PRESENTACIÓN - pamasoft.netpamasoft.net/phocos3/archivos/Cuentos_y_dialogos/CUENTOS QUECHUA.pdf · Escrito por: Ana M. Grajeda B. Wendy Vásquez M. Tatiana López V. CUENTOS EN 2QUECHUA

Escrito por: Ana M. Grajeda B. Wendy Vásquez M. Tatiana López V.

CUENTOS EN QUECHUA 1

PRESENTACIÓN

Querido amiguito y amiguita:

Aquí tienes una colección de siete cuentos divertidos, que fueron escritos pensando en

ti, en tus compañeros y en tus queridos maestros, con ellos podrás aprender cosas

novedosas e interesantes sobre:

- El cuidado del Medio ambiente

- La Energía Solar

- La Pico lámpara, un sistema novedoso de iluminación.

- Las Energías Renovables

- La Energía Hidráulica

- La Energía Eólica

- La Energía de la Biomasa.

Estos cuentos fueron escritos en Castellano y Quechua, en cada cuento te encontraras

con Luisito y sus amigos que son niños muy curiosos como tú, también conocerás a una

maestra dinámica, dispuesta a responder tus curiosidades, y unos padres que siguen el

aprendizaje de sus hijos.

Ahora disfruta y aprende leyendo estos cuentos!!!



CUENTOS EN QUECHUA

“MEDIO AMBIENTE Y

ENERGIAS RENOVABLES”



“KAWSANA MUYU”

Luisitu manchay llakisqa yachay wasinman chayasqa, yachachiknintaq chayta rikuspa

tapusqa:

_ Imaqtin ajina kasanki Luisitu?

_ Chay tiyakusqaypi, juk llimphu mayu karqa, ñawpaqta nuqayku chaypi t’aqsaq,

mayllaq ima karqayku; chantapis

uywakunaykuta yakuta ujyachik

karqayku. Kunanqa manaña

yaku yanaman tukupusan,

millaytataq asnasan _(nisqa

Luisitu)

_ Chay mayu ch’ichichasqaña á,

Luisitu

_ Ch’ichichasqa?, ima niyta

munan yachachik?

_ Qhawariy, chay wasikunata,

urqukunata, mayuta, rumikunata, qhurakunata, uywakunata, nuqanchik imaqa,



Kawsana muyumanta kanchik. Nuqanchikqa p’achakunanchikpak, mikhunanchikpaq,

industrias nisqata sayachinchik, kayta ruwaspaqa ch’ichichasanchik kay kawsana

muyunchikta.

_ Yachachik, imawan mayuta ch’ichichasanchik?

_ Ch’ichichasanchik, tukuy imaymana q’upakunata mayuman wich’uspa.

_ Chantari, imaynatataq wayrallitata ch’ichichasanchik?

_ Chay fábricas, autos nisqaqa q’usñinkuta wayralliman wich’uspa kanku, chaywan

ch’ichisanchik. Chantapis llantas nisqata, q’upakunata ruphachispa ima. Kayta

ruwaspaqa kay kawsana muyunchikta wañuchisanchik.

_ Ajinata ch’ichichaspa unqusunmanchu?

_ Ari

_ Wilata jap’ichiktiy, q’usñi lluqsimun, chaypis ch’ichichasanchu?

_ Ari, chaywanpis.

_ Imata ruwasunman? manaña ch’ichichanapaq kawsana muyunchikta?

_ Chaypakqa tukuy tantapi llank’ananchik tiyan, jatun kamachikmantapacha,

nuqanchiqkama, sichus kawsana muyunchikta tukuy sunqu qhawariyta munanchik.

_ Mamayta nisaq amaña q’upata mayuman wich’unanta, tataytataq amaña llantas

nisqanta ruphachinanta, nuqataq manaña q’upayta pampaman wich’usaqchu.

_ Chay q’upanchiktaqa, mana jukllapichu churananchik tiyan.



_ Imarayku á yachachik? Jinallata tatakunayku ruwankuqa.

_ Luisitu uyariway, q’upataqa phisqa k’itipi rakhinayki tiyan: raphikunata, p’ulu

laylunkunata, latakunata vidrio nisqata, q’umirkunata ima, sapa juk waq kananku

tiyan.

