naknadu štete koju je, u smislu odredaba člana 155 Zakona o obligacionim odnosima, u vidu njenog povećanja tužilac morao i dokazati, jer obaveza naknade štete može da proizađe samo iz činjenice da je šteta zaista i nastala.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore Rev.br.193/10, od 16. februara 2010. godine odbijena je revizija tužioca kao neosnovana. U obrazloženju se, između ostalog, navodi: da je tužiocu prestao radni odnos kao tehnološkom višku, uz isplatu otpremnine, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju; da u momentu sticanja prava na invalidsku penziju tužilac nije bio zaposlen, niti je ostvarivao pravo na zaradu, jer mu je radni odnos prestao 23.novembra 2005.godine, što zači da ne postoji šteta u vidu razlike između radade i invalidske penzije i da zarada koju je tužilac ostvarivao kod tuženog prije prestanka radnog odnosa, ne može biti osnov za utvrđivanje štete.

5. Podnosilac ustavne žalbe smatra da su mu osporenim presudama usled pogrešne primjene materijalnog prava pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnja pristrasnosti sudova povrijeđena prava i slobode zajemčene Ustavom Crne Gore iz čl. 8, 17, 19 i 32 Ustava Crne Gore.


7. S aspekta člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim sudskim odlukama podnosiocu, u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno ustavno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo. Ovim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo

403

izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Iz tih razloga Sud nije prihvatio navode podnosioca da mu u konkretnom slučaju nije osigurana jednakost pred zakonom.

8. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu ustavnog prava zajamčenog članom 19 Ustava, kojim se jemči pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda. Kako ovo pravo garantuje jednakost u postupanju i zakonsko uređivanje procedure, Ustavni sud je utvrdio da u konkretnom slučaju podnosiocu nije povrijeđeno navedeno ustavno pravo, jer je podnosilac imao pravo na jednak pristup sudu i na jednaku zaštitu svojih prava pred nadležnim sudom, a nije dokazana razlika u tretmanu koja bi bila diskriminativna.

9. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku i praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja Programa uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena na nivou tuženog AD KAP iz Podgorice, donijet Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, a za koje nije bilo mogućnosti raspoređivaja na odgovarajuće poslove, niti ostvarivanje jednog od prava predviđenih u aktima tuženog, pa je tuženi isplatio tužiocu (podnosiocu žalbe) otpremninu i donio odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu. U smislu člana 117 stav 1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu, prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno- pravni status.


Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u

404

vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. Podnosilac nije dostavio nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da sudovi nijesu bili nepristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava u odnosu na uslov nepristrasnosti suda.



Už-III br. 183/10 USTAVNI SUD CRNE GORE 24. novembar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010 godine, donio je

O D L U K U



1. Z.Z., iz Nikšića, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 639/10, od 4. maja 2010. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 4757/09, od 29. januara 2010. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 2062/09, od 3. decembra 2009. godine, zbog povrede prava iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi podnositeljka ističe: da su Vrhovni sud i Viši sud u Podgorici krajnje pristrasno odlučili u korist javne ustanove u kojoj je bila zaposlena, jer se u odluci o prestanku

405

radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i da je isplaćena i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama, jer teret dokazivanja svake činjenice leži na onoj stranci kojoj, po odredbama Zakona o parničnom postupku, ta činjenica ide u prilog; da joj je radni odnos prestao a da Vlada Crne Gore još uvijek nije donijela podzakonske akte kojima je trebala da utvrdi mrežu zdravstvenih ustanova i program integracije privatnog i javnog sektora u oblasti zdravstva; da je poslodavac imao obavezu, a to nije uradio, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da mu, u skladu sa odredbama Zakona o radu, da otkazni rok od najmanje mjesec dana i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijesti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim je radom prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne spreme, a da tuženi to nije uradio.



Ustava Crne Gore:



»Zaposlenom koji je proglašen viškom, a nije mu obezbijeđeno nijedno od prava predviđenih programom iz člana 116 stav 1 ovog zakona i zaposlenom kod poslodavca koji otkazuje ugovor o radu za manje od pet zaposlenih zbog prestanka potrebe za njegovim radom poslodavac je dužan da isplati otpremninu najmanje u visini šest prosječnih zarada u Republici. Zaradom, u smislu st. 1 i 2 ovog člana, smatra se prosječna zarada u Republici umanjena za poreze i doprinose koji se plaćaju iz te zarade, ostvarena u mjesecu koji prethodi mjesecu u kome zaposlenom prestaje radni odnos (član 117 st. 1 i 3).

Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena i da zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.

4. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju utvrdili smo da je predmet tužbenog zahtjeva poništaj odluke o prestanku radnog odnosa i otkaz ugovora o radu.

406

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P br. 2062/09, od 3. decembra 2009. godine, odbio tužbeni zahtjev da se obaveže tuženi da tužioca vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njegovoj stručnoj spremi, znanju i sposobnostima. U ponovno postupku, po nalogu datom ukidnim rješenjem Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 1781/09-08, od 30. juna 2009. godine, Sud je utvrdio da je tužilja primila otpremninu u iznosu od 2.196,00€, koja je utvrđena Odlukom o prestanku radnog odnosa, čiju zakonitost Sud ispituje i da se prijemom otpremnine i potpisivanjem odluke o prestanku radnog odnosa tužilja saglasila sa činjenicom da je prestala potreba za njenim radom.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 4757/09, od 29. januara 2010. godine, odbio izjavljenu žalbu ocijenivši da je prvostepeni sud pravilno odbio tužbeni zahtjev, polazeći od neposporne činjenice da je tužilji isplaćena otpremnina, nakon čega joj je radni odnos prestao saglasno odredbi člana 118 stav 1 Zakona o radu jer je, u suštini, došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa, odnosno da se tužilja, momentom prijema otpremnine, saglasila da je prestala potreba za njenim radom.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 639/10, od 4. maja 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je prema odredbama člana 12 Zakona o zdravstvenoj zaštiti (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 39/04), utvrđena strategija razvoja zdravstva koja, između ostalog, predviđa donošenje programa o integraciji privatnog i javnog sektora, a prema odredbama člana 75 istog Zakona, javna zdravstvena ustanova može izdavati u zakup prostor, medicinsko tehničku opremu i druga sredstva prema uslovima koje utvrdi nadležno ministarstvo; da podzakonski akti nijesu donijeti u roku ostavljenom Zakonom o zdravstvu, ali da je u tom roku postojala obaveza zdravstvenih ustanova da usklade svoje poslovanje sa zakonom; da tužilja nije iskazala interes za zakup prostora i medicinske opreme; da je donijet plan i program, kojima je utvrđen višak zaspolenih a kojima je prethodila odluka Vlade i resornog ministarstva i da na strani poslodavca nije postojala obaveza da se programom definišu kriterijumi tehnološkog viška, bodovanje i utvrđivanje redosleda, jer je zbog reorganizacije stomatološke službe tužilja ostala bez posla, uz isplatu otpremnine

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i osporene presude se zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. U parničnom postupku je utvrđeno da je podnosilac ustavne žalbe proglašena tehnološkim viškom u postupku reorganizacije stomatološke zaštite u Crnoj Gori u kojoj su svi zaposleni u ovoj oblasti ostali bez posla, da joj tuženi, kao tehnološkom višku, nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, osim isplatu otpremnine u iznosu od 2.196,00 €, nakon koje i donio odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu. Po ocjeni Ustavnog suda, utvrđenje sudova da se prijemom otpremnine podnosilac saglasila da joj radni odnos prestane kao tehnološkom višku, nije suprotna Ustavu jer je, u suštini, došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa, jer

407

se momentom isplate otpremnine tužilja saglasila da prestaje potreba za njenim radom. Prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno- pravni status.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale, ističe se da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku, tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske-2003). U konkretnom slučaju, činjenica da je podnosilac primio otpremninu je za sud izuzetno važna, jer je prijemom iste definisan njegov radno-pravni status.

Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu, nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. Podnosilac nije dostavio nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u dokumentaciji, priloženoj uz ustavnu žalbu, nije našao objektivne dokaze koji ukazuju da sudovi nijesu bili nepristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava u odnosu na uslov nepristrasnosti suda.

6. U žalib se ističe povreda prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava jeste i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizlaze, uključujući i zaštitu u vezi s prestankom radnog odnosa. S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnosiocu navedeno ustavno pravo nije povrijeđeno.



***

408

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Dragan Marković, advokat, iz Podgorice, podnio je u ime M.B., iz Podgorice, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presuda Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 900/10, od 15. juna 2010. godine, Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 332/10-08, od 12. marta 2010. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 1579/08, od 22. decembra 2009. godine.

Podnosilac ustavne žalbe smatra su mu osporenim presudama, zbog pogrešne primjene materijalnog prava, usled krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena prava iz člana 8, člana 17 stav 2 , člana 19 i člana 32 Ustava Crne Gore. U žalbi, dalje, ističe: da je bio u stalnom radnom odnosu u preduzeću AD Kombinat aluminijuma Podgorica; da mu je odlukom Fonda PIO utvrđen potpuni gubitak radne sposobnosti i utvrđeno pravo na invalidsku penziju; da je usled okolnosti za koje sam nije kriv, onemogućen da svojim radom ostvaruje zaradu koja je mnogo veća od iznosa penzije koju prima, pa mu shodno tome pripada pravo na rentu koja se ogleda u razlici zarade radnog mjesta poslova i zadataka koje je obavljao i iznosa penzije koju prima kao korisnik Fonda PIO i da pobijane presude nijesu u skladu sa postojećom praksom sudova u Crnoj Gori, koji su u identičnim pravnim situacijama dosuđivali naknadu štete, odnosno usvajali tužbene zahtjeve radnika.


3. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:


Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2). Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19).

409



»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 tačka 1)«.

Zakona o radu (»Službeni list Crne Gore«, br.43/03 i 25/06):


4. Ustavni sud je u provedenom postupku utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari: Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 1579/08, od 22. decembra 2009. godine odbio, kao neosnovan zahtjev tužioca za naknadu materijalne štete, koja se ogleda u razlici primljene invalidske penzije i zarade koju bi tužilac ostvario da je radio kod tuženog na radnom mjestu, na kom je i nastupila invalidnost uzrokovana profesionalnim oboljenjem, za period od 11. novembra 2005. godine, pa do dana 31. avgusta 2009. godine, kao i da mu tuženi, na ime mjesečne rente, za period od 1. septembra 2009. godine, pa ubuduće dok za to budi postajali zakonski razlozi, isplaćuje iznos u visini od 258,98 €. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je tužiocu prestao radni odnos , na osnovu odluke tuženog, 31. oktobra 2005. godine, kao tehnološkom višku i da mu je istog dana isplaćena otpremnina u iznosu od 17.080,92 €, a da je nakon toga rješenjem Republičkog fonda PIO, od 27. januara 2006. godine, tužiocu priznato pravo na invalidsku penziju, zbog potpunog gubitka radne sposobnosti prouzrokovane 50% profesionalnom bolešću i 50% bolešću koja nije profesionalne prirode.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž. br. 332/10-08, od 12. marta 2010. godine potvrdio prvostepenu presudu a žalbu tužioca odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je prvostepeni sud pravilno zaključio da je imenovanom radni odnos prestao kao tehnološkom višku, a ne usled penzionisanja, na šta upućuje i sadržina odluke tuženog i sadržina rješenja Republičkog Fonda PIO, a što potvrđuje i datum donošenja rješenja o priznavanju prava na penziju (27. januara 2006. godine).

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 900/10, od 15. juna 2010. godine, odbijena je revizija tužioca, kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da su sudovi pravilno primijenili materijalno pravo, jer je tužiocu prestao radni odnos kao tehnološkom višku, uz isplatu otpremnine, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju; da u momentu sticanja prava na invalidsku penziju tužilac nije bio zaposlen i da nije ostvarivao zaradu jer mu je radni odnos prestao 31. oktobra 2005. godine, a pravo na invalidsku penziju

410

mu je priznato 27. januara 2006.godine, što znači da mu je radni odnos prestao prije nego što mu je priznato pravo na invalidsku penziju, zbog čega ne postoji šteta u vidu razlike između zarade i invalidske penzije i da zarada, koju je podnosilac ustavne žalbe ostvarivao kod tuženog prije prestanka radnog odnosa, ne može biti osnov za utvrđivanje štete u traženom iznosu.

5. Podnosioc u ustavnoj žalbi navodi povredu prava na nediskriminaciju iz člana 8 Ustava i člana 14 Evropske konvencije, ali nije obrazložio povredu navedenog zajemčenog prava. Po ocjeni Sudau, u sprovedenom postupku nema činjenica ili okolnosti koje bi na bilo koji način upućivale na to da je, u postupku koji je prethodio ustavnosudskom postupku, podnosioc bio diskriminisan po bilo kom svojstvu.

6. U ustavnoj žalbi se navodi povreda ustavnog prava o jednakosti, pred zakonom, propisanog članom 17 Ustava. Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijedjeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno.

Odredbom člana 124 stav 2 Ustava propisano je: »Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova«. Stoga, navodi podnosioca žalbe da je u drugim predmetima kod sudova, kod istog činjeničnog i pravnog osnova, donijeta drugačija odluka ne može predstavljati pravni argument za ocjenu o nejednakosti pred zakonom u navedenom predmetu.

Utvrdivši da, u konkretnom slučaju, pravni stavovi Vrhovnog suda Crne Gore nijesu odstupili od ustanovljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog materijalnog prava, niti su diskriminatorni po bilo kojoj ustavnoj osnovi, Ustavni sud nije prihvatio navode podnosioca da mu, u konkretnom slučaju, nije osigurana jednakosti pred zakonom, zajemčena članom 17 Ustava.

7. U ustavnoj žalbi podnosioca se navodi povreda ustavnog prava na jednaku zaštitu prava i sloboda iz člana 19 Ustava. Ocjena Ustavnog suda da je, u konkretnom slučaju, postupanje sudova bilo u skladu sa mjerodavnim zakonskim odredbama, zbog čega mu navedena prava nijesu povrijedjena.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, odnosno odredbe člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su utvrdili

411

da je shodno relevantnim činjenicama tužiocu (podnosiocu ustavne žalbe) prestao radni odnos kao tehnološkom višku, prije nego što mu je priznato pravo na invalidsku penziju, iz čega proizilazi da nije dokazao postojanje štete (razliku između zarade i invalidske penzije), jer u momentu kada je stekao pravo na invalidsku penziju nije bio zaposlen i ostvarivao zaradu, a zarada koju je ostvarivao kod tuženog prije prestanka radnog odnosa nije mogla biti osnov za utvrđivanje štete u traženom iznosu.

Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu.

U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe.

Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.


Už-III br. 315/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. novembar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24.novembar 2010. godine, donio je

O D L U K U



412

1. T.Š., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 830/10, od 1. juna 2010. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3761/09, od 12. marta 2010.godine.

Podnosilac smatra da mu je osporenim presudama usljed nezakonitog i krajnje pristrasnog postupanja sudova povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad, iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore. U žalbi navodi: da je bila zaposlena u JZU »Dom zdravlja«, koji je donio odluku o prestanku radnog odnosa i kojom se otkazuje ugovor o radu na neodređeno vrijeme, a što je u suprotnosti sa odredbama Zakona o radu; da joj otpremnina nije isplaćena, kao i da tu činjenicu u prvostepenom postupku niko nije pominjao, te stoga sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i isplaćena; da je poslodavac, koji smanjuje broj zaposlenih, imao obavezu, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima prestanka radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da podnosiocu, u skladu sa odredbama Zakona o radu, da otkazni rok od najmanje mjesec dana i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijesti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim radom je prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne spreme, a da tuženi sve gore navedeno, nije uradio.

2. U pokrenutom ustavnosudskom postupku, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava, i odredaba člana 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe, povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:



»Zaposlenom koji je proglašen viškom, a nije mu obezbijđeno nijedno od prava predviđenih Programom iz člana 116 stav 1 ovog zakona, i zaposlenom kod poslodavca koji otkazuje ugovor o radu za manje od pet zaposlenih zbog prestanka potrebe za njegovim radom, poslodavac je dužan da isplati otpremninu najmanje u visini šest prosječnih zarada u Republici.

Zaradom, u smislu st. 1 i 2 ovog člana, smatra se prosječna zarada u Republici, umanjena za poreze i doprinose koji se isplaćuju iz te zarade, ostvarena u mjesecu koji prethodi mjesecu u kome zaposlenom prestaje radni odnos (član 117 st. 1 i 3).

413

Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je ispalata izvršena.

Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno kome se otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.

4. Uvidom u osporenu presudu, i druge dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju, utvrdili smo da je predmet tužbenog zahtjeva poništaj odluke o prestanku radnog odnosa, i otkaza ugovora o radu. Osnovni sud u Podgorici je presudom P. br. 687/08 od 13. juna 2009. godine, usvojio tužbeni zahtjev tužilje i odlučio da se poništi kao nezakonita Odluka tuženog br. 05/01-1258, od 27. februara 2008. godine, a tuženi se obavezuje da tužilju vrati na rad, i rasporedi na poslove koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi i radnim sposobnostima.

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom, Gž. br. 3761/09, od 12. marta 2010. godine, preinačio presudu Osnovnog suda, tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev tužilje. U obrazloženju se ističe: da je prema Zakonu o zdravstvenoj zaštiti (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 39/04) propisano da Republika utvrđuje strategiju razvoja zdravstva, pa je Vlada Republike Crne Gore zaključkom od 27. septembra 2007. godine, zadužila Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja, da donese Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji u JZU na primarnom nivou, za čijim radom je prestala potreba; da je Planom i Programom utvrđivanja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba koji je donio Odbor direktora Doma zdravlja Podgorica, utvrđen višak zaposlenih u stomatološkoj službi; da tužilja nije tražila pravo učešća na oglas za zakup stomatoloških ordinacija, i na taj način iskazala neinteresovanje za jedan od vidova rješavanja njenog radno-pravnog statusa; da na strani tuženog nije postojala obaveza da se spornim Programom definišu kriterijumi viška i utvrđuje redosljed putem bodovanja, jer je isto neophodno samo kod smanjenja broja zaposlenih, kako bi se pravilno utvrdio prioritet; da je tužilji obezbijeđena isplata otpremnine, kao jedno od prava iz člana 117 Zakona o radu.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore Rev. br. 830/10, od 01. juna 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana. U obazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužilji prestao radni odnos kao tehnološkom višku, sa isplatom otpremnine; da tuženi, donošenjem Plana i Programa kojim je utvrđen višak zaposlenih, nije bio dužan da definiše kriterijume tehnološkog viška; da tužilja nije iskazala interesovanje za uzimanje u zakup stomatološke ordinacije pa joj je isplaćena otpremnina u iznosu id 2.196,00 €, u skladu sa odredbom člana 117 Zakona o radu.

5. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe, da joj je usljed krajnje pristrasnog i nezakonitog odlučivanja sudova, povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz člana 32 i 62 Ustava Crne Gore.

6. Uvidom u navode ustavne žalbe, razloge i navode istaknute u osporenim presudama, te analizom mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje.

414


Podnosiocu ustavne žalbe je bilo dozvoljeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda zasniva se na ustavno- prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, pravilno je utvrđeno da je tužilji prestao radni odnos. Prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno- pravni status.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale, Ustavni sud ocjenjuje da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske -2003). U konkretnom slučaju, činjenica da je podnosilac primio otpremninu, iako je on nije pominjao u toku postupka pred sudom, izuzetno je važna, jer prijemom iste se njegov radno-pravni status definisao.

Ustavni sud je ocijenio da je i navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom slučaju neosnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna, ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, tj. smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u pogledu odluke koju donosi, osim ako se to ne ospori uvjerljivim dokazom. S druge strane, objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja, već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica sadržanih u samom predmetu. Podnosilac nije dostavila nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji bi ukazivali da su drugostepeni i revizioni sud bili pristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Iz tih razloga, sagledavajući postupak koji je prethodio ustavnosudskom postupku, kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud ocjenjuje da je isti vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava u pogledu uslova nepristrasnosti suda.

8. Podnosilac ističe povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava je i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizilaze, uključujući zaštitu u vezi sa prestankom radnog odnosa. Kako su osporene presude donijete u skladu sa odgovarajućim zakonom, podnosiocu navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.

415



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. V.G. i S.Š., iz Nikšića, koje zastupa advokat Milan Vojinović, iz Nikšića, podnijele su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 832/10, od 26. maja 2010. godine, kojom je odbijena revizija kao neosnovana.

Podnosioci smatraju da im je osporenom presudom povrijeđeno Ustavom garantovano pravo na pravično i javno suđenja, iz člana 32 i pravo na rad, iz člana 62 Ustava Crne Gore. U žalbi navode: da je nezakonit cjelokupan postupak proglašenja podosilaca ustavne žalbe tehnološkim viškom; da je prvostepeni sud pravilno postupio kada je usvojio njihov zahtjev; da je Viši sud pogrešno primijenio zakon kada je preinačio prvostepenu presudu, jer je utvrdio da podizanje otpremnine znači saglasnost zaposlenog sa prestankom radnog odnosa, a Vrhovni sud prihvatio te razloge.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredbi čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u

416

granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrdjuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocima ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:




»Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena (član 118 stav 1)«.

4. Ustavni sud je u sprovedenom postupku izvršio uvid u osporenu presudu i drugu dostavljenu dokumenataciju i utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari:

Presudom osnovnog suda u Nikšiću, P.br. 602/06, od 22. decembra 2006. godine, usvojen je tužbeni zahtjev tužilja i poništene su, kao nezakonite, Odluke o prestanku radnog odnosa tužiljama br. 728/05, od 27. septembra 2005. godine i br. 1278/05, od 23. septembra 2005. godine i obavezan tuženi da tužilje vrati u radni odnos i rasporedi na poslove i radne zadatke koji odgovaraju njihovoj stručnoj spremi, znanju i sposobnostima.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 1326/09-05, od 15. decembra 2009. godine, preinačio prvostepenu presudu, tako što je odbio tužbeni zahtjev u cjelosti. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je osporenim odlukama tužiljama prestao radni odnos kao tehnološkom višku usled tehnoloških, ekonomskih i rstrukturalnih promjena kod tuženog, jer im u skladu s članom 116 stav 1 Zakona o radu nije moglo biti obezbijeđeno ni jedno od prava po tom osnovu, osim isplate otpremnine, pa im je prema članu 118 Zakona prestao radni odnos; da je prijemom otpremnine, prema ocjeni Suda, došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa i da ocjena ugovora o radu tužilja, odnosno da i su bile u radnom odnosu na određeno ili neodređeno vrijeme, nije od odlučujećeg uticaja za rješavanje u ovoj pravnoj stvari.

Vrhovni sud Crne Gore je presudom, Rev. br. 832/10, od 26. maja 2010. godine, odbio reviziju kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da su tužilje bile u radnom odnosu na određeno vrijeme u trajanju od 6 mjeseci, da im je radni odnos prestao kao tehnološkom višku i da im je 29. septembra 2005. godine isplaćena otpremnina u iznosu od 1.927,00€, koju su tužilje prihvatile i da im je radi odnos prestao danom isplate otpremnine, saglasno odredbama člana 118 Zakona o radu.

417

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, kojima se štiti pravo na pravično i javno suđenje, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocima žalbe, u parničnom postupku, bilo obezbijeđeno pravično i javno suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti. Podnosiocima ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje pravnih lijekova.

Naime, podnosiocima žalbe radni odnos je prestao nakon isplate otpremnine, saglasno članu 118 stav 1 Zakona o radu. Prijemom otpremnine podnosiocima je u potpunosti razriješen njihov radno pravni status.

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocima ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje. Pravni stavovi navedeni u osporenoj presudi, po ocjeni Ustavnog suda, zasnivaju se na pravilnoj primjeni materijalnog prava i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju tog prava.

6. Pod pravom na rad iz člana 62 Ustava, podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Polazeći od sadržine tog prava, a imajući u vidu zahtjev podnosilaca ustavne žalbe, primijenjenog materijalnog prava, utvrđenih činjenica u parničnom postupku, Ustavni sud je utvrdio da osporenim aktom podnosiocima ustavne žalbe nije povrijeđeno navedeno ustavno pravo.


Už-III br. 336/10 USTAVNI SUD CRNE GORE 24. novembra 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu :predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Đole Serkulović, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana149 stav1 tačka 3 Ustava i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore(»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 10.novembra 2010 godine, donio je

O D L U K U

ODBIJA SE ustavna žalba.O b r a z l o ž e nj e

418

1. D.B., iz Podgorice, podnio je ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog Suda Crne Gore, Rev.br. 33/10, od 19. januara 2010. godine, kojom je odbijena revizija, kao neosnovana, izjavljena protiv presude Viši sud u Podgorici Gž.br.393/2009-08, od 23. oktobra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi da su mu osporenim presudama usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena prava, na pravično suđenje i pravo na rad, iz člana 32 i 62 Ustava Crne Gore; da je bio zaposlen u JZU »Dom zdravlja«, koji je donio odluku kojom mu utvrđuje prestanak radnog odnosa i otkazuje ugovor o radu na neodređeno vrijeme što nije u skladu sa odredbama Zakona o radu; da mu otpremnina nije isplaćena, pa sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i da je isplaćena, da je Vlada imala obavezu, da utvrdi mrežu zdravstvenih ustanova i donese Program integracije privatnog i javnog sektora; da je tuženi bio dužan, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, a donio je jedan i to nepotpun i da u roku od mjesec dana od dana donošenja tog Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa.


2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba člana 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava


Ustava Crne Gore:



»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona, da se presuda izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1)«.

419

Zakona o radu (»Službeni list Crne Gore«, br. 43/03, 79/04 i 25/06): koji je važio u vrijeme nastanka spornih odnosa:


Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 692/08, od 21. novembra 2008. godine, poništio kao nezakonite odluke tuženog br. 05/01-1261, od 27. februara 2008. godine i odluku br. 05/01-1259, od 27. februara 2008. godine i obavezao tuženog da tužioca vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njihovoj stručnoj spremi i radnim sposobnostima, u roku od 8 dana po pravosnažnosti presude pod prijetnjom izvršenja i odbio predlog za izdavanje privremene mjere kojim je traženo da se naloži tuženom da tužioce vrati na rad do pravosnažnog okončanja premetne parnice, kao neosnovan.

Viši sud u Podgorici je presudom Gž.br.393/2009-08, od 23. oktobra 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda u Podgorici P.br. 692/08, od 21. novembra 2008. godine i odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev tužilaca da se ponište kao nezakonite odluke tuženog i odbio predlog za izdavanje privremene mjere.

U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je u konkretnom slučaju, uslijed organizacionih promjena i reforme sistema stomatološke zdravstvene djelatnosti prestala potreba za radom tužioca (podnosioca ustavne žalbe), kojem tuženi nije mogao obezbijediti obavanje rada na drugim poslovima a nije iskazao interesovanje ni tražio pravo da bi učestvovao na oglas za zakup ordinacija. Kako je tuženi tužiocu utvrdio i isplatio otpremninu kao jedno od prava iz člana 117 Zakona o radu to su rješenja kojima se tužiocu otkazuje ugovor o radu, te prestanak radnog odnosa zakonita. Takođe, u obrazloženju se navodi, da to što Sindikat i Zavod za zapošljavanje nisu obvešteni tri mjeseca ranije već mjesec dana ne čini odluke o prestanku radnog odnosa nezakonitima, pa je kod ovakvog stanja stvari valjalo pobijanu presudu preinačiti.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.33/10, od 19. januara 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana.

U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restruktivnim promjenama, tuženi donio Program utvrđivanja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba o čemu je obaviješten Sindikat i Zavod za zapošljavanje, da tuženi tužiocu, kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti ni jedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava pa im je isplatio otpremninu u iznosu od 2.196,00 €, kada je i donio odluku o prestanku radnog odnosa, kao jedno od prava koje se obezbjeđuje u smislu člana 118 stav 1 Zakona o radu; da je tužioc prijemom otpremnine iskazao želju da mu radni odnos prestane kao tehnološkom višku, radi čega je u suštini došlo do sporazumnog prestanka radnog odnosa, jer se momentom isplate otpremnine tužioc saglasio da mu je prestala potreba za njegovim radom, pri čemu je pravilno drugostepeni sud postupio kada je preinačio prvostepenu presudu i tužbeni zahtjev odbio kao neosnovan.

420



5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, odnosno odredbe člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, da je donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat i kako tuženi i tužiocu tuženi kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava,pa mu je isplatio otpremninu. Prijemom otpremnine došlo je do sporazumnog raskida radnog odnosa, jer se momentum isplate otpremnine tužlac saglasio da prestaje potreba za njegovim radom. U smislu člana 117 stav 1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno pravni status.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale. Ustavni sud ocjenjuje da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske (2003). U konkretnom slučaju, činjenica da je podnosilac primio otpremninu za Sud je izuzetno važna, jer prijemom iste definisan njegov radno-pravni status.

6. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao

421

objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

7. Podnosilac ističe povredu prava na rad koje se garantuje odredbom člana 62 Ustava. Međutim, pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom.S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnosiocu navedeno ustavno pravo nije povrijeđeno.


Už-III br. 124/10 USTAVNI SUD CRNE GORE10.novembar 2010.g. PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (,,Službeni list Crne Gore’’, br. 64/08), na sjednici od 10.novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. D.R., iz Podgorice, koga zastupa punomoćnik Dragan Marković, advokat, iz Podgorice, podnio je ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 401/09-08 od 8. septembra 2009 godine i presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1489/09, od 9. decembra 2009. godine.

Podnosilac smatra da su mu osporenim presudama usled pogrešne primjene materijalnog prava, pograšno i nepravilno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena prava garantovana odredbama čl. 8, 17, 19 i 32 Ustava Crne Gore. U žalbi navodi: da smatra samovoljnom odluku sudova o zahtjevu za naknadu materijalne štete iz radnog odnosa, jer je proglašen invalidom rada prije ispunjenih uslova za ostvarivanje starosne penzije, sa invalidnošću uzrokovanom profesionalnim oboljenjem; da je poslodavac odgovoran za naknadu štete, jer je onemogućen da svojim radom ostvaruje zaradu koja je mnogo veća od iznosa invalidske penzije. Predlaže da Ustavni sud usvoji žalbu i ukine osporene pojedinačne akte.

422



Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu. Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju. Posebne mjere se mogu primjenjivati samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete (član 8); prava i slobode se ostvaruju na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma i svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17); svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19) i da svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona (član 6 tačka 1) i da se uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovjest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status (član 14).





Osnovni sud, u Podgorici, presudom P.br.383/08, od 19. decembra 2008. godine, usvojio je tužbeni zahtjev tužioca i obavezao tuženog da tužiocu isplati po osnovu naknade materijalne štete iznos od 9.151,33 €, koja se ogleda u razlici između invalidske penzije i zarade koju bi tužilac ostvario da je radio kod tuženog na radnom mjestu na kom je nastupila invalidnost uzrokovana profesionalnim oboljenjem, za period od 11. novembra 2005. godine do 30. septembra 2008. godine, sa zakonskom kamatom od dana presuđenja, pa do konačne isplate i iznos od 266,20 €, na ime buduće štete, počev od dana 1. oktobra 2008.godine.

423

Viši sud u Podgorici je presudom Gž. br. 401/09-08, od 8. septembra 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda u Podgorici, tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev kojim je traženo da se tuženi obaveže da tužiocu naknadi materijalnu štetu u iznosu od 9.151,33 € i iznos od 266,20 € na ime zarade koju bi tužilac primio, sa zakonskom kamatom od dana presuđenja pa do konačne isplate, jer je utvrdio da je prvostepena presuda donijeta na osnovu pogrešne primjene materijalnog prava. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužiocu prestao radni odnos kod tuženog rješenjem br. 91-1009 od 11. novembra 2005. godine, kao tehnološkom višku; da mu je istog dana isplaćena otpremnina u iznosu od 17.080,92 €; da je rješenjem Republičkog fonda PIO, od 7. marta 2006. godine, tužiocu priznato pravo na invalidsku penziju po osnovu potpunog gubitka radne sposobnosti, prouzrokovane 50% profesionalnom bolešću, a 50% bolešću koja nije profesionalne prirode; da mu je radni odnos prestao prije priznavanja prava na invalidsku penziju; da tužilac nije dokazao postojanje štete, jer u momentu kada je stekao pravo na invalidsku penziju nije bio zaposlen i ostvarivao zaradu, a zarada koju je ostvarivao kod tuženog prije prestanka radnog odnosa ne može biti osnov za utvrđivanje štete u traženom iznosu.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1489/09 od 9. decembra 2009. godine odbijena je revizija tužioca kao neosnovana. U obrazloženju, se pored ostalog, navodi: da se po ocjeni revizionog suda za postojanje odgovornosti za naknadu štete odlučan pravni osnov prestanka radnog odnosa tužioca kod tuženog, tj. da li je radni odnos prestao penzionisanjem zbog profesionalnog oboljenja ili po nekom drugom osnovu; da je u konkretnom slučaju radni odnos tužioca prestao 11.novembra 2005.godine, kao tehnološkom višku, a da mu je rješenjem Republičkog fonda PIO-Područno odjeljenje Podgorica, br. 01-38346/5 od 7.marta 2006.godine, određena isplata penzije, pa stoga nije ni bilo osnova za utvrđivanje tražene naknade štete.

5. Podnosilac ustavne žalbe smatra da su mu osporenim odlukama sudova povrijeđena prava i slobode, zajemčene odredbama čl. 8, 17, 19 i 32 Ustava Crne Gore.


7. Sa aspekta člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim sudskim odlukama podnosiocu, u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno ustavno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo. Ovim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bilo bi povrijeđeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i

424

arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Iz tih razloga Sud nije prihvatio navode podnosioca da mu u konkretnom slučaju nije osigurana jednakost pred zakonom.

8. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu ustavnog prava zajamčenog članom 19 Ustava, kojim se jemči pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda. Kako ovo pravo garantuje jednakost u postupanju i zakonsko uređivanje procedure, Ustavni sud je utvrdio da u konkretnom slučaju podnosiocu nije povrijeđeno navedeno ustavno pravo, jer je podnosilac imao pravo na jednak pristup sudu i na jednaku zaštitu svojih prava pred nadležnim sudom, a nije dokazana razlika u tretmanu koja bi bila diskriminatorska.

9. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom kao i revizionom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja Programa uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena na nivou tuženog AD KAP iz Podgorice, donijet Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, a za koje nije bilo mogućnosti raspoređivaja na odgovarajuće poslove, niti ostvarivanje jednog od prava predviđenih u aktima tuženog, pa je tuženi isplatio tužiocu (podnosiocu žalbe) otpremninu i donio odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu.


Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. Podnosilac nije dostavio nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji

425

ukazuju da drugostepeni i revizioni sud nijesu bili nepristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava.


Už III br.66/10 USTAVNI SUD CRNE GORE10.novembar 2010.g. PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag iličković, Miodrag Latković, , Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 10.novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. D.B., iz Berana, koga zastupa advokat Branislav-Brano Ćupić, iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu žalbe, protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 390/10, od 16. marta 2010. godine. U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu usljed pogrešne primjene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena prava iz člana 32 i 148 Ustava Crne Gore; da Viši sud nije ispitao njegove žalbene navode, niti dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe, čime je postupio protivno odredbama Zakona o parničnom postupku koje obavezuju na ocjenu svakog dokaza zasebno i svakog dokaza zajedno, u dijelu koji se pobija žalbom u granicama razloga navedenih u žalbi.



Ustava Crne Gore:

426



Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03, 79/04 i 25/06), koji je važio u vrijeme nastanka spornih odnosa:


3. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio da je postupak vođen pred Osnovnim sudom u Danilovgradu koji je donio djelimičnu presudu P.br. 218/08, od 17. aprila 2009. godine, kojom je odbijen tužbeni zahtjev tužioca kao neosnovan a koju je potvrdio Viši sud u Podgorici presudom, Gž.br. 2635/09, od 24. novembra 2009. godine.

Sudovi su stali na stanovište da je tuženi proceduru prestanka potrebe za radom zaposlenih, u konkretnom slučaju, u potpunosti ispoštovao, donoseći Program o uvođenju tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, Program o ostvarivanju prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, dostavljanjem potrebnih obavještenja Zavodu za zapošljavanje i sindikatu i isplatom tužiocu pripadajuće otpremnine. Osporenom presudom Vrhovni sud Crne Gore odbio je reviziju izjavljenu protiv presude Višeg suda, kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je tužilac bio u radnom odnosu kod tuženog do 22. oktobra 2007. godine, kada mu je pobijanom odlukom tuženog prestao radni odnos jer je utvrđeno da je prestala potreba za njegovim radom na mjestu inžinjera za hardver sa danom 2. jula 2007. godine, sa pravom na naknadu zarade; da kako se tužiocu nije moglo obezbijediti ni jedno od prava kao zaposlenom za čijim je radom prestala potreba, kao tehnološkom višku isplaćena je otpremnina u visini 24.184,26 € i da sud nalazi, da su nižestepeni sudovi, kod ovako utvrđenog stanja, pravilno odbili tužbeni zahtjev, nalazeći da je odluka o prestanku radnog odnosa tužioca donijeta u skladu sa odredbama čl. 118. Zakona o radu.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropsko konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

427

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim presudama nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk vThe Netherlands, broj 16034/90 od 19.aprila 1994.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcija Ruiz v.Spain, broj 30544/96 od 21. januara 1999.godine).

5. U ustavnoj žalbi podnosilac ističe i povredu prava iz člana 148 Ustava, koja se odnosi na princip da pojedinačni akt mora biti saglasan sa zakonom. Sud je ocijenio, da navedena odredba Ustava ne sadrži ustavom zajemčeno ljudsko pravo i slobodu, koje se štiti u ustavnosudskom postupku.


Už-III br. 260/10 USTAVNI SUD CRNE GORE10.novembar 2010.g. PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Fetija Međedović, Đole Sekulović, Miodrag Latković i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 10. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. B.B., iz Pljevalja, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 389/2010, od 2. mart 2010. godine, presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 857/09, od 7. decembra 2009. godine i presude Osnovnog suda u Pljevljima P.br.615/08, od 27.04.2009.godine . Navodi da su mu povrijeđena ljudska prava i slobode, garantovana odredbama čl. 8,17, 19, 39 i 44 Ustava Crne Gore.

U žalbi ističe: da sudovi u postupku vođenom po njegovoj tužbi protiv Ministarstva odbrane, ne dozvoljavaju da ostvari pravo na naknadu materijalne i nematerijalne štete u vidu

428

isplate 1.500.000,00 € , koje pravo mu pripada po osnovu izgubljene zarade jer mu je prestala služba profesionalnog vojnika kod tuženog; da sudovi nijesu na jasan način utvrdili njegov identitet, sa tačnim podacima o matičnom broju, jer u ugovoru o prijemu u vojnu službu upisani su matični podaci drugog lica, a sudovi tu okolnost nijesu uzeli u obzir, čime su prekršili odredbe Zakona o parničnom postupku, a donijetim presudama povrijedili navedena ustavna prava.



Presudom Osnovnog suda u Pljevljima, P.br. 615/08, od 27. aprila 2009. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca protiv tuženog Država Crna Gora – Ministarstvo odbrane Crne Gore, kojim je tražio da se tuženi obaveže da mu na ime naknade materijalne štete koja se ogleda u izgubljenim zaradama i zbog rada kao stranac isplati iznos od 750.000,00 € kao i zahtjev tužioca kojim je tražio da mu se na ime naknade nematerijalne štete za pretrpljene duševne bolove i patnje koje je pretrpio usljed povrede časti i ugleda isplati iznos od 750.000,00 € sa zakonskom kamatom od dana presuđenja pa do konačne isplate.

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 857/09, od 7. decembra 2009. godine, potvrđena je presuda Osnovnog suda a žalba odbijena kao neosnovana. U obrazloženju presude se navodi: da su odredbom člana 21 Zakona o vojsci Jugoslavije predviđeni opšti uslovi za prijem u profesionalnu vojnu službu odnosno uslovi koji jugoslovenski državljanin treba da ispunjava da bi mogao biti primljen kao profesionalni vojnik dok je članom 10 Pravilnika predviđeno da za podoficira pored opštih uslova predviđenih čl. 21 Zakona o VJ može biti primljeno lice pod uslovom da je u vojnoj službi u svojstvu vojnika po ugovoru na starješinskoj dužnosti u svojstvu podoficira provelo najmanje 2 godine i da je ocijenjeno sa ocijenom najmanje »istče se« (vrlodobar) i da ne može biti starije od 40 godina.U obrazloženju se takođe, navodi, da je pred prvostepenim sudom utvrđeno da tužilac u vrijeme zaključenja ugovora br. 28-1 od 1-01.1999.godine imao navršenih 40 godina života a istekom ugovora o radu br. 23-470 navršio 45 godina života i da više ne ispunjava uslove koje u naznačenom pravcu propisuju zakonski i podzakonski akti za prijem u profesionalnu službu VJ u čin podoficira i da mu kod ovakvog stanja stvari, ne pripada pravo na naknadu izgubljene zarade, jer se tužilac potpisivanjem tih ugovora saglasio sa svim uslovima i podacima navedenim u istim.Sud zaključuje da na strani tuženog ne postoji odgovornost za naknadu materijalne i nematerijalne štete jer je pred prvostepenim sudom, na osnovu provedenih dokaza, utvrđeno da tužilac ne ispunjava uslove koji su predviđeni Zakonom i drugim aktima za dalji prijem u službu vojske u čin profesionalnog podoficira. Kako na strani tuženog nema nezakonitog i

429

nepravilnog rada i postupanja to ne postoji osnov za primjenu odredaba Zakona o obligacionim odnosima u pogledu naknade navedene štete u predmetnoj pravnoj stvari.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 389/2010, od 2. marta 2010. godine, odbijena je revizija tužioca kao neosnovana.

U obrazloženju presude se navodi: da su nižestepeni sudovi s pravom odbili tužbeni zahtjev, nalazeći da na strani tuženog ne stoji odgovornost za naknadu štete, jer je tužilac pristao na zaradu koju je primao za vrijeme rada kod tuženog, te da istekom ugovora o produženju ugovora o prijemu lica u vojsku Jugoslavije na određeno vrijeme nije ispunjavao zakonske i podzakonske uslove za prijem u profesionalnu službu; da nema osnova za naknadu materijalne štete u vidu isplate stranih dnevnica za period dok je radio kod tuženog, jer je potpisivanjem ugovora o prijemu u profesionalnu vojnu službu na određeno vrijeme prihvatio sve uslove ugovora; da tužiocu ne pripada pravo na zarade nakon razrješenja od profesionalne vojne službe jer tužilac - podnosilac žalbe nije ispunjavao uslove o za prijem u vojnu službu shodno članu 30 stav 6 Pravilnika o prijemu u profesionalnu vojnu službu; da nijesu ispunjeni uslovi iz Zakona o obligacionim odnosima, koji bi tuženog činili odgovornim da naknadi predmetnu štetu.

4.Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevatne su odredbe slijedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazumaSvi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19). Jemči se pravo na slobodu kretanja i nastanjivanja, kao i pravo napuštanja Crne Gore.Sloboda

kretanja, nastanjivanja i napuštanja Crne Gore može se ograničiti ako je to potrebno za vođenje krivičnog postupka, sprječavanja širenja zaraznih bolesti ili iz razloga bezbjednosti Crne Gore. Kretanje i boravak stranaca uređuje se zakonom (39).

Stranac koji osnovano strahuje od progona zbog svoje rase, jezika, vjere ili pripadnosti nekoj naciji ili grupi ili zbog političkih uvjerenja može da traži azil u Crnoj Gori.Stranac se ne može protjerati iz Crne Gore tamo gdje mu, zbog rase, vjere, jezika ili nacionalne pripadnosti, prijeti osuda na smrtnu kaznu, mučenje, neljudsko ponižavanje, progon ili ozbiljno kršenje prava koja jemči ovaj Ustav.Stranac se može protjerati iz Crne Gore samo na osnovu odluke nadležnog organa i u zakonom propisanom postupku (član 44)«.

Zakona o obligacionim odnosima(...»Službeni list SRJ«, br. 31/93)

»Odgovorno lice dužno je uspostaviti stanje koje je bilo pre nego što je šteta nastala. Ukoliko uspostavljanje ranijeg stanja ne uklanja štetu potpuno, odgovorno lice dužno je za ostatak štete dati naknadu u novcu.

Kad uspostavljanje ranijeg stanja nije moguće, ili kad sud smatra da nije nužno da to učini odgovorno lice, sud će odrediti da ono isplati oštećeniku odgovarajuću svotu novca na ime naknade štete. Sud će dosuditi oštećeniku naknadu u novcu kad on to zahteva, izuzev ako okolnosti datog slučaja opravdavaju uspostavljanje ranijeg stanja (185)

Za pretrpljene fizičke bolove, za pretrpljene duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, naruženosti, povrede ugleda, časti, slobode ili prava ličnosti, smrti bliskog lica kao i za strah sud će, ako nađe da

430

okolnosti slučaja, a naročito jačina bolova i straha i njihovo trajanje to opravdava, dosuditi pravičnu novčanu naknadu, nezavisno od naknade materijalne štete kao i u njenom odsustvu. Prilikom odlučivanja o zahtevu za naknadu nematerijalne štete, kao i o visini njene naknade, sud će voditi računa o značaju povređenog dobra i cilju kome služi ta naknada, ali i o tome da se njome ne pogoduje težnjama koje nisu spojive sa njenom prirodom i društvenom svrhom (član 200)«.

Zakon o obligacionim odnosima (»Službeni list Crne Gore«, br. 47/08):

»Odgovorno lice dužno je da uspostavi stanje koje je bilo prije nego što je šteta nastala. Ukoliko uspostavljanje ranijeg stanja ne uklanja štetu potpuno, odgovorno lice dužno je za ostatak štete dati naknadu u novcu. Kad uspostavljanje ranijeg stanja nije moguće, ili kad sud smatra da nije nužno da to učini odgovorno lice, sud će odrediti da ono isplati oštećeniku odgovarajući iznos novca na ime naknade štete. Sud će dosuditi oštećeniku naknadu u novcu kad on to zahtijeva, izuzev ako okolnosti datog slučaja opravdavaju uspostavljanje ranijeg stanja (član 192). Za pretrpljene fizičke bolove, za pretrpljene duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, naruženosti, povrede ugleda, časti, slobode ili prava ličnosti, smrti bliskog lica, kao i za strah sud će, ako nađe da okolnosti slučaja, a naročito jačina bolova i straha i njihovo trajanje to opravdava, dosuditi pravičnu novčanu naknadu, nezavisno od naknade materijalne štete kao i u njenom odsustvu. Prilikom odlučivanja o zahtjevu za naknadu nematerijalne štete, kao i o visini njene naknade, sud će voditi računa o značaju povrijeđenog dobra i cilju kome služi ta naknada, ali i o tome da se njome ne pogoduje težnjama koje nijesu spojive sa njenom prirodom i društvenom svrhom (član 207 stav 1 i 2)«.

5. Povredu ustavnih prava navedenih u ustavnoj žalbi, podnosilac, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni postupak radi naknade materijalne i nematerijalne štete.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo. Naime, navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenica i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrane primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioce ustavne žalbe. Naime, u postupku je nesporno utvrđeno da je tuženi primao zaradu za vrijeme rada kod tuženog, a istekom ugovora o produženju ugovora o prijemu lica u vojsku Jugoslavije po ugovoru na određeno vrijeme, nije ispunjavao uslove iz člana 21 Zakona o vojsci Jugoslavije i člana 10 Pravilnika o prijemu u profesionalnu vojnu službu, kojima je između ostalog propisano da lice koje se prima za podoficira ne može biti starije od 40 godina, jer je istekom ugovora navršavao 45 godina života. Stoga, tužilac nije trpio nematerijalnu štetu u smislu odredbi čl. 185 i 200. Zakona o obligacionim odnosima,koji je važio u vrijeme nastanka spornog odnosa. Kako tuženi nije nezakonitim i nepravilnim postupanjem onemogućio tužioca (podnosioca žalbe) u ostvarivanju svojih prava, to, po ocjeni Ustavnog suda, tužiocu u smislu navedenih odredaba Zakona o obligacionim odnosima, ne pripada pravo na naknadu materijalne i nematerijalne štete, koja je predmet ovog spora.

431

6. Ustavna odredba člana 19 na koju ukazuje podnosilac žalbe sadrži razradu načela jednakosti koje svakome jamči jednaku zaštitu prava u postupku pred sudovima i drugim državnim organima. U procesnom smislu ova ustavna prava su povrijeđena ako stranci nije bila data mogućnost da učestvuje u postupku a u materijalno pravnom smislu znači po pravilu, da sudovi i drugi organi trebaju u istim slučajevima jednako da sude.

Osiguranje i provođenje ustavnog jemstva da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, u nadležnosti je Vrhovnog suda Crne Gore. Odredbom člana 124 stav 2 Ustava propisano je: »Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova«, a odredbom člana 27 Zakona o sudovima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.5/02, 49/04 i 22/08) da »Vrhovni sud u Opštoj sjednici utvrđuje načela, pravne stavove i načelna pravna mišljenja radi jedinstvene primjene Ustava, zakona i drugih propisa na teritoriji Crne Gore«. U konkretnom slučaju sudovi nijesu odstupili od ustanovljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog materijalnog prava, niti su odluke sudova diskriminatorne po bilo kom ustavnom osnovu.

7. Navodi podnosioca ustavne žalbe o povredi prava iz člana 8 Ustava kojim je zabranjena diskriminacija po bilo kom osnovu Ustavni sud nije cijenio jer u ustavnoj žalbi nije naveden ni jedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na postojanje povrede tog ustavnog prava.

8. S obzirom da u parničnom postupku nije odlučivano o statusu podnosioca kao izbjeglice niti lica koje traži azil to Sud nije cijenio povredu prava propisanih odredbama čl. 39 i 44 Ustava. Na osnovu iznijetih razloga, odlučeno je kao u izreci.

Už-III br.150/10 USTAVNI SUD CRNE GORE10. novembar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, i Đole Sekulović, na osnovu člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 10.novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



432

1. Milan Vojinović, advokat iz Nikšića podnio je u ime T.V., Z.L., M.J., R.R., D.J. i G.I., blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br.1406/09, od 24. novembra 2009. godine, kojom je odbijena revizija tužilaca, kao neosnovana.

Podnosioci smatraju da im je osporenom presudom povrijedjeno pravo na pravično sudjenje i pravo na rad iz čl. 32. i 62 Ustava Crne Gore. U ustavnoj žalbi se navodi: da su tužioci podnijeli tužbu 1999. godine radi isplate razlike u zaradi, jer im je tužena Elektroprivreda Crne Gore, isplaćivala manju zaradu primjenjujući koeficijent 2,40 za poslove VKV radnika, a ne koeficijent 3,00 kao i ostalim radnicima, jer spradaju u VI grupu, kao VK radnici – V stepen; da je tužena donijela rješenja o rasporedu i odredila koeficijent za zaradu, shodno Pojedinačnom kolektivnom ugovoru iz 1992. godine, da je novim Kolektivnim ugovorom iz 1996. godine, izvršio linearno povećanje zarade svim zaposlenima za 20%; da tužena nije donijela rješenja shodno ovom Ugovoru i nije primjenila čl. 51 Pojedinačnog kolektivnog ugovora, kojim je propisano da je osnovna cijena rada- najniža cijena rada za najjednostavniji rad i koeficijenta složenosti K1; da je razvrstavanje u podgrupe u okviru grupe trebalo izvršiti u skladu sa Pravilnikom o sistematizaciji radnih mjesta i utvrditi im osnovnu startnu zaradu, da je tužena izvršila podjelu poslova u osam grupa, ali nije izvršena podjela u šet podgrupa u okviru svake grupe, tako da postoji pravna i faktička situacija da vozač ili mašinista 1 imaju različite koeficijente u pojedinim djelovima preduzeća. Predlažu da se osporena presuda Vrhovnog suda Crne Gore ukine.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrdjuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno su relevantne sljedeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristranim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62)«.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to

433

zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1).

Zakona o osnova radnih odnosa (»Službeni list SRJ 29/96«,) koji je važio u vrijeme nastanka sporenih odnosa:

Zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom. Zarada se isplaćuje najmanje jedanput mesečno (član 48).


Osnovni sud u Nikšiću je presudom, P.br. 601/06 od 6. juna 2008. godine, kojom je utvrdio da je tuženi dužan isplatiti tužiocima na ime naknade materijalne štete zbog manje isplaćene zarade za period od 1. oktobra 1996. godine do 1. avgusta 2003. godine iznose navedene u izreci presude.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 2669/2008-99, od 30. juna 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda u Nikšiću i tužbeni zahtjev odbio kao neosnovan.

U obrazloženju presude se navodi: da je način utvrđivanja isplate zarade kod tuženih bio regulisan pojedinačnim kolektivnim ugovorom iz 92.godine, a zatim Pojedinačnim kolektivnim ugovorom koji je stupio na snagu 1. oktobra 1996. godine i nakon ovog Pojedinačnog kolektivnog ugovora svim zaposlenima su linarno povećane zarade za 20% zbog otežanih uslova rada; da je svim tužiocima isplaćivana zarada prema čl. 51, 52 i 54 Pojedinačnog kolektivnog ugovora, a shodno osnovnoj cijeni rada; da se cijena rada odredjuje za svako radno mjesto zavisno od stepene stručne spreme i koeficijenta složenosti poslova u okviru grupe i u pojedinim podgrupama koje su date u opisu poslova radnog mjesta i koeficijenta otežanih uslova rada; da je svim tužiocima u spornom periodu zarada bila utvrdjena prema stručnoj spremi koju posjeduju i koeficijentu složenosti koji je odredjen za poslove koje su obavljali i prema otežanim uslovima rada za tu vrstu stučne spreme i poslove, za koje su bili rasporedjeni; da zato tužiocu ne mogu zahtijevati obračun zarade drugačije od ovoga, a prema koeficijentu HE Perućica, budući da im je isplaćivana i odredjena naknada – zarada u skladu sa Pojedinačnim kolektivnim ugovorom tuženog i čl. 48. Zakona o osnovama radnih odnosa koji je važio u spornom periodu; da je neprihvatljiv pravni rezon prvostepenog suda da su u rješenjima o rasporedu koeficijenti tužiocima pogrešno odredjeni, jer sud ne može mijenjati koeficijente već je to nadležnost poslodavca, a da je isto tako pogrešan je pravni pristup prvostepenog suda da su tužioci ovakvim načinom isplate dovedeni u neravnopravan položaj, a tužioci ne mogu zahtijevati obračun zarada prema uporednim radnicima HE Perućica.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 1406/09, od 24. novembra 2009. godine, odbijena je revizija tužilaca, kao neosnovana.

U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužiocima zarada pravilno obračunavana i isplaćivana u skladu sa odredbama Kolektivnog ugovora iz 1992. godine i

434

Pojedinačnog kolektivog ugovora koji je stupio na snagu 1. oktobra 1996. godine; da je prema odredbama čl. 51, 52 i 54 Pojedinačnog kolektivnog ugovora tuženog zarada tužiocima obračunavana i isplaćivana prema cijeni rada utvrdjenoj za najjednostavnije poslove i koeficijentu složenosti poslova koji koeficijent se utvrdjuje na način što su svi poslovi svrstani u osam grupa, a unutar svake grupe u šest podgrupa, tako da se cijena rada za svako radno mjesto utvrdjuje zavisno od stručne spreme i koeficijenta složenosti poslova u okviru grupe i u pojedinim podgrupama; da iz izvedenih dokaza proizilazi da je tužiocima za sporni period zarada bila upravo utvrdjena prema stručnoj spremi i koeficijentu složenosti poslova koje su obavljali kao i prema otežanim uslovima za obavljanje poslova, u skladu sa aktima tuženog i odredbama čl. 48 Zakona o osnovama radnih odnosa koji je bio u primjeni u spornom periodu; da su bez osnova navodi tužilaca da im je zarada pogrešno obračunata i da je trebala biti obračunata prema koeficijentima koje imaju radnici sa istom stručnom spremom kod HE Perućica, jer odredjivanje koeficijenta je isključiva nadležnost poslodavca radi čega sud nije mogao izjednačiti koeficijente tužilaca sa koeficijentima zaposlenih u HE Perućica i dosuditi im traženu razliku.


6. Povredu navedenog ustavnog prava, podnosioci žalbe, u suštini, obrazlažu navodima iz tužbe, žalbe i revizionim navodima, pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje se odnose na isplatu razlike ličnog dohotka.

7. Podnosioci žalbe smatraju da im je povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Evropske konvencije. Pravo na pravično suđenje predstavlja kompleksno pravo koje sadrži niz prava koja treba da obezbijede određene procesne garancije strankama u postupcima u kojima sudovi odlučuju o njihovim pravima i obavezama i zaštite stranke od proizvoljne i arbitrarne primjene prava od strane sudova. Ustavni sud je ocijenio, da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku, bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Po ocijeni Ustavnog suda tužiocima je za sporni period zarada bila utvrdjena prema stručnoj spremi i koeficijentu složenosti poslova u skladu sa Pojedinačnim kolektivnim ugovorom tuženog i u skladu sa Zakonom o osnovama radnih odnosa koji je važio u vrijeme nastanka spornih odnosa kojim je propisano da se zarada utvrđuje u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom i da je odredjivanje koeficijenta u isključivoj nadležnost poslodavca, a sudovi im nijesu mogli dosuditi im traženu razliku, jer za isto nijesu nadležani.

Ustavni sud stoga ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, vođen na način kojim je podnosiocima ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje, a osporene presude sudova se zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom

435

postupku. Ustavna ocjena sprovedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje, iz člana 32 Ustava.

U vezi navoda podnosilaca žalbe, da u postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da prema ustaljenoj sudskoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesene argumente. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne razloge, na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske od 1. jula. 2003. godine), a svrha obaveze je da odluka bude obrazložena i da pokaže da je stranama u postupku omogućeno da na ravnopravan i pravičan način budu saslušane u postupku pred sudom (Evropski sud za ljudska prava, Kuznetsov i dr. protiv Rusije, presuda od 11. januara 2007. godine).

8. Podnosioci ističu povredu prava na rad, zajemčenu odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Pod pravom na rad i slobodom rada podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvđenog zakonom. Polazeći od sadržine tog prava, a imajući u vidu zahtjev podnosilaca žalbe, u parničnom postupku utvrđene činjenice i primjenu materijalnog prava (odredbe Zakona o osnovama radnih odnosa) Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudom podnosiocima ustavne žalbe nije povrijeđeno navedeno pravo.


Už-III br. 72/10 USTAVNI SUD CRNE GORE10. novembar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović, Desanka Lopičić i Miodrag Iličković na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 10. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U ODBIJA SE ustavna žalba.


436

1. M.Ć., iz Podgorice, koga zastupa Branislav-Brano Ćupić, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu žalbe, protiv presude Višeg suda u Podgorici , Gž.br.631/09-07, od 11. decembra 2009. godine. U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu usljed pogrešne primjene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena pravo iz člana 32 i 148 Ustava Crne Gore; da Viši sud nije ispitao njegove žalbene navode, niti dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe, čime je postupio protivno odredbama Zakona o parničnom postupku koje obavezuju na ocjenu svakog dokaza zasebno i svakog dokaza zajedno, u dijelu koji se pobija žalbom u granicama razloga navedenih u žalbi.



Ustava Crne Gore:


Pojedinačni pravni akt mora biti saglasan sa zakonom. Konačni pojedinačni pravni akti uživaju sudsku zaštitu« (član 148).

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03, 79/04 i 25/06): koji je važio u vrijeme nastanka spornih odnosa:


Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena. Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.


Osnovni sud u Podgorici presudom, P.br. 1896/07, od 5. januara 2009. godine, odbio je tužbeni zahtjev kao neosnovan, kojim je traženo da se poništi rješenje i odluka tuženog i obaveže tuženi da tužioca vrati na poslove i radne zadatke koje je obavljao prije donošenja osporenih odluka, u skladu sa stručnom spremom i radnim sposobnostima.

437

U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je tuženi donio Program uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restukturalnih promjena, koji program sadrži plan promjena i mjere koje će se primjeniti, opravdanost uvođenja tih mjera, posljedice primjene tog programa u pogledu zapošljavanja, a potom i obavjestiio Sindikat i Zavod za zapošljavanje o donijetom programu dana 27. decembra 2006. godine, a zatim donio Pravilnik o organizaciji sa sistematizaciojom radnih mjesta u skladu sa planiranim smanjenjem broja izvršilaca, nakon ocijene kvaliteta rada tužioca; da je u skladu sa odredbama Pojedinačnog kolektivnog ugovora istog proglasio tehnološkim viškom i donio rješenje od 2. jula 2007. godine, kojim je utvrđen prestanak potrebe za radom tužioca na radnom mjestu inženjera za korisničke uređaje u TC Podgorica, sa pravom na naknadu zarade; da je tuženi dopisom od 20. jula 2007. godine, obavjestio tužioca da mu je obezbijeđeno pravo na isplatu otpremnine dana 22. oktobra 2007. godine i da sud zaključuje da je postupanje tuženog u postupku donošenja osporenih akata bilo u svemu saglasno zakonskim propisima i da su predmetne odluke zakonite.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 631/09 -07, od 11. decembra 2009. godine, odbio kao neosnovanu žalbu tužioca i potvrdio presudu Osnovnog suda u Podgorici.

