Bogusława Jesionek 04-05.01.2012 r.

Likwidacja zagrożeń

w czasie powodzi

zimowych

Powstawanie zjawisk lodowych

Zjawiska lodowe na wodach pojawiają się często już na przełomie

listopada i grudnia i w zależności od kształtowania się warunków meteorologiczno - hydrologicznych utrzymują się przeważnie do marca.

Z chwilą obniżenia się temperatury powietrza poniżej 0° C obniża się temperatura wody, która utrzymuje się w ciągu zimy w pobliżu

zera. Rozpoczyna się proces zlodzenia wód płynących (rzeki) jak i stojących (zbiorniki). Jest to proces naturalny przebiegający z różnym natężeniem. W 1973 r. zostały opracowane zasady obserwacji zjawisk lodowych uznane jako jednolite dla całego kraju – „Instrukcja obserwacji i pomiarów zjawisk lodowych”. Obserwatorzy uczestniczący w akcji przeciwpowodziowej, służby administratorów rzek, użytkownicy urządzeo wodnych oraz członkowie Centrów Zarządzania Kryzysowego powinni rozróżniad w celu obserwacji następujące typy zjawisk lodowych w zależności od wyszczególnionych kategorii.

Formy zjawisk lodowych

W poszczególnych fazach zamarzania rzeki występują następujące formy zjawisk lodowych: a) w okresie tworzenia się zlodzenia

igły lodowe lepa lód denny śryż lód prądowy lód brzegowy kra

b) w okresie ruszenia i spływu lodów pękanie lodów ruszanie lodów pochód lodów kra zalegająca zator lodowy zator śryżowy /zabitka śryżowa / zwały lodu

Formy zjawisk lodowych

na wodach stojących i zbiornikach: w okresie tworzenia się zlodzenia:

igły lodowe lepa lód brzegowy

w okresie zanikania pokrywy lodowej:

pękanie lodu topnienie lodu znoszenie kry lodowej z falowaniem

Formy zjawisk lodowych

Igły lodowe - kryształy lodu zawieszone w wodzie w postaci delikatnych igieł i blaszek lodowych.

Lepa - lepka gęsta masa powstała na powierzchni wody z obfitego opadu śnieżnego spadłego na chłodną wodę.

Lód denny - lód o budowie gąbczastej tworzący się na dnie rzeki, wypływający na powierzchnię, bądź skupiający się pod pokrywą lodową.

Śryż - lód o gąbczastej budowie tworzący się w masie wody i wypływającej na powierzchnię.

Lód prądowy - lód denny, śryż i lepa płynące po powierzchni wody i tworzące krążki o średnicy od 30 cm do 3 m, których brzegi są nieco podniesione ku górze w wyniku zderzeo poszczególnych krążków pod działaniem prądu wody i wiatru.

Lód brzegowy - lód powierzchniowy tworzący się przy brzegach z początku przeważnie w postaci szkliwa lodowego, później w formie jednolitej pokrywy lodowej, sięgającej w miarę postępu zlodzenia ku środkowi rzeki.

Formy zjawisk lodowych

Pokrywa lodowa - nieruchoma powłoka lodowa o gładkiej lub nierównej powierzchni, pokrywająca zwierciadło wody w rzece na całej powierzchni.

Pokrywa lodowa ze śniegiem - pokrywa lodowa jak wyżej ale pokryta śniegiem.

Oko /lub okno/ wodne - stosunkowo niewielka powierzchnia swobodnego zwierciadła wody w pokrywie lodowej /mniejsza niż płona/.

Płona lub płoo - powierzchnia swobodnego zwierciadła wody w pokrywie lodowej o kształcie podłużnym, zlokalizowana głównie w środku rzeki lub przy brzegu poniżej wylotów kanalizacji.

Woda na lodzie - woda pochodząca z topniejącego na pokrywie lodowej śniegu lub spływająca do rzeki z wód roztopowych albo wypływająca spod pokrywy lodowej.

