Prirucnik Za Finansijsko Racunovodstveno i Porezno Poslovanje Za Udruzenja i Fondacije u BiH

Prirucnik za nansijsko,racunovodstveno i

porezno poslovanjeza udruenja i

fondacije u BiH

Izdava:Centar za promociju civilnog drutva (CPCD)

Kalesijska 14, 71000 Sarajevo

Tel/fax: 033 644810 611798 611834

e-mail:[email protected]; [email protected]

www.cpcd.ba; www.civilnodrustvo.ba

Za izdavaa: Aida Daguda, direktorica

Pripremio: Deloitte Advisory Services d.o.o. Sarajevo

Lektura: Zlatan Deli

Dizajn i DTP: Aida Filipovi

2012. godina

3POGLAVLJE 1: SAETAK .................................................................................................

POGLAVLJE 2: PRAVNI IZVORI I ZAKONSKA REGULATIVA U BIH ..................................................

Pravni status udruenja i fondacija .................................................................................

Pravna sposobnost .....................................................................................................

Poslovna sposobnost ...................................................................................................

Pregled zakonske regulative koja ureuje oblast poslovanja udruenja i fondacija ........................

POGLAVLJE 3: OSNIVANJE I REGISTRAcIJA UDRUENJA I fONDAcIJA .........................................

Zakonska podloga ......................................................................................................

Postupak osnivanja ....................................................................................................

Osnivanje ............................................................................................................

Registracija u nadleni registar ..................................................................................

Prijava za dodjelu identifikacionog broja Porezna registracija ............................................

Prestanak rada udruenja i fondacije ...........................................................................

POGLAVLJE 4: fINANSIJSKO POSLOVANJE ..........................................................................

Finansiranje ............................................................................................................

Samofinansiranje (Obavljanje privrednih djelatnosti) ........................................................

Platni promet i transakcije ...........................................................................................

Poslovanje sa komercijalnim bankama .............................................................................

Otvaranje rauna ......................................................................................................

Raspolaganje sredstvima i obavljanje prometa ................................................................

Bezgotovinske platne transakcije ................................................................................

Gotovinske platne transakcije ....................................................................................

Bankovni izvodi .....................................................................................................

Alternativni naini naplate potraivanja i izmirenja obaveza ...............................................

Upravljanje .............................................................................................................

Kancelarijsko poslovanje .............................................................................................

Interni akti udruenja i fondacija ...................................................................................

Stupanje u duniko povjerilake odnose ........................................................................

POGLAVLJE 5: ZAPOLJAVANJE I DRUGI OBLIcI ANGAOVANJA LIcA OD STRANE NVO .....................

Angaovanje fizikih lica osnovni koncept .......................................................................

Prava i obaveze ........................................................................................................

Zapoljavanje (nesamostalna djelatnost) .......................................................................

Sadraj...

7

11

12

12

12

12

15

16

16

16

17

20

21

23

24

24

25

25

25

26

26

26

26

27

27

28

29

30

33

34

34

34

4Ugovor o radu .......................................................................................................

Obaveza sklapanja ugovora .......................................................................................

Primanja po osnovu ugovora o radu ..............................................................................

Zapoljavanje lica sa invaliditetom (FBiH) .....................................................................

Zapoljavanje lica sa invaliditetom (RS) ........................................................................

Bolovanje FBiH ......................................................................................................

Bolovanje RS .........................................................................................................

Odmori i odsustva FBiH ............................................................................................

Odmori i odsustva RS ...............................................................................................

Prestanak ugovora o radu .........................................................................................

Uloga pravilnika o radu ............................................................................................

Ugovor o privremenim i povremenim poslovima ...............................................................

Ugovor o zapoljavanju pripravnika .............................................................................

Ugovor o volonterskom radu i volontiranje .....................................................................

Angaovanje lica kroz samostalnu djelatnost ..................................................................

Ugovor o djelu.......................................................................................................

POGLAVLJE 6: RAUNOVODSTVENE EVIDENcIJE I fINANSIJSKO IZVJETAVANJE ............................

Okvir za finansijsko izvjetavanje ...................................................................................

Zakon o raunovodstvu i reviziji .....................................................................................

Raunovodstvene evidencije .........................................................................................

Poslovne knjige i raunovodstvena evidencija ....................................................................

Kontni plan ..............................................................................................................

Obrasci bilansa i drugih finansijskih izvjetaja ....................................................................

Obaveze sainjavanja finansijskih izvjetaja ......................................................................

Rokovi za uvanje finansijske dokumentacije .....................................................................

Revizija finansijskih izvjetaja .......................................................................................

POGLAVLJE 7: POREZI ...................................................................................................

POREZ NA DOHODAK ...................................................................................................

Uvod ..................................................................................................................

Obaveze prijavljivanja i plaanja ................................................................................

Porezne kartice .....................................................................................................

NVO kao obveznik uplate poreza za lina primanja ...........................................................

Poreska osnovica i primjena propisanih stopa - koncept .....................................................

Poreska osnovica i osnovica doprinosa ..........................................................................

Poreska osnovica - RS ..............................................................................................

Prihodi koji nisu predemt oporezivanja .........................................................................

Prihodi koji ulaze u osnovicu - nesamostalna djelatnost .....................................................

34

34

35

36

37

37

39

40

41

41

41

41

41

42

43

43

45

46

46

46

46

47

47

48

49

50

51

52

52

52

52

53

54

54

54

54

55

5Poreska osnovica kod samostalne djelatnosti ..................................................................

Stope poreza i doprinosa ..........................................................................................

PRIMJERI OBRAUNA RS ...............................................................................................

Primjer 1: OBRAUN POREZA I DOPRINOSA - UGOVOR O RADU .................................................

Primjer 2: OBRAUN POREZA - UGOVOR O DJELU ................................................................

Poreska osnovica - FBiH ............................................................................................

Prihodi koji nisu predmet oporezivanja .........................................................................

Poreska osnovica kod nesamostalne djelatnosti ...............................................................

Poreska osnovica kod samostalne djelatnosti ..................................................................

Stope poreza i doprinosa ..........................................................................................

PRIMJERI OBRAUNA FBIH .........................................................................................

Primjer 1: OBRAUN POREZA I DOPRINOSA - UGOVOR O RADU ..............................................

Primjer 2: OBRAUN POREZA I DOPRINOSA UGOVOR O DJELU .............................................

Primjer 3: OBRAUN POREZA I DOPRINOSA UGOVOR O AUTORSKOM DJELU ..............................

Porez na dobit .......................................................................................................

Obveznik poreza na dobit .........................................................................................

Porezna osnovica i stopa poreza na dobit .......................................................................

Porez po odbiku ........................................................................................................

Sporazumi o izbjegavanju dvostrukog oporezivanja..............................................................

Porez na dodanu vrijednost (PDV) ...................................................................................

Obaveza registrovanja za PDV ....................................................................................

NVO kao krajnji potroa (neregistrovan za PDV) .............................................................

NVO koji je registrovan kao PDV obveznik ......................................................................

Oslobaanje od plaanja PDV-a i povrat PDV-a ................................................................

Povrat PDV-a u okviru meunarodnih projekata ...............................................................

Povrat PDV-a po osnovu carinskog oslobaanja ................................................................

Carine ....................................................................................................................

Ostale poreske obaveze ...............................................................................................

Posebni porezi (akcize/troarine) ................................................................................

Porez na promet nekretninama u BiH ...........................................................................

POGLAVLJE 8: OSTALO ..................................................................................................

Fiskalizacija ............................................................................................................

Zakon o sprjeavanju pranja novca .................................................................................

55

56

57

57

57

58

58

58

60

61

63

63

64

66

67

67

68

70

70

72

72

72

73

75

75

75

76

77

77

78

81

82

84

6DeloitteDeloitte se odnosi na Deloitte Touche Tohmatsu Limited, pravno lice osnovano u skladu sa zakonom Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Sjeverne Irske (izvorno UK private company limited by guarantee), i mreu njegovih lanova, od kojih je svaki zaseban i samostalan pravni subjekt. Molimo posjetite www.deloitte.com/ba/about za detaljni opis pravne strukture Deloitte Touche Tohmatsu Limited i njegovih firmi lanica.

Deloitte prua usluge revizije, poreznog konsaltinga, poslovnog i finansijskog savjetovanja firmama iz razliitih privrednih sektora. S globalnom mreom lanica u preko 150 zemalja Deloitte svojim kompetencijama svjetske klase, te visokim kvalitetom usluge, klijentima nudi uvid u kompleksne izazove s kojima se suoavaju u svom poslovanju. Oko 182.000 Deloitteovih strunjaka usmjereno je postizanju izvrsnosti.

2012 Deloitte Bosna i Hercegovina. Sva prava pridrana.

Ogranienje odgovornostiNamjena materijala i informacija, koje ovdje navodi Deloitte Bosna i Hercegovina, jeste pruiti ope informacije o nekoj temi ili temama. Ova publikacija ne predstavlja iscrpnu razradu tih tema.

U skladu s tim, informacije iz ove publikacije ne predstavljaju profesionalni savjet ili uslugu iz revizijskog, poreznog, pravnog, investicijskog, savjetnikog ili nekog drugog podruja. Ove informacije nisu namijenjene kao iskljuiva osnova za odluke koje mogu uticati na vas ili vae poslovanje. Prije donoenja bilo kakve odluke ili poduzimanja bilo kakvih radnji koje mogu uticati na vae line finansije ili vae poslovanje, svakako zatraite savjet kvalificiranog profesionalnog konsultanta.

Ovi materijali i informacije koje oni sadre, dati su takvi kakvi jesu, a Deloitte Bosna i Hercegovina ne daje nikakvo izriito niti implicitno jamstvo u vezi s materijalima ili informacijama koje sadre. Bez ograniavanja spomenutog, Deloitte Bosna i Hercegovina ne jami da materijali ili informacije u njima ne sadre greke niti da udovoljavaju specifinim kriterijima izvrenja ili kvalitete. Deloitte Bosna i Hercegovina se izriito ograuje od svih indirektnih jamstava, ukljuujui, bez ogranienja, jamstva koja se odnose na utrivost, vlasnitvo, primjerenost odreenoj svrsi, pravilnost u odnosu na zakone, propise i druge akte, kompatibilnost, sigurnost i tanost.

Ova publikacija i informacije koje sadre, koristite na vlastiti rizik i preuzimate punu odgovornost i rizik za gubitke koji mogu nastati njihovim koritenjem. U vezi sa koritenjem ove publikacije i informacija koje oni sadre, Deloitte Bosna i Hercegovina ne snosi odgovornost ni za kakvu posebnu, indirektnu, sluajnu ili posljedinu tetu ili kaznenu odtetu, bilo po ugovornoj, zakonskoj, graanskopravnoj osnovi (koja ukljuuje, ali nije i ograniena na nehaj) ili prema nekoj drugoj osnovi.

Obavijest ostaje na snazi i u sluaju da neto od gore navedenog, iz bilo kojeg razloga, nije u potpunosti zakonski primjenjivo.

SAETAK...

8 SAETAK

SAETAKNevladine organizacije (NVO) pripadaju sektoru civilnog drutva, i imaju sljedee karakteristike: da su nevladine, nestranake i neprofitne.

NVO su pravne osobe, rezidenti Bosne i Hercegovine, i/ili Federacije ili Republike Srpske (u zavisnosti gdje su registrovani). Svojstvo pravnog subjektiviteta stiu upisom u nadleni registar. Najrasprostranjeniji oblici NVO na podruju Bosne i Hercegovine (BIH) su udruenja i fondacije, te dobrotvorne/humanitarne organizacije i fondovi.

Udruenje se osniva zajednikim sporazumom u kojem se skupina od tri ili vie fizikih, odnosno pravnih osoba, u svim kombinacijama, dobrovoljno udruuje radi ostvarivanja nekog zajednikog ili ja-vnog interesa, a pri tome nema namjeru sticati prof-it. Udruenje postaje pravnom osobom onda kada je registrovano onako kako je predvieno zakonom po kojem je osnovano.