U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je pravilan zaključak prvostepenog suda da su osporavane odluke tuženog zakonito donijete, jer je tuženi proceduru prestanka potrebe za radom zaposlenih u konkretnom slučaju u potpunosti ispoštovao, donoseći Program o uvođenju tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, Pravilnik o sistematizaciji radnih mjesta, Program o ostvarivanju prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, primjenom kriterijuma u postupku proglašenja tehnološkog viška predviđenih Posebnim kolektivnim ugovorom i članom 116 stav 2 Zakona o radu koji je važio u vrijeme utvrđivanja rang liste, te dostavljanjem potrebnih obavještenja Zavodu za zapošljavanje sindikatu i obezbjeđenjem tužiocu pripadajuće otpremnine.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, u konkretnom slučaju, utvrđeno je da je tuženi »Crnogorski telekom« AD Podgorica, donio Program uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena. Program utvrđivanja viška zaposlenih i socijalni Program koji je dostavljen Sindikatu i Zavodu za zapošljavanje, Ustavni sud ocijenjuje da je postupak uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, postupak utvrđivanja tehnološkog viška zaposlenih kod tuženog sproveden na zakonom predviđen način i da je tuženi donio ospornu odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbama Zakona o radu.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim presudama nijesu cijenjene sve

odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 stav 1 Evropske

438

konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk vThe Netherlands, broj 16034/90 od 19.aprila 1994.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcija Ruiz v.Spain, broj 30544/96 od 21. januara 1999.godine).




Už-III br.163/10 USTAVNI SUD CRNE GORE10. novembar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Fetija Međedović, Đole Sekulović, Miodrag Latković i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od.10.novembra 2010, godine, donio je

439

O D L U K U



1. N.Ć., iz Nikšica, koga zastupa Milan V. Vojinović, advokat, iz Nikšića, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, izjavljena protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 243/10, od 9.februara 2010. godine, kojom je odbijena revizija, kao neosnovana. Smatra da mu je navedenom presudom povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.

U žalbi se, pored ostalog, ističe: da je u »Elektroprivredi Crne Gore« AD Nikšić, zasnovao radni odnos 1975. godine na radom mjestu rukovaoca građevinskih mašina, da je u stalni radni odnos na neodređeno vrijeme primljen 25.juna 1981 godine I raspoređen na iste poslove, koje je obavljao punih 30 godina, kada je navodno predao falsifikovanu diplomu; da je rješenje o prestanku radnog odnosa donijeto, jer je nadležno ministarstvo utvrdilo da diploma žalioca o V stepenu stručne spreme VKV rukovaoc građevinskih mašina, nije vjerodostojna iako žalilac posjeduje svjedočanstvo o završenom obrazovanju 1982/83 u Građevinskoj školi ,,Teodor Panić’’ Gračanica, pa smatra da je činjenično stanje ostalo neutvrđeno, jer je u pitanju greška u nazivu škole i da su pogrešno primijenjene odredbe Zakona o radu.

Podnosilac u žalbe, u suštini ponavlja navode iz tužbe i žalbe, a povrede navedenih prava obrazlaže povredom materijalnog prava ističući da je nepotpuno I nepravilno utvrđeno činjenično stanje I pogrešno primijenjeno materijalno pravo.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o povredi ljudskih prava i sloboda podnosiocu žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristranim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62)«.


»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona. Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi

440

maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1)«.

Zakona o radu (Službeni list Crne Gore, br. 48/08 i 26/09):

(1) Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom, ako za to postoji opravdani razlog koji se odnosi na radnu sposobnost zaposlenog, njegovo ponašanje i potrebe poslodavca, i to:

12) ako je prilikom stupanja na rad, odnosno zasnivanja radnog odnosa i u toku trajanja radnog odnosa zaposleni dao neistinite podatke za vršenje poslova radi kojih je zaključio ugovor o radu(član 143 stav 1 tačka 12).

Poslodavac može otkazati ugovor o radu zaposlenom, ako za to postoji opravdani razlog koji se odnosi na radnu sposobnost zaposlenog, njegovo ponašanje i potrebe poslodavca, ako je prilikom stupanja na rad, odnosno zasnivanja radnog odnosa i u toku trajanja radnog odnosa zaposleni dao neistinite podatke za vršenje poslova radi kojih je zaključio ugovor o radu.

4. Uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Osnovni sud u Nikšiću je presudom P. br.1062/08, od 12. decembra 2008. godine odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev tužioca, kojim je traženo da se poništi kao nezakonita odluka tužene br. 10-00-10701 od 3.09.2008.godine i ista obaveže da tužioca vrati na rad i rasporedi na poslove i radne zadatke koji odgovaraju njegovoj stručnoj spemi znanju i sposobnostima.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br.186/09-08, od 19. novembra 2009. godine odbijena je žalba tužioca kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Nikšiću P. br.1062/08, od 12. decembra 2008 godine, a žalba tužioca odbija se kao neosnovana.

Reviziju tužioca izjavljenu na presudu Višeg suda, Vrhovni sud Crne Gore je odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se navodi, da u postupku provjere istinitosti isprave -svjedočanstva o završenom obrazovanju i stepenu V stepen stručne spreme VKV za rukovaoca građevinskih mašina koju je tužilac, dostavio tuženom, je utvrđeno preko nadležnih organa, da ista nije vjerodostojna, zbog čega je tuženi donio odluku o prestanku radnog odnosa tužiocu, na osnovu odredbe čl. 143 stav 1 tačka 12 Zakona o radu. Takođe se navodi da je radni odnos koji je tužilac zasnovao sa tuženim predstavlja ništav pravni posao jer je isti protivan imperativnim propisima o radnim odnosima, radi čega i ne proizvodi pravno dejstvo, budući da je sam tužilac ništavost skrivio podnošenjem neistinitih podataka značajnim za vršenje poslova na koje je raspoređen i da je tuženi pravilno postupio kad je donio pobijano rješenje o otkazu ugovora o radu.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

441


U konkretnom slučaju sudovi tri instance potvrdili su da je tužena Elektroprivreda CG AD Nikšić pravilno donijela rješenje o prestanku radnog odnosa tužioca, jer je tužilac dao neistinite podatke o svojoj stručnoj spremi značajnoj za vršenje poslova, prilikom raspoređivanja na radno mjesto radnika mašinske struke, jer je diploma na osnovu koje je raspoređen na navedene poslove falsifikovana.U postupku je provjerom istinitosti svjedočanstva, koje je tužilac (podnosilac žalbe) dostavio tuženom, preko nadležnih organa utvrđeno da isto nije vjerodostojno i da tužilac u momentu raspoređivanja na navedeno radno mjesto nije ispunjavao uslove za rad. S tim u vezi, davanje neistinitih podataka prilikom zasnivanja radnog odnosa u smislu odredbe člana 143 stav 1 tačka 12 Zakona o radu uvijek povlači otkaz ugovora o radu, bilo da se radi o prvom zasnivanju radnog odnosa ili svakom kasnijem. Na osnovu navedenog, Ustavni sud ocjenjuje da sudovi nijesu proizvoljno primijenili materijalno pravo na štetu podnosioca žalbe.

U odnosu na navod podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19.aprila 1994. i dr), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz protiv Španije, br. 30544/96 od 21.januara 1999.godine).

6. Pravo na rad, koje je utvrdjeno u članu 62 Ustava, nije apsolutno, a u negativnom odredjenu podrazumijeva i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan relevantnom zakonu. Polazeći od sadržaja tog ustavnog prava a imajući u vidu navode žalbe, kao i u postupku pred nadležnim sudom utvrđenih činjenica i primijenjenog materijalnog prava, odnosno odredbe člana 143 stav 1 tačka 12 Zakona o radu, po ocjeni Ustavnog suda, osporenim odlukama podnosiocu ustavne žalbe nije povrijedjeno pravo iz člana 62 Ustava.


Už-III br.280/10 USTAVNI SUD CRNE GORE10. novembar 2010.godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

442

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 10. novembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.Đ., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 220/10, od 9.februar 2010. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br.2107/09-08, od 3. decembra 2009. godine, zbog povrede prava na pravično suđenje i pravo na rad, iz člana 32 i 62 Ustava Crne Gore.

U žalbi podnosilac navodi da je nezakonito i pristrasno postupanje nižestepenih sudova; da joj otpremnina nije isplaćena, da tu činjenicu u prvostepenom postupku niko nije pominjao, te, stoga, sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i isplaćena, i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama, jer teret dokazivanja svake činjenice leži na onoj stranki kojoj, po odredbama Zakona o parničnom postupku, ta činjenica ide u prilog; da je poslodavac, koji smanjuje broj zaposlenih, imao obavezu, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, i da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima prestanka radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da podnosiocu, u skladu sa odredbama Zakona o radu, da otkazni rok od najmanje mjesec dana, i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijesti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim radom je prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne spreme, a da tuženi ove obaveze nije ispunio. 2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava, i odredaba člana 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe, povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. Za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu pravno relevantne su odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

443




»Zaposlenom koji je proglašen viškom, a nije mu obezbijeđeno nijedno od prava predviđenih Programom iz člana 116 stav 1 ovog zakona, i zaposlenom kod poslodavca koji otkazuje ugovor o radu za manje od pet zaposlenih zbog prestanka potrebe za njegovim radom, poslodavac je dužan da isplati otpremninu najmanje u visini šest prosječnih zarada u Republici (član 117 stav 1 ). Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je ispalata izvršena. Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno kome se otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.

4. Uvidom dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju, Ustavni sud utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari:

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 701/08, od 20. maja 2009. godine, usvojio tužbeni zahtjev i poništio kao nezakonite odluke tuženog i obavezao tuženog da tužilju vrati na posao i rasporedi na poslove koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi i radnim sposobnostima

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom Gž. br. 2107/09- 08, od 03. decembra 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda, u Podgorici tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev.

U obrazloženju se pored ostalog navodi: da donošenjem Plana i Programa kojim se utvrđuje višak svih zaposlenih, nije postojala obaveza da se Programom definišu kriterijumi tehnološkog viška i bodovanje, te utvrđivanje redosljeda, jer je isto neophodno kod smanjenja broja zaposlenih, a u cilju pravilnog utvrđivanja prioriteta; da tužilac nije pokazao interesovanje za rješavanje svog radnog statusa u vidu uzimanja u zakup stomatološkoh ordinacija, niti je ukazao na to da mu tuženi nije ponudio tu mogućnost; da je tužilac proglašen tehnološkim viškom zbog organizacionih promjena u reformi sistema stomatološke zdravstvene djelatnosti i da mu je s tim u vezi obezbijeđeno pravo na otpremninu, kao jedno od prava koje se garantuje članom 117 Zakona o radu; da je tuženi u roku kraćem od mjesec dana ispunio svoju obavezu obavještenja Sindikata, Zavoda za zapošljavanje i zaposlenih o prestanku potrebe za njihovim radom i da je tužiocu na zakonit način prestao radni odnos.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 220/10, od 9. februara 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana.

U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, da je donio Program utvrđivanja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba o čemu je obavješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat; da tuženi tužilji kao tehnološkom višku nije moga obezbijediti nijedno pravo predviđeno Programom ostvarivanja prava, radi čega joj je obezbijedio pravo na

444

otpremninu u smislu člana 117 Zakona o radu i donio pobijane odluke kojim je tužilji prestao radni odno, pa je istoj na zakonit način prestao radni odnos. 5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama.

Podnosiocu ustavne žalbe je bilo dozvoljeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda zasniva se na ustavno- prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi- JZU Dom zdravlje Podgorica, donio Program utvrđenja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obavješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat, kao i da je tuženi tužiocu kao tehnološkom višku obezbijedio pravo na otpremninu i donio odluku o prestanku radnog odnosa, na zakonom previđen način.

Ustavni sud je ocijenio da je navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom slučaju neosnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna, ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, tj. smatra se da je sud nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u pogledu odluke koju donosi, osim ako se to ne ospori uvjerljivim dokazom. S druge strane, objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja, već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica sadržanih u samom predmetu. Podnosilac nije dostavio nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji bi ukazivali da su drugostepeni i revizioni sud bili pristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Iz tih razloga, sagledavajući postupak koji je prethodio ustavnosudskom postupku, kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud ocjenjuje da je isti vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava u pogledu uslova nepristrasnosti suda.

6. Podnosilac ističe povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava je i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizilaze, uključujući zaštitu u vezi sa prestankom radnog odnosa. Kako su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnosiocu navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.


Už III br. 143/10 USTAVNI SUD CRNE GORE

445

10. novembar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić , Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.Č., J.P., L.B., N.O., Dž.N., A.P., N.K., D.L., P.S., J.Š., J.O., B.K., K.O., J. U., S.R., L.Š., R.V., V.L., D.R., A.S., H.Z., S.C., L.M., J.K., M.J., A.A., G.B., M.V., M. A., M. I., E.M., Dž.F. i U.B., iz Bara, podnijeli su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 381/10, od 3. marta 2010. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3669/08, od 7. jula 2009. godine.

U ustavnoj žalbi se, u suštini, navodi: da je podnosiocima usljed pogrešne primjene materijalnog prava i krajnje pristrasnog postupanja sudova povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad, iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore; da im otpremnina nije isplaćena, kao i da tu činjenicu u prvostepenom postupku niko nije pominjao, te, stoga, sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i isplaćena, i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama, jer teret dokazivanja svake činjenice leži na onoj stranki kojoj, po odredbama Zakona o parničnom postupku, ta činjenica ide u prilog; da je poslodavac, koji smanjuje broj zaposlenih, imao obavezu, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, i da u roku od mjesec dana

446

obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima prestanka radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da podnosiocima, u skladu sa odredbama Zakona o radu, da otkazni rok od najmanje mjesec dana, i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijesti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim radom je prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne spreme, a da tuženi navedeno nije ispoštovao.



Ustava Crne Gore:



»Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je ispalata izvršena.Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno kome se otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.

4. Uvidom u osporeni akt, i druge dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju, utvrdili smo da je predmet tužbenog zahtjeva poništaj odluke o prestanku radnog odnosa, i otkaz ugovora o radu.

Osnovni sud u Baru je međupresudom, P. br. 173/08, od 1. decembra 2008. godine, usvojio tužbeni zahtjev tužilaca i utvrdio da su ništava osporena rješenja tuženog o prestanku radnog odnosa tužilaca i da se tuženi obavezuje da tužioce vrati na posao i da će sud zastati sa raspravljanjem o visini tužbenog zahtjeva do pravosnažnosti međupresude.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž. br. 3669/08, od 7. jula 2009. godine, preinačio međupresudu Osnovnog suda u Baru, P.br. 173/08, od 1. decembra 2008. godine i odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev tužilaca.

U obrazloženju se, između ostalog, navodi: da je usljed organizacionih promjena i reforme sistema stomatološke zdravstvene djelatnosti, prestala potreba za radom tužilaca i da im tuženi nije mogao obezbijediti obavljanje posla na drugim radnim mjestima, a nijesu tražili

447

pravo učešća na oglas za zakup stomatoloških ordinacija, i na taj način iskazali neinteresovanje za jedan od vidova rješavanja njihovog radno-pravnog statusa; da donošenjem Programa ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, nije postojala obaveza da se istim definišu kriterijumi viška i utvrđuje redosljed putem bodovanja, jer je neophodno samo kod smanjenja broja zaposlenih, kako bi se pravilno utvrdio proritet; da je tužiocima isplaćena otpremnina u iznosu od 2.196,00 €, kao jedno od prava iz člana 117 Zakona o radu, pa su rješenja kojima se tužiocima otkazuje ugovor o radu u svemu zakonita.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 381/10, od 3. marta 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana.

U obazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužiocima prestao radni odnos kao tehnološkom višku, 27. februara 2008. godine sa isplatom otpremnine u iznosu od po 2.196,00 €; da je među strankama nesporno da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi donio Program rješavanja satusa zaposlenih u stomatologiji, da je donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu su obaviješteni Zavod za zapošljavanje i Sindikat; da tuženi tužiocima, kao tehnološkom višku, nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava; da je polazeći od nesporne činjenice da je tužiocima isplaćena otpremnina, to je istima prestao radni odnos shodno odredbi čl. 118 tač. 1 Zakona o radu; da su prijemom otpremnine, tužoci su iskazali želju da im radni odnos prestane kao tehnološkom višku, radi čega je suštini došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa, budući da su se momentom isplate otpremnine tužioci saglasili da je prestala potreba za njihovim radom.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocima ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama.

Podnosiocima ustavne žalbe je bilo dozvoljeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda zasniva se na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obavješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat, a kako tuženi tužiocima kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, isplatio im je otpremninu u iznosu od 2. 196, 00 €, i donio odluku o prestanku radnog odnosa. Shodno članu 117 stav 1 i čanu 118 stav 2 Zakona o radu, prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocima u potpunosti razriješen njihov radno- pravni status.

Ustavni sud je ocijenio da je i navod podnosilaca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom slučaju neosnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom

448

isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 stav 1 Evropske konvencije, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna, ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, tj. smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u pogledu odluke koju donosi, osim ako se to ne ospori uvjerljivim dokazom. S druge strane, objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja, već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica sadržanih u samom predmetu. Podnosioci nijesu dostavili nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji bi ukazivali da su drugostepeni i revizioni sud bili pristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosilaca ustavne žalbe. Iz tih razloga, sagledavajući postupak koji je prethodio ustavnosudskom postupku, kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud ocjenjuje da je isti vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava.

6. Podnosioci ističu povredu prava na rad, zajemčene odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava je i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizilaze, uključujući zaštitu u vezi sa prestankom radnog odnosa. Kako su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnosiocima navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.

Na osnovu iznijetih razloga, odlučeno je kao u izreci. Už-III br. 267/10 USTAVNI SUD CRNE GORE28. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović, Fetija Međedović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. S.I., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 257/10, od 7. aprila 2010. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3727/09, od 24. novembra 2009. godine.

449

Podnosilac smatra da su mu osporenim presudama zbog pogrešne primjene materijalnog prava i usled krajnje pristrasnosti sudova povrijeđeno pravo iz čl.32 i 62 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi podnosilac ističe: da su Vrhovni sud i Viši sud u Podgorici donijeli nezakonite odluke, kojima joj se utvrđuje prestanak radnog odnosa i otkazuje ugovor o radu na neodređeno vrijeme, što nije u skladu sa pozitivnim propisima; da joj otpremnina nije isplaćena i da tu činjenicu u prvostepenom postupku i u postupku po tužbi niko nije isticao, pa sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i da je isplaćena, pa takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama; da je Vlada Crne Gore, prije ulaska u tehnološke i restrukturalne promjene bila dužna da donese Program integracije privatnog od javnog sektora i da utvrdi Mrežu zdravstvenih ustanova za teritoriju Crne Gore, što i pored isteka zakonskog roka nije učinila; da je poslodavac imao obavezu da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da joj, u skladu sa odredbama Zakona o radu, da otkazni rok od mjesec dana i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijesti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim je radom prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne spreme, a da tuženi to nije uradio.



Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32) i da svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62)«.



450



Osnovni sud u Podgorici je presudom, P. br. 720/08, od 7. oktobra 2009. godine, odlučio da se poništava kao nezakonita odluka tuženog, br. 05/01-1221, od 27. februara 2008. godine, pa se obavezuje tuženi da tužilju vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi i radnim sposobnostima, kao i da joj naknadi troškove parničnog postupka, a sve prednje u roku od osam dana po pravosnažnosti presude.

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom, Gž.br. 3727/09, od 24. novembra 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda i odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev tužilje; da je Planom i Programom utvrđivanja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba u procesu restruktivnih promjena u stomatološkoj zdravstvenoj djelatnosti, utvrđen višak zaposlenih u stomatološkoj službi, sa spiskom zaposlenih iz personalne evidencije, koji čini sastavni dio Programa; da je u konkretnom slučaju, usljed organizacionih promjena i reforme sistema stomatološke zdravstvene djelatnosti prestala potreba za radom tužilje (podnosioca ustavne žalbe) i isplaćena joj je otpremnina u iznosu od 2.196,00 €, kao jedno od prava iz člana 117 Zakona o radu; da je utvrđano da nema nezakonitosti u osporenoj odluci tuženog kojom tužilji prestaje radni odnos, jer je tuženi postupio po zaključcima i odlukama nadležnih državnih organa, a imajući u vidu da se radi o javnoj zdravstvenoj ustanovi, čiji je osnivač Republika.

Osporenom presudom Vrhovnog suda, Rev.br. 257/10, od 7. aprila 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju presude se, pored ostalog, navodi: da je tužilji prestao radni odnos kod tuženog kao tehnološkom višku, zbog organizacionih promjena u reformi sistema stomatološke zdravstvene djeletnosti; da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama, Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja u saradnji sa Ministarstvom prosvete i nauke, Ministarstvom finansija i Republičkim fondom za zdravstvo predložili neophodne akte kojima bi se utvrdili uslovi za davanje u zakup stomatološke ordinacije i kriterijumi za zaključivanje ugovora sa davaocima stomatoloških usluga; da je tuženi donio Plan i Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji u Javnim zdravstvenim ustanovama, na primarnom nivou, za čijim je radom prestala potreba; da je tim Planom i Programom predviđeno je da zaposleni za čijim je radom prestala potreba i koji su proglašeni viškom svoja prava mogu ostvariti prema predlogu mjera: rasporedom na druge poslove u svom stepenu struke u okviru tuženog ili druge zdravstvene ustanove u Crnoj Gori, stručnim osposobljavanjem, prekvalifikacijom ili dokvalifikacijom za rad na drugom radnom mjestu u okviru tuženog ili druge zdravstvene ustanove u Crnoj Gori, dobrovoljnim raskidanjem radnog odnosa uz isplatu otpemnine ili pravom zakupa, pod povlašćenim uslovima, prostora, opreme i drugih sredstava za obavljanje stomatološke zaštite; da tužilja nije prihvatila ni jedno od prava predviđenih Planom i Programom; da tuženi nije bio u obavezi da definiše kriterijume tehnološkog viška, jer su u konkretnom slučaju svi zaposleni u stomatološkoj službi proglašeni tehnološkim viškom; da je tužilji obezbijeđeno pravo na otpremninu kao jedno od prava koje se u tom statusu obezbjeđuje u smislu člana 117 Zakona o radu; da su bez uticaja navodi revizije

451

da tužilji otpremnina nije isplaćena, jer tužilja na toj tvrdnji nije zasnivala tužbeni zahtjev, niti je tokom postupka sporila činjenicu da joj je otpremnina bila obezbjeđena, pa je pravilno zaključio drugostepeni sud da je tužilji na zakonit način prestao radni odnos.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnositeljki ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama.

Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat. Podnositeljki žalbe je obezbijeđeno pravo na otpremninu, kao jedno od prava koje se u tom statusu obezbjeđuje, saglasno odredbi člana 117 Zakona o radu.

Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. Podnosilac nije dostavio dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni i revizioni sud nijesu bili nepristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava.

6. Podnosilac ističe povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava jeste i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizlaze, uključujući i zaštitu u vezi s prestankom radnog odnosa. S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnosiocu navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.


452


***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tacka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tacka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28. oktobra 2010 godine, donio je

O D L U K U



1. A.O. i P.O., iz Podgorice, koje zastupa Ljiljana Pavićević, advokat, iz Podgorice, podnijeli su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž. br. 558/09, od 20. oktobra 2009. godine i presude Osnovnog suda u Pljevljima, P. br. 624/08, od 16. februara 2009. godine.

U ustavnoj žalbi podnosioci, pored ostalog, navode: da im je usled pogrešne primjene materijalnog prava i pogrešno i nepotpunog činjeničnog stanja, osporenim presudama povrijeđeno pravo na jednakost iz člana 17, pravo na pravično i javno suđenje iz člana 32 i pravo svojine iz člana 58 Ustava Crne Gore, koja su u vezi sa pravom na pravično i javno suđenje iz člana 6 i zabrane diskriminacije iz člana 14 Evropske Konvencije o ljudskim pravima i slobodama i pravom svojine iz člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju; da se povreda materijalnog prava sastoji i u povredi člana 42 i člana 54 stav 1 Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa; da je Elektroprivreda Crne Gore A.D. Nikšić - Elektrodistribucija Žabljak, kao tuženi, nezakonito i protivpravno ušla u posjed nepokretnosti tužilaca na parcelama br. 131/9/1 i 54/5, evidentiranih u KO Borje, postavljanjem električnih stubova i žica za prenos električne energije, zbog čega su podnosioci žalbe tražili da se uklone stubovi i žice i parcele dovedu u prvobitno stanje.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tacka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li su u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocima ustavne žalbe povrijeđena ustavna prava, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su sledeće odredbe:

453

Ustava Crne Gore:


zakonom ustanovljenim sudom (član 32).Jemči se pravo svojine.Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu

naknadu« (član 58 st. 1 i 2).

Evropska konvencija za zastitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu propisuje:

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona (član 6 stav 1).

Uživanje prava i sloboda predviđenih u ovoj Konvenciji obezbeđuje se bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, veroispovest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno poreklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status« (član 14).

Član 1 Protokola br. 1 uz Konvenciju:

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne moze biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod islovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu s opštim interesima ili da bi obezbedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni (član 1)«.

Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa (»Službeni list SFRJ«, br. 6/80 i 36/90 i »Službeni list SRJ«, br. 29/96):

»Ako treće lice neosnovano uznemirava vlasnika ili pretpostavljenog vlasnika na drugi način, a ne oduzimanjem stvari, vlasnik, odnosno pretpostavljeni vlasnik, može tužbom zahtijevati da to uznemiravanje prestane (član 42 stav 1).

Na osnovu pravnog posla stvarna službenost stiče se upisom u javnu knjigu ili na drugi odgovarajući način određen zakonom (član 52).

Odlukom suda ili drugog državnog organa stvarna službenosti ustanovljava se kada vlasnik povlasnog dobra u celini ili delimično ne može koristiti to dobro bez odgovarajućeg korišćenja poslužnog dobra, kao i u drugim slučajevima određenim zakonom.

Službenost iz stava 1. ovog člana stiče se danom pravnosnažnosti odluke, ako zakonom nije drukčije određeno (član 53 st. 1 i 2).

Stvarna službenost stiče se održajem kada je vlasnik povlasnog dobra faktički ostvarivao službenost za vreme od 20 godina a vlasnik poslužnog dobra se tome nije protivio.

Stvarna službenost se ne može steći održajem ako je vršena zloupotrebom poverenja vlasnika ili držaoca poslužnog dobra, silom, prevarom ili ako je službenost ustupljena do opoziva (član 54)«.

4. Uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

454

Osnovni sud u Pljevljima je presudom, P.br. 624/08, od 16 februara 2009. godine, odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev podnosilaca ustavne žalbe kojim su tražili da se utvrdi da je tuženi, Elektroprivreda Crne Gore AD Niksić -Elektrodistribucija Žabljak, protivpravno ušao u posjed njihovih nepokretnosti na parcelama br. 131/9/1 i 54/5, evidentiranih u Katastarskoj opštini Borje, postavljanjem električnih stubova i žica za prenos električne energije. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je sud iz rješenja Osnovnog suda na Žabljaku, R.br. 29/01, od 13. decembra 2002. godine, nesporno utvrdio da su tužioci vlasnici nepokretnosti koje se nalaze u opštini Žabljak, Katastarska opstina Borje I i Borje II; da je na osnovu nalaza i mišljenja vještaka, utvrđeno da se na katastarskoj parceli, br.131/9/1 nalaze tri drvena stuba od kojih je jedan postavljen još tokom 1960. godine kada je rađena trasa dalekovoda Pljevlja - Žabljak, a druga dva stuba koja se nalaze na istoj parceli postavljena su 1992. godine za potrebe niskonaponske mreže, uz saglasnost prethodnika tužilaca; da je uviđajem na licu mjesta sud utvrdio da je pravo svojine tužilaca ograničeno postavljanjem električnih stubova i razvlačenjem žica ali da je Elektroprivreda Žabljak, shodno zakonskim ovlašćenjima, izgrađivala mrežu koju je i održavala i da su te radnje preduzete u okviru djelokruga njihovog rada i na osnovu Zakona o energetici.

Viš sud u Bijelom Polju je presudom, Gž.br. 558/09, od 20. oktobra 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda u Pljevljima i odbio kao neosnovanu žalbu tužilaca. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je prvostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo kada je postavljeni zahtjev tužilaca odbio kao neosnovan i da je tuženi protekom vremena od 20 godina, shodno članu 54 stav 2 Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa stekao službenost održajem za korišćenje dva stuba, a na preostala dva stuba tuženi je stekao službenost prava korišćenja na osnovu pravnog posla, shodno članu 52 istog Zakona, budući da se pravni prethodnik tužilaca, kao vlasnik poslužnog dobra tome nije protivio.

5. Podnosioci ustavne žalbe smatraju da im je osporenim presudama, zbog pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava, povrijeđeno pravo iz člana 17 stav 2 Ustava, kojim je propisano da su svi pred zakonom jednaki i da se prava i slobode ostvaruju bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.

Ustavno pravo na jednakost bilo bi povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da je osporena presuda donijeta proizvoljno. U konkretnom slučaju, sudovi su primjenom odredaba člana 52 i člana 54 stav 1 Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, utvrdili da ne postoji uznemiravanje prava vlasništva, jer je tuženi stekao službenost održajem za korišćenje dva stuba, a na preostala dva stuba tuženi je stekao pravo korišćenja na osnovu pravnog posla, jer se pravni prethodnik tužilaca, kao vlasnik poslužnog dobra, tome nije protivio.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocima žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocima ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka

455

postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog pravnog lijeka. Po ocjeni Ustavnog suda, osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

U odnosu na navod podnosilaca žalbe da postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove.

Takođe prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, čl.6 Konvencije obavezuje sudove, između ostalog da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvačena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive raloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske, (2003).

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stanovišta dali jasne i valjno utemeljene razloge. Ustavna ocjena provedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosilaca žalbe na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije.

7. U odnosu na navode podnosiilaca ustavne žalbe da su im povrijedjena prava iz člana 58 Ustava Crne Gore i člana 1 Protokola uz Evropsku Konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocima žalbe nije povrijedjeno pravo na imovinu.

Ustavni sud, saglasno odredbama člana 58 Ustava, štiti pravo svojine na način da spriječi ograničavanje ili oduzimanje tog prava od strane državne vlasti, osim ako je ograničavanje ili oduzimanje zasnovano na zakonu.

Evropski sud za ljudska prava je, u primjeni odredbe člana 1 Protokola I, kroz svoju praksu izgradio tzv. »test proporcionalnosti«, čije je značenje u tome da se u svakom konkretnom slučaju ograničenje prava svojine mora opravdati ravnotežom izmedju prava pojedinca i opsteg interesa koji država želi da ostvari.

U slučaju zadiranja u vlasništvo od strane drugih pravnih subjekata (fizičkih ili pravnih osoba) radi se, u pravilu, o imovinskim sporovima privatnog prava. Ustavni sud ispituje i takvu odluku sudske i druge vlasti kad ocijeni da je osporena odluka, prosuđujući je kroz zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda zajamčenih Ustavom, utemeljena na neprihvatljivom pravnom stanovištu ili ju je moguće ocijeniti samovoljnom.

U postupku koji je prethodio ustavnoj žalbi, sudovi su utvrdili da ne postoji uznemiravanje vlasništva, budućii da je tuženi, shodno odredbi člana 54 stav 1 Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, protekom vremena od 20 godina stekao službenost održajem za korišćenje dva stuba od kojih je jedan na parceli br. 54/5, a drugi na parceli br.

456

139/9/1, a na preostala dva stuba tuženi je stekao pravo korišćenja na osnovu pravnog posla, shodno članu 52 istog Zakona, budući da se pravni prethodnik tužilaca, kao vlasnik poslužnog dobra, tome nije protivio.

8. Podnosioci u ustavnoj žalbi navode i povredu zabrane diskriminacije iz člana 14 Evropske konvencije. Iako su se podnosioci žalbe pozvali na navedene odredbe, ni na koji način nijesu obrazložiili povredu navedenog zajemčenog prava. Ustavni sud je ocijenio da u sprovedenom postupku nema činjenica ili okolnosti koje bi na bilo koji način upućivale na to da su, u postupku koji je prethodio ustavnosudskom postupku, podnosioci bili diskriminisani po bilo kom svojstvu.

9. Ustavnom sudu je naknadno dostavljeno rješenje Vrhovnog suda Rev. br. 140/10, od 6. maja 2010. godine, kojim je podnijeta revizija odbačena, kao nedozvoljena, ne navodeći razloge za njegovo osporavanje, zbog čega Ustavni sud isto nije cijenio.


Už - III br.9/10 USTAVNI SUD CRNE GORE28. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK, P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Lj.L. i D.L., iz Nevesinja, koje zastupa Simović Branko, advokat, iz Podgorice, podnijele su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 597/10, od 22. aprila 2010. godine, presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2694/09-06, od 10. septembra 2009. godine i presude Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 3464/06, od 7. aprila 2009. godine.

Podnosioci smatraju da im je navedenim presudama usled pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo na zabranu diskriminacije iz člana 8 Ustava Crne Gore i član 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

U žalbi se navodi: da se u konkretnom sporu prilikom utvrđivanja visine nematerijalne štete nižestepeni sudovi pozivaju na član 200 Zakona o obligacionim odnosima i zauzete

457

stavove Višeg suda u Podgorici i Vrhovnog suda od februara mjeseca 2004. godine; da je od tih stavova do donošenja prvostepene presude proteklo više od pet godina; da je prema izvještaju Vlade, Zavoda za statistiku Monstat od 15. januara 2010. godine, inflacija bila 126,5% za taj period, a troškovi života su porasli 124,9%, pa je polazeći od te činjenice, Vrhovni sud trebalo, da tužiteljice ne bi bile diskriminisane i njihova nematerijalna šteta obezvrijeđena dosuditi još po 10.000,00 € i da bi taj iznos bio pravičan i inflacijom neobezvrijeđen; da je Viši sud bio dužan svoje pravne stavove usklađivati svake godine na osnovu statističkih podataka; da je Vlada, kao izvršna vlast, u predmetima ekstradiranih bosanskih državljana u ratnom periodu koje su snage bosanskih Srba likvidirale, iz tog osnova njihovim porodicama u postupku sudske nagodbe priznala suprugama i djeci zbog pogiblje srodnika iznose po 30.000,00 €, ali da one ne traže toliko, nego traže iznose od po 25.000,00 €. Predlažu da se utvrdi povreda navedene odredbe Ustava i Evropske konvencije i da se obaveže tuženi da tužiteljicama isplati preostali dio tužbenog zahtjeva od po 10.000,00 €.


Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu.Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju. Posebne mjere se mogu primjenjivati samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete (član 8)«.



Zakon o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93):

»Za pretrpljene fizičke bolove, za pretrpljene duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, naruženosti, povrede ugleda, časti, slobode ili prava ličnosti, smrti bliskog lica kao i za strah sud će, ako nađe da okolnosti slučaja, a naročito jačina bolova i straha i njihovo trajanje to opravdava, dosuditi pravičnu novčanu naknadu, nezavisno od naknade materijalne štete kao i u njenom odsustvu. Prilikom odlučivanja o zahtevu za naknadu nematerijalne štete, kao i o visini njene naknade, sud će voditi računa o značaju povređenog dobra i cilju kome služi ta naknada, ali i o tome da se njome ne pogoduje težnjama koje nisu spojive sa njenom prirodom i društvenom svrhom (član 200)«.


458

Osnovni sud u Podgorici je djelimičnom presudom, P.br. 3464/06, od 7. aprila 2009. godine, djelimično usvojio zahtjev tužilja pa obavezao tužene – Republiku Crnu Goru-MO-Vojska Crne Gore da tužiljama na ime naknade nematerijalne štete isplati tužili I reda i tužilji II reda zbog smrti bliskog lica po 15.000,00 €, a odbio kao neosnovan zahtjev tužilja za naknadu nematerijalne štete za preostali traženi iznos od po 10.000,00 €. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je u postupku pred prvostepenim sudom nesumnjivo utvrđeno da je suprug i otac tužilja poginuo dana 22. maja 1992. godine i to prilikom izvršenja borbenog zadatka kao pripadnik oružanih snaga Vojske Jugoslavije i da je u vrijeme pogiblje isti imao 23 godine; da je njegovom pogibljom pok.supruga – tužilja I reda ostala jedini hranilac tužilje II reda koja je tada imala godinu dana i da je, stoga, sud našao da postoji odgovornost tužene za naknadu tražene štete i da su iste trpljele duševne bolove, s obzirom na stepen srodstva i da će trpljeti u budućnosti.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 2694/09-06, od 10. septembra 2009. godine, odbio kao neosnovanu žalbu tužilja, a djelimičnu presudu Osnovnog suda u Podgorici u dijelu izreke pod stavom drugim potvrdio. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da je s obzirom na sve okolnosti događaja pravilno prvostepeni sud odmjerio iznos novčane naknade za traženi vid nematerijalne štete, imajući pri tome u vidu svrhu koja se želi postići dosuđenjem novčanog iznosa i da ima isto za cilj uspostavljanje psihičke ravnoteže kod tužilja a sve u skladu sa članom 200 Zakona o obligacionim odnosima.

Vrhovni sud Crne Gore je presudom, Rev.br. 597/10, od 22. aprila 2010. godine, odbio kao neosnovanu reviziju tužilja. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da su nižestepeni sudovi prilikom odmjeravanja naknade za ovaj vid nematerijalne štete vodili računa o svim okolnostima slučaja od kojih zavisi njena visina, pa utvrđena naknada u potpunosti odgovara cilju i svrsi kojoj treba da posluži; da su dosuđeni iznosi u skladu sa sudskom praksom, primjereni i adekvatni nastaloj šteti i imaju i karakter satisfakcije za tužilje, a da su nižestepeni sudovi pravilno postupili kada su za iznose, mimo dosuđene naknade odbili tužbeni zahtjev kao neosnovan i da su po nalaženju ovog suda, prilikom odmjeravanja naknade tražene štete, pravilno primijenjene odredbe člana 200 Zakona o obligacionim odnosima, zbog čega su neosnovani navodi revizije u pogledu pogrešne primjene materijalnog prava.

4. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl.48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

5. U ustavnoj žalbi, u suštini se ponavljaju navodi iz žalbe i revizije i u bitnom se ističe da im je usljed pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo na zabranu diskriminacije iz člana 8 Ustava Crne Gore i pravo iz člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocima žalbe u postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i

459

zakonom, koji su postupili u granicama svoje nadležnosti kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocima ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Ustavni sud ukazuje da prema praksi Evropskog suda nije zadatak Suda da preispituje zaključke redovnih sudova u pogledu činjeničnog stanja i primjene materijalnog prava (Evropski sud, Pronina protiv Ukrajine – aplikacija br. 63566/00, od 18. juna 2006. godine), niti da supstituiše domaće sudove u procjeni činjenica i dokaza, već je uopšteno zadatak tih sudova da ocijene činjenice i dokaze koje su izveli. Takođe, Ustavni sud nije nadležan da kao sud »četvrte instance« ponovo razmotri iste žalbene navode koji su u cjelosti razmotreni na ranijim instancama.

Osporene presude se zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, sudovi su prilikom odlučivanja o zahtjevima za naknadu nematerijalne štete u smislu člana 200 Zakona o obligacionim odnosima vodili računa o značaju povrijeđenog dobra i cilju kome ta naknada služi, kao i o tome da se ne pogoduje težnjama koje nijesu spojive sa njenom prirodom i društvenom svrhom. Uvažavajući nadležnost Vrhovnog suda Crne Gore, propisanu članom 124 st. 1 i 2 Ustava, Ustavni sud ocjenjuje da se mjerodavno pravno stajalište istog zasniva na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju i primjeni materijalnog prava.

7. Podnosioci u ustavnoj žalbi navode i povredu prava na diskriminaciju iz člana 8 Ustava i člana 14 Evropske Konvencije. Iako se podnosioci žalbe pozivaju na navedene odredbe, oni ni na koji način, nijesu obrazložili povredu navedenog zajemčenog prava. Po našem mišljenju, u sprovedenom postupku nema činjenica ili okolnosti koje bi na bilo koji način upućivale na to da su, u postupku koji je prethodio ustavnosudskom postupku, podnosioci bili diskriminisani po bilo kom svojstvu.


Už- III br. 275/10 USTAVNI SUD CRNE GORE 28. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28 oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U

460



1. Milan Vojinović, advokat, iz Nikšića, podnio je u ime I.P. i G.P., iz Nikšića blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 1810/10, od 16. aprila 2010.godine, kojom je potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 1338/09, od 10. marta 2010. godine.

Podnosioci navode da im je osporenom presudom usled pograšne primjene materijalnog prava a posebno odredbi Zakona o obligacionim odnosima, koje se odnose na zastarelost potraživanja povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 i pravo svojine iz člana 58 Ustava Crne Gore.

U žalbi se ističe: da su sudovi imali pogrešan pravni pristup u ovoj pravnoj stvari jer su morali primijeniti odredbu člana 371 Zakona o obligacionim odnosima, odnosno opšti zastarni rok od 10 godina; da u konkretnom slučaju postoji isključiva krivica i odgovornost Centralne banke Crne Gore jer uloženi vaučer poeni podnosilaca nijesu prenijeti na fond, a što je bila isključiva obaveza banke; da banka nije ispoštovala obavezu iz ugovornog odnosa, zbog čega je došlo do nezakonitog sticanja, nezavisno od prava na naknadu štete, koji izričito predviđa navedena zakonska odredba, a koje potraživanje zastarijeva u opštem zastarnom roku od 10 godina i da su podnosioci za propust Centralne Banke saznali neposredno prije podnošenja tužbe, kada su provjerom kod CDA utvrdili da nijesu upisani kao vlasnici akcija, što znači da šteta nije nastala u momentu kada su žalioci svoje vaučer poene prenijeli na fond, već 2007. godine.

2. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio, sljedeće činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br.1338/09, od 10. marta 2010. godine, odbijen je tužbeni zahtjev kojim je traženo da se tužena – Centralna banka Crne Gore – Podgorica obaveže da tužiocima na ime naknade štete, zbog izgubljenih vaučera kod Eurofonda, isplati iznos od po 225,00 €, sa pripadajućom kamatom od presuđenja, pa do isplate. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da su predmetnom tužbom tužioci tražili naknadu štete tvrdeći da im je tuženi zagubio vaučere koji su oni 21. septembra 2001. godine, prenijeli na FZU »Eurofond« Podgorica, čime su pretrpljeli štetu u iznosu od 225,00 €; da kako je tuženi u odgovoru na tužbu istakao prigovor zastarjelosti potraživanja tužilaca, to je sud prvenstveno cijenio navedeni prigovor i isti prihvatio kao osnovan shodno članu 376 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima kojim je predviđen apsolutni rok za zastarelost potraživanja naknade štete koji počinje da teče, bez obzira na saznanje oštećenika za štetu i štetnika, računajući objektivno od momenta kada je šteta prouzrokovana i da se taj rok navršava kad protekne rok od 5 godina od dana kada je šteta nastala; da kako je u konkretnom slučaju šteta nastala dana 21. septembra 2001. godine, odnosno danom podnošenja naloga za prenos vaučera sa tužilaca na Privatizacioni fond »Eurofond«, a tužba za naknadu štete podnesena dana 2. jula 2007. godine, to je od nastupanja štete do podnošenja tužbe protekao rok od 5

461

godina i imajući u vidu da je sud usvojio prigovor zastarjelosti potraživanja tužilaca, to se nije upuštao u odgovornost tuženog za nastalu štetu.

Viši sud u Podgorici pobijanom presudom, Gž.br. 1810/10, od 16. aprila 2010. godine, potvrđuje presudu Osnovnog suda u Podgorici i žalbu tužilaca odbija kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog navodi:da je prvostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo kada je tužbeni zahtjev odbio kao neosnovan nalazeći da je predmetno potraživanje zastarjelo s obzirom da je od nastanka štete (21. septembra 2001. godine), pa do podnošenja tužbe (2. jula 2007. godine) protekao subjektivni i objektivni rok zastarelosti potraživanja.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32).Jemči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu.Prirodna bogatstva i dobra u opštoj upotrebi su u državnoj svojini (član 58)«.

Evropska konvencija o ljudskim pravima i osnovnim slobodama, u relevantnom dijelu propisuje:

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona. (član 6 tačka 1)«.


»Potraživanja zastarevaju za deset godina ako zakonom nije određen neki drugi rok zastarelosti ( član 371).

Potraživanje naknade prouzrokovane štete zastareva za tri godine od kad je oštećenik doznao za štetu i za lice koje je štetu učinilo. U svakom slučaju ovo potraživanje zastareva za pet godina od kad je šteta nastala (član 376 st. 1 i 2)«.


5. Podnosioci ustavne žalbe smatraju da su im zbog pogrešne primjene materijalnog prava, a posebno odredbi Zakona o obligacionim odnosima, koje se odnose na zastarelost potraživanja povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 i pravo svojine iz člana 58 Ustava Crne Gore. Podnosioci ustavne žalbe u ustavnoj žalbi nijesu posebno obrazložili

462

nijednu od ovih povreda, nego su u suštini ponovili svoje navode iz tužbe i žalbe na prvostepenu presudu.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocima žalbe u postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupili u granicama svoje nadležnosti, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocima ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji.

Ustavni sud ukazuje da prema praksi Evropskog suda nije zadatak Suda da preispituje zaključke redovnih sudova u pogledu činjeničnog stanja i primjene materijalnog prava (Evropski sud, Pronina protiv Ukrajine – aplikacija br. 63566/00, od 18. juna 2006. godine), niti da supstituiše domaće sudove u procjeni činjenica i dokaza, već je uopšteno zadatak tih sudova da ocijene činjenice i dokaze koje su izveli. Takođe, Ustavni sud nije nadležan da kao sud »četvrte instance« ponovo razmotri iste žalbene navode koji su u cjelosti razmotreni na ranijim instancama.

U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrerne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioce ustavne žalbe.

Osporene presude se zasnivaju na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime nadležni sudovi su pravilno odlučili kada su odbili postavljeni tužbeni zahtjev, jer je u konkretnom slučaju nastupila zastarelost potraživanja, s obzirom da je od nastanka štete (21. septembra 2001. godine), pa do podnošenja tužbe (02.07.2007.godine) protekao subjektivni i objektivni rok zastarelosti potraživanja propisan odredbom člana 376 Zakona o obligacionim odnosima.

7. Podnosioci u žalbi navode da im je povrijeđeno i pravo svojine iz člana 58 Ustava Crne Gore. Svojina obuhvata načelno sva imovinska prava ali i legitimna očekivanja stranaka da će njihova imovinska prava, zasnovana na pravnim aktima biti poštovana a njihovo ostvarenje zaštićeno. Ističemo da zahtjev koji je odbijen jer podnosilac žalbe nije ispunjavao uslove propisane zakonom i drugim aktima ne smatraju se imovinom koji bi konstituisali vlasnička prava.



463

***


O D L U K U



1. O.Đ., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.366/10, od 20. maja 2010. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu osporenom presudom zbog pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pristrasnosti sudova povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore; da je bila zaposlena u JZU »Dom zdravlja«, koji je donio odluku kojom joj utvrđuje prestanak radnog odnosa i otkazuje ugovor o radu na neodređeno vrijeme što nije u skladu sa odredbama Zakona o radu; da joj otpremnina nije isplaćena, pa sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i da je isplaćena i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama i da je poslodavac imao obavezu a to nije uradio da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, da donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da mu omogući u skladu sa odredbama Zakona o radu otkazni rok od najmanje mjesec dana i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijestiti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim je radom prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne spreme, a tuženi to nije uradio.



Ustava Crne Gore:

464




»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona, da se presuda izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 tačka 1«).




Osnovni sud u Podgorici je presudom, P br.682/08, od 25. juna 2009. godine, odlučio da se poništavaju kao nezakonite: Odluka tuženog, br.05/01-1231, Odluka br. 05/01-1229; Odluka br. 05/01-1253 i Odluka br.05/01-1250 (koja se odnosi na podnosioca ustavne žalbe) sve odluke od 27. februara 2008.godine, pa se obavezuje tuženi da tužilju vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njihovoj stručnoj spremi i radnim sposobnostima.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 2919/09-08, od 11. decembra 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev. U obrazloženju se pored ostalog navodi: da prema odredbi člana 12 Zakona o zdravstvenoj zaštiti (»Službeni list Republike Crne Gore«,br. 39/04) Republika utvrđuje strategiju zdravstva, pa je Vlada Republike Crne Gore zaključkom zadužila Ministarstva zdravlja, rada i socijalnog staranja da pripremi program rješavanja statusa zaposlenih u stomatološkoj djelatnosti, za čijim radom je prestala potreba, u zdravstvenim ustanovama čiji je osnivač Republika; da je nakon toga Odbor direktora Doma zdravlja Podgorica donio Plan i program utvrđivanja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, kao i sistematizaciju radnih mjesta kojom je utvrđen višak svih zaposlenih, prema spisku zaposlenih iz personalne evidencije, koji čini sastavni dio toga plana i programa; da je tužilji prestao radni odnos kao tehnološkom višku i isplaćena je otpremnina, kao jedno od prava iz člana 117 Zakona o radu; da nema nezakonitosti u osporenoj odluci tuženog kojom tužilji prestaje radni odnos, jer je tuženi postupio po zaključcima i odlukama nadležnih državnih organa, a imajući u vidu da se radi o javnoj zdravstvenoj ustanovi čiji je osnivač Republika i da zbog toga tužena nije bila u obavezi da definiše kriterijume tehnološkog viška i vrši bodovanje, kao i da utvrđuje redosled, da bi se utvrdili prioriteti, budući da su u ovom slučaju svi zaposleni stomatolozi kod tuženog proglašeni tehnološkim viškom, ukidanjem primarne stomatološke zaštite; da je zbog organizacionih

465

promjena i reforme cijelog sistema stomatološke zdravstvene zaštite prestala potreba za radom tužilje, kojoj tuženi nije mogao obezbijediti drugi odgovarajući raspored, jer je njeno radon mjesto ukinuto

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 48/10, od 16. marta 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji; da je donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, usled čega tuženi nije bio dužan da definIše kriterijume tehnološkog viška, budući da je to neophodno samo kod smanjenja broja zaposlenih, a u konkretnom slučaju svi zaposleni u stomatološkoj službi tuženog su proglašeni tehnološkim viškom; da kako je tuženi Planom i Programom utvrdio da je prestala potreba za radom tužilje, obzirom da je proglašena tehnološkim viškom zbog organizacionih promjena u reformi sistema stomatološke zdravstvene djelatnosti i s tim u vezi obezbijeđeno joj je pravo na otpremninu, kao jedno od prava koje se u tom slučaju obezbjeđuje u smislu člana 117 Zakona o radu i da pravilno zaključuje drugostepeni sud da je tužilji na zakonit način prestao radni odnos.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, odnosno odredbe člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnositeljki ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Takođe joj je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat. Kako tuženi tužilji, kao tehnološkom višku, nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, obzirom da je proglašena tehnološkim viškom zbog organizacionih promjena u reformi sistema stomatološke zdravstvene djelatnosti , obezbijeđeno joj je pravo na otpremninu i sledstveno tome donio odluku o prestanku radnog odnosa shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu. U smislu odredaba člana 117 stav 1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti riješen njegov radno pravni status.

U odnosu na navode u ustavnoj žalbi da u postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale. Ustavni sud ocjenjuje da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske (2003).U konkretnom slučaju, činjenica da je podnosilac primio otpremninu, iako je on nije pominjao u toku postupka pred sudom izuzetno je važna jer prijemom iste definisao se njegov radnopravni status.

466

Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

6. Podnosilac ističe povredu prava na rad iz odredbe člana 62 Ustava. Međutim, pod pravom na rad podrazumijeva se pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom.S obzirom da je osporena presuda donijeta u skladu sa zakonom, podnositeljki navedeno ustavno pravo nije povrijeđeno.



***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U


467


1. D.S., iz Plužina, koga zastupa advokat Branislav Ćupić, iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu žalbe, protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 629/09-07, od 16. oktobra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu usljed pogrešne primjene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena pravo iz čl. 32 i 148 Ustava Crne Gore; da Viši sud nije ispitao njegove žalbene navode, niti dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe, čime je postupio protivno odredbama Zakona o parničnom postupku koje obavezuju na ocjenu svakog dokaza zasebno i svakog dokaza zajedno, u dijelu koji se pobija žalbom u granicama razloga navedenih u žalbi.



Ustava Crne Gore:






Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 1855/07, od 9. januara 2009. godine, odbio tužbeni zahtjev tužioca, kojim je tražio da se ponište, kao nezakoniti, rješenje i odluka tuženog i da se obaveže tuženi da tužioca vrati na poslove i radne zadatke koje je obavljao prije donošenja osporenih odluka, u skladu sa stručnom spremom i radnim sposobnostima. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužilac dugogodišnji radnik tuženog i da je radio na poslovima kablomontera u TK Centru Plužine; da je tuženi u postupku tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, usljed kojih se smanjivao broj zaposlenih, u potpunosti postupio po odredbama Zakona o radu i Kolektivnog ugovora; da novim Pravilnikom o

468

sistematizaciji radnih mjesta nije predviđeno radno mjesto kablomontera u TK Centru Plužine i da je tužiocu obezbijeđeno pravo na isplatu otpremnine dana 22. oktobra 2007. godine.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 629/09-07, od 16. oktobra 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je pravilan zaključak prvostepenog suda da su osporavane odluke tuženog zakonite, jer je postupak proglašavnja tehnoloških, ekonomskih i strukturalnih promjena i postupak utvrđivanja tehnološkog viška zaposlenih kod tuženog sproveden na zakonom predviđen način, da pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji sa sistematizacijom radnih mjesta nisu predviđeni poslovi koje je tužilac obavljao i da je prvostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je postupak proglašenja tužioca tehnološkim viškom sproveden saglasno odredbama Zakona o radu, kao i da mu je obezbijeđeno pravo na isplatu otpremnine.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim presudama nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 stav 1 Evropske konvencije obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali.




Už-III br.128/10 USTAVNI SUD CRNE GORE

469

28. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK, P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag

Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. V.M., iz Podgorice, koјu zastupa advokat Branislav Ćupić, iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2792/09, od 13. oktobra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu usljed pogrešne primjene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena pravo iz čl. 32 i 148 Ustava Crne Gore; da Viši sud nije ispitao njene žalbene navode, niti dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe, čime je postupio protivno odredbama Zakona o parničnom postupku koje obavezuju na ocjenu svakog dokaza zasebno i svakog dokaza zajedno, u dijelu koji se pobija žalbom u granicama razloga navedenih u žalbi.



Ustava Crne Gore:



470




Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 1856/07, od 30. juna 2009. godine, odbio tužbeni zahtjev tužioca, kojim je tražila da se ponište kao nezakonite odluke tuženog o prestanku radnog odnosa i da se tuženi obaveže da tužioca vrati na poslove i radne zadatke koje je obavljala prije donošenja osporenih odluka, odnosno rasporedi tužioca na odgovarajuće poslove i radne zadatke, u skladu sa stručnom spremom i radnim sposobnostima. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je tužilac dugogodišnji radnik tuženog i da je radila na poslovima tehničara za pristupnu mrežu; da je tuženi u postupku tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, usljed kojih se smanjivao broj zasposlenih, u potpunosti ispoštovao svoje obaveze predviđene Zakonom o radu i internim propisima; da je nakon zakonito sprovedenog postupka utvrdio da je za radom tužilje prestala potreba i da zakonitost rješenja o prestanku radnog odnosa u ovom slučaju nije od bitnog uticaja na odlučivanje Suda, jer je njim samo konstatovan prestanak radnog odnosa i njegovo eventualno poništavanje ne bi rezultiralo vraćanjem na rad tužilje, zato što joj je radni odnos prestao odlukom, kao tehnološkom višku, uz isplatu otpremnine u iznosu od 29.457,60 €.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 2792/09, od 13. oktobra 2009. godine, odbio kao neosnovanu žalbu tužioca i potvrdio presudu Osnovnog suda. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je pravilan zaključak prvostepenog suda da su osporavane odluke tuženog zakonite, jer je postupak uvođenja tehnoloških, ekonomskih i strukturalnih promjena i postupak utvrđivanja tehnološkog viška zaposlenih kod tuženog sproveden na zakonom predviđen način, da pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji sa sistematizacijom radnih mjesta nisu predviđeni poslovi tehničara za razdjelnik, koje je obavljala i da je tužilji obezbijeđeno pravo na isplatu otpremnine, kao tehnološkom višku.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da kako tužiocu, kao tehnološkom višku, tuženi nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, isplatio joj je otpremninu u iznosu od 29.457,60€ i donio odluku o prestanku radnog odnosa shodno citiranim odredbama Zakona o radu.

471

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim presudama nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali.

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stanovišta dali jasne i valjano utemeljene razloge. Ustavna ocjena sprovedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnositeljke ustavne žalbe na pravično suđenje, iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije.

6. U ustavnoj žalbi ističe se i povreda prava iz člana 148 Ustava, koja se odnosi na princip da pojedinačni akt mora biti saglasan sa zakonom. Sud je ocijenio, da navedena odredba Ustava ne sadrži ustavom zajemčeno ljudsko pravo i slobodu, koje se štiti u ustavnosudskom postupku.


Už - III br. 29/10 USTAVNI SUD CRNE GORE28. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag

Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



472

1. N.M., iz Podgorice, koga zastupa advokat Branislav Ćupić, iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu žalbe, protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3697/09, od 3. decembra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu usljed pogrešne primjene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena pravo iz člana 32 i 148 Ustava Crne Gore; da Viši sud nije ispitao njene žalbene navode, niti dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe, čime je postupio protivno odredbama Zakona o parničnom postupku koje obavezuju na ocjenu svakog dokaza zasebno i svakog dokaza zajedno, u dijelu koji se pobija žalbom u granicama razloga navedenih u žalbi.



Ustava Crne Gore: »Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Pojedinačni pravni akt mora biti saglasan sa zakonom. Konačni pojedinačni pravni akti uživaju sudsku zaštitu (član 148)«.




Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 1898/07, od 16. oktobra 2009. godine, odbio tužbeni zahtjev tužioca, kojim je tražio da se poništi, kao nezakonito rješenje o proglašenju tuženog tehnološkim viškom i da se tuženi obaveže da tužioca rasporedi na poslove i radne zadatke koje je obavljao prije donošenja spornih odluka, odnosno na poslove i radne zadatke, u skladu sa njegovom stručnom spremom i radnim sposobnostima. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je tužilac dugogodišnji radnik tuženog i da je radio na poslovima kablomontera u TK Centru Danilovgrad; da je tuženi u postupku tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, usljed kojih se smanjivao broj zaposlenih, u potpunosti postupio po odredbama Zakona o radu i Kolektivnog ugovora i da je u tom postupku utvrđeno

473

da je prestala potreba za radom tužioca zbog činjenice da je Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji sa sistematizacijom radnih mjesta utvrđen višak zaposlenih.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 3697/0, od 3. decembra 2009. godine, odbio kao neosnovanu žalbu tužioca i potvrdio presudu Osnovnog suda. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je pravilan zaključak prvostepenog suda da su osporavane odluke tuženog zakonite, jer je postupak uvođenja tehnoloških, ekonomskih i strukturalnih promjena i postupak utvrđivanja tehnološkog viška zaposlenih kod tuženog sproveden na zakonom predviđen način, da pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji sa sistematizacijom radnih mjesta nisu predviđeni poslovi kablo montera, koje je obavljao i da je tužiocu obezbijeđeno pravo na isplatu otpremnine, kao tehnološkom višku, u iznosu od 29.457,60€.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da tužiocu, kao tehnološkom višku, tuženi nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, da mu je obezbijedio pravo na isplatu otpremnine u iznosu od 29. 457,60 € i donio odluku o prestanku radnog odnosa shodno citiranim odredbama Zakona o radu. U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim presudama nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali.




474


***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. V.V., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda, Rev. br. 366/10, od 20. maja 2010. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2919/09, od 11. decembra 2009. godine. U ustavnoj žalbi se, u suštini, navodi da je podnosiocu osporenim presudama usljed pogrešne primjene materijalnog prava i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad, iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore; da joj otpremnina nije isplaćena, kao i da tu činjenicu u prvostepenom postupku niko nije pominjao, te, stoga, sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i isplaćena, i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama, jer teret dokazivanja svake činjenice leži na onoj stranki kojoj, po odredbama Zakona o parničnom postupku, ta činjenica ide u prilog; da je poslodavac, koji smanjuje broj zaposlenih, imao obavezu, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, i da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima prestanka radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da podnosiocu, u skladu sa odredbama Zakona o radu, da otkazni rok od najmanje mjesec dana, i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijesti Zavod za zapošljavanje,

475

Sindikat i zaposlene za čijim radom je prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne spreme i da tuženi navedeno, nije uradio.




Ustava Crne Gore:




»Zaposlenom koji je proglašen viškom, a nije mu obezbijeđeno nijedno od prava predviđenih Programom iz člana 116 stav 1 ovog zakona, i zaposlenom kod poslodavca koji otkazuje ugovor o radu za manje od pet zaposlenih zbog prestanka potrebe za njegovim radom, poslodavac je dužan da isplati otpremninu najmanje u visini šest prosječnih zarada u Republici (član 117 stav 1). Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je ispalata izvršena. Zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno kome se otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.

4. Uvidom u osporeni akt, i druge dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju, utvrdili smo da je predmet tužbenog zahtjeva poništaj odluke o prestanku radnog odnosa, i otkaz ugovora o radu.

