Upload
bond
View
38
Download
3
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Łukasz Grzejdziak. Prawo konkurencji ćwiczenia - spotkanie 3. Porozumienia ograniczające konkurencję. Program ćwiczeń. Zakres przedmiotowy art. 6 uokik i art. 101 TFUE Pojęcie „porozumienie” Alternatywa „cel lub skutek” i „reguła rozsądku” Typy porozumień poziomych - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Prawo konkurencjićwiczenia - spotkanie 3
Porozumienia ograniczające konkurencję
Łukasz Grzejdziak
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Program ćwiczeń
1. Zakres przedmiotowy art. 6 uokik i art. 101 TFUE
2. Pojęcie „porozumienie”
3. Alternatywa „cel lub skutek” i „reguła rozsądku”
4. Typy porozumień poziomych
5. Wymiana informacji jako porozumienie
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia ograniczające konkurencję
• Art. 6 ust. 1 uokik
zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym (...)
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia ograniczające konkurencję
• Art. 101 ust. 1 TFUE – Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i
zakazane są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które mogą wpływać na handel między Państwami Członkowskimi i których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz rynku wewnętrznego (…)
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia ograniczające konkurencjęwprowadzenie
• Zakresem art. 6 uokik i art. 101 TFUE objęte są:
– Porozumienia między konkurentami (porozumienia poziome)
– Porozumienia między podmiotami działającymi na różnych piętrach obrotu danym towarem (porozumienia pionowe)
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Zakres zakazu porozumień pojęcie porozumienia
• Art. 4 pkt 5) uokik - porozumienia:– a) umowy zawierane między przedsiębiorcami,
między związkami przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów
– b) uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki
– c) uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Zakres zakazu porozumień pojęcie porozumienia
• Porozumienia rozumiane szeroko– Umowy w dowolnej formie i ich elementy– Gentlemen’s agreements– Uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie
(pisemnie, ustnie, telefonicznie, mailowo)– Instrukcje, ostrzeżenia, okólniki, wytyczne– Wymiana informacji– Uchwały, akty (decyzje) związków
przedsiębiorców – Praktyki uzgodnione
• Nie musi być mechanizmu egzekucji porozumienia
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Zakres zakazu porozumień pojęcie porozumienia
• Uchwały, akty (decyzje) związków przedsiębiorców
• Art. 4 pkt 2) uokik – związki przedsiębiorców – izby,
zrzeszenia i inne organizacje zrzeszające przedsiębiorców (...) jak również związki tych organizacji;
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Zakres zakazu porozumień pojęcie porozumienia
• Związki przedsiębiorców (najczęściej branżowe) stanowią znakomitą platformę zawiązywania karteli
• Same nie muszą prowadzić działalności gospodarczej by być objęte zakresem zakazu
• Uchwały, akty (decyzje) związków przedsiębiorców– Statuty związków przedsiębiorstw (stowarzyszeń
branżowych)– Porozumienia zawarte przez związek– Instrukcje, rekomendacje, okólniki, kodeksy praktyk– Decyzje „związków związków przedsiębiorstw”
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Zakres zakazu porozumień pojęcie porozumienia• Praktyki uzgodnione
– 48/69, ICI p. Komisji - „forma współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami, która nie posłużyła jeszcze do zawarcia porozumienia we właściwym sensie, świadomie pozwala zastąpić ryzyko wiążące się z konkurencją, praktyczną współpracą”
– 40/73, Suiker Unie p. Komisji – „jakikolwiek bezpośredni lub pośredni kontakt pomiędzy (...) operatorami, celem lub skutkiem którego jest wywieranie wpływu na zachowanie na rynku aktualnego lub potencjalnego konkurenta lub ujawnienie takiemu konkurentowi planów działań, które zdecydowały się przyjąć, lub których przyjęcie na rynku rozważają”