Pękanie lodu - zjawisko poprzedzające ruszenie lodów. Kra - częśd popękanej pokrywy lodowej unoszona z prądem

wody.

Formy zjawisk lodowych

Ruszenie lodów - początkowe ruchy lodów po pęknięciu pokrywy

lodowej. Odbywa się to linią nurtu. Pochód lodów - spływ unoszonej z prądem wody popękanej

pokrywy lodowej /kry/. Pochód lodów odbywa się całą szerokością koryta.

Zator lodowy – nagromadzenie kry w korycie rzeki w czasie pochodu lodów, powodujące zmniejszenie się przekroju poprzecznego koryta prowadzącego wodę i związane z tym spiętrzenie poziomu wody.

Zator śryżowy – zatkanie lodem prądowym przekroju poprzecznego rzeki w momencie zamarzania lub – co częściej ma

miejsce – tuż po utworzeniu pokrywy lodowej. Zwały lodu – nagromadzenie kry wypiętrzonej nad poziomem

wody lub wyniesionej na teren przyległy do koryta rzeki. Topnienie lodu – proces zanikania pokrywy lodowej pod

wpływem temperatury

Charakterystyka powodzi

wiosenno – zimowych

w dorzeczu Górnej i Środkowej Odry

Ogólnie rozróżniamy w naszym rejonie trzy typy powodzi: opadowe, roztopowe i zimowe.

Z uwagi na geograficzny rozkład trasy cieków z południa w

kierunku na północ oprócz powodzi zimowych i roztopowych notuje się szczególnie na Odrze powodzie zimowo-roztopowe.

Decyduje tu o tym rozkład temperatur na trasie rzeki. Kiedy na południu dochodzi często do roztopów to w części środkowego i dolnego odcinka Odry utrzymuje się jeszcze stała pokrywa lodowa, a różnica w temperaturach w miastach np. między Opolem a Krosnem Odrzaoskim wynosi 6 – 8 °C. Sytuacja taka miała miejsce w styczniu 1987 roku.

Charakterystyka powodzi cd.

Na południu w dorzeczu górnej Odry do roztopów dochodzi wielokrotnie /od stycznia do kwietnia/ natomiast w dorzeczu dolnej Odry roztopy występują zdecydowanie wiosną /koniec marca, kwiecieo/ - dotyczy to chłodnych zim. Wyżej wymieniony układ nie występuje wyłącznie na Odrze ale dotyczy też Bobru, Kwisy, Nysy Łużyckiej. W czasie okresu zimowego na poszczególnych rzekach występują wszystkie typy zjawisk zlodzeo wód, zarówno stojących, jak i płynących. Znaczny procent rzek w dorzeczu górne i środkowej Odry posiada ustabilizowane zwarte koryta, a z uwagi na stosunkowo dużą ilośd ulokowanych urządzeo wodnych i budowli wodnych zjawiska lodowe przebiegają niejednorodnie.

Charakterystyka powodzi cd. Wyróżnia się zasadniczo dwa typy powodzi zimowych:

1. zatorowe, 2. śryżowe.

Powodzie zatorowe - wywołane są spiętrzeniem wody na skutek zatorów lodowych, powstają w okresie ruszenia i spływu lodów, a zlokalizowane są w miejscach przewężenia koryta, w rejonie ostrych łuków lub w miejscach dużego wypłycenia koryta /m.in. w rejonie jazów i mostów/. Powodzie śryżowe - powstają w wyniku utrudnienia przepływu wód w korycie z uwagi na zabitkę śryżową. Zjawisko to powstaje najczęściej w czasie zespolenia się kilku zjawisk lodowych tj. lepy, lodu dennego tworzących tzw. lód prądowy rozprzestrzeniony w przeważającej części przekroju poprzecznego koryta i spływający powoli w dół rzeki. Nieznaczna przeszkoda w przepływie lodu prądowego powoduje powstanie zatoru.