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 682/08, od 25. juna 2009. godine, poništio kao nezakonite odluke o prestanku radnog odnosa tužilji i obavezao tuženog da tužilju vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njihovoj stručnoj spremi i radnim sposobnostima, u roku od 8 dana po pravosnažnosti presude pod prijetnjom izvršenja.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž. br. 2919/09, od 11. decembrta 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda u Podgorici P.br. 682/08, od 25. juna 2009. godine godine i odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev tužilje da se ponište kao nezakonite odluke tuženog.

476

U obrazloženju se između ostalog navodi : da nema nezakonitosti u osporenim odlukama tužilje, jer je zbog organizacionih promjena i reforme cijelog sistema stomatološke zdravstvene zaštite prestala je potreba za radom tužilje, kojoj tuženi nije mogao obezbijediti drugi odgovarajući raspored, zbog ukidanja radnog mjesta, zbog čega joj je isplaćena otpremnina u skladu sa zakonom.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 366/10, od 20. maja 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana.

U obazloženju se, pored ostalog, navodi: da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama, tuženi donio Plan i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba nakon čega su donijeti osporeni akti o prestanku radnog odnosa; da su zaposleni za čijim je radom prestala potreba i proglašeni tehnološkim viškom, mogli ostvariti svoja prava uz stručno osposobljavanje, pekvalifikaciju za rad na drugo radno mjesto, pristati na dobrovoljno raskidanje radnog odnosa nakon isplate stimulativne otpremnine ili dobrovoljnim raskidom radnog odosa sa pravom zakupa pod povlašćenim uslovima, prostora, opreme i drugih sredstva za obavljanje stomatološke zaštite; da polazeći od činjenice da je Planom i Programom za utvrđivanje viška zaposlenih od 29. januara 2008.godine, utvrđen višak svih zaposlenih, tuženi nije bio dužan da definiše kriterijume tehnološkog viška, budući je to neophodno samo kod smanjenja broja zaposlenih, a u konkretnom slučaju svi zaposleni u stomatološkoj službi su proglašeni tehnološkim viškom i da kako je tuženi navedenim aktima utvrdio da je prestala potreba za radom tužilje koja je zbog organizacionih promjena u reformi stomatološke djelatnosti, proglašena tehnološkim viškom i da joj je s tim u vezi obezbijeđeno pravo na otpremninu u smislu člana 117 Zakona o radu, pa je tužilji na zakonit način prestao radni odnos.

5. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe, da joj je usljed pogrešne primjene materijalnog prava i krajnje pristrasnosti sudova, povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.

Uvidom u navode ustavne žalbe, razloge i navode istaknute u osporenim presudama, te analizom mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje.


Podnosiocu ustavne žalbe je bilo dozvoljeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda zasniva se na ustavno- prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, kako je tuženi Planom i Programom za utvrđivanje viška zaposlenih utvrdio da je prestala potreba za radom tužilje, obzirom da je proglašena tehnološkim viškom i s tim u vezi obezbijeđeno joj pravo na

477

otpremninu, kao jedno od prava, koje se u tom slučaju obezbjeđuje, u smislu člana 117 Zakona o radu, podnosiocu je na zakonit način prestao radni odnos. Ustavni sud je ocijenio da je i navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom slučaju neosnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna, ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, tj. smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u pogledu odluke koju donosi, osim ako se to ne ospori uvjerljivim dokazom.S druge strane, objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja, već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica sadržanih u samom predmetu. Podnositeljka nije dostavila nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud u spisima predmeta nije pronašao objektivne dokaze, koji bi ukazivali da su drugostepeni i revizioni sud bili pristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Iz tih razloga, sagledavajući postupak koji je prethodio ustavnosudskom postupku, kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud ocjenjuje da je isti vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava u pogledu uslova nepristrasnosti suda.

7. Podnosilac ističe povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava je i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizilaze, uključujući zaštitu u vezi sa prestankom radnog odnosa. Kako su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnosiocu navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.



478

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu :predsjednik Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64708), na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. S.S., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 366/10, od 20. maja 2010. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2919/09, od 11. decembra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi podnositeljka ističe: da joj je osporenim presudama usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena pravo na pravično suđenje i pravo na rad, iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore; da joj je prestao radni odnos u JZU »Dom zdravlja«, a da otpremnina nije isplaćena i da tu činjenicu u prvostepenom postupku niko nije pominjao, pa sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i da je isplaćena i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama, jer teret dokazivanja svake činjenice leži na onoj stranci kojoj, po odredbama Zakona o parničnom postupku, ta činjenica ide u prilog i da je poslodavac imao obavezu, a to nije uradio, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa.



479

Ustava Crne Gore:





»Zaposlenom koji je proglašen viškom, a nije mu obezbijeđeno nijedno od prava predviđenih programom iz člana 116 stav 1 ovog zakona i zaposlenom kod poslodavca koji otkazuje ugovor o radu za manje od pet zaposlenih zbog prestanka potrebe za njegovim radom poslodavac je dužan da isplati otpremninu najmanje u visini šest prosječnih zarada u Republici (član 117 stav 1).



Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 682/08, od 25. juna 2009 . godine, poništio kao nezakonitu odluku tuženog o prestanku radnog odnosa i obavezao tuženog da tužilju vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi i radnim i sposobnostima, u roku od osam dana pod prijetnjom izvršenja.

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom, Gž.br. 2919/09, od 11. decembra 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda u Podgorici , tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev. U obrazloženju presude se pored ostalog navodi: da prema odredbi člana 12 Zakona o zdravstvenoj zaštiti (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 39/04) Republika utvrđuje strategiju razvoja zdravstva, pa je Vlada Republike Crne Gore svojim zaključkom usvojila inicijativu Ministarstva zdravlja, rada i socijalnog staranja o sprovođenju restrukturalnih promjena u stomatološkoj djelatnosti, u zdravstvenim ustanovama čiji je osnivač Republika; da je nakon toga Odbor direktora Doma zdravlja Podgorica 29. januara 2008. godine, donio Plan i program utvrđivanja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, kao i sistematizaciju radnih mjesta kojom je utvrđen višak svih zaposlenih; da je tužilji prestao radni odnos kao tehnološkom višku i isplaćena joj otpremnina, kao jedno od prava iz člana 117 Zakona o radu; da nema nezakonitosti u osporenoj odluci tuženog kojom tužilji prestaje radni odnos, jer je tuženi postupio po zaključcima i odlukama nadležnih državnih organa, a imajući u vidu da se radi o javnoj zdravstvenoj ustanovi čiji je osnivač Republika i da zbog toga tuženi nije bio u

480

obavezi da definiše kriterijume tehnološkog viška i vrši bodovanje, kao i da utvrđuje redosled, da bi se utvrdili prioriteti, budući da su u ovom slučaju svi zaposleni stomatolozi kod tuženog proglašeni tehnološkim viškom, ukidanjem primarne stomatološke zaštite; da je zbog organizacionih promjena i reforme cijelog sistema stomatološke zdravstvene zaštite prestala potreba za radom tužilje, kojoj tuženi nije mogao obezbijediti drugi odgovarajući raspored, jer je njeno radno mjesto ukinuto, zbog čega joj je isplaćena otpremnina, u skladu sa zakonom.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 366/10, od 20. maja 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana .U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama i programima rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, tuženi donio Plan i Program ostvarivanja viška zaposlenih za čijim je radom prestala potreba, nakon čega je donijet osporeni akt o prestanku radnog odnosa tužilje; da su zaposleni za čijim je radom prestala potreba proglašeni tehnološkim viškom mogli su ostvarivati svoja prava uz stručno osposobljavanje, prekvalifikaciju i dokvalifikaciju za rad na drugo radno mjesto, dobrovoljno raskinuti radni odnos nakon isplate stimulativne otpremnine ili dobrovoljnim raskidom radnog odnosa sa pravom zakupa pod povlašćenim uslovima prostora, opreme i drugih sredstava za obavljanje stomatološke zaštite; da tuženi nije bio dužan da definiše kriterijume tehnološkog viška , budući da je to neophodno samo kod smanjenja broja zaposlenih, a u konkretnom slučaju svi zaposleni tuženog su proglašeni tehnološkim viškom, pri čemu im je obezbijeđeno pravo na otpremninu, kao jedno od prava koje se obezbjeđuje u smislu člana 117 Zakona o radu i da tužilji nije nezakonito prestao radni odnos.

4. Podnositeljka u žalbi ističe da su joj usljed pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena pravo na pravično suđenje i pravo na rad, iz čl. 32 i 62 Ustava.

5. Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnositeljki nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje. Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava .

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, odnosno odredbe člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnositeljki ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Takođe joj je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat i kako tuženi tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od

481

prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, obezbijedio je pravo na otpremninu i donio odluku o prestanku radnog odnosa shodno odredbama Zakona o radu.

U odnosu na navode da u osporenim postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale. Ustavni sud ocjenjuje da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske (2003).

7. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnositeljke ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da revzioni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

8. U žalbi se ističe povreda prava na rad propisano odredbom člana 62 Ustava. Međutim, pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom.S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, navedeno ustavno pravo nije povrijeđeno.

Na osnovu iznijetih razloga, odlučeno je kao u izreci


***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, , Fetija Međedović, Đole Sekulović, Miodrag Latković i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28.oktobra 2010 godine, donio je

482

O D L U K U



1. A.V., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 157/10, od 3. marta 2010. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 362/09, od 27. novembra 2009. godine.

Podnosilac smatra da su mu osporenim presudama, zbog pogrešne primjene materijalnog prava, usljed krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena prava iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi podnosilac ističe: da su Vrhovni sud Crne Gore i Viši sud u Podgorici donijeli nezakonite odluke; da su sudovi krajnje pristrasno, nezakonito odlučili u korist izvršne vlasi; da joj otpremnina nije isplaćena i da tu činjenicu u prvostepenom postupku i u postupku po tužbi niko nije isticao, pa sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da je Vlada Crne Gore, prije ulaska u tehnološke i restrukturalne promjene bila dužna da donese Program integracije privatnog od javnog sektora i da utvrdi Mrežu zdravstvenih ustanova za teritoriju Crne Gore, što i pored isteka zakonskog roka nije učinila; da je poslodavac imao obavezu, a to nije uradio, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da joj, u skladu sa odredbama Zakona o radu, da otkazni rok od mjesec dana i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijesti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim je radom prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne spreme, a da tuženi to nije uradio.



Ustava Crne Gore:


483


»Zaposlenom koji je proglašen viškom, a nije mu obezbijeđeno nijedno od prava predviđenih programom iz člana 116 stav 1 ovog zakona i zaposlenom kod poslodavca koji otkazuje ugovor o radu za manje od pet zaposlenih zbog prestanka potrebe za njegovim radom poslodavac je dužan da isplati otpremninu najmanje u visini šest prosječnih zarada u Republici (član 117 stav 1). Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena i da zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.


Osnovni sud u Podgorici je presudom P br. 701/08, od 12. decembra 2009. godine, je poništio kao nezakonitu odluku tuženog, br. 05/01-1243, od 27. februara 2008. godine i obavezao tuženog da tužilju vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi, znanju i sposobnostima, kao i da joj naknadi troškove postupka, a sve prednje u roku od osam dana po pravosnažnosti presude.

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom, Gž.br. 362/09, od 27. novembra 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda, tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tuženi nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gora, od 4. oktobra 2007. godine o sprovođenju restrukturalnih promjena u stomatološkoj djelatnosti donio Plan i Program utvrđivanja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, kojim se u stomatološkoj službi iskazuje višak svih zaposlenih i predviđaju mjere za ostvarivanje prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba i da su ti akti dostavljeni Zavodu za zapošljavanje i Savezu samostalnoh sindikata; da je prvostepeni sud pogrešno izveo zaključak da je nezakonita odluka tuženog kojom je tužilji prestao radni odnos, jer je zbog organizacionih promjena i reforme sistema stomatološke zdravstvene zaštite prestala potreba za radom tužilje, kojoj tuženi nije mogao obezbijediti drugi odgovarajući raspored i stoga joj je obezbjeđeno pravo na otpremninu, kao jedno od prava koje se u tom statusu obezbjeđuje, u smislu člana 117 Zakona o radu, pa je odluka o prestanku radnog odnosa zakonita.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 220/10, od 9. februara 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužilji prestao radni odnos kod tuženog kao tehnološkom višku, zbog organizacionih promjena u reformi sistema stomatološke zdravstvene djeletnosti; da je među strankama nesporno da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Savez samostalnih sindikata zdravstva i Zavod za zapošljavanje; da pravilno nalazi drugostepeni sud da tuženi nije bio u obavezi da definiše kriterijume tehnološkog viška, budući da je to neophodno samo kod smanjenja broja zaposlenih, a u konkretnom slučaju svi zaposleni tuženog su proglašeni tehnološkim viškom; da je tužilji obezbijeđeno pravo na otpremninu, kao jedno od prava koje se u tom statusu obezbjeđuje u smislu odredbe člana 117 Zakona o radu; da je pravilno zaključio

484

drugostepeni sud da je tužilji na zakonit način prestao radni odnos, pa su razlozi zbog kojih se pobija odluka o prestanku radnog odnosa bez uticaja na donošenje drugačije odluke u ovom pravnom sporu.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, da je donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat, a kako tuženi tužilji kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, obezbijedio joj je pravo na otpremninu i donio odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu.

U odnosu na navode podnosioca ustavne žalbe da u osporenim postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale, ističe se da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku, tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske-2003).

6. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. Podnosilac nije dostavio nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni i revizioni sud nijesu bili nepristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava u odnosu na uslov nepristrasnosti suda.

485

7. Podnosilac ističe povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava jeste i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizlaze, uključujući i zaštitu u vezi s prestankom radnog odnosa. S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa odgovarajućim zakonom, podnosiocu navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.



***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović, Fetija Međedović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28.oktobra 2010 godine, donio je

O D L U K U



1. J.Š., iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 184/10, od 28. aprila 2010.godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 1170/09-08 od 27. novembra 2009. godine, zbog povrede prava iz čl. 32 i 62 Ustava.

486

U ustavnoj žalbi podnosilac ističe: da su Vrhovni sud Crne Gore i Viši sud u Podgorici donijeli nezakonitu odluku, kojom mu se utvrđuje prestanak radnog odnosa i otkazuje ugovor o radu na neodređeno vrijeme, što nije u skladu sa pozitivnim propisima; da mu otpremnina nije isplaćena i da tu činjenicu u prvostepenom postupku i u postupku po tužbi niko nije isticao, pa sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i da je isplaćena i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama; da je poslodavac imao obavezu, a to nije uradio, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da mu, u skladu sa odredbama Zakona o radu, da otkazni rok od mjesec dana i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijesti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim je radom prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne spreme, a da tuženi to nije uradio.



Ustava Crne Gore:






487

Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 699/08, od 20. marta 2009. godine, odlučio da se poništava kao nezakonita odluka tuženog, br. 05/01-1253, od 27. februara 2008. godine, pa se obavezuje tuženi da tužioca vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njegovoj stručnoj spremi i radnim sposobnostima.

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom, Gž.br. 1170/09, od 20. marta 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda, tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da prema odredbi člana 12 Zakona o zdravstvenoj zaštiti (»Službeni list RCG«, br. 39/04) Republika utvrđuje strategiju razvoja zdravstva, pa je Vlada zaključkom od 4.oktobra 2007. godine, o sprovođenju restrukturalnih promjena u stomatološkoj djelatnosti, zadužila Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja da pripremi Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji u Javnim zdravstvenim ustanovama na primarnom nivou, za čijim radom je prestala potreba. Planom i Programom utvrđivanja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, utvrđen je višak zaposlenih u stomatološkoj službi, sa spiskom zaposlenih iz personalne evidencije, koji čini sastavni dio Programa. U konkretnom slučaju, uslijed organizacionih promjena i reforme sistema stomatološke zdravstvene djelatnosti prestala je potreba za radom tužioca (podnosioca ustavne žalbe); isplaćena mu je otpremnina, kao jedno od prava iz člana 117 Zakona o radu; utvrđeno da nema nezakonitosti u osporenoj odluci tuženog kojom tužiocu prestaje radni odnos, jer je tuženi postupio po zaključcima i odlukama nadležnih državnih organa, a imajući u vidu da se radi o javnoj zdravstvenoj ustanovi, čiji je osnivač Republika, da je navedenim restrukturalnim promjenama ukinuta primarna stomatološka zdravstvena zaštita, pa je zbog organizacionih promjena i reforme sistema stomatološke zdravstvene zaštite prestala potreba za radom tužioca, kome tuženi nije mogao obezbijediti drugi odgovarajući raspored, jer su radna mjesta ukinuta, zbog čega mu je isplaćena otpremnina, u skladu sa zakonom.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 184/10, od 28. aprila 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužiocu prestao radni odnos kod tuženog kao tehnološkom višku, zbog organizacionih promjena u reformi sistema stomatološke zdravstvene djeletnosti; da je među strankama nesporno da je nakon donošenja zaključka Vlade o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Sindikat i Zavod za zapošljavanje, da tuženi tužiocu kao tehnološkom višku nije mogao obezbjediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, zbog čega je donio rješenje o prestanku radnog odnosa uz obezbjeđenje isplate otpremnine; da su neprihvatljivi navodi revizije u vezi isplate iznosa otpremnine, jer iz odluke tuženog JZU „Doma zdravlja Podgorica“, od 27. februara 2008. godine, proizilazi da je tužiocu obezbjeđena isplata otpremnine u naznačenom iznosu; da u dokaznom postupku pred prvostepenim sudom o toj činjenici tužilac nije prigovorio, pa je isticanje te okolnosti tek u reviziji bez uticaja na drugačiju odluku suda. Stoga je pravilno zaključio drugostepeni sud da je tužiocu na zakonit način prestao radni odnos.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično

488

suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporene presude sudova se zasnivaju, po ocjeni Ustavnog suda na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u postupku. Naime, nakon donošenja zaključka Vlade o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat, a kako tuženi tužiocu kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, obezbjeđena je isplata otpremnine i donijeta odluka o prestanku radnog odnosa, shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu. Prijemom otpremnine tužilac se saglasio da mu radni odnos prestane kao tehnološkom višku, radi čega je u suštini došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa, jer se momentom isplate otpremnine tužilac saglasio da prestaje potreba za njegovim radom. U smislu člana 117 stav 1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu, prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno- pravni status.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale, Ustavni sud ocjenjuje da domaći sudovi imaju određeno diskreciono pravo u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku, tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske-2003).

6. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. Podnosilac nije dostavio nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da su sudovi postupali pristrasno, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da stoga, nije došlo do povrede člana 32 Ustava.

7. Podnosilac ističe povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava jeste i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizlaze, uključujući i zaštitu u vezi s

489

prestankom radnog odnosa. S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa odgovarajućim odredbama zakona, podnosiocu navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.



***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Č.V., iz Berana, koga zastupa advokat Branislav Ćupić, iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 626/09-07, od 19. januara 2010. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu usljed pogrešne primjene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena pravo iz čl. 32 i 148 Ustava Crne Gore; da Viši sud nije ispitao njegove žalbene navode, niti dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe, čime je postupio protivno odredbama Zakona o parničnom postupku koje obavezuju na ocjenu svakog dokaza zasebno i svakog dokaza zajedno, u dijelu koji se pobija žalbom u granicama razloga navedenih u žalbi.


490


Ustava Crne Gore:







Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 1793/07, od 9. januara 2009. godine, odbio tužbeni zahtjev tužioca, kojim je tražio da se ponište, kao nezakoniti, rješenje tuženog i odluka, kojom je odbijena žalba na rješenje o proglašenju tuženog tehnološkim viškom i da se tuženi obaveže da tužioca rasporedi na poslove i radne zadatke koje je obavljao prije donošenja osporenih odluka, u skladu sa stručnom spremom i radnim sposobnostima. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je tužilac dugogodišnji radnik tuženog i da je radio na poslovima stražara u TK Centru Berane; da je tuženi u postupku tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, usljed kojih se smanjivao broj zaposlenih, u potpunosti postupio po odredbama Zakona o radu i Kolektivnog ugovora; da novim Pravilnikom o sistematizaiji radnih mjesta nije predviđeno radno mjesto stražara u TK Centru Berane i da je tužiocu obezbijeđeno pravo na isplatu otpremnine dana 22. oktobra 2007. godine.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 626/09-07, od 19. januara 2010. godine potvrdio presudu Osnovnog suda, a žalbu tužioca odbio kao neosnovanu. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je pravilan zaključak prvostepenog suda da su osporavane odluke tuženog zakonite, jer je postupak proglašavnja tehnoloških, ekonomskih i strukturalnih promjena i postupak utvrđivanja tehnološkog viška zaposlenih kod tuženog sproveden na zakonom predviđen način, da pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji sa sistematizacijom radnih mjesta nisu predviđeni poslovi koje je tužilac obavljao i da je tužiocu obezbijeđeno pravo na isplatu otpremnine, kao tehnološkom višku.

491

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je postupak proglašenja tužioca tehnološkim viškom sproveden saglasno odredbama Zakona o radu, kao i da mu je obezbijeđeno pravo na isplatu otpremnine, čime je definisan njegov radno-pravni status.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim presudama nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 stav 1 Evropske konvencije obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali.




Už-III br.161/10 USTAVNI SUD CRNE GORE28. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

492

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 14. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. D.J., iz Bijelog Polja, koju zastupa Ljubiša V. Božović, advokat, iz Bijelog Polja, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, protiv rješenja Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 918/08, od 20. oktobra 2009. godine i Rješenja Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1716/09, od 1. decembra 2009. godine navodeći da su joj zbog pogrešne primjene materijalnog prava osporenim rješenjima povrijeđena prava iz čl. 8, 17, 19, 32 i 41 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi se u suštini ističe: da je račune za utrošenu el.energiju od 31. jula 2007. godine uredno plaćala, ali da su joj zbog duga i po osnovu isporučene električne energije prije toga datuma dana 25. decembra 2008. godine radnici tuženog bez sudskog naloga ušli u stan i isključili struju; da je podnijela tužbu kojom je tražila da se utvrdi da je potraživanje tuženika zastarelo i da je Osnovni sud u Bijelom Polju donio privremenu mjeru kojom je naložio tuženiku da tužilju u roku odmah uključi na svoju distributivnu mrežu, usled čega je ona povukla dio tužbenog zahtjeva za činidbu, ali je u utvrđujućem dijelu tužbenog zahtjeva tužbu odbacio kao nedozvoljenu, a Viši sud Bijelo Polje je žalbu tužilje na prvostepeno rješenje odbio kao neosnovanu. U žalbi se takođe navodi da je u ovoj pravnoj stvari Viši sud je bio nepropisno sastavljen, s obzirom da su u radu vijeća Višeg suda u Bijelom Polju učestvovale sudije Osnovnog suda Pljevlja koje nijesu izabrane sudije Višeg suda Bijelo Polje, pa smatra da se radi o sukobu interesa, jer navedene sudije istovremeno ne mogu biti sudije dva različita suda i dva suda različitog stepena. Dalje se ističe, da je na ovaj način eleminisano jedno od osnovnih načela parničnog postupka- načelo dvostepenosti.


2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i

493



Ustava Crne Gore:


Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnijh sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19). Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i

zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Stan je nepovrediv. Niko ne može bez odluke suda ući u stan ili druge prostorije protiv volje njegovog

držaoca i u njima vršiti pretres (član 41 st.1 i 2)«.

Član 6 stav 1 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama u relevantnom dijelu, propisuje:

»Prilikom utvrđivanja građanskih prava i obaveza (...) svako ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona«.

Zakona o energetici (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.39/03,) koji je važio u vrijeme nastanka spornih odnosa:

»U skladu sa uslovima iz ovog zakona i opštim aktima, operator distribucije ima pravo da uđe u svaki posjed ili objekat da bi isključio isporuku električne energije, u slučajevima kada vlasnik ili stanar napravi prekršaj iz ovog zakona ili nije platio za električnu energiju u skladu sa svojim ugovornim obavezama ili rokovima i uslovima za pružanje usluga (član 28 stav 6 tačka 3).

Snabdjevač ima pravo da isključi kupca zbog neplaćanja, u roku od sedam dana od dana prijema obavještenja o neplaćanju. Agencija utvrđuje procedure za zaštitu prava kupaca, koje primjenjuju snabdjevači (član 30 stav 2).

Tarifni kupac je dužan da uredno izmiruje obaveze po osnovu pruženih usluga za isporuku energije (član 31 stav 2 tačka 1).

Svi snabdjevači imaju pravo da isključe i/ili obustave isporuku tarifnim kupcima zbog neplaćanja, u roku od sedam dana od dana prijema obavještenjao neplaćanju (član 38 stav 6)«.

Zakon o parničnom postupku (»Službeni list RCG«, br.22/04 i 76/06):

»Tužilac može u tužbi da traži da sud samo utvrdi postojanje, odnosno nepostojanje nekog prava ili pravnog odnosa ili istinitost, odnosno neistinitost neke isprave.Ovakva tužba može se podići kada je to posebnim propisima predviđeno, kad tužilac ima pravni interes da sud utvrdi postojanje, odnosno nepostojanje nekog prava ili pravnog odnosa ili istinitost, odnosno neistinitost neke ispraveprije dospjelosti zahtjeva za činidbu iz istog odnosa (član 188 st..1 i 2)«.

Zakona o sudskom savjetu (»Službeni list Crne Gore«, br.13/08):

494

»Sudski savjet može sudiju, uz njegov pristanak, privremeno uputiti u sud višeg stepena, ako se u tom sudu privremeno poveća obim posla ili kada postoji veliki broj neriješenih predmeta koji se sa postojećim brojem sudija ne može riješititi. Sudija koji se upućuje mora da ispunjava uslove propisane za izbor sudije suda u koji se upućuje (član 42 stav 3).

4. Uvidom u osporene akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu: Osnovni sud u Bijelom Polju je rješenjem, P.br. 918/08, od 20. oktobra 2009. godine, odbacio tužbu tužilje, kao nedopuštenu i ukinuo privremenu mjeru određenu rješenjem suda, P.br. 918/08, od 27. decembra 2008. godine, kojom je naloženo tuženom da odmah priključi ele.brojilo broj 03754243 pretplatničkog broj 145955, vlasništvo tužilje na el.mrežu i nastavi isporuku el.energije domaćinstvu tužilje.

U obrazloženju rješenja, se između ostalog, navodi: da je tužilja ustala sa tužbom da se utvrdi da je potraživanje tuženika naime, izmirenja obaveza po osnovu utroška električne energije zastarelo i tužbom je tražila da se donese i rješenje o privremenoj mjeri; da se po mišljenju suda u konkretnom slučaju tužba tužilje ne odnosi na utvrđenje postojanja ili nepostojanja nekog prava ili pravnog odnosa, pa je ista u smislu odredbe člana 188 st. 1 i 2 ZPP-a nedopuštena, a da je tuženi stan tužilje isključio sa distributivne mreže u skladu sa odredbama čl. 28, 30, 31 i 38 Zakona o energetici.

Osporenim Rješenjem Višeg suda u Bijelom Polju, 1716/09, od 1. decembra 2009. godine odbijena je žalba kao neosnovana i potvrđeno rješenje prvostepenog suda. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da u konkretnom slučaju tužilja nije podnijela tužbu sudu kada joj je dostavljen račun za naplatu spornog potraživanja i pismene opomene da u ostavljenom roku izmiri tu obavezu stavljanjem u izgled da će joj u protivnom isporuka električne energije biti obustavljena, već je sa tužbom ustala kada je tuženi već izvršio činidbu i tužilju isključio sa distributivne mreže; da je u prvostepenom postupku utvrđeno da je tuženi tužilju ponovo priključio na distributivnu mrežu za isporuku elektične energije, zbog čega je tužilja povukla tužbu u dijelu koji se odnosio na izvršenje činidbe i da tuženi ne traži naplatu zastarjelog potraživanja; i da kako tužilja u ovom sporu traži utvrđenje nepostojanja duga koji je dospio, to je prvostepeni sud pravilno postupio kada je tužbu tužilje odbacio kao nedopuštenu.

5. Ustavni sud u postupku povodom ustavne žalbe ne odlučuje kao žalbeni sud, već utvrđuje je li u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca povrijeđeno njegovo ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrđivali činjenično stanje i ocijenili dokaze.

6. Podnosilac u ustavnoj žalbi navodi povredu prava na diskriminaciju zajamčenu odredbom člana 8 Ustava. U ustavnoj žalbi podnosilac nije naveo ustavno-pravne razloge na osnovu kojih bi se mogla utvrditi da li je u sprovedenom postupku bio diskriminisan u ostvarenju nekog ustavnog prava, na bilo kojem osnovu, niti je te razloge utvrdio Ustavni sud u sprovedenom ustavnosudskom postupku.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 stav 2 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudom podnosiocu ustavne žalbe nije

495

povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.

Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevatan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno.

8. U ustavnoj žalbi podnosioca se navodi povreda ustavnog prava na jednaku zaštitu prava i sloboda iz člana 19 Ustava. Ustavni sud je utvrdio da u ustavnoj žalbi nije ukazano na koji način je ova povreda izvršena, jer bi ovo pravo bilo povrijeđeno sam ako bi sud, u drugom predmetu, u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, donio različitu odluku i tako stvorio stanje pravne nesigurnosti na štetu podnosioca ustavne žalbe.

9.Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava odnosno člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je postupak vođen na način propisan zakonom i pred zakonom ustanovljenim sudom, a podnosiocu je osigurano pravično i javno suđenje, omogućeno učešće u postupku, praćenje njegovog toka, raspravljanje pred sudom, predlaganje dokaza i preduzimanje zakonom dopuštenih radnji.

Naime, prema odredbi člana 188 Zakona o parničnom postupku, tužilac može u tužbi tražiti da sud samo utvrdi postojanje, odnosno nepostojanje nekog prava i pravnog odnosa, ili istinitost, odnosno neistinitost neke isprave. Kako se tužbenim zahtjevom traži da se utvrdi da je zastarilo potraživanje tuženog prema tužiteljici za utrošenu električnu energiju proizilazi da se radi o zahtjevu za utvrđenje činjenica, a ne za utvrđenje nekog relevantnog pravnog odnosa koji bi proizlazio iz tih činjenica. Prema navedenoj zakonskoj odredbi takva tužba nije dozvoljena, jer se tužba za utvrđenje može podnijeti samo kada su za to ispunjene zakonom predviđene pretpostavke. Po ocijeni Ustavnog suda pravilno je postupio prvostepeni sud kada je tužbu u ovoj pravnoj stvari odbacio kao nedopuštenu, a Viši sud tu odluku potvrdio.

U odnosu na navode podnosioca inicijative, da je prilikom odlučivanja u konkretnom predmetu, vijeće Višeg suda u Bijelom Polju u čijem sastavu su bile sudije Osnovnog suda u Pljevljima, bilo nepropisano sastavljeno, Ustavni sud je utvrdio da su saglasno odredbama čl. 42 i 43 Zakona o sudskom savjetu, navedene sudije Odlukom Sudskog savjeta privremeno upućene na rad u sud višeg stepena, i da osporenim rješenjem Višeg suda u Bijelom Polju, sa tih razloga podnosiocu nije povrijeđeno ustavno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore.

10. Ocjenjujući razloge Ustavne žalbe u odnosu na povredu prava na nepovredivost stana iz člana 41 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da je tuženi postupao u skladu sa Zakonom i da žalitelji navedeno pravo nije povrijeđeno.

496

Naime, odredbom člana 28 stav 6 tačka 3 Zakona o energetici je propisano da u skladu sa uslovima iz ovog zakona i opštim aktima, operator distribucije ima pravo da uđe u svaki posjed ili objekat da bi isključio isporuku električne energije, u slučajevima kada vlasnik ili stanar napravi prekršaj iz ovog zakona ili nije platio za električnu energiju u skladu sa svojim ugovornim obavezama ili rokovima i uslovima za pružanje usluga.


Už-III br. 46/10 USTAVNI SUD CRNE GORE14. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK, P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović, Fetija Međedović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 14. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. R.G., iz Bijelog Polja, preko zastupnika Ljubiše Božovića, advokata iz Bijelog Polja, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu iste, izjavljenu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.1282/09, od 20.oktobra 2009. godine, presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1434/08, od 22. jula 2009. godine i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 816/06, od 30. septembra 2008. godine. Podnosilac smatra da mu je usled pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo iz čl.6,8,16,17,19 i 58 Ustava Crne Gore.

U žalbi se navodi :da je radio kod Uprave za šume Pljevlja od 1962. godine do penzionisanja 17. septembra 2002. godine i da mu je u skladu sa odredbama Zakona o stambenim odnosima za taj period, kao i svim zaposlenim od zarade odbijano 3%, na ime doprinosa za stambenu izgradnju, što je obračunao na iznos od 15.000 €, a vještak ekonomske struke na iznos od 1.360,71 € za period od 1970. godine do 1995. godine, na čiji je nalaz prigovarao; da su u skladu sa odredbom člana 16 Zakona o stambenim odnosima poslodavci obavezni da vrate doprinose licima od kojih su naplaćivana; da su sudovi u Crnoj Gori, zaključno sa Vrhovnim sudom stali na stanovište da država Crna Gora, tada Republika Crna Gora nikada nije donijela posebni propis o uslovima i načinu povraćaja doprinosa za stambenu izgradnju, jer je Zakon o stambenim odnosima iz 1990. godine prestao da važi po članu 78

497

Zakona o etažnoj svojini; da smatra da iako je zakon prestao da važi pravo nije moglo da se ugasi ni shodno odredbama člana 210 ranijeg Zakona o obligacionim odnosima.


Ustava Crne Gore:

»Crna Gora jemči i štiti prava i slobode. Prava i slobode su nepovredivi. Svako je obavezan da poštuje prava i slobode drugih (član 6).

Zakonom se u skladu sa Ustavom uređuju:1)način ostvarivanja ljudskih prava i sloboda, kada je to neophodno za njihovo ostvarivanje;2)način ostvarivanja posebnih manjinskih prava; 3) način osnivanja, organizacija i nadležnost organa vlasti i postupak pred tim organima, ako je to neophodno za njihovo funkcionisanje; 4) sistem lokalne samouprave i 5) druga pitanja od interesa za Crnu Goru (član 16).

Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).

Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19); Jemči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu. Prirodna bogatstva i dobra u opštoj upotrebi su u državnoj svojini (član 58)«.

Zakona o stambenim odnosima (»Službeni list SR Crne Gore«, br.45/90):

»Lica koja su bili obveznici plaćanja doprinosa za stambenu izgradnju imaju pravo na nadoknadu revalorizovanog iznosa sredstava, koja su po tom osnovu izdvajala. Uslovi i način nadoknade iz stava 1. ovog člana uređuju se posebnim propisom (član 16)«.

Zakona o etažnoj svojini (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.21/95 i 23/95):

»Lica koja su bila obveznici plaćanja doprinosa za stambenu izgradnju imaju pravo na određene povoljnosti prilikom rješavanja svojih stambenih potreba, u skladu sa opštim aktom davaoca stana (član 7 stav 2).

Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o stambenim odnosima (»Službeni list SR Crne Gore«, br.45/90), osim odredaba čl.85 do 94 Zakona koje se odnose na stambene zadruge, kao i tačka 76 člana 1 Zakona o produženju primjene određenih saveznih zakona (»Službeni list SR Crne Gore«, br. 31/71, 25/72, 30/73 i 6/77) (član 78)«.

Zakona o etažnoj svojini (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 71/04):

»Lica koja su bila obaveznici plaćanja za stambenu izgradnju imaju pravo na određene povoljnosti prilikom rješavanja svojih stambenih potreba u skladu sa opštim aktom davaoca stana (član 61 stav 3)«



498

Predmet spora je povraćaj sredstava iz stambenog fonda.

Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 816/06, od 30. septembra 2008. godine, odbijen je tužbeni zahtjev tužioca kojim je tražio da se tuženi obaveže da mu iz osnova povraćaja uloženih sredstava sa pripadajućom kamatom- realizovanih ulaganja za potrebe rješavanja stambenih pitanja i neosnovanog obogaćenja isplati 15.000 € sa pripadajućom zateznom kamatom počev od dana vještačenja pa do konačne isplate, kao neosnovan. U obrazloženju se,pored ostalog navodi: da je tužilac bio u radnom odnosu kod tuženog, odnosno pravnog prethodnika tuženog od 1. avgusta1962. godine, a da je rješenjem Republičkog fonda PIO PO Bijelo Polje od 2. juna 2006. godine, penzionisan i priznato mu pravo na starosnu penziju; da nije sporno da tužilac dok je bio u radnom odnosu kod tuženog nije dobio stan na korišćenje, niti kredit za stambenu izgradnju, a podnosio je zahtjeve u tom pravcu;da je sud iz nalaza i mišljenja vještaka ekonomske struke od 24. marta 2008. godine, utvrdio da shodno tadašnjem Zakonu o finansiranju stambene izgradnje izdvajanje sredstava za stambenu izgradnju bilo regulisano samoupravnim opštim aktom, kojim su se uređivala osnova i mjerila sticanja i raspoređivanja čistog dohotka organizacija udruženog rada i radnih zajednica a sredstva za regulisanje stambenih potreba radnika izdvajana su iz čistog dohotka po stopi koja nije mogla biti niža od tri procenta od iznosa isplaćenog ličnog dohotka, a izdvajanje i korišćenje ovih sredstava vršeno je kao akontacija po periodičnom obračunu, dok je konačni obračun ovih sredstava vršen po usvajanju završnog računa organizacija udruženog rada.

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br.1434/08, od 22. jula 2009. godine, odbijena je žalba podnosioca, kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda.U obrazloženju se pored ostalog navodi: da s obzirom da sada važećim zakonskim propisima nije predviđena mogućnost povraćaja sredstava koja su izdvojena za stambenu izgradnju, to se tuženi nije neosnovano obogatio kako to tužilac neosnovano ukazuje žalbom.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.1282/09, od 20. oktobra 2009. godine, odbijena je revizija podnosioca, kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog navodi: da su pravilno postupili nižestepeni sudovi, kada su odbili zahtjev tužioca, kao neosnovan jer u zakonu nema osnova za povraćaj traženih novčanih sredstava; da je shodno članu 7 stav 2 Zakona o etažnoj svojini (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 21/95) i članu 61 st.3 Zakona o etažnoj svojini (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 71/04) propisano da lica koja su bila obaveznici plaćanja za stambenu izgradnju imaju pravo na određene povoljnosti prilikom rješavanja svojih stambenih potreba u skladu sa opštim aktom davaoca stana; da navedene odredbe jasno upućuju na zaključak, da ne postoji obaveza tuženog da tužiocu izvrši povraćaj traženih sredstava; da stoji činjenica, da je shodno čl.16 Zakona o stambenim odnosima (»Službeni list SR Crne Gore«, br. 45/90) bilo propisano da je tuženi bio u obavezi da tužiocu povrati uložena sredstva sa stambene doprinose a da je stavom 2 tog člana propisano je da se uslovi i način naknade iz st.1 ovog člana uređuje posebnim propisom, ali taj propis nikada nije donijet, pa stoga ne stoji krivica tuženog zbog toga što ti propisi nijesu nikada donijeti; da je članom 78 Zakona o etažnoj svojini (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 21/95) propisano da danom stupanja na snagu tog zakona prestao je da važi Zakon o stambenim odnosima iz 1990.godine, osim odredaba 85-94; da je odredba člana 16 Zakona o stambenim odnosima prestala da važi još 1995. godine, kada je i usvojen Zakon o etažnoj svojini, pa se stoga tužilac nije mogao pozivati na ove propise i da su bez osnova navodi

499

revizije,da je materijalno-pravni odnos između tužioca i tuženog nastao u to vrijeme, jer sada važećim propisima ne postoji mogućnost povraćaja sredstava koja su izdvojena za stambenu izgradnju, pa se stoga tuženi nije neosnovano obogatio.

5. Podnosilac žalbe, u suštini ponavlja navode iz tužbe i revizije o pogrešnoj primjeni materijalnog prava.

Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava, ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava.

Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama, ovaj Sud je utvrdio da su iste donijete u pravilno i zakonito provedenim postupcima, pravilnom primjenom materijalnog prava i da takvim presudama nijesu podnosiocu povrijeđena ustavna prava na koja ukazuje u ustavnoj žalbi.

6. Podnosilac u ustavnoj žalbi ističe povredu čl. 6 i 16 Ustava, kojom se proklamuju ljudska prava i slobode. Medjutim, u tim odredbama Ustav ne utvrdjuje slobode i prava čovjeka i gradjanina, već se utvrđuju najviše vrijednosti ustavnog poretka koje se razradjuju i odredjuju u drugim odredbama Ustava, a posebno u onima u kojima se jamče slobode i prava čovjeka i građanina.

7. Podnosilac u ustavnoj žalbi navodi i povredu prava na diskriminaciju, iz člana 8 Ustava i člana 14 Evropske konvencije. Iako se podnosilac žalbe pozvao na navedene odredbe, ni na koji način nije obrazložio povredu navedenog zajemčenog prava. Ustavni sud je ocijenio da u sprovedenom postupku nema činjenica i okolnosti koje bi na bilo koji način upućivale na to da je, u postupku koji je prethodio ustavnosudskom postupku, podnosilac bio diskriminisan po bilo kom svojstvu.

8. Podnosilac u ustavnoj žalbi navodi povredu ustavnog prava propisanog članom 17 Ustava.

Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijedjeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Naime, odredba čl.16 Zakona o stambenim odnosima prestala da važi još 1995.godine, kada je i usvojen Zakon o etažnoj svojini, pa se stoga podnosilac nije mogao pozivati na ove propise i da sada važećim propisima ne postoji mogućnost povraćaja sredstava koja su izdvojena za stambenu izgradnju, pa se stoga tuženi nije neosnovano obogatio.

500

9. U ustavnoj žalbi podnosioca se navodi povreda ustavnog prava na jednaku zaštitu prava i sloboda iz člana 19 Ustava. Ocjena Ustavnog suda da je, u konkretnom slučaju, postupanje sudova bilo u skladu sa mjerodavnim zakonskim odredbama, zbog čega mu navedena prava nijesu povrijedjena. Ustavni sud je utvrdio da u ustavnoj žalbi nije ukazano na koji način je ova povreda izvršena, jer smatra da bi do povrede prava podnosioca ustavne žalbe došlo samo u slučaju da je sud, u drugom predmetu, u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, donio različitu odluku i tako stvorio stanje pravne nesigurnosti na štetu podnosioca ustavne žalbe.

10. Podnosilac u žalbi navodi da mu je povrijeđeno i pravo svojine iz člana 58 Ustava i člana 1 Protokola br.1 Evropske konvenciju o ljudskim pravima i slobodama. Svojina obuhvata načelno sva imovinska prava ali i legitimna očekivanja stranaka da će njihova imovinska prava, zasnovana na pravnim aktima biti poštovana a njihovo ostvarenje zaštićeno. Ističemo da zahtjev koji je odbijen jer podnosilac žalbe nije ispunjavao uslove propisane zakonom i drugim aktima ne smatraju se imovinom koji bi konstituisali vlasnička prava.



***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 14. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. K.R., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 48/10, od 16. marta 2010. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu osporenom presudom usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje

501

pristrasnosti sudova povrijeđena pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.

Podnosilac u žalbi navodi da je bila zaposlena u JZU »Dom zdravlja«, koji je donio odluku kojom joj utvrđuje prestanak radnog odnosa i otkazuje ugovor o radu na neodređeno vrijeme što nije u skladu sa odredbama Zakona o radu; da joj otpremnina nije isplaćena, pa sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i da je isplaćena i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama i da je poslodavac imao obavezu a to nije uradio da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, da donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da mu omogući u skladu sa odredbama Zakona o radu otkazni rok od najmanje mjesec dana i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijestiti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim je radom prestala potreba, uz dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne sprteme a tuženi to nije uradio.


Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:


Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda: »Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona, da se presuda izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 tačka 1)«.



502


Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 695/08, od 12. decembra 2008. godine, odlučio da se poništava kao nezakonita odluka tuženog, br.05/01-1244, od 27. februara 2008. godine, pa se obavezuje tuženi da tužilju vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi, znanju i sposobnostima.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 2242/09-08, od 6. oktobra 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev. U obrazloženju se pored ostalog navodi: da prema odredbi člana 12 Zakona o zdravstvenoj zaštiti (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 39/04) Republika utvrđuje strategiju zdravstva, pa je Vlada Republike Crne Gore zaključkom od 4. oktobra 2007. godine zadužila Ministarstva zdravlja, rada i socijalnog staranja da pripremi program rješavanja statusa zaposlenih u stomatološkoj djelatnosti, u zdravstvenim ustanovama čiji je osnivač Republika; da je nakon toga Odbor direktora Doma zdravlja Podgorica donio Plan i program utvrđivanja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, kao i organizaciju i sistematizaciju radnih mjesta kojom je utvrđen višak svih zaposlenih, prema spisku zaposlenih iz personalne evidencije, koji čini sastavni dio toga plana i programa; da je tužilji prestao radni odnos kao tehnološkom višku i isplaćena joj otpremnina, kao jedno od prava iz člana 117 Zakona o radu; da nema nezakonitosti u osporenoj odluci tuženog kojom tužilji prestaje radni odnos, jer je tuženi postupio po zaključcima i odlukama nadležnih državnih organa, a imajući u vidu da se radi o javnoj zdravstvenoj ustanovi čiji je osnivač Republika i da zbog toga tuženi nije bio u obavezi da definiše kriterijume tehnološkog viška i vrši bodovanje, kao i da utvrđuje redosled, da bi se utvrdili prioriteti, budući da su u ovom slučaju svi zaposleni stomatolozi kod tuženog proglašeni tehnološkim viškom, ukidanjem primarne stomatološke zaštite; da je zbog organizacionih promjena i reforme cijelog sistema stomatološke zdravstvene zaštite prestala potreba za radom tužilje, kojoj tuženi nije mogao obezbijediti drugi odgovarajući raspored, jer su njihova radna mjesta ukinuta, zbog čega joj je isplaćena otpremnina, u skladu sa zakonom.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 48/10, od 16. marta 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužilji prestao radni odnos kao tehnološkom višku dana 27. februara 2008. godine, sa isplatom otpremnine u iznosu od 2.196,00 €; da je među strankama nesporno da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, da je donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat; da tuženi tužilji kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, radi čega je tužilji isplatio otpremninu u iznosu od 2.196,00 €, kada je i donio pobijanu odluku o prestanku radnog odnosa; da polazeći od nesporne činjenice da je tužilji isplaćena otpremnina to je istoj prestao radni odnos shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu.

503

4. Podnosilac u žalbi ističe da mu je usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.

5. Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje. Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava .

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, odnosno odredbe člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, da je donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat i kako tuženi tužilji kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, isplatio joj je otpremninu u iznosu od 2.196,00 € i donio odluku o prestanku radnog odnosa shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu. Prijemom otpremnine tužilja iskazala želju da joj radni odnos prestane kao tehnološkom višku, radi čega je u suštini došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa, jer se momentom isplate otpremnine tužilja saglasila da prestaje potreba za njenim radom. U smislu člana 117 stav 1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno pravni status.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale. Ustavni sud ocjenjuje da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske (2003).U konkretnom slučaju, činjenica da je podnosilac primio otpremninu, iako je on nije pominjao u toku postupka pred sudom izuzetno je važna jer prijemom iste definisao se njegov radnopravni status.

7. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno

504

smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

8. Podnosilac ističe povredu prava na rad iz odredbi člana 62 Ustava.Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom.S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnositelju navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.


Už-III br. 236/10 USTAVNI SUD CRNE GORE 14. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 30. septembra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. L.uka Brajković, advokat iz Bijelog Polja, podnio je u ime S.B., blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu izjavljenu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 89/10, od 27. oktobra 2009. godine, kojom je odbijena revizija tuženog – protivtužioca (podnosioca ustavne žalbe), kao neosnovana, presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž. br.1474709, od 27. oktobra 2009. godine i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br.127/09, od 24. jula 2009. godine. Podnosilac smatra da su mu osporenim presudama usljed pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo na jednakost pred zakonom iz člana 17 stav 2 i pravo na pravično i javno suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore.

505

U žalbi ističe: da mu je rješenjem Republičkog fonda penzijskog i invalidskog osiguranja - Područnog odjeljenja Bijelo Polje, br. 01-02-10801, od 26. maja 2005. godine obustavljena isplata penzije i to počev od 1. januara 2004. godine; da je pogrešno primijenjeno materijalno pravo, jer se sporne odredbe Zakona primjenjuju na odnose nastale zaposlenjem ili otpočinjanjem obavljanja samostalne djelatnosti prije stupanja na snagu novog Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, tj. 1. januara 2004. godine; da mu je zbog pogrešne primjene materijalnog prava, osporenim odlukama povrijeđeno pravo iz člana 112 stav 1 i člana 193 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju i predlaže utvrđivanje povrede Ustavom zagarantovanih prava i sloboda označenih u ustavnoj žalbi i ukidanje pojedinačnih akata .


Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2). Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«.

Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.54/03), koji je važio u vrijeme nastanka spora, bilo je propisano:

»Korisniku penzije koji se na teritoriji Republike ili Republike Srbije zaposli, odnosno počne da obavlja samostalnu djelatnost obustavlja isplata penzije za vrijeme trajanja zaposlenja, odnosno obavljanja djelatnosti (član 112 stav 1); Naknada štete pričinjene Fondu, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija i drugih novčanih primanja iz penzijskog i invalidskog osiguranja vrši po odredbama zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno (član 184 stav 1)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78; 39/85 i 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93), po čijim odredbama je postupak vođen, bilo je propisano:

»Kad neki deo imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu nekog drugog lica, a taj prelaz nema svoj osnov u nekom pravnom poslu ili u zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kad to nije moguće - da naknadi vrijednost postignutih koristi i da obaveza vraćanja, odnosno naknade vrijednosti nastaje i kad se nešto primi s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili koji je kasnije otpao (član 210), Ko izvrši isplatu znajući da nije dužan platiti, nema pravo da zahtijeva vraćanje, izuzev ako je zadržao pravo da traži vraćanje ili ako je platio da bi izbjegao prinudu (član 211)«.


506

4. Uvidom u osporene akte i dostavljene spise predmeta, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje po ovoj ustavnoj žalbi:

Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 127/09, od 24 septembra 2009. godine, podnosilac ustavne žalbe je obavezan da Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja vrati, na ime sticanja bez osnova, usljed pretplate starosne penzije ukupan iznos od 5.729,13 €, sa pripadajućom zateznom kamatom, u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude. Sud je, u obrazloženju presude, konstatovao da tuženi nije imao pravo na isplatu penzije od 1. januara 2004. godine zbog promjene propisa, odnosno, početka primjene Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju; da Zakon nije retroaktivno primijenjen već da je primijenjen od dana označenog zakonom kao dan početka primjene Zakona, odnosno od 1. januara 2004. godine; da mu je isplata penzije obustavljena u skladu sa odredbama člana 112 stav 1 tog zakona, jer se na dan stupanja na snagu Zakona bavio advokatskom djelatnošću; da mu pravo na isplatu penzije nije uskraćeno, već obustavljeno za vrijeme bavljenja advokatskom djelatnošću; da je osnov za isplatu penzije postojao do 1. januara 2004. godine, a da je od tada prestao da postoji i da podnosilac ustavne žalbe, saglasno prethodnom zaključku suda, ne trpi materijalnu štetu u navedenom iznosu, jer mu ne pripada pravo na isplatu penzije, a da Fond može odgovarati za štetu samo ako ju je skrivio namjerno ili krajnjom nepažnjom, što u konkretnom sporu nije slučaj.

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Gž.br. 1474/09, od 27. oktobra 2010. godine, potvrđena je prvostepena presuda i izjavljena žalba je odbijena, kao neosnovana. U obrazloženju se u suštini navodi da je prvostepeni sud pravlino postupio kada je, sa pozivom na član 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, a u vezi sa članom 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima, usvojio tužbeni zahtjev, a odbio, kao neosnovan, protivtužbeni zahtjev.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 890/10, od 7. aprila 2010. godine odbijena je revizija podnosioca žalbe kao neosnovana. U obrazloženju se u suštini navodi, da su pravilno nižestepeni sudovi postupili kada su obavezali tuženog da po osnovu sticanja bez osnova vrati utvrđeni iznos, a to iz razloga, što u smislu odredbe člana 112 stav 1 i člana 222 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju tuženi ne može istovremeno ostvarivati primanja po osnovu starosne penzije i obavljati advokatsku djelatnost, pa se penzija obustavlja od dana primjene navedenog zakona, dok se pretplaćeni iznosi vraćaju shodno članu 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima; da nije sporno da je tuženi obavljao advokatsku djelatnost i nakon 1. januara 2004. godine i kao korisnik prava, po osnovu penzije je morao znati odredbe Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, shodno članu 111 navedenog zakona, u roku od 15 dana od nastale promjene, da prijavi svaku promjenu koja je od uticaja na pravo ili obim korišćenja prava, što isti nije učinio.


507


U ustavnoj žalbi podnosioca navodi se povreda ustavnog prava jednakosti propisanog odredbom člana 17 Ustava.



U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Naime, Ustavni sud je ocijenio da su nadležni sudovi pravilno utvrdili da je podnosilac ustavne žalbe, zbog sticanja bez osnova, a saglasno odredbama člana 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima, bio dužan da vrati Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja isplaćeni novčani iznos, jer je, kao korisnik starosne penzije, bio u obavezi iz člana 111 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju da prijavi Fondu sve promjene koje su od uticaja na ostvarivanje i obim prava na starosnu penziju i da Fond ima pravo na naknadu štete, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija, prema odredbama člana 184 istog zakona. Sud je, na činjenično stanje utvrđeno u parnici, primijenio mjerodavnu odredbu člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju prema kojoj će se korisniku penzije, koji se na teritoriji Republike ili Republike Srbije zaposli, odnosno počne da obavlja samostalnu djelatnost, za vrijeme trajanja zaposlenja, odnosno obavljanja djelatnosti, obustaviti isplatu penzije, jer je podnosilac ustavne žalbe advokatsku djelatnost obavljao prije 2004.godine i da je tu djelatnost vršio u periodu od 1.januara 2004.godine do 1.maja 2005.godine kada mu je po osnovu penzije isplaćen iznos od 5.729,13 €.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocima ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim i drugostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Na osnovu izloženog, riješeno je kao u izreci. Už- III br. 295/10 USTAVNI SUD CRNE GORE30. septembar 2010. godine PREDSJEDNIK,

508

P o d g o r i c a dr Milan Marković, s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. jula 2010.godine, donio je

O D L U K U



1. M.J., iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 1553/09 od 16. decembra 2009. godine, zbog povrede prava svojine, prava na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda i prava na pravni lijek, zajemčenih odredbama čl. 19, 20 i 58 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi i dopuni ustavne žalbe ističe se: da je osporenom presudom podnosiocu žalbe povrijeđeno pravo svojine, odnosno pravo neometanog uživanja imovine jer je Vrhovni sud izveo pogrešne činjenične i pravne zaključke, zanemarujući pri tom da je predmetnu nepokretnost stekao kupovinom od tuženog na javnoj prodaji, što je Osnovni sud u Danilovgradu pravilno presudom, P.br. 56/07, od 9. maja 2008. godine, utvrdio; da je Viši sud presudom, Gž.br. 2097, od 18. septembra 2009. godine, preinačio i odbio njegov tužbeni zahtjev po žalbi tužene Opštine Danilovgrad; da je državina predmetne nepokretnosti zakonita, jer nije stečena silom, prevarom ili zloupotrebom povjerenja, pri čemu okolnost da nije zaključen pismeni ugovor o kupoprodaji ne može biti od odlučnog značaja, već je kao savjestan držalac više od 31. godinu postao vlasnik sporne nepokretnosti, protekom 10 godina, odnosno 20 godina državine u smislu odredbe člana 28 stav 2 Zakona o svojinsko-pravnim odnosima. Predlaže da Ustavni sud usvoji ustavnu žalbu, ukine presudu Vrhovnog suda Crne Gore i predmet vrati na ponovni postupak i odlučivanje.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl.48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu. Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

509

3. Uvidom u osporeni akt i dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Danilogradu, P.br. 56/07, od 9. maja 2008. godine, usvojen je tužbeni zahtjev tužioca i utvrđeno da je tužilac vlasnik kat.parcele 1298 u mjestu Komunica po kulturi pašnjak V klase površine 4066 m2, upisane u listu nepokretnosti broj 345 KO Novo Selo što je tužena Opština Danilovgrad dužna priznati i trpjeti upis u javne knjige i tužiocu naknaditi troškove postupka u iznosu od 1.231,60 € u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude pod prijetnjom izvršenja. Osnovni sud je nakon sprovedenog dokaznog postupka (uviđajem lica mjesta, vještačenjem, saslušanjem tužioca u svojstvu stranke...) utvrdio da je tužilac na spornoj parceli stekao pravo svojine na zakonit način, kupoprodajom; da iz iskaza svjedoka proizilazi da je tužilac platio spornu nepokretnost i da Opštinski društveni fond za gradsko građevinsko zemljište poslovni prostor i puteve ne posjeduje dokaze da je tužilac izvršio kupoprodaju sporne parcele i da predmetno zemljište ne podliježe pravnom režimu nepokretnosti čiji promet je uređen Zakonom o prometu nepokretnosti, jer navedeni zakon u članu 1 uređuje promet nepokretnosti, gdje su nepokretnosti u smislu tog zakona poljoprivredno, građevinsko i šumsko zemljište, šume i zgrade, a nesporno je da navedeno ne pripada ni jednoj pomenutoj kategoriji i ne podliježe posebnom pravnom režimu raspolaganja.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2097/08, od 18. septembra 2009. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda u Danilovgradu, P.br. 56/07, od 9. maja 2008. godine, tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtjev kojim je traženo da se utvrdi da je tužilac vlasnik kat.par.br.1298, u mjestu Komunica, po kulturi pašnjak V klase, površine 4.066 m2, upisane u listu nepokretnosti broj 345 KO Novo Selo, s tim da svaka stranka snosi svoje troškove parničnog postupka. Viši sud je polazeći od navedenog činjeničnog stanja, koje je imao u vidu i prvostepeni sud, ocijenio da se zaključak prvostepenog suda o osnovanosti tužbenog zahtjeva tužioca, ne može prihvatiti, budući je prvostepeni sud na pravilno utvrđenom činjeničnom stanju pogrešno primijenio materijalno pravo; naime, shodno članu 73 ZOO-a a u vezi sa članom 11 Zakona o prometu nepokretnosti, mogu se konvalidirati samo pismeni ugovori o prodaji nepokretnosti kojima nedostaje ovjera potpisa ugovornih strana, pod uslovom da su ugovorne strane obaveze koje nastaju iz ugovora izvršile u cjelosti ili u pretežnom dijelu. Međutim, kako tužilac nije zaključio pismeni ugovor o kupoproadji nepokretnosti isti se zbog nedostatka forme ne može se konvalidirati, što proizilazi iz naprijed citiranih propisa. Stoga, tužilac po ocjeni Višeg suda nije dokazao da je svojinu na predmetnoj nepokretnosti stekao na osnovu valjanog pravnog posla, niti je pružio valjane dokaze da je platio predmetnu nepokretnost, jer se te činjenice ne mogu dokazivati na osnovu iskaza svjedoka u nedostatku valjanih dokaza u pisanoj formi.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 1553/09, od 16. decembra 2009. godine, revizija tužioca odbijena je kao neosnovana. Vrhovni sud je ocijenio da u ovom predmetu nije sporno da tužilac svoj zahtjev za utvrđenje prava svojine temelji na navodno zaključenom usmenom ugovoru o kupoprodaji i da je u odsustvu pismenog ugovora o kupoprodaji isključena mogućnost konvalidacije usmenog ugovora u skladu sa članom 73 Zakona o obligacionim odnosima i člana 11 Zakona o prometu nepokretnosti. Stoga je, čak i da je dokazano postojanje usmenog ugovora, isključena mogućnost sticanja prava svojine, putem takvog

510

pravnog posla. Vrhovni sud je našao da je neosnovan revizijski navod o održaju, kao osnovu sticanja prava svojine na predmetnoj nepokretnosti, jer je, za stiacnje prava svojine, po tom osnovu potrebna savjesna državina od 20 godina. Ovo zbog toga što se tužiočeva državina temelji na usmenom ugovoru o kupoprodaji nepokretnosti, tj.ništavom pravnom poslu. Na tako stečenoj nepokretnosti, savjesni držalac prema članu 28 stav 4 Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima, stiče pravo svojine održajem, protekom 20 godina. Obzirom da je u pitanju nepokretnost koja je bila u društvenoj svojini, na kojoj je sve do stupanja na snagu Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima (»Službeni list SRJ«, br. 29/96), bila isključena mogućnost sticanja svojine putem održaja, kao mjerodavno vrijeme državine tužioca ima se uzeti samo ono poslije stupanja na snagu tog zakona, pa je nesumnjivo da nijesu ispunjeni uslovi da se tužiocu, po tom osnovu, prizna pravo svojine na predmetnoj nepokretnosti.

4. Za odlučivanje u konktetnom predmetu pravno relevate su odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:

»Jemči se pravo svojine.Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu


Član 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda:

»Svako fizičko ili pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svojine imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države kada primjenjuje takve zakone koje smatra potrebnim da bi nadzirala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi osigurala naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Zakona o obliagacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br.29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br.31/93), koji je primijenjen u konkretnom sudskom sporu:

»Ugovor za čije se zaključenje zahtijeva pismena forma smatra se punovažnim iako nije zaključen u toj formi ako su ugovorne strane izvršile, u cjelosti ili u pretežnom dijelu, obaveze koje iz njega nastaju, osim ako iz cilja zbog koga je forma propisana očigledno ne proizilazi što drugo (član 73)«.

