Embed Size (px)
Citation preview
Prof. Dr. Sebahattin Özcan
AKADEMİK KARİYER
1984 Lisans Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü
1985 Araş. Gör. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü
1986 Yüksek Lisans Ankara Üniversitesi Fen Bil. Enst. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı
1993 Doktora Leicester Üniversitesi Botanik Bölümü, İngiltere
1996 Yard. Doç. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü
1996 Doçent Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü
2003 Profesör Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü
İDARİ GÖREVLERİ
2007-‐2010 Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölüm Başkanlığı
2005-‐2008 TÜBİTAK-‐TOVAG Danışma Kurulu Üyeliği
2012-‐ 2014 TÜBİTAK Turkish Journal of Agriculture and Forestry Dergisi Baş Editörlüğü
ARAŞTIRMA KONULARI
Bitki Biyoteknolojisi: Bitki Doku ve Hücre Kültürleri, Bitkilere Gen Aktarımı, Gen
Klonlaması, Gen İfadesi, Böceklere ve Herbisitlere Dayanıklı Transgenik Bitki Üretimi, Biyogüvenlik
KISA DÖNEM ARAŞTIRMA ZİYARETLERİ 1997 De Montfort University, Dep. of Biology Leicester, UK. 1998 Gödölle Agricultural Biotechnology Center Gödölle, Hungary. 2000 University of Nebraska, Department of Agronomy Nebraska, USA. 2004 Wales University, Institute of Biological Science Aberystwyth, UK. YAYINLAR WEB OF SCIENCE: YAYIN SAYISI: 97, ATIF SAYISI: 818, H-‐INDEKSİ: 17 GOOGLE AKADEMİK: YAYIN SAYISI: 158, ATIF SAYISI: 2043, H-‐İNDEKSİ: 27
SEÇİLMİŞ BAZI YAYINLARI (SCI/SCI-‐EXP)
Özcan, S., Barghchi, M., Firek, S., Draper, J. (1992) High frequency adventitious shoot regeneration from immature cotyledons of pea (Pisum sativum L.). Plant Cell Reports, 11: 44-‐47.
Özcan, S., Firek, S., Draper, J. (1993) Can elimination of the protein products of selectable marker genes in transgenic plants allay public anxieties? Trends in Biotechnology 11: 219.
Özcan, S., Firek, S., Draper, J. (1993) Selectable marker genes engineered for specific expression in target cells for plant transformation. Nature Biotechnology, 11: 218-‐221.
Özcan, S., Barghchi, M., Firek, S., Draper, J. (1993) Efficient adventitious shoot regeneration and somatic embryogenesis in pea. Plant Cell, Tissue and Organ Culture 34: 271-‐277.
Firek, S., Özcan, S., Warner, S.A.J., Draper, J. (1993) A wound-‐induced promoter driving npt-‐II expression limited to dedifferentiated cells at wound sites is sufficient to allow selection of transgenic plants. Plant Molecular Biology, 22: 129-‐142.
Özcan, S. (1995) Assessment of the susceptibility of different pea (Pisum sativum L.) genotypes to Agrobacterium tumefaciens. Turkish Journal of Botany, 19: 417-‐422.
Özcan, S. (1995) Transient expression of GUS gene delivered into immature cotyledons of pea by microprojectile bombardment. Turkish Journal of Botany, 19: 423-‐426.
Özcan, S., Sevimay, C.S., Yıldız, M., Sancak, C., Özgen, M. (1996) Prolific shoot regeneration from immature embryo explants of sainfoin (Onobrychis viciifolia Scop.). Plant Cell Reports, 16: 200-‐203.
Özgen, M., Türet, M., Özcan, S., Sancak, C., (1996) Callus induction and plant regeneration from immature and mature embryos of winter durum wheat genotypes. Plant Breeding, 115: 455-‐458.
Özcan, S., Yıldız, M., Sancak, C., Özgen, M. (1996) Adventitious shoot regeneration in sainfoin (Onobrychis viciifolia Scop.). Turkish Journal of Botany, 20: 497-‐501.
