ROBIĆ WŁAŚCIWE RZECZY.ROBIĆ WŁAŚCIWE RZECZY.

POTRZEBY SPECJALNE Z PERSPEKTYWY POTRZEBY SPECJALNE Z PERSPEKTYWY DOSKONALENIA SZKOŁY. DOSKONALENIA SZKOŁY.

Mel Ainscow opiera się na rozróżnieniu dwóch terminów, Mel Ainscow opiera się na rozróżnieniu dwóch terminów, które powodują, że pomimo intencji dobrego działania postępuje które powodują, że pomimo intencji dobrego działania postępuje się niewłaściwie : się niewłaściwie :

TYTUŁEM WSTĘPU TYTUŁEM WSTĘPU

„„pomagając dzieciom można je skrzywdzipomagając dzieciom można je skrzywdzić”ć”

Poruszając tematykę potrzeb specjalnych autor zwraca uwagę na:Poruszając tematykę potrzeb specjalnych autor zwraca uwagę na:- definiowanie trudności w nauce w sposób, który jest krzywdzący dla dzieci definiowanie trudności w nauce w sposób, który jest krzywdzący dla dzieci - podejście, które ma na celu lepsze dostosowanie szkoły do potrzeb podejście, które ma na celu lepsze dostosowanie szkoły do potrzeb wszystkich dzieci wszystkich dzieci

Opierając się na sądzie, że niektórym dzieciom Opierając się na sądzie, że niektórym dzieciom przyswojenie i realizacja programu szkolnego przyswojenie i realizacja programu szkolnego

sprawia trudności skutkowało sprawia trudności skutkowało powstaniem trzech podejść: powstaniem trzech podejść:

PODEJŚCIE SEGREGACYJNEPODEJŚCIE SEGREGACYJNE uczniów przenosi się ze szkoły powszechnej do szkoły uczniów przenosi się ze szkoły powszechnej do szkoły

specjalnej (niekiedy na krótki czas), ponieważ tam specjalnej (niekiedy na krótki czas), ponieważ tam będą mogli zdobybędą mogli zdobyćć doświadczenia lepiej dostosowane doświadczenia lepiej dostosowane do ich ograniczeń do ich ograniczeń

PODEJŚCIE WYRÓWNAWCZE PODEJŚCIE WYRÓWNAWCZE polega na szukaniu i realizowaniu sposobów polega na szukaniu i realizowaniu sposobów

interwencji pozaklasowej, czego skutkiem będzie interwencji pozaklasowej, czego skutkiem będzie pokonanie i wyrównanie „braków” dziecka pokonanie i wyrównanie „braków” dziecka

  PODEŚCIE WŁĄCZAJĄCE W POWSZECHNY PODEŚCIE WŁĄCZAJĄCE W POWSZECHNY

NURT NAUCZANIA NURT NAUCZANIA program nauczania zostaje zmodyfikowany w taki program nauczania zostaje zmodyfikowany w taki

sposób, żeby dzieci o specjalnych potrzebach również sposób, żeby dzieci o specjalnych potrzebach również mogły w nim uczestniczymogły w nim uczestniczyć ć

Wady podejśWady podejśćć szkodzące dzieciom: szkodzące dzieciom:

1. SEGREGACJA I ETYKIETOWANIE 1. SEGREGACJA I ETYKIETOWANIE Wszystkie podejścia wymuszają stosowanie takiego, czy Wszystkie podejścia wymuszają stosowanie takiego, czy

innego nazewnictwa, co powoduje, że nadajemy dzieciom innego nazewnictwa, co powoduje, że nadajemy dzieciom jakieś etykiety jakieś etykiety

2. WPŁYW SPECJALISTÓW2. WPŁYW SPECJALISTÓW każde podeście potrzebuje specjalistów, obecnośkażde podeście potrzebuje specjalistów, obecnośćć

ekspertów powoduje, że nauczyciele oddają ekspertów powoduje, że nauczyciele oddają odpowiedzialnośodpowiedzialnośćć za losy dzieci o specjalnych potrzebach w za losy dzieci o specjalnych potrzebach w ich ręce. ich ręce.

