35
Zakład Oceny Jakości Paliw Stałych GŁÓWNEGO INSTYTUTU GÓRNICTWA PROCEDURY BADAWCZE PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY JAKO JAKO Ś Ś CI STA CI STA Ł Ł YCH PALIW WT YCH PALIW WT Ó Ó RNYCH RNYCH dr Leokadia RÓG KONFERENCJA KONFERENCJA „Paliwa Alternatywne” „Energia z odpadów” Warszawa 2012 Warszawa 2012

PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

Zakład Oceny Jakości Paliw StałychGŁÓWNEGO INSTYTUTU GÓRNICTWA

PROCEDURY BADAWCZE PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY

JAKOJAKOŚŚCI STACI STAŁŁYCH PALIW WTYCH PALIW WTÓÓRNYCHRNYCH

dr Leokadia RÓG

KONFERENCJA KONFERENCJA „Paliwa Alternatywne”

„Energia z odpadów” Warszawa 2012 Warszawa 2012

Page 2: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

STASTAŁŁE PALIWO WTE PALIWO WTÓÓRNERNEDefinicja wedDefinicja wedłługug

PKNPKN--CEN/TS 15357:2008 CEN/TS 15357:2008 „„StaStałłe paliwa wte paliwa wtóórne. rne. Terminologia definicje i okreTerminologia definicje i okreśślenialenia””

Jest to paliwo stałe, wytworzonez odpadów innych niż niebezpieczne w procesie przetwarzania i homogenizacji, w celu wykorzystania do odzysku energii w spalarni lub współspalarni odpadów, spełniające wymaganiatechniczne klasyfikacji według specyfikacji wymienionychw EN 15359:2011 EN 15359:2011 „„Solid Solid recoveredrecovered fuelsfuels –– SpecificationsSpecificationsandand classesclasses””

Page 3: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

TRUDNOTRUDNOŚŚCI W REALIZACJI ENERGETYCZNEGO CI W REALIZACJI ENERGETYCZNEGO KIERUNKU WYKORZYSTANIA KIERUNKU WYKORZYSTANIA STASTAŁŁYCH PALIW WTYCH PALIW WTÓÓRNYCH RNYCH

wynikają z

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

tendencji kierowania odpadów bezpośredniona składowisko

braku zdecydowanej polityki w kierunku recyklingu odpadów

ograniczeń technologicznych w zakresie podawania paliw wtórnych do kotła

trudnotrudnośści analitycznych ci analitycznych w wyznaczaniu parametrw wyznaczaniu parametróów w jakojakośściowych paliw wtciowych paliw wtóórnychrnych

Page 4: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Wnikliwe rozpoznanie Wnikliwe rozpoznanie parametrparametróów jakow jakośściowych ciowych stastałłych paliw wtych paliw wtóórnychrnych

Opracowanie i wdroOpracowanie i wdrożżenie enie zasad i metod oceny jakozasad i metod oceny jakośści ci stastałłych paliw wtych paliw wtóórnychrnych

WaWażżnym problemem do rozwinym problemem do rozwiąązania dla usunizania dla usunięęcia barier cia barier w stosowaniu staw stosowaniu stałłych paliw wtych paliw wtóórnych w energetyce jest:rnych w energetyce jest:

co umożliwi

OptymalizacjOptymalizacjęę doboru doboru iloilośściowociowo––jakojakośściowegociowegopaliw wtpaliw wtóórnych do rrnych do róóżżnych technologii spalanianych technologii spalania

Page 5: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

PORPORÓÓWNANIE SKWNANIE SKŁŁADU I WADU I WŁŁAAŚŚCIWOCIWOŚŚCI CI (PRZYK(PRZYKŁŁADOWYCH) PALIW WTADOWYCH) PALIW WTÓÓRNYCH NAJCZRNYCH NAJCZĘŚĘŚCIEJ CIEJ

