Problemy pielęgnacyjne osób uzależnionych

psychologiadlabiznesu.pl_psychologiadlabiznesu.pl_psychologiadlabiznesu.pl_psychologiadlabiznesu.pl_psychologiadlabiznesu.pl

Problemy pielęgnacyjne

osób uzależnionych

Diagnoza, Leczenie, Zalecenia do

kontaktu.


Plan

o Definicja i model uzależnienia

o Diagnoza

o Leczenie

o Trzeźwość


Definicja

o Uzależnienie – nabyta silna potrzeba

wykonywania jakiejś czynności lub

zażywania jakiejś substancji.

o inne wypadki, kiedy ludzie czują się

zmuszeni angażować się w ryzykowne,

"wymykające się spod kontroli"

zachowania (...)


Perspektywy

Biologiczna

Psychologiczna

Socjologiczna


DIAGNOZA


Uzależnienie fizjologiczne

o Uzależnienie fizjologiczne (ang. physiological dependence), zwane też czasem fizycznym, to nabyta silna potrzeba stałego zażywania jakiejś substancji odczuwana jako szereg dolegliwości fizycznych (np. bóle, biegunki, uczucie zimna, wymioty, drżenia mięśni, bezsenność).

o Zaprzestanie jej zażywania (odstawienie) prowadzi do wystąpienia zespołu objawów, które określa się jako zespół abstynencyjny (zespół z odstawienia). W leczeniu stosowana jest detoksykacja, czyli odtrucie.


Uzależnienie Psychiczne

o Uzależnienie psychiczne (ang. psychological dependence), znane też jako psychologiczne, to nabyta silna potrzeba stałego wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji, której niespełnienie jednak nie prowadzi do poważnych fizjologicznych następstw. Jego cechy to: o wzrost napędu związanego z poszukiwaniem środka uzależniającego

o wzrost tolerancji na działanie środka (obniżenie efektu przyjemności, który on dostarcza)

o kompulsywna konsumpcja środka kosztem swojego zdrowia oraz otoczenia

o osłabienie woli

o obsesja brania i natręctwa myślowe utrzymujące się i nawracające nawet po wieloletniej abstynencji

o samooszukiwanie się usprawiedliwiające wykonywanie danej czynności (związane z psychologicznymi mechanizmami obronnymi)

o fizyczne wyniszczenie, brak zainteresowania otoczeniem niezwiązanym ze środkiem i jego zdobywaniem

o Zależność psychiczna to stan, w którym osoba dotknięta tą chorobą nie potrafi bez pomocy z zewnątrz przerwać zachowań kompulsywnych związanych ze zdobywaniem i konsumpcją.


Uzależnienie Socjologiczne

o Uzależnienie społeczne (socjologiczne), wiąże się z zażywaniem środków toksycznych pod wpływem panującej mody lub w grupie ludzi podobnych do siebie (np. hippisów), w kręgach młodzieży z tzw. subkultur.

o Istotą zjawiska jest bardzo silne uzależnienie od grupy, co pociąga za sobą bezwzględne respektowanie panujących w niej zasad i obyczajów.

o Ponadto osoba uzależniona, w miarę pogłębiania się choroby o rezygnuje z ważnych dla siebie wcześniej aktywności,

o wypada z ról społecznych (utrata pracy, usunięcie ze szkoły, konflikty w rodzinie,

o zanik zainteresowań,

o zawężenie kontaktów do grupy narkomańskiej).

o Następuje coraz większa marginalizacja i najczęściej również kryminalizacja środowiska, w którym obraca się uzależniony.


Objawy uzależnienia (każdy

rodzaj uzależnienia)

Zachowanie szybko staje się nawykowe.

Jest częste, regularne i stereotypowe.

Zabiera znaczną część czasu.

Jest przyczyną problemów zdrowotnych,

finansowych, zawodowych,

małżeńskich i innych.

Ma charakter kompulsywny.

Trudno go zaprzestać trwale i całkowicie.

Związane jest z powracającym wewnętrznym

przymusem do niego.