Fondacija je pravna osoba koja nema svoje lanstvo, a iji je cilj upravljanje odreenom imovinom u ja-vnom interesu ili u dobrotvorne svrhe. Fondacija postaje pravnom osobom iz Bosne i Hercegovine onda kada je registrovana onako kako je to predvieno za-konom po kojem je osnovana.

(Prava i obaveze)NVO ima sva prava i obaveze u skladu sa zakonima koji se primjenjuju na teritoriji BiH i/ili FBiH ili RS-a.

NVO moe, izmeu ostalog: koristiti svoj registrovani naziv u pravnom prometu, samostalno zapoljavati uposlenike, biti samostalna stranka pri zakljuivanju ugovora, biti vlasnik imovine i nekretnina, obavljati aktivnosti na itavoj teritoriji BiH, otvoriti bankovni raun, registrovati i zatititi znak, i slino.

Sve pravne osobe dune su se pridravati odredbi za-kona relevantnih za njihovo poslovanje i aktivnosti. Sukladno tome, NVO ima obavezu da u svom po-slovanju i pravnim odnosima primjenjuje vaee zakone na teritoriji BiH, odnosno teritoriji entite-ta ili kantona, izmeu ostalog iz sljedeih oblasti: raunovodstva i finansijskog izvjetavanja, poreza i doprinosa, radnih odnosa obligacionih odnosa, up-ravljanja, kancelarijskog poslovanja i slino.

(Ciljevi i aktivnosti)NVO samostalno utvruju svoje ciljeve i aktivnosti u skladu s Ustavom i zakonima. Program i djelovan-je NVO-a ne mogu biti u suprotnosti sa ustavnim poretkom Bosne i Hercegovine, niti usmjereni ka njegovom nasilnom ruenju niti raspirivanju nacio-nalne, rasne, spolne i vjerske mrnje ili diskrimi-nacije zabranjene zakonom. NVO definie ciljeve u osnivakom aktu i statutu. Aktivnosti koje NVO obavlja moraju biti usmjerene na ostvarivanje ciljeva.

(Naini finansiranja)Uobiajeni izvori finansiranja su:

donacije i grantovi (gdje donatori mogu biti pravna i fizika lica iz javnog i privatnog sektora);

sponzorstva;

samofinansiranje kroz obavljanje privredne djelat-nosti (prodaja roba ili usluga).

(Obavljanje privrednih djelatnosti)Udruenje, odnosno fondacija moe obavljati privredne djelatnosti samo ako je osnovna svrha takvih djelatnosti ostvarivanje ciljeva utvrenih statutom.

Udruenja ili fondacije mogu obavljati nesrodne privredne djelatnosti (privredne djelatnosti koje nisu neposredno povezane sa ostvarivanjem os-novnih statutarnih ciljeva udruenja i fondacija) samo preko posebno osnovane pravne osobe, odnos-no privrednog drutva.

NVO moe obavljati aktivnosti prodaje proizvoda i pruanja usluga privrednu djelatnost - ako je to odreeno statutom kao nain samofinansiranja. Privredne djelatnosti moraju biti srodne ciljevima utvrenim statutom.

Za razliku od privrednih drutava, osnivai i lanovi NVO-a nemaju i status vlasnika. U tom smislu, viak prihoda nad rashodima, odnosno dobit, se ne moe ra-spodijeliti (npr. osnivaima, lanovima, donatorima, uposlenicima), nego se investira u osnovne statutarne aktivnosti.Kada se dobit investira u osnovne statutarne

9SAETAK

aktivnosti koje se obavljaju da bi se ostvarili ciljevi, tada nema implikacija u smislu poreza na dobit.

NVO moe uzimati komercijalne kredite, ali ih ne moe davati osim ako za to nema posebno odobrenje od nadlene agencije za bankarstvo, ak i kada je to statutom odreena aktivnost kojom se ostvaru-ju ciljevi. NVO moe izdavati fakture, koje trebaju sadravati sve propisane elemente.

(Sistem internih kontrola i upravljanja)Statut je dokument koji definie i ureuje nain upravljanja udruenjem odnosno fondacijom, te definie sistem internih kontrola.

Interna kontrola se sastoji od svih zvaninih poli-tika i procedura, kako bi se osiguralo ekonomino, djelotvorno i efikasno ispunjavanje ciljeva NVO-a; osigurao rad u skladu sa vaeim zakonima, pro-pisima i upravljakim politikama; osigurala zatita resursa od gubitka izazvanog rasipanjem, zloupotre-bom, pogrenim upravljanjem, grekama, prevarom i drugim nepravilnostima; i kako bi se osigurao razvitak i odravanje pouzdanih finansijskih i upravljakih podataka.

NVO ima skuptinu koju ine osnivai i lanovi NVO-a, odnosno upravni odbor, a koji su organi upravljanja NVO-om.Upravljanje je takoer dio sistema internih kontrola. Skuptina je nadlena za odluivanje od stratekog znaaja (kao to su pripajanje, razdvaja-nje, transformisanje, primanje i razrjeenje novih lanova, usvajanje finansijskih izvjetaja itd.). Upravni odbor ili lice ovlateno za zastupanje je izvrno tijelo koje provodi politiku i odluke doneene od strane skuptine, te sainjava i podnosi izvjetaje za Skuptinu.

(Porezi)Porez na dohodak: NVO je obveznik obustavljanja poreza na dohodak i pripadajuih doprinosa na is-plate fizikim licima koje angauje po osnovu ugovo-ra o radu, ugovora o djelu i ostalih oblika angamana.

Porez na dobit: NVO je obveznik poreza na dobit u sluaju da ostvaruje prihode na tritu, a koji nisu u vezi sa njenim ciljevima. Prema stavu Federalnog ministarstva finansija (FMF), neprofitni subjekt u

Federaciji BiH smatra se obveznikom poreza na dobit ako vie od 50% svojih prihoda ostvaruje na tritu (ipak, ovaj stav je izdat prije stupanja na snagu vaeeg Zakona o porezu na dobit, pa preporuujemo da se, ukoliko vam je ova odredba relevantna u poslovanju, obratite FMF za aktuel-nije tumaenje). Takoer, NVO je obveznik poreza na dobit za sredstva isplaena iz vika prihoda nad rashodima (dobiti) treim licima kao to su osnivai, lanovi, donatori, uposlenici (isplate po osnovu plaa i naknada ne smatraju se isplatama iz dobiti).

Porez po odbitku: bez obzira na injenicu da li je NVO obveznik poreza na dobit, duan je obraunati i obustaviti porez po odbitku od 10% na bruto ispla-tu nerezidentima po osnovu razliitih plaanja kao to su plaanja kamata, autorskih prava i razliitih vrsta usluga pruenih na teritoriji BiH. Naime, porez po odbitku predstavlja oporezivanje nerezidentnog pravnog lica obveznika poreza na dobit u njegovoj rezidentnoj zemlji, te ide na njegov teret.

Porez na promet nekretninama: NVO je obveznik poreza na promet nekretninama u sluaju da prometuje istima. Porez na promet nekretninama javlja se u FBiH, dok se u RS-u ne primjenjuje.

(Sprjeavanje pranja novca)NVO je duna izvriti procjenu rizika, kojom e utvr-diti stepen rizinosti klijenta s kojim posluju, samog poslovnog odnosa, transakcije ili proizvoda, a sve u vezi s mogunou zloupotrebe u svrhe pranja novca ili finansiranja teroristikih aktivnosti.

PRAVNI IZVORI I ZAKONSKA REGULATIVA U BIH...

12 PRAVNI IZVORI I ZAKONSKA REGULATIVA U BIH

PRAVNI IZVORI I ZAKONSKA REGULATIVA U BIHUdruenja, odnosno nevladine organizacije i fondaci-je, predstavljaju izraz volje graana (fizikih lica) i/ili pravnih lica da, radi ostvarivanja zajednikih ciljeva, kroz odreeni oblik organizacije, koji os-nivanjem i upisom u odgovarajui registar stie pravni subjektivitet i aktivno uestvuju u drutveno-politikom ivotu svoje zajednice.

Djelovanje udruenja i fondacija, tj. osnivanje, registracija i sam rad, regulisano je zakonima o udruenjima i fondacijama koje su usvojila zakono-davna tijela entiteta i drave Bosne i Hercegovine kao i pripadajuim podzakonskim aktima.

Sadraj dravnog i entitetskih zakona o udruenjima i fondacijama, kojima emo se pojedinano pos-vetiti u nastavku, u principu su jednaki, obzirom da na identian nain ureuju pitanja osnivanja, unutranje organizacije, registracije, prestanka udruenja i fondacija, kao i druga pitanja od znaaja za slobodno i dobrovoljno udruivanje graana i pravnih lica u Bosni i Hercegovini.

Pravni status udruenja i fondacijaUdruenje i fondacija osnivanjem i upisom u odgovarajui registar (koji se vodi kod nadlenog or-gana), u skladu sa odredbama vaeih zakona, stie svojstvo pravnog lica.

Pravna sposobnostNa taj nain udruenje i fondacija postaje pravna osoba, tj. drutvena tvorevina kojoj pravni poredak priznaje svojstvo pravnog subjekta. Udruenje i fon-dacija, kao pravni subjekt, postaju nositelj prava i obaveza koji ovise o cilju/ciljevima koje ele ost-variti. Prema tome, pravna sposobnost udruenja i fondacije odreuje se statutom, internim pravilima i osnivakim aktom u kojima su izraene osnovne karakteristike ovih oblika organizovanja, ciljevi i svrha osnivanja, unutranja organizacija kao i imov-inska podloga. Kroz prethodno navedene karakteris-tike, odreuje se direktno ili indirektno i obim nji-hove pravne sposobnosti.

Poslovna sposobnost Kao pravna osoba koja ima pravnu sposobnost, udruenje i fondacija je nosilac prava i obaveza. Meutim, kao pravna osoba koja osnivanjem i upi-som u odgovarajui registar stie pored pravne i po-slovnu sposobnost,udruenje i fondacija postaje ne samo nosilac prava i obaveza, ve ta prava i obaveze moe samostalno sticati i prenositi.

Obzirom da je za pojam poslovne sposobnosti karakteristino da se vlastitim oitovanjem volje stiu prava i preuzimaju obaveze, udruenja i fon-dacije posredstvom svog statuta i osnivakog akta s jedne strane, te svojih tijela/organa s druge strane, izraavaju svoju volju.

Prema tome, tijelo ili organ preko kojeg udruenje i fondacija, kao pravna osoba, izraava svoju volju kao izraz poslovne sposobnosti, jeste fizika osoba ili skup fizikih osoba kojima je to ovlatenje dato posredstvom osnivakog akta i statuta udruenja, odnosno fondacije.

Osnovna obiljeja udruenja i fondacije kao pravnog lica jesu:

1) Da je osnivanje predvieno zakonom;

2) Postojanje osnivakog akta i statuta;

3) Da ima svoje organe upravljanja;

4) Da tei ostvarivanju odreenog cilja;

5) Da ima imovinu;

6) Da se moe identifikovati u pravnom prometu (na-ziv, sjedite, i sl.);

7) Da je osnivanjem i upisom u odgovarajui registar steklo pravnu i poslovnu sposobnost.