Zakona o prometu nepokretnosti (»Službeni list SR Crne Gore«, br. 27/75 i 35/75 i »Službeni list Republike Crne Gore«, br. 2/92):

»Ugovor na osnovu koga se prenosi pravo korišćenja ili pravo svojine na nepokretnosti mora biti u pismenom obliku, a potpisi ugovorača ovjereni kod suda.

Ugovor koji nije zaključen u smislu stava 1 ovog člana ne proizvodi nikakvo pravno dejstvo, ukoliko zakonom nije drukčije određeno (član 11)«.

Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br.6/80 i 36/90):

»Na stvari u društvenoj svojini pravo svojine ne može se steći održajem (član 29)«.

511

Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima (»Službeni list SRJ«, br. 29/96):

»Fizička i pravna lica mogu imati pravo svojine na stambenim zgradama, stanovima, poslovnim zgradama, poslovnim prostorijama, poljoprivrednom zemljištu i drugim nepokretnostima, osim na prirodnim bogastvima koja su u državnoj svojini.

Fizička i pravna lica mogu imati pravo svojine i na pojedinim dobrima u opštoj upotrebi i na gradskom građevinskom zemljištu, u skladu sa zakonom, kao i na šumama i šumskom zemljištu – u granicama utvrđenim zakonom (član 9).

Savjestan držalac nepokretne stvari na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 20 godina (član 28 stav 4)«.

5. Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim razlozima, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak radi naknade štete.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenom presudom podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo svojine.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu. Koncept imovine, u smislu Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (član 1 Protokola 1 uz Konvenciju) je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se ono smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, pravo na imovinu iz člana 1 Protokola 1 ne garantuje pravo na sticanje imovine (Evropski sud, Van der Mussele protiv Belgije, presuda od 23. novembra 1983. godine, Serija A, broj 70, stav 48), niti se može tumačiti kao ograničenje za državu da zakonima uredi pitanje uslova, pod kojima određena lica mogu ostvarivati određena imovinska prava. »Legitimno očekivanje« na bilo koju »imovinu« ili »dobra«, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjani pravni osnov i koji utiče na imovinska prava (Peter Gratzinger i Eva Gratzingerova protiv Češke Republike, odluka Evropskog suda od 10.jula 2002.godine br39794/98, stav 69).

Preduslov za razmatranje navoda podnosioca ustavne žalbe u pogledu povrede prava na imovinu je utvrđivanje da li je podnosilac žalbe uopšte imao »imovinu« u smislu odredbe člana 1 Protokola 1. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je ocijenio da se »imovina« podnosioca žalbe sastojala u njegovom »legitimnom očekivanju« da će ostvariti pravo svojine na spornoj nepokretnosti. Shodno tome »legitimno očekivanje« podnosioca ustavne žalbe moglo bi da se smatra imovinom, ukoliko bi u sudskom ili drugom postupku ostvario valjan pravni osnov u smislu Evropske konvencije.

Pravo na imovinu (svojinu), predmet je zaštite u ustavnom sistemu Crne Gore i sadržinski korespondira sa pravom na imovinu iz člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju.

512

Odredbama člana 58 st. 1 i 2 Ustava zajemčeno je pravo svojine, a ustavna ograničenja su uslovljena postojanjem opšteg interesa i proporcionalnošću ograničenja koje je definisano pravičnom naknadom.

Ustavni sud pravo svojine štiti na način da organima državne vlasti zabranjuje ograničenje ili oduzimanje tog prava, osim ako je ograničavanje ili oduzimanje zasnovano na zakonu. U slučaju zadiranja u svojinu od strane drugih pravnih subjekata (fizičkih ili pravnih lica), po pravilu, radi se o imovinskim sporovima privatnog prava. Ustavni sud ispituje i takvu odluku sudske ili druge vlasti, kada ocijeni da je osporena odluka utemeljena na nepravilnom i neprihvatljivom pravnom stanovištu.

Predmet parničnog postupka, koji je prethodio ustavno sudskom postupku, je tužbeni zahtjev podnosioca ustavne žalbe da se utvrdi da je vlasnik kat.parcele 1298 površine 4066 m2, koja se nalazi u mjestu Komunice KO Novo Selo, a označena je kao kat.parcela 1298 i upisana na Opštinu Danilovgrad u LN br.345 KO Novo Selo.

Ustavni sud, generalno, nije nadležan da vrši provjeru utvrđenih činjenica i načina na koji su redovni sudovi protumačili pozitivno-pravne propise, sem ukoliko odluke tih sudova krše ustavna prava. To je u situaciji kada odluka redovnog suda ne uključuje ili pogrešno primjenjuje ustavno pravo, kada je primjena pozitivno-pravnih propisa očigledno proizvoljna, ili kada je došlo do povrede osnovnih procesnih prava i u drugim slučajevima.



Iz odredbe člana 11 Zakona o prometu nepokretnosti proizilazi da ugovor o prenosu prava korišćenja ili prava svojine na nepokretnosti ne proizvodi pravno dejstvo ako nije sačinjen u pismenom obliku, a potpisi ugovarača ovjereni kod suda, ukoliko zakonom nije drukčije određeno.

Prema odredbi člana 73 Zakona o obligacionim odnosima, ugovor za čije se zaključenje zahtijeva pismena forma, moguće je konvalidirati, iako nije zaključen u toj formi, ako su ga stranke izvršile u cjelini ili u pretežnom dijelu.

Po ocjeni Ustavnog suda, Viši sud u žalbenom, a Vrhovni sud u revizionom postupku pravilno su utvrdili da podnosilac ustavne žalbe, nema pravo na ostvarenje stvarno-pravnog zahtjeva za utvrđivanje prava svojine na predmetnoj nepokretnosti, jer u sudskom postupku nije dokazano postojanje pismenog ugovora, niti valjanog dokaza da je tu nepokretnost u cjelini ili u pretežnom dijelu platio tuženoj, u smislu odredbe člana 73 Zakona o obligacionim odnosima.

513

Ustavni sud je našao da je Vrhovni sud pravilno postupio kada je navod podnosioca žalbe o održaju, kao osnov za sticanje prava svojine na predmetnoj nepokretnosti ocijenio neosnovanim. Naime, iz odredbe člana 29 Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 6/80), koja je bila u primjeni do stupanja na snagu Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o osnovnim svojinsko-pravnim odnosima, proizilazi da se na stvari u društvenoj svojini, održajem nije moglo steći pravo svojine.

Stupanjem na snagu Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o osnovnim svojinsko-pravnim odnosima tj. 4. jula 1996. godine, prestala je da važi odredba člana 29 Zakona, čime su se prema odredbi člana 28 stav 4 Zakona stekli uslovi da savjestan držalac nepokretne stvari, na kojoj drugi ima pravo svojine, stekne pravo svojine na tu stvar održajem, protekom 20 godina.

Stanovište Vrhovnog suda, da se kao mjerodavno vrijeme državine, računa od dana stupanja na snagu navedene izmjene i dopune Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima, odnosno da to vrijeme u konktrenom slučaju nije proteklo, po ocjeni Ustavnog suda, zasniva se na pravilnoj primjeni materijalnog prava i na ustavnoprihvatljivom tumačenju tog prava.

Obrazloženje osporene presude Vrhovnog suda, po nalaženju Ustavnog suda, ne ostavlja utisak proizvoljnosti u odlučivanju, već sadrži jasne i konzistentne razloge kako u pogledu činjeničnog utvrđenja, tako i u odnosu na primjenu materijalnog prava.

S obzirom da, postupak koji je prethodio ustavno-sudskom postupku ne omogućava ocjenu osporenih presuda sa aspekta sadržaja odredaba člana 58 Ustava, te odredbe nijesu relevante u slučaju podnosioca ustavne žalbe, jer se u sudskom postupku, nije odlučivalo o svojinskim pravima podnosioca žalbe, pa samim tim nije ni moglo biti povrijeđeno ovo Ustavom zajemčeno pravo. Takođe, prema ocjeni Ustavnog suda osporenim presudama, nijesu povrijeđene ni odredbe člana 1 Protokoloa 1 uz Konvenciju jer podnosilac ustavne žalbe nije ostvario pravo na imovinu u smislu značenja te odredbe Evropske konvencije.

7. Podnosilac ustavne žalbe, takođe, je naveo da mu je osporenom presudom povrijeđeno pravo na jednaku zaštitu prava i pravo na pravni lijek, garantovanih odredbama čl.19 i 20 Ustava.

Podnosilac ustavne žalbe, po ocjeni Ustavnog suda, paušalno se pozvao na navedena jemstva iz Ustava, ali nije obrazložio u čemu se sastoji povreda tih prava.

Ustavni sud je utvrdio da se u osporenom parničnom postupku, nije raspravljalo o povredi prava koja bi bila u vezi sa navedenim ustavnim jemstvima. Stoga, formalno pozivanje na povredu tih ustavnih prava, a bez navođenja jasnih i pravno utemeljenih navoda, odnosno ustavnopravnih razloga, koji ukazuju na povredu označenih ustavnih prava, ne čini ustavnu žalbu dopuštenom u tom dijelu.


514

Už-III 82/10 USTAVNI SUD CRNE GORE8. jul 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. jula 2010. godine, donio je



1. B., D. i D.V., iz Nikšića, koje zastupa Milan Vojinović, advokat iz Nikšića, podnijeli su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu, protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 819/09, od 18. oktobra 2009. godine, zbog povrede prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi ističe se:da su podnosioci ustavne žalbe, nakon smrti pok. M. V. supruga, odnosno oca, Osnovnom sudu u Nikšiću podnijeli tužbu protiv »Lovćen« Osiguranje AD Podgorica - Filijala Nikšić, radi isplate 15.000 €, po osnovu ugovora o osiguranju života za slučaj smrti korisnika kredita po polisi br.809200; da je Osnovni sud u cjelini usvojio tužbeni zahtjev; da je Viši sud u Podgorici preinačio presudu i odbio tužbeni zahtjev a Vrhovni sud reviziju odbio, kao neosnovanu i da su Viši i Vrhovni sud imali pogrešan pravni prestup i zbog toga donijeli pogrešnu odluku. Predložili su da Ustavni sud ukine osporenu presudu i predmet vrati na ponovni postupak i odlučivanje.



515

Presudom Osnovnog suda u Nikšiću, P.br. 219/08, od 2. jula 2008. godine, obavezan je tuženi da tužiocima, kao pravnim sljedbenicima pok. M.V., na ime sume osiguranja po osnovu ugovora o osiguranju života za slučaj smrti korisnika kredita, br. polise 809200 isplati iznos od 15.000,00 € sa pripadajućom kamatom od presuđenja pa do isplate kao i da im naknadi troškove spora u iznosu od 600,00 €, a sve to u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude pod prijetnim prinudnog izvšenja.

Osnovni sud je ocijenio da tuženi, sačinjavajući polisu, br. 809200 nije poštovao odredbu člana 2 tačka 3 Posebnih uslova osiguranja koji su njen sastavni dio. Naime, shodno članu 2 tačka 3 Posebnih uslova početak ugovora o osiguranju je uvijek u 00:00 sati prvog dana u mjesecu u kojem je odobren kredit; da je pok. M.V. kredit kod NLB Montenegro banke isplaćen dana 10. novembra 2006. godine, što znači da je početak ugovora o osiguranju u 00:00 sati prvog dana u novembru 2006. godine, kao mjesecu u kojem je odobren kredit. Shodno navedenom članu Posebnih uslova, početak osiguranja je 1. novembra 2006. godine i taj datum je trebao u polisi biti označen kao početak osiguranja. Tuženi je pogrešno, kao početak osiguranja označio 1. decembar 2006. godine. Međutim, samo datum 1. novembar 2006. godine, kao početak osiguranja čini obezbijeđenim potraživanje NLB Montenegrobanke iz Ugovora o kreditu koga je zaključila sa pok. M.V., što je i bila svrha predmetne polise, br. 809200. S obzirom da je pok. M.V. umro dana 28. maja 2007. godine, a početak osiguranja bio 1. novembra 2006. godine, Sud je ocijenio da je zahtjev tužilaca osnovan jer je smrt osiguranika pok. M.V. nastupila nakon šest mjeseci od početka osiguranja, zbog čega je shodno odredbi člana 3 stav 1 tačka 2 Posebnih uslova, usvojio tužbeni zahtjev tužilaca.

Žalbu na prvostepenu presudu izjavio je tuženi »Lovćen« Osiguranje AD Podgorica - Filijala Nikšić iz svih zakonskih razloga, sa predlogom da Viši sud u Podgorici ukine prvostepenu presudu i predmet vrati na ponovno suđenje, odnosno da preinači presudu.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2636, od 17. marta 2009. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda u Nikšiću, P.br. 219/08, od 2. jula 2008. godine, kojom je bio usvojen tužbeni zahtjev i odbijen kao neosnovan tužbeni zahtjev kojim je traženo da se tuženi obavežu da tužiocima na ime sume osiguranja isplati iznos od 15.000 €, sa kamatom od presuđenja do isplate i tužioci obavezani da tuženom naknade parnične troškove u iznosu od 900 € u roku od 15 dana po prijemu te presude. Viši sud je ocijenio da je žalba osnovana, da je utvrđeno činjenično stanje ali da prvostepeni sud nije pravilno primijenio odgovarajuće zakonske odredbe materijalng prava, kada je usvojio tužbeni zahtjev tužioca, radi čega je prvostepenu presudu preinačio. Viši sud je našao da su stranke i u Ponudi i u Polisi naznačile da je početak trajanja osiguranja 1. decembra 2006. godine i da osiguranje važi do 1. decembra 2019. godine, zbog čega se ne može prihvatiti da je tuženi prekršio odredbu člana 2 tačka 3 posebnih uslova, koji su sastavni dio Ugovora o osiguranju, već je pravilnim tumačenjem ugovora i njegovih odredaba u smislu člana 99 stav 2 ZOO-a, dozvoljeno strankama da same odrede početak trajanja i vremenski period na koji se osiguranje odnosi. Cijeneći momenat smrti osiguranika 28. maja 2007. godine i momenat početka osiguranja 1. decembra 2006. godine, kao i nespornu činjenicu da je tuženi kao osiguranik isplatio tužiocima iznos od 15.000,00 €, odnosno 50% osigurane sume, Sud je ocijenio, da je tuženi u cjelosti izvršio svoju ugovorenu obavezu prema tužiocima pa je postavljeni tužbeni zahtjev trebalo odbiti kao neosnovan.

516

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore Rev.br.819/09 od 8.oktobra 2009.godine kao neosnovana odbijena je revizija tužilaca. Vrhovni sud je ocijenio da zaključivanje prvostepenog suda nije pravilna i da je zasnovana na pogrešnoj primjeni materijalnog prava, pa je drugostepeni sud pravilno primijenio materijalno pravo kada je preinačio prvostepenu presudu i tužbeni zahtjev odbio kao neosnovan; da je u Polisi kao početak osiguranja naveden 01.decembra 2006.godine, pa kako je osiguranik umro 28. maja 2007.godine, to tužioci nemaju pravo da zahtijevaju isplatu ostatka osigurane sume jer je članom 2 stav 1 Posebnih uslova za osiguranje života za slučaj smrti korisnika kredita određeno da osiguravač isplaćuje 50% osigurane sume ako je smrt osiguranika nastupila u toku prvih šest mjeseci od početka osiguranja.


Ustava Crne Gore:




Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br.29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br.31/93):

Ugovor je zaključen kad su se ugovorne strane saglasile o bitnim sastojcima ugovora (član 26).(1) Odredbe ugovora primjenjuju se onako kako glase.(2) Pri tumačenju spornih odredbi ne treba se držati doslovnog značenja upotrebljenih izraza, već treba

istraživati zajedničku nameru ugovarača i odredbu tako razumeti kako to odgovara načelima obligacionog prava utvrđenim ovim zakonom (član 99).

Ugovor o osiguranju je zaključen kad ugovarači potpišu polisu osiguranja ili listu pokrića (član 901 stav 1).

U polisi moraju biti navedeni: ugovorne strane, osigurana stvar, odnosno osigurano lice, rizik obuhvaćen osiguranjem, trajanje osiguranja i period pokrića, svota osiguranja ili da je osiguranje neograničeno; premija ili doprinos, datum izdanja polise i potpisi ugovornih strana.

Osiguravač je dužan upozoriti ugovarača osiguranja da su opšti i posebni uslovi osiguranja sastavni dio ugovora i predati mu njihov tekst, ako ti uslovi nijesu štampani na samoj polisi.

U slučaju neslaganja neke odredbe opštih ili posebnih uslova i neke odredbe polise primeniće se odredba polise, a u slučaju neslaganja neke štampane odredbe polise i neke njene rukopisne odredbe, primeniće se ova poslednja (član 902 st. 1, 3 i 5).

517

5. Povredu ustavnog prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore, podnosioci ustavne žalbe, u suštini, obrazlažu pogrešnom primjenom materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocima ustavne žalbe u parničnom postupku, bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocima ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim i drugostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Ustavni sud ukazuje, da u principu nije nadležan da vrši provjeru utvrđenih činjenica i načina na koji su sudovi protumačili pozitivnopravne propise, osim ukoliko odluke sudova krše ustavna prava. To će biti slučaj kada odluka suda ne uključuje ili pogrešno primjenjuje materijalno pravo, kad je primjena pozitivnopravnih propisa bila očigledno proizvoljna ili kada je došlo do povrede osnovnih procesnih prava, kao što su pravo na pravičan postupak, pravo na pristup sudu, pravo na djelotvoran pravni lijek i u drugim slučajevima.

Pravičnost postupka ocjenjuje se na osnovu postupka kao cjeline (Evropski sud za ljudska prava, Barbera, Messeque i Jabardo protiv Španije, presuda od 6. decembra 1988.godine, serija A, broj 146, stav 68). Nedostatak u jednoj fazi postupka može se osporavati i ispraviti u drugoj, narednoj fazi postupka. Pravo na pravični postupak obavezuje sud da predoči razloge presude koji strankama omogućavaju da djelotvorno koriste raspoložive pravne ljekove. Princip pravičnog suđenja, takođe, zahtijeva da se sud pozove na određenu pravnu normu. Pravni osnov presude ne smije da bude proizvoljan tj.van konkretnog predmeta.


Polazeći od navoda ustavne žalbe, kao sporno u ovom predmetu postavlja se pitanje da li su sudovi u konkretnom slučaju pogrešno primjenili materijalno pravo?


Zakonom o obligacionim odnosima, koji je primjenjen na konkretni pravni odnos, pored ostalog, uređeni su obligacioni odnosi koji nastaju iz ugovora. Prema opštim načelima obligacionog prava, utvrđenim tim zakonom, ugovor se smatra zaključenim kad se ugovorne strane saglase o bitnim sastojcima ugovora (član 26) a ugovor o osiguranju kad ugovarači potpišu polisu osiguranja ili listu pokrića (član 901 stav 1). U polisi saglasno odredbama člana 902 st. 1 i 3 Zakona, pored ostalih bitnih sastojaka mora biti navedeno trajanje osiguranja i drugi opšti i posebni uslovi, na koje je osiguravač dužan upozoriti ugovarača osiguranja i predati mu njegov tekst, ako ti uslovi nijesu štampani na samoj polisi (član 902 st. 1 i 3) i

518

saglasno odredbi člana 902 stav 5 Zakona u slučaju neslaganja neke odredbe opštih ili posebnih uslova i neke odredbe polise, primijeniće se odredba polise.

Iz navedenih odredaba Zakona, po nalaženju Ustavnog suda, proizilazi da je osporeni ugovor u svim elementima zaključen saglasno Zakonu, odnosno da je Vrhovni sud pravilno zaključio da je presuda Višeg suda u Podgorici o preinačenju presude Osnovnog suda i odbijanju tužbenog zahtjeva podnosilaca ustavne žalbe pravno utemeljena. Naime, po ocjeni Ustavnog suda, nesporno je da se u smislu odredbe člana 902 stav 5 Zakona o obligacionim odnosima, kao početak osiguranja mora urediti datum utvrđen u polisi osiguranja tj. 1.decembar 2006.godine, zbog čega je zahtjev za isplatu ostatka osigurane sume od 15.000 € pravilno odbijen, kao neosnovan.

Obrazloženje osporene presude Vrhovnog suda, po ocjeni Ustavnog suda, ne ostavlja utisak proizvoljnosti u odlučivanju, već sadrži jasne i konzistentne razloge kako u pogledu činjeničnog utvrđenja tako i u odnosu na primjenu materijalnog prava.

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, vođen na način kojim je podnosiocima ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje. Pravni stavovi navedeni u osporenim presudama, zasnivaju se na pravilnoj primjeni materijalnog prava i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju tog prava, u skladu sa zahtjevima iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije.


Už-III br. 2/10 USTAVNI SUD CRNE GORE8. jul 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. juna 2010.godine, donio je

O D L U K U



519

1. I.G., iz Nikšića, koga zastupa Milan Vojinović, advokat iz Nikšića, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore Rev. br. 1390/09, od 24. novembra 2009. godine, zbog povrede prava na pravično sudjenje i prava na rad iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.

2. U ustavnoj žalbi navodi se: da je podnosilac ustavne žalbe upućen na prinudni odmor kada je počelo bombardovanje SRJ, bez odluke i rješenja kao većina zaposlenih; da se kao Albanac morao skloniti zbog poznatih dogadjaja i prijetnji koje je imao na poslu; da se po prestanku opasnosti javio na posao, ali da mu je tek 11. decembra 2008. dostavljeno rješenje mat. br. 155148, od 23. 08.1999. godine, po kojem mu je radni odnos prestao zbog neopravdanog izostanka sa posla, pet radnih dana uzastopno, sa 14. aprilom 1999. godine; da mu lična dostava rješenja nikad nije izvršena i da rješenje nije istaknuto na oglasnoj tabli, zbog čega ne može proizvoditi pravno dejstvo. Predložio je da Ustavni sud ukine osporenu presudu i predmet vrati na ponovni postupak i odlučivanje.


4. Uvidom u osporeni akt i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Nikšiću P. br. 837/08 od 10. februara 2009. godine, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtjev tužioca da se utvrdi da je u stalnom radnom odnosu kod tuženog i da se poništi rješenje tuženog mat. br. 155184, od 23. avgusta 1999. godine, kao nezakonito. Osnovni sud je ocijenio da je kod tužioca postojala volja elemenata da mu prestane radni odnos s obzirom da isti nije dolazio pet dana uzastopno na posao, pa i duže, niti je našao za shodno duži vremenski period da dobije bilo kakve informacije o svom poslu, te da nije bio na prinudnom odmoru jer o istom ne postoji evidencija - rješenje. Po osnovu provedenih dokaza Sud je našao da je tužena u potpunosti ispoštovala sva pravila o dostavljanju odluke o prestanku radnog odnosa, jer su dostavljači tužene, ne našavši tužioca prvi put kući ostavili obavještenje na vratima da se javi poslodavcu, nakon čega su drugi put, pošto se tužilac nije pojavio kod poslodavca, prikačili odluku na vratima tužioca i na oglasnoj tabli u hali tužene, čime su prošli svi rokovi za podnošenje prigovora na odluku, pa je ista postala konačna.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 841/09, od 2. jula 2009. godine, odbijena je, kao neosnovana, žalba tužioca i potvrdjena presuda Osnovog suda u Nikšiću. Viši sud je ocijenio da je prvostepena presuda donijeta na osnovu potpuno utvrdjenog činjeničnog stanja i uz pravilnu primjenu materijalnog prava. Po nalažanju Višeg suda, prvostepeni sud je pravilno cijenio i ispitao razloge odsustvovanja sa posla tužioca, obzirom da se opravdanost odsustvovanja sa posla ocjenjuje preme stvarnim, a ne formalnim mjerilima, pa kako je

520

provedenim dokazima nesumnjivo utvrdio da tužilac od 07.04.1999. godine, nije dolazio na posao kod tuženog, da je duži period bio odsutan i iz Crne Gore, da o razlozima odsustvovanja nije obavještavao tuženog, odnosno neposrednog rukovodica, to se njegovo odsustvo ne može smatrati opravdanim, a takvo odsustvo predstavlja osnov za prestanak radnog odnosa u smislu navedene odredbe čl. 64. tač. 4 Zakona o osnovama radnih odnosa.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1390/09, od 24. novembra 2009. godine, odbijena je revizija tužioca, kao neosnovana. Vrhovni sud je ocijenio da su nižestepeni sudovi u skladu sa izvedenim dokazima u obrazloženju presude dali umjesne i potpune razloge o svim odlučnim činjenicama za pravilno presudjenje ovog spora, pa, stoga, ne stoje navodi revizije, kojima se ukazuje na povrede procesnog prava. Obzirom da tužilac nije dolazi na posao od 7. aprila 1999. pa do 14. aprila 1999. godine, pa i dalje, na što upućuju svi provedeni dokazi, a posebno šihtne liste u kojima se vrši evidencija dolazaka na posao, to je tužena pravilno donijela rješenje o prestanku radnog odnosa tužiocu. Pri tome, sud je pravilno imao u vidu, da takvim ponašanjem, tj. nedolaskom na posao, kod istog je postojala volja da mu prestane radni odnos. U prilog takvom rezonovanju ide i činjenica, da tužilac za više od tri godine nije pokazao interesovanje za svoj posao. Vrhovni sud je našao da je bez odlučnog značaja isticanje u žalbi, da je tužilac bio odsustan zbog bombardovanja i da te okolnosti ne mogu opravdati njegovo odsustvo sa posla za period naveden u osporenom rješenju tužene, kao ni za ostali duži period odsustvovanja, jer tužilac to nije dokazao; da je bez osnova isticanje u reviziji, da pobijano rješenje tuženog o prestanku radnog odnosa tužioca nije isticano na oglasnoj tabli, pa da zbog toga nije ni moglo proizvoditi pravno dejstvo, jer iz iskaza saslušanih svjedoka nesumnjivo proizlazi da je pobijano rješenje bilo istaknuto na oglasnoj tabli gdje je isti radio.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno sudjenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32).

Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavnaja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62)«.



Zakona o osnovama radnih odnosa (»Službeni list SRJ«, br. 29/96) koji je primijenjen u konkretnom predmetu:

521

»Zaposlenom prestaje radni odnos, nezavisno od njegove volje, otkazom ugovora o radu od strane poslodavca.

4) Ako je neopravdano izostao s posla pet radnih dana uzastopno, odnosno sedam radnih dana s prekidima u toku tri mjeseca (član 64 tačka 4 )«.

6. Povredu prava na pravično sudjenje i prava na rad, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže pogrešno utvrdjenim činjeničnim stanjem i pogrešnom primjenom materijalnog prava.

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku, bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim i drugostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Ustavni sud ukazuje, da, u principu, nije nadležan da vrši provjeru utvrđenih činjenica i načina na koji su sudovi protumačili pozitivnopravne propise, osim ukoliko odluke sudova krše ustavna prava. To će biti slučaj kada odluka suda ne uključuje ili pogrešno primjenjuje ustavno pravo, kad je primjena pozitivnopravnih propisa bila očigledno proizvoljna ili kada je došlo do povrede osnovnih procesnih prava, kao što su pravo na pravičan postupak, pravo na pristup sudu, pravo na djelotvoran pravni lijek i u drugim slučajevima.

Pravičnost postupka ocjenjuje se na osnovu postupka kao cjeline (Evropski sud za ljudska prava, Barbera, Messeque i Jabardo protiv Španije, presuda od 6. decembra 1988.godine, serija A, broj 146, stav 68). Nedostatak u jednoj fazi postupka može se osporavati i ispraviti u drugoj, narednoj fazi postupka. Pravo na pravični postupak obavezuje sud da predoči razloge presude koji strankama omogućavaju da djelotvorno koriste raspoložive pravne lijekove. Princip pravičnog suđenja, takođe zahtijeva da se sud pozove na određenu pravnu normu. Pravna osnova presude ne smije da bude proizvoljna, tj.van konkretnog predmeta.


U konkretnom predmetu, po nalaženju Ustavnog suda, Vrhovni sud Crne Gore, postupao je u granicama svoje nadležnosti, kada je ocijenio da su nižestepeni sudovi u skladu s izvedenim dokazima, u obrazloženju presude dali umjesne i potpune razloge o odlučnim činjenicama za pravilno presudjenje spora i da su neosnovani navodi revizije kojima se ukazuje na pogrešnu primjenu materijalnog prava.

Naime, iz odredbe člana 64 tačka 4 Zakona o osnovama radnih odnosa, koja je, po ocjeni Ustavnog suda, pravilno primijenjena u ovom postupku, proizilazi da zaposlenom prestaje radni odnos ako je neopravdano izostao sa posla pet radnih dana uzastopno, odnosno sedam radnih dana s prekidima u toku tri mjeseca.

522

Ustavni sud je ocijenio da je prvostepeni sud, nakon provedenog opsežnog dokaznog postupka, saslušanja svjedoka i uvida u dokumentaciju tužene Željezare AD Nikšić, o prisutnosti na poslu, pravilno utvrdio da je podnosiocu žalbe zakonito prestao radni odnos jer nije dolazio na posao od 7. aprila 1999. do 14. aprila 1999. godine i dalje, niti je o razlozima svog odsustvovanja obavijestio poslodavca, odnosno kada je odbio tužbeni zahtjev da se utvrdi da se nalazi u stalnom radnom odnosu kod tuženog.

Polazeći od činjeničnog stanja utvrdjenog u prvostepenom dokaznom postupku, Viši sud je detaljno obrazložio svoje stavove o navodima žalbe na presudu prvostepenog suda.

Obrazloženje osporene presude Vrhovnog suda, po ocjeni Ustavnog suda, takodje ne ostavlja utisak proizvoljnosti u odlučivanju, već sadrži jasne i konzistentne razloge kako u pogledu činjeničnog utvrđenja tako i u odnosu na primjenu materijalnog prava.

Iz navedenog proizilazi da su sudovi, svoje presude zasnovali na pozitivno pravnim propisima koji su bili na snazi u vrijeme nastanka spornog pravnog odnosa, da se način na koji su sudovi tumačili te propise, ne može smatrati proizvoljnim i ne predstavlja kršenje ustavnog prava na pravično suđenje .

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje. Pravni stavovi navedeni u osporenim presudama, po ocjeni Ustavnog suda, zasnivaju se na pravilnoj primjeni materijalnog prava i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju tog prava, u skladu sa zahtjevima iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

8. U odnosu na povredu prava na rad, istaknutu u ustavnoj žalbi, nije naveden nijedan ustavno pravni razlog koji bi upućivao na povredu tog prava.

Ustavni sud, u tom smislu, ističe da ishod konkretnog parničnog postupka (odbijanje tužbenog zahtjeva), sam po sebi ne znači da je podnosiocu ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo na rad.

Pravo na rad, zajemčeno odredbom člana 62 Ustava nije apsolutno, a u negativnom odredjenju podrazumijeva i pravo zaposlenog da mu radni odnos ne prestane na način suprotan relevantnom zakonu. Sadržaj ovog prava podrazumijeva pružanje zaštite zakonom utvrdjenih prava koja proizilaze iz rada, uključujući i zaštitu u vezi sa prestankom radnog odnosa, ako je taj prestanak suprotan zakonu.

S obzirom da u konkretnom slučaju Ustavni sud nije utvrdio nijednu činjenicu ili okolnost koja bi upućivala na to da prestanak radnog odnosa podnosioca ustavne žalbe nije bio zasnovan na zakonu, Ustavni sud je ocijenio da osporenom presudom Vrhovnog suda, nije povrijedjeno pravo na rad podnosioca ustavne žalbe.


523

Už-III br. 56/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. jun 2010.godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr. Milan Marković, s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. juna 2010 godine, donio je

O D L U K U



1. R.B., iz Beograda, je preko punomoćnika Milana Vojinovića, advokata iz Nikšića, podnijela blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 904/09, od 18. novembra 2009. godine, kojom se revizija odbija kao neosnovana.

U ustavnoj žalbi se ističe: da je u parničnom postupku tražila da se utvrdi ništavost ugovora o poklonu stana u Nikšiću, koji je zaključen 20. marta 2000. godine, između M.B., kao poklonodavca i R.B., kao poklonoprimca; da je poklonoprimac već imao stan u svojini po osnovu Ugovora o otkupu iz 1999. godine; da njena majka (poklonodavac) nije imala motiva ni razloga da pokloni stan samo sinu i da je ugovor zaključen sa ciljem da se izigraju njena nasljedna prava, što ima za posledicu ništavost ugovora; da je poklonodavac sa snahom bila u lošim odnosima. Stoga, smatra da su joj, osporenom presudom povrijeđena ustavna prava sadržana u odredbama čl. 32 i 58 Ustava. 2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrdjuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

524

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Jemči se pravo svojine. Niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu. Prirodna bogatstva i dobra u opštoj upotrebi su u državnoj svojini (član 58)«.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona, da se presuda izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili s dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nažcionalne bezbjednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde (član 6 stav 1)«.

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85 i 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93), koji se primjenjuje na rješenje konkretnog odnosa:

»Ugovor koji je protivan prinudnim propisima, javnom poretku ili dobrim običajima je ništav ako cilj povrijeđenog pravila ne upućuje na neku drugu sankciju ili ako zakon u određenom slučaju ne propisuje što drugo (član 103 stav 1)«.

4. Uvidom u osporene presude i drugu dostavljenu dokumentaciju Ustavni sud je, utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom predmetu:.

Presudom Osnovnog suda u Nikšiću, Up.br. 1389/05, od 18. februara 2008. godine odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev kojim je podnosilac tražio da se utvrdi ništavost Ugovora o poklonu stana, ovjeren kod Osnovnog suda u Nikšiću, zaključen između M.B., kao poklonodavca i R.B., kao poklonoprimca.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 787/08, od 7. aprila 2009. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje (sada podnosioca žalbe) i potvrđena prvostepena presuda. Protiv navedene drugostepene presude tužilja je izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primjene materijalnog prava.

Vrhovni sud Crne Gore je osporenom presudom utvrdio da u postupku nižestepenih sudova nije počinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka, a da je na pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje pravilno primjenjeno materijalno pravo. U obrazloženju revizione presude se navodi da je predmetni ugovor zaključen u pismenoj formi, potpisan i ovjeren od srtane ugovornih strana, te da tužilja nije dokazala odsustvo namjere poklonodavca da učini poklon. Kako je izvođenjem dokaza na nesumnjiv način utvrđeno da je Marice Bojović kao poklonodavac imala motiv da sinu Ratomiru Bojoviću pokloni stan, te da je na to niko nije prinudio, već je to bila njena volja, Vrhovni sud je ocjenio da je namjera stranaka očigledno bila da se zaključi ugovor o poklonu, pa je neosnovan navod tužilje kojim traži da se predmetni ugovor oglasi ništavim.

5. Odredbom člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Evropske konvencije, na čiju povredu ukazuje podnosilac ustavne žalbe, propisano je da svako ima pravo na pravično i

525

javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom. Sadržaj ustavnog prava propisanog navedenom ustavnom odredbom ograničen je na procesna jemstva pravičnog suđenja, pa Ustavni sud, ocjenjujući navode ustavne žalbe sa stanovišta tog ustavnog prava, ispituje eventualno postojanje procesnih povreda u postupcima pred sudovima (pravo na pravično suđenje, pravo na pristup sudu, pravo na djelotvoran pravni lijek i dr., te da li je primjena zakona bila, eventualno, proizvoljna ili diskriminatorska) i na osnovu toga ocjenjuje da li je postupak – razmatran kao jedinstvena cjelina - bio vođen na način koji je podnosiocu ustavne žalbe osigurao pravično suđenje.

Ocjena je Ustavnog suda da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, vođen na način koji je podnosiocu omogućio pravično suđenje i nije rezultirao povredom ustavnog prava propisanog članom 32 Ustava. O tome su u obrazloženju osporene presude dati detaljni, jasni i precizni razlozi, pa se ne može zaključiti da je primjena relevantnih zakonskih odredaba u bilo kojem dijelu proizvoljna ili neprihvatljiva.

Po ocjeni Ustavnog suda, nižestepeni sudovi su na osnovu sprovedenog dokaznog postupka utvrdili da u konkretnom slučaju nije bilo prisile od strane poklonoprimca prema poklonodavcu pri zaključenju ugovora čije se ništenje traži, te da je volja poklonodavca iskazana slobodno. Nezakonit i nemoralan motiv, odnosno pobuda dovode u smislu člana 51 st. 2 i 3 ZOO do ništavosti ugovora bez naknade, ako je nedopuštena pobuda bitno uticala na odluku jednog ugovorača da zaključi ugovor. U ovom slučaju, sporni ugovor ispunjava opšte uslove za punovažanost, a razlozi ništavosti ne postoje. Naime, u postupcima pred nadležnim sudovima nije utvrđeno da je nedopuštena pobuda vodila postizanju nedopuštenog cilja spornog ugovora, već je postojala zajednička izjavljena volja ugovornih strana da zaključe ugovor o poklonu. To što je poklonoprimac već bio vlasnik jednog stana u trenutku zaključenja spornog ugovora bez uticaja je na pravnu valjanost tog ugovora. U pogledu navoda podnosioca ustavne žalbe da je predmetni ugovor ništav zbog povrede njenog nužnog dijela kao nužnog nasljednika, Ustavni sud ističe da ograničenje poklonodavca da raspolaže svojom imovinom, koje se odnosi na nužni dio nužnih nasljednika, nije apsolutnog karaktera i zbog toga ugovor nije pravno nevaljan. On se samo na zahtjev nužnog nasljednika reducira u dijelu koji je potreban da se namiri, eventualno, povrijeđeni nužni dio. Navedeno se ostvaruje u parnici u kojoj tuženi zahtjev treba postaviti radi izlučenja na bazi konkretizovanih elemenata, tj.da se određeno navede i postavi u čemu se sastoji povreda nužnog dijela, koliki je dio kojim je nužni dio povrijeđen, te da se traži da sud obaveže tuženika na izlučenje njegovog nužnog dijela iz ostavinskih dobara ili njihovu protivvrijednost, što u konkretnom nije zahtijevano.

6. Odredbom člana 58 stav 1 Ustava jemči se pravo svojine, a stavom 2 istog člana propisano je da niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu. Razmatrajući da li je podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno pravo svojine, Ustavni sud je konstatovao da se u predmetnom parničnom postupku nije raspravljalo i odlučivalo o pravu svojine i drugim stvarnim pravima podnosioca, već o apsolutnoj ništavosti ugovora o poklonu. Kako predmet parnice nije bio imovinski spor, to se osporena presuda ne može dovesti u vezu sa oduzimanjem ili ograničavanjem prava svojine podnosioca ustavne žalbe.


526

Už-III br. 73/10 USTAVNI SUD CRNE GORE 9. jun 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***


Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. juna 2010 godine, donio je

O D L U K U



1. M.V., iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 220/10, od 9. februara 2010. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2107/09-08, od 3. decembra 2009. godine, zbog povrede prava iz čl.32 i 62 Ustava.

U ustavnoj žalbi podnosilac ističe: da je bio zaposlen u JZU »Dom zdravlja«, koji je donio odluku br. 05/01-1239, od 27 februara 2008. godine, kojom mu se utvrđuje prestanak radnog odnosa i otkazuje ugovor o radu na neodređeno vrijeme, što nije u skladu sa odredbama Zakona o radu; da mu otpremnina nije isplaćena i da tu činjenicu u prvostepenom postupku niko nije pominjao, pa sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i da je isplaćena i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama, jer teret dokazivanja svake činjenice leži na onoj stranci kojoj, po odredbama Zakona o parničnom postupku, ta činjenica ide u prilog; da je poslodavac imao obavezu, a to nije uradio, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa; da je tuženi bio u obavezi da mu, u skladu sa odredbama Zakona o radu, da otkazni rok od najmanje mjesec dana i da najmanje tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa obavijesti Zavod za zapošljavanje, Sindikat i zaposlene za čijim je radom prestala potreba, uz

527

dostavljanje podataka o njihovoj starosnoj strukturi, vrsti i stepenu stručne spreme, a da tuženi to nije uradio.



Ustava Crne Gore:



»Zaposlenom koji je proglašen viškom, a nije mu obezbijeđeno nijedno od prava predviđenih programom iz člana 116 stav 1 ovog zakona i zaposlenom kod poslodavca koji otkazuje ugovor o radu za manje od pet zaposlenih zbog prestanka potrebe za njegovim radom poslodavac je dužan da isplati otpremninu najmanje u visini šest prosječnih zarada u Republici. Zaradom, u smislu st. 1 i 2 ovog člana, smatra se prosječna zarada u Republici umanjena za poreze i doprinose koji se plaćaju iz te zarade, ostvarena u mjesecu koji prethodi mjesecu u kome zaposlenom prestaje radni odnos (član 117 st. 1 i 3). Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena i da zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118)«.


Osnovni sud u Podgorici je presudom, P.br. 701/08, od 22. aprila 2009. godine, odlučio da se poništava kao nezakonita odluka tuženog, br. 05/01-1239, od 27. februara 2008. godine, pa se obavezuje tuženi da tužioca vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njegovoj stručnoj spremi, znanju i sposobnostima, kao i da mu naknadi troškove postupka, a sve prednje u roku od osam dana po pravosnažnosti presude.

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom, Gž.br. 2107/09-8, od 3. decembra 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda, tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da prema odredbi člana 12 Zakona o zdravstvenoj zaštiti (»Službeni list RCG«, br. 39/04) Republika utvrđuje strategiju razvoja zdravstva, pa je Vlada Republika Crne Gora zaključkom od 4.oktobra 2007. godine, zadužila Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja o sprovođenju restrukturalnih promjena u stomatološkoj djelatnosti da pripremi Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji u Javnim zdravstvenim ustanovama na primarnom nivou, za čijim radom je prestala potreba. Planom i

528

Programom utvrđivanja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, utvrđen je višak zaposlenih u stomatološkoj službi, sa spiskom zaposlenih iz personalne evidencije, koji čini sastavni dio Programa. U konkretnom slučaju, uslijed organizacionih promjena i reforme sistema stomatološke zdravstvene djelatnosti prestala je potreba za radom tužioca (podnosioca ustavne žalbe); da mu je isplaćena otpremnina u iznosu od 2.196,00 €, kao jedno od prava iz člana 117 Zakona o radu; da nema nezakonitosti u osporenoj odluci tuženog kojom tužiocu prestaje radni odnos, jer je tuženi postupio po zaključcima i odlukama nadležnih državnih organa, a imajući u vidu da se radi o javnoj zdravstvenoj ustanovi, čiji je osnivač Republika, da je navedenim restrukturalnim promjenama ukinuta primarna stomatološka zdravstvena zaštita; da je zbog organizacionih promjena i reforme sistema stomatološke zdravstvene zaštite prestala potreba za radom tužioca, kome tuženi nije mogao obezbijediti drugi odgovarajući raspored, jer su radna mjesta ukinuta, zbog čega mu je isplaćena otpremnina, u skladu sa zakonom.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 220/10, od 9. februara 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se,pored ostalog, navodi: da je tužiocu prestao radni odnos kod tuženog kao tehnološkom višku, zbog organizacionih promjena u reformi sistema stomatološke zdravstvene djeletnosti; da je među strankama nesporno da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Sindikat i Zavod za zapošljavanje, u roku kraćem od mjesec dana; da tužilac nije pokazao interesovanje za rješavanje svog radno-pravnog statusa uzimanjem u zakup, pod povlašćenim uslovima, prostora, opreme i drugih sredstava za obavljanje stomatoloiške zaštite; da tuženi nije bio u obavezi da definiše kriterijume tehnološkog viška, jer su u konkretnom slučaju svi zaposleni proglašeni viškom; da tužiocu kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, radi čega je tužiocu isplatio otpremninu, kao jedno od prava koje se u tom statusu obezbjeđuje u smislu člana 117 Zakona o radu i da je pravilno zaključio drugostepeni sud da je tužiocu na zakonit način prestao radni odnos.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, da je donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat, a kako tuženi tužiocu kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, isplatio mu je otpremninu u iznosu od 2.196,00 € i donio odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu. Prijemom otpremnine tužilac se saglasio da mu radni odnos

529

prestane kao tehnološkom višku, radi čega je u suštini došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa, jer se momentom isplate otpremnine tužilac saglasio da prestaje potreba za njegovim radom. U smislu člana 117 stav 1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu, prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno- pravni status.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale, ističe se da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku, tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske-2003).U konkretnom slučaju, činjenica da je podnosilac primio otpremninu, je za sud izuzetno važna, jer prijemom iste definisao se njegov radno-pravni status.

6. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. Podnosilac nije dostavio nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda, koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni i revizioni sud nijesu bili nepristrasni, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje i da nije došlo do povrede člana 32 Ustava u odnosu na uslov nepristrasnosti suda.

7. Podnosilac ističe povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava jeste i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizlaze, uključujući i zaštitu u vezi s prestankom radnog odnosa. S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa odgovarajućim zakonom, podnosiocu navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.


Už-III br. 144/10 USTAVNI SUD CRNE GORE 9. jun 2010. godine PREDSJEDNIK P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

530

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić , Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. juna 2010. godine, većinom glasova, donio je

O D L U K U



1. V.A., iz Podgorice, koga zastupa punomoćnik, Makedonka Kasalica, advokat iz Podgorice, blagovremeno je podnio ustavnu žalbu protiv rješenja Vrhovnog suda Crne Gore Rev. br. 543/10, od 13. aprila 2010. godine, zbog povrede prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore i člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

U žalbi podnosilac navodi da mu je osporenim rješenjem uskraćeno pravo na odgovarajuću nagradu kao braniocu po službenoj dužnosti; da je pogrešnom primjenom materijalnog i procesnog prava prvostepeni sud odbacio tužbu kao nedozvoljenu, navodeći da se radi o presuđenoj stvari, da se u konkretnom slučaju radi o upravnom, a ne krivičnopravnom aktu, protiv kojeg bi kao konačnom bila obezbjeđena zaštita pred Upravnim sudom. Kako se sudovi nijesu bavili pitanjem pravne prirode inicijalnog akta, od čega zavisi pravna zaštita, podnosilac smatra da mu je povrijeđeno pravo na pravično suđenje.


3. Ustavom Crne Gore propisano je da Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3).

Zakon o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), u relevantnom dijelu propisuje: da se ustavna žalba može podnijeti protiv pojedinačnog akta državnog organa, organa državne uprave, organa lokalne samouprave ili pravnog lica koje vrši

531

javna ovlašćenja, zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava i da iscrpljivanje svih djelotvornih pravnih sredstava iz stava 1 ovog člana, podrazumijeva da je podnosilac ustavne žalbe u postupku iskoristio sva pravna sredstva na koja je imao pravo u skladu sa zakonom (član 48); da ustavnu žalbu može izjaviti svako lice koje smatra da mu je pojedinačnim aktom državnog organa, organa državne uprave, organa lokalne samouprave ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja povrijeđeno ljudsko pravo i sloboda zajemčeno Ustavom (član 49 stav 1) i da Ustavni sud odlučuje samo o povredi ljudskog prava i slobode koja je navedena u ustavnoj žalbi (član 55).

Član 6 stav 1 Evropske konvencije, u relevantnom dijelu glasi: da svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona.

4. Ustavni sud je, uvidom u dostavljene pojedinačne akte i drugu dokumentaciju utvrdio da je:

Rješenjem Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 160/2009, od 13. novembra 2009. godine, odbačena tužba podnosioca kao nedozvoljena. U obrazloženju rješenja se navodi da je tužilac bio angažovan kao branilac po službenoj dužnosti optuženog K.M, u krivičnom postupku koji je vođen u predmetu Višeg suda u Podgorici, K.br. 203/08, da je za svoj rad ispostavio troškovnik, po kojem je odlučeno rješenjem tog suda K.br.203/08, od 3. oktobra 2008. godine, tako što mu je određena nagrada u iznosu od 800,00 €. Ovo rješenje je potvrđeno rješenjem krivičnog vijeća istog suda, Kv. br. 1054/08, od 19. decembra 2008. godine.

Prvostepeni parnični sud je ocjenio da podnosilac ne ispunjava uslove iz člana 203 stav 6 Zakonika o krivičnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 71/03, 7/04 i 47/06), za podnošenje tužbe u parničnom postupku, radi odlučivanje o zahtjevu branioca, angažovanog po službenoj dužnosti, za isplatu nagrade u krivičnom predmetu Višeg suda u Podgorici, jer je krivični sud, postupajući po zahtjevu, odredio iznos nagrade. Kako, u smislu navedene zakonske odredbe, branilac i okrivljeni imaju pravo da u parničnom postupku potražuju naknadu nužnih troškova i nagrade samo ako po zahtjevu za naknadu krivični sud, pred kojim je tekao postupak, nije odlučivao, ili je njegov zahtjev odbijen u cjelosti, to u konkretnom slučaju nije bilo uslova za podnošenje tužbe u parničnom postupku za odmjeravanje nagrade.

Viši sud u Bijelom Polju je rješenjem Gž. br. 1888/09, od 28. decembra 2009. godine, odbio žalbu podnosioca i potvrdio rješenje Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 160/2009, od 13. novembra 2009. godine, jer je našao da u postupku pred prvostepenim sudom nije bilo povrede odredaba parničnog postupka i da je, polazeći od činjeničnog utvrđenja, pravilno primjenjeno materijalno pravo.

Odlučujući o reviziji podnosioca, Vrhovni sud Crne Gore je osporenim rješenjem odbio reviziju kao neosnovanu, uz obrazloženje da su nižestepeni sudovi pravilno zaključili da je predmetna tužba nedozvoljena, jer je o zahtjevu za određivanje visine nagrade za pružene usluge advokata koji je postavljen ex officio, pravosnažno odlučeno u postupku pred krivičnim

532

sudom. Kako nadležni sud nije propustio da odluči o zahtjevu podnosioca, to nije bilo uslova da se potraživanje ostvaruje u parničnom postupku protiv Crne Gore.

5. Iz citiranih odredaba Ustava i Zakona proizilazi da Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava i da odlučuje samo o povredi prava koja su navedena u ustavnoj žalbi.

Podnosilac žalbe navodi da mu je u konkretnom predmetu povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama. Zadatak Ustavnog suda je da ispita da li je postupak u cjelini bio pravičan na način na koji to zahtijeva član 6 Evropske konvencije, te da li odluke redovnih sudova krše ustavna prava. Sadržaj prava na pravično suđenje ograničen je na procesno garantovanje pravičnog suđenja, pa Sud, ocjenjujući navode ustavne žalbe sa stanovišta tog ustavnog prava, ispituje eventualno postojanje procesnih povreda u postupcima pred sudovima i na osnovu toga ocjenjuje da li je postupak vođen na način koji je podnosiocu osigurao pravično suđenje. S tim u vezi Sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj je suština odgovora na pitanje da li je član 6 stav 1 Evropske konvencije primjenljiv ili ne, sadržana u odgovoru na pitanje: »da li je posljedica predmetne procedure odlučujuća za utvrđivanje građanskih prava i obaveza«. Dakle, ukoliko je posljedica predmetne procedure odlučujuća za utvrđivanje građanskih prava i obaveza, član 6 stav 1 Evropske konvencije se smatra prihvatljivim.

Imajuću u vidu takvu praksu Evropskog suda, u konkretnom slučaju, Sud smatra da ne postoji povreda osporenog ustavnog i konvencijskog prava, jer su sudovi u zakonito sprovedenom postupku odlučili o tužbenom zahtjevu stranke, u skladu sa odgovarajućim odredbama zakona, pri čemu su osporena rješenja valjano obrazložena, a pravna mišljenja u njima su ustavnopravno prihvatljiva. Naime, o svrsishodnim troškovima postupka i njihovoj visini, odlučeno je u postupcima koji su prethodili ustavnoj žalbi (Evropski sud za ljudska prava Robins protiv Ujedinjenog Kraljevstva, presuda od 23. septembra 1997. godine, stav 25 f). Sud napominje da je u predmetu Kiiskinen protiv Finske, Evropska komisija za ljudska prava istakla, da član 6 Evropske konvencije ne garantuje posebnu visinu nagrade za advokate.

Ustavni sud ocjenjuje da je Vrhovni sud dao jasne razloge za svoju odluku i da nije bilo ništa što bi ukazalo na proizvoljnosti u primjeni propisa na štetu podnosioca, niti ima elemenata koji ukazuju na procesnu nepravilnosti u smislu člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije.

Na osnovu izloženog, odlučeno je kao u izreci


533

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 9. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.L., iz Podgorice, koga zastupa Branislav M. Ćupić, advokat iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu ustavne žalbe, protiv presude Višeg suda u Podogirci, Gž.br. 3987/09, od 22. januara 2010. godine, zbog povrede odredaba čl. 32 i 148 Ustava Crne Gore.

2. U ustavnoj žalbi ističe se: da Viši sud u postupku po žalbi nije ispitao žalbene navode, niti je dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe, čime je postupio protivno odredbama Zakona o parničnom postupku koje obavezuju na ocjenu svakog dokaza posebno i svih dokaza zajedno, u dijelu koji se pobija žalbom u granicama razloga navedenih u žalbi.


4.Uvidom u osporene akte i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 1940/07, od 29. oktobra 2009. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev kojim je tužilac tražio da se ponište kao nezakonita rješenje tuženog o proglašenju tehnološkog viška br. 04-14044, od 2. jula 2007. godine i odluka br. 04-14831, od 16. jula 2007. godine, te da se obaveže tuženi da tužioca rasporedi na poslove i radne zadatke koje je obavljao prije donošenja osporenih odluka, odnosno na poslove i radne zadatke u skladu sa njegovom stručnom spremom i radnim sposobnostima. Osnovni sud je ocijenio da je donošenju odluke o prestanku radnog odnosa prethodilo sačinjavanje Socijalnog programa, Programa uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena i Programa za ostvarivanje prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, koji je

534

dostavljen Sindikatu i Zavodu za zapošljavanje i kako tuženi tužiocu kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, isplatio mu je otpremninu nakon čega mu je prestao radni odnos i da je tuženi u svemu postupio prema odredbama Zakona o radu i podzakonskim aktima u postupku proglašenju tužioca za tehnološki višak, zbog čega je tužbeni zahtjev odbijen kao neosnovan.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 3987/09, od 22. januara 2010. godine, odbijena je žalba tužioca, kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici. Viši sud je ocijenio da je prvostepeni sud pravilno postupio kada je kao neosnovan odbio zahtjev tužioca da se ponište odluke tuženog kojim je proglašen tehnološkim viškom, jer u postupku nije dokazano da su povrijeđene odredbe čl. 115 i 138 stav 2 tačka 2 Zakona o radu, kojima je propisan postupak uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena i da je rješenje kojim je utvrđeno da je prestala potreba za radom tužioca kod tuženog donijeto na zakonit način i da se neosnovano žalbom ukazuje da su odluke tuženog nezakonite jer su donijete nakon prestanka važenja Aneksa Kolektivnog ugovora Crnogorskog Telekoma AD Podgorica, koji je bio na snazi u vrijeme bodovanja zaposlenih.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)



»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona«...(član 6 stav 1).

Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br43/03, 79/04 i 25/06), koji je primijenjen u konkretnom sudskom sporu:

»Poslodavac koji, u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, smanjuje broj zaposlenih, u periodu od narednih godinu dana, dužan je da donese program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba. Poslodavac je dužan da, u roku od mjesec dana od dana donošenja programa, obavijesti sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa, odnosno ugovora o radu broju i kategorijama zaposlenih i o roku u kojem namjerava da raskine radni odnos, odnosno ugovor o radu (član 115 st. 1 i 3).

Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena« (član 118 stav 1)«.

6. Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže pogrešnom primjenom materijalnog prava, sa aspekta odredaba koje su primijenjene u odnosu na osporeni parnični postupak radi poništenja odluka o proglašenju tehnološkog viška.

535

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav

1 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku, bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje pravnog lijeka.

Ustavni sud ukazuje da, u principu, nije nadležan da vrši provjeru utvrđenih činjenica i načina na koji su sudovi protumačili pozitivnopravne propise, osim ukoliko odluke sudova krše ustavna prava. To će biti slučaj kada odluka suda ne uključuje ili pogrešno primjenjuje ustavno pravo, kad je primjena pozitivnopravnih propisa bila očigledno proizvoljna ili kada je došlo do povrede osnovnih procesnih prava, kao što su pravo na pravičan postupak, pravo na pristup sudu, pravo na djelotvoran pravni lijek i u drugim slučajevima.

Pravičnost postupka ocjenjuje se na osnovu postupka kao cjeline (Evropski sud za ljudska prava, Barbera, Messeque i Jabardo protiv Španije, presuda od 6. decembra 1988.godine, serija A, broj 146, stav 68). Nedostatak u jednoj fazi postupka može se osporavati i ispraviti u drugoj, narednoj fazi postupka. Pravo na pravični postupak obavezuje sud da predoči razloge presude koji strankama omogućavaju da djelotvorno koriste raspoložive pravne ljekove. Princip pravičnog suđenja, takođe, zahtijeva da se sud pozove na određenu pravnu normu, jer pravna osnova presude ne smije da bude proizvoljna tj.van konkretnog predmeta.

Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ukoliko ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava.


Osporenom presudom, Viši sud je prvenstveno ocijenio neosnovanim navode žalbe da su pred prvostepenim sudom učinjene bitne povrede parničnog postupka, iz člana 367 stav 2 tačka 15 Zakona o parničnom postupku odnosno da nema razloga o odlučnim činjenicama, jer je prvostepeni sud u obrazloženju presude naveo jasne razloge o činjenicama od kojih zavisi odluka u ovom sporu.

U vezi sa tim žalbenim navodom, Ustavni sud ukazuje da član 6 stav 1 Evropske konvencije obavezuje sudove da daju obrazloženje za svoje presude, ali to se ne može tumačiti kao obaveza da se da odgovor na svaki navod, nego samo onaj kojeg ocijeni relevantnim (Evropski sud za ljudska prava, Harutyunyan protiv Armenije, odluka od 5.jula 2005.godine, aplikacija broj 36549/03). Isto tako, konačne odluke žalbenih sudova ne moraju imati iscrpna obrazloženja (Evropska komisija za ljudska prava, Odluka 8769/07 od 16.jula 1981, OI 25), već obrazloženja koja se tiču relevantnih žalbenih navoda, koje takvima sud ocijeni.

536

U konkretnom predmetu, po nalaženju Ustavnog suda Viši sud je, takođe, odgovorio na svaki žalbeni navod podnosioca ustavne žalbe i za svoj stav dao valjane i jasne razloge, u skladu sa zahtjevima iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

Niame, Viši sud je u postupku po izjavljanoj žalbi, pravilno ocijenio da je tuženi »Crnogorski telekom« AD Podgorica, sačinio Socijalni program, Program uvođenja tehnoloških, ekonimskih i restrukturalnih promjena i Program za ostvarivanje prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, koji je dostavljen Sindikatu i Zavodu za zapšljavanje,saglasno odredbi člana 115 stav 3 Zakona o radu. Danom isplate otpremnine, podnosiocu žalbe je saglasno odredbi člana 118 stav 1 Zakona o radu, prestao radni odnos.

Iz navedenog proizilazi da su sudovi, svoje presude zasnovali na pozitivno pravnim propisima koji su bili na snazi u vrijeme nastanka spornog pravnog odnosa, da se način na koji su sudovi tumačili te propise ne može smatrati proizvoljnim i ne predstavlja kršenje ustavnog prava na pravično suđenje .

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje. Pravni stavovi navedeni u osporenoj presudi, po ocjeni Ustavnog suda, zasnivaju se na pravilnoj primjeni materijalnog prava i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju tog prava.

8. U ustavnoj žalbi podnosilac ističe i povredu prava iz člana 148 Ustava, koja se odnosi na princip da pojedinačni akt mora biti saglasan sa zakonom. Sud je ocijenio, da navedena odredba Ustava ne sadrži ustavom zajemčeno ljudsko pravo i slobodu, koje se može štititi u ustavnosudskom postupku.


Už-III br.160/10 USTAVNI SUD CRNE GORE9. jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U


537


1. N.S. i M.V., iz Nikšića, koje zastupa, Milan.V. Vojinović, advokat, iz Nikšića, podnijeli su ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1271/09, od 17. novembra 2009. godine, zbog povrede prava na pravično suđenje i prava na rad iz čl.32 i 62 Ustava Crne Gore.

U žalbi podnosioci, pored ostalog, navode: da su se prijavili na konkurs za dodjelu kredita za rješavanje stambenih potreba zaposlenih koji je objavljen početkom 2006. godine, da je Technosteel HVT A.D Nikšić utvrdio listu prvenstva i da žalioci nijesu bodovani; da je Viši sud u Podgorici pogrešno zaključio da su žalioci kod pravnog prethodnika 1992. 1993 i 1998. godine izmireni sa 100 % kredita i da su imali mogućnost da kod pravnog prethodnika traže zaštitu svojih prava, ukazuju da je Ustavni sud ukinuo sličnu odredbu Pravilnika o rješavanju stambenih potreba zaposlenih u HK Željezara Nikšić i da Vrhovni sud nije poštovao odluku Ustavnog suda već je zaključio da su žalioci 1992. i 1993. godine dobili maksimalne iznose kredita, iako se radilo o enormnoj inflaciji i obezvrijeđenosti dinara.