  3. WPŁYW NA WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW 3. WPŁYW NA WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW potrzeby specjalne są traktowane jako możliwośpotrzeby specjalne są traktowane jako możliwośćć starania starania

się o dodatkowe środki, rodzi to zagrożenie demoralizacji się o dodatkowe środki, rodzi to zagrożenie demoralizacji nauczycieli, a także wzrost liczby uczniów, którym wydano nauczycieli, a także wzrost liczby uczniów, którym wydano orzeczenie o niepełnosprawności , aby uzyskaorzeczenie o niepełnosprawności , aby uzyskaćć dodatkową dodatkową pomoc cpomoc c

4. ZAWĘŻANIE MOŻLIWOŚCI 4. ZAWĘŻANIE MOŻLIWOŚCI szkoły i ośrodki specjalne często są zmuszane do szkoły i ośrodki specjalne często są zmuszane do

zawężania programu, co powoduje ograniczenie zawężania programu, co powoduje ograniczenie ucznia, a także indywidualizacja rozumiana jako ucznia, a także indywidualizacja rozumiana jako izolacja od reszty klasy poprzez wykonywanie izolacja od reszty klasy poprzez wykonywanie innych zadań innych zadań

5. PODTRZYMYWANIE STATUS QUO 5. PODTRZYMYWANIE STATUS QUO przeświadczenie, że jedynie dziecko jest przeświadczenie, że jedynie dziecko jest

powodem kłopotów z nim samym, marginalizacja powodem kłopotów z nim samym, marginalizacja przyczyn poza jednostkowych takich jak procesy przyczyn poza jednostkowych takich jak procesy społeczne, polityczne i organizacyjne społeczne, polityczne i organizacyjne

  

TRUDNOŚCI DOŚWIADCZANE TRUDNOŚCI DOŚWIADCZANE W SZKOLE W SZKOLE

Problem sprowadza się do programu nauczania. Problem sprowadza się do programu nauczania. Nauczyciele nie potrafią dostarczyć dzieciom znaczących Nauczyciele nie potrafią dostarczyć dzieciom znaczących

i ważnych dla nich doświadczeń, uwzględniających ich i ważnych dla nich doświadczeń, uwzględniających ich zainteresowania, doznania oraz posiadaną wiedzę i zainteresowania, doznania oraz posiadaną wiedzę i

umiejętności. Ta zdolność nauczycieli umiejętności. Ta zdolność nauczycieli bywa ograniczana bywa ograniczana przez szersze struktury i przez szersze struktury i

systemy, a systemy, a część ograniczeń jest część ograniczeń jest

narzucana szkole z zewnątrz.narzucana szkole z zewnątrz.

REFORMA OŚWIATYREFORMA OŚWIATY

Uczniowie doświadczający trudności Uczniowie doświadczający trudności wskazują na potrzebę udoskonalenia wskazują na potrzebę udoskonalenia

szkolnictwa tak, by także im umożliwić szkolnictwa tak, by także im umożliwić osiągnięcie sukcesu.osiągnięcie sukcesu.

CEL- SKUTECZNE SZKOŁY DLA CEL- SKUTECZNE SZKOŁY DLA WSZYSTKICHWSZYSTKICH

Tym, co jest potrzebne nie są próby Tym, co jest potrzebne nie są próby określenia specjalnych metod nauczania określenia specjalnych metod nauczania w odniesieniu do specjalnych dzieci, w odniesieniu do specjalnych dzieci,

lecz efektywne nauczanie wszystkich lecz efektywne nauczanie wszystkich dzieci.dzieci.

JAK OSIĄGNĄĆ POPRAWĘ JAK OSIĄGNĄĆ POPRAWĘ

NAUCZANIA W KLASIE?NAUCZANIA W KLASIE?

Szkoły jako placówki Szkoły jako placówki rozwiązujące problemy rozwiązujące problemy

Problemy i ich rozwiązywanie są istotną Problemy i ich rozwiązywanie są istotną częścią procesu edukacji. Szkoła powinna być częścią procesu edukacji. Szkoła powinna być miejscem, w którym nauczyciele i uczniowie miejscem, w którym nauczyciele i uczniowie angażują się w zajęcia pomagające im lepiej angażują się w zajęcia pomagające im lepiej rozumieć i radzić sobie ze stającymi przed rozumieć i radzić sobie ze stającymi przed

nimi problemami. Tak, na pojawiające się nimi problemami. Tak, na pojawiające się w szkole problemy można spojrzeć, jak na w szkole problemy można spojrzeć, jak na szansę uczenia się, w której biorą udział szansę uczenia się, w której biorą udział

uczniowie i nauczyciele rozwiązując problem uczniowie i nauczyciele rozwiązując problem jakim jest nauka.jakim jest nauka.