Warunki powstawania zjawisk lodowych

decydujących o powstaniu wezbrania

Powodzie zimowe uważane za najgroźniejsze to te, w czasie których dochodzi do bardzo dużych podpiętrzeo

wód, przekraczających ustalone rzędne wód miarodajnych określonych dla wałów przeciwpowodziowych , co wiąże się z zagrożeniem ich przerwania i powiększeniem zalewów. Na przestrzeni wielu lat występowania powodzi zimowych służby wodne notując lokalizacje powodzi dochodzą do wniosku, że wezbrania zatorowe powstają zwykle w tych samych miejscach. Miejscami charakterystycznymi gdzie tworzą się zatory lodowe

są m.in. : 1. odcinki wzdłuż profilu rzeki, gdzie występuje mała prędkośd

przepływu wody, mały spadek zwierciadła wody, 2. płycizny, 3. rozdzielenie koryta na kilka odnóg wraz z zakolami /odkładanie

się kry/, 4. odcinki cofkowe budowli piętrzących.

Warunki powstawania zjawisk lodowych

decydujących o powstaniu wezbrania

Zatory lodowe na małych ciekach szczególnie potokach górskich powstają w ciągu paru godzin. Zazwyczaj wywołane jest to zimnymi nocami /zlodzenie całego koryta/ i dużym nasłonecznieniem w ciągu dnia.

Zatory takie powstają w miejscach istniejących rozlewisk koryt lub w rejonie mostów, przepustów. Rozlewiska w czasie zatorów groźne są wówczas kiedy zagrażają zabudowie wśród której potok płynie, natomiast nie jest to groźne na odcinkach pól i lasów.

Warunki powstawania zjawisk lodowych

decydujących o powstaniu wezbrania

Miejscami charakterystycznymi, gdzie tworzą się zatory śryżowe są odcinki gdzie powstają dogodne warunki tworzenia śryżu, lodu dennego i prądowego. Wymienid tu należy odcinki rzeki, gdzie jest większa prędkośd wody /falowanie nurtowe/ powodująca większą wymianę wody w profilu rzeki i jej oziębienie, odcinki rzeki z rozdziałem wód. Do tworzenia się śryżu dochodzi zwykle w nocy, kiedy znacznie

obniża się temperatura powietrza i wody i następuje duża utrata ciepła na powierzchni wody. Zatory śryżowe powstają m.in. w: 1. przekrojach jazów, mostów gdzie ich konstrukcje są oblepiane

śryżem, 2. przekrojach budów i miejsc utrudnionego przepływu wywołanego

złym utrzymaniem koryta /krzaki, zwalone drzewa itp./, 3. przekrojach zakratowanych wlotów do kanałów lub sztolni, 4. miejscach pozostawionych pali drewnianych lub konstrukcji po

starych mostach.

Przykłady odcinków zatorogennych

na rzekach

Najbardziej groźne sytuacje w czasie powstawania zatorów występują na Odrze poniżej Brzegu Dolnego, tj. na Odrze swobodne płynącej. Poniżej – typowe miejsca tworzenia się zatorów na Odrze swobodnie płynącej na odcinku Brzeg Dolny – Ujście Nysy Łużyckiej.

Miejsca tworzenia się zatorów na Odrze

L.p. Nadzór wodny - zasięg działania

rz. Odra km zatorów

Miejscowośd ( w pobliżu )

1.

Brzeg Dolny

km 281,6 – 310,0

309 - 312

Lubiąż – rejon mostu drogowego

2. Chobienia

km 310 - 370

317 347

358 – 359 368 - 369

rejon ujścia rzeki Kaczawy m. Naroczyce

m. Irządze m. Głobice

3. Bytom Odrzaoski

km 370 - 423

371 378

383 – 386 389 – 390

392,8 396 – 396,5

403 407 – 408

413 414 – 418

421

m. Wietszyce m. Wyszanów – ujście rz. Barycz

m. Wilków – odgałęzienie starorzecza

m.Widziszów powyżej mostu drogowego w

Głogowie m. Biechów-Rapocin

m. Wróblin Głogowski m. Czerna

poniżej m. Drogomil m. Bytom Odrzaoski

m. Siedlisko- Ścieżyna Leśna

Miejsca tworzenia się zatorów na Odrze

4.

