Professionalisering Kinderopvang in Europees perspectief. Welke soort professional hebben we nodig?

Dr. Jan PeetersVBJK Vakgroep Sociale AgogiekUniversiteit Gent

• 1970: diploma verplicht

• 1980_ 2007: spiraal van deprofessionalisering : grote uitbreiding in ko zonder kwalificatievereisten

o 1980-1985: Diploma verliest aan belang (begin tachtiger jaren)

o 1986-1999: Competentieverhoging door bijscholing en korte opleidingen

o 2000 tot 2007: Deprofessionalisering groepsopvang

• 2007-2014: coherente aanpak: beleid, onderzoek, onderwijs, kinderopvangorganisaties

o Onderzoeken: belang van coaching (Vlaams 2008, Europees, 2011,2014)

o Beleid: -Kwalificatie op agenda: nieuw decreet 2014

-Pedagogische en Taalondersteuners (PTO): 11 organisaties / 33 FTE coachen (2014)

o Opleiding PJK (2011-2014)

o Modellen voor pedagogische begeleiding: nieuwe producten om coaching vorm te geven (2013)

Evolutie Professionaliteit in de Kinderopvang in Vlaanderen

Onderzoek/ onderwijs

beleidsmaatregelenModellen voor

begeleiding/coaching

Coherente aanpak om neerwaartse spiraal te doorbreken van 2008 tot nu

Hoge pedagogische kwaliteit en kwalificatieniveau

• Kinderopvang van lage kwaliteit veroorzaakt stress, die risico’s inhoudt voor de jongste kinderen (UNICEF, 2008)

• KO van hoge kwaliteit positieve impact vooral voorsociaal kwetsbare groepen: spiraal van achterstanddoorbreken (Leseman, 2009-Euridyce, 2009; EPPE, 2004; UNICEF, 2008; OESO, 2006)

• Kwalificaties en opleidingsniveau medewerkersbelangrijkste randvoorwaarde voor kwaliteit (zieliteratuuroverzicht CoRe, 2011)

Een ongelijke start:kansarme driejarige kinderen:

400 woorden, middenklasse kinderen 1200

B. Hart & T. Risley (1995)

• “Als de wedstrijd al voor de helft gelopen is nog voor het kind aan de school begint, dan moeten we nagaan wat ergebeurt in de eerste levensjaren (Esping-Andersen, 2005)

Literatuuroverzicht (CoRe, 2011; Lazzari, et al, 2013)

• Brede consensus tussen onderzoekers en internationale organisaties (OECD, UNICEF, EU), dat de kwaliteit van ECE en uiteindelijk de resultaten voor de kinderen en de gezinnen en vooral voor zij die in kansarmoede leven, afhankelijk is van goed opgeleid, ervaren en competent personeel.

• Een hoger niveau van initiële vorming gaat samen metbetere kwaliteit en betere resultaten van de kinderen

(Fukkink&Lont, 2007; Sylva et al , 2004)

meer stimulerende, warmere en meer ondersteunende interacties met de kinderen. (OECD, 2006)

• de inhoud van de initiële opleiding en de bijscholingis belangrijk (OECD, 2006): link met praktijk

• Enkele dagen cursus zullen de pedagogischepraktijk niet veranderen (Fukkink, Lint, 2007)

Literatuuroverzicht (CoRe, 2011; Lazzari, et al, 2013)

ECE Beroepen en de initiële opleiding in Europa (ISCED 5 of meer) (Oberhuemer, et al., 2010)

• “Jonge Kind”-professional (0 to 6) Letland, Slovenië, Zweden, Noorwegen,

• “kleuteronderwijs” professional (3 to 6) België, Cyprus, Malta

• “kleuter- en lager onderwijs” professional (2/ 4 to 12) Frankrijk, Nederland, Bulgarije, Romenië

• “sociaal pedagoog” professional ( van 0 to 99) Denemarken, Luxemburg, Finland

• Professional voor kinderopvang en opvoedingsondersteuning (Frankrijk, België, Fl, PJK )

Kwalificaties niveau beroepsonderwijs of lager tot 40/ 50% uit van de arbeidskrachten (CoRe, 2011; Van Laere, Peeters,

Vandenbroeck, 2012)

Belangrijke rol naar ouders en kinderen vooral naar de kansarme groepen

Weinig kwalificatievereisten

Beperkte toegang tot kwalificerende beroepsvervolmaking

Focus die ligt op het praktische verzorgende werk en dit kan de holistische pedagogische aanpak in de verdrukking brengen

• Systematisch literatuur onderzoek naar effect van permanent leren (CPD)

• Onderzoek van alle bestaande literatuur in Europa (19.000 studies)

• 70 tal studies weerhouden

Impact of Continuous Professional Development of ECEC practitioners on children’s outcomes (Eurofound research: Peeters, et al, 2014)

Kindbegeleiders zijn in staat om de praktijk te verbeteren als ze de kans krijgen om te leren in groepen waarin kan gereflecteerd worden op de praktijk en waarbij een pedagogisch coach dit proces ondersteunt vanuit een wetenschappelijk onderbouwd pedagogisch raamwerk

Kindbegeleiders actief betrekken bij het proces van verbetering van de pedagogische kwaliteit binnen het kinderdagverblijf.