STOSOWANYCH W PRZEMYSTOSOWANYCH W PRZEMYŚŚLE CEMENTOWYM LE CEMENTOWYM

Z WZ WĘĘGLEM KAMIENNYMGLEM KAMIENNYM

---0,5036,01,009,50,08tworzywa sztuczne PDF

5,90--1,1014,00,101243odpady z papieru

0,337,887-35,60,8020,70guma z opon0,547,0800,0635,51,5060,60opony

0,847,0401,0016,00,12185osady ściekowe

7,505,8420,2016,00,30288mączka zwierzęca

1,2-1,44.570-850,07-0,320-270,60-1,0010-255-12węgiel kamienny

AzotNr (%)

WodórHr (%)

WęgielCr (%)

chlor Clr (%)

Wartośćopałowa

Qir (MJ/kg)

Siarka St

r (%)PopiółAr (%)

WilgoćWt

r (%)Rodzaj paliwa

Page 6: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

WYKAZ NORM I SPECYFIKACJI TECHNICZNYCH WYKAZ NORM I SPECYFIKACJI TECHNICZNYCH DOTYCZDOTYCZĄĄCYCH STACYCH STAŁŁYCH PALIW WTYCH PALIW WTÓÓRNYCH RNYCH

(WEDŁUG EUROPEJSKIEGO KOMITETU TECHNICZNEGO CEN 343)

EN 15443:2011Stałe paliwa wtórne - Metody przygotowywania próbki laboratoryjnej

PN-EN 15443:2011

EN 15413:2011Stałe paliwa wtórne - Metody przygotowania próbki do badań z próbki laboratoryjnej

PN-EN 15413:2011

PKN-CEN/TS 15442:2009

EN 15442:2011 Stałe paliwa wtórne - Metody pobierania próbek

PN-EN 15442:2011

ZastępujeWprowadza TytułNr normy PN

POBIERANIE I PRZYGOTOWANIE PRPOBIERANIE I PRZYGOTOWANIE PRÓÓBEKBEK

Page 7: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

EN 15414-3:2011 Stałe paliwa wtórne - Oznaczanie zawartości wilgoci metodą suszarkową - Część 3: Wilgoć w ogólnej próbce analitycznej

PN-EN 15414-3:2011

EN 15403:2011 Stałe paliwa wtórne - Oznaczanie zawartości popiołu

PN-EN 15403:2011

EN 15402:2011 Stałe paliwa wtórne - Oznaczanie zawartości części lotnych

PN-EN 15402:2011

EN 15400:2011 Stałe paliwa wtórne - Oznaczanie wartości opałowej

PN-EN 15400:2011

Wprowadza TytułNr normy PN

PARAMETRY JAKOPARAMETRY JAKOŚŚCIOWECIOWE

Page 8: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

EN 15411:2011 Stałe paliwa wtórne - Metody oznaczania pierwiastków śladowych (As, Ba, Be, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Mo, Mn, Ni, Pb, Sb, Se, Tl, V i Zn)

PN-EN 15411:2011

EN 15410:2011Stałe paliwa wtórne - Metody oznaczania pierwiastków głównych (Al, Ca, Fe, K, Mg, Na, P, Si, Ti)

PN-EN 15410:2011

Wprowadza TytułNr normy PN

ANALIZA ELEMENTARNAANALIZA ELEMENTARNA

Page 9: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

PKN-CEN/TS 15359:2008

EN 15359:2011Stałe paliwa wtórne - Wymagania techniczne i klasy

PN-EN 15359:2012

ZastępujeWprowadza TytułNr normy PNKLASYFIKACJAKLASYFIKACJA

Page 10: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

PKN-CEN/TS 15590:2007

EN 15590:2011Stałe paliwa wtórne - Oznaczanie potencjalnego stopnia mikrobiologicznego samoogrzewania z zastosowaniem wskaźnika rzeczywistej dynamicznej oddychalności

PN-EN 15590:2011

EN 15358:2011Stałe paliwa wtórne - Systemy zarządzania jakością -Szczegółowe wymagania dla ich zastosowania do produkcji stałych paliw wtórnych