Cigacice km 423 – 480

427

431 – 432,8 437

441,5 443,2

444-445 448-449

449,7 456,3 - 463,8

467 - 468 472 – 476

479

m. Stara Wieś m. Nowa Sól

rejon mostu kolejowego w Stanach rejon ujścia Śląskiej Ochli

m. Bukowa m. Młynkowo

m. Milsko m. Bojadło

m. Tarnawa- Wielobłota m. Głuchów – Górki Wielkie

poniżej m. Cigacice poniżej mostu kolejowego w m.

Pomorsko

5.

Krosno

Odrzaoskie Km 480 – 542,4

484 - 488

491 - 492,7 494 – 497 500 - 504 507 - 508 514 - 516 521 - 523 531 – 536 538 – 540

m. Brody Nietkowice

m. Laski - Będów Radnica

m. Gostchorze rejon Krosna Odrzaoskiego poniżej ujścia rz. Bielawy,

Sarbia - Czarnowo Rybaki - Miłów

m. Łomy

Zjawiska lodowe na zbiornikach wodnych RZGW we Wrocławiu

Wyróżnid należy dwa typy zbiorników w zależności od ich lokalizacji: 1. zbiorniki na rzekach nizinnych lub podgórskich takie jak Mietków,

Topola, Kozielno, Nysa, Otmuchów, Turawa, Słup. 2. zbiorniki górskie jak Dobromierz, Bukówka, Kaczorów, Złotniki,

Leśna, Pilchowice, Lubachów. Zbiorniki zlokalizowane w górach zamarzają o 10-15 dni wcześniej niż zbiorniki zlokalizowane na rzekach nizinnych i podgórskich. W zbiornikach górskich szybciej dochodzi do zamarznięcia

powierzchni wody i stan taki utrzymuje się dłużej niż na zbiornikach nizinnych. Zamarzanie zbiorników wodnych następuje

tym szybciej im szybciej dochodzi do oddania ciepła zgromadzonego w pojemności wodnej zbiornika. Tworzenie się lodu jest opóźnione w przypadku zbiorników głębokich, natomiast szybciej przebiega na zbiornikach płytkich. Dotyczy to również wydzielonych fragmentów zalewu zbiornika.

Zjawiska lodowe na zbiornikach wodnych RZGW we Wrocławiu

W rejonie budowli zrzutowej i na trasie dawnego koryta w czaszy zbiornika zlodzenie następuje z opóźnieniem /lód jest cieoszy/, natomiast na płyciznach zlodzenie powstaje szybciej. W okresie wietrznym dochodzi do częściowego spękania pokrywy lodowej i dryfowania kry. Zgromadzenie zwałów kry na określonym fragmencie zalewu zbiornika nie jest groźne /jeżeli nie jest zgromadzone w rejonie budowli zrzutowej/.

Na odcinku wlotowym zbiornika z uwagi na wypłycenia może dojśd do zatoru, nie jest to groźne gdyż w okresie zimowym zbiorniki mają małe piętrzenie – zatory takie likwidują się samoistnie. Czas trwania zlodzenia zbiorników jest dłuższy niż rzek położonych w tym samym rejonie.

Wiosną zbiorniki tracą pokrywę lodową najpierw na wlocie gdzie jest mniejsza głębokośd oraz ze względu na wyższą temperaturę wody dopływającej.

Wahanie wody na zbiornikach w okresie zlodzenia nie jest korzystne, gdyż powstaje spękanie tafli lodowej i niszczenie umocnieo brzegów, a ponadto niebezpieczne jest dryfowanie kry.