Pregled zakonske regulative koja ureuje oblast poslovanja udruenja i fondacija

Bosna i Hercegovina

Zakon o udruenjima i fondacijama Bosne i Herce-govine (Sl. glasnik BiH, br. 32/01, 42/03, 63/08 i 76/11, u nastavku Zakon o udruenjima i fondaci-jama BiH);

13PRAVNI IZVORI I ZAKONSKA REGULATIVA U BIH

Pravilnik o nainu voenja Registra udruenja i fondacija BiH i stranih i meunarodnih udruenja i fondacija i drugih neprofitnih organizacija (Sl. glasnik BiH, br. 44/10, Pravilnik o Registru udruenja i fondacija BiH);

Memorandum o razumijevanju za uspostavljanje Zajednikog registra udruenja i fondacija u BiH (Sl. glasnik BiH, br. 6/05);

Zakon o porezu na dodatnu vrijednost (Sl. glasnik BiH br. 09/05, 35/05 i 100/08);

Pravilnik o primjeni Zakona o porezu na dodatnu vrijednost (Sl. glasnik BiH br. 93/05, 21/06, 60/06, 6/07, 100/07, 35/08 i 65/10);

Zakon o arhivskoj grai i Arhivu BiH (Sl.glasnik BiH, br. 16/01);

Pravilnik o zatiti i uvanju arhivske grae u Arhivu BiH i registraturne grae u institucijama BiH (Sl. glasnik BiH, br. 10/03);

Zakon o sprjeavanju pranja novca i finansiran-ja teroristikih aktivnosti (Sl. glasnik BiH, br. 53/09, u nastavku Zakon o sprjeavanju pranja novca);

Zakon o carinskoj politici BiH (Sl. glasnik BiH, br. 57/04, 51/06, 93/08, 54/10 i 76/11);

Zakon o akcizama u BiH (Sl.glasnik BiH br. 49/09);

Pravilnik o primjeni Zakona o akcizama u BiH (Sl.glasnik BiH br. 50/09 i 80/11).

Federacija Bosne i Hercegovine

Zakon o udruenjima i fondacijama (Sl. novine FBiH, br. 45/02, u nastavku Zakon o udruenjima i fondacijama FBiH);

Pravilnik o nainu voenja Registra udruenja i fondacija i stranih i meunarodnih nevladinih or-ganizacija (Sl. novine FBiH, br. 61/02, 8/08 i 78/10, u nastavku Pravilnik o Registru udruenja i fondacija FBiH);

Autentino tumaenje lana 52. Zakona o udrue-njima i fondacijama (Sl. novine FBiH, br. 85/07);

Zakon o radu (Sl. novine FBiH br. 43/99, 32/00 i 29/03);

Zakon o zapoljavanju stranaca (Sl. novine FBiH, br. 8/99);

Zakon o finansijskom poslovanju (Sl. novine FBiH, br. 2/95, 13/00 i 29/00);

Zakon o obligacionim odnosima (Sl. list SFRJ, br. 29/78, 39/85, 45/89, 57/89, Sl. list RBiH, br. 2/92, 13/93, 13/94 i Sl. novine FBiH, br. 29/03 i 42/11, u nastavku ZOO FBiH);

Zakon o raunovodstvu i reviziji u FBiH (Sl. novine FBiH , br. 83/09);

Zakon o porezu na dohodak (Sl. novineFBiH, br. 10/08, 09/10 i 44/11);

Pravilnik o primjeni Zakona o porezu na dohodak (Sl. novineFBiH, br. 67/08, 4/10, 86/10, 10/11, 53/11 i 20/12);

Zakon o doprinosima (Sl. novine FBiH, br. 35/98, 54/00, 16/01, 37/01, 1/02, 17/06 i 14/08);

Pravilnik o nainu obraunavanja i uplate doprino-sa (Sl. novineFBiH, br. 64/08 i 81/08);

Zakon o porezu na dobit (Sl. novine FBiH, br. 97/07, 14/08 i 39/09);

Pravilnik o primjeni Zakona o porezu na dobit (Sl. novineFBiH, br. 36/08 i 79/08);

Pravilnik o dodjeljivanju identifikacionih brojeva i poreznoj registraciji poreznih obveznika na terito-riji Federacije BiH (Sl. novine FBiH, br. 39/02, 1/03, 11/04, 2/10, 83/10 i 66/11, u nastavku Pra-vilnik o dodjeli ID brojeva FBiH);

Zakon o porezu na promet nekretnina prema Kan-tonima;

Zakon o fiskalnim sistemima (Sl. novine FBiH, br. 81/09);

Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji, osposoblja-vanju i zapoljavanju lica sa invaliditetom (Sl. novine FBiH, br. 9/10, u nastavku Zakon o zapo-ljavanju lica sa invaliditetom FBiH);

Zakon o zdravstvenom osiguranju (Sl. novine FBiH, br. 30/97, 7/02, 70/08 i 48/11, u nastavku Zakon o zdravstvenom osiguranju FBiH).

Zakon o fiskalnim kasama (Sl. glasnik RS, br. 69/07 i 1/11);

Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji, osposoblja-vanju i zapoljavanju invalida Preieni tekst - (Sl. glasnik RS, br. 54/09, u nastavku Zakon o zapoljavanju invalida RS);

Zakon o zdravstvenom osiguranju (Sl. glasnik RS, br. 18/99, 51/01, 70/01, 51/03, 57/03, 17/08, 1/09 i 106/09);

Zakon o djeijoj zatiti Preieni tekst (Sl. glasnik RS, br. 4/02, 17/08 i 1/09, u nastavku, Zakon o djeijoj zatiti RS);

Zakon o volontiranju Republike Srpske (Sl.glasnik RS br. 73/08).

Republika Srpska

Zakon o udruenjima i fondacijama Republike Srp-ske (Sl. glasnik RS br. 52/01 i 52/05, u nastavku Zakon o udruenjima i fondacijama RS);

Pravilnik o jedinstvenom registru udruenja i fon-dacija (Sl. glasnik RS, br. 59/01, u nastavku Pravilnik o Registru udruenja i fondacija);

Pravilnik o kriterijumima i postupku za dodjelu novane pomoi udruenjima od javnog interesa, ostalim udruenjima i fondacijama (Sl. glasnik RS br. 47/11);

Zakon o radu Preieni tekst - (Sl. glasnik RS, br. 55/07);

Zakon o zapoljavanju stranih dravljana i lica bez dravljanstva (Sl. glasnik RS, br. 24/09 i 117/11);

Zakon o finansijskom poslovanju Republike Srpske (Sl. glasnik RS, br. 44/00 i 12/01);

Zakon o obligacionim odnosima (Sl. list SFRJ, br. 29/78, 39/85, 45/89, 57/89 i Sl. glasnik RS, br. 17/93, 3/96, 39/03 i 74/04, u nastavku ZOO RS);

Zakon o raunovodstvu i reviziji Republike Srpske (Sl. glasnik RS, br. 36/09 i 52/11);

Zakon o porezu na dohodak (Sl. glasnik RS, br. 91/06, 128/06, 120/08, 71/10 i 1/11);

Pravilnik o primjeni Zakona o porezu na dohodak (Sl. glasnik RS, br. 22/11);

Zakon o doprinosima Preieni tekst - (Sl. gla-snik RS, br. 31/09 i 1/11);

Pravilnik o uslovima, nainu obavjetavanja, obra-unavanja i uplate doprinosa (Sl. glasnik RS, br. 19/11);

Zakon o porezu na dobit (Sl. glasnikRS, br. 91/06);

Pravilnik o primjeni Zakona o porezu na dobit (Sl. glasnik RS, br. 129/06, 110/07, 114/07, 62/08, 9/09, 122/10 i 73/11);

Pravilnik o registraciji i identifikaciji poreskih ob-veznika (Sl. glasnik RS, br. 25/10, u nastavku Pravilnik o registraciji obveznika RS);

Zakon o porezu na nepokretnosti (Sl. glasnik RS, br.110/08 i 118/09, u nastavku ZOPN RS);

14 PRAVNI IZVORI I ZAKONSKA REGULATIVA U BIH

OSNIVANJE I REGISTRACIJA UDRUENJA I FONDACIJA...

Za osnivanje udruenja nije nuno da su osnivai samo fizika ili samo pravna lica, ve se kao osnivai mogu pojaviti najmanje tri fizika i pravna lica u bilo kojoj kombinaciji.

Isto vrijedi i za osnivanje udruenja na nivou entiteta, s tim da je zakonom za podruje FBiH za strance pro-pisan i uslov da su stalno nastanjeni ili da borave na podruju FBiH due od jedne godine, ili da udruenje mogu osnovati zajedno sa graanima FBiH.

Udruenje se osniva na osnivakoj skuptini, donoenjem akta o osnivanju (osnivakog akta), statuta udruenja i imenovanjem organa upravljanja udruenjem.

Osnivaki akt obavezno sadri sljedee podatke:

ime i prezime osnivaa (fizikih lica), odnosno na-ziv osnivaa (pravnih lica);

naziv, skraeni naziv, sjedite i adresu udruenja;

ciljeve i djelatnosti udruenja;

ime i prezime lica ovlatenog za obavljanje poslo-va upisa u registar udruenja;

ime i prezime lica koje je ovlateno da zastupa udruenje;

potpise osnivaa (te jedinstveni matini broj graana, ukoliko su osnivai dravljani Bosne i Hercegovine).

Statut udruenja sadri:

naziv udruenja, skraeni naziv ukoliko postoji, i adresu udruenja;

ciljeve i djelatnosti udruenja;

postupak za primanje i iskljuivanje lanova;

tijela udruenja, nain na koji se biraju, ovlatenja koja imaju, kvorum i pravila glasanja, trajanje mandata, osobu ovlatenu da sazove skuptinu, us-love i nain rasputanja, odnosno prestanak rada;

pravila za ostvarivanje, upotrebu i raspolaganje sredstvima udruenja, kao i tijelo koje je ovlateno za nadzor nad upotrebom tih sredstava;

nain podnoenja finansijskog izvjetaja i izvjetaja o radu;

javnost rada;

Osnivanje i registracija udru-enja i fondacija

Zakonska podlogaUdruenje i fondacije osnivaju se i registruju na podruju Bosne i Hercegovine u skladu sa odred-bama Zakona o udruenjima i fondacijama BiH i pripadajueg Pravilnika o Registru udruenja i fon-dacija BiH.

Na podruju entiteta (Federacije BiH i Republike Srpske) oblast osnivanja i registracije udruenja i fondacija ureuju odredbe sljedeih zakona i podza-konskih akata:

- Zakon o udruenjima i fondacijama FBiH;

- Pravilnik o Registru udruenja i fondacija FBiH;

- Zakon o udruenjima i fondacijama RS;

- Pravilnik o Registru udruenja i fondacija RS.

Navedeni zakoni i podzakonski akti (kako na nivou drave, tako i na nivou entiteta), predviaju dva os-novna oblika dobrovoljnog povezivanja vie fizikih ili pravnih lica:

1) Udruenje kao oblik dobrovoljnog povezivan-ja fizikih ili pravnih lica, u svim kombinaci-jama, radi unaprjeenja i ostvarivanja nekog zajednikog ili opeg/opteg interesa ili cilja, u skladu sa Ustavom i zakonom, a ija svrha nije sticanje dobiti;

2) Fondacija - pravno lice koje nema svoje lanstvo, a cilj njenog osnivanja je upravljanje odreenom imovinom u opem ili zajednikom interesu.

Postupak osnivanja

Osnivanje

Udruenje

Udruenje na podruju Bosne i Hercegovine mogu osnovati najmanje tri fizika lica koja su dravljani Bosne i Hercegovine i stranci koji u Bosni i Hercego-vini imaju boravite, ili pravna lica koja su u Bosni i Hercegovini registrirana, u bilo kojoj kombinaciji.

16 OSNIVANJE I REGISTRACIJA UDRUENJA I FONDACIJA

potpise osnivaa, a za dravljane Bosne i Herce-govine i jedinstvene matine brojeve.