PN-EN 15358:2011

PKN-CEN/TS 15357:2008

EN 15357:2011Stałe paliwa wtórne - Terminologia, definicje i określenia

PN-EN 15357:2011

PKN-CEN/TS 15440:2009

EN 15440:2011Stałe paliwa wtórne - Metody oznaczania zawartości biomasy

PN-EN 15440:2011

PN-EN 15440:2011/AC:2011

EN 15415-1:2011 Stałe paliwa wtórne - Oznaczanie rozkładu wielkości ziaren - Część1: Metoda przesiewania dla cząstek o małym rozmiarze

PN-EN 15415-1:2011

ZastępujeWprowadza TytułNr normy PN

POZOSTAPOZOSTAŁŁE NORMYE NORMY

Page 11: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

Solid recovered fuels - Determination of density of pellets and briquettes

CEN/TS 15405:2010

Solid recovered fuels - Determination of bulk densityCEN/TS 15401:2010

Solid recovered fuels - Methods for the determination of ash melting behaviour by using characteristic temperatures

CEN/TR 15404:2010

TytułNr specyfikacji

INNE WAINNE WAŻŻNE STANDARDY NE STANDARDY

Page 12: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

Wyznaczanie parametrWyznaczanie parametróów jakow jakośściowych paliw wtciowych paliw wtóórnych jest rnych jest

utrudnione ze wzglutrudnione ze wzglęędu na:du na:

- zróżnicowany skład chemiczny,

- zróżnicowaną zawartość komponentów,

- zróżnicowane właściwości fizyko-chemiczne komponentów,

- trudności w zmieleniu próbki,

- różnicy w podatności na mielenie poszczególnych komponentów,

- trudności w homogenizacji próbki.

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Page 13: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

POBIERANIE I PRZYGOTOWANIE PRPOBIERANIE I PRZYGOTOWANIE PRÓÓBEK ZE BEK ZE STASTAŁŁYCH PALIW WTYCH PALIW WTÓÓRNYCH REGULUJRNYCH REGULUJĄĄ NORMY NORMY

PNPN--EN 15442:2011 ORAZ PNEN 15442:2011 ORAZ PN--EN 15443:2011.EN 15443:2011.

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Jeżeli nominalny górny wymiar ziarna d95 paliwa wtórnego, transportowanego taśmociągiem, jest większy niż 3 mmi szerokość wycinanej próbki jest równa trzykrotnej wartości d95, minimalną masę próbki pierwotnej można obliczyć według wzoru:

m = b x G = (3 x d95 x G) / 1000 gdzie:m - minimalna masa próbki pierwotnej, w kg; b - szerokość wycinanej bruzdy, w m;G - obciążenie przenośnika, w kg/m;d95 - nominalny górny wymiar ziarna, w mm.

Page 14: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Jeżeli nominalny górny wymiar ziarna d95 paliwa wtórnego, transportowanego taśmociągiem, jest mniejszy niż 3 mm, minimalną wielkość próbki pierwotnej należy określić według równania:

m = b x G = 0,01 x G

Page 15: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

Minimalną masę próbki pierwotnej dla nieruchomej partii stałego paliwa wtórnego, którego nominalny górny wymiar ziaren d95 jest powyżej 3 mm należy obliczyć według równania:

m = 2,7 x 10-8 x d95 x λs

gdzie:m - minimalna masa próbki pierwotnej, w kg; d95 - nominalny górny wymiar ziarna, w mm;λs - gęstość nasypowa, w kg/m3.

Minimalną masę próbki pierwotnej dla nieruchomej partii stałego paliwa wtórnego, którego nominalny górny wymiar ziaren d95 jest mniejszy od 3 mm, należy obliczyć według równania:

m = 1 x 10-6 x λs

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Page 16: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

Minimalna ilość próbek pierwotnych, jaką należy pobrać z partii lubpodpartii stałego paliwa wtórnego wynosi 24. Minimalną masę próbki ogólnej stałego paliwa wtórnego, występującego w formie luźnej, przedstawia tablica:

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA16001800150022002700300015930092011001200130016001000922504805305906307909504820020023025027034040020150596674801001205,91002528323442502,57589101013150,850

1009080756050kgmmgęstość nasypowa, kg/m3

minimalna wielkość próbki ogólnej, (l)minimalna masa próbki

d95

Page 17: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

Dla okreDla okreśślenia minimalnej wielkolenia minimalnej wielkośści prci próóbki ogbki ogóólnej powinny lnej powinny bybyćć okreokreśślone nastlone nastęępujpująące wspce wspóółłczynniki:czynniki:

- nominalny górny wymiar ziarna d95,- współczynnik kształtu „s”- gęstość nasypowa,

- współczynnik rozkładu,

- współczynnik zmienności (przyjmuje się najczęściej 0,1).