Szkoły jako Szkoły jako organizacje organizacje społeczne społeczne

Szkoła to nie tylko budynek, plan lekcji Szkoła to nie tylko budynek, plan lekcji i programy nauczania, to wzajemne i programy nauczania, to wzajemne relacje i interakcje między ludźmi.relacje i interakcje między ludźmi.

Dobra szkoła to taka, w której ułatwia się Dobra szkoła to taka, w której ułatwia się i koordynuje wzajemne stosunki i i koordynuje wzajemne stosunki i

interakcje tak, aby zaangażowane w nie interakcje tak, aby zaangażowane w nie osoby mogły osiągnąć wspólny cel.osoby mogły osiągnąć wspólny cel.

Niejasność celów Niejasność celów cechujące szkolnictwo cechujące szkolnictwo

Pomimo istniejącej retorycznie wspólnoty Pomimo istniejącej retorycznie wspólnoty celów i zadań realizowanych w programie celów i zadań realizowanych w programie nauczania, szkoły składają się w istocie nauczania, szkoły składają się w istocie z grup ludzi o zróżnicowanych wartościach z grup ludzi o zróżnicowanych wartościach i przekonaniach co do celów kształcenia.i przekonaniach co do celów kształcenia.

Trzy sposoby strukturalizowania szkołyTrzy sposoby strukturalizowania szkoły. .

Indywidualistyczne Indywidualistyczne nauczyciele pracują samotnie, osiągają cele niezależnie od nauczyciele pracują samotnie, osiągają cele niezależnie od

kolegów, nie ma poczucia wspólnego celu, występuje niewielki kolegów, nie ma poczucia wspólnego celu, występuje niewielki stopień dzielenia się wiedzą, jednostki otrzymują ograniczone stopień dzielenia się wiedzą, jednostki otrzymują ograniczone wsparcie, szkoły często ewoluują ku formie rywalizacyjnej.wsparcie, szkoły często ewoluują ku formie rywalizacyjnej.

RywalizacyjneRywalizacyjne nauczyciele starają się pracować lepiej od innych, są nauczyciele starają się pracować lepiej od innych, są

związani ze sobą negatywnie, kariera nauczyciela rozwija się związani ze sobą negatywnie, kariera nauczyciela rozwija się dzięki niepowodzeniom innych kolegów, jednostki cieszą się dzięki niepowodzeniom innych kolegów, jednostki cieszą się z niepowodzeń kolegów, ponieważ zwiększa to ich szanse na z niepowodzeń kolegów, ponieważ zwiększa to ich szanse na sukces.sukces.

  Na zasadzie współpracy (organizacyjne)Na zasadzie współpracy (organizacyjne) celem jest stworzenie systemu, którego elementy są ze sobą celem jest stworzenie systemu, którego elementy są ze sobą

ściśle powiązane, grono pedagogiczne dąży do wzajemnych ściśle powiązane, grono pedagogiczne dąży do wzajemnych korzyści, mają wspólny cel, jednostki wiedzą, że działania innych korzyści, mają wspólny cel, jednostki wiedzą, że działania innych mogą mieć pozytywny wpływ na ich własne działania, nauczyciele mogą mieć pozytywny wpływ na ich własne działania, nauczyciele są dumni z sukcesów innych.są dumni z sukcesów innych.

Szkoła oparta na współpracy dobrze wykorzystuje Szkoła oparta na współpracy dobrze wykorzystuje umiejętności całej kadry pedagogicznej, pobudza umiejętności całej kadry pedagogicznej, pobudza i wzbogaca jej rozwój zawodowy, stwarza warunki i wzbogaca jej rozwój zawodowy, stwarza warunki

konieczne do tego, aby pomóc nauczycielom we konieczne do tego, aby pomóc nauczycielom we wzięciu odpowiedzialności za nauczanie wszystkich wzięciu odpowiedzialności za nauczanie wszystkich

uczniów. uczniów.   