Presudom Osnovnog suda u Nikšiću, P. br. 347/07, od 11.marta 2008. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužilaca kojim su tražili da se poništi odluka o dodjeli stambenog kredita za 2006. godinu od 25. decembra 2006. godine, kao nezakonita.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 1307/08, od 16. juna 2009. godine, odbijena je žalba tužioca, kao neosnovana i potvrđena presuda Osnovnog suda, u Nikšiću.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev. br. 1271/09 od 17.novembra 2009. godine, revizija je odbijena kao neosnovana.Po ocjeni ovog suda, nižestepeni sudovi su pravilno primijenili materijalno pravo kada su tužbeni zahtjev odbili kao neosnovan, jer je pravni prethodnik tuženog, tokom 1992. i 1993. godine, dodijelio stambene kredite čijom se isplatom ima smatrati da su izmireni 100% u odnosu na maksimalni iznos kredita utvrđenim važećim pravilnikom; da je pravilno tuženi tretirao tužioce, s obzirom da je članom 5 Pravilnika o rješavanju stambenih potreba zaposlenih propisano da zaposleni koji su ostvarili stambeni kredit ili dobili odgovarajući stan od prethodnog društva ili drugog preduzeća iz koga dolaze imaju pravo na stambeni kredit tek kada budu izmireni oni zaposleni sa rang liste prvenstva koji

538

do sada nijesu ostvarili pravo na stambeni kredit; da su krediti usljed hiperinflacije obezvrijeđeni i da tužioci tim iznosima nijesu uspjeli riješiti stambeno pitanje,ali da to ne dovodi u pitanje zakonitost predmetne raspodjele.

4. Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno su relevantne odredbe sljedećih propisa:

Ustava Crne Gore:




»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona... « (član 6 stav 1).

Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim navodima o pogrešnoj primjeni materijalnog prava, sa aspekta odredaba koje se odnose na dodjelu kredita za rješavanje stambenih potreba.

5.Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio, da je podnosiocima žalbe u parničnom postupku, bilo obezbijeđeno pravično i javno suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu.Podnosiocima ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka. Osporene presude se zasnivaju na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Po ocjeni Ustavnog suda, nadležni sudovi su dužni da za konkretan slučaj primjenjuju relevantan propis koji je na snazi.U predmetu koji se žalbom osporava primijenjena je mjerodavna odredba člana 5 stav 2 Pravilnika o rješavanju stambenih potreba, kojom je propisano da, zaposleni koji su ostvarili stambeni kredit ili dobili odgovarajući stan od prethodnog društva ili drugog preduzeća iz koga dolaze, imaju pravo na stambeni kredit tek onda kada budu izmireni oni zaposleni sa rang liste prvenstva koji do tada nijesu ostvarili pravo na stambeni kredit. Navedena odredba Pravilnika nije bila predmet ocjene ustavnosti i zakonitosti pred Ustavnim sudom. S tim u vezi Ustavni sud ukazuje da njegove odluke imaju dejstvo ex nunc, pa, eventualno, naknadno ukidanje navedene odredbe ni na koji način ne utiče na činjenicu da je ta odredba Pravilnika bila na snazi u vrijeme odlučivanja u konkretnom slučaju.

539

U odnosu na navode podnosilaca žalbe da u postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da prema ustaljenoj sudskoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesene argumente. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne razloge, na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske, broj 3780/97 od 1. jula. 2003. godine), a svrha obaveze da odluka bude obrazložena je da pokaže da je stranama u postupku omogućeno da na ravnopravan i pravičan način budu saslušane u postupku pred sudom (Evropski sud za ljudska prava, Kuznetsov i dr. Protiv Rusije, presuda od 11. januara 2007. godine).

6. Podnosilac ističe povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. U konkretnom slučaju, osporenim odlukama nije se odlučivalo o povredi prava na rad, zbog čega Ustavni sud nije ocjenjivao povredu tog prava.



***


Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović, i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. juna 2010 godine, donio je

O D L U K U


1. Lj.Š., iz Podgorice, podnijela je preko svog punomoćnika Branislava Ćupića, advokata, iz Podgorice, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu iste protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 2787/09, od 4. decembra 2009. godine.

540

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu usljed pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena pravo iz čl. 32 i 148 Ustava Crne Gore; da Viši sud nije ispitao žalbene navode, niti dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe, čime je postupio protivno odredbama Zakona o parničnom postupku, koje obavezuju na ocjenu svakog dokaza posebno i svih dokaza zajedno, u dijelu koji se pobija žalbom u granicama razloga navedenih u žalbi.



Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32).Pojedinačni pravni akt mora biti saglasan sa zakonom i konačni pojedinačni pravni akti uživaju sudsku zaštitu (član 148)«.





Osnovni sud u Podgorici je presudom P.br. 1791/07, od 5. juna 2009. godine, odbio tužbeni zahtjev tužilje, kojim je tražila da se ponište kao nezakonite odluke tuženog koje nose oznake: br. 04-13974, od 2. jula 2007. godine i br. 04-11586, od 29. maja 2007. godine, te da se tuženi obaveže da tužilju vrati na poslove i radne zadatke koje je obavljala prije donošenja osporenih odluka, odnosno, rasporedi na odgovarajuće poslove i radne zadatke u skladu sa stručnom spremom i radnim sposobnostima. U obrazloženju presude se, pored ostalog, navodi da je tužilja dugogodišnji radnik tuženog i da je radila na poslovima operatera za obračun prihoda; da je donošenju odluke o prestanku radnog odnosa prethodilo sačinjavanje Socijalnog programa, Programa uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena i Programa za ostvarivanje prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, koji je

541

dostavljen Sindikatu i Zavodu za zapošljavanje i kako tuženi tužilji kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, isplatio joj je otpremninu u iznosu od 29.457,60 € i donio odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbama Zakona o radu.

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom, Gž.br. 2787/09 odbio kao neosnovanu žalbu tužilje i potvrdio presudu Osnovnog suda u Podgorici. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je pravilan zaključak prvostepenog suda da su osporavane odluke tuženog zakonite, jer je postupak uvođenja tehnoloških, ekonomskih i strukturalnih promjena i postupak utvrđivanja tehnološkog viška zaposlenih kod tuženog proveden na zakonom predviđen način.

5. Podnosilac u žalbi ističe da su joj usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena prava iz čl. 32 i 148 Ustava Crne Gore.

6. Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i relevantnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja se u ustavnoj žalbi ukazuje.

7.Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava .

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je tuženi sačinio Socijalni program, Program uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena i Program za ostvarivanje prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, koji je dostavljen Sindikatu i Zavodu za zapošljavanje i kako tužilji kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, isplatio joj je otpremninu u iznosu od 29.457,60 € i donio odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbama Zakona o radu. Prijemom otpremnine tužilac je iskazao želju da mu radni odnos prestane kao tehnološkom višku, radi čega je u suštini došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa, jer se momentom isplate otpremnine tužilac saglasio da prestaje potreba za njegovim radom. U smislu člana 117 st.1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno pravni status.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od

542

19.aprila 1994. I dr.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcija Ruiz v.Sain, od 21.januara 1999.godine).

Član 6-1 Konvencije obavezuje sudove da daju obrazloženja za svoje presude. Ovo se posebno odnosi na niže sudove i druge organe vlasti koji donose odluke i čija je obaveza da pruže odgovarajuća obrazloženja i tako omoguće korišćenje prava na žalbu, ukoliko postoji (H. Protiv Belgije). Pod pretpostavkom da je ovaj zahtjev ispunjen, žalbeni sud može, u principu, jednostavno potvrditi odluku nižih sudova (Gorcija Ruiz protiv Španije (1999.) i Helle protiv Finske (1997.). Takođe prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, čl.6 Konvencije obavezuje sudove, između ostalog da obrazlože svoje presude, ali ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumente. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima seu tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske,(2003).

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stajališta dali jasne i valjano utemeljene razloge. Ustavna ocjena sprovedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje, iz člana 32 Ustava.

Imajući uz vidu sve navedeno, a sagledavajući postupak koji je prethodio ustavnosudskom kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud je utvrdio da je isti vođen na način koji podnosiocu osigurava pravično suđenje.

9. U ustavnoj žalbi podnosilac ističe i povredu prava iz člana 148 Ustava, koja se odnosi na princip da pojedinačni akt mora biti saglasan sa zakonom. Sud je ocijenio, da navedena odredba Ustava ne sadrži ustavom zajemčeno ljudsko pravo i slobodu, koje se može štititi u ustavnosudskom postupku.

Na osnovu iznijetih razloga, odlučeno je kao u izreci. Už-III br. 164/10 USTAVNI SUD CRNE GORE9. jun 2010. godine PREDSJEDNIKP o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***


Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 20. maja 2010. godine, donio je

543

O D L U K U



1. M.M., iz Podgorice, koјu zastupa advokat Branislav Ćupić, iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu iste protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 4016/09, od 3. decembra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu usljed pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja povrijeđena pravo iz člana 32 i 148 Ustava Crne Gore; da Viši sud nije ispitao njegove žalbene navode, niti dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe čime je postupio protivno odredbama Zakona o parničnom postupku koje obavezuju na ocjenu svakog dokaza zasebno i svakog dokaza zajedno u dijelu koji se pobija žalbom u granicama razloga navedenih u žalbi.



Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32). Pojedinačni pravni akt mora biti saglasan sa zakonom. Konačni pojedinačni pravni akti uživaju sudsku zaštitu (član 148)«.





544

Osnovni sud u Podgorici je presudom P.br. 2371/08, od 21. oktobra 2009. godine odbio tužbeni zahtjev tužioca, kojim je tražio da se ponište kao nezakonite predmetne odluke tuženog, te da se tuženi obaveže da tužioca vrati na poslove i radne zadatke koje je isti obavljao prije donošenja osporenih odluka, odnosno rasporedi tužioca na odgovarajuće poslove i radne zadatke u skladu sa stručnom spremom i radnim sposobnostima, u roku od osam dana po pravosnažnosti presude. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je tužilac dugogodišnji radnik tuženog i da je radio na poslovima kablo montera; da je donošenju odluke o prestanku radnog odnosa prethodilo sačinjavanje Socijalnog programa, Programa uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena i Programa za ostvarivanje prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, koji je dostavljen Sindikatu i Zavodu za zapošljavanje i kako tuženi tužiocu kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, isplatio mu je otpremninu u iznosu od 32.402,56 € i donio odluku o prestanku radnog odnosa shodno odredbama Zakona o radu. Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom Gž.br. 4016/09 odbio kao neosnovanu žalbu tužioca i potvrdio presudu Osnovnog suda. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je pravilan zaključak prvostepenog suda da su osporavane odluke tuženog zakonite, jer je postupak uvođenja tehnoloških, ekonomskih i strukturalnih promjena i postupak utvrđivanja tehnološkog viška zaposlenih kod tuženog proveden na zakonom predviđen način.

4. Analizom ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i relevantnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje.


5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je tuženi sačinio Socijalni program, Program uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena i Program za ostvarivanje prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, koji je dostavljen Sindikatu i Zavodu za zapošljavanje i kako tužiocu kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, isplatio mu je otpremninu u iznosu od 32.402,56 € i donio odluku o prestanku radnog odnosa shodno odredbama Zakona o radu.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The

545

Netherlands, broj 16034/90 od 19.aprila 1994.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcija Ruiz v.Spain, broj 30544/96 od 21. januara 1999.godine).

Član 6-1 Konvencije obavezuje sudove da daju obrazloženja za svoje presude. Ovo se posebno odnosi na niže sudove i druge organe vlasti koji donose odluke i čija je obaveza da pruže odgovarajuća obrazloženja i tako omoguće korišćenje prava na žalbu, ukoliko postoji. Pod pretpostavkom da je ovaj zahtjev ispunjen, žalbeni sud može, u principu, jednostavno potvrditi odluku nižih sudova. Takođe, prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 Konvencije obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali.




Už-III br. 165/10 USTAVNI SUD CRNE GORE 20. maj 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Đole Sekulović, Fetija Međedović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 20. maja 2010 godine, donio je

546

O D L U K U



1. E.S., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 1493/09, od 3. decembra 2009. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br.1806/09-08, od 2. oktobra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi podnosilac ističe: da joj je osporenim presudama usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena pravo na pravično suđenje i pravo na rad, iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore; da joj je prestao radni odnos u JZU »Dom zdravlja; da joj otpremnina nije isplaćena i da tu činjenicu u prvostepenom postupku niko nije pominjao, pa sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i da je isplaćena i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama, jer teret dokazivanja svake činjenice leži na onoj stranci kojoj, po odredbama Zakona o parničnom postupku, ta činjenica ide u prilog i da je poslodavac imao obavezu, a to nije uradio, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja Programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa.



Ustava Crne Gore:



»Zaposlenom koji je proglašen viškom, a nije mu obezbijeđeno nijedno od prava predviđenih programom iz člana 116 stav 1 ovog zakona i zaposlenom kod poslodavca koji otkazuje ugovor o radu za manje od pet zaposlenih zbog prestanka potrebe za njegovim radom poslodavac je dužan da isplati otpremninu najmanje u visini šest prosječnih zarada u Republici. Zaradom, u smislu st. 1 i 2 ovog člana, smatra se prosječna

547

zarada u Republici umanjena za poreze i doprinose koji se plaćaju iz te zarade, ostvarena u mjesecu koji prethodi mjesecu u kome zaposlenom prestaje radni odnos (član 117 st. 1 i 3).



Osnovni sud u Podgorici je presudom P. br. 694/08, od 23. aprila 2009. godine, poništio kao nezakonitu odluku tuženog br. 05/01-1245, od 27. februara 2008. godine, obavezao tuženog da tužilju vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njenoj stručnoj spremi, znanju i sposobnostima.

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom Gž.br.1806/2009-8, od 2. oktobra 2009. godine, preinačio presudu Osnovnog suda u Podgorici, tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da prema odredbi člana 12 Zakona o zdravstvenoj zaštiti (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 39/04) Republika utvrđuje strategiju razvoja zdravstva. Planom i Programom utvrđivanja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, kao i organizacijom i sistematizacijom radnih mjesta, utvrđen je višak zaposlenih u stomatološkoj službi, sa spiskom zaposlenih iz personalne evidencije, koji čini sastavni dio Programa. U konkretnom slučaju, usljed organizacionih promjena i reforme sistema stomatološke zdravstvene djelatnosti prestala je potreba za radom tužilje (podnosioca ustavne žalbe); isplaćena joj je otpremnina, kao jedno od prava iz člana 117 Zakona o radu, a prema stanju u spisima tužilja nije pokazala interesovanje za rješavanje svog radno-pravnog statusa uzimanjem u zakup, pod povlašćenim uslovima, prostora i opreme za obavljanje stomatoloiške zaštite; da nema nezakonitosti u osporenoj odluci tuženog kojom tužilji prestaje radni odnos, jer je tuženi postupio po zaključcima i odlukama nadležnih državnih organa, a imajući u vidu da se radi o javnoj zdravstvenoj ustanovi, čiji je osnivač Republika i da je zbog organizacionih promjena i reforme cijelog sistema stomatološke zdravstvene zaštite prestala potreba za radom tužilje, kojoj tuženi nije mogao obezbijediti drugi odgovarajući raspored, jer su njihova radna mjesta ukinuta, zbog čega joj je isplaćena otpremnina, u skladu sa zakonom.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore Rev.br.1493/2009, od 3. decembra 2009. godine, revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužilji prestao radni odnos kod tuženog kao tehnološkom višku sa isplatom otpremnine u iznosu od 2.196,00 €; da je među strankama nesporno da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat; da tuženi tužilji kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, radi čega je tužilji isplatio otpremninu u navedenom iznosu, kada je i donio pobijanu odluku o prestanku radnog odnosa; da je polazeći od nesporne činjenice da je tužilji isplaćena otpremnina istoj prestao radni odnos, shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu; da je prijemom otpremnine tužilja izrazila želju da joj radni odnos prestane kao tehnološkom višku, radi čega je došlo do

548

sporazumnog raskida radnog odnosa, jer se momentom isplate otpremnine tužilja saglasila da je prestala potreba za njenim radom.

4. Analizom ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja se u ustavnoj žalbi ukazuje.


5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja, tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat, a kako tuženi tužilji kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, isplatio joj je otpremninu u iznosu od 2.196,00 € i donio odluku o prestanku radnog odnosa, shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu. U smislu člana 117 stav 1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu, smatra se da je prijemom otpremnine podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno-pravni status.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale, ističe se da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku, tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske - br. 37801/97, od 1. jula 2003. godine). U konkretnom slučaju, činjenica da je podnosilac primio otpremninu, je za Sud izuzetno važna, jer prijemom iste definisao se njegov radno-pravni status.

6. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava,u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. Podnosilac nije dostavio nikakve dokaze o povredi nepristrasnosti suda,

549

koja se mora pretpostaviti dok se ne dokaže suprotno. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da revizioni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe.

7. Podnosilac ističe povredu prava na rad, zajemčenog odredbom člana 62 Ustava. Pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom. Sadržaj ovog prava jeste i pružanje zaštite zakonom utvrđenih prava građana, koja iz njihovog rada proizlaze, uključujući i zaštitu u vezi s prestankom radnog odnosa. S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonima, podnosiocu navedeno ustavno pravo nije povrijeđeno.


Už-III br. 60/10 USTAVNI SUD CRNE GORE 20. maja 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 7. maja 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Žarko Varajić, advokat iz Nikšića je u ime M.T., iz Nikšića podnio blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 4288/09, od 4. februara 2010. godine, kojom je žalba tuženog (podnosioca ustavne žalbe) odbijena kao neosnovana a potvrđena presuda Osnovnog suda u Nikšiću, Mal.br. 78/09, od 5. novembra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu osporenom presudom,povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava, jer prilikom odlučivanja o tužbenom zahtjevu za isplatu duga za utrošenu vodu prvostepeni i Viši sud nijesu pravilno cijenili pravnu prirodu Odluke Upravnog odbora željezare UO br.13/72, od 4. februara 1972. godine, kojom se obavezala da za starosjedioce Rubeža plaća račune za potrošnju vode zbog urušenih bunara izgradnjom

550

Željezare i da se stečena prava Odlukom ne mogu staviti van snage dopisom Željezare br. 1700-33-8, od 23. decembra 2000. godine, ni obavještenjem Željezare br.1700 -124 -13, od 8. jula 2009. godine kako to olako prihvata i prvostepeni i drugostepeni sud, uskraćujući tuženom pravo na pravično suđenje.



Ustava Crne Gore:


Član 6 stav 1 Evropske konvencije u relevantnom dijelu glasi:

»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravično suđenje i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona«.

4. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavno-sudskom postupku: Osnovni sud presudom Mal.br. 78/09, od 5. novembra 2009. godine, usvojio je tužbeni zahtjev tužioca (JP Vodovod i kanalizacija Nikšić) pa obavezao tuženog (podnosioca ustavne žalbe) da tužiocu plati po osnovu duga za utrošenu vodu iznos od 290,89 € za period od i sa 31. majem 2006. godine do i sa 30. junom 2008. godine. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je Željezara Nikšić preuzela obavezu plaćanja vode za tuženog nakon urušavanja bunara tuženog, izgradnjom Željezare i prikopčala ga kao potrošača na gradski vodovod; da je Željezara prihvatila navedenu obavezu zaključno sa 31. decembrom 1999. godine, ali da istu u buduće ne prihvata; da je tuženi kod tužioca registrovan kao potrošač od 1985.godine pod šifrom 183075, a obračun utrošene vode se vrši na osnovu prosjeka od 40m3 jer tuženi nije ugradio vodomjer; da za period od decembra 2004. godine do i sa aprilom 2009. godine tuženi duguje tužiocu iznos od 964,41€, dok za utuženi period dug tuženog prema tužiocu iznosi 290,89 €; da je, imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje, sud našao da je tužbeni zahtjev tužioca osnovan i da na strani tuženog postoji obaveza plaćanja duga po osnovu pruženih usluga, a shodno članu 454 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima i da sud ne prihvata prigovor nedostatka pasivne legitimacije koga ističe tuženi, budući da je tuženi registrovani potrošač vode od 1985. godine, a nije pružio valjane dokaze za svoju tvrdnju da njegov dug treba da izmiri tužilac, a teret dokazivanja ove tvrdnje je na njemu shodno odredbi člana 219 Zakona o parničnom postupku.

551

Osporenom presudom Višeg suda u Podgorici Gž.br. 4288/09, od 4. februara 2010. godine, odbijena je žalba podnosioca, kao neosnovana a potvrđena presuda Osnovnog suda. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je prvostepena presuda donijeta bez počinjenih bitnih povreda odredaba parničnog postupka i uz pravilnu primjenu materijalnog prava; da je po nalaženju ovog suda pravilno postupio prvostepeni sud kada je odlučio na dati način jer je utvrdio da tuženi duguje tužiocu za utrošenu isporučenu vodu dosuđeni iznos i da neosnovano žalilac navodi da je obaveza Željezare da plaća račune jer je takva obaveza postojala do 31. decembra 1999. godine.

5. Podnosilac ustavne žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe i u bitnom ističe da mu je povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava.

6. Analizom ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i relevantnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje.


7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da je Željezara Nikšić preuzela obavezu plaćanja vode za tuženog nakon urušavanja bunara tuženog, izgradnjom Željezare i prikopčala ga kao potrošača na gradski vodovod; da je Željezara prihvatila navedenu obavezu zaključno sa 31. decembrom 1999. godine, ali istu u buduće ne prihvata i o tome je obavještavala tuženog i da na strani tuženog postoji obaveza plaćanja duga po osnovu pruženih usluga, a shodno članu 454 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima, jer je tuženi registrovani potrošač vode od 1985. godine, a nije pružio valjane dokaze za svoju tvrdnju da njegov dug treba da izmiri tužilac, a teret dokazivanja ove tvrdnje je na njegovoj strani shodno odredbi člana 219 Zakona o parničnom postupku.

Ustavni sud u postupku povodom ustavne žalbe, u granicama zahtjeva istaknutog u žalbi, utvrđuje je li u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se u pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava. Ustavni sud nije nadležan da supstituiše redovne sudove u procjeni činjenica i dokaza koje su izveli. Zadatak Ustavnog suda je da ispita da li je postupak u cjelini bio pravičan i da li odluke redovnih sudova krše ustavna prava. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

552


Už-III br. 126/10 USTAVNI SUD CRNE GORE7. maj 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 7. maja 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. S.K., iz Podgorice, podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.158/10, od 2. februara 2010. godine i presude Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 366/09, od 24. novembra 2009. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu osporenom presudom usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena pravo na pravično suđenje i pravo na rad iz člana 32 i 62 Ustava Crne Gore; da je bila zaposlena u JZU »Dom zdravlja«, koji je donio odluku kojom joj utvrđuje prestanak radnog odnosa i otkazuje ugovor o radu na neodređeno vrijeme što nije u skladu sa odredbama Zakona o radu; da joj otpremnina nije isplaćena, pa sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale; da se u odluci o prestanku radnog odnosa navodi da je otpremnina obezbijeđena, ali ne i da je isplaćena i da takav stav treba primijeniti u svim sličnim parnicama i da je poslodavac imao obavezu, a to nije uradio, da u skladu sa Programom uvođenja tehnoloških, ekonomskih i restrukturalnih promjena, u periodu od narednih godinu dana, donese Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim je radom prestala potreba i da u roku od mjesec dana od dana donošenja programa obavijesti Sindikat i Zavod za zapošljavanje o razlozima za prestanak radnog odnosa.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba člana 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud utvrđuje u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, da li je u postupku odlučivanja o pravima i

553



Ustava Crne Gore:




Zakona o radu (»Službeni list Crne Gore«, br. 43/03 i 25/06):

»Zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena i da zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima (član 118).


Osnovni sud u Podgorici je presudom P. br. 717/08, od 12. decembra 2008. godine odlučio da se poništava kao nezakonita odluka tuženog br. 05/01-1251, od 27. februara 2008. godine, pa se obavezuje tuženi da tužilju vrati na rad i rasporedi na poslove koji odgovaraju njenoj satručnoj spremi, znanju i sposobnostima.

Viši sud u Podgorici je pobijanom presudom, Gž.br. 366/09 preinačio presudu Osnovnog suda tako što je odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev. U obrazloženju se pored ostalog navodi: da prema odredbi člana 12 Zakona o zdravstvenoj zaštiti (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 39/04) Republika utvrđuje strategiju zdravstva, pa je Vlada Republike Crne Gore zaključkom od 27. septembra 2007. godine usvojila inicijativu Ministarstva zdravlja, rada i socijalnog staranja o sprovođenju restrukturalnih promjena u stomatološkoj djelatnosti, u zdravstvenim ustanovama čiji je osnivač Republika; da je nakon toga Odbor direktora Doma zdravlja Podgorica 29. januara 2008. godine donio Plan i program utvrđivanja viška zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, kao i organizaciju i sistematizaciju radnih mjesta kojom je utvrđen višak svih zaposlenih, prema spisku zaposlenih iz personalne evidencije, koji čini sastavni dio toga plana i programa; da je tužilji prestao radni odnos kao tehnološkom višku i isplaćena joj otpremnina, kao jedno od prava iz člana 117

554

Zakona o radu; da nema nezakonitosti u osporenoj odluci tuženog kojom tužilji prestaje radni odnos, jer je tuženi postupio po zaključcima i odlukama nadležnih državnih organa, a imajući u vidu da se radi o javnoj zdravstvenoj ustanovi čiji je osnivač Republika i da zbog toga tuženi nije bio u obavezi da definiše kriterijume tehnološkog viška i vrši bodovanje, kao I da utvrđuje redosled, da bi se utvrdili prioriteti, budući da su u ovom slučaju svi zaposleni stomatolozi kod tuženog proglašeni tehnološkim viškom, ukidanjem primarne stomatološke zaštite; da je zbog organizacionih promjena i reforme cijelog sistema stomatološke zdravstvene zaštite prestala potreba za radom tužilje, kojoj tuženi nije mogao obezbijediti drugi odgovarajući raspored, jer su njihova radna mjesta ukinuta, zbog čega joj je isplaćena otpremnina, u skladu sa zakonom.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 158/10, od 2. februara 2010. godine, revizija je odbijena kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je tužilji prestao radni odnos kao tehnološkom višku dana 27. februara 2008. godine, sa isplatom otpremnine u iznosu od 2.196,00 €; da je među strankama nesporno da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, da je donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje I Sindikat; da tuženi tužilji kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o ostvarivanju prava, radi čega je tužilji isplatio otpremninu u iznosu od 2.196,00 €, kada je i donio pobijanu odluku o prestanku radnog odnosa; da polazeći od nesporne činjenice da je tužilji isplaćena otpremnina to je istoj prestao radni odnos shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu.

4. Podnosilac u žalbi ističe da mu je usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i krajnje pristrasnosti sudova povrijeđena pravo na pravično suđenje i pravo na rad, iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore.

5. Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje. Ustavni sud ispituje i pogrešnu primjenu materijalnog prava ako ona istovremeno znači i povredu ustavnog prava .

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, odnosno odredbe člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je nakon donošenja zaključka Vlade Crne Gore o restrukturalnim promjenama Ministarstva zdravlja tuženi donio Program rješavanja statusa zaposlenih u stomatologiji, da je donio Program utvrđenja viška zaposlenih i Program ostvarivanja prava zaposlenih za čijim radom je prestala potreba, o čemu je obaviješten Zavod za zapošljavanje i Sindikat i kako tuženi tužilji kao tehnološkom višku nije mogao obezbijediti nijedno od prava predviđenih Programom o

555

ostvarivanju prava, isplatio joj je otpremninu u iznosu od 2.196,00 € i donio odluku o prestanku radnog odnosa shodno odredbi člana 118 tačka 1 Zakona o radu. Prijemom otpremnine tužilja je iskazala želju da joj radni odnos prestane kao tehnološkom višku, radi čega je u suštini došlo do sporazumnog raskida radnog odnosa, jer se momentum isplate otpremnine tužilja saglasila da prestaje potreba za njenim radom. U smislu člana 117 stav 1 i člana 118 stav 2 Zakona o radu prijemom otpremnine smatra se da je podnosiocu u potpunosti razriješen njegov radno pravni status.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima sud ne može zasnivati svoju odluku na činjenicama o kojima se stranke nijesu izjašnjavale. Ustavni sud ocjenjuje da domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske (2003). U konkretnom slučaju, činjenica da je podnosilac primio otpremninu, iako je on nije pominjao u toku postupka pred sudom izuzetno je važna jer prijemom iste definisao se njegov radnopravni status.

7. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u spisima predmeta nije našao objektivne dokaze, koji ukazuju da drugostepeni sud nije bio nepristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

8. Podnosilac ističe povredu prava na rad iz odredbi člana 62 Ustava, međutim pod pravom na rad podrazumijeva se i pravo pojedinca da mu radni odnos ne prestane na način suprotan od onog utvrđenog zakonom.S obzirom da su osporene presude donijete u skladu sa zakonom, podnositelju navedena ustavna prava nijesu povrijeđena.



556

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 7. maja 2010. godine, donio je

O D L U K U


1. M.K., iz Nikšića podnijela je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 466/09, od 29. decembra 2009. godine, kojim je odbijena revizija kao neosnovana.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu osporenom presudom povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava usled pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava, da joj je dodijeljen stan na osnovu pravosnažne i izvršne odluke Pošte Crne Gore 1. januara 1996. godine i predat joj tek 1. novembra 2001. godine, nakon isticanja mnogobrojnih zahtjeva i sudskog postupka i da je u postupku tražila naknadu štete zbog nemogućnosti korišćenja stana, u visini zakupnine stana u Nikšiću, a da su sudovi odbili njen zahtjev.



Ustava Crne Gore:




557

Zakona o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85, 57/89 i »Službeni list SRJ«, br. 31/93) :

»Ko drugome prouzrokuje štetu dužan je naknaditi je, ukoliko ne dokaže da je šteta nastala bez njegove krivice, da za štetu od stvari ili djelatnosti, od kojih potiče povećana opasnost štete za okolinu, odgovara se bez obzira na krivicu i da se za štetu bez obzira na krivicu odgovara i u drugim slučajevima predviđenim zakonom (član 154)«.

4. Predmet spora je zahtjev tužilje (podnosioca žalbe) da se obaveže tuženi »Pošta Crne Gore« Podgorica da joj na ime naknade štete zbog nemogućnosti korišćenja stana u Nikšiću, za period od 1. januara 1996. godine do 1. novembra 2001. godine, isplati iznos od 600,00 €, sa pripadajućom kamatom na taj iznos počev od dana presuđenja pa do konačne isplate i da joj nadoknadi troškove postupka.

Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Osnovni sud u Nikšiću presudom P.br. 2486/06, od 6. jula 2007. godine, odbio je kao neosnovan tužbeni zahtjev tužilje (podnosioca ustavne žalbe). U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je na osnovu svih provedenih dokaza sud utvrdio da nijesu tačni navodi tužilje da je pretrpjela značajnu materijalnu štetu, jer je bila prinuđena da koristi stan u Nikšiću za koji je svakomjesečno plaćala zakupninu u iznosu od 200 DEM i to još od 1991. godine, odnosno 1992.godine, jer iz dokaza proizilazi upravo suprotno, odnosno da je tužilja za čitav sporni period stanovala u neuslovnom stanu u Vilusima, koja činjenica je bila i odlučujuća prilikom uspjeha tužiteljice u ranijim sporovima za dodjelu stana, koje je vodila pred tim sudom, pa taj sud smatra da joj za sporni period ne pripada naknada za ovaj vid materijalne štete (naknada zakupnine), jer istu nije pretrpjela.

Viši sud u Podgorici je presudom Gž. br. 2358/07, od 27. januara odbio žalbu tužioca kao neosnovanu i potvrdio presudu Osnovnog suda. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da je prvostepeni sud pravilno odbio tužbeni zahtjev tužilje za naknadu materijalne štete, nalazeći da ista nije trpjela materijalnu štetu u vidu naknade zakupnine.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 466/09, od 29. decembra 2009. godine, odbijena je revizija podnosioca, kao neosnovana. U obrazloženje se, pored ostalog navodi: da prouzrokovanjem štete nastaje obaveza na njenu naknadu, kako to proizilazi iz odredaba člana 154 Zakona o obligacionim odnosima, a to znači, da bi postojala obaveza nekoga lica na naknadu štete treba da postoji šteta, da je ta šteta nastala radnjom ili propuštanjem drugog lica i da postoji uzročna veza između radnje i štete; da kad neko lice smatra da mu je pričinjena šteta i da mu pripada naknada, ono treba da dokaže postojanje svih tih uslova - i štete i radnje i uzročne veze između štete i radnje tog lica od koga traži tu naknadu; da u konkretnom slučaju nijesu ispunjeni potrebni uslovi, prije svega, nema štete, da bi tužena strana bila u obavezi da tužiocu isplati traženu naknadu; da je postojanje štete nužna materijalno-pravna pretpostavka za ostvarivanje prava na naknadu a da bi tužilac, u konkretnom slučaju, mogla dobiti traženu naknadu potrebno je da joj je prouzrokovana šteta, koji uslov nije ispunjen, jer je živjela u porodičnoj kući, a ne kao podstanar, tako da nije, po tom

558

osnovu, imala izdataka a nije došlo ni do umanjenja u njenoj imovini i samim tim tužena nije u obavezi da joj isplati, po označenom osnovu traženi iznos.

5. Podnosilac ustavne žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe i u bitnom ističe da joj je usled pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore i člana 6 stav 1 Konvencije.

6. Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nije povrijeđeno ustavno pravo na koje u ustavnoj žalbi ukazuje.


7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i odredbe člana 6 stav 1 Konvencije. Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje. Naime, iz odredbe člana 154 Zakona o obligacionim odnosima proizilazi da je postojanje štete nužna materijalno-pravna pretpostavka za ostvarivanje prava na naknadu, a to znači, da bi postojala obaveza nekoga lica na naknadu štete treba da postoji šteta, da je ta šteta nastala radnjom ili propuštanjem drugog lica i da postoji uzročna veza između radnje i štete. U konkretnom slučaju da bi podnosilac mogao dobiti traženu naknadu potrebno je da mu je prouzrokovana šteta, koji uslov nije ispunjen, jer je živio u porodičnoj kući, a ne kao podstanar, tako da ni po tom osnovu nema izdataka, odnosno nije došlo do umanjenja njegove imovine.

8. U žalbi se, takođe, navodi da je postupak u konretnom predmetu trajao dugo što je suprotno Zakonu o zaštiti prava na suđenje u razumnom roku. Međutim, podnosilac u prethodnom postupku, saglasno Zakonu nije iscrpio sva pravna sredstva za zaštitu prava na suđenje u razumnom roku pred sudovima, pa nema procesnih pretpostavki za odlučivanje o povredi tog prava.



559

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Đole Sekulović, Fetija Međedović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 21. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Đ.N., iz Nikšića, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Apelacionog suda Crne Gore, Pž.br. 480/09, od 15. decembra 2009. godine, kojom je odbijena žalba podnosioca kao neosnovana i potvrđena presuda Privrednog suda u Podgorici, P.br. 313/08, od 3. juna 2009. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu osporenom presudom usljed pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore; da je bio akcionar AD »Napredak« Nikšić sa 3.650 akcija i da je to društvo nakon sprovedenog postupka restruktuiranja brisano kod Centralnog registra Privrednog suda usljed podjele na dva nova društva AD »Napredak Plus« Nikšić, čiji je tužilac postao akcionar sa 1088 akcija i DOO »Monteprom Plus« Nikšić; da je AD »Napredak Plus« Nikšić brisan iz Centralnog registra usljed pripajanja AD »Plus Commerc« Nikšić, odnosno da je on prije pripajanja imao 1088 akcija, a nakon izvršenog pripajanja 139 akcija; da je uložio vaučer od 5000 poena koji je dobio u postupku masovne vaučerske privatizacije u AD »Napredak« Nikšić, ali po osnovu tog vaučera nije dobio akcije; da nije naplaćivao obavezujuču kamatu (dividende) na vaučer od 5.000 poena i na 3.650 akcija uloženih za 37 godina staža, što je suprotno Zakonu o hartijama od vrijednosti i da sud nije cijenio sve odlučne činjenice u okolnostima datog slučaja., već je bio na strani tuženog i time pokazao naglašenu pristrasnost.



Ustava Crne Gore:

560

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)« .



Zakona o privrednim društvima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 6/02 i »Službeni list Crne Gore«, br. 12/07 i 80/08) propisano je: da pravosnažnu presudu kojom je poništeno spajanje sud, u roku od 15 dana od dana pravosnažnosti, dostavlja CRPS-a, radi objavljivanja u »Službenom listu Crne Gore«. Ukoliko se u roku od 90 dana od dana objavljivanja pravosnažnosti presude u »Službenom listu Crne Gore«, ne održi skupština i izaberu organi društva, registrator će pokrenuti postupak sudske likvidacije nad društvima koja su bila predmet spajanja (član 22a stav 21); da akcionar ima sljedeća imovinska prava: da učestvuje u dobiti društva u obliku dividende kada se objavi da se dividende dijele, odnosno kada se donese odluka o podjeli dividende (član 31 tačka 1 ); da protiv odluke skupštine akcionara može se podnijeti tužba Privrednom sudu u roku od 30 dana od dana kada je lice koje podnosi tužbu saznalo ili moglo saznati za navedenu odluku, a najkasnije u roku od šest mjeseci od dana donošenja odluke (član 41 stav 2).

4. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice:

Privredni sud u Podgorici presudom, P.br. 313/08, od 3. juna 2009. godine, odbio je tužbeni zahtjev podnosioca u dijelu kojim je tražio da se obaveže tuženi da isplati tužiocu određene iznose na ime naknade štete, kao i na ime neisplaćene dividende , a odbačena je tužba u dijelu kojim je traženo da tuženi plati tužiocu određeni iznos na ime cijene akcija. U obrazloženju se pored ostalog ističe: da je iz naloga za aukciju- zamjenu vaučera za akcije preduzeća od 30. novembra 2001. godine utvrđeno da je tužilac dao nalog da se 5000 vaučera poena zamijeni za akcije društva »Napredak« AD Nikšić, ali da tužilac nije dokazao po kom osnovu je stekao 3.650 akcija AD »Napredak« Nikšić – pravnog prethodnika tuženog, pa mu je zahtjev za naknadu štete u iznosu od 5.000,00 € , koji je iznos tužilac tražio za uloženi vaučer, neosnovan, usljed čega je valjalo odbiti i zahtjev tužioca za isplatu dividende po osnovu uloženog vaučera, u iznosu od 5.000,00 €; da kako je odredbom člana 31 tačka 1 Zakona o privrednim društvima propisano da akcionar ima pravo da učestvuje u profitu društva u obliku dividende kad se objavi da se dividenda dijeli, odnosno kad se donese odluka o podjeli dividendi, to je sud cijenio da je dio tužbenog zahtjeva koji se odnosi na isplatu dividende na akcije, neosnovan, jer, u konkretnom slučaju, tužilac nije dokazao da je skupština akcionara tuženog donijela odluku o isplati dividende, odnosno skupština akcionara pravnih prethodnika tuženog, na kojem je i bio teret dokazivanja, shodno članu 219 stav 2 ZPP-a; da je nesporno među strankama da je plan restrukturiranja koji je usvojila skupština objavljen prije brisanja pravnog prethodnika tuženog AD »Napredak Plus« Nikšić kod CRPS; da kako je tužba u ovoj pravnoj stvari podnijeta dana 19. februara 2008. godine, a kako je društvo AD »Napredak Plus« Nikšić, odnosno pravni prethodnik tuženog brisan iz CRPS-a dana 30. aprila 2007.

561

godine, to je očigledno da tužilac nije podnio tužbu u roku od 30 dana, shodno citiranoj odredbi člana 22a stav 21 ZOPD, pa je sud o ovom dijelu tužbenog zahtjeva odlučio kao u stavu II izreke; da je osim toga tužilac imao mogućnost da u rokovima iz člana 41 stav 2 ZOPD traži poništaj Odluke skupštine akcionara o restrukturiranju »Napredak Plus« AD Nikšić pripajanjem AD »Plus Commercu« Nikšić, koja je donijeta dana 5. februara 2007. godine.

Apelacioni sud Crne Gore je presudom, Pž.br. 480/09, od 15. decembra 2009. godine, odbio žalbu kao neosnovanu i potvrdio presudu Privrednog suda. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da iz spisa predmeta proizilazi da je prvostepeni sud kao nesporno utvrdio da je tužilac bio akcionar AD »Napredak« Nikšić, sa 3.650 akcija, da je nakon brisanja ovog društva iz CRPS-a, usled podjele na dva društva postao akcionar AD »Napredak plus« Nikšić sa 1.088 akcija i da je nakon brisanja i ovog društva iz Centralnog registra, usled pripajanja »Plus commerce« AD Nikšić, tuženom, nakon provedenog postupka restrukturiranja postao akcionar tuženog sa 139 akcija; da kod nesporne činjenice da je tužilac bio vlasnik 3.650 akcija AD »Napredak« Nikšić, a da je nakon brisanja tog društva postao vlasnik 1.088 akcija AD »Napred Plus«, a nakon provedenog postupka restrukturiranja pripajanjem Akcionarskom društvu »Plus komerc« je postao vlasnik 139 akcija, to je njegov zahtjev za isplatu naknade štete po osnovu uloženih 5.000 vaučer poena i iznosa od 9.125 € na ime cijene 3.650 akcija, neosnovan, kako to pravilno nalazi prvostepeni sud; da tužilac nije dostavio sudu dokaze da je izuzev zamjene 5.000 vaučer poena za akcije preduzeća od 30. novembra 2001. godine, stekao na drugi način akcije u iznosu od 3.650,00 €, pa je za pretpostaviti da se taj broj akcija odnosi na zamjenu vaučer poena, a koji broj akcija nakon brisanja i restrukturiranja pripajanjem pravnih prethodnika tuženog je 139; da prvostepeni sud pravilno primjenjuje odrebu člana 22a stav 21 Zakona o privrednim društvima (koje su bile na snazi u spornom periodu kojim je predviđeno da u slučaju da akcionar ili povjerilac koji je oštećen restrukturiranjem to zahtijeva, privredni sud će potvrditi restrukturiranje nakon što utvrdi da je postupano u skladu sa odredbama ovog zakona, da zahtjev za rješavanje sporova oko cijene akcija nezadovoljni akcionari mogu podnijeti nadležnom sudu u roku od 30 dana od dana objavljivanja plana; da prvostepeni sud pravilno nalazi da kod činjenice da je tužba u ovoj pravnoj stvari podnijeta dana 19. februara 2008. godine, a da je pravni prethodnik tuženog brisan iz CRPS-a usljed restrukturiranja i pripajanja tuženom dana 30. aprila 2007. godine, to tužba nije podnijeta u zakonskom roku, shodno citiranoj odredbi Zakona o privrednim društvima i da je zahtjev tužioca za isplatu dividende po osnovu posjedovanja akcija neosnovan, jer shodno članu 31 tačka 1 Zakona o privrednim društvima, odluka o podjeli dividende nije donijeta.

5. Podnosilac u žalbi ističe da mu je osporenom presudom usljed pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore.

6. Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama i relevantnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nijesu povrijeđena ustavna prava na koja u ustavnoj žalbi ukazuje.


562

7. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, odnosno odredbe člana 6 stav 1 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, utvrđeno je da je tužilac dao nalog da se 5000 vaučer poena zamijeni za akcije društva »Napredak« AD Nikšić, ali tužilac nije dokazao po kom osnovu je stekao 3.650 akcija AD »Napredak« Nikšić – pravnog prethodnika tuženog, pa mu je zahtjev za naknadu štete u iznosu od 5.000,00 € , koji je iznos tužilac tražio za uloženi vaučer, neosnovan, usljed čega je valjalo odbiti i zahtjev tužioca za isplatu dividende po osnovu uloženog vaučera, u iznosu od 5.000,00 €. Kako je odredbom člana 31 tačka 1 Zakona o privrednim društvima propisano da akcionar ima pravo da učestvuje u profitu društva u obliku dividendi kad se objavi da se dividenda dijeli, odnosno kad se donese odluka o podjeli dividendi, to je neosnovan dio tužbenog zahtjeva koji se odnosi na isplatu dividendi na akcije, jer, u konkretnom slučaju, tužilac nije dokazao da je skupština akcionara tuženog donijela odluku o isplati dividendi, odnosno skupština akcionara pravnih prethodnika tuženog, na kojem je i bio teret dokazivanja, shodno članu 219 stav 2 Zakona o parničnom postupku. Pravo na dividendu je apstraktno imovinsko pravo akcionara koje se konkretizuje tek donošenjem odluke od strane skupštine akcionara i tek od dana donošenja odluke skupštine ovo pravo akcionara postaje konkretno potraživanje koje akcionar ima prema društvu. Kako je tužba u ovoj pravnoj stvari podnijeta dana 19. februara 2008. godine, a kako je društvo AD »Napredak Plus« Nikšić, odnosno pravni prethodnik tuženog brisan iz Centralnog registra Privrednog suda dana 30. aprila 2007. godine, to je očigledno da tužilac nije podnio tužbu u roku od 30 dana shodno odredbi člana 22a stav 21 Zakona o privrednim društvima, pa je sud o ovom dijelu tužbenog zahtjeva pravilno odlučio kad je odbacio tužbu.

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

8. U vezi navoda podnosioca žalbe da u postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da prema ustaljenoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge, na kojima su tu odluku zasnovali ( Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske, presuda od 1.jula 2003.godine), a svrha obaveze da odluka bude obrazložena i da pokaže da je stranama u postupku omogućeno da na ravnopravan i pravičan način budu saslušane u postupku pred sudom ( Evropski sud za ljudska prava, Kuznetsov i dr.protiv Rusije, presuda od 11. januara 2007. godine).

563

9. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti Apelacionog suda u konkretnom predmetu nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije, ispituje se s aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja, već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. U konkretnom slučaju Ustavni sud, nije našao objektivne dokaze koji ukazuju da je drugostepeni sud bio pristrasan, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosioca ustavne žalbe. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.


Už-III br. 80/10 USTAVNI SUD CRNE GORE21. april 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Latković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 21. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.Š., iz Podgorice podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu izjavljenu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 49/10, od 19. januara 2010. godine, kojom je odbijena revizija tuženog-protivtužioca (podnosioca ustavne žalbe) kao neosnovana. Podnosilac smatra da mu je usljed pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore. U žalbi se navodi i povreda odredaba Zakona o obligacionim odnosima, kao i pogrešna primjena člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, jer ne sadrže ovlašćenja i obavezu Republičkog fonda PIO da vrši nemoguće, tj. da obustavlja isplatu isplaćenih penzija za period od 1. januara 2004. godine do

564

1. maja 2005. godine, niti da obustavi isplatu penzija dospjelih za isplatu prije donošenja rješenja o obustavi.


Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevantne su sljedeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:


Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03), koji je važio u vrijeme nastanka spora, bilo je propisano:

»Korisniku penzije koji se na teritoriji Republike ili Republike Srbije zaposli, odnosno počne da obavlja samostalnu djelatnost obustavlja se isplata penzije za vrijeme trajanja zaposlenja, odnosno obavljanja djelatnosti (član 112 stav 1); naknada štete pričinjene Fondu, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija i drugih novčanih primanja iz penzijskog i invalidskog osiguranja vrši po odredbama zakona kojim se uređuju obligacioni odnosi, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno (član 184 stav 1)«.

Zakonom o obligacionim odnosima (»Službeni list SFRJ«, br. 29/78, 39/85 i 57/89 i ’ »Službeni list SRJ«, br. 31/93), po čijim odredbama je postupak vođen, bilo je propisano:

»Kad bi neki deo imovine jednog lica prešao na bilo koji način u imovinu nekog drugog lica, a taj prelaz nema svoj osnov u nekom pravnom poslu ili u zakonu, sticalac je dužan da ga vrati, a kad to nije moguće - da naknadi vrijednost postignutih koristi i da obaveza vraćanja, odnosno naknade vrijednosti nastaje i kad se nešto primi s obzirom na osnov koji se nije ostvario ili koji je kasnije otpao (član 210), ko izvrši isplatu znajući da nije dužan platiti, nema pravo da zahtijeva vraćanje, izuzev ako je zadržao pravo da traži vraćanje ili ako je platio da bi izbjegao prinudu (član 211) «.


Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 2387/08, od 18. marta 2009. godine, podnosilac ustavne žalbe je obavezan da Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja, na ime sticanja bez osnova, za period od 1. januara 2004. godine do 1. maja 2005. godine, isplati iznos od 7.048,97 €, sa zateznom kamatom, u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude, pod prijetnjom izvršenja. Sud je, u obrazloženju presude, konstatovao da tuženi nije imao pravo na isplatu penzije od 1. januara 2004. godine zbog promjene propisa, odnosno, početka primjene Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju; da Zakon nije retroaktivno primijenjen već da je primijenjen od dana označenog Zakonom kao dan početka njegove primjene, odnosno, od 1. januara 2004. godine; da mu je isplata penzije obustavljena u skladu sa odredbama člana 112 stav 1 tog zakona, jer se na dan stupanja na snagu Zakona

565

bavio advokatskom djelatnošću; da mu pravo na isplatu penzije nije uskraćeno, već obustavljeno za vrijeme bavljenja advokatskom djelatnošću; da je osnov za isplatu penzije postojao do 1. januara 2004. godine, a da je od tada prestao da postoji i da podnosilac ustavne žalbe, saglasno prethodnom zaključku Suda, ne trpi materijalnu štetu u navedenom iznosu, jer mu ne pripada pravo na isplatu penzije, a da Fond može odgovarati za štetu samo ako ju je skrivio namjerno ili krajnjom nepažnjom, što u konkretnom sporu nije slučaj.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 1426/09, od 2. novembra 2009. godine, potvrđena je prvostepena presuda u stavu I izreke koji obavezuje podnosioca i izjavljena žalba je odbijena, kao neosnovana. U obrazloženju se u suštini navodi da je prvostepeni sud pravlino postupio kada je, sa pozivom na član 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, a u vezi sa članom 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima, usvojio tužbeni zahtjev, a odbio, kao neosnovan, protivtužbeni zahtjev.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br.49/10, od 19. januara 2010. godine odbijena je revizija podnosioca kao neosnovana. U obrazloženju se u suštini navodi: da su pravilno nižestepeni sudovi postupili kada su obavezali tuženog da na osnovu sticanja bez osnova vrati utvrđeni iznos, a to iz razloga, što u smislu odredbe člana 112 st.1 i člana 222 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju tuženi ne može istovremeno ostvarivati primanja po osnovu starosne penzije i obavljati advokatsku djelatnost, pa se penzija obustavlja od dana primjene navedenog zakona, dok se pretplaćeni iznosi vraćaju shodno članu 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima; da nije sporno da je tuženi obavljao advokatsku djelatnost i nakon 1. januara 2004. godine, pa su se stekli uslovi propisani zakonom, za obustavu penzije; da se u konkretnom slučaju ne radi o retroaktivnoj primjeni Zakona; da je tuženi otpočeo sa obavljanjem advokatske djelatnosti prije 1. januara 2004. godine i kao advokat je morao znati odredbe Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju i kao korisnik prava, po osnovu penzije, shodno članu 111 navedenog zakona, u roku od 15 dana od nastale promjene, da prijavi svaku promjenu koja je od uticaja na pravo ili obim korišćenja prava, što isti nije učinio.

4. U ustavnoj žalbi podnosilac ponavlja navode iznesene u toku parničnog postupka, da mu je usled pogrešne primjene materijalnog prava povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz čl.32 Ustava.



6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe o povredi prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred sudom, praćenje

566

toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji kao i izjavljivanje redovnog pravnog lijeka. Stoga je, postupak koji je prethodio ustavno-sudskom, vođen na način koji je podnosiocu omogućio pravično suđenje i nije rezultirao povredom ustavnog prava propisanog članom 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije.

Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da je podnosilac ustavne žalbe, zbog sticanja bez osnova a saglasno odredbama člana 210 stav 2 Zakona o obligacionim odnosima, bio dužan da vrati Republičkom fondu penzijskog i invalidskog osiguranja isplaćeni novčani iznos, jer je, kao korisnik starosne penzije, bio u obavezi iz člana 111 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju da prijavi Fondu sve promjene koje su od uticaja na ostvarivanje i obim prava na starosnu penziju i da Fond ima pravo na naknadu štete, odnosno povraćaj nezakonito i nepravilno izvršenih isplata penzija, prema odredbama člana 184 istog zakona. Sud je, na činjenično stanje utvrđeno u parnici, primijenio odredbe člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju prema kojima će se korisniku penzije, koji se na teritoriji Republike ili Republike Srbije zaposli, odnosno počne da obavlja samostalnu djelatnost, za vrijeme trajanja zaposlenja, odnosno obavljanja djelatnosti, obustaviti isplata penzije, jer je podnosilac ustavne žalbe ostvario pravo na starosnu penziju 2003. godine i da se od tada bavi advokaturom.


Už-III br.119/10 USTAVNI SUD CRNE GORE 21. april 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 26. februara 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. D.B., iz Nikšića, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 903/09, od 20. oktobra 2009. godine, kojom je odbijena revizija podnosioca, kao neosnovana.

567

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocu osporenom presudom povrijeđeno pravo na pravično suđenje i pravo na rad, iz čl. 32 i 62 Ustava Crne Gore; da je dugogodišnji radnik AD Rudnici boksita Nikšić i da je bio član Odbora direktora sve do 27. juna 2007. godine, kada je podnio ostavku, pa je odlukom Skupštine akcionara, br. 01-6152/8.2, od 27. juna 2007. godine, razriješen dužnosti; da je tražio da mu se shodno Odluci Odbora direktora br.01-10502/5.7, od 21. oktobra 2005. godine, isplati otpremnina shodno članu 114 Kolektivnog ugovora, ali je njegov zahtjev odbijen Odlukom br.01-12444, od 18. septembra 2007. godine, jer je ta odluka stavljena van snage Odlukom br. 01-13328, od 29. decembra 2006. godine i da redovni sudovi u postupku nijesu cijenili sve odlučne činjenice i dokaze.

U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:


Svako ima pravo na rad, na slobodan izbor zanimanja i zapošljavanja, na pravične i humane uslove rada i na zaštitu za vrijeme nezaposlenosti (član 62).

3. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju utvrdili smo da je: Osnovni sud presudom P.br. 1084/07, od 14. aprila 2008. godine, odbio kao neosnovan tužbeni zahtjev podnosioca (tužioca u postupku). U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da kako je tužilac ostavku na funkciju ponudio 27. juna 2007. godine, kada mu je ona i prihvaćena Odlukom br. 01-6152/8.2 tužilac je sve radnje u pogledu prestanka svog radnopravnog statusa kod tuženoga, pa i zahtjeva za isplatom otpremnine preuzeo nakon što je po Odluci, od 29. decembra 2006.godine, prestala da važi Odluka o utvrđivanju prava, od 21. oktobra 2005. godine, a što je verifikovano i na sjednici Odbora direktora, od 27. februara 2007. godine.

Viši sud u Podgorici je presudom, Gž.br. 1274/08, od 10. aprila 2009. godine, potvrdio presudu Osnovnog suda, a žalbu tužioca odbio kao neosnovanu.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Rev.br. 903/09, od 20. oktobra 2009. godine, odbijena je revizija, kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da iz provedenih dokaza jasno proizilazi da je tužilac bio član Odbora direktora tuženog sve do 27. juna 2007. godine, kada je na lični zahtjev podnio ostavku; da je nakon podnošenja ostavke tužilac dana 14. septembra 2007. godine, podnio zahtjev tuženom za isplatu otpremnine, koje pravo je propisivala Odluka tuženog, od 21. oktobra 2005. godine, ali tuženi je zahtjev odbio kao neosnovan pobijanom odlukom sa razloga što je Odluka, od 21. oktobra 2005. godine, stavljena van snage novom odlukom Odbora direktora, od 29. decembra 2006. godine, koja ne priznaje pravo na otpremninu. Vrhovni sud je zaključio da kako u vrijeme podnošenja zahtjeva tužioca za isplatu otpremnine nije bila u primjeni Odluka, od 21. oktobra 2005. godine koja je

568

to pravo predviđala već Odluka, od 29. decembra 2006. godine, koja to pravo nije priznavala članovima Odbora direktora, da je pobijana odluka donijeta u skladu sa opštim aktima tuženog i na osnovu pravilne primjene materijalnog prava.

4. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka. Osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosilac ustavne žalbe nema pravo na isplatu otpremnine, jer u vrijeme podnošenja zahtjeva za isplatu otpremnine nije bila u primjeni Odluka od 21. oktobra 2005. godine koja je to pravo predviđala već Odluka od 29. decembra 2006. godine, koja to pravo nije priznavala članovima Odbora direktora, iz čega proizilazi da je pobijana odluka donijeta u skladu sa opštim aktima tuženog i na osnovu pravilne primjene materijalnog prava. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

U vezi navoda podnosioca žalbe da u postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da prema ustaljenoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesene argumente. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge, na kojima su tu odluku zasnovali ( Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske, presuda od 1. jula 2003. godine), a svrha obaveze da odluka bude obrazložena je da pokaže da je stranama u postupku omogućeno da na ravnopravan i pravičan način budu saslušane u postupku pred sudom ( Evropski sud za ljudska prava, Kuznetsov i dr.protiv Rusije, presuda od 11. januara 2007. godine).

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava na rad iz člana 62 Ustava Crne Gore, Ustavni sud je utvrdio da je podnosilac ostavku na funkciju ponudio 27. juna 2007. godine, kada mu je ona i prihvaćena Odlukom br. 01-6152/8.2 kada je i definisan njegov radnopravni status kod tuženoga, pa se ne može ni govoriti o povredi navedenog prava.


Už- III br.13/10 USTAVNI SUD CRNE GORE26. februar 2010.godine PREDSJEDNIK, P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

569

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije –Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 26. februara 2009. godine, donio je

O D L U K U



1. Branislav-Brano Ćupić, advokat, iz Podgorice, podnio je, u ime Đ.V., iz Podgorice, blagovremenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Podgorici, Gž. br. 4006/09, od 3. decembra 2009. godine, kojom se odbija kao neosnovana žalba tužioca i presuda Osnovnog suda u Podgorici P.br. 1980/07, od 24. juna 2009. godine, potvrđuje.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu prava na pravično suđenje i prava na zakonitost pojedinačnih akata iz čl. 32 i 148 Ustava Crne Gore.U žalbi, dalje ističe, da Viši sud nije ispitao žalbene navode, niti dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe, čime je postupio protivno odredbama čl. 9 i 379 Zakona o parničnom postupku, koji obavezuje na ocjenu svakog dokaza zasebno i svakog dokaza zajedno u dijelu koji se pobija žalbom i u granicama razloga navedenih u žalbi.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na osporene akte, sa stanovišta mjerodavnih ustavnih i zakonskih odredbi, Ustavni sud je utvrdio da ustavna žalba nije osnovana.

2. U provedenom postupku, uvidom u osporena akta i i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari:

Presudom Osnovnog suda u Podgorici, P.br. 1980/07, od 24. juna 2009. godine, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtjev kojim je traženo da se poništi kao nezakonito Rješenje o raspoređivanju br. 04-15734, od 30. maja 2007. godine, donosioca Crnogorski Telekom AD Podgorica. Osnovni sud je utvrdio da je tužilac u stalnom radnom odnosu kod tuženog, da je radio na poslovima Ing. za pristupnu komutacionu mrežu i da je rješenjem tuženoga br. 04-15734, od 30. maja 2007. godine, raspoređen na radno mjesto glavnog tehničara za održavanje komutacionih tehnologija, sa koeficijentom složenosti 4,0.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br. 4006/09, od 3. decembra 2009. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Podgorici. Sud nalazi da je da pravilan zaključak prvostepenog suda da je osporena odluka tuženog zakonita, da postupak uvođenja tehnoloških, ekonomskih i strukturalnih promjena i postupak

570

utvrđivanja tehnološkog viška zaposlenih kod tuženog proveden na zakonom predviđen način i da je u tom postupku utvrđeno da je prestala potreba za radom nekih zaposlenih, da Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta nije predviđeno njihovo radno mjesto, da su pojedini zaposleni raspoređeni na druga radna mjesta, u skladu sa potrebama procesa rada i stvaranja mogućnosti za uspješno funkcionisanje organizacionih jedinica i da je odluka tuženog o raspoređivanju na radno mjesto glavnog tehničara za održavanje komutacionih tehnologija zakonita i konačna i da protiv nje nije predviđena dvostepenost odlučivanja.

3. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredbi čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je, u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32), pojedinačni pravni akt mora biti saglasan sa zakonom (član 148)«.

Zakona o parničnom postupku:

»Stranka za tužbu i svaku drugu parničnu radnju treba da ima pravni interes (član 3).Protiv pravosnažne presude donesene u drugom stepenu stranke mogu izjaviti reviziju u roku od 30

dana od dana dostavljanja presude (član 379)«.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbi člana 32 Ustava, Ustavni sud, je ocijenio da je podnosiocu žalbe bilo obezbijeđeno pravično i javno suđenje, da je postupak vođen na način i po postupku propisanim zakonom, da su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, da je podnosiocu omogućeno učešće u postupku, praćenje njegovog toka, raspravljanje pred sudom, predlaganje dokaza i preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i da je sud dao odlučne činjenice o navodima iz žalbe cijeneći svaki dokaz zasebno i svaki dokaz zajedno, u dijelu koji se pobija žalbom i u granicama razloga navedenih u žalbi i svoje odluke valjano obrazložio, pri čemu ta obaveza, saglasno praksi Evropskog suda za ljudska prava, ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19. aprila 1994. godine i dr), a obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja(Garcia Ruiz v.Sain, od 21. januara 1999. godine). Pravilno su, po ocjeni Ustavnog suda, utvrdili sudovi da je postupak uvođenja tehnoloških, ekonomskih i strukturalnih promjena i utvrđivanja tehnološkog viška zaposlenih kod tuženog, proveden na zakonom predviđen način i da je u tom postupku utvrđeno da je prestala potreba za radom zaposlenih, a Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i

571

sistematizaciji radnih mjesta nije bio predviđen profil takvog radnog mjesta, o čemu su dali jasne i valjane razlozloge koji nijesu dovedeni u sumnju žalbenim navodima.