Masa próbki laboratoryjnej powinna wynosić minimum 800 g.

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Page 18: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

Za wartość współczynnika kształtu s można przyjąć 1,0 lub obliczyć jego wartość według wzoru:

s = s =

gdzie:• s - współczynnik kształtu, w mm3/mm;

• - maksymalna objętość cząstek w formie luźnej, w mm3;•• - maksymalna długość cząstki, w mm.

VV

l95

95

V 95

V l95

Page 19: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

WspWspóółłczynnik rozkczynnik rozkłładu adu gg zalezależży od stosunku nominalnego gy od stosunku nominalnego góórnego rnego wymiaru ziarna wymiaru ziarna dd9595 do minimalnego wymiaru ziarna do minimalnego wymiaru ziarna dd0505

1,00d95 / d05 = 1

0,751 < d95 / d05 < 2

0,502 < d95 / d05 < 4

0,25d95 / d05 > 4

Współczynnik rozkładu gStosunek d95 / d05

Page 20: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

• Współczynnik p dotyczy udziału cząstek takich jak zanieczyszczenia. Jeżeli wartość ta jest nieznana, można przyjąć p = 0,10.

• Za współczynnik zmienności Cv można przyjąć wartość 0,1.

• Minimalną masę próbki ogólnej (mm), w gramach należy obliczyć według wzoru:

mm = x d953 x s x x g x

6π λ ( ) pC

p

v ×−

2

)1(

Page 21: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

ZrZróóżżnicowanie jakonicowanie jakośściowe staciowe stałłych paliw wtych paliw wtóórnych rnych najcznajczęśęściej pojawiajciej pojawiająących sicych sięę na rynku paliwowymna rynku paliwowym

0,04310,0214,80,8219,65średnia

0,0140,0113,00,507,54minimalna

0.0760,0516,21,1732,32maksymalna12stałe paliwo wtórne 4

0,3280,3215,813,1222,47średnia

0,2340,2012,89,049,60minimalna

0,7760,4120,315,6932,91maksymalna6stałe paliwo wtórne 3

0,9300,1820,29,1812,79średnia

0,5950,1116,47,348,27minimalna

1,2210,2422,510,4625,65maksymalna12stałe paliwo wtórne 2

1,1200,0923,28,0511,92średnia

0,6490,0520,76,477,88minimalna

1,5910,1627,89,3616,00maksymalna5stałe paliwo wtórne 1

0,7400,2619,810,0713,62średnia

0,0080,010,60,110,01minimalna

4,6901,8037,453,8168,32maksymalna115Wszystkie badane próbki

chlor Clr (%)

Siarka St

r

(%)

Wartośćopałowa

Qir (MJ/kg)

PopiółAr

(%)

WilgoćWt

r

(%)

WartośćIlość próbekRodzajpaliwa

Page 22: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

Maksymalne rMaksymalne róóżżnice miedzy wynikami uzyskanymi nice miedzy wynikami uzyskanymi dla jednej prdla jednej próóbki analitycznej stabki analitycznej stałłych paliw wtych paliw wtóórnych, rnych,

najcznajczęśęściej pojawiajciej pojawiająących sicych sięę na rynkuna rynku

9600,180,500,40stałe paliwo wtórne 4

22000,244,401,00stałe paliwo wtórne 3

20880,162,880,50stałe paliwo wtórne 2

26000,123,000,72stałe paliwo wtórne 1

wartośćopałowa

Qir (kJ/kg)

siarka St

r (%)popiółAr (%)

wilgoćWt

r (%)opis paliwa

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Page 23: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