Zespół abstynencyjny, po odstawieniu substancji,

lub zaprzestaniu kontaktu z daną sytuacją


ZESPÓŁ UZALEŻNIENIA OD

ALKOHOLU


1. Ograniczenie repertuaru

o Wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych, które reguluje picie alkoholu przez osoby zdrowe, w coraz mniejszy sposób wpływa na sposób picia osoby uzależnionej, tzn. że picie staje się coraz bardziej stereotypowe. Osoba uzależniona pije taki sam rodzaj alkoholu, w tym samym czasie każdego dnia, w tym samym miejscu.


2. Zwiększone znaczenie

picia

o Utrzymujący się wzorzec stereotypowego

picia zaczyna mieć pierwszeństwo przed

innymi aspektami życia, takimi jak dom i

życie rodzinne, kariera zawodowa i formy

spędzania wolnego czasu, które wcześniej

sprawiały przyjemność.


3. Zwiększona tolerancja na

alkohol

o Do uzyskania tego samego efektu

potrzebne są coraz większe ilości

alkoholu. Pacjenci tolerują dobrze takie

stężenie alkoholu we krwi, których nie są

w stanie znieść osoby bez wzrostu

tolerancji, Jednak u osób intensywnie

pijących przez wiele lat tolerancja na

alkohol może się zmniejszyć.


4. Objawy Abstynencyjne

o Spadek stężenia alkoholu we krwi prowadzi do wystąpienia objawów abstynencyjnych. Dochodzi do niego wtedy, kiedy osoba uzależniona zmniejsza ilość spożywanego alkoholu lub zupełnie przestaje pić. W cięższych przypadkach uzależnienia objawy abstynencyjne mogą się pojawiać wcześnie rano, zaraz po przebudzeniu. Objawy abstynencyjne obejmują drżenia (dreszcze), nudności i wymioty, wzmożoną potliwość oraz zaburzenia emocji (lęk, niepokój).


5. Picie alkoholu w celu załagodzenia

lub uniknięcia objawów abstynencyjnych

o Osoba uzależniona może odczuwać

potrzebę wyskoczenia do pubu w środku

dnia lub gorzej – wypija mocnego drinka z

samego rana, lub jeszcze gorzej – pije

alkohol w środku nocy, aby uniknąć

rozpoczynających się objawów

abstynencyjnych.


6. Subiektywne poczucie

przymusu picia

o Pacjenci czasami opisują ten bardzo

subiektywny objaw jako „przymus picia,

silne pragnienie”, któremu niezwykle

trudno się oprzeć.


7. Szybki nawrót objawów

po okresie abstynencji

o Chociaż zespół uzależnienia rozwija się po wielu latach intensywnego picia, u wielu osób, które zaczynają znowu pić, nawet po dosyć długim okresie abstynencji, szybko pojawiają się ponownie objawy uzależnienia. Na przykład u osoby uzależnionej w ciągu 3 dni mogą się rozwinąć objawy abstynencyjne i wzrost tolerancji pomimo dwóch lat abstynencji.


Zaburzenia używania

alkoholi - różnicowanie

o Pijący towarzysko

o Pijący problemowo

(nadużywanie,

używanie szkodliwe)

o Uzależnienie od

alkoholu


TESTY


Test CAGE

Test CAGE jest bardzo wygodny, bowiem jego wypełnienie zajmuje około 1 minutę. Nie jest jednak wystarczający do postawienia diagnozy uzależnienia. Według Mayfielda odpowiedź “tak” na co najmniej dwa pytania koreluje w

najwyższym stopniu (r=0,89) z kompleksową diagnozą uzależnienia od alkoholu, a zdaniem Busha i wsp. wskaźnik trafności testu CAGE wynosi 62%, to jednak powinien być on uzupełniany pytaniami dotyczącymi ilości wypijanego

alkoholu, problemów z kontrolowaniem ilości czy częstotliwości picia, zjawiska tolerancji oraz ewentualnego występowania objawów abstynencyjnych po odstawieniu alkoholu.

• 1. Czy zdarzały się w Twoim życiu takie okresy, kiedy odczuwałeś konieczność ograniczenia swojego picia?

• 2. Czy zdarzało się, że różne osoby z Twojego otoczenia denerwowały Cię uwagami na temat Twojego picia?

• 3. Czy zdarzało się, że odczuwałeś wyrzuty sumienia lub wstyd z powodu swojego picia?

