VISOKA TEHNIČKA ŠKOLA STRUKOVNIH STUDIJA U NIŠU

predmet:MEHANIZACIJA PRETOVARA

Studijski program:DRUMSKI SAOBRAĆAJ

Predmetni nastavnik:dr Boban Cvetanović

Predavanje broj 5.MAŠINE SA PREKIDNIM RADOM

MAŠINE SA PREKIDNIM RADOM

Kod mašina sa prekidnim radom radni organ ima svoj radni - produktivni hod (premeštanje tereta) i

povratni - prazni hod (radni organ se vraća po novi zahvat).

Premeštanje tereta se vrši u ciklusima (periodičnom smenom).

2

Tipične kategorije sredstava sa cikličnim dejstvom su različiti tipovi transportno - manipulativnih vozila sa

jedne, i dizalične mašine sa druge strane

Napomena: neki autori kao posebnu grupu izdvajaju,pored navedenih, i automatski vođena vozila.

3

Navedene kategorije sredstava koriste se pri realizaciji različitih klasa zadataka u okviru logističkih sistema, a

kao tipični zadaci mogu se izdvojiti: istovar transportnih sredstava,

transport robe, međufazno skladištenje, sortiranje ili sabiranje robe,

utovar robe u transportna sredstva.

4

Najznačajnija karakteristika sistema koja suštinski odslikava efekte angažovanja pretovarnih sredstava pri realizaciji određenog zadatka je transportni kapacitet.

Pored njega izuzetan značaj imaju još i vučne i geometrijske karakteristike sistema.

5

DIZALIČNE MAŠINE

Dizalične mašine čine najbrojniju grupu mašina prekidnogtransporta.

Dele se, prema konstruktivnom izvođenju, na:a) proste dizalične mehanizme i mašine

b) kranove

6

PROSTI DIZALIČNI MEHANIZMI I MAŠINE

U ovu grupu mašina spadaju:

Male (ručne) dizalice Koturače i čekrci Doboši za vuču

7

male ručne dizalice

a) teret se podiže pomoću zupčaste poluge (ručna dizalica sa zupčastom polugom iprenosom cilindričnim zupčanicima),

b) zavojnog vretena (ručna ili električna dizalica sa zavojnim vretenom)c) pomeranjem klipa (hidraulična dizalica sa pokretnim klipom).

8

koturače i čekrci

služe za dizanje tereta na male visine, ali oni moraju biti okačeni na grede

9

doboši (vitla) za vuču

za dizanje i premeštanje tereta u horizontalnoj ili kosoj ravni

10

KRANOVI

To su složene dizalične mašine namenjene za dizanje i prenošenje tereta u horizontalnoj i vertikalnoj ravni.

Mogu prenositi komadastu i sitno komadastu i rasipnu robu u posebnim pоsudamа.

11

Period rada kranova, po pravilu, se sastoji iz sledećihoperacija: kačenja tereta o noseći organ krana, radnog hoda (dizаnjа, premeštаnjа u horizontаlnojrаvni, spuštаnjа tereta) odvezivanja tеrеta sa nosećеg orgаna krana povratnog (mrtvog) hoda do mesta ponоvnоgvezivanja za teret.

12

Princip rada

Teret se prihvata uređajima za kačenje, zahvatanje ili držanje (kuke,hvatači...), zatim se podiže užadima ililancima, preko koturova, namotavanjem na doboše.

Za zaustavljanje u određenom položaju služe kočnice iustavljači.

13

Kapacitet krana je obrnuto srazmeran visini dizanja i dužini vodoravnog premeštanja tereta.

Ova osobenost kranova i svih vrsta dizaličnih postrojenja, oštro naglašava razliku u odnosu na mašine sa neprekidnim transportom, kod kojih

kapacitet ne zavisi od dužine transporta.

14

Montaža i demontaža kranova su složeni monterski zadaci i morajuse sprovoditi tačno za svaki tip po uputstvima proizvođača i svim

sigurnosnim merama.

Trajanje procesa montaže i demontaže može biti reda veličinenekoliko sati do reda veličine nekoliko sedmica, zavisno od veličine

dizalice, vrste, marke i tipa.

15

Podela prema načinu rada (horizontalnog premeštanja tereta

1.dizalice mostovskog oblika (horizontalno premeštanjetereta postiže se kombinacijom translatornih pomeranja)2.obrtne dizalice (horizontalno premeštanje tereta postiže seokretanjem)

Postoje i druge podele npr. na dizalice opšteg karaktera ispecijalne dizalice (pored klasifikacije u ove dve grupe, u praksi sepojavljuju i druga konstruktivana izvođenja, zavisna od specifičnih uslovaeksploatacije).

16

TRANSPORTNO - MANIPULATIVNA VOZILA

Mašine za podizanje i prenos tereta pri čemu se premeštanje tereta vršiu određenim intervalima deo po deo.

Najcešće se klasifikuju na sledece osnovne kategorije:1. paletna kolica 2. traktori (tegljači)3. karete 4. portalni slagaci 5. viljuškari

17

Zbog naglog razvoja i primene u poslednjih nekoliko godinaautomatski vođena vozila su se izdvojila kao posebna grupa

iako po karakteristikama, funkcijama i načinu rada pripadaju transportno-manipulativnim vozilima.

18

Izbor transportno-manipulativnog vozila

pojavni oblik robe, materijala, proizvoda... (geometrjski oblik, težina, količine...)

mesto nastanka i završetka zahteva (rastojanja, nagib, uslovi puta)

vremenski aspekt (intenzitet) prilagođavanje promenama, potrebne intervencije na

sredstvima, mreži saobraćajnica, obučenosti osoblja,...

19

PALETNA KOLICA (ručni viljuškari)

Posebno su prilagođena za transport paleta.

Ona imaju mogucnost aktivnog zahvatanja i

odlaganja palete.

20

Osim manuelnog pokretanja, postoje i mehanizovane varijante, sa prostorom za vozača ili bez njega.

21

TRAKTORI (TEGLJAČI)

Koriste pri realizaciji međupogonskog transporta, mada se sreću i u procesnom

transportu. Obično nemaju mogućnost

aktivnogzahvatanja/odlaganja.

22

Traktori sa elektrobaterijskim pogonom imaju brzinu kretanjaizmedu 4 i 12 km/h i vucnu silu od 0,5 do 2,5 kN, dok traktorisa SUS-motorom imaju bolje performanse: brzina kretanja je

15 do 20 km/h (izuzetno do 35 km/h), a vucna sila napoteznici od 5 do 10 kN.

23

KARETE

To je varijanta tegljaca sa tovarnim prostorom, te se mogu

koristiti i kao “solo”vozila a po potrebi i za vuču prikolica.

24

25

Sličnosti i razlike traktora i kareta

sličnostinemaju sposobnost aktivnog zahvatanja

razlikekarete imaju sposobnost nošenja jedinica tereta (dok je

funkcija traktora samo vuča) i što su obično opremljene jačim motorima od traktora

26