CHARAKTERYSTYKA JAKOCHARAKTERYSTYKA JAKOŚŚCIOWA ODPADCIOWA ODPADÓÓW W GUMOWYCHGUMOWYCH

5,281,91CONTINENTAL –bieżnik

5,590,62AMERICA – bok

4,180,73PIRELLI – bieżnik

2,500,34MICHELIN – bieżnik

5,280,20DĘBICA VIVO – bok

3,380,60 DĘBICA VIVO – bok

Ad

[%]Wa

[%]opis próbki

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Page 24: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

5,443,540,531,371,0

0,761,050,130,330,5

ŚredniaRozstęp

Odch.stand.Precyzja

Założ.dokł.

4,162,780,390,991,0

0,951,030,140,360,5

ŚredniaRozstęp

Odch.stand.Precyzja

Założ.dokł.

4,182,790,411,061,0

1,320,700,120,300,5

ŚredniaRozstęp

Odch.stand.Precyzja

Założ.dokł.

5,876,086,162,996,535,01

0,800,540,941,260,390,65

STP 19STP 20STP 21STP 22STP 23STP 24

2,944,014,403,504,385,72

1,540,940,980,470,960,83

STP 13STP 14STP 15STP 16STP 17STP 18

3,263,414,383,824,186,05

1,431,191,651,261,540,85

STP 7STP 8STP 9

STP 10STP 11STP 12

123456

Ad

[%]Wa

[%]Numer

próbkiAd

[%]Wa

[%]Numer

próbkiAd

[%]Wa

[%]Numer

próbki

Seria 354 próbki pierwotne

Seria 236 próbek pierwotnych

Seria 118 próbek pierwotnych

Kubełek

Wyniki analiz fizykochemicznych odpadWyniki analiz fizykochemicznych odpadóów gumowych w gumowych (pr(próóbki analityczne zmielone do uziarnienia ponibki analityczne zmielone do uziarnienia poniżżej 2 mm)ej 2 mm)

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Page 25: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

5,113,370,461,191,0

0,700,330,050,130,5

ŚredniaRozstęp

Odch.stand.Precyzja

Założ.dokł.

4,451,930,340,881,0

0,680,490,070,180,5

ŚredniaRozstęp

Odch.stand.Precyzja

Założ.dokł.

4,492,130,390,991,0

0,841,000,150,380,5

ŚredniaRozstęp

Odch.stand.Precyzja

Założ.dokł.

4,345,315,443,426,795,37

0,940,610,660,670,700,62

STP 37STP 38STP 39STP 40STP 41STP 42

3,494,864,773,305,055,23

0,590,800,950,680,600,46

STP 31STP 32STP 33STP 34STP 35STP 36

3,405,175,193,234,575,36

1,370,841,130,640,660,37

STP 25STP 26STP 27STP 28STP 29STP 30

123456

Ad

[%]Wa

[%]Numer

próbkiAd

[%]Wa

[%]Numer

próbkiAd

[%]Wa

[%]Numer

próbki

Seria 354 próbki pierwotne

Seria 236 próbek pierwotnych

Seria 118 próbek pierwotnych

Kubełek

Wyniki analiz fizykochemicznych odpadWyniki analiz fizykochemicznych odpadóów gumowych w gumowych (pr(próóbki analityczne zmielone do uziarnienia ponibki analityczne zmielone do uziarnienia poniżżej 1 mm)ej 1 mm)

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Page 26: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

0,060,27przeźroczystaLemon- napój cytrynowy STK 13

0,030,27zielonaLeader PriceSTK 12

0,030,32przeźroczystaCristalSTK 11

0,060,25niebieskaAquaSTK 10

0,090,17niebieskaVitaSTK 9

0,050,29niebieskaCisowiankaSTK 8

0,020,25niebieskaKryniczanka STK 7

0,010,36przeźroczystaMuszyniankaSTK 6

0,250,32zielonaNałęczowianka STK 5

0,000,24niebieskaNałęczowianka STK 4

0,100,23niebieskaŻywiec Zdrój STK 3

0,030,25niebieskaKropla Beskidu STK 2

0,100,38przeźroczystaCoca Cola STK 1

Popiółw stanie suchymAd[%]