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Zakres zakazu porozumień pojęcie porozumienia ograniczającego konkurencję
• „...celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji”– Rozumiane jako alternatywa– Jeśli cel jest antykonkurencyjny, co do zasady,
nie ma potrzeby badać skutku– Jeśli cel nie jest jednoznacznie
antykonkurencyjny, to trzeba badać skutek– Skutek nie musi zaistnieć by porozumienie
było objęte zakresem art. 6 uokik i 101 TFUE
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Zakres zakazu porozumień pojęcie porozumienia ograniczającego konkurencję
• „...celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji”
– Zamiar stron jest nieistotny, dla stwierdzenia antykonkurencyjnego celu porozumienia
– Istotne czy z treści porozumienia, biorąc pod uwagę ekonomiczny kontekst jego stosowania, obiektywnie taki cel wynika
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Zakres zakazu porozumień pojęcie porozumienia ograniczającego konkurencję
• „twarde ograniczenia” (hard-core restraints, reguły per se) – – Kartele cenowe, w tym wymiana danych o
cenach– Podział rynku– Ograniczenie sprzedaży– Ograniczenie produkcji– Kolektywne systemy wyłącznej dystrybucji– Ustalanie minimalnych i sztywnych cen
odsprzedaży– Zakaz eksportu
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Zakres zakazu porozumień pojęcie porozumienia ograniczającego konkurencję
• „twarde ograniczenia” (hard-core restraints, reguły per se)
– Organ nie musi udowadniać, że porozumienie jest w stanie wywrzeć negatywny skutek na konkurencję (wystarczy cel)
– To wynika z samej natury porozumienia– Strona nie może skutecznie podnosić na tym etapie, że
celem lub skutkiem porozumienia nie będzie ograniczenie konkurencji albo że prowadzi ono do efektywności
– Możliwość wyłączenia w oparciu o art. 8 ust. 1 uokik i odpowiednio – o art. 101 ust. 3 TFUE
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Zakres zakazu porozumień pojęcie porozumienia ograniczającego konkurencję
• Pozostałe porozumienia– To czy porozumienie ogranicza konkurencję
podlega analizie jeszcze na etapie stosowania art. 6 uokik i art. 101 ust. 1 TFUE
– Wymagane udowodnienie, że porozumienie ma charakter antykonkurencyjny, w tym również wzięcie pod uwagę skutków jaki wywiera lub może wywrzeć na konkurencję
– Analogia do reguły rozsądku w USA
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Rodzaje poziomych
porozumień
ograniczających
konkurencję
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Kartele cenowe• Art. 6 ust. 1 pkt 1) uokik
– ustalanie, bezpośrednio lub pośrednio, cen (...) zakupu lub sprzedaży towarów
• Art. 101 ust. 1 lit. a) TFUE– ustalanie w sposób bezpośredni lub pośredni cen
zakupu lub sprzedaży (...)
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Kartele cenowe• Zakazane jest ustalanie cen w jakikolwiek
sposób – bezpośredni i pośredni, np.:– Sprawa FETTCSA – porozumienie o niestosowaniu
rabatów od cen opublikowanych w cennikach (mimo braku ustalenia poziomu tych cen)
– Sprawa Vimpoltu – ustalenie maksymalnego poziomu rabatów i ujednolicenie warunków płatności
– Ustalanie cen rekomendowanych i maksymalnych– Sprawa Fenex – regularna i długotrwała praktyka
sporządzania i dystrybuowania rekomendowanych taryf pomiędzy członkami stowarzyszenia
– Sprawa Eurocheque – ustalenie wielkości prowizji bankowych pobieranych od klientów
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Kartele cenowe• Nie ma znaczenia:
– czy cena ustalona została na poziomie poniżej czy powyżej ceny rynkowej
– czy została rzeczywiście wprowadzona– czy została ustalona jednolicie, czy na różnym
poziomie dla każdego uczestnika kartelu
• Istotne by każdy uczestnik rynku decydował o swojej polityce cenowej i rabatowej niezależnie od swoich konkurentów
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Ustalanie innych niż cena warunków transakcji
• Art. 6 ust. 1 pkt 1) uokik – ustalanie, bezpośrednio lub pośrednio, (...) innych
warunków zakupu lub sprzedaży towarów
• Art. 101 ust. 1 lit. a) TFUE– ustalanie w sposób bezpośredni lub pośredni (...)