U ustavnoj žalbi podnosilac ističe i povredu prava iz člana 148 Ustava, koje se odnosi na princip da pojedinačni akt mora biti saglasan sa zakonom. Sud je ocijenio, da navedena odredba Ustava ne sadrži ustavom zajemčeno ljudsko pravo i slobodu, koje se može štititi u ustavnosudskom postupku.


Už-III br. 42/2010 USTAVNI SUD CRNE GORE 26. februar 2010. godine PREDSJEDNIK,Podgorica, dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 11.februara 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. D., S. i M.P., iz Podgorice, koje zastupa Vlado M. Bjeković, advokat iz Podgorice, podnijeli su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda Gž.br.1469/08, od 17. marta 2009. godine, kojom je preinačena presuda Osnovnog suda u Podgorici P.br.1004/06, od 7. aprila 2008. godine.

U ustavnoj žalbi se ističe da je podnosiocima osporenom presudom povrijeđeno pravo na jednakost i pravo na imovinu iz čl. 17 i 58 Ustava Crne Gore, kao i odredbe čl. 6 i 14 Evropske konvencije i člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju; da je nesporno kod tužioca nastupio

572

potpuni gubitak radne sposobnosti; da je doprinos tuženika u istom 50% , i zato smatra da je isti dužan, srazmjerno doprinosu, da tužiocu naknadi štetu u obliku odgovarajuće naknade; da se obim štete nesporno sastoji u razlici zarade radnog mjesta poslova i zadataka koje je obavljao tužilac i iznosa penzije koju prima kao korisnik Fonda PIO; da je obrazloženje presude neadekvatno izvedenim dokazima; da je nerazumno i neprihvatljivo zaključivanje sudova i da su po istom pravnom osnovu i činjeničnom stanju, za isti period usvojeni mnogi tužbeni zahtjevi, na način kako je to traženo u ovom predmetu i da zato pomenuta presuda nije u skladu sa postojećom praksom sudova u Crnoj Gori.


3. Uvidom u osporene akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio slijedeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu:

Presudom prvostepenog suda, P.br. 1004/06 utvrđeno je da se obavezuje tuženi da tužiocima naknadi materijalnu štetu na ime razlike između zarade koju bi ostvarivao pok.P.M. i primljenih iznosa penzije, srazmjerno učešću profesionalnog oboljenja u njegovom penzionisanju, za period od 11. novembra 2005. godine, do 20. februara 2007. godine, isplatom iznosa od 3.215,49 €, sa zateznom kamatom počev od presuđenja, pa do konačne isplate.

Presudom Višeg suda u Podgorici, Gž.br.1469/08, od 17. marta 2009. godine preinačena je presuda Osnovnog suda u Podgorici, P.br.1004/06, od 7. aprila 2008. godine i tužbeni zahtjev odbijen kao neosnovan. Viši sud je ocijenio, da je pok.P.M. prestao radni odnos kod tuženog kao tehnološkom višku dana 10. novembra 2005. godine, tj.prije nego što mu je priznato pravo na invalidsku penziju, što znači da isti počev od 11. novembra 2005. godine svakako ne bi radio, niti ostvarivao zaradu, jer u momentu kada je stekao pravo na invalidsku penziju nije bio zaposlen kod tuženog i nije ostvarivao zaradu, a zarada koju je ostvario prije prestanka radnog odnosa ne može biti osnov za utvrđivanje štete.

4.Za odlučivanje u konkretnom predmetu pravno relevatne su odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2).Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrsanim i


javni interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2).

Član 6 stav 1 Evropske konvencije, u relevantnom dijelu propisuje:

573

»Prilikom utvrđivanja građanskih prava i obaveza ili osnovanosti bilo kakve krivice optužbe protiv njega, svako ima pravo na pravično suđenje i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim zakonom obrazovanim sudom«.

Članom 14 Konvencije utvrđeno je da se uživanje prava i sloboda predviđenih ovom Konvencijom obezbjeđuje bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, vjeroispovijest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno porijeklo, veza s nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status.

Član 1 Protokola 1 uz Konvenciju glasi:



Članom 30 st. 1, 2 i 3 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 54/03, 39/04, 79/04 i 47/07 i »Službeni list Crne Gore«, br. 79/08) propisano je: da invalidnost postoji kad kod osiguranika zbog promjena u zdravstvenom stanju, koje se ne mogu otkloniti liječenjem ili medicinskom rehabilitacijom, nastane potpuni gubitak radne sposobnosti; da invalidnost postoji i kad kod osiguranika zbog promjena u zdravstvenom stanju koje se ne mogu otkloniti liječenjem ili medicinskom rehabilitacijom, nastane djelimični gubitak radne sposobnosti od 75% i da invalidnost u smislu st. 1 i 2 ovog člana može nastati zbog povrede na radu, profesionalne bolesti, povrede van rada ili bolesti.

Članom 118 Zakona o radu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 43/03 i 25/06) koji je važio u vrijeme donošenja osporenih presuda proisano je: da zaposlenom koji je ostvario pravo na otpremninu, u smislu člana 117 stav 1 ovog zakona, prestaje radni odnos, odnosno otkazuje se ugovor o radu, danom kada je isplata izvršena i da zaposleni kome prestane radni odnos, odnosno otkaže ugovor o radu, u smislu stava 1 ovog člana, ostvaruje pravo na novčanu naknadu i pravo na penzijsko-invalidsko osiguranje i zdravstvenu zaštitu, u skladu sa posebnim propisima.

5. Podnosioci žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe, a povrede navedenih prava obrazlaže povredom materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje se odnose na naknadu materijalne štete, ističući da pomenute presude nijesu u skladu sa postojećom praksom sudova u Cnoj Gori.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava o jednakosti pred zakonom, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosicima žalbe nije povrijeđeno Ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonim, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo. Naime, navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioce ustavne žalbe.

574

Osiguranje i provođenje ustavnog jemstva da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, u nadležnosti je Vrhovnog suda Crne Gore.Odredbom člana 124 stav 2 Ustava propisano je: »Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova«, a odredbom člana 27 Zakona o sudovima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 5/02, 49/04 i 22/08) da »Vrhovni sud u Opštoj sjednici utvrđuje načela, pravne stavove i načelna pravna mišljenja radi jedinstvene primjene Ustava, zakona i drugih propisa na teritoriji Crne Gore«. U konkretnom slučaju stav Višeg suda nije odstupio od ustanovljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog materijalnog prava, niti je diskriminatoran po bilo kom ustavnom osnovu.

6. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocima žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Po ocjeni Ustavnog suda, osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, nadležni sudovi su pravilno utvrdili da podnosioci ustavne žalbe nemaju pravo na isplatu materijalne štete, po osnovu zarade iz radnog odnosa, jer im je radni odnos prestao, kao tehnološkom višku (10. novembar 2005.g.), kada im je u skladu sa odredbama čl.117 i 118 Zakona o radu isplaćena otpremnina, a ne zbog sticanja prava na invalidsku penziju, odnosno da ne postoji pravni osnov da se utvrdi šteta u vidu razlike između zarade i invalidske penzije.Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, vođen na način kojim je podnosiocima ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

U odnosu na navode podnosilaca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje da prema ustaljenoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesene argumente. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi s tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge, na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske, presuda od 1.jula 2003.godine), a svrha obaveze da odluka bude obrazložena je i da pokaže da je stranama u postupku omogućeno da na ravnopravan i pravičan način budu saslušane u postupku pred sudom (Evropski sud za ljudska prava, Kuznetsov i dr.protiv Rusije, presuda od 11. januara 2007. godine).

7. Navodi podnosilaca ustavne žalbe o povredi prava iz člana 14 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, kojom je zabranjena diskriminacija po bilo kom

575

osnovu Ustavni sud nije cijenio jer u ustavnoj žalbi nije naveden ni jedan ustavno-pravni razlog koji bi upućivao na postojanje povrede tog ustavnog prava.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava i člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocima žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu: koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanje imovine u budućnosti »legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu, mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što u konkretnom predmetu nije slučaj.

Predmet konkretnog parničnog postupka nije bilo raspravljanje i odlučivanje o postavljenom imovinskom pravnom zahtjevu, već je postavljeni imovinsko-pravni zahtjev predstavljao sporedni predmet parničnog postupka, pa se podnosiocims ustavne žalbe u tom smislu nije ni garantovalo da će ovom postupku ostvariti svoja potencijalna prava na imovinu, pa, samim tim, nije ni moglo biti povrijeđeno ovo Ustavom i Konvencijom zajemčeno pravo.


U.br. 93/09 USTAVNI SUD CRNE GORE11. februar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

576

(oblast – krivično pravo)

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 21. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Slobodan Vojnović, advokat iz Beograda, podnio je u ime S.J., iz Beograda, blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu iste protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Kzp. br. 129/09, od 20. novembra 2009. godine, presude Višeg suda u Bijelom Polju, Kz.br. 22/09, od 21. jula 2009. godine i presude Osnovnog suda u Beranama, Kz.br. 364/04, od 28. marta 2009. godine.

U ustavnoj žalbi se u suštini ističe da je podnosiocu osporenim presudama, usljed pogrešne primjene materijalnog prava, povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava Crne Gore i odredbe člana 6 Evropske konvencije o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda; da nije ostvarena pravna sigurnost i pravo na fer suđenje jer,prvostepeni sud nije postupio po uputima iz ukidnog rješenja Vrhovnog suda Kž.br. 91/98, od 21. decembra 2001. godine, pa je neprihvatljivo paušalno tvrditi da su raspravljena sva pitanja i izvedeni svi dokazi, što sve ukazuje da nižestepeni sudovi nijesu ulazili u suštinu stvari, zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.


577


Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32)«



3. Uvidom u pojedinačne akte i drugu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice od značaja za odlučivanje u ovom ustavnosudskom predmetu: Osnovni sud u Beranama je presudom K.br. 364/04, od 28. marta 2008. godine oglasio krivim S.J. (podnosioca ustavne žalbe), zbog krivičnog djela zloupotreba službenog položaja iz razloga što je kao odgovorno lice – direktor Omorike komerc, iz Berana iskoristio položaj i prekoračio ovlašćenja u namjeri da sebi i drugima pribavi imovinsku korist i osuđen je na kaznu zatvora u trajanju od osam mjeseci.

Viši sud u Bijelom Polju je presudom Kž.br. 22/09, od 21. jula 2009. godine, odbio žalbu optuženog, kao neosnovanu, a uvažio žalbu Osnovnog državnog tužioca u Beranama i preinačio presudu Osnovnog suda u Beranama K.br.364/04, od 28. marta 2008. godine u osuđujućem dijelu, samo u dijelu odluke o izrečenoj kazni, tako što je optuženog osudio na kaznu zatvora u trajanju od jedne godine.

Vrhovni sud Crne Gore je osporenom presudom Kzp.br. 129/09, od 20. novembra 2009. godine, odlučujući po zahtjevu osuđenog za ispitivanje zakonitosti pravosnažne presude isti odbio kao neosnovan. U obrazloženju se navodi: da su pravilno nižestepeni sudovi svojim presudama, čija se zakonitost osporava, zaključili da radnje osuđenog sadrže sva obilježja krivičnog djela zloupotreba službenog položaja, jer na takav zaključak upućuju svi izvedeni dokazi na glavnom pretresu i utvrđene činjenice u postupku; da razloge koje je dao prvostepeni sud u svojoj presudi kako u pogledu postojanja krivičnog djela u pitanju tako i u pogledu krivice osuđenog za isto, s razlogom je prihvatio i drugostepeni sud i pravilno postupio kada je žalbu optuženog odbio kao neosnovanu a pri tome je drugostepeni sud ocijenio sve žalbene navode koji su od značaja za donošenje zakonite odluke u ovoj krivičnoj stvari i za takvu ocjenu, nasuprot navodima iz zahtjeva, dao dovoljne i valjane razloge koje u svemu prihvata i Vrhovni sud; da nije osnovan navod da prvostepeni sud u ponovnom postupku nije postupio po uputima Vrhovnog suda datim u rješenju Kž. br. 91/98, od 21. decembra 2001. godine, iz razloga što je prvostepeni sud izveo sve procesne radnje i raspravio sva sporna pitanja na koja je ukazao drugostepeni sud u svojoj odluci, pa stoga nije ni učinjena bitna povreda odredaba krivičnog postupka.

578

4. Ustavni sud u postupku povodom ustavne žalbe, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje je li u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava. Ustavni sud nije nadležan da supstituiše redovne sudove u procjeni činjenica i dokaza koje su izveli. Uloga Ustavnog suda je da ispita da li je postupak u cjelini bio pravičan i na način na koji to zahtijeva član 6 stav 1 Evropske konvencije i da li se odlukama redovnih sudova krše ustavna prava.

Uvidom u spise predmeta, Ustavni sud je ocijenio da se osporena presuda Vrhovnog suda, kao i presude Višeg suda i Osnovnog suda zasnivaju na zakonito provedenom postupku i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava. Podnosiocu je bilo omogućeno učestvovanje u postupku, praćenje njegovog toka, raspravljanje pred sudom, predlaganje dokaza, prisustvovanje izvođenju dokaza i preduzimanje zakonom dopuštenih radnji.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava, prema kojoj pravo na pravično suđenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk.v:The Netherlands, od 19.aprila 1994. i dr.), kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcija Ruiz v.Spain, od 21. januara 1999.godine).

Član 6-1 Konvencije obavezuje sudove da daju obrazloženja za svoje presude. Ovo se posebno odnosi na niže sudove i druge organe vlasti koji donose odluke i čija je obaveza da pruže odgovarajuća obrazloženja i tako omoguće korišćenje prava na žalbu, ukoliko postoji (H. Protiv Belgije). Pod pretpostavkom da je ovaj zahtjev ispunjen, žalbeni sud može, u principu, jednostavno potvrditi odluku nižih sudova (Garcija Ruiz protiv Španije (1999. i Helle protiv Finske (1997.). Takođe prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 Konvencije obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumenti. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske (2003).

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoja stanovišta dali jasne i valjano utemeljene razloge. Ustavna ocjena provedenog postupka u ovoj pravnoj stvari ukazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca ustavne žalbe na pravično suđenje iz člana 32 Ustava.

U odnosu na navode podnosioca žalbe da je navedeno pravo povrijeđeno zbog pogrešno utvrđenih činjenica i ocjene dokaza ističemo da Ustavni sud u postupku povodom

579

ustavne žalbe nije ožalbeni sud ni u odnosu na Vrhovni sud čija se odluka osporava, već sud koji utvrđuje je li u postupku odlučivanja o ustavnim pravima i obavezama, došlo do nedopuštene povrede osnovnih sloboda i prava podnosioca žalbe. Stoga su i ovlašćenja Ustavnog suda u vezi sa pitanjem primjene materijalnog prava, utvrđenih činjenica i ocjene dokaza kvalitativno drugačije. Za Ustavni sud su relevantne činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava. U konkretnom predmetu podnosilac nije u ustavnoj žalbi naveo ustavno-pravne relevantne razloge na osnovu kojih bi Sud mogao utvrditi da li je pri odlučivanju o pravima podnosioca žalbe od strane sudova došlo do povrede sloboda i prava koje su zajemčene Ustavom.

Ustavni sud utvrđuje da su nadležni sudovi sva tri stepena, polazeći od činjeničnog stanja utvrđenog u provedenom dokaznom postupku, obrazložili svoja shvatanja iznesena u osporenim presudama, a koja nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i proizvoljne primjene materijalnog prava.

Imajući uz vidu sve navedeno, a sagledavajući postupak koji je prethodio ustavnosudskom kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud je utvrdio da je isti vođen na način koji je podnosiocu osigurao pravično suđenje.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu

580

odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br.64/08), na sjednici od 24.juna 2010.godine, donio je



1. N.R., D.V. i S.S., iz Mojkovca, koje zastupa Ljubiša Božović, advokat iz Bijelog Polja, podnijeli su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore Kž.I.br.33/09, od 7.decembra 2009.godine i presude Višeg suda u Bijelom Polju Kž.br.357/09, od 22.septembra 2009.godine, zbog povrede čl. 8, 17, 19, 32, 37 i 42 Ustava Crne Gore, čl. 7 i 14 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 2 Protokola uz Konvenciju.

2. U ustavnoj žalbi ističe se: da u radnjama podnosilaca ustavne žalbe nema elemenata krivičnog djela koje im je stavljeno na teret i da je zbog toga pogrešno primijenjeno materijalno pravo; da u postupku pred sudom nijesu bili u jednakom položaju sa tužiocem; da je sam tužilac javno objavio sadržinu pritužbe na oglasnoj tabli u zbornici škole, na njegov rad čime je povrijeđeno ustavno pravo na nepovredivost pisma iz člana 42 Ustava i da Viši sud u Bijelom Polju i Vrhovni sud Crne Gore nijesu izveli dokaz uvidom u upitnik osuđenog D.V. upućenog Ispitnom centru Ministarstva prosvjete i nauke, čime im je uskraćeno pravo na odbranu iz člana 15 Zakona o krivičnom postupku i člana 37 Ustava. Predložili su da Ustavni sud ukine navedene presude i predmet vrati prvostepenom sudu na odlučivanje.



Presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju K.br.671/08 od 12.februara 2009.godine, okrivljeni D.V., S.S., N. R. i M.D., svi iz Mojkovca, na osnovu člana 363 tačka 1 ZKP-a oslobođeni su od optužbe da su izvršili krivično djelo klevete iz člana 196 KZ, činjenično bliže opisano izrekom presude, jer djelo za koje su optuženi po zakonu nije krivično djelo.

Žalbu na prvostepenu presudu izjavio je privatni tužilac J.D. iz Mojkovca iz svih zakonskih razloga, sa predlogom da Viši sud u Bijelom Polju donese presudu kojom će preinačiti napadnutu presudu, okrivljene oglasiti krivim i kazniti po zakonu.

581

Presudom Višeg suda u Bijelom Polju, Kž.br.357/09, od 22.septembra 2009.godine uvažena je žalba privatnog tužioca J.D., iz Mojkovca i preinačena presuda Osnovnog suda u Bijelom Polju, tako što su okrivljeni S.S., D.V., N.R. i M.D., oglašeni krivim što su: u podnesku Ministarstvu prosvjete i nauke u Vladi RCG, br. 04-3-115, od 24. maja 2007. godine, za privatnog tužioca – direktora JU OŠ »Aleksa Đilas – Bećo« u Mojkovcu, javno napisali da je vrhovni vožd, da je ugrozio i ograničio prava učenika na sticanje i provjeru znanja, da školu doživljava kao Enver Hodža svoju Albaniju, da nastavnicima prijeti odmazdama, da djecu na prvom koraku skreše i oduzima im pravo da se bave naukom, da je zaveo genocid znanja, da je autokrata koji truje djecu i u njima ubija vjeru u nauku, instituciju i društvo u cjelini, čime su izvršili krivično djelo uvreda iz člana 195 stav 1 Krivičnog zakonika pa ih sud primjenom citirane zakonske odredbe i čl. 32, 39, 42, 45 i 46 stav 1 tačka 7 Krivičnog zakonika, kao i primjenom člana 364 Zakona o krivičnom postupku, osuđuje na novčane kazne u iznosu od po 600 € koje su okrivljeni dužni platiti u roku od 15 dana po pravosnažnosti presude a koje će se u slučaju neplaćanja zamijeniti kaznom zatvora, tako što će se za svakih započetih 25 € novčane kazne računati jedan dan kazne zatvora.

Drugostepeni sud je našao da je prvostepenom odlukom učinjena bitna povreda odredaba krivičnog postupka iz člana 376 stav 1 tačka 11 ZKP-a, zbog toga što je izreka protivrječna razlozima i što prvostepena presuda sadrži nejasne i u znatnoj mjeri protivrječne razloge o odlučnim činjenicama, odnosno da je prvostepeni sud dao razloge u vezi sa krivičnim djelom uvrede iz člana 195 stav 1 KZ, a okrivljene je oslobodio na osnovu člana 363 tačka 1 ZKP-a zbog krivičnog djela kleveta iz člana 196 stav 1 KZ, pri čemu u dokaznom postupku prvostepeni sud nije proveo dokaz čitanje spornog teksta upućenog Ministru prosvjete i nauke, od 24.05.2007.godine i da je, stoga, činjenično stanje nepotpuno i pogrešno utvrđeno. Nakon sprovedenog dokaznog postupka Viši sud je ocijenio da u radnjama okrivljenih postoje elementi krivičnog djela uvrede iz člana 195 stav 1 KZ, ali ne i krivičnog djela kleveta iz člana 196 KZ, da su okrivljeni inkriminisanu radnju izvršili sa umišljajem sa namjerom da omalovaže privatnog tužioca zbog toga što djeca u kojoj je tužilac – direktor nijesu otišla na državno takmičenje, pa je, preinačio presudu Osnovnog suda u Bijelom Polju, okrivljene oglasio krivima za krivično djelo uvreda i osudio ih na novčane kazne u iznosu od po 600 €.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Kž.I.br. 33/09, od 7. decembra 2009. godine, odbijene su, kao neosnovane, žalbe branilaca, okrivljenih S.S., D.V., N.R. i M.D. i potvrđena presuda Višeg suda u Bijelom Polju. Vrhovni sud je ocijenio da razlozi pobijane presude odgovaraju činjeničnom utvrđivanju i zaključivanju do koga je Viši sud došao ocjenom izvedenih dokaza i iskaza okrivljenih. O svim odlučnim činjenicama u pobijanoj presudi dati su jasni i dovoljni razlozi koji su u svemu saglasni sa dokazima izvedenim na pretresu, pa, stoga, ne stoje navodi žalbe branioca okrivljenih da postoji protivurječnost između onoga što se navodi u razlozima presude o sadržini dokaza, te da je izreka pobijane presude nerazumljiva, protivurječna sama sebi i razlozima i da je time učinjena bitna povreda odredaba krivičnog postupka iz člana 376 stav 1 tačka 11 ZKP-a; da je drugostepeni sud na potpuno i pravilno utvrđeno činjenično stanje, pravilno primijenio Krivični zakonik kada je okrivljene oglasio krivim zbog krivičnog djela uvrede iz člana 195 stav 1 Krivičnog zakonika, pa su i u ovom dijelu neosnovane žalbe branilaca okrivljenih.


582

Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2)«.



Krivičnog zakonika (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 70/03, 13/04, 47/06 i »Službeni list Crne Gore«, br.40/08):

»Ko uvrijedi drugog, kazniće se novčanom kaznom od hiljadu i dvije stotine do četiri hiljade eura (član 195 stav 1)«.

6. Povredu navedenih ustavnih prava, podnosioci ustavne žalbe, u suštini, obrazlažu pogrešnom primjenom materijalnog prava, sa aspekta odredbi koje su primijenjene u odnosu na osporeni krivični postupak i što Viši i Vrhovni sud nijesu cijenili sve dokaze koje su predlagali, zbog čega im je uskraćena mogućnost prava na odbranu i da nijesu bili u jednakom položaju sa tužiocem.




U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da osporene presude nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

8. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Ustavni sud je ocijenio da

583

je podnosiocima ustavne žalbe u krivičnom postupku, bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak proveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocima ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u postupku pred prvostepenim i drugostepenim sudom , praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Ustavni sud ukazuje da, u principu, nije nadležan da vrši provjeru utvrđenih činjenica i načina na koji su sudovi protumačili pozitivnopravne propise, osim ukoliko odluke sudova krše ustavna prava. To će biti slučaj kada odluka suda ne uključuje ili pogrešno primjenjuje ustavno pravo, kad je primjena pozitivnopravnih propisa bila očigledno proizvoljna ili kada je došlo do povrede osnovnih procesnih prava, kao što su pravo na pravičan postupak, pravo na pristup sudu, pravo na djelotvoran pravni lijek.

Pravičnost postupka ocjenjuje se na osnovu postupka kao cjeline (Evropski sud za ljudska prava, Barbera, Messeque i Jabardo protiv Španije, presuda od 6. decembra 1988.godine, serija A, broj 146, stav 68). Nedostatak u jednoj fazi postupka može se osporavati i ispraviti u drugoj, narednoj fazi postupka. Pravo na pravični postupak obavezuje sud da predoči razloge presude koji strankama omogućavaju da djelotvorno koriste raspoložive pravne lijekove. Princip pravičnog suđenja, takođe, zahtijeva da se sud pozove na određenu pravnu normu. Pravna osnova presude ne smije da bude proizvoljna tj.van konkretnog predmeta.


Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude zasnivaju se na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

U vezi sa navodom podnosilaca ustavne žalbe da u osporenim postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi, Ustavni sud je ocijenio da iz Ustava i Zakona o Ustavnom sudu ne proizilazi mogućnost da on u postupku zaštite ustavnih prava, putem ustavne žalbe, ocjenjuje koje odlučne činjenice i koje predložene dokaze stranaka redovni sudovi trebaju utvrđivati u krivičnom postupku.

Takva ocjena, saglasno odredbama člana 118 st. 1 i 2 Ustava (kojima se garantuje samostalnost i nezavisnost suda, da sudi na osnovu Ustava, zakona i potvrđenih i objavljenih međunarodnih ugovora), je u isključivoj je nadležnosti sudova. Pri tome, sudovi nijesu vezani posebnim formalnim dokaznim pravilima, već po načelu slobodne ocjene dokaza utvrđuju postojanje ili nepostojanje neke pravne činjenice.

Ne izvođenjem jednog od predloženih dokaza, shodno odredbi člana 58 Zakonika o krivičnom postupku, podnosiocima ustavne žalbe, po ocjeni Ustavnog suda, nije povrijeđeno pravo na odbranu iz člana 37 Ustava. Pravo okrivljenog na odbranu, kao element prava na pravično suđenje, podrazumijeva pravo okrivljenog da se brani sam, pravo na pravnu pomoć, uključujući i besplatnu pravnu pomoć i pravo da prisustvuje svim radnjama u postupku.

584

Ustavni sud je utvrdio da su podnosioci ustavne žalbe, tokom cijelog postupka pred sudovima aktivno učestvovali u postupku i da su imali zastupnike, zbog čega je navod o povredi prava na odbranu, neosnovan.

U vezi sa tim žalbenim navodom Ustavni sud ukazuje da član 6 stav 1 Evropske konvencije obavezuje sudove da daju obrazloženje za svoje presude, ali to se ne može tumačiti kao obaveza da se da odgovor na svaki navod, nego samo onaj kojeg sud ocijeni relevantnim (Evropski sud za ljudska prava, Harutyunyan protiv Armenije, odluka od 5.jula 2005.godine, aplikacija broj 36549/03). Isto tako, konačne odluke žalbenih sudova ne moraju imati iscrpna obrazloženja (Evropska komisija za ljudska prava, Odluka 8769/07 od 16.jula 1981, OI 25), već obrazloženja koja se tiču relevantnih žalbenih navoda, koje kao takve sud ocijeni.

U konkretnom predmetu, po nalaženju Ustavnog suda, Viši sud je proveo dokazni postupak, ponovo odlučujući o žalbi privatnog tužioca na presudu Osnovnog suda u Bijelom Polju, K.br.671/08, od 12.februara 2009.godine, koja je donijeta nakon što je taj sud rješenjem, Kž.br. 929/08, od 7. oktobra ukinuo prvostepenu presudu, K.br.418/07, od 8.maja 2008.godine, kojom su podnosioci ustavne žalbe oslobođeni od optužbe za krivično djelo kleveta iz člana 196 Krivičnog zakona. Viši sud je na pretresu održanom 12. avgusta 2009. godine, izveo i ponovno ocijenio ranije izvedene dokaze, saslušao privatnog tužioca i podnosioce žalbe a branioci podnosilaca ustavne žalbe su analizirali provedene dokaze. Nakon pojedinačne, međusobne i ukupne ocjene dokaza Viši sud je utvrdio drugačije činjenično stanje od onog koji je utvrdio prvostepeni sud, odnosno izveo je zaključak da su podnosioci ustavne žalbe s umišljajem izvršili krivično djelo uvreda, iz člana 195 stav 1 Krivičnog zakonika.

Pravnu kvalifikaciju krivičnog djela drugostepeni sud, po ocjeni Ustavnog suda, obrazložio je (str.5 i 6) na pravno prihvatljiv način, koji ne ukazuje na proizvoljnost ili arbitrarnost.

Prema teoriji i praksi, radnja izvršenja krivičnog djela uvreda iz člana 195 stav 1 Krivičnog zakonika sastoji se u omalovažavanju, ili potcjenjivanju vrijednosti koje čine čast jednog lica. Uvreda može biti učinjena riječima (verbalna iniuria) izgovorena ili u pisanoj formi; uvreda znacima (simbolična iniuria) i realna uvreda (realna iniuria), koja postoji kad se ostvaruje djelovanje na tijelo uvrijeđenog lica.

Za postojanje krivičnog djela uvreda, neophodno je postojanje saznanja za izjavu omalovažavanja od lica na koje se ta izjava odnosi, ili od nekog drugog lica. Irelevatno je, pri tome, kako je to shvaćeno od strane lica, kome je izjava upućena, odnosno za sud je relevantna procjena sa aspekta postojećih običajnih moralnih i drugih normi u određenoj sredini. Ocjenu o tome donosi sud, uzimajući u obzir sve okolnosti konkretnog slučaja.

Ustavni sud je ocijenio da je Viši sud pravilno utvrdio da pisano obraćanje podnosilaca ustavne žalbe Ministarstvu prosvjete i nauke br. 04-3-115 od 24. maja 2007. godine, ima karakter omalovažavanja, kojim je došlo do povrede njegovog ugleda, odnosno da je aktom podnosilaca ustavne žalbe učinjeno navedeno krivično djelo. Ustavni sud nije utvrdio da postoje elementi da je taj postupak bio nepravičan.

585

Povredu prava na pravično suđenje podnosioci ustavne žalbe obrazlažu i nejednakim tretmanom stranaka u postupku pred Višim i Vrhovnim sudom, odnosno povoljnijim položajem privatnog tužioca, u tim postupcima.

Princip jednakog tretmana stranaka u postupku podrazumijeva uravnotežen tretman stranaka u postupku i ključni je elemenat prava na pravično suđenje . U suštini ovaj princip zahtijeva da se svakoj stranci u postupku pruže razumne mogućnosti da iznese svoje argumente, uključujući i dokaze, pod uslovima koji tu stranku neće staviti u suštinski podređen položaj u odnosu na drugu stranku. Drugim riječima, princip jednakog tretmana stranaka u postupku u suštini podrazumijeva procesnu jednakost stranaka.U vezi sa tim navodom, Ustavni sud je utvrdio da su podnosioci ustavne žalbe tokom cijelog postupka pred sudovima tretirani kao ravnopravna stranka, da im je omogućeno da aktivno učestvuju u postupku, da predlažu dokaze, tokom postupka su imali zastupnike, mogli su izjaviti žalbu, što su i učinili, a sprovedene dokaze sudovi su ocijenili i dali razloge zašto nijesu prihvaćeni. Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da u osporenim presudama Višeg i Vrhovnog suda, nema dokaza koji bi ukazali na povredu ovog principa, niti da je druga stranka u sporu bila tretirana drugačije od podnosilaca ustavne žalbe.

Obrazloženje osporene presude Vrhovnog suda, po ocjeni Ustavnog suda, ne ostavlja utisak proizvoljnosti u odlučivanju, već sadrži jasne i konzistentne razloge kako u pogledu činjeničnog utvrđenja tako i u odnosu na primjenu materijalnog prava.

Iz navedenog proizilazi da su sudovi svoje presude zasnovali na pozitivno - pravnim propisima koji su bili na snazi u vrijeme nastanka spornog pravnog odnosa, da se način na koji su sudovi tumačili te propise, ne može smatrati proizvoljnim i ne predstavlja kršenje ustavnog prava na pravično suđenje .

Stoga, Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, bio vođen na način kojim je podnosiocima ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje. Pravni stavovi navedeni u osporenim presudama, po ocjeni Ustavnog suda, zasnivaju se na pravilnoj primjeni materijalnog prava i na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju tog prava.

9. Podnosioci ustavne žalbe, takođe su naveli da im je osporenim presudama povrijeđeno pravo na zabranu diskriminacije, na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda, i nepovredivost tajnosti pisma, garantovanih odredbama čl. 8 stav 1, 19, 37 i 42 stav 1 Ustava Crne Gore, čl. 7 i 14 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 2 Protokola uz Konvenciju.

Podnosioci ustavne žalbe, po ocjeni Ustavnog suda, paušalno su se pozvali na navedena jemstva iz Ustava i Evropske konvencije, jer nijesu obrazložili u čemu se sastoji povreda ovih prava.

Ustavni sud je utvrdio da se u osporenom krivičnom postupku nije raspravljalo o povredi prava koja bi bila u vezi sa navedenim ustavnim jemstvima i jemstvima iz Evropske

586

konvencije. Stoga, formalno pozivanje na povredu određenih ustavnih prava, a bez tačnih i pravno utemeljenih navoda, koji predstavljaju ustavno-pravne razloge, koji ukazuju na povredu označenih ustavnih prava, ne čini ustavnu žalbu dopuštenom u tom dijelu.


Už-III br.28/10 USTAVNI SUD CRNE GORE24. jun 2010. godine PREDSJEDNIK P o d g o r i c a dr Milan Marković, s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 11. marta 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.-M.M., iz Berana podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Kzp.br. 45/09, od 1. juna 2009. godine, presude Višeg suda u Bijelom Polju, Kž.br. 1048/08, od 30. decembra 2008. godine i presude Osnovnog suda u Rožajama, K.br.151/07, od 28. juna 2008. godine.

Podnosilac smatra da mu je osporenim presudama povrijeđeno pravo zajemčeno Ustavom Crne Gore da se nikome ne može ponovo suditi, niti može biti ponovno osuđen za isto kažnjivo djelo iz člana 36 i čl. 6 Zakona o krivičnom postupku da niko ne može dva puta odgovarati za isto krivično djelo, odnosno radnju izvršenja. U žalbi se u suštini ističe: da su presude nižestepenih sudova nezakonite jer je on kao optuženi oglašen krivim zbog krivičnog djela za koje je rješenjem Osnovnog suda u Beranama pravosnažno okončan postupak budući da je Osnovni državni tužilac u Beranama, nakon provedene istrage odustao od krivičnog gonjenja protiv njega usljed nedostatka dokaza; da se radi o istom događaju i istom činjeničnom opisu, koje je predmet optužnice Osnovnog državnog tužioca u Rožajama i pravosnažne presude nižestepenih sudova.

587



Ustava Crne Gore:

»Nikome se ne može ponovo suditi niti može biti ponovo osuđen za isto kažnjivo djelo (član 36).

Zakonika o krivičnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br.71/03, 7/04) i 47/06):

»Niko ne može biti ponovno osuđen za krivično djelo za koje je pravosnažnom odlukom osuđen ili oslobođen optužbe osim u slučajevima predviđenim ovim zakonom (član 6)«.

4. Uvidom u dostavljene pojedinačne akte i dokumentaciju utvrdili smo da je: podnosilac presudom Osnovnog suda, K.br.151/07, od 28. juna 2008. godine, oglašen krivim za krivično djelo prevare iz člana 244 stav 4 u vezi stava 1 KZ i osuđen na kaznu zatvora u trajanju od jedne godine i šest mjeseci. Prvostepeni sud je u obrazloženju presude, pored ostalog, istakao da to što je protiv optuženog u Osnovnom sudu u Beranama vođen postupak zbog krivičnog djela zloupotreba službenog položaja i krivičnog djela poreske utaje vezano za taj događaj i da je taj postupak obustavljen odustankom ODT-a u Beranama je bez uticaja u pogledu krivičnopravne odgovornosti optuženog po optužnici za krivično djelo koje mu se stavlja na teret, jer je rješenjem Ki.br. 23/06, od 6. decembra 2006. godine Osnovnog suda u Beranama obustavljena istraga protiv optuženog i isto je donijeto usled odustanka Zamjenika ODT-a iz Berana zbog već podignute optužnice Kt.br. 736/05, od 3. jula 2006. godine, od strane ODT-a iz Rožaja protiv optuženog i da je imajući u vidu da je optužnica po ovoj krivičnopravnoj stvari stupila na pravnu snagu prije nego što je donijeto rješenje od strane istražnog sudije Osnovnog suda u Beranama, to se u konkretnom slučaju ne radi o presuđenoj stvari niti o povredi načela »ne bis in idem« (zabrana ponovnog suđenja iz člana 6 ZKP).

Viši sud je presudom Kž.br.1048/08, od 30. decembra 2008. godine, odbio kao neosnovanu žalbu Osnovnog državnog tužioca iz Rožaja, branilaca optuženog Mihaila Marković, iz Berana i potvrdio presudu Osnovnog suda u Rožajama K.br. 151/07, od 28. juna 2008. godine. U obrazloženju se pored ostalog navodi da se iz spisa predmeta nesporno utvrđuje da je kod Osnovnog suda u Beranama vođena istraga, za krivično djelo zloupotreba službenog položaja i krivično djelo poreske utaje i da je donijeto rješenje o sprovođenju istrage dana 13. aprila 2006. godine, da je nakon toga pred Osnovnim sudom u Rožajama takođe od strane Osnovnog tužioca iz Rožaja podnesen zahtjev za sprovođenje istrage protiv optuženog za krivično djelo prevare i to 7. juna 2006. godine, da je poslije sprovedene istrage pred Osnovnim sudom u Rožajama podignuta optužnica protiv optuženog dana 3. jula 2006.

588

godine, za krivično djelo prevare, a Osnovni tužilac u Beranama je tek nakon toga 6. decembra 2006. godine, nakon što je počeo postupak pred Osnovnim sudom u Rožajama odustao od dalje istrage protiv optuženog iz razloga, da se spriječi vođenje novog postupka, odnosno novog krivičnog gonjenja u istoj krivičnoj stvari, pa se, u konkretnom slučaju, ne radi o presuđenoj stvari niti je povrijeđeno načelo »ne bis in idem«.

Vrhovni sud Crne Gore je presudom Kzp.br. 45/09, od 1. juna 2009. godine, odlučujući o zahtjevu branilaca osuđenog za ispitivanje zakonitosti pravosnažne presude Osnovnog suda u Rožajama i presude Višeg suda u Bijelom Polju isti odbio kao neosnovan. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi; da su pravilno nižestepeni sudovi,zaključili da radnje osuđenog Marković Mihaila sadrže sva obilježja bića krivičnog djela prevare iz člana 244 stav 4 u vezi stava 1 KZ, jer na takav zaključak upućuju izvedeni dokazi i utvrđene činjenice; da su neosnovani navodi osuđenog da je donošenjem nižestepenih presuda povrijeđen KZ iz člana 377 tačka 3 ZKP na štetu optuženog, jer je u pitanju pravosnažno presuđena stvar i da se protiv optuženog nije mogao voditi krivični postupak jer je Osnovni državni tužilac u Beranama, i nakon provedene istrage, odustao od krivičnog gonjenja protiv optuženog usled nedostatka dokaza za isto krivično djelo za koje je optuženi M.M. osuđen, jer je Osnovni državni tužilac u Beranama, dana 6. decembra 2006. godine, odustao od dalje istrage protiv okrivljenog M.M., ne iz razloga što nema dokaza da je okrivljeni učinio predmetno krivično djelo, već zbog toga što se protiv istog lica I zbog istog životnog događaja, ne mogu voditi dva odvojena krivična postupka, a ovo tim prije što je od strane Osnovnog državnog tužioca u Rožajama, nakon sprovedene istrage, dana 3. jula 2006 .godine, podignuta optunica protiv okrivljenog M.M., zbog krivičnog djela prevare.

5. Podnosilac ustavne žalbe smatra da da su presude nižestepenih sudova nezakonite jer je optuženi oglašen krivim zbog krivičnog djela za koje je rješenjem Osnovnog suda u Beranama pravosnažno okončan postupak budući da je Osnovni državni tužilac u Beranama, nakon sprovedene istrage odustao od krivičnog gonjenja protiv njega usljed nedostatka dokaza.

6. Analizom navoda ustavne žalbe, razloga i navoda istaknutih u osporenim presudama

i mjerodavnih propisa za konkretan slučaj, Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nije povrijeđeno ustavno pravo na koje u ustavnoj žalbi ukazuje.


7. Ustavni sud razmatrao je razloge i navode ustavne žalbe s aspekta eventualne povrede ustavnog prava zajemčenog članom 36 Ustava koji propisuje da se nikome ne može ponovo suditi niti može biti ponovo osuđen za isto kažnjivo djelo. Odredba člana 36 Ustava odnosi se samo na zabranu dvostrukog suđenja (ne bis in idem) za isto kažnjivo djelo. Smisao zabrane, je da se spriječi vođenje novog postupka odnosno novog krivičnog gonjenja u istoj krivičnoj stvari koja je već jednom riješena, pravosnažnom osudom ili pravosnažnim oslobođenjem od optužbe. U konkretnom predmetu to nije bio slučaj jer je tužilac postupio upravo da ne bi došlo do ove povrede Zakona, a ne radi se o odlukama osuđujućim niti

589

oslobađajućim već o procesnim ovlašćenjima tužioca u raspolaganju optužbom. Znači da se, u konkretnom slučaju, ne radi o presuđenoj stvari niti je povrijeđeno načelo »ne bis in idem«. Naime, iz spisa predmeta Ustavni sud je utvrdio da je Osnovni državni tužilac u Beranama, dana 6. decembra 2006. godine, odustao od dalje istrage protiv okrivljenog M.M. , ne iz razloga što nema dokaza da je okrivljeni učinio predmetno krivično djelo, već zbog toga što se protiv istog lica i zbog istog životnog događaja, ne mogu voditi dva odvojena krivična postupka a ovo tim prije što je od strane Osnovnog državnog tužioca u Rožajama, nakon sprovedene istrage, dana 3. jula 2006. godine, podignuta optužnica protiv okrivljenog M.M., zbog krivičnog djela prevare.

Ocjena je Ustavnog suda da u konkretnom slučaju postupanje sudova bilo u skladu s mjerodavnim zakonskim odredbama i da je tvrdnja podnosioca ustavne žalbe o povredi Ustavom zajemčenog prava iz člana 36 neosnovana.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović, na osnovu člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. aprila 2010. godine, donio je

OD L U K U



1. M.B., iz Bara, koga zastupa Drago M. Pantović, advokat, iz Berana, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu i dopunu ustavne žalbe protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore Kzp.br. 55/09, od 1. juna .2009. godine, kojom su odbijeni zahtjevi osuđenog i njegovog branioca za ispitivanje zakonitosti presude Apelacionog suda Crne Gore, Kž.br. 87/08, od 25. februara 2009. godine i presuda Višeg suda u Podgorici K.br. 115/04, od 20. novembra 2007. godine, preinačena u pogledu odluke o kazni.

590

U žalbi navodi da je Vrhovni sud, u kratkom roku, riješio zahtjev za zaštitu zakonitosti presude Višeg suda u Podgorici i presude Apelacionog suda Crne Gore; da zahtjev nije dostavljen Vrhovnom državnom tužiocu, koji postupa pred tim sudom na osnovu odredbe člana 14 stav 1 Zakona o državnom tužiocu, na odgovor, čime je povrijeđena odredba člana 439 stav 4 Zakonika o krivičnom postupku; da činjenični opis krivičnog djela ne sadrži jasno naznačen i razdvojen opis vinosti optuženog u odnosu na osnovno krivično djelo iz člana 339 stav 1 Krivičnog zakonika ugrožavanja javnog saobraćaja u odnosu na težu posljedicu; da se proizvoljno i nepotpuno utvrđuje vinost optuženog u vremenu izvršenje krivičnog djela, ne navodeći oblik nehata kod teže posljedice, a o uračunjljivosti nema ni riječi; da na glavnom pretresu pred prvostepenim sudom održanom 14. septembra 2007. godine nije omogućeno braniocima optuženog i optuženom da dobiju izjašnjenje vještaka na postavljena pitanja, čime je onemogućeno optuženom da se izjasni o činjenicama i dokazima koji ga terete i da iznese sve činjenice i dokaze koji mu idu u korist, što je povreda člana 4 Zakona o krivičnom postupku; da vještačenje nije povjereno licu koje ima završen saobraćajni fakultet, kako bi nalaz bio pouzdan i stručan, već licu koje ima Višu saobraćajnu školu; da vezu alkoholisanosti i fizičke i psihičke funkcije optuženog za bezbjedno upravljanje vozilom nije utvrdio vještak medicinske struke - psihijatar; da brzina kretanja vozila nije realno utvrđena, jer je vozilo »Nisan« (vozilo podnosioca žalbe) dva puta teže od vozila »Polo« i u sudaru dva tijela različitih masa, tijelo manje mase gubi više brzine proporcionalno razlici u masama ta dva tijela i da parametri saobraćajne nezgode nijesu realno utvrđeni, posebno brzina kretanja vozila Nisan i međusobni položaj vozila na kolvozu u trenutku kontakta; da neopravdano odbacivanje svih dokaznih predloga odbrane povređuje načelo jednakosti oružja, kao jednog od zahtjeva načela pravičnog postupka; da sud nije cijenio dokaze savjesno, svaki pojedinačno i u vezi sa ostalim dokazima, kako bi na osnovu takve ocjene izveo zaključak da li je neka činjenica utvrđena i zasnovao svoju odluku, saglasno članu 360 ZKP, već to čini paušalno, čime je počinjena povreda podnosiočevog prava na odbranu, a znatno olakšan teret optužbe da dokažu krivicu podnosioca žalbe i podnosioca stavili u nepovoljniju procesnu poziciju od strane zastupnika optužbe Višeg državnog tužioca u Podgorici, čime je povrijeđeno pravo na pravično i javno suđenje i pravo na odbranu iz člana 17 stav 2, čl. 32 i 37 Ustava.



Presudom Višeg suda u Podgorici, K.br. 115/04, od 20. novembra 2007. godine, podnosilac žalbe M.B, zbog krivičnog djela-teško djelo protiv bezbijednosti javnog saobraćaja iz člana 348 stav 2, u vezi sa članom 339 stav 1 Krivičnog zakona osuđen je na kaznu zatvora u trajanju od 4 (četiri) godine, u koju se uračunava vrijeme provedeno u pritvoru, s tim da je

591

ostatak kazne dužan izdržati po pravosnažnosti presude i platiti na ime paušala iznos od 100,00 €.

Presudom Apelacionog suda Crne Gore, Kž. Br. 87/08, od 25. februara 2009. godine, uvažena je žalba branioca i optuženi M.B osuđen je na kaznu zatvora u trajanju od 3 (tri) godine, u koju je uračunato vrijeme provedeno u pritvoru, a odluka o troškovima je ukinuta i premet vraćen prvostepenom sudu da o troškovima postupka odluči posebnim rješenje

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Kzp.br. 55/09, od 1. juna 2009. godine, odbijen je zahtjev za ispitivanje zakonitosti pravosnažne presude, kao neosnovan.Vrhovni sud je našao da radnje osuđenog M.B. sadrže sva obilježja bića krivičnog djela-teško djelo protiv bezbijednosti saobraćaja iz člana 348 stav 2, u vezi sa članom 339 stav 1 Krivičnog zakonika; da na takav zaključak upućuju izvedeni dokazi i utvrđene činjenice u postupku.Razloge koje je dao prvostepeni sud u pobijanoj presudi, kako u pogledu postojanja krivičnog djela u pitanju, tako i u pogledu krivice za isto, sa razlogom je prihvatio i drugostepeni sud i našao da nije povrijeđen Krivični zakonik iz člana 377 tač. 1 i 2 ZKP na štetu osuđenog po pitanju da li je djelo za koje se optuženi goni krivično djelo i da li ima okolnosti koje isključuju krivicu optuženog.Iz izreke pobijene presude i činjeničnog opisa krivičnog djela i iz razloga i obrazloženja prvostepene presude nesumljivo se utvrđuje da je optuženi u odnosu na osnovno djelo ugrožavanja saobraćaja iz člana 339 stav Krivičnog zakonika, postupao sa eventualnim umišljajem i bio svjestan, da usljed kršenja propisa iz člana 41 stav 1 i člana 46 stav 1 ZOBSS-a na putevima pri koncentraciji alkohola u krvi od 0,59 promila apsolutnog alkohola i brzini od 86 km/h u naseljenom mjestu može ugroziti javni saobraćaj i dovesti u opasnost živote ljudi, pa je pristao na nastupanje zabranjene posljedice, a u odnosu na smrt jednog lica, optuženi je postupao sa svjesnim nehatom-član 17 Krivičnog zakonika.Sud je utvrdio da za postojanje krivičnog djela u pitanju, u odnosu na vožnju pod uticajem alkohola kada koncentracija prelazi preko 0,50 promila apsolutnog alkohola u krvi nije potrebno da se vještačenjem utvrđuje štetno dejstvo alkohola na sposobnost vozača putničkog vozila da bezbjedno upravlja vozilom; da u postupku pred prvostepenim sudom nije povrijeđeno pravo osuđenog na odbranu, jer je prvostepeni sud na glavnom pretresu dana 14. septembra 2007. godine, pročitao pisani nalaz i mišljenje vještaka saobraćajne struke Č.G., od 15. jula 2004. godine, izjašnjenje ovog vještaka sa glavnog pretresa od 22. juna 2005. godine i neposredno saslušanje vještaka na glavnom pretresu od 14. septembra 2007. godine, čime je omogućeno optuženom i njegovom braniocu da se izjasne na nalaz i da postave pitanja vještaku.


Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jedanaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17stav 2). Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i

zakonom ustanovljenim sudom (član 32) Svakome se jamči pravo na odbranu, a posebno da na jeziku koji razumije bude upoznat sa optužbom

protiv sebe; da ima dovoljno vremena za pripremanje odbrane i da se brani lično ili putem branioca kojega sam izabere (član 37)«.

592


»Svako tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj tužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim po osnovu zakona.Presuda se izriče javno, ali se štampa i javnost mogu isključiti s cijelog ili dijela suđenja u interesu morala, javnog reda ili nacionalne bezbijednosti u demokratskom društvu, kada to zahtijevaju interesi maloljetnika ili zaštita privatnog života stranaka, ili u mjeri koja je, po mišljenju suda, nužno potrebna u posebnim okolnostima kada bi javnost mogla da naškodi interesima pravde; Svako ko je optužen za krivično djelo smatraće se nevinim dok se ne dokaže njegova krivica na osnovu zakona; Svako ko je optužen za krivično djelo ima sljedeća minimalna prava: da u najkraćem roku, podrobno i na jeziku koji razumije, bude obaviješten o prirodi i razlozima za optužbu protiv njega; da ima dovoljno vremena i mogućnosti za pripremanje odbrane; da se brani lično ili putem branioca koga sam izabere ili, ako nema dovoljno sredstava da plati za pravnu pomoć, da ovu pomoć dobije besplatno kada interesi pravde to zahtijevaju; da ispituje protiv sebe ili da postigne da se oni ispitaju i da se obezbijedi prisustvo i saslušanje svjedoka u njegovu korist pod istim uslovima koji važe za one koji svjedče protiv njega; da dobije besplatnu prevodioca ako ne razumije ili ne govori njegov jezik koji se upotrebljava na sudu (član 6)«.

Krivičnog zakonika (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 70/03, 13/04 i 47/06) i (»Službeni list Crne Gore«, br. 40/08):

»Učesnik u saobraćaju na putevima koji se ne pridržava saobraćajnih propisa i time tako ugrozi saobraćaj da dovede u opasnost život ili tijelo ljudi ili imovinu čija vrijednost prelazi iznos od dvadeset hiljada eura, pa usljed toga kod drugog nastupi laka tjelesna povreda ili drugom prouzrokuje imovinsku štetu koja prelazi iznos od tri hiljade eura,kazniće se zatvorom do tri godine( član 339 stav1).

Ako je usljed djela iz čl. 339 st. 1 i 2, 340 st. 1 i 2, 341 stav 1, 344 i 346 st. 1 i 2 ovog zakonika nastupila smrt jednog ili više lica, učinilac će se kazniti zatvorom od dvije do dvanaest godina (član 348 stav 2)«.


»Vještačenje se određuje kad za utvrđivanje ili ocjenu neke važne činjenice treba pribaviti nalaz i mišljenje od lica koje raspolaže potrebnim stručnim znanjem (član 116)«.

Zakona o sudskim vještacima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 79/04):

»Vještak je dužan da se odazove pozivu suda i da da svoj nalaz i mišljenje u određenom roku; Vještak je dužan da vrši vještačenje savjesno, nepristrasno i u skladu sa pravilima nauke ili vještine (član 3)«.

Zakona o državnom tužiocu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 69/03) i (»Službeni list Crne Gore«, br. 40/08):

»Vrhovno državno tužilaštvo postupa pred Vrhovnim sudom Crne Gore, Apelacionim sudom Crne Gore, Upravnim sudom Crne Gore, drugim sudovima i drugim državnim organima, u skladu sa zakonom (član 14 stav 1)«.

Povredu navedenih ustavnih prava, podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe, žalbe i revizionim navodima, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava u pogledu uzroka nastanka saobraćajne nezgode, načina utvrđivanja stepena alkoholisanosti optuženog u vrijeme nastanka saobraćajne nezgode, uticaja alkoholisanosti na fizičke i psihičke funkcije

593

optuženog da bezbijedno upravlja sa motornim vozilom i uzročnu vezu između alkoholisanosti i saobraćajne nezgode.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 17 Ustava Crne Gore, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno ustavom zajemčeno pravo o jednakosti svih pred zakonom, bez obzira na bilo kakvu posebnost i lično svojstvo.

Navedenim ustavnim principom jamči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da državni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod.Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno.

Odredbom člana 124 stav 2 Ustava propisano je da Vrhovni sud obezbjeđuje jedinstvenu primjenu zakona od strane sudova i u konkretnom slučaju, Vrhovni sud postupao u granicama nadležnosti propisane Ustavom.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Konvencije, u pogledu prava na pravično i javno suđenje, Ustavni sud je ocijenio, da je, podnosiocu žalbe u parničnom postupku, kao i revizionom postupku bilo obezbijeđeno pravično i javno suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu.Podnosiocu ustavne žalbe bilo je omogućeno učestvovanje u psotupku pred prvostepenim sudom, praćenje toka postupka, preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude se zasnivaju na ustavno prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku.

Naime, nesumnjivo je utvrđeno da je optuženi izvršio krivično djelo-teško djelo protiv bezbijednosti saobraćaja i da je u odnosu na osnovno djelo ugrožavanja bezbijednosti saobraćaja iz člana 339 stav 1 Krivičnog zakonika, postupao sa eventualnim umišljajem, a u odnosu na smrt jednog lica, optuženi je postupao sa svjesnim nehatom-član 17 Krivičnog zakonika i da je u toku postupka i javne rasprave u razumnom roku, na osnovu izvedenih dokaza i činjenica, na Ustavom i zakonom dozvoljen način, utvrđena krivica optuženog..

Ustavni sud je utvrdio da podnosiocu nije povrijeđeno pravo na odbranu iz člana 37 Ustava.Naime, Sud je našao da za vožnju pod uticajem alkohola, kada koncentracija prelazi preko 0,50 promila apsolutnog alkohola u krvi i brzini od 86 km/h u naseljenom mjestu, nije potrebno da se vještačenjem utvrđuje štetno dejstvo alkohola na sposobnost vozača da bezbjedno upravlja vozilom. Nesumnjivo je, da vožnja pod uticajem alkohola, čija koncentracija prelazila preko 0,50 promila apsolutnog alkohola u krvi i brzina od 86 km/h u naseljenom mjestu, ne zahtijevaju posebnost i stručnost vještačenja, saglasno članu 116 Zakonika o krivičnom postupku, u pogledu sposobnost vozača putničkog vozila da bezbjedno upravlja

594

vozilom. Okolnosti u pogledu subjektivnog odnosa osuđenog prema učinjenom krivičnom djelu i uzročna veza između alkoholisanosti i saobraćajne nezgode, kao i neprilagođenosti brzine vozila optuženog sa saobraćajnom nezgodom, nesumnjivo su utvrđeni, kako u odnosu na osnovno djelo, tako i u odnosu na težu posljedicu, koja predstavlja kvalifikovanu okolnost krivičnog djela ugrožavanja bezbijednosti javnog saobraćaja iz člana 339 stav 1 Krivičnog zakonika, pa, samim tim, ne isključuju krivicu optuženog.

Prvostepeni sud je, na glavnom pretresu dana 14. septembra 2007. godine, pročitao pisani nalaz i mišljenje vještaka saobraćajne struke Č.G., od 15. jula 2004. godine, izjašnjenje ovog vještaka sa glavnog pretresa od 22. juna 2005. godine i neposredno saslušanje vještaka na glavnom pretresu od 14. septembra 2007. godine, čime je omogućeno optuženom i njegovom braniocu da se izjasne na nalaz i da postave pitanja vještaku, čime je ostvareno Ustavom zajemčeno pravo na odbranu.

U vezi navoda podnosioca žalbe da u postupcima nijesu cijenjene sve odlučne činjenice i dokazi u pogledu uzroka nastanka saobraćajne nezgode, načina utvrđivanja stepena alkoholisanosti optuženog u vrijeme nastanka saobraćajne nezgode, uticaja alkoholisanosti na fizičke i psihičke funkcije optuženog da bezbijedno upravlja sa motornim vozilom i uzročnu vezu između alkoholisanosti i saobraćajne nezgode, Ustavni sud ukazuje da prema sudskoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, član 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove, između ostalog, da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesene argumnete.Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argumente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne razloge, na kojima su tu odluku zasnovali(Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske od 1. jula 2003. godine), a svrha obaveze da odluka bude obrazložena je da pokaže da je stranama u postupku omogućeno da na ravnopravan i pravičan način budu saslušane u postupku pred sudom(Evropski sud za ljudska prava, Kuznetsov i dr. Protiv Rusije, presuda od 11. januara 2007. godine).

Imajući u vidu navedeno, a sagledavajući postupak, koji je prethodio ustavnosudskom, kao jedinstvenu cjelinu, Ustavni sud je utvrdio da je isti vođen na način koji je podnosiocu osigurao jednakost pred zakonom, pravo na pravično i javno suđenje i pravo na odbranu.


Už-III br. 45/09 USTAVNI SUD CRNE GORE 9. aprila 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

595

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.M., iz Mojkovca, podnio je blagovremenu ustavnu žalbu, protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Kž.br. 545/08, od 21. oktobra 2008. godine i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, K.br. 557/07, od 8. februara 2008. godine.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu prava iz čl. 8, 10, 17, 19, 28, 31, 32 i 148 Ustava Crne Gore, a koji se odnose na zabranu diskriminacije, granice sloboda, povredu prava na jednakost pred zakonom, pravo na jednaku zaštitu, pravo na dostojanstvo i nepovredivost ličnosti, povredu prava na poštovanje ličnosti, na pravično i javno sudjenje i povredu načela zakonitosti.

Podnosilac ustavne žalbe, pored ostalog, navodi da je podnio krivičnu privatnu tužbu protiv bivšeg predsjednika Opštine Mojkovac zbog toga što je u obrazloženju odluke kojom ga je razriješio dužnosti sekretara Sekretarijata za poslove opštinske uprave Mojkovac, naveo razloge razrješenja koji su u cjelosti neistiniti, navodeći da je u radu bio neefikasan, da je kasnio sa izvršavanjem poslova, da mnoge poslove nije uopšte ni obavio. Takvu odluku o razrješenju dostavio je novinaru lista »Dan«, koja je sa tim obrazloženjem i objavljena u dnevnoj štampi uz komentar predsjednika Opštine. Sve je to uradjeno sa očiglednom namjerom da se podnosilac ustavne žalbe diskredituje. Provedeni postupak u ovoj pravnoj stvari, gledan u cjelini, bio je nepravedan i nepravičan čime je povrijedjeno njegovo pravo na pravično sudjenje iz člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije.

Prvostepenom i drugostepenom presudom povrijedjeno je i pravo na obrazloženu presudu, jer to pravo ne znači da presuda treba da ima bilo kakvo obrazloženje, već jasne, potpune i odredjene razloge o svim bitnim činjenicama, što u konkretnom nije uradjeno. Razlozi i obrazloženje prvostepene presude pogrešno i nezakonito su urađeni, jer je prvostepeni sud samo nabrojao dokaze koje je predložio tuženi i konstatovao da ih prihvata, ne navodeći razloge prihvatanja, i tim dokazima potvrdjujući istinitost onoga što je optuženi rekao za podnosioca žalbe. Donošenjem ovakvih presuda podnosiocu žalbe povrijedjeno je načelo jednakosti i ravnopravnosti stranaka iz člana 17 Ustava, jer je bio u neravnopravnom položaju u odnosu na optuženog koji je imao izrazito povlašćen i privilegovan položaj kod tumačenja i primjene zakona, predlaganja izvodjenja i ocjene dokaza, utvrdjivanja činjenica na osnovu kojih je donesena presuda. Takodje, ovakav postupak Suda predstavlja grubu diskriminaciju podnosioca ustavne žalbe u odnosu na izrazito povlašćeni položaj optuženog, pa je na ovaj

596

način podnosiocu žalbe povrijeđeno pravo iz člana 8 Ustava. Donošenjem presuda u ovoj pravnoj stvari, sudovi su pogrešno primjenjivali ili nijesu primjenjivali ili su potpuno proizvoljno tumačili i primjenjivali pozitivno pravne propise. Odluke sadrže niz pogrešnih, neprihvatljivih i krajnje proizvoljnih ocjena i zaključaka, a sudovi nijesu sudili objektivno i nepristrasno i sl. Sve navedene povrede prava za koje je navedeno da ih je učinio prvostepeni sud, učinio je istovremeno i drugostepeni sud time što je potvrdio prvostepenu presudu.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrdjuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijedjeno ustavno pravo. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. U provedenom postupku, uvidom u osporena akta i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sljedeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavno-sudske stvari:

Osnovni sud u Bijelom Polju je donio presudu, K.br. 557/07, od 8. februara 2008. godine, kojom je optuženi oslobodjen optužbe i obavezao privatnog tužioca da okrivljenom na ime angažovanja branioca plati iznos od 337,50 € Sud je zaključio da djelo za koje je optužen po zakonu nije krivično djelo, jer njegova namjera nije bila da za privatnog tužioca prenese nešto neistinito što bi škodilo njegovoj časti i ugledu, već je navedene riječi iznio u vršenju svoje službene dužnosti, kao predsjednik Opštine, i kao starješina, a na osnovu ovlašćenja predviđenih Zakonom i Statutom, pa je optuženog shodno članu 363 tačka 1 Zakonika o krivičnom postupku oslobodio od optužbe.