Effectieve interventies om de kwaliteit te verbeteren zijn gericht op het leren in de praktijk en dit in dialoog met collega’s en ouders.

Pedagogisch begeleider begeleidt sessies op kindvrije momenten

Effectieve permanente training vertrekt van een coherent pedagogisch raamwerk, dat gebaseerd is op degelijk onderzoek en dat inspeelt op lokale noden.

Welke vormen van permanente bijscholing zijneffectief? (Peeters, et al, 2014)

In staat zijn om in vastgelegde

standaarden te behalen

•Vanuit praktijk nieuwe kennis en manieren van omgaan met kinderen, ouders en collega’s kunnen ontwikkelen

•Kunnen voldoen aan complexe eisen in specifieke context

Welk soort professional heeft kinderopvang nodig ?De Warme Professional, (Peeters, 2008), Schön, 1983, Moss, 2003, Cameron, 2005, Oberhuemer, 2005, Rinaldi, 2006…

Welke factoren maken van kindbegeleider eenactor van verandering? (Peeters, 2008; CoRe, 2011, case study

Pistoia, Gent))

• Ondersteuning door pedagogisch begeleider/coach

-Analyseren van praktijksituaties:

• Het ontwikkelen van actie-gerichte competenties: pedagogische praktijk veranderen

Resultaten van studie i.o.v. EC over competentievereisten (CoRe, 2011)

Competente praktijk veronderstelt competente ondersteuning- systemen

Belang pedagogisch coach die reflectie op praktijk stimuleert om tot kwaliteitsvolle praktijk te komen

Belang van het democratisch samenwerken tussen verschillende beroepsgroepen

Heruitvinden van de permanente vorming

CoRe aanbevelingen: Condities voor competent systeem/ lerende organisatie

Participerende aanpak: alle professionals en de ouders

worden betrokken

Maak de praktijk zichtbaar en bespreekbaar

Evenwaardige en wederkerige relatie theorie/praktijk, kritisch reflecteren op praktijk, analyse van de praktijk, documenteren

PEDAGOGISCH MEDEWERKER

TEAM / KINDEROPVANGINSTELLING

KINDEROPVANGORGANISATIE

KIND & GEZIN /BELEIDSMAKERS

INTERNATIONALE NETWERKEN

INTERNATIONALE ORGANISATIESRo

l van

Co

ach

bin

nen

het

co

mp

eten

t sy

stee

m(C

oR

e, 2

01

1, P

eete

rs,

01

3)

KINDBEGELEIDER: Actieve actor in het proces van professionalisering

Initiële training

Engagement in permanent

leren (cursussen,

studie dagen)

Reflecteren op eigen praktijk

Professionele literatuur

TEAM / INSTELLING: gemeenschappelijke pedagogische benadering

Team vergaderingen

Coaching door mentor:

stimuleren van reflectie

Kwaliteit samen met

ouders vastleggen

Leergemeenschap

ontwikkelen

Competenties om te werken in context van diversiteit en armoede (Peeters, Sharmahd,2014)

Openheid voor dialoog met ouders, collega’s en kinderen op basis van gelijkwaardigheid

Bereid zich te engageren en in staat zijn te werken aan sociale vooruitgang

In staat zijn tot kritisch reflecteren op de eigenpedagogische praktijk en van het team en de organisatie

In staat zijn om nieuwe pedagogische kennis en praktijk vorm te geven

OPLEIDINGSINSTITUTEN/ KINDEROPVANGORGANISATIES LOKALE OVERHEID: GEDIVERSIFIEERD LEERBELEID

Training en intervisie van directeuren

Startopleidingen voor nieuwe

teams

Uitwisseling van interessante

praktijken

Peer groups over gemeenschappelijke

thema’s

documentatiecentra

Vaststellen leernoden

OVERHEID: COHERENT PROFESSIONALISERINGSBELEID

Kwaliteitstan-daarden voor

toegankelijkheid en gelijke kansen

Competentie-profielen

Zelf evaluatie richtlijnen

Financiële middelen tavmentoring en

training,

kwalificatie vereisten

Accreditatie opleidingsinsituten

Accreditatie van centra die

coachingaanbieden

Hoe leren kindbegeleiders (in opleiding)?

Maximale ontwikkelingskansen voor alle kinderen

Verhogen individuele competenties kindbegeleider

Stimulerende interacties met kinderen Dialoog met ouders

Stimuleren van pedagogisch reflecteren

Teambijeenkomsten over pedagogische werking

Collegiaal lerenPraktijk zichtbaar en bespreekbaar maken

Competent systeem/ lerende organisatie

Gediversifieerd en coherent competentiebeleid

Begeleiding door pedagogisch coach/mentor

• April 2014: Decreet kinderopvang treedt in

werking: voor elke job in KO een kwalificatie vereist

en elke begeleider wordt pedagogisch ondersteund

• Juni 2014: eerste pedagogische coachen vanuit

bachelor Pedagogie Jonge Kind studeren af

• 2012- 2013: 3 modellen voor Pedagogisch

coaching /mentoring zijn uitgetest en gepubliceerd

• MEMoQ: pedagogisch raamwerk

Beleid/ Onderwijs/Kinderopvangorganisaties/ Onderzoek

Decreet opvang Baby’s en Peuters• Kwalificaties• Elke kinderbegeleider en elke verantwoordelijke in de

kinderopvang moet kwalificaties hebben. Men kan dit op verschillende manieren aantonen: via een diploma, een ervaringsbewijs of via een attest van verworven competenties. In een overgangsperiode worden gelijkstellingen voorzien voor wie nu al kinderen opvangt en het vak kent.

• Pedagogische ondersteuning• Elke kinderbegeleider zal voldoende ondersteund worden,

ook wanneer hij of zij alleen werkt. Daarom moet elke organisator van kinderopvang een pedagogisch beleid hebben en in een pedagogische ondersteuning voorzien. Deze zorgen ervoor dat elk kind zich goed voelt in de opvang, betrokken bezig kan zijn en dat zijn ontwikkeling wordt gestimuleerd

• Voorzet

Coach: verschillende modellen kunnen hanteren

Wanda is een samenwerkingsverband van Arteveldehogeschool en VBJK vzw met de steun van ESF. www.projectwanda.be

• Reflectie methodiek in groep

• Praktijkervaringen kritisch analyseren vanuit verschillende invalshoeken

• Doel: we verruimen onze blik, komen tot nieuwe inzichten en veranderen zo professioneel handelen en

kwaliteitsbeleid van

voorzieningen en opleidingen

Een methodische aanpak om tot een Lerende Organisatie te komen: De Waarderende praktijkanalyse

Werken als onthaalouder?

Selectie door dienst

Begeleiding door de dienst

Opleiding en bijscholing

Ja, ik ga ervoor!

Start

Kennismakingstraject Gezinsopvang

Werkmap Bouwen aan je eigen draagkracht

Werkmap Bouwen aan je eigen draagkracht

Toolbox Netwerken van onthaalouders

Onthaalouderacademie

On

thaalo

ud

ers Sterker maken

ww

w.gezin

sop

vangin

fo.b

e

• Binnen Vlaams kwalificatiestructuur competentiebeleid uitbouwen

• de vereiste kwalificaties en competenties vastleggen

• Meer plaatsen in CVO: werkplekleren gebaseerd op reflectie op praktijk

• verticale mobiliteit mogelijk maken door kwalificaties af te stellen op volwassenenonderwijs

• Uitbouwen van begeleidingstructuur voor kortgeschoolden

Opleiding Kinderzorg aanpassen aan nieuwe decreet: focus op begeleiding , reflectie op praktijk

• Geen extra financiering voor pedagogisch begeleiden?

Uitdagingen!

-Meer lezen:

- Peeters, J. (2012). De neerwaartse spiraal doorbroken : de

professionaliteitsdiscussie in de kinderopvang. In: Van Leeuwen, K. & Van Crombrugge, H. eds. Gezinnen in soorten. Garant

-Van Laere, Peeters, Lund, (2012) Valuing the workforce: a 0-6 profession and parity with school teachers. Children in Europe PolicyPaper No 8 -Peeters, J. (2008) De Warme Professional. Gent: Academia Press-Urban, M. Vandenbroeck, M. ,Peeters, J. Van Laere, K. , Lazarri, A. (2011) CoRe Final report / Research Documents. (www.vbjk.be)- Kinderen in Europa (2011), Het Competentiedebat-Peeters, Budginaite, Cameron, Hauari, Lazzari, Peleman, Siarova (2014). Impact on CPD and working conditions of ECEC practitionreson quality, staff-interactions and children’s outcomes: a systematicreview of research evidence . Gent VBJK