Özcan, S. (1997) Effect of marker gene location in T-‐DNA on gene transfer from Agrobacterium to plant cells. Turkish Journal of Botany, 21: 189-‐195.
Özgen, M., Özcan, S., Sevimay, C.S., Sancak, C., Yıldız, M. (1998) High frequency adventitious shoot regeneration in sainfoin. Plant Cell Tissue Organ Culture, 52: 205-‐208.
Sancak, C., Mirici, S., Özcan, S. (2000) High frequency shoot regeneration from immature embriyo explants of Hungarian vetch (Vicia pannonica Crantz). Plant Cell Tissue Organ Culture, 61: 231-‐235.
Çöçü, S., Uranbey, İpek, A., Khawar, K.M., Sarıhan, E.O., Kaya, M.D., Parmaksız, İ., Özcan, S. (2004) Adventitious shoot regeneration and micropropagation in Calendula officinalis L. Biologica Plantarum. 48: 449-‐451.
Khawar, K.M., Gülbitti-‐Onarıcı, S., Çöçü, S., Erişen, S., Sancak, C., Özcan, S. (2004) In vitro crown galls induced by Agrobacterium tumefaciens strain A281 (pTiBo542) in Trigonella foenumgraecum. Biologica Plantarum. 48: 441-‐444.
Uranbey, S., Sevimay, C.S., Özcan, S. (2005) Development of high frequency multiple shoot formation in Persian clover (Trifolium resupinatum L.). Plant Cell Tissue and Organ Culture. 80: 229-‐232.
Mirici, S., Parmaksız, İ, Özcan, S., Sancak, C., Uranbey, S., Sarıhan, E.O., Gümüşcü, A., Gürbüz, B., Arslan, N. (2005) Large scale in vitro bulblet production from immature embryos of endangered Sternbergia fischeriana. Plant Cell Tissue and Organ Culture. 80:239-‐246.
Uranbey, S., Sevimay, C.S., Kaya, M.D., İpek, A., Sancak, C., Başalma, D., Er, C., Özcan, S. (2005) Influence of Different Co-‐Cultivation Temperatures, Periods and Media on Agrobacterium tumefaciens-‐mediated Gene Transfer. Biologica Plantarum 49: 53-‐57.
Atak, M., Parmaksız, İ., Özcan, S., Çiftçi, C.Y. (2005) Characterization of Triticale genotypes by RAPD analysis. Korean Journal of Genetics 27 (4): 375-‐381.
Uranbey, S., Başalma, D., Sancak, C., Er, C., Özcan, S. (2005) Agrobacterium-‐mediated transformation in potato using different explants and co-‐cultivation media and histochemical detection of pathogenesis-‐related promoters. Biologia 60: 685-‐690.
Yüzbaşıoğlu, E., Özcan, S., Açık, L. (2006) Analysis of genetic relationships among Turkish lentil cultivars and breeding lines using RAPD markers. Genetic Resources and Crop Evolution 53: 507-‐514.
Özel, Ç.A., Khawar, K.M., Mirici, S., Özcan, S., Arslan, O. (2006) Factors affecting in vitro plant regeneration of the critically endengered Mediterranean knapweed (Centaurea tchihatcheffii Fisch et. Mey). Naturwissenschaften. 93: 511-‐517.
Gülbitti-‐Onarıcı, S., Sümer, S., Özcan, S. (2007) Determination of phylogenetic relationships among some wheat species using AFLP markers. Botanical Journal of the Linnean Society 153: 67-‐72.
Yüzbaşıoğlu, E., Açık, L., Özcan, S. (2008) Seed protein diversity among lentil cultivars. Biologia Plantarum 52: 126-‐128.
Yüzbaşıoğlu, E., Dadandı, MY., Özcan, S. (2008) Natural hybridization between Phlomis lycia D. Don x P-‐bourgaei Boiss., (Lamiaceae) revealed by RAPD markers. Genetica 133 (1 ) : 13-‐20.