Statut fondacije sadri:

naziv, skraeni naziv ukoliko postoji i sjedite fon-dacije;

ciljeve i djelatnosti fondacije;

tijela fondacije, nain njihovog izbora, nadlenost, kvorum, pravila glasanja te uslove procedure nji-hovog rasputanja;

pravila upravljanja i upotrebe imovine fondacije;

mogue korisnike sredstava fondacije;

postupke za izmjenu i dopunu statuta, kao i ovlasti i postupke donoenja ostalih opih akata;

uslove i postupak za pripremanje, razdvaja-nje, transformaciju ili prestanak rada fondacije, ukljuujui sva pravila glasanja za koja je potre-ban poseban kvorum ili kvalifikovana veina;

kriteriji za raspolaganje imovinom fondacije u sluaju prestanka rada fondacije;

opis oblika i sadraj peata fondacije.

Registracija u nadleni registar

Udruenje i fondacija koji djeluju na podruju cijele Bosne i Hercegovine, upisuju se u registar udruenja, odnosno fondacija koji se vodi kod Ministarstva pravde Bosne i Hercegovine.

Odredbe zakona o registraciji udruenja i fondacija na podruju BiH, primjenjuju se i na registraciju ure-da, predstavnitava ili drugog organizacionog oblika stranog ili meunarodnog udruenja ili fondacije, ili druge meunarodne organizacije.

Registar udruenja koja djeluju na podruju dva ili vie kantona unutar Federacije BiH vodi Federalno ministarstvo pravde, dok registar udruenja koje djeluje na podruju jednog kantona, vodi kantonalni organ (nadleno Kantonalno ministarstvo pravde-pravosua).

S druge strane, registar svih fondacija i svih stranih nevladinih organizacija, koje djeluju na podruju Federacije BiH, vodi Federalno ministarstvo pravde.

postupak za izmjenu i dopunu statuta, ovlatenje i nain donoenja drugih opih akata;

opis oblika i sadraj peata;

zastupanje udruenja;

uslove i postupak za spajanje, podjela udruenja, odnosno prestanak rada ukljuujui i bilo kakav poseban kvorum ili pravila za postizanje kvali-fikovane veine u postupku glasanja;

postupak za raspolaganje preostalom imovinom ili drugim sredstvima u sluaju rasputanja ili pres-tanka rada udruenja.

Fondacija

Fondaciju moe osnovati jedna ili vie fizikih ili pravnih osoba, s tim da osnivai ne mogu biti drava Bosna i Hercegovina, entiteti, kantoni, gradovi, opine/optine, mjesne zajednice, dravna tijela, dravna preduzea i fondovi.

Osnivai fondacije ne moraju biti dravljani ili pravne osobe iz Bosne i Hercegovine.Isto vrijedi i za osnivanje fondacije na nivou entiteta.

Fondacija se osniva jednostranom izjavom volje, ugovorom, testamentom, legatom ili drugim odgovarajuim pravnim aktom.

Fondacija mora imati osnivaki akt, statut i upravni odbor.

Osnivaki akt fondacije obavezno sadri:

ime i prezime osnivaa (fizikih lica), odnosno na-ziv osnivaa (pravnih lica);

adresu odnosno sjedite osnivaa;

naziv fondacije, skraeni naziv i sjedite fondacije;

osnovne ciljeve zbog kojih je fondacija osnovana;

izvod o novanim iznosima i izvorima poetnih os-novnih sredstava fondacije, odnosno novana sred-stva ili druge vidove imovine koju osniva ulae;1

ime i prezime osobe koja zastupa fondaciju i koja je ovlatena za obavljanje poslova registrovanja fondacije;

1 U FBiH novana sredstva ili drugi oblici imovine koju osniva ulae ne mogu biti manji od 2.000 KM.

17OSNIVANJE I REGISTRACIJA UDRUENJA I FONDACIJA


sa statutom udruenja), ovjeren od ovlatenog sudskog tumaa;

dokaz o uplati administrativne takse.

Fondacija

Uz zahtjev za upis u registar fondacije prilae se:

osnivaki akt/akt o osnivanju fondacije;

statut fondacije;

odluka nadlenog organa o imenovanju osobe ovlatene za zastupanje fondacije;

ovjerena fotokopija line karte, odnosno pasoa i dozvole za boravak u Bosni i Hercegovini, kada je osoba ovlatena za zastupanje strani dravljanin;

ovjeren potpis osobe ovlatene za zastupanje fon-dacije od nadlenog organa;

odluka o imenovanju lanova upravnog odbora fon-dacije;

ovjerene fotokopije linih karata svih lanova upravnog odbora fondacije, odnosno fotokopija pasoa i dozvole za boravak u Bosni Hercegovini, kada je lan upravnog odbora strani dravljanin;

dokaz o uplati novanih sredstava ili drugih vidova imovine, koju osniva ulae pri osnivanju fondacije;

ovjerena fotokopija line karte, kada je osniva fondacije fiziko lice iz Bosne i Hercegovine, ili ovjerena fotokopija pasoa, kada je osniva fon-dacije strano fiziko lice ili Izvod iz Registra, kada je osniva fondacije pravno lice;

lina isprava, odnosno Izvod iz Registra kojim se dokazuje identitet osnivaa, kada je fondacija os-novana jednostranom izjavom volje, ugovorom, testamentom, legatom ili drugim odgovarajuim pravnim aktom;

otisak i opis znaka fondacije, ako je on predvien statutom fondacije;

odluka o imenovanju drugih tijela fondacije, ako su takva tijela predviena statutom fondacije;

prijevod naziva fondacije, ako fondacija ima naziv i na stranom jeziku, u skladu sa statutom fondaci-je, ovjeren od ovlatenog sudskog tumaa;

Udruenja i fondacije koje djeluju na podruju Republike Srpske, upisuju se u registar udruenja ili fondacija koji vodi osnovni sud prema sjeditu okrunog suda na ijem podruju udruenje ili fon-dacija ima svoje sjedite.

Odredbe zakona o registraciji udruenja i fondacija na podruju RS, primjenjuju se i na registraciju kancelarije, predstavnitva ili drugog organiza-cionog oblika stranog ili meunarodnog udruenja ili fondacije, ili druge meunarodne nevladine or-ganizacije.

Upisom u registar, udruenje, odnosno fondacija stie svojstvo pravnog lica.

Registracija udruenja i fondacija vri se na osnovu zahtjeva podnesenog nadlenom registarskom orga-nu kod kojeg se vodi registar udruenja i fondacija.

Udruenje

Uz zahtjev za upis u registar udruenja prilae se:

zapisnik osnivake skuptine udruenja;

osnivaki akt/akt o osnivanju udruenja;

statut udruenja;

odluka osnivake skuptine o imenovanju osobe ovlatene za zastupanje udruenja;

ovjerena fotokopija line karte i ovjeren potpis os-obe ovlatene za zastupanje udruenja;

odluka osnivake skuptine o imenovanju lanova upravnog odbora i drugih tijela udruenja (ako su takva tijela predviena statutom);

ovjerena fotokopija line karte, na osnovu koje se dokazuje da je osniva udruenja fiziko lice iz Bosne i Hercegovine, odnosno ovjerena fotokopija pasoa i dozvole za boravak u Bosni i Hercegovini, ako je osniva strano fiziko lice, te Izvod iz Regis-tra ako je osniva pravno lice;

u sluaju kada je osniva udruenja pravno lice, prilae se i odluka o osnivanju koju je donio nadleni organ tog pravnog lica;

otisak i opis znaka udruenja, ako je on predvien statutom;

prijevod naziva udruenja na strani jezik, ako udruenje ima naziv i na stranom jeziku (u skladu



Navedeni prilozi moraju biti ovjereni od nadlenog organa Apostille peatom domicilne zemlje i preve-deni na jedan od slubenih jezika koji su u upotrebi u Bosni i Hercegovini od ovlatenog sudskog tumaa, a ovjereni kod nadlenog organa u Bosni i Hercegovini.

Uz zahtjev za upis udruenja, fondacije ili meunarodne organizacije u nadleni registar en-titeta, podnose se isti dokumenti kao i za upis u nadleni registar na nivou BiH.

Udruenje, fondacija i meunarodna organizacija registrovana na podruju jednog entiteta, moe obavljati djelatnost na podruju drugog entiteta uz prethodno prenoenje podataka iz registra jednog en-titeta u registar nadlenog organa drugog entiteta.

Organ kojem se podnosi zahtjev za registraciju zavisi od nivoa na kojem e djelovati udruenje, fondacija ili meunarodna organizacija.

U tom kontekstu bitno je istai sljedee:

- Udruenja i fondacije, osnovane u skladu sa Zako-nom o udruenjima i fondacijama BiH te upisane u registar Ministarstva pravde BiH, imaju slobodu djelovanja na cijelom podruju Bosne i Hercegov-ine, bez obzira gdje je sjedite subjekta upisa;

- Udruenja, osnovana u skladu sa Zakonom o udruenjima i fondacijama FBiH te upisana u regi-star entitetskog/kantonalnog ministarstva pravde, imaju slobodu djelovanja na cijelom podruju Kantona/FBiH. Registar vodi Ministarstvo pravde FBiH ako se statutom udruenja predvidi da e udruenje djelovati na podruju dva ili vie kan-tona, a ako se statutom predvidi da e udruenje djelovati na podruju jednog kantona, registar udruenja vodi kantonalni organ. Registar svih fon-dacija i svih stranih nevladinih organizacija vodi Ministarstvo pravde FBiH2;

- Udruenja i fondacije, osnovane u skladu sa Zako-nom o udruenjima i fondacijama RS-a te upisane

2 Ako ciljevi udruenja ili fondacije nisu u suprotnosti s Ustavom FBiH, Zakonom o udruenjima i fondacijama FBiH i pravnim sistemom FBiH, udruenje odnosno fondacija, sa sjeditem na podruju Republike Srp-ske, moe obavljati svoju djelatnost na podruju FBiH bez daljnjih ad-ministrativnih uslova. U tom sluaju upis u nadleni registar vri se na nain to se podaci iz rjeenja o upisu iz registra koji se vodi u Republici Srpskoj prenose u registar koji se vodi u FBiH.


Odredbe koje reguliu registraciju udruenja i fon-dacija primjenjuju se i na registraciju ureda/kancel-arija, predstavnitava ili drugog organizacionog oblika stranog ili meunarodnog udruenja ili fon-dacije, ili druge meunarodne nevladine organizaci-je (u nastavku meunarodne organizacije).

Ukoliko je rije o meunarodnoj organizaciji, uz zahtjev za upis u registar prilae se:

rjeenje o registraciji meunarodne organizacije od domicilne zemlje ili Izvod iz Registra meunarodne organizacije od domicilne zemlje ili druga pisana isprava, kada prema zakonu domicilne zemlje nije propisana registracija;

- kada prilog iz prethodne take ne sadri po-datke o statutarnim ciljevima i djelatnostima meunarodne organizacije, prilae se:

a) statut ili neki drugi unutranji akt meunarodne organizacije, na osnovu kojeg se nesumnjivo moe utvrditi koji su ciljevi i djelatnost meunarodne organizacije;

odluka ovlatenog organa meunarodne organizaci-je o otvaranju ureda, predstavnitva ili drugog or-ganizacionog oblika u Bosni i Hercegovini;

- u odluci iz prethodne take moraju biti navedeni:

a) ciljevi i djelatnosti koje e meunarodna orga-nizacija obavljati u Bosni i Hercegovini;

b) sjedite i adresa u Bosni i Hercegovini;

c) ime iprezime osobe ovlatene za zastupanje ureda ili predstavnitva strane meunarodne organizaci-je u Bosni i Hercegovini;

ovjerena fotokopija line karte osobe ovlatene za zastupanje ureda ili predstavnitva meunarodne organizacije;

- ako je osoba za zastupanje ureda ili predstavnitva strane meunarodne organizacije stranac, potreb-no je priloiti:

a) ovjerenu fotokopiju pasoa i dozvole za boravak u Bosni i Hercegovini;

ovjeren potpis osobe ovlatene za zastupanje ure-da ili predstavnitva meunarodne organizacije od nadlenog organa;


Porezni obveznik udruenje i fondacija duan je sutradan, a najkasnije u roku od pet (5) radnih dana od dana dobivanja rjeenja o upisu u registar koji se vodi kod nadlenog organa, podnijeti nadlenom kan-tonalnom uredu/slubi Zavoda za statistiku sljedee dokumente (u svrhu dobijanja identifikacionog broja i koritenja istog za plaanje poreza i doprinosa iz plaa zaposlenika - rezidenata Federacije BiH):

- dva primjerka popunjenog obrasca prijave poreznog obveznika za dobivanje identifikacionog broja i poreznu registraciju;

- kopiju rjeenja o upisu u registar koji se vodi kod nadlenog organa.

