Prof. dr Vladimir JakovljeviProf. dr Vladimir Jakovljevićć

Predsednik Društva fiziologa Republike Srbije,Council Member International Atherosclerosis Society

Četvrtak, 24. 10. 2013. god

MIŠIĆNA VLAKNA BRZOG I SPOROG TRZAJAPROSTA I SLOŽENA (TETANUSNA) MIŠIĆNA KONTRAKCIJA

IZOMETRIJSKE (STATIČNE) I IZOTONIJSKE (DINAMIČKE) KONTRAKCIJE

Sva mišićna vlakna inervisana jednim nervnim vlaknom (koje se na kraju deli na više završnih vlakanaca) nazivaju se motorna jedinica (3-15 vlakana).

MOTORNA JEDINICA

PROSTA (POJEDINAČNA) MIŠIĆNA KONTRAKCIJA

JE KONTRAKCIJA UZROKOVANA DEJSTVOM JEDNOG STIMULUSA NA MIŠIĆ

Ona traje duže od akcionog potencijala, pa je moguć nastanak sumacije

SLOŽENA MIŠIĆNA KONTRAKCIJA

NASTAJE DEJSTVOM DVA ILI VIŠE STIMULUSA NA MIŠIĆ

Povećava se frekvenca stimulusa-pojedinačne kontrakcije se stapaju i daju složenu mišićnu kontrakciju koja se naziva tetanus

Sumacija mišićnih kontrakcija znači pridruživanje individualnih kontrakcija da se poveća intenzitet ukupne mišićne kontrakcije i može se dogoditi na dva načina:

1. povećanjem broja motornih jedinica koje istovremeno kontrahuju, što se naziva sumacija mnogostrukih vlakana i

2. povećanjem frekvencije kontrakcija što se naziva sumacija frekvencije koja može dovesti do tetanizacije

MEHANIZAM TETANUSA

Pojedinačan akcioni potencijal prouzrokuje oslobađanje standardne količine Ca2+ iz SR i produkuje jedan trzaj.

Međutim, ako se mišić ponovljeno stimulira sve većom frekvencijom (povećava se frekvencija kontrakcija) više Ca2+ se oslobađa iz SR i javlja se kumulativno povećanje u intracelularnom [Ca2+], produžavajući vreme trajanja ciklusa poprečnog mosta.

Mišić se ne relaksira (tetanus).

MEHANIZAM TETANUSA

Izometrička kontrakcija generiše silu (napon) bez skraćenja.

Izotonička kontrakcija predstavlja skraćenje pri konstantnom naponu.

Mehanizam izotonijske (a) i izometrijske (b) kontrakcije

Trajanje izometričke kontrakcije ratličitih tipova mišića, takođe se može videti i latentni period između akcionog potencijala (depolarizacije) i početka mišićne kontrakcije

Kada je mišić u svojoj normalnoj mirovnoj dužini povećanje napona u toku kontrakcije je najveće (aktivni napon). Tada postoji vrlo mali napon pre kontrakcije (pasivni napon – nastao zbog blagog istezanja mišića) a razvija se maksimalni napon tokom kontrakcije.

Aktivni napon je proporcionalan broju formiranih poprečnih mostova. Napon će biti maksimalan kada postoji maksimalno preklapanje debelih i tankih filamenata. Kada je mišić istegnut na veću dužinu, broj poprečnih mostova je redukovan zbog manjeg preklapanja. Kada je dužina mišića skraćena, tanki filamenti se sudaraju i napon je redukovan.

ODNOS SILA-BRZINA

-na slici je prikazana brzina izotoničke kontrakcije mišića pri različitim opterećenjima (opterećenje nasuprot koga se mišić mora

kontrahovati).

- Brzina skraćenja se smanjuje sa povećanjem opterećenja.

Tipovi mišićnih vlakana

spora mišična vlakna:

(Tip I)"crvena"

brza mišična vlakna:

(Tip II)“bela"

* Procentualna zastupljenost * Procentualna zastupljenost brzih i sporih mišićnih vlakana je genetski determinisana

- Dva puta kraći dijametar u odnosu na bela

- Kod sporih vlakana aktivniji su enzimi koji služe za aerobno oslobađanje energije.

- Ova vlakna imaju više mitohondrija i posebno, mnogo više mioglobina (crvena boja)

- Broj kapilara oko sporih mišićnih vlakana je mnogo veći nego oko brzih.

SPORA ("CRVENA“) MIŠIČNA VLAKNA:

- dva puta veći dijametar u odnosu na bela

- enzimi koji su odgovorni za brzo oslobađanje energije (iz fosfagenog sistema i sistema glikogen-mlečna kiselina) su dva do tri puta aktivniji kod brzih mišićnih vlakana.

- kod brzih vlakana aktivniji su enzimi koji služe za anaerobno oslobađanje energije.

- ova vlakna imaju mnogo manje mitohondrija i mioglobina (bela boja).

- zastupljena u visokom procentu kod pripadnika crne rase

BRZA (“BELA“) MIŠIČNA VLAKNA:

Mikroskopski prikaz mišićnih vlakana

Brza (bela)

spora (crvena)

kapilari

VEŽBA: TIPOVI MIŠIĆNIH VLAKANA I FIZIČKA AKTIVNOST

18

SPORA MIŠIĆNA VLAKNA

• Namenjena za:

-ponovljene kontrakcije produženog trajanja i

-kontrakcije od oko 20-25% maksimalnog inteziteta

BRZA MIŠIĆNA VLAKNA

Namenjena za:

-kontrakcije kratkog vremena trajanja

-kontrakcije koje generišu veliku silu pokreta-maksimalnog

inteziteta

Funkcionalne sličnosti i razlikesporih i brzih mišićnih vlakana

ODNOS BRZIH I SPORIH MIŠIĆNIH VLAKANA U KVADRICEPSU RAZLIČITIH SPORTISTA

Brza vlakna Spora vlakna

Maratonci 18 82

Plivači 26 74

Prosečan muškarac

55 45

Dizači tegova 55 45

Sprinteri 63 37

Skakači 63 37

HVALA NA PAŽNJI HVALA NA PAŽNJI !!