_ Imapaq chayta ruwaykumanri?

_Chayta ruwaspaqa, waqkutimanta jap’iy atisunman; ajinatapis latata, vidrio nisqata,

raphita imaqa ranqhasunman.

_ Yachachik!!, kaytaqa mana nuqallachu ruwayman, tukuy masiykuna

yachaywasimantapis ruwankuman

_ Ari, Luisitu allintapuni umachakunki.

_ kayta ruwaspallachu, kawsana muyunchikta manaña anchata ch’ichichasunman?

_ Mana chayllawanchu Luisitu, sach’akunata tarpuspa, qhatuman rispa manaña

laylunkunata jap’inachu, mana q’upakunata mayllapipis wich’unachu, chantaqa

energías renovables nisqata apayachaspa.

_ kanchu waq energía nisqa??? (ñawikunanta jatunta kicharispa Luisitu tapun)

_ Ari, kaykuna energías renovables nisqa sutikunku

_ Imataq chaykunari???

_ kunitan mana chaymanta parlay atisunmanchu, sukhaña, waqllapiña.

_ Ajina kachun, q’aya kama yachachik.



“INTIQ KALLPAN”

Juk juch’uy urquq qayllaynpi, Luisituq wasin kasqa, sach’akunamanta

tarpuykunamanta muyurisqa. Intitaq manchay k’anchayninwan rikhurimusasqa,

Luisitutaq ñaq’ayta ñawikunanta kicharisqa.

_ Sut’iyamunña, manaña laqhayay kanñachu _ nispa t’ukurisqa _ usqayta

wakichikunay tiyan, ashkha ruwaykuna tiyapuwayku, mana luzniyku kanchu,

laqhayaypi watiqmanta rikhurisayku _ Chayta nispa usqayllata wakichikuspa yachay

wasiman ripunanpaq.

_ Imaynalla wawakuna _ (yachachiq nirqa)

_ Walliqlla!!!_ (tukuy yachakuqkuna kutichirqanku)

_ Yachachiq, yachachiq _ (nispa Luisito khaparispa)

_ Niway Luisitu

_ Yachachiq. Imaynamanta kay laqhayayta chinkachisunmanri? Sayk’usqaña kani, kay

wilata sapa ch’isi jap’ichiyta, ñawikunay nanawan, mana sumaqta ñawiriyta, nitaq

ruwakunayta ruwayta ch’isisnin atinichu. Nuqa munayman intita ch’isisnintintawan

k’anchananta.(Nisqa Luisitu)

_ jajajajaja_ (Tukuy asikunku)



_ Ama

asikuychikchu,

chayqa atikunman _

(Yachachiq nisqa)

_ Chay mana

atikunchu, imaynata

inti ch’isin

k’anchamunmanri? _

(Yachakuqkuna

nisqanku asikuspa)

_ Nuqa mana intita

ch’isisnin

qhipakunantachu

nisaykichiq, ichapis

intiq

k’anchaykunanta jap’ispa apayachasunman, luz kapunawanchikpaq, chayqa “energía

solar” nisqa sutikun _ (Yachachiq kutichirqa).

_ ¿Energía solar?_ ¿Imaynata intiq k’anchayninta luz nisqaman kutichisunmanri?,

¿Imaynata chayta ruwasunmanri? chanta… _ (tapurqa Luisito manchay kusisqa)



_ Ancha tapukuykunata jukllapi ruwasawanki, mana chaqrukunaykichikpaq,

uchhikamanta uchhika kutichisaykichik _ (yachachik umachayta qallarisqa) _ Kay

tecnología nisqa rikhurimusqanmantapacha, tukuy imata ruwayta atisunman, intiq

kallpantapis jap’isunman.

_ Imawan chayta ruwasunmanri? (Nisqa Luisitu)

_ Chaypakqa, “Panel solar” nisqa intiq kallpanta japíkun, chaytaq juk batería

nisqaman junt’akun, chay kallpawantaq ch’isisnin k’anchakusunman, kayqa “sistemas

fotovoltaicos” sutikun. Chantapis mana chayllapaqchu, waq sistema termosolar nisqapis

kan.

_ ¿Imataq sistemas termosolares? _ (tapurqa Luisito)

_ kay sistema nisqaqa intiq k’anchayninta k’ajayman kutichin, kayqanwan yakutawan,

wayrachatawan q’uñichinchik. Nuqanchik yaku q’uñi munaspaqa, batiyapi yakuta

jawaman ruphayman urkhunchik, chaypitaq chay yaku q’uñirichinchik ajina kayqa.

Chantapis kaywanqa wayk’uy atisunman.

_ chayjinapuniri (waq wawa nisqa)

_ Jinallatataq chiriyapun yachachiq _ (juk warmi wawa nirqa)

_ Mana chiriyananpakqa kay sistemas termosolares nisqa kasan.



_ Ah ah ah, chaywanqa chiri mit’a chayamuqtin, q’uñi yakuwan mayllakusunman ah

(manchay kusisqa luisitu nisqa)_ chantapis luz wasiypi kanman, ch’isisnintaq niña

wilata jap’ichiymanchu _ (manchay kusisqa luisitu))

_ Radiutapis uyarisunman_ (warmi wawa nirqa)_ tusurinanchikpaq_ (tukuy asinku) _

Teletapis qhawarisunman_ waq wawa nirqa.

_ Ari, chaykunata ruway atisunman, kay sistema fotovoltaico nisqawan, intiq

kallpanwan, chaypakqa nirqaykichikjina, juk panel solar, juk batería, juk regulador

nisqatawan rantinanchik tiyan.

_ ¿Imapaq chaykunari? _ (tapurqa Luisito)

_ kaypanel solar intiq kallpanta, energía eléctrica nisqaman kutichin, batería nisqapi

energía eléctrica nisqata jallch’anchik,

regulador nisqataq mana batería

phatananpaq nitaq electricidad nisqa

ch’usaqyananpaq _ (umacharqa

yachachik)

_ Uy, ¡kayma kusa kasanqa!, _ (Luisito

nirqa) _ tatakunayman willarisaq,

manaña laqhapi ch’isisnin

kawsanaykupaq.



_ Walliq pacha Luisitu, chanta willariwanki imatachus nisunku _ (yachachik

kutichirqa)

_ Ajinata ruwasaq yachachik_ (campana waqarin).

Tukuy ripunku, luisitutaq t’ukurispa khipakurqa, imakunatachus kay tecnología

nisqawan ruwasunman, “intiq k’anchayninta electricidad nisqaman kutichisunman

kasqa” chayta umachakuspa wasinman ripusqa.



“Wawakunawan musuq atilchanwan”

Juk p’unchay, inti manchayta k’anchamusaqtin, Luisitu Carlitata mask’aq risqa,

tinkuspataq nisqa.

_ Imaynalla Carlita, mayuman rina, Jaku?

_ ¡Jaku!!! anchata ruphamusan i. (Carlita)

_ Ñanpi tinkusun, usqayta jamunki.

Ña mayupi kaspaña, paykuna pukllayta qallarisqanku, manchay kusisqas, yakupi

wayt’arisqanku, ni imamanta yuyarikusqankuchu, Chantapis inti urqupataman

wasaykusaqtiña.

_ Luisitu ch’isiyamusanña jaku ripuna, mamay rimawanqa. (llakisqa Carlita nisqa)

_ Ari jakullaña.

Paykuna ripusaqtinkuqa, inti chinkapusasqaña, laqhapitaq rikhurisqanku.

_Luisitu, manchhikuni, manaña ñanpis rikukunchu.

_ Ama llakikuychu, kaykunitan k’anchay rikhurimunqa_ Chayta nispaqa manchay

usqayta q’ipinpi mask’ayta qallarisqa_ qhawariy kay tatay rantisqanta.

_ Imataq chayri??? (Carlita jatunta ñawisninta kicharispa tapusqa)



_ kaywanqa manaña laqhayay kanqachu. Chaypitaq Luisitu musuq lámparanta

jap’ichisqa. _ Kayqa musuq lamparay, Tatay jatun llaqtamanta apamurqa.

_ Waaay chayjinata k’anchaq kasqaqa. Pilasnin musuqcha i?, waqtataq chawpi ñan

rispa tukurpakusanman (Nisqa Carlita)

_ Mana chaymanta llakikuykichu, kayqa intiq k’anchayninwan karqakun. mayupi

pukllananchiqkamaqa karqachisarqani. Qhawariy kay k’anchaysituta kayqa

willawanchik sumaqtachus karqakun manachus.

_ Llullakusanki, mana ni imata rikurqanichu mayuq qayllanpi (Nisqa Carlita)

_ Juk juch’uy panel solar nisqawan karqakun, maypichus inti astawan k’anchasan.

_ Uhm uhm kayma kusa kasqaqa, ay ay _ Para qallarisanña, yasta, kunanma

wañuchinqa k’anchaynintaqa, jallch’ay lamparaykita parawan freqarpakunqa

(Llakisqa nisqa Carlita)

_ Ama chaymanta llakikuychu, chayrayku sumaq kay lamparayqa, yakuwan mana ni

imanakunchu.

_ Chayma kusaqa!

_ Ari, wasiypiqa manaña wilatapis jap’ichiykuchu, chantapis kay lamparaqta salida

USB tiyapun, chaywan radiutapis uyarisunman. (kusisqa Luisitu)

_ Ama niwaychu, llullakusanki sina, wasiykiman jamusaq rikuchiwanki



_ Jamuy á, chaypitaq imaynatachus celular nisqata kay lamparawan karqakun,

rikurichisayki

_ Imata?? Celular???

_ Ari, celularpis kapuwanña

_ Chayasanchikña, mamay punkupiña kasan, rimawanqa (manchhisqa Carlita) _

Q’ayakama Luisitu. Ah, nitaq niwankichu, imachus sutikun chay lamparayki?,

mamayman willanaypaq kikisitunta rantipunawanpaq (Thaskispa Carlita tapurqa)

_ Pico lámpara sutikun (Qhaparisqa Luisitu)

Ajinata manchay sayk’usqas sapa juk wasinkuman ripusqanku.



“PACHAMAMAPI KAQ KUTIRIQ”

Juk juch’uy chawpi llaqtapi, muyurisqa tarpuykunamanta, juk mayumantawan,

Luisituq yachaywasin kasqa. Chaypitaq

Yachachik, Luisituq puka ñawikunanta manchay llakisqa qhawasqa. Chayrakutaq

tapusqa.

_ Luisitu, imaqtin waqasanki?

_ Mana waqasanichu yachachik, ñawisniy anchata q’arasawan (Luisitu kutichirqa)

_ Nirqaykichikña p’unchay tareas nisqata ruwanaykichikta, Chaywanqa manaña

wilasta chísispi jap’ichinaykichikpaq, chay q’usñin ñawikunaykichikta

nanachisunkichik, pukachisunkichik chantapis ruphachikuwaqchik.

_ Imata ruwaykumanri? Mana “electricidad” nisqa kay llaqtaypi kanchu (Nisqa

Luisitu)

_ Yachaniña chaytaqa, ichapis waqjinamanta ñawpaqman lluqsisunman (Nisqa

yachachik)

_ tatay niwarqa, alcaldewan, juntas escolareswan mañasqankuta “instalación de redes

eléctricas” nisqata, nitaq kunankama churankuchu. (Nisqa Luisitu)



_ Chayta ruwanakupakqa, wasinchikqa qayllitapura kananku tiyan, kaypiqa karu

karullapi kanku. Ashkha qullqita pisichisunman.

_ Uhm, nimayk’aq luz kaypi kanqanchu, wilallatapuni rantisunchik (Nisqa llakisqa

Luisitu)

_ Mana ajinachu, “electricidad” nisqa kanman waqladumanta mask’ananchik tiyan.

_ Mana electricidad kaqtinqa, mana k’anchay kanqachu. (Nisqa Carlita)

_ Waqjinamanta á

(Nisqa yachachik)

_ Imaynata

yachachik?

(Tapurisqa Luisitu)

_ Kay kawsana

muyunchikmanta

urkhuy atisunman:

intimanta,

wayrallimanta,

q’umirkunamanta,

uywakunamanta



ruwasqanchikmantapis. (Umacharisqa yachachik)

_ Imaynata chaywan “electricidad” nisqaman tukuchisunmanri? (Tapusqa Carlita)

_ Pachi nisunman kay tecnológias nisqaman, imaraykuchus chaywan: intiqpata,

wayralliqpata, mayuq kallpantawan, “electricidad” nisqaman parachisunman;

q’umirkunaq q’upata, wayk’usqanchikmanta q’upakunatapis apayachay atisunman

combustiblejina. (Nisqa yachachik)

_ Mana umachakunichu yachachik, imaynata intiq kallpanta, “electricidad” nisqaman

kutichisunman?

_ Intipakqa panel solar, batería, regulador nisqata nistanchik; wayrachapakqa

aerogeneradores, yakuq kallpanpaqri turbinas nisqata, q’upakunapakri biodigestor

nisqata.

_ ¡Ay! Yachachik _ (Nisqa Luisito) paneles, aerogeneradores, baterías, biodigestores

nisqa, umayta muyurpachiwan, imataq chaykunari?

_ Ancha ch’ipasinaqa yachachik? (Nisqa Carlita)

_ Mana, wawasniy, mana ch’ipachu. Niway Luisitu, mayqinta kaypi electricidad

nisqaman kutichisunman?

_ Kaypi astawan intiq kallpan kan, chayta (Nisqa Luisitu)

_ Ari



_ Chay atikunanpak, estudios técnicos nisqata ruwananku tiyan, atikunmanchus

manachus (nisqa yachachiq)

_ yachachik, ñawpaqta astawan yachayta munani, kay energías renovables

nisqamanta.

_ llank’ayta qallarinachik á. (Nisqa yachachik)

Chayta nispa wawakuna llamkáyta qallarisqanku yachachikwan, mask’arispa

imaynatachus kay pachamama kaq kutiriq, “electricidad” nisqaman tukuchisunman,

ajinatapis luz ch’isisnin Luisituq llaqtanpi kananpaq.



“MAYUQ KALLPAN”

Chísiyamusaqtinña p’isqukunapis puñunankupaq wakichikusaqtinkuña, Luisitu

tatanwan Pedroq wasinman chayasqanku.

_ Imaynalla Celia?

_ Walliqlla, José,

machkha unaymanta

jamusankichikqa (Nisqa

Celia)

_ Ari á, mana jamuyta

atirqaykuchu, Luisitu,

kay llaqtamanta

uyarisqa planta

hidroeléctrica nisqa

ruwasqankuta,

chaymantapacha “jaku,

jaku” nisqallapuni



kasarqa.

_ Imaynalla Luisitu? chayraykullapis jamunkichik i (Parlapayasqa Celia)

_ Sumaq sukha tiyay, Pedruri, maypi kasan? Riqsiyta munani chay planta

hidroeléctrica nisqata (Nisqa Luisitu)

_ Allinllawan a Luisitu, q’aya riyta atinkichik, ch’isiyamusanña, yaykumuychik á

(Kutichisqa Celia)

Luisituwan Pedrituwan tinkuspaqa mana puñuytapis atisqankuchu, parlarispa,

pukllarispa, sayk’usqas puñurparisqanku. Q’ayantintaq…

_ Pedro, Pedro rikch’arillayña sut’iyamunña, mayuman jakullaña.

_ (puñuyninta atispapa Pedro nisqa) aaah jatarisaniña.

Wawakunaqa manchay usqayta wakichikuspa, ñaq’ayta yaku q’uñitapis ujyaspa

mayuman ripusqanku.

_ Luisitu suyariway, mana mayu ayqinqachu.

_ Chay “planta hidroeléctrica” nisqata riqsiyta munani, chayraku qankuna kay llaqtapi

manaña laqhapi kankichikchu, luz tiyapusunkichikña, yachachikniy parlawarqayku

kaymanta.

Chayasaspañaqa…

_ Uyarinkichu? Mayuman chayasanchikña (Nisqa Pedritu)

_ Ari!!!



_ Chayamunchikña, kaytachu rikuriyta munarqanki?

_ wauu, wauu, qhawariy imaynatachus yaku urmarimusan (manchay kusisqa Luisitu)

_ kayta ruwachikunanpakqa, alcaldia sumaqta qhawachirqa, atikunmanchus manachus

ruwayta kay “planta hidroeléctrica” nisqata ruwachinankupaq, (willarqa Pedritu)

_ Imataq kaykunari? (Luisitu tapurqa)

_ Chayqa turbinas eléctricas nisqa sutikun, chay máquinaswanqa yakuq kallpanta

“electricidad” parachinku. (Nisqa Pedritu)

_ Imaynata llank’ankuri?

_ Tatay niwarqa, yaku tukuy kallpawan yaykun chay turbinas eléctricas nisqaman

kuyuchispa generadores nisqata, chay kallpataq “energía eléctrica” nisqaman parachin

(nisqa Pedru)

_ kayqa “energía renovable” nisqa sutikun, yachaywasiyman rispa, yachachikniyman

atilchakunayman ima willarisaq rikusqaymanta.

_ Púnchawra, mayu uraman jaku rina, chaypi wayt’arimusun, atilchakunay

chaypiñacha kasanku (Pedro nisqa)

_ Kusapacha, jaku rina, mana atipawankichu (Kusisqa Luisitu nisqa)

Ajinamanta Luisitu manchay kusisqa riqsisqanmanta, Pedrituwan pukllaspa mayu

uraman ripusqanku.



“WAYRAQ KALLPAN”

Tukuy p’unchayjina, Luisituqa wakichikusqa yachay wasinman rinanpaq, chaypitaq

wayra qhururun qhururun nispa chayamusqa, Luisitutaq chayta uyarispa jusq’u

pirqamanta qhawarisqa imaynatachus wayra juk sach’ata urmachisqa, usqayta

p’acharikuytawan yachay wasinman ripusqa, chayaspataq punkuta takarisqa.

_ Sumaq p’unchay

yachachik,

yaykurimuymanchu? (Nisqa

Luisitu)

_ Ari, yaykumullay

punkutataq wisk’ay,

anchata wayramusan.

(Nisqa yachachik)

_ Pachi yachachik, wayraqa

kasi apawan, wasiy

chaypiqa juk sach’ata



urmarichin (Nisqa Luisitu)

_ Chayjinapunichu wayraq kallpan kananri? (Tapun Carlita)

_ Ari Carlita, qanimpa parlarqaykichik “energías renovables” nisqamanta,

yuyarinkichikchu? (Tapurq yachachik)

_ Ariiii (Tukuy yachakuk kutichirqanku)

_ Nuqanchikqa wayraq kallpanmanta apayachasunman

_ imaynata wayra rikhurimun yachachik? (Tapusqa Luisitu)

_ Pampamanta qanqamusqan q’uñi samayjina pataman wicharin, ila wayrawan

tinkuspa jukladuman jukman kuyuspa wayra rikhurimun, kayqa juk juch’uy wayrajina

manchayqa muyuq wayrajina. (Parlasqa yachachik)

_ Yachachik? (Nisqa Armanditu)

_ Niway Armanditu (Nisqa yachachik)

_ Imaynata wayraq kallpanta, luz nisqaman kutichisunman? (Tapusqa Armanditu)

_ Chayta ruwanapakqa aerogenerador nisqata nistanchik. (Kutichisqa yachachik)

_ Imataq aerogenerador yachachik? (Tapusqa Carlita)

_ Chayqa wayraq kallpanta electricidad nisqaman kutirichin, “energía eólica” nisqa

sutikun, imaynatachus bicicleta kallpaykichikmanjina purin, ajinata wayraq

kallpanwan aerogenerador purin. (Nisqa yachachik)



_ Aerogenerador nisqata yachay wasiman churay atisumanchu? K’ancharina

kananpaq? (Tapusqa Carlita)

_ Chaypakqa, sumaqtaraq qhawananchik tiyan, atikunchus manachus, ashkhachu

wayra, chanta mana ancha sach’akuna, urqukuna kananchu tiyan. (Nisqa yachachik)

_ Wayraq kallpanwan luz kapuwanchikmanchu? (Tapurqa Luisitu)

_ Ari Luisitu,chanta radiotapis uyariy atisunman, yakutapis bombeasunman. Kay

“energía eólica” nisqaqa ashkha, mana tukukuyniyuk, manataq kawsana muyunchikta

ch’ichichanchu. (Nisqa yachachik)

_ Yachachik, qayriypata llaqtanpi ashkhata wayrarin, paykuna kay “energía eólica”

nisqata apayachankumanchu? (Tapusqa Luisitu)

_ Kay energías renovables nisqa manchay kusa riqsirinapaq kasqa. (Nisqa Carlita)

_ Ari, astawanraq yachananchik kanraq kaykunamanta. (Nisqa yachachik)

_ Yachachik, muyumuyuta ruwaspa wayrawan pukllarimuna? (Kusisqa Carlita nisqa)

_ Jaku á.

_ Ari!!!

Luisituqa kusisqa wayrata qhawarisqa, chantapis umachakusqa mana

pukllanallapaqchu kasqa wayraqa, ichapis “electricidad” nisqapaqpis kasqa.



“QÚPAKUNAMANTA PALARISPA”

Luisitu wasinman chayasaspañaqa mamanta waqyanta uyarisqa.

_ Waway, waway usqayta jamuy, wayk’usaqtiy llant’ay tukukapun, tatayki

ch’iqtasanña, riy apamuy

_ Ya mamay kunitan risaq

Usqayllata Luisitu kasusqa.

_ kay mamay llant’a, inqhayta

atiymanchu

_ Ari, Sumaqta qhawakunki

paqta ruphachhikuwaqtaq

Luisitutaq manchayta t’ukuspa

qhawasqa imaynatachus llant’a

kanakusarqa

_ Imarayku chayjinatapuni

lawrayta qhawasankiri? (nispa

maman tapusqa

_ Mamay kay llant’ata



inqhaspaqa, kay “energía de la biomasa” nisqata apayachaq kasqanch’ik, “Biomasa”

nisqaqa, tukuy q’upa khurakunamanta, sach’akunamanta kasqa. Chaykunata

ruphachispa chay kallpata apayachasanchik

_ Ay waway imamantachus parlasawankipis.

_ Kaymanta yachachik parlariwarqayku, pay niwarqayku kay tukuy laya q’upa

qhurakunamanta kallpaman tukun, inkhaspapis, puquchispapis (Nisqa Luisitu)

_ (Asirispa) kaykunitan niwanki, kay papaq qaranta, q’umirkunamantawan kallpaman

kutichisunman.

_ Ari, amapis uyariwaychu, chayqa “basura orgánica” nisqa sutikun. Uywakunaq

ruwasqanpis kallpa kasqa.

_ Ari á, kay jallp’anchikman tarpunapaq churanchik, astawan sumaqta puqunanpaq.

_ Ajina á mamay, chaytapis “gas” nisqaman kutichisunman, chay “biodigestores”

nisqawan.

_ Biodigestores? Imapaqtaq chayri?

_ chayman uywakunaq ruwasqankuta churanchik, chaypi puquchinchik nin,

chaymantataq “gas” nisqata urkhusunman wayk’unapaq.

_ Maypitaq chaykunata yachamusankiri?

_ Yachaywasipi á, mamay. Chaypi yachachiwasayku imaynatachus waq laya kallpata

kawsana muyumanta urkhuy atisunman



_ Yastañachu mikhuna, yarqasawan (chayta nispa Luisituq tatan yaykumurqa)

_ Ari chayasanña, kaypi wawayki “biomasa” nisqamanta parlarisawarqa.

Tataykimanqa willariy á, ichapis chay “biodigestor” nisqata ruwayta atinman.

_ Imamanta parlasankiri?

_ Wawayki willasunqa, imastacha yachakusasqa

_ Mikhunallaraq á, yarqayta atisawanña (tukuy asinku)

Tukuy muyupi chukurispa mikhuyta qallarisqanku, Luisitutaq manchay kusisqa

kasarqa tatakunanman willasqanmanta imatachus yachaywasipi yachakusqanmanta.

Documents

PRESENTACIÓN - pamasoft.netpamasoft.net/phocos3/archivos/Cuentos_y_dialogos/CUENTOS QUECHUA.pdf · Escrito por: Ana M. Grajeda B. Wendy Vásquez M. Tatiana López V. CUENTOS EN 2QUECHUA