Na osnovu navedene dokumentacije, nadleni kan-tonalni ured za statistiku, dodjeljuje 13-cifreni iden-tifikacioni broj udruenju i fondaciji.

Obavjetenje o dodijeljenom identifikacionom bro-ju zajedno sa prijavom i ostalom dokumentacijom, prosljeuje se nadlenom odjelu Porezne uprave, ovlatenom za registraciju poreznih obveznika, koji procjenjuje da li udruenje i fondacija ispunjava sve uslove za poreznu registraciju utvrene prema pro-pisima Porezne uprave.

Ako se utvrdi da udruenje i fondacija ispunjava sve uslove za registraciju, Porezna uprava registruje poreznog obveznika i izdaje Uvjerenje o poreznoj registraciji, koje sadri i identifikacioni broj udruenja i fondacije.

Registracija stranih meunarodnih organizacija vri se na isti nain kao to je gore opisano za udruenja i fondacije.

RS

Registracija udruenja i fondacija vri se, u skladu sa odredbama Pravilnika o registraciji obveznika RS, dodjeljivanjem jedinstvenog identifikacionog broja (u nastavku JIB) i upisom identifikacionih podata-ka o poreznom obvezniku u jedinstveni registar ob-veznika Republike Srpske.

Svrha dodjeljivanja JIB-a jeste jedinstveno, pravil-no, zakonito i ekonomino plaanje poreza od strane udruenja i fondacija kao poreskih obveznika.

JIB se sastoji od 13 cifara i dodjeljuje se za glavnu organizacionu jedinicu prema glavnom sjeditu po-slovanja.

u nadleni registar Osnovnog suda RS-a, imaju slo-bodu djelovanja na cijelom podruju RS-a3.

Nadleni organ duan je donijeti rjeenje o zahtjevu za upis u registar u roku od 30 dana od dana prijema urednog zahtjeva za upis.

Udruenja i fondacije duni su nadlenom registar-skom organu (Ministarstvu/Sudu) podnijeti prijavu o svakoj promjeni injenica koje se upisuju u registar, u roku od 30 dana od dana izvrene promjene.

Te promjenu se odnose prvenstveno na svaku prom-jenu statuta, naziva, sjedita, djelatnosti, lica ovlatenog za zastupanje i predstavljanje, lanova organa upravljanja, pripajanja, razdvajanja ili transformaciju i prestanak rada udruenja odnosno fondacije.

O upisu promjene u registar, nadleni registarski or-gan donosi rjeenje.

Prijava za dodjelu identifikacionog broja Porezna registracija

NVO je duna pribaviti ID broj da bi bila u mogunosti prijavljivati porez na dohodak i doprinose za svoje uposlene. Takoer, ovaj broj se koristi i za prijav-ljivanje poreza na dobit kad je NVO obveznik prijav-ljivanja i plaanja takvog poreza, te kod predavanja finansijskih i drugih izvjetaja nadlenim organima.

FBiH

Identifikacioni brojevi formiraju se i dodjeljuju pravnim licima i drugim organizacijama prema odredbama Pravilnika o dodjeli ID brojeva FBiH. Porezna registracija poreznog obveznika vri se na osnovu prijave za registraciju koju podnosi porezni obveznik, odnosno odgovorno lice u njegovo ime.

Poreznu registraciju poreznih obveznika vri kan-tonalni ured Porezne uprave Federacije Bosne i Her-cegovine za obveznike ije je sjedite na podruju tog kantona i dodjeljuje identifikacioni broj.

3 Ukoliko aktivnost udruenja ili fondacije nije u suprotnosti sa Zakonom o udruenjima i fondacijama RS-a, udruenje ili fondacija sa sjeditem u Federaciji Bosne i Hercegovine slobodno djeluje na podruju Repub-like Srpske, bez daljih administrativnih uslovljavanja.


Udruenja i fondacije se briu iz registra kada rjeenje o prestanku rada udruenja odnosno fondacije, koje donese nadleni registarski organ (Ministarstvo/Sud) postane konano.

Udruenje ili fondacija takoer prestaje sa radom ako:

- nadleni organ udruenja, odnosno fondacije donese odluku o pripajanju, razdvajanju ili trans-formaciji udruenja odnosno fondacije.

Prestanak rada odlukom nadlenog organa:

Udruenje ili fondacija prestaje sa radom ako se ut-vrdi da je udruenje ili fondacija prestala djelova-ti. Pri tome e se smatrati da je udruenje prestalo djelovati ako:

- je proteklo dvostruko vie vremena od vreme-na utvrenog statutom udruenja za odravanje skuptine, a skuptina udruenja nije odrana;

- se broj lanova udruenja smanji ispod broja tri, odnosno ispod broja odreenog zakonom za osniv-anje udruenja (a skuptina udruenja u roku od tri mjeseca od dana nastupanja ove okolnosti ne donese odluku o prijemu novih lanova).

Kada nadleni registarski organ (Ministarstvo/Sud) utvrdi neku od gore navedenih injenica, isti donosi rjeenje o prestanku rada udruenja, odnosno fon-dacije.

Registracija, odnosno evidentiranje kod Porezne up-rave RS, vri se podnoenjem prijave za registraciju i rjeenja o upisu u registar koji se vodi kod nadlenog organa.

Prijava se podnosi nadlenoj Podrunoj jedinici gdje se nalazi sjedita udruenja i fondacije. Ukoliko poreski obveznik ispunjava uslove za registraciju, izdaje mu se Potvrda o registraciji u roku od dva radna dana od dana podnoenja uredne i kompletne prijave za registraciju.

Strane meunarodne organizacije prijave za regis-traciju podnose mjesno nadlenoj Podrunoj jedinici u roku od pet radnih dana od dana registracije kod nadlenog organa u BiH. Uz prijavu se dostavlja:

- dokumentacija izdata od nadlenog organa BiH ko-jom se potvruje osnivanje strane meunarodne organizacije;

- lista zaposlenog osoblja;

- kopija ugovora o voenju poslovnih knjiga samo u sluaju kada knjige vodi drugo pravno ili fiziko lice.

Nadlena Podruna jedinica izdaje Potvrdu o regis-traciji u roku od dva radna dana od dana podnoenja uredne prijave za registraciju.

Prestanak rada udruenja i fondacije

Udruenje ili fondacija mogu prestati sa radom dobrovoljno ili po sili zakona pod uslovima koji su predvieni zakonom. U tom kontekstu postoje dva osnovna naina prestanka sa radom udruenje ili fon-dacija, dobrovoljno ili na osnovu odluke nadlenog tijela udruenja ili fondacije.

Dobrovoljni prestanak rada:

U principu vai sljedee, ako statutom nije drugaije predvieno, odluka o prestanku sa radom se dono-si dvotreinskom kvalifikovanom veinom glasova lanova udruenja ili dvotreinskom veinom gla-sova upravnog odbora fondacije.

U sluaju dobrovoljnog prestanka rada registrovano udruenje ili fondacija usvaja plan likvidacije koji je u skladu sa statutom i zakonom.

FINANSIJSKO POSLOVANJE...

24 FINANSIJSKO POSLOVANJE

BiH FBiH RS Napomena

lanarina X X X Primjenjivo samo na udruenja

Dobrovoljni prilozi i pokloni X X X

Na nivou BiH u novcu, uslugama ili imovini bilo koje vrste, u RS pokloni i prilozi koji imaju novanu vrijednost, dok u FBiH nije precizirano.

Dravne subvencije i sredstva iz budeta X X X

Prihod od kamata, divi-dendi, dobiti od kapitala, zakupnina, honorara i tome slino

X X X

Prihodi steeni kroz ost-varivanje ciljeva i drugih aktivnosti utvrenih statutom

X X X

Svi izvori koji su rezultat aktivnosti udruenja i fon-dacija u skladu sa statutom. Kreditno zaduivanje kod komercijalnih banaka ili drugih kreditora se takoer moe svrstati u ovu kategoriju.

Dakle, udruenja i fondacija se mogu finansirati iz sredstava obezbijeenih od strane treih lica ili vlas-titim aktivnostima koje se provode u skladu sa nji-hovim statutom.

Samofinansiranje (Obavljanje privrednih djelatnosti)

Samofinansiranje podrazumijeva ostvarivanje priho-da kroz obavljanje privredne djelatnosti. Potrebno je naglasiti da zakoni o udruenjima i fondacijama BiH i oba entiteta prave jasnu razliku izmeu srodnih i nesrodnih privrednih djelatnosti.

Pri tome srodnu djelatnost definiu kao djelatnost koja ja direktno povezana sa ostvarivanjem ciljeva iz statuta. Sve ostale privredne aktivnosti koje nisu u direktnoj vezi sa ciljevima iz statuta, smatraju se nesrodnim privrednim aktivnostima.

Obavljanje srodnih privrednih aktivnosti je doputenou oba entiteta, kao i na dravnom nivou bez potrebe osnivanja posebnog pravnog subjekta preko kojeg bi se obavljale srodne privredne aktivnosti. To znai da udruenja i fondacije mogu obavljati srodne privredne

aktivnosti pod uslovom da su iste u skladu sa njihovim statutarnim ciljevima, tj. da doprinose ostvarenju stat-utarnih ciljeva te da osnovna svrha obavljanja takvih djelatnosti nije sticanje dobiti. U tom kontekstu, bitno je da udruenja i fondacije u svojim statutima jasno i detaljno definiu ciljeve i privredne djelatnosti koje e obavljati u cilju ostvarivanja svojih ciljeva.

U skladu sa odredbama zakona o porezu na dobit oba entiteta, udruenja i fondacije ne plaaju porez na dobit ostvaren obavljanjem srodnih privrednih djelatnosti. Naime, to znai da ne plaaju porez na dobit za ostvareni viak prihoda nad rashodima1.

S druge strane, za obavljanja nesrodnih privrednih aktivnosti, udruenja i fondacije su duna osnovati zasebno pravno lice. Pored toga, viak prihoda nad rashodima, odnosno dobit ostvarena obavljanjem nesrodne privredne djelatnosti podlijee oporezivan-ju porezom na dobit.

1 Kada udruenja i fondacije obavljaju srodnu privrednu djelatnost, uvi-jek se koristimo izrazima prihodi i rashodi, odnosno viak prihoda nad rashodima, a ne izrazom dobit, obzirom da je isti vezan za privredna drutva i nesrodne privredne djelatnosti.

FINANSIjSKO POSLOVANjE

FinansiranjeKada je rije o finansiranju udruenja i fondacija, zakonska regulativa na dravnom, odnosno entitetskom nivou navodi gotovo identine izvore. U tabeli ispod, dat je uporedni prikaz izvora finansiranja udruenja i fondacija iz relevantnih zakona oba entiteta BiH, kao i zakona BiH.