Wilgoćanalityczna

Wa [%]Kolor butelkiOpis butelkiNumer próbki

Analizy fizykochemiczne odpadAnalizy fizykochemiczne odpadóów butelkowych z tworzywa PET w butelkowych z tworzywa PET

Page 27: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

0,020,02Precyzja0,040,05Precyzja0,350,05Precyzja

0,010,01Odchyleniestandardowe0,020,02Odchylenie

standardowe0,130,02Odchyleniestandardowe

0,040,05Rozstęp0,090,03Rozstęp0,820,12Rozstęp

0,020,33Średnia0,050,39Średnia0,280,39Średnia

0,010,34STK 310,070,30STK 250,020,35STK 196

0,000,33STK 300,000,22STK 240,070,41STK 185

0,020,35STK 290,080,29STK 230,120,38STK 174

0,020,33STK 280,030,28STK 220,510,33STK 163

0,000,30STK 270,000,27STK 210,840,44STK 152

0,050,34STK 260,090,29STK 200,090,45STK 141

Ad[%]

Wa[%]

Numerpróbki

Ad[%]

Wa[%]Numer

próbkiAd[%]

Wa[%]

Numerpróbki

Seria 354 próbek pierwotnych

Seria 236 próbek pierwotnych

Seria 118 próbek pierwotnych

Wyniki analiz fizykochemicznych odpadWyniki analiz fizykochemicznych odpadóów butelkowych w butelkowych z tworzywa PET (uziarnienie prz tworzywa PET (uziarnienie próóbki analitycznej ponibki analitycznej poniżżej 2 mmej 2 mm))

Page 28: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

0,130,10Precyzja0,120,09Precyzja0,540,11Precyzja

0,050,04Odchyleniestandardowe0,040,03Odchylenie

standardowe0,210,04Odchyleniestandardowe

0,380,19Rozstęp0,290,22Rozstęp1,410,28Rozstęp

0,190,12Średnia0,240,36Średnia0,440,51Średnia

0,380,19STK 490,270,48STK 430,490,60STK 376

0,180,23STK 480,160,40STK 420,350,49STK 365

0,150,18STK 470,090,38STK 411,410,61STK 354

0,000,03STK 460,380,36STK 400,310,53STK 343

0,240,04STK 450,210,26STK 390,000,47STK 332

0,160,04STK 440,340,26STK 380,060,33STK 321

Ad

[%]Wa

[%]Numerpróbki

Ad

[%]Wa

[%]Numerpróbki

Ad

[%]Wa

[%]Numerpróbki

Seria 354 próbek pierwotnych

Seria 236 próbek pierwotnych

Seria 118 próbek pierwotnych

Kubełek

Wyniki analiz fizykochemicznych odpadWyniki analiz fizykochemicznych odpadóów butelkowych w butelkowych z tworzywa PET (uziarnienie prz tworzywa PET (uziarnienie próóbki analitycznej ponibki analitycznej poniżżej 1 mmej 1 mm))

Page 29: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

ZmiennoZmiennośćść zawartozawartośści chloru (ci chloru (ClClaa) w sta) w stałłych paliwach wtych paliwach wtóórnych rnych o ro róóżżnej kalorycznonej kalorycznośści (ci (QQii

rr)

0,000

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

0 10000 20000 30000 40000

Qir, kJ/kg

Cla, %

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Page 30: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

ZmiennoZmiennośćść zawartozawartośści rtci rtęęci (ci (HgHgaa) w sta) w stałłych paliwach wtych paliwach wtóórnych rnych

o ro róóżżnej kalorycznonej kalorycznośści (ci (QQiirr))

0

1

2

3

4

5

10000 15000 20000 25000 30000

Qir, kJ/kg

Hga, ppm

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Page 31: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