• 4. Czy zdarzało Ci się, że rano po przebudzeniu pierwszą rzeczą było wypicie alkoholu dla uspokojenia lub “postawienia się na nogi”?

Pytania testu CAGE:

Udzielenie co najmniej dwóch twierdzących odpowiedzi na powyższe pytania wskazuje na znaczne prawdopodobieństwo istnienia uzależnienia od alkoholu.


Test MAST

•1. Czy uważasz, że pijesz w taki sam sposób jak większość ludzi?

•2. Czy Twoi przyjaciele bądź krewni uważają, że Twoje picie nie mieści się w normie?

•3. Czy kiedykolwiek brałeś udział w spotkaniu Anonimowych Alkoholików?

•4. Czy straciłeś kiedykolwiek przyjaciela lub dziewczynę z powodu picia?

•5. Czy miałeś kiedykolwiek kłopoty w pracy z powodu alkoholu ?

•6. Czy z powodu picia zaniedbałeś kiedykolwiek swoje obowiązki, sprawy rodzinne lub opuściłeś pracę kilka dni pod rząd?

•7. Czy miałeś kiedykolwiek delirium tremens (majaczenie alkoholowe), nasilone drżenia czy po nadużyciu alkoholu słyszałeś głosy lub widziałeś nie istniejące rzeczy?

•8. Czy z powodu picia zwracałeś się kiedykolwiek do kogokolwiek z prośbą o radę?

•9. Czy przebywałeś kiedykolwiek w szpitalu z powodu picia?

•10. Czy byłeś kiedykolwiek zatrzymany za prowadzenie pojazdu po użyciu alkoholu lub czy kiedykolwiek prowadziłeś pojazd po wypiciu alkoholu?

Udzielenie co najmniej 5 twierdzących

odpowiedzi na pytania zawarte w skróconej wersji testu MAST

(BMAST) jest, zdaniem niektórych badaczy,

wystarczającym kryterium do rozpoznania

uzależnienia od alkoholu. Pytania te

brzmią:


Test AUDIT

o Pod koniec lat 80. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaproponowała stosowanie przesiewowego testu AUDIT (The Alcohol Use Disorders Identification Test), który: o umożliwia wychwycenie populacji osób pijących w sposób ryzykowny i szkodliwy dla zdrowia,

o dotyczy aktualnego poziomu i stylu picia,

o koresponduje z sugerowanymi przez tę organizację kryteriami diagnostycznymi, zawartymi w 10 wersji Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10),

o jest wystandaryzowany w sześciu krajach,

o oprócz wywiadu uwzględnia dane z badania fizykalnego oraz poziom gamma-glutamylo-transferazy (GGT).

o Test składa się z dwóch części, tj. z wywiadu alkoholowego i badania klinicznego. o Część A: wywiad alkoholowy

o Część B : badania kliniczne o Urazy fizyczne

o Badanie fizykalne

o Należy pamiętać, że AUDIT jest tylko testem przesiewowym, a nie testem (narzędziem) diagnostycznym. Daje tylko ogólną orientację w problemie i dlatego powinien być uzupełniany obserwacją kliniczną.


Test „Baltimorski”

Pewną orientację w nasileniu problemu alkoholowego daje również dość popularny w Polsce test, który powstał w amerykańskim szpitalu John Hopkins’ University (Baltimore, Maryland). Z dołączonej instrukcji wynika, że w przypadku udzielenia rzetelnych odpowiedzi, uzyskanie jednej twierdzącej odpowiedzi powinno być ostrzeżeniem, że można stać się alkoholikiem. Dwie twierdzące odpowiedzi świadczą z dużym prawdopodobieństwem o uzależnieniu, natomiast trzy, zdaniem autorów, przemawiają definitywnie za uzależnieniem od alkoholu. Pytania brzmią:

• 1. Czy pijesz w pracy?

• 2. Czy Twoje picie wpływa niekorzystnie na życie domowe?

• 3. Czy pijesz dlatego, że jesteś nieśmiały wobec innych?

• 4. Czy picie wpłynęło na pogorszenie Twojej opinii w oczach otoczenia?

• 5. Czy miałeś kiedykolwiek wyrzuty sumienia z powodu picia?

• 6. Czy miałeś kiedykolwiek kłopoty finansowe na skutek picia?

• 7. Czy Twoje picie jest powodem zmartwień rodziny?