25FINANSIJSKO POSLOVANJE

Bitno je napomenuti sljedee:

Ukoliko su prihodi od privrednih aktivnosti vei od rashoda od obavljanja te djelatnosti, razlika pred-stavlja viak prihoda nad rashodima ili dobit koju nije dozvoljeno isplaivati osnivaima, lanovima udruenja, lanovima upravljakih tijela, odgov-ornim licima, djelatnicima, donatorima ili treim licima. Tako ostvareni viak prihoda nad rashodi-ma doputeno je iskljuivo koristiti za ciljeve utvrene statutom, tj. mora se investirati u osnovne statutarne aktivnosti udruenja ili fondacije.

Platni promet i transakcijePlatni promet predstavlja sva plaanja izmeu pravnih i fizikih lica koja se vre sa ciljem podmi-renja novanih obaveza i naplate potraivanja. Plat-ni promet se najveim dijelom obavlja nenovanim transferima putem komercijalnih banaka, dok je go-tovinsko plaanje svedeno na minimum. Bezgotovin-skim platnim prometom smatra se prijenos novanih sredstava sa transakcijskog rauna jednog lica na transakcijski raun drugog lica. U zavisnosti od toga da li se platni promet obavlja izmeu lica unutar jedne zemlje ili izmeu lica u razliitim zemljama, mogue je razlikovati unutranji i meunarodni plat-ni promet.

Platni promet u BiH regulisan je na entitetskom nivou putem Zakona o platnim transakcijama. Glavni uesnici u unutranjem platnom prometu su Central-na banka BiH, komercijalne banke i sva ona pravna i fizika lica koja imaju otvorene raune kod komer-cijalnih banaka.

Shodno pomenutim zakonima, kao i Zakonima o fi-nansijskom poslovanju entiteta, sva pravna lica ima-ju obavezu da novana sredstva dre na raunima kod komercijalnih banke ije je sjedite u BiH, te da platne transakcije obavljaju putem transakci-jskih rauna otvorenih kod komercijalnih banaka u BiH. Obzirom da udruenja i fondacije imaju status pravnog lica, ova obaveza se odnosi i na njih.

Poslovanje sa komercijalnim bankama

Otvaranje rauna

Otvaranje transakcijskog rauna je preduslov za poetak poslovanja pravnih lica, ukljuujui udruenja i fondacije. Ovlatenja za otvaranje rauna kod komercijalnih banaka, izbora banke, kao i broja i vrsta transakcijskih rauna utvruju se statutom udruenja i fondacija. Pri tome, izbor ko-mercijalne banke i ostalih usluga koje pruaju banke je stvar komercijalne prirode i poslovne politike. Da-kle, zavisi od potreba udruenja i fondacija, te os-talih trinih faktora. Potrebno je napomenut da sva pravna lica mogu otvoriti vie transakcijskih rauna u jednoj ili vie razliitih komercijalnih banaka.

Postupak otvaranja transakcijskih rauna utvren je internim politikama i procedurama svake komerci-jalne banke zasebno. S obzirom na zahtjeve zakon-ske regulative, ovaj postupak je u znaajnoj mjeri usaglaen meu bankama na tritu BiH. Uobiajena lista dokumentacije potrebne za otvaranje rauna sadri sljedee:

Zahtjev za otvaranje rauna, potpisan od strane ovlatenog lica i opeaen peatom udruenja ili fondacije. Obino je rije o tipskim obrascima ko-mercijalnih banaka;

Rjeenje o upisu u registar kod nadlenog organa;

Statut udruenja ili fondacije;

ID broj udruenja ili fondacije;

Statistiki broj udruenja ili fondacije;

Kopija identifikacionih dokumenata lica ovlatenih za zastupanje;

Karton deponovanih potpisa. Rije je o tipskom formularu koji pripremaju komercijalne banke i koji sadri line podatke i potpise lica koji e biti ovlateni za raspolaganje novanim sredstvima i autorizovanje platnih naloga. Obino je to isto lice koje je ovlateno da zastupa pravno lice, ali ne post-oji zakonska smetnja da to bude neko drugo lice.

S obzirom na postojanje izvjesnih razlika u zahtjevi-ma komercijalnih banaka, prilikom otvaranja rauna potrebno je od komercijalne banke zatraiti detaljnu listu potrebne dokumentacije i sa uposlenicima iste se posavjetovati o postupku otvaranja rauna.

isporuena dobra i usluge, izmirivanje drugih novanih obaveza, povrat uzetih kredita, plaanje kazni i pe-nala, isplata plaa i drugih primanja uposlenicima, plaanje javnih prihoda i tome slino), koja mora biti jasno naznaena na nalogu za plaanje.

Ovlatena lica tj. lica koja se nalaze u kartonu de-ponovanih potpisa mogu raspolagati sredstvima na raunu u skladu s vaeim propisima i pravilima ban-ke. Prilikom obavljanja transakcija po raunima, lica se identifikuju linim dokumentima.

Gore navedeno primjenjivo je za unutranji i meunarodni platni promet.

Gotovinske platne transakcije

Platne transakcije u kojima dolazi do uplate ili is-plate gotovine na raun, odnosno sa rauna kod poslovne banke mogu se smatrati gotovinskim plat-nim transakcijama. Uplate i isplate gotovog novca obavljaju se na alterima banke kod koje je otvoren raun. U ove svrhe, takoer se koriste tipski obrasci koji su dostupni u poslovnicama komercijalnih bana-ka i razlikuju se od naloga za plaanje koji su opisani u prethodnom poglavlju.

Ovlatena lica tj. lica koja su se nalaze u kartonu deponovanih potpisa mogu raspolagati sredstvima na raunu u skladu s vaeim propisima i pravilima banke. Drugim rijeima, nalozi za uplatu i isplatu gotovine sa transakcijskog rauna moraju biti pot-pisani od strane lica koje se nalazi na kartonu de-ponovanih potpisa. Prilikom obavljanja transakcija po raunima, lica se identifikuju linim ispravama.

Bankovni izvodi

Shodno zakonskoj regulativi, banke su dune da najmanje jednom mjeseno klijentima dostavljaju izvjetaje o svim promjenama na raunu od posljed-njeg izvjetaja. Meutim, uobiajena praksa veine banaka je da izvode dostavljaju na dnevnoj bazi. Izvodi, uobiajeno, mogu biti dostavljeni putem obine ili elektronske pote u zavisnosti od prefer-encija klijenta i/ili internih politika banke.

Pored transakcijskog rauna, udruenja i fondacije mogu otvarati i devizne raune kod komercijalnih banaka. Namjena ovih rauna jeste dranje novanih sredstava u stranim devizama, kao i obavljanje plat-nog prometa sa inostranstvom.

Raspolaganje sredstvima i obavljanje prometa

Danom aktiviranja rauna (transakcijskog ili deviznog) on postaje operativan i sa istog je mogue obavljati platne transakcije (uplate i isplate novanih sredstava). Dakle, od tog momenta mogue je vriti novane isplate i uplate na raun.

Bezgotovinske platne transakcije

Pod bezgotovinskim platnim transakcijama podra-zumijevaju se prijenosi novanih sredstava sa jed-nog transakcijskog rauna na drugi. U zavisnosti od toga da li se prijenos novanih sredstava deava izmeu rauna otvorenih u istoj banci ili u razliitim bankama mogue je razlikovati unutarbankarski ili meubankarski transfer. U bezgotovinskim platnim transakcijama mogue je vriti uplate i/ili isplate sa rauna. Pod uplatama se podrazumijeva priliv novanih sredstava na transakcijski raun, za razliku od isplata koje oznaavaju odliv sredstava.

Isplate i uplate gotovine, kao i bezgotovinske tran-sakcije obavljaju se na osnovu tipskih obrazaca dostupnih u svim bankama u tampanom formatu ili slanjem elektronskih naloga, to zavisi od internih politika banke i usluga koje pruaju pojedine banke.

Osnovni instrument platnog prometa je Nalog za plaanje, koji predstavlja bezuslovnu instrukciju datu banci da isplati ili uplati odreenu sumu novca sa oznaenog rauna. Nalog za plaanje moe biti izdat u pisanoj formi ili elektronski. Nalogodavac u nalogu za plaanje mora tano identifikovati primaoca i odredinu banku. Kada je na nalogu za plaanje bilo koji uesnik u platnoj transakciji identifikovan imenom i brojem, banka primalac nije duna utvrditi usaglaenost imena i broja i moe izvriti plaanje ili na os-novu imena ili na osnovu broja.

Pored navedenog, svaka platna transakcija mora ima-ti odgovarajuu pravnu podlogu (plaanje obaveza za


Mjenica

Mjenica je vrijednosni papir na odreeni iznos novca koji svom imaocu daje pravo da taj iznos naplati od osobe koja je u njoj naznaena kao dunik. Mjenica je jednostrani pravni posao u ko-jem njen izdavalac (trasant) daje nalog drugoj osobi (trasatu) da korisniku mjenice (remitentu) isplati odreeni iznos novca ili se njime obvezuje da e sam ispuniti tu isplatu.

Kompenzacija

Kompenzacija je pravni posao propisan Zakonom o obligacionim odnosima. Dunik moe pre-biti potraivanje koje ima prema povjeriocu sa onim to ovaj potrauje od njega, ako oba potraivanja glase na novac ili druge zamjenjive stvari istog roda i iste kvalitete, i ako su oba dospjela. Prebijanje ne nastaje im se steknu uslovi za to, nego je potrebno da jedna strana izjavi drugoj da vri prebijanje.

Cesija

Cesija, kao pravni posao utvren Zakonom o obligacionim odnosima, predstavlja ustupanje potraivanja ili prava pismenom izjavom povjerioca (cedenta) u korist novog povjerioca (ce-sionara), koji stupa na mjesto sadanjeg povjerioca. Za prijenos potraivanja nije potreban pristanak dunika, ali je ustupalac duan obavijestiti dunika o izvrenom ustupanju. Cesijom se ne moe pogorati poloaj dunika. Sutina ovog posla se sastoji u tome da cedent cesijom, tj. prenoenjem potraivanja, izmiruje obavezu prema cesionaru koji je njegov povjerilac.

AsignacijaAsignacija ili upuivanje je pravni posao kojim jedno lice - uputilac (asignant) ovlauje drugo lice - upuenika (asignat) da za njegov raun izvri neto odreenom treem licu, primaocu uputa (asignatar), a ovoga ovlauje da to izvrenje primi u svoje ime.

Zajednika karakteristika posljednja tri navedena posla je da se provode na osnovu vjerodostojnih is-prava (izjava, ugovor i dr.). U sva tri pravna posla mogue je stupati sa licima iz BiH, kao i licima iz inostranstva. U drugom sluaju, za lica koja sjedite imaju u RS-u, potrebna je saglasnost entitetskog ministarstva finansija.

Izuzetno, entitetskim zakonima o finansijskom poslovanju u Federaciji BiH i Republici Srpskoj je ureeno da pravna lica ne mogu izmirivati meusobne obaveze prebijanjem, niti na dru-ge naine predviene propisima o obligacionim odnosima, sve dok imaju evidentirane neizmirene dospjele obaveze kod ovlatenih organizacija za obavljanje poslova platnog prometa, tj.banaka.

Alternativni naini naplate potraivanja i izmi-renja obaveza

Prema Zakonu o finansijskom poslovanju, sva prav-na lica su duna izmirivati svoje obaveze u ugovore-nom odnosno propisanom roku, nalozima za prijenos (plaanje) i drugim instrumentima plaanja. Prema odredbama istog zakona, te Zakona o obligacionim odnosima, pravna licameusobne obaveze mogu

izmirivati i prijenosom vrijednosnih papira, prebijan-jem (kompenzacijom), asignacijom, cesijom, te na dru-ge naine u skladu sa zakonima koji ureuju ovu oblast.

Dakle, pravna lica svoje obaveze primarno izmiruju novanim plaanjima na nain opisan u prethodnom poglavlju. U nastavku slijedi kratak opis ostalih in-strumenata koji se najee koriste za izmirenje duniko ovjerilakih obaveza.