Jednak stworzenie atmosfery współpracy nie jest Jednak stworzenie atmosfery współpracy nie jest łatwe. Nie należy ograniczać, poszczególni łatwe. Nie należy ograniczać, poszczególni

nauczyciele muszą mieć dostateczną autonomię nauczyciele muszą mieć dostateczną autonomię podejmowania elastycznych decyzji, tak aby mogli podejmowania elastycznych decyzji, tak aby mogli brać pod uwagę indywidualne potrzeby uczniów.brać pod uwagę indywidualne potrzeby uczniów.

  

Mimo argumentów przemawiających za Mimo argumentów przemawiających za większą współpracą kadry pedagogicznej większą współpracą kadry pedagogicznej

obecnie istnieje presja, by działać obecnie istnieje presja, by działać w przeciwnym kierunku. w przeciwnym kierunku.

Współzawodnictwo między szkołami, a także Współzawodnictwo między szkołami, a także w ramach jednej szkoły jest obecnie w ramach jednej szkoły jest obecnie

traktowane jako sposób na podniesienie traktowane jako sposób na podniesienie standardów nauczania. Istnieje bowiem standardów nauczania. Istnieje bowiem przekonanie, że edukacja jest drogą do przekonanie, że edukacja jest drogą do

polepszenia szans życiowych, podwyższenia polepszenia szans życiowych, podwyższenia statusu oraz lepszych możliwości statusu oraz lepszych możliwości zatrudnienia w dorosłym życiu.zatrudnienia w dorosłym życiu.

Takie podejście do edukacji to położenie Takie podejście do edukacji to położenie nacisku na rywalizację, gdzie w ramach nacisku na rywalizację, gdzie w ramach

systemu na niej opartego sukces systemu na niej opartego sukces edukacyjny jednego dziecka oznacza edukacyjny jednego dziecka oznacza

porażkę innego.porażkę innego.

Nauczyciele jako myślący praktycyNauczyciele jako myślący praktycy

Jednym z kluczowych osiągnięć szkół, Jednym z kluczowych osiągnięć szkół, które stymulują i wspierają nauczycieli, by które stymulują i wspierają nauczycieli, by

nauczyć ich współpracy w rozwiązywaniu nauczyć ich współpracy w rozwiązywaniu problemów, jest skłanianie ich do przyjmowania problemów, jest skłanianie ich do przyjmowania

refleksyjnej postawy wobec własnej praktyki refleksyjnej postawy wobec własnej praktyki zawodowej. Zachęca się nauczycieli do uczenia się na zawodowej. Zachęca się nauczycieli do uczenia się na podstawie własnych doświadczeń i eksperymentów z podstawie własnych doświadczeń i eksperymentów z

nowymi metodami pracy, zarówno z uczniami, nowymi metodami pracy, zarówno z uczniami, jak i kolegami po fachu. jak i kolegami po fachu.

Takie podejście do rozwijania umiejętności zawodowych Takie podejście do rozwijania umiejętności zawodowych stanowi całkowicie odmienną orientację w stosunku stanowi całkowicie odmienną orientację w stosunku

do tradycyjnego wzorca kształcenia nauczycieli. do tradycyjnego wzorca kształcenia nauczycieli.

Według Mela Ainscowa nauczyciele powinni analizować Według Mela Ainscowa nauczyciele powinni analizować i zastanawiać się nad swoimi klasami. Ich refleksja i zastanawiać się nad swoimi klasami. Ich refleksja

powinna obejmować wszystkie dzieci w klasie w trakcie powinna obejmować wszystkie dzieci w klasie w trakcie ich zmagań z różnymi zadaniami i procesami. ich zmagań z różnymi zadaniami i procesami.

