Prognoza Oddziaływania na Środowiskopolitykaparkingowa.pl/assets/Uploads/Prognoza-soos-SPPOFAP.pdf · Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk

Prognoza Oddziaływania na Środowisko

„Spójnej Polityki Parkingowej dla Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej”

(SPPOFAP)

2015 r.

Prognoza Oddziaływania na Środowisko Spójnej Polityki Parkingowej dla Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej

2

Wykonawca:

EKOSTANDARD

Pracownia Analiz Środowiskowych

ul. Wiązowa 1B/2

62-002 Suchy Las

tel. 61 652 23 80, 505006914

fax. 61 652 23 80

www.ekostandard.pl

e-mail: [email protected]

Zespół autorski:

Katarzyna Siudak

Robert Siudak


3

Spis treści

1 Wprowadzenie ....................................................................................................................................7

1.1 Prawne podstawy i cel przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ......7 1.2 Zakres prognozy .............................................................................................................................8

2 Przedmiot prognozy ............................................................................................................................8 2.1 Główne założenia SPPOFAP ...........................................................................................................9 2.2 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym i krajowym oraz

powiązania SPPOFAP z innymi dokumentami strategicznymi .......................................................9 2.2.1 Uwarunkowania wynikające z dokumentów wspólnotowych .............................................9 2.2.2 Uwarunkowania wynikające z dokumentów krajowych ................................................... 10 2.2.3 Uwarunkowania wynikające z dokumentów wojewódzkich............................................. 11 2.2.4 Uwarunkowania wynikające z dokumentów dla obszaru Aglomeracji Poznańskiej ......... 13 2.2.5 Uwarunkowania wynikające z dokumentów powiatowych.............................................. 14 2.2.6 Uwarunkowania wynikające z dokumentów miast i gmin ................................................ 15

3 Charakterystyka środowiska Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej............................ 20 3.1 Obszar badań .............................................................................................................................. 20

3.1.1 Obszar Funkcjonalny Aglomeracji Poznańskiej ................................................................. 20 3.1.2 Sytuacja demograficzna..................................................................................................... 21 3.1.3 Powiązania komunikacyjne ............................................................................................... 21

3.2 Stan środowiska na obszarach objętych potencjalnym znaczącym oddziaływaniem ................ 22 3.2.1 Geologia, geomorfologia ................................................................................................... 22 3.2.2 Warunki glebowe .............................................................................................................. 27 3.2.3 Stan jakości wód podziemnych ......................................................................................... 31 3.2.4 Stan jakości wód powierzchniowych................................................................................. 33 3.2.5 Jakość powietrza atmosferycznego................................................................................... 40 3.2.6 Klimat akustyczny .............................................................................................................. 42 3.2.7 Promieniowanie elektromagnetyczne .............................................................................. 47 3.2.8 Zasoby leśne ...................................................................................................................... 48 3.2.9 Obszary i obiekty prawnie chronione................................................................................ 49

3.3 Dobra kultury .............................................................................................................................. 78 3.4 Istniejące problemy ochrony środowiska ................................................................................. 120 3.5 Potencjalne zmiany środowiska w przypadku braku realizacji SPPOFAP ................................. 121

4 Znaczące efekty oceny oddziaływania ........................................................................................... 123 4.1 Poziom szczegółowości oceny................................................................................................... 123 4.2 Metodyka oceny........................................................................................................................ 123 4.3 Potencjalne oddziaływanie SPPOFAP na poszczególne komponenty środowiska.................... 125

4.3.1 Wprowadzenie ................................................................................................................ 125 4.3.2 Oddziaływanie na jakość powietrza atmosferycznego.................................................... 125 4.3.3 Czynniki klimatyczne ....................................................................................................... 125 4.3.4 Oddziaływanie na klimat akustyczny............................................................................... 126 4.3.5 Oddziaływanie na poziom promieniowania elektromagnetycznego .............................. 126 4.3.6 Oddziaływanie na powierzchnię ziemi i gleby................................................................ 126 4.3.7 Oddziaływanie na wody .................................................................................................. 126 4.3.8 Oddziaływanie na bioróżnorodność, rośliny, zwierzęta.................................................. 130 4.3.9 Oddziaływanie na złoża surowców.................................................................................. 130 4.3.10 Oddziaływanie na krajobraz ............................................................................................ 130 4.3.11 Oddziaływanie na zdrowie .............................................................................................. 130 4.3.12 Oddziaływanie na dobra materialne i dziedzictwo kulturowe........................................ 130 4.3.13 Oddziaływania na etapie realizacji inwestycji - etap budowy......................................... 131 4.3.14 Rozwiązania alternatywne .............................................................................................. 133


4

4.3.15 Oddziaływanie na obszary i obiekty objęte ochroną prawną, w tym na obszary Natura 2000................................................................................................................................. 137

4.3.16 Podsumowanie................................................................................................................ 141 4.4 Relacje pomiędzy oddziaływaniami .......................................................................................... 144 4.5 Oddziaływania wtórne i skumulowane..................................................................................... 144 4.6 Oddziaływanie transgraniczne .................................................................................................. 145

5 Przewidywane środki mające na celu zapobieganie, redukcję i kompensację znaczących niekorzystnych oddziaływań na środowisko wynikających z realizacji Programu ......................... 145

6 Napotkane trudności i luki w wiedzy ............................................................................................. 147 7 Monitoring ..................................................................................................................................... 148 8 Konsultacje społeczne .................................................................................................................... 149 9 Streszczenie w języku niespecjalistycznym.................................................................................... 150

9.1 Przedmiot opracowania ............................................................................................................ 150 9.2 Cele i zakres dokumentu........................................................................................................... 150 9.3 Powiązania z innymi dokumentami strategicznymi ................................................................. 150 9.4 Charakterystyka środowiska ..................................................................................................... 151 9.5 Potencjalne zmiany środowiska w przypadku braku realizacji dokumentu ............................. 151 9.6 Rozwiązania alternatywne ........................................................................................................ 151 9.7 Zastosowane metody oceny oddziaływania ............................................................................. 151 9.8 Oddziaływanie na środowisko................................................................................................... 152 9.9 Monitoring skutków realizacji Programu.................................................................................. 156

10 Literatura i wykaz źródeł ................................................................................................................ 157


5

Spis tabel i rysunków

Tab. 1. Powierzchnia oraz liczba mieszkańców poszczególnych jednostek Obszaru Funkcjonalnego

Aglomeracji Poznańskiej wg stanu na 31.XII.2013r. .............................................................. 21 Tab. 2. Drogi krajowe i autostrady w Obszarze Funkcjonalnym Aglomeracji Poznańskiej................ 21 Tab. 3. Drogi wojewódzkie w Obszarze Funkcjonalnym Aglomeracji Poznańskiej............................ 22 Tab. 4. Wyniki monitoringu chemizmu gleb dla profilu nr 111 (w latach 1995-2010)...................... 29 Tab. 5. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych na terenie Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji

Poznańskiej ............................................................................................................................ 31 Tab. 6. Wyniki monitoringu diagnostycznego wód podziemnych w 2012 roku................................ 32 Tab. 7. Wyniki monitoringu operacyjnego wód podziemnych w 2013 roku..................................... 33 Tab. 8. Ocena stanu wód płynących na terenie m. Poznania za 2013 rok ........................................ 36 Tab. 9. Ocena stanu wód jeziornych na terenie powiatu poznańskiego za 2013 rok ....................... 36 Tab. 10. Ocena stanu wód płynących na terenie powiatu poznańskiego za 2013 rok........................ 37 Tab. 11. Ocena stanu wód płynących na terenie powiatu kościańskiego za 2013 rok........................ 38 Tab. 12. Ocena stanu wód jeziornych na terenie powiatu kościańskiego za 2013 rok ....................... 39 Tab. 13. Ocena stanu wód płynących na terenie powiatu wągrowieckiego za 2013 rok.................... 39 Tab. 14. Ocena stanu wód płynących na terenie powiatu wrzesińskiego za 2013 rok ....................... 40 Tab. 15. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia za 2013

r. ............................................................................................................................................. 41 Tab. 16. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin za 2013 r.

............................................................................................................................................... 42 Tab. 17. Wyniki badań akustycznych w otoczeniu autostrady A2 w 2012 r. – powiat poznański....... 43 Tab. 18. Wyniki badań akustycznych w otoczeniu dróg krajowych w 2012 r. – powiat poznański .... 43 Tab. 19. Wyniki badań akustycznych w otoczeniu dróg wojewódzkich w 2012 r. – powiat poznański

............................................................................................................................................... 44 Tab. 20. Poziomy dźwięku w środowisku określone poprzez wskaźnik LDWN w 2012 r. ................... 44 Tab. 21. Poziomy dźwięku w środowisku określone poprzez wskaźnik LN w 2012 r. ......................... 45 Tab. 22. Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego prowadzonego przez WIOŚ w 2013 r............... 46 Tab. 23. Monitoring hałasu w otoczeniu lotniska „Ławica” w 2013 r. ................................................ 47 Tab. 24. Wyniki pomiarów składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w 2013 roku .......... 48 Tab. 25. Powierzchnia lasów w 2013 roku [ha] ................................................................................... 48 Tab. 26. Powierzchnia gruntów leśnych w 2013 roku [ha].................................................................. 49 Tab. 27. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG występujące na obszarze

PLB300013 ............................................................................................................................. 50 Tab. 28. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG występujące na obszarze

PLB300017 ............................................................................................................................. 51 Tab. 29. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG występujące na PLB300002

............................................................................................................................................... 53 Tab. 30. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG występujące na PLB300001




............................................................................................................................................... 57 Tab. 34. Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG występujące na

obszarze PLH300001.............................................................................................................. 58 Tab. 35. Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG występujące na

obszarze PLH300010.............................................................................................................. 59


6

Tab. 36. Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG występujące na obszarze PLH300012.............................................................................................................. 60








Tab. 44. Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG występujące na obszarze PLH30009 ................................................................................................................ 68





Tab. 49. Wykaz obszarów chronionego krajobrazu............................................................................. 76 Tab. 50. Wykaz rezerwatów przyrody ................................................................................................. 76 Tab. 51. Wykaz zabytków na terenie miasta Poznania........................................................................ 78 Tab. 52. Etapy procedury strategicznej oceny oddziaływania........................................................... 123 Tab. 53. Wyciąg z Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry dla jcwp ................ 127 Tab. 54. Wyciąg z Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry dla jcwpd .............. 129 Tab. 55. Główne rodzaje odpadów powstających podczas realizacji inwestycji ............................... 132 Tab. 56. Parkingi rozważane do realizacji w ramach 3 wariantów .................................................... 134 Tab. 57. Charakterystyka potencjalnych oddziaływań na poszczególne komponenty środowiska na

etapie eksploatacji inwestycji .............................................................................................. 142 Tab. 58. Relacje pomiędzy zidentyfikowanymi oddziaływaniami ..................................................... 144 Tab. 59. Proponowane środki i zalecenia łagodzące niekorzystne oddziaływania na środowisko

wynikające z realizacji SPPOFAP .......................................................................................... 145 Rysunek 1 Obszar Funkcjonalny Aglomeracji Poznańskiej .................................................................... 20 Rysunek 2 Rozwój systemu parkingów P+R według scenariusza I ...................................................... 135 Rysunek 3 Rozwój systemu parkingów P+R według scenariusza II ..................................................... 136 Rysunek 4 Rozwój systemu parkingów P+R według scenariusza II ..................................................... 137 Rysunek 5 Lokalizacja planowanych parkingów P&R na tle obszarów chronionych .......................... 138 Rysunek 6 Lokalizacja parkingu P&R w Wągrowcu na tle Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina

Wełny i Rynna Gołaniecko-Wągrowiecka ............................................................................ 139 Rysunek 7 Lokalizacja parkingu P&R w Stęszewie na tle Otuliny Wielkopolskiego Parku Narodowego

............................................................................................................................................. 140


7

1 Wprowadzenie

1.1 Prawne podstawy i cel przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko

Prognozę oddziaływania na środowisko „Spójnej Polityki Parkingowej dla Obszaru

Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej” (dalej SPPOFAP) przeprowadza się w celu określenia

wpływu na środowisko założonych w nim celów i działań. Podstawę prawną opracowania prognozy

stanowi ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego

ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko

(Dz.U.2013.1235 t.j. z późn. zm.).

Ponadto do niniejszego dokumentu zastosowanie mają następujące akty prawne:

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. Urz. WE L 197 z 21.07.2001)

2. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (Dz. Urz. UE L 156 z 25.06.2003)

3. Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz. Urz. WE L 175 z 05.07.1985 z późn. zm.)

4. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992, str. 7, z późn. zm.)

5. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz. Urz. WE L 41 z 14.02.2003)

6. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2013.1232 t.j. z późn. zm.),

7. Ustawa z dn. 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U. 2013.627 t.j. z późn. zm).

Art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego

ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko

nakłada obowiązek przeprowadzenia procedury postępowania w sprawie oceny oddziaływania na

środowisko dokumentów wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących

znacząco oddziaływać na środowisko. Dokumentami, dla których jest wymagane przeprowadzenie

procedury oceny oddziaływania są min. projekty polityk, strategii, planów lub programów

w dziedzinie m.in. transportu.

Zgodnie z art. 54. ust. 1, w związku z art. 57 ust. 1 pkt 2 i art. 58 ust. 1 pkt 2 ustawy

o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie

środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, regionalny dyrektor ochrony środowiska

i państwowy wojewódzki inspektor sanitarny opiniuje projekty dokumentów wraz z prognozą

oddziaływania na środowisko. Niniejsza prognoza oddziaływania SPPOFAP podlega opiniowaniu przez

Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz Wojewódzkiego Inspektora


8

Sanitarnego w Poznaniu. Przedmiotowe dokumenty zostaną także udostępnione społeczeństwu

w celu zapewnienia jego udziału w procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

1.2 Zakres prognozy Prognoza została wykonana zgodnie z art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r.


środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na

środowisko został uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz

Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Poznaniu zgodnie z wymaganiami art. 53

ww. ustawy.

SPPOFAP dotyczy Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej obejmującego miasto Poznań

oraz powiaty: poznański, kościański, wągrowiecki i wrzesiński.

2 Przedmiot prognozy

Przedmiotem prognozy oddziaływania na środowisko jest „Spójna Polityka Parkingowa dla

Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej”. SPPOFAP została opracowana w ramach Projektu

„Badanie powiązań funkcjonalno-przestrzennych w zakresie parkingów dla obszaru Aglomeracji

Poznańskiej (z uwzględnieniem wpływu sąsiadujących powiatów objętych SPPOFAP)”. Projekt jest

współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach

Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007 – 2013.

Celem głównym Projektu jest podniesienie spójności powiązań transportowych w obszarze

polityki parkingowej w ramach Aglomeracji z wzajemnym dalszym oddziaływaniem na wybrane

samorządy Województwa Wielkopolskiego w perspektywie do 2030 roku, poprzez realizację celów

szczegółowych w latach 2014-2015.

Cele szczegółowe Projektu to:

1. Dążenie do uzyskania kompromisu jednostek samorządu terytorialnego na płaszczyźnie

strategicznej poprzez opracowanie Spójnej Polityki Parkingowej dla Obszaru Funkcjonalnego

Aglomeracji Poznańskiej (SPPOFAP). SPPOFAP jako dokument kierunkowy powinien

przyczynić się do m.in. zamortyzowania skutków zmian demograficznych, migracji

mieszkańców MP do gmin ościennych, dla których stolica Wielkopolski pozostaje miejscem

pracy, nauki i spędzania wolnego czasu. SPPOFAP uwzględni spójne wytyczne dot. sposobu

zarządzania wytworzoną w przyszłości infrastrukturą parkingową;

2. Podniesienie i usystematyzowanie wiedzy nt. preferencji i oczekiwań użytkowników systemu

transportowego w kontekście lokalizacji parkingów w ramach aktualnych, wzajemnych

powiązań funkcjonalnych miasta, pełniącego rolę centrum aglomeracji i otaczających gmin

wchodzących w skład obszaru funkcjonalnego, poprzez badania i analizy przeprowadzone do

roku 2015. Produktem będą analizy popytu, które w rezultacie wpłyną na efektywne

planowanie przestrzenne rozmieszczenia infrastruktury parkingowej, funkcjonowanie

systemu transportowego i w konsekwencji także skuteczne prowadzenie np. Zintegrowanych

Inwestycji Terytorialnych i rozwój gospodarczy.

3. Podniesienie do roku 2015 potencjału inwestycyjnego jednostek samorządu terytorialnego

(wpływ na funkcjonowanie rynku pracy, politykę mieszkaniową itp.) poprzez opracowanie

kompletu dokumentów przygotowawczych służących procesowi inwestycyjnemu (koncepcje


9

architektoniczne, studia wykonalności, badania geotechniczne, programy funkcjonalno-

użytkowe,) dla parkingów o znaczeniu aglomeracyjnym.

SPPOFAP wyznacza kierunek zmian i rozwoju systemu parkingowego z uwzględnieniem analizy

finansowej tych działań, wskazuje najodpowiedniejsze lokalizacje parkingów, ustala normatywy

parkingowe, zawiera propozycje zmian w ramach Stref Płatnego Parkowania, sposoby finansowania i

opłat za parkingi oraz sposoby powiązania transportu zbiorowego i indywidualnego w kontekście

wykorzystania parkingów.

2.1 Główne założenia SPPOFAP Założeniem polityki parkingowej dla aglomeracji poznańskiej jest zapewnienie zrównoważonego

rozwoju Aglomeracji Poznańskiej, poprzez maksymalną integrację systemów transportowych,

uregulowany wzrost dostępności komunikacyjnej obszarów oraz ochronę środowiska, w którym

żyjemy, przy czym:

− integracja transportu to działania, które mają na celu optymalne wykorzystanie istniejących

i przyszłych systemów transportowych poprzez ułatwienie zmiany (wyboru) środka

transportu;

− regulowaną dostępność komunikacyjną określają warunki dotarcia do danego obszaru

różnymi środkami transportu;

− działania ochrony środowiska to przede wszystkim: obniżenie emisji powstałych w procesie

transportu (gazy spalinowe, hałas) oraz ochrona terenów chronionych i cennych

przyrodniczo, kulturowo i społecznie przed skutkami budowy i funkcjonowania inwestycji

transportowych.

Planowane działania polegają przede wszystkim na rozwoju systemu parkingów typu Park&Ride.

2.2 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym i krajowym oraz powiązania SPPOFAP z innymi dokumentami strategicznymi

Założenia SPPOFAP są zgodne z założeniami i celami dokumentów strategicznych szczebla

europejskiego, krajowego, regionalnego i lokalnego w dziedzinie polityki transportowej i

parkingowej. Zgodność założeń SPPOFAP z tymi dokumentami gwarantuje, że podejmowane

działania w skali lokalnej harmonizują z kierunkami rozwoju ustalonymi na wyższych szczeblach

administracji samorządowej oraz administracji rządowej. Oznacza to, że planowane działania nie są

przypadkowe, lecz służą osiągnięciu celów o charakterze globalnym i długoterminowym.

2.2.1 Uwarunkowania wynikające z dokumentów wspólnotowych Biała księga transportu. Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu.

Dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu

28 marca 2011 r. Komisja Europejska przyjęła dokument pt. „Biała księga - Plan utworzenia

jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i

zasobooszczędnego systemu transportu”. Dokument jest próbą nakreślenia ram strategii działań w

perspektywie do 2050 roku. Strategia ta zakłada przeniesienie transportu z samochodowego do

przyjaznych środowisku gałęzi transportu, w tym transportu kolejowego oraz zmniejszenie emisji

szkodliwych substancji do środowiska.

Dokument nie zawiera bezpośrednich odniesień do problematyki parkowania pojazdów, jednak

wskazuje na potrzebę integracji różnych środków transportu, w tym również integrację transportu


10

indywidualnego z transportem zbiorowym. Integracja taka realizowana jest poprzez parkingi

Park&Ride oraz Bike&Ride. Działania związane z integracją różnych środków transportu mają

prowadzić do zmniejszenia emisji odkomunikacyjnych.

Zielona Księga. W kierunku nowej kultury mobilności w mieście

Zielona Księga, przedstawiona przez Komisję Wspólnot Europejskich i uchwalona w Brukseli 25

września 2007 r., określa problemy komunikacyjne z jakimi borykają się europejskie miasta.

Dokument zakłada, iż mobilność w mieście powinna umożliwiać rozwój gospodarczy miast,

zapewniać odpowiedni poziom życia mieszkańców oraz chronić środowisko naturalne. Dokument

wskazuje 5 wyzwań, przed którymi stoją miasta europejskie, wśród których znalazło się zintegrowane

podejście w kierunku dostępnego transportu miejskiego – czyli przystosowanie transportu i jego

infrastruktury dla wszystkich mieszkańców, rozwój infrastruktury miejskiej (w tym drogi, ścieżki

rowerowe, itp., ale także pociągi, autobusy i miejsca ogólnodostępne, parkingi, przystanki

autobusowe, dworce, itp.), która powinna być najwyższej jakości oraz efektywne połączenia na

terenie miast (połączenia łączące miasta z całym regionem, połączenia pomiędzy siecią miejską a

podmiejską, oraz z transeuropejską siecią transportową (TEN-T), połączenia z portami lotniczymi,

dworcami kolejowymi, a także z terminalami intermodalnymi obsługującymi transport towarowy), co

zaspokoiłoby potrzeby w zakresie jakości, efektywności i dostępności oraz uwzględniałoby problemy

środowiska (np.: system zintegrowanych rozwiązań w transporcie zbiorowym: systemy kolei

podmiejskiej, systemy tramwajowo-kolejowe oraz odpowiednio zlokalizowane parkingi typu

„Park&Ride” przy dworcach oraz na przedmieściach miast). Rozwiązaniem dla tych założeń są: rozwój

transportu zbiorowego spełniającego oczekiwania obywateli oraz wdrażanie innowacyjnych

rozwiązań.

Ww. założenia są zbieżne z założeniami SPPOFAP.

2.2.2 Uwarunkowania wynikające z dokumentów krajowych Polityka Transportowa Państwa na lata 2006 – 2025

Jako podstawowy cel polityki transportowej przyjmuje się w dokumencie zdecydowaną poprawę

jakości systemu transportowego i jego rozbudowę zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Polityka zakłada, że jakość systemu transportowego jest jednym z kluczowych czynników,

decydujących o warunkach życia mieszkańców i o rozwoju gospodarczym kraju i regionów.

Cele szczegółowe Polityki Transportowej Państwa, które odnoszą się do polityki parkingowej są

następujące:

Cel 1: Poprawa dostępności transportowej i jakości transportu jako czynnik poprawy warunków

życia i usuwania barier rozwojowych gospodarki

Cel 4: Integracja systemu transportowego – w układzie gałęziowym i terytorialnym

Cel 6: Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko i warunki życia.

Szczególna uwaga kierowana jest na działania prowadzone w tych dziedzinach, gdzie efekty będą

odczuwane przez możliwie dużą liczbę użytkowników, m.in. uprawnienie funkcjonowania transportu

w obszarach metropolitarnych.

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030

W Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, parkingi Park&Ride wymienione są jako

element poprawy dostępności wewnątrz obszarów funkcjonalnych z preferencją dla rozwoju

transportu publicznego (działanie 3.2.2). Dokument wskazuje na potrzebę obligatoryjnej współpracy


11

jednostek samorządowych w celu rozwoju systemu Park&Ride oraz na określenie w lokalnych

dokumentach planistycznych wskaźników realizacji systemu Park&Ride. Oprócz bezpośredniego

odwołania się do systemu Park&Ride, w dokumencie zakłada się potrzebę utworzenia

zintegrowanego multimodalnego systemu transportowego (3.2.3), którego elementami będą parkingi

Park&Ride i Bike&Ride. Zapisano również, zwiększenie dostępności transportowej wewnątrz rejonów

(2.2.1).

2.2.3 Uwarunkowania wynikające z dokumentów wojewódzkich Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku

Misją województwa w myśl „Strategii…” jest:

• skupienie wszystkich podmiotów działających na rzecz wzrostu konkurencyjności regionu, poprawy warunków życia mieszkańców oraz odsunięcia perspektywy zapaści demograficznej;

• uzyskanie efektu synergii przez stworzenie spójnej koncepcji wykorzystania środków publicznych;

• wykorzystanie własnych instrumentów dla uzyskania efektu dźwigni. Celem generalnym Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego jest efektywne

wykorzystanie potencjałów rozwojowych na rzecz wzrostu konkurencyjności województwa, służące

poprawie jakości życia mieszkańców w warunkach zrównoważonego rozwoju.