innych warunków transakcji
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Ustalanie innych niż cena warunków transakcji• Najczęściej
– Standaryzacja umów– Zakaz indywidualnego ustalania warunków
transakcji przez członków związku przedsiębiorców – stosowanie ogólnego standardu
– Standaryzacja regulaminów, ogólnych warunków umów
– „Kodeksy” i wytyczne itp. uchwalane przez korporacje
– Ujednolicenie warunków gwarancji
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Podział rynku
• Art. 6 ust. 1 pkt 3) uokik – podział rynków zbytu lub zakupu
• Art. 101 ust. 1 lit c) TFUE– podział rynków lub źródeł zaopatrzenia
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Podział rynku
• Kryteria segmentacji – podział:
• Terytorialny• przedsiębiorca A sprzedaje wyłącznie na danym
obszarze, B na innym, C na innym itd.
• Podmiotowy • Np. przedsiębiorca A sprzedaje tylko dystrybutorom,
B tylko odbiorcom końcowym
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Podział rynku
• Dlaczego uznawany za szkodliwy?– Praktyka wykluczająca– Prowadzi do ograniczenia wyboru
towarów na rynku– Brak jakiejkolwiek konkurencji na
danym rynku – cenowej i jakościowej– Podziały terytorialne w UE – izolacja
rynków narodowych
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia kontyngentowe Ograniczanie postępu i inwestycji
• Art. 6 ust. 1 pkt 2) uokik – ograniczanie lub kontrolowanie produkcji lub zbytu
oraz postępu technicznego lub inwestycji
• Art. 101 ust. 1 lit b) TFUE– ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji, rynków,
rozwoju technicznego lub inwestycji
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia kontyngentowe Ograniczanie postępu i inwestycji
• Dlaczego zakazane?– Porozumienia kontyngentowe
• ograniczenie zbytu lub produkcji tożsame w skutkach z kartelem cenowym
– Ograniczenie lub kontrolowanie postępu technicznego i inwestycji?• Bezpośrednio uderza w dobrobyt
konsumenta
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia kontyngentoweOgraniczanie postępu i inwestycji• Szerokie rozumienie porozumień
kontyngentowych– Wszystkie porozumienia, które mogą
skutkować ograniczeniem sprzedaży– Każde ustalenie wielkości produkcji, lub
sprzedaży, bez względu na jej poziom
• Przykłady– Zakaz zwiększania ustalonych poziomów
produkcji bez zgody uczestników kartelu– Ustalenie, że określona część produkcji
uczestników będzie eksportowana poza UE
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia kontyngentowe. Ograniczanie postępu i inwestycji• (...):
– Określenie ilości towarów sprzedawanych do poszczególnych kontrahentów
– „Zamrożenie” udziałów w rynku oraz ujednolicenie terminów przerw technologicznych
– Ustalenie gwarancji, że podmiot w razie nie sprzedania określonej minimalnej ilości towaru uzyska rekompensatę od konkurenta
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia kontyngentowe. Ograniczanie postępu i inwestycji• Przykłady ograniczania postępu
technicznego i inwestycji
– Porozumienie, odnośnie wstrzymania wprowadzenia nowego wynalazku
– Porozumienie, odnośnie utrzymania udziałów rynkowych
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia o skutku antykonkurencyjnym (wykluczającym)
• Art. 6 ust. 1 pkt 6) uokik
– ograniczanie dostępu do rynku lub eliminowanie z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia o skutku antykonkurencyjnym (wykluczającym)
• Szereg porozumień, które nie służą bezpośrednio osiąganiu renty monopolistycznej, ale mają na celu stworzenie barier wejścia na rynek, lub osłabienie lub pozbycie się konkurentów
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia o skutku antykonkurencyjnym (wykluczającym)