Gulbitti-‐Onarıcı, S., Sancak, C., Sümer, S., Özcan, S. (2009) Phylogenetic relationships of some wild wheat species based on the internal transcribed spacer sequences of nrDNA. Current Science 96 (6) 794-‐800.
Gulbitti-‐Onarici, S., Zaidi, M.A., Taga, I., Özcan, S., Altosaar, I. (2009) Expression of Cry1Ac in Transgenic Tobacco Plants Under the Control of a Wound-‐Inducible Promoter (AoPR1) Isolated from Asparagus officinalis to Control Heliothis virescens and Manduca sexta. Mol Biotechnol 42:341–349.
Gürbüz, B., Arslan, N., Khawar, K.M., İpek, A., Sarıhan, E.O., Özcan, S., Parmaksız, İ., Mirici, S. (2009) Adaptation of endemic mediterranean Sternbergia candida Mathew Et T. Baytop in the continental climate of Central Anatolia. Scientia Horticulturae 123: 99–103.
Özcan, S. (2009) Modern Dünyanın Vazgeçilmez Bitkisi Mısır: Genetiği Değiştirilmiş (Transgenik) Mısırın Tarımsal Üretime Katkısı. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 2(2):01-‐34.
Yıldız, M., Özcan, S., Telci, C., Day, S., Özat, H. (2010) The effect of drying and submersion pretreatment on adventitious shoot regeneration from hypocotyl explants of flax (Linum usitatissimum L.). Turk J Bot, 34 : 323-‐328.
Avcı, S., Cöçü, S., Aasım, M., Sancak, C., Özcan, S. (2010). Effects of treating with auxin solutions on rooting of cuttings of sainfoin (Onobrychis viciifolia). Tropical Grasslands 44: 123-‐127.
Parmaksız, İ., Özcan, S. (2011) Morphological, chemical, and molecular analyses of Turkish Papaver accessions (Sect. Oxytona). Turk. J. Bot., 35: 1-‐16.
Aasım, M., Özcan, S.F., Khawar, K.M., Özcan, S. (2012) Comparative studies on the competence of axillary shoot regeneration on unsliced and longitudinally sliced cotyledon nodes of Vigna unguiculata. Turk. J. Bot., 36: 281-‐287.
Aasım, M., Khawar, K.M., Özcan, S. (2013) Production of herbicide-‐resistant cowpea (Vigna unguiculata L.) transformed with the bar gene. Turk. J. Biol. 37: 472-‐478.
Uzun, S., Parmaksız, İ., Uranbey, S., Mirici, S., Sarıhan, E.O., İpek, A., Kaya, M.D., Gürbüz, B., Arslan, N., Sancak, C., Khawar, K.M., Özcan, S. (2014) In vitro micropropagation from immature embryos of the endemic and endangered Muscari muscarimi Medik. Turkish Journal of Biology, 38:83-‐88.
Barpete, S., Aasım, M., Khawar, K.M., Özcan, S.F.; Özcan, S. (2014) Preconditioning effect of cytokinins on in vitro multiplication of embryonic node of grass pea (Lathyrus sativus L.) cultivar Gürbüz. Turk. J. Biol., 38, (2014), 485-‐492.
Barpete, S., Khawar, K.M., Özcan, S. (2014) Differential competence for in vitro adventitious rooting of grass pea (Lathyrus sativus L.). Plant Cell Tissue and Organ Culture, 119:39-‐50.
Barpete, S., Özcan, S.F., Aasım, M., Özcan, S. (2015) In vitro high frequency regeneration through apical shoot proliferation of Hemianthus callitrichoides `Cuba' -‐ a multipurpose ornamental aquatic plant. Turk. J. Biol., 39: 493-‐500.
Böke, H., Özhüner, E., Türktaş, M., Parmaksız, İ., Özcan, s., Ünver, T. (2015) Regulation of the alkaloid biosynthesis by miRNA in opium poppy. Plant Biotechnology Journal, 13: 409-‐420.
Bakhsh, A., Khabbazı, S.D., Baloch, F.S., Demirel, U., Çalışkan M.E., Hatipoğlu, R., Özcan, S., Özkan, H. (2015) Insect resistant crops: retrospects and challenges. Turk J. Agric. For., 39: 531-‐548.
Bakhsh, A., Anayol, E., Özcan, S.F., Hussain, T., Aasım, M., Khawar, K.M., Özcan, S. (2015) An insight into cotton genetic engineering (Gossypium hirsutum L.): current endeavors and prospects. Acta Physiol. Plant., 37 (8) (Article: 171).
Anayol, E., Bakhsh, A., Karakoç, Ö.C., Onarıcı, S., Köm, D., Aasım, M., Özcan, S.F., Barpete, S., Khabbazi, S.D., Önol, B., Sancak, C., Khawar, K.M., Ünlü, L., Özcan, S. (2016) Towards better insect management strategy: restriction of insecticidal gene expression to biting sites in transgenic cotton. Plant Biotechnology Reports, 10 (2) :83-‐94.
Gürkok, T., Özhüner, E., Parmaksız, İ., Özcan, S., Türktaş, M., İpek, A., Okay, S., Ünver, T. (2016) Functional Characterization of 4´OMT and 7OMT Genes in BIA Biosynthesis. Frontiers in Plant Science Volume 7, Article 98.
Çakmak, D., Karaoğlu, C., Aasım, M., Sancak, C., Özcan, S. (2016) Advancement in protocol for in vitro seed germination, regeneration, bulblet maturation, and acclimatization of Fritillaria persica. Turkish Journal of Biology, 40: 878-‐888.
Khabbazi, S.D., Bakhsh, A., Sancak, C., Özcan, S. (2016) Characterization of snowdrop lectin (GNA) and its comparison with reported lectin sequences of Amaryllidacae. Czech J. Genet. Plant Breed., 52: 94-‐100.
Barpete, S., Bakhsh, A., Özcan, S.F., Oğuz, M.Ç., Karakoç, Ö.C., Özcan, S. (2016) Inducing osmotic stress leads to better genetic transformation efficiency in cotton (Gossypium hirsutum L.). Turkish Journal of Biology, 40: 826-‐836.
Avcı, S., Tekin, N., Sancak, C., Özcan, S., Marangi, A.O. (2016) Phylogenetic relations of some Onobrychis taxa naturally grown in Turkey based on morphology and nuclear ribosomal DNA ITS sequences. Legume Research, 39: 665-‐673.
Bakhsh, A., Anayol, E., Khabbazi, S.D., Karakoç, Ö.C., Sancak, C., Özcan, S. (2016) Development of insect-‐resistant cotton lines with targeted expression of insecticidal gene. Archives of Biological Sciences, 68: 773-‐780.
Ahmed, H.A.A., Onarıcı, S., Bakhsh, S., Akdoğan, G., Karakoç, Ö.C., Özcan, S.F., Aydın, G., Aasım, M., Ünlü, L., Sancak, C., Naimov, S., Özcan, S. (2017) Targeted expression of insecticidal hybrid SN19 gene in potato leads to enhanced resistance against Colorado potato beetle (Leptinotarsa decemlineata Say) and tomato leafminer (Tuta absoluta Meyrick). Plant Biotechnology Reports, 11: 315-‐329.
Khabbazi, S.D., Khabbazi, A.D., Özcan, S.F., Bakhsh, A., Basalma, D., Özcan, S. (2018) Expression of GNA and biting site-‐restricted cry1Ac in cotton; an efficient attribution to insect pest management strategies. Plant Biotechnology Reports, 12: 273-‐282.
Bilir, Ö., Özmen, C.Y., Özcan, S., Kibar, U. (2019) Genetic Analysis of Turkey Common Bean (Phaseolus vulgaris L.) Genotypes by Simple Sequence Repeats Markers. Russian J. Genetics, 55: 61-‐70.
KİTAPLARI Babaoğlu, M., Gürel, E., Özcan, S. (Editörler; 2002) Bitki Biyoteknolojisi I: Doku Kültürü ve
Uygulamaları. S.Ü. Vakfı Yayınları, Konya. Özcan, S., Gürel, E., Babaoğlu, M. (Editörler; 2002) Bitki Biyoteknolojisi II: Genetik Mühendisliği
ve Uygulamaları. S.Ü. Vakfı Yayınları, Konya. ÖNEMLİ PROJE ÇIKTILARI TÜBİTAK projeleri (111O254 ve 111T816) kapsamında yaptığımız çalışmalarda dünyada ilk defa daha kolay kabul edilebilir ve çevre dostu genetiği değiştirilmiş (transgenik) pamuk ve patates hatları elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlar bitki biyoteknolojisi alanında önemli bir yeri olan “Plant Biotechnology Reports” dergisinde yayınlanmıştır (Anayol vd. 2016, Plant Biotechnol Rep. 10:83-‐94; Ahmed vd. 2017 Plant Biotechnol Rep. 11: 315-‐229; Khabbazi Vd. 2018, Plant Biotechnol. Rep. 12:273-‐282 ). Ayrıca, bu çalışmalar transgenik bitkilerle ilgili dünyada en önemli haber ve bilgi sitesi olan ISAAA’nın haftalık "Crop Biotech Update” bülteninin 1 Haziran 2016, 25 Ekim 2017 ve 25 Temmuz 2018 sayılarında da haber olmuştur.
Dünya genelinde 2017 yılında 190 milyon hektarlık ekim alanına ulaşmış olan transgenik bitkiler içerisinde böceklere dayanıklı olanları (44 milyon hektar) çok önemli bir yere sahip olmuştur. Böceklere dayanıklı transgenik bitkiler içerisinde de 25 milyon hektarlık ekim alanıyla pamuğun önemi giderek artmaktadır. Dünyada pamuk üretiminin %80’ini karşılayan Hindistan, Çin, ABD, Pakistan ve Brezilya tamamen böceklere dayanıklı transgenik pamuk üretimine geçmiştir. Transgenik pamuk çeşitlerinin üretilmesiyle de hem çiftçiler ve hem de ülkeler önemli kazanımlar elde etmişlerdir. Transgenik bitkilerde böceklere dayanıklılık Bacillus thuringiensis (Bt) cry genlerinin bitkilere aktarılmasıyla elde edilmektedir. Cry genlerinin aktarıldığı transgenik bitkiler Cry toksinlerini üretmekte ve bu bitkileri yiyen belirli böcekleri zehirleyerek öldürmektedir. Transgenik bitkilerdeki cry genleri de CaMV 35S gibi daima aktif ve kuvvetli promotörler tarafından kontrol edildiğinden yaprak, çiçek, kök, gövde ve yumru da dahil bitkinin tüm organlarında her zaman ve yüksek oranlarda gereksiz zehirli cry proteini üretilmektedir.
TÜBİTAK desteğiyle tamamladığımız projelerde ise cry1Ac ve hibrit SN19 (cry1Ba domain I–III ve cry1Ia-‐domain II) genlerinin önüne yaralanmayla aktif olan AoPR1 promotörü klonlanarak Agrobacterium tumefaciens aracılığıyla ülkemizde yaygın olarak üretilen GSN-‐12, STN-‐468, Özbek-‐100 ve Ayhan-‐107 pamuk çeşitleri ile innovator, marabel, Tokat 6/24 ve Tokat 10/1 patates genotiplerine aktarılmıştır. Gen aktarımı sonucunda böceklere dayanıklı çok sayıda hat geliştirilmiştir. Bu hatlarda Cry1Ac toksin proteinleri yaprak, çiçek, gövde, kök ve yumru gibi organlarda üretilmezken, sadece böceklerin ısırdığı noktalarda çok yüksek oranlarda üretilerek böceklerin ölümüne neden olmuştur. Bu sayede transgenik bitkilerdeki gereksiz ve istenmeyen zehirli Cry toksinleri elimine edilmiştir. Bu tür transgenik bitkilerin üretime girmesiyle insan, hayvan ve çevreye olası risklerinin de minimize edilebileceği sonucuna varılmıştır.
Kontrol Transgenik
Kontrol Transgenik
Transgenik Kontrol
