Upload
lamngoc
View
223
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
KSZTAŁTOWANIE KRAJOBRAZU
NADWODNEGO
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
WPROWADZENIE
Krajobrazy nadwodne:
- otwarte (zewnętrzne, naturalne bądź kulturowe
harmonijne) – rolnicze, leśne, łąkowe … , których
punktem oparcia jest element wodny (rzeka, strumień,
jezioro, staw, wybrzeże morskie) – regulowane przez siły
przyrody, często o dużym znaczeniu środowiskowym,
czasem z widoczną ingerencją ludzką w postaci
kształtowania kulturowych krajobrazów uprawowych,
bądź związanych z budowlami hydrotechnicznymi
(kanały, śluzy, tamy, przepusty …)
- kulturowe miejskie lub przemysłowe (najczęściej
zdegenerowane, zdegradowane, bardzo rzadko
harmonijne) – ich kompozycja jest wypadkową funkcji
terenów nadwodnych oraz obiektu wodnego; znane są
przestrzenie „zwrócone ku wodzie”, wykorzystujące ją
jako drogę transportową, medium chłodzące, element
rekreacyjno-wypoczynkowy, sportowy i kulturotwórczy,
jak też „odwrócone od wody”, która sprowadzona jest do
roli kolektora ściekowego
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
WPROWADZENIE
Stan obecny przestrzeni nadwodnych:
• nadmierna regulacja przebiegu koryt rzecznych głównych rzek
• znaczne ryzyko powodziowe wobec terenów nadrzecznych
• ryzykowne formy użytkowania – zabudowa terenów
nadwodnych
• niedostatek polderów zalewowych
• konieczna ekstensyfikacja użytkowania terenów
nadwodnych
• budowa wałów przeciwpowodziowych i innych
inżynierskich budowli ochronnych
• pozostawienie dawnych elementów portowych
jako niefunkcjonalnych – przejście na transport kołowy
• konstrukcja nowych obiektów w oparciu o tereny nadwodne
- tradycyjnie nie związanych z wodą
• duże wahania poziomu wody w rzekach, a w wyniku tego
odejście od wykorzystania transportowego
• niewystarczająca liczba przepraw mostowych, co utrudnia
komunikację między terenami rozdzielonymi przez rzeki
• niedostateczna czystość wód w ciekach i zbiornikach wodnych
dla pełnego wykorzystania rekreacyjno-wypoczynkowego
• zmiana funkcjonalności obszarów otaczających sektory
przemysłowe i składowiskowe, związane z istnieniem
elementów wodnych – brak harmonii, negatywne wpływy
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
KSZTAŁTOWANIE MIEJSKICH PRZESTRZENI NADWODNYCH
Podstawowe założenia współczesnej przebudowy miejskich terenów nadwodnych:
• regulacja struktury własnościowej i umowy na rzecz wspólnego działania rekonstrukcyjnego – teren
nadwodny musi stanowić po rekonstrukcji całość funkcjonalno-przestrzenną
• zmiana formy użytkowania terenów portowych i poprzemysłowych, znajdujących się w bezpośrednim
sąsiedztwie struktury miejskiej, w kierunku wykorzystania ogólnomiejskiego:
• jasne wyznaczenie nowych granic niezbędnych stref wytwórczych, przeładunkowych i składowych
• remont nabrzeży
• modernizacja infrastruktury sieciowej
• przebudowa układu komunikacyjnego
• aranżacja nowych funkcji, ze szczególnym zwróceniem
uwagi na rekreację, wypoczynek, kulturę, sport,
wykorzystanie komercyjne i mieszkaniowe
• poszerzenie inwestycyjnej centrotwórczej roli miasta
• udrożnienie komunikacyjne koryta rzecznego
• renowacja i budowa nowych powiązań mostowych
• uczynienie z terenu nadwodnego wizytówki miasta
• zmiana lokalizacji części przemysłowo-przeładunkowej, celem uzyskania efektu nie kolidowania z funkcjami
rekreacyjno-wypoczynkowymi i kulturotwórczymi oraz mieszkaniowymi
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
© Andrzej GREINERT
Cele działań inżynieryjno-technicznych
i przyrodniczych na terenach nadwodnych:
• umocnienie i ochrona brzegów
• konstrukcja bulwarów nadbrzeżnych:
• trawniki
• zadrzewienia:
• topolowo-wierzbowe
• dębowo-grabowe (dalej od brzegu)
• olsy (w terenach podmokłych)
Nie należy tworzyć zwartych ścian,
a raczej grupy drzew (z racji oczekiwanego
spływu zimnego powietrza w kierunku rzeki)!
• konstrukcja elementów komunikacyjnych: dróg jezdnych,
parkingów, przystanków, alejek, traktów pieszych i rowerowych
• konstrukcja kompleksów parkowych z punktami widokowymi
• zabudowa budynkami o wyglądzie (charakterze) reprezentacyjnym
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
URZĄDZANIE I PIELĘGNACJA TERENÓW REKULTYWOWANYCH
KSZTAŁTOWANIE MIEJSKICH PRZESTRZENI NADWODNYCH
© Andrzej GREINERT © Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
URZĄDZANIE I PIELĘGNACJA TERENÓW REKULTYWOWANYCH
KSZTAŁTOWANIE MIEJSKICH PRZESTRZENI NADWODNYCH
© Andrzej GREINERT © Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
URZĄDZANIE I PIELĘGNACJA TERENÓW REKULTYWOWANYCH
KSZTAŁTOWANIE MIEJSKICH PRZESTRZENI NADWODNYCH
ZBIORNIKI WODNE NA TERENACH MIESZKANIOWYCH
Na terenach mieszkaniowych zbiorniki wodne występują
współcześnie za sprawą:
- zbliżenia się budownictwa do istniejących zbiorników:
- naturalnych
- antropogenicznych
- utworzenia sztucznych zbiorników wodnych o znaczeniu
krajobrazowym, rekreacyjno-wypoczynkowym
Pozytywne efekty, związane z obecnością zbiornika:
- uatrakcyjnienie przestrzeni
- modyfikacja mikroklimatu
- możliwość aranżacji bulwaru spacerowego
- zwiększenie bioróżnorodności
- możliwość stworzenia programu czynnej rekreacji
Negatywne efekty, związane z obecnością zbiornika:
- możliwość nadmiernego uwodnienia gruntu
- zakwity glonów w okresie letnim
- rozwój populacji meszek i komarów
- konieczność dokonywania żmudnych prac czyszczenia
zbiornika
- konieczność regulacji, a niekiedy dostarczania wody
wypełniającej zbiornik
- stanowienie przez zbiornik przeszkody terenowej
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
ELEMENTY WODNE NA TERENACH MIESZKANIOWYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
ELEMENTY WODNE NA TERENACH MIESZKANIOWYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Ciekawymi formami z punktu widzenia krajobrazowego
ale też inżynieryjno-technicznego są zbiorniki wodne
skonstruowane w bezpośrednim sąsiedztwie budynków.
Z racji trudności w konstrukcji takich założeń, są one
rzadko spotykane w otoczeniu domów mieszkalnych, za
to występują przy obiektach usługowych, siedzibach
central firm, a także założeniach pałacowo-dworskich.
ELEMENTY WODNE W PARKACH MIEJSKICH
Zbiorniki i cieki wodne są oczekiwanymi elementami konstrukcji
parkowych. W zależności od ogólnego charakteru i stylu założenia
parkowego mogą one wykazywać mniejsze lub większe oznaki
regulacji elementów wodnych.
Zasadą jest w każdym przypadku zharmonizowanie elementu
wodnego z otoczeniem i zapewnienie dodatkowych wrażeń
wypoczywającemu człowiekowi.
Założenia konstrukcji parkowego elementu wodnego:
- wpasowanie w krajobraz
- wzbogacenie założenia o nowe siedliska – możliwość introdukcji
bogatszego zestawu roślinności
- wzbogacenie programu parku o przebywanie w towarzystwie
zwierząt wodnych i nadwodnych
- bezpieczeństwo użytkowania
- stabilność brzegów
- umiejętne zaaranżowanie podejść do wody
- pomosty, kładki, mosty
- minimalizacja konieczności porządkowania elementu wodnego
- dbałość o elementy hydrotechniczne, zapewniające utrzymanie
poziomu wody w zbiornikach i ciekach
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
ELEMENTY WODNE W PARKACH MIEJSKICH
Elementy wodne w parkach stylizowanych, bogato zainwestowanych, o sztucznie zaaranżowanych
przestrzeniach mają podkreślić przepych miejsca, stanowiąc kluczowe miejsca w kompozycji:
- będąc same ważnymi elementami kompozycji
- uwypuklając inne elementy kompozycji
- odbicie w tafli wodnej
- otwarcie linii widokowych
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
ELEMENTY WODNE W PARKACH MIEJSKICH
Cieki i zbiorniki wodne na terenach zainwestowanych
wymagają mniejszej lub większej regulacji. Nawet w
konstrukcji założeń naturalistycznych nie obejdziemy się
bez umocnienia brzegów, zabezpieczenia antyerozyjnego
skarp, wykonania przepustów pod drogami, wykonania
kładek i innych przejść nad wodą, czasem wykonania
wpustów wód deszczowych.
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
EKOLOGIZACJA CIEKÓW I ZBIORNIKÓW WODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Rzeka nieuregulowana ma w porównaniu z rzeką uregulowaną następujące zalety:
• ma większą zdolność samooczyszczania,
• zapewnia większą bioróżnorodność,
• stanowi lepszy korytarz ekologiczny umożliwiający wędrówkę zwierząt,
• jest lepsza z punktu widzenia turystyki i rekreacji,
• jest atrakcyjniejsza krajobrazowo,
• jest lepsza z punktu widzenia przeciwpowodziowego,
• jest lepsza z punktu widzenia przeciwdziałania suszy.
Plusy roślinności nadrzecznej – drzewa i krzewy nadrzeczne spełniają następujące funkcje:
• stanowią naturalny filtr chroniący przed spływem zanieczyszczeń do rzeki,
• stanowią siedlisko dla zwierząt,
• stanowią korytarz ekologiczny,
• sprzyjają rekreacji,
• uatrakcyjniają krajobraz,
• umacniają brzegi.
Wady:
• większa przestrzeń zajęta przez rzekę
• trudności w zorganizowaniu przepraw
• problematyczne wykorzystanie transportowe
• zawodnienie obszarów przyrzecznych
EKOLOGIZACJA CIEKÓW I ZBIORNIKÓW WODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Naturalność rzek niszczona jest przez:
• zanieczyszczanie,
• nadmierny pobór wody,
• wydobycie kruszywa,
• przegradzanie rzek zaporami,
• regulację cieków – wyrównywanie przebiegu,
• zabudowywanie nabrzeży,
• wycinanie drzew i krzewów nadrzecznych,
• ograniczanie naturalnej retencji zlewni.
EKOLOGIZACJA CIEKÓW I ZBIORNIKÓW WODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Cele ekologizacji obszarów antropogenicznych:
• zachowanie naturalnych form i procesów
geologicznych, geomorfologicznych, hydrologicznych
oraz glebowych lub ich przywrócenie,
• przeciwdziałanie eutrofizacji i zanieczyszczeniu wód
powierzchniowych i podziemnych,
• zapobieganie erozji, degradacji i zanieczyszczeniu gleb,
• zachowanie trwałości naturalnych procesów oraz
ekologicznych zespołów przyrodniczych,
• odtworzenie naturalnych zespołów roślinnych, z
uwzględnieniem potrzeb ochrony siedlisk
przyrodniczych, gatunków roślin, grzybów i zwierząt
oraz ich siedlisk,
• zapobieganie eutrofizacji i degradacji jezior i cieków,
• zachowanie lub odtwarzanie naturalnych siedlisk
występowania organizmów wodnych,
• ochrona charakterystycznych zespołów i zgrupowań
organizmów wodnych oraz siedlisk wilgotnych i
bagiennych,
• utrzymywanie różnorodności gatunkowej i
siedliskowej,
• utrzymanie i przywracanie siedlisk gatunków zanikłych
i ginących,
EKOLOGIZACJA CIEKÓW I ZBIORNIKÓW WODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Cele ekologizacji obszarów antropogenicznych (c.d.):
• zapewnienie warunków do wzrostu liczebności
populacji gatunków rzadkich i zagrożonych
wyginięciem,
• zachowanie, utrzymanie lub przywrócenie walorów
widokowych i estetycznych krajobrazu,
• zachowanie istniejącej mozaiki łąk, pastwisk, pól
uprawnych, lasów, zadrzewień, zakrzewień, użytków
ekologicznych,
• kształtowanie i zachowanie lokalnego krajobrazu
kulturowego,
W efekcie liczymy na uzyskanie efektów w postaci:
• stabilizacji ekologicznej obszarów,
• poprawy retencji wodnej obszaru,
• zwiększenia różnorodności biologicznej,
• poprawy atrakcyjności turystycznej obszaru,
• poprawy wizerunku obszaru, jako zarządzanego
zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.
EKOLOGIZACJA CIEKÓW I ZBIORNIKÓW WODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Ekologizacja cieków i zbiorników wodnych może być
prowadzona z różną wizją finalną – bliższego lub
dalszego upodobnienia do nadwodnego krajobrazu
naturalnego. Zależy to w dużej mierze od
funkcjonalności elementu wodnego oraz planowania
przestrzennego terenów przyległych.
Na obszarach miejskich polega ona na ogół nie na sensu
stricte upodobnieniu obszaru do naturalnego, a raczej
introdukcji elementów przyrodniczych dla złamania
sztuczności zabudowy. Najczęściej sprowadza się to do
zadarnienia skarp nadrzecznych i nadjeziornych,
obsadzenia krzewami i drzewami, lub bardziej
całościowo – do konstrukcji bulwaru.
REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW WODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Działania rekultywacyjne wobec zbiorników muszą być poprzedzone kompleksowym rozpoznaniem
i doprowadzeniem do należytego stanu ich zlewni. W przeciwnym razie efekty działań szybko będą
zaprzepaszczone. Do działań wstępnych zaliczyć należy:
• regulację gospodarki nawozowej i przestrzennej;
• naturalizację odpływów ścieków oczyszczonych (sanitarnych i deszczowych);
• podczyszczanie małych cieków i rekultywację całych akwenów.
W ramach regulacji gospodarki wodno-ściekowej
zalecane jest uzupełnienie konwencjonalnych urządzeń
i obiektów kanalizacyjnych oraz podczyszczających
(oczyszczalni biologicznych, osadników, separatorów,
itp.) o sprawdzone od lat rozwiązania ograniczające zrzut
związków biogennych (azot i fosfor):
• obiekty retencyjne - spowalniające uderzeniowe
dopływy zanieczyszczeń niesionych wodami
opadowymi;
• podczyszczalnie niekonwencjonalne –
z zastosowaniem elementów filtracyjnych oraz metod
hydrofitowych;
• ochronne nasadzenia – tzw. strefy buforowe –
przeciwdziałające nieuporządkowanym spływom
powierzchniowym;
• realizację kodeksu dobrych praktyk rolniczych – m.in.
poprzez budowę zbiorników na gnojowicę i gnojówkę.
REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW WODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Celem rekultywacji jezior jest przywrócenie sprawności istniejących w nich, lecz rozregulowanych funkcji, a
także cech fizycznych, chemicznych i biologicznych jak najbardziej zbliżonych do naturalnych. Dobór
odpowiedniej metody, uwarunkowany jest odmiennością poszczególnych jezior, zróżnicowaniem w sposobach
i zakresach zanieczyszczeń, a także ich położeniem w zlewni.
Do najważniejszych i najczęściej stosowanych
metod rekultywacji należą:
• napowietrzanie wód hypolimnionu,
• bagrowanie osadów dennych,
• biomanipulacja,
• eksponowanie słomy jęczmiennej,
• dawkowanie preparatów wiążących fosforany.
Najbardziej efektywną metodą rekultywacji są metody polegające na inaktywacji fosforanów w osadach
dennych. Najczęściej stosowaną metodą wytrącania fosforu z toni wodnej jest aplikacja popularnie dostępnych
koagulantów żelazowych (chlorek lub siarczan) lub glinowych (najczęściej siarczan). Wytrącanie fosforu z toni
wodnej polega na aplikacji koagulantu do wody, który sedymentując tworzy kłaczki (koagulacja zawiesin), na
których dochodzi do sorpcji fosforu. Od niedawna dostępny jest również na rynku koagulant będący
mieszaniną bentonitu sodowego i lantanu. Produkcja koagulantu polega na mieszaniu w wodzie gliny
bentonitowej z lantanem (minerał ziem rzadkich). Lantan jest adsorbowany przez bentonit i staje się aktywnym
elementem wiążącym fosfor. Glina bentonitowa przez swoją wysoką pojemność wymiany kationów umożliwia
jonom lantanu pozostawanie w strukturze bentonitu w zmiennych warunkach fizykochemicznych. Redukcja
stężenia fosforanów przez modyfikowaną glinę zachodzi w skutek reakcji anionów fosforanowych z jonami
lantanu:
Bentonit – La3+ + PO43- Bentonit – LaPO4
REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW WODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Eksperyment kortowski (metoda Olszewskiego) – metoda
rekultywacji jezior, opracowana i zastosowana po raz pierwszy
w 1956 r. przez prof. Olszewskiego (WSR w Olsztynie) w
zeutrofizowanym Jeziorze Kortowskim (Olsztyn). Polegała ona
na odprowadzaniu przeżyźnionych wód hypolimnionu za
pomocą drewnianej rury, działającej na zasadzie lewara. Woda
z hypolimnionu odprowadzana była do rzeki Kortówki, a dalej
do rzeki Łyny. Tzw. „rura Olszewskiego” miała wymiary 40 x
50 cm w przekroju i 180 m długości; wykonana była z desek
obitych papą. Jeden z końców „rury” zanurzony był w jeziorze
na głębokość 13 m, drugi znajdował się w rzece Kortówce;
wydajność 180 l/s. Po kilku latach przejrzystość wody
poprawiła się, a czas deficytu tlenowego przy dnie uległ
skróceniu. Zmalały zakwity wód. W Polsce podobny system
zastosowano w latach 1982 i 1991 w Jeziorze Rudnickim
Wielkim w Grudziądzu. Wody hypolimnionu z tego zbiornika
usuwane są w łącznej ilości 90 litrów na sekundę za pomocą 3
rurociągów (15 l/s, 25 l/s, 50 l/s) z dwóch najgłębszych miejsc.
Napowietrzanie wód jeziornych - efektem pracy aeratora jest
wytworzenie w warstwie naddennej tzw. strefy życia, w której
dochodzi do intensywnego rozwoju fito- i zooplanktonu i
żerujących na nich ryb. Systematyczny odłów szybko
rosnących ryb (ważna dobra współpraca z gospodarzem
jeziora) pozwala na zmniejszanie żyzności jeziora (tzw. trofii) i
systematyczną poprawę jakości wody.
REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW WODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
TRIGGER 3max – zestaw enzymów, wybranych bakterii,
aktywatorów biologicznych, nośnika mineralnego o
rozwiniętej powierzchni i substancji stabilizujących.
Preparat wprowadzony do zbiornika wodnego silnie
uaktywnia detrytusowy łańcuch pokarmowy oraz zwiększa
udział bakterii autotroficznych w obiegu materii.
Oddziaływanie to jest tak silne, że w ciągu 2 lat uzyskuje
się następujące efekty:
• przyśpieszenie rozkładu materii organicznej w osadach
redukcja ilości osadów dennych zgromadzonych i
zwolnienie naturalnego wypłycania się zbiorników,
• likwidacja stref beztlenowych w hypolimnionie i
przyśpieszenie utlenienia powierzchni osadów,
• zwiększenie eliminacji z obiegu materii związków
biogennych,
• zwalczanie intensywności zakwitu sinic,
• pobudzenie wzrostu roślin wodnych zanurzonych,
• przyrost biomasy ryb.
Etapy działania:
• zmniejszenie zasilania zewnętrznego
• zmniejszanie zasilania wewnętrznego – likwidacja stref
beztlenowych
• zmniejszenie ilości biogenów w obiegu – zmniejszanie
trofii
BUDOWLE NA TERENACH PRZYWODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Krajobraz obszarów przywodnych jest współcześnie
w dużej mierze kształtowany przez budowle
mostowe, hydrotechniczne oraz budynki na nich
konstruowane.
Ich znaczenie trudno jest powiązać li tylko z prostą
funkcjonalnością budowli, struktury – wpływają one
na postrzeganie przestrzeni, co umożliwia lepsza
ekspozycja (ciek, zbiornik to znaczące przestrzenie
otwarte!). Woda przy tym to fantastyczne tło,
„wpasowujące się” równie dobrze w formy
nowoczesne (nawet hi-tech), jak tradycyjne, czy
historyczne.
OCHRONA ANTYEROZYJNA NA TERENACH PRZYWODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Trzcinowiska:
Trzcina pospolita (Phragmites australis) jest rośliną ekspansywną, zwykle dominuje w tworzonych przez
siebie zbiorowiskach. Towarzyszą jej nieliczne gatunki innych, podobnych roślin. Tego rodzaju zbiorowisko
nosi nazwę – szuwar trzcinowy (Phragmitetum australis). Choć stanowi je głównie ta typowa bagienna i
nadwodna roślina, to dzięki jej szerokiej tolerancji ekologicznej może ono porastać zarówno tereny wodne
jak i ląd. Długie, podwodne i nadwodne łodygi trzciny oraz obecnego tu również sitowia, a także gatunki
należące do roślinności zanurzonej tworzą wysoce specyficzny ekoton. W związku z utrzymywaniem
intensywnego życia mikrobiologicznego, zbiorowiska te są wydajnymi oczyszczalniami biologicznymi.
Zwarte kłącza i korzenie trzcin wzmacniają brzeg, chroniąc go przed abrazją – rozmywaniem, a także
rozwiewaniem. Trzciny bardzo dobrze znoszą falowanie, a nawet trwałe podtopienie, nawet zniszczone w
znacznym stopniu, są zdolne do samoodtwarzania. Dlatego też trzcinowiska stanowią idealną, naturalną
ochronę brzegów, podczas gdy umocnienia techniczne są nie tylko elementem obcym, ale także nietrwałym.
Podmywane lub rozbite nie potrafią się same naprawiać.
OCHRONA ANTYEROZYJNA NA TERENACH PRZYWODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
Obudowa techniczna:
• narzut kamienny
• płyty betonowe
• mury ceramiczne
• gabiony
• geomembrana
• geosiatka
OCHRONA ANTYEROZYJNA NA TERENACH PRZYWODNYCH
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
http://www.ekonpolska.pl
USYTUOWANIE BUDOWLI HYDROTECHNICZNYCH
Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 20 grudnia 1996 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane gospodarki wodnej i ich
usytuowanie (Dz. U. z dnia 5 marca 1997 r.)
Budowle hydrotechniczne i wchodzące w ich skład inne budowle powinny być usytuowane w oparciu o
studium lokalizacyjne i projektowane tak, aby:
• zapewniały zgodność z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz wymogami decyzji
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
• zapewniały optymalizację kryteriów gospodarczych, społecznych, ekologicznych i innych,
• ograniczały skutki ewentualnej awarii lub katastrofy,
• harmonizowały z istniejącym krajobrazem, przy uwzględnieniu regionalnych cech budownictwa,
• zapewniały wykonanie niezbędnych badań
geologiczno-inżynierskich,
• zapewniały realizację warunków zawartych
w pozwoleniu wodnoprawnym.
Jeżeli budowla hydrotechniczna spełnia również
funkcję obiektu komunikacyjnego, przy jej
projektowaniu i wykonaniu stosuje się przepisy
dotyczące budownictwa transportowego.
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU
WARUNKI STATECZNOŚCI BUDOWLI HYDROTECHNICZNYCH
Do sprawdzenia warunków stateczności budowli stosuje się zależność, której ogólna postać w metodzie stanów
granicznych jest następująca:
Edest ≤ m · Estab
gdzie:
Estab - efekty obliczeniowe oddziaływania stabilizującego, którymi są:
• obliczeniowy opór graniczny podłoża gruntowego,
• suma rzutów na płaszczyznę ścięcia wszystkich sił od obciążeń obliczeniowych, przeciwdziałających
przesunięciu,
• moment wszystkich sił obliczeniowych, przeciwdziałających obrotowi,
Edest - efekty obliczeniowe oddziaływania destabilizującego, którymi są odpowiednio:
• wartość obciążenia obliczeniowego przekazywanego przez fundament na podłoże gruntowe,
• obliczeniowa wartość składowej stycznej wszystkich obciążeń powodujących przesunięcie w płaszczyźnie
ścięcia,
• moment wszystkich sił obliczeniowych powodujących obrót,
m - współczynnik zależny od rodzaju sprawdzanego warunku stateczności, rodzaju konstrukcji i przyjętej
metody obliczeń konstrukcji.
Jeżeli Polskie Normy nie stanowią inaczej, współczynniki korekcyjne m należy przyjmować:
• przy sprawdzeniu przekroczenia obliczeniowego oporu granicznego podłoża gruntowego i nośności gruntu:
- gdy stosuje się rozwiązanie teorii granicznych stanów naprężeń, m = 0,9,
- przy przybliżonych metodach oznaczania parametrów gruntu m = 0,8,
• przy sprawdzeniu poślizgu na podłożu m = 0,8,
• przy sprawdzeniu poślizgu w podłożu:
- gdy przyjmuje się kołowe linie poślizgu w gruncie, m = 0,8,
- gdy stosuje się inne, bardziej uproszczone metody obliczeń, m = 0,7,
• przy sprawdzeniu stateczności na obrót m = 0,8.
© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ
INŻYNIERIA KRAJOBRAZU