Zjawiska lodowe na zbiornikach wodnych RZGW we Wrocławiu

Okres utrzymywania się pokrywy lodowej na zbiornikach wynosi od 20 – 70 dni. Śryż na zbiornikach nie występuje. Natomiast

występuje lepa jako gęsta masa widoczna na powierzchni wody powstała z obfitego opadu śniegu spadłego na chłodną wodę. Lepa na zbiornikach tworzy się przeważnie rano kiedy powierzchnia lustra wody oddała dużo ciepła. W czasie mrozów lód zbiornika pochodzący od lepy jest łatwy do obrąbywania przy zamknięciach hydrotechnicznych, posiada małą wytrzymałośd /nośnośd/. Lód pochodzący od lepy a powstały na zbiorniku z uwagi na swą

strukturę krystaliczno-gąbczastą szybciej topnieje przy ociepleniu.

Instrukcja postępowania w czasie likwidacji zatorów lodowych i śryżowych

na rzekach

Przy ruszeniu lodów najbardziej niebezpiecznym i najtrudniejszym zjawiskiem do przewidzenia w skutkach jest utworzenie się zatorów.

Czynnikami, które niekorzystnie wpływad będą na pochód lodów i zagrożenie zatorami lodowymi będą:

1. pokrycie lodem całej powierzchni rzeki; 2. grubośd pokrywy lodowej przekraczająca przeciętną, tj.

ponad 40 – 60 cm; 3. powstanie zlodzenia przy niskim stanie wody w rzekach.

Instrukcja postępowania cd.

Likwidacja zatorów lodowych i śryżowych jest podobna, a polega na szybkim odblokowaniu spiętrzenia wody.

Niszczenie zatoru rozpoczyna się zawsze od jego czoła. Jeżeli czoło zatoru jest oparte na pewnym odcinku rzeki

o pokrywę lodową, która zatrzymała pochód lodu – najpierw należy pokruszyd tę pokrywę zaczynając od dołu rzeki.

Instrukcja postępowania – zatory lodowe

Kruszenie pokrywy lodowej na odcinku poniżej może byd początkowo ograniczone do wrąbania rynny /kanału spływowego/ w nurcie zlodzonej rzeki. Równolegle przystępujemy do wyrąbania w miarę możliwości rynny w samym zatorze w celu jak najszybszego obniżenia spiętrzenia. Rynnę wyrąbujemy w miejscu, gdzie zator nie jest mocno wypiętrzony - wówczas likwidacja spiętrzenia nie jest trudna. Rynnę na zatorze należy powiększad tak by fragmenty kry przepływały w dół trasą „kanału spływowego”. Kanał spływowy, tj. rynnę w pokrywie lodowej na dolnym odcinku rzeki poniżej miejsca zatoru należy poszerzad by ułatwid spływ kry w dół rzeki. Na Odrze jeśli niszczenie zatoru jest utrudnione i są obawy, że utrzyma się on przez dużo więcej niż jedna dobę należy dokładnie ocenid odcinek cofki, określid potencjalny zalew w przypadku przerwania wałów oraz przygotowad określony teren zawala do ewentualnego sterowanego zalania w celu minimalizacji strat.

Instrukcja postępowania – zatory śryżowe

Przed rozpoczęciem likwidacji zatoru śryżowego należy go dokładnie rozpoznad, gdyż przetamowanie koryta rzeki powstaje pod zalegającą pokrywą lodową.

Niszczenie zatoru śryżowego prowadzid można podobnie jak zatoru lodowego jednak najlepiej akcję prowadzid w ten sposób by wyrąbad poprzeczną rynnę tuż poniżej czoła zatoru, a następnie dwie rynny wzdłuż brzegów równolegle do nurtu w górę rzeki. Cała rynna ma więc kształt litery „U”. Robimy to po to by spiętrzona woda zatorowa nagle uniosła

zabitkę śryżową /posiadającą duży wypór/ i by doszło do spękania i częściowego ruszenia zatoru. Powstaje wówczas wiele wąskich rynien ułatwiających odpływ wody i obniżenie spiętrzenia. W dalszej kolejności /kiedy zator zaczyna się odradzad/ należy stosowad przygotowane ładunki wybuchowe i prowadzid niszczenie zatoru od czoła w celu dalszego osłabienia konstrukcji „zapory”. Jeżeli zator śryżowy powstaje przed budowlą /jazem, progiem/ akcję prowadzimy tak jak zaleca instrukcja eksploatacji i utrzymania obiektu.

