Embed Size (px)
DESCRIPTION
Powstanie styczniowe
Citation preview
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
" My zginiem i długa noc
na grobach naszych zalegnie -
ale wy, panno, dzieciom małym
opowiadajcie o nas, aby tę broń
podjęły, którą zakopią po borach
niedobitki ostatnie”.
Testament Powstańca 1863, Adama Bitisa, chłopa, dowódcy oddziału na Żmudzi
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Czasy powstania styczniowego
na ziemi powiatu częstochowskiego,
ziemskiego i grodzkiego.
To było największe polskie
powstanie narodowe Powstanie styczniowe – polskie
powstanie narodowe przeciwko Imperium Rosyjskiemu, ogłoszone manifestem 22 stycznia 1863 roku wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rząd Narodowy, spowodowane narastającym rosyjskim terrorem wobec polskiego biernego oporu.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Na ziemiach częstochowskich
stanęliśmy u progu powstania.
Otrzymawszy rozkaz o powstaniu lokalny Komitet Obywatelski w Częstochowie przekazał
władzę w ręce dr Juliana Kalinki.
Nowy naczelnik polecił opublikować dekrety
Rządu Narodowego o uwłaszczeniu chłopów i powołaniu ich do powstania.
Zgodnie z planem powstania określonym
przez Komitet Centralny, ochotnicy z Częstochowy, mieli zasilić oddziały
województwa kaliskiego.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Walka o ducha patriotyzmu
od dawna nie ustawała
Szczególną rolę pełniła tu Jasna Góra:
Jej wydawnictwa stawały się dla ludu
polskiego elementarzem języka polskiego.
Przechowywane tu pamiątki
dziedzictwa historycznego były
publiczną lekcją tożsamości narodowej.
Treści patriotyczne przekazywano
poprzez pełne patriotycznych treści
kazania, nabożeństwa odprawiane w
rocznicę ważnych wydarzeń
historycznych, pieśni religijne z
patriotycznymi strofami.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Walka o ducha patriotyzmu
od dawna nie ustawała
W październiku 1861 r. na bramie wejściowej do klasztoru wywieszono
duże godło – Orzeł Biały z litewską
Pogonią. “Zakazany” herb
Rzeczpospolitej przez tydzień witał
pielgrzymów budząc ogromny
entuzjazm.
Wśród przybywających na Jasną Górę
kolportowano ulotki nawołujące do
zrzucenia rosyjskiego jarzma.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Teren Częstochowy miał bardzo
ważne znaczenie.
Obszar Częstochowy i okolic znajdujący się według administracji Rządu Narodowego
w województwie kaliskim, powiecie wieluńskim, stał się terenem walk oddziałów powstańczych
z wojskami rosyjskim stacjonującymi w garnizonie częstochowskim.
Spraw na tym terenie mieli dopilnować dr Julian Kalinka i Edward Stawecki.
J.Kalinka powołał lokalny komitet obywatelski, któremu nieformalnie podporządkowały się władze miejskie.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Przygotowania do walk rozpoczęto
od organizacji punktów zbornych
Spiskowcy zagrożeni aresztowaniem opuścili Częstochowę, udając się głównie do pobliskich lasów. Punkt zborny dla ochotników wyznaczono w Poraju.
Pod Herbami umiejscowiono punkt przerzutu broni dla powstańców przez granicę (pomagał w tym wielki pisarz
narodowy Józef Ignacy Kraszewski oraz jego brat Krzysztof). Nasze miasto miało zaopatrywać oddziały powstańcze i
przyjmować rannych. Trzeba było zadbać o zgromadzenie i ukrycie pieniędzy, broni, środków medycznych,
zorganizowanie, choćby w najskromniejszych rozmiarach, ćwiczeń dla ochotników.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Pierwsze próby walk były nieudane.
Nocą z 22 na 23 stycznia 1863 r. wymaszerował z Częstochowy pierwszy oddział powstańców pod dowództwem por. Józefa Grekowicza.
Brał on udział w nieudanej próbie zdobycia Radomska, wielu powstańców poszło w niewolę. Jeńców skierowano do Piotrkowa, gdzie część z nich skazano na karę śmierci.
Radomsko
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Pierwsze sukcesy wzmocniły ducha
powstańców… Drugi odział ochotników wyruszył
z miasta 24 stycznia pod dowództwem płk. Teodora Cieszkowskiego.
Dotarł pod Ojców gdzie był punkt zbiórki pod dowództwem płk. Apolinarego Kurowskiego.
W lutym oddział ten uczestniczył w walkach o Sosnowiec. Po zwycięstwie oddział wyruszył na północ zajmując Panki. Tam uruchomił produkcję armat dla powstańców. Ścigany przez wojska carskie Cieszkowski wycofał się w kierunku Zagłębia, pod Mrzygłodem stoczył zwycięską potyczkę z Rosjanami. Następnie zdobył Radomsko, rozbrajając tamtejszy garnizon.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
płk. Apolinarego Kurowskiego.
Sławna stała się bitwa pod
Wąsoszem…
W kwietniu 1863 r. naczelnik wojskowy powiatu wieluńskiego
mjr Aleksander Lüttich prowadził powstańców z kaliskiego
do sandomierskiego - na pomoc tamtejszym oddziałom.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Pod Wąsoszem 23 kwietnia oddział
rosyjski z Wielunia uderzył
na oddział Lütticha.
Zginęło 34 Polaków.
Pozostawionych rannych Rosjanie
zamordowali. Ich pogrzeb
stał się wielką manifestacją
patriotyczno-religijną.
Władze miasta nie poddały się
pogróżkom Rosjan…
W maju 1863 r. po powstaniu Rządu Narodowego zmieniono władze powstańcze województwa kaliskiego.
Nowym Naczelnikiem Częstochowy został Henryk Keller. Mimo klęsk potrafił on zorganizować kolejne oddziały z częstochowskich mieszkańców.
Przez całe powstanie ściśle z Komitetem Obywatelskim współdziałały władze samorządowe. Burmistrz Łęski nie przestraszył się pogróżek rosyjskiego komendanta garnizonu pułkownika Enrotha, mówiącego o surowych represjach za pomoc powstańcom.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Największe potyczki na ziemi
częstochowskiej
miały miejsce pod
Koniecpolem, Wąsoszem,
Kruszyną,
Żarkami, Janowem,
Ostrowami, Mirowem,
Miechowem, Ogrodzieńcem
i Prusickiem.
H. Rola, Powstanie Styczniowe na ziemi
częstochowskiej, Katowice 1965, s. 65. „Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Epizody z czasów
powstania…
H. Rola, Powstanie Styczniowe na ziemi
częstochowskiej, Katowice 1965, s. 65. „Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
W maju 1863 r. mjr Józef Oxiński
walczył z Rosjanami pod Koniecpolem.
Epizody z czasów
powstania…
H. Rola, Powstanie Styczniowe na ziemi
częstochowskiej, Katowice 1965, s. 65. „Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Dowódca płk Zygmunt Chmieleński bił się pod
Janowem i pod Rudnikami.
Atak powstańców na Mełchów
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Pod Mełchowem ciężko ranny został przyszły św. Brat Albert Chmielowski.
Epizody z czasów
powstania…
H. Rola, Powstanie Styczniowe na ziemi
częstochowskiej, Katowice 1965, s. 65. „Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
29 sierpnia 1863 r. płk Edmund Taczanowski
starł się z carskim oddziałem pod
Kruszyną, zakończona całkowitym rozbiciem powstańców.
Epizody z czasów
powstania…
H. Rola, Powstanie Styczniowe na ziemi
częstochowskiej, Katowice 1965, s. 65. „Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Ostatnią powstańczą potyczkę stoczono
pod Chorzenicami 4 VII 1864r.
A czym walczyły polskie oddziały?
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Walkę o wolność wielu malarzy
utrwaliło na swoich płótnach…
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
„Walka powstańcza”
Michał Elwiro Andriolli
Obóz powstańców w lesie
Tadeusz Ajdukiewicz
Częstochowianie stali się świadkami
okrutnych represji. Powstanie na naszej ziemi dogasło w lipcu 1864 r.
Na Częstochowę i Klasztor Jasnogórski spadły
wielkie represje. Wziętych do niewoli powstańców
Rosjanie wieszali w lasku za karczmą „Ostatni
Grosz” i w tzw. Kawich Górach. Na obecnym
placu Bohaterów Getta, przy wylocie drogi na
Warszawę, był plac kaźni. Tu wystawiono
szubienice, w haniebny sposób pozbawiano tu
życia jeńców polskich wziętych do niewoli.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Duchowieństwo trafiło pod ścisłą
kontrolę państwa. Dotkliwe represje dotknęły także
klasztor Jasnogórski. Aresztowano kilku księży i rozważana była
całkowita likwidacja klasztoru.
Odebrano klasztorowi kościoły św. Zygmunta i św. Barbary.
Skonfiskowano dobra ziemskie. Zlikwidowano drukarnie
i wydawnictwo. Zakazano przyjmowania nowych zakonników
do nowicjatu. Na teren klasztoru wprowadzono garnizon wojsk
rosyjskich.
Oddział powstańców
styczniowych pod
Jasną Górą
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
.
.
Powstańcy pod klasztorem- drzeworyt
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Powstanie znacznie wpisało się
świadomości społeczności
okolicznych miast…
Podjęto decyzje o pozbawieniu praw
miejskich Kłobucka,
Mstowa, Przyrowa,
Janowa, Olsztyna
i Krzepic.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Cena za zryw wolnościowy była bardzo wysoka.
Lecz pomimo represji nasi przodkowie,
Częstochowianie, dowiedli swojego patriotyzmu.
Aby pamięć nie umarła!
Świadectwem zdarzeń lat 1863-1864 są mogiły
powstańców na okolicznych cmentarzach, pomniki
upamiętniające miejsca walk powstańczych, również
dokumenty zgromadzone w zasobie Archiwum Państwowego w
Częstochowie.
Można zwiedzić wirtualną wystawę poświęconą
Powstaniu Styczniowemu:
www.apczestochowa.pl
Choć pamiątek nie zachowało się wiele w ratuszu można było zobaczyć wystawę poświęconą narodowemu zrywowi sprzed
150 lat.
Wydano także za sprawą Akademii im. Jana Długosza
"Pamiętnik częstochowianina - powstańca styczniowego" Jana
Szuberta.
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Informacje o autorze:
Autor prezentacji: Barbara Kołodziej Nazwa szkoły:
Zespół Szkół we Wrzosowej
Ul. Szkolna 4
42-263 Wrzosowa
Opiekun: Karolina Przybył
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
Źródła informacji
www.czestochowa.um.gov.pl tekst Jarosława Kapsa
www.czestochowa.gazeta.pl wybrane informacje
WWW.niedziela.pl - tekst Sławomir Błauta
www.fotopolska.eu – zdjęcia
www.dobroni.pl-zdjęcia wybrane informacje
„Dotknij historii ziemi częstochowskiej - 150 rocznica powstania styczniowego”