• 8. Czy pijąc stałeś się mniej ambitny?

• 9. Czy odczuwasz potrzebę picia codziennie o tej samej porze?

• 10. Czy jest Ci obojętne z kim pijesz?

• 11. Czy po piciu jednego dnia odczuwasz potrzebę wypicia nazajutrz?

• 12. Czy zauważyłeś, że na skutek picia zmniejszyła się Twoja sprawność fizyczna bądź umysłowa?

• 13. Czy picie wpływa negatywnie na Twoją pracę zawodową, bądź inne działania poza pracą?

• 14. Czy z powodu picia masz problemy ze snem?

• 15. Czy pijąc chcesz uciec od kłopotów?

• 16. Czy zdarza się, że pijesz samotnie?

• 17. Czy pijąc tracisz pamięć i nie wiesz, gdzie byłeś i co robiłeś?

• 18. Czy pijesz, aby wzmocnić pewność siebie?

• 19. Czy w związku z piciem byłeś kiedykolwiek w szpitalu, w izbie wytrzeźwień, ambulatorium itp.?

W ocenie wyników testu należy uwzględnić oczywiście polską specyfikę, pewną dowolność w interpretacji w tłumaczeniu poszczególnych pytań oraz fakt, że nie był on standaryzowany na polskiej populacji. Zastrzeżenia te nie pozwalają używać testu dla celów badawczych czy diagnostycznych, jednak zawarte w nim pytania mogą dać wielu osobom materiał do przemyśleń.


LECZENIE


Leczenie – Fizjologia -

Farmakoterapia

o Odtrucie

o Środki minimalizujące objawy zespołu

abstynencyjne – programy substytucyjne

oHeroina – Metadon

oNikotyna - Plastry

o Środki „awersyjne”

o Esperal - Wszywka


Leczenie - Psychoterapia

o Psychoterapia indywidualna

o Psychoterapia Poznawczo – Behawioralna

o Oddziaływania Grupowe

o Psychoterapia Grupowa

o Trening Asertywności

o Socjoterapia

o Terapie wspierające: biblioterapia,

kinoterapia.


Leczenie - Społeczeństwo

o Grupy Samopomocowe

o Ośrodki i Ruchy Pomocowe

oMonar

o Kościół


Anonimowi Alkoholicy

o Anonimowi Alkoholicy są wspólnotą mężczyzn i kobiet, którzy dzielą się nawzajem doświadczeniem, siłą i nadzieją, aby rozwiązywać swój wspólny problem i pomagać innym w wyzdrowieniu z alkoholizmu. Jedynym warunkiem uczestnictwa we wspólnocie jest chęć zaprzestania picia. Nie ma w AA żadnych składek ani opłat, jesteśmy samowystarczalni poprzez własne dobrowolne datki. Wspólnota AA nie jest związana z żadną sektą, wyznaniem, działalnością polityczną, organizacją lub instytucją, nie angażuje się w żadne publiczne polemiki, nie popiera ani nie zwalcza żadnych poglądów. Naszym podstawowym celem jest trwać w trzeźwości i pomagać innym alkoholikom w jej osiągnięciu


Program 12 Kroków

o Przyznaliśmy, że jesteśmy bezsilni wobec alkoholu, że przestaliśmy kierować własnym życiem.

o Uwierzyliśmy, że siła większa od nas samych może przywrócić nam zdrowie.

o Postanowiliśmy powierzyć naszą wolę i nasze życie opiece Boga, jakkolwiek Go pojmujemy.

o Zrobiliśmy gruntowny i odważny obrachunek moralny.

o Wyznaliśmy Bogu, sobie i drugiemu człowiekowi istotę naszych błędów.

o Staliśmy się całkowicie gotowi, aby Bóg uwolnił nas od wszystkich wad charakteru.

o Zwróciliśmy się do Niego w pokorze, aby usunął nasze braki.

o Zrobiliśmy listę osób, które skrzywdziliśmy i staliśmy się gotowi zadośćuczynić im wszystkim.

o Zadośćuczyniliśmy osobiście wszystkim, wobec których było to możliwe, z wyjątkiem tych przypadków, gdy zraniłoby to ich lub innych.

o Prowadziliśmy nadal obrachunek moralny, z miejsca przyznając się do popełnianych błędów.

o Dążyliśmy poprzez modlitwę i medytację do coraz doskonalszej więzi z Bogiem, jakkolwiek Go pojmujemy, prosząc jedynie o poznanie Jego woli wobec nas, oraz o siłę do jej spełnienia.

o Przebudzeni duchowo w rezultacie tych kroków, staraliśmy się nieść posłanie innym alkoholikom i stosować te zasady we wszystkich naszych poczynaniach.