Każdy nauczyciel powinien poszukiwać głębszego Każdy nauczyciel powinien poszukiwać głębszego zrozumienia istoty i rezultatów poszczególnych zdarzeń zrozumienia istoty i rezultatów poszczególnych zdarzeń

i sytuacji edukacyjnych. W tym sensie, rzeczywistość i sytuacji edukacyjnych. W tym sensie, rzeczywistość kontaktów zachodzących w klasie to raczej coś, co kontaktów zachodzących w klasie to raczej coś, co

tworzy się w umysłach ludzi zaangażowanych w ten tworzy się w umysłach ludzi zaangażowanych w ten proces, a nie coś, co można obiektywnie zdefiniować, proces, a nie coś, co można obiektywnie zdefiniować,

systematycznie obserwować i dokładnie zmierzyć.systematycznie obserwować i dokładnie zmierzyć.

David Tweddle i Mel Ainscow opowiadając się za David Tweddle i Mel Ainscow opowiadając się za

przeformułowaniem pojęć w przeformułowaniem pojęć w dziedzinie potrzeb specjalnych stworzyli model, dziedzinie potrzeb specjalnych stworzyli model,

w centrum którego stawiamy pytanie Jak w centrum którego stawiamy pytanie Jak możemy pomóc wszystkim uczniom w osiąganiu możemy pomóc wszystkim uczniom w osiąganiu sukcesu?. Pojęcie to zostało przez nich nazwane sukcesu?. Pojęcie to zostało przez nich nazwane

,,,,oceną klasyoceną klasy””, która powinna się skupiać na , która powinna się skupiać na tych sferach podejmowania decyzji, na które tych sferach podejmowania decyzji, na które nauczyciele mogą wywierać znaczny wpływ. nauczyciele mogą wywierać znaczny wpływ.

Mówiąc ogólnie, owe obszary wpływu to:Mówiąc ogólnie, owe obszary wpływu to:

Intencją tych pytań jest nakreślenie szerokiego Intencją tych pytań jest nakreślenie szerokiego programu, w ramach którego nauczyciele i programu, w ramach którego nauczyciele i

uczniowie mogą wspólnie zastanawiać się nad uczniowie mogą wspólnie zastanawiać się nad relacjami, w jakie są zaangażowani i relacjami, w jakie są zaangażowani i

trudnościami, jakich doświadczają. Chodzi o trudnościami, jakich doświadczają. Chodzi o położenie nacisku na współpracę i negocjacje położenie nacisku na współpracę i negocjacje jako sposoby uwzględnienia indywidualności jako sposoby uwzględnienia indywidualności

uczniów. Pomoże to stworzyć sytuację, w uczniów. Pomoże to stworzyć sytuację, w której uczniowie lepiej zrozumieją naturę i cel której uczniowie lepiej zrozumieją naturę i cel

zadań klasowych.zadań klasowych.

Dzięki takiemu podejściu głównym celem staje się Dzięki takiemu podejściu głównym celem staje się zagwarantowanie, by program nauczania brał pod uwagę zagwarantowanie, by program nauczania brał pod uwagę wszystkich uczniów, ich zainteresowania, umiejętności, wszystkich uczniów, ich zainteresowania, umiejętności, wiedzę i uprzednie doświadczenia oraz był rozumiany wiedzę i uprzednie doświadczenia oraz był rozumiany

przez wszystkich, dla których jest przeznaczony.przez wszystkich, dla których jest przeznaczony.

Takie podejście wymaga postawy umysłu nastawionej na Takie podejście wymaga postawy umysłu nastawionej na poszukiwanie istotnych informacji i czujne reagowanie na poszukiwanie istotnych informacji i czujne reagowanie na

to, co się w klasie dzieje.to, co się w klasie dzieje.By przyjęcie tej perspektywy uwieńczone zostało By przyjęcie tej perspektywy uwieńczone zostało

sukcesem, konieczne jest zaangażowanie wszystkich sukcesem, konieczne jest zaangażowanie wszystkich nauczycieli w szkole.nauczycieli w szkole.

Przygotowały: Przygotowały: Sylwia WyczyńskaSylwia WyczyńskaElwira Trendel Elwira Trendel Anna CybulskaAnna CybulskaMałgorzata Grzesińska Małgorzata Grzesińska

DZIĘKUJEMY ZA DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ UWAGĘ

BIBLIOGRAFIABIBLIOGRAFIA

Fairbairn D., Fairbairn S., (red.), Integracja dzieci o specjalnych potrzebach. Wybrane zagadnienia etyczne, Warszawa 2000, CMPPP MEN.