UpravljanjeNVO kao pravno lice ima svoje organe upravljanja. Uobiajena tijela u NVO-u, zavisno od njenih potre-ba i zahtjeva su, izmeu ostalog:

Predsjednitvo/Lice ovlateno za zastupanje (obavezan upravni organ);

Sekretar;

Upravni i nadzorni odbor;

Skuptina (obavezan upravni organ);

Druga upravna tijela (privremena/trajna).

Navedene organe uprave je potrebno definisati stat-utom NVO-a, a eventualnim naknadnim izmjenama statuta je mogue nadopunjavati/mijenjati iste, za-visno od potreba i zadataka NVO.


priprema nacrt statuta i drugih akata koje donosi Skuptina;

provodi politiku, zakljuke i druge odluke koje je donijela Skuptina;

upravlja imovinom NVO-a;

podnosi godinji ili periodini izvjetaj o svom radu Skuptini na usvajanje;

obavlja i druge poslove odreene statutom.

Uobiajeno je da NVO u javnosti predstavlja i zastupa statutom ovlateni Predsjednik NVO-a koji se za obav-ljanje navedene funkcije ovlauje statutom NVO-a.

Ime zastupnika NVO-a se dostavlja nadlenom reg-istarskom organu radi upisa u registar, a u sluaju bilo kakve izmjene zastupnika (istek mandata, os-tavka ili smjena), NVO je duna da navedene izm-jene dostavi nadlenom registarskom organu.

Pored gore navedenih organa, NVO u praksi esto statutom predvidi imenovanje Nadzornog odbora NVO-a, koji obino broji 3 ili 5 lanova. Funkcija Nadzornog odbora se u ogleda u nepristrasnom nad-zoru rada NVO-a i njenog finansijskog poslovanja. Uobiajeno je da se u lanove Nadzornog odbora biraju osobe koje nisu u sukobu interesa, odnosno nemaju lini interes u NVO-u. Nadzorni odbor je obavezan podnositi izvjetaj Skuptini.

Kancelarijsko poslovanjeIako trenutno ne postoje propisi o kancelarijskom poslovanju koji su obavezujui za pravna lica, NVO u praksi primjenjuju propise o kancelarijskom po-slovanju koji su obavezujui za ministarstva i druga vladajua tijela BiH.

U kancelarijsko poslovanje spada: primanje, ot-varanje, pregledanje i rasporeivanje pote odnosno akata, zavoenja akata, njihovo zdruivanje i dostav-ljanje u rad, administrativno-tehniko obraivanje akata, otpremanje pote, razvoenje akata, kao i njihovo stavljanje u arhivu (arhiviranje i uvanje).

Preporuljivo je da NVO usvoji interni akt koji e regulisati kancelarijsko poslovanje organizacije i propisati procedure za:

odreivanje osobe odgovorne za voenje kancel-arijskog poslovanja koja je duna u toku radnog

Pored organa upravljanja koji su slobodno formirani od strane NVO, Zakon o udruenjima i fondacijama BiH propisuje obavezu uspostavljanja sljedeih or-gana:

Skuptina;

Upravni odbor (ukoliko je osnivanje istog propi-sano statutom NVO-a);

Osobu/e koja/e e zastupati NVO u pravnom prometu (u sluaju da nije uspostavljen Upravni odbor).

Kao to je gore navedeno, osnovni organ NVO-a je Skuptina ije je osnivanje obavezno i iji se za-daci definiu statutom NVO-a. Ako nije drugaije odreeno statutom NVO-a, lanove Skuptine ine svi lanovi NVO-a. U praksi je est sluaj da lanovi NVO-a izaberu stalnu skuptinu koja broji manji broj lanova, a koja zatim obavlja zadatke upravljajueg organa NVO-a.

Iako ne postoji takva zakonska obaveza, za potrebe donoenja odluka uobiajeno je da broj lanova Skuptine bude neparan. Zakonom je propisano da Skuptina obavlja sljedee zadatke:

donoenje statuta, izmjena i dopuna statuta i dru-gih akata odreenih statutom;

odluivanje o pripajanju, razdvajanju, trans-formisanju, rasputanju i prestanku rada, kao i o drugim statusnim promjenama NVO-a;

imenovanje i razrjeenje lanova upravnog odbo-ra, ako takvo tijelo NVO-a postoji;

usvajanje izvjetajakoje je pripremio Upravni od-bor, ako takvo tijelo NVO-a postoji;

odluivanje o svim drugim pitanjima koja nisu u nadlenosti drugih tijela NVO-a.

Upravni odbor (u sluaju da je isti predvien statu-tom) je izvrni organ koji je zaduen za sprovoenje zadataka i ciljeva udruenja utvrenih statutom. Broj lanova Upravnog odbora definie se statutom, a u sluaju da Upravni odbor nije predvien statu-tom, Skuptina odreuje osobu/e ovlatenu/e za za-stupanje NVO-a.

U skladu sa Zakonom o udruenjima i fondacijama BiH, Upravni odbor, ili osoba ovlatena za zastupanje:

priprema sjednice Skuptine;


Navedenu listu usvaja i donosi osoba ovlatena za zastupanje NVO-a, te se ista ovjerava potpisom te osobe i peatom NVO-a. Nakon toga, lista se dostav-lja Arhivu BiH na pregled i ovjeru, na koju Arhiv BiH daje svoju saglasnost. Nakon davanja saglasnosti Arhiva BiH, lista se moe poeti primjenjivati od strane NVO-a.

U skladu sa dokumentima koji su, kao proizvod NVO-a, navedeni u listi, isti se unose u arhivsku knjigu sa pripadajuom oznakom i nazivom.

Nakon proteka propisanog roka uvanja pojedinih dokumenata, isti se mogu unititi uz saglasnost Arhi-va BiH.

Dovoljno je da NVO saini listu dokumenata za koje je obavezni rok uvanja, u skladu sa rokovima na-vedenim u listi, protekao, te istu dostavi Arhivu BiH na davanje saglasnosti. Nakon to Arhiv BiH da svoju saglasnost, navedeni dokumenti se mogu unititi, pri emu se saglasnost Arhiva BiH uva trajno kao dokaz da je istekao propisani rok uvanja dokumentacije koja je unitena, te da NVO nije bila duna dalje uvati datu dokumentaciju.

Interni akti udruenja i fondacija

S ciljem to preciznijeg regulisanja internih proce-dura/internih politika, NVO su u obavezi da donesu odreen broj internih akata.

Obavezni akti NVO-a, koji su regulisani i Zakonom o udruenjima i fondacijama BiH su:

a) Osnivaki akt/odluka o osnivanju NVO-a

Osnivaki akt NVO-a je odluka o osnivanju NVO koju donosi osnivaka skuptina NVO-a. Zakonom o udruenjima i fondacijama BiH je odreeno da osnivaki akt NVO-a obavezno sadri:

imena i prezimena i adrese, odnosno naziv i skraeni naziv i sjedite osnivaa;

naziv, sjedite i adresu NVO-a;

ciljeve i djelatnosti NVO-a;

ime i prezime osobe ovlatene za obavljanje po-slova upisa u registar NVO-a;

potpise osnivaa ili osoba ovlatenih za zastupan-

vremena organizovati vrenje poslova NVO-a tako da predmeti, akti, peati i drugi materijali, ne sm-iju doi u posjed neovlatenih osoba;

protokolisanje ulazne i izlazne pote;

razvrstavanje i klasifikacija akata NVO-a;

nain i rokove predaje akata i predmeta nadlenom arhivu, procedure arhiviranja i uvanja akata i drugih predmeta (tembilji, igovi);

prijem i uvanje povjerljivih dokumenata; itd.

NVO su pored kancelarijskog poslovanja dune obav-ljati i arhivske poslove koje proizilaze iz njihovih aktivnosti u skladu sa Zakonom o arhivskoj grai i arhivu BiH.

Na NVO se iz navedenog Zakona primjenjuju odred-be o privatnoj arhivskoj grai. Specifino, NVO, kao pravna lica-imaoci privatne arhivske grae, koji uvaju arhivsku grau ili pojedinane dokumente trajne vrijednosti, obavezni su:

a) uvati je, srediti i popisati;

b) omoguiti ovlatenoj osobi nadlenog arhiva pregled, popis i prouavanje u sigurnosne svrhe;

c) obavijestiti nadleni arhiv o svim promjenama u vezi s arhivskom graom;

d) omoguiti snimanje arhivske grae po zahtjevu nadlenog arhiva.

U kontekstu gore navedenog, bitno je napomenuti da se propisi o arhivskoj grai odnose iskljuivo na do-kumentaciju koja je proizvod NVO-a, tj. sve ono to u okviru svog poslovanja nastaje kao proizvod NVO-a (npr. fakture, izvjetaji, programi rada, odluke, pro-jekti i sl.).

To znai sljedee, NVO je duna usvojiti interni akt pod nazivom Lista kategorija registraturne grae sa rokovima uvanja (u nastavku lista).

U listu se unose nazivi svih dokumenata koji su proizvod NVO-a sa pripadajuom oznakom, rokom i nainom uvanja (trajno/ogranieno-izvorno/elek-tronski). Rokovi uvanja finansijske dokumentacije dati su u poglavlju 6. ovog Prirunika. Rokove uvanja dokumentacije koju ine izvjetaji, programi rada i sl. odreuje sama NVO u skladu sa svojim internim propisima i potrebama.


U praksi NVO-i najee donose sljedee interne akte:

a) Pravilnik o radu - poblie regulie obaveze i pra-va lanova kao i zaposlenih NVO-a, radno vrijeme NVO-a, i sl.;

b) Pravilnik o raunovodstvu - ureuje organizac-iju raunovodstva, interne raunovodstvene pro-cedure, kontrolne postupke, raunovodstvene politike za priznavanje i procjenjivanje imovine i obaveza, prihoda i rashoda. Osim toga utvruju se uputstva i smjernice za usvajanje, dostavljanje i objavljivanje finansijskih izvjetaja i druga pitanja voenja poslovnih knjiga i sastavljanja finansi-jskih izvjetaja za koja je propisano da se ureuju optim aktom u skladu sa Zakonom o raunovodstvu i reviziji, drugim podzakonskim propisima;

c) Raunovodstvene politike NVO-a - utvruje posebna naela i pravila koja je usvojila NVO za pripremanje i prikazivanje finansijskih izvjetaja u skladu sa Meunarodnim standardima finansijskog izvjetavanja. Usvojene raunovodstvene politike odnose se na priznavanje, ukidanje priznavanja, mjerenje i procjenjivanje imovine, obaveza, pri-hoda i rashoda NVO-a;

d) Pravilnik o kancelarijskom poslovanju ureuje kancelarijsko poslovanje, osobe zaduene za kancelarijsko poslovanje, nain voenja protoko-la, uvanje dokumenata i peata;

e) Pravilnik o finansijskom poslovanju ureuje naela finansijskog poslovanja NVO-a, odreuje osobe nadlene za upravljanje finansijskim sredst-vima NVO-a, ureuje sistem kontrola finansijskog poslovanja NVO-a, propisuje nain upravljanja blagajnom i osobe odgovorne za blagajniko po-slovanje, itd.

Stupanje u duniko povjerilake odnose

NVO kao i ostala pravna i fizika lica moe stupati u duniko - povjerilake odnose.

Stupanje u duniko povjerilake odnose regulisano je Zakonima o obligacionim odnosima.