Instrukcja postępowania w czasie przepuszczania lodów przez jazy i stopnie

W celu zapewnienia swobodnego spływu lodu przez jaz muszą byd spełnione następujące warunki: 1.zamknięcia ruchome jazu muszą byd w porę otwarte, 2.kra lodowa musi byd na tyle pokruszona, aby nie powodowała

zatykania się przęseł jazu, 3.prędkośd powierzchniowa wody przed jazem musi byd

dostatecznie szybka. Zamknięcia jazowe co najmniej na dwa dni przed spodziewanym

ruchem lodów powinny byd w pełni sprawności ruchowej /prace przygotowawcze/.

Pokrywa lodowa przed jazem winna byd pokruszona np. przy pomocy materiału wybuchowego /lub lodołamaczy/, wówczas uchylona ma byd ruchoma częśd jazu. Spływ wody przez jazy odbywa się w linii stałego przelewu.

Instrukcja postępowania w czasie przepuszczania lodów przez jazy i stopnie

Jednak by nie dopuścid do powstania zatoru lodowego wcześniej przed jazem, należy okresowo podpiętrzyd wodę manewrując częścią ruchomą jazu by nad przelewem stałym powstawał przelew wody minimum 30 cm i dochodziło do przerzucenia kry lodowej. Na jazach, które nie posiadają w swej części stałego przelewu pokruszoną krę lodową przepuszczamy poszczególnymi przęsłami.

Kruszenie pokrywy lodowej na tych jazach rozpoczynamy w pierwszej kolejności od obrąbywania lodu przy samej konstrukcji jazu, następnie obrąbujemy lód przy filarach i przyczółkach, w dalszej kolejności wykonujemy na przedłużeniu filarów w górę rzeki kanały o szerokości ok. 0,5 m. Po wykonaniu tych wstępnych zabiegów przy pomocy materiałów wybuchowych rozbijamy lód poniżej i powyżej jazu. Wybuchy wykonywane mogą byd nie bliżej niż 50 m od konstrukcji jazu. W tym czasie zamknięcia części ruchomej jazu winny byd już całkowicie otwarte.

Instrukcja postępowania w czasie przepuszczania lodów przez jazy i stopnie

Pokrywa lodowa mokra, niezbyt gruba /do 10 cm/ nie musi byd kruszona ładunkami wybuchowym, gdyż zwykle dochodzi do jej samoistnego spękania. Warunkiem jest jednak wykonanie obrąbania lodu przy urządzeniach zamykających i filarach. Sposób obsługi jazów w okresie zimowym opisany jest szczegółowo w instrukcjach eksploatacji i utrzymania. Dotyczy to zarówno jazów na Odrze jak i na dorzeczu.

Kierownicy Nadzorów Wodnych i Zarządów Zlewni RZGW winni meldowad o przygotowaniu jazów do przepuszczania lodów

Ochrona mostów w czasie spływu lodów

Przygotowanie mostów do przepuszczania lodów ma za zadanie ochronę podpór mostów przed uszkodzeniem, przez zapewnienie swobodnego przepływu lodu pod mostem, by nie doszło do powstania zatoru. Należy to do obowiązków administratora mostu i miejscowego CZK. Przede wszystkim dotyczy to mostów o dużej ilości podpór (filarów), w rejonie

których mogą się tworzyd odkłady rumowiska oraz zatrzymują się materiały niesione przez wodę (drzewa, gałęzie itp.). Obrąbywanie lodu przy filarach i podporach oraz przy

przyczółkach jest podobne jak przy jazach. Wyrąbywanie bruzd i kanałów wykonuje się piłami tarczowymi

o napędzie spalinowym lub piłami ręcznymi. W czasie spływu lodów dla zapobieżenia tworzenia się zatoru przy moście tafle kry należy kierowad np. bosakami między podpory mostu. W razie potrzeby można rozkruszyd tafle lodu małymi ładunkami

wybuchowymi.