Drugostepeni sud je presudom, Kž. br. 545/08, od 21. oktobra 2008. godine, odbio kao neosnovanu žalbu privatnog tužioca M.M., iz Mojkovca i potvrdio presudu Osnovnog suda u Bijelom Polju K.br. 557/07 od 8. februara 2008. godine, navodeći da je prvostepeni sud u zakonito provedenom postupku izveo neophodne dokaze koji su od značaja za postojanje predmetnog krivičnog dijela i krivice optuženog. Za takvo činjenično utvrdjenje i izvedeni pravni zaključak prvostepeni sud je u svemu dao jasne, logične i uvjerljive razloge, a koje razloge u cjelosti je prihvatio ovaj sud. Činjenično stanje je pravilno i potpuno utvrdjeno, pravilnom ocjenom svih izvedenih dokaza, pa i iskaza optuženog prema kojem isti ne priznaje krivicu niti počinjeno krivično djelo i ukazuje da je u skladu sa zakonom donio odluku kojom je privatni tužilac razriješen dužnosti sekretara Sekretarijata za poslove opštinske uprave. Dovodeći odbranu optuženog u kontekst sa provedenim dokazima, prvostepeni sud je ispravno zaključio kada je oslobodio optuženog od optužbe jer djelo za koje je optužen po zakonu nije krivično djelo – na osnovu člana 363 tačka 1 ZKP-a. Naime, krivično djelo klevete iz člana 196 stav 1 čini svako ko za drugog iznosi ili pronosi štogod neistinito što može škoditi njegovoj časti i ugledu, a prema stavu 2 istog člana ako je djelo iz stava 1 učinjeno putem medija ili sličnih sredstava ili na javnom skupu. Dakle, radnje izvršenja se manifestuje kroz iznošenje ili pronošenje nečeg neistinitog, odnosno izvjesne činjenice podobne za dokazivanje i upoznavanjem drugog sa nekom sadržinom. Uopštena i generalna ocjena iznijeta u obrazloženju odluke optuženog, kao lica koje je u svojstvu predsjednika Opštine, shodno zakonskim ovlašćenjima donijelo odluku o razrješenju i za koju odluku je postojala mogućnost

597

preispitivanja njene zakonitosti u odredjenoj zakonskoj proceduri, a što privatni tužilac nesumnjivo nije učinio, po ocjeni ovog suda predstavlja subjektivnu ocjenu medjusobnih odnosa u radnoj saradnji optuženog i privatnog tužioca, pa to u postojećim okolnostima i na način kako je učinjeno, ne može predstavljati krivično djelo klevete.


Ustava Crne Gore

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu.Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvodjenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje

uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju.

Posebne mjere se mogu primjenjivati samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete ( član 8). U Crnoj Gori slobodno je sve što Ustavom i zakonom nije zabranjeno. Svako je obavezan da se pridržava Ustava i zakona (član 10). Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrdjenih medjunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17). Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član19).Jemči se dostojanstvo i sigurnost čovjeka. Jemči se nepovredivost fizičkog i psihičkog integriteta čovjeka, njegove privatnosti i ličnih prava. Niko ne smije biti podvrgnut mučenju ili nečovječnom ili ponižavajućem postupanju. Niko se ne smije

držati u ropstvu ili ropskom položaju (član 28). Jemči se poštovanje ljudske ličnosti i dostojanstva u krivičnom ili drugom postupku, u slučaju lišenja ili

ograničenja slobode i za vrijeme izvršavanja kazne. Zabranjeno je i kažnjivo svako nasilje, nečovječno ili ponižavajuće postupanje nad licem koje je lišeno

slobode ili mu je sloboda ograničena, kao i iznudjivanje priznanja i izjava (član 31). Lice nezakonito ili neosnovano lišeno slobode ili neosnovano osudjeno ima pravo na naknadu štete od

države (član 38). Jemči se pravo na slobodu kretanja i nastanjivanja, kao i pravo napuštanja Crne Gore. Sloboda kretanja, nastanjivanja i napuštanja Crne Gore može se ograničiti ako je to potrebno za

vodjenje krivičnog postupka, sprječavanja širenja zaraznih bolesti ili iz razloga bezbjednosti Crne Gore. Kretanje i boravak stranaca uredjuje se zakonom (član 39)«.



Krivičnog zakonika (»Službeni list Republike Crne Gore«, 70/03, 13/04, 47/06 i

»Službeni list Crne Gore«, 40/08):

»Ko za drugog iznosi ili pronosi štogod neistinito što može škoditi njegovoj časti ili ugledu, kazniće se novčanom kaznom od tri hiljade do deset hiljada eura.

Ako je djelo iz stava 1 ovog člana učinjeno putem medija ili sličnih sredstava ili na javnom skupu, učinilac će se kazniti novčanom kaznom od pet hiljada do četrnaest hiljada eura (član 196 st. 1 i 2)«.

598

5. Odredba člana 8 Ustava sadrži ustavno jemstvo nediskriminacije. Zabrana diskriminacija po osnovu ovog člana nije samostalni pravni osnov za ustavnu žalbu, već mora biti istaknuta zajedno sa nekim drugim materijalnim ustavnim pravom koje jemči Ustav. Navodi podnosioca žalbe da je diskriminisan u odnosu na izrazito povlašćeni položaj optuženog, po ocjeni Suda, nije razlog na osnovu kojeg bi se moglo utvrditi je li u provedenom postupku bio diskriminisan u ostvarenju nekog ustavnog prava po bilo kom osnovu.

6. U ustavnoj žabi navodi se povreda ustavnog prava jednakosti, propisanog odredbom člana 17 Ustava i jednake zaštite prava i sloboda, iz člana 19 Ustava.

Ustavnim principom iz člana 17 Ustava jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijedjeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene proizvoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Naime, kod ovako utvrdjenog činjeničnog stanja sud je pravilno zaključio da djelo za koje je optužen po zakonu nije krivično djelo, jer njegova namjera nije bila da za privatnog tužioca prenese nešto neistinito što bi škodilo njegovoj časti i ugledu, već je navedene riječi iznio u vršenju svoje službene dužnosti kao predsjednik Opštine, i kao starješina, a na osnovu ovlašćenja predviđenih Zakonom i Statutom, pa je optuženog shodno članu 363 tačka 1 Zakonika o krivičnom postupku oslobodio od optužbe. U odnosu na ustavni princip iz člana 19, Ustavni sud je ocijenio da pravni stavovi sudova nijesu odstupali od ustaljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog prava.

7. Podnosilac ustavne žalbe ističe i povredu prava iz člana 32 Ustava koji se odnosi na pravo na pravično i javno sudjenje, odnosno prava iz člana 6 Konvencije, koje, u konkretnom slučaju, nije povrijedjeno jer je postupak vodjen na način propisan zakonom i pred zakonom ustanovljenim sudom, a podnosiocu je osigurano pravično i javno sudjenje, omogućavanje učešća u postupku, praćenje njegovog toka, raspravljanje pred sudom, predlaganje dokaza i preduzimanje zakonom dopuštenih radnji. Sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili i pri tome dali jasne i utemeljene razloge. Ukazujemo na praksu Evropskog suda za ljudska prava prema kojoj pravo na pravično sudjenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da Sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk. V:The Netherlands od 19. aprila 1994. godine i dr) , kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Spain, od 21. januara 1999. godine).

Član 6(1) Konvencije obavezuje sudove da daju obrazloženje za svoje presude. Ovo se posebno odnosi na niže sudove i druge organe vlasti koji donose odluke i čija je obaveza da pruže odgovarajuća obrazloženja i tako omoguće korišćenje prava na žalbu, ukoliko postoji. Pod pretpostavkom da je ovaj zahtjev ispunjen, žalbeni sud može, u principu, jednostavno potvrditi odluku nižih sudova (Garcija Ruiz protiv Španije (1999.) i Helle protiv Finske (1997).

599

Takođe prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, čl.6 Konvencije obavezuje sudove, između ostalog da obrazlože svoje presude, ali da ova obaveza ne može biti shvaćena kao obaveza da se u presudi iznesu svi detalji i daju odgovori na sva postavljena pitanja i iznesu argumente. Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argmente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske (2003).

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoje stavove dali jasne i valjano utemeljene razloge. Ustavna ocjena provedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca žalbe na pravično suđenje, iz člana 32 Ustava.

8. U vezi sa istaknutim povredama ustavnih prava propisanih odredbama člana 10 i 148 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da te odredbe ne sadrže ljudska prava i slobode koje su Ustavom zajemčene, a koje se štite u ustavnosudskom postupku pokrenutom ustavnom žalbom.

9. U ustavnoj žalbi podnosilac ističe i povredu prava iz čl. 28 i 31 Ustava, kojima se jemči dostojanstvo, nepovredivost i poštovanje ličnosti.

Pojam ljudska ličnost i dostojanstvo, kao subjektivno lično pravo imanentno svakom da bude tretiran kao čovjek, samim tim što je ljudsko biće, ustavna je vrijednost. Ove ustavne odredbe, pored ostalog, obavezuju sud i druge organe na poštovanje ljudske ličnosti i dostojanstva u postupku pred tim organima.

Polazeći od navoda iz ustavne žalbe, Ustavni sud je ocijenio da u postupcima pred sudovima podnosiocu ustavne žalbe nijesu povrijeđena navedena ustavna prava.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U

600



1. N.B., iz Mojkovca, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presuda Višeg suda u Bijelom Polju, Kž. br. 938/08, od 16. decembra 2008. godine i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju K. br. 282/08, od 7. maja 2008. godine, zbog povrede prava, iz člana 32 Ustava i prava iz člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, ukazujući na povredu prava na suđenje u razumnom roku.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi da cjelokupni sudski postupak karakteriše pristrasnost Osnovnog i Višeg suda u Bijelom Polju, jer je osuđen zbog navodnih krivičnih djela izvršenih u postupku iseljenja iz stana brata zamjenice Osnovnog državnog tužioca u Bijelom Polju; navodi da bi izjava svjedoka, čije je saslušanje tražio u žalbi, uticala na drugačije presuđenje; da drugostepeni sud nije uzeo u obzir nove činjenice, da nije obrazložio razloge odbijanja predloženih dokaza i time prekršio njegovo pravo na obrazloženu presudu; da je suđenje trajalo duže od tri godine, zbog čega je povrijeđeno pravo na suđenje u razumnom roku a kao dokaz pristrasnosti sudova navodi činjenicu da je istovremeno, uz dostavu drugostepene presude, dobio i nalog da u roku od 8 dana plati novčanu kaznu, koja mu je zamijenjena kaznom zatvora od 60 dana.



Ustava Crne Gore


Svako se smatra nevinim dok se njegova krivica ne utvrdi pravosnažnom odlukom suda.Okrivljeni nije obavezan da dokazuje svoju nevinost. Sumnju u pogledu krivice sud je obavezan da tumači u korist okrivljenog (član 35)«.


»Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona....

Svako ko je optužen za krivično delo smatraće se nevinim sve dok se ne dokaže njegova krivica na osnovu zakona (član 6 st. 1 i 2)«.

601

Zakona o opštem upravnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 60/03):

»Dostavljanje se mora izvršiti lično licu kome je pismeno namijenjeno kada se radi o rješenju, zaključku ili drugom pismenu od čijeg dostavljanja počinje treći rok koji se ne može produžavati, kada je takvo dostavljanje određeno drugim propisom ili kada to naročito odredi organ koji je naredio dostavljanje. Smatra se da je izvršeno lično dostavljanje advokatu i predajom pismena licu zaposlenom u advokatskoj kancelariji.

Kada se lice kome dostavljanje treba lično izvršiti ne zatekne u stanu, poslovnoj prostoriji, na radnom mjestu ili se u advokatskoj kancelariji ne zatekne ni lice koje je u njoj zaposleno, a nema podataka da je ta osoba odsutna, dostavljač će pismeno vratiti pošti, odnosno organu koji ga šalje, ukoliko se pismeno ne dostavlja putem pošte, a licu kome se pismeno dostavlja će u poštanskom sandučetu ili na vratima stana, poslovnog prostora ili radionice ili na drugom primjerenom mjestu ostaviti pisano saopštenje gdje se pismeno nalazi i da ga mora preuzeti u roku od 15 dana.

Dostavljač je dužan da saopštenje iz stava 2 ovog člana potpiše i da na pismenu koje vrati pošti, odnosno organu označi gdje je ostavio saopštenje (član 76).

Službeno lice koje vodi postupak dužno je da pruži mogućnost stranci: da se izjasni o svim okolnostima i činjenicama koje su iznijete u ispitnom postupku i o predlozima i ponuđenim dokazima; da učestvuje u izvođenju dokaza i da postavlja pitanja drugim strankama, svjedocima i vještacima preko službenog lica koje vodi postupak, a sa njegovom dozvolom i neposredno, kao i da se upozna sa rezultatom izvođenja dokaza i da se o tome izjasni. Organ ne smije donijeti rješenje prije nego što stranci pruži mogućnost da se izjasni o činjenicama i okolnostima na kojima treba da se zasniva rješenje, a o kojima stranci nije bila data mogućnost da se izjasni, osim ako je saslušanje stranke ovim ili posebnim zakonom isključeno (član 135 stav 3).

Službeno lice koje vodi postupak dužno je da na početku usmene rasprave utvrdi koja su od pozvanih lica prisutna, a u pogledu odsutnih - da provjeri da li su im pozivi uredno dostavljeni (član 149 stav 1). Zaključak donešen u postupku izvršava se kada postane izvršan. Zaključak protiv koga se ne može izjaviti posebna žalba, kao i zaključak protiv koga se može izjaviti posebna žalba koja ne odlaže njegovo izvršenje postaje izvršan saopštavanjem, a ako nije saopšten - dostavljanjem stranci (član 265 st. 1 i 2).

Izvršenje se sprovodi protiv lica koje je obavezno da ispuni obavezu (izvršenik).Izvršenje se sprovodi po službenoj dužnosti ili po predlogu stranke.Po službenoj dužnosti izvršenje se sprovodi kada to nalaže javni interes, a izvršenje koje je u interesu

stranke sprovodi se po predlogu stranke (tražilac izvršenja) (član 267). Izvršenje radi ispunjenja novčanih i nenovčanih obaveza izvršenika sprovodi se administrativnim

putem. Izvršenje rješenja na nekretnine i na udjele članova u privrednom društvu i drugom obliku obavljanja

privredne djelatnosti sprovodi se sudskim putem po zakonu kojim je uređen izvršni postupak (član 269)«.

4. Uvidom u osporeni akt i drugu priloženu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje o ovoj ustavnoj žalbi:

Osnovni sud u Bijelom Polju je presudom, K. br. 282/08, od 7. maja 2008. godine, oglasio krivim, pored ostalih i podnosioca ustavne žalbe na novčanu kaznu u iznosu od 2.400 €, zbog krivičnog djela nesavjesni rad u službi iz člana 417 stav 1 u sticaju sa krivičnim djelom narušavanja nepovredivosti stana iz člana 169 stav 2 u vezi sa stavom 1 Krivičnog zakonika Crne Gore, učinjenim u postupku prinudnog iseljenja. Sud je utvrdio da je podnosilac ustavne žalbe, u vremenu od 5. avgusta 2005. godine do 29. avgusta 2005. godine, očigledno nesavjesno postupao u vršenju službe u predmetu br. 03-24/85, po zahtjevu HK »Krušik« Fabrika »4. Novembar« AD Mojkovac za iseljenje NN lica i stvari iz stana u Mojkovcu, po osnovu pravosnažne presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P. br. 429/96, od 26. juna 1996. godine, jer je postupao protivno odredbama člana 135 i člana 149 st. 1 i 2 Zakona o opštem

602

upravnom postupku. Sud je utvrdio da u postupku nije saslušana stranka – oštećeni M.M., iz Bijelog Polja, kome poziv za usmenu raspravu nije uručen; da je bez učešća oštećenog u postupku donijeto rješenje o iseljenju br. 03-24/85, od 12. avgusta 2005. godine, čime je teže povrijeđeno njegovo pravo, jer je u postupku donošenja rješenja o iseljenju mogao da dostavi dokaz da je u toku postupak kod Privrednog suda u Bijelom Polju P. br. 269/02, po tužbi HK »Krušik« Fabrika »4. Novembar« AD Mojkovac, radi njegovog iseljenja iz predmetnog stana. Sud je utvrdio da su takvim postupanjem podnosilac i drugi, protivno čl. 267 i 269 Zakona o opštem upravnom postupku, sproveli postupak izvršenja za koji nije bio nadležnan organ lokalne uprave, jer je za izvršenje na nepokretnostima nadležan sud. Oštećenom licu Zaključak o izvršenju nije dostavljen prema odredbama člana 76 stav 1 Zakona o opštem upravnom postupku, već drugom licu i na taj način su teže povrijeđena prava oštećenog. Sud je utvrdio da je podnosilac ustavne žalbe 28. avgusta 2005. godine, protivno odredbi člana 265 stav 2, u vezi sa stavom 1 istog zakona, prinudno iselio stvari iz predmetnog stana i neovlašćeno prodro u tuđi stan, odnosno stan u posjedu oštećenog.

Viši sud u Bijelom Polju je presudom, Kž.br. 938/08, od 16. decembra 2008. godine, odbio žalbu podnosioca ustavne žalbe izjavljenju na provostepenu presudu. Sud nije prihvatio navode iz žalbe da je organ lokalne uprave bio nadležan da postupa u ovom predmetu i ocijenio da se na osnovu akata, donijetih u upravnom postupku, nije moglo pristupiti prinudnom izvršenju mjere iseljenja iz stana i ulaska u predmetni stan, da Zaključak o dozvoli izvršenja nije bio dostavljen na način propisan zakonom i da podnosilac ustavne žalbe nije bi ovlašćen za preduzimanje radnji iseljenja. Sud je ocijenio da je prvostepeni sud, u zakonito sprovedenom postupku, izveo neophodne dokaze koji su od značaja za postojanje krivičnog djela i da je na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja izveo pravilne zaključke i dao jasne, logične i uvjerljive razloge.

5. Podnosilac ustavne žalbe smatra da nije imao pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda zbog pristrasnosti sudova, nepotpuno i pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava. Takođe ističe da sud nije obrazložio razloge odbijanja njegove žalbe.

Pravo na pravično suđenje predstavlja kompleksno pravo koje sadrži niz prava koja treba da obezbijede određene procesne garancije strankama u postupcima u kojima sudovi odlučuju o njihovim pravima i obavezama i zaštite stranke od proizvoljne i arbitrarne primjene prava od strane sudova. Sastavni dio prava na pravično suđenje je pravo okrivljenog na suđenje pred zakonom ustanovljenim i nezavisnim sudom.

Ustavni sud je ocijenio da su osporene presude donijeli zakonom ustanovljeni sudovi, u granicama svojih nadležnosti i u zakonito sprovedenom postupku. Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude su zasnovane na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava, sa obrazloženim pravnim stavom, tako da se ne može zaključiti da su donijete odluke rezultat proizvoljnog tumačenja suda i neprihvatljive primjene materijalnog prava, pa je ocijenio da podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku nije povrijeđeno pravo na pravično suđenje.

603

Ustavni sud konstatuje da pravo na nepristrasno suđenje, kao dio prava na pravično suđenje, podrazumijeva odsustvo predrasuda ili naklonosti postupajućih sudija prema nekoj od stranaka u sporu. Zakonik o krivičnom postupku, u odredbama člana 38, propisuje razloge za izuzeće sudije koji objektivno mogu izazvati sumnju u nepristrasnost sudije, nezavisno od njegovog ponašanja. Subjektivna nepristrasnost sudije se pretpostavlja, dok se ne dokaže postojanje okolnosti koje izazivaju sumnju u njegovu nepristrasnost u konkretnom predmetu. Ustavni sud je utvrdio da navodi dati u žalbi ne ukazuju na pristrasnost sudija koje su učestvovale u donošenju osporenih presuda.

U vezi sa navodima iz ustavne žalbe da Viši sud nije pravilno i potpuno utvrdio činjenično stanje i obrazložio razloge odbijanja dokaza predloženih u žalbi, Ustavni sud ukazuje da prema praksi Evropskog suda, zadatak tog suda nije da preispituje zaključke redovnih sudova u pogledu činjeničnog stanja i materijalnog prava (Evropski sud, Pronina protiv Ukrajine), niti da supstituiše domaće sudove u procjeni činjenica i dokaza, već je uopšteno, zadatak tih sudova da ocijene činjenice i dokaze koje su izveli (Tomas protiv Ujedinjenog kraljevstva, presuda od 10. maja 2005. godine, aplikacija broj 19354/02), jer se Ustavni sud bavi isključivo pitanjem eventualne povrede ustavnih prava u postupku pred redovnim sudovima. Ustavni sud je ocijenio da osporene presude sadrže obrazloženja koja zadovoljavaju zahtjeve iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije, jer se obaveza sudova da daju obrazloženje za svoje presude ne može tumačiti kao obaveza da daju odgovor za svaki navod, nego samo za onaj kojeg ocijene relevantnim (Evropski sud za ljudska prava, Harutynyan protiv Armenije, odluka od 5. jula 2005. godine, aplikacija broj 36549/03). Isto tako, konačne odluke žalbenih sudova ne moraju imati iscrpna obrazloženja (Evropska komisija za ljudska prava, Odluka 8769/07, od 16. jula 1981. godine, Ol 25), već obrazloženja koja se tiču relevantnih žalbenih navoda, koje kao takve sud ocijeni.

6. Podnosilac ustavne žalbe ističe da je pretpostavka nevinosti prekršena konstatacijom o njegovoj krivici koju sadrži pravosnažna presuda. Ustavni sud je ocijenio da pravo na pretpostavku nevinosti, kao jedno od osnovnih prava okrivljenog, predstavlja garanciju pravne sigurnosti okrivljenog u krivičnom postupku. Naime, cilj vođenja krivičnog postupka je da se utvrdi postojanje krivičnog djela i krivične odgovornosti okrivljenog, odnosno da se raspravi i odluči o osnovanosti sumnje koja je bila razlog za pokretanje krivičnog postupka, kao i o optužbama, kako bi se obezbijedilo da niko nevin ne bude osuđen.

Krivica podnosioca, u konkretnom slučaju, utvrđena je u krivičnom postupku, nakon sprovedenog dokaznog postupka pred prvostepenim sudom. Podnosiocu je bilo omogućeno da prati tok postupka, da se izjašnjava i predlaže dokaze, da se izjašnjava u pogledu odlučujućih činjenica i da preduzima sve zakonom dopuštene procesne radnje. Iz prvostepene presude je jasno koje je dokaze taj sud sproveo i na kojim činjenicama zasniva svoje utvrđenje da je podnosilac počinio krivično djelo koje mu je stavljeno na teret. Ustavni sud je ocijenio da podnosiocu nije povrijeđeno pravo iz člana 35 Ustava, jer su presude, kojima je utvrđena krivica podnosioca za učinjenio krivično djelo, zasnovane na zakonu i donijete nakon sprovedenog dokaznog postupka u kojem je podnosilac imao mogućnosti da koristi pravo na odbranu.

604

9. Ustavni sud nije cijenio navode podnosioca ustavne žalbe o nerazumno dugom trajanju sudskog postupka, zbog nedostatka procesnih pretpostavki za odlučivanje o povredi tog prava.

Naime, podnosilac u prethodnom postupku, saglasno Zakonu o zaštiti prava na suđenje u razumnom roku (»Službeni list Crne Gore«, br. 11/07), nije iscrpio sva pravna sredstva za zaštitu ovog prava pred sudovima.

Na osnovu iznijetih razloga riješeno je kao u izreci. U. br. 88/09 USTAVNI SUD CRNE GORE9.jun 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 24. juna 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Advokat Ljubiša V. Božović, iz Bijelog Polja, u ime N.B., iz Bijelog Polja, podnio je ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Gž. br. 202/09, od 5. maja 2009. godine, zbog povrede prava iz čl. 17, 32, 33 i 38 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi se, u suštini navodi, da je krivični postupak, u predmetu Osnovnog suda u Bijelom Polju K. br. 384/2004, pokrenut privatnom tužbom zbog krivičnog djela klevete, završen presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Kž. I 8/2006, od 4. decembra 2006. godine, kojom je optužba odbijena i odlučeno da troškovi postupka, u iznosu od 750,00 € padaju na teret budžetskih sredstava prvostepenog suda; da je zbog odbijanja izvršnih sudova da odobre izvršenje presude Vrhovnog suda u korist podnosioca ustavne žalbe, podnio tužbu za naknadu štete, koja je djelimično usvojena presudom Osnovnog suda u Bijelom Polju, P.br. 275/08, od 25. decembra 2007. godine; da je Viši sud u Bijelom Polju usvojio žalbu Tužilaštva i preinačio prvostepenu presudu u usvajajućem dijelu i u cjelosti odbio tužbeni zahtjev,nalazeći da tužilja nije blagovremeno podnijela zahtjev za troškove postupka i da je, iz tih razloga, izgubila pravo na naknadu štete iz člana 203 stav 6 Zakona o krivičnom postupku; da je N.B. dovedena u

605

neravnopravan položaj u odnosu na druga lica koja su oslobođena optužbi i kojima su plaćeni troškovi postupka, kao i da nije imala pravično suđenje; da presuda nije pravična i zakonita jer, po odredbama člana 38 Ustava, podnosilac ustavne žalbe ima pravo na naknadu štete.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredbama čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li su sudovi pravilno ili potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud su relevantne samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


Ustava Crne Gore:


zakonom ustanovljenim sudom (član 32).Niko ne može biti kažnjen za djelo koje, prije nego što je učinjeno, nije bilo propisano zakonom kao

kažnjivo djelo, niti mu se može izreći kazna koja za to djelo nije bila predviđena (član 33).Lice nezakonito ili neosnovano lišeno slobode ili neosnovano osuđeno ima pravo na naknadu štete od

države (član 38)«.

Zakonika o krivičnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 71/03 i 47/06):

»Ako nedostaju podaci o visini troškova, posebno rješenje o visini troškova donijeće istražni sudija, sudija pojedinac ili predsjednik vijeća kada se ti podaci pribave. Podaci o visini troškova i zahtjev za njihovu naknadu mogu se podnijeti najdocnije u roku od tri mjeseca od dana pravosnažnosti presude ili rješenja o obustavi postupka (član 200 stav 2).

Kad se obustavi krivični postupak ili kad se donese presuda kojom se okrivljeni oslobađa od optužbe ili kojom se optužba odbija izreći će se u rješenju, odnosno presudi da troškovi krivičnog postupka iz člana 199 stav 2 tač. 1 do 6 ovog zakonika, kao i nužni izdaci okrivljenog i nužni izdaci i nagrada branioca padaju na teret budžetskih sredstava, osim u slučajevima određenim u narednim stavovima ovog člana.

Opredijeljen zahtjev za naknadu nužnih izdataka okrivljenog i nužnih izdataka i nagradu branioca može se podnijeti najkasnije u roku od dva dana po prijemu rješenja o obustavi postupka, odnosno u završnoj riječi (član 203 st. 1 i 5)«.


Osnovni sud u Bijelom Polju je presudom P. br. 275/08, od 25. decembra 2008. godine, djelimično usvojio tužbeni zahtjev tužilje (podnosioca žalbe) i obavezao Državu Crnu Goru da joj na ime troškova krivičnog postupka u predmetu Osnovnog suda u Bijelom Polju K. br. 383/04, isplati iznos od 262,50€, kao i iznos od 177,00€, na ime troškova parničnog postupka, a veći tužbeni zahtjev je odbio stavom II presude.

606

Viši sud u Bijelom Polju je, odlučujući po žalbama oba učesnika u sporu, presudom Gž.br. 202/09, od 5. maja 2009. godine, odbio žalbu tužioca i potvrdio prvostepenu presudu u dijelu izreke pod stavom II, a istu presudu, pod stavom I preinačio tako što je tužbeni zahtjev u cjelosti odbio kao neosnovan. Na osnovu uvida u spise predmeta Osnovnog suda u Bijelom Polju, K. br. 383/04, Sud je utvrdio da je u tom predmetu nastupila apsolutna zastarelost krivičnog gonjenja, pa su troškovi postupka, prema presudi Vrhovnog suda, pali na teret Osnovnog suda; da tužilja, saglasno odredbama člana 203 stav 5 istog zakona, u roku od dva dana nije podnijela opredijeljeni zahtjev za naknadu troškova postupka, već je dana 9. januara 2007. godine podnijela predlog za izvršenje presude Vrhovnog suda Crne Gore, Kž. I 8/2006, od 4. decembra 2006. godine, koji je Osnovni sud u Bijelom Polju odbio pravosnažnim rješenjem, I.br. 23/07, od 15. januara 2007. godine i utvrdio da nije podobna za izvršenje, jer istom nije određena obaveza izvršnog dužnika da povjeriocu isplati potraživanja, već je utvrđeno da troškovi postupka, zbog zastare, padaju na trošak prvostepenog suda. Sud je utvrdio da tužilja nije, u roku određenom članom 203 stav 5 Zakona o krivičnom postupku, podnijela opredijeljeni zahtjev za naknadu nužnih troškova i nagradu braniocu, čime je izgubila pravo da, u smislu odredbe stava 6 istog člana, to potraživanje ostvari u parničnom postupku.

5. Ustavna žalba, po ocjeni Suda, nije osnovana, jer podnosilac u ustavnoj žalbi, u suštini, ponavlja navode iz tužbe, a povrede ustavnih prava obrazlaže povredom materijalnog prava sa aspekta odredaba koje su primijenjene u parničnom postupku radi naknade štete.

6.Podnosilac ustavne žalbe smatra da su joj osporenim presudama, zbog pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava, povrijeđena prava iz člana 17 Ustava, kojim je propisano da se prava i slobode ostvaruju na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma i da su svi pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na član 17 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da osporenim presudama podnosiocu, u konkretnom slučaju, nije povrijeđeno to ustavno pravo.

Ustavnim principom iz člana 17 Ustava jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi, u istovjetnim slučajevima, jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijeđeno ako sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da je osporena presuda donijeta proizvoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presuda Višeg suda nije posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Naime, prema odredbi člana 203 stav 5 Zakonika o krivičnom postupku, u slučaju obustave krivičnog postupka, opredijeljeni zahtijev za naknadu nužnih izdataka okrivljenog i nužnih izdataka i nagradu branioca može se podnijeti, najkasnije u završnoj riječi ili u roku od dva dana od dana prijema rješenja o obustavi, što u konkretnom slučaju nije učinjeno, već je traženo izvršenje presude Vrhovnog suda na cjelokupan iznos troškova postupka. Saglasno tome, pravni stavovi Vrhovnog suda Crne Gore, izraženi u osporenoj

607

presudi, nijesu odstupili od ustanovljene sudske prakse u primjeni mjerodavnog materijalnog prava, niti su diskriminatorni po bilo kom ustavnom osnovu.

7. Podnosilac ustavne žalbe smatra da nije imala pravično suđenje iz člana 32 Ustava, zbog pogrešno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava.

Pravo na pravično suđenje predstavlja kompleksno pravo koje sadrži niz prava koja treba da obezbijede određene procesne garancije strankama u postupcima u kojima sudovi odlučuju o njihovim pravima i obavezama i zaštite stranke od proizvoljne i arbitrarne primjene prava od strane sudova. Ustavni sud je ocijenio da su osporene presude donijeli zakonom ustanovljeni sudovi, u granicama svojih nadležnosti i u zakonito sprovedenom postupku. Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude su zasnovane na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava, sa obrazloženim pravnim stavom, tako da se ne može zaključiti da su donijete odluke rezultat proizvoljnog tumačenja suda i neprihvatljive primjene materijalnog prava.

Naime, osporenom presudom Viši sud u Bijelom Polju je, u skladu sa odredbama člana 203 st. 1 i 5 Zakona o parničnom postupku, preinačio stav I prvostepene presude kojom su podnosiocu žalbe dosuđeni nužni troškovi i nagrada za branioca, jer zahtjev iz stava 5 tog člana, nije podnijet u roku od dva dana od dana uručenja presude Vrhovnog suda kojom je odbijen tužbeni zahtjev.

Stoga podnosiocu ustavne žalbe u parničnom postupku nije povrijeđeno pravo na pravično suđenje.

8. Podnosilac je u žalbi naznačio i povredu prava iz člana 33 Ustava, ne navodeći razloge za eventualnu povredu ovog prava, zbog čega je Ustavni sud nije ni razmatrao. U odnosu na eventualnu povredu prava iz člana 38 Ustava, odnosno iz člana 5 Konvencije, Ustavni sud ukazuje da se ove odredbe u cjelosti odnose na zaštitu fizičke slobode, a naročito garantovanju slobode od proizvoljnog hapšenja ili pritvora i, stim u vezi, utuživog prava na odštetu, što u konkretnom predmetu, nije bio slučaj.


Už - III br.14/09 USTAVNI SUD CRNE GORE24. jun 2010. godine PREDSJEDNIK, P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 14. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U

608



1. Rajko Božović, advokat iz Podgorice, u ime S.S., iz Smederevske Palanke, podnio je blagovremenu ustavnu žalbu protiv rješenja Vrhovnog suda Crne Gore, Kž.I.br. 12/09, od 1. juna 2009. godine, zbog povrede prava na pravni lijek, iz člana 20 i prava na blaži zakon, iz člana 34 Ustava.

U ustavnoj žabi se, u suštini navodi, da je podnosilac ustavne žalbe, prema odredbama člana 403 stav 1 tačka 1 Zakonika o krivičnom postupku Republike Crne Gore, imao pravo na podnošenje žalbe Vrhovnom sudu, kao sudu trećeg stepena i da mu je to pravo povrijeđeno odbacivanjem njegove žalbe. U žalbi ističe da je u toku trajanja sudskog postupka izmijenjen propis tako da se, za učinjeno djelo, nije mogla izreći smrtna kazna niti kazna zatvora od 20 godina, koja zamjenjuje smrtnu kaznu; da mu je kazna zatvora od 15 godina izrečena kao najduža kazna zatvora i da Vrhovni sud Crne Gore nije pravilno primijenio propis, jer je eliminisanjem smrtne kazne eliminisana i najduža kazna zatvora od 20 godina.



Ustava Crne Gore:

»Svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonom zasnovanom interesu (član 20). Krivična i druga kažnjiva djela utvrđuju se i kazne za njih izriču po zakonu koji je važio u vrijeme izvršenja djela, osim ako je novi zakon blaži za učinioca (član 34)«.

Zakona o izmjenama i dopunama Krivičnog zakona Savezne Republike Jugoslavije (»Službeni list SRJ«, br. 37/93):

»U članu 38 stav 2 briše se. Dosadašnji stav3, koji postaje stav 2, mijenja se i glasi: (2) Za najteža krivična djela može se propisati i zatvor do dvadeset godina«.

Dosadašnji st. 4 do 6 postaju st. 3 do 5 (član 8)«.

Krivičnog zakona Republike Crne Gore (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 42/93):

609

»Zatvorom najmanje deset godina ili smrtnom kaznom kazniće se ko drugog liši života iz koristoljublja, radi izvršenja ili prikrivanja drugog krivičnog djela, iz bezobzirne osvete ili iz drugih niskih pobuda (član 30 stav 2 tačka 4)«.

Zakona o dopunama Krivičnog zakona Republike Crne Gore (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 27/94):

»Za krivična djela za koja je propisana smrtna kazna, sud može izreći kaznu zatvora u trajanju od dvadeset godina (član 3a stav 3)«.

Krivičnog zakonika (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 70/03 i 47/06:

»Za najteže oblike teških krivičnih djela može se propisati kazna zatvora od trideset godina, s tim da se ne može propisati kao jedina kazna za određeno krivično djelo (član 35 stav 1).Kazna zatvora ne može biti kraća od trideset dana niti duža od dvadeset godina (član 36 stav 1).

Zatvorom najmanje deset godina ili kaznom zatvora od trideset godina kazniće se ko drugog liši života iz koristoljublja, radi izvršenja ili prikrivanja drugog krivičnog djela, iz bezobzirne osvete ili iz drugih niskih pobuda (član 144 tačka 4)«.

Zakona o izmjenama i dopunama Krivičnog zakonika (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 47/06):

»U članu 35 u naslovu i st. 1 i 2 riječ »trideset« zamjenjuje se riječju »četrdeset« (član 7).U članu 144 u stavu 1 riječ »trideset« zamjenjuje se riječju »četrdeset« (član 28)«.

Zakonika o krivičnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 71/03 i 47/06):

»Protiv presude drugostepenog suda dozvoljena je žalba sudu koji odlučuje u trećem stepenu samo u sljedećim slučajevima, ako je drugostepeni sud izrekao najdužu zatvorsku kaznu ili ako je potvrdio presudu prvostepenog suda kojom je izrečena takva kazna (član 403 stav 1 tačka 1)«.


Viši sud u Bijelom Polju je presudom, K. br. 24/07, od 3. decembra 2007. godine, osudio podnosioca ustavne žalbe na 15 godina zatvora, u koju je uračunato vrijeme provedeno u pritvoru, zbog izvršenog krivičnog djela teškog ubistva iz člana 144 tačka 4 Krivičnog zakonika Crne Gore. U obrazloženju presude se, pored ostalog, ističe da podnosilac ustavne žalbe nije kažnjen maksimalnom kaznom za izvršeno krivično djelo teškog ubistva, jer kazne propisane Krivičnim zakonikom Republike Crne Gore iz 1993. godine (smrtna kazna) i izmjenama Zakonika iz 2002. godine (ukidanje smrtne kazne i zamjena smrtne kazne kaznom zatvora od 40 godina), kao i kazne zatvora od 30 i 40 godina, propisane Krivičnim zakonikom i njegovima izmjenama, predstavljaju posebnu vrstu kazne, za koju se taj Sud, prilikom odmjeravanja kazne, nije odlučio, već je, kao najblaži za počinioca krivičnog djela, primijenio opšti raspon kazne iz Krivičnog zakonika SRJ, gdje je za ovo krivično djelo propisan raspon kazne od 15, odnosno, 30 dana do 15 godina zatvora, za razliku od Krivičnog zakonika kojim je propisana donja granica kazne zatvora od 30 dana do 30 godina.

610

Apelacioni sud Crne Gore je presudom, Kž. br. 24/2007, od 3. decembra 2007. godine, odbio izjavljenu žalbu ocijenivši da je prvostepeni sud potpuno i pravilno utvrdio činjenično stanje i pravilno primijenio Krivični zakon kada je radnje optuženog, opisane u izreci pobijane presude, ocijenio kao krivično djelo za koje ga je oglasio krivim.

Vrhovni sud Crne Gore je rješenjem, Kž.I. br. 12/09, od 1. juna 2009. godine, odbacio žalbu izjavljenu na drugostepenu presudu. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da žalba nije dozvoljena po odredbama člana 403 stav 1 tačka 1 Zakonika o krivičnom postupku, jer podnosiocu ustavne žalbe nije izrečena najduža zatvorska kazna, jer je krivično djelo teškog ubistva izvršeno 24. januara 1997. godine i za to krivično djelo, po tada važećem Krivičnom zakoniku Republike Crne Gore, je bilo propisano da će se učinilac kazniti kaznom zatvora od najmanje 10 godina ili smrtnom kaznom, koja je dopunama Zakona iz 1994. godine zamijenjena kaznom zatvora u trajanju od 20 godina. Sud takođe ističe da je odredbom člana 7 Zakona o izmjenama Krivičnog zakona Savezne Republike Jugoslavije, iz 1993. godine, propisano da se za najteža krivična djela može propisati i kazna zatvora od 20 godina. Saglasno tome, Vrhovni sud je utvrdio da žalba sudu trećeg stepena nije dozvoljena, jer podnosiocu ustavne žalbe nije izrečena najduža zatvorska kazna u trajanju od 20 godina, koja se mogla izreći po tada važećem Krivičnom zakonu Republike Crne Gore i Krivičnom zakonu SRJ.

5. Ocjenjujući postojanje povrede prava na pravni lijek, iz člana 20 Ustava, Ustavni sud ukazuje da povreda ovog prava bila bi učinjena da podnosiocu nije bilo obezbijeđeno pravo na žalbu, a time i mogućnost da o njoj odlučuje sud trećeg stepena u granicama svojih ovlašćenja, a ne zato što sudovi nijesu ispunili očekivanja podnosioca da će mu biti pružena sudska zaštita.

Podnosiocu ustavne žalbe je prvostepenom presudom izrečena zatvorska kazna u trajanju od 15 godina, koja ni prema zakonima koji su važili u vrijeme izvršenja krivičnog djela, ni prema kasnijim izmjenama zakona i važećim Krivičnim zakonikom, koji je bio na snazi u vrijeme kada je prvostepena presuda donijeta, nije bila predviđena kao najduža kazna zatvora koja se mogla izreći za ubistvo iz koristoljublja, koje spada u grupu najtežih krivičnih djela. Kako je odredbama člana 403 stav 1 tačka 1 Zakonika o krivičnom postupku (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 71/03 i 47/06) propisano da je protiv presude drugostepenog suda dozvoljena žalba sudu koji odlučuje u trećem stepenu samo u slučajevima ako je drugostepeni sud izrekao najdužu zatvorsku kaznu ili ako je potvrdio presudu prvostepenog suda kojom je izrečena takva kazna, Ustavni sud ocjenjuje da je Vrhovni sud pravilno primijenio zakon kada je odbacio izjavljenu žalbu.

U vrijeme izvršenja krivičnog djela na snazi je bio Krivični zakon Savezne Republike Jugoslavije, koji je, u odredbama člana 38 stav 2, za najteža krivična djela kao najdužu kaznu zatvora predviđao zatvor u trajanju od dvadeset godina, koja je izmjenama Zakona iz 2001. godine zamijenjena kaznom zatvora od četrdeset godina.

Prema odredbama člana 30 stav 2 tačka 4 Krivičnog zakona Republike Crne Gore (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 42/93), za krivično djelo lišenja života iz koristoljublja bila je predviđena kazna zatvora od najmanje deset godina ili smrtna kazna, a prema

611

odredbama člana 3a sud je za krivična djela za koja je propisana smrtna kazna, mogao izreći kaznu zatvora u trajanju od dvadeset godina. Krivičnim zakonikom (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 70/03 i 47/06), koji je važio u vrijeme donošenja prvostepene presude, propisano je da kazna zatvora ne može biti kraća od trideset dana niti duža od dvadeset godina (član 36 stav 1) i da će se kazniti zatvorom najmanje deset godina ili kaznom zatvora od četrdeset godina ko drugog liši života iz koristoljublja, radi izvršenja ili prikrivanja drugog krivičnog djela, iz bezobzirne osvete ili iz drugih niskih pobuda (član 144 tačka 4).

6. Prema ocjeni Ustavnog suda, Vrhovni sud Crne Gore nije povrijedio pravo podnosioca žalbe na primjenu blažeg zakona, iz člana 34 Ustava.

Odredbom člana 34 Ustava je propisano da krivična i druga kažnjiva djela utvrđuju se i kazne za njih izriču po zakonu koji je važio u vrijeme izvršenja djela, osim ako je novi zakon blaži za učinioca.

Ustavni sud nije utvrđivao koji je zakon blaži za podnosioca, jer to i nije u njegovoj nadležnosti kad odlučuje o ustavnim žalbama. Naime, kada se radi o situaciji u kojoj je potrebno ocjenjivati koji je zakon blaži za podnosioca, pa slijedom te ocjene i primijeniti blaži zakon, to utvrđuju nadležni sudovi.


Už - III br.47/09 USTAVNI SUD CRNE GORE14. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK, P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Đole Sekulović i Fetija Međedović na osnovu člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 14. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. M.M., iz Mojkovca, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Višeg suda u Bijelom Polju, Kž.br. 938/08, od 16. decembra 2008. godine i presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, K. br. 282/08, od 7. maja 2008. godine.

Podnosilac ustavne žalbe, u suštini, ponavlja navode iz tužbe i žalbe i u bitnom ističe da su mu usled pogrešne primjene materijalnog prava, pogrešno i nepotupno utvrdjenog

612

činjeničnog stanja i pogrešne ocjene dokaza, povrijedjena prava iz čl. 8, 10, 17, 20, 32, 33, 35 i 148 Ustava Crne Gore, kao i da je pobijanom prvostepenom presudom povrijedjeno i pravo na obrazloženu presudu iz člana 6 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava, jer isto nije uradjeno u skladu sa ZKP-om.

U žalbi pored ostalog, navodi: da cjelokupni sudski postupak karakteriše pristrasnost Osnovnog i Višeg suda u Bijelom Polju, jer je osudjen zbog navodnog krivičnog djela u postupku iseljenja; da su u toku postupka pred sudovima učinjene mnoge bitne povrede odredaba krivičnog postupka, povrede krivičnog zakona i drugih propisa, pa stoga, presuda predstavlja neshvatljiv sudski akt kojom se kažnjava starješina jednog državnog organa, odnosno organa lokalne uprave na način kako je to u ovom slučaju učinjeno; da je osudjen zbog krivičnog djela nesavjesnog rada u službi zbog toga što je potpisao rješenje o iseljenju iz stana, a u sprovedenom postupku prije potpisivanja rješenja službenik koji je vodio upravni postupak i koji je po profesiji diplomirani pravnik sa položenim stručnim ispitom, nije bio saslušao stranku, on kao starješina to nije znao i biva osudjen zbog radnji drugog, po principu objektivne odgovornosti, bez krivice i pri tome sudovi zaključuju i da je djelo učinjeno sa direktnim umišljajem, odnosno sa eventualnim umišljajem, kako se to navodi u presudi Višeg suda; da je zaključak sudova da je on zajedno sa okrivljenim B.N. učinio navedeno krivično djelo, na način što je sproveo postupak bez saslušanja stranke – oštećenog M.M., kojemu poziv za usmenu raspravu nijesu uručili, ne samo pogrešan već je i proizvoljan čime su prekršene pojedine odredbe ZKP-a, kao i odredbe člana 6 Evropske konvencije i čl. 10 i 32 Ustava Crne Gore; da se radnje koje su mu stavljene na teret, odnosno zbog kojih je oglašen krivim za krivično djelo, po njegovoj ocjeni, mogu se preduzimati, prema odredbama člana 8 stav 2 i člana 133 Zakona o opštem upravnom postupku, jer je rješenje doneseno po prethodno provedenom skraćenom postupku u smislu člana 133 Zakona o opštem upravnom postupku, pa ne postoji krivično djelo, pa zaključak sudova da je podnosilac ustavne žalbe prekršio navedene propise iz člana 135 i člana 139 st. 1 i 2 Zakona o opštem upravnom postupku i učinio krivilno djelo kako je to opisano u izreci presude predstavlja proizvoljenost, čime su povrijedjene odredbe KZ i ZKP-a, kao i odredaba čl. 32 i 33 Ustava Crne Gore i čl. 6 i 7 Evropske konvencije.



Ustava Crne Gore:

»Zabranjena je svaka neposredna ili posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu (član 8 stav 1).U Crnoj Gori je slobodno sve što Ustavom i zakonom, nije zabranjeno i svako je obavezan da se

pridržava Ustava i zakona (član 10).Prava i slobode se ostvaruju na osnovu Ustava i potvrdjenih medjunarodnih sporazuma i svi su pred

zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).

613

Svako ima pravo na pravni lijek protiv odluke kojom se odlučuje o njegovom pravu ili na zakonom zasnovanom interesu (član 20).

Svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim, nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32).

Niko ne može biti kažnjen za djelo koje, prije nego što je učinjeno, nije bilo propisano zakonom kao kažnjivo djelo, niti mu se može izreći kazna koja za to djelo nije predvidjena (član 33).

Svako se smatra nevinim dok se njegova krivica ne utvrdi pravosnažnom odlukom suda. Okrivljeni nije obavezan da dokazuje svoju nevinost. Sumnju u pogledu krivice sud je obavezan da tumači u korist okrivljenog (član 35).

Pojedinačni pravni akt mora biti saglasan sa zakonom i konačni pojedinačni pravni akti uživaju sudsku zaštitu (član 148)«.

Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u relevantnom dijelu propisuje:

»Svako, tokom odlučivanja o njegovim gradjanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona.

Svako ko je optužen za krivično djelo smatraće se nevinim sve dok se ne dokaže njegova krivica na osnovu zakona (član 6 st. 1 i 2)«.

4. Uvidom u osporeni akt i drugu priloženu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje o ovoj ustavnoj žalbi:

Osnovni sud u Bijelom Polju je presudom, K. br. 282/08, od 7. maja 2008. godine, oglasio krivim, pored ostalih i podnosioca ustavne žalbe na novčanu kaznu u iznosu od 1.200 € zbog krivičnog djela nesavjesni rad u službi iz člana 417 stav 3 u vezi stava 1 Krivičnog zakonika Crne Gore, učinjenim u postupku prinudnog iseljenja. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi, da je podnosilac ustavne žalbe, u vremenu od 5. avgusta 2005. godine do 29. avgusta 2005. godine, kao odgovorno lice – sekretar Sekretrijata za poslove opštinske uprave Opštine Mojkovac očigledno nesavjesno postupao u vršenju službe u predmetu br. 03-24/85, po zahtjevu HK »Krušik« Fabrika »4. Novembar« AD Mojkovac za iseljenje NN lica i stvari iz stana u Mojkovcu, po osnovu pravosnažne presude Osnovnog suda u Bijelom Polju, P. br. 429/96, od 26. juna 1996. godine, jer je postupao protivno odredbama člana 135 i člana 149 st. 1 i 2 Zakona o opštem upravnom postupku; da u postupku nije saslušana stranka – oštećeni M.M., iz Bijelog Polja, kome poziv za usmenu raspravu nije uručen; da je bez učešća oštećenog u postupku donijeto rješenje o iseljenju, čime je teže povrijedjeno njegovo pravo, jer je u postupku donošenja rješenja o iseljenju mogao da dostavi dokaz da je u toku postupak kod Privrednog suda u Bijelom Polju, P. br. 269/02, po tužbi HK »Krušik« Fabrika »4. Novembar« AD Mojkovac, radi njegovog iseljenja iz predmetnog stana i da su takvim postupanjem podnosilac i drugi, protivno čl. 267 i 269 Zakona o opštem upravnom postupku, sproveli postupak izvršenja za koji nije bio nadležnan organ lokalne uprave, jer je za izvršenje na nepokretnostima nadležan sud, čime je okrivljeni (podnosilac žalbe) izvršio krivično djelo nesavjesan rad u službi iz člana 417 stav 3 u vezi stava 1 Krivičngo zakonika Crne Gore.

Viši sud u Bijelom Polju je presudom, Kž. br. 938/08, od 16. decembra 2008. godine, odbio žalbu podnosioca ustavne žalbe izjavljenju na provostepenu presudu. U obrazloženju se pored ostalog, navodi da sud nije prihvatio navode iz žalbe optuženog M.M. (podnosioca ustavne žalbe) da je navodno on odgovoran i oglašen krivim zbog radnje koje je učinilo

614

službeno lice, optuženi N.B., a ovo iz razloga jer je na nesumnjiv način tokom postupka utvrdjeno da je donosilac rješenja upravo optuženi M.M., i da je kao takav na radnom mjestu odgovornog lica i potpisao predmetno rješenje, pa je u tom smislu bio dužan imati potpunu informaciju prije potpisivanja rješenja o činjenicama koje su vezane za sprovodjenje ovakve vrste postupka, a što on nesporno nije provjeravo i da je prvostepeni sud, u zakonito sprovedenom postupku, izveo neophodne dokaze koji su od značaja za postojanje krivičnog djela i da je na osnovu tako utvrdjenog činjeničnog stanja izveo pravilne zaključke i dao jasne, logične i uvjerljive razloge.

5. Podnosilac u ustavnoj žalbi navodi povredu prava na diskriminaciju iz člana 8 Ustava i člana 14 Evropske konvencije. Ustavni sud je ocijenio da u sprovedenom postupku nema činjenica i okolnosti koje bi na bilo koji način upućivale na to da je, u postupku koji je prethodio ustavnosudskom postupku, podnosilac bio diskriminisan po bilo kom osnovu.




U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da osporene presude nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe.

7. U ustavnoj žalbi podnosioca navodi se povreda ustavnog prava na pravni lijek iz člana 20. Ustava U ovom predmetu Ustavni sud je utvrdio da se konkretan slučaj ne može dovesti u vezu sa razlozima iz kojih bi se moglo utvrditi da je navedena ustavna odredba povrijedjena, s obzirom da je podnosioc ustavne žalbe u toku postupka pred nadležnim sudovima bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog pravnog lijeka.

8. Podnosilac ustavne žalbe smatra da nije imao pravično sudjenje iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda zbog pristrasnosti sudova, nepotpuno i pogrešno utvrdjenog činjeničnog stanja i pogrešne primjene materijalnog prava. Takodje ističe da sud nije obrazložio razloge odbijanja njegove žalbe.

615

Pravo na pravično suđenje predstavlja kompleksno pravo koje sadrži niz prava koja treba da obezbijede određene procesne garancije strankama u postupcima u kojima sudovi odlučuju o njihovim pravima i obavezama i zaštite stranke od proizvoljne i arbitrarne primjene prava od strane sudova. Sastavni dio prava na pravično suđenje je pravo okrivljenog na suđenje pred zakonom ustanovljenim i nezavisnim sudom.

Ustavni sud je ocijenio da su osporene presude donijeli zakonom ustanovljeni sudovi, u granicama svojih nadležnosti i u zakonito sprovedenom postupku. Po ocjeni Ustavnog suda, osporene presude su zasnovane na ustavnopravno prihvatljivom tumačenju materijalnog prava, sa obrazloženim pravnim stavom, tako da se ne može zaključiti da su donijete odluke rezultat proizvoljnog tumačenja suda i neprihvatljive primjene materijalnog prava, pa je ocijenio da podnosiocu ustavne žalbe u krivičnom postupku nije povrijeđeno pravo na pravično suđenje.

Ustavni sud konstatuje da pravo na nepristrasno suđenje, kao dio prava na pravično suđenje, podrazumijeva odsustvo predrasuda ili naklonosti postupajućih sudija prema nekoj od stranaka u sporu. Zakonik o krivičnom postupku, u odredbama člana 38, propisuje razloge za izuzeće sudije koji objektivno mogu izazvati sumnju u nepristrasnost sudije, nezavisno od njegovog ponašanja. Subjektivna nepristrasnost sudije se pretpostavlja, dok se ne dokaže postojanje okolnosti koje izazivaju sumnju u njegovu nepristrasnost u konkretnom predmetu. Ustavni sud je utvrdio da navodi dati u žalbi ne ukazuju na pristrasnost sudija koje su učestvovale u donošenju osporenih presuda.

U vezi sa navodima iz ustavne žalbe da Viši sud nije pravilno i potpuno utvrdio činjenično stanje i obrazložio razloge odbijanja dokaza predloženih u žalbi, Ustavni sud ukazuje da prema praksi Evropskog suda, zadatak tog suda nije da preispituje zaključke redovnih sudova u pogledu činjeničnog stanja i materijalnog prava (Evropski sud, Pronina protiv Ukrajine), niti da supstituiše domaće sudove u procjeni činjenica i dokaza, već je uopšteno, zadatak tih sudova da ocijene činjenice i dokaze koje su izveli (Tomas protiv Ujedinjenog kraljevstva, presuda od 10. maja 2005. godine, aplikacija broj 19354/02), jer se Ustavni sud bavi isključivo pitanjem eventualne povrede ustavnih prava u postupku pred redovnim sudovima. Ustavni sud je ocijenio da osporene presude sadrže obrazloženja koja zadovoljavaju zahtjeve iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije, jer se obaveza sudova da daju obrazloženje za svoje presude ne može tumačiti kao obaveza da daju odgovor za svaki navod, nego samo za onaj kojeg ocijene relevantnim (Evropski sud za ljudska prava, Harutynyan protiv Armenije, odluka od 5. jula 2005. godine, aplikacija broj 36549/03). Isto tako, konačne odluke žalbenih sudova ne moraju imati iscrpna obrazloženja (Evropska komisija za ljudska prava, Odluka 8769/07, od 16. jula 1981. godine, Ol 25), već obrazloženja koja se tiču relevantnih žalbenih navoda, koje kao takve sud ocijeni.

9. U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu prava iz člana 33 Ustava koje se odnosi na načelo zakonitosti. Ocjena Ustavnog suda je da je u konretnom slučaju, postupanje sudova bilo u skladu s mjerodavnim zakonskim odredbama, pa mu navedena prava nijesu povrijedjena.

10. Podnosilac ustavne žalbe ističe da je pretpostavka nevinosti prekršena konstatacijom o njegovoj krivici koju sadrži pravosnažna presuda. Ustavni sud je ocijenio da

616

pravo na pretpostavku nevinosti, kao jedno od osnovnih prava okrivljenog, predstavlja garanciju pravne sigurnosti okrivljenog u krivičnom postupku. Naime, cilj vođenja krivičnog postupka je da se utvrdi postojanje krivičnog djela i krivične odgovornosti okrivljenog, odnosno da se raspravi i odluči o osnovanosti sumnje koja je bila razlog za pokretanje krivičnog postupka, kao i o optužbama, kako bi se obezbijedilo da niko nevin ne bude osuđen.

Krivica podnosioca, u konkretnom slučaju, utvrđena je u krivičnom postupku, nakon sprovedenog dokaznog postupka pred prvostepenim sudom. Podnosiocu je bilo omogućeno da prati tok postupka, da se izjašnjava i predlaže dokaze, da se izjašnjava u pogledu odlučujućih činjenica i da preduzima sve zakonom dopuštene procesne radnje. Iz prvostepene presude je jasno koje je dokaze taj sud sproveo i na kojim činjenicama zasniva svoje utvrđenje da je podnosilac počinio krivično djelo koje mu je stavljeno na teret. Ustavni sud je ocijenio da podnosiocu nije povrijeđeno pravo iz člana 35 Ustava, jer su presude, kojima je utvrđena krivica podnosioca za učinjenio krivično djelo, zasnovane na zakonu i donijete nakon sprovedenog dokaznog postupka u kojem je podnosilac imao mogućnosti da koristi pravo na odbranu.

11. U vezi sa istaknutim povredama ustavnih prava propisanih odredbama čl. 10 i 148 Ustava, Ustavni sud je utvrdio da te odredbe ne sadrže ljudska prava i slobode koje su Ustavom zajemčene, a koje se štite u ustavnosudskom postupku pokrenute ustavnom žalbom.


U. br. 89/09 USTAVNI SUD CRNE GORE14. oktobar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije - Miodrag

Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 i člana 33 tačka 3 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28. oktobra 2010. godine, donio je

O D L U K U




617

1. V.P., iz Danilovgrada, koga zastupa, Lazar Ševaljević, advokat, iz Podgorice, podnio je ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Kzp. br. 41/10, od 12. aprila 2010. godine, presude Višeg suda u Podgorici K. br. 52/09, od 17. septembra 2009. godine i presude Apelacionog suda Crne Gore, Kž.br 819/09, od 11. februara 2010. godine, zbog povrede prava iz čl. 32 i 37 Ustava Crne Gore i člana 6 stav 3 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

U žalbi podnosilac navodi da je oglašen krivim za krivično djelo razbojništvo u pokušaju i osuđen na kaznu zatvora u trajanju od 3 godine; da se presude zasnivaju isključivo na prepoznavanju i iskazu svjedoka; da prepoznavanje osumljičenog u pretkrivičnom postupku nije urađeno u skladu sa Zakonom o krivičnom postupku, jer pored osumnjičenog nijesu pokazana lica koja odgovaraju opisu osumljičenog; da je odbijen njegov predlog da se, kao svjedoci, saslušaju sedam lica koja bi potvrdila njegov alibi i da je time onemogućeno optuženom da se brani u krivičnom postupku, što je suprotno članu 17 Zakona o krivičnom postupku.

Predlaže da Sud donese naredbu o obustavi izvršenja pravosnažne presude Višeg suda u Podgorici, K. br. 52/09, od 17. septembra 2009. godine.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo.Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. U sprovedenom postupku, uvidom u osporena akta i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio, sledeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavno-sudske stvari:

Viši sud u Podgorici je presudom, K.br. 52/09, od 17. septembra 2009. godine, optuženi V.P. oglašen krivim, zbog krivičnog djela razbojništvo u pokušaju iz člana 242 stav 4 u vezi stava 1 u vezi člana 20, Krivičnog zakonika Crne Gore i osuđen na kaznu zatvora u trajanju od tri godine. Sud je utvrdio da je optuženi bio svjestan da upotrebljava silu prema oštećenoj, da bi pomoću slile oduzeo novac, svjestan da djeluje sa još jednim licem u namjeri pribavljanja protivpravne imovinske koristi-oduzimanja ukradene stvari i da su se u radnjama optuženog stekla sva bitna objektivna i subjektivna obilježja bića krivičnog djela za koje ga je sud oglasio krivim i krivično pravno odgovornim.

