Pracownia komputerowa

Wykład 7

1

Problemy• Organizacja

– Charakterystyka pomieszczenia– Cechy użytkowe sprzętu– Zasady rozmieszczania stanowisk

• BHP– Przepisy– Zdrowy rozsądek

• Regulaminy – Dla nauczyciela– Dla ucznia– Dla administratora

2

Zasady ergonomii

• Uniwersalność i elastyczność• Możliwość dostosowywania• Możliwość zmiany pozycji• Informowanie użytkownika• Łatwość konserwacji

3

Uniwersalność i elastyczność

• Wygoda pracy przy stanowisku• najważniejsze elementy w zasięgu ręki

• Możliwość realizacji różnych zadań• przepisywanie tekstu i sporządzanie notatek

• Możliwość krótkiej i długiej pracy• łatwy dostęp, wygodne krzesło

• Możliwość pracy więcej niż jednej osoby przy jednym stanowisku

• więcej miejsca i krzeseł

4

Możliwość dostosowywania• Stanowisko przystosowane do charakterystyki

antropometrycznej potencjalnych użytkowników– Rozmiary i wytrzymałość mebli dostosowana do wieku użytkowników

pracowni • Możliwość regulacji w zakresie odpowiednim dla całej

populacji użytkowników– Regulacja krzeseł, ustawienia monitora, podnóżki – w takim zestawie i

zakresie aby każdy uczeń mógł dopasować stanowisko do swoich wymagań

• Możliwość dostosowywania do indywidualnych potrzeb użytkowników– Uczniowie niepełnosprawni, z wadami postawy, szczególnie niscy lub

szczególnie wysocy

5

Możliwość zmiany pozycji

• Organizacja stanowiska pracy, zadania na nim realizowane oraz meble powinny zachęcać do dowolnych i niewymuszonych zmian pozycji ciała.

• Zapewnienie możliwości wykonywania krótkiej gimnastyki w czasie pracy

6

Informowanie użytkownika

• Użytkownicy powinni być poinformowani jak regulować i jak dopasowywać meble i urządzenia do własnych potrzeb.

7

Łatwość konserwacji

• Musi być zapewniony łatwy dostęp do każdego urządzenia• Wszystkie podłączenia elektryczne powinny być oddalone od

stanowisk uczniowskich (w miarę możliwości)• Podłączenia elektryczne muszą być bardzo łatwo dostępne• Wszystkie lampki kontrolne urządzeń elektrycznych powinny

być widoczne

8

Pomieszczenie• Wielkość odpowiednia dla liczby stanowisk i liczebności grup uczniowskich

– Ok. 4-6 m2 na stanowisko – Miejsce dla nauczyciela– Przejścia (2 m między monitorami w rzędzie, 3 m między rzędami)

• Jeżeli okna skierowane są nie na północ to konieczne są żaluzje– Monitor powinien stać nie bliżej niż 1 m od okna

• Warunki otoczenia– Zimą: 20-24 °C– Latem: 23-26 °C– Wilgotność względna powietrza: 40-80% (im temperatura wyższa tym

wilgotność niższa)– Poziom hałasu w pracowni poniżej 40-50 dB

9

Dopuszczalne poziomy hałasu

10

Dopuszczalny poziom hałasu w pomieszczeniach zamkniętych wynikający z PN

dzień (dB) noc (dB)

Pomieszczenia mieszkalne 40 30

Kuchnie i pomieszczenia sanitarne 45 40

Pokoje w hotelach II kat. i niższych 45 35

Pokoje chorych w szpitalach 35 30

Restauracje 50 50Sklepy 50 50

Natężenie dźwięku występujące w różnych sytuacjach

• 10 dB oddech, szept, • 20 dB szum liści,• 35 dB cicha muzyka, • 45 dB rozmowa - znużenie hałasem u najwrażliwszych, • 50 dB nowoczesny samochód - zakłócenie odbioru mowy, • 55 dB suszarka dobrej jakości - zaburzenia snu, • 60 dB odkurzacz dobrej jakości - skurcz naczyń krwionośnych, • 75 dB nowoczesny samochód małolitrażowy - narastanie wrogości i agresji, • 80 dB klakson - narastanie wrogości i agresji, • 85 dB uszkodzony kran, wnętrze typowego samochodu na polskich drogach – poziom

szkodliwy dla zdrowia, • 90 dB przerwa w szkole - zakłócenie systemu nerwowego, • 95 dB odkurzacz typowy - zakłócenie systemu nerwowego, • 110 dB trzaskające drzwi windy - zakłócenie systemu nerwowego, • 120 dB silnik samolotowy - zakłócenie systemu nerwowego, • 130-160 dB wybuch petardy - granica bólu.

11

Pomieszczenie

• Kolor ścian pastelowy, jasny• Oświetlenie– Minimum 300 lx (zalecane 500 lx dla pracy dłuższej –

ponad 2 godziny, i zadań trudnych)– Kontrast między monitorem a najbliższym otoczeniem (np.

blat stołu) 1:3, a otoczeniem dalszym 1:10 (dopuszcza się 1:60)

– Oświetlenie złożone (co najmniej dwa źródła światła o różnej charakterystyce)

• Elektrostatyczna wykładzina na podłodze

12

Meble - stół

• Zalecany: oddzielny blat pod klawiaturę– Blat główny: 80x60 cm– Blat pod klawiaturę: 80x30 cm

• Można też: z jednym blatem– Blat: 80x75 cm

• Wysokość– Przedramię oparte na stole jest pod kątem prostym do ramienia

• Miejsce na nogi– Zapewniona możliwość wyciągnięcia nóg mimo wsuniętego krzesła– Kolana nie dotykają do blatu od spodu– Jest miejsce na podnóżek

• Powierzchnia blatu matowa• Przednia krawędź zaokrąglona

13

Meble - krzesło

• Regulowane siedzisko– Zakres powinien umożliwiać wszystkim uczniom dopasowanie do swojego

wzrostu– Wysokość siedziska: do wysokości podkolanowej powiększonej o grubość

podeszwy lub obcasa buta.• Oparcie

– Podparcie pleców we wszystkich pozycjach siedzących– Maksymalna wypukłość na wysokości części lędźwiowej kręgosłupa– Górna krawędź poniżej poziomu łopatek

• Podstawa i kółka (rolki)– Jeżeli krzesło ma kółka to powinno mieć pięcioramienną podstawę– Utrudnienie niezamierzonego przesuwu krzesła zarówno pustego jak i

obciążonego

14

Meble - krzesło• Powierzchnia oparcia i siedziska powinna zapobiegać

zsuwaniu się• Siedzisko nie może uciskać na dół podkolanowy (bo ogranicza

to krążenie krwi)• Siedzisko podpiera więcej niż połowę uda• Mechanizm regulacji zapewnia synchronizację pochylania

oparcia i siedziska• Regulacje łatwo dostępne w pozycji siedzącej• Gdy mamy w klasie (szkole) duże zróżnicowanie wzrostu

należy przygotować wyższe krzesła i podnóżki dla uczniów niższych.

15

Prawidłowa pozycja ucznia

16

Prawidłowa pozycja ucznia

17

Sprzęt - monitor

• Częstotliwość odświeżania ekranu (dla monitorów CRT)– Min. 85 Hz (uwaga na odświeżanie pionowe i poziome)

• Regulacja jaskrawości i kontrastu– Najlepiej pełna

• Regulacja położenia płaszczyzny ekranu– Do tyłu (od pionu) 20°– Do przodu (od pionu) 5°

• Regulacja obrotu monitora– 120° wokół osi pionowej (po 60° w każdą stronę)

• Regulacja wysokości co najmniej w zakresie 15 cm.

18

Sprzęt - klawiatura• Regulowany kąt pochylenia w zakresie 5-12°• Wysokość środkowego rzędu klawiszy (A,S,D,...) nie powinna przekraczać

30 mm• Profil boczny powinien być wklęsły

– Odpowiada to krzywej przemieszczania się palców• Obudowa nie powinna mieć ostrych krawędzi i kantów• Jeżeli klawiatura ma wbudowaną podpórkę pod nadgarstki to jej

szerokość powinna mieścić się w przedziale 50-100 mm.• Jeżeli nie ma podpórki wbudowanej to między klawiaturą, a krawędzią

blatu powinien być odstęp o szerokości co najmniej 10 cm (ale nie za dużo).

19

Sprzęt – jednostka centralna

• Ma być tak ustawiona aby – Nie ograniczała:• Ruchu rąk lub nóg• Miejsca na blacie

– Umożliwiała dostęp:• Z pozycji operatora do włączników, urządzeń

wbudowanych, w których zmienia się nośniki• Do okablowania bez konieczności dodatkowego

rozmontowywania stanowiska

20

Rozmieszczenie stanowisk• Musi być spełnione

– Nie można ustawiać stanowisk pod oprawami oświetleniowymi– Nie ustawia się monitorów tyłem ani przodem do okien– Minimalna odległość od tyłu monitora do głowy dowolnej osoby pracującej w

tym pomieszczeniu nie może być mniejsza niż 80 cm (dla każdej pozycji przyjmowanej przy pracy)

• Należy uwzględnić:– Dostępność dla użytkownika– Dostępność dla celów konserwacji– Relacje między grupami– Dostępność przestrzeni– Dostępność oświetlenia (nie zasłaniać!)– Potrzeby osób korzystających ze stanowiska (płeć, wiek, wymiary)

21

Rozmieszczenie stanowisk

• Nie ma dobrego modelu rozmieszczenia stanowisk komputerowych w pracowni tak aby możliwa była rozsądna praca dydaktyczna, czyli aby– Każdy uczeń widział tablicę będąc w naturalnej pozycji do

pracy– Nauczyciel miał kontakt wzrokowy ze wszystkimi uczniami– Nauczyciel mógł bez przeszkód obserwować pracę każdego

ucznia

22

BHP• Optymalizacja zajęć

– Lekcja normalna, 45 min i przerwa 15 nim na pobyt w pokoju rekreacyjnym lub w ogródku z zielenią. Mogą być dwie takie lekcje dziennie.

– Lekcja specjalna o wydłużonym programie 90 min i przerwa 20 min na pobyt w pokoju rekreacyjnym lub w ogródku z zielenią. Może być jedna taka lekcja co dwa dni.

• Ćwiczenia:– ćwiczenia normalne 3 razy po 45 min i każdorazowo przerwa 15 minut na

pobyt w pokoju rekreacyjnym lub w ogródku z zielenią; ćwiczenia takie mogą być prowadzone 1—2 razy w tygodniu;

– ćwiczenia specjalne, wymagające dłuższego korzystania z monitora, tj. 90 min i przerwa 20 minut na pobyt w pokoju rekreacyjnym lub w ogródku z zielenią. Może być jedno takie ćwiczenie dziennie.

23

BHP (?)• W pobliżu pracowni komputerowej powinien być pokój rekreacyjny o

wystroju podobnym jak w pracowni i z dużą ilością zieleni. W pokoju takim powinni przebywać uczniowie i nauczyciele w czasie przerw regulaminowych i po zakończeniu zajęć przy monitorach. W czasie przerw rekreacyjnych nie należy czytać ani oglądać telewizji i czasopism. W porze ciepłej można przebywać w ogródku z zielenią zamiast w pokoju rekreacyjnym. Wskazane jest patrzenie przez krótsze lub dłuższe chwile w dal, zwłaszcza na zielone rośliny. Po dłuższych zajęciach przed monitorem ekranowym wskazany jest kilkunastominutowy spacer w parku.

• Nauczyciel prowadzący zajęcia przed monitorem powinien mieć odzież z tkaniny nie podatnej na elektryzację (bawełna, len).

24

Na co narażamy uczniów

• Nadmierne obciążenie mięśni kończyny górnej• Wystąpienie zespołu cieśni kanału nadgarstka• Zwiększone napięcie mięśni szyi i barków• Zespoły przeciążeniowe z powtarzających się urazów

(dłonie i palce)• Przemęczenie i przesuszenie oczu

25

Oczy• Długotrwałe przebywanie przed ekranem komputerowym czy telewizyjnym

przynosi zauważalne efekty: zaczerwienienie oczu, pieczenie, łzawienie, często ból głowy. Lekarze przekonują jednak, że objawy te są sygnałem zmęczenia oczu, zaś tezy o pogłębianiu się wad wzroku na skutek negatywnego wpływu promieniowania elektromagnetycznego, można włożyć między bajki.

• Charakterystyczne "pieczenie" oczu oraz nadmierne zaczerwienie spojówek spowodowane jest wysuszeniem powierzchni oka, za co odpowiedzialność ponoszą m.in.: dodatnia jonizacja powietrza przez komputer (człowiek lepiej czuje się w środowisku jonizowanym ujemnie) i współwystępujące z nią podniesienie temperatury powietrza oraz spadek wilgotności, mniejsza częstotliwość mrugania powiekami podczas wpatrywania się w ekran.

26

Oczy• Duży wpływ na zmęczenie wzroku ma odległość trzech płaszczyzn (monitor,

klawiatura, dokument tekstowy) - należy je umiejscowić tak, aby były położone mniej więcej w zbliżonej odległości od oczu. Umiejscowienie takie zapobiegnie ciągłemu przenoszeniu wzroku, a co za tym idzie nie będzie wymuszać stałej zmiany napięcia akomodacyjnego oka, odpowiedzialnego za akomodację soczewki. Odległość wszystkich trzech płaszczyzn od narządu wzroku powinna wahać się w granicach 50-70 cm (ale nie większa niż 90 cm i nie mniejsza niż 40 cm).

• Aby zapobiec zmęczeniu oczu wystarczy kilka razy dziennie dać oczom po prostu odpocząć. Okuliści zalecają, aby mniej więcej co godzinę oderwać wzrok od monitora i przenieść go na inny obiekt (najlepiej na zieleń), dobry efekt przynosi również gimnastyka wzmacniająca mięśnie oczu (kilkakrotne obrócenie gałką oczną kolejno: w dół, górę, lewo i prawo).

27

Gimnastyka – głowy

28

Gimnastyka kręgosłupa• Siedząc na krześle, lewe ramię podnosimy do góry, przedramię zginając w dół, tak

by ręka sięgała za głowę. Prawą ręką chwytamy za lewy łokieć i lekko pociągamy rękę wzniesioną ku środkowi. Ćwiczenie powtarzamy dla ręki przeciwnej. – Tym ćwiczeniem rozciągamy mięsień trójgłowy ramienia, mięśnie barków i części bocznej

tułowia. Działa ono profilaktycznie, zapobiegając przykurczom mięśni karku i okolic obręczy barkowej.

• W pozycji siedzącej, opieramy ręce na biodrach, tak aby palce obu rąk były skierowane do przodu, a kciuki do tyłu. W tym ułożeniu wykonujemy po dziesięć krążeń ramion: najpierw w przód, a potem do tyłu. – Ćwiczenie rozluźnia mięśnie obręczy barkowej i pozwala wzmocnić mięśnie górnej części

grzbietu. Wskazane jest dla osób cierpiących na bóle kręgosłupa i stawów barkowych.

29

Gimnastyka nóg• Ćwiczenie zaczynamy w pozycji siedzącej z plecami opartymi. Podnosimy

nogę wyprostowaną w kolanie aż do końca. Ćwiczenie powtarzamy po dziesięć razy dla każdej nogi oddzielnie. – Dzięki temu rozciągamy tylne mięśnie uda i jednocześnie wzmacniamy mięśnie

przednie uda.

• Oburącz chwytamy udo od spodu na wysokości kolana i przyciągamy do klatki piersiowej. Cały czas kontrolujemy, czy nie pochylamy klatki piersiowej do przodu. Liczba powtórzeń jest uzależniona od stopnia zaawansowania ćwiczącego.– Ćwiczeniem tym rozciągamy tylne mięśnie uda, chroni ono przed zgubnymi

skutkami wielogodzinnego trwania w pozycji siedzącej.

30

Regulamin pracowni

• Regulaminy pracowni komputerowej można znaleźć w wielu miejscach w Internecie lub w szkołach

• Czy takie regulaminy mogą być przestrzegane?• Jak napisać regulamin aby był przestrzegany?

31

Regulamin pracowni

• Zalecenia• S. Juszczyk, Dydaktyka Informatyki i Technologii Informacyjnej

• Czynności jakie należy wykonać przed rozpoczęciem:– Uczniowie powinni mieć założone obuwie zmienne– Starannie wywietrzyć pomieszczenie pracowni– Sprawdzić kompletność stanowisk i pracowni– Uczeń sprawdza sprawność sprzętu na którym zamierza pracować– Otrzymać zgodę nauczyciela na uruchomienie komputera– Przygotować komputer do pracy

32

Regulamin pracowni• Czynności jakie należy wykonać po zakończeniu:

– Uzyskać zgodę nauczyciela na zakończenie zajęć– Wyłączyć komputer– Przewietrzyć pracownię i podnieść żaluzje (dyżurni)

• Nie wolno– Wnosić jedzenia i picia, odzieży wierzchniej i obuwia zmiennego– Samowolnie naprawiać sprzęt komputerowy i inne urządzenia

pracowni– Uruchamiać własnego oprogramowania– Grać na komputerach– Używać urządzeń telekomunikacyjnych (komórek)

33