28
KSZTAŁTOWANIE KRAJOBRAZU NADWODNEGO © Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Prezentacja programu PowerPoint - iis.uz.zgora.plw3zorg/pub/kraj_nadwodny.pdf · INŻYNIERIA KRAJOBRAZU Działania rekultywacyjne wobec zbiorników muszą być poprzedzone kompleksowym

  • Upload
    lamngoc

  • View
    223

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

KSZTAŁTOWANIE KRAJOBRAZU

NADWODNEGO

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

WPROWADZENIE

Krajobrazy nadwodne:

- otwarte (zewnętrzne, naturalne bądź kulturowe

harmonijne) – rolnicze, leśne, łąkowe … , których

punktem oparcia jest element wodny (rzeka, strumień,

jezioro, staw, wybrzeże morskie) – regulowane przez siły

przyrody, często o dużym znaczeniu środowiskowym,

czasem z widoczną ingerencją ludzką w postaci

kształtowania kulturowych krajobrazów uprawowych,

bądź związanych z budowlami hydrotechnicznymi

(kanały, śluzy, tamy, przepusty …)

- kulturowe miejskie lub przemysłowe (najczęściej

zdegenerowane, zdegradowane, bardzo rzadko

harmonijne) – ich kompozycja jest wypadkową funkcji

terenów nadwodnych oraz obiektu wodnego; znane są

przestrzenie „zwrócone ku wodzie”, wykorzystujące ją

jako drogę transportową, medium chłodzące, element

rekreacyjno-wypoczynkowy, sportowy i kulturotwórczy,

jak też „odwrócone od wody”, która sprowadzona jest do

roli kolektora ściekowego

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

WPROWADZENIE

Stan obecny przestrzeni nadwodnych:

• nadmierna regulacja przebiegu koryt rzecznych głównych rzek

• znaczne ryzyko powodziowe wobec terenów nadrzecznych

• ryzykowne formy użytkowania – zabudowa terenów

nadwodnych

• niedostatek polderów zalewowych

• konieczna ekstensyfikacja użytkowania terenów

nadwodnych

• budowa wałów przeciwpowodziowych i innych

inżynierskich budowli ochronnych

• pozostawienie dawnych elementów portowych

jako niefunkcjonalnych – przejście na transport kołowy

• konstrukcja nowych obiektów w oparciu o tereny nadwodne

- tradycyjnie nie związanych z wodą

• duże wahania poziomu wody w rzekach, a w wyniku tego

odejście od wykorzystania transportowego

• niewystarczająca liczba przepraw mostowych, co utrudnia

komunikację między terenami rozdzielonymi przez rzeki

• niedostateczna czystość wód w ciekach i zbiornikach wodnych

dla pełnego wykorzystania rekreacyjno-wypoczynkowego

• zmiana funkcjonalności obszarów otaczających sektory

przemysłowe i składowiskowe, związane z istnieniem

elementów wodnych – brak harmonii, negatywne wpływy

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

KSZTAŁTOWANIE MIEJSKICH PRZESTRZENI NADWODNYCH

Podstawowe założenia współczesnej przebudowy miejskich terenów nadwodnych:

• regulacja struktury własnościowej i umowy na rzecz wspólnego działania rekonstrukcyjnego – teren

nadwodny musi stanowić po rekonstrukcji całość funkcjonalno-przestrzenną

• zmiana formy użytkowania terenów portowych i poprzemysłowych, znajdujących się w bezpośrednim

sąsiedztwie struktury miejskiej, w kierunku wykorzystania ogólnomiejskiego:

• jasne wyznaczenie nowych granic niezbędnych stref wytwórczych, przeładunkowych i składowych

• remont nabrzeży

• modernizacja infrastruktury sieciowej

• przebudowa układu komunikacyjnego

• aranżacja nowych funkcji, ze szczególnym zwróceniem

uwagi na rekreację, wypoczynek, kulturę, sport,

wykorzystanie komercyjne i mieszkaniowe

• poszerzenie inwestycyjnej centrotwórczej roli miasta

• udrożnienie komunikacyjne koryta rzecznego

• renowacja i budowa nowych powiązań mostowych

• uczynienie z terenu nadwodnego wizytówki miasta

• zmiana lokalizacji części przemysłowo-przeładunkowej, celem uzyskania efektu nie kolidowania z funkcjami

rekreacyjno-wypoczynkowymi i kulturotwórczymi oraz mieszkaniowymi

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

© Andrzej GREINERT

Cele działań inżynieryjno-technicznych

i przyrodniczych na terenach nadwodnych:

• umocnienie i ochrona brzegów

• konstrukcja bulwarów nadbrzeżnych:

• trawniki

• zadrzewienia:

• topolowo-wierzbowe

• dębowo-grabowe (dalej od brzegu)

• olsy (w terenach podmokłych)

Nie należy tworzyć zwartych ścian,

a raczej grupy drzew (z racji oczekiwanego

spływu zimnego powietrza w kierunku rzeki)!

• konstrukcja elementów komunikacyjnych: dróg jezdnych,

parkingów, przystanków, alejek, traktów pieszych i rowerowych

• konstrukcja kompleksów parkowych z punktami widokowymi

• zabudowa budynkami o wyglądzie (charakterze) reprezentacyjnym

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

URZĄDZANIE I PIELĘGNACJA TERENÓW REKULTYWOWANYCH

KSZTAŁTOWANIE MIEJSKICH PRZESTRZENI NADWODNYCH

© Andrzej GREINERT © Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

URZĄDZANIE I PIELĘGNACJA TERENÓW REKULTYWOWANYCH

KSZTAŁTOWANIE MIEJSKICH PRZESTRZENI NADWODNYCH

© Andrzej GREINERT © Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

URZĄDZANIE I PIELĘGNACJA TERENÓW REKULTYWOWANYCH

KSZTAŁTOWANIE MIEJSKICH PRZESTRZENI NADWODNYCH

ZBIORNIKI WODNE NA TERENACH MIESZKANIOWYCH

Na terenach mieszkaniowych zbiorniki wodne występują

współcześnie za sprawą:

- zbliżenia się budownictwa do istniejących zbiorników:

- naturalnych

- antropogenicznych

- utworzenia sztucznych zbiorników wodnych o znaczeniu

krajobrazowym, rekreacyjno-wypoczynkowym

Pozytywne efekty, związane z obecnością zbiornika:

- uatrakcyjnienie przestrzeni

- modyfikacja mikroklimatu

- możliwość aranżacji bulwaru spacerowego

- zwiększenie bioróżnorodności

- możliwość stworzenia programu czynnej rekreacji

Negatywne efekty, związane z obecnością zbiornika:

- możliwość nadmiernego uwodnienia gruntu

- zakwity glonów w okresie letnim

- rozwój populacji meszek i komarów

- konieczność dokonywania żmudnych prac czyszczenia

zbiornika

- konieczność regulacji, a niekiedy dostarczania wody

wypełniającej zbiornik

- stanowienie przez zbiornik przeszkody terenowej

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

ELEMENTY WODNE NA TERENACH MIESZKANIOWYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

ELEMENTY WODNE NA TERENACH MIESZKANIOWYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Ciekawymi formami z punktu widzenia krajobrazowego

ale też inżynieryjno-technicznego są zbiorniki wodne

skonstruowane w bezpośrednim sąsiedztwie budynków.

Z racji trudności w konstrukcji takich założeń, są one

rzadko spotykane w otoczeniu domów mieszkalnych, za

to występują przy obiektach usługowych, siedzibach

central firm, a także założeniach pałacowo-dworskich.

ELEMENTY WODNE W PARKACH MIEJSKICH

Zbiorniki i cieki wodne są oczekiwanymi elementami konstrukcji

parkowych. W zależności od ogólnego charakteru i stylu założenia

parkowego mogą one wykazywać mniejsze lub większe oznaki

regulacji elementów wodnych.

Zasadą jest w każdym przypadku zharmonizowanie elementu

wodnego z otoczeniem i zapewnienie dodatkowych wrażeń

wypoczywającemu człowiekowi.

Założenia konstrukcji parkowego elementu wodnego:

- wpasowanie w krajobraz

- wzbogacenie założenia o nowe siedliska – możliwość introdukcji

bogatszego zestawu roślinności

- wzbogacenie programu parku o przebywanie w towarzystwie

zwierząt wodnych i nadwodnych

- bezpieczeństwo użytkowania

- stabilność brzegów

- umiejętne zaaranżowanie podejść do wody

- pomosty, kładki, mosty

- minimalizacja konieczności porządkowania elementu wodnego

- dbałość o elementy hydrotechniczne, zapewniające utrzymanie

poziomu wody w zbiornikach i ciekach

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

ELEMENTY WODNE W PARKACH MIEJSKICH

Elementy wodne w parkach stylizowanych, bogato zainwestowanych, o sztucznie zaaranżowanych

przestrzeniach mają podkreślić przepych miejsca, stanowiąc kluczowe miejsca w kompozycji:

- będąc same ważnymi elementami kompozycji

- uwypuklając inne elementy kompozycji

- odbicie w tafli wodnej

- otwarcie linii widokowych

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

ELEMENTY WODNE W PARKACH MIEJSKICH

Cieki i zbiorniki wodne na terenach zainwestowanych

wymagają mniejszej lub większej regulacji. Nawet w

konstrukcji założeń naturalistycznych nie obejdziemy się

bez umocnienia brzegów, zabezpieczenia antyerozyjnego

skarp, wykonania przepustów pod drogami, wykonania

kładek i innych przejść nad wodą, czasem wykonania

wpustów wód deszczowych.

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

EKOLOGIZACJA CIEKÓW I ZBIORNIKÓW WODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Rzeka nieuregulowana ma w porównaniu z rzeką uregulowaną następujące zalety:

• ma większą zdolność samooczyszczania,

• zapewnia większą bioróżnorodność,

• stanowi lepszy korytarz ekologiczny umożliwiający wędrówkę zwierząt,

• jest lepsza z punktu widzenia turystyki i rekreacji,

• jest atrakcyjniejsza krajobrazowo,

• jest lepsza z punktu widzenia przeciwpowodziowego,

• jest lepsza z punktu widzenia przeciwdziałania suszy.

Plusy roślinności nadrzecznej – drzewa i krzewy nadrzeczne spełniają następujące funkcje:

• stanowią naturalny filtr chroniący przed spływem zanieczyszczeń do rzeki,

• stanowią siedlisko dla zwierząt,

• stanowią korytarz ekologiczny,

• sprzyjają rekreacji,

• uatrakcyjniają krajobraz,

• umacniają brzegi.

Wady:

• większa przestrzeń zajęta przez rzekę

• trudności w zorganizowaniu przepraw

• problematyczne wykorzystanie transportowe

• zawodnienie obszarów przyrzecznych

EKOLOGIZACJA CIEKÓW I ZBIORNIKÓW WODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Naturalność rzek niszczona jest przez:

• zanieczyszczanie,

• nadmierny pobór wody,

• wydobycie kruszywa,

• przegradzanie rzek zaporami,

• regulację cieków – wyrównywanie przebiegu,

• zabudowywanie nabrzeży,

• wycinanie drzew i krzewów nadrzecznych,

• ograniczanie naturalnej retencji zlewni.

EKOLOGIZACJA CIEKÓW I ZBIORNIKÓW WODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Cele ekologizacji obszarów antropogenicznych:

• zachowanie naturalnych form i procesów

geologicznych, geomorfologicznych, hydrologicznych

oraz glebowych lub ich przywrócenie,

• przeciwdziałanie eutrofizacji i zanieczyszczeniu wód

powierzchniowych i podziemnych,

• zapobieganie erozji, degradacji i zanieczyszczeniu gleb,

• zachowanie trwałości naturalnych procesów oraz

ekologicznych zespołów przyrodniczych,

• odtworzenie naturalnych zespołów roślinnych, z

uwzględnieniem potrzeb ochrony siedlisk

przyrodniczych, gatunków roślin, grzybów i zwierząt

oraz ich siedlisk,

• zapobieganie eutrofizacji i degradacji jezior i cieków,

• zachowanie lub odtwarzanie naturalnych siedlisk

występowania organizmów wodnych,

• ochrona charakterystycznych zespołów i zgrupowań

organizmów wodnych oraz siedlisk wilgotnych i

bagiennych,

• utrzymywanie różnorodności gatunkowej i

siedliskowej,

• utrzymanie i przywracanie siedlisk gatunków zanikłych

i ginących,

EKOLOGIZACJA CIEKÓW I ZBIORNIKÓW WODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Cele ekologizacji obszarów antropogenicznych (c.d.):

• zapewnienie warunków do wzrostu liczebności

populacji gatunków rzadkich i zagrożonych

wyginięciem,

• zachowanie, utrzymanie lub przywrócenie walorów

widokowych i estetycznych krajobrazu,

• zachowanie istniejącej mozaiki łąk, pastwisk, pól

uprawnych, lasów, zadrzewień, zakrzewień, użytków

ekologicznych,

• kształtowanie i zachowanie lokalnego krajobrazu

kulturowego,

W efekcie liczymy na uzyskanie efektów w postaci:

• stabilizacji ekologicznej obszarów,

• poprawy retencji wodnej obszaru,

• zwiększenia różnorodności biologicznej,

• poprawy atrakcyjności turystycznej obszaru,

• poprawy wizerunku obszaru, jako zarządzanego

zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

EKOLOGIZACJA CIEKÓW I ZBIORNIKÓW WODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Ekologizacja cieków i zbiorników wodnych może być

prowadzona z różną wizją finalną – bliższego lub

dalszego upodobnienia do nadwodnego krajobrazu

naturalnego. Zależy to w dużej mierze od

funkcjonalności elementu wodnego oraz planowania

przestrzennego terenów przyległych.

Na obszarach miejskich polega ona na ogół nie na sensu

stricte upodobnieniu obszaru do naturalnego, a raczej

introdukcji elementów przyrodniczych dla złamania

sztuczności zabudowy. Najczęściej sprowadza się to do

zadarnienia skarp nadrzecznych i nadjeziornych,

obsadzenia krzewami i drzewami, lub bardziej

całościowo – do konstrukcji bulwaru.

REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW WODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Działania rekultywacyjne wobec zbiorników muszą być poprzedzone kompleksowym rozpoznaniem

i doprowadzeniem do należytego stanu ich zlewni. W przeciwnym razie efekty działań szybko będą

zaprzepaszczone. Do działań wstępnych zaliczyć należy:

• regulację gospodarki nawozowej i przestrzennej;

• naturalizację odpływów ścieków oczyszczonych (sanitarnych i deszczowych);

• podczyszczanie małych cieków i rekultywację całych akwenów.

W ramach regulacji gospodarki wodno-ściekowej

zalecane jest uzupełnienie konwencjonalnych urządzeń

i obiektów kanalizacyjnych oraz podczyszczających

(oczyszczalni biologicznych, osadników, separatorów,

itp.) o sprawdzone od lat rozwiązania ograniczające zrzut

związków biogennych (azot i fosfor):

• obiekty retencyjne - spowalniające uderzeniowe

dopływy zanieczyszczeń niesionych wodami

opadowymi;

• podczyszczalnie niekonwencjonalne –

z zastosowaniem elementów filtracyjnych oraz metod

hydrofitowych;

• ochronne nasadzenia – tzw. strefy buforowe –

przeciwdziałające nieuporządkowanym spływom

powierzchniowym;

• realizację kodeksu dobrych praktyk rolniczych – m.in.

poprzez budowę zbiorników na gnojowicę i gnojówkę.

REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW WODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Celem rekultywacji jezior jest przywrócenie sprawności istniejących w nich, lecz rozregulowanych funkcji, a

także cech fizycznych, chemicznych i biologicznych jak najbardziej zbliżonych do naturalnych. Dobór

odpowiedniej metody, uwarunkowany jest odmiennością poszczególnych jezior, zróżnicowaniem w sposobach

i zakresach zanieczyszczeń, a także ich położeniem w zlewni.

Do najważniejszych i najczęściej stosowanych

metod rekultywacji należą:

• napowietrzanie wód hypolimnionu,

• bagrowanie osadów dennych,

• biomanipulacja,

• eksponowanie słomy jęczmiennej,

• dawkowanie preparatów wiążących fosforany.

Najbardziej efektywną metodą rekultywacji są metody polegające na inaktywacji fosforanów w osadach

dennych. Najczęściej stosowaną metodą wytrącania fosforu z toni wodnej jest aplikacja popularnie dostępnych

koagulantów żelazowych (chlorek lub siarczan) lub glinowych (najczęściej siarczan). Wytrącanie fosforu z toni

wodnej polega na aplikacji koagulantu do wody, który sedymentując tworzy kłaczki (koagulacja zawiesin), na

których dochodzi do sorpcji fosforu. Od niedawna dostępny jest również na rynku koagulant będący

mieszaniną bentonitu sodowego i lantanu. Produkcja koagulantu polega na mieszaniu w wodzie gliny

bentonitowej z lantanem (minerał ziem rzadkich). Lantan jest adsorbowany przez bentonit i staje się aktywnym

elementem wiążącym fosfor. Glina bentonitowa przez swoją wysoką pojemność wymiany kationów umożliwia

jonom lantanu pozostawanie w strukturze bentonitu w zmiennych warunkach fizykochemicznych. Redukcja

stężenia fosforanów przez modyfikowaną glinę zachodzi w skutek reakcji anionów fosforanowych z jonami

lantanu:

Bentonit – La3+ + PO43- Bentonit – LaPO4

REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW WODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Eksperyment kortowski (metoda Olszewskiego) – metoda

rekultywacji jezior, opracowana i zastosowana po raz pierwszy

w 1956 r. przez prof. Olszewskiego (WSR w Olsztynie) w

zeutrofizowanym Jeziorze Kortowskim (Olsztyn). Polegała ona

na odprowadzaniu przeżyźnionych wód hypolimnionu za

pomocą drewnianej rury, działającej na zasadzie lewara. Woda

z hypolimnionu odprowadzana była do rzeki Kortówki, a dalej

do rzeki Łyny. Tzw. „rura Olszewskiego” miała wymiary 40 x

50 cm w przekroju i 180 m długości; wykonana była z desek

obitych papą. Jeden z końców „rury” zanurzony był w jeziorze

na głębokość 13 m, drugi znajdował się w rzece Kortówce;

wydajność 180 l/s. Po kilku latach przejrzystość wody

poprawiła się, a czas deficytu tlenowego przy dnie uległ

skróceniu. Zmalały zakwity wód. W Polsce podobny system

zastosowano w latach 1982 i 1991 w Jeziorze Rudnickim

Wielkim w Grudziądzu. Wody hypolimnionu z tego zbiornika

usuwane są w łącznej ilości 90 litrów na sekundę za pomocą 3

rurociągów (15 l/s, 25 l/s, 50 l/s) z dwóch najgłębszych miejsc.

Napowietrzanie wód jeziornych - efektem pracy aeratora jest

wytworzenie w warstwie naddennej tzw. strefy życia, w której

dochodzi do intensywnego rozwoju fito- i zooplanktonu i

żerujących na nich ryb. Systematyczny odłów szybko

rosnących ryb (ważna dobra współpraca z gospodarzem

jeziora) pozwala na zmniejszanie żyzności jeziora (tzw. trofii) i

systematyczną poprawę jakości wody.

REKULTYWACJA ZBIORNIKÓW WODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

TRIGGER 3max – zestaw enzymów, wybranych bakterii,

aktywatorów biologicznych, nośnika mineralnego o

rozwiniętej powierzchni i substancji stabilizujących.

Preparat wprowadzony do zbiornika wodnego silnie

uaktywnia detrytusowy łańcuch pokarmowy oraz zwiększa

udział bakterii autotroficznych w obiegu materii.

Oddziaływanie to jest tak silne, że w ciągu 2 lat uzyskuje

się następujące efekty:

• przyśpieszenie rozkładu materii organicznej w osadach

redukcja ilości osadów dennych zgromadzonych i

zwolnienie naturalnego wypłycania się zbiorników,

• likwidacja stref beztlenowych w hypolimnionie i

przyśpieszenie utlenienia powierzchni osadów,

• zwiększenie eliminacji z obiegu materii związków

biogennych,

• zwalczanie intensywności zakwitu sinic,

• pobudzenie wzrostu roślin wodnych zanurzonych,

• przyrost biomasy ryb.

Etapy działania:

• zmniejszenie zasilania zewnętrznego

• zmniejszanie zasilania wewnętrznego – likwidacja stref

beztlenowych

• zmniejszenie ilości biogenów w obiegu – zmniejszanie

trofii

BUDOWLE NA TERENACH PRZYWODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Krajobraz obszarów przywodnych jest współcześnie

w dużej mierze kształtowany przez budowle

mostowe, hydrotechniczne oraz budynki na nich

konstruowane.

Ich znaczenie trudno jest powiązać li tylko z prostą

funkcjonalnością budowli, struktury – wpływają one

na postrzeganie przestrzeni, co umożliwia lepsza

ekspozycja (ciek, zbiornik to znaczące przestrzenie

otwarte!). Woda przy tym to fantastyczne tło,

„wpasowujące się” równie dobrze w formy

nowoczesne (nawet hi-tech), jak tradycyjne, czy

historyczne.

OCHRONA ANTYEROZYJNA NA TERENACH PRZYWODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Trzcinowiska:

Trzcina pospolita (Phragmites australis) jest rośliną ekspansywną, zwykle dominuje w tworzonych przez

siebie zbiorowiskach. Towarzyszą jej nieliczne gatunki innych, podobnych roślin. Tego rodzaju zbiorowisko

nosi nazwę – szuwar trzcinowy (Phragmitetum australis). Choć stanowi je głównie ta typowa bagienna i

nadwodna roślina, to dzięki jej szerokiej tolerancji ekologicznej może ono porastać zarówno tereny wodne

jak i ląd. Długie, podwodne i nadwodne łodygi trzciny oraz obecnego tu również sitowia, a także gatunki

należące do roślinności zanurzonej tworzą wysoce specyficzny ekoton. W związku z utrzymywaniem

intensywnego życia mikrobiologicznego, zbiorowiska te są wydajnymi oczyszczalniami biologicznymi.

Zwarte kłącza i korzenie trzcin wzmacniają brzeg, chroniąc go przed abrazją – rozmywaniem, a także

rozwiewaniem. Trzciny bardzo dobrze znoszą falowanie, a nawet trwałe podtopienie, nawet zniszczone w

znacznym stopniu, są zdolne do samoodtwarzania. Dlatego też trzcinowiska stanowią idealną, naturalną

ochronę brzegów, podczas gdy umocnienia techniczne są nie tylko elementem obcym, ale także nietrwałym.

Podmywane lub rozbite nie potrafią się same naprawiać.

OCHRONA ANTYEROZYJNA NA TERENACH PRZYWODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

Obudowa techniczna:

• narzut kamienny

• płyty betonowe

• mury ceramiczne

• gabiony

• geomembrana

• geosiatka

OCHRONA ANTYEROZYJNA NA TERENACH PRZYWODNYCH

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

http://www.ekonpolska.pl

USYTUOWANIE BUDOWLI HYDROTECHNICZNYCH

Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 20 grudnia 1996 r.

w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane gospodarki wodnej i ich

usytuowanie (Dz. U. z dnia 5 marca 1997 r.)

Budowle hydrotechniczne i wchodzące w ich skład inne budowle powinny być usytuowane w oparciu o

studium lokalizacyjne i projektowane tak, aby:

• zapewniały zgodność z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz wymogami decyzji

o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,

• zapewniały optymalizację kryteriów gospodarczych, społecznych, ekologicznych i innych,

• ograniczały skutki ewentualnej awarii lub katastrofy,

• harmonizowały z istniejącym krajobrazem, przy uwzględnieniu regionalnych cech budownictwa,

• zapewniały wykonanie niezbędnych badań

geologiczno-inżynierskich,

• zapewniały realizację warunków zawartych

w pozwoleniu wodnoprawnym.

Jeżeli budowla hydrotechniczna spełnia również

funkcję obiektu komunikacyjnego, przy jej

projektowaniu i wykonaniu stosuje się przepisy

dotyczące budownictwa transportowego.

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU

WARUNKI STATECZNOŚCI BUDOWLI HYDROTECHNICZNYCH

Do sprawdzenia warunków stateczności budowli stosuje się zależność, której ogólna postać w metodzie stanów

granicznych jest następująca:

Edest ≤ m · Estab

gdzie:

Estab - efekty obliczeniowe oddziaływania stabilizującego, którymi są:

• obliczeniowy opór graniczny podłoża gruntowego,

• suma rzutów na płaszczyznę ścięcia wszystkich sił od obciążeń obliczeniowych, przeciwdziałających

przesunięciu,

• moment wszystkich sił obliczeniowych, przeciwdziałających obrotowi,

Edest - efekty obliczeniowe oddziaływania destabilizującego, którymi są odpowiednio:

• wartość obciążenia obliczeniowego przekazywanego przez fundament na podłoże gruntowe,

• obliczeniowa wartość składowej stycznej wszystkich obciążeń powodujących przesunięcie w płaszczyźnie

ścięcia,

• moment wszystkich sił obliczeniowych powodujących obrót,

m - współczynnik zależny od rodzaju sprawdzanego warunku stateczności, rodzaju konstrukcji i przyjętej

metody obliczeń konstrukcji.

Jeżeli Polskie Normy nie stanowią inaczej, współczynniki korekcyjne m należy przyjmować:

• przy sprawdzeniu przekroczenia obliczeniowego oporu granicznego podłoża gruntowego i nośności gruntu:

- gdy stosuje się rozwiązanie teorii granicznych stanów naprężeń, m = 0,9,

- przy przybliżonych metodach oznaczania parametrów gruntu m = 0,8,

• przy sprawdzeniu poślizgu na podłożu m = 0,8,

• przy sprawdzeniu poślizgu w podłożu:

- gdy przyjmuje się kołowe linie poślizgu w gruncie, m = 0,8,

- gdy stosuje się inne, bardziej uproszczone metody obliczeń, m = 0,7,

• przy sprawdzeniu stateczności na obrót m = 0,8.

© Andrzej GREINERT INŻYNIERIA ŚRODOWISKA – ZOiRG, IIŚ, UZ

INŻYNIERIA KRAJOBRAZU