KlasyfikacjKlasyfikacjęę stastałłych paliw wtych paliw wtóórnych wprowadza norma rnych wprowadza norma PNPN--EN 15359:2012EN 15359:2012

StaStałłe paliwa wte paliwa wtóórne rne -- Wymagania techniczne i klasyWymagania techniczne i klasy

≤0,50≤1,00

≤0,15≤0,30

≤0,08≤0,16

≤0,03≤0,06

≤0,02≤0,04

mg/MJwartość środkowawartość 80th

rtęć (Hgr)

≤3≤1,5≤1,0≤0,6≤0,2%średnia arytmetyczna

chlor (Cd)

≥3≥10≥15≥20≥25MJ/kgśrednia arytmetyczna

wartość opałowa (Qi

r)

54321

klasyjednostkawielkośćstatystyczna

parametr klasyfikacyjny

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Page 32: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

Aby dokAby dokłładniej scharakteryzowaadniej scharakteryzowaćć paliwo nalepaliwo należży wyznaczyy wyznaczyćć dodatkowo:dodatkowo:

formę występowania (np.: pellety, brykiety), •uziarnienie, •zawartość wilgoci i popiołu, •ciężar nasypowy,•zawartość części lotnych,•temperaturę topliwości popiołu, •skład tlenkowy,•zawartość pierwiastków śladowych

••zawartozawartośćść komponentkomponentóóww: •drewna,•papierów, •plastików, •gumy, •tekstyliów• innych.

GGŁŁÓÓWNY INSTYTUT GWNY INSTYTUT GÓÓRNICTWARNICTWA

Page 33: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

Podsumowanie

1. Stosowanie paliw wtórnych w energetyce wymaga określeniai utrzymania ścisłych rygorów jakościowych. Sytuacja ta wymaga

sprecyzowania zakresów dopuszczalnych wahań parametrów jakościowych paliwa.

2. Sektorem przemysłowym, który może i stosuje na coraz to większą skalępaliwa wtórne jest przemysł cementowy. Umożliwiają to warunki technologiczne stosowane w procesie produkcji cementu.

3. Paliwa stałe wytworzone z odpadów - czyli paliwa wtórne są bardzo zróżnicowane pod względem jakości. Dodatkowo paliwa te składają sięnajczęściej z wielu składników (komponentów) różnych pod względem wielkości, budowy chemicznej i struktury. Sprawia to, że badania właściwości fizykochemicznych tych paliw są bardzo utrudnione, ale badania takie są niezbędne dla celów handlowych i dla oceny przydatności tych paliw dla energetyki.

Page 34: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

4. Precyzję z jaką uzyskuje się poszczególne parametry dla wybranego paliwa wtórnego należy wypracować poprzez wykonanie szeregu oznaczeń i sprawdzenie w jakim przedziale wahają się wartości tych parametrów. Rozrzuty te nie są małe, co sprawia, że paliwa te trudno jest jednoznacznie sklasyfikować na podstawie wyznaczonych parametrów. Na różnice te duży wpływ ma niejednorodność pod względem jakości komponentów, które je buduję, często duże i różne zawilgocenie oraz trudności w przygotowaniu próbki analitycznej a konkretnie częsta niemożliwość dokładnego rozdrobnienia próbki i jej homogenizacja.

5. Klasyfikację stałych paliw wtórnych wprowadza specyfikacja techniczna CEN/TS 15359:2006 „Solid recovered fuels -Specifications and classes”. Klasyfikacja ta jest oparta na trzech ważnych charakterystykach jakościowych: wartości opałowej, zawartości chloru i zawartości rtęci. Każda z tych wartości klasyfikuje paliwo do jednej z pięciu klas. Kombinacja trzech wyznaczonych klas daje kod klasyfikacyjny.

Page 35: PROCEDURY BADAWCZE I ANALITYCZNE W ZAKRESIE OCENY … · 2012. 6. 15. · PN-EN 15357:2011 PKN-CEN/TS 15440:2009 Stałe paliwa wtórne - Metody EN 15440:2011 oznaczania zawartości

DziDzięękujkujęę za uwagza uwagęę