PREZANTIM I KONTABILITETIT DHE BIZNESEVE Prof.ass.dr

3/9/2016

1

PREZANTIM I KONTABILITETIT DHE BIZNESEVE

Prof.ass.dr. Nexhmie Berisha-Vokshi

Prezantim i kontabilitetit dhe bizneseve - KON_2

Definimi i biznesit; Definicioni i kontabilitetit;

Llojet e kontabilitetit dhe definicionet e tyre;

Rendesine e informacionit per vendimmarrjen

Përdoruesit e informatave kontabël;

Cilat jane pasqyrat financiare dhe definicionet e tyre

Karakteristikat e pasqyrave financiare

NË KËTË LIGJËRATË DO TË NJIHENI:


3/9/2016

2

Definimi i biznesit

• Njësia ekonomike (biznesi);

• Ndarja e njësive sipas qëllimit – dy sektorët;

• Format e organizimit të bizneseve.


Definimi i biznesit

• Një organizatë duhet të ketë tri elemente në mënyrë që të quhet biznes:

1. Bizneset janë entitete ligjore;

2. Një biznes duhet të këmbejë produkt për para osë ekuivalentë të saj;

3. Bizneset krijojnë vlera • Klientët marrin vlerë nga përfitimet e një produkti.

• Pronarët marrin vlerë nga fitimet e realizuara nga biznesi.

• Punëtorët marrin vlerë nga pagat e tyre.

• Huadhënësit marrin vlerë nga interesi që sigurojnë.


3/9/2016

3

Koncepti i vlerës

Vlera

Çfarë pret të marrë pronari i një artikulli?

Kur pret pronari ta sigurojë këtë?

Sa është i sigurt pronari që ai ose ajo do ta pranoj dhe kur do të

pranohet.

Vlera e një artikulli është ajo që dikush është i gatshëm të paguajë për të.


Si krijon vlera biznesi?

• Një biznes krijon vlera duke këmbyer një produkt me një klient.

• Bizneset prodhojnë ose blejnë produkteve në një kosto dhe provojnë t’i shesin këto produkte me një vlerë më të lartë (të ardhurave).

• Ky këmbim krijon një fitim për biznesin.

• Kontabilistët janë përgjegjës për matjen e të

ardhurave, shpenzimeve, dhe fitimet.


3/9/2016

4

Qëllimi i biznesit

Qëllimi i biznesit

VLERË për

pronarët


Resurset që nevojitet për të filluar dhe operuar një biznes

Detyrimet

Ekuiteti

Burimet e financimit


3/9/2016

5

Operimi i biznesit

Asetet

Stafi

Financimi (D+K)


Operimi i biznesit

Të hyrat Shpenzimet

Interesi për paratë e huazuara

AN= Të hyrat- Shpenzimet


3/9/2016

6

Kontabiliteti është informacion

Mat aktivitetin e biznesit

Proceson të dhënat në raporte

Komunikon rezultatet tek vendimmarrësit

Është “gjuhë e biznesit”

PSE KONTABILITETI ËSHTË GJUHË E BIZNESIT?


Definicione të ndryshme nga autorë të ndryshëm:

• KONTABILITETI është sistem informacioni që mat, përpunon

dhe komunikon informacionin financiar të një entiteti ekonomik. ____________________________________________________________________________________________________________________________________

• KONTABILITETI është procesi i vrojtimit, i matjes, i vlerësimit,

interpretimit dhe komunikimit të informacionit financiar për

qëllime të kontrollit financiar dhe marrjen e vendimeve efektive

të drejtimit ekonomik të njësive ekonomike.Ai siguron

informacionin sasior për aktivitetet ekonomike të një

ndërmarrjeje.


DEFINICIONE

3/9/2016

7

Kontabiliteti është sistem informacioni dhe matjeje që identifikon,

regjistron dhe komunikon informacionin relevant, të besueshëm dhe të

krahasueshëm të aktiviteteve të një organizate ekonomike.

____________________________________________________________

QËLLIMI i kontabilitetit është të ofron informacion rreth një biznesi

ose organizate jo fitimprurëse. Sistemi kontabël është organizuar që të

akumulon të dhëna rreth marrëdhënieve financiare të një firme, t’i

klasifikon këto të dhëna dhe të përmbledhë raporte periodike, të cilat

njihen si PASYRA FINANCIARE. Meqë kontabiliteti përdoret për të

akumuluar dhe komunikuar informacionin financiar, ai shpesh quhet

GJUHA E BIZNESIT.

DEFINICIONE


Në këtë mënyrë sistemi ekonomik do të mund të funksionojë

normalisht dhe pa probleme.

Ndër këto informacione, për rolin e tij të veçantë dallohet

informacioni që rrjedh nga kontabiliteti.


Informacioni në drejtimin e një sistemi ekonomik ka rol shumë të

rëndësishëm, mbase siguron kushtet që të gjithë operatorët të

kenë mundësi të orientohen dhe të marrin vendimet e duhura.

3/9/2016

8

• Kontabiliteti financiar;

• Kontabiliteti menaxherial;

• Kontabiliteti publik;

• Kontabiliteti i taksave dhe i tatimeve;

• Kontabiliteti bankar, etj.


LLOJET E KONTABILITETIT

Kontabiliteti Financiar Kontabiliteti Menaxherial

Për vendimmarrësit jashtë

njësisë ekonomike

Investitorët

Kreditorët

Agjensitë qeveritare

Publiku

Informacioni për menaxherët

Buxheti

Parashikimi

Projeksionet



3/9/2016

9



Drejtimi i parë që lidhet me paraqitjen e informacionit

kryesisht financiar që u adresohet sidomos përdoruesve

të jashtëm njihet KONTABILITETI FINANCIAR.

Drejtimi i dytë që lidhet me informacionin që u adresohet

kryesisht përdoruesve të brendshëm njihet si

KONTABILITETI I DREJTIMIT ose MENAXHERIAL.

KONTABILITETI MENAXHERIAL

KONTABILITETI FINANCIAR

INFORMACIONI PRODHOHET PËR:

Përdorues të brendshëm siç janë: menaxherët dhe

punëtorët

Përdorues të jashtëm, p.sh. Aksionarët, kreditorët, huadhënësit, bankat,

qeveria

QELLIMI I INFORMACIONIT:

Ndihmon planifikimin, kontrollin dhe vendimmarrjen

Te regjistron performancen financiare ne nje periudhe dhe gjendjen financiare ne

fund te asaj periudhe

KERKESAT LIGJORE S’ka Te pergaditen raportet

financiare

FORMATET

Menaxhmenti vendosë sipas mënyrës më të mirë të

prezantimit

Formati dhe përmbajtja e raporteve financiare

nënkupton dhënien e pamjes së vërtetë dhe të

ndershme duke respektuar standardet

NATYRA E INFORMACIONIT

Financiar dhe jo financiar Kryesisht financiar

DALLIMET


3/9/2016

10

Informacioni i perpiluar nga kontabiliteti financiar kryesisht

u adresohet perdoruesve te jashtem, por edhe atyre te

brendshem.

• P.sh. Nga PASH mund te merret informacioni per shitjet e

vitit 2015. Ky informacion ne aspektin sintetik do t’i duhej

nje perdoruesi te jashtem, kurse nje te brendshem nuk do t’i

mjaftonte ky informacion. Atij do t’i duhej edhe informacioni

lidhur me atë se cili eshte kontributi i secilit

produkt/sherbim,etj, pra i duhet edhe nje informacion

analitik.


FOKUSI I LËNDËS

• Është kontabiliteti për marrësit e jashtëm të vendimeve

që quhet KONTABILITETI FINANCIAR dhe katër pasqyrat

financiare që janë produkt i këtij sistemi.


3/9/2016

11

Për çfarë nevojitet informata kontabël?

• Informatat e kontabilitetit ndihmojnë

vendimmarrësit të përcaktojnë se ku janë, ku kanë

qenë dhe ku do të shkojnë.

• Qëllimi i kontabilitetit është të ndihmojë njerëzit

të marrin vendime mbi aktivitetet ekonomike


Sistemi i kontabilitetit dhe vendimmarrja

• Sistemi i kontabilitetit-akumulon dhe perpunon

informacionin financiar, e raporton tek vendimmarresit

• Sistemi i kontabilitetit financiar- pergatitja e katër

raporteve financiare dhe publikimi i tyre----vendimmarresit

e jashtem, si: investitoret, kreditoret, shteti, konsumatoret,

etj.

• Sistemi i kontabilitetit menaxherial- pergaditja e planeve

detajore, parashikimi dhe raportet e performances----

vendimmarresit e brendshem, si: menaxheret e firmes.


3/9/2016

12

ROLI I KONTABILITETIT NË BIZNES

Njohje Matje Regjistrim Raportim

PËRDORUESIT E INFORMACIONIT KONTABËL

• Përdoruesit e brendshëm, ku hyjnë drejtuesit

dhe punonjësit e njësisë ekonomike;

• Përdoruesit e jashtëm, ku hyjnë investitorët,

furnitorët, bankat, shteti,konsumatorët, etj.


3/9/2016

13

Biznesi Furnitorët

Klientët

Punëtorët

Autoritetet rregulluese

Shoqëria

Huadhënësit

Pronarët

• Menaxhmenti-ka nevoje per informacionin kontabel si nje baze per marrjen e vendimeve. Me ane te kontabiliteti dhe PF-ve te detajuara, menaxhmenti vihet ne dijeni te llojeve te aktiviteteve te cilat jane fitim prurese dhe jo fitimprurese, te faktit nese ndermarrje mbetet ne pozicion te qendrueshem financiar dhe nese biznesi eshte duke i permbushe objektivat e tij.

• Investitoret-Ofruesit e kapitalit (aksionaret) kane nevoje per informacionin kontabel, ne menyre qe te jene te afte te marrin vendime nese duhet te blejne me shume aksione, te shesin aksione ose thjeshte te ruajne nivelin ekzistues te investimit te tyre. Ne te njejten kohe ata gjykojnë aftesine e ndermarrjes per te vazhduar me realizimin e fitimeve te mjaftueshme per te paguar dividente, si dhe per performancen e menaxhmentit.



3/9/2016

14

• Huadhenesit-Huadhenesit ekzistues dhe potencial kane nevoje per informacionin kontabel ne menyre qe te jene te afte te marrin vendime nese ndermarrja eshte e afte t’i ripaguaje kredite ne daten e duhur dhe ne nderkohe t’i beje edhe pagesat e interesit.

• Furnitoret-Ata duan te dijne nese shumat per te cilat i eshte detyruar ndermarrja do te paguhen kur te vjen afati i pageses, ne menyre qe me tutje ata te vendosin nese duhet apo nuk duhet me te japin kredi.

• Klientet-Klientet kerkojne te dijne nese kompania eshte nje vend i sigurt prej nga ata furnizohen, dhe nese eshte ose jo ne rrezik te mbyllet.



• Punonjesit-Ata duan te kene te drejten e marrjes se informacionit rreth situates financiare te kompanise, per arsye se e ardhmja e tyre, karriera dhe pagat e tyre varen prej kesaj situate.

• Qeveria-Qeveria dhe agjensionet e saja jane te interesuara per alokimin e burimeve. Ato gjithashtu kerkojne informacione ne menyre qe te marrin te dhena per statistika kombetare, per t’i rregulluar keto aktivitete, per te percaktuar politikat tatimore dhe per te ofruar nje baze per te ardhurat kombetare.

• Publiku i gjere dhe tatimpaguesit-PF mund t’i ndihmojne publikut duke ofruar informacione per sa i takon prirjeve dhe zhvillimeve aktuale ne prosperitetin e ndermarrjeve dhe gamen e aktiviteteve te tij. Publiku mund te shohe nese kontribiti i ndonje kompanie ndaj ekonomise kombetare ka gjasa te shtrihet me tej, te mbetet aty ku eshte apo te zvogelohet.



3/9/2016

15

QËLLIMI I KONTABILITETIT

• Identifikimi

• Regjistrimi

• Komunikimi

…………i rezultateve të aktiviteteve ekonomike të njësisë.


Andaj edhe etika në kontabilitet është

shume e rëndësishme……

• Etika është posaçërisht e rëndësishme për kontabilitetin

sepse saktësia e informatës së kontabilitetit varet nga

sinqeriteti i atyre që i përgatisin, raportojnë dhe auditojnë

ato informata


ETIKA & KONTABILITETIT

3/9/2016

16

QËLLIMET E KONTABILITETIT FINANCIAR DHE OPERACIONET BIZNESORE

• Firmat perdorin pasqyrat financiare si rruge kryesore per komunikim te informacionit kontabel grupeve brenda dhe jashte firmes. Kontabiliteti eshte gjuhe e zakonshme e komunikimit financiar.

• Blerja e nje firme nga ana e nje firme tjeter, prodhimi i produktit te caktuar, vendimi a te blejme apo te prodhojme, etj, jane vendime tipike ekonomike qe duhet bazuar ne pasqyrat financiare. Per kete edhe menaxheret edhe kontabilistet duhet t’i kuptojne mire pasqyrat financiare dhe operacionet biznesore te firmes ne vendimmarrje.


• Roni dhe Zana kane vendose qe te fillojne nje biznes. Ata vendosen qe te merren me shitjen e bukes dhe produkteve te tjera te miellit. Ne baze te informacioneve te marra ata percaktuan se mund t’i shesin keto produkte ne treg ne vleren perafersisht 10.000 euro ne muaj.

• Fillimisht ata kalkuluan koston e tyre per produktin final:

- Prodhimi …7.500

- Pagat …1.000

- Shpenzimet e rrymes, qerase…400.

Gjithsej: 8.900


****Shembull i tjeshtë për një vendim ekonomik nga informacioni kontabël

3/9/2016

17

Te hyrat e pritura per Ronin dhe Zanen

SHITJA

Shitja e prodhimeve 10.000

KOSTOJA E PRODHIMIT 8.900

Prodhimi 7.500

Pagat 1.000

Shpenzimet 400

PROFITI 1.100



• Pra, ne kete menyre vijme deri te marrja e

informacionit kontabel mbi arsyeshmerine e marrjes

se vendimeve ekonomike.

• Sipas shembullit paraprak ne vazhdojme te marrim

vendime per vazhdimin e prodhimit, per shkak se

kemi rezultat pozitiv.

3/9/2016

18

REFLEKTIMET E OPERACIONEVE BIZNESORE NË PF

• Çdo furnitor apo huadhenes do t’i perdorte PF per te mesuar

me shume per firmen, para se t’i bejne furnizimet apo te

marrin vendime per huadhenie. Ata do te mbeshteten

gjithnje ne supozimin se PF pasqyrojne drejt gjendjen e

firmes, perderisa ne te kunderten kemi te bejme me shkelje

te ligjit dhe etikes kontabel.

Kater PF permbledhin aktivitetin financiar te bizneseve. Ato

mund te pergatiten ne nje moment kohor dhe mund te zbatohen

ne nje periudhe te caktuar kohore.


KUADRI KONCEPTUAL PËR PËRGADITJEN DHE

PARAQITJEN E PASQYRAVE FINANCIARE

OBJEKTIVI- Objektivi i pasqyrave financiare është që të japin informacion në lidhje me:

• pozicionin apo gjendjen financiare;

• performancën;

• ndryshimet në gjendjen financiare.

Ky informacion prezantohet përmes pasqyrave financiare.


3/9/2016

19

PASQYRAT FINANCIARE

Pasqyrat kryesore financiare që përpilohen nga

njësitë biznesore janë:

Bilanci i gjendjes ( gjendja financiare)

Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve

Pasqyra e kapitalit të vet

Pasqyra e ndryshimeve në gjendjen monetare (cash flow)


Raportimi i transaksioneve të biznesit

Bilanci i gjendjes Pasqyra e të

ardhurave dhe shpenzimeve

Pasqyra e ndryshimeve në

kapitalin aksionar ( fitimet

e mbajtuara)

Pasqyra e rrjedhës së

parasë

3/9/2016

20

BILANCI I GJENDJES

• Me te tregohet pozicioni i financiar i nje firme, ne te

cilen paraqiten pasurite dhe detyrimet, pra çfare

zoteron firma dhe çfare ka borxh.

• Nga nje pasqyre e tille mund te shihni me saktesi nga

çfare perbehen pasurite e firmes, nga cilat burime

eshte financuar firme.


PASURIA DETYRIMET KAPITALI I PRONARIT = +

PASH


• Pasqyra e performances financiare matet me ane te

fitmit/humbjes se firmes.

• Ne e llogarisim fitimin apo humbjen duke zbritur shpenzimet

e veprimtarive te firmes nga te hyrat e saj.

3/9/2016

21

PASQYRA E RRJEDHJES SË PARASË SË GATSHME


• Pershtatshmeria financiare e nje ndermarrjeje do te thote

aftesia e saj per te gjeneruar para te gatshme, gje qe tregohet

permes kesaj pasqyre, e cila i identifikon burimet nga

te cilat rrjedhin parate e gatshme ne biznes.

PASQYRAT SHTESE TE PF (ANEKSET)

• Qëllimi i informacioneve shtesë në anekse është që të plotësohen nevojat e përdoruesve mbi elementet e bilancit dhe pasqyrës së të ardhurave dhe shpenzimeve.


3/9/2016

22

PASH Pasqyra e

kapitalit të vet

Pasqyra e rrjedhës së

parasë Bilanci i gjendjes

VLERËSIMI I OPERACIONEVE TË

BIZNESIT PËRMES PF-VE

KARAKTERISTIKAT E PF-ve

• Karakteristikat cilësore - Nëse themi se PF-të i ndihmojne

perdoruesit ne vendimmarrje, atehere ato patjeter se duhet

t’i permbushin karakteristikat themelore qe duhet t’i kene.

• Supozimet bazë - BSNK (IASB) ka perfshire ne kornizen e

saj per pergaditjen e PF supozimet baze qe duhet t’i

permbajne PF.


3/9/2016

23

KARAKTERISTIKAT CILËSORE

• BSNK (IASB) rendite 4 karakteristke cilesore kryesore te PF,

kuptueshmeria, perkatesia (relevanca), besueshmeria dhe

krahasueshmeria.

1. Kuptueshmeria

• Është thelbësore që informacionet në pasqyra financiare të paraqiten në një mënyrë të tillë që të jenë menjëherë të kuptueshme nga ana e përdoruesve. Megjithatë përdoruesit supozohet se kanë njohuri të arsyeshme për sa i takon aktiviteteve ekonomike dhe kontabilitetit, bashkë me një dëshirë për të studiuar informacionet në fjalë me zell të arsyeshëm.

• Në mënyrë që të promovohet kuptueshmëria, standard-vënësit kërkojnë të bëjnë të sigurt se terminologjia dhe formati i paraqitjes së pasqyrave financiare janë të njëtrajtshme, në mënyrë që përdoruesit te dijnë të lexojnë një komplet të pasqyrave financiare, të jenë të aftë të lexojnë edhe informacionet e paraqitura në llojet e tjera.


2. Përkatësia [relevanca]

• Për të qenë të dobishme, informacionet duhet të jenë përkatëse

[relevante] për nevojat e përdoruesve për sa i takon vendimmarrjes.

• Për shembull, informacionet që kanë të bëjnë me performancën aktuale

dhe të kaluar të fitimeve janë relevante për sa i takon të gjitha

përpjekjeve për të parashikuar nivelet e ardhshme të fitimit, gjë e cila

në fakt i ndihmon përdoruesve të marrin vendimet e tyre ekonomike.

• Në sektorin publik përdoruesit do të duan të dinë për kujdesin e treguar

për sa i takon parave të publikut dhe do të presin që pasqyrat

financiare të sektorit publik t’iu ofrojnë atyre informacione relevante

të cilat janë të nevojshme për të vlerësuar kujdesin e treguar.


3/9/2016

24

Përkatësia [relevanca] ……( vazhdim)

• Përkatësia [relevanca] e informacioneve ndikohet nga materialiteti.

Informacionet janë materiale në qoftë se anomalitë ose mungesat e tyre në

pasqyrat financiare, një nga një ose të marra së bashku, do të influenconin

vendimet ekonomike të përdoruesve, të marra duke u mbështetur mbi pasqyrat

financiare në fjalë. Materialiteti varët nga madhësia e zërit ose e gabimit, e

gjykuar kjo në rrethanat specifike të mungesës ose të anomalisë së tij.

• Materialiteti në këtë kontekst nënkupton përfshirjen ose përshkrimin e zërave

ose shumave kryesore në pasqyrat financiare dhe lënien jashtë të detajeve të

panevojshme.

• Materialiteti në të njëjtën kohë, mund të ketë edhe kuptime të tjera, përfshirë

nivelin tolerancës ndaj gabimeve dhe pasigurive si nga ana e përpiluesit të

pasqyrave financiare dhe auditorëve të tyre, për shembull 5% e fitimit normal

vjetor zakonisht merret si një nivel i pranueshëm.

3. Besueshmëria • Besueshmëria është një kërkesë e qartë, në mënyrë që pasqyrat

financiare të jenë të dobishme. Në qoftë se përdoruesit nuk mund të mbështeten mbi pasqyrat financiare faktikisht humbet qëllimi i tyre. Karakteristikat e mëposhtme ndihmojnë në sigurimin e faktit që pasqyrat financiare janë të besueshme. Pasqyrat financiare duhet të jenë një paraqitje besnike e transaksioneve dhe ngjarjeve të tjera që pretendojnë të paraqesin. Diçka e tillë kërkon një shkallë të arsyeshme të saktësisë, ndjekjen e konventave të pranuara gjatë matjes së pasurive dhe detyrimeve, të ardhurave dhe shpenzimeve dhe përshkrimin e duhur të zërave në pasqyrat dhe shënimet përkatëse.

• Pasqyrat financiare duhet të jenë në përputhje me konceptin e thelbit

mbi formën, gjë që do të thotë se transaksionet dhe ngjarjet e tjera kontabilizohen dhe paraqiten në përputhje me realitetin ekonomik dhe jo me formën e tyre ligjore. Një shembull i mirë i konceptit të përmbajtjes mbi formën trajtimi i kërkuar i lizingjeve financiare, ku kërkohet të kapitalizohet pasuria e përftuar nën lizing, sa herë që qiramarrësi merr përsipër të gjitha rreziqet dhe përfitimet domethënëse që kanë të bëjnë me pronësinë, pa qenë nevoja e përfitimit të titullit ligjor te pronesise.


3/9/2016

25

• Përgatitësit e pasqyrave financiare duhet të mbajnë parasysh neutralitetin gjatë përgatitjes së pasqyrave në fjalë, gjë që ka të bëjë me qenien të paanshëm, qoftë kjo si regjistrimi në mënyrë më pozitive apo më negative të rezultateve të transaksioneve. Pasqyrat nuk duhet të përgatiten duke pasur në mendje rezultate ose përfundime të paravendosura në mendje. Diçka e tillë është veçanërisht e rëndësishme në kohën kur mbahen parasysh nivelet e provizioneve dhe lejimeve të cilat i nënshtrohen gjykimit.

• Përgatitësit e pasqyrave financiare në të njëjtën kohë duhet të mbajnë parasysh konceptin e maturisë. Diçka e tillë kërkon pasjen parasysh të një shkalle kujdesi gjatë ushtrimit të gjykimit të duhur për kryerjen e vlerësimeve të duhura në mënyrë që pasuritë dhe të ardhurat të mos jenë mbivlerësuar dhe detyrimet dhe shpenzimet të mos jenë nën - vlerësuar. Nga ana tjetër duhet të tregohet kujdes që maturia e tepërt të mos kundërveprojë dhe dëmtojë neutralitetin.

• Përgatitësit e pasqyrave financiare në të njëjtën kohë duhet të kërkojnë të bëjnë të sigurt plotësinë. Mangësitë mund të bëjnë që informacionet të jenë të rreme ose ç’orientuese dhe në këtë mënyrë të mos i’u besohet.


4. Krahasueshmëria

• Përdoruesit e pasqyrave financiare duhet të jenë të aftë të krahasojnë pasqyrat financiare në dy mënyra, së pari duke parë progresin e një entiteti gjatë një periudhe shumë – vjeçare, në mënyrë që të vlerësojnë prirjet në pozicionin e tij financiar dhe performancën, së dyti duke krahasuar entitetet e ndryshme për të njëjtën periudhë për të vlerësuar pozicionin dhe performancën e tyre relative financiare. Konsistenca e trajtimit të transaksioneve dhe zërave, shënimeve shpjeguese për politikat e adoptuara kontabël dhe të vepruarit në përputhje me standardet kontabël janë të gjitha të rëndësishme për sa i takon arritjes së krahasueshmërisë.

• Siguria se këto karakteristika janë të pranishme do të jetë edhe më e madhe në qoftë se pasqyrat financiare do të auditohen. Më sipër pamë se pasqyrat financiare të shumicës së ndërmarrjeve të mëdha, përfshirë të gjitha kompanitë dhe organizmat e sektorit publik, iu kërkohet me ligj të auditohen.


3/9/2016

26

Supozimet themelore - bazë

• Korniza e BSNK (IASB) parashtron se PF duhen te pergatiten me dy supozime bazë:

1. Baza akruale;

2. Hipoteza e vijimesise.

Sipas bazes akruale, efektet e veprimeve dhe ngjarjeve njihen kur ato

ndodhin (e jo kur paratë apo ekuivalentët e tyre merren ose paguhen). Te

gjitha SNRF jane shkruar ne menyre te tille qe te mundesojne zbatimin e

bazes akruale, ndersa ka SNRF te tille e cila mundeson perdorimin e bazes

monetare per ndermarrjet te cilat nuk kane arrite ende te baza akruale.


• Hipoteza e vijimesise do te thote se PF te pergaditen ne

supozimin se biznesi do te vazhdoje te ekzistoje ende ne te

ardhmen e parashikueshme.

• PF-të normalisht përgaditen mbi supozimin se njësia është

në vijimësi dhe do të vazhdojë operacionet e saj për një të

“ardhme të pa parashikueshme”.


3/9/2016

27

LLOGARITARIA DHE KONTABILITETI

• Shume njerez ngaterrojne llogaritarine dhe kontabilitetin.

1. LLOGARITARIA-perfshine nje pjese te kontabilitetit, kerkon vetem njohuri minimale mbi kontablitetin. Llogaritari mund te regjistroje vetem transaksine te thjeshta, qe perseriten ne shume biznese, ne biznese te vogla.

2. KONTABILITETI-kontabilisti eshte shume i pergaditur, kompetent ne dizajnimin e sistemit te informacionit, analizen e transaksioneve te komplikuara, interpretimin e te dhenave financiare, raportimin financiar, auditimin, taksave dhe tatimeve dhe keshilltar i menaxhmentit.


Mbani mend!......

• KONTABILITETI eshte stimulim intelektual dhe nuk eshte

lende e thate. Ajo kerkon intelegjencen Tuaj, mundesine

analitike, kreativitetin dhe gjykimin Tuaj profesional.

• Per t’i kuptuar pasqyrat financiare, Ju duhet te keni nivel te

caktuar njohurish te koncepteve dhe proceduarve qe

perdoren ne procesin kontabel. Ju duhet te mesoni se si

duket realisht kontabiliteti dhe t’i çmoni arsyet per

perdorimin e procedurave te sigurta.


3/9/2016

28

PËRMBLEDHJE

• Për t’i marrë vendimet e duhura, ndermarrja ka nevoje per nje

sistem informacioni qe quhet KONTABILITET, i cili:

- se pari, pershkruan, vlereson dhe paraqet pasurine e ndërmarrjes,

gjendjen e kesaj pasurie dhe detyrimet ne nje moment te caktuar.

Dokumenti kontabel qe permbledhe te dhenat per pasurine e nje

ndermarrjeje quhet BILANC;

- se dyti, i ben te mundur ndermarrjes vleresimin e efikasitetit te punes

se saj (prodhimit, sherbimit, ndertimit), duke u nisur nga aftesia e saj

per të sjelle fitim, d.m.th. per te dhene rezultat pozitiv. Dokumenti

kontabel qe paraqet rezultain e ndermerrjes quhet PASH.


Tashmë duhet te jeni te afte qe te dini për:

1. Definicionin e kontabilitetit

2. Rendesine e informacionit per vendimmarrjen

3. Llojet e kontabilitetit dhe definicionet e tyre

4. Te beni dallimin ne mes kontabilitetit financiar dhe atij menaxherial

5. Sistemi i kontabilitetit

6. Kush jane perdoruesit e informacinit kontabel, ne sa grupe ndahen ata

7. Qellimi kryesor i kontabilitetit financiar

8. Cilat jane pasqyrat financiare dhe definicionet e tyre

9. Karakteristikat e pasqyrave financiare, permendi dy grupet

10. Te beni dallimin midis llogaritarit dhe kontabilistit


3/9/2016

29

Prezantim i pasqyrave financiare- KON_2

PREZANTIM I PASQYRAVE FINANCIARE



Objektivat e biznesit;

Aktivitetet e biznesit;

Çfare na ofrojne keto aktivitete?

Ekuacioni bazik i kontabilitetit;

Elementetet themelore dhe kuptimi i tyre;

Kuptimi i transaksioneve te biznesit.


3/9/2016

30

OBJEKTIVAT E BIZNESIT

• Realizimi i profitit

• Mbetja solvent- aftesi pagese e faturave per mallra

dhe sherbime.

Kjo mund të realizohet përmes:

1. Aktiviteteve financuese;

2. Aktiviteteve investuese;

3. Aktiviteteve operuese.


AKTIVITETET FINANCUESE

• Financimi nga pronaret- EKUITET;

• Financimi nga jo pronaret- DETYRIME.


3/9/2016

31

AKTIVITETET INVESTUESE

• Blerja e aseteve;

• Shitja e aseteve.


AKTIVITETET OPERUESE

• Shitja e produkteve dhe sherbimeve;

• Rezultati në shitje dhe shpenzimet.


3/9/2016

32

Burimet e kapitalit te biznesit:

1. Investitorët-pronari;

2. Kreditorët;

3. Fitimi nga biznesi.

Për çfarë përdoren burimet e biznesit?

• Blerje te tokes, ndertesave, pajimeve;

• Blerje te materialit dhe furnizimeve;

• Pagesen e te punësuarve;

• Pagesen e shpenzimeve operative.


ÇFARE NA OFROJNE KETO AKTIVITETE?

• Te prodhojme produkte, mallra e sherbime per krijimin e te ardhurave;

• Pastaj keto te ardhura i shfrytezojme me tutje per pagesat kthyese te pronareve, pagesen e kredive, pagesen e taksave, …., vazhdimi i aktivitetit te biznesit.


3/9/2016

33

CILI ESHTE EKUACIONI I KONTABILITETIT?

• Ekuacioni bazik i kontabilitetit eshte raporti ne mes aseteve dhe detyrimeve plus ekuitetit te pronareve.

Asetet = Detyrimet + Ekuiteti


PASURIA

DETYRIMET

EKUITETI I PRONARIT

• Burime ekonomike

• Përfitime te pritura ne te ardhmen

• Borxh i jashtem

• Sakrificë e pritur ne te ardhmen

• Borxh i brendshem

• Interesi i pronareve ne pasurite e biznesit

3/9/2016

34

KONTABILITETI I DYFISHTË

• Me kontabilitetin e dyfishte nenkuptojme sistemin e regjistrimit te transaksioneve ne drejtim te ruajtjes se barazise se ekuacionit te kontabilitetit.

• Roli i ketij sistemi shihet ne barazine e anes

debi me anen kredi

Debi = Kredi


KONCEPTI

• Eshte i thjeshte, mbase palet e perfshira ne transaksione perhere marrin diçka dhe japin diçka ne kthim.

• Ne literaturen kontabel ate qe e pranojme e quajme DEBI, e çka japim e quajme KREDI.

• T-llogaria tregon balancen ne mes debise dhe kredise.


3/9/2016

35

EKUACIONI

PASURIA (pasuria ne pronesi te biznesit)

=

DEYRIMET (borxhet)

+

EKUITETI (pasuria neto)


ÇFARE JANE ASETET-PASURIA?

• Diçka që posedon kompania e që ka vlerë të ardhshme ekonomike.

– Toka;

– Ndërtesa;

– Pajisjet;

– Goodëill (emri i mirë).


3/9/2016

36

ÇFARE JANE DETYRIMET?

• Borxhi i kompanisë.

– Para;

– Shërbime;

– Produkte.


ÇFARE ESHTE EKUITETI?

• Është ajo çka ka mbetur nga asetet pas zbritjes së detyrimeve.

– Njëjtë si asetet neto;

– Kërkesat e pronarëve ndaj aseteve të entitetit.


PASURIA DETYRIMET EKUITETI I PRONARIT

3/9/2016

37

LO 3

PASURIA DETYRIMET + =

+ INVESTIMI I PRONAREVE NE BIZNES

EMITIMI I AKSIONEVE

SHPENZIMET - TË HYRAT

KAPITALI I PRONARIT

FITIMI I MBAJTUR

DIVIDENDA -

ÇFARE ESHTE EKUITETI?

ÇKA NDIKON NE EKUITETIN?

Ekuiteti rritet nga:

1. Investimi i pronareve ne biznes;

2. Te ardhurat.

Ekuiteti zvogelohet nga:

1. Terheqjet e pronarit;

2. Shpenzimet.


3/9/2016

38

Shpenzimet e zvogëlojnë

Fitimi i mbajtur

Të hyrat Dividenda e

zvogëlon

ÇFARË JANË TË ARDHURAT?

• Ato janë shumat e pranuara apo që do të pranohen nga konsumatorët nga shitja e produkteve apo shërbimeve.

– Shitjet;

– Kryerja e shërbimeve;

– Qiraja;

– Interesi.


3/9/2016

39

ÇFARË JANË SHPENZIMET?

• Ato janë shumat që janë paguar apo do të paguhen më vonë për kostot që janë shkaktuar për të fituar të ardhurat.

– Pagat dhe mëditjet

– Shërbimet

– Furnizimet e shfrytëzuara

– Reklamat, konkurset, propaganda...


ÇKA ESHTE TRANSAKSIONI EKONOMIK?

Transaksioni është ngjarje ekonomike apo kusht që direkt ndryshon kushtet financiare të entitetit apo ndikon në rezultatet e operacioneve të biznesit.

1. Transaksionet e jashtme jane te shkaktuara ne mes te biznesit dhe paleve te jashtme.

2. Transaksionet e brendshme jane te shkaktuara brenda biznesit.


3/9/2016

40

SI NDIKOJNE TRANSAKSIONET EKONOMIKE NE EKUACIONIN E BILANCIT?

• Secili transaksion sjell ndryshim ne gjendjen financiare te biznesit.

• Mund te ndikojne ne ndryshimin e aseteve,detyrimeve dhe kapitalit, por te cilat pastaj nuk do te munden ta prishin ekuacionin themelor te bilancit.

Si….?

• Per ta kuptuar kete ne me tutje do bejme analizen e

transaksioneve ne bilanc, duke treguar me shembull se si

transaksioni do te prek te gjitha llogarite, ndersa

barazpesha do te ekzistoje gjithnje.


ANALIZA E TRANSAKSIONEVE

• Disa aksionare kane themeluar nje kompani, e cila quhet “N”. Per nje periudhe kohore kane ndodhur disa transaksione.

• Analizoni secilin prej tyre dhe tregoni se si po ndikojne ato ne bilanc.


3/9/2016

41

Asetet Detyrimet + Kapitali

Paraja- keshi 10.000 LL P 20.000

LL A 20.000 Pagat e pagueshme 7.000

Malli 45.000 Huaja ne banke 40.000

Toka 110.000 Totali 67.000

Ndertesat 200.000

Pajisjet 90.000 Rezervat e kapitalit 370.000

Fitimet e mbajtura 38.000

Totali 475.000 Totali 475.000

1. Bilanci fillestar me 01.01.20xx






Toka 110.000 Totali 67.000

Ndertesat 200.000




• Me 02 janar kompania mbledh nga llogarite e arketueshme 15.000 kesh, te cilat rrjedhin nga transaksionet e meparshme.


3/9/2016

42





Toka 110.000 Totali 102.000

Ndertesat 200.000




• Me 08 janar kompania pajisje ne vlere prej 35.000 te cilat do t’i paguaje me vone.






Toka 110.000 Totali 102.000

Ndertesat 200.000




• Me 15 janar kompania kryen sherbime ndaj konsumatoreve ne vlere prej 10.000, por te cilat do t’i arketoje me vone.


3/9/2016

43





Toka 110.000 Totali 90.000

Ndertesat 200.000




• Me 20 janar kompania kryen pagesen e nje pjese te kredise me kesh per 12.000






Toka 110.000 Totali 90.000

Ndertesat 200.000




• Me 22 janar kompania kryen pagesen e nje pjese te shpenzimeve operative me kesh per 3.000


3/9/2016

44





Toka 110.000 Totali 90.000

Ndertesat 200.000




• Me 28 janar kompania kryen pagesen ndaj furnitorit per 1.000, por duke i marre me kredi.


SHPJEGIM

• Vereni se ndryshimet ne gjendjen e kompanise pas transaksioneve jane te shenuara me te zeze.

• Vereni se gjithmone ana e majte e bilancit eshte e barabarte me anen e djathte, pra ekuacioni themelor i kontabilitetit përhere eshte: asetet = detyrimet+kapitali


3/9/2016

45

• NJE SHEMBULL TJETER


DISA TRANSAKSIONE TE KOMPANISË “X”

1. Pronaret deponojne 30.000 ne kompani me kompensim te aksioneve ne korporate

2. Kompania u kryen sherbime konsumatoreve prej 8.000 duke pranuar kesh per to.

3. Kompania blen toke me kesh per 20.000

4. Blen furnizime te ndryshme ne vlere prej 12.000 me pagese te mevonshme.

5. Ne fund te muajit kompania u paguan pagat punetoreve ne vlere prej 5.000

6. Kompania u paguan furnitoreve 900.

7. Kompania ne fund te muajit po ashtu u paguan aksionareve shumen prej 2.000.


3/9/2016

46


Paraja- keshi 1)30.000 +

2)8.000 +

3)20.000 -

5) 5.000 -

6) 900 -

7) 2.000 -

LL P 4)12.000 +

6) 900 -

LL A Pagat e pagueshme

Malli Huaja ne banke

Toka 3)20.000 + Totali

Ndertesat

Pajisjet Rezervat e kapitalit 1)30.000 +

Furnizime 4)12.000 + Fitimet e mbajtura 2) 8.000 +

5)5.000 -

7) 2.000 -

KOMPANIA “X”


PASQYRAT FINANCIARE


3/9/2016

47

BILANCI KONTABËL

• Bilanci i gjendjes ( kontabël) është një përmbledhje e sistemuar që pasqyron gjendjen e pasurisë, të kapitalit dhe të detyrimeve të biznesit në një datë të caktuar.

• Bilanci i gjendjes eshte thjeshte nje liste e te gjitha pasurive qe biznesi zoteron dhe te gjitha detyrimeve qe ai ka, ne nje date te caktuar.

• Seciles pasurie dhe detyrimi i caktohet nje shume perkatese monetare.


BILANCI KONTABËL

Duhet të japë përgjigje në këto pyetje: • Çfarë është fuqia financiare e ndërmarrjes;

• Çfarë është mundësia e ndërmarrjes pë t’i përmbushë detyrimet e veta afatshkurtëra;

• Çfarë është struktura horizontale, d.m.th. në çfarë përpjestimi pasuaria është e financuar nga burimet vetjake dhe të huazuara.


3/9/2016

48

ELEMENTET KRYESORE

Elementet kryesore të bilancit të gjendjes janë:

• Pasuria (assets);

• Detyrimet (liabilities);

• Kapitali (ekuiteti)


Pasuria - assets • Një pasuri e biznesit përfaqëson mjetet ekonomike

të cilat janë në pronësi të ndërmarrjes dhe nga të cilat priten dobi në të ardhmen.

• Pasuria është resurs të cilin e kontrollon ndërmarrja dhe i cili rrjedh nga aktiviteti në të kaluarën, e nga i cili priten përfitime në të ardhmen.

• Nje pasuri eshte diçka e vlefshme qe nje biznes e zoteron ose e perdore.


3/9/2016

49

Pasuria - assets

• Shembuj te pasurive jane fabrikat, ndertesat e zyreve, depot, kamionet transportues, automjetet, pajisjet, impiantet e prodhimit dhe makinerite, mobiliet e zyres, paraja e gatshme dhe mallrat qe ruhen ne depo duke pritur qe t’u shiten klienteve.


DETYRIMET

• -Një detyrim është obligim i tanishëm i njësisë ekonomike i lindur nga ngjarjet e kaluara, shlyerja e të cilit do të sjellë si rezultat një dalje nga burimet e njësisë ekonomike.

• Në kuptimin praktik janë borxhet e biznesit ndaj palëve të treta.


3/9/2016

50

Detyrimet

Ndahen në dy grupe:

• Detyrimet afatshkurtëra;

• Detyrimet afatgjata


Detyrimet

• Janë ato të cilat priten të shlyhen brenda ciklit të rëndomtë të veprimtarisë së biznesit, ose

• Duhet shlyer brenda 12 muajve nga data e shënuar në bilancin e ndërmarrjes.

Elementet kryesore janë: • llogaritë e pagueshme, • detyrimet ndaj tatimeve, • pagat e pagueshme, • kreditë aftshkurtëra, etj.


3/9/2016

51

DETYRIMET

• Detyrimet afatgjata janë ato të cilat kanë afat të maturimit më shume një vit.

Elementet kryesore:

• Obligacionet;

• Kreditë afatgjata;

• Detyrimet për lizingun kapital, etj.

KAPITALI - EKUITETI

• Kapitali në ndërmarrje përfaqëson mjetet të cilat i investon një apo më shumë pronarë.

• Kapitali paraqet pasurinë neto të ndërmarrjes nga e cila janë zbritë të gjitha detryimet.

• Pra, ndryshimi në mes pasurisë të tërësishme dhe detyrimeve të tërësishme paraqet kapitalin e biznesit (kryegjënë, ekuitetin).


3/9/2016

52

Ekuacioni themelor i bilancit

Tek bilanci vlen parimi i barazisë, i cili njëherit paraqet ekuacionin themelor të bilancit:

PASURIA=DETYRIMET+KAPITALI

nga rrjedh se:

Detyrimet=Pasuria-Kapitali

Kapitali=Pasuria-Detyrimet

Shembull

• Nëse pasuria e një biznesi është 200.000 €, kurse kapitali është 40% të pasurisë, sa janë detyrimet?

Pasuria=200.000 Kapitali=40% (80.000) Detyrimet=? D=P-K D=200.000 – 80.000 D=120.000 €


3/9/2016

53

Modelet për ndërtimin e bilancit

Ekzistojnë dy modele:

• Modeli horizontal

• Modeli vertikal

Sipas SNK-ve më shumë përdoret

modeli vertikal për ndërtimin e bilancit.


Shembull

• Kompania Trade bën analizën mbi gjendjen e pasurisë, detyrimeve dhe kapitalit me 31.12.2010. Nga kjo analizë rezulton informacioni ne vijim: keshi 20.000, pajimet 5.000, ndërtesa 1.000, ekuiti ?, toka 30.000, llogaritë e pagueshme 3.000, llogaritë e arkëtueshme 15.000, parapagimet 2.000, të ardhurat e papërfituara 1.000, kredia afatshkurtë 12.000.

• Bazuar në informacionin e mësipërm financiar, përpiloni bilancin e gjendjes në formë horizontale dhe vertikale më 31.12.2010.


3/9/2016

54

Pasuria Shuma Detyrimet dhe

Kapitali Shuma

Keshi 20.000 Ll. pagueshm 3.000

Pajimet 5.000 Të ardh. papërfituara

1.000

Ndërtesa 1.000 Kredia afatsh 12.000

Toka 30.000 Ekuiti 57.000

Ll.arkëtueshm 15.000

Prapagimet 2.000

73.000

73.000


• Pasuria

Keshi 20.000

Pajimet 5.000

Ndërtesa 1.000

Toka 30.000

Ll.arkëtueshm 15.000

Prapagimet 2.000

73.000

• Detyrimet

Ll. pagueshm 3.000

Të ardh. papërfituara 1.000

Kredia afatsh 12.000

• Kapitali 57.000

73.000


3/9/2016

55

NJE BILANC I GJENDJES

• BILANCI I GJENDJES, quhet keshtu mbase pasurite gjithmone jane te barabarta me detyrimet plus kapitalin.

• Bilanci i gjendjes i dates 30 prill 20…

PASURITE

Makineri, pajisje 55.000

Stoqet, LLA, paraja 7.000

Totali 62.000


DETYRIMET Kredite bankare 25.000 LLP 1.600 Totali 26.600 KAPITALI Saldo ne fillim 25.000 Fitimi gjate vitit 10.400 Saldo ne fund 35.400 Totali 62.000


3/9/2016

56

EKUITETI I PRONARIT

DETYRIMET PASURIA

Shembull

• Në bazë të informacionit kontabël në vijim, ndërtoni bilancin e gjendjes së kompanisë X në formë horizontale:

fitimi i mbajtur 10.000, llogaritë e arkëtueshme

10.000, kredia afatshkurtër 8.000,llogaritë e

pagueshme 20.000, kapitali aksionar 18.000,

toka 13.000, xhirollogaria 14.000, ndërtesat

9.000, pajimet ?


3/9/2016

57

Shembull • Më 1 mars, kompania ka pasur këtë gjendje

ekzistuese: paraja 12.000 €, parapagime 31.500 €, paga të pagueshme 3.400 €, furnizime 3.200 €, pajisjet 42.500 €, llogari të arkëtueshme 18.900 €, llogari të pagueshme 22.500 €, dëftesa të pagueshme 11.000 €, rezervat e kapitalit 87.900 €, humbja 6.700 €, patenta 30.000 €, hua bankare 20.000 €.

• Rregulloni regjistrimet bazuar në ekuacionin kontabël (Asetet = Detyrimet + Ekuiteti i pronarëve).


TRANSAKSIONI BIZNESOR

A. A. (si pronar biznesi) ka hapur një llogari bankare duke deponuar 100,000 në emër të Kompanise “X”.

(a) Biznesi ka pranuar 100,000 si pasuri në formë të parasë;

(b) Pronari ka 100,000 interes financiar në biznes.

Analiza:


3/9/2016

58

Pasuria = Detyrimet + Ekuiteti...

Paraja = Kapitali i pronarit

(b) Ekuiteti i rritur

(a) paraja e invest.

Balanci i ri €100,000 = €100,000

+ 100,000

+ 100,000

Ekuacioni ka mbetur i balancuar

A. A. Tani ka €100,000 kapital (ekuitet) në kompanine “X”


TRANSAKSIONI BIZNESOR

Analiza:

(c) Firma ka blerë pajisje të reja prej €10,000.

(d) Firma ka paguar €10,000 në para të gatshme (cash).


3/9/2016

59

Paraja + Pajisjet = Kapitali i pronarit

Balanca e mëpar. 100,000 = 100,000

(c) Blerja e pajisjeve +

(d) Paraja e paguar

Balanca e re 90,000 + €10,000 = 100,000

Pasuria = Detyrim. + Ekuiteti...

- 10,000

€10,000

Ekuacioni mbetet i balancuar

€100,000 = €100,000


Tani firma ka Paranë dhe Pajisjet.

Vlera totale e Pasurisë mbetet e njëjtë, €100,000.

Detyrimet + Ekuiteti... po ashtu mbeten të pandryshuara, €100,000.


3/9/2016

60

***PËRKUJTIM***

Prezantim i pasqyrave financiare & Ekuacioni i kontabilitetit të dyfishtë - KON_3

PREZANTIM I PASQYRAVE FINANCIARE

EKUACIONI I KONTABILITETIT TË DYFISHTË


3/9/2016

61


Efektet e veprimeve ekonomike në bilanc;

Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve;

Pasqyra e kapitalit të pronarit?

Pasqyra e rrjedhës së parasë;

Shtojcat e pasyrave financiare;


EFEKTET E VEPRIMEVE EKONOMIKE NË

BILANC


3/9/2016

62

VEPRIMET QË NDRYSHOJNË BILANCIN

• Nisur nga efektet që shkaktojnë aktivitetet ekonomike në zërat e bilancit, mund të analizohen në 4 grupe:

1. veprime që sjellin ndryshime vetëm në zërat e pasurisë-

aseteve:

2. veprime që sjellin ndryshime vetëm në zërat e detyrimeve dhe

kapitalit;

3. veprime që shtojnë të dy anët e bilancit;

4. veprime që pakësojnë të dy anët e bilancit.


VEPRIMET QË NDRYSHOJNË MADHËSINË E EKUITIT

• Këto veprime i ndajmë në dy grupe:

1. veprimet që sjellin rritjen e ekuitit – investimet dhe të ardhurat;

2. veprimet që sjellin zvogëlimin e ekuitit – tërheqja nga ana e pronarit dhe shpenzimet.


3/9/2016

63

Ekuacioni i kontabilitetit dhe rregullat e debisë dhe kredisë

Pasuria Detyrimet Ekuiteti i

pronarit

Debi Debi Debi Credi Credi Credi

Shembull

Të dhënat: Një biznes tregtar më 1 janar të vitit 2014 ka patur këtë gjendje në kontot e librit kryesor:

• keshi 10.000; • Llogaria në bankë 5.000; • llogaritë e arkëtueshme 7.000; • mallrat 4.000; • toka 40.000; • objektet 60.000; • pajimet 10.000; • patentat 5.000; • kreditë afatshkurta 25.000; • llogaritë e pagueshme 11.000; • kapitali i vet ? • licencat 15.000


3/9/2016

64

• Kërkohet:

• Përpiloni bilancin kontabël nga të dhënat e shembullit paraprak ,dhe atë:

a) Bilanci nga dy perspektiva në formë horizontale

b) Bilanci në një fletë në formë vertikale sipas SNK


Shembull (vazhdim)

Nr. Konto Shuma Nr. Konto Shuma

1 Keshi 10.000 1 Kreditë afatsh. 25.000

2 Xhirollogaria 5.000 2 Llog paguesh. 11.000

3 Llog arkëtueshme 7.000 3 Ekuiteti 120.000

4 Mallrat 4.000

5 Toka 40.000

6 Objektet 60.000

7 Pajimet 10.000

8 Patentat 5.000

9 Licencat 15.000



3/9/2016

65

EKUACIONI I BILANCIT

P = D + K

156.000 = 36.000 + 120.000

156.000 = 156.000

P = D + K


• Bilanci më 1 janar 2011 PASURITË (ASSETS) Pasuritë xhiruese keshi 10.000 xhirollogaria 5.000 llog. ark. 7.000 mallrat 4.000 Totali i pasurive xhir. 26.000 Pasuritë kryesore Toka 40.000 Objekte 60.000 Pajime 10.000 Patentat 5.000 Licencat 15.000 Totali i pasurisë kryesore 130.000 TOTALI I PASURISË 156.000


3/9/2016

66

DETYRIMET DHE KAPITALI

Detyrime afatshkurta

kreditë afatshkurta 25.000

Furnitorët 11.000

Totali i detyrimeve afatshkurta

36.000

Kapitali

Kapitali pronësor 120.000

TOTALI I DETYRIMEVE DHE KAPITALIT 156.000


NDIKIMI I TRANSAKSIONEVE EKONOMIKE NË BILANC

• Të dhënat: Një ndermarrje ka pase këtë gjendje në kontot e librit kreyesor: Xhirollogaria 20.000, mallrat 15.000, objektet 25.000, pajimet 20.000,l log. pagueshme 18.000 kapitali vet ?, llog. e arketueshme 10.000, parapagimet 1.000, licenca 13.000

Supozojmë se gjatë muajit janar kanë ndodh këto ngjarje afariste: 1) Më 6 janar janë blerë mallra me afat të pagesës 60 ditë. Kosto(vlera furnizuese) e

mallrave është 20.000€ 2) Nga banka lejohet kredia afatshkurtër në vlerë prej 15.000 i cili i paguhet ndermarrjes

ne xhirollogari per kryerjen e obligimeve te ndryshme ( 8 janar) 3) Nga xh.ll është përmbushet obligimi(detyrimi) ndaj një furnitori në vlerë prej 9.000,

(12 janar) 4) borxhin prej 2.000 € një blerës e ka paguar me para në dorë , (18 janar) 5) Pronari i ndërmarrjes për nevoja personale ka marrë nga xhirollogaria 12.000€,(22

janar) 6) Detyrimi në vlerë prej 6.000€ ndaj një furnitori është përmbush nga kreda

afatshkurtë.( 25 janar)

• Detyra;

Fillimisht përpiloni një bilanc pastaj për çdo ndërrim ekonomik përpiloni bilanc të ri duke i analizuar ndikimet e transaksioneve në bilanc dhe shpjeguar se cilit grup të ndërrimeve themelore i takon transaksioni afarist.


3/9/2016

67

nr konto shuma nr konto shuma

1 xhirollogaria 20.000 1 Llog pague 18.000

2 mallrat 15.000 2 ekuiti 86.000

3 objektet 25.000

4 pajimet 20.000

5 llog arkët 10.000

6 parapagimet 1.000

7 licenca 13.000



Nr. Konto Shuma Nr. Konto Shuma



3 objektet 25.000

4 pajimet 20.000


6 parapagimet 1.000

7 licenca 13.000



3/9/2016

68

nr konto shuma nr konto shuma



3 objektet 25.000 3 Kredia a.sh 15.000

4 pajimet 20.000


6 parapagimet 1.000

7 licenca 13.000



Nr Konto Shuma Nr Konto Shuma




4 pajimet 20.000


6 parapagimet 1.000

7 licenca 13.000



3/9/2016

69





4 pajimet 20.000

5 llog arkët 8.000

6 parapagimet 1.000

7

8

Licenca

Keshi

13.000

2.000







4 pajimet 20.000

5 llog arkët 8.000

6 parapagimet 1.000

7

8

Licenca

Keshi

13.000

2.000



3/9/2016

70





4 pajimet 20.000

5 llog arkët 8.000

6 parapagimet 1.000

7

8

Licenca

Keshi

13.000

2.000



Shpjegime lidhur me efektet e transaksioneve:

• Në ndrrimin 1 kemi efekt rritjeje të bilancit në të dy anët (+ +);

• Në ndrrimin 2 kemi poashtu rritje në të dy anët (+ +);

• Në ndrrimin 3 kemi zvogëlim në të dy anët (- -);

• Në ndrrimin 4 kemi rritje dhe zvogëlim vetëm në pasuri-asete (+-)

• Në ndrrimin 5 kemi zvogëlim në të dy anët (- -);

• Në ndrrimin 6 kemi rritje dhe zvogëlim vetëm në anën e detyrimeve dhe ekuitit (+-).


3/9/2016

71

PASH

PASQYRA E TË ARDHURAVE DHE SHPENZIMEVE


Çfarë është pasqyra e të ardhurave?

Pasqyra e të ardhurave është një raport formal i

operacioneve të biznesit brenda një periudhe të caktuar kohore. Ajo po ashtu quhet edhe pasqyrë e profitit apo humbjes apo edhe pasqyrë e të ardhurave shpenzimeve.

Tregon diferencën në mes të ardhurave nga shitja e mallrave dhe shërbimeve si dhe shumës së shpenzuar për të operuar biznesi.

Diferenca njihet si fitim (profit) neto apo humbje neto.


3/9/2016

72

Çfarë është pasqyra e të ardhurave?

• Ёshte nje regjister i te hyrave te gjeneruara dhe shpenzimeve

te ndodhura per nje periudhe kohore.

• Kjo pasqyre tregon nese biznesi ka pasur me shume te hyra

se sa shpenzime (fitim) dhe e kunderta (humbje).


Çfarë është e ardhura?

• Te ardhurat definohen si hyrje ne nje entitet nga shperndarja

ose prodhimi i mallrave, kryerja e sherbimeve ose

aktiviteteve tjera.

• Ose te hyrat jane te ardhurat per nje periudhe kohore.


3/9/2016

73

Çfarë janë shpenzimet?

• Definohen si dalje nga nje entitet nga shperndarja ose

prodhimi i mallrave, kryerja e sherbimeve ose aktiviteteve

tjera. Ato jane dalje e pasurise-aseteve ose rritje e

detyrimeve.

• Shpenzimet paraqesin koston e krijuar per te realizuar te

ardhuren.


Çfarë është e ardhura neto?

TË ARDHURA NETO - quajmë hyrjet totale të përfitimeve ekonomike gjatë periudhës, dhe ky fluks i parave çon në rritjen e kapitalit neto, përveç rastit kur ky kapital rritet në formën e kontributeve në kapital.

E ardhura neto është rezultat i tejkalimit të të ardhurave ndaj shpenzimeve.

Të gjitha shumat e grumbulluara nga të tretët, p.sh. tatimi ne qarkullim, tatimi i shitjes, TVSH-ja, etj, nuk janë përfitime ekonomike dhe nuk rrisin kapitalin neto.


3/9/2016

74

Çfarë është humbja neto?

Humbja neto është rezultat i tejkalimit të shpenzimeve ndaj

të ardhurave.

Ajo zvogëlon ekuitetin e pronarëve.


**** Gjatë muajit janar dhe shkurt, firma ka krijuar të

ardhura nga konsumatorët në shumën prej €30,000.

Analiza:

a) Firma ka pranuar €30,000 në cash për shërbimet e

ofruara konsumatorëve.

b) Të ardhurat janë rritur për €30,000, që rezultojnë me

rritjen e ekuitetit për €30,000.


3/9/2016

75

Një rritje e të ardhurave është një rritje e

ekuitetit të pronarëve.


***Gjatë janarit dhe shkurtit, firma ka paguar €9,000 në emër të pagave.

• Analiza:

a. Firma ka zvogëlim të parasë për €9,000.

b. Firma ka paguar shpenzimet e pagave prej €9,000,me ç’rast zvogëlon ekuitetin.


3/9/2016

76

Një rritje e shpenzimeve e

zvogëlon ekuitetin e

pronarëve


Klasifikimi

Të ardhurat ndahen në :

• Të ardhura nga shitja e mallit;

• Të ardhura nga kryerja e shërbimit;

• Të ardhura nga qeraja, interesi, dividenta;

• Të ardhura nga marrëveshja e lizingut, etj.


3/9/2016

77

Definicioni

• SHPENZIME-përcaktohen si dalje apo konsum pasurish

apo lindje detyrimesh, të kryera gjatë një aktiviteti

normal të një ndërmarrjeje.


Njohja e shpenzimeve

• Parim kryesor i njohjes së shpenzimeve është që

ato të njihen në ato periudha gjatë të cilave

sigurojnë prodhimin e të ardhurave.


3/9/2016

78

Klasifikimi i elementeve në PASH mund të bëhet në dy mënyra:

1. Sipas natyrës së shpenzimeve;

2. Sipas funksioneve.

• Sipas metodës së parë shpenzimet grumbullohen në pasqyrë në

përputhje me natyrën e tyre (p.sh. zhvleresimi, blerja e materialeve, kostot e transportit, pagat, etj ) dhe nuk shpërndahen sipas funksioneve të ndryshme brenda njësisë.

• Sipas metodës së dytë shpenzimet klasifikohen në përputhje me

funksionin e tyre si pjesë e kostos së shitjeve, shpërndarjes ose aktivitetit administrative.

• Sipas SNK 1 të dyja metodat janë të rekomandueshme.Zgjedhja e

tyre varet nga faktorët historike apo industriale të njësisë.


SHPJEGIM • PASH ndërtohet në 5 hapa:

HAPI 1

• Të hyrat nga shitja e mallrave

• Minus: KMSH

• Baraz: Bruto fitimi

HAPI 2

• Minus: Shpenzimet afariste (operative)

• Baraz:Fitimi afarist

HAPI 3

• Plus: Të ardhurat jo afariste

• Minus:Shpenzimet jo afariste

• Baraz: Fitimi para tatimit

HAPI 4

• Minus: Shpenzimet e tatimit në fitim

HAPI 5

• Baraz:Neto fitimi (humbja)


3/9/2016

79

Shembull

• Sheno per çdo ze te PASH, a eshte e ardhur apo shpenzim?

KMSH, kerkime dhe zhvillime, shitje, shpenzime administrative,….

SH, SH, A, SH,……


Shembull

• Gjate periudhes xxx, kompania shperndau drajvere te

disqeve per konsumatoret, per te cilen konsumatoret

paguan apo premtuan se do te paguajne shumat prej 37.000.

Gjate asaj periudhe ajo arketoi 33.000 kesh nga

konsumatoret.

• Tregoni se cila shume do te tregohet ne PASH si e ardhur nga

shitja. Argumentoni pergjigjen Tuaj!


3/9/2016

80

Zgjidhje

• Te ardhurat jane 37.000, sepse te ardhurat nga shitja jane

raportuar ne PASH kur mallrat dhe sherbimet kane qene te

shperndara tek konsumatoret, te cilet kane paguar dhe kane

premtuar te paguajne ne te ardhmen kete shume. Baza

Akruale.


Formati i pasqyres se te ardhuarve

• PASH per vitin qe mbaron me 30 prill 20…

Te hyrat 150.000

KMSH 75.000

Fitimi bruto 75.000

Shpenzimet tjera 64.600

Fitimi neto 10.400


3/9/2016

81

Shembull

Në një shoqëri “X” gjendja në kontot e shpenzimeve dhe të ardhurave në fund të vitit

paraqitet si vijon: • Lëndët e para……………………………… 10.000 • Shpenzimet e personelit të prodhimit……… 30.000 • Shpenzimet e personelit administrativ……. 40.000 • Shpenzimet e amortizimit të makinave 15.000 • Shpenzimet e amortizimit të mjeteve transportuese 20.000 • Shpenzimet e qerasë së dyçanit……………. . 35.000 • Shpenzimet e reklamës………………………. 20.000 • Shpenzimet e interesit………………………… 55.000 • Të ardhura nga dividenta……………………… 40.000 • Të ardhura të jashtëzakonshme………………… 60.000 • Shitje…………………………………………… 350.000 • Kthime dhe ulje………………………………….. 25.000 • KMSH…………………………………………… 250.000 • Shpenzime tatimi………………………………….. 0


Kërkohet:

• Ndërto PASH me metodën funksionale sipas SNK 1;

• Ndërto PASH me metodën e shpenzimeve sipas SNK 1.


3/9/2016

82

PASH sipas funksionit

• Te hyrat nga shitja 350.000 • Kthime dhe ulje shitjesh (25.000) • KMSH (250.000) • Bruto fitimi 75.000 • Lendet e para (10.000) • Shp. E personelit te prodhimit (30.000) • Shp. E personelit administrative (40.000) • Shp. E amortizimit te makinave (15.000) • Shp. E amortizimit tem j. transp. (20.000) • Shp. E qerase se dyqanit (35.000) • Shp reklames (20.000) • Fitimi afarist (95.000) • Shp. E interesit (55.000) • Te ardhura nga dividenta 40.000 • Fitimi (humbja) para tatimit (110.000) • Shp. E tatimit ne fitim 0 • Fitimi (humbja) nga aktivitetet e zakonshme (110.000) • Te ardhura te jashtezakonshme 60.000 • Fitimi (humbja) neto (50.000)


PASH sipas shpenzimeve • Te hyrat nga shitja 350.000 • Kthime dhe ulje shitjesh (25.000) • KMSH (250.000) • Bruto fitimi 75.000 • Lendet e para (10.000) • Shp. E personelit te prodhimit (30.000) • Shp. E personelit administrative (40.000) • Shp. E amortizimit te makinave (15.000) • Shp. E amortizimit tem j. transp. (20.000) • Shp. E qerase se dyqanit (35.000) • Shp reklames (20.000) • Fitimi afarist (95.000) • Shp. E interesit (55.000) • Te ardhura nga dividenta 40.000 • Fitimi (humbja) para tatimit (110.000) • Shp. E tatimit ne fitim 0 • Fitimi (humbja) nga aktivitetet e zakonshme (110.000) • Te ardhura te jashtezakonshme 60.000 • Fitimi (humbja) neto (50.000)


3/9/2016

83

KMSH 250.000 Të hyr shitja 350.000

Kthime dhe ulje 25.000 Të ardh divide 40.000

Lëndët e para 10.000 Të ardh jashtëz 60.000

Shp pers prod 30.000

Shp pers admi 40.000

Shp am mak 15.000

Shp am mj tran 20.000

Shp qerase dy 35.000

Shp reklames 20.000

Shp interesit 55.000

Shp tatimit 0


Të ardhurat – Shpenzimet = Fitmi (humbja) neto

450.000 – 500.000 = (50.000)

Rezulton humbje prej 50.000.


3/9/2016

84

Edhe nje shembull…

• Ndertoni PASH duke perdore informacionin e meposhtem te kopmanise “X” lidhur me shpenzimet dhe te ardhurat:

• Shitjet 200.000,

• KMSH 100.000,

• kthimet dhe zbritjet 15.000,

• shpenzimet e pagave 5.000,

• te rrymes 500,

• te telefonit 400,

• te kontabilitetit 600,

• shpenzimet e interesit 1.000,

• e ardhura nga dividenta 750.


Zgjidhje

• Shitjet 200.000 • KMSH (100.000) • Zbritjet (15.000) Fitmi bruto 85.000 • Shpenzimet e pagave (5.000) • Shpenzimet e rrymes (500) • Shpenzimet e telefonit (400) • Shpenzimet e kontabilitetit (600) Fitmi afarist 78.500 • Shpenzimet e interesit (1.000) • E ardhura nga dividenta 750 Fitimi para tatimit 78.250 • Tatimi ne fitim 0 E ardhura neto 78.250


3/9/2016

85

Bilanci i gjendjes

= + - Pasuria Detyrime Ekuiteti Të ardhurat Shpenzimet

Debi

Kredi

Përmbledhje

PASH

PASQYRA E KAPITALIT TË PRONARIT


3/9/2016

86

Definicioni

• Kjo pasqyrë tregon ndryshimet që kanë ndodhur në

madhësinë e kapitalit të pronarit gjatë një periudhe të

caktuar kohore, nga ndryshimi i interesave të tij apo nga

aktiviteti i njësisë biznesore.


Modeli

Gjendja e kapitali në fillim të periudhës

+ e ardhura neto

+ investimet e pronarit

- tërheqjet e pronarit

= Gjendja e kapitalit të në fund të periudhës.


3/9/2016

87

Dy komponente:

1. Kapitali i kontribuar

2. Fitimi i mbajtur (pashpërndarë)

• Kapitali i kontribuar paraqet shumën investimeve direkte të

pronarit në ndërmarrje. Në fakt paraqet shumën e paguar

ndërmarrjes nga ana e aksionmbajtësve, të cilat atyre u

japin të drejtën e pronësisë.


Shembull

• Ndërmarrja X me datë 31.12.2011 ka pasur këtë gjendje në llogaritë e kapitali të vet:

-kapitali i kontribuar – kapitali aksionar 10.000

Një aksion = 10 euro, totali 100.000.

-fitimi i mbajtur 65.000.

Gjatë vitit 2012 kjo ndërmarrje emetoi (shiti) aksione të

zakonshme në vlerë 35.000, realizoi fitim neto 17.000

dhe pagoi dividentat prej 6.000.


3/9/2016

88

Zgjidhje

Ndërmarrja X 31.12.2011

Pasqyra e ndryshimit të kapitalit

K.kontr. F.mbajt. Totali

Gjendja 31.12.2011 100.000 65.000 165.000

Kapitali i kontribuar 35.000 35.000

Neto fitimi 17.000 17.000

Dividenta e paguar (6.000) (6.000)

-----------------------------------------------------------------

Gjendja në 2012-tën 135.000 76.000 211.000


Kapitali i kontribuar në fillim 2012 100.000 + kapitali i investuar gjatë 2012 35.000 = Kapitali i kontribuar në fund 2012 135.000 --------------------------------------------------------------- Fitimi i mbajtur në fillim 2012 65.000 + neto fitimi 17.000 - dividenta (6.000) = Fitimi i mbajtur në fund 2012 76.000 ----------------------------------------------------------------- Totali i kapitalit të pronarit 211.000


3/9/2016

89

Shembull

Më 31.12.2012 biznesi kishte këtë gjendje në

kontot e kapitalit të vet:

• Kapitali aksionar 200.000

• Fitmi i mbajtur 15.000

Gjatë vitit vijues ajo realizoi humbje prej 12.000, emetoi

aksione prej 25.000 dhe pagoi dividentë prej 5.000.

Detyra: Ndërto pasqyrën e ndrrimeve në ekuitet.


CASH FLOW



3/9/2016

90

• Drejtuesit e njësisë ekonomike dhe përdoruesit e tjerë të pasqyrave financiare, janë të interesuar të dijnë se sa është gjendja e parave të lira që ka njësia, të cilat do të shërbejnë për të shlyer të gjitha detyrimet e maturuara të saj.

• Përdoruesit e pasqyrave financiare kanë nevojë për

informacionin në lidhje me fluksin e parave, me qëllim që të vlerësojnë aftësinë e njësisë për të prodhuar para ose ekuivalentë të parave.



Parashikon flukset e

ardhshme

monetare

Vlerëson vendimet e

menaxhmentit

Përcakton aftësinë

për të paguar

dividentët dhe

interesin

Tregon marrëdhënien

e të ardhurave neto

në flukset e mjeteve

monetare


3/9/2016

91

• Në baza të kontabilitetit rritës (akrrual) kërkohet që të ardhurat dhe shpenzimet të regjistrohen në periudhën kur ekonomikisht janë kryer transaksionet në lidhje me to, por mbi këtë parim nuk dijmë për rezultatin monetar të njësisë për një periudhë të caktuar kontabël.

• Prandaj, në përputhje me SNK duhet ndërtuar pasqyrën e fluksit (rrjedhjes) të parave në mënyrë që të dihet aftësia e njësisë për të prodhuar para apo ekuivalentë parash. Ndërtimi i kësaj pasqyre bëhet duke klasifikuar fluksin e parave që rrjedhin nga tri aktivitete kryesore:

1. nga aktiviteti operativ;

2. nga aktiviteti financues;

3. nga aktiviteti investues.


Tri llojet e aktiviteteve të biznesit:

Operuese

Investuese

Financuese


3/9/2016

92

AKTIVITETET OPERATIVE

• Paratë që vijnë nga aktivitetet operative janë më të rëndësishmet. Këto janë

aktivitete kryesore nga të cilat shoqëria i nxjerrë të ardhurat.Në këtë grup

përfshihen:

• paratë e marra nga shitja e mallrave, shërbimeve dhe produkteve;

• paratë e marra nga qeratë;

• paratë e paguara për blerjen e mallrave, materialeve, shërbimeve;

• paratë e paguara në emër të punëtorëve;

• paratë e marra e të paguara shoqërive të sigurimit për primet, shpërblimet;

• paratë e marra nga rimbursimi i taksave ose të paguara për pagimin e taksave;

• paratë që rrjedhin nga blerja ose shitja e letrave me vlerë tregëtare;

• paradhëniet ose huatë bankare per nevojat e aktivitetit kryesor-operativ.


AKTIVITETET INVESTUESE

• Kjo pjesë e pasqyrës jep informacion në lidhje me shumën e shpenzimeve të bëra me qëllim të sigurimit të rezervave të cilat në të ardhmen do të prodhojnë fluksin e parave. Në këto aktivitete hyjnë:

• blerja dhe shitja e pasurive të qëndrueshme;

• blerja dhe shitja e letrave me vlerë të kapitalit ose borxhit të shoqërive tjera;

• dhënia e huave apo avanseve të tretëve dhe marrja e parave nga këto avanse;

• blerja ose shitja e kontratave të ardhshme, etj;

• Operacionet me letra me vlerë të kapitalit dhe të detyrimeve si dhe kontratat e ardhshme do të konsiderohen si aktivitete investuese nëse mbahen me qëllime tregëtimi e nuk klasifikohen si ekuivalente të parave.


3/9/2016

93

AKTIVITETET FINANCUESE

Këto janë aktivitete që kryesisht përfundojnë me ndryshime në madhësinë dhe përbërjen e kapitalit të vet dhe huave të njësisë. Kjo parashikon pretendimet për të ardhmen nga ana e atyre që kanë siguruar burimet e financimit. Këtu hyjnë:

paratë e marra nga emetimi i aksioneve të kapitalit;

paratë e paguara pronarëve për tërheqjen e kapitalit;

paratë për blerjen e aksioneve të veta;

paratë e marra nga emetimi i huave me afat të gjatë ose të shkurtë;

paratë për ripagimin e shumave të marra hua,etj.


2 metoda për ndërtimin e pasqyrës së rrjedhjes së parasë

Pasqyra e fluksit të parave mund të ndërtohet e anë të dy metodave:

• Metoda direkte;

• Metoda indirekte



3/9/2016

94

SHPJEGIM PËRMBLEDHËS

• A= aktivitetet operative

• B=aktivitetet investuese

• C=aktivitetet financuese

A + B + C = rrjedhja (fluksi) e keshit


A

• Shitjet me para te gatshme + • Inkasimet nga llogarite e arketueshme + • Dividenta + • Pagesat per blerjen e mallit – • Interesi – • Taksat – • Shpenzimet operative – Të gjitha transaksionet lidhur me pasurinë afatshkurtër dhe detyrimet afatshkurtëra rezultojnë nga aktivitetet operative.


3/9/2016

95

B

• Shitja e pasurisë afatgjatë +

• Kthimi i investimeve +

• Shitja e aksioneve të tretëve +

• Blerja e pasurisë afatgjate –

• Dhënia e kredive –

• Blerja e aksioneve nga të tretët -

Pra, nëse blejmë dhe shesim aksione nga një

ndërmarrje tjetër, kemi të bëjmë me aktivitet investiv.


C

• Çfarë do lloj financimi si nga kredia ashtu edhe nga aksionet +

• Marrja e kredisë ( kryegjëja ) + • Shitja e aksioneve të veta kompanisë + • Kthimi i kredisë së marrë (kryegjëja) – • Blerja e aksioneve kompanisë –

Vërejtje: vetëm kryegjëja- C interesi-A marrja e dividentës-A dhënia e dividentës-C


3/9/2016

96

Shembull Ndërmarrja “x” Cash flow për vitin 20xx me 31.12.20xx

(forma direkte)

Rrjedhat monetare prej aktiviteteve operuese Hyrjet në para Marrjet prej blerësve (klientëve) 177.650 Daljet në para Furnitorëve për blerjen e mallrave 70.240 Pagat e punëtorëve 44.110 Pagesat komunale (uji,hedhurina) 6.430 Pagesat sigurimeve 5.760 Pagesat për furnizime 11.140 Pagesat e kamatave 16.090 Pagesat e tatimit në fitim Totali i pagesave kesh 153.770 • Neto keshi prej aktiviteteve operuese 23.880


Rrjedhat monetare prej aktiviteteve Investuese

Blerjet e mjeteve fikse 53.500

Shitjet e mjeteve fikse 8.190

Neto keshi prej aktiviteteve investive 45.310


3/9/2016

97

Rjedhat monetare prej aktiviteteve financiare

Hyrjet prej emetimit të kapitalit aksionar 25.000

Hyrjet prej emetimit të fletëobligacioneve 32.000

Pagesat për obligacione 20.470

Pagesat për dividevta 5.000

Neto keshi prej aktiviteteve financiare 31.530

Neto rritjet në kesh 10.100


Ushtrim kompleks për ndërtimin e pasqyrës së rrjedhjes së keshit, njëkohësisht lidhshmëria në mes saj dhe bilancit të gjendjes dhe

PASH-së.

• Më poshtë paraqesim pasqyrat financiare (PASH dhe BK) të

shoqërisë Edi-sh.p.k. për dy vite, 2011 dhe 2012.


3/9/2016

98

PASH, 2011 dhe 2012

2011 2012

• Të ardhurat nga shitjet 3.000 12.000

• Totali 3.000 12.000

• Shp. Udhëtimi 100 400

• Shp. Energjie 300 1.200

• Shp. Pagave 1.300 4.940

• Shp. Amortizimi 100 260

• Totali 1.800 6.800

• FITMI NETO 1.200 5.200


BGJ, 2011 dhe 2012

Pasuritë 2011 2012

LL.A. 500 3.000

Inventarë 1.000 4.200

Keshi 1.500 900

Ndërtesa 10.000 10.000

Pajisje 500 1.300

(zhv. Akumuluar) (100) (360)

Pajisje neto 400 940

Totali 13.400 19.040


3/9/2016

99

Detyrimet + Kapitali 2011 2012

LL.P. (furnitorët) 1.200 1.640

Kapitali i pronarit 11.000 11.000

Fit. pashp. në fillim viti 0 1.200

Fitimi i vitit 1.200 5.200

Fit. pashp. në fund viti 1.200 6.400

Totali 13.400 19.040


Kërkohet

• Në bazë të informacioneve të mësipërme, ndërtoni pasqyrën e rrjedhjes së keshi me dy metoda:

1. Metodën direkte

2. Metodën indirekte


3/9/2016

100

SHEMBULL

• Ne listen e meposhtme sheno tek çdonjera si fluks I parave nga aktiviteti operativ (O), aktiviteti investues (I), aktiviteti financues (F). Po ashtu nese eshte fluks dales atehere e paraqet ne kllapa.

Keshi i paguar per dividentat Keshi i paguar per interesin Keshi i pranuar prej kredise Keshi i paguar per tatime Keshi i paguar per blerjen e pajisjeve prodhuese Keshi i paguar per furnitoret dhe punetoret Keshi i grumbulluar nga konsumatoret


Zgjidhje

• (F)

• (O)

• F

• (O)

• (I)

• (O)

• O


3/9/2016

101

NJË SHEMBULL I LIDHSHMËRISË SË TYRE

PËRGADITJA E PASYRAVE FINANCIARE


Bilanci 31.12.2012

Pasurite

Paraja 45.000

Pasurite tjera 12.000

Totali: 57.000

Detyrimet+kapitali

Detyrimet 9.000

Rezervat e kapitalit 35.000


Totali: 57.000


3/9/2016

102

Raporti i fluksit te parase per vitin 2012

• Aktivitetet operative 1.500

• Aktivitetet investuese (2.000)

• Aktivitetet financuese 800

• Neto rritja e parase 300

• Paraja perfundimtare 45.300


PASH per vitin 2012

• Te ardhurat 29.000

• Shpenzimet 25.000

• E ardhura neto 4.000


3/9/2016

103

Raporti i ekuitetit-fitimeve te mbajtura per vitin 2012

• Fitimet e mbajtura per vitin 2011 13.000

• E ardhura neto per vitin 2012 4.000

• Fitimet e mbajtura per vitin 2012 17.000


Bilanci 31.12.2012

Pasurite

Paraja 45.300

Pasurite tjera 28.700

Totali:

Detyrimet+kapitali

Detyrimet 9.000

Rezervat e kapitalit 35.000



3/9/2016

104

SHTOJCAT E PASYRAVE FINANCIARE


Definicioni

Shtojcat e pasqyrave financiare jane pershkrim i shkurter apo analize e pozicioneve te veçanta te paraqitura ne bilancin kontabel, PASH, pasqyren e fluksit te parave, pasqyren e ndrrimeve ne ekuitet,…

….te cilat si informacione plotesuese sqarojne ne menyre te

thukte strukturen dhe permbajtjen tek perdoruesit e

informacionit kontabel, i cili informacion nuk mund te dihet

qarte vetem me veshtrimin e pasqyrave financiare.


3/9/2016

105

• Te gjitha shoqerite qe pergadisin pasqyra financiare konform

SNK/IFRS obligohen qe te pergadisin shtojcat sqaruese te

pasqyrave finaniare.

• Struktura e shtocave behet ne harmoni me SNK 1.


Ekzistojne tre lloje te shtojcave:

1. Lloji i pare ofron pershkrime te rregullave kontabel te aplikuara ne pasqyrat financire.

2. Lloji i dyte prezanton detajet shtese rreth pasqyrave fianaciare, p.sh. Shenime per inventarin, etj.

3. Lloji i trete prezanton zbulimet shtese financiare rreth zerave bilancor jo te shenuar ne pasqyra, kushtet e per qerane e dhene, etj.


3/9/2016

106

Analiza dhe regjistrimi i transaksioneve në biznes- KON_4

ANALIZA E TRANSAKSIONEVE NË BIZNES


Analiza e transaksioneve në biznes


3/9/2016

107

• Kompania “Y” posedon të dhënat vijuese: Kërkohet: Të përgatitet Pasqyra e rrjedhës së parasë.

Janë arkëtuar 135,000 nga blerësit për mallrat e shitur;

Janë paguar 25,000 për blerjen e makinerive.

Është paguar dividendi për aksionarët në vlerë prej 16,000;

Janë paguar 20,000 për shpenzimet e pagave të stafit;

Janë pranuar 45,000 në emër të kredisë afatgjatë;

Janë paguar 5,000 për shpenzime të shërbimeve publike;

Janë arkëtuar 38,000 nga shitja e një lokali afarist;

Janë paguar 30,000 për mallin e blerë;

SHEMBULL

• Më 1 nëntor 2008, kam filluar një biznes të quajtur

“Global Consulting”.

• Kam planifikuar të shfrytëzoj njohuritë e mia mbi

kontabilitetin dhe financat dhe të ofroj shërbime me

pagesë.

• Gjatë një periudhe kohore kam pasur transaksionet

vijuese të cilat tregojnë se si shumat e pranoja (debitë)

janë përherë të barabarta me shumat e dhëna

(kreditë).”


3/9/2016

108

Transaksionet ne biznes

Më 1 nëntor, kam deponuar 25,000 € në bankë për “Global

Consulting” në këmbim për aksione kapitali.

Më 5 nëntor, kompania ka blerë tokë për 20,000 €.

Më 10 nëntor, “Global Consulting” ka blerë furnizime për

1,350 € duke u pajtuar që të paguaj në një të ardhme të afërt.

Më 18 nëntor, “Global Consulting” ka fituar honorarin prej

7,500 € për shërbimin e kryer, duke pranuar paranë.


Transaksioni ne biznes

Më 18 nëntor, “Global Consulting” ka paguar: pagat

2,125 €; qiraja 800 €; shërbimet 450 € dhe të ndryshme

275 €.

Më 30 nëntor, “Global Consulting” ka paguar

kreditorëve 950 € me të gatshme.

Më 30 nëntor, Kompania ka shpenzuar furnizimet prej

800 €.

Global Consulting” ka paguar dividendën prej 2,000 €.


3/9/2016

109

Rrjedha e transaksioneve në biznes- KON_2015/16

RRJEDHA E TRANSAKSIONEVE NË BIZNES Prof.ass.dr. Nexhmie Berisha-Vokshi

• Ushtrim i cili përmbledhë gjithë atë që është mësuar deri tani: transaksionet, regjistrimi në ditar, përpilimi i PASH, ndryshimeve në kapitalin e pronarit, bilanci i gjendjes, pasqyra e fluksit të parasë, hapet libri kryesor, bilanci vërtetues.

3/9/2016

110

• Roni fillon biznesin e tij me 01 gusht 2012 me emrin “Roni”, qe merret me kompjutere. Ngjarjet qe kane ndodhur gjate muajit te pare jane:

1. Me 01.08 roni investoi 3.000 kesh ne xhirollogarine me emrin “Roni”. Ai investoi edhe ne pajime 15.000.

2. Me 02.08 pagoi 600 kesh per aparaturen e dyçanit.

3. Me 03.08 pagoi 500 kesh per qerane e dyçanit.

4. Me 04.08. bleu pajime te reja per dyçanin me kredi prej 1.200. Kjo shume duhet te paguhet ne tri keste te njejta ne fund te gushtit, shtatorit dhe tetorit.

5. Me 05.08 Roni filloi punen. Sherbimet e ofruara me para te gatshme ne javen e pare ishin 825 euro.

6. Me 15.08 Roni ofroi sherbimet te tij me pagese te

mevonshme ne vlere 100 euro.

7. Me 17.08 klienti pagoi 100.

8. Me 17.08 Roni pagoi 125 tek nje ndihmes.

9. Me 31.08 parate e gatshme nga sherbimet ishin 930.

10. Me 31.08 Roni pagoi kestin e pare te detyrimit per pajimet e blera (04.08) (400 euro nje kest).

11. Me 31.08 ai terhoqi 900 kesh per nevoja te tij personale.

3/9/2016

111

Kërkohet: Te perpilohet nje permbledhje e transaksioneve duke perdorur

ekuacionin kontabel. Te tregohen efektet e çdo transaksioni ne ekuacion dhe te shpjegohet çdo ndryshim ne kapitalin e pronarit.

Te perpilohet raporti i te ardhurave per muajin gusht.

Te perpilohet raporti i ndryshimeve ne kapitalin e pronarit per muajin gusht.

Te perpilohet bilanci i gjendjes me 31.08.xxx

Te perpilohet raporti i fluksit te parase se gatshme per muajin gusht.

Te kryhen regjistrimet ne ditar.

Te hapet libri kryesor dhe te barten regjhistrimet nga ditari.

Te perpilohet bilanci vertetues.

Te tregohen marredheniet funksionale ne mes pasqyrave financiare.

• Pasuritë

keshi 2.330

aparatura 600

pajisje 16.200

Totali 19.130

3/9/2016

112

• Detyrimet + kapitali

LLP 800

Kapitali i”Roni”-t 18.330

Totali 19.130

PASH per muajin qe mbaron me 31.08.2012

• Te ardhurat:

e ardhura nga sherbimet 1.855

• Shpenzimet operative:

shpenzimet per qera 500

shpenzimet per paga 125

gjithsej shpenzime operative 625

E ardhura neto 1.230

3/9/2016

113

Raporti i ndryshimeve ne kapitalin e

pronarit “Roni” per muajin qe mbaron me 31.08.2012

• Kapitali “Roni” 01.08. 0

Plus: investimet e pronarit 18.000

e ardhura neto 1.230

Gjithsej 19.230

Minus: terheqjet e pronarit (900)

• Kapitali “Roni” me 31.08. 18.330

Bilanci i gjendjes Roni

Me 31.08.2012

Pasurite detyrimet + kapitali

Paraja 2.330 LLP 800

Aparatura 600

Pajisje 16.200 kapitali “Roni” 18.330


3/9/2016

114

Raporti i fluksit te parave per muajin qe

mbaron me 31.08.2012

• Fluksi i parave nga AO:

-keshi i pranuar nga konsumatoret 1.855

-keshi i paguar per qerane (500)

-keshi i paguar per pagat (125)

Neto keshi nga AO 1.230

Raporti i fluksit te parave per muajin

qe mbaron me 31.08.2012

• Fluksi i parave nga AI:

-keshi i paguar per aparaturen (600)

neto keshi nga AI (600)

• Fkuksi i parave ng AF:

-keshi I pranuar nga pronari 3.000

-keshi I paguar tek pronari (900)

-pagesa e borxhit (400)

neto keshi nga AF 1.700

3/9/2016

115

Raporti i fluksit te parave per muajin

qe mbaron me 31.08.2012

Neto rritja e parasë 2.330

Balanca me 01.08 0

Balanca me 31.08 2.330

Gjithsej 2.330

Paraja 3.000

Pajisje 15.000

kapitali 18.000

Aparatura 600

paraja 600

Shp qerase 500

paraja 500

Ditari

3/9/2016

116

Pajisje 1.200

LLP 1.200

paraja 825

E ardh nga sherb. 825

LLA 100

E ardh nga sherb 100

Ditari

paraja 100

LLA 100

Shp e pagave 125

paraja 125

paraja 930

E ardh nga sherb 930

Ditari

3/9/2016

117

LLP 400

Paraja 400

Kapitali 900

Paraja 900

Ditari

Bartja nga ditari ne T-llogari

Paraja 3.000 600 500 825 100 125 930 400 900 LD: 4.855 LK: 2.525 TD: 2.330

3/9/2016

118


LLA

100 100

LD: 100 LK: 100

T: 0


Aparatura

600

LD: 600

TD:600

3/9/2016

119


Pajisje

15.000

1.200

LD: 16.200

TD: 16.200


LLP

1.200

400

LD:400 LK:1.200

TK: 800

3/9/2016

120


Kapitali i “Roni”-it

18.000

900

LD: 900 LK:18.000

TK: 17.100


E ardhura nga shërbimet

825

100

930

LD: 0 LK: 1.855

TK: 1.855

3/9/2016

121


Shpenzimet e pagave

125

LD:125 LK:0

TD:125


Shpenzimet e qerase

500

LD:500 LK:0

TD:500

3/9/2016

122

Bilanci vertetues 31.08.2012 Debi Kredi

Paraja 2,330

LL/A

Aparatura 600

Pajisje 16,200

LL/P 800

Kapitali i "Roni"-it 18,000

Tërheqjet e "Roni"-it 900

E ardhura nga shërbimet 1,855

Shp. e pagave 125

Shp. e qerasë 500

Totali: 20,655 20,655

Raportet funksionale ne mes pasqyrave financiare

• PASH- e ardhura neto 1.230

• Pasqyra e ekuitetit- rritet kapitali i pronarit per 1.230

• Bilanci i gjendjes- rritet zeri i parase se gatshme dhe rritet kapitali per shumen perkatese

• Pasqyra e fluksit te parase se gatshme- neto rritja reflektohet ne bilancin e gjendjes

3/9/2016

123

KOMPLETIMI I CIKLIT TË KONTABILITETIT


Definicioni

• Cikli i kontabilitetit është proces sipas të cilit kontabilistët përgatitin raportet financiare të një kompanie për një periudhë specifike kohore.

• Për bizneset e reja, cikli fillon me hapjen e llogarive të reja

• Për bizneset ekzistuese, fillon me bartjen e balancave (gjendjeve, saldove) nga periudha e kaluar.

3/9/2016

124

Të rikujtojmë……

T-llogaritë

***nese shuma ne te majte eshte me e madhe atehere

llogaria ka balance debitore.

Emri i llogarisë

Debi Kredi

Të rikujtojmë……

T-llogaritë

***nese shuma ne te djathte eshte me e madhe atehere llogaria ka balance kreditore.

Emri i llogarisë

Debi Kredi

3/9/2016

125

DR CR DR CR DR CR

(+) (-) (-) (+) (-) (+)

Balancë Balancë Balancë

debitore kreditore kreditore

Debitë dhe kreditë

Asetet = Detyrimet + Ekuiteti i pronarëve

Hapat bazik të ciklit të kontabilitetit

• Hapat bazik:

1. Krijimi i dokumenteve;

2. Analizimi i transaksioneve;

3. Regjistrimi në ditar;

4. Regjistrimi dhe transferimi i zërave në llogarinë T;

3/9/2016

126

6. Regjistrimi dhe rregullimi i zërave të parapagimeve dhe akrualet

7. Rregullimi i bilancit vërtetues

8. Përgatitja e pasqyrave financiar

9. Mbyllja e librave përmes transferimit të balanceve të llogarive të përkohshme

10. Bilanci vërtetues pas mbylljes së librave në tërësi.

Hapat bazik të ciklit të kontabilitetit

Njohja e të ardhurave dhe shpenzimeve

• Njohja e te ardhurave.

• Ne kemi shperndare produktet tek konsumatoret, andaj duhet te regjistrojme te ardhuren e fituar.

3/9/2016

127

• Tani pasi që kemi njohur të ardhurën, të shohim se cilat janë shpenzimet e

shkaktuara për krijimin e të ardhurës

Perputhja e te ardhurave me shpenzimet e shkaktuara per te.

Njohja e të ardhurave dhe shpenzimeve

Raportimi i te ardhurave dhe shpenzimeve

Dy metoda:

1. Baza cash e kontabilitetit

2. Baza akruale e kontabilitetit

3/9/2016

128

• Sipas bazës cash për konceptin e periudhës së kontabilitetit, të ardhurat dhe shpenzimet raportohen në pasqyrën financiare në periudhën në të cilën janë pranuar apo paguar paratë.

Baza cash e raportimit

• Sipas bazës akruale për konceptin e periudhës kontabël, të ardhurat dhe shpenzimet raportohen në pasqyrën e të ardhurave në periudhën në të cilën janë fituar.

Baza akruale e raportimit

3/9/2016

129

Baza akruale e kontabilitetit

E ardhura raportohet kur fitohet

Shpenzimet raportohen kur shkaktohen

Bashkërendim i drejtë i të ardhurave dhe

shpenzimeve në përcaktimin e neto të hyrës

Kërkon regjistrimet rregulluese në fund të

periudhës

• Shembull:

• Gjatë vitit 2013 “X” i ka faturuar klientit të saj shumën prej 148.000 €. Më 31 dhjetor, ka pranuar 121.000 €, ndërsa 27.000 € kanë mbetur të pranohen në vitin 2014. Shpenzimet e tërësishme gjatë vitit 2013 ishin 131.000 €, kurse prej kësaj shume, 31.000 € nuk janë paguar ende më 31 dhjetor 2013.

• Si përcaktohet e ardhura neto sipas të dy metodave?

Baza akruale apo baza cash?

3/9/2016

130

Baza cash e kontabilitetit Baza rrjedhëse e kontabilitetit

Cash pranimet 121,000 E ardhura e fituar 148,000

Cash pagesat 100,000 Shpenzimet e shkaktuara

131,000

E ardhura 21,000 E ardhura 17,000


• Si e shpjegoni diferencën prej 4.000 € (21.000 – 17.000)?

• Sipas bazës cash kompania do të raportoj vetëm 121.000 € cash pranime (të ardhura),

• Sipas bazës akruale, kompania do të raportoj 148.000 € të ardhura (aq sa ka realizuar edhe pse jo tërësisht të arkëtuara).


3/9/2016

131

• E ardhura shpreh rrjedhjen e aseteve nga shpërndarja apo prodhimi i mallrave, kryerja e shërbimeve apo veprimtarive të tjera që një kompani e caktuar është në gjendje të bëjë brenda një periudhe të caktuar kohore fiskale.

• E ardhura regjistrohet kur plotësohen dy kritere kryesore:

1. Procesi i fitimit kryesisht është i kompletuar, përgjithësisht shitja është bërë apo shërbimi është kryer,

2. Paraja gjithashtu është e grumbulluar apo

grumbullimi është shtyrë me arsye.

Raportimi i të ardhurave dhe shpenzimeve

• Si mund të ndahen të ardhurat?

1. E ardhura akruale

2. E ardhura e shtyrë

• Nga aspekti i raporteve financiare:

1. E ardhura operative

2. E ardhura jo operative


3/9/2016

132

• Shpenzimet janë derdhjet apo shfrytëzimi i aseteve, shkaktimi i detyrimeve nga shpërndarja apo prodhimi i mallrave, kryerja e shërbimeve apo i veprimtarive tjera.

• Ato mund të paraqiten si:

1. Shpenzime akruale

2. Shpenzime të shtyra


• Diferenca në mes të ardhurave dhe shpenzimeve shprehet përmes fitimit përkatësisht humbjes.

E ardhura neto paraqet ndryshimin në ekuitet të kompanisë

gjatë periudhës nga transaksionet apo ngjarjet dhe rrethanat tjera, apo diferencën në mes të ardhurës dhe shpenzimeve. Zakonisht është e njohur si fitim neto apo profit, apo nëse është negativ si humbje neto.

Fitimet paraqesin rritje në ekuitet nga transaksionet, ngjarjet

periferike apo të rastësishme. Humbjet parqesin zbritje në ekuitet nga transaksionet, ngjarjet

periferike apo të rastësishme.


3/9/2016

133

TË ARDHURAT DHE

SHPENZIMET E SHTYERA

Definicioni

• Shtyerja përfaqëson shtyerjen e njohjes së një të ardhure tashmë të marrë ose të një shpenzimi tashmë të paguar. Shpesh quhen shpenzime të periudhave të ardhshme ose të parapaguara, si dhe të ardhura të periudhave të ardhshme ose të marra në avancë.

• Shtyerja mund të përcaktohet si kuota e të ardhurave ose shpenzimeve që kanë ndodhur financiarisht (që janë shfaqur në formë monetare apo në formën e detyrimeve ose të të drejtave), por që ekonomikisht do të realizohen në të ardhmen.

3/9/2016

134

• Rastet kryesore janë dy:

1. Kur shfaqen të ardhura të marra (të arkëtuara ose

jo) e të regjistruara gjatë një periudhe, por që i takojnë

jo vetëm asaj periudhe, por edhe periudhave tjera më

pas (të ardhura të marra në avancë).

• Si shembull mund të merren arkëtimet që bën biznesi paraprakisht për një shërbim që do t’a kryejë më vonë, në periudhat e ardhshme, por që u takon disa periudhave.

• Gjithashtu mund të përmenden interesat e arkëtuara në avancë për borxhet që ka dhënë shoqëria. Regjistrimi në këtë rast do të prekë një llogari detyrimi dhe një llogari të të ardhurave.

2. Kur shfaqen shpenzime të kryera (të paguara ose jo) të regjistruara në një periudhë, por që i përkasin edhe periudhave të mëvonshme, sepse ndikojnë në prodhimin e fitimit edhe të këtyre periudhave.

• Si shembull mund të marrim koston e një aseti të qëndrueshëm, qiraja vjetore e parapaguar për një aset të marrë me qera, shumat e paguara në avancë për sigurimin e pasurisë, etj.

• Regjistrimi në këtë rast do të prekë një llogari të aseteve dhe një të shpenzimeve.

3/9/2016

135

TË ARDHURAT E PAPËRFITUARA

Te ardhurat e paperfituara

• Këto, pra, janë të ardhura që janë të maturuara nga ana financiare (të arkëtuara ose të drejta) dhe që nuk janë të maturuara ekonomikisht, sepse nuk është kryer shërbimi ose nuk është shitur malli. Ajo do të kryhet në periudhën rrjedhëse ose në periudhat e ardhshme.

• Regjistrimi në këtë rast ka qëllim që të eliminojë (shtyrjen e njohjes) nga të ardhurat e periudhës.

• Më së miri mund t’a kuptojmë përmes shembullit kur shoqëria merr në avancë pagesë 1 vjeçare për revista, gazeta, etj.

3/9/2016

136

Shembull

• Supozojmë se me 01.01.2015 një shoqëri botuese

arkëtoi 10.000 € nga abonimet 4 mujore për revista.

• Për sa kohë që shoqëria nuk ka shpërndarë revistat, ajo ka

detyrim ndaj abonentëve. Nëse ajo nuk e realizon

shpërndarjen, ata kanë të drejtë t’i tërheqin paratë. E nëse ajo

realizon shpërndarjen, atëherë ajo përfiton pjesën përkatëse të

pagesave të marra në avancë. Kjo pjesë e përfituar shëndrrohet

nga e ardhura e papërfituar ekonomikisht, në të ardhur të

përfituar të periudhës kur është kryer ky shërbim.

P. sh. supozohet se ajo i shpërndau revistat në

fund të muajit janar:

• 01.01.

Debi: kesh 10.000

Kredi: te ardhurat e paperfituara 10.000

• 31.01.

Debi: te ardhurat e paperfituara 10.000

Kredi: te ardhurat e fituara nga abonimet 10.000

3/9/2016

137

Te ardhurat e shtyra

Më 1 dhjetor, konsumatori paguan € 2,250 parapagim për shërbime tremujore të dizajnimit të oborrit.

Debi:paraja 2.250 Kredi: te ardhurat e shtyra 2.250

Të ardhurat e pa fituara (të shtyra) janë llogari detyrimi që rezulton kur një kompani merr nga një konsumator për mallrat dhe shërbimet që do të jepen në të ardhmen.

Te ardhurat e shtyra

Të ardhurat njihen kur shërbimi është kryer.

3/9/2016

138

Rregullimi i të ardhurave te papërfituara

Shembulli paraprak:

D: E ardhura e paperfituar 2.250

K: E ardhura nga shërbimi 2.250

Shembull

• Më 01.09.2014 arkëtohen 12.000 për shërbime të cilat duhen të kryhen gjatë një viti ( deri më 01.09.2015).

• Regjistroni arkëtimin më 01.09.2014 dhe bëni veprimet rregulluese në fund të vitit 2014 me rastin e mbylljes së llogarive.

3/9/2016

139

Regjistrimi më 01.09.2014:

• Debi: Paraja 12.000

• Kredi Të ardhurat e papërfituara 12.000

Veprimet rregulluese më 31.12.2014:

• Debi: Të ardhurat e papërfituara 4.000

• Kredi: Të ardhurat nga shërbimet 4.000

SHPENZIMET E PARAPAGUARA

3/9/2016

140

Shpenzimet e kryera të njohura ose të paguara në një periudhë, por që i takojnë dy ose më shumë periudhave

kontabël (SHTYERJA)

• Shpesh ndërmarrjet kryejnë shpenzime të cilat ndikojnë në sigurimin e të ardhurave të më shumë se një periudhe.

• Në kontabilitet, në momentin e kryerjes së pagesave apo lindjes së detyrimit për to, këto shpenzime evidentohen në llogari të aseteve dhe pasqyrohen në pasurinë e bilancit.

• Në fund të periudhës, pjesa e shpenzimeve që ka siguruar të ardhura transferohet nga llogaria e aseteve në llogarinë e shpenzimeve të periudhës.

• Shpenzime të parapaguara quhen ato shpenzime që paguhen në avancë dhe i takojnë më shumë se dy periudhave kontabël.

• Si të tilla mund të përmenden: shpenzimet për qeranë e parapaguar, shpenzimet për materiale zyre, etj.

• Në fund të periudhës kontabël një pjesë e këtyre shpenzimeve japin prodhimin e të ardhurave, andaj duhet trajtuar si shpenzime të periudhës.

• Kurse pjesa tjetër e tyre që nuk kanë prodhuar të ardhura do të njihen si aset dhe përdoren në periudhat e ardhshme.

3/9/2016

141

Shembull: Shoqëria e pastrimit kimik me 01.01.2014 ka paguar në

avancë qiranë 4 mujore prej 3.600 për një objekt të marrë me qira.

Regjistrimet më 01.01.2014 • Debi: Qiraja e parapaguar 3.600 • Kredi: Keshi 3.600

Ky shpenzim na jep të drejtën që ta përdorim objektin për 4

muaj. Me kalimin e çdo dite, një pjesë e kostos së këtij aseti „thithet“ sepse i kalon afati dhe shëndrrohet në shpenzime të periudhës.

Deri me 31.01.2014 1/4 e kostos së asetit është „thithur“ dhe

kështu duhet trajtuar si shpenzime të peridhës.

Pason regjistrimi rregullues: Regjistrimet më 31.01.2014 • Debi: shpenzime qiraje 900 ( 3.600 : 4 = 900 ) • Kredi: qiraja e parapaguar 900 Pas muajit janar llogaria „qira e parapaguar“ ka një tepricë

prej 2.700 që janë shpenzime ende të „pa thithura“, pra të panjohura për atë periudhë.

Për këtë bëhet shtyrja e njohjes së tyre.

3/9/2016

142

Shembull

• Supozojmë se ju keni blerë polisën e sigurimit më 01.06.2014 në shumën prej 24.000 €, për periudhën një-vjeçare.

• Më 01.06.2014 do të paraqitet ky regjistrim:

Debi: parapagimi i sigurimit 24.000

Keshi: paraja 24.000

Shpenzimet e parapaguara

• Çfarë do të ishte regjistrimi rregullues më 31 dhjetor 2014?

Debi: shpenzimet e sigurimit 14.000

Kredi: parapagimi isigurimit 14.000

3/9/2016

143

Shpjegim përmbledhës

Në ligjërata me studentë:

• Bëni dallimin në mes shpenzimeve dhe të ardhurave rrjedhëse (rritëse-accruals) dhe atyre të shtyera.

Shpenzimet

Shpenzimi akrual-rrjedhës

• Shpenzimi është njohur, paraja ende nuk është paguar.

• Debi: Shpenzimet • Kredi: LLP

• Debi: LLP • Kredi: Paraja

3/9/2016

144

Shpenzimi i shtyrë-parapaguar:

• Paraja është paguar, shpenzimi ende nuk është njohur.

• Debi: Parapagimet • Kredi: Paraja

• Debi: Shpenzimet • Kredi: Parapagimet

Të ardhurat

E ardhura akruale-rrjedhëse:

• Shërbimi është kryer, paraja nuk është pranuar.

• Debi: LLA • Kredi: E ardhura

• Debi: Paraja • Kredi: LLA

3/9/2016

145

E ardhura e shtyrë:

• Paraja është pranuar, shërbimi ende nuk është kryer.

• Debi: Paraja • Kredi: E ardhura e shtyrë (e papërfituar)

• Debi: E ardhura e shtyrë (e papërfituar) • Kredi: E ardhura

Mbyllja e llogarive

• Llogaritë e të ardhurave dhe shpenzimeve mbyllen me llogarinë e të ardhurës së përmbledhur

• E ardhura e përmbledhur mbyllet me Fitimet e mbajtura përkatësisht Kapitalin.

• Tërheqjet mbyllen me Kapitalin

• Te korporatat, Dividendët mbyllen me Fitimet e mbajtura

3/9/2016

146

E ardhura e përmbledhur

Balanca në kredi tregon të ardhur

neto

Balanca në debi tregon humbje

neto

Mbyllja e llogarive

PASURITË AFATSHKURTËRA DHE

KONTABILITETI I TYRE


3/9/2016

147

Definicioni

• Pasurite mendohen si gjera qe ju posedoni, qe mund te ushtroni te drejten mbi to dhe shpenzimet qe jane paguar, por qe ende nuk jane perdorur.

• Keto gjera qe firma posedon perfshijne parate e gatshme,investimet, inventari, toka, ndertesa, pajimet, mjetet, aparaturat, instalimet, etj.

• Perveç pasurive materiale firma posedon edhe pasuri tjera qe nuk kane forme materiale, por qe jane ne forme te te drejtave, siç janë patentat, licencat, emri i mire, etj.

• Pasurite ndahen ne:

1. pasuri afatshkurtera dhe

2. pasuri afatgjata.

Pasurite afatshkurtera jane ato qe priten te konvertohen ne

para brenda 12 muajve te ardhshem. Ato janë:

• Paraja e gatshme

• LLA

• Inventaret

• Letrat me vlere afatshkurtera

• Parapagimet

3/9/2016

148

Paraja e gatshme

• Parate e gatshme jane me te kerkuarat nga te gjitha.

• Ato mund te konvertohen ne pasuri tjera duke mos e humbur substancen e tyre, andaj edhe jane me te deshirueshmet.

• Nje firme mund te qendroje duke mos punuar me fitim, por nuk mund te qendroje pa para.

Shitja dhe blerja e mallrave dhe sherbimeve

3/9/2016

149

Veprimtarite kryesore te bizneseve

• Veprimtarite operuese

• Veprimtarite investuese

• Veprimtarite financiuese

Menaxhimi i shitjes nga kompanitë

• Bizneset gjenerojne te ardhurat e tyre duke shitur mallra dhe duke ofruar sherbime.

• Kompanite tregtare bejne shitjen e mallrave me çmim me te larte se sa ai qe i blejne.

• Andaj perqendrim te veçante duhet te kemi tek menaxhimi i shitjeve me te gatshme dhe sidomos me kredi.

3/9/2016

150

• Shitja me kredi eshte aktivitet i zakonshem i çdo biznesi. • Kur realizohet nje shitje me kredi biznesit i linde nje e drejte e

arketueshme, pra parate nga kjo shitje do te merren me vone. • Ne kuptimin kontabel te drejtat e arketueshme perbejne nje

aset, sepse paraqesin te drejten e kompanise ndaj te treteve. • Llogaria e aseteve qe tregon shitjen me kredi quhet LLA.

SHitjet - LLA

• LLA-te jane te drejtat e firmes ndaj klienteve te saj per sherbimet dhe mallrat e ofruara.

• LLA rriten nga rritja e transaksioneve te shitjeve me kredi.

3/9/2016

151

Shembull

• Firma “X” prodhon dhe shet pjese per vetura. Me 20.02.2015 i ka shitur pjese montuese firmes “Y”ne vlere prej 20,000 €.

• Nese klienti paguan menjehere ne daten e

blerjes, atehere regjistrimi ne ditarin e “X”-it do te ishte:

Debi: paraja 20,000 € Kredi: e ardhura nga shitja 20,000 €

• Por, nese klienti nuk paguan ne daten e blerjes, atehere regjistrimi eshte ky:

Debi: LLA/ “Y” 20,000 €

Kredi: e ardhura nga shitja 20,000 €

3/9/2016

152

Vlersimi i LLA

• Ndodh qe shume kliente te cilet kane premtuar se do te paguajne, nuk paguajne me kohe ose fare.

• Ne keto raste hapet llogaria “llogari e paarketuar” ose “borxhet e keqija”. Shuma e ketyre llogarive paraqet shpenzim nga shitjet me kredi.

• Shtrohet pyetja: pse atehere firmat shesin me kredi? Kjo ndodh atehere kur firmat jane te gatshme ta perballojne kete, mbase efekti neto per to eshte rritja e shitjeve dhe fitimeve.

Dy metoda per borxhet e keqija- llogarite e pambledhshme

1. Metoda e shlyerjes direkte

2. Metoda e uljeve

Metoda e shlyerjeve direkte

Kjo metode zbatohet duke regjistruar humbjen

ne peridhen kur percaktohet se nje LLA nuk

mund te arketohet.

3/9/2016

153

Shembull- metoda e shlyerjeve direkte

• Firma “ABC” ka konstatuar se me date 23.01.2015 nuk do te mundet te arketoje shumen prej 5,000 € nga klienti i saj “Besa”.

• Regjistrimi ne ditarin e “ABC”-se sipas metodes direkte do te jete:

Debi:shpenzimet e borxheve te keqija 5,000 €

Kredi: LLA/”Besa” 5,000 €

• Mund te ndodhe qe nje llogari e shlyer te mund te arketohet me vone. Kjo mund te ndodhe nga ndikimi i faktoreve te ndryshem, si permiresimi i gjendjes financiare te klientit,perpjekjet e vazhdueshme per arketim ndaj bleresit, etj.

• Nese supuzojme se “Besa” ka arketuar borxhin me vone, pasi qe eshte shlyer atehere kemi dy regjistrime:

3/9/2016

154

Debi: LLA/Besa 5,000 €

Kredi: shp. e borxhit te keq 5,000 €

Debi: paraja 5,000 €

Kredi: LLA/Besa 5,000 €

Metoda e uljeve

• Sipas kesaj metode behet krahasimi ne mes te humbjeve te pritura nga LLA e pambledhshme dhe shitjeve.

• Kjo do te thote se ne fund te periudhes metoda e uljeve kerkon qe te vleresohen te gjitha borxhet e keqija te pritura qe rezultojne nga periudha e shitjeve. Atehere regjistrohet ulja nga per kete humbje te pritur.

3/9/2016

155

Dy perparesi:

1. Shpenzimet e borxhit te keq ngarkohen ne periudhen kur jane bere shitjet;

2. LL/A regjistrohen ne bilancin e gjendjes me shumat e vleresuara qe duhet te arketohen ne para te gatshme.

Shembull – metoda e uljeve

• Firma “X” merret me shitje me shumice e pakice. Ajo i ka shitur mall firmes “Y” ne vlere prej 4,000 € me date 01.02.2015, e cila parashikohet te beje pagesen me 04.04.2015.

01.02.2015

Debi: LL/A 4,000 €

Kredi: E ardhura nga shitja 4,000 €

3/9/2016

156

• Ne po i regjistrojme LL/A me vlere 4,000 €, mbase kontabiliteti akrual kerkon qe transaksioni te regjistrohet ekonomikisht e jo financiarisht. Vetem ne kete rast kemi nje informacion kontabel te besueshem.

• Supozojme se pas dy muajve firma “Y” paguan borxhin prej 4,000 €. Nisemi nga dy raste:

1. Firma “Y” paguan borxhin e plote:

Debi: paraja 4.000

Kredi: LLA 4.000

2. Firma “Y” paguan vetem 3.000 kurse pjesen e mbetur nuk e paguan per shkak te likuiditetit te dobet. Firma “X” vlerson se shuma prej 1.000 nuk do te mund te arketohet.

Debi: Paraja 3.000

Kredi: LLA 3.000

Debi: shpenzime nga borxhi I keq 1.000

Kredi: zbritje nga LLA 1.000

3/9/2016

157

• Llogaria “zbritje nga LLA” eshte llogari e kundert me llogarine “LLA”. Kjo mbase llogaria “zbritje nga LLA” gjithmone ka teprice kreditore dhe tregon shumat qe nuk munde te arketohen nga shitjet me kredi. Kjo llogari zvogelon llogarine e LLA ne bilancin e gjendjes.

• Supozojme se gjendja e firmes “Y” eshte permiresuar dhe se ajo do ta paguaje borxhin e mbetur prej 1.000.

Debi: zbritje nga LL/A 1.000

Kredi: LL/A 1.000

3/9/2016

158

Blerjet dhe shitjet me TVSH

TVSH

• Tvsh eshte shuma që duhet paguar shtetit në përqindje të caktuar mbi çmimin e qarkullimit.

• Ai është tatim indirekt dhe paguhet nga konsumatori i fundit.

• Aplikohet si në shitjen e mallrave ashtu edhe në blerje.

• Përdorimi i këtij tatimi eliminon përdorimin e tatimit në qarkullim.

• Quhet TVSH sepse aplikohet vetëm në vlerën e shtuar të realizuar.

• Gjatë blerjes se mallit hapet llogaria “TVSH e zbritshme”

• Gjatë shitjes hapet llogaria “TVSH e mbledhshme” dhe mblidhet nga shitësi për t’i paguar shtetit.

3/9/2016

159

Shembull-Shitja me TVSH

• Me 14 nentor i eshte shitur bleresit mall me afat pagese per 75.000 €, tvsh 16%. Vlera blerese e mallit te shitur eshte 55,000 €. Blersi ka marre faturen.

Debi: LLA 87.000

Kredi: E ardhura nga shitja 75.000

detyrimi per tvsh 12.000

Debi: KMSH 55.000

Kredi: malli 55.000

• Me pas bleresi ka paguar faturen

Debi: paraja 87.000

Kredi: LLA 87.000

3/9/2016

160

• Nisemi nga shembulli paraprak me supozimin se kompania nje shume te parave i arketon menjhere me rastin e shitjes, shumen prej 37.000

Debi: paraja 37.000

LLA 50.000

Kredi: te ardhurat nga shitja 75.000

detyrimi per tvsh 12.000

• Mbledhja pasuese e parave te mbetura per arketim:

Debi: paraja 50.000

Kredi: LLA 50.000

3/9/2016

161

Shembull shitja me TVSH

• Shiten mallra me afat pagese në vlere prej 30.000 duke shtuar edhe TVSH prej 16%.

• KMSH është 21.000.

• Pas një muaji arkëtohet vlera totale nga shitja.

• Debi: LLA 34.800

• Kredi: Të ardhurat nga shitja 30.000

TVSH e pagueshme 4.800

• Debi: KMSH 21.000

• Kredi: Mallrat 21.000

3/9/2016

162

• Debi: Paraja 34.800

• Kredi: LLA 34.800

Blerjet e mallit me TVSH

Vlera e fatures 27.000

Shpenzimet e transportit 500

Baza per llogaritjen e doganes 27.500

Detyrimi doganor (10%) 2.750

Baza per llogaritjen e TVSH (16%) 30.250

TVSH (16%) 4.840

Vlera e mallit me TVSH 35.090

• Blehen mallra me afat pagese per 27.000, shpenzimet e transportit jane 500, dogana 10%, TVSH 16%.

3/9/2016

163

• Njësia e regjistruar për TVSH

• Çmimi blerës 30.250 + TVSH 4.840

• Njësia jo e regjistruar për TVSH

• Çmimi blerës 35.090

Shembull

Më 7 maj kompania ka blerë €27,000 mall

me afat pagese.

• Shpenzimet e transportit jane paguar ne shume 500 €. Po ashtu jane llogaritur dhe paguar edhe dogana prej 10% dhe TVSH prej 16%.

3/9/2016

164

Ditari Faqe 1

Data Përshkrimi PR Debi Kredi

maj 7 Blerja e mallit 30,250

LL / P 30,250

TVSH e zbritshme 4,840

Paraja 4,840

Blerjet e mallit me TVSH

Shembull: Blerja TVSH

• Ndermarrja blen mallra me pagese te mevonshme per 27.000, shpenzimet e transportit 3.000 paguhen nga xhirollogaria, dogana 10% kesh, TVSH 16% mbi vleren doganore me kesh.

• Ndermarrja eshte e regjistruar per TVSH.

3/9/2016

165

Debi: Mallrat 33.000

Tvsh e zbritshme 5.280

Kredi: Furnitoret 27.000

Kesh 3.000 + 5.280

Xhirollogaria 3.000

Vazhdon shitja e mallrave….

• Mallrat e blera i shesim 45.000 plus Tvsh 16%. KMSH dihet.

3/9/2016

166

Debi: LLA 45.000 + 7.200 = 52.200 Kredi: Te hyrat nga shitja 45.000 TVSH e mbledhshme 7.200 Debi: KMSH 33.000 Kredi: Mallrat 33.000 Debi: TVSH 1.920 Kredi: Detyr. ndaj TVSH 1.920

Shembull

• Blerja në të dy rastet

3/9/2016

167

Rasti i parë

• Janë blerë mallra me vlerë 18.000 Për shpenzimet e transportit dhe sigurimit të mallrave kemi paguar nga xhirollogaria 2.000. Në emër të doganës kemi paguar kesh 10%, kurse për tvsh 16% mbi vlerën doganore të mallrave nga xhirollogaria. Biznesi nuk është i regjistruar për TVSH.

• Përcaktoni koston fillestare të mallrave si dhe regjistroni transaskionin.

• Debi: mallrat 25.520

• Kredi: LLP 18.000

xhirollogaria 2.000

paraja 2.000

xhirollogaria 3.520

3/9/2016

168

Rasti i dytë

• Janë blerë mallra në vlerë 8.000. Për shpenzimet e transportit kemi paguar nga xhirollogaria 2.000. Për doganë 10% kemi paguar kesh kurse për tvsh kemi paguar nga xhirollogaria 16% mbi vlerën doganore të mallit. Biznesi është i regjistruar për tvsh.

Debi: Mallrat 11.000

TVSH 1.760

Kredi: Furnitorët 8.000

Xhirollogaria 3.760

Keshi 1.000

3/9/2016

169

Vazhdon shitja…

• Janë shitur të gjitha mallrat e blera për 13.000, plus tvsh e mbledhur mbi vlerën e shitur është 16%.Mallrat janë shitur me afat të pagesës 30 ditë. Kosto e mallrave të shitura është 11.000.

• Njëherit përcaktoni tvsh e pagueshme përkatësisht detyrimin për tvsh ndaj buxhetit të shtetit.

Debi: LLA 15.080

Kredi: Të hyrat nga shitja 13.000

TVSH e mbledhshme 2.080

Debi: KMSH 11.000

Kredi: Mallrat 11.000

Debi: TVSH 320

Kredi: Detyrimet ndaj TVSH 320

3/9/2016

170

Dëftesat e arkëtueshme

• Nje deftese eshte premtim i bere nga leshuesi qe ne daten e caktuar do ta paguaje shumen e caktuar te parave. Ato perdoren ne shume transaksione, si pagesat e produkteve, huamarrjet dhe huadheniet e parave, arketimet e LLA.

• Data e maturimit eshte data kur deftesa duhet te paguhet.

• Interesi eshte kostoja e huamarrjes ose fitimi per parate e dhena hua.

Dëftesat e arkëtueshme

• Deftesat e arketueshme percillen me shkalle te caktuar te interesit. Shuma specifike e interesit varet nga madhesia, kesti dhe jetegjatesia e defteses.

• Ne forme matematikore:

interesi=kryegjeja x shkalla x koha

P.sh. Nje deftese 60 diteshe me vlere 10.000, interes 10% do te rezultojë:

10.000 x 10% x 60 / 365 = 164…..

Ne kalkulim kemi parasysh se viti i ka 365 dite.

3/9/2016

171

1. Dhenia e huase me nje shume xxx:

Debi: deftesa e arketueshme xxx Kredi: paraja xxx 2. Me rastin e arketimit: Debi: paraja xxx Kredi: deftesa e arketueshme xxx

3. Me rastin e shitjes se mallit kur bleresi ofron

deftese:

Debi: deftesa e arketueshme xxx

Kredi: e ardhura nga shitja xxx

4. Me rastin e pageses per mallin:

Debi: paraja xxx

Kredi: deftesa e arketueshme xxx

3/9/2016

172

Shembull

• Kompania”A” i ka shitur kompanise “B” mall per 22.000 me afat pagese. Me vone kompania “B” kerkoi me teper kohe per kthimin e parave, edhe 60 dite.. Me kete u pajtua kompania “A” por kerkoi nga ajo nje deftese te arketueshme me interes 10%.

Debi: deftesa e arketueshme 22.000

Kredi: LLA 22.000

Kompania “A” regjistron grumbullimin e vleres se maturuar dhe interesit:

Debi: paraja 22.795

kredi: te ardhurat nga interesi 795

deftesa e arketueshme 21.205

22.000 x 10% x 60 / 365 = 795….

3/9/2016

173

Shembull

• Me 15 janar kompania “X’ i ka shitur mall kompanise “Y” ne vlere prej 88.000 me afat pagese 30 dite, dhe si garnci ka marre nje deftese te arketueshme.

Debi: deftese e arketueshme 88.000 Kredi: e ardhura nga shitja 88.000 Pas dites se 30-te bleresi paguan dhe e terheqe deftesen Debi: paraja 88.000 Kredi: deftesa e arketueshme 88.000

Shitja me zbritje

• Ne shume transaksione bleresit I ofrohet edhe shitja me zbritje ne para-cash discount, si nxitje per ta kryer pagesen.

• Shpehen me terme te shkurtuar, si p.sh. 1/15,n/30, d.m.th 1%zbritje nese pagesa kryhet per 15 dite…pra 15 dite zbritja eshte valide.

3/9/2016

174

Shembull

• Me 7 janar i kemi shitur mallra bleresit N ne afat per 30 dite ne vlere prej 12.000, me kushte 3/15,n/30. KMSH ishte 9.000. Pas 10 diteve bleresi ka paguar borxhin.

Debi: LLA 12.000

Kredi: e ardhura nga shitja 12.000

Debi: KMSH 9.000

Kredi: malli 9.000

• Me rastin e pageses kemi kete regjistrim:

Debi: paraja 11.640

zbritja ne shitje 360

Kredi: LLA 12.000

3/9/2016

175

Kthimi i shitjeve dhe lejimet

• Shpesh ndodhe qe konsumatoret ta kthejne mallin, ose pse nuk i pelqen ose ka defekte. Atehere kompanite me qellim te ruajtjes se raporteve me bleresin e pranojne mallin e kthyer.

Shembull

• Me 10 janar eshte shitur mall ne vlere prej 25.000. Nje jave me vone kompanise shitese i eshte kthyer malli ne vlere prej 2.300 per shkak te cilesise se dobet.

Debi: LLA 25.000

Kredi: e ardhura nga shitja 25.000

Debi: kthimi ne shitje dhe lejimet 2.300

Kredi: LLA 2.300

3/9/2016

176

Regjistrimi i blerjeve

Më 20 qershor, kompania ka blerë 14,000 të mallit duke paguar me të gatshme (cash).

Debi: inventari i mallit 14.000

kredi: paraja 14.000

Zbritjet ne blerje

Më 7 Maj kompania ka blerë €27,000 mall përmes llogarisë. Kushtet e kredisë janë 2/10,

n/30.


Kredi: LLP 27.000

3/9/2016

177

Më 15 Maj, paguan shumën e borxhit të blerë

më 7 Maj.

Debi: LLP 27.000 Kredi: paraja 26.460 zbritja 540 27.000 x 2% = 540 zbritje

Zbritjet në blerje

Pasi që kemi regjistruar këto ndryshime, i bartim ato në llogari:

Inventari i mallit LL / P

5/7 27,000 5/7 27,000 5/15 540 5/15 27,000

Bal. 26,460 Bal. 0

3/9/2016

178

Kthimet dhe lejimet në blerje

Kthimi i blerjeve . . . Malli i kthyer nga blerësi te furnizuesi.

Lejimet në blerje . . . Zbritjet në kosto të mallit të blerë me defekte të

lejuar nga furnizuesi .

Kthimi i blerjeve

Më 9 Maj, kompania ka blerë €20,000 mall

përmes llogarisë, me kushte kredie 2/10, n/30.


kredi: LLP 20.000

3/9/2016

179

Më 10 Maj, kompania i kthen shitësit €500 të

mallit me defekte.

Debi: LLP 500

Kredi: inventari i mallit 500

Zbritjet në blerje

Më 18 Maj, paguan shumën e marrë

borxh për blerjet më 9 Maj.

Debi: LLP 19.500 (20.000 – 500)

Kredi: zbritja 390 (zbritja 2%)

paraja 19.110 (19.500-390)

3/9/2016

180

Investimet afatshkurtera

• Ne pasuri perveç parave te gatshme kemi edhe ekuivalente te parave, te cilat paraqesin investime qe mund te konvertohen ne para brenda 3-12 muajve. Keto investime jane investime afatshkurtera, letra me vlere te tregtueshme.

• Nje investim i tille konsiderohet si pasuri nese prej tij priten rritje te te ardhurave apo rritje kapitali.

KONTABILITETI I INVENTARIT TË MALLIT


3/9/2016

181

Kuptimi i inventarit

• Inventari konsiderohet si pasuri afatshkurter, sepse zakonisht mund te shitet brenda nje viti ose cikli operativ te firmes.

• Per bizneset tregtare inventari i mallrave perbehet nga mallrat e gatshme per shitje ne aktivitetin e rregullt biznesor.

• Bizneset prodhuese mbajne inventar si lende e pare qe perdoret per prodhimin e mallrave, produkte gjysme te prodhuara dhe mallrat e gatshme per shitje.

Çfarë kosto përfshihet në inventar?

• Kosto e shkaktuar në blerjen e inventarit dhe përgatitjen e tij për shitje.

Kosto e lëndës së parë;

Kosto e gjysmë produkteve;

Kosto e produkteve të gatshme.

3/9/2016

182

Kostot që nuk përfshihen në koston e inventarit:

Orvatjet për shitje;

Kostot e përgjithshme administrative.

Inventarin dhe KMSH

Çfarë janë disa nga karakteristikat e tyre?

Inventari raportohet në pasqyrën e bilanci si një aset.

Kur të shitet, inventari raportohet në pasqyrën e të ardhurave si shpenzim (kosto e mallit të shitur).

KMSH: kosto e inventarit të shitur gjatë periudhës së caktuar.

3/9/2016

183

Shembull

• Supozohet se ne nje njesi ekonomike zoterohen keto te dhena ne lidhje me inventaret:

Inventari në fillim të periudhës ishte 22.000, gjatë periudhës janë blerë

inventarë për 78.000, në fund të periudhës rezultoi tepricë prej 10.000.

(sistemi periodik) Teprica e inventari në fillim 22,000

+ Blerjet neto të inventarit 78,000

= Kostoja e inventarit të vlefshëm për shitje 100,000

- Teprica e inventari në fund (10,000) = Kostoja e inventarit te shitur 90,000

• Ne pasqyren e te ardhurave do te paraqitej:

Shitjet neto 150,000

- Kostoja e inventarit te shitur (90,000)

= Rezultati bruto nga shitja 60,000

- Shpenzimet operative (40,000)

= E ardhura neto para tatimeve 20,000

3/9/2016

184

Kostoja e inventarit në dispozicion= INVENTARI

Kostoja e inventarit të

shitur = KMSH

PASURI në Bilancin e Gjendjes

SHPENZIM në PASH

Sistemet e inventarizimit

• Për matjen dhe evidentimin e mallrave ekzistojnë dy sisteme:

1. Sistemi i inventarizimit te vazhdueshëm;

2. Sistemi i inventarizimit periodik.

3/9/2016

185

Metoda e vazhdueshme

• Jep regjistrime kontinuele të shumës së inventarit në

dispozicion. Kur një artikull shitet , ai regjistrohet në

llogarinë e KMSH.

Metoda periodike

• Kërkon freskimin e llogarisë së inventarit vetëm në

fund të periudhës. Kërkesat për inventarin e mallit

regjistrohen përkohësisht në llogarinë Blerjet.

Për shkak të përparësive të teknologjisë kompjuterike…

….metoda e vazhdueshme përdoret më shpesh në praktikë dhe do të jetë në fokus të diskutimeve tona.

3/9/2016

186

Kontabiliteti i blerjeve

dhe

shitjeve te inventarit

Ne vijim do t’i verejme dallimet ne procedurat

kontabel….

….ne mes bizneseve qe shfrytezojne sistemin e regjistrimit

kontinuel dhe atyre qe shfrytezojne sistemin e

regjistrimit periodik.

3/9/2016

187

Regjistrimi i blerjeve

• Sipas sistemit te vazhdueshëm te gjitha blerjet i shtohen

drejtpërdrejte inventarit.

• Sipas sistemit periodik llogaria e inventarit balancohet

vetëm ne fund te periudhës kontabël.

Shembull

• Me 20 janar kompania ka blere me afat pagese 100 dyer me

çmim 100 € per njesi.

Kërkohet: Regjistro me dy sistemet.

Sistemi kontinuel

Debi: Inventari i mallit 10,000

Kredi: LL/P 10,000

Sistemi periodik

Debi: Blerja e mallit 10,000

Kredi: LL/P 10,000

3/9/2016

188

Regjistrimi i kostos se transportit

Transporti i mallit eshte kosto shtese e inventarit.

Kur te perfshihet direkt ne çmim nuk ka nevoje te

regjistrohet veçante.

Kur te faturohet ndaras atehere duhet te regjistrohet.

Shembull

• Me 1 mars firma “X” punesoi nje transportues per shperndarjen e 15 cisternave me benzine.

• Transportuesi ka ngarkuar firmen me shpenzime te transportit me 200 euro per cisterne.


3/9/2016

189

Sistemi kontinuel

Debi: Inventari i mallit 3,000

Kredi: Paraja 3,000

Sistemi periodik

Debi: Shpenzimet e transportit te mallit 3,000

Kredi: Paraja 3,000

• Sipas SISTEMIT KONTINUEL kostoja e transportit i shtohet

balancës se inventarit.

• Sipas SISTEMIT PERIODIK kostoja e transportit regjistrohet

ne llogarinë e përkohshme, ne te cilën grumbullohen kostot

për periudhe, e ne fund te periudhës ajo mbyllet ne

llogarinë e inventarit.

3/9/2016

190

Kthimi i blerjeve

• Sipas SISTEMIT KONTINUEL kthimi i blerjeve zvogëlon llogarinë e inventarit (kredi) dhe llogarinë e pagueshme (debi).

• Sipas SISTEMIT PERIODIK mallrat e kthyera grumbullohen gjate periudhës ne llogarinë kthimi i blerjeve (kredi) duke debituar llogarite e pagueshme.

Shembull

• Nga 15 cisternat e shpërndara me 01 mars (15.000 vlera e mallit te secila), tri prej tyre nuk kane pasur cilësi, andaj blerësi ka vendose qe t’i kthej.


3/9/2016

191

Sistemi kontinuel

Debi: LL/P 45,000

Kredi: Inventari i mallit 45,000

Sistemi periodik

Debi: LL/P 45,000

Kredi: Kthimi i blerjeve te mallit 45,000

Blerjet me zbritje

• Ndodhin kur shitesi i ofron bleresit zbritje ne raste te caktuara, sidomos kur bleresi paguan borxhin para kohe.

3/9/2016

192

Shembull

• Me 1 maj firma “X” ka blere 100 komplete rrobash me çmim 100 euro per secilen. Shitesi ka ofruar kushtet 2/10,n/30.

Kërkohet: Regjistro zbritjen e blerjes me dy sistemet.

Sistemi kontinuel

Debi: LL/P 10,000

Kredi: Zbritje 200

Kredi: Paraja 9,800

Sistemi periodik

Debi: LL/P 10,000

Kredi: Premia ne zbritje (blerje) 200

Kredi: Paraja 9,800

3/9/2016

193

Regjistrimi i shitjeve

• Ekziston një dallim i thukte ne mes te dy sistemeve te

regjistrimi i shitjeve.

• Te SISTEMI KONTINUEL KMSH duhet te njihet te çdo

transaksion.

• Te SISTEMI PERIODIK ne fund te periudhës njehsohet KMSH

për tere shitjet.

Shembull

• Me 15 tetor firma “ABC” ka shitur 5 kompjutere me afat pagese me çmim 60,000 €. KMSH eshte 42,000 €.


Sistemi kontinuel

Debi: LL/A 60,000 Kredi: E ardhura nga shitja 60,000

Debi: KMSH 42,000 Kredi: Invetari i mallit 42,000

Sistemi periodik

Debi: LL/A 60,000 Kredi: E ardhura nga shitja 60,000

3/9/2016

194

Kthimi i shitjeve

• Kur konsumatoret ngelin te pakënaqur për cilësinë e

mallit, atëherë ndodhe qe ata e kthejnë mallin e blere

me parë.

Kërkohet: Regjstro kthimin e mallit me dy sistemet.

Shembull

• Me 3 nëntor është kthyer një kompjuter i shitur me 15 tetor.

Sistemi kontinuel

Debi: Kthimet 12,000

Kredi: LL/A 12,000

Debi: Invetari i mallit 8,400

Kredi: KMSH 8,400

Sistemi periodik

Debi: Kthimi i shitjes 12,000

Kredi: LL/A 12,000

3/9/2016

195

Metodat e vleresimit te inventarit kalkulimi i KMSH-se

• KMSH-ja paraqet llojin me te rëndësishëm te shpenzimeve,

sidomos te ndërmarrjet prodhuese.

• Ajo paraqet shprehjen vlerore te harxhimit te materialit për

përpunim, materialit ndihmës, lendes djegëse, te energjisë,…,

gjate procesit te prodhimit.

Dy metoda për përcaktimin e KMSH-së

1. Metoda e inventarizimit;

2. Metoda e përfshirjes direkte të inventarit.

3/9/2016

196

Metoda e inventarizimit

• Sipas kesaj metode sasia e mallrave te harxhuara rrjedh nga formula:

*** Kjo metode shihet se regjistron vetëm hyrjet e mallrave dhe jo daljet,

andaj edhe është mjaft e thjeshte.

Gjendja e mallrave ne fillim te periudhes

+ Sasia e furnizuar me mallra gjate periudhes

- Sasia e regjistruar ne fund te periudhes

= KMSH

Metoda e perfshirjes direkte te inventarit

• Sipas kësaj metode sasia e harxhimit te inventarit rrjedh nga formula:

*** Kjo metode shihet se regjistron vetëm hyrjet e mallrave dhe jo daljet,

andaj edhe është mjaft e thjeshte.

Gjendja fillestare e inventarit

+ Sasia e furnizuar e inventarit

- KMSH

= Sasia përfundimtare e inventarit

3/9/2016

197

Zbatimi i metodave per percaktimin e kostos se inventarit

1. Metodat e çmimeve reale furnizuese

- Metoda FIFO;

- Metoda LIFO;

- Metoda e çmimeve mesatare;

2. Metoda e çmimeve te niveluara;

3. Metoda e çmimit te planifikuar furnizues.

Metodat e çmimeve reale furnizuese

• Bazohen ne çmimet qe percaktohen ne momentin e furnizimit me mall apo me material

Çmimi i fatures

- Lejimet

+ Shpenzimet varëse të furnizimit

= Çmimi furnizues

3/9/2016

198

F I F O (first in – first out)

Daljen e inventarit e vlereson sipas çmimit te pare

hyres, pra çmimi me i vjeter hyres.

Shënim

• FIFO- pas çdo shitjeje

• Çmimi mesatar-pas çdo blerjeje

3/9/2016

199

FIFO - sistemi i vazhdueshem

• Supozojme se ne fillim te peridhes gjendja e inventarit eshte:

10 njesi me çmim 20 euro; 10x20

Blerjet dhe shitjet gjate vitit:

1. Me 4 janar shiten 7 njesi;

2. Me 10 janar blehen 8 njesi x 21;



5. Me 30 janar blehen 10 njesi x 22.

FIFO

Blerje Shitje Salldo

10x20=200

7x20=140 3x20=60

8x21=168 3x20=60

8x21=168

3x20=60

7x21=147 1x21=21

2x21=42 5x21=105

10x22=220 5x21=105

10x22=220

18 njesi në vlerë 388 13 njesi në vlerë 263 15 njesi në vlerë 325

3/9/2016

200

F I F O

1 janar blerja e pare, 200x9;

10 mars blerja e dyte, 300x10;

21 shtator blerja e trete, 400x11;

Shiten 700 njesi;

18 nëntor blerja e katërt 100x12;

**** Regjistrimi perfundimtar 300 njesi.

FIFO – sistemi periodik

Vlera e inventarit ne dispozicion per shitje 10,400

- Vlera e inventarii ne fund te periudhes (3,400)

= KMSH 7,000

Blerjet 10,400

KMSH 200 x 9 = 1,800

7,000 300 x 10 = 3,000

200 x 11 = 2,200 700 njësi

Inventari në fund të periudhës 200 x 11 = 2200

3,400 100 x 12 = 1200

300 njësi

3/9/2016

201

Metoda e çmimit mesatar

• Kjo metode nga mallrat formon çmim mesatar per tere sasine e mallrave ne dispozicion.

• Llogaritet sipas formules:

Kostoja e mallrave te vlefshme per shitje

/ Njesite e vlefshme per shitje

= Kostoja mesatare për njësi

Kostoja mesatare për

njësi

Kostoja e mallit në dispozicion*

Numri i njësive të mallit në dispozicion*

*Malli në dispozicion= Inventari fillestar+ Blerjet

KMSH Numri i njësive të

shitura Çmimi mesatar

për njësi

Inventari përfundimtar

Numri i njësive në dispozicion (pas

shitjes)

Çmimi mesatar për njësi

Metoda e çmimit mesatar

sasitë x çmimi + sasitë x çmimi / sasitë

3/9/2016

202

Metoda e çmimit mesatar -sistemi i vazhdueshem

• Supozojmë se ne fillim te periudhës gjendja e inventarit eshte:

10 njësi me çmim 20 euro; 10x20

Blerjet dhe shitjet gjate vitit:

• Me 4 janar shiten 7 njësi;

• Me 10 janar blihen 8 njësi x 21;



• Me 30 janar blihen 10 njësi x 22.

Çmimi mesatar


10x20=200

7x20=140 3x20=60

8x21=168

8x21=168

11x20,73=228

4x20,73=82,92 7x20,73=145,12

2x20,73=41,46 5x20,73=103,65

10x22=220 15x21,57=323,62

18 njësi në vlerë 388 13 njësi në vlerë 264,38 15 njësi në vlerë 323,62

3/9/2016

203

Shembull:

• Me 01.01. kosto e mallrave në fillim të periudhës është 300 x 5 =

1.500.

• Me 25.01. kosto e mallrave të blera është 200 njësi nga 6 euro = 1.200.

• Me 15.02. janë shitur 400 njësi;

• Me 10.03. kosto e mallrave të blera është 150 njësi nga 7 euro = 1.050.

• Me 20.05. janë shitur 200 njësi.

FIFO


300x5=1,500

200x6=1,200 300x5=1,500

200x6=1,200

300x5=1,500

100x6=600 100x6=600

150x7=1,050 100x6=600

150x7=1,050

100x6=600

50x7=350 100x7=700

3/9/2016

204

Metoda e kostos mesatare

Kalkulimet:

(300 x 5) + ( 200 x 6 ) / 500 = 2.700 / 500 = 5,4

( 100 x 5,4) + ( 150 x 7 ) = 540 + 1050 / 250 = 1590 / 250 = 6,36

sasitë x çmimi + sasitë x çmimi / sasitë

Metoda e kostos mesatare


300 x 5,00 = 1,500

200 x 6 = 1,200 500 x 5,40 = 2,700

400 x 5,40 = 2,160

150 x 7 = 1,050 250 x 6,36 = 1,590

200 x 6,36 = 1,272 50 x 6,36 = 318

3/9/2016

205

• INVENTARI I MALLRAVE TE SHITURA perbehet nga sasia

dhe vlera e mallrave te shitura gjate nje periudhe

kontabel.

• Vlera e inventarit te shitur perben nje element baze te

kostos se biznesit tregetar, pikerisht te kostos se mallrave te

shitura-KMSH.

Metodat e evidentimit të mallrave

• Nisur nga rëndësia e inventarit te mallrave, është e nevojshme qe te

përdoret një metode e përshtatshme për përcaktimin si te sasisë

ashtu edhe te kostos se mallrave të cilat nuk janë shitur ende.

• Dy metodat baze për matjen dhe evidentimin e mallrave ne

kontabilitet janë:

1. METODA E INVENTARIZIMIT PERIODIK;

2. METODA E INVENTARIZIMIT KONTINUEL (TE VAZHDUESHËM ).

3/9/2016

206

Metoda e inventarizimit periodik

• Kjo metode zakonisht perdoret per evidentimin kontabel te inventarit ne biznese qe kane nje numer dhe llojllojshmeri te madhe inventari dhe qe madhesia e te cilit ndryshon shpesh.

• Sipas kesaj metode teprica fillestare e llogarise se inventarit (mallra) qendron e pandryshuar gjate gjithe periudhes kontabel.

• Ndryshimi i gjendjes se mallrave si rezultat i shitblerjes, nuk pasqyrohet ne llogarine e inventarit te mallrave (mallra). Kjo llogari perdoret vetem ne fund te periudhes.

• Nesa ka blerje gjate periudhes, regjistrimi behet ne llogarine “ blerje mallrash”. Pra, debiton llogaria „blerje e mallrave“, e pastaj ajo krediton dhe debiton llogaria „mallrat“.

Metoda e inventarizimit kontinuel

• Kjo metode bazohet ne evidentimin e hollësishëm te njepasnjeshem ne llogarinë “mallra” te çdo ndryshimi qe pëson gjendja e mallrave si rezultat i blerjeve, shitjeve apo shkaku tjetër.

• Pra, çdo blerje regjistrohet ne debi te llogarisë “mallra” dhe ne kredi te llogarisë “llogari te pagueshme” ose “keshi”.

• Zbritjet e blerjeve regjistrohen ne kredi te llogarisë “mallra”.

3/9/2016

207

Ne lidhje me regjistrimin e blerjeve mund te perdoren dy metoda, e ato jane bruto dhe neto.

• Shembull: Supozohet se jane blere me pagese te mevonshme mallra me vlere 20.000 ne kushtet 2/10; n/30.

Bruto: Mallra 20,000

Llog. Pagueshme 20,000

Llog. Pagueshme 20,000

Keshi 19,600

Mallra 400

Neto: Mallra 19.600

Llogari te pagueshme 19.600

Llogari te pagueshme 19.600

Keshi 19.600

Shembull – sistemi periodik Sa është KMSH me metodën FIFO nëse:

• saldo fillestare = 50x5;

• blerja e pare 100x7;

• blerja e dyte 150x8,50;

• blerja e trete 90x4;

• stoqet ne fund 110 njësi

Zgjidhje:

700 + 1,275 + 360 = 2,335…….Blerjet

90 x 4 = 360

…..Inventari në fund

20 x 8,50 = 170

KMSH = SF + Blerjet – SFU = 250 + 2,355 – 530 = 2,055

3/9/2016

208

Shpjegim

Ne rast inflacioni metoda FIFO tregon kosto me te ulet te inventarëve te shitur, mbase çmimi i inventarit te blere ne fillim te periudhës do te jete me i ulet se çmimi i inventarit ne fund, shkaku i rritjes se çmimeve.

Sa me shume qe te rritet kostoja e inventarit ne fund aq me shume zvogëlohet kostoja e inventarit te shitur.

Ne rast deflacioni metoda FIFO tregon kosto te rritur te inventarit te shitur, kjo mbase çmimet e inventarëve ne fillim janë me te rritura se sa ne fund. Prandaj kostoja e inventarëve ne fund do te zvogëlohet dhe si pasoje ka rritjen e kostos se inventarëve te shitur.

Kontabiliteti i inventarit është përcaktues i drejte i te ardhurës përmes krahasimit te kostove kundrejt te ardhurave.

Inventarët janë pasuri qe mbahen për shitje apo përdoren për te prodhuar mallra ose shërbime për shitje.

Inventarët raportohen si pasuri materiale afatshkurtra ne bilancin e gjendjes.

Format kryesore te inventarëve janë: mallra për shitje, lënde e pare, materiale ndihmese, produkte te papërfunduara dhe produkte te gatshme.

Janë dy sisteme te inventarizimit: sistemi i vazhdueshëm dhe sistemi periodik.

Metodat kryesore kontabël qe përcaktojnë koston e inventarit ne fund te periudhës janë:FIFO, LIFO, Çmimi Mesatar.

Përmbledhje

3/9/2016

209

ASETET AFATGJATA DHE KONTABILITETI I TYRE


DEFINICIONI

• Bizneset deri te paraja vijne permes shitjes se

produkteve dhe sherbimeve.

• Por, per te ardhur deri to ajo ka nevoje per infrastrukture

te aseteve, ne menyre qe t’i prodhoje dhe t’i shese ato

ne menyre profitabile.

3/9/2016

210

• Asetet afatgjate jane ato asete qe:

1. Kane jetezgjatje me shume se nje vit;

2. Furnizohen per t’u perdorur ne operacionet e biznesit;

3. Nuk kane qellim rishitjeje tek klientet.

Pasurite afatgjata

• Perfshijne asetet qe ka nje kompani per te prodhuar produkte e sherbime. Keto pastaj i japin kompanise profit qe shtrihet pertej vitit te ardhshem fiskal ose ciklit operativ.

3/9/2016

211

Pasurite afatgjata

Ndahen ne:

1. Investime afatgjata- jane investime ne borxhe ose ekuitet te emtuara nga organizatat tjera;

2. Prona, impiantet, pajisjet-perfshijne asetet e prekshme ku hyjne: toka, ndertesa, makinerite, pajisjet dhe orendite;

3. Asetet e paprekshme- aste afatgjata te paprekshme ku hyjne: patentat, licencat, marka tregtare, franshiza(privilegji) dhe emri i mire(goodwilli).

Zerat e pasqyrave financiare

• Bilanci i gjendjes: impiantet, pajisjet, asetet e paprekshme;

• PASH: shpenzimet e zhvleresimit dhe amortizimit;

• Cash Flow: aktivitetet investuese.

3/9/2016

212

• PRA …

• Pasuria kryesore fikse përdoret në shumë periudha afariste prandaj është e domosdoshme që edhe kosto e tyre të shpërndahet në mënyrë periodike në kostot e periudhave kontabël në të cilat ato përdoren.

• Kjo pasuri kryesore zhvlerësohet gradualisht. Zhvlerësimi(amortizimi) i tyre për çdo periudhë kontabël përfaqëson një lloj të shpenzimeve operuese të periudhës. Përveq tokës në të cilën nuk investohet me qëllim të rritjes së cilësisë së përdorimit të gjitha mjetet tjera kryesore fikse janë objekt i zhvleresimit / amortizimit.

• Kurse për burimet natyrore siq janë pyjet, liqenet, minierat, etj, shpenzime të periudhës janë sasitë e harxhuara nga prerja e drunjëve, nxjerrja e mineraleve, etj,. Burimet natyrore nuk zhvleftësohen por harxhohen.

• Vlerësimi i kësaj pasurie në datën e përpilimit të bilancit bëhet në mbështetje të parimit të shpenzimeve historike(vlerës fillestare) të furnizimit.

3/9/2016

213

KOSTOJA E ASETEVE FIKSE

• Asetet fikse regjistrohen me koston e blerjes. Kjo

perputhet me principin e kostos.

• Kostoja perfshine shpenzimet e rregullta dhe te

arsyeshme qe behen me rastin e furnizimit dhe

vendosjes se asetit ne gjendje pune.

3/9/2016

214

• Kostoja e patundshmerise, impianteve dhe pajisejve eshte shuma e paguar per to plus…

…kostoja e transportit, pergatitjes se vendit, instalimit, etj, te nevojsjme per gjendjen e tyre per pune.

• Nese importohen atehere ne kosto perfshihen edhe dogana,tatimet, etj.

• Edhe toka ka koston e saj. Perfshine koston e

pergaditjes se tokes per ndertim dhe perdorim.

• Te gjitha asete, perveç tokes, kane nje jetezgjatje te

kufizuar, per shkak te perdorimitdhe konsumit, por

edhe per shkak te demtimit dhe vjeterimit.

3/9/2016

215

• Kur asete nuk jane me te perdorshme ato hudhen apo shiten.

• Zhvleresimi i aseteve percaktohet si raport ne mes kostos dhe vleres se mbetur.

Zerat qe perfshihen ne koston e aseteve:

TOKA- Çmimi i blerjes,kostoja e porositjes,shpenzimet e transferit,komisioni i ndërmetësuesit,përmirësimi i tokës,lejet nga qeveria ,taksat në pronë;

NDERTESAT-çmimi i blerjes, kostoja e lejendertimit, kostoja e instalimit, e transportit, germimi dhe ndertimit;

PAJISJET- çmimi i blerjes,taksat, transporti, ngarkim-shkarkimi, sigurimi, instalimi, shpenzimet tjera te shkaktuara per venien e asetiti ne shfrytezim.

3/9/2016

216

Shembull 1: • Kompania A është një prodhues kompjuterësh. Ka blerë një pajisje më

31 dhjetor e cila do të përdoret për prodhim. Fatura nga pala shitëse i përmban artikujt në vijim:

• • Çmimin shitës 150,000 € • Transportimi 20,000 • Çmimi i vendosjes 8,000 • Çmimi i trajnimit të punëtorëve për prodhim 5,000 • Kontrata 1 vjeçare për shërbime të mirëmbajtjes 12,000 • TOTALI 195,000

• Përveç kësaj, kompania A i ka paguar edhe elektricistit 200 € për të

instaluar një prizë të re elektrike për makinën. Megjithatë, kompania A ka vendosur që ta ndërrojë vendin e makinës pasi që elektricisti ka filluar punën, kështu që ka pasur një kosto shtesë prej 50 € për ta riparuar një vrimë të panevojshme që është shpuar në mur.

Shembull 1:

DITARIData Përshkrimi Debi Kredi

dd mm Makineritë 178,200

Paraja 178,200

Pagesa për blerjen e makinerisë


dd mm Shpenzimet e trajnimit të stafit 5,000

Paraja 5,000

Pagesa e shpenzimeve për trajnim të stafit

3/9/2016

217

Shembull 1:


dd mm Shpenzimet e parapaguara 12,000

Paraja 12,000

Pagesa e avansit për mirëmbajtje të makinerisë


dd mm Shpenzimet e riparimit 50

Paraja 50

Pagesa e shpenzimeve të riparimit të murit

Blerja e aseteve fikse

• Kompania mund te bleje je aset me para te gatshme, duke shkaktuar detyrim, duke kembyer me ndonje aset tjeter apo duke i kombinuar keto metoda.

3/9/2016

218

Blerja e aseteve fikse me para

• Kompania ka blerë një pajisje për përdorim në aktivitetin e saj të shitjes me shumicë. Kompania për këtë ka paguar €12,000 në para.

Kryej regjistrimet e nevojshme për këtë blerje.

Debi: Pajisja 12,000

Kredi: Paraja 12,000

REGJISTRIMI KONTABEL I BLERJES SE MJETIT KRYESOR - FIKS

• Për regjistrimin e pasurisë kryesore fikse të blerë në kontabilitet hapen konto të veçanta siç janë p.sh. toka, objektet, makineritë, pajimet, etj, apo regjistrohen në një konto sintetike mjete kryesore.

• Vlerën furnizuese për mjetin e ri të blerë e përbën vlera e blerjes sipas faturës dhe të gjitha shpenzimet e bëra deri në vënjen e mjetit në shërbim.

3/9/2016

219

Shembull

• Janë blerë makineri në vlerë prej 30,000 € me afat të pagesës 6 muaj.

• Për shpenzimet e transportit dhe doganës kemi paguar nga xhirollogaria 8,000 €.

• Për shpenzimet e instalimit të makinës në funksion kemi paguar në të gatshme 1,000 €. Makina është vënë në përdorim.

Debi: Mjetet kryesore ne pergatitje 30,000

Kredi: Furnitorët 30,000


Kredi: Xhirollogaria 8,000


Kredi: Paraja 1,000

Debi: Makinerite 39,000

Kredi: Mjetet kryesore ne pergatitje 39,000

3/9/2016

220

Blerja e aseteve përmes huazimit të parasë

• Alternative tjeter e blerjes me para mund te jete huazimi i nje pjese apo tere shumes se blerjes se asetit.

Shembull

• Kompania ka blerë një pajisje për përdorim gjatë shitjes me shumicë.

• Kompania ka paguar €12,000 për këtë pajisje. • Çfarë regjistrimesh janë të nevojshme nëse kompania

paguan € 3,000 në para dhe pjesën tjetër prej € 9,000 e huazon?

3/9/2016

221

Debi: Pajisje 12,000

Kredi: Paraja 3,000

Kredi: Huaja bankare 9,000

Blerjet ne grup

• Blerja ne grup ndodhe atehere kur dy apo me teper asete jane siguruar bashke me te njejtin çmim.

• Nje blerje tipike ne grup eshte blerja e tokes dhe nderteses se bashku.

3/9/2016

222

Shembull

• Në këtë shembull, kompania ka blerë tokë dhe një ndërtesë të re me kosto totale prej € 200,000. Çmimi ishte 70,000 € per token, 130,000 € per ndertesen.

Debi: Toka 70,000

Debi: Ndertesa 130,000

Kredi: Paraja 200,000

Pasuria materiale mund të blehet edhe në këmbim të letrave me vlerë.

Shembull

• Janë blerë pajisje me koston totale prej 30,000 € duke dhënë si kundërvlerë aksione të zakonshme në vlerën nominale prej 27,000 € kurse vlera e tregut e tyre është 30,000 €.

3/9/2016

223

Debi: Pajisje 30.000

Kredi: Kapitali aksionar 27.000

Primi ne kapital 3.000

Ndonjëherë ndërmarrja mund të blejë edhe mjete fikse të

përdorura.

Shembull

• Eshtë blerë një mjet fiks i përdorur për 10.000 me afat të pagesës 3 muaj me kosto (vlera furnizuese) 23.000, zhvleresimi i akumuluar 13.000.

3/9/2016

224

Debi: Mjetet kryesore 23,000

Kredi: Furnitorët 10,000

Kredi: Zhvleresimi i akumuluar 13,000

Marrja e aseteve si donacion

• Me rastin e marrjes së mjeteve kryesore si donacion për vlerën e mjetit kryesor e cila nuk eshte zhvleresuar, rritet kapitali i vet (ekuiti).

3/9/2016

225

Shembull

• Është marrë si donacion nga një ndërmarrje një mjet kryesor vlera furnizuese e të cilit është 9.000 kurse pjesa e shlyer 6.000 .

Debi: Mjetet kryesore 9,000

Kredi: Kapitali i vet 3,000

Kredi: Zhvleresimi i akumuluar 6,000

Marrja e aseteve fikse me qera

• Për nevojat e shitjes është marrë një lokal afarist me qira prej 1.500 E në muaj, me pagese te mevonshme.

• Debi: Shpenzimet e qerasë 1.500

• Kredi: Furnitoret 1.500

3/9/2016

226

Nxjerrja e aseteve jashte perdorimit Hedhja e aseteve

• Asetet mund te nxirren jashte perdorimit per shume arsye.

• Varesisht nga menyra se si del jashte apo qellimit pse del jashte perdorimit nje aset, kompania realizon fitim apo humbje.

• Ne raste te tilla kompania duhet ta zhvendose nga kontabiliteti koston e asetit dhe zhvleresimin e akumuluar.

• Nese aseti eshte zhvleresuar ne teresi, atehere nuk paraqitet humbje nga hedhja e tij.

• Nese aseti nuk eshte zhvleresuar ne teresi, atehere pjesa e pazhvleresuar paraqet humbje nga hedhja e tij.

Nxjerrja e aseteve jashte perdorimit Hedhja e aseteve

• Ndodh ne tri raste:

1. Largimi

2. Shitja

3. Kembimi

3/9/2016

227

Shembull

• Nje makine me kosto prej 9.000 dhe zhvlersim te akumuluar prej 9.000 eshte nxjerre jashte perdorimit. Ne kete rast zhvleresimi i akumuluar ekuilibrohet me koston e asetit, keshtu qe vlera kontabel eshte zero.

Debi: Zhvleresimi i akumuluar 9.000

Kredi: Ndertesa 9.000

• Por, çfare ndodh kur aseti nuk eshte plotesisht i zhvleresuar?

Shembull: Nje pajim qe kushton 8.000 eshte zhvleresuar per 6.000, dhe si i

tille eshte larguar nga perdorimi.

• Debi: Zhvlersimi i akumuluar 6.000

Humbja 2.000

• Kredi: Pajisjet 8.000

3/9/2016

228

Nxjerrja e mjeteve kryesore të pa amortizuara jashtë përdorimit

• Nxjerrjen e mjeteve kryesore të pa zhvleresuara jashtë përdorimit më së shpeshti bizneset e bëjnë për shkak të amortizimit ekonomik.

SHEMBULL:

• Eshtë nxjerrë jashtë përdorimit një makinë, kosto fillestare e së cilës është 12.000 € kurse pjesa e zhvleresuar10.000 €.

Debi: Zhvleresimi i akumuluar 10,000

Debi: Humbja nga nxerrja jashte perdorimit 2,000

Kredi: Makinerite 12,000

3/9/2016

229

Fitimi apo humbja do të raportohen në raportin e të ardhurave si të

ardhura të tjera apo Humbje të tjera.

• Kur aseti fiks shitet, probari mund të mbulohet, të krijoj

humbje apo të realizoj fitim.

1. Nëse çmimi shitës është i barabartë me vlerën kontabël, atëherë nuk

do të kemi as fitim dhe as humbje.

2. Nëse çmimi shitës është më i vogël se vlera kontabël, atëherë do të

kemi humbje të barabartë me diferencën.

3. Nëse çmimi shitës është më i madh se vlera kontabël, atëherë do të

kemi fitim të barabartë me diferencën.

Shitja e aseteve fikse

Kembimi i aseteve fikse

• Nese komopania kemben nje aset me nje tjeter qe nuk eshte i njejte ne perdorim apo qellim, atehere ajo mund te realizoje humbje apo fitim nga kembimi.

• Fitimi apo humbja mund te percaktohen duke krahasuar vleren kontabel te asetit te dhene me vleren e tregut te asetit te marre.

3/9/2016

230

Shembull

• Kompania kemben makinen per token, duke dhene edhe 16,500 € para te gatshme. Kostoja origjinale (historike) e makines ka qene 18,000 €, zhvleresimi ne momentin e kembimit ka qene 15,000 €. Toka ka vlere tregu 21.000 €.

Debi: Toka 21,000

Zhv. i makines 15,000

Kredi: Makina 18,000

Paraja 16,500

Fitimi nga kembimi 1,500

3/9/2016

231

• Nese toka do te kishte vleren e tregut 16.000 e jo 21.000 siç ishte, atehere:

Debi: Toka 16.000 Zhv. i makines 15.000 Humbje nga kembimi 3.500 Kredi: Makina 18.000 Paraja 16.500

Dhenia e aseteve fikse si donacion

Nje forme e nxjerrjes se pasurise fikse kryesore jashte perdorimit eshte edhe dhenia e saj si donacion.

Shembull:

• Nje ndermarrjeje i kemi dhene pajime si donacion, pra pa kompensim. Kosto fillestare e ketyre pajimeve ka qene 22.000 €, kurse pjesa e zhvleresuar ka qene 17.000 €.

Debi: Zhvler. akumuluar 17.000

Kapitali i vet- ekuiti 5.000

Kredi: Pajimet 22.000

3/9/2016

232

Shembull Shitja e pasurive afatgjata

• Shiten pasuri afatgjata, duke pranuar para te gatshme prej:

I 15.000

II 10.000

III 5.000

• KH = 20.000

• Zhvlerësimi 10.000.

Rasti I

Debi: Paraja 15.000

Shpenzimet e zhvleresimit 10.000

Kredi: Pasuria 20.000

Fitimi nga shitja 5.000

3/9/2016

233

Rasti II

Debi: Paraja 10.000



Rasti III

Debi: Paraja 5.000


Humbja nga shitja 5.000


3/9/2016

234

Metodat e zhvlerësimit

• Cdo vit asetet humbasin vleren e tyre origjinale, per shkak te konsumimit te tyre ekonomik apo fizik.

• Kjo humbje e vleres quhet zhvleresim. • Zhvlersimi eshte proces i shperndarjes apo alokimit te

shpenzimeve ne periudhat kontabel, ne te clat fitohet dobia prej saj. Ai nuk shpreh shkaterrim fizik e as ulje te vleres se tregut.

• Zhvleresimi paraqet kthimin e aseteve shkalle shkalle ne

shpenzime.

Metodat e zhvlerësimit

3/9/2016

235

• Evidenca e zhleresimit te aseteve fikse gjate periudhes mbahet ne llogarine “zhvlersimi i akumuluar”.

• Kjo llogari siguron informacionin ne lidhje me shkallen e zhvleresimit te aseteve.

• Me kalimin e kohes kjo shume rritet, ndersa me te njejten shume zvogelohet vlera kontabel e aseteve fikse.

• P.sh. nese kostoja historike e makines eshte 5.000, norma vjetore e zhvleresimit eshte 20%. Pas nje viti zhvlersimi i akumuluar i makines do te jete 1.000, kurse vlera e mbetur kontabel 4.000.

Debi: shpenzime zhvleresimit 1.000

Kredi: zhvleresimi i akumuluar 1.000

3/9/2016

236

• Nga pikepamja e kontabilitetit zhvleresimi perben nje veprim i cili ka efekt ne ekuitet (rrit shpenzimet) dhe ne zvogelimin e vleres se aseteve.

• Shpenzimet e zhvlersimit bazohen ne kontabilitetin akrual, rrites.

• Ato jane shpenzime qe kane ndodhe ekonomikisht, e jo financiarisht sepse nuk kemi dalje te parave.

Defino këto tri shprehje të zhvlerësimit

Zhvlerësimi Proces i shpërndarjes së shpenzimeve që përcakton koston

origjinale të ndërtesës dhe pajisjeve gjatë periudhës së caktuar.

Vlera kontabël Për asetet operative afat gjata, vlera kontabël është e

barabartë me koston origjinale të aseteve minus çdo zhvlerësim i akumuluar.

Vlera e mbetur Shuma që pritet të pranohet kur aseti shitet në fund të

jetës së tij të përdorimit.

3/9/2016

237

Faktori i shpenzimeve të zhvlerësimit

Kostoja fillestare

- Vlera e mbetur

= Kostoja e zhvleresuar

Raporti i të

ardhurave Shpenzimet e

zhvlerësimit

Zhvlerësimi për

vitin vijues

Bilanci

i gjendjes Zhvlerësimi i

akumuluar

Zhvlerësimi total në

datën e bilancit të gjendjes

Zhvlerësimi

3/9/2016

238

Metodat per llogaritjen e zhvlersimit

1. Metoda lineare

2. Metoda e teprices renese

3. Metoda per njesi produkti

Metoda lineare

• Kjo metode eshte me e thjeshte, e cila synon qe kostoja e asetit transferohet me kuote fikse ne periudhe.

• Formula per perllogaritjen eshte:

Shpenz. e zhvl. vjetor = kosto – vlera e mbetur / jetezgjatja

3/9/2016

239

Shembull

• Kosto fillestare.....…… €24,000

• Jetëzgjatja në vite…… 5 vite

• Vlera e mbetur.......... €2,000

Metoda lineare (vijëdrejtë)

Kosto – Vlera e mbetur

Jetëzgjatja

= Zhvlerësimi vjetor

3/9/2016

240

€24,000 – €2,000

5 vite

= €4,400 zhvlerësim vjetor



• Metoda lineare shfrytëzohet shumë nga firmat sepse është më e thjeshtë dhe ofron një transferim të arsyeshëm të kostos në shpenzime të periudhës nëse aseti shfrytëzohet njëjtë në të gjitha periudhat.

3/9/2016

241

Zhvl.i akum. Vlera kontabël Shpenz. e Vlera kontabël

në fillim në fillim të zhvler. në në fund

Vitet Kosto të vitit vitit fund të vitit të vitit

1 €24,000 € 24,000 €4,400 €19,600

2 24,000 € 4,400 19,600 4,400 15,200

3 24,000 8,800 15,200 4,400 10,800

4 24,000 13,200 10,800 4,400 6,400

5 24,000 17,600 6,400 4,400 2,000

Kosto (€24,000) – Vlera e mbetur (€2,000)

Jetëzgjatja (5 vite) =

Shpenzimet vjetore

të zhvlerësimit

(€4,400)


Metoda e tepricës rënëse

• Aplikimi i metodës së tepricës rënëse si metodë e llogaritjes së zhvlerësimit të aseteve bazohet në dy mënyra:

1. Duke zbatuar një normë konstante të zhvlerësimit për të gjithë pjesën e vlerës së mbetur, deri në zhvlerësim të plotë,

2. Duke zbatuar një normë apo koeficient në rënie ndaj kostos fillestare të veprimtarisë.

3/9/2016

242


• Sipas metodës së tepricës rënëse:

- Vlera e mbetur e pasurisë nuk merret në konsiderim

- Zhvlerësimi llogaritet si shumëfishi i normës lineare (vijëdrejtë) të zhvlerësimit.

Hapi 2:

% e tepricës

rënëse = 2 ×

% e zhvlerësimit

vijëdrejtë

Hapi 3:

Shpenzimet

e zhvlerësimit =

% e tepricës

rënëse ×

Vlera kontabël në

fillim të periudhës

Hapi 1:

% e zhvlerësimit

vijëdrejtë =

100 %

Jetëzgjatja në periudha

Injoron vlerën e mbetur


3/9/2016

243

Më 31 dhjetor 2008, janë blerë pajisje me

para në shumën prej €50,000. Pajisjet

kanë një jetëzgjatje prej 5 viteve dhe një

vlerë të mbetur prej €5,000.

Kalkuloni shpenzimet e zhvlerësimit për

2009 dhe 2010.


Hapi 2:

% e tepricës

rënëse = 2 × 20% = 40%

Hapi 3:

Shpenzimet e

zhvlerësimit = 40% × €50,000 = €20,000 (2002)

Hapi 1:

% e zhvlerësimit

vijëdrejtë =

100 %

5 vite = 20%


3/9/2016

244

Zhvlerësimi për 2009:

40% × €50.000 = €20.000

Zhvlerësimi për 2010:

40% × (€50.000 - €20.000) = €12.000


Shpenzimet Balanca Balanca e

e zhvlerësimit e zhvlerësimit pa zhvlerës.

Viti debi) vjetor (vlera kontabël)

2008 50,000$

2009 20,000$ 20,000$ 30,000

2010 12,000 32,000 18,000

2011 7,200 39,200 10,800

2012 4,320 43,520 6,480

2013 2,592 46,112 3,888

46,112$

(€50,000 – €43,520) × 40% = €2,592

Vlera e mbetur


3/9/2016

245

Shpenzimet Zhvlerësimi i Balanca e pa

e zhvlerësimit akumuluar zhvlerësuar

Viti (debi) (balanca) (vlera kontabël)

2008 50,000$

2009 20,000$ 20,000$ 30,000

2010 12,000 32,000 18,000

2011 7,200 39,200 10,800

2012 4,320 43,520 6,480

2013 1,480 45,000 5,000

45,000$

Ne zakonisht duhet të forcojmë shpenzimet e zhvlerësimit

në vitet e fundit deri te vlera e cila sjellë vlerën kontabël

te vlera e mbetur.



• Kjo nënkupton se pajisja nuk mund të zhvlerësohet nën vlerën e saj të mbetur, kështu që zhvlerësimi në vitin e fundit është i kufizuar në 1.458 € e jo në 2.592 € sa do të duhej të ishte po të zbatohej formula e mësipërme edhe për vitin e fundit.

3/9/2016

246

Zhvlerësimi

Për njësi =

Kosto - Vlera e mbetur

Njësitë totale të produktit

Hapi 1:

Hapi 2:

Shpenzimet

e zhvlerësimit =

Zhvlerësimi

Për njësi ×

Numri i njësive të

prodhuara brenda

periudhës

Metoda për njësi të produktit

Exh.

8.9


Më 31 dhjetor 2009, është blerë pajisja me para për €50,000.

Pajisja pritet të prodhoj 100,000 njësi gjatë jeëtzgjatjes së saj dhe ka vlerë të mbetur prej €5,000. Nëse janë prodhuar 22,000 njësi gjatë vitit 2010, çfarë është shuma e shpenzimeve të zhvlerësimit?

3/9/2016

247

Hapi 2:

Shpenzimet

e zhvlerësimit = € 0,45 për njësi × 22.000 njësi = €9.900

Hapi 1:

Zhvlerësimi

për njësi =

€50,000 - €5,000

100,000 units = €0,45 për njësi


Balanca e Vlera kontabël

Shpenzimet zhvlerësimit (Balanca e pa

Viti Njësi e zhvlerësimit të akumuluar zhvlerësuar)

2004 50,000$

2005 22,000 9,900$ 9,900$ 40,100

2006 28,000 12,600 22,500 27,500

2007 - - 22,500 27,500

2008 32,000 14,400 36,900 13,100

2009 18,000 8,100 45,000 5,000

100,000 45,000$

Nuk ka shpenzime të zhvlersëimit nëse pajisja nuk punon.

Vlera e mbetur


3/9/2016

248

Zhvlerësimi parcial - vjetor

• Kur aseti sigurohet brenda vitit, zhvlerësimi kalkulohet për

pjesën e vitit në të cilën aseti shfrytëzohet.

Dy hapat per kalkulim….

• Së pari, kalkulo shpenzimet e zhvlerësimit për tërë vitin.

Së dyti, shpërndaje atë njëjtë

për numrin e muajve

gjatë vitit që përdoret asetit .

3/9/2016

249

Zhvlerësimi parcial – vjetor Shembull

• Kalkulo zhvlerësimin sipas metodës vijëdrejtë më 31 dhjetor

2014, për pajisjen e blerë më 30 qershor 2014. Kosto e pajisjes

është €75,000, me një jetë- zgjatje prej 10 vjet dhe me vlerë të

mbeturt prej €5,000.

Zhvlerësimi = (€75,000 - €5,000) ÷ 10

= €7,000 për tërë vitin

Zhvlerësimi = €7,000 × 6/12 = €3,500

Metoda me kuote rritese (progresive) vetem teori………pak……shume

• Sipas kesaj metode kuotat e zhvleresimit rriten çdo vit gjate perdorimit te asetit fiks.

• Ajo synon qe kostoja e asetit te jete me pak e rende ne shpenzimet ne vitet e para te perdorimit.

• Arsyetimi qendron se me kalimin e viteve shkalla e konsumimit te asetve rritet.

3/9/2016

250

Metoda me kuote renese (degresive) vetem teori………shume…..pak

• Sipas kesaj metode kuotat e zhvleresimit vijne duke u zvogeluar me kalimin e viteve.

• Ajo synon qe kostoja e asetit duhet te rendoje me shume

ne shpenzimet e biznesit ne vitet e p;ara e me pak ne vitet e vonshme.

• Arsyetimi qendron se konsumi fizik dhe ekonomik ne vitet e

para te perdorimit eshte me i larte se ne vitet e fundit.

Metoda e prodhimit

• Sipas kesaj metode kalimi i kohes nuk luan rol te rendesishem ne konsumin e asetit, por perdorimi i asetit eshte shkaku kryesor ne konsumin e tij.

• Andaj kjo metode per perlogaritjen e zhvleresimit bazohet ne sasine e produkteve te prodhuara.

3/9/2016

251

Shembull

• Kompania bleu nje makine per lustrimin e mermerit ne vitin 2009 per 10.000 euro. Makina pritet te perdoret per pese vitet e ardhshme, e pastaj shitet per 1.000. Ajo pritet te lustroje 36.000m katror mermer.

• Formula:

Kostoja – vlera e mbetur / jetezgjatja

10.000 – 1.000 / 5 = 1.800 euro per vit.

• Sipas metodes se njesive te prodhuara, zhvleresimi per njesi llogritet:

• Zhvl per njesi = 10.000 – 1.000 / 36.000 metra katror= 0.25 euro per nje meter katror

3/9/2016

252

Asetet e paprekshme

Asetet e paprekshme

• Jane te drejta dhe privilegje me afat te gjate, te cilat nuk mbahen per shiyje, nuk kane

substance fizike dhe zakonisht u ofrojne pronareve te tyre perparesi ne krahasim me

konkurrencen.

• Jane shpenzime te bera nga ana e kompanise, ne kembim te te cilave ajo nuk merr asgje

fizike apo materiale.

• Kur blihen ato regjistrohen ne kontabilitet me vleren e shpenzuar per blerjen e tyre apo

me vleren e tregut.

• Shembuj; patenta, licenca, e drejta e autorit, emri i mire, franshiza, etj.

3/9/2016

253

• Shpenzimi periodik i aseteve te paprekshme quhet

AMORTIZIM.

• Metoda e cila perdoret me se shpeshti per llogaritjen e

amortizimit eshte metoda lineare.

Asete jo rrjedhëse

pa substancë fizike

Jetëzgjatja zakonisht

është vështirë

të përcaktohet

Zakonisht sigurohet

për shfrytëzim

operacional

Asetet e

paprekshme

Zakonisht ofrojnë

të drejtë apo

priviliegje ekskluzive

Asetet e paprekshme

3/9/2016

254

Patenta

• Një e drejtë përjashtimisht e mbrojtur me ligj, si e drejtë e

vetme që ka autori i një shpikje, racionalizimi, rinovimi vepre

etj.

• Zakonisht kjo e drejtë është vetëm në pronësi të autorëve deri

në një periudhë kohe që përcaktohet me ligj ( 15, 17 vite etj.).

Patenta

Shembull: Supozojmë se kompania ka blerë, duke paguar me para në dorë

një patentë prodhimi nga një shpikës. Kostoja e blerjes së patentës që përbëhet nga çmimi i blerjes dhe shpenzimet tjera të mundshme, supozohet të jetë 28.000 €.

Patenta ..........................................................28.000 Paraja ................................................................ 28.000

3/9/2016

255

Amortizimi i Patentës Patenta prej €200,000 me jetë zgjatje prej 8 viteve:

PATENTA

Kalkulo

amortizimin për

secilin prej 8

viteve.

Përfitimi

Viti 1 — €25,000

Viti 2 — €25,000

Viti 3 — €25,000

Viti 4 — €25,000

Viti 5 — €25,000

Viti 6 — €25,000

Viti 7 — €25,000

Viti 8 — €25,000

Licenca - Leja

• Emri i licencave rrjedh nga fjala latine “licensa” që d.t.th. e drejta për diçka.

• Licenca paraqet të drejtën e shfrytëzuesit të patentit të huaj të mbrojtur nën kushtet e caktuara.

• Për kontabilitetin financiar kjo nënkuptohet si kompensimi

për fitimin e një të drejte të tillë.

3/9/2016

256

Licenca

• Shembull: Ndërmarrja për prodhimin e këpucëve e ka paguar shumën prej 100.000 € një firme të njohur të huaj, në emër të licencës për prodhimin e llojit të njohur të këpucëve sportive me kushtet që janë rregulluar me kontratë.

• Licenca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100.000

Paraja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100.000

Franshiza – E drejte ekskluzive

• Person që ka të drejtën si i vetëm për të tregtuar mall apo

shërbime të firmës që ia jep këtë të drejtë. Ofrohet për një zonë apo hapësirë përkatëse dhe për një periudhë kohore të rishikueshme.

3/9/2016

257

E drejta e autorit

• E drejta e autorit – përfaqësohet nga një ligj që synon të mbrojë punën e një artisti, shkencëtari, shkrimtari etj. nga kopjimi apo riprodhimi i veprës së tyre nga persona të tjerë.

• Idetë kryesore të çdo artisti të materializuar në pikturë, disk, novele, roman, kasetë etj. lindin të drejtën e autorit në mënyrë automatike pa pasur nevojë që të bëhet ndonjë regjistrim paraprak ligjor të tyre siç veprohet me rastin e markës apo patentës.

• Për njësinë e biznesit, e drejta e autorit do të paraqesë vlerën e blerjes së një të drejte nga autori i saj, psh të drejtën e botimit të një romani, të prodhimit të një disku muzikor etj.

Goodwill (Emri i mirë)

Një aset i pa prekshëm që ekziston kur biznesi vlerëson asetet e tij më tepër se vlera e tregut, zakonisht me rastin e:

Lokacionit strategjik;

Reputacionit;

Raporteve të mira me konsumatorin;

Faktorëve të ngjashëm.

Ose kur çmimi i blerjes tejkalon vlerën fer të tregut të neto aseteve

të blera.

3/9/2016

258

Lajmёrohet kur njё kompani blenë njё

kompani tjetёr

Shuma me tё cilёn çmimi shitёs tejkalon vlerёn reale tё tregut nё

asetit tё siguruar

Goodwill

Vetёm goodwill I blerё ёshtё aset

i paprekshёm

Goodwill nuk amortizohet

Inventari €750,000

Asetet operative afat gjata 220,000

Asetet tjera 25,000

Detyrimet (18,000)

Gjithsej neto asetet €977,000

Shembull: Goodwill

Ndërmarrja “X” ka blerë ndërmarrjen “Y” për €1,200,000.

Në momentin e blerjes “X” regjistron sipas vlerës së

tregut asetet dhe detyrimet e saj:

3/9/2016

259

Shembull: Goodwill

“X” ka blerë “Y: për €1,200,000. Kryej regjistrimet në ditar

në librat e “X”.

Inventari. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 750,000

Asetet operative afat gjata . . . . 220,000

Asetet tjera. . . . . . . . . . . . . . . . . . 25,000

Goodwill . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223,000

Detyrimet. . . . . . . . . . . . . . . . . . 18,000

Paraja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,200,000

Blerja e “Y”. për €1,200,000.

Shpenzimet per studime dhe zhvillime teknologjike

• Ketu perfshihen te gjitha asetet e perdorura nga biznesi per studimet e ndryshme kerkimore dhe shkencore, qe sjellin si rezultat krijimin e mundesise per prodhimin e produkteve te reja dhe konkurruese.

3/9/2016

260

Shembull

• Departamenti i kontabilitetit ne Fakultetin Ekonomik ka bere shpenzime per studime, hulumtime te reja dhe zhvillim teknologjik, te gjitha ne shume prej 350.000.

Debi: shpenz per zhvillime dhe hulumtime 350.000

Kredi: paraja 350.000

Documents

PREZANTIM I KONTABILITETIT DHE BIZNESEVE Prof.ass.dr