Ochrona przed zlodzeniem budowli zrzutowych, jazów i zbiorników wodnych

Aby zapobiec obmarzaniu zamknięd budowli zrzutowych i jazowych zbiorników wodnych stosuje się między innymi następujące działania: obrąbywanie zasuw z lodu za pomocą zwykłych siekier lub pił do

lodu, pasami szerokości 0,5 – 2,0 m, oczyszczanie z lodu zamknięd /zasuwy, segmenty, klapy/ od strony dolnej wody, ogrzewanie uszczelnieo zasuw, jak również przyległych części betonu, wnęk, torów, opierzeo oraz innych elementów. Jako stosowane dotąd środki lub systemy ogrzewcze można wymienid: ogrzewanie elektryczne, olejowe, wodne, powietrzne, lampy, emitory podczerwieni, tłoczenie sprężonego powietrza przy dnie zasuwy, powodujące

topnienie lodu przymarzniętego do blach poszycia oraz uszczelnieo bocznych zasuw /od górnej wody/,

pompowanie cieplejszej wody ze zbiornika lub dolnego stanowiska celem spowodowania wymuszonej cyrkulacji, co chroni przed obmarzaniem i umożliwia utrzymanie powierzchni wolnej od lodu,

Ochrona przed zlodzeniem cd.

podgrzewanie smarów, zakrywanie brezentem lub innym materiałem niezatopionych

wylotów kanałów, spustów, utrzymywanie w czasie mrozów przepływu przez zamknięcia, co

chroni prawie zawsze przed obmarzaniem. W przypadku bardzo silnych mrozów i niemożności zastosowania

wyżej wymienionych sposobów, stosuje się ogrzewanie zamknięd od strony odpowietrznej np. gorącą parą, gorącym powietrzem.

Im większe są nieszczelności wzdłuż ścian bocznych zamknięd, tym większe są przecieki boczne, a tym samym występuje większe

niebezpieczeostwo przymarznięcia zamknięcia do ściany filara lub przyczółka.

Obmarzanie zamknięd jazów jest szczególnie niebezpieczne w okresie zbliżającego się spływu wód wiosennych, kiedy zamknięcia muszą byd dyspozycyjne do celów eksploatacji.

Dlatego też należy zwracad szczególną uwagę na staranne oczyszczenie zamknięd, aby były gotowe do przepuszczania wód wezbraniowych.

Ochrona przed zlodzeniem cd.

W przypadku zamarznięcia i niemożności manewrowania nimi /przy niekorzystnych prognozach dopływu/ należy wykorzystad specjalistów wojsk inżynieryjnych lub chemicznych dla zastosowania mikroładunków lub miotaczy ognia.

W takiej sytuacji należy powiadomid CZK Urzędu Wojewódzkiego w zależności od lokalizacji zbiornika.

Przeciwdziałanie tworzeniu się zatorów lodowych i śryżowych

Operatywne przeciwdziałanie tworzeniu się zatorów piętrzących wodę w czasie spływu lodów polega na:

umożliwieniu odpływu wody poza zatorem /jest to możliwe w odniesieniu do małych rzek i potoków/,

usunięcie pokrywy lodowej w miejscach gdzie może powstad zator /np. środkami chemicznymi,

zahamowaniu spływu lodów przez sztuczne utworzenie zatoru w górze rzeki,

pokruszenie pokrywy lodowej, instalowanie specjalnych przegród przeciwśryżowych.

Działanie środkami wybuchowymi

Wprowadzenie jednostek wojskowych do akcji związanych z wysadzaniem lodów następuje po wyczerpaniu sił i środków będących w dyspozycji terenowych organów administracji paostwowej. Przystąpienie do takich akcji określonych jednostek saperskich zarządza Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego na wniosek Wojewody poprzez Wyższą Szkołę Oficerską Wojsk Lądowych we Wrocławiu.

Dziękuję za uwagę