WSPÓŁUZALEŻNIENIE, DDA

Diagnoza socjologiczna otoczenia osoby pijącej


Współuzależnienie

o Współuzależnienie – utrwalona forma funkcjonowania w długotrwałej, trudnej i niszczącej sytuacji związanej z patologicznymi zachowaniami uzależnionego partnera, ograniczająca w sposób istotny swobodę wyboru postępowania, prowadząca do pogorszenia własnego stanu i utrudniająca zmianę własnego położenia na lepsze. Współuzależnienie może wystąpić również w relacjach miedzy członkami rodziny, przyjaciółmi czy współpracownikami.

o Pozycja masochistyczna.


Dorosłe Dzieci Alkoholików

o Diagnoza Społeczna a nie psychologiczna.

o Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA, ang. ACoA = Adult Children of Alcoholics lub ACA = Adult Children Anonymous) – samopomocowe grupy wsparcia działające na bazie przejętego z ruchu AA (po niewielkich adaptacjach) programu Dwunastu Kroków. Stworzono je z myślą o osobach, które dorastały w domu, gdzie przynajmniej jedno z rodziców było alkoholikiem i w związku z tym osoby te wykształciły cechy ułatwiające egzystowanie w takiej rodzinie, lecz wydatnie utrudniające życie poza nią. Opierają się na założeniu, że ludziom z określonymi problemami najlepiej pomogą w zdrowieniu spotkania z osobami o podobnych trudnościach.

o http://www.psychologia.net.pl/testy.php?test=dda

http://www.psychologia.net.pl/testy.php?test=dda


Cechy DDA

o Czy w relacjach z ludźmi musisz zgadywać, co jest normalne?

o Czy masz trudności z przeprowadzeniem swoich zamiarów od początku do końca?

o Czy kłamiesz, gdy równie dobrze mógłbyś (mogłabyś) powiedzieć prawdę?C

o zy osądzasz siebie bezlitośnie?

o Czy masz kłopoty z przeżywaniem radości i z zabawą?

o Czy traktujesz siebie bardzo poważnie?

o Czy masz trudności z nawiązywaniem bliskich kontaktów?

o Czy przesadnie reagujesz na zmiany, na które nie masz wpływu?

o Czy bezustannie poszukujesz potwierdzenia i uznania u innych?

o Czy myślisz, że różnisz się od wszystkich innych?

o Czy jesteś albo nadmiernie odpowiedzialny (-a) albo całkowicie nieodpowiedzialny (-a)?

o Czy bywasz niezwykle lojalny (-a), nawet w obliczu dowodów, że druga strona na to nie zasługuje?

o Czy często ulegasz impulsom?

o Czy czujesz się winny (-a), stając w obronie własnych potrzeb i często ustępujesz innym?

o Czy czujesz strach przed ludźmi, a zwłaszcza przed wszelkiego rodzaju władzą i zwierzchnikami?

o Czy czujesz strach przed cudzym gniewem i awanturami?

o Czy lubisz zachowywać się jak ofiara?

o Czy bardzo boisz się porzucenia lub utraty bliskich osób?

o Czy obawiasz się ukazywania swoich uczuć?

o Czy masz skłonność do nadużywania alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych?

o Czy masz lub miałeś (-aś) uzależnionego partnera (-kę)?

o Czy masz tendencję do impulsywnego podejmowania decyzji i sztywnego trzymania się raz obranego kierunku działania, bez poważnego rozpatrzenia innych możliwości postępowania?


ZALECENIA DO KONTAKTU


Zalecenia

o Asertywność (utrzymanie granic)

o Komunikacja Dorosły-Dorosły

(odpowiedzialność za własne decyzje)

o Zaufanie połączone z kontrolą

o Wymóg abstynencji

Documents

Problemy pielęgnacyjne osób uzależnionych