„Strategia…” definiuje 9 celów strategicznych: poprawa dostępności i spójności komunikacyjnej

regionu, poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami, lepsze zarządzanie

energią, zwiększenie konkurencyjności metropolii poznańskiej i innych ośrodków wzrostu w

województwie, zwiększenie spójności województwa, wzmocnienie potencjału gospodarczego

regionu, wzrost kompetencji mieszkańców i zatrudnienia, zwiększanie zasobów oraz wyrównywanie

potencjałów społecznych województwa, wzrost bezpieczeństwa i sprawności zarządzania regionem.

Osiągnięcie celów strategicznych rozwoju Wielkopolski, będzie możliwe poprzez realizację celów

operacyjnych, wyznaczających jednocześnie kierunki działań w poszczególnych obszarach.

W zakresie celu strategicznego 1 „Poprawa dostępności i spójności komunikacyjnej regionu”

Strategia przewiduje m.in. realizację następujących celów operacyjnych:

• Zwiększenie spójności sieci drogowej • Wzrost różnorodności oraz upowszechnianie efektywnych form transportu • Rozbudowa infrastruktury na rzecz społeczeństwa informacyjnego • Rozwój transportu zbiorowego. W zakresie celu strategicznego 4 „Zwiększenie konkurencyjności metropolii poznańskiej i innych

ośrodków wzrostu w województwie” Strategia przewiduje realizację dwóch celów operacyjnych:

• Rozwój metropolii poznańskiej - cel ten realizowany powinien być m.in. poprzez zwiększenie powiązań komunikacyjnych stolicy regionu z otoczeniem, wraz z modernizacją poznańskiego węzła komunikacyjnego, w tym poprawę stanu komunikacji zbiorowej;

• Wzmocnienie biegunów wzrostu w subregionach – realizowany m.in. poprzez poprawę połączeń komunikacyjnych ze stolicą regionu oraz z otoczeniami funkcjonalnymi ośrodków regionalnego i subregionalnych.

Ww. cele operacyjne w ramach celu strategicznego 1 i 4 zostały uwzględnione w ramach założeń

SPPOFAP


12

Wojewódzki program ochrony środowiska

Celem nadrzędnym Programu Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2012-

2015, z uwzględnieniem perspektywy do 2023 r. jest Ochrona środowiska naturalnego z

zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju, jako podstawa poprawy jakości życia mieszkańców

regionu.

W programie sformułowano 15 obszarów działań, wśród których dwa odnoszą się do zagadnień

transportowych uwzględnionych w SPPOFAP, a realizowane będą m.in. poprzez następujące

działania:

Obszar działań - Jakość powietrza: • osiągnięcie standardów jakości powietrza poprzez wdrożenie programów ochrony powietrza, • ograniczanie emisji ze środków transportu (modernizacja taboru, wykorzystanie paliw

ekologicznych, remonty dróg). Obszar działań – Hałas • opracowywanie i wdrażanie programów ochrony środowiska przed hałasem, • dalszy monitoring klimatu akustycznego w województwie.

Programy Ochrony Powietrza dla strefy aglomeracja Poznań

Cele ochrony środowiska SPPOFAP są zbieżne z celami programów ochrony powietrza dla terenu

aglomeracji poznańskiej.

Zgodnie z art. 91 ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska sejmik województwa jest zobowiązany

do określenia w drodze uchwały programu ochrony powietrza dla stref, w których przekraczane są

poziomy dopuszczalne substancji.

W związku z przekroczeniem poziomów dopuszczalnych jakości powietrza w zakresie pyłu

zawieszonego PM10 w 2010 r. opracowana została „Aktualizacja Programu Ochrony Powietrza dla

strefy aglomeracja Poznań”. Program został przyjęty przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego

Uchwałą Nr XXIX/561/12 z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie Aktualizacji Programu ochrony

powietrza dla strefy: Aglomeracja Poznań (strefa Miasto Poznań) w woj. wielkopolskim (Dz. Urz. Woj.

Wielkopolskiego z dnia 15.01.2013 r. poz. 508).

Ponadto Sejmik Województwa Wielkopolskiego uchwałą Nr XXIX/566/12 z dnia 17 grudnia 2012

r. (Dz.Urz. Woj. Wielkopolskiego z dnia 15.01.2013 r., poz. 509) uchwalił Program ochrony powietrza

w zakresie benzo-alfa-pirenu dla stref: Aglomeracja Poznańska, Miasto Leszno, strefy gnieźnieńsko-

wrzesińskiej oraz strefy piIsko-złotowskiej w woj. wielkopolskim.

Głównym celem sporządzenia i wdrożenia Aktualizacji Programu Ochrony Powietrza w zakresie

pyłu zawieszonego PM10 jest przywrócenie naruszonych standardów jakości powietrza, a przez to

poprawa warunków życia mieszkańców, podwyższenie standardów cywilizacyjnych oraz lepsza jakość

życia w mieście.

Realizacja zadań wynikających z Aktualizacji Programu Ochrony Powietrza ma na celu

zmniejszenie stężenia substancji zanieczyszczającej w powietrzu w danej strefie do poziomu

dopuszczalnego i utrzymywania go na takim poziomie.

Poziomy stężeń zanieczyszczeń do osiągnięcia i utrzymania w aglomeracji Poznań to:

• pył zawieszony PM10 o okresie uśredniania wyników 24 godziny - 50 μg/m3, dopuszczalna częstość przekraczania w ciągu roku – 35 razy;

• pył zawieszony PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy – 40 μg/m3 według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów

niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47 poz. 281).


13

W Programie określone zostały zakresy kompetencji dla poszczególnych organów administracji i

instytucji, bariery prawne inne związane z polityką Państwa uniemożliwiające skuteczne realizowanie

Aktualizacji Programu oraz obowiązki najwyższych organów władzy w Państwie, a także władz

lokalnych.

Program zawiera również propozycję działań krótkoterminowych - w odniesieniu do komunikacji

wymienia następujące działania:

• korzystanie z transportu miejskiego zamiast indywidualnego; • upłynnienie ruchu. Program ochrony powietrza w zakresie benzo-alfa-pirenu dla czterech stref województwa

wielkopolskiego, w których stwierdzone zostały ponadnormatywne poziomy substancji w powietrzu,

jest dokumentem przygotowanym w celu określenia działań, których realizacja ma doprowadzić do

osiągnięcia wartości docelowych substancji w powietrzu. Poziom docelowy benzo(a)pirenu,

obowiązujący na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie

poziomów niektórych substancji w powietrzu, o okresie uśredniania wyników pomiarów rok

kalendarzowy – wynosi 1 ng/m3.

Program ochrony powietrza, stanowiąc akt prawa miejscowego, nakłada szereg zadań na organy

administracji, podmioty korzystające ze środowiska oraz inne jednostki organizacyjne. W odniesieniu

do zagadnień związanych z transportem dla aglomeracji poznańskiej Program ochrony powietrza

wśród zadań Prezydenta Miasta wymienia m.in.:

• działania promocyjno-edukacyjne w zakresie kształtowania pozytywnych postaw mieszkańców w odniesieniu do korzystania z transportu publicznego, ścieżek rowerowych, ruchu pieszego, wspólnego podróżowania - carpooling (wskazywanie korzyści społeczno-ekologicznych i ekonomicznych, jak również zagrożeń związanych z ekspansywnym rozwojem komunikacji indywidualnej);

• uwzględnianie w warunkach specyfikacji zamówień publicznych wymogów ochrony powietrza, np. zakup pojazdów o niskiej emisji, usługi transportowe z wykorzystaniem ekologicznie czystych pojazdów, wykorzystanie nieskoemisyjnych źródeł energetycznego spalania oraz niskoemisyjnych paliw dla źródeł stałych i mobilnych.

2.2.4 Uwarunkowania wynikające z dokumentów dla obszaru Aglomeracji Poznańskiej Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym

Poznania

Strategia zintegrowanych inwestycji terytorialnych to sformułowanie programów rozwoju dla

całego miejskiego obszaru funkcjonalnego Poznania, ujętego w ramach przestrzennych

Stowarzyszenia Metropolia Poznań. Strategia zakłada realizację 10 projektów strategicznych, w tym

w odniesieniu do polityki transportowej Projekt 5. Poznańska Kolej Metropolitalna (PKM) – integracja

systemu transportu publicznego wokół transportu szynowego w obszarze funkcjonalnym Poznania.

Węzły integracji – budowa funkcjonalnych punktów przesiadkowych.

Celem Projektu 5 jest stworzenie systemu transportu publicznego, którego podstawą ma być

integracja wszystkich form przemieszczania się w obszarze funkcjonalnym Poznania. W ramach

Projektu 5 wskazano potrzebę budowy parkingów Park&Ride, Bike&Ride, a nawet Kiss&Ride dla

wzmocnienia roli Poznańskiej Kolei Metropolitalnej. Kluczową częścią projektu jest budowa ok. 60

punktów przesiadkowych, na których mają powstawać parkingi integrujące różne formy transportu

publicznego i indywidualnego.


14

2.2.5 Uwarunkowania wynikające z dokumentów powiatowych Strategia rozwoju powiatu poznańskiego na lata 2006 - 2015

W zaktualizowanej Strategii Rozwoju Powiatu Poznańskiego 2006-2015 r., zgodnie z jej

pierwowzorem, w zakresie polityki transportowej cel strategiczny określony został jako

„Kształtowanie przestrzeni podwyższającej jakość życia oraz wspieranie rozwoju gospodarczego

Powiatu”, a odpowiadające im cele operacyjne realizowane przez Samorząd Powiatu Poznańskiego

są następujące:

1.1. Modernizacja i budowa dróg powiatowych

1.2. Realizacja ponadlokalnych zadań transportowych przy współpracy z innymi zarządcami

dróg.

Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego Powiatu Poznańskiego na

lata 2015-2025

Celem Planu Transportowego dla powiatu poznańskiego jest takie zaplanowanie publicznego

międzygminnego transportu zbiorowego w obszarze powiatu poznańskiego, aby zapewnić

zrównoważony rozwój transportu w całej aglomeracji poznańskiej dla osiągnięcia celów zarówno

środowiskowych jak i społecznych czy gospodarczych.

Plan zakłada, iż zrównoważony rozwój transportu osiągany będzie poprzez realizację celów

ekologicznych, społecznych i gospodarczych:

• Cele ekologiczne: − Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych wynikającej z procesów transportowych. − Zmniejszenie emisji hałasu powstającego w procesach transportowych. − Ochrona obszarów cennych przyrodniczo.

• Cele społeczne: − Zwiększenie dostępu do publicznego transportu zbiorowego dla mieszkańców gmin

podpoznańskich. − Zwiększenie dostępu do publicznego transportu zbiorowego dla osób niepełnosprawnych. − Zapobieganie wykluczeniu z korzystania z publicznego transportu zbiorowego przez osoby

ubogie. • Cele gospodarcze:

− Zmniejszenie kosztów transportu. − Zwiększenie atrakcyjności terenów przemysłowych i usługowych poprzez zwiększenie ich

dostępu do publicznego transportu zbiorowego. W odniesieniu do polityki parkingowej, jako zintegrowane węzły przesiadkowe wskazuje się w

tym dokumencie, stacje i przystanki kolejowe na obszarze powiatu położone przy drogach

powiatowych. Założono, że integracja będzie dotyczyć również transportu indywidualnego.

Realizowana zaś będzie m.in. poprzez parkingi Park&Ride i Bike&Ride. Zalecono takie projektowanie

parkingów, aby maksymalnie ułatwić przesiadkę między środkami transportu.

Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 2012 – 2015 z perspektywą na

lata 2016 – 2019

W Programie w ramach priorytetu 4. Zapobieganie ponadnormatywnej emisji hałasu i pól

elektromagnetycznych za cel przyjęto ograniczanie emisji do środowiska i zmniejszanie narażenia

mieszkańców na ponadnormatywny poziom hałasu oraz pól elektromagnetycznych. Wśród zadań

służących realizacji ww. celu i priorytetu ekologicznego w Programie wymienia się m.in.:

• stosowanie rozwiązań ograniczających emisje z dróg powiatowych, • wykonywanie dróg dla rowerów.


15

Cel Priorytetu 4. jest zbieżny z celami ochrony środowiska polityki parkingowej Aglomeracji Poznańskiej.

2.2.6 Uwarunkowania wynikające z dokumentów miast i gmin Polityka transportowa Poznania

„Polityka transportowa Poznania” przyjęta uchwałą nr XXIII/269/III/99 Rady Miasta Poznania z

dnia 18 listopada1999 r. stanowi dokument nadrzędny dla rozwoju transportu na terenie Poznania i

dla pełnienia przez Poznań roli metropolii. Celem generalnym polityki transportowej Poznania jest

osiągnięcie zrównoważonego systemu transportowego pod kątem gospodarczym, przestrzennym,

ekologicznym i społecznym. Celem głównym jest stworzenie optymalnego systemu transportu w skali

aglomeracji poznańskiej. W ramach rozbudowy i modernizacji sieci drogowo-ulicznej celem jest m.in.

zapewnienie dostępności parkingów strategicznych/przesiadkowych.

Strategia Rozwoju Miasta Poznania do roku 2030

Dokument przyjęty Uchwałą nr LXXII/990/V/2010 Rady Miasta Poznania z dnia 11. maja 2010 r.

w/s Strategii Rozwoju Miasta Poznania do roku 2030 definiuje wizję miasta następująco: „Poznań

miastem metropolitalnym o silnej gospodarce i wysokiej jakości życia, opierającym swój rozwój na

wiedzy”.

W ramach celu strategicznego IV Utworzenie Metropolii Poznań wskazano 2 cele pośrednie:

• 4.1. Wzrost międzynarodowego znaczenia Poznania w sieci metropolii europejskich • 4.2. Wzrost spójności metropolii poprzez integrację przestrzenno-funkcjonalną miasta Poznania

z gminami aglomeracji. Strategia zakłada dążenie do zachowania spójności rozwoju sieci organizacyjnej transportowej i

infrastruktury komunalnej mając na uwadze wdrażanie planów wypracowanych przez gminy, tak i

przede wszystkim generowanie projektów wspólnych, które mają większe szanse na dofinansowanie

ze środków zewnętrznych.

Cel 4.1. realizowany będzie poprzez projekty i zadania zawarte w programie „Metropolitalny

Poznań”, opracowanym jako jeden z 21 programów strategicznych w ramach Strategii.

Ważnym aspektem programu „Metropolitalny Poznań” jest wzrost funkcjonalności rozwiązań

komunikacyjnych oraz integracja transportu w aglomeracji poprzez:

• stworzenie komunalnego związku transportu publicznego z gminami obszaru metropolitalnego w celu integracji, optymalizacji i rozwoju lokalnego transportu zbiorowego i realizacji konsekwentnej wspólnej polityki transportowej;

• zwiększenie spójności komunikacyjnej metropolii poprzez wykorzystanie i optymalizację połączeń kolejowych wewnątrz aglomeracji;

• rozwijanie i integracja szlaków rowerowych, jako uzupełnienie standardowych środków transportu w aglomeracji.

Cel 4.2. realizowany będzie w ramach programu strategicznego „Zrównoważony rozwój

transportu”, którego głównym celem jest „Zrównoważenie miejskiego i aglomeracyjnego systemu

transportowego. Cele operacyjne programu „Zrównoważony rozwój transportu” są następujące:

• Zwiększenie atrakcyjności transportu zbiorowego • Ograniczenie uciążliwości w ruchu drogowym • Poprawa jakości podróży niezmotoryzowanych • Poprawa atrakcyjności rozwiązań integrujących transport w metropolii.


16

W ramach celu „Ograniczenie uciążliwości w ruchu drogowym’ przewiduje się działanie mające

na celu stworzenie (budowa, przebudowa) większej liczby miejsc postojowych dla samochodów na

parkingach buforowych (Park&Go) i stałych.

Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla Miasta Poznania na

lata 2015-2025

Celem Planu Transportowego Poznania jest zaplanowanie publicznego transportu zbiorowego w

Poznaniu oraz w gminach powiatu poznańskiego, aby zapewnić zrównoważony rozwój transportu w

całej aglomeracji poznańskiej dla osiągnięcia celów zarówno środowiskowych, jak i społecznych czy

gospodarczych.

Plan zakłada, iż zrównoważony rozwój transportu osiągany będzie poprzez realizację celów

ekologicznych, społecznych i gospodarczych:

• Cele ekologiczne: − Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych wynikającej z procesów transportowych. − Zmniejszenie emisji hałasu powstającego w procesach transportowych. − Ochrona obszarów cennych przyrodniczo.

• Cele społeczne: − Zwiększenie dostępu do publicznego transportu zbiorowego dla mieszkańców gmin

podpoznańskich. − Zwiększenie dostępu do publicznego transportu zbiorowego dla osób niepełnosprawnych. − Zapobieganie wykluczeniu z korzystania z publicznego transportu zbiorowego przez osoby

ubogie. • Cele gospodarcze:

− Zmniejszenie kosztów transportu. − Zwiększenie atrakcyjności terenów przemysłowych i usługowych poprzez zwiększenie ich

dostępu do publicznego transportu zbiorowego. Program Ochrony Środowiska dla Miasta Poznania na lata 2013-2016 z perspektywą do roku

2020 roku

Podstawowym celem Programu jest poprawa jakości życia mieszkańców Poznania, umożliwiająca

im funkcjonowanie w warunkach zrównoważonego rozwoju o wysokiej jakości środowiska i istotnych

walorach przyrodniczych będących podstawą rozwoju gospodarczego miasta.

W projekcie dokumentu wyszczególniono 18 obszarów działań, w tym m.in. te związane z

transportem lub jego oddziaływaniem na środowisko:

• Ochrona powietrza atmosferycznego • Ochrona klimatu akustycznego • Zrównoważony rozwój transportu • Gospodarka niskoemisyjna W projekcie Programu wyszczególniono następujące priorytety ekologiczne w ramach ww.

obszarów:

• Ograniczenie emisji substancji ze źródeł mobilnych • Ograniczenie liczby mieszkańców narażonych na ponadnormatywny hałas komunikacyjny • Zmniejszenie wpływu transportu na środowisko dzięki modernizacji i integracji systemu

transportowego • Zmniejszenie energochłonności gospodarki, w tym sektorów mieszkaniowego i publicznego oraz

promowanie OZE w zużyciu energii, strategii niskoemisyjnej, zrównoważonego transportu miejskiego.


17

W Programie określono również hierarchię priorytetów, gdzie 3 pierwsze miejsca zajmują ww.

aspekty:

I. Osiągniecie wymaganych standardów jakości powietrza atmosferycznego – promowanie strategii efektywności energetycznej

II. Zrównoważony rozwój transportu III. Ograniczenie uciążliwości hałasu komunikacyjnego.

Ww. cele i priorytety są zgodne z celami ochrony środowiska SPPOFAP.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania

Studium przyjęte uchwałą Nr XXXI/299/V/2008 przez Radę Miasta Poznania 18 stycznia 2008

roku jest dokumentem planistycznym określającym politykę zagospodarowania przestrzennego

gminy i zawiera wytyczne do sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego.

Określona w Studium polityka miasta w zakresie rozwoju transportu zakłada podjęcie działań

zmierzających do:

• zwiększania efektywności systemu transportowego, z priorytetem dla transportu publicznego, ruchu pieszego i rowerowego, hamowania wzrostu zatłoczenia motoryzacyjnego, w szczególności przez działania systemowe,

• utrzymania i rekonstrukcji infrastruktury transportowej, • rozwoju i integracji komunikacji regionalnej, • wzrostu dostępności do europejskiego systemu transportowego, • poprawy bezpieczeństwa ruchu, • wskazania terenów niezbędnych do pozyskania dla celów rozwojowych. W zakresie kierunków ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego i jego zasobów

Studium wskazuje m.in. proekologiczną politykę transportową (promocja transportu publicznego i

ruchu rowerowego, zapewnienie płynnego ruchu samochodowego).

W Studium wskazano również na konieczność wprowadzania rozwiązań zapewniających

zachowanie wymaganych standardów akustycznych oraz ograniczających ponadnormatywną

uciążliwość akustyczną, z położeniem szczególnego nacisku na ochronę terenów mieszkaniowych.

Wśród rozwiązań zapewniających zachowanie standardów akustycznych wskazanych w Studium

znajduje się odpowiednia polityka komunikacyjna miasta (m. in. ograniczanie natężenia ruchu

samochodowego w centrum, modernizacja i rozbudowa układu komunikacyjnego przy zastosowaniu

nowoczesnych technologii, itp.).

Cele SPPOFAP wpisują się w politykę Studium w ww. zakresie.

Dokumenty pozostałych gmin

W zakresie integracji transportu oraz polityki parkingowej trzy gminy: Buk, Czerwonak i Luboń

umieściły zapisy dotyczące integracji transportu zarówno w dokumentach Strategii Rozwoju jak

również w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (SUiKZP). Gmina

Suchy Las zapisy dotyczące integracji zawarła w SUiKZP, natomiast w siedmiu gminach: Dopiewo,

Pobiedziska, Swarzędz, Murowana Goślina, Rokietnica, Puszczykowo i Mosina zapisy takie znalazły się

w dokumentach Strategii Rozwoju.

W większości zapisy dotyczyły ogólnie integracji transportu z uwydatnieniem roli transportu

kolejowego. Często wskazywano na rozwój zrównoważony z promocją transportu niskoemisyjnego

oraz zwiększeniem dostępu do obszarów o słabej dostępności komunikacyjnej.

W ramach SUiKZP gminy Czerwonak określono politykę parkingową, w której obok konieczności

integracji transportu samochodowego i kolejowego poprzez budowę parkingów Park&Ride przy


18

każdej stacji i przystanku kolejowym, zapisano również potrzebę budowy parkingów publicznych w

miejscach występowania ruchu turystycznego oraz zewnętrznego. Również w Strategii Rozwoju

Gminy zapisano potrzebę działań integrujących transport głownie poprzez integrację kolei

podmiejskiej z ruchem samochodowym i rowerowym – parkingi Park&Ride i Bike&Ride. Zapisano

również potrzebę działań ograniczających emisję i chroniących ludność i środowisko przed skutkami

nadmiernego ruchu drogowego.

W Strategii Rozwoju gminy Murowana Goślina za istotne uznano potrzebę zwiększenie roli

gminy w Aglomeracji Poznańskiej. Działaniami które mają temu pomóc będą między innymi:

rozbudowa nowoczesnego węzła komunikacyjnego w oparciu o dworzec kolejowy w Murowanej

Goślinie oraz tworzenie zintegrowanego transportu publicznego. W SUiKZP gminy Murowana Goślina

zapisano normatyw parkingowy, brakuje natomiast zapisów dotyczących integracji systemów

transportowych.

Zapisy dotyczące parkingów Park&Ride znalazły się w SUiKZP gminy Suchy Las. Niestety zapisy te

jedynie dopuszczają lokalizację tego typu parkingów przy stacjach kolejowych. Dokument zawiera

również normatyw parkingowy.

Gmina Rokietnica w Strategii Rozwoju zawarła zapisy wskazujące na potrzebę integracji z

transportem kolejowym oraz z innymi środkami transportu publicznego. Przewidziano również inne

środki integracji np. wspólny bilet, ale również potrzebę rozwoju transport niskoemisyjnego.

W SUiKZP gminy Buk przewidziano budowę parkingu strategicznego w rejonie dworca PKP Buk,

bez sprecyzowania czy ma on pełnić funkcję parkingu Park&Ride.

W gminie Dopiewo integracja transportu została zapisana w projekcie Strategii Rozwoju. Stacje

kolejowe wskazywane są jako potencjalna lokalizacja tzw. „parkingów buforowych”.

W Strategii Rozwoju gminy Luboń wpisano działania lokalizacje parkingów Park&Ride przyznając

integracji transportu bardzo ważną rolę.

W Strategii Rozwoju gminy Puszczykowo wskazano konieczność budowy parkingów buforowych.

Z kontekstu można wywnioskować, że jest to działanie związane z integracją transportu i chodzi o

parkingi Park&Ride, choć nie jest to wyraźnie zaznaczone.

W Strategii Rozwoju gminy Mosina integracja transportu jest jednym z głównych celów.

Wskazuje się m.in. na potrzebę współpracy gminy przy budowie kolei metropolitalnej. W SUiKZP

gminy znajdują się ogólne zapisy o polityce parkingowej i normatyw.

W gminie Stęszew za cel w Strategii Rozwoju przyjmuje się usprawnienie połączeń na relacji

Stęszew-Poznań.

Gmina Kórnik w swojej Strategii Rozwoju wskazuje na zrównoważony rozwój i modernizację

transportu publicznego, jednak nie poprzez integrację transportu.


19

Integracja systemów infrastruktury z Poznaniem i sąsiednimi gminami została wpisana w

Strategię Rozwoju gminy Swarzędz. Integracja ta dotyczy układu drogowego, systemu kolejowego

oraz komunikacji publicznej.

Wg Strategii Rozwoju gminy Pobiedziska zintegrowany system komunikacyjny ma zapewnić

zwiększenie dostępności komunikacyjnej gminy, a w konsekwencji poprawić warunki życia

mieszkańców. W SUiKZP znajdują się zapisy dotyczące szczegółowych warunków, jakie powinny

spełniać parkingi dla ruchu turystycznego i rekreacyjnego.


20

3 Charakterystyka środowiska Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej

3.1 Obszar badań

3.1.1 Obszar Funkcjonalny Aglomeracji Poznańskiej Na potrzeby opracowania SPPOFAP autorzy dokumentu przyjęli, że Obszar Funkcjonalny

Aglomeracji Poznańskiej obejmuje miasto Poznań oraz powiaty: poznański, kościański, wągrowiecki i

wrzesiński.

Rysunek 1 Obszar Funkcjonalny Aglomeracji Poznańskiej


21

3.1.2 Sytuacja demograficzna W tabeli 1 zamieszczono podstawowe dane dotyczące liczby ludności zamieszkującej Obszar

Funkcjonalny Aglomeracji Poznańskiej, gęstość zaludnienia oraz powierzchnie poszczególnych

jednostek Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej (OFAP).

Tab. 1. Powierzchnia oraz liczba mieszkańców poszczególnych jednostek Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej wg stanu na 31.XII.2013r.

Jednostka terytorialna Powierzchnia

[km2]

Ludność [os.]

Gęstość zaludnienia [os./km

2]

Powiat m. Poznań 262 548 028 2 092

Powiat poznański 1 900 352 395 185

Powiat kościański 722 78 981 109

Powiat wągrowiecki 1 040 69 837 67

Powiat wrzesiński 704 76 481 109

Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych

3.1.3 Powiązania komunikacyjne Przez teren Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej przebiegają następujące linie

kolejowe (wg PKP S.A.):

• nr 3 Warszawa Zachodnia - Kunowice,

• nr 236 Rogoźno Wielkopolskie – Bzowo – Goraj,

• nr 271 Wrocław Główny – Poznań Główny,

• nr 272 Kluczbork – Poznań Główny,

• nr 281 Oleśnica – Chojnice,

• nr 351 Poznań Główny – Szczecin Główny,

• nr 353 Poznań Wschód – Skandawa,

• nr 354 Poznań Główny – Piła Główna,

• nr 356 Poznań Wschód – Bydgoszcz Główna,

• nr 357 Sulechów – Luboń. Układ linii podstawowych węzła uzupełniają linie obwodowe oraz łącznice umożliwiające

swobodny ruch pociągów w wielu kierunkach z pominięciem stacji Poznań Główny.

W Poznaniu znajduję się Port Lotniczy Poznań – Ławica, szósty w Polsce pod względem ilości

obsługiwanych pasażerów (ponad 1,5 mln rocznie), należący do Transeuropejskiej Sieci

Transportowej TEN-T. Umożliwia on połączenie z 21 miastami europejskimi, 2 miastami polskimi:

Warszawą i Krakowem oraz ponad dwadzieścia kierunków czarterowych.

Na terenie miasta Poznania znajduje się również lotnisko wojskowe Krzesiny, gdzie mieści się 31.

Baza Lotnictwa Taktycznego i 3. Eskadra Lotnictwa Taktycznego. Od 2006 r. stacjonują tam również

wielozadaniowe samoloty F-16.

System dróg OFAP obejmuje drogi krajowe, wojewódzkie, drogi powiatowe i drogi gminne.

Tab. 2. Drogi krajowe i autostrady w Obszarze Funkcjonalnym Aglomeracji Poznańskiej

Nr drogi Trasa przebiegu

S5 obwodnica Śmigla

S5d obwodnica wschodnia Poznania

5 Świecie - Gniezno - Poznań - Stęszew - Kościan - Leszno - Wrocław

11 Podgaje - Piła - Ujście - Chodzież - Oborniki - Poznań - Kórnik - Jarocin - Pleszew - Ostrów Wlkp. -

Ostrzeszów - Kępno - Kluczbork

S11a Poznań - Kórnik


22

Nr drogi Trasa przebiegu

S11c obwodnica zachodnia Poznania

15 Milicz - Krotoszyn - Jarocin - Miąskowo - Miłosław - Września - Gniezno - Trzemeszno - Ostróda

32 Stęszew - Grodzisk Wlkp. - Sulechów

92 Nowy Tomyśl - Pniewy - Poznań - Września - Słupca - Golina - Konin

A2 autostrada A2 Świecko – Kukuryki

Źródło: GDDKIA

Tab. 3. Drogi wojewódzkie w Obszarze Funkcjonalnym Aglomeracji Poznańskiej

Nr drogi Nazwa drogi

Powiat poznański

184 Wronki – Ostroróg – Szamotuły - Przeźmierowo

187 Pniewy-Szamotuły-Oborniki-Murowana Goślina

196 Poznań – Murowana Goślina - Wągrowiec

306 Lipnica-Wilczyna – Buk – Stęszew - Nowe Dymaczewo

307 Poznań - Buk-Opalenica - Bukowiec

430 Poznań - Mosina

431 Granowo-Nowe Dymaczewo - Mosina-Kórnik

433 Swarzędz - Gądki

434 Łubowo-Iwno-...-Kostrzyn - Kórnik-Śrem – Kunowo – Gostyń - Rawicz

Powiat kościański

308 Nowy Tomyśl-Grodzisk Wielkopolski-Kościan-Kunowo

310 Głuchowo-Czempiń-Śrem

311 Kawczyn-Czempiń

312 Rakoniewice-Czacz

432 Leszno-Krzywiń-Śrem-Środa Wielkopolska-Września

Powiat wągrowiecki

190 Krajenka-Szamocin-Margonin-Wągrowiec-Gniezno

191 Chodzież-Szamocin-Lipa

193 Chodzież-Margonin-Gołańcz

194 Wyrzysk-Gołańcz-Morakowo

196 Poznań-Murowana Goślina-Wągrowiec

197 Sławica-Rejowiec-Kiszkowo-Gniezno

241 /Tuchola-Sępólno Krajeńskie-Więcbork-Nakło nad Notecią/-Wągrowiec-Rogoźno

251 Kaliska-Damasławek-/Żnin-Barcin-Pakość-Inowrocław/

Powiat wrzesiński

441 Miłosław-Borzykowo

442 Września-Pyzdry-Gizałki-Kalisz

466 Słupca-Ciążeń-Pyzdry Źródło: Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Poznaniu

3.2 Stan środowiska na obszarach objętych potencjalnym znaczącym oddziaływaniem

3.2.1 Geologia, geomorfologia Według podziału fizyczno-geograficznego J. Kondrackiego (2000 r.) teren powiatu poznańskiego i

miasta Poznania znajduje się w podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie, w makroregionie

Pojezierze Wielkopolskie i mezoregionach: Kotlina Śremska (315.54), Równina Wrzesińska (315.56),

Pojezierze Gnieźnieńskie (315.54), Poznański Przełom Warty (315.52) oraz Pojezierze Poznańskie

(515.51). Pojezierze Poznańskie jest regionem zajmującym dużą powierzchnię toteż w jego obrębie


23

wyróżniono osiem mikroregionów. Pięć z nich obejmuje powiat poznański: Równina Szamotulska

(315.518), Wzgórza Owińsko – Kierskie (315.517), Pojezierze Stęszewskie (515.516), Równina

Poznańska (315.515) oraz Równina Opalenicka (315.514).

Według podziału geomorfologicznego B. Krygowskiego Niziny Wielkopolskiej obszar powiatu

poznańskiego oraz miasta Poznania leży na Wysoczyźnie Poznańskiej VIII.

Zgodnie z podziałem hydrogeologicznym znajduje się on w regionie wielkopolskim (VI)

z subregionami lubusko-poznańskim (VI2) i gnieźnieńsko – kujawskim (VI3).

Budowę geologiczną przedmiotowego obszaru rozpatruje się w odniesieniu do utworów

kenozoicznych i stropowych partii mezozoiku, gdzie znajdują się użytkowe poziomy wodonośne. W

podłożu struktur kenozoicznych występuje laaramijskie piętro strukturalne, w obrębie którego

wydziela się: monoklinę przedsudecką, synklinorium szczecińsko-szamotulskie i synklinorium

mogileńsko-łódzkie.

Najstarszymi osadami w tym rejonie są skały karbońskie – okruchowe o charakterze fliszowym

(zlepieńce, piaskowce, mułowce, iłowce), w młodszym karbonie często z wkładkami łupków

węglistych. W dolnym permie złożone zostały czerwone spągowce, bazalty, osady ilasto-mułowcowe,

piaskowce i inne. Z triasu pochodzą osady ilaste i ilasto – mułowcowe, margliste, wapnisto-

piaszczyste, oolitowe, dolomityczne, krzemienie, zlepieńce wapienne, gips i inne. W okresie jury

powstały iłowce, mułowce, zlepieńce, skały węglanowe, wody termalne i zmineralizowane. Granica

denudacyjnego zasięgu osadów kredy w okolicach Poznania związana jest z istnieniem struktury

tektonicznej zwanej antykliną Szamotuł, która zbudowana jest z osadów jury. W osi tej struktury

powstał w trzeciorzędzie rów tektoniczny, w dalszym swoim biegu zwany rowem Poznania.

Na podłożu mezozoicznym spoczywają osady trzeciorzędowe, złożone z utworów oligocenu

i miocenu, o miąższości 50-150 m. Oligocen stanowią: zielone piaski glaukonitowe, mułki ilaste

i piaszczyste z węglem brunatnym oraz utwory mułowców, piaski mułkowate i ilaste z pyłem węgla

brunatnego oraz piaski pylaste kwarcowo-glaukonitowe i iły zielone z cienkimi pokładami węgli

brunatnych. Miocen to utwory piaszczyste i burowęglowe przechodzące ku górze w utwory mułowo -

ilaste i ilaste (seria iłów poznańskich, o miąższości dochodzącej do 80 m). Utwory trzeciorzędowe

mają zmienną miąższość, od kilkunastu metrów na NE do 180 m na zachodzie omawianego rejonu,

przy miąższości 200 - 300 m w rejonie rowu tektonicznego Szamotuły - Poznań – Gostyń.

W przypowierzchniowej części terenu występują osady plejstoceńskie i holoceńskie.

Miąższość i rozprzestrzenienie utworów czwartorzędowych jest bardzo zmienne i zależne

od morfologii podłoża podczwartorzędowego i współczesnej powierzchni terenu; waha się od kilku

metrów w rejonie wyniesień podłoża trzeciorzędowego i obniżeń powierzchni w dolinach rzecznych

(co ma miejsce w odcinku przełomowym Warty), do ok. 110 m w rejonach głębokiej erozji w okresie

plejstoceńskim.

Na utwory plejstoceńskie składają się osady zlodowacenia południowopolskiego,

środkowopolskiego, międzyglinowe, zlodowacenia północnopolskiego, zastoiskowe związane

genetycznie z okresem pomiędzy fazą poznańską i leszczyńską oraz fluwioglacjalne fazy poznańskiej

złożone na glinach zwałowych zlodowacenia północnopolskiego. Najstarsze gliny wypełniają

obniżenia podłoża podczwartorzędowego, na których spoczywają gliny morenowe zlodowaceń

środkowopolskich: Odry i Warty. Z okresu interglacjału wielkiego pochodzi dolina kopalna o kierunku

N-S dochodząco do wielkopolskiej doliny kopalnej w rejonie Komornik, którą wypełniają piaski, żwiry,

mułki i iły zastoiskowe, o miąższości do 50 m. Osady zlodowacenia Warty związane są z sedymentacją

glin morenowych, a okres zlodowacenia środkowopolskiego kończą piaski i żwiry wodnolodowcowe.

Z interglacjału eemskiego pochodzą osady międzyglinowe: są to głownie jeziorne gytie, torfy, mułki


24

zastoiskowe oraz szczątki drewna. Lokalnie występujące mułki piaszczyste rozpoczynają serię osadów

genetycznie związanych ze zlodowaceniem północnopolskim. Większe znaczenie mają znacznie

rozprzestrzenione piaski i żwiry wodnolodowcowe pochodzące z transgresji lądolodu fazy

leszczyńskiej. Glina morenowa fazy leszczyńskiej osiąga miąższość kilkumetrową, nie przekraczając 10

m. W fazie pomorskiej zlodowacenia północnopolskiego ukształtował się ostatecznie przełomowy

odcinek rzeki Wary, powstały kolejne terasy erozyjno-akumulacyjne.

Na terenie powiatu poznańskiego są poznane i gospodarczo wykorzystywane wody pitne

w utworach czwartorzędowych i trzeciorzędowych występujące do głębokości 200 - 270 m.

W utworach kenozoicznych wody wolne podlegające intensywnemu krążeniu znajdują się

w strukturach porowatych piasków i żwirów różnej genezy, o zróżnicowanym rozprzestrzenieniu.

Doliny rzeczne charakteryzuje odmienna budowa geologiczna. Rzeki wcinały się w podłoże do

stropu glin morenowych zlodowacenia środkowopolskiego lub iłów, a następnie zostały wypełnione

osadami zastoiskowymi interglacjału eemskiego oraz utworami wodnolodowcowymi, które

przecinają holoceńskie utwory organiczne.

Podczas fazy poznańskiej zlodowacenia północnopolskiego na północ od Poznania powstał ciąg

sandrów: sandr Lusowski, Junikowski, Strzeszyński, Piątkowski, Naramowicki, Kiciński, Głównej. Ciąg

pagórków moreny czołowej fazy poznańskiej wyznacza północną, marginalną strefę odwodnienia

lądolodu.

Utwory holocenu reprezentują osady aluwialne wypełniające doliny rzeczne, głownie piaski

różnoziarniste, mułki i torfy. Odmienną grupę stanowią holoceńskie utwory antropogeniczne,

związane z działalnością ludzką na przestrzeni lat.

Urozmaicona rzeźba powiatu obejmuje wysoczyznę wznoszącą się 80-100 m n.p.m., w którą

wcinają się formy negatywne, takie jak rynny glacjalne, doliny, dolinki oraz zagłębia bezodpływowe.

W morfologii terenu wyróżnia się obniżenie Warty – ukształtowane przez wody lodowcowe, a w

obrębie dna przez wody rzeczne oraz skośnie zorientowane w stosunku do Warty rynny Bogdanki –

Cybiny i Potoku Junikowskiego. Głowna formą negatywną jest przełomowy odcinek rzeki Warty

(rzędna ok. 55 m n.p.m.), o długości 45 km, łączący Pradolinę Toruńską-Eberswaldzką z Pradoliną

Warszawko-Berlińską.

Na wysoczyźnie znajdują się liczne formy akumulacji lodowcowej i wodnolodowcowej. Najwyższe

wzniesienia występują na obszarze Pagórków Poznańskich na północ od Poznania - Dziewicza Góra

(137,9 m n.p.m.). W części południowej powiatu najwyższe wzniesienie stanowią Wzgórza

Pożegowskie na północ od Mosiny (123,8 - 125,0 m n.p.m.), stanowiące również wysunięte na

południe wzgórza moreny czołowej fazy poznańskiej ostatniego zlodowacenia. Poza obszarem wzgórz

morenowych i krawędzi pradoliny i dolin rzecznych obszar należący do powiatu jest płaski, w ok. 90%

jego spadki nie przekraczają 2o.

Obszar powiatu kościańskiego według regionalizacji fizycznogeograficznej J. Kondrackiego

stanowi fragment głównie Pojezierzy Południowobałtyckich. Obejmuje takie mezoregiony jak

Równina Kościańska (315.83) i Pojezierze Krzywińskie (315.82), a także niewielkie powierzchnie

Doliny Środkowej Obry (315.63), Kotliny Śremskiej (315.64) oraz Wysoczyzny Leszczyńskiej (318.11).

Teren ten ukształtował się pod wpływem procesów glacjalnych. Rzeźba terenu jest urozmaicona, z

charakterystycznymi dla krajobrazu młodoglacjalnego ciągami pagórków morenowych, skupiskami

jezior oraz powierzchniami wysoczyzn morenowych.

Spora część powiatu charakteryzuje się jednak rzeźbą płaskorówninną. Od Śmigla w kierunku

południowo-zachodnim przebiega pas terenów o rzeźbie niskofalistej i częściowo niskopagórkowatej.

W gminie Krzywiń występują tereny o rzeźbie wysokofalistej i wysokopagórkowatej.


25

Powiat kościański leży na Monoklinie Przedsudeckiej. Głębokie podłoże tworzy tzw. platforma

paleozoiczna, na której spoczywa późniejsza pokrywa osadowa. Kompleks ten budują głównie utwory

permu i triasu, natomiast utwory jury i kredy występują tylko szczątkowo.

Mezozoicznie podłoże kenozoiku jest na ogół wyrównane, zalega na głębokości 200-250 m

poniżej poziomu morza. Miąższość osadów kenozoiku wynosi do 300 m.

Utwory trzeciorzędu występują na głębokości 10-45 m. Są to przede wszystkim iły z

przewarstwieniami mułków i piasków. Utwory czwartorzędu mają miąższość 10,8-35 m i więcej.

Osady te charakteryzują się bardzo zmienną litologią. Występują tu gliny zwałowe zlodowacenia

środkowopolskiego i bałtyckiego. Gliny te są przewarstwione różnej miąższości osadami

piaszczystymi i żwirowymi, często ze znaczną domieszką frakcji pylasto-ilastej.

Powiat Wągrowiecki położony jest w regionie o nazwie Pałuki. Jest to region polodowcowych

jezior i pofałdowanej równiny. Granice Pałuk na północy i wschodzie biegną Notecią, na

południowym wschodzie - doliną Foluskiej Strugi, na południu - Wełną. Granica zachodnia przebiega

przez Rogoźno, Budzyń i Margonin, choć czasem wyznacza się ją także na linii Wągrowiec - Jez.

Krajobraz Pałuk został ukształtowany w wyniku ostatniego zlodowacenia i około 12 tysięcy lat

działania różnych czynników po ustąpieniu lodowca.

Pod względem geograficznym opisywany teren wchodzi w skład czterech dużych mezoregionów

(wg podziału prof. J. Kondrackiego). Część Pałuk na zachód od Łekna, Wapna i Kcyni położona jest na

obszarze Pojezierza Chodzieskiego - wysoczyzny morenowej o poziomie "niższym", powstałej w

czasie ostatniego zlodowacenia na terenie istniejącej tu przedtem niziny. Pojezierze Chodzieskie

znajduje się pomiędzy Doliną Środkowej Noteci (część Pradoliny Toruńsko - Eberswaldzkiej) a doliną

Wełny, prawego dopływu Warty, pełniącą funkcję doliny marginalnej podczas subfazy chodzieskiej

zlodowacenia wiślańskiego. Moreny tej subfazy ciągną się równoleżnikowo od Chodzieży poza Kcynię

na wschodzie, a na zachodzie występują pod Czarnkowem. Jest to dość płaski i monotonny obszar,

wyniesiony na 80-95 m n.p.m., przeważnie użytkowany rolniczo. Na tym terenie występują liczne

jeziora, różnej wielkości i pochodzenia. Największe jeziora rynnowe zgrupowane są w rynnie

gołaniecko-wągrowieckiej, natomiast na wschód od Wągrowca oraz między Wągrowcem a

Margoninem znajdują się owalne typu wytopiskowego.

W rejonie Wągrowca i Rogoźna przebiega równoleżnikowo do jeziora niezbyt wielka Pradolina

Wełny. Południowa i wschodnia część opisywanego terenu wchodzi w skład Pojezierza

Gnieźnieńskiego. Jest to również wysoczyzna morenowa, ale o poziomie "wyższym" - wyniesionym na

100-110m n.p.m. Związane jest to z położeniem na Wale Kujawsko-Pomorskim- pokrytym warstwą

utworów polodowcowych różnej grubości podłużnym wyniesieniu, spiętrzonym w tym samym

okresie, co Karpaty (ponad 60 milionów lat temu). Właśnie w tym wale znajdują się wysady solne w

Wapnie i na wschód od Damasławka. Dzisiejszy krajobraz tego terenu to przede wszystkim falista

morena denna. Wśród niej spotyka się zagłębienia powstałe wskutek wytopienia odosobnionych brył

lodowca, dziś zajęte przez torfowiska lub maleńkie jeziorka (tzw. oczka). W północnej części tego

Pojezierza leżą pojedyncze pagórki, pozostałość starszego pasma moreny czołowej (najwyższe są

Chełmianki, zwane także Korfantówką - 162m n.p.m.). Wzgórza są oddzielone między sobą

równinami i sprawiają wrażenie, jakby były "nałożone" na płaską morenę denną. Dalej na południe

wysoczyzna ponacinana jest systemem długich rynien jeziornych, często o zawiłym przebiegu.

Bezpośrednio po ustąpieniu lodowca wytworzyły się gdzieniegdzie z lotnych piasków pola wydmowe.

Na południe od pasma moren występują pola sandrowe i wytopiskowe rynny jeziorne zgrupowane

zwłaszcza w okolicach Wągrowca nad Wełną.


26

Podłoże mezozoiczne obszaru budują jury i kredy synklinorium mogileńsko – łódzkiego część

południowa powiatu oraz antyklinorium pomorskiego – część północna powiatu. W części granicznej

antyklinorium i synklinorium występuje wysad solny Wapna oraz Damasławka. W jądrach wysadów

występują sole permskie i anhydryty przykryte czapami gipsowymi, zaś w osłonach bocznych osady

triasu i jury środkowej i górnej. Osady jury środkowej to piaski, piaskowce, mułowce i iłowce, zaś

górnej to margle, wapienie margliste i mułowce margliste. Na tych osadach zalegają piaski i

piaskowce drobnoziarniste, średnioziarniste, muły i mułowce kredy dolnej. Osady kredy górnej

stanowią większość podłoża mezozoiku obszaru powiatu, a są to margle, opoki i wapienie.

Utwory trzeciorzędowe reprezentowane są przez utwory oligocenu i miocenu o miąższości 20-

150m, najczęściej 100-140m lokalnie do 200m (Damasławek).

Występowanie oraz litologia utworów czwartorzędowych związane są z działalnością

akumulacyjną lądolodów oraz erozyjną i akumulacyjną wód lodowcowych i rzecznych w okresach

interglacjalnych. Na obszarze powiatu utwory czwartorzędowe występują od zlodowaceń

południowopolskich po holocen. Ich miąższość jest zależna od morfologii podłoża

podczwartorzędowego i współczesnej powierzchni terenu i wynosi najczęściej od 20 do 90m.

Według regionalizacji J. Kondrackiego teren powiatu wrzesińskiego należy do podprowincji

Pojezierza Południowobałtyckie, makroregionu Pojezierze Wielkopolskie oraz mezoregionu Równina

Wrzesińska, jego część należy również do makroregionu Pradolina Warciańsko – Odrzańska,

mezoregionu Kotlina Śremska. Południowo – wschodni obszar zaliczany jest do osobnej podprowincji

– Niziny Środkowopolskie, makroregion Nizina Południowowielkopolska, mezoregion Dolina

Konińska.

Teren powiatu ukształtowany został przez lądolód, głównie podczas stadiału leszczyńskiego i

poznańskiego. Pod wpływem działalności lodowca i wód polodowcowych uformowała się morena

płaska – Równina Wrzesińska, łagodnie opadająca w kierunku południowym. Obszar ten jest prawie

pozbawiony jezior, z nielicznymi wniesieniami ozowo – kemowymi. Równina Wrzesińska, od południa

ograniczona jest Kotliną Śremską, należącą do makroregionu Pradoliny Warciańsko – Odrzańskiej

oraz z Dolina Konińską, zaliczaną już do podprowincji Niziny Środkowopolskie.

Przeważająca część terenu jest płaska, wznosi się stopniowo na zachodzie, gdzie znajdują się

Pagóry Kostrzyńskie. Ich najwyższym punktem na terenie powiatu jest wzniesienie w Stępocinie o

wysokości 128 m n. p. m. Początkowo najwyższym wzniesieniem powiatu znajdowało się w

Podstolicach, zniwelowane zostało jednak w wyniku eksploatacji gospodarczej. Rzeźba terenu

urozmaica również wał pochodzenia fluwioglacjalnego nazywany Ozem Wrzesińskim, rozciągający się

na odcinku 10 km, od Zieleńca, Grabowo Królewskie do Miłosławia.

Granica pomiędzy Równiną Wrzesińską, a Doliną Konińską, ma postać skarpy. Dno doliny leży na

wysokości około 70-72 m npm i zaznaczają się w niej 3 wyraźne poziomy terasowe. Najniższy,

zalewany w czasie stanów powodziowych, posiada powierzchnię urozmaiconą łachami wałowymi o

wysokości około 2 m i rozdzielającymi je obniżeniami. Widoczne są tutaj stare koryta rzek Warty i

Prosny. Wyższe poziomy terasowe (73-74 m npm) zajmują dość znaczne powierzchnie Doliny

Konińskiej. Rzeźbę terenu urozmaicają występujące tu liczne formy wydmowe. Ich wysokość

dochodzi miejscami do 10 m. Kotlina Śremska, przez którą biegnie Dolina Warty, poprzecinana

starorzeczami i meandrami. W Kotlinie Śremskiej, oprócz zalewanego dna doliny, występują także

wyższe, zalesione tarasy piaszczyste oraz pola uprawne. W latach 50. XIX w. przeprowadzono

prostowanie rzeki, tak że dziś Warta na odcinku Spławie – Czeszewo jest w miarę prosta. Nurty rzeki,

jak na rzekę nizinną są wartkie (stąd też Warta) i pełne wirów. Tereny zawarciańskie wchodzące w


27

skład powiatu wrzesińskiego znajdują się już na Równinie Rychwalskiej. Posiadają one piaszczyste

podłoże, które porastają lasy Puszczy Pyzdrskiej.

Równina poprzecinana jest dość ubogą siecią hydrograficzną, która tworzą Wrześnica i Warta

oraz niewielkie cieki wodne. Granica z powiatem jarocińskim przebiega po rzece Prośnie. Na

zachodzie teren przecina Moskawa i Cybina wypływająca z Nekielki.

Równina Wrzesińska zbudowana jest z osadów glacjalnych i fluwioglacjalnych. W obrębie gminy,

w zasięgu sandru czerniejewskiego dominują piaski drobnoziarniste. Na wysoczyźnie morenowej, w

budowie powierzchniowej przeważaj ą gliny, piaski i żwiry. Tylko w dnach dolin rzecznych i obniżeń

powierzchni wykształciły się grunty organiczne.

Obszar Powiatu Wrzesińskiego położony jest w obrębie dwóch dużych jednostek geologicznych:

Synklinorium Szczecińsko – Łódzko – Miechowskiego oraz Monokliny Przedsudeckiej – Północnej.

Główne utwory geologiczne pochodzą z trzeciorzędu i czwartorzędu i są to odpowiednio: utwory

pliocenu (ił poznański pstry, piaski, żwiry) i utwory miocenu (piaski, iły, miki oraz węgiel brunaty), a

który pokrywają osady czwartorzędowe o miąższości 60 -120 m. . Synklinorium to budują kredowe

wapienie i margle oraz utwory ilaste. Są one słabo rozpoznane. Znacznie lepiej rozpoznane są utwory

trzeciorzędowe. Utwory mioceńskie wykształcone są w postaci piasków z domieszką żwirów, iłów

oraz węgli brunatnych. Węgle brunatne występują w postaci wkładek o miąższości od kilkudziesięciu

centymetrów do kilku metrów. W Kotlinie Pyzdrskiej stwierdzono występowanie pstrych iłów

plioceńskich.

Równina Wrzesińska zbudowana jest z glin zwałowych, choć w północno – zachodniej części

gminy występuje sandr zbudowany z warstwowych piasków, czasem żwirów i głazów. Cecha

charakterystyczną sandru jest mała miąższość osadów piaszczystych, maksymalne miąższości rzędu

od 4 do 8 m występują w rejonie Wrześni – Zasutowa, w części północno – zachodniej nie

przekraczają 5 m. W kierunku południowym miąższość piasków maleje, na powierzchni widoczna

zaczyna być glina zwałowa a sandr stopniowo zanika.

3.2.2 Warunki glebowe Gleby powiatu poznańskiego są glebami średniej i niskiej jakości. Przeważają gleby bielicowe

i brunatne. Mimo niekorzystnego bilansu wodnego i wyżej wspomnianych warunków gruntowych

powiat poznański charakteryzuje się wysoką kulturą rolną. Użytki rolne zajmują 118 tys. ha, co

stanowi 62% ogólnej powierzchni powiatu. 106 tys. ha stanowią grunty orne, 10 ha to łąki i

pastwiska. Klasyfikacja bonitacyjna gleb gruntów ornych wykazuje przydatność różnych typów gleb

do uprawy poszczególnych gatunków roślin. Dla gruntów ornych wyróżnia się osiem klas

bonitacyjnych: I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V, VI. Gleby klasy I w powiecie poznańskim nie występują. Do

klasy II zakwalifikowano nieco poniżej 0,5% gruntów ornych. Większość stanowią gleby średnie –

klasy IV oraz dobre IIIa i średnio dobre IIIb. Gleby słabe (klasa V i VI) zajmują ¼ gruntów ornych w

powiecie poznańskim. Klasa V i VI obejmuje gleby piaszczyste.

Najlepszej jakości grunty orne występują w gminie Kleszczewo, Kostrzyn, Rokietnica i Stęszew.

W gminie Kleszczewo 51,8 % gruntów ornych zakwalifikowano do klas II i III. Grunty orne w tej gminie

zajmują prawie 90% ogólnej powierzchni. Przeważają gleby brunatne właściwe i bielicowe powstałe

na bazie glin.

Gleby w obrębie miasta zaliczane są do IV-V klasy bonitacyjnej, w granicach regionu glebowo –

rolniczego Poznańskiego (10). Charakteryzuje się on niską przydatnością rolniczą gleb. Na glinach

zwałowych wykształciły się gleby płowe właściwe i miejscami czarne ziemie, na piaskach sandrowych

i terasach zalewowych gleby rdzawe właściwe. Na terasach zalewowych Warty oraz w dolinach jej


28

dopływów wykształciły się gleby rdzawe bielicowane oraz torfowe i murszowe. W granicach miasta

odbywa się ustawiczna degradacja gleb poprzez zabiegi: wzbogacania gleby rodzimej w substancje

o innych parametrach, usuwania warstw gleby – szczególnie jej warstwy próchniczej

oraz zagęszczania i uszczelniania profili glebowych, przerywania ciągłości warstw w profilu glebowym

i zakłócania obiegu wód powierzchniowych, podziemnych oraz wymiany materii. W wyniku postępu

urbanizacji funkcje gleby w dużej mierze zależą od kierunków przestrzennego zagospodarowania

terenu. W Poznaniu gleby użytkowane są dla: produkcji rolniczej, zieleni (lasy i zieleń miejska),

terenów budowlanych (zarówno mieszkaniowych, jak i przemysłowych) i komunikacyjnych. Gleby

użytkowane rolniczo stanowią ok. 35-40% powierzchni miasta, a ich stan można ocenić jako bliski

składowi gleb naturalnych (stopień ich przekształcenia jest niewielki). Wzrostowi ulega powierzchnia

terenów zieleni. Przekształcane w obszary zieleni są grunty częściowo lub całkowicie zdegradowane

(wysypiska, nieużytki, grunty rekultywowane, otoczenia obiektów budowlanych po zakończeniu

robót). Głównymi terenami rolniczymi Poznania są rejony: Spławia, Moraska, Starołęki, Głuszyny,

Ławicy i Kiekrza.

Gleby na terenie powiatu kościańskiego należą do średnich klas bonitacyjnych, przeważają gleby

klasy IV i III. 1/3 powierzchni gleb użytków rolnych w powiecie wykazuje odczyn bardzo kwaśny i

kwaśny. Szacuje się, że blisko połowa gleb w gminach Krzywiń i Śmigiel jest zakwaszona.

Na terenie powiatu wągrowieckiego na obszarze wysoczyzny morenowej dominują gleby

pseudobielicowe (płowe), poprzedzielane enklawami gleb brunatnych czy bielicowych. Pozostały

obszar zaliczono do kompleksu żytniego bardzo dobrego, przydatnego pod uprawę, co stało się

przyczyną rozwoju rolnictwa i niewielkiej ilości lasów na Pałukach. Zalesienia dominują jedynie w

północno-wschodniej części regionu, gdzie występują słabe gleby bielicowe i wydmy - należące do

kompleksu żytnio-łubinowego. Charakterystyka gleb występujących na terenie powiatu

wągrowieckiego przedstawia się następująco:

− gleby brunatne płowe – (pseudobielicowe i pseudogleje). Są to gleby poleśne wilgotne,

wytworzone z różnych materiałów morenowych, głównie z piasków naglinowych i glin

zwałowych lekkich, w mniejszym stopniu z piasków słabo gliniastych bądź z pyłów różnej

genezy.

− gleby brunatne właściwe i wyługowane - są to gleby żyzne i bardzo żyzne, nadające się pod

uprawę pszenicy, buraków cukrowych, jęczmienia i roślin pastewnych takich jak koniczyna.

Należą w większości do III klasy bonitacyjnej.

− gleby rdzawe – (skrytobielicowe i bielicowe). Bielice należą do V klasy bonitacyjnej i nadają się

tylko do uprawy najmniej wymagających roślin.

Gleby powiatu wrzesińskiego charakteryzuje duże zróżnicowanie przestrzenne, spowodowane,

różnym składem granulometrycznym. Przeważają gleby pseudobielicowe i brunatne, wykorzystywane

głównie jako grunty orne, natomiast łąki oraz pastwiska porastają czarne ziemie. Występują również

gleby organiczne, jednak na niewielkich obszarach.

Najsłabsze gleby występują w gminie Nekla i Pyzdry, są to gleby wytworzone na piaskach luźnych.

Bardziej zwięzłe oraz mocniejsze gleby lekkie występują na terenie gmin: Września, Miłosław i

Kołaczkowo. W Gminie Września występują również gleby torfowe.

Na terenie powiatu przeważają gleby zaliczane do IV klasy bonitacyjnej. W Gminie Września,

wśród użytków rolnych dominują gleby orne dobre – klasa IIIa. Gleby te mają już wyraźne gorsze

właściwości fizyczne i chemiczne, występują w mniej korzystnych warunkach fizjograficznych niż

gleby klasy I i II. Zalicza się do nich gleby brunatne i płowe wytworzone z piasków gliniastych

mocnych, różnych utworów pyłowych i glin lekkich oraz iłów pylastych, średnio dobre czarnoziemy


29

leśno-stepowe i leśno-łąkowe wytworzone z glin, iłów i utworów pyłowych oraz z piasków gliniastych

mocnych. W Gminie Kołaczkowo Dominują gleby IV klasy bonitacyjnej, udział klasy III i V jest na tym

samym poziomie. W Gminie Pyzdry i Nekla dominują gleby V klasy bonitacyjnej. Z kolei gleby Gminy

Miłosław, zaliczają się do klasy III i IV w większości.

Jakość gleb

Rozwiązania dotyczące ochrony powierzchni ziemi (w tym gleb), które wprowadzono w ustawie z

dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, stanowią podstawę prowadzenia badań

i ochrony tego komponentu środowiska.

Badania gleb w systemie monitoringu krajowego prowadzone są przez Instytut Uprawy

Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Monitoring prowadzony jest cyklicznie, w okresach

pięcioletnich, w punktach zlokalizowanych na glebach użytkowanych rolniczo. Wybór punktów

kontrolno-pomiarowych uwzględnia zróżnicowanie pokrywy glebowej (typy, gatunki, rodzaje,

kompleksy przydatności rolniczej, klasy bonitacyjne), a także inne czynniki środowiska. Podstawę

wyboru tych punktów stanowi szczegółowa analiza warunków glebowych kraju, fizjografia

oraz występowanie obszarów ekologicznego zagrożenia powstałych w wyniku określonej działalności

gospodarczej człowieka. Wyniki badań prowadzonych w latach 1995-2010 pozwalają na ocenę jakości

gleb i stanu ich zanieczyszczenia w 20-letniej perspektywie czasowej, w zależności od wielu

czynników wśród których należy wymienić regionalne zróżnicowanie produkcji rolniczej, jej

intensyfikację, oddziaływanie przemysłu i transportu oraz warunki środowiskowe decydujące o

przebiegu procesów glebowych.

W województwie wielkopolskim zlokalizowanych zostało 17 punktów kontrolno-pomiarowych, z

czego na omawianym terenie znajduje się jeden punkt kontrolny (nr 111) – w miejscowości

Robakowo, w gminie Kórnik. Wyniki pomiarów, prowadzonych w latach 1995 – 2010, przedstawiono

poniżej:

� Punkt 111 − Miejscowość: Robakowo − Gmina: Kórnik – obszar wiejski (3021095) − Kompleks: 5 (żytni dobry); Typ: AP (gleby płowe); Klasa bonitacyjna: IVa − Gatunek gleby wg:

- BN-78/9180-11: pgl (piasek gliniasty lekki) - PTG 2008: pg (piasek gliniasty), - USDA: LFS (loamy fine sand).

Tab. 4. Wyniki monitoringu chemizmu gleb dla profilu nr 111 (w latach 1995-2010)

Rok Uziarnienie Jednostka

1995 2000 2005 2010

1,0-0,1 mm udział w % 63 64 65 69

0,1-0,02 mm udział w % 20 22 19 19

< 0.02 mm udział w % 17 14 16 12

2,0-0,05 mm udział w % n.o. n.o. n.o. 80

0,05-0,002 mm udział w % n.o. n.o. n.o. 18

< 0.002 mm udział w % 5 3 4 2

Rok Odczyn i węglany Jednostka

1995 2000 2005 2010

Odczyn "pH " w zawiesinie H2O pH 6.7 7.1 6.4 6.8

Odczyn "pH " w zawiesinie KCl pH 5.6 5.9 5.6 5.9


30

Węglany (CaCO3) % n.o. n.o. n.o. 0.08

Rok Substancja organiczna gleby Jednostka

1995 2000 2005 2010

Próchnica % 1.17 1.15 1.23 1.17

Węgiel organiczny % 0.68 0.67 0.71 0.68

Azot ogólny % 0.042 0.050 0.060 0.065

Stosunek C/N 16.2 13.4 11.8 10.5

Rok Właściwości sorpcyjne gleby Jednostka

1995 2000 2005 2010

Kwasowość hydrolityczna (Hh) cmol(+)*kg-1

1.80 1.65 1.65 1.58

Kwasowość wymienna (Hw) cmol(+)*kg-1

n.o. n.o. n.o. n.o.

Glin wymienny "Al" cmol(+)*kg-1

n.o. n.o. n.o. n.o.

Wapń wymienny (Ca2+) cmol(+)*kg-1

3.24 3.24 2.94 2.14

Magnez wymienny (Mg2+) cmol(+)*kg-1

0.34 0.28 0.33 0.47

Sód wymienny (Na+) cmol(+)*kg-1

0.03 0.06 0.02 0.06

Potas wymienny (K+) cmol(+)*kg-1

0.23 0.30 0.40 0.29

Suma kationów wymiennych (S) cmol(+)*kg-1

3.84 3.88 3.69 2.96

Pojemność sorpcyjna gleby (T) cmol(+)*kg-1

5.64 5.53 5.34 4.54

Wysycenie kompleksu sorpcyjnego

kationami zasadowymi (V) % 68.09 70.16 69.10 65.20

Rok Zawartość pierwiastków przyswajalnych

dla roślin Jednostka

1995 2000 2005 2010

Fosfor przyswajalny mg P2O5* 100g-1

13.1 12.2 14.2 13.9

Potas przyswajalny mg K2O*100g-1

8.0 11.9 17.6 13.1

Magnez przyswajalny mg Mg*100g-1

3.20 2.90 3.80 6.20

Siarka przyswajalna mg S-SO4*100g-1

0.75 1.00 0.88 0.97

Rok Całkowita zawartość makroelementów Jednostka

1995 2000 2005 2010

Fosfor % 0.039 0.040 0.048 0.038

Wapń % 0.11 0.09 0.12 0.08

Magnez % 0.08 0.07 0.07 0.07

Potas % 0.07 0.06 0.06 0.06

Sód % 0.006 0.005 0.007 0.005

Siarka % 0.020 0.020 0.014 0.010

Glin % 0.47 0.36 0.38 0.28

Żelazo % 0.41 0.43 0.50 0.42

Rok Całkowita zawartość pierwiastków

śladowych Jednostka

1995 2000 2005 2010

Mangan mg*kg-1

330 325 285 307

Kadm mg*kg-1

0.12 0.08 0.10 0.08

Miedź mg*kg-1

4.2 4.5 3.6 3.3

Chrom mg*kg-1

4.7 4.7 4.8 4.5

Nikiel mg*kg-1

3.3 4.0 4.6 3.9

Ołów mg*kg-1

10.0 8.9 9.6 9.4

Cynk mg*kg-1

21.0 18.8 20.7 24.4

Kobalt mg*kg-1

2.35 1.87 2.38 1.94

Wanad mg*kg-1

6.3 8.0 9.5 6.0

Lit mg*kg-1

4.0 3.7 3.9 2.1


31

Beryl mg*kg-1

0.17 0.13 0.10 0.14

Bar mg*kg-1

28.4 29.9 27.6 28.2

Stront mg*kg-1

9.4 8.4 7.9 4.1

Lantan mg*kg-1

7.8 6.8 5.8 6.7

Rok Pozostałe właściwości Jednostka

1995 2000 2005 2010

Wielopierścieniowe węglowodory

aromatyczne suma 13 WWA µg*kg

-1 152 239 316 144

Radioaktywność Bq*kg-1

395 397 412 575

Przewodnictwo elektryczne właściwe mS*m-1

3.81 2.80 4.30 5.53

Zasolenie mg KCl*100g-1

10.10 7.40 11.40 14.60

Źródło: IUNG w Puławach

3.2.3 Stan jakości wód podziemnych

Zasoby wód podziemnych Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej występują w obrębie

3 Głównych Zbiorników Wód Podziemnych:

− GZWP nr 143 Subzbiornik Inowrocław-Gniezno

− GZWP nr 144 Dolina kopalna Wielkopolska

− GZWP nr 150 Pradolina Warszawsko-Berlińska

Tab. 5. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych na terenie Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej

Numer i nazwa GZWP

Wiek utworów Powierzchnia

[km2]

Typ zbiornika

Szacunkowe zasoby

dyspozycyjne [tys. m

3/dobę]

Średnia głębokość

ujęć [m p.p.t.]

143 – Subzbiornik Inowrocław -

Gniezno

Tr (zbiornik

trzeciorzędowy) 2000 porowy 96 120

144 – Dolina Kopalna

Wielkopolska

QK (zbiornik

czwartorzędowy doliny kopalnej)

4000 porowy 480 60

150 – Pradolina Warszawsko -

Berlińska

QP (zbiornik

czwartorzędowy pradoliny)

1904 porowy 456 25-35

Źródło: www.pgi.gov.pl

Badania i oceny stanu wód podziemnych dokonuje się w ramach państwowego monitoringu

środowiska w sieci krajowej przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie – Państwowy

Instytut Badawczy, na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Zgodnie z art. 155 a ust. 5

i 6 ustawy z dnia 18 lipca 2001 Prawo wodne (Dz.U.2012.145 t.j. ze zm.).

Przedmiotem badań monitoringowych jakości wód podziemnych są jednolite części wód

podziemnych (JCWPd). Na terenie województwa wielkopolskiego wyznaczono 18 jednolitych części

wód podziemnych. Teren OFAP położony jest w obszarze 2 JCWPd:

− nr 62 na obszarze m. Poznań, − nr 62 i 73 na obszarze powiatu poznańskiego, − nr 71 i nr 73 na obszarze powiatu kościańskiego,


32

− nr 36 i nr 42 na obszarze powiatu wągrowieckiego, − nr 63 i 73 na obszarze powiatu wrzesińskiego.

W 2012 r. i 2013 r. na terenie m. Poznań, powiatu kościańskiego, wągrowieckiego i wrzesińskiego

nie prowadzono badań jakości wód podziemnych. Badania jakości wód podziemnych były

prowadzone na terenie powiatu poznańskiego w 2012 r. w ramach monitoringu diagnostycznego i w

2013 r. w ramach monitoringu operacyjnego.

Tab. 6. Wyniki monitoringu diagnostycznego wód podziemnych w 2012 roku

Nr Monbada Miejscowość Gmina JCWPd

Klasa

jakości

w punkcie -

surowa

2012

Klasa jakości

w punkcie -

końcowa

2012

Przyczyna zmiany

klasy jakości

1 Czachurki Pobiedziska 62 III III bez zmian



4 Borówiec Kórnik 62 IV IV bez zmian

5 Borówiec Kórnik 62 IV III

6 Borówiec Kórnik 62 IV III

tylko pH wskazuje

na IV klasę jakości

1224 Borówiec Kórnik 62 V V bez zmian

1258 Biskupice Pobiedziska 62 III III bez zmian

1278 Kalwy Buk 62 III III bez zmian

1279 Buk Buk 62 III III bez zmian

1280 Pobiedziska Pobiedziska 62 IV III

geogeniczne

poch. wsk. tylko

Fe w IV

1282 Dakowy

Suche Buk 62 III III

bez zmian

2549 Czerlejnko Kostrzyn 62 III III bez zmian

2563 Kamionki Kórnik 62 III III bez zmian

2564 Gruszczyn Swarzędz 62 III III bez zmian

2566 Głęboczek Murowana

Goślina 62 II II

bez zmian

2615 Mosina Mosina 73 IV III

geogeniczne

poch. wsk. tylko

Fe w IV

Źródło: WIOŚ w Poznaniu


33

Tab. 7. Wyniki monitoringu operacyjnego wód podziemnych w 2013 roku

Nr Monbada Miejscowość Gmina JCWPd

Klasa

jakości

w punkcie -

surowa

2012

Klasa jakości

w punkcie -

końcowa

2012

Przyczyna zmiany

klasy jakości

1258 Biskupice Pobiedziska 62 III III bez zmian

1278 Kalwy Buk 62 III III bez zmian

1279 Buk Buk 62 III III bez zmian

1282 Dakowy

Suche Buk 62 III III

bez zmian

2547 Pobiedziska Pobiedziska 62 III III bez zmian

2549 Czerlejnko Kostrzyn 62 III III bez zmian

2563 Kamionki Kórnik 62 III III bez zmian

2564 Gruszczyn Swarzędz 62 III III bez zmian

2566 Głęboczek Murowana

Goślina 62 II II

bez zmian


3.2.4 Stan jakości wód powierzchniowych

Badania i oceny stanu wód powierzchniowych dokonuje się w ramach państwowego

monitoringu środowiska prowadzonego przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska.

Przedmiotem badań monitoringowych jakości wód powierzchniowych są jednolite części wód

powierzchniowych (JCWP).

Na terenie miasta Poznania wyznaczono 12 jednolitych części wód płynących:

– Dopływ z Łysego Młyna,

– Warta od Różanego Potoku do Dopływu z Uchorowa,

– Warta od Cybiny do Różanego Potoku,

– Główna od zlewni zb. Kowalskiego do ujścia,

– Cybina,

– Warta od Kopli do Cybiny,

– Kopel do Głuszynki,

– Kopel od Głuszynki do ujścia,

– Potok Junikowski,

– Bogdanka,

– Przeźmierka,

– Samica Kierska,

oraz jedną jednolitą część wód stojących - Jezioro Kierskie.

Na terenie powiatu poznańskiego wyznaczono 26 jednolitych części wód płynących:

– Potok Junikowski,

– Dopływ z Łysego Młyna,

– Dopływ z gaj. Czmoń,

– Dopływy spod Dobieżyna,

– Kanał Szymanowo-Grzybno,


34

– Żydowski Rów,

– Olszynka,

– Wirynka,

– Kopel do Głuszynki,

– Kopel od Głuszynki do ujścia,

– Cybina,

– Główna do zlewni zb. Kowalskiego,

– Główna od zlewni zb. Kowalskiego do ujścia,

– Dopływ spod Kamińska,

– Rów Północny, – Trojanka (Struga Goślińska),

– Sama do Kanału Lubosińskiego,

– Mogilnica do Mogilnicy Wschodniej,

– Samica Stęszewska,

– Głuszynka,

– Przeźmierka,

– Samica Kierska,

– Dopływ spod Dobieżyna,

– Kanał Mosiński od Żydowskiego Rowu do ujścia,

– Warta od Pyszącej do Kopli,

– Warta od Różanego Potoku do Dopływu z Uchorowa. oraz 11 jednolitych części wód stojących:

– Jezioro Bnińskie,

– Jezioro Dymaczewskie (Łódzko-Dymaczewskie),

– Jezioro Góreckie,

– Jezioro Kórnickie,

– Jezioro Lusowskie,

– Jezioro Niepruszewskie,

– jezioro Skrzynki Duże,

– Jezioro Stęszewskie i Kołatkowskie,

– Jezioro Strykowskie,

– Jezioro Swarzędzkie,

– Jezioro Witobelskie.

Na terenie powiatu kościańskiego wyznaczono jednolite części wód płynących:

− Mogilnica od Rowu Kąkolewskiego do ujścia,

− Kanał Mosiński od Kani do Kanału Przysieka Stara,

− Kanał Mosiński od Kanału Przysieka Stara do Żydowskiego Rowu,

− Kanał Przysieka Stara,

− Olszynka,

− Kanał Wonieść,

− Racocki Rów,

− Dopływ spod Bieżyna (Struga Łagowska),

− Samica (Leszczyńska),

− Kanał Przemęcki,

− Wencerka,

− Obrzański Kanał Południowy,


35

− Obrzański Kanał Środkowy.

oraz jednolite części wód stojących:

− Jezioro Wonieść,

− Jezioro Jezierzyckie,

− Jezioro Zbęchy,

− Jezioro Móreckie (Mórka),

− Jezioro Cichowo.

Na terenie powiatu wągrowieckiego wyznaczono jednolite części wód płynących:

− Młynówka Borowska,

− Kcynka,

− Margoninka,

− Dymnica,

− Dopływ poniżej jez. Łęgowo,

− Rudka,

− Gołaniecka Struga,

− Nielba,

− Dopływ z Gruntowic,

− Dopływ z Ochodzy,

− Dopływ z Przysieczyna,

− Dopływ z Nieświastowic,

− Dopływ z Kłodzina,

− Mała Wełna od wypływu z jez. Gorzuchowskiego do dopływu z Rejowca,

− Wełna od Lutomni do Dopływu poniżej Jez. Łęgowo,

− Dopływ z Jaroszewa,

− Mała Wełna od dopływu z Rejowca do ujścia,

− Dopływ z Michalczy,

− Mała Wełna do wypływu z jez. Gorzuchowskiego,

− Dopływ z Rejowca,

− Wełna od Dopływu poniżej Jez. Łęgowo do ujścia,

− Dopływ z jez. Starskiego.

oraz jednolite części wód stojących:

− Jezioro Bracholińskie (Rgielskie Wschodnie),

– Jezioro Czeszewskie,

− Jezioro Durowo (Durowskie),

− Jezioro Grylewskie,

− Jezioro Kaliszańskie,

− Jezioro Kobyleckie,

− Jezioro Łękno (Łeknińskie),

− Jezioro Łęgowo (Łęgowskie),

− Jezioro Maciejak,

− Jezioro Rgielskie (Rgielskie Zachodnie),

− Jezioro Rościńskie (Skockie),

− Jezioro Stępuchowskie,

− Jezioro Włókieńskie (Włókna).


36

Na terenie powiatu wrzesińskiego wyznaczono jednolite części wód płynących:

− Rudnik,

− Wrześnica,

− Warta od Powy do Prosny,

− Warta od Prosny do Lutyni,

− Prosna od dopływu z Piątka Małego do ujścia,

− Miłosławka do Kanału Połczyńskiego.

Danymi dotyczącymi stanu czystości wód powierzchniowych na terenie OFAP dysponuje

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu. Wyniki badań wód za 2013 rok

przedstawiają poniższe tabele.

Tab. 8. Ocena stanu wód płynących na terenie m. Poznania za 2013 rok

Nazwa ocenianej JCW Cybina Główna od zlewni zb. Kowalskiego do ujścia

Nazwa punktu pomiarowo-kontrolnego Cybina - Poznań, ul. Wiankowa Główna – Janikowo,

stanowisko pomiarowe w Poznaniu

Silnie zmieniona lub sztuczna JCW NIE TAK

Klasa elementów biologicznych II

Klasa elementów hydromorfologicznych II

Klasa elementów fizykochemicznych II II

STAN/POTENCJAŁ EKOLOGICZNY DOBRY nie oceniano

STAN CHEMICZNY nie badano DOBRY

STAN WÓD nie oceniano nie oceniano


Wody Jeziora Kierskiego nie były badane w 2013 r.

Tab. 9. Ocena stanu wód jeziornych na terenie powiatu poznańskiego za 2013 rok

Nazwa ocenianej JCW Jezioro

Bnińskie Jezioro

Góreckie Jezioro

Niepruszewskie Jezioro

Strykowskie

Silnie zmieniona lub sztuczna JCW NIE NIE NIE NIE

Klasa elementów biologicznych IV IV II IV

Klasa elementów hydromorfologicznych

I I I I

Klasa elementów fizykochemicznych

PSD PSD PSD PSD

STAN EKOLOGICZNY SŁABY SŁABY UMIARKOWANY SŁABY

STAN CHEMICZNY DOBRY DOBRY nie badano DOBRY

STAN WÓD ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY

*PSD – poniżej stanu dobrego


Tab. 10. Ocena stanu wód płynących na terenie powiatu poznańskiego za 2013 rok

Nazwa ocenianej JCW Kopel do Głuszynki

Głuszynka Kopel od

Głuszynki do ujścia

Wirynka

Warta od Różanego Potoku do Dopływu

z Uchorowa

Warta od

Pyszącej do Kopli

Olszynka Samica

Stęszewska

Kanał Mosiński od Żydowskiego

Rowu do ujścia

Żydowski Rów

Nazwa punktu pomiarowo-kontrolnego

Kopel - Szczytniki

Głuszynka - Kamionki

Kopel - Czapury Wirynka - Łęczyca

Warta - Mściszewo

Warta - Wiórek

Olszynka - Krosno

Samica Stęszewska – Krosinko

Kanał Mosiński - Mosina

Żydowski Rów - Będlewo

Silnie zmieniona lub sztuczna JCW

NIE NIE NIE NIE TAK TAK TAK NIE TAK NIE

Klasa elementów biologicznych

III I II II nie badano nie

badano III II III I


II II II II nie badano nie

badano II II II II


PSD PSD PSD PSD II PPD PPD II PPD PSD

STAN/POTENCJAŁ EKOLOGICZNY

UMIARKOWANY UMIARKOWANY UMIARKOWANY UMIARKOWANY nie

oceniano nie

oceniano UMIARKOWANY DOBRY UMIARKOWANY UMIARKOWANY

STANCHEMICZNY nie badano nie badano nie badano nie badano DOBRY PSD nie badano DOBRY DOBRY nie badano

STAN WÓD ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY nie

oceniano ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY

*PSD – poniżej stanu dobrego *PPD – poniżej potencjału dobrego



38

Tab. 11. Ocena stanu wód płynących na terenie powiatu kościańskiego za 2013 rok

Nazwa ocenianej JCW Mogilnica od Rowu Kąkolewskiego do

ujścia

Kanał Mosiński od Kani do Kanału Przysieka Stara

Rów Racocki Kanał Wonieść Olszynka od Kanału Przysieka Stara

do Żydowskiego Rowu


Mogilnica – Sepno Kanał Mosiński –

Gryżyna Rów Racocki –

Racot Kanał Wonieść –Drzeczkowo

Olszynka –Krosno

Kanał Mosiński od Kanału Przysieka Stara do Żydow-skiego Rowu –Głuchowo

Silnie zmieniona lub sztuczna JCW TAK TAK NIE TAK TAK TAK

Klasa elementów biologicznych II III III nie badano III III


II II II nie badano II II


PPD PPD PSD nie badano PPD PPD

Klasa elementów fizykochemicznych - specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i

niesyntetyczne

nie badano nie badano nie badano nie badano nie badano nie badano

STAN/POTENCJAŁ EKOLOGICZNY UMIARKOWANY UMIARKOWANY UMIARKOWANY nie oceniano UMIARKOWANY UMIARKOWANY

STANCHEMICZNY nie badano DOBRY nie badano PSD nie badano nie badano

STAN WÓD ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY

*PSD – poniżej stanu dobrego *PPD – poniżej potencjału dobrego


Tab. 12. Ocena stanu wód jeziornych na terenie powiatu kościańskiego za 2013 rok

Nazwa ocenianej JCW Jezioro Cichowo Jezioro Móreckie

(Mórka) Jezioro

Wonieść Jezioro Zbęchy

Silnie zmieniona lub sztuczna JCW NIE NIE NIE NIE

Klasa elementów biologicznych III III V IV


I I I I

Klasa elementów fizykochemicznych PSD PSD PSD PSD

Klasa elementów fizykochemicznych -specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne

Dobry nie badano nie badano nie badano

STAN/POTENCJAŁ EKOLOGICZNY UMIARKOWANY UMIARKOWANY ZŁY SŁABY

STAN CHEMICZNY PSD nie badano nie badano nie badano

STAN WÓD ZŁY ZŁY ZŁY ZŁY



Tab. 13. Ocena stanu wód płynących na terenie powiatu wągrowieckiego za 2013 rok

Nazwa ocenianej JCW Dopływ z Gruntowic Margoninka Wełna od Dopływu

poniżejJez. Łęgowo do ujścia

Nazwa punktu pomiarowo-kontrolnego Dopływ z Gruntowic

-Zakrzewo Margoninka-

Mielimąka Wełna -Oborniki

Silnie zmieniona lub sztuczna jcw NIE NIE TAK

Klasa elementów biologicznych II II nie badano

Klasa elementów hydromorfologicznych II II nie badano

Klasa elementów fizykochemicznych PSD II nie badano


nie badano nie badano I

STAN/POTENCJAŁ EKOLOGICZNY UMIARKOWANY DOBRY nie oceniano

STAN CHEMICZNY nie badano nie badano DOBRY

STAN WÓD ZŁY nie oceniano nie oceniano



W 2013 r. nie prowadzono badań wód jezior na terenie powiatu wągrowieckiego.


40

Tab. 14. Ocena stanu wód płynących na terenie powiatu wrzesińskiego za 2013 rok

Nazwa ocenianej JCW Rudnik Wrześnica Prosna od

Dopływu z Piątka Małego do ujścia

Warta od Powy do Prosny


Rudnik-Unia Wrześnica -

Cegielnia Prosna–Ruda

Komorska Warta –Pyzdry

Silnie zmieniona lub sztuczna jcw NIE NIE TAK TAK

Klasa elementów biologicznych II nie badano nie badano nie badano


II nie badano nie badano nie badano

Klasa elementów fizykochemicznych PSD nie badano nie badano nie badano


nie badano nie badano nie badano nie badano

STAN/POTENCJAŁ EKOLOGICZNY

UMIARKOWANY

nie

oceniano nie oceniano nie oceniano

STAN CHEMICZNY nie badano PSD PSD DOBRY

STAN WÓD ZŁY ZŁY ZŁY nie oceniano



3.2.5 Jakość powietrza atmosferycznego

Według obowiązujących przepisów, ocena jakości powietrza dokonywana jest w ramach

państwowego monitoringu środowiska (PMŚ). Co roku Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska

dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w poszczególnych strefach. Zgodnie z ustawą

Prawo ochrony środowiska strefę stanowi: aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy,

miasto o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy, pozostały obszar województwa. Zakres oceny

rocznej wykonanej na potrzeby ustalenia dotrzymywania standardów imisyjnych dla poszczególnych

zanieczyszczeń jest analizą wielkości stężeń za dany rok.

Ocenę wykonano w oparciu o kryteria określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska 24

sierpnia 2012 r. W sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.z 2012 r., poz.1031),

według kryteriów dotyczących ochrony zdrowia, które obejmują: dwutlenek azotu, benzen, ołów,

arsen, nikiel, kadm, benzo(a)piren, pył PM10, pył PM2,5, ozon i tlenek węgla. Zakres oceny od roku

2008 jest poszerzony o arsen, nikiel, kadm i benzo(a)piren, czyli zanieczyszczenia objęte dyrektywą

Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu,

rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu.

Natomiast w ocenie pod kątem ochrony roślin uwzględniono: dwutlenek siarki SO2, tlenki azotu

NOX, ozon O3 określony współczynnikiem AOT40. Przekroczenie poziomów oceniane było

na podstawie wielkości stężeń zanieczyszczeń z okresu roku 2012. Poziom dopuszczalny, docelowy,

celu długoterminowego uznawany był za przekroczony, jeżeli chociaż w jednym punkcie strefy

wystąpiło niedotrzymanie ww. norm.

W rocznej ocenie jakości powietrza, wydziela się strefy, w zależności od wielkości stężeń

zanieczyszczeń. Strefy o najwyższych stężeniach (przekroczenia normy) zaliczono do klasy C,


41

dla której istnieje ustawowy obowiązek sporządzenia programów ochrony powietrza (POP). Klasy

stref wydzielone na podstawie analizy stężeń:

- Klasa A – jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych lub poziomów docelowych;

- Klasa B – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji;

- Klasa C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lub poziomy docelowe powiększone o margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne lub poziomy docelowe.

W przypadku klasyfikacji stref dla celów długoterminowych stosuje się natomiast dwuklasową

skalę:

- Klasa D1 - poziom substancji nie przekracza poziomu celu długoterminowego, - Klasa D2 - poziom substancji przekracza poziom celu długoterminowego.

Począwszy od 2002 roku rocznej oceny jakości powietrza dokonuje się w tzw. strefach. Obszar

powiatu poznańskiego, kościańskiego, wągrowieckiego i wrzesińskiego wchodzi w skład strefy

wielkopolskiej, natomiast miasto Poznania wchodzi w skład aglomeracji poznańskiej. Prowadzona

ocena ma na celu monitorowanie zmian jakości powietrza i powinna skutkować podjęciem działań

powodujących zmniejszenia stężeń zanieczyszczeń w powietrzu przynajmniej do poziomu stężenia

dopuszczalnego na terenie kraju w określonym terminie.

W rocznej ocenie jakości powietrza za 2013 rok, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla

celów ochrony zdrowia, dla poziomu dopuszczalnego dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, ołowiu,

benzenu, tlenku węgla oraz poziomu docelowego kadmu, arsenu, niklu wszystkie strefy zaliczono do

klasy A.

W przypadku poziomu docelowego dla ozonu wszystkie strefy zaklasyfikowano do klasy A.

Odnosząc otrzymane wyniki do celu długoterminowego dla ozonu wszystkie strefy zaliczono do klasy

D2.

Ze względu na przekraczanie poziomów dopuszczalnych stężenia pyłu PM10 strefy zaliczono do

klasy C. W okresie, do którego odnosi się przeprowadzana ocena, na stanowiskach pomiarowych pyłu

PM10 w sezonie letnim nie odnotowano przekroczeń dopuszczalnego poziomu substancji. Z

przebiegu rocznej serii pomiarów odczytać można wyraźną sezonową zmienność stężeń pyłu (wyższe

w okresie zimnym, niższe w sezonie letnim). Można więc przypuszczać, że powodem przekroczeń w

sezonie grzewczym jest niska emisja z sektora komunalno-bytowego wpływająca na wyraźne

pogorszenie warunków aerosanitarnych w miastach.

W przypadku pyłu PM2,5 strefę aglomeracja poznańska i strefę wielkopolską zaliczono do klasy A.

W roku 2013 stwierdzono również przekroczenia poziomu docelowego dla benzo(a)piranu -

oceniane strefy zaliczono do klasy C.

Tab. 15. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia za 2013 r.

Klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń w obszarze strefy w roku 2012

SO2 NO2 CO C6 H6 PM10 PM2,5 Pb As Cd Ni B(a)P O3

strefa wielkopolska

A A A A C A A A A A C A/(D2)

aglomeracja poznańska

A A A A C A A A A A C A/(D2)

Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2013, WIOŚ Poznań


42

Ocena pod kątem ochrony roślin jest wykonywana wyłącznie dla strefy wielkopolskiej, którą

sklasyfikowano na podstawie wyników pomiarów pasywnych i automatycznych prowadzonych w

stałych punktach pomiarowych. Dla ozonu wykorzystano również wyniki modelowania

matematycznego. W ocenie jakości powietrza modelowanie stosowane jest jako metoda

uzupełniająca.

W wyniku oceny za rok 2013 pod kątem stężeń dwutlenku siarki i tlenków azotu z

uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin strefę zaliczono do klasy A. Oznacza to,

że w województwie nie odnotowano przekroczenia dopuszczalnego poziomu tych substancji.

W strefie wielkopolskiej przekroczony jest poziom celu długoterminowego dla ozonu (6000

μg/m3xh). W przypadku celu długoterminowego wyniki modelowania matematycznego potwierdzają

przekroczenia poziomu celu długoterminowego. Strefę zaliczono do klasy D2. Termin osiągnięcia

poziomu celu długoterminowego wyznaczono na rok 2020.

Tab. 16. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin za 2013 r.

Nazwa strefy SO2 NOx O3

Poziom docelowy dla roku 2012

O3 Poziom celu

długoterminowego dla roku 2020

strefa wielkopolska A A A D2

Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2013, WIOŚ Poznań

3.2.6 Klimat akustyczny

Hałas drogowy

Wyniki pomiarów hałasu wykonywanych na terenie OFAP wskazują, że klimat akustyczny jest

niekorzystny dla mieszkańców miasta i powiatu. Dotyczy to zwłaszcza centrum miasta i obszarów

położonych przy arteriach komunikacyjnych. Główną przyczyną uciążliwości akustycznych jest hałas

komunikacyjny, pochodzący z ruchu drogowego, tramwajowego (w Poznaniu), ale także z ruchu

lotniczego i w mniejszym stopniu kolejowego. Wynika to głównie z ciągle rosnącej liczby pojazdów

oraz intensywnego ruchu tranzytowego z dużym udziałem pojazdów ciężkich.

Najistotniejszymi źródłami hałasu dla miasta jest hałas drogowy i tramwajowy, ze znaczną

przewagą drogowego, natomiast dla powiatów ziemskich hałas drogowy.

Średnie dobowe natężenie ruchu w otoczeniu autostrady i dróg wojewódzkich w powiecie

poznańskim i w mieście Poznaniu w 2012 roku, przedstawiono poniżej.


43

Tab. 17. Wyniki badań akustycznych w otoczeniu autostrady A2 w 2012 r. – powiat poznański

Równoważny poziom hałasu LAeq

[dB] Natężenie ruchu pojazdów [poj./h]

dzień noc Lp.

Lokalizacja punktu pomiarowego

Odległość od osi

autostrady [m] dzień noc

ogółem pojazdy ciężkie

ogółem

pojazdy ciężkie

odcinek Nowy Tomyśl – węzeł Komorniki

1 Dopiewo,

ul. Leśna 35 30 55,4 55,5 884 427 562 339

2 Dopiewo,

ul. Wyzwolenia 38 30 57,7 56,7 883 443 431 246

3 Głuchowo,

ul. Poznańska 2 25 57 56,7 669 446 443 233

Odcinek węzeł Komorniki – węzeł Dębina

4 Luboń,

ul. Kościuszki 87 72 62,2 56,8 2179 615 706 338

5 Luboń,

ul. Sikorskiego 46 230 56,3 49,4 2067 631 727 374

6 Luboń, ul.

Niepodległości 44 66 66,9 61,2 2403 644 773 384

7 Luboń, ul. Chopina

23 100 58,9 56,2 2135 608 697 331

Źródło: GDDKiA

Tab. 18. Wyniki badań akustycznych w otoczeniu dróg krajowych w 2012 r. – powiat poznański

Równoważny poziom hałasu LAeq (dB)

Natężenie ruchu pojazdów [poj./h]

dzień noc Lp Kilometr drogi

Odległość drogi

dzień noc ogółem

pojazdy ciężkie

[%]

ogółem

pojazdy ciężkie

[%]

droga nr 5

1 155+700

(Pobiedziska) 10 76,8 68,3 956 14,7 277 31,3

2 170+000 (Kobylnica) 10 71,8 67,9 1088 12,6 267 29,2

3 174+000 (Bogucin) 10 72,7 70,6 1191 2,8 268 28,3

4 209+600

(Zamysłowo) 10 73,1 68,8 465 14,5 157 22,3

droga nr 11

5 261 +322 (Chludowo) 10 72,5 70,0 898 12,7 264 25,9

6 270+754 (Suchy Las) 10 68,0 66,1 1230 12,0 240 28,6

droga nr 92

7 190+300 (Swarzędz) 10 74,3 69,7 2200 11,0 571 24

8 191+090 (Swarzędz) 10 74,2 69,3 1698 10,0 464 15,7

9 197+600 (Paczkowo) 10 73,5 68,3 1698 10,0 464 15,7

10 207+800 (Siedlec) 10 74,6 69,2 1411 10,0 431 15,4

Źródło: GDDKiA


44

Tab. 19. Wyniki badań akustycznych w otoczeniu dróg wojewódzkich w 2012 r. – powiat poznański

Równoważny poziom hałasu LAeq [dB]

Natężenie ruchu pojazdów [poj./h]

dzień noc Lp.

Lokalizacja punktu

pomiarowego

Odległość drogi [m]

dzień noc ogółem

pojazdy ciężkie

[%] ogółem

pojazdy ciężkie

[%]

1 Droga woj. nr

184, Chyby, ul. Szamotulska 43

8 65,6 61,5 823 6,9 231 8,8

2 Droga woj. nr

196, Czerwonak, ul, Gdyńska 38

10 70,1 66,5 1221 8,6 318 13,2

3 Droga woj. nr 430, ul. Armii

Poznań 48 10 68,8 63,7 818 6,9 250 6,4

4

Droga woj. nr 431, Mosina, ul. Szosa Poznańska

2

9 69,7 66,6 1119 5,8 312 4,7

5 Droga woj. nr

433, Swarzędz, ul. Średzka 16

10 64,7 56,9 780 5,9 110 11,0

6 Droga woj. nr 434, Czmoń

10 66,8 63,3 545 14,5 149 16,6

Źródło: GDDKiA

Na obszarze OFAP prowadzone były badania poziomu hałasu komunikacyjnego przy drogach

krajowych oraz autostradzie A2. Jak wynika z Raportu opracowanego przez GDDKiA drogi krajowe

powodują przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w miejscach chronionych akustycznie.

W tabelach poniżej zamieszczono dane udostępnione z części opisowej raportu pt.: „Mapa

akustyczna dróg krajowych na terenie województwa wielkopolskiego (zadanie 2)” z maja 2012 roku.

Opracowanie nie obejmuje obszaru powiatu wągrowieckiego, ze względu na brak lokalizacji dróg

krajowych na tym terenie.

Tab. 20. Poziomy dźwięku w środowisku określone poprzez wskaźnik LDWN w 2012 r.

wskaźnik LDWN Poziomy dźwięku w środowisku

55-60 dB 60-65 dB 65-70 dB 70-75 dB >75 dB

m. Poznań

Powierzchnia obszarów eksponowanych w

danym zakresie [km2]

5,888 4,025 2,345 1,204 1,226

Liczba lokali mieszkalnych w danym zakresie

[tys.] 0,870 0,209 0,085 0,016 0,001

Liczba zagrożonych mieszkańców w danym

zakresie [tys.] 3,197 0,823 0,340 0,064 0,004

powiat poznański



64,452 41,900 21,677 11,025 10,415


[tys.] 6,800 2,792 1,033 0,589 0,347


zakresie [tys.] 26,742 10,933 4,064 2,343 1,381


45

wskaźnik LDWN Poziomy dźwięku w środowisku

55-60 dB 60-65 dB 65-70 dB 70-75 dB >75 dB

powiat kościański



12,399 6,467 3,037 1,649 1,325


[tys.] 0,797 0,252 0,096 0,082 0,059


zakresie [tys.] 3,154 0,996 0,377 0,323 0,237

powiat wrzesiński



18,977 12,829 7,050 3,422 3,122


[tys.] 1,359 0,648 0,286 0,175 0,030


zakresie [tys.] 5,242 2,499 1,102 0,684 0,120

Źródło: Raport pt.: „Mapa akustyczna dróg krajowych na terenie województwa wielkopolskiego (zadanie 2)”, GDDKiA

Tab. 21. Poziomy dźwięku w środowisku określone poprzez wskaźnik LN w 2012 r.

wskaźnik LN Poziomy dźwięku w środowisku

55-60 dB 60-65 dB 65-70 dB 70-75 dB >75 dB

m. Poznań



5,597 3,349 1,892 0,878 1,020


[tys.] 0,594 0,149 0,045 0,006 0,000


zakresie [tys.] 2,218 0,596 0,180 0,024 0,000

powiat poznański



57,586 33,680 17,106 8,717 7,439


[tys.] 5,180 1,911 0,725 0,492 0,174


zakresie [tys.] 20,362 7,532 2,864 1,958 0,692

powiat kościański



10,256 4,951 2,407 1,290 0,888


[tys.] 0,574 0,154 0,085 0,081 0,031


zakresie [tys.] 2,273 0,609 0,333 0,324 0,124

powiat wrzesiński


46

wskaźnik LN Poziomy dźwięku w środowisku

55-60 dB 60-65 dB 65-70 dB 70-75 dB >75 dB



17,435 11,031 5,604 2,769 2,284


[tys.] 1,107 0,496 0,269 0,087 0,008


zakresie [tys.] 4,296 1,906 1,038 0,346 0,032

Źródło: Raport pt.: „Mapa akustyczna dróg krajowych na terenie województwa wielkopolskiego (zadanie 2)”, GDDKiA

W obrębie OFAP Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu w 2013 r. prowadził

badania monitoringowe w punktach oceny długookresowego poziomu hałasu, m.in. w otoczeniu

drogi wojewódzkiej nr 187 na odcinku Przębędowo-Pniewy – wyniki badań przedstawiono poniżej.

Przekroczenia wartości dopuszczalnych poziomu hałasu w środowisku stwierdzono w punkcie

pomiarowym w Białężynie zarówno w porze dziennej (wartość dopuszczalna 61 dB), jak i nocnej

(wartość dopuszczalna 56 dB).

Tab. 22. Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego prowadzonego przez WIOŚ w 2013 r.

Natężenie ruchu (poj./h)

Lp. Lokalizacja punktu

Równoważny

poziom hałasu

LAeq (dB)

Odległość

zabudowy ogółem pojazdy

ciężkie

1

Przebędowo 20B, gm. Murowana Goślina, droga wojewódzka nr 187, rejon ul. Rogozińskiej, w odległości 11 m od drogi, na granicy terenu zabudowy wielorodzinnej

60,9 25 m 141 52

jw. pora nocna 54,3 25 m 49 24

2

Białężyn 11, gm. Murowana Goślina, droga wojewódzka nr 187, w odległości 11 m od drogi, na granicy terenu szkoły

64,1 11 m 137 51

jw. pora nocna 58,3 11 m 58 26


W roku 2013 pomiary poziomu hałasu prowadzone były również w punktach oceny

długookresowego poziomu hałasu, w ramach badań zaplanowanych przez Główny Inspektorat

Ochrony Środowiska w Warszawie:

− w Wągrowcu, w otoczeniu drogi wojewódzkiej nr 241, ul. Kcyńska przy ul. Findera, w rejonie

zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, w odległości 10 m od drogi,

− W Buku, w otoczeniu drogi wojewódzkiej nr 307, Os. 700-Lecia 1, w odległości 30 m od ul.

Jana Pawła II.

Dla punktu w Wągrowcu obliczone przybliżone wartości wskaźników długookresowych wyniosły:

– poziom dzienno-wieczorno-nocny: LDWN = 66,0 dB

– długotrwały poziom hałasu w porze nocy: LN = 60,4 dB

Jak wynika z przedstawionych danych wartość długookresowego wskaźnika poziomu hałasu dla

pory dzienno-wieczorno-nocnej LDWN wartość została przekroczona o 2,0 dB, natomiast wartość

długookresowego poziomu hałasu w porze nocnej LN została przekroczona o 1,4 dB.


47

Dla punktu w Buku obliczone przybliżone wartości wskaźników długookresowych wyniosły:

– poziom dzienno-wieczorno-nocny: LDWN = 57,7 dB

– długotrwały poziom hałasu w porze nocy: LN = 51,0 dB.

Ustalone wartości długookresowych wskaźników poziomu hałasu nie przekraczały wartości

dopuszczalnych.

Hałas lotniczy

W związku z oddziaływaniem akustycznym ruchu lotniczego na tereny w otoczeniu lotniska

„Ławica” w Poznaniu, w tym tereny zabudowy mieszkaniowej, od kwietnia 2011 r. prowadzony jest

monitoring hałasów lotniczych, do których zobligowany został zarządzająca lotniska decyzja

Regionalnego dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu, w ramach analizy porealizacyjnej.

Tab. 23. Monitoring hałasu w otoczeniu lotniska „Ławica” w 2013 r.

Wartość długookresowego wskaźnika poziomu dźwięku A

Nr punktu

Lokalizacja punktu

LDWN LN

1 Poznań, ul. Wiosenna 11 56,2 48,1

2 Przeźmierowo, ul. Wiosny Ludów 51 59,4 51,5

3 Przeźmierowo, ul. Lotnicza 2 58,8 50,6

4 Poznań, os. Lotników Polskich, ul. Drzewieckiego 69 52,2 44,4

5 Przeźmierowo, ul. Kościelna 44/46 54,9 46,5

7 Przeźmierowo, ul. Rynkowa 18 54,2 46,3

8 Poznań, ul. Ognik 20C 48,6 40,4

10 Poznań, ul. Szamarzewskiego 89C 48,8 39,4

11 Przeźmierowo, ul. Kościelna 14a 62,0 54,4

12 Poznań, ul. Grodziska 17 49,6 40,9

13 Baranowo, ul. Perłowa 13 54,2 46,4

15 Poznań, ul. Jesienna 4 56,9 48,8

18 Poznań, ul. Meissnera 37 44,9 37,5

przekroczenie dopuszczalnych wartości długookresowych poziomów hałasu obowiązujących poza obszarem ograniczonego użytkowania


Wyznaczone wartości długookresowych poziomów hałasu dokumentują występowanie

przekroczeń wartości dopuszczalnych obowiązujących poza obszarem ograniczonego użytkowania w

dwóch punktach w niewielkiej odległości od końca pasa startowego i torów lotów samolotów. W

punkcie nr 3 w Przeźmierowie przy ul. Lotniczej 2 poziom hałasu w porze nocy kształtuje się w pobliżu

wartości dopuszalnych.

3.2.7 Promieniowanie elektromagnetyczne

Monitoring pól elektromagnetycznych prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony

Środowiska i polega na wykonywaniu w cyklu trzyletnim pomiarów natężenia składowej elektrycznej

pola. Pomiary prowadzone są w punktach rozmieszczonych w miejscach dostępnych dla ludności

usytuowanych w:

- centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tysięcy - pozostałych miastach - terenach wiejskich.


48

Pomiary wykonuje się w odległości nie mniejszej niż 100 metrów od źródeł emitujących pola

elektromagnetyczne.

Tab. 24. Wyniki pomiarów składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w 2013 roku

Natężenie składowej elektrycznej pola w [V/m] Lokalizacja punktu

(3÷300000) w [MHz]

Poziom dopuszczalny

miasta powyżej 50 tys. mieszkańców

Poznań, os. Czecha 97 0,29 7 V/m

Poznań, os. Jana III Sobieskiego 40 0,94 7 V/m

Poznań, skrzyżowanie ulic Królowej Jadwigi i Wierzbięcice

1,05 7 V/m

pozostałe miasta

Kościan, ul. W. Maya 24, pow. kościański 0,13 7 V/m

Pobiedziska, ul. Krótka 5, pow. poznański 0,19 7 V/m

tereny wiejskie

Choryń, pow. kościański 0,06 7 V/m

Kobylnica, ul. Podgórna 13, pow. poznański 0,13 7 V/m

Wapno, ul. Świerczewskiego 6, pow. wągrowiecki

0,06 7 V/m

Źródło: Monitoring pól elektroenergetycznych w 2012 roku

Analiza wyników wykazała, że w roku 2013 (podobnie jak w latach ubiegłych) występujące w

środowisku na terenie OFAP poziomy pól elektromagnetycznych są niższe od poziomów

dopuszczalnych, zarówno na terenach miejskich, jak i wiejskich. Najwyższy mierzony poziom

składowej elektrycznej pola w 2013 roku wyniósł 1,05 V/m w Poznaniu.

3.2.8 Zasoby leśne

Na terenie OFAP największa lesistość charakteryzuje powiat poznański, na poziomie 22,3% - jest

to poniżej wskaźnika dla województwa wielkopolskiego równego 25,7%. Najbardziej zalesionymi

gminami powiatu poznańskiego są: Puszczykowo (51,2 %), Murowana Goślina (45,94%), Czerwonak

(39,9%), Mosina (37,3%), Suchy Las (29,8%).

Tab. 25. Powierzchnia lasów w 2013 roku [ha]

lasy publiczne

Jednostka terytorialna ogółem ogółem

własność Skarbu Państwa

lasy prywatne

miasto Poznań 3 798,89 3 357,69 1 239,12 441,20

powiat poznański 42 356,38 39 795,50 39 684,57 2 560,88

powiat kościański 9 710,42 8 487,12 8 407,30 1 223,30

powiat wągrowiecki 19 729,05 17 590,05 17 445,45 2 139,00 powiat wrzesiński 13 246,48 11 897,48 11 875,68 1 349,00



49

Tab. 26. Powierzchnia gruntów leśnych w 2013 roku [ha]

grunty leśne publiczne

Jednostka terytorialna ogółem lesistość

% ogółem własność

Skarbu Państwa w zarządzie Lasów

Państwowych

grunty leśne prywatne

miasto Poznań 4 168,83 14,5 3 727,63 1 264,83 1 254,24 441,20

powiat poznański 43 633,70 22,3 41 072,82 40 961,89 31 155,40 2 560,88

powiat kościański 9 958,12 13,4 8 734,82 8 655,00 8480,04 1 223,30

powiat wągrowiecki 20 203,46 19,0 18 064,46 17 919,86 17 754,28 2 139,00 powiat wrzesiński 13 578,09 18,8 12 229,09 12 205,29 12 069,98 1 349,00


3.2.9 Obszary i obiekty prawnie chronione

Na terenie OFAP występują:

� Obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO) Natura 2000 (wg danych GDOŚ): − Dolina Samicy (PLB300013) − Ostoja Rogalińska (PLB300017) − Dolina Środkowej Warty (PLB300002) − Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego (PLB300001) − Pojezierze Sławskie (PLB300011) − Zbiornik Wonieść (PLB300005) − Wielki Łęg Obrzański (PLB300004)

� Obszary o znaczeniu wspólnotowym (OZW) Natura 2000 (wg danych GDOŚ): − Biedrusko (PLH300001) − Fortyfikacje w Poznaniu (PLH300005) − Ostoja Wielkopolska (PLH300010) − Rogalińska Dolina Warty (PLH300012) − Ostoja koło Promna (PLH300030) − Dolina Cybiny (PLH300038) − Będlewo-Bieczyny (PLH300039) − Buczyna w Długiej Goślinie (PLH300056) − Dolina Średzkiej Strugi (PLH300057) − Uroczyska Puszczy Zielonki (PLH300058) − Grądy w Czerniejewie (PLH300049) − Lasy Żerkowsko-Czeszewskie (PLH300053) − Ostoja Nadwarciańska (PLH30009) − Dolina Noteci (PLH300004) − Jezioro Kaliszańskie (PLH300044) − Stawy Kiszkowskie (PLH300050) − Zachodnie Pojezierze Krzywińskie (PLH300014)

� 1 park narodowy

− Wielkopolski Park Narodowy � 8 parków krajobrazowych (wg danych RDOŚ w Poznaniu):

− Park Krajobrazowy Promno − Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka − Rogaliński Park Krajobrazowy − Lednicki Park Krajobrazowy − Żerkowsko – Czeszewski Park Krajobrazowy − Nadwarciański Park Krajobrazowy − Park Krajobrazowy im. gen. D. Chłapowskiego


50

− Przemęcki Park Krajobrazowy � 17 obszarów chronionego krajobrazu � 19 rezerwatów przyrody (wg danych RDOŚ w Poznaniu): � 729 pomników przyrody (wg danych GUS, 2013 r.):

− m. Poznań – 34 − powiat poznański – 496 − powiat kościański – 67 − powiat wągrowiecki – 90 − powiat wrzesiński – 42.

OBSZARY SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW (OSO) NATURA 2000

Dolina Samicy (PLB300013)

Ostoja górny i środkowy bieg rzeki Samicy, lewego dopływu rzeki Warty. Rzeka Samica przecina

obszar moreny dennej, wzniesiony na wysokość 70-90 m n.p.m. Dominującym elementem krajobrazu

są pola uprawne. W bezpośrednim sąsiedztwie rzeki występują wilgotne łąki, trzcinowiska oraz

naturalne i sztuczne oczka wodne. Znajdują się tutaj również niewielkie kompleksy leśne, głównie

w postaci borów mieszanych, a także fragmenty dąbrów, grądów i olsów. W południowej części

obszaru znajduje się jezioro Kierskie Małe (powierzchnia 34 ha, średnia głębokość 1,4 m). W ostoi

stwierdzono występowanie 19 lęgowych gatunków ptaków wymienionych w Załaczniku I Dyrektywy

Ptasiej. Liczebność jednego gatunku lęgowego (bączka) oraz dwóch migrujących (gęsi zbożowej i gęsi

białoczelnej) mieszczą się w kryteriach wyznaczania ostoi ptaków wprowadzonych przez BirdLife

International. Dolina samicy jest jedną z 10 najważniejszych w Polsce ostoi bączka.

Zagrożenie może stanowić zaniechanie dotychczasowego użytkowania rolnego, intensyfikacja

gospodarki stawowej (usuwanie roślinności z brzegów i toni stawów, zmiana tradycyjnego rytmu

napełniania stawów, usuwanie krzewów i drzew z brzegów, budowa nowych stawów) jak również

niedostosowane do biologii ptaków terminy prowadzenia zabiegów, zabudowywanie terenów

niezabudowanych, penetrowanie siedlisk przez ludzi i zwierzęta domowe oraz rozbudowa osiedli

turystycznych.

Tab. 27. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG występujące na obszarze PLB300013

Kod gatunku Gatunki ptaków

A021 Botaurus stellaris

A022 Ivobrychus minutus

A031 Ciconia ciconia

A060 Aythya nyroca

A074 Milvus mmilvus

A081 Circus aeroginosus

A084 Cicus pygarus

A127 Grus grus

A131 Himantopus himantopus

A193 Sterna hi rundo

A197 Childonias Niger

A229 Aicedo atthis

A236 Dryocopus martius

A238 Dendrocopos medius

A246 Lululla arboreta

A272 Luscinia scecicia


51


A307 Sylvia nisoria

A338 Lenius collurio

A379 Emberiza hortulana

Źródło: Standardowy Formularz Danych, GDOŚ

Ostoja Rogalińska (PLB300017)

Obszar leży na Nizinie Wielkopolskiej, na południe od Poznania. W części północnej zajmuje

powierzchnię Wielkopolskiego Parku Narodowego, położonego na Pojezierzu Wielkopolskim, w

krajobrazie polodowcowym, o bardzo zróżnicowanej rzeźbie terenu, na lewym brzegu Warty.

Znajduje się tutaj 12 jezior - głównie eutroficznych (m.in. Jezioro Łódzkie, Dymaczewskie,

Witobelskie, Góreckie, Rosnowskie), a najwyższym wzniesieniem moreny czołowej (132 m n.p.m.)

jest Osowa Góra. Występuje tu część najdłuższego w Polsce ozu Bukowo-Mosińskiego oraz wydmy,

rynny i głazy narzutowe. Są tu też łąki trzęślicowe i pełnikowe. Większą część powierzchni ostoi

pokrywają drzewostany sosnowe (70%) z domieszką dębu, świerka, brzozy, grabu i lipy. W pobliżu

jezior i rzek, na terenach wilgotnych, występują łęgi wiązowo-jesionowe; tereny bagienne zajmują

lasy z olszą czarną, a zarośla łozowe tworzy wierzba i kruszyna. W okolicy Jez. Wielkomiejskiego

znajduje się cenny kompleks łąkowo-torfowiskowy na kredzie jeziornej z roślinnością kalcyfilną. Część

południowa obszaru leży w granicach Rogalińskiego Parku Krajobrazowego, na obu brzegach Warty,

na terenie Kotliny Śremskiej. Obszar zajmuje tu fragment doliny Warty, gdzie rzeka meandrując

utworzyła na terasie zalewowej liczne starorzecza. Otaczają je łąki i bagna. W dolinie zachowały się

płaty lasów łęgowych (w tym zagrożonych w skali kraju łęgów wierzbowych i topolowych), a na

wyższych terasach kompleksy grądów. Osobliwością jest grupa ponad 1000 dębów o obwodach od 2

do 9,5 m; najstarsze kilkusetletnie (w tym 3 okazy liczące ponad 500 lat każdy - w parku w Rogalinie);

44 drzewa są martwe; występująca tu populacja kozioroga dębosza żerując na dębach niszczy je.

Większą część obszaru pokrywają lasy, duży jest też udział gruntów ornych.

Przyroda obszaru jest zagrożona ze względu na bliskość Poznania i jego przemysłu, silną presję

turystyczną i rekreacyjną, lokalizowanie elektrowni wiatrowych, penetrację siedlisk, zmianę

stosunków wodnych, zanieczyszczenie wód, zasypywanie starorzeczy, wycinanie lasów łęgowych.

Problemem jest również zalesianie łąk, pastwisk oraz torfowisk i bagien, wyrąb drzew, a także

usuwanie martwego drewna z lasu. Głównym problemem jest silnie rozwinięte w granicach Parku

budownictwo, lokalizacja i eksploatacja składowisk odpadów, miejsca zrzutów ścieków, hałas.

Tab. 28. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG występujące na obszarze PLB300017



A030 Ciconia nigra


A072 Pernis apivorus

A073 Milvus migrans

A074 Milvus milvus

A075 Haliaeetus albicilla

A081 Circus aeruginosus

A082 Circus cyaneus

A084 Circus pygargus

A089 Aquila pomarina


52


A119 Porzana porzana

A122 Crex crex

A127 Grus grus

A151 Philomachus pugnax

A193 Sterna hirundo

A197 Chlidonias niger

A229 Alcedo atthis



A246 Lullula arborea

A255 Anthus campestris

A272 Luscinia svecica

A307 Sylvia nisoria

A320 Ficedula parva

A338 Lanius collurio



Dolina Środkowej Warty (PLB300002)

Obszar został powołany na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. 2004.229.2313) dla którego obowiązującym aktem prawnym jest rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. 2011.25.133).

Całkowita powierzchnia obszaru wynosi 60 133,9 ha, w tym na terenie gminy Pyzdry 6 069,5 ha (tj. 10% powierzchni obszaru).

Obszar obejmuje dolinę Warty pomiędzy wsią Babin (koło Uniejowa) i Dębno n.Wartą (koło Nowego Miasta n. Wartą). Dolina ma szerokość od 500 m do ok. 5 km, wypełniona jest przez mady i piaski, a jedynie w bezodpływowych obniżeniach występują niewielkie powierzchnie płytkich torfów. Obszar doliny jest w zróżnicowanym stopniu przekształcony i odmiennie użytkowany.

W obrębie Doliny Konińsko-Pyzdrskiej dolina zachowała bardziej naturalny charakter. Jej zachodnia część nie została obwałowana i podlega okresowym zalewom.

Teren ten zajmują ekstensywnie użytkowane łąk i pastwisk, zadrzewienia łęgowych oraz zarastające starorzecza. Zachodni fragment obszaru (na zachód od ujścia Prosny) zajmuje duży kompleks zalewowych, zbliżonych do naturalnych, starych łęgów jesionowo-wiązowych i grądów niskich. Znaczne ich fragmenty zachowały się w wyniku ochrony rezerwatowej. Na skutek wybudowania na Warcie zbiornika zaporowego Jeziorsko zmieniony został naturalny rytm hydrologiczny Warty, co pociągnęło za sobą różnorakie zmiany siedliskowe.

Obszar zawiera ostoję ptasią o randze europejskiej E 36 (Dolina Środkowej Warty). Występują w nim co najmniej 42 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 18 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Obszar jest bardzo ważną ostoją ptaków wodno-błotnych, przede wszystkim w okresie lęgowym.

W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 10% krajowej populacji rybitwy białowąsej , powyżej 2% krajowych populacji następujących gatunków ptaków: cyranka, gęgawa, krwawodziób, płaskonos, rybitwa białoczelna, rybitwa białoskrzydła, rybitwa czarna, rycyk.


53

Tab. 29. Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG występujące na PLB300002



A022 Ixobrychus minutus

A023 Nycticorax nycticorax

A027 Egretta alba

A030 Ciconia nigra


A037 Cygnus columbianus bewickii

A038 Cygnus cygnus

A068 Mergus albellus


A073 Milvus migrans

A074 Milvus milvus



A082 Circus cyaneus




A120 Porzana parva

A122 Crex crex

A127 Grus grus

A140 Pluvialis apricaria


A154 Gallinago media

A193 Sterna hirundo

A195 Sterna albifrons

A196 Chlidonias hybridus


A222 Asio flammeus

A224 Caprimulgus europaeus

A229 Alcedo atthis

A234 Picus canus






A307 Sylvia nisoria

A320 Ficedula parva

A321 Ficedula albicollis





54

Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego (PLB300001)

Obszar obejmuje pradolinę rzeczną o zmiennej szerokości od 2 do 8 km, która ma tu przebieg

równoleżnikowy. Od północy obszar graniczy z wysoczyzną Pojezierza Krajeńskiego - maksymalne

deniwelacje pomiędzy dnem doliny a skrajem wysoczyzny dochodzą tu do 140 m. Od południa

pradolina jest ograniczona piaszczystym Tarasem Szamocińskim, zajętym w znacznej mierze przez

lasy, stykającym się z krawędzią Pojezierza Chodzieskiego. Znaczne części pradoliny zostały

zmeliorowane i prowadzona jest na nich gospodarka łąkowa. W kilku miejscach pradoliny założono

stawy rybne, na których prowadzona jest intensywna hodowla ryb – stawy Antoniny, Smogulec,

Ostrówek, Występ i Ślesin. Zachodnia część pradoliny, objęta przez obszar, jest obecnie doliną Noteci.

Część wschodnia jest doliną żeglownego Kanału Bydgoskiego, wybudowanego w końcu XVIII w.,

łączącego dorzecza Odry i Wisły.

Wśród siedlisk na obszarze doliny, największy udział posiadają łąki i pastwiska – 82%.

W obrębie obszaru znajdują się 2 ostoje ptaków o randze europejskiej: E37 (Stawy Ostrówek i

Smogulec) i E38 (Stawy Ślesin i Występ). Występuje tu co najmniej 18 gatunków ptaków z Załącznika I

Dyrektywy Ptasiej, 8 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla

około 10% populacji krajowej (C6) podróżniczka (PCK); co najmniej 1% populacji krajowej (C6)

następujących gatunków ptaków: bielik (PCK) i kania czarna (PCK); w stosunkowo wysokiej

liczebności (C7) występują kania ruda i błotniak stawowy. W okresie wędrówek występuje co

najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego (C2) łabędzia czarnodziobego; stosunkowo duże

koncentracje (C7) osiąga siewka złota.





A027 Egretta alba


A037 Cygnus columbianus bewickii

A038 Cygnus cygnus

A073 Milvus migrans

A074 Milvus milvus





A120 Porzana parva

A122 Crex crex

A127 Grus grus



A229 Alcedo atthis





55

Pojezierze Sławskie (PLB300011)

Obszar leży na Pojezierzu Sławskim i stanowi mozaikę jezior (około 6 % powierzchni), wyspowo

położonych pól uprawnych (54 %) i dużych kompleksów leśnych (40 %). Występuje duże bogactwo

form rzeźby polodowcowej. Jeziora są płytkie (od 1,9 do 8,8 m) i silnie zeutrofizowane. Największe z

nich to rynnowe: Jez. Dominickie (344 ha), Jez. Przemęckie (240 ha) i Jez. Wieleńskie (220 ha). Rzeki i

kanały odwadniające należą do systemu wodnego Obry. Pierwotne wielogatunkowe lasy liściaste i

mieszane zostały zastąpione lasami sosnowymi. Szczególnie charakterystycznym zbiorowiskiem

leśnym są acidofilne dąbrowy, natomiast dominującym typem siedliskowym lasów są bór mieszany

świeży i bór świeży. Tereny rolnicze to pola urozmaicone licznymi zadrzewieniami kępowymi.

Obniżenia terenowe zajmują wilgotne, żyzne łąki z dominacją szuwaru turzycowego. Wzdłuż

kanałów, grobli i rowów melioracyjnych występują zadrzewienia wierzbowo-topolowe i olchowe.

Występują co najmniej 23 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 7 gatunków z Polskiej

Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i

C6) następujących gatunków ptaków: bąk (PCK), bączek (PCK), podróżniczek (PCK) i gęgawa;

występuje 22-50 par czapli siwej (C7).






A073 Milvus migrans

A074 Milvus milvus




A120 Porzana parva

A122 Crex crex

A127 Grus grus


A224 Caprimulgus europaeus

A229 Alcedo atthis






A307 Sylvia nisoria

A320 Ficedula parva





56

Zbiornik Wonieść (PLB300005)

Zbiornik retencyjny (powierzchnia określona zasięgiem rzędnej maksymalnego piętrzenia – 777

ha, 12,8 km długi, 200-300 m szeroki) powstały w wąskiej dolinie Kanału Wonieść, na obszarze

zajętym między innymi przez pięć jezior i kompleks stawów hodowlanych. Brzegi zbiornika zajęte

przez bardzo rozległe pasy eutroficznych szuwarów, głównie – trzcinowych. Obszary przyległe

stanowią mozaikę lasów, pól uprawnych i łąk, na których prowadzona jest intensywna gospodarka

rolna. W południowo-zachodniej części obszaru niewielki kompleks lasów grądowych i łęgów

jesionowo-olszowych oraz sztucznych drzewostanów sosnowych na siedliskach wymienionych

zespołów leśnych.

Obszar ważny głównie dla lęgowych i migrujących ptaków wodnych i błotnych. Stanowi cenną

ostoję różnorodności biologicznej pośród rozległych obszarów intensywnie wykorzystywanych

rolniczo. Szczególnie wartościowy dla gatunków lęgowych związanych z rozległymi, dobrze

wykształconymi szuwarami: błotniak stawowy, bąk, bączek, które mają tu wysokie liczebności w skali

regionu. Ponadto stanowi ważny punkt postojowy dla migrujących ptaków wodnych i błotnych:

siewkowych, brodzących i blaszkodziobych, dla których przedmiotowy obszar stanowi najcenniejsze

w tej części regionu miejsce żerowania i odpoczynku. W sumie w obszarze stwierdzono: 23 gatunki

ptaków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych oraz 30 gatunków ptaków nielęgowych znajdujących

się w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej, a także 29 gatunków ptaków znajdujących się na Czerwonej

Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce.






A038 Cygnus cygnus

A060 Aythya nyroca

A073 Milvus migrans

A074 Milvus milvus




A120 Porzana parva

A122 Crex crex

A127 Grus grus


A166 Tringa glareola

A193 Sterna hirundo

A195 Sterna albifrons

A196 Chlidonias hybridus


A229 Alcedo atthis




A307 Sylvia nisoria


57





Wielki Łęg Obrzański (PLB300004)

Obszar obejmuje najszerszą część doliny środkowej Obry. Rzeka płynie tutaj trzema korytami,

które przecinają teren ostoi ze wschodu na zachód. Teren pokryty jest mozaiką łąk, bagien, lasów

zalewowych, potorfi oraz lasów mieszanych porastających piaski polodowcowych wyniesień. Dolina

jest pocięta siecią kanałów i rowów. Z wyjątkiem obszarów zabagnionych, teren jest intensywnie

uprawiany, głównie w formie użytków zielonych (łąki i pastwiska).

Obszar stanowi ostoję ptasią o randze europejskiej. Występuje co najmniej 17 gatunków ptaków

z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym

obszar zasiedla kulik wielki (PCK) - około 4% populacji krajowej oraz co najmniej 1% populacji

krajowej następujących gatunków ptaków: błotniak zbożowy (PCK), kania czarna (PCK) i kania ruda

(PCK). W stosunkowo wysokiej liczebności występują: bocian biały oraz pustułka (ok. 1% populacji

krajowej).

Miejscami bardzo dobrze zachowane są tu łęgi jesionowo-olszowe – występują starodrzewia z

licznymi pomnikowymi okazami jesionów i dębów szypułkowych oraz rozległe połacie łąk, zarówno

ekstensywnie użytkowane, jak i zarastające. Jest to jeden z największych tego typu kompleksów w

Wielkopolsce.




A030 Ciconia nigra



A073 Milvus migrans

A074 Milvus milvus


A082 Circus cyaneus



A120 Porzana parva

A122 Crex crex

A127 Grus grus






A307 Sylvia nisoria



58

OBSZARY O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) NATURA 2000

Biedrusko (PLH300001)

Ostoja obejmuje teren poligonu Biedrusko, położony nad rzeką Wartą. Charakterystyczną cechą

obszaru jest sieć rowów z okresowo zanikającą wodą, jeziora, starorzecza oraz liczne oczka wodne w

bezodpływowych zagłębieniach pochodzenia wytopiskowego. Ostoję porastają murawy

psammofilne, zarośla, wrzosowiska oraz łąki ziołoroślowe. Na zachodnich obrzeżach przeważają

kompleksy leśne: grądów, kwaśnych dąbrów z udziałem dąbrów świetlistych oraz zbiorowisk

łęgowych i olsowych. Stwierdzono występowanie 18 rodzajów siedlisk chronionych dyrektywą

siedliskową. Występują tutaj łąki i murawy, takie jak: psammofilne i zmiennowilgotne łąki trzęślicowe

(gdzie występuje storczyk cuchnący). Wśród fauny wyróżniają się motyle: czerwończyk większy i

przeplatka aurinia. Malowniczy i cenny przyrodniczo jest kompleks starorzeczy nadwarciańskich -

okolice Gołębowa oraz śródleśne Jezioro Gogulec z przyległym torfowiskiem przejściowym.

Występuje tutaj rzadki i zanikający w skali regionu ols torfowcowy, osoka aloesowa oraz liczne okazy

dębu szypułkowego. Na poligonie Biedrusko występuje 30 gatunków roślin zagrożonych

w Wielkopolsce, w tym 9 ginących w skali kraju.

Zaniechanie użytkowania siedlisk nieleśnych i ich stopniowe zarastanie w wyniku sukcesji

naturalnej należy do głównych zagrożeń obszaru. Kolejnym zagrożeniem jest nadmierna presja

wędkarska i nie do końca uregulowana prawnie możliwość użytkowania jezior na terenie poligonu.

Zagrożenie stwarza też wzrastające ostatnio w szybkim tempie nielegalne wjeżdżanie na teren

poligonu pojazdami - w szczególności motocyklami crossowymi i quadami. Do zagrożeń

potencjalnych należą: rozwój aglomeracji miejskiej Poznania w kierunku północnym oraz dalszy

rozwój osadnictwa rezydencjonalnego w rejonie Biedruska i na północnych rubieżach Poznania

(Radojewo). Potencjalnie wpływ może mieć też składowisko odpadów komunalnych miasta Poznania

zlokalizowane w gminie Suchy Las (południowa granica obszaru) - potencjalne zagrożenie istnieje

wyłącznie w przypadku poważnej awarii, której prawdopodobieństwo jest niewielkie.

Tab. 34. Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG występujące na obszarze PLH300001

Kod siedliska Nazwa siedliska

2330 Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi

3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion

3270 Zalewowe muliste brzegi rzek

4030 Suche wrzosowiska (Calluno-Genistion, Pohlio-Callunion, Calluno-Arctostaphylion)

6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae)

6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami

storczyków

6230 Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie)

6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion)

6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)

6510 Niżowe i górskieświeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)

7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea)

9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum

9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum)

91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion

91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum)

9110 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae)



59

Fortyfikacje w Poznaniu (PLH300005)

Ostoja obejmuje kompleks XIX-wiecznych budowli fortecznych rozmieszczonych na terenie

Poznania, o powierzchni 137,4 ha. Na kompleks składa się: dziewięć fortów głównych i dziewięć

pośrednich, które znajdują się w odległości ok. 3 km od siebie, Cytadela, bunkier na Sołaczu, bunkier

na al. Wojska Polskiego, bunkier na ul. Mazowieckiej. Forty są niezwykle miejscami zimowania

nietoperzy, w tym gatunków chronionych: mopek, nocek Bechsteina, nocek duży, nocek łydkowłosy,

gacek brunatny, gacek szary, mroczek późny, nocek Natterera, nocek rudy i nocek wąsatek. Fort I na

Starołęce, który powstał w latach 1878-1880, jest czwartym pod względem liczebności zimowiskiem

nietoperzy w Polsce i stanowi jedno z najważniejszych obszarów zimowania tych ssaków w kraju.

Połowa z obiektów należących do ostoi należy do 120 największych zimowisk nietoperzy w Polsce.

Zagrożenie dla obszaru mogą stanowić zmiany mikroklimatu, a także płoszenie zwierząt w okresie

zimowym.

Ostoja Wielkopolska (PLH300010)

Ostoję tworzy obszar pagórków polodowcowych położonych na lewym brzegu rzeki Warty,

o powierzchni 8427,1 ha. W jego obrębie znajdują się wydmy, rynny, liczne głazy narzutowe

i 12 jezior polodowcowych (Budzyńskie, Góreckie, Skrzynka, Kociołek). Występują tutaj siedliska

naturalne, półnaturalne oraz intensywnie użytkowane przez człowieka. Dominują siedliska leśne

(kwaśne dąbrowy, lasy łęgowe, grądy oraz nieleśne - łąki trzęślicowe). W pobliżu Jeziora

Wielkomiejskiego znajduje się kompleks łąkowo-torfowiskowy. Lasy są przeważnie sosnowe,

z domieszką dębu, świerka, brzozy, grabu i lipy. Występują tutaj także cenne przyrodniczo gatunki

fauny: bóbr, wydra, jelonek rogacz, kozioróg dębosz, pływak szeroko brzegi ryby oraz 220 gatunków

ptaków - z rzadko spotykanych wymienić należy kraskę, zimorodka i dzięcioła czarnego.

Udokumentowano także ok. 1100 gatunków roślin, w tym zagrożonych gatunków roślin

naczyniowych. Występują tu m.in. bogate populacje pełnika europejskiego i kłoci wiechowatej.

Przyroda ostoi jest zagrożona ze względu na bliskość Poznania i jego przemysłu oraz eutrofizacja

wód. Głównym problemem jest nadmiernie rozwinięte w granicach Parku (niegdyś zapoczątkowane

zapewne nielegalnie) budownictwo rekreacyjne, np. nad brzegami Jez. Witobelskiego.





3160 Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne

3270 Zalewane muliste brzegi rzek




6440 Łąki selemicowe (Cnidion dubii)

6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)

7120 Torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji

7150 Obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion

7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk

9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum)


91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenio)


60



9110 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae)


Rogalińska Dolina Warty (PLH300012)

Obejmuje powierzchnię 1212,9 ha wzdłuż doliny Warty, w większości położoną na terenie

Rogalińskiego Parku Krajobrazowego. Blisko połowę pokrywają lasy, głównie iglaste i mieszane.

Powyżej 30% ostoi zajmują siedliska rolnicze, mniej jest łąk i zarośli (18%). Na obszarze ostoi znajduje

się ponad tysiąc dębów o obwodach pnia od 2 do 9,5 m, 10 rodzajów cennych siedlisk (łęgi

wierzbowo-topolowe i jesionowo-wiązowe, łąki użytkowane ekstensywnie, torfowiska alkaliczne).

Występuje tu 5 gatunków zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, z czego największe

znaczenie mają bezkręgowce: pachnąca dębowa i kozioróg dębosz. Ze ssaków wymienionych w tym

załączniku występują bóbr i wydra, a także 14 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej,

min. bocian biały, bocian czarny, żuraw. Lasy Czerniejewskie należą do najlepiej zachowanych w

Wielkopolsce, pomimo wielowiekowego użytkowania gospodarczego. Przeważają drzewostany

mieszane. Na szczególną uwagę zasługują fitocenozy grądów środkowoeuropejskich, które zajmują

największą powierzchnię obszaru ostoi.

Podstawowym zagrożeniem jest niewłaściwy reżim hydrologiczny Warty. Dla większości

przedmiotów ochrony konieczne są okresowe zalewy, przynajmniej w okresie wiosennym. Poważnym

zagrożeniem jest nadmierna presja wędkarska i rekreacyjna w dolinie rzeki. Lokalnie problemem jest

rozwój zabudowy rozproszonej.













91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae,

Alnenio)



Ostoja koło Promna (PLH300030)

Ostoja obejmuje fragment młodoglacjalnego krajobrazu środkowo-poznańskiej moreny czołowej

i moreny dennej urozmaiconego wodami stojącymi i torfowiskami o od dawna rozpoznanych

walorach przyrodniczych i objętego różnymi formami ochrony.Największe znaczenie mają tu duże

kompleksy lasów liściastych. Na terenie ostoi stwierdzono 9 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy

Rady 92/43/EWG, zajmujących około 32,3% powierzchni ostoi, niewielką populację gatunku rośliny z

Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG - Liparis loeselii lipiennika loesela oraz 4 gatunki zwierzat z


61

tego załącznika: Ssaki: Castor fiber - bóbr europejski, Płazy: Bombina bombina - kumak nizinny,

Triturus cristatus - traszka grzebieniasta, Bezkręgowce: Anisus vorticulus - zatoczek łamliwy. We

florze stwierdzono poza tym kilkanaście gatunków cennych przyrodniczo: z Polskiej Czerwonej Listy,

rzadkich i zagrożonych w regionie (Carex limosa - turzyca bagienna, Drosera anglica - rosiczka

długolistna, D, rotundifolia - rosiczka okrągłolistna, Epipactis palustris - kruszczyk błotny, Gentiana

pneumonanthe - goryczka wąskolistna, Ranunculus lingua - jaskier wielki, Utricularia minor, - pływacz

drobny, U. intermedia - pływacz pośredni), a także objętych ochroną prawną.

W wyniku presji rekreacyjnej obserwuje się stałe ubożenie flory w rezerwacie Dębiniec, a fauna

płoszona jest przez hałas (quady i motory). Na siedliska lasów liściastych - grądów i dąbrów

wprowadzane były monokultury sosonowe, a także innych gatunków, obcych geograficznie np.

Pseudotsuga menziesii, Thuja occidentalis, Carya ovata. W ostatnim czasie notuje się także

wkraczanie gatunków inwazyjnych - czeremchy amerykańskiej Padus serotina i niecierpka

drobnokwiatowego Impatiens parviflora. Do podstawowych zagrożeń siedlisk jeziornych należy

zaliczyć eutrofizację i organiczne zanieczyszczenia wód powodujące w pierwszej kolejności eliminację

gatunków dużych ramienic i ich zbiorowisk, a następnie zanurzonych roślin naczyniowych i ich

zbiorowisk, szczególnie rzadkich i wykazujących optimum występowania w wodach o niskiej trofii.

Prowadzi to do dominacji szuwaru i jednogatunkowych zbiorowisk roślin preferujących siedliska

żyzne. Istotnym czynnikiem degradacji jezior i siedlisk zajmowanych przez roślinność wodną jest

presja związana z rekreacją i nadmiernym wykorzystaniem kąpielisk (Jez. Dębiniec). Roślinność

szuwarowa zagrożona jest głównie mechanicznym usuwaniem na skutek tworzenia dzikich plaż i

kładek. W ten sposób strefa ochronna, barierowa, w postaci zwartego szuwaru zostaje przerwana, co

intensyfikuje spływy ze zlewni. Na ustąpienie wielu rzadkich elementów flory wpłynęło także

zaniechanie użytkowania i wtórna sukcesja roślinności leśnej.









9190 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae,

Alnenion


Alnenion



Dolina Cybiny (PLH300038)

Rzeka Cybina stanowiąca oś podłużną obszaru Natura 2000 jest prawobrzeżnym dopływem

Warty, do której wpada w km 240,5. Jej źródła znajdują się w pobliżu wsi Nekielka, a w swym biegu

płynie ona przez tereny należące do gmin: Nakla, Kostrzyn, Pobiedziska, Swarzędz i miasto Poznań.

Całkowita jej długość wynosi nieco ponad 41 km, a powierzchnia zlewni 195,5 km2 (Gołdyn, Grabia

1998). W obrębie obszaru Natura 2000 znajduje się odcinek doliny rzecznej oraz fragmenty

przyległych terenów na odcinku między 10 a 41 km biegu rzeki, czyli od jej ujścia z Jeziora


62

Swarzędzkiego do przecięcia granicy gmin Kostrzyn i Nekla. Rzeźba tego terenu została ukształtowana

w fazie poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego, w schyłkowym okresie plejstocenu i w holocenie

(Krygowski 1958). Południowo-zachodnia część doliny Cybiny położona jest na terenie moreny

dennej, część wschodnia natomiast przecina obszar pokryty pagórkami moreny czołowej. W obrębie

zlewni na terenie czołowo morenowych Pagórków Kostrzyńskich wysokości osiągają 126,3 m n.p.m.,

a deniwelacje dochodzą do 25 m. Obszar w obrębie Równiny Średzkiej, położony na wysokości 90-

115 m n.p.m., charakteryzuje się niewielkimi deniwelacjami, w zasadzie nie przekraczającymi 5 m. W

tym prawie płaskim krajobrazie wyraźnie zaznacza się głęboko wcięta dolina rzeki Cybiny i

przyujściowe odcinki jej dopływów. Dolina ta posiada ogólną orientację NE-SW, a jej dno znajduje się

na wysokości od 69 m n.p.m. w pobliżu ujścia rzeki z Jeziora Swarzędzkiego, do 110 m n.p.m. w

odcinku źródłowym. Cechą charakterystyczną doliny Cybiny jest duża zdolność retencjonowania wód.

Przyczyniają się do tego z jednej strony liczne jeziora i sztuczne zbiorniki wodne, z drugiej strony

gleby torfowe wyścielające jej dno. W dolinie Cybiny oraz przyujściowych odcinkach jej dopływów

utworzono szereg stawów, w których prowadzony jest intensywny chów ryb (głównie karpia). Cechą

charakterystyczną doliny Cybiny jest jej duże zróżnicowanie siedliskowe, wpływające na wysoką

różnorodność fitocenotyczną. W trakcie badań nad waloryzacją przyrodniczą doliny w 2004 r.

stwierdzono występowanie aż 85 zespołów roślinnych, rozmieszczonych mozaikowo w samej dolinie i

na jej obrzeżach (Gołdyn i in. 2005a). Najlepiej wykształcone są podmokłe zbiorowiska zaroślowe i

leśne, do których należą: zarośla łozowe (Salicetum cinereae), ols porzeczkowy (Carici elongatae-

Alnetum) i łęg jesionowo-olszowy (Fraxino-Alnetum). Pospolicie występują także liczne zbiorowiska

roślinności wodnej i bagiennej (Gołdyn i in. 2005c, 2006, 2007), ale częste są również zespoły muraw

kserotermicznych i napiaskowych oraz ciepłolubnych ziołorośli, rozwijających się na skarpach doliny

oraz wyniesieniach w obrębie jej dna (Brzeg i Kasprowicz 2005). W dolinie Cybiny występuje 770

gatunków dziko rosnących roślin. Duża różnorodność i mozaikowość siedlisk sprzyja także bardzo

dużemu zróżnicowaniu zwierząt z większości grup systematycznych oraz ich zbiorowisk.

Położenie doliny Cybiny w sąsiedztwie aglomeracji poznańskiej niesie za sobą wiele zagrożeń, do

których należy przede wszystkim presja na zabudowę domami mieszkalnymi i rekreacyjnymi terenów

sąsiadujących z doliną, a ostatnio również skarp doliny w miejscach najciekawszych widokowo.

Obserwuje się też wzmożony ruch turystyczny w dolinie i jej sąsiedztwie a w niektórych regionach -

pojazdów terenowych (dwu i czterokołowych). Poważnym zagrożeniem środowiska przyrodniczego

doliny jest intensyfikacja rolnictwa. Poważnym zagrożeniem otwartych zbiorowisk roślinnych w

dolinie było wyłączanie spod koszenia i wypasu łąk i pastwisk na znacznym obszarze. Po 2004 r.

sytuacja uległa ustabilizowaniu, a nawet pewnej poprawie, w związku z dopłatami uzyskiwanymi

przez rolników za rolnicze użytkowanie tych terenów.Poważny eutrofizujący wpływ na naturalne

zbiorniki wodne i samą rzeką Cybinę wywiera intensywna hodowla ryb w dużych kompleksach

stawowych. Spuszczana każdego roku woda wynosi ze stawów duże ilości związków biogennych oraz

materii organicznej, powodując odkładanie się żyznych osadów dennych. Powoduje to utrzymywanie

się długotrwałych zakwitów wody, w tym wywoływanych przez sinice, które wskutek rozpraszania

światła i wydzielania toksyn zmniejszają różnorodność fauny i florytych akwenów.Jako zagrożenie

może być także traktowana chęć inwestowania w zaplecze rekreacyjne dla mieszkańców Poznania na

niektórych odcinkach doliny Cybiny (okolice Uzarzewa, Góry).


63




3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis



6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi

stanowiskami storczyków



9130 Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion)



Alnenion



Będlewo-Bieczyny (PLH300039)

Ostoja obejmuje najcenniejszą część zwartego kompleksu leśnego położonego na południowy

zachód od Poznania w Dolinie Środkowej Obry. Leży w rozległym obniżeniu przeciętym Kanałem

Mosińskim. Większość obszaru zajmują dobrze wykształcone zbiorowiska leśne: łęgi wiązowo-

jesionowe (91F0) i jesionowo-olszowe (91E0-3) oraz grądy środkowoeuropejskie (9170). W lasach

zachowało się niemało drzewostanów ze znacznym udziałem starodrzewi, głównie okazałych dębów

szypułkowych i jesionów. Na obszarze stwierdzono 7 siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy

Rady 92/43/EWG, które łącznie zajmują około 43,5% powierzchni ostoi. Większość płatów siedlisk

jest dobrze lub bardzo dobrze wykształconych i zachowanych, w tym priorytetowe niżowe łęgi

jesionowo-olszowe (91E0). Do bardzo cennych zaliczyć należy także tutejsze łęgi wiązowo-jesionowe

oraz grądy środkowoeuropejskie, które są jednymi z najlepiej zachowanych w Wielkopolsce. W ich

płatach notowano liczne pomnikowe okazy drzew oraz szereg rzadkich i zagrożonych elementów

flory. Do tych ostatnich należą m. in.: Aquilegia vulgaris, Cucubalus baccifer, Daphne mezereum,

Euphorbia palustris, Neottia nidus-avis, Peucedanum cervaria i Teucrium scordium.

Zagrożenia dla obszaru może stanowić zamieranie jesionu powodujące prześwietlenie lasów

łęgowych i w konsekwencji rozwój w runie gatunków ziołoroślowych. W miejscach z martwymi

drzewostanami należy unikać zrębów całkowitych z użyciem ciężkiego sprzętu powodującego

zniszczenia runa, a także stosowania jednogatunkowych nasadzeń, a zwłaszcza plantacji gatunków

obcych geograficznie np. olszy szarej i niektórych topoli.










64


Alnenion



Buczyna w Długiej Goślinie (PLH300056)

Obszar obejmuje zachodni, prawie 800-hektarowy, fragment zwartego kompleksu leśnego

położonego między Rogoźnem a Murowaną Gośliną w rejonie Boguniewa, Słomowa, Pacholewa,

Nieszawy i Długiej Gośliny. Jest on położony na falistym terenie moreny dennej zbudowanej z glin

zwałowych i piasków naglinowych. Krajobraz wzbogacają liczne, chociaż niewielkie zagłębienia

wypełnione przez holoceńskie osady organiczne, z których wykształciły się gleby torfowe torfowisk

niskich i gleby murszowo-mineralne. Głównym walorem przyrodniczym obszaru "Buczyna w Długiej

Goślinie" jest stosunkowo duży i zwarty kompleks lasów, w którym jest reprezentowanych sześć

typów przyrodniczych siedlisk leśnych. Największą powierzchnię zajmują, rzadkie w Wielkopolsce i

dobrze zachowane, płaty żyznych buczyn. Wszystkie zbiorowiska leśne (buczyny, grądy, kwaśne

dąbrowy, łęgi i olsy) występujące na omawianym terenie należą do zagrożonych w tym regionie.

Najważniejsze zagrożenie pośrednio oddziałujące na ekosystemy leśne stanowi spadek poziomu

wód gruntowych, co skutkuje przede wszystkim przesuszaniem siedlisk wilgotnych i degeneracją

zbiorowisk łęgowych oraz olsów. Bezpośredni, negatywny wpływ na lasy miała w przeszłości

szablonowa gospodarka leśna, w wyniku której część naturalnych drzewostanów bukowych została

przekształcona w monokultury sosnowe lub dębowe. Obecnie ten typ presji gospodarczej nie

wywołuje takich zmian, albowiem dzisiejszy sposób zagospodarowania lasu sprzyja trwałości

ekosystemów buczyn i coraz bardziej stwarza warunki dla spontanicznej regeneracji fitocenoz.

Źródłem bardziej znaczących zagrożeń jest penetracja lasów (na przykład celem zbioru grzybów) i ich

wydeptywanie oraz zaśmiecanie.




9110 Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion)







Dolina Średzkiej Strugi (PLH300057)

Obszar obejmuje dolinę niewielkiej rzeki Średzkiej Strugi. Rzeka ta płynie w otwartym krajobrazie

rolniczym. Szerokość doliny wynosi 0,5-1km. Dno doliny zajęte jest głównie przez zbiorowiska

szuwarowe oraz przez łąki i pastwiska, na których prowadzona jest ekstensywna gospodarka rolnicza.

Na obszarze tym znajduje się kilkadziesiąt zarastających dołów potorfowych. W okolicach Kromolic

poprzez spiętrzenie wód Średzkiej Strugi stworzono płytkie, silnie zarośnięte stawy, w których

prowadzona jest hodowla ryb oraz pobierana jest woda do nawodnień okolicznych pól uprawnych.

Dolina Średzkiej Strugi oraz licznie znajdujące na jej obszarze doły potorfowe i rozlewiska są jedną z


65

najważniejszych w Wielkopolsce ostoi lęgowej kumaka nizinnego Bombina bombina. Obszar ten jest

również bardzo ważną w skali regionu ostoją gatunku płaza spoza załącznika Dyrektywy Siedliskowej -

ropuchy zielonej Bufo viridis (kilka tysięcy osobników młodocianych). Obszar ten jest także ważnym

korytarzem ekologicznym dla dwóch gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady

92/43/EWG - Castor fiber i Lutra lutra. Jest to także cenna ostoja dla ptaków szuwarowych i

łąkowych, zarówno gatunków wymienianych w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, jak i spoza

Załącznika, a chronionych prawnie na obszarze naszego kraju.

Podstawowym zagrożeniem jest deficyt wody zwłaszcza w okresie letnim oraz postępujący

proces lądowienia dołów potorfowych. Podniesienie wałów i uszczelnienie przepustu na zbiorniku

retencyjnym w Szczodrzykowie spowodował prawie całkowity zanik rozlewisk wiosennych w górnym

biegu Strugi Średzkiej i w konsekwencji istotną zmianę stosunków wodnych na dalszym odcinku

cieku. Pozostałe zagrożenia to:

− przekształcanie łąk i pastwisk ekstensywnie użytkowanych w pola uprawne i łąki o zintensyfikowanej

− produkcji rolniczej;

− wypalanie roślinności;

− zanieczyszczenie wody;

− wydeptywanie roślinności.

Uroczyska Puszczy Zielonki (PLH300058)

Obszar "Uroczyska Puszczy Zielonki" ma duże znaczenie dla ochrony najcenniejszych fragmentów

ekosystemów wodnych, bagiennych i leśnych na terenie największego kompleksu lasów w okolicach

Poznania. Najważniejsze walory ostoi to występowanie:

− 12 typów siedlisk przyrodniczych o znaczeniu europejskim, w tym 2 priorytetowych,

− 25 zbiorowisk roślinnych uważanych za zagrożone w Wielkopolsce,

− przynajmniej 20 gatunków roślin naczyniowych z regionalnej "Czerwonej listy",

− unikatowego w skali Wielkopolski, ubogiego w biogeny ekosystemu mezotroficznego jeziora ramienicowego (jezioro Pławno),

− jednej z największych w regionie populacji kłoci wiechowatej,

− ciągu śródleśnych jezior eutroficznych w dolinie rzeki Trojanki,

− bogatej bryoflory torfowisk przejściowych (w otoczeniu jezior Czarne Duże, Czarne Małe i Pławno),

− bardzo dobrze wykształconych fitocenoz kwaśnych dąbrów, zajmujących dużą powierzchnię i skupionych w jednym dużym kompleksie,

− dobrze zachowanych fragmentów grądu środkowoeuropejskiego. Stosunkowo najbardziej zagrożone są ekosystemy wodne i bagienne rezerwatów "Jezioro

Czarne" i "Jezioro Pławno" ze względu na systematyczny spadek poziomu wód gruntowych i

powierzchniowych skutkujący zmniejszaniem się głębokości jezior, recesją łąk ramienicowych,

szuwarów kłociowych, torfowisk przejściowych oraz decesją złoż torfowych i zanikaniem rzadkich

gatunków roślin. Bezpośrednie zagrożenia dla wszystkich jeziornych siedlisk przyrodniczych i ich stref

przybrzeżnych niesie za sobą intensywnie, niekiedy nielegalne, wędkarstwo i związane z nim, duże

zagęszczenie pomostów, silne wydeptywanie oraz niszczenie szuwarów, zanieczyszczanie wód itp. Ze

względu na bliskie położenie obszaru w stosunku do istniejących, rozbudowywanych i nowo

powstających, działek rekreacyjnych istotnym źródłem zagrożenia jest coraz bardziej nasilająca się

penetracja terenu przez ludzi, zwłaszcza w rejonie jezior oraz w lasach Dziewiczej Góry. Potencjalne

zagrożenia mogą wynikać z odbudowy sieci rowów melioracyjnych. Ekosystemy leśne SOO

"Uroczyska Puszczy Zielonki" noszą wprawdzie piętno dawnego, zagospodarowania lasu, lecz obecnie


66

zostały wyłączone z tradycyjnych sposobów hodowli i użytkowania drzewostanów. W dalszym ciągu

są jednak narażone między innymi na neofityzację powodowaną przez ekspansję obcych gatunków

roślin, ubożenie i synantropizację runa przy licznych drogach i ścieżkach oraz dość częste i dotkliwe w

skutkach zaśmiecanie lasu.



3140 Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi łąkami ramienic Charetea





7210 Torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis)



9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum




Grądy w Czerniejewie (PLH300049)

Obowiązującym aktem prawnym dla tego obszaru, jest Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny. Powierzchnia obszaru wynosi 1212,9 ha.

Obszar równiny sandrowej o nieznacznej deniwelacji terenowej położony w granicy mezoregionu Równina Wrzesińska. Cały obszar Ostoi leży w zlewni prawobrzeżnego dopływu Warty - Wrześnicy. System hydrologiczny stanowią niewielkie, przez znaczną część roku wyschnięte cieki (zwykle rowy melioracyjne) uchodzące do Wrześnicy. W rejonie leśniczówki Młynek przez obszar przepływa Wrześnica.

Lasy Czerniejewskie należą do najlepiej zachowanych w Wielkopolsce, pomimo wielowiekowego użytkowania gospodarczego. Przeważają tam drzewostany mieszane. Na szczególną uwagę zasługują najlepiej w Wielkopolsce wykształcone i zachowane fitocenozy grądów środkowoeuropejskich, które zajmują największą powierzchnię na terenie Ostoi.

Smugi towarzyszące równoleżnikowo usytuowanym dopływom Wrześnicy zajęte są przez łęgi jesionowo- olszowe. Istotne znaczenie mają także łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe. Ze względu na silne przesuszenie lasów łęgowych pilnym zadaniem byłoby uruchomienie małej retencji.










67

Lasy Żerkowsko - Czeszewskie PLH300053

Obowiązującym aktem prawnym dla tego obszaru, jest Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny.

Ostoja zajmuje powierzchnię 7158,2 ha i obejmuje fragment doliny zalewowej Warty i dolnego odcinka Lutyni, płynących w Pradolinie Warszawsko-Berlińskiej oraz sąsiadujące z nim od północy obszary moreny dennej. Tereny zalewowe Warty i Lutyni ograniczone są obecnie do strefy położonej pomiędzy wałami przeciwpowodziowymi. System hydrologiczny ostoi znajduje się pod wpływem dużego zbiornika zaporowego na Warcie "Jeziorsko". Krajobraz zdominowany jest przez rozległe połacie lasów łęgowych oraz grądów. Typowe dla dużych dolin rzecznych łęgi wierzbowe należą do bardzo rzadkich; stosunkowo częste są natomiast płaty wiklin nadrzecznych.

Teren pokrywa mozaika obszarów leśnych, łąk i pastwisk. Uwagę zwracają też liczne i stosunkowo rozległe starorzecza z dobrze zachowaną roślinnością z klas Lemnetea minoris i Potametea. Cały obszar cechuje się harmonijnie zachowanym kompleksem ekosystemów typowych dla ekstensywnie użytkowanej doliny rzecznej.

Obszar jest jednym z największych na terenie środkowej Wielkopolski powierzchnie łęgów wiązowo - jesionowych , wykształconych w dwóch podstawowych podzespołach. Wraz z dobrze zachowanymi płatami niskich i typowych grądów tworzą one typowy dla dolin rzecznych kompleks żyznych lasów liściastych.

Łącznie na terenie ostoi zidentyfikowano 11 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, pokrywających 38% powierzchni ostoi. Występuje tu też 12 gatunków zwierząt z załącznika II tej dyrektywy. Wśród owadów na szczególną uwagę zasługują populacje tak rzadkich gatunków jak: Łucznik korzeniowiec, Rzemlik kropkowany (jedyne znane stanowisko w Wielkopolsce) czy Zmorsznik sześcioplamek oraz gatunku chronionego Ciołek matowy. Populacja trzepli zielonej Ophiogomphus cecilia, stanowiąca fragment ciągłej populacji warciańskiej, zasiedla licznie cały odcinek Warty w obrębie obszaru. Walor omawianego terenu podnosi znalezione w 2007 roku stanowisko Vertigo angustior (Poczwarówka zwężona). Obserwacje terenowe w latach 2007 i 2008 nie potwierdziły obecności, obserwowanego wcześniej jelonka rogacza.












91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum

91I0 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae)



68

Ostoja Nadwarciańska (PLH30009)

Obowiązującym aktem prawnym dla tego obszaru, jest Decyzja Komisji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny.

Ostoja położona jest we wschodniej części Wielkopolski i obejmuje fragment doliny Środkowej Warty o powierzchni 26653,1 ha. Warta płynie tu równoleżnikowo w Pradolinie Warszawsko-Berlińskiej ukształtowanej w czasie ostatniego zlodowacenia. Terasa zalewowa Warty osiąga miejscami ponad 4 km szerokości i cechuje się dużą różnorodnością szaty roślinnej, tym samym tworząc dogodne siedliska dla wielu gatunków zwierząt, w szczególności ptaków.

Współczesne dno doliny powstało przede wszystkim na skutek akumulacyjnej i erozyjnej działalności wód rzecznych (głównie Warty, a w mniejszym stopniu Prosny i Czarnej Strugi). Rzeźba terenu obfituje w różne formy fluwialne: wały przykorytowe, terasę zalewową z różnego typu starorzeczami, terasę wydmową oraz pagórki wydmowe.

Sporadycznie występują fragmenty ginących w skali Europy łęgów wierzbowych, natomiast częste są, powiązane z nimi sukcesyjnie, fitocenozy wiklin nadrzecznych. Na niedużych obszarach, przede wszystkim na obrzeżach doliny, zachowały się olsy porzeczkowe i towarzyszące im łęgi jesionowo-olszowe, a także nadrzeczne postaci łęgów jesionowo-wiązowych (obecnie spontanicznie rozszerzające swój lokalny zasięg). Od kilkuset lat największe przestrzenie zajmują wilgotne łąki i pastwiska oraz szuwary.

Na zdecydowanej większości obszaru dominuje ekstensywna gospodarka łąkowo-pastwiskowa (m.in. tradycyjny na tych terenach wypas stad gęsi) z udziałem leśnictwa. Pola uprawne koncentrują się w miejscach wyniesionych oraz na krawędzi doliny, gdzie rozwinęło się umiarkowane osadnictwo rolnicze. Niektóre fragmenty terenu, zwłaszcza w pasie przykorytowym Warty, w zasadzie podlegają jedynie procesom fluwialnym kształtującym roślinność naturalną.

Obszar obejmuje co najmniej 24 rodzaje wyjątkowo zróżnicowanych siedlisk wymienione w załączniku I Dyrektywy Siedliskowej. Są to siedliska od bagiennych i torfowiskowych do suchych i wydmowych). Na terenie gminy Pyzdry, pomiędzy miejscowościami Tłoczyna i Trzcianki, występują siedliska priorytetowe - łąki halofilne z bogatymi populacjami ginących gatunków słonorośli. Razem z występującym tu, zagrożonym w Polsce storczykiem błotnym stanowią osobliwość w skali europejskiej. Stwierdzono tu także występowanie 12 gatunków z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej.

Należy podkreślić, ze krajobraz Doliny Środkowej Warty jest jednym z najlepiej zachowanych naturalnych i półnaturalnych krajobrazów typowej rzeki nizinnej. Międzynarodowe walory środowiskowe ostoi potwierdzone zostały przez uwzględnienie jej w programach CORINE biotopes iECONET- Polska. Dolina Środkowej Warty spełnia także kryteria obszarów ważnych z punktu widzenia ochrony biotopów podmokłych w ramach Konwencji Ramsarskiej. Obszar ma również duże znaczenie dla ochrony ptaków.


Kod siedliska

Nazwa siedliska

1340 Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary (Glauco-Puccinietalia część - zbiorowiska śródlądowe)








6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami


69

Kod siedliska

Nazwa siedliska

storczyków







7150 Obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion





91D0 Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino




91T0 Sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano-Pinetum)


Dolina Noteci (PLH300004)

Obszar obejmuje fragment doliny Noteci między miejscowością Wieleń a Bydgoszczą. Obszar jest

w dużej części zajęty przez torfowiska niskie, z fragmentami zalewowych łąk i trzcinowisk, z

enklawami zakrzewień i zadrzewień. Na zboczach doliny znajdują się płaty muraw kserotermicznych.

W okolicach Goraja, Pianówki i Góry oraz Ślesina występują kompleksy buczyn i dąbrów, w tym m. in.

siedlisk przyrodniczych: ciepłolubnej dąbrowy i mieszanych lasów zboczowych. Teren przecinają

kanały i rowy odwadniające. Liczne są starorzecza i wypełnione wodą doły potorfowe. Miejscami

występują rozległe płaty łęgów. Łąki są intensywnie użytkowane.

Obszar obejmuje bogatą mozaikę siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG (16

rodzajów), z priorytetowymi lasami łęgowymi i dobrze zachowanym kompleksami łąkowymi, choć

łącznie zajmują one poniżej 20% powierzchni obszaru. Notowano tu też 8 gatunków z Załącznika II

Dyrektywy Rady 92/43/EWG. W okolicach Nakła na początku XX w. występowała bogata populacja

Coenagrion ornatum. Rekomenduje się jego restytucję na tym terenie.

Obszar częściowo pokrywa się z ważną ostoja ptasią o randze europejskiej E-33. Ostoja jest też

ważnym korytarzem ekologicznym o randze międzynarodowej.


Kod siedliska

Nazwa siedliska




6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków




70

Kod siedliska

Nazwa siedliska


9110 Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion)








Jezioro Kaliszańskie (PLH300044)

Ostoja chroni jedno z najlepiej zachowanych w Wielkopolsce głębokowodnych mezotroficznych

jezior ramienicowych - Jezioro Kaliszańskie. W granicach obszaru znajdują się również Jezioro

Toniszewskie i jezioro Kaliszanki oraz liczne drobne zbiorniki wodne usytuowane w obrębie łąk i

torfowisk niskich przylegających do fragmentu rzeki Rudki. Ostoja ma bardzo duże znaczenie w skali

ponadregionalnej dla zachowania siedlisk łąk ramieniowych (klasa Charetea fragilis) w

głębokowodnych jeziorach. Obszar położony jest na Pojezierzu Chodzieskim, ok. 9,5 km na północny-

zachód od Wągrowca.

Obszar chroni 4 rodzaje siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, zajmujących ponad

43% powierzchni. W ekosystemach wodnych ostoi (jeziorach, drobnych zbiornikach i ciekach)

odnotowano aż 11 gatunków zagrożonych ramienic, 3 z nich podlegają ochronie prawnej. Na

szczególną uwagę zasługuje występowanie licznych populacji Chara filiformis i Nitella opaca -

gatunków bardzo rzadko notowanych w Polsce. Dla Wielkopolski stanowi jedno z podstawowych

obszarów dla zachowania niezwykle rzadkich w regionie siedlisk ramienicowych w jeziorach

głębokich.

Obszar jest również ważną ostoją dla ptaków wodno-błotnych lęgowych, jak i migrujących.


Kod siedliska

Nazwa siedliska






Stawy Kiszkowskie (PLH300050)

Obszar ten obejmuje fragment doliny Małej Wełny oraz niewielkiego dopływu w okolicach

Kiszkowa, wzdłuż których wybudowano w latach 80. ubiegłego wieku dwa kompleksy stawów

rybnych. Większy z zespołów stawu, znajdujący się na wschód od Kiszkowa, w dolinie rzeki Małej

Wełny zajmuje powierzchnię około 200 ha. Drugi kompleks niewielkich stawów rybnych

wybudowano w układzie szeregowym wzdłuż niewielkiego cieku wodnego na północ od Kiszkowa

miądzy Rybnem a Pomarzanami. Powierzchnia tych stawów waha się od 0,5 do około 15 hektarów.


71

Groble w obydwu kompleksach stawowych porośnięte są roślinnością trawiastą, często o

kserotermicznym charakterze oraz w jego bezpośredniej bliskości brak jest większych kompleksów

leśnych. Na terenie obszaru Dolina Małej Wełny znajdują się także dwa nieduże jeziora: Rybno Małe

(24 ha, w tym 10 ha otwartego lustra wody) i Rybno Duże (15 ha). Ze względu na ich podpiętrzenie i

prowadzenie działalności rybackiej mają one charakter zbliżony do stawów.

Stawy w dolinie Małej Wełny są jedną z najważniejszych w Wielkopolsce ostoi kumaka nizinnego

Bombina bombina.


Kod siedliska

Nazwa siedliska




Zachodnie Pojezierze Krzywińskie (PLH300014)

Obszar obejmuje niewielki fragment Pojezierza Krzywińskiego, położonego na wschód od

Pojezierza Sławskiego i graniczącego od północy z Równiną Kościańską, od południa z Wysoczyzną

Leszczyńską, a od wschodu z Wałem Żerkowskim. Projektowany obszar rozciąga się od południowo-

wschodnich brzegów zbiornika Wonieść (ważnej ostoi ptasiej) w kierunku wschodnim do Krzywina.

Teren ostoi pokrywa mozaika lasów, jezior, pól uprawnych i łąk. Znajdują się tu duże cenne

kompleksy łąk i torfowisk na kredzie jeziornej z interesującą roślinnością kalcyfilną (m.in. Cladietum

marisci i Juncetum subnodulosi).

Głównym walorem obszaru są cenne kompleksy łąkowo-torfowiskowe z bogatą florą higrofilną,

kalcyfilną i halofilną, skupiającą wiele osobliwości florystycznych w skali Wielkopolski.

Zidentyfikowano tu 11 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. W Drzeczkowie

występuje żółw błotny Emys orbicularis.

Obszar stanowi część Ostoi Ptaków o randze europejskiej E035.


Kod siedliska

Nazwa siedliska

1340 Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary







7210 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk





72

PARKI NARODOWE

Wielkopolski Park Narodowy

Wielkopolski Park Narodowy utworzony został na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16

kwietnia 1957 roku, a jego granice objęły powierzchnię 9600 ha, z czego pod zarządem Parku znalazło

się ok. 5100 ha. W 1996 roku nowe rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie WPN zmieniło jego

powierzchnię na 7 619,82 ha oraz utworzyło wokół Parku strefę ochronną tzw. otulinę, której

powierzchnia razem z terenem Parku wyniosła 15 003 ha. Z Parku zostały wyłączone tereny miejskie

Puszczykowa, Mosiny oraz Stęszewa. Wielkopolski Park Narodowy leży około 15 km na południe od

Poznania.

Krajobraz parku ukształtowany został podczas zlodowacenia północnopolskiego. Występują tu

charakterystyczne elementy krajobrazu polodowcowego: wysoczyzna morenowa, rynny

polodowcowe, pagórki kemowe, ozy oraz głazy narzutowe. Najgłębszym spośród 11 jezior parku jest

Jez. Góreckie (powierzchnia 97 ha) z Wyspą Zamkową, na której znajdują się ruiny neogotyckiego

zamku. Najwyższym wzniesieniem jest Osowa Góra, o wysokości 132 m n.p.m. Na terenie parku

występuje 1120 gatunków roślin naczyniowych (ponad 80% występujących w Wielkopolsce), 148

gatunków mszaków, 150 gatunków porostów, 500 gatunków glonów i 800 gatunków grzybów, w tym

55 gatunków roślin chronionych i rośliny reliktowe. Obszar parku zdominowany jest przez lasy: bory

sosnowe, sosnowo-dębowe (bory mieszane), kwaśne dąbrowy, lasy dębowo-grabowe (grądy),

świetliste dąbrowy, łęgi wiązowo-jesionowe, lasy olszowe (olsy) oraz zarośla łozowe. Najczęściej

występującymi gatunkami są: sosna i dąb, natomiast świerki, modrzewie, brzozy, jesiony, olsze, lipy i

graby stanowią domieszkę do innych drzewostanów. Bogaty jest świat zwierząt, w tym:

bezkręgowców, wśród których dominują owady (ponad 3000 gatunków). Liczne są też kręgowce: 26

gatunków ryb (najpospolitsze to płoć, wzdręga, leszcz, szczupak i okoń), 13 gatunków płazów, 5

gatunków gadów, 220 gatunków ptaków oraz ponad 40 gatunków ssaków. Wśród zwierząt występują

również gatunki chronione, np. ryjówki (najmniejsze ssaki w Polsce). Na terenie parku wydzielono 18

obszarów ochrony ścisłej o powierzchni 260 ha.

PARKI KRAJOBRAZOWE

Park Krajobrazowy Promno

Park został ustanowiony na mocy uchwały Nr XXXVII/728/ 13 Sejmiku Województwa

Wielkopolskiego z dnia 30 września 2013 r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego Promno

(Dz.Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2013 r., poz. 5742). Leży na terenie dwóch gmin: Pobiedziska i

Kostrzyn, a jego powierzchnia wynosi 3 363,86 ha. Dla skuteczniejszej ochrony walorów parku została

utworzona otulina o powierzchni 2 379,68 ha. Przez południową część otuliny przepływa rzeka

Cybina, na której znajduje się największy zbiornik wodny otuliny – Jezioro Góra. Interesujące są

jeziora paciorkowe przy wschodniej granicy otuliny (Ósemka, Uli, Cyganek, Baba, Okrąglak). Obszar

parku ma bardzo urozmaiconą, charakterystyczną polodowcową rzeźbę terenu. Jego najwyższe

wzniesienie osiąga 127 m n.p.m. W parku dominują lasy (ok. 62% powierzchni), porastające pagórki

morenowe. Wśród gatunków drzew najczęściej spotykanymi są: bory sosnowe i mieszane oraz lasy

liściaste. Szczególnie bogate florystycznie runo znajduje się w rezerwacie „Las Liściasty w Promnie”.

Polodowcowe zagłębienia terenu wypełnione są wodą, tworząc malownicze jeziorka. Największe z

nich to: Dębiniec (rezerwat „Jezioro Dębiniec”), Brzostek i Drążynek. Otoczone są one pasem

roślinności szuwarowej, wśród której na uwagę zasługuje występowanie kłoci wiechowatej nad

zarastającym jez. Drążynek (rezerwat „Jezioro Drążynek”). Uważa się, iż jest to największe stanowisko

tej rośliny w Wielkopolsce. W okolicy jez. Drążynek występuje jarząb brekinia – gatunek chroniony.


73

Na obrzeżach jezior znajdują się bogate florystycznie torfowiska przejściowe, na których rosną

owadożerne rosiczki: okrągło- i długolistna, pełnik europejski oraz tłustosz pospolity. Fauna Parku jest

bardzo bogata. Występuje tu ponad 220 gatunków, w tym: ssaków – 44 gatunki, ptaków – 147

gatunków, gadów – 5 gatunków, płazów – 11 gatunków i ryb – 14 gatunków. Z ptaków można

wymienić gnieżdżące się: błotniak stawowy, jastrząb, kobuz i trzmielojad, z ptaków wodno-błotnych:

żuraw, bąk, rybitwa rzeczna i inne, a z ptaków związanych ze środowiskiem leśnym na uwagę

zasