39
Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve T (PET) ve T ü ü m m ö ö r G r G ö ö r r ü ü nt nt ü ü leme leme Prof. Dr. Prof. Dr. İ İ lhami Uslu lhami Uslu Cerrahpa Cerrahpa ş ş a T a T ı ı p Fak p Fak ü ü ltesi ltesi N N ü ü kleer T kleer T ı ı p Anabilim Dal p Anabilim Dal ı ı

Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

  • Upload
    vokhue

  • View
    225

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve T(PET) ve Tüümmöör Gr Göörrüüntntüülemeleme

Prof. Dr. Prof. Dr. İİlhami Uslulhami UsluCerrahpaCerrahpaşşa Ta Tııp Fakp Faküültesi ltesi

NNüükleer Tkleer Tııp Anabilim Dalp Anabilim Dalıı

Page 2: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiGiriGirişş

PET, insan vPET, insan vüücuduna verilen pozitron yaycuduna verilen pozitron yayııccııradyofarmasradyofarmasöötiklerdentiklerden yayyayıılan lan öözel nitelikli gama zel nitelikli gama ışıışınlarnlarıınnıı saptayarak, vsaptayarak, vüücut icut iççerisindeki erisindeki dadağığıllıımlarmlarıınnıı belirleyen ve bunu belirleyen ve bunu üçüç farklfarklıı uzaysal uzaysal ddüüzlemde zlemde ((transaksiyeltransaksiyel, , koronalkoronal ve ve sagitalsagital))kesitsel gkesitsel göörrüüntntüülere lere ççeviren bir neviren bir nüükleer tkleer tııp p yyööntemidir.ntemidir.

Page 3: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiGiriGirişş

PET yPET yöönteminin en nteminin en öönemli nemli öözellizelliğği ve radyolojik i ve radyolojik tomografi tekniklerinden temel farktomografi tekniklerinden temel farkıı, yap, yapıısal sal (anatomik)(anatomik) detaydan daha detaydan daha ççok, ok, fonksiyonel/fonksiyonel/metabolikmetabolik aktiviteyi gaktiviteyi gööstermeye stermeye yyöönelik olmasnelik olmasııddıır. r. KullanKullanıılan lan radyofarmasradyofarmasöötitiğğinin öözellizelliğğine gine gööre re dedeğğiişşik ik metabolikmetabolik/fonksiyonel parametreler /fonksiyonel parametreler PET yPET yööntemi ile ntemi ile invivoinvivo olarak golarak göörrüüntntüülenir. lenir.

Page 4: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiGiriGirişş

PET yPET yööntemi ntemi –– PET yPET yöönteminin uzaysal gnteminin uzaysal göörrüüntntüü rezolrezolüüsyonusyonu

radyolojik tomografi yradyolojik tomografi yööntemlerine gntemlerine gööre daha re daha ddüüşşüüktktüür.r.

–– Ancak, henAncak, henüüz yapz yapıısal desal değğiişşikliklerin oluikliklerin oluşşmadmadığıığıerken derken döönemlerdeki fonksiyonel/nemlerdeki fonksiyonel/metabolikmetabolikdedeğğiişşiklikleri saptayabildiiklikleri saptayabildiğği ii iççin erken tanin erken tanııpotansiyeli tapotansiyeli taşışır.r.

–– Bilinen yapBilinen yapıısal desal değğiişşikliklerin ikliklerin metabolikmetabolik ve/veya ve/veya biyokimyasal aktivitelerini ortaya koyarak aybiyokimyasal aktivitelerini ortaya koyarak ayıırrııccııtantanııya yardya yardıımcmcıı olur. olur.

Page 5: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiTemel prensiplerTemel prensipler

PET, diPET, diğğer ner nüükleer tkleer tııp yp yööntemleri gibi ntemleri gibi ““emisyonemisyon”” teknitekniğğine dayaline dayalıı bir gbir göörrüüntntüüleme leme sistemidir.sistemidir.–– Hastaya verilen bir Hastaya verilen bir radyonradyonüüklidklid//radyofarmasradyofarmasöötiktentikten

yayyayıılan gama lan gama ışıışınlarnlarıı ddışışararııdan saptanarak vdan saptanarak vüücut cut iiççerisindeki daerisindeki dağığıllıımlarmlarıı ööllçüçüllüür/gr/göörrüüntntüüye ye ççevrilir. evrilir.

PET teknolojisinin klasik nPET teknolojisinin klasik nüükleer tkleer tııp p yyööntemlerinden farkntemlerinden farkıı–– KullanKullanıılan lan radyonradyonüüklidlerklidler (pozitron) yay(pozitron) yayııccıılarlar

–– FarklFarklıı ggöörrüüntntüüleme sistemleri (PET kamera) leme sistemleri (PET kamera)

Page 6: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiTemel prensiplerTemel prensipler

–– Pozitron yayPozitron yayııccıı radyonradyonüüklidlerklidlerSiklotronSiklotron adadıı verilen sistemlerde yapay verilen sistemlerde yapay olarak oluolarak oluşşturulurlar. turulurlar. ÇÇekirdeklerinde proton ekirdeklerinde proton (pozitif y(pozitif yüük)k)fazlalfazlalığıığı vardvardıır.r.KararlKararlıı hale gehale geççmek imek iççin bozunurken in bozunurken ççekirdekten pozitif yekirdekten pozitif yüüklklüü bir elektron bir elektron (pozitron)(pozitron) partikpartiküüllüü ffıırlatrlatıırlar.rlar.

PETPET’’dede kullankullanıılan lan radyonradyonüüklidlerklidler–– İİnsan uygulamalarnsan uygulamalarıında banda başşllııca kullanca kullanıılan pozitron yaylan pozitron yayııccıı

radyonradyonüüklidlerklidlerFlor (F)Flor (F)--18, Karbon (C)18, Karbon (C)--11, Nitrojen (N)11, Nitrojen (N)--13 ve Oksijen (O)13 ve Oksijen (O)--1515’’dir.dir.

Page 7: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiTemel prensiplerTemel prensipler

Pozitron partikPozitron partiküüllüü ortamda kortamda kıısa bir mesafe sa bir mesafe ilerledikten sonra bailerledikten sonra başşka bir atomun gerka bir atomun gerççek ek (negatif y(negatif yüüklklüü)) elektronu ile elektronu ile ççarparpışıışır.r.–– İİki kki küütle de yok olur ve enerjiye dtle de yok olur ve enerjiye döönnüüşşerek erek

birbirine zbirbirine zııt hareket eden 511 t hareket eden 511 kiloelektronVoltkiloelektronVolt((keVkeV)) sabit enerjide iki gama sabit enerjide iki gama ışıışınnıı oluoluşşur.ur.

–– Bu olay Bu olay ““pozitron pozitron yokolmasyokolmasıı”” veya veya “ç“çift ift oluoluşşumuumu”” olarak isimlendirilir.olarak isimlendirilir.

Page 8: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiTemel prensiplerTemel prensipler

CC--11, N11, N--13 ve O13 ve O--15 15 radyonradyonüüklidleriklidleri–– ÇÇok kok kıısa yarsa yarıı öömmüürlrlüüddüürler.rler.–– TaTaşışınmalarnmalarıı ve dave dağığıttıımlarmlarıı mmüümkmküün den değğildir.ildir.

FF--18 ve bununla i18 ve bununla işşaretlenmiaretlenmişşradyofarmasradyofarmasöötiklertikler–– Nispeten uzun yarNispeten uzun yarıı öömmüürlrlüü (110 dakika)(110 dakika)–– Belirli mesafelere daBelirli mesafelere dağığıttıılmaslmasıı mmüümkmküündndüür. r.

Page 9: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiTemel prensiplerTemel prensipler

Pozitron yayPozitron yayııccıı izotoplarizotoplar–– KKıısa yarsa yarıı öömmüürlrlüüddüür.r.–– YYüüksek enerjili gama fotonlarksek enerjili gama fotonlarıı vardvardıır. r. –– BiyojenikBiyojenik niteliktedirler.niteliktedirler.

Bu elementlerin kararlBu elementlerin kararlıı izotoplarizotoplarıı bir bir ççok biyolojik molekok biyolojik moleküüllerin llerin yapyapıılarlarıında bulunmaktadnda bulunmaktadıır. r.

–– Pozitron yayPozitron yayııccıı izotoplar ilgili biyolojik molekizotoplar ilgili biyolojik moleküüle kolayca le kolayca babağğlanabilmektedir.lanabilmektedir.

Organizma iOrganizma iççerisindeki deerisindeki değğiişşik biyokimyasal ve ik biyokimyasal ve metabolikmetabolikolaylarolaylarıı izleyebilecek izleyebilecek radyofarmasradyofarmasöötiklerintiklerin üüretilebilmesi retilebilmesi potansiyeli sunarlar.potansiyeli sunarlar.

Page 10: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiPET kamerasPET kamerasıı

NNüükleer Tkleer Tııpta kullanpta kullanıılan konvansiyonel lan konvansiyonel gama kameradan farklgama kameradan farklıı olarak daha olarak daha ççok ok BT cihazBT cihazıına benzerler.na benzerler.–– Dairesel tarzda dizayn edilmiDairesel tarzda dizayn edilmişştir.tir.–– DeteksiyonDeteksiyon üünitesinin initesinin içç yyüüzeyi yzeyi yüüksek ksek

enerjili gama enerjili gama ışıışınlarnlarıınnıı (511 (511 keVkeV))durdurabilecek nitelikteki kristal durdurabilecek nitelikteki kristal paketlerinden (BGO, LSO vb) olupaketlerinden (BGO, LSO vb) oluşşmumuşştur.tur.

Page 11: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiPET kamerasPET kamerasıı

KarKarşışıllııklklıı iki iki dedektdedektöörr ancak aynancak aynıı anda foton anda foton saptarsa bunun bir saptarsa bunun bir “ç“çift oluift oluşşumum”” olayolayıı olduolduğğunu unu algalgıılar ve sisteme kaydeder lar ve sisteme kaydeder (elektronik (elektronik deteksiyondeteksiyon))Klasik gama kameralardan farklKlasik gama kameralardan farklıı olarakolarak–– KollimatKollimatöörr kullankullanıımmıına gerek kalmaz na gerek kalmaz –– GGöörrüüntntüü kalitesi kalitesi (uzaysal (uzaysal rezolrezolüüsyonsyon)) ççok daha iyidirok daha iyidir–– invivoinvivo radyofarmasradyofarmasöötiktik konsantrasyonunun mutlak konsantrasyonunun mutlak

ööllçüçümmüüne olanak tanne olanak tanıır. r.

Page 12: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiPET kamerasPET kamerasıı

CoincidensCoincidens PET kameraPET kameraTam Tam dedektdedektöörlrlüü olmayan PET kameraolmayan PET kameraTam Tam dedektdedektöörlrlüü PET kameraPET kameraPET&CT kameraPET&CT kamera

Page 13: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiPET kamerasPET kamerasıı

Page 14: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiMetabolikMetabolik parametrelerparametreler

KullanKullanıılan lan radyofarmasradyofarmasöötitiğğinin öözellizelliğğine gine gööre PET re PET ile bir ile bir ççok fonksiyonel, biyokimyasal ve ok fonksiyonel, biyokimyasal ve metabolikmetabolikparametre parametre invivoinvivo olarak golarak göörrüüntntüülenebilmektedir.lenebilmektedir.–– Kan akKan akıımmıı, oksijen kullan, oksijen kullanıımmıı, , glukozglukoz metabolizmasmetabolizmasıı, ,

protein metabolizmasprotein metabolizmasıı, , nnüükleikkleik asit metabolizmasasit metabolizmasıı ve ve ööstrojen reseptstrojen reseptöör dar dağığıllıımmıı PET ile PET ile ööllçüçülebilen ve en lebilen ve en yaygyaygıın kabul gn kabul göören parametrelerdir.ren parametrelerdir.

–– GlukozGlukoz metabolizmasmetabolizmasıı rutin klinik uygulamalarda en rutin klinik uygulamalarda en ççok ok kullankullanıılan PET parametresidir.lan PET parametresidir.

Page 15: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiMetabolikMetabolik parametrelerparametreler

GlukozGlukoz metabolizmasmetabolizmasıınnıın izlenmesinde Fn izlenmesinde F--18 18 ile iile işşaretli aretli fluorofluoro--22--deoxydeoxy--DD--glucoseglucose (FDG) (FDG) bilebileşşiiğği kullani kullanıılmaktadlmaktadıır.r.DDüünyadaki PET uygulamalarnyadaki PET uygulamalarıınnıın n ççok bok büüyyüük k bir bir ççooğğunluunluğğunu, unu, üülkemizdeki PET lkemizdeki PET uygulamalaruygulamalarıınnıın ise tamamn ise tamamıına yakna yakıınnıınnıı FDG FDG ççalalışışmalarmalarıı oluoluşşturmaktadturmaktadıır. r.

Page 16: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiFDG FDG biyodabiyodağığıllıımmıı

FDG tFDG tııpkpkıı DD--glukozglukoz gibi gibi hhüücre cre membranmembranıındanndangegeççerek erek heksokinazheksokinaz enzimi enzimi ile FDGile FDG--66--fosfatfosfat’’a a fosforilizefosforilize edilir, ancak bu edilir, ancak bu kademeden sonra kademeden sonra katobolizekatobolize edilemez ve edilemez ve hhüücre icre iççinde birikir.inde birikir.

FDG

damar

doku

FDG

FDG-6-P

Glukoz

Glukoz

G-6-P

Page 17: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon TomografisiPozitron Emisyon TomografisiFDG FDG biyodabiyodağığıllıımmıı

GlukozGlukoz kullankullanıımmıı ve metabolizmasve metabolizmasıı artmartmışış dokular dokular PET gPET göörrüüntntüülerinde normal dokulara glerinde normal dokulara gööre daha re daha yyüüksek sayksek sayıım konsantrasyonu gm konsantrasyonu göösteren steren hipermetabolikhipermetabolik odaklar olarak,odaklar olarak,GGlukozlukoz metabolizmasmetabolizmasıı azalmazalmışış dokulardokular PET PET ggöörrüüntntüülerindelerinde normal normal dokularadokulara ggöörere dahadaha ddüüşşüükksaysayıımm konsantrasyonukonsantrasyonu ggöösterensteren hipometabolikhipometabolikodaklarodaklar olarakolarak ggöözzüükküürlerrler..

Page 18: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDG FDG biyodabiyodağığıllıımmıı

Beyin gri korteksteki yBeyin gri korteksteki yüüksek miktarda ksek miktarda glukozglukozkullankullanıımmıından dolayndan dolayıı beyin beyin ççok yook yoğğun FDG un FDG tutar.tutar.MyokardMyokard tutulumututulumu hastanhastanıınn aaççllığıığı ileile iliilişşkilikiliolarakolarak dedeğğiişşirir. . –– TokluktaToklukta glukozglukoz kullankullanıımmıı arttarttığıığı iiççinin myokarddakimyokarddaki

FDG FDG tutulumututulumu dahadaha belirgindirbelirgindir. . –– UzunUzun ssüürelireli aaççllııklardaklarda myokardmyokard tutulumututulumu ççokok

azalazalıırr..

KaraciKaraciğğerer dahadaha ddüüşşüükk yoyoğğunluktaunlukta, , ancakancakhomojenhomojen olarakolarak FDG FDG tutartutar..MideMide veve barsakbarsak tutulumlartutulumlarıı kikişşideniden kikişşiyeiyededeğğiişşkenlikkenlik ggöösterebilirsterebilir. . İİskeletskelet kaslarkaslarıı öözelliklezellikle aktivasyonaktivasyon durumundadurumunda

iseleriseler ççokok yoyoğğunun FDG FDG tutarlartutarlar..

Page 19: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET gPET göörrüüntntüüleme teknileme tekniğğii

FDGFDG--PET PET hastahasta asgariasgari 4 4 saatsaat aaçç ikeniken yyapapııllıırr. . FDGFDG--PET PET ççalalışışmasmasıı iiççinin glukozglukoz seviyesininseviyesinin 7070--150 mg/dl 150 mg/dl olmasolmasıı isteniristenir..GlukozGlukoz seviyesiseviyesi uygunuygun iseise damardamar yoluyolu aaççıılaraklarak10 10 mCimCi FDG FDG enjekteenjekte ediliredilir..FDG FDG enjeksiyonundanenjeksiyonundan sonrasonra iiççinin 1 saat1 saatbekletilirbekletilir..BeklemeBekleme ssüüresininresinin sonundasonunda klasik bir PET klasik bir PET ççalalışışmasmasıında nda tabantabanıındanndan uylukuyluk bböölgesinelgesinekadarkadar olanolan alanalan ((ttüümm vvüücutcut)) ggöörrüüntntüülenirlenir. .

Page 20: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET gPET göörrüüntntüüleme teknileme tekniğğii

GGöörrüüntntüülemeleme ssüüresiresi konvansiyonel PET konvansiyonel PET kameralarda kameralarda yaklayaklaşışıkk birbir saattirsaattir (modern (modern PET/CT kameralarda ise 15 dakikadPET/CT kameralarda ise 15 dakikadıır)r)..–– MalignMalign melanomlardamelanomlarda veyaveya beyinbeyin--periferikperiferik alt alt

ekstremiteekstremite metastazmetastazıı şşüüphelenilenphelenilen kanserlerdekanserlerde didiğğerervvüücutcut bböölgelerilgeleri de de tarantaranıırr. .

Page 21: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET gPET göörrüüntntüüleme teknileme tekniğğii

OnkolojikOnkolojik birbir ççalalışışmama sonucundasonucunda hastanhastanıınnalacaalacağığı ttüümm vvüücutcut dozudozu 7.87.8--10 10 mSvmSv; ; kritikkritik organ organ olanolan mesanemesane dozudozu iseise 4040--60 60 mSvmSv’’dirdir..–– RRadyasyonadyasyon dozunundozunun ddüüşşüükk olmasolmasıı nedeniylenedeniyle

FDGFDG--PET PET ççalalışışmalarmalarıı kküçüüçükk ççocuklaraocuklara da da uygulanabilmekteuygulanabilmekteGGerekirseerekirse kkıısasa ssüürere aralaralııklarlaklarla tekrarlanabilmektedirtekrarlanabilmektedir. .

Page 22: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET gPET göörrüüntntüülerinin yorumlanmaslerinin yorumlanmasıı

GGöörrüüntntüülerinlerin yorumlanmasyorumlanmasıındanda fizyolojikfizyolojik olmayanolmayan vevevvüücutcut background (background (geriplangeriplan) ) aktivitesineaktivitesine oranlaoranlaartmartmışış FDG FDG tutulumututulumu ggöösterensteren odaklarodaklar araaraşşttıırrııllıırr..–– FDG FDG tutulumtutulum yoyoğğunluunluğğuu ““StandartStandart uptake uptake dedeğğerieri”” (SUD) (SUD) adadıı

verilenverilen semikantitatifsemikantitatif birbir parametreparametre ileile ifadeifade ediliedilir.r.–– SUDSUD > 2.5 > 2.5 olmasolmasıı izlenenizlenen lezyonunlezyonun hipermetabolikhipermetabolik ((habishabisşşüüphesiphesi) ) olduolduğğunuunu ggöösterirsterir. .

Page 23: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET gPET göörrüüntntüülerinin yorumlanmaslerinin yorumlanmasıı

Konvansiyonel PET kameralarKonvansiyonel PET kameralarıında inda izlenenzlenenatipikatipik metabolizmalmetabolizmalıı odaklarodaklarıınn yakyakıınnzamandazamanda yapyapıılanlan anatomikanatomik ggöörrüüntntüülerler (BT (BT ve/veyave/veya MR)MR) ileile karkarşışılalaşşttıırmasrmasıı gereklidir. gereklidir. AAynynıı andaanda hem BT hem de PET hem BT hem de PET yapabilenyapabilenkombinekombine ggöörrüüntntüülemeleme sistemlerisistemleri (PET/CT)(PET/CT)geligelişştirilmitirilmişştir.tir.

Page 24: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET gPET göörrüüntntüülerinin lerinin yorumlanmasyorumlanmasıı

Page 25: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET gPET göörrüüntntüülerinin yorumlanmaslerinin yorumlanmasıı

Page 26: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET gPET göörrüüntntüülerinin yorumlanmaslerinin yorumlanmasıı

FDGFDG ttüümmööre spesifik bir ajan dere spesifik bir ajan değğildir.ildir.–– FDGFDG--PET PET ggöörrüüntntüülerindelerinde izlenen izlenen hipermetabolikhipermetabolik odaklarodaklar

her her zamanzaman ttüümmööralral birbir odaodağığı yansyansııtmatmaz. z. EEn n ssııkk karkarşışımmıızaza ççııkankan yanlyanlışış pozitiflikpozitiflik sebeplerisebepleri aakutkut vevegrangranüülomatlomatöözz infeksiyoninfeksiyon odaklarodaklarııddıır.r.

–– Nadir gNadir göörrüülen ve len ve ddüüşşüükk glukozglukoz afiniteafinitelli i bbazazıı habishabis ttüümmöörlerrleryeterliyeterli FDG FDG uptakeuptake’’ii ggööstermestermeyebilirleryebilirler. .

BBronkoalveolerronkoalveoler kanserlerkanserler, , karsinoidlerkarsinoidler veve musinmusinöözz kanserlerkanserler een n ssııkkraslananraslanan yanlyanlışış negatifliknegatiflik nedenlerinedenleridirdir..

Page 27: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkolojik PET onkolojik endikasyonlarendikasyonlar

FDGFDG--PET PET yyööntemininnteminin onkolojidekionkolojideki temeltemelendikasyonlarendikasyonlarıı–– ŞŞüüphelipheli birbir kitledekitlede habasethabaset araaraşşttıırrmmasasıı–– BilinenBilinen ttüümmöörlerderlerde evrelendirmeevrelendirme–– TedaviTedavi sonrassonrasıı takiptakip veve nnüükslerinkslerin erkenerken tantanııssıı–– TedaviyeTedaviye cevabcevabıınn belirlenmesibelirlenmesi–– Primer Primer ttüümmöörr gradegrade’’lemesilemesi veve prognozprognoz tayinitayini–– BilinenBilinen birbir kitledekitlede biyopsibiyopsi yerininyerinin belirlenmesibelirlenmesi–– Radyoterapi planlanmasRadyoterapi planlanmasıı

Page 28: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkolojik PET onkolojik endikasyonlarendikasyonlar

ŞŞüüphelipheli birbir kitledekitlede habasethabaset araaraşşttıırrmmasasıı

Page 29: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkolojik PET onkolojik endikasyonlarendikasyonlar

BilinenBilinen ttüümmöörlerderlerde evrelendirmeevrelendirme–– YeniYeni tantanıı konankonan kanserlerdekanserlerde ttüümmöörrüünn bböölgesellgesel lenflenf

nodlarnodlarıınana yayyayııllıımmıınnıın ve n ve uzakuzak metastazlarmetastazlarıınnıınn belirlenmesibelirlenmesi(ilk (ilk evrelendirmeevrelendirme))

–– TTedaviedavi edilmiedilmişş kanserlerdekanserlerde rezidivrezidiv ve/veyave/veya nnüükslerinkslerin veve de de metastazlarmetastazlarıınn belirlenmesibelirlenmesi ((yenidenyeniden evrelendirmeevrelendirme))

–– FDGFDG--PETPET’’inin eklenmesiyle hastalareklenmesiyle hastalarıın % 15n % 15--3030’’inde inde konvansiyonel ykonvansiyonel yööntemlerle yapntemlerle yapıılan lan evrelendirmeevrelendirmededeğğiişşmektedir. mektedir.

Page 30: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkolojik PET onkolojik endikasyonlarendikasyonlar

BilinenBilinen ttüümmöörlerderlerde evrelendirmeevrelendirme

Hodgkin Lenfoma. tedavi öncesi ve tedavi sonrası

Page 31: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkolojik PET onkolojik endikasyonlarendikasyonlar

TedaviTedavi sonrassonrasıı takiptakip veve nnüükslerinkslerin erkenerken tantanııssıı–– AmeliyatAmeliyat ve/veyave/veya radyoterapiradyoterapi sonrassonrasıı vvüücuduncudun anatomikanatomik

bbüüttüünlnlüüğğüü bozuldubozulduğğuu iiççinin BT BT veyaveya MRMR’’ıınn yorumuyorumuzorlazorlaşşmaktadmaktadıırr..

RRadyoterapiadyoterapi ve/veyave/veya ameliyatameliyat sonrassonrasıı geligelişşenen nedbenedbe ve/veyave/veyafibrozfibroz dokusunundokusunun rezidrezidüüelel hastalhastalııktanktan veyaveya nnüükslerdenkslerden ayayıırtrtedilmesiedilmesi bubu yyööntemlerdentemlerde öönemlinemli problem problem olarakolarak karkarşışımmıızazaççııkmaktadkmaktadıırrFDGFDG--PET PET temeltemel olarakolarak glukozglukoz metabolizmasmetabolizmasıınnıınn ggöösterdisterdiğğii iiççininanatomikanatomik yapyapıınnıınn bozulmasbozulmasıındanndan etkilenmezetkilenmez. .

–– NedbeNedbe veyaveya nekroznekroz dokusundadokusunda glukozglukoz metabolizmasmetabolizmasıınnıınn ddüüşşüükkolmasolmasıı nedeniylenedeniyle bubu yyööntemlentemle ttüümmöörr nnüüksleriksleri kolaycakolayca ayayıırtrtedilebilmektediredilebilmektedir. .

Page 32: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkolojik PET onkolojik endikasyonlarendikasyonlar

TedaviTedavi sonrassonrasıı takiptakip vevennüükslerinkslerin erkenerken tantanııssıı–– Konvansiyonel gKonvansiyonel göörrüüntntüüleme leme

yyööntemlerinin negatif ntemlerinin negatif olmasolmasıına rana rağğmen tmen tüümmöör r belirtebelirteççlerinin ylerinin yüükseldikseldiğği i durumlarda durumlarda nnüüksksaraaraşşttıırmasrmasıı

Opere kolon ca. BT ve MR normal Açıklanamayan CEA yüksekliği.

Page 33: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkolojik PET onkolojik endikasyonlarendikasyonlar

TedaviTedaviye cevabye cevabıın belirlenmesin belirlenmesi–– KlasikKlasik olarakolarak radyoterapiradyoterapi veyaveya kemoterapikemoterapi sonrassonrasıındanda anatomikanatomik

ggöörrüüntntüülemeleme yyööntemlerindentemlerinde kitleninkitlenin kküçüüçülmesilmesi ileile tedaviyetedaviyecevabcevabıınn oluoluşştutuğğuu kabulkabul ediledilmeklemekle birlikte;birlikte;

BTBT’’dede negatifnegatif olarakolarak kabulkabul edilenedilen 1 cm1 cm’’den den kküçüüçükk lenfadenopatilerinlenfadenopatilerin aktifaktifttüümmöörr dokusudokusu iiççerdierdiğği, i, BTBT’’dede 1 1 cmcm’’denden bbüüyyüükk olduolduğğuu haldehalde ttüümmöörr dokusudokusu iiççermeyenermeyenlenfadenopatilenfadenopatilerinlerin varlvarlığıığı FDG FDG ileile tespittespit edilebilmektediredilebilmektedir..

–– KKemoterapininemoterapinin erkenerken ddöönemlerindenemlerinde FDG FDG uptakeuptake’’inininin azalmasazalmasııtedaviyetedaviye iyiiyi cevabcevabıınn birbir kankanııttııddıırr..

KemoterapiyeKemoterapiye rarağğmenmen FDG uptake FDG uptake azalmayanazalmayan ttüümmöörlerderlerde uygulananuygulanantedavitedavi şşeklinineklinin dedeğğiişştirilmesitirilmesi öönerilmektedirnerilmektedir. .

Page 34: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkolojik PET onkolojik endikasyonlarendikasyonlar

TedaviTedaviye cevabye cevabıın belirlenmesin belirlenmesi

Page 35: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkolojik PET onkolojik endikasyonlarendikasyonlar

Primer Primer ttüümmöörr gradegrade’’lemesilemesi veve prognozprognoz tayinitayini–– Bir Bir ççok tok tüümmöörde FDG tutulumu yorde FDG tutulumu yoğğunluunluğğu arttu arttııkkçça a

ttüümmöörrüün n agressifleagressifleşştitiğğii ve ve prognozunprognozun kkööttüüleleşştitiğği i bilinmektedirbilinmektedir

BilinenBilinen birbir kitledekitlede biyopsibiyopsi yerininyerinin belirlenmesibelirlenmesi–– HeterojenHeterojen kitlelerdekitlelerde FDGFDG--PET PET ileile metabolikmetabolik olarakolarak

en en aktifaktif bböölgelerlgeler belirlenerekbelirlenerek biyopsiyebiyopsiye yyöönnverilebilmektedirverilebilmektedir. .

Page 36: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkolojik PET onkolojik endikasyonlarendikasyonlar

BilinenBilinen birbir kitledekitlede biyopsibiyopsi yerininyerinin belirlenmesibelirlenmesi

Page 37: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkoloji dPET onkoloji dışıışı endikasyonlarendikasyonlar

NNöörolojik rolojik endikasyonlarendikasyonlar–– CCerrahierrahi tedavitedavi ddüüşşüünnüülenlen medikalmedikal tedaviyetedaviye direndirenççlili

epileptikepileptik odaklarodaklarıınn lokalizasyonulokalizasyonuİİnteriktalnteriktal safhadasafhada epileptikepileptik odakodak normal normal beyinbeyin dokusunadokusuna FDGFDG--PETPET’’dede ggöörere dahadaha hipometabolikhipometabolik ggöözzüükküürr. . İİktalktal ddöönemdenemde yapyapıılan lan beyinbeyin perfperfüüzyonzyon SPECT SPECT ççalalışışmasmasıındandaepileptikepileptik odakodak normal normal beyinbeyin dokusunadokusuna hiphiperermetabolikmetabolik ggöözzüükküürr. .

–– Alzheimer Alzheimer hastalhastalığıığınnıınn erkenerken tantanııssıı veve didiğğerer tip tip demanslardandemanslardan ayayıırrııccıı tantanııssıı

BBilateralilateral simetriksimetrik olarak olarak parietoparieto--oksipitaloksipital korteksdekorteksde glukozglukozmetabolizmasmetabolizmasıınnıınn azalmasazalmasıı Alzheimer Alzheimer hastalhastalığıığınnıınn erkenerken ddööneminemiiiççinin tipik tipik birbir bulgudurbulgudur. .

Page 38: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkoloji dPET onkoloji dışıışı endikasyonlarendikasyonlar

Kardiyolojik Kardiyolojik endikasyonendikasyon–– CanlCanlıı myokardmyokard dokusunun gdokusunun göösterilmesisterilmesi

CanlCanlıı myokardmyokard dokusu idokusu iççeren beren böölgelerin kaslgelerin kasıılma lma fonksiyonlarfonksiyonlarıı revaskrevasküülarizasyonlarizasyon tedavisinden tedavisinden sonra iyilesonra iyileşşme me şşansansıına sahiptir.na sahiptir.MyokardMyokard perfperfüüzyonzyon SPECT incelemesinde SPECT incelemesinde hipoperfhipoperfüüzeze olarak izlenen ve enfarktolarak izlenen ve enfarktüüs olarak s olarak dedeğğerlendirilen alanlarerlendirilen alanlarıın FDGn FDG--PET PET ççalalışışmasmasıında nda viableviable olduolduğğu izlenebilmektedir. u izlenebilmektedir.

Page 39: Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) ve Tümör Görüntüleme194.27.141.99/dosya-depo/ders-notlari/ilhami-uslu/PET_ve_Tumor... · Siklotron adı verilen sistemlerde yapay olarak oluşturulurlar

Pozitron Emisyon Tomografisi Pozitron Emisyon Tomografisi FDGFDG--PET onkoloji dPET onkoloji dışıışıendikasyonlarendikasyonlar

Kardiyolojik Kardiyolojik endikasyonendikasyon -- CanlCanlıı myokardmyokard dokusunun gdokusunun göösterilmesisterilmesi