Propisi o obligacijama u BiH ureuju obligaciono pravne odnose izmeu dvije odreene strane na os-novu kojih je jedna strana (povjerilac) ovlatena da

je, te jedinstveni matini broj graana, ukoliko su osnivai dravljani Bosne i Hercegovine.

b) Statut

Statut je najvii akt koji definie rad NVO-a, a ko-jeg donosi Skuptina NVO-a. U skladu sa Zakonom o udruenjima i fondacijama, statut NVO-a mora sadravati sljedee obavezne elemente:

naziv NVO-a, skraeni naziv ukoliko postoji, i ad-resu NVO-a;

ciljeve i djelatnosti NVO-a;

postupak za primanje i iskljuivanje lanova;

tijela NVO-a, nain na koji se biraju, ovlatenja koja imaju, kvorum i pravila glasanja, trajanje mandata, osobu ovlatenu da sazove Skuptinu, us-love i nain rasputanja, odnosno prestanak rada;

pravila za ostvarivanje, upotrebu i raspolaganje sredstvima NVO-a, kao i tijelo koje je ovlateno za nadzor nad upotrebom tih sredstava;

nain podnoenja finansijskih izvjetaja i izvjetaja o radu;

javnost rada;

postupak za izmjenu i dopunu statuta, ovlatenje i nain donoenja drugih opih akata;

opis oblika i sadraj peata;

zastupanje NVO-a;

uslove i postupak za spajanje, podjelu, odnosno prestanak rada ukljuujui i bilo kakav poseban kvorum ili pravila za postizanje kvalificirane veine u postupku glasanja;

postupak za raspolaganje preostalim imetkom ili drugim sredstvima u sluaju rasputanja ili prestanka rada NVO-a.

Pored navedenih obaveznih internih akata, u praksi NVO-i na osnovu statuta donose druge interne akte koji reguliu pravila poslovanja organa NVO, razliite interne procedure, rasporede poslova, itd.

Pri donoenju ostalih internih akata bitno je voditi rauna da se uspostavi procedura donoenja internih akata te da akti precizno i jasno reguliu oblast/pi-tanja zbog kojih se ista donose, kao i da se odredi vremenski period vaenja akta.


zahtjeva od druge strane (dunik) odreeno davanje, injenje ili uzdravanje od neega to bi inae imala pravo da ini, a druga strana je duna da to ispuni.

Obligacioni odnosi se javljaju u sferi prometa i uslu-ga i podrazumijeva korelaciju izmeu ovlatenja i obaveza odnosno, dug je jednak obavezi, tj. to je sa jedne strane dug/obaveza, to je sa druge strane pravo/ovlatenje.

Uobiajeno je da se prilikom stupanja u duniko povjerilake odnose zakljuuje ugovor. NVO moe formirati obligacioni odnos, te potpisati ugovor i sa fizikim i sa pravnim licima. Predmet ugovora se moe sastojati u davanju, injenju, neinjenju ili trpljenju i mora biti mogu, doputen i odrediv.

Ugovor se uglavnom zakljuuje na tano odreeno vrijeme, gdje su jasno definisani poetak i kraj roka. Ukoliko rok nije definisan samim ugovorom strana-ka, isti e se odrediti primjenom odredbi ZOO FBiH, odnosno ZOO RS.

Za pojedine pravne poslove (npr. zakup, graenje, prodaja, prijevoz stvari, itd.) propisani su bitni el-ementi ugovora, dok se za ostatak forma slobodno ugovara. Bitni elementi ugovora su osnova njihove punovanosti.

Stupanjem u obligaciono pravni odnos, NVO saglas-nom izjavom volje ureuje svoje meusobne odnose sa drugom ugovornom stranom, ukoliko to nije u su-protnosti za pozitivno pravnim propisima u BiH.

Za neispunjavanje ugovornih obaveza, oteena stra-na moe zahtijevati naknadu tete, a za neblagov-remeno izvrenje novane obaveze dunik je duan platiti i zateznu kamatu koja trenutno u FBiH iznosi 12% godinje, a u RS-u 0,05% dnevno plus stopa rasta cijena na malo za period za koji se rauna zatezna kamata.

U praksi NVO-i stupaju u obligacione odnose sa razliitim pravnim i fizikim licima od kojih se kao najei pojavljuju kreditori, dobavljai komunalnih usluga, zakupodavci, itd. NVO je duna internim do-kumentima odrediti odgovorno lice za potpisivanje ugovora u ime NVO-a, kao i procedure stupanja u obligaciono-pravne odnose sa treim stranama (npr. oglasi, tenderi, itd.).

ZAPOLJAVANJE I DRUGI OBLICI ANGAOVANJA

LICA OD STRANE NVO...

Ugovor o radu

Obaveza sklapanja ugovora

NVO treba zakljuiti ugovor o radu sa fizikom oso-bom ako postoji jedan od sljedeih elemenata:

poslodavac odreuje vrstu, mjesto i vrijeme rada;

poslodavac stavlja na raspolaganje zaposleniku sredstva za rad (npr. poslovni prostor sa opremom, radnu odjeu, potreban materijal i dr.);

poslodavac snosi poslovne izdatke za zaposlenika (putne trokove, dnevnice, terenski dodatak, na-knada za odvojeni ivot i dr.);

poslodavac zaposleniku isplauje redovnu plau;

poslodavac snosi isplate naknada za obavljanje nesamostalne djelatnosti i za vrijeme odmora i bolesti zaposlenika;

zaposlenik pri obavljanju djelatnosti koristi samo svoju sposobnost (fiziku ili umnu), a ne i kapital;

zaposlenik je obavezan da ima odreeni uinak ali ne i odreeni uspjeh.

Ugovor o radu sklapa se u pisanoj formi, na odreeno ili neodreeno vrijeme sa punim ili nepunim radnim vremenom.

Ugovor o radu koji ne sadri podatak u pogledu tra-janja smatrat e se ugovorom o radu na neodreeno vrijeme. S druge strane, ugovor o radu na odreeno vrijeme ne moe se zakljuiti na

period dui od dvije godine. Meutim, ukoliko za-poslenik i poslodavac izriito ili preutno obnove ugovor o radu na odreeno vrijeme, odnosno izriito ili preutno sklope uzastopne ugovore o radu na odreeno vrijeme za period dui od dvije godine bez prekida, takav ugovor smatrat e se ugovorom o radu na neodreeno vrijeme, ako kolektivnim ugovorom nije drukije odreeno.

Puno radno vrijeme zaposlenika traje najdue 40 sati sedmino. Ugovor o radu moe se zakljuiti i za rad sa nepunim radnim vremenom.

Ugovor o radu u pisanoj formi sadri, naroito, po-datke o:

ZAPOLjAVANjE I DRUGI OBLICI ANGAOVANjA LICA OD STRANE NVO

Angaovanje fizikih lica osnovni konceptZapoljavanje ili radni odnos kao i ugovor o privre-menim i povremenim poslovima imaju karakter nesamostalne djelatnosti, dok ugovor o djelu ima obliksamostalne djelatnosti.

Da li e NVO sa licem zakljuiti ugovor o radu odnosno zaposlenju, ili je angaovati po osnovu samostalne djelatnosti (ugovor o djelu ili ugovor o autorskom djelu), zavisi od vrste konkretnih poslova koje e to lice obavljati, te naina obavljanja poslova.

Nesamostalna od samostalne djelatnosti razlikuje se, izmeu ostalog, u dva osnovna aspekta:

prava i obaveza koje se pripisuju poslodavcu ili naruiocu, odnosno zaposleniku ili angaovanoj osobi;

poreznog tretmana i tretmana obrauna doprinosa.

Zapoljavanje odnosno radni odnosi regulisani su za-konima o radu (koji vae na entitetskim nivoima), dok se angaovanje po ugovorima o djelu (ukljuujui autorsko djelo) reguliu zakonom o obligacionim odnosima, takoer na entitetskim nivoima. Ugovori o radu pripravnika i volontera te ugovori o privremen-im i povremenim poslovima spadaju u domen radnog prava odnosno nesamostalne djelatnosti, s tim to, za razliku od ugovora o radu, nemaju karakter rad-nog odnosa.

Prava i obaveze

Zapoljavanje (nesamostalna djelatnost)

NVO moe zaposliti osoblje po osnovu nesamostalne djelatnosti sklapanjem ugovora o radu (na odreeno ili neodreeno vrijeme). te ako su ispunjeni odreeni uslovi, sklapanjem ugovora o radu sa pripravnicima, ugovora o obavljanju privremenih i povremenih po-slova, te ugovora o volonterskom radu.

34 ZAPOLJAVANJE I DRUGI OBLICI ANGAOVANJA LICA OD STRANE NVO

Primanja po osnovu ugovora o radu

Ugovor o radu definie, izmeu ostalog, i primanja po osnovu plate. U skladu sa Zakonom o porezu na dohodak, ugovorom treba definisati iznos bruto plate (bruto plata ukljuuje iznos osnovne plate, poreza na dohodak i doprinosa iz plate).

Pored primanja po osnovu plate, poslodavac je duan u skladu sa kolektivnim ugovorom uposleniku isplaivati i sljedea primanja:

FBIH:

Poveanu osnovnu plau za:

- oteane uslove rada (buka, vlaga, praina, mrane prostorije, rad pri obojenoj svjetlosti, teki fiziki napori i sl.), kao i za rad gdje je zakonom prop-isana primjena sredstava zatite na radu;

- prekovremeni rad najmanje 30% od bruto satnice;- noni rad najmanje 30% od bruto satnice;- rad na dan sedminog odmora najmanje 20% od

bruto satnice;

- rad u dane praznika koji su po zakonu neradni naj-manje 50% od bruto satnice;

- za godine radnog staa (za svaku godinu radnog staa kod tog poslodavca za 0,6%, s tim da ukupno poveanje ne moe biti vee od 20%);

Naknadu plae u sluaju smrti zaposlenika i lana ue porodice i teke invalidnosti zaposlenika u visini najmanje tri prosjene plae prema posljed-njim objavljenim podacima;

Ishranu u toku radnog vremena (topli obrok) Uko-liko poslodavac ne obezbjeuje ishranu, zaposle-niku se isplauje mjesena naknada u iznosu od najmanje 20% prosjene neto plae prema posljed-njim objavljenim podacima zavoda za statistiku;

Prijevoz na posao i sa posla - u skladu sa pravil-nikom o radu, odnosno ugovorom o radu;

Regres za godinji odmor u visini najmanje 50% prosjene neto plae svih zaposlenih ostvarene kod poslodavca u mjesecu koji prethodi isplati regresa, pod uslovom da privredni subjekt -poslodavac nije prethodnu poslovnu godinu zavrio sa gubitkom;

1. nazivu i sjeditu poslodavca;

2. imenu i prezimenu, prebivalitu odnosno boravitu zaposlenika;

3. trajanju ugovora o radu;

4. danu otpoinjanja rada;

5. mjestu rada;

6. radnom mjestu na koje se zaposlenik zapoljava i kratak opis poslova;

7. duini i rasporedu radnog vremena;

8. plai, dodacima na plau, naknadama, te peri-odima isplate;

9. trajanju godinjeg odmora;

10. otkaznim rokovima kojih su se duni pridravati zaposlenik i poslodavac;

11. druge podatke u vezi sa uvjetima rada utvrene kolektivnim ugovorom.

Umjesto podataka navedenih u taki 7. do 11., moe se u ugovoru o radu naznaiti odgovarajui za-kon, kolektivni ugovor ili pravilnik o radu kojim su ureena ta pitanja.

Nakon sklapanja ugovora o radu, NVO je, izmeu ostalog, duna u roku od 15 dana prijaviti zaposle-nika nadlenomfondu penziono-invalidskog i zdravst-venog osiguranja, a zaposleniku uruiti kopiju pri-jave na ova osiguranja; zaposleniku osigurati sva prava iz radnog odnosa propisana zakonima, kolek-tivnim ugovorom ili pravilnikom o radu (pravo na dnevni, sedmini i godinji odmor, pravo na plaeni dopust, prava na naknade, pravo na usavravanje za rad i dr.).

NVO moe sklopiti ugovor o radu i sa osobama koje nisu dravljani BiH odnosno stranci

Documents

Prirucnik Za Finansijsko Racunovodstveno i Porezno Poslovanje Za Udruzenja i Fondacije u BiH