Apelacioni sud Crne Gore je presudom, Kž. br. 819/09, od 11. februara 2010. godine, odbio kao neosnovanu žalbu branioca optuženog V.P. i potvrdio presudu Višeg suda u Podgorici, K.br. 52/09, od 17. septembra 2009. godine. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi da pobijenom presudom nijesu počinjene bitne povrede odredaba krivičnog postupka; da je prvostepeni sud pažljivom ocjenom dokaza pojedinačno i dovodeći ih u međusobnu vezu, na nesumljiv način utvrdio da je optuženi P.V. jedno od dva lica koje su dana 11. decembra 2008. godine, oko 21,00 časa, u Maslinama u Podgorici pokušali da, upotrebom sile protiv oštećene M.D., iz prodavnice »Aja«, oduzmu novac, ali je djelo ostalo u pokušaju, jer nijesu

618

uspjeli da otvore kasu u kojoj se novac nalazi; da je prvostepeni sud pravilno dovodeći u vezu iskaz svjedoka oštećene M. D., sa iskazom svjedoka R.S., a ovaj sa zapisnikom o prepoznavanju lica, koje je provedeno od strane svjedoka S., nesumljivo utvrdio da je optuženi P.V., lice koje je sa N.N. licem, pokušalo da upotrebom sile oduzme tuđe pokretne stvari; da je svjedok Spajić, nedvosmisleno tokom postupka tvrdio da je optuženi jedno od dva lica, koje je video da istrčava iz radnje; da je iz neposredne blizine video lice optuženog koje u tom trenutku nije imalo fantomku, da je upamtio njegov lik, što je i potvrdio prepoznavajući ga u policiji i na glavnom pretresu, prethodno ga opisujući na isti način na koji ga je, u pogledu fizičke konstitucije, opisala i svjedokinja M.D. i da je na pravilno utvrđeno činjenično stanje, pravilno primijenjen Krivični zakonik, jer je optuženi postupao sa umišljajem.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Kzp.br. 41/10, od 12. aprila 2010. godine, odbijen je zahtjev za ispitivanje zakonitosti pravosnažne presude, kao neosnovan. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je Sud, po razmatranju spisa, navoda iz zahtjeva i mišljenja Vrhovnog državnog tužioca Crne Gore, utvrdio da su pravilno nižestepeni sudovi zaključili da radnje osuđenog P.V. sadrže sva obilježja krivičnog djela razbojništvo u pokušaju iz člana 242 stav 4 u vezi stava 1 u vezi člana 20 Krivičnog zakonika, jer na takav zaključak upućuju izvedeni dokazi i utvrđene činjenice u postupku; da nižestepeni sudovi nijesu povrijedili Krivični zakonik iz člana 377 tačka 1 Zakonika o krivičnom postupku, na štetu osuđenog po pitanju da li je djelo za koje se okrivljeni goni krivično djelo, jer su na nesumljiv način utvrdili da u radnjama P.V. postoje svi elementi krivičnog djela za koje je oglašen krivim; da su neosnovani navodi da je radnja prepoznavanja okrivljenog u pretkrivičnom postupku obavljena protivno odredbama člana 103 Zakonika o krivičnom postupku, jer je svjedok Spajić Raško, kritične večeri dva puta, na licu mjesta, zapazio fizički izgled optuženog, kada je trčao za njim, nakon što je oštećena M.D. glasno kazala »pljačka, pljačka«, jer je po opisu ovog svjedoka, optuženi kasnije pronađen kod svoje kuće, tako da je svjedok i prilikom prepoznavanja, kao i na glavnom pretresu pred prvostepenim sudom, jasno ukazao da je optuženi P.V., osoba koju je kritične večeri vidio na licu mjesta; da je Sud zaključio da su kod sadržine ovih dokaza neosnovani navodi iz zahtjeva branioca osuđenog da je povrijeđeno pravo osuđenog na odbranu na glavnom pretresu, time što nijesu izvedeni dokazi saslušanja svjedoka koje je predlagao optuženi na okolnosti da se on kritične večeri nalazio kod svoje kuće; da je .Sud utvrdio da nije povrijeđeno pravo optuženog na odbranu iz člana 438 tač. 3 Zakonika o krivičnom postupku, time što nijesu saslušani svjedoci odbrane, jer su nižestepeni sudovi dali sasvim jasne i određene razloge zbog čega provođenje ovih dokaza nije od značaja za drugačije činjenično utvrđenje.


Ustava Crne Gore:


Svakome se jamči pravo na odbranu, a posebno da na jeziku koji razumije bude upoznat sa optužbom protiv sebe; da ima dovoljno vremena za pripremanje odbrane i da se brani lično ili putem branioca kojega sam izabere (član 37)«.


619


3. Svako ko je optužen za krivično djelo ima sljedeća minimalna prava:d) da ispituje protiv sebe ili da postigne da se oni ispitaju i da se obezbijedi prisustvo i saslušanje

svjedoka u njegovu korist pod istim uslovima koji važe za one koji svjedoče protiv njega (član 6 stav 3 tačka d)« .


»(1) Sud i državni organi koji učestvuju u krivičnom postupku dužni su da istinito i potpuno utvrde činjenice koje su od važnosti za donošenje zakonite odluke.

(2) Sud i državni organi su dužni da s jednakom pažnjom ispituju i utvrde kako činjenice koje terete okrivljenog, tako i one koje mu idu u korist (član 17).

(1) Ako je potrebno da se utvrdi da li svjedok prepoznaje određeno lice ili predmet koje je opisao, pokazaće mu se to lice, zajedno sa drugim njemu nepoznatim licima čije su osnovne osobine slične onima kakve je opisao, odnosno taj predmet, zajedno sa predmetima iste ili slične vrste, nakon čega će se zatražiti da izjavi da li lice ili predmet može da prepozna sa sigurnošću ili sa određenim stepenom vjerovatnoće i da, u slučaju potvrdnog odgovora, na prepoznato lice ili predmet ukaže.

(2) U pretkrivičnom i prethodnom krivičnom postupku prepoznavanje lica obaviće se tako da lice koje je predmet prepoznavanja ne može da vidi svjedoka, niti svjedok može da vidi to lice prije nego što se pristupi prepoznavanju.

(3) U pretkrivičnom postupku prepoznavanje lica se obavlja u prisustvu državnog tužioca (član 103)«.

5. Povredu navedenih ustavnih i konvencijskih prava podnosilac žalbe, u suštini, obrazlaže navodima iz tužbe i žalbe, o pogrešnoj primjeni materijalnog prava u pogledu izvođenja dokaza prepoznavanja osumnjičenog u pretkrivičnom postupku i prava na odbranu.

6. Podnosilac ustavne žalbe smatra da mu je povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Evropske konvencije. Pravo na pravično suđenje predstavlja kompleksno pravo koje sadrži niz prava koja treba da obezbijede određene procesne garancije stranaka u postupcima u kojima sudovi odlučuju o njihovim pravima i obavezama i zaštite stranke od proizvoljne i arbitrarne primjene prava od strane sudova. Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u parničnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom koji su postupali u granicama svoje nadležnosti i u propisanom sastavu, kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Sudovi su svoje odluke valjano obrazložili i pri tome dali jasne i utemeljene razloge.

U konkretnom slučaju, krivica podnosioca žalbe utvrđena je u krivičnom postupku, nakon sprovedenog dokaznog postupka. Naime, sud je pravilno cijenio izjavu svjedoka oštećene D. M. i iskaz svjedoka S. R., koji je nedvosmisleno tokom postupka tvrdio da je optuženi jedno od dva lica, koje je dana 11. oktobra 2008. godine, oko 21,00 časa, u Maslinama u Podgorici, pokušalo da, upotrebom sile protiv oštećene D.M. oduzme novac.

620

Pravo je suda da, saglasno članu 334 Zakonika o krivičnom postupku, odluči da se izvedu dokazi za sve činjenice za koje sud smatra da su važne. Pitanje hoće li ili ne izvesti neki dokaz, stvar je ocjene suda u svakom pojedinačnom slučaju i zavisi od toga da li je sud utvrdio da li je stanje stvari dovoljno razjašnjeno.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava pravo na pravično sudjenje, garantovano odredbom člana 6 stav 1 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da Sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk. V:The Netherlands od 19. aprila 1994. godine i dr) , kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Spain, od 21. januara 1999. godine).Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argmente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske (2003).

Slobodna ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocjenu jasno i valjano obrazloži. Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, a pri tome su za svoje stavove dali jasne i valjano utemeljene razloge. Ustavna ocjena provedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca žalbe na pravično suđenje, iz člana 32 Ustava, odnosno člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

7. Sud je ocijenio kao neosnovanim navode o povredi prava na odbranu iz člana 37 Ustava, jer je iz spisa predmeta utvrđeno da je podnosilac žalbe imao mogućnost da u prvostepenom postupku lično iznese svoju odbranu i da je žalbu na donijetu presudu izjavio njegov advokat.

Polazeći od navedenog, Ustavni sud je ocijenio, da u postupku pred sudovima podnosiocu ustavne žalbe nijesu povrijeđena navedena ustavna prava.

Kako je Ustavni sud u ovom predmetu donio konačnu odluku, to nema procesnih pretpostavki da, saglasno odredbi člana 52 stav 2 Zakona o Ustavnom sudu naredi obustavu osporene presude Višeg suda u Podgorici.



***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 8. decembra 2010. godine, donio je

621

O D L U K U



1. Dragoljub Đukanović, advokat, iz Podgorice, koji zastupa R.R., iz Podgorice, podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presuda Višeg suda u Podgorici, K br. 250/07, od 22. septembra 2008. godine, presude Apelacionog suda Crne Gore, Kž.br.167/09, od 21. septembra 2009. godine i presude Vrhovnog suda Crne Gore, Kzp.br. 130/09, od 30. novembra 2009. godine.

Podnosilac smatra da su mu osporenim presudama povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 i pravo na odbranu iz člana 37 Ustava Crne Gore.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi da nije imao pravično suđenje i mogućnost kvalitetnog pripremanja svoje odbrane jer mu u pritvoru, s obzirom na uslove i pravila u istražnom zatvoru, nije bila omogućena komunikacija sa braniocem; da je tokom čitavog postupka negirao izvršenje krivičnog djela; da su sudovi svoje odluke zasnovali na izjavama svjedoka koji nisu bili očevidci događaja a da su odbacili svjedočenja podnosioca ustavne žalbe i oštećenog; da su sudovi poklonili povjerenje iskazima lica zaposlenom u Urgentnom centru KBCCG i inspektora Uprave policije; da su izvedeni dokazi u koliziji; da sudovi presude zasnivaju na pretpostavkama i proizvoljnim zaključcima, koji su na štetu tuženog, iz čega se stiče utisak o pristrasnosti prvostepenog suda.



Ustava Crne Gore:


Svakome se jemči pravo na odbranu, a posebno: da na jeziku koji razumije bude upoznat sa optužbom protiv sebe; da ima dovoljno vremena za pripremanje odbrane i da se brani lično ili putem branioca kojega sâm izabere (član 37)«.


622

»Pravo suda i državnih organa koji učestvuju u krivičnom postupku da ocjenjuju postojanje ili nepostojanje činjenica nije vezano ni ograničeno posebnim formalnim dokaznim pravilima (član 18 stav 1).

Sud zasniva presudu samo na činjenicama i dokazima koji su izvedeni na glavnom pretresu. Sud je dužan da savjesno ocijeni svaki dokaz pojedinačno i u vezi sa ostalim dokazima i da na osnovu

takve ocjene izvede zaključak da li je neka činjenica utvrđena (član 360)«.

4. Uvidom u osporene akte i drugu priloženu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje o ovoj ustavnoj žalbi:

Viši sud u Podgorici je presudom, K. br. 250/07, od 22. septembra 2008. godine, oglasio krivim (R.R. podnosioca ustavne žalbe) zbog krivičnog djela ubistva u pokušaju, iz člana 143 u vezi sa članom 20 i zbog krivičnog djela nedozvoljenog držanja oružja i eksplozivnih materija iz člana 403 stav 2 Krivičnog zakonika Crne Gore i osudio ga na jedinstvenu kaznu zatvora u trajanju od četiri godine, u koju kaznu mu je uračunato vrijeme provedeno u pritvoru. Izrečena je i mjera bezbjednosti oduzimanja predmeta – vatrenog oružja kao predmeta izvršenja krivičnog djela. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je u postupku utvrđeno da je oštećeni K.D. 12. juna 2007. godine ranjen u predjelu lijeve noge ispred ulaza u svoju zgradu u 17.15h, da je na njega pucao optuženi, sa odstojanja od 60 cm iz pištolja, nepoznate marke, da mu je prišao i zadao mu udarac pištoljem u predjelu glave, kojom prilikom je ispaljen još jedan projektil koji se odbio od tvrdu podlogu i pogodio oštećenog u predjelu lijevog ramena, čime mu je nanio teške tjelesne povrede; da su ove činjenice utvrđene na osnovu iskaza oštećenog, njegove supruge i komšije, koji su mu prvi pritekli u pomoć, iskazu zaposlenog u Urgentnom centru, iskazu I.V. o oružju koje je, po nalogu optuženog, sakrio na imanju oca optuženog gdje je živio kao podstanar, istog dana kada se događaj desio i o tome kada je to oružje predao, datom u istražnom postupku; na osnovu materijalnih tragova utvrđenih prilikom vršenja uviđaja i na osnovu nalaza i mišljenja vještaka: trasologa, balističara i medicinske struke; da sud nije prihvatio iskaze oštećenog i optuženog, za koje je utvrdio da se poznaju od ranije, kao ni bitno drugačiji iskaz svjedoka I.V., dat pred Sudom, ocijenivši da su dati radi izbjegavanja krivične odgovornosti podnosioca ustavne žalbe.

Presudom Apelacionog suda Crne Gore, Kž.br. 167/09, od 21. septembra 2009. godine, odbijena je kao neosnovana žalba branioca optuženog R.R. i potvrđena presuda Višeg suda kao neosnovana. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da je razmatrajući navode žalbe, Apelacioni sud utvrdio da se prvostepeni sud, kroz pravilnu ocjenu izvedenih dokaza i odbranu optuženog, pravilno opredijelio kada je izveo pravni zaključak da je optuženi počinilac krivičnog djela, jer u postupku nije dokazana tvrdnja da je oštećenom, neposredno poslije događaja, prišla nepoznata žena koja je nudila svoje ključeve od kola da se on preveze u bolnicu i koja mu je saopštila da je na njega pucao optuženi, kako je i izjavio u bolnici, što je suprotno izjavama njegove supruge i komšije koji mu je, prema njegovoj izjavi, prvi prišao nakon ranjavanja; da je prvostepeni sud pravilno postupio kada je prihvatio izjavu svjedika I.V., podstanara u kući na selu, u vlasništvu oca optuženog, datu u istražnom postupku, da je optuženi bio u posjedu pištolja nepoznate marke, koji mu je optuženi istog dana kada se događaj desio predao, sa zahtjevom da ih sakrije i da je optuženi, nakon nekog vremena, uz prijetnje tražio od njega da ih preda nepoznatom licu ispred Hotela »Panorama«; da je optuženi negirao posjedovanje pištolja, pa je Sud ovu njegovu izjavu, kao i različite izjave o mjestu boravka u vrijeme izvršenja krivičnog djela, ocijenio kao sračunatu na izbjegavanje odgovornosti za ovo krivično djelo; da je sud odbio navode žalbe vezane za izrečenu kaznu, jer

623

je za otežavajuće okolnosti uzeo njegovo ponašanje nakon izvršenog krivičnog djela i da je više puta osuđivan a kao olakšavajuću okolnost da je otac dvoje maloljetne djece, da je oženjen i da se oštećeni nije pridružio njegovom gonjenju, niti postavio imovinsko pravni zahtjev.

Vrhovni sud Crne Gore je presudom, Kzp.br. 130/09, od 30. novembra 2009. godine odbio, kao neosnovan, zahtjev za ispitivanje zakonitosti pravosnažne presude. U obrazloženju se, pored ostalog, navodi: da su nižestepeni sudovi pravilno zaključili da radnje podnosioca ustavne žalbe sadrže sva obilježja krivičnih djela za koje je osuđen; da je drugostepeni sud pravilno postupio kada je prihvatio razloge, date u prvostepenoj presudi, kako u pogledu postojanja krivičnih djela, tako i u pogledu krivice osuđenog za ista; da je drugostepeni sud ocijenio sve sve bitne žalbene navode branioca osuđenog, koji su bili od značaja za donošenje pravilne i zakonite odluke; da nije povrijeđen zakon na štetu osuđenog, jer je nesumnjivo utvrđeno da je izvršio krivična djela za koja je oglašen krivim; da se presuda može zasnovati na svjedočenju medicinskog tehničara iz Urgentnog centra, jer je on svoje saznanje o izvršiocu krivičnog djela neposredno saopštio sudu, a ne organima Policije, a da iskaz oštećenog, koji je potvrdio da je inspektorima Policije saopštio da je na njega pucao optuženi, nije doveden u sumnju; da sud nije prihvatio osporavanje vjerodostojnosti izjava oštećenog, njegove supruge, komšije i I. V., jer se, saglasno odredbama člana 438 Zakona o krivičnom postupku, zahtjev za ispitivanje zakonitosti pravosnažne presude, ne može podnijeti zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

5. Podnosilac ustavne žalbe ističe povredu prava iz člana 32 Ustava, koje se odnosi na pravično i javno suđenje jer su, po njegovoj ocjeni, nižestepeni sudovi svoje presude zasnovali isključivo na pretpostavkama i proizvoljnim zaključcima na njegovu štetu i da sudovi u dokaznom postupku nijesu utvrdili da je on izvršio krivično djelo, iz čega proizilazi njihova pristrasnost.

Ustavni sud je, nakon izvršenog uvida u osporene presude, utvrdio da je krivični postupak vođen na način propisan zakonom i pred zakonom ustanovljenim sudovima, omogućeno učešće u postupku i praćenje njegovog toka, raspravljanja pred sudom, predlaganje dokaza i preduzimanje zakonom dopuštenih radnji.

Slobodna ocjena dokaza je ovlašćenje suda, propisano odredbama člana 18 stav 1 Zakonika o krivičnom postupku, uz obavezu da presudu, saglasno odredbama člana 360 istog Zakona, zasnuje na činjenicama i dokazima koji su izvedeni na glavnom pretresu i uz obavezu da savjesno ocijeni svaki dokaz pojedinačno i u vezi sa ostalim dokazima izvede zaključak da li je neka činjeica utvrđena.

Po ocjeni Ustavnog suda prvostepeni sud je, u svojoj presudi, opisao proces pojedinačne ocjene dokaza, njihovog dovođenja u međusobnu vezu i izvođenje zaključka o dokazanosti da je podnosilac izvršio krivično djelo koje mu je stavljeno na teret. Iz priložene dokumentacije proizilazi da je u toku postupka prvostepeni sud sproveo veoma obiman dokazni postupak jer je saslušao svjedoke optužbe i svjedoke odbrane i izvršio uvid u brojne materijalne dokaze kao što su prikupljeni materijalni tragovi prilikom vršenja uviđaja, pretresanja prostorija, oduzimanja predemeta, uvid u vještačenja i nalaze i mišljenja vještaka

624

trasologa, balističara i medicinske struke, kao i druge relevantne dokaze. Ustavni sud je ocijenio da je prvostepeni sud dovoljno jasno obrazložio presudu u dijelu koji se odnosi na ocjenu izvedenih dokaza, u odnosu na podnosiočeve tvrdnje da on nije izvršilac krivičnog djela koje mu je stavljeno na teret. Osim toga, prvostepeni sud je dao valjano obrazloženje zašto je neke izjave svjedoka prihvatio a zašto nije vjerovao izjavama podnosioca i oštećenog K.D. i zašto je prihvatio nalaze vještaka i druge dokaze. Višestepeni sudovi su, odlučujući po izjavljenim pravnim ljekovima, prihvatili zaključke prvostepenog suda u pogledu ocjene dokaza i u svojim presudama dali valjane, jasne i na zakonu zasnovane razloge za donošenje tih presuda, uključujući i razloge za odbijanje pojedinih dokaza, odnosno svjedočenja. Takođe, po ocjeni Suda, podnosilac je imao mogućnost da lično i preko zastupnika ospori način na koji su sudovi cijenili dokaze. Stoga Sud, u konkretnom slučaju, nije pronašao elemente povrede prava na pravično suđenje u pogledu dokaznog postupka, kako je to podnosilac u ustavnoj žalbi naveo.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava pravo na pravično sudjenje, garantovano odredbom člana 6 Evropske konvencije, obavezuje sudove da svoje odluke obrazlože, pri čemu ta obaveza ne podrazumijeva da Sud mora detaljno da odgovori na sve navode stranke (Van de Hurk. V:The Netherlands od 19. aprila 1994. godine i dr) , kao i da obim obaveze davanja obrazloženja zavisi od prirode odluke i uslovljen je okolnostima konkretnog slučaja (Garcia Ruiz v.Spain, od 21. januara 1999. godine). Domaći sudovi imaju određenu diskrecionu ocjenu u vezi sa tim koje će argmente i dokaze prihvatiti u određenom predmetu, ali istovremeno imaju obavezu da obrazlože svoju odluku tako što će navesti jasne i razumljive razloge na kojima su tu odluku zasnovali (Evropski sud za ljudska prava, Suominen protiv Finske (2003).

Ustavni sud je utvrdio da su sudovi svoje odluke valjano obrazložili, za svoje stavove dali su jasne i utemeljene razloge. Ustavna ocjena provedenog postupka u ovoj pravnoj stvari pokazuje da nije povrijeđeno pravo podnosioca žalbe na pravično suđenje, iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Evropske konvencije.

6. Ustavni sud je ocijenio da ni navod podnosioca ustavne žalbe o pristrasnosti sudova, u konkretnom predmetu, nije osnovan. Naime, nepristrasnost suda, kao dio ustavnog prava na pravično suđenje, podrazumijeva da sud i njegov sastav jemče dovoljno sigurnosti, kojom isključuju svaku nepristrasnost suda. Povreda ovog prava u smislu člana 6 Evropske konvencije, ispituje se sa aspekta subjektivne i objektivne nepristrasnosti suda. Subjektivna ili lična nepristrasnost se pretpostavlja, odnosno smatra se da je sud u ličnom smislu nepristrasan u odnosu na stranke i bez predrasuda u vezi sa odlukom koju donosi, osim ukoliko se to ne ospori uvjerljivim dokazom. Objektivna nepristrasnost se ne pretpostavlja već se utvrđuje na osnovu objektivnih činjenica koje se nalaze u predmetu. U konkretnom slučaju Ustavni sud, u priloženoj dokumentaciji nije našao objektivne dokaze koji ukazuju da drugostepeni sud nije bio nepristrasan, pa Ustavni sud ocjenjuje da je postupak, koji je prethodio ustavnosudskom postupku, sagledavajući ga kao jedinstvenu cjelinu, vođen na način kojim je podnosiocu ustavne žalbe bilo obezbijeđeno pravo na pravično suđenje.

7. U odredbi člana 37 Ustava, kojim se utvrđuje pravo na odbranu, sadržane su garancije da optuženi bude upoznat sa optužbom protiv njega na jeziku koji razumije, da mu se

625

ostavi potrebno vrijeme za pripremanje odbrane i da se brani sam i uz prisustvo advokata koga sam odabere.

Sud je ocijenio kao neosnovanim navode o povredi prava na odbranu, jer je iz priložene dokumentacije utvrđeno da je podnosilac žalbe imao mogućnost da u prvostepenom postupku lično iznese svoju odbranu i da je žalbu na prvostepenu presudu i zahtjev za ispitivanje zakonitosti pravosnažne presude izjavio njegov advokat.

8. Ustavni sud nije cijenio navode podnosioca ustavne žalbe o nerazumno dugom trajanju sudskog postupka, zbog nedostatka procesnih pretpostavki za odlučivanje o povredi tog prava.

Naime, podnosilac u prethodnom postupku, saglasno Zakonu o zaštiti prava na suđenje u razumnom roku (»Službeni list Crne Gore«, br. 11/07), nije iscrpio sva pravna sredstva za zaštitu ovog prava pred sudovima.



(oblast – upravno pravo)

***

Ustavni sud Crne Gore u sastavu: predsjednik dr Milan Marković, i sudije – Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Miodrag Iličković, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 26. februara 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. R.-M.V. i M.-M.V., iz Podgorice, podnijeli su blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Uvp.br.68/2008, od 12. juna 2008. godine, jer su im osporenom presudom povrijeđena ustavna prava iz člana 58 stav 1 Ustava Crne Gore, kojim se jamči pravo svojine.

U žalbi se ističe da su pokrenuli postupak za obeštećenje imovinskih prava na stvarima, njihovog pok. oca, koje su 1949. godine oduzete od strane lokalnih vlasti, čiju vrijednost žalitelji danas procjenjuju na iznos od 95.500 €. Ovakav zahtjev žalitelji temelje na

626

Zakonu o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenju, na osnovu kojeg je u pokrenutom postupku odlučivala Komisija za povraćaj i obeštećenje opštine Danilovgrad, Ministarstvo finansija, Upravni sud i Vrhovni sud. Predlažu da Ustavni sud ukine navedene presude i rješenja.

2. Ustavna žalba, kao pravno sredstvo ustanovljeno je Ustavom Crne Gore koji je stupio na snagu 22. oktobra 2007. godine. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.

3. Za odlučivanje, u konkretnom predmetu pravno relevantne su sledeće odredbe propisa:

Ustava Crne Gore:

»Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrđenih međunarodnih sporazuma (član 17 stav 1)Jemči se pravo svojine i niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni

interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2).Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajamčenih Ustavom,

nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava (član 149 stav 1 tačka 3)«.

Zakona o Ustavnom sudu (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08):

»Ustavna žalba može se podnijeti protiv pojedinačnog akta državnog organa, organa državne uprave, organa lokalne samouprave ili pravnog lica koje vrši javna ovlašćenja, zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava i da iscrpljivanje svih djelotvornih pravnih sredstava, u smislu stave 1 ovog člana, podrazumijeva da je podnosilac ustavne žalbe u postupku iskoristio sva pravna sredstva na koja je imao pravo u skladu sa zakonom (član 48).


Zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 21/04):

»Ovim zakonom uređuju se uslovi, način i postupak povraćaja prava svojine i drugih imovinskih prava i obeštećenja bivših vlasnika za prava oduzeta u korist opštenarodne, državne, društvene ili zadružne svojine (član 1).

Bivši vlasnici imaju pravo da zahtijevaju povraćaj ili obeštećenje u skladu sa ovim zakonom, ako su njihova imovinska prava oduzeta u korist opštenarodne, državne, društvene ili zadružne imovine, bez pravične ili tržišne naknade i da pravo na obeštećenje imaju i bivši vlasnici koji su svoja oduzeta imovinska prava povratili na osnovu pravnog posla uz naknadu prije stupanja na snagu ovog zakona (član 3).

Bivši vlasnici koji su za oduzeta imovinska prava primili pravičnu ili tržišnu naknadu u novcu ili drugim stvarima ili pravima nemaju pravo na povraćaj ili obeštećenje u skladu sa ovim zakonom (član 7 stav 1).

Bivši vlasnik nema pravo da zahtijeva od obveznika povraćaja naknadu vrijednosti plodova i proizvoda nastalih upotrebom određene stvari, naknadu troškova ni naknadu štete (član 26 stav 4)«.

627


- Rješenjem Komisije za povraćaj i obeštećenje opštine Danilovgrad, Up.br.01-379/1-75/05, odbijen je zahtjev, pored ostalih, i Velimirović Radomiru i Velimirović Manojlu, iz Podgorice za obeštećenje oduzetih stvari njihovom pok.ocu vrijednosti 93.500,00 €, kao neosnovan. U rješenju se navodi da je odredbom člana 26 stav 4 Zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenja propisano da bivši vlasnik nema pravo da zahtijeva od obveznika povraćaja naknadu vrijednosti plodova i proizvoda nastalih upotrebom određene stvari, naknadu troškova ni naknadu štete, a da se zahtjev Velimirović Radomira i dr.odnosi na štetu koja je pričinjena njihovom pok.ocu, pa bivši vlasnik nema pravo da zahtijeva naknadu vrijednosti.

- Rješenjem Ministarstva finansija br.07-349/2006, 12. januara 2007. godine, odbijena kao neosnovana žalba podnosioca zahtjeva Velimirović Radomira i Manojla, iz Podgorice, od 20. novembra 2006. godine, izjavljena protiv rješenja Komisije za povraćaj i obeštećenje Opštine Danilograd, Up.br.01-379/1-75/05, od 26. juna 2006. godine. U rješenju se navodi: da je nesporno da biv.vlasniku, pravnom prethodniku podnosilaca zahtijeva imovinska prava na predmetnoj imovini, aktom nadležnog državnog organa nijesu oduzeta u korist opštenarodne, državne, društvene ili zadružne imovine kao i da na osnovu člana 26 stav 4 Zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenju, bivši vlasnik nema pravo da zahtijeva od obveznika povraćaja-obeštećenja naknadu u vrijednosti plodova i proizvoda nastalih upotrebom određene stvari, naknadi troškova ni naknadi štete te shodno tome, nijesu ispunjeni uslovi iz člana 3 Zakona.

Presudom Upravnog suda Crne Gore, U br.257/2007, od 27. februara 2008. godine, odbijena je tužba Velimirović Radomira i Manojla izjavljene protiv rješenja tuženog Ministarstva finansija. Sud je utvrdio da tužioci, nijesu dostavili dokaze da je imovina koja je predmet zahtjeva za povraćaj oduzeta od pravnog prethodnika tužilaca u korist opštenarodne, državne, društvene ili zadružne svojine, i da su po ocjeni ovog suda upravni organ u smislu člana 3 stav 1 Zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenju, pravilno odlučili kad su našli da je predmetni zahtjev neosnovan. Pri tome, Sud je našao da ne postoji akt nadležnih organa o oduzimanju predmete imovine.

Osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Uvp.br.68/2008, od 12. juna 2008. godine, odbijen je zahtjev za vanredno preispitivanje sudske odluke, jer je utvrđeno da tužioci nijesu uspjeli da dokažu da je imovinsko pravo ranijeg vlasnika kao pravnog predhodnika tužilaca oduzeto u korist opštenarodne, države, društvene ili zadružne imovine, shodno uslovu koji je predviđen članom 3 stav 1 u vezi sa članom 1 Zakona o povraćaju oduzetih prava i obeštećenju, jer predmet povraćaja, odnosno obeštećenja mogu biti samo stvari ili prava (prava svojine i druga imovinska prava) koja su oduzeta u korist označenih subjekata. Pored toga nije utvrđeno postojanje isprave, odluke ili drugog dokaza o činjenici oduzimanja imovinskog prava od ranijeg vlasnika.

5. Pravo na svojinu, predmet je zaštite u ustavnom sistemu Crne Gore i sadržinski korespondira sa pravom na imovinu iz člana 1 Protokola 1. Odredbama člana 58 stav 1 i 2

628

Ustava, zajemčeno je pravo svojine, a ustavna ograničenja su uslovljena postojanjem opšteg interesa i proporcionalnošću ograničenja koje je definisano pravičnom naknadom. Po mišljenju Suda, ona se ne odnosi na bivše vlasnike kojima je na osnovu zakona i drugih pravnih akata u vrijeme ranijeg važećeg društveno-ekonomskog sistema, oduzeta ta prava. Ta lica više nijesu vlasnici, odnosno nosioci imovinskih prava, u vezi s tom imovinom, pa im pravo svojine (držanje, upotreba i raspolaganje) ne može biti povrijeđeno. Pod uslovom da bivši vlasnik uspostavi pravo svojine na oduzetim stvarima, njegova prava uživaće zaštitu saglasno odredbi člana 58 Ustava Crne Gore.

Zakonom o povraćaju imovinskih prava i obeštećenju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 21/04), koji je bio u primjeni, a koji je pravilno primijenjen u ovom postupku, se ne poništavaju (ex tunc) svi akti o oduzimanju imovine, niti se bivšim vlasnicima priznaje neprekidno vlasničko ili drugo pravo od trenutka oduzimanja imovine, već je, polazeći od zatečenog pravnog i faktičkog stanja, uređen obim i način obeštećenja za oduzetu imovinu, a u okviru toga i slučajevi kada lice – bivši vlasnik nema pravo na povraćaj oduzetog ili obeštećenje (član 7). Polazeći od odredbe člana 3 stav 1 Zakona, da bivši vlasnici imaju pravo da zahtijevaju povraćaj ili obeštećenje u skladu sa ovim zakonom, ako su njihova imovinska prava oduzeta u korist opštenarodne, državne, društvene ili zadružne imovine, bez pravične ili tržišne naknade, kao i odredbe člana 26 stav 4 istog Zakona kojom je propisano da bivši vlasnik nema pravo da zahtijeva od obveznika povraćaja naknadu vrijednosti plodova i proizvoda nastalih upotrebom određene stvari, naknadu troškova ni naknadu štete, a pri tome imajući u vidu činjenice i okolnosti utvrđene u upravnom i sudskom postupku pred svim nadležnim organima, da žalitelji nijesu uspjeli dokazati imovinsko pravo ranijeg vlasnika kao pravnog prethodnika, saglasno uslovu koji je predviđen članom 3 stav 1 u vezi sa članom 1 Zakona o povraćaju imovinskih prava i obeštećenju (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 21/04), Sud je utvrdio da osporenom presudom, nije povrijeđeno ustavno pravo na koje ukazuje podnosilac ustavne žalbe.

Naime, osporenom presudom Vrhovnog suda Crne Gore, kao ni ostalim odlukama nadležnih organa u postupku pokrenutom radi obeštećenja oduzetih prava na imovinu, nije povrijeđeno pravo svojine zajamčeno Ustavom Crne Gore. Postupak koji je prethodio ustavno – sudskom postupku, po ocijeni Suda, ne omogućava ocjenu osporene presude Vrhovnog suda, kao ni ostalih odluka nadležnih organa, sa aspekta sadržaja odredaba člana 58 Ustava, niti su te odredbe relevantne u slučaju podnosioca ustavne žalbe, jer se u sudskom postupku, tužioci nijesu dokazali da je imovina koja je premet zahtjeva za povraćaj, oduzeta od njihovog pravnog prethodnika, a koja bi tek pod tim uslovom mogla biti predmet povraćaja, pa samim time nije ni moglo biti povrijeđeno ovo Ustavom zajemčeno pravo. Sa istog razloga, nijesu osnovani navodi o povredi prava svojine zajamčenim članom 58 Ustava i prava na imovinu garantovano članom 1 Protokola 1uz Evropsku koncenciju za zaštitu ljudskih prva i sloboda.

Na osnovu izloženog, Sud je utvrdio, da je pobijana presuda donijeta na osnovu potpuno i pravilno utvrđenog činjeničnog stanja u sprovedenim sudskim postupcima uz pravilnu primjenu materijalnog prava i da predstavljaju pravno utemeljen osnov za donošenje osporene presude. Ocjena dokaza je zakonom propisano ovlašćenje suda, uz obavezu da tu ocijenu jasno i valjano obrazloži. Suprotno navodima žalbe za svoju presudu Vrhovni sud, kao i Upravni sud, Ministarstvo finansija i Komisija za povraćaj i obeštećenje koji su odlučivali o

629

zahtjevu žalioca radi obeštećenja oduzetih imovinskih prava, je dao valjane i jasne razloge koji su saglasni sadržini utvrđenih dokaza u postupcima koji su vođeni pred ovim organima i koje u svemu prihvata i ovaj sud, da žalioci nijesu uspjeli da dokažu imovinsko pravo njihovog pok. oca, kao pravnog prethodnika – bivšeg vlasnika oduzete imovine.


U. br.101/08 USTAVNI SUD CRNE GORE26. februar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr. Milan Marković i sudije - Miodrag

Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 9. aprila 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. Advokat Zoran J. Perović, iz Herceg Novog, u ime V.T., A.T., M.J., J.J., J.W., M.G., Š.J., G.K. i K.J., podnio je blagovremenu i dozvoljenu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore, Uvp.br. 124/07, od 8. februara 2008. godine i presude Upravnog suda Crne Gore, U. br. 805/07, od 4. decembra 2007. godine.

U ustavnoj žalbi se, pored ostalog, navodi da su osporenim presudama sudova podnosiocima povrijeđena ustavna prava iz člana 6, člana 10 stav 1, člana 17 stav 1 i člana 19 Ustava, člana 1 Protokola broj 1 Evropske konvencije i člana 8-b Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenju. Radi se o pravima korisnika na povraćaj i obeštećenje konfiskovane pokretne i nepokretne imovine zakonskim nasljednicima bivšeg vlasnika J.M., iz Čikaga, nepravedno oduzete revolucionarnim zakonima iz 1946. godine, čije oduzimanje je bilo posljedica političkih i ideoloških razloga. Sudovi su svoje presude zasnovali na osnovu nepotpune dokumentacije i nijesu raspolagali sa ključnim dokazima, kao i da su obrazloženja nepotpuna.


630

3. U provedenom postupku, uvidom u osporena akta i drugu dostavljenu dokumentaciju, Ustavni sud je utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavno sudske stvari:

Rješenjem Ministarstva finansija Vlade Republike Crne Gore, br. 07-1- 64/2005, od 23. aprila 2007. godine, odbijena je kao neosnovana žalba podnosilaca T.V. i drugih izjavljene protiv Zaključka Komisije za povraćaj i obeštećenje Opštine Herceg Novi, br. 01-4-6/04, od 5. avgusta 2005. godine.

Upravni sud Crne Gore je presudom U.br. 805/07, od 4. decembra 2007. godine, odbio tužbu protiv osporenog rješenja. U obrazloženju se navodi da je zaključak prvostepenog organa o odbacivanju zahtjeva, kao i rješenje tuženog organa o odbijanju žalbe, donijeti su na osnovu člana 42 Zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenju, prema kom propisu Komisija neće pristupiti rješavanju o zahtjevu za povraćaj stvari ili prava koja su u opštenarodnu, državnu, društvenu ili zadružnu imovinu prešla konfiskacijom, ako odluka o konfiskaciji nije ukinuta u obnovljenom postupku. Pravilno je tuženi organ našao da je imovina »osuđenika« – M.J., koja je predmet zahtjeva za povraćaj prešla u svojinu FNRJ, kao »opštenarodna imovina«, po osnovu konfiskacije (zaključak Sreskog suda u Herceg Novom, Pos.br.I 28/49, od 19. aprila 1955. godine).

Vrhovni sud Crne Gore je presudom Uvp. br. 124/07, od 8. februara 2008. godine, odbio zahtjev za vanredno preispitivanje sudske odluke. U presudi se navodi da je nesumnjivo utvrdjeno da je cjelokupna imovina (pokretna i nepokretna) M.J. po osnovu konfiskacije prešla u svojinu tadašnje FNRJ, kao opštenarodna imovina. U tom pravcu spisi predmeta sadrže akt Sreskog suda u Herceg Novom R.br. 3/49, od 8. januara 1949. godine, kojim se naredjuje sekvestracija cjelokupne pokretne i nepokretne imovine, kako se navodi »odbjeglog« M.J., iz Igala, pa se naredjuje popis njegove imovine, te nakon izvršenog popisa cjelokupne imovine i iz zaključka istog suda I. br. 28/49, od 1. aprila 1950. godine, proizilazi da će sud izvršiti prenos vlasništva u opštenarodni fond jer u ostavljenom roku nije stavljen nikakav izlučni zahtjev trećih lica prema imovini. U istom aktu je i konstatovano da je uknjiženje izvršeno 4. avgusta 1950. godine, sa bližim podacima o katastarskim oznakama.

Sud zaključuje da kod utvrdjenih činjenica u postupku, navodima zahtjeva nije dovedena u sumnju odlučna činjenica od koje zavisi primjena Zakona o povraćaju oduzetih prava i obeštećenju, a to je činjenica konfiskacije cjelokupne imovine ranijeg vlasnika, zbog čega je pobijana presuda pravilna i zasnovana na zakonu, pa je podnijeti zahtjev za preispitivanje presude Upravnog suda odbijen na osnovu člana 46 stav 2 Zakona o upravnom sporu.


Ustava Crne Gore :

»Crna Gora jemči i štiti prava i slobode. Prava i slobode su nepovredivi.

631

Svako je obavezan da poštuje prava i slobode drugih (član 6). U Crnoj Gori slobodno je sve što Ustavom i zakonom nije zabranjeno. Svako je obavezan da se pridržava Ustava i zakona (član 10). Prava i slobode ostvaruju se na osnovu Ustava i potvrdjenih medjunarodnih sporazuma. Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17).Svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda (član 19)«.



Član 1 Protokola 1 uz Konvenciju o ljudskim pravima i osnovnim slobodama

»Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predvidjenim zakonom i opštim načelima medjunarodnog prava.

Prethodne odredbe, medjutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu s opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni«.

Zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenju (»Službeni list Republike

Crne Gore«, 24/04, 49/07 i 60/07):

»Komisija neće pristupiti rješavanju o zahtjevu za povraćaj stvari ili prava koja su u opštenarodnu, državnu, društvenu ili zadružnu imovinu prešla konfiskacijom, ako odluka o konfiskaciji nije ukinuta u obnovljenom postupku (član 42)«.

Zakona o upravnom sporu (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 60/03):

»Vrhovni sud, presudom usvaja ili odbija zahtjev« (član 46 tačka 1)«. 5. Podnosilac u ustavnoj žalbi navodi povredu ustavnog prava propisanog članom 17

Ustava.

Navedenim ustavnim principom jemči se zaštita od arbitrarnog odlučivanja sudova i drugih državnih organa koji vrše javna ovlašćenja, koja se, pored ostalog, zasniva na načelu da nadležni organi u istovjetnim slučajevima jednako odlučuju, odnosno da istovjetna činjenična i pravna stanja ne mogu imati bitno različit pravni ishod. Ovo ustavno pravo bi bilo povrijedjeno ako Sud ne bi uzeo u obzir propis koji je očigledno relevantan ili bi relevantan propis bio pogrešno shvaćen, što bi moglo izazvati sumnju da su osporene presude donesene samovoljno. U konkretnom slučaju, Ustavni sud je utvrdio da presude nadležnih sudova nijesu posljedica proizvoljnog tumačenja i arbitrarne primjene materijalnog prava u odnosu na podnosioca ustavne žalbe. Naime, kod ovako utvrdjenog činjeničnog stanja sud je pravilno zaključio da je sporna imovina konfiskovana, pa je zaključak upravnih organa i Upravog suda pravilno utemeljen na odredbi člana 42 Zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenju, kao osnovu za odbacivanje zahtjeva za povraćaj.

632

6. U ustavnoj žalbi podnosilaca se navode povreda ustavnih prava na jednaku zaštitu prava i sloboda iz člana 19 Ustava. Ocjena Ustavnog suda da je, u konkretnom slučaju, postupanje sudova bilo u skladu sa mjerodavnim zakonskim odredbama, zbog čega mu navedena prava nijesu povrijedjena. Ustavni sud je utvrdio da u ustavnoj žalbi nije ukazano na koji način je ova povreda izvršena, jer smatra da bi do povrede prava podnosioca ustavne žalbe došlo samo u slučaju da je sud, u drugom predmetu, u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, donio različitu odluku i tako stvorio stanje pravne nesigurnosti na štetu podnosioca ustavne žalbe.

7. U ustavnoj žalbi podnosioci navode povredu ustavnog prava koja se odnosi na granice sloboda iz člana 10 stav 1 Ustava.

Navedena odredba Ustava se, po ocjeni Suda, ne pojavljuje kao odrednica povrijeđenog ustavnog prava niti kao oblik njegove povrede, pa se ne može smatrati kao odredba, kojima se povređuju ljudska prava i slobode koje jamči Ustav.

8. Podnosioci u ustavnoj žalbi ističu povredu člana 6 Ustava, kojom se proklamuju ljudska prava i slobode. Medjutim, u tim odredbama Ustav ne utvrdjuje slobode i prava čovjeka i gradjanina, već se utvrđuju najviše vrijednosti ustavnog poretka koje se razradjuju i odredjuju u drugim odredbama Ustava, a posebno u onima u kojima se jamče slobode i prava čovjeka i građanina.

9. Nije povrijeđeno ni pravo iz člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju, jer prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu. Koncept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina intervivos ili mortis causa. Dakle, po članu 1 Protokola 1, zaštićena je samo imovina koja postoji, a ne pravo na sticanja imovine u budućnosti. »Legitimno očekivanje« na bilo koju naknadu štete, prema tom stanovištu mora biti zasnovano na zakonskoj odredbi ili pravnom aktu, koji ima valjanu pravnu osnovu i koji utiče na imovinska prava, što, u konkretnom predmetu, nije slučaj.

Na osnovu svega iznijetog, a polazeći od sadržaja navoda iznijetih u ustavnoj žalbi, činjeničnih i pravnih razloga obrazloženih aktima upravnih organa, i presudama Upravnog suda i Vrhovnog suda Crne Gore, Ustavni sud je utvrdio da su osporene odluke sudova donijete pravilno i u zakonito provedenom postupku, pravilnom primjenom materijalnog prava i da podnosiocu žalbe nijesu povrijeđena ustavna prava na koja se ustavnom žalbom ukazuje.



***

633

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Desanka Lopičić, Fetija Međedović i Đole Sekulović, na osnovu odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore, člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 28. januara 2010. godine, donio je

O D L U K U



B.M., iz Kolašina, podnio je ustavnu žalbu protiv: presude Vrhovnog suda Crne Gore, Uvp. br. 92/06, od 13. marta 2007. godine, kojom je odbijen kao neosnovan Zahtjev za vanredno preispitivanje sudske odluke; presude Upravnog suda Crne Gore U. br. 1325/05, od 28. septembra 2006. godine, kojom je tužba odbijena kao neosnovana i rješenja Republičkog fonda penzijskog i invalidskog osiguranja - Područno odjeljenje Podgorica, br. 01-02-29823/8, od 5. avgusta 2005. godine.

U ustavnoj žalbi podnosilac navodi povredu prava na jednakost pred zakonom, prava na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda, prava u pogledu ograničenja ljudskih prava i sloboda, prava na pravično i javno suđenje, prava svojine, zabrana povratnog dejstva i prava o zakonitosti pojedinačnih akata iz čl. 17, 19, 24, 32, 58, 147 i 148 stav 1 Ustava i pravo iz člana 1 Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. U žalbi ističe: da mu je rješenjem RFPIO-Područnog odjeljenja Podgorica br. 01-02-29823/8, od 5. avgusta 2005. godine, obustavljena isplata starosne penzije, da je Upravni sud, odbio tužbu kao neosnovanu, a Vrhovni sud, odbio zahtjev za vanredno preispitivanje sudske odluke, kao neosnovan; da je pogrešno primijenjeno materijalno pravo, jer se sporne odredbe zakona primjenjuju na odnose nastale zaposlenjem ili otpočinjanjem obavljanja samostalne djelatnosti prije stupanja na snagu novog Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, zbog pogrešne primjene materijalnog prava, osporenim odlukama povrijeđeno pravo iz člana 112 stav 1 i člana 193 Zakona o penzijskom invalidskom osiguranju i predlaže utvrđivanje povrede Ustavom zagarantovanih prava i sloboda označenih u ustavnoj žalbi, ukidanje pojedinačnih akata i obustavu izvršenja označenih pojedinačnih akata do pravosnažnog okončanja postupka.

Ustavna žalba, kao pravno sredstvo ustanovljena je Ustavom Crne Gore koji je stupio na snagu 22. oktobra 2007. godine. Saglasno odredbi člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava, Ustavni sud odlučuje o ustavnoj žalbi zbog povrede ljudskih prava i sloboda zajemčenih Ustavom, nakon iscrpljivanja svih djelotvornih pravnih sredstava.

Članom 1 Protokola 1 uz Evropsku konveciju o ljudskim pravima i osnovnim slobodama propisano je:

Svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine. Niko ne može biti lišen svoje imovine osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

634

Prethodne odredbe, međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primjenjuje takve zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu s opštim interesima ili da bi obezbijedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni.


Ustavni sud je uvidom u osporene odluke i dokumentaciju priloženu uz ustavnu žalbu i utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za rješavanje ove ustavnosudske stvari:

- Rješenjem RFPIO-Područnog odjeljenja Podgorica br. 02-29823, od 24. avgusta 1994. godine, imenovanom je priznato pravo na starosnu penziju, a rješenjem br. 01-02-2983/8, od 5. avgusta 2005. godine, obustavljena isplata starosne penzije sa 1. januarom 2004. godine, zbog obavljanja advokatske djelatnosti; da je, rješenjem Advokatske komore Crne Gore br. 287/05, od 15. juna 2005. godine, upisan u imenik advokata i da počinje sa radom 27.12.1996. godine; da je na osnovu izjave tužioca date na zapisnik od 23. juna 2003. godine i službeno pribavljenog podataka o obavljanju advokatske djelatnosti, nesumljivo utvrđeno da tužilac obavlja advokatsku djelatnost i da je saglasno članu 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskog osiguranjau, »Korisniku penzije koji se na teritoriji Republike ili Republike Srbije zaposli, odnosno počne da obavlja samostalnu djelatnost, obustavlja se isplata penzije za vrijeme trajanja zaposlenja, odnosno obavljanja djelatnosti«.

Upravni sud Crne Gore, je presudom, U. br. 1325/05, od 28. septembra 2006. godine, odbio tužbu, kao neosnovana, jer je utvrdio da su upravni organi pravilno primijenili citiranu zakonsku odredbu člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju.

Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Uvp. br. 92/06, od 13. marta 2007. godine, odbijen je zahtjev za vanredno preispitivanje sudske odluke, kao neosnovan. Sud je utvrdio, da je presuda Upravnog suda zasnovana na relevantnom i pouzdanom činjeničnom utvrđenju i pravilnoj ocjeni dokaza i zakonitom materijalnom osnovu, da su dati potpuni i valjani razlozi, da je pravilno stanovište iznijeto u pobijanoj presudi, da obustavom isplate starosne penzije podnosiocu nije povrijeđeno subjektivno pravo, jer mu je od 1. januara 2004. godine, od kada je citirani zakon u primjeni, obustavljena isplata penzije, dok traju okolnosti iz člana 112 stav 1 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju i da nema povrede materijalnog prava.

Podnosilac u ustavnoj žalbi, u suštini, ponavlja navode iz tužbe, a povrede navedenih prava obrazlaže povredom materijalnog prava, ističući da se sporne odredbe zakona ne primjenjuju na odnose nastale zaposlenjem ili otpočinjanjem obavljanja samostalne djelatnosti prije momenta stupanja na snagu novog Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju.

U ustavnoj žalbi podnosioca navodi se povreda ustavnog prava jednakosti propisanog odredbom člana 17 Ustava.


635




U ustavnoj žalbi podnosilac ističe povredu prava na pravično suđenje iz člana 32 Ustava, koje u konkretnom slučaju nije povrijeđeno, jer je postupak vođen na način i po postupku propisanim zakonom i pred zakonom ustanovljenim sudom.Podnosiocu je bilo omogućeno učešće u postupku, praćenje njegovog toka, raspravljanje pred sudom, predlaganje dokaza i preduzimanje zakonom dopuštenih radnji, a sudovi su svoje odluke valjano obrazložili i pri tome dali jasne i valajno utemeljene razloge.

Ocjenjujući razloge ustavne žalbe u odnosu na povredu prava iz člana 58 Ustava Crne Gore i člana 1 Protokola uz Evropsku konvenciju, Ustavni sud je utvrdio da osporenim odlukama podnosiocu žalbe nije povrijeđeno pravo na imovinu.

Prema praksi Evropskog suda za ljudska prava, da bi se član 1 Protokola 1 primijenio, nije neophodno da domaće pravo priznaje relevantni interes, kao pravo na imovinu: concept imovine, u smislu Konvencije, je autonoman i podrazumijeva uživanje nekog prava po domaćim zakonima, da bi se smatralo pravom s aspekta Konvencije. Štiti se samo pravo na postojeću imovinu, a ne pravo da se stiče imovina inter vivos ili mortis causa. U konkretnom slučaju tužiocu nije ukinuta penzija, već obustavljena isplata starosne penzije za vrijeme za koje je korisnik zapošljen, odnosno dok obavlja samostalnu djelatnost i to samo dok traju okolnosti iz člana 112 Zakona, pa, po ocjeni Suda, nema povrede Ustavom i Konvencijom zajamčenog prava na svojinu, odnosno imovinu.

Na osnovu iznijetih razloga riješeno je kao u izreci. U. br. 4/09 USTAVNI SUD CRNE GORE28. januar 2010. godine PREDSJEDNIK,P o d g o r i c a dr Milan Marković,s.r.

***

Ustavni sud Crne Gore, u sastavu: predsjednik dr Milan Marković i sudije – Miodrag Iličković, Miodrag Latković, Fetija Međedović, Đole Sekulović i Desanka Lopičić, na osnovu

636

odredaba člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava Crne Gore i člana 32 tačka 10 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore (»Službeni list Crne Gore«, br. 64/08), na sjednici od 26. februara 2010. godine, donio je

O D L U K U



1. N.R., iz Budve, kojeg zastupa Senad Redžepagić, advokat iz Budve, podnio je ovom Sudu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Crne Gore Uvp br. 142/2009, od 25. juna 2009. godine, kojom je kao neosnovan odbijen zahtjev za vanredno preispitivanje sudske odluke.

Podnosilac navodi da mu je osporenom presudom povrijeđeno pravo na jednakost, prava na jednaku zaštitu prava i sloboda, prava na pravično suđenje, prava svojine i zajemčene slobode preduzetništva, iz člana 17 stav 2, čl. 19, 32, 58 i 59 Ustava Crne Gore i pravo na pravično suđenje iz člana 6 Evropske konvencije i prava na imovinu iz člana 1 Protokola 1 uz Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. U žalbi se, u suštini, navodi: da se iz spisa predmeta , »MS Centra« Centralni registar Privrednog Suda u vezi sa dobijanjem registarske potvrde o registraciji promjene podataka od 17. juna 2008 – 30. jula 2008. godine može, jasno vidjeti da, registratoru Centralnog registra Privrednog suda, tri člana ovoga četvoročlanog društva nijesu priložili navedenu Odluku o povećanju osnivačkog udjela od 25. maja 2008. godine, da je takva registracija promjene iz 2008. godine ništava, u smislu odredaba Ustava i Evropske konvencije jer se radi o povredama prava o kojima su registrator Centralnog registra Privrednog suda, Upravni i Vrhovni sud morali voditi računa po kazivanju žalioca ali i po službenoj dužnosti; da Ugovorom i Statutom iz 2006. godine »MS Centar« nije predviđena mogućnost da većina donosi odluku o smanjenju ili povećanju kapitala ,odnosno da se na osnovu takve isprave izvrši promjena registracije, samo sa tri potpisa, bez četvrtog potpisa- podnosioca ove žalbe.

2. U postupku pokrenutom ustavnom žalbom, na osnovu odredbe člana 149 stav 1 tačka 3 Ustava i odredaba čl. 48 i 55 Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud, u granicama zahtjeva istaknutog u ustavnoj žalbi, utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povrijeđeno ustavno pravo, pri čemu se, po pravilu, ne upušta u pitanje jesu li sudovi pravilno i potpuno utvrdili činjenično stanje i ocijenili dokaze. Za Ustavni sud relevantne su samo one činjenice od čijeg postojanja zavisi ocjena o povredi ustavnog prava.


637

- Aktom Centralnog registra Privrednog suda u Podgorici od 30.07.2008.godine potvrđuje se da je Društvo sa ograničenom odgovornošću »MS Centar« Podgorica, registrovalo promjenu podataka, u skladu sa odredbom Zakona o privrednim društvima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 6/02).

- Presudom Upravnog suda Crne Gore, U.br. 1281/2008, od 28. aprila 2009. godine, odbijena je tužba protiv akta Centralnog registra Privrednog suda u Podgorici, jer iz spisa predmeta proizilazi da je tuženi organ po podnijetoj prijavi za registraciju promjene, registrovalo promjene podataka 17.06.2008.godine, u skladu sa odredbama Zakona o privrednim društvima, kao društvo sa ograničenom odgovornošću. Prema odredbama člana 84 stav 1 Zakona o privrednim društvima, dužnost registratora je administrativne prirode. Naime, registrator postupa po sistemu prijave, a prema stavu 9 istog člana, registrator nije ovlašćen da odbije dostavljena dokumenta, registracione prijave ili obavještenja o nastavku registracije koji sadrže sve potrebne podatke utvrđene ovim zakonom i propisima donijetim na osnovu njega, niti je ovlašćen da ispituje tačnost podataka sadržanih u dokumentacije dostavljenoj za registraciju. Dakle, registrator ispituje da li je dostavljena potrebna dokumentacija, a ne i valjanost dostavljene dokumentacije. Kako je u konkretnom slučaju uz prijavu dostavljena dokumentacija u skladu sa odredbama čl. 70 i 71 pomenutog Zakona, to kod naprijed citiranih odredaba, registrovanjem promjene podataka osporenim aktom, tuženi nije povrijedio materijalno pravo na štetu tužioca.

- Presudom Vrhovnog suda Crne Gore, Uvp.br. 142/2009, od 25. juna 2009. godine, odbijen je, kao neosnovan, zahtjev za vanredno preispitivanje sudske odluke – Presude Upravnog suda Crne Gore, U. br. 1281/2008, od 28. aprila 2009. godine, iz razloga što pobijanom presudom nije učinjena povreda pravila postupka u upravnom sporu koja je mogla biti od uticaja na rješavanje stvari, a na pravilno utvrđeno činjenično stanje pravilno je primjenjeno materijalno pravo. U obrazloženju presude se, a da je pravilno presudom Upravnog suda određena pravna proroda akta registracije, kao akta sistema prijave, te obaveze registratora da po ovom sistemu primi dokumenta, registracione prijave ili obavještenja o registraciji i nema obavezu da ispituje tačnost podataka koji su sadržani u dostavljenoj dokumentaciji. Dakle, registar ne ispituje valjanost dokumentacije, već se ograničava na ispitivanje da li je dostavljena potrebna dokumentacije u smislu Zakona o privrednim društvima. Stoga, Sud zaključuje da nijesu od uticaja na presuđenje navodi tužioca kojima se osporava materijalna osnovanost Odluke o povećanju osnivačkog uloga sa stanovišta zakonitosti osporene registracije promjena, jer takav tužbeni zahtjev može biti samo predmet tužbe kod nadležnog suda.


Ustava Crne Gore:

»Svi su pred zakonom jednaki, bez obzira na bilo kakvu posebnost ili lično svojstvo (član 17 stav 2); svako ima pravo na pravično i javno suđenje u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim i zakonom ustanovljenim sudom (član 32); jamči se pravo svojine, niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu (član 58 st. 1 i 2)«.

638



Zakona o privrednim društvima (»Službeni list Republike Crne Gore«, br. 6/02 i »Službeni list Crne Gore«, br.17/07 i 80/08):

»Registrator CRPS-a je lice zaposleno u Privrednom sudu koje može, ali ne mora, biti sudija i koje obavlja djelatnost registratora bez ovlašćenja koja ima sudija. Dužnosti registratora su isključivo administrativne i njegove radnje se ne smatraju radnjama sudije i da registrator nije ovlašćen da odbije dostavljena dokumenta, registracione prijave ili obavještenja o nastavku registracije koji sadrže sve potrebne podatke utvrđene ovim zakonom i propisima donijetim na osnovu njega, niti je ovlašćen da ispituje tačnost podataka sadržanih u dokumentaciji dostavljenoj za registraciju (član 84 st.1 i 9)«.

Podnosilac žalbe osporava navedenu presudu Vrhovnog suda tvrdeći da mu je tom presudom povrijeđeno pravo na pravično suđenje iz člana 32 Ustava i člana 6 stav 1 Konvencije.

5. Ocjenjujući razloge ustavne žalbe sa aspekta odredbe člana 32 Ustava i člana 6 Evropske konvencije, Ustavni sud je ocijenio da je podnosiocu žalbe u upravnom postupku bilo obezbijeđeno pravično suđenje, jer su osporene presude donijeli sudovi ustanovljeni Ustavom i zakonom, koji su postupili u granicama svoje nadležnosti kao i da je postupak sproveden u skladu sa zakonskim odredbama. Podnosiocu ustavne žalbe je bilo omogućeno preduzimanje zakonom dopuštenih radnji i izjavljivanje redovnog i vanrednog pravnog lijeka.

Po ocjeni Ustavnog suda, osporena presuda se zasniva na ustavno-prihvatljivom tumačenju i primjeni relevantnog prava na činjenično stanje koje je utvrđeno u sudskom postupku. Naime, u konkretnom predmetu registrator je postupio saglasno odredbi člana 84 stav 1 i Zakonom o privrednim društvima, jer registarski sud u registarskom postupku ne utvrđuje tačnost podataka sadržanih u dostavljenoj dokumentaciji već ispituje da li je udovoljeno pretpostavkama iz čl. 70 i 71 navedenog Zakona.

6. U ustavnoj žalbi podnosioca navodi se povreda ustavnih prava, na jednakost, na jednaku zaštitu prava i sloboda i pravo na pravni lijek iz člana 17 stav 2 i člana 19 Ustava. Ocjena je Ustavnog suda da u konkretnom slučaju postupanje sudova nije bilo arbitrarno već u skladu s mjerodavnim zakonskim odredbama, a podnosilac je koristio zakonom propisane pravne ljekove, pa mu navedena prava nijesu povrijeđena.

7. Podnosilac ističe i povredu ustavnog prava iz čl. 58, 59, odnosno pravo na imovinu sadržano u članu 1 Protokola br.1 Evropske konvencije.

639

Documents

POSTUPAK PO USTAVNIM ŽALBAMA PO USTAVNIM... · Web viewTakođe, u posjedu pomenutog stana, po mišljenju Suda, nije se nalazio tuženi J.R., jer je isti u stan ušao kao radnik po