• Przykłady– Bojkot grupowy – uczestnicy kartelu
odmawiają dostaw dystrybutorowi, który nabywa towary także u innego dostawcy
– Kolektywne zobowiązania wyłączne – np. grupa producentów zawiera porozumienie z grupą dostawców, na wyłączność zakupu i sprzedaży – ogranicza w ten sposób dostęp do sieci dystrybucji
– Uczestnicy kartelu udzielają rabatów naliczanych od sumy wydanej na zakupy u członków kartelu
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wymiana informacji
• Wymiana między konkurentami informacji dotyczących strategii działań, w szczególności strategii cenowej, może być uważana za kartel
• Tylko informacje, które zwyczajowo stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, a nie te, które są powszechnie znane
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wymiana informacji• Wymiana informacji o cenach
– Nie jest konieczne by przedsiębiorcy wyraźnie ustalili ceny
– Wystarczy sam fakt ujawnienia sobie nawzajem informacji o cenach, lub nawet ujawnienie przez jednego przedsiębiorcę drugiemu bez takiej wzajemności
• Przykład – wyrok S.A. z 20.09.1995, XVII Amr 15/95 – wymiana przez przedsiębiorców (…) informacji
w kwestii ponoszonych kosztów i zamierzonych podwyżek cen
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wymiana informacji• Wymiana innych informacji rynkowych
– Może być korzystna dla zwiększania efektywności działalności przedsiębiorców
– Może być korzystna dla konsumentów, którzy zwiększają swoją wiedzę o rynku i towarach na nim
– Analiza ad casum wpływu wymiany informacji na konkurencję, w tym analiza rynku
• czy wymiana informacji prowadzi do koordynacji zachowań przedsiębiorców?
• czy też ma pozytywne skutki dla dobrobytu konsumenta?
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wymiana informacjiimplikacje praktyczne
• Nie wolno ujawniać konkurentowi informacji o:– cenach, rabatach, strategii działania, wielkości
sprzedaży, mocach produkcyjnych i ich wykorzystaniu, udziale w rynku, itp.
• Wolno:– Gromadzić zbiorcze informacje statystyczne,
np. dotyczące średnich cen w sektorze, wyników sprzedaży całego sektora, mocach produkcyjnych sektora i ich wykorzystaniu, itd.
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wymiana informacjiimplikacje praktyczne
• Jeśli na spotkaniu stowarzyszenia branżowego uczestnicy dyskutują o cenach– należy publicznie odciąć się od tego i wyjść– Inaczej – możemy być uznani za uczestnika
kartelu!– Nie jest wymagane (choć dobrze widziane) –
zawiadomienie organu antymonopolowego
• W spotkaniach stowarzyszeń często uczestniczą prawnicy, których zadaniem jest dopilnowanie, by nie zostało naruszone prawo antymonopolowe
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wymiana informacjiimplikacje praktyczne
• Niektóre stowarzyszenia branżowe organizują legalne systemy gromadzenia i przetwarzania danych rynkowych – Informacje przekazywane tajnie niezależnej
kancelarii prawnej, lub spółce doradczej, która przetwarza je i upublicznia zbiorcze raporty statystyczne
• Wielu przedsiębiorców organizuje programy tzw. competition compliance
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Dowodzenie istnienia porozumienia
• Udowodnienie istnienia porozumienia niezwykle utrudnione– Przedsiębiorcy zdając sobie sprawę z
zagrożenia karą dbają o zatajenie istnienia kartelu
– Uzgodnienia nieformalne, ustne, brak materialnych dowodów na istnienie porozumienia
• Wyjątki – Outdoor
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Dowodzenie istnienia porozumienia
• Podejście oparte na efekcie rynkowym - jeśli– istnieje platforma wymiany informacji, np.
odbywają się spotkania branżowe i – istnieje efekt rynkowy w postaci skoordynowania
działań podmiotów i– skoordynowania tego nie można wytłumaczyć
czynnikami rynkowymi
KARTEL
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Leniency – Łagodzenie kar
• Odstąpienie od nałożenia kary– Art. 109 ust. 1 uokik - Prezes Urzędu (...) odstępuje od
nałożenia kary (...) na przedsiębiorcę biorącego udział w porozumieniu (...), jeżeli spełnia on łącznie następujące warunki:
• 1) jako pierwszy z uczestników porozumienia:• a) dostarczy Prezesowi Urzędu informację o istnieniu
zakazanego porozumienia, wystarczającą do wszczęcia postępowania antymonopolowego lub
• b) przedstawi Prezesowi Urzędu, z własnej inicjatywy, dowód umożliwiający wydanie decyzji, o której mowa w art. 10 lub 11
• jeżeli Prezes Urzędu nie posiadał w tym czasie informacji i dowodów wystarczających do wszczęcia postępowania antymonopolowego lub wydania decyzji, o której mowa w art. 10 lub 11
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Leniency – Łagodzenie kar
• Odstąpienie od wymierzenia kary:– 2) współpracuje z Prezesem Urzędu w toku postępowania w
pełnym zakresie, dostarczając niezwłocznie wszelkich dowodów, którymi dysponuje, albo którymi może dysponować, i udzielając niezwłocznie wszelkich informacji związanych ze sprawą, z własnej inicjatywy lub na żądanie Prezesa Urzędu
– 3) zaprzestał uczestnictwa w porozumieniu nie później niż w dniu poinformowania Prezesa Urzędu o istnieniu porozumienia lub przedstawienia dowodu, o którym mowa w pkt 1 lit. b;
– 4) nie był inicjatorem zawarcia porozumienia i nie nakłaniał innych przedsiębiorców do uczestnictwa w porozumieniu
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Leniency – Łagodzenie kar
• Obniżenie kary pieniężnej dla przedsiębiorcy, który – 1) przedstawi Prezesowi Urzędu, z własnej
inicjatywy, dowód, który w istotny sposób przyczyni się do wydania decyzji
– 2) zaprzestał uczestnictwa w porozumieniu nie później niż w momencie przedstawienia ww. dowodu
• Tryb postępowania w ramach leniency określa rozporządzenie RM z 26.01.2009 w sprawie trybu postępowania w przypadku wystąpienia przedsiębiorców do Prezesa UOKiK o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia pionowepojęcie
• Wszelkie porozumienia ograniczające konkurencję zawierane przez przedsiębiorców działających na różnych szczeblach łańcucha produkcji i dystrybucji, np.:– producent – hurtownik
– hurtownik – sprzedawca detaliczny
– producent – sprzedawca detaliczny
– dostawca surowca – producent
• Art. 4 pkt 6) porozumienia dystrybucyjne– porozumienia zawierane między przedsiębiorcami
działającymi na różnych szczeblach obrotu, których celem jest zakup towarów dokonywany z zamiarem ich dalszej odsprzedaży
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia pionowetypy porozumień
• Część typów porozumień objętych art. 6 uokik (art. 101 TFUE) i występujących jako porozumienia poziome może także występować jako pionowe, np.:– Porozumienia cenowe – ustalanie cen odsprzedaży
– Podział rynku – zakaz dla dystrybutora odsprzedaży na danym obszarze lub określonym kontrahentom
– Ograniczanie sprzedaży – zakaz dla producenta odsprzedaży zakupionych surowców
– Eliminowanie konkurencji – zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej przez dystrybutora
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia pionowetypy porozumień
• Wyłącznie jako porozumienie pionowe występuje sprzedaż wiązana:
• art. 6 ust 1 pkt 5) – uzależnianie zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy, czyli
– Dostawca umawia się z odbiorcą, że ten może zakupić jeden towar (towar wiążący) tylko pod warunkiem, że kupi także inny (towar związany)
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia pionowepodstawowe reguły
• Szczegółowe reguły odnośnie dopuszczalności porozumień dystrybucyjnych w: – Rozporządzeniu RM w sprawie wyłączenia
niektórych rodzajów porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień antykonkurencyjnych (Dz.U.2007.230.1691)
– Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 330/2010 w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 TFUE do kategorii porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych
– Wytyczne w sprawie ograniczeń wertykalnych (2010/C 130/ 01)
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wyłączenia od zakazu
porozumień ograniczających
konkurencję
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia bagatelne (de minimis)• Art. 7 ust. 1 uokik – art. 6 nie stosuje się
jeśli łączny udział w rynku uczestników porozumienia nie przekracza:– 5% - przy porozumieniach między
konkurentami– 10% - przy innych porozumieniach
• ALE – Art. 7 ust. 2 uokik - przepisów ust. 1 nie stosuje się do przypadków określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i 7, m.in:– Kartele cenowe, uzgadnianie przetargów,
porozumienia kontyngentowe, podział rynku
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Porozumienia bagatelne (de minimis)
• Wytyczne Komisji o porozumieniach niewielkiej wagi – zakazu z art. 101 TFUE nie stosuje się przy łącznym udziale uczestników wynoszącym
– 10% - przy porozumieniach między konkurentami
– 15% - dla innych porozumień
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wyłączenie ustawowe• Art. 8 ust. 1. Zakazu (...), nie stosuje się do
porozumień, które jednocześnie:– 1) przyczyniają się do polepszenia produkcji,
dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego
– 2) zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z porozumień korzyści
– 3) nie nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów
– 4) nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wyłączenie w TFUE• Art. 101 ust. 3 TFUE – zakazu nie stosuje się
do porozumień (…)– które przyczyniają się do polepszenia produkcji lub
dystrybucji produktów bądź do popierania postępu technicznego lub gospodarczego, przy zastrzeżeniu dla użytkowników słusznej części zysku, który z tego wynika, oraz bez:
– a) nakładania na zainteresowane przedsiębiorstwa ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów;
– b) dawania przedsiębiorstwom możliwości eliminowania konkurencji w stosunku do znacznej części danych produktów.
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wyłączenie ustawoweciężar dowodu
• Art. 8 ust. 2 uokik – Ciężar udowodnienia okoliczności, o
których mowa w ust. 1, spoczywa na przedsiębiorcy
• Analogicznie orzecznictwo ETS
• W odróżnieniu od prawa USA, każdy rodzaj porozumienia może być potencjalnie objęty tym wyłączeniem
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wyłączenie ustawowe• Warunek przyczynienia się do polepszenia
produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego– Porozumienie musi przyczyniać się w sposób
obiektywny do polepszenia dobra wspólnego, dobra społeczeństwa, a nie służyć tylko interesom stron
– Musi służyć maksymalizacji efektywności – w zasadzie wyłącznie czynniki ekonomiczne mogą być brane pod uwagę
• Przykłady – Efekty sieciowe w dystrybucji– Stworzenie nowego, lepszego produktu– Obniżenie kosztów produkcji i dystrybucji przy tej samej
lub wyższej sprzedaży
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wyłączenie ustawowe• Warunek przyczynienia się do polepszenia
produkcji (...)– Efektywności kosztowe - wynikające z:
• Nowych metod lub technologii produkcji
• Synergii wynikających z integracji istniejących już zasobów
• Ekonomii skali
• Lepszego planowania produkcji
– Efektywności jakościowe – wynikające z:• Udostępnienia licencji
• Porozumień B+R
• Porozumień w sprawie produkcji nowych lepszych technologicznie produktów
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wyłączenie ustawowe • Warunek zapewnienia nabywcy lub
użytkownikowi odpowiedniej części wynikających z porozumień korzyści– Pytanie - kto i w jakim stopniu skorzysta?– Konsumenci rozumiani szeroko jako wszyscy
nabywcy– Warunek nie jest spełniony jeśli tylko pewna
wąska grupa odbiorców uzyska korzyści– Nie jest spełniony jeśli korzyści uzyskają
głównie strony, a odbiorcy odniosą korzyści niewielkie
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wyłączenie ustawowe
• Warunek niezbędności ograniczeń1. Czy cel w postaci efektywności może
być osiągnięty inaczej niż poprzez porozumienie ograniczające konkurencję?
2. Czy ograniczenia konkurencji wynikające z konkretnego porozumienia są niezbędne do osiągnięcia efektywności?
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wyłączenie ustawowe
• Warunek nie stwarzania przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów– Im słabsza konkurencja przed zawarciem
porozumienia i im bardziej porozumienie wpłynie na ograniczenie konkurencji na rynku, tym większa szansa, że warunek będzie spełniony
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wyłączenia blokowe• Art. 8 ust. 3 uokik - RM może, w drodze
rozporządzenia, wyłączyć określone rodzaje porozumień spełniające przesłanki, o których mowa w ust. 1, spod zakazu (...), biorąc pod uwagę korzyści, jakie mogą przynieść określone rodzaje porozumień. W rozporządzeniu RM określi:– 1) warunki, jakie muszą być spełnione, aby porozumienie
mogło być uznane za wyłączone spod zakazu;– 2) klauzule, których występowanie w porozumieniu stanowi
naruszenie art. 6;– 3) okres obowiązywania wyłączenia– oraz może określić klauzule, których występowania w
porozumieniu nie uznaje się za naruszenie art. 6
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wyłączenia blokowe• Wyłączenia blokowe – dotyczą
porozumień– Poziomych, np.
• Rozporządzenie RM w sprawie wyłączenia określonych porozumień specjalizacyjnych i badawczo-rozwojowych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję
– Pionowych, np. • Rozporządzenie RM w sprawie wyłączenia
niektórych rodzajów porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień antykonkurencyjnych
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wnioski końcowe
1. Zakresem zakazu zawartego w art. 6 uokik (art. 101 TFUE) objęte są zarówno porozumienia w układzie poziomym (kartele) jak i pionowym
2. Zakres pojęcia porozumienia jest niezwykle szeroki i obejmuje wszelkie umowy między przedsiębiorstwami, lub ich elementy, jakiekolwiek uzgodnienia między nimi oraz jakiekolwiek decyzje związków przedsiębiorstw
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wnioski końcowe3. Porozumienia antykonkurencyjne dzielimy
na „twarde” i pozostałe
4. Celem porozumień o charakterze twardym zawsze jest naruszenie, ograniczenie, lub wyeliminowanie konkurencji
5. W odniesieniu do pozostałych porozumień na organie antymonopolowym spoczywa ciężar udowodnienia negatywnego wpływu porozumienia na konkurencję
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wnioski końcowe6. Kartelem cenowym jest każde będące
rezultatem porozumienia skoordynowanie polityki cenowej i rabatowej konkurentów
7. Podział rynku polegać może na segmentacji terytorialnej lub podmiotowej
8. Porozumienia kontyngentowe to wszelkie porozumienia, które mogą skutkować ograniczeniem sprzedaży
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wnioski końcowe9. Porozumienia o skutku konkurencyjnym to
takie, które nie służą bezpośrednio osiąganiu renty monopolistycznej, ale mają na celu stworzenie barier wejścia na rynek, lub osłabienie lub pozbycie się konkurentów
10.Ujawnienie konkurentowi poufnych informacji rynkowych dotyczących cen, strategii cenowych, wielkości sprzedaży, mocy produkcyjnych, stopnia ich wykorzystania z reguły uważane jest za zakazane porozumienie
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wnioski końcowe11.Orzecznictwo wypracowało koncepcję
dowodzenia istnienia porozumienia antykonkurencyjnego opartą na analizie dowodów pośrednich, w tym skutków rynkowych
12.Uczestnik porozumienia, który dostarczył organowi antymonopolowemu istotnych informacji o porozumieniu i który wypełnił przesłanki art. 109 uokik może uzyskać odstąpienie od wymierzenia kary lub jej obniżenie.
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Wnioski końcowe13.Porozumienia pionowe to wszelkie
porozumienia zawierane przez przedsiębiorców działających na różnych szczeblach łańcucha produkcji lub dystrybucji danym towarem
14.Spod zakazu stosowania porozumień antykonkurencyjnych wyłączone są porozumienia bagatelne, porozumienia spełniające wszystkie warunki określone w art. 8 ust. 1 uokik, lub objęte wyłączeniami grupowymi
90-232, Łódź, ul. Kopcińskiego 8/12www.wpia.uni.lodz.pl
Dziękuję za uwagę
Łukasz Grzejdziak
Katedra Prawa Gospodarczego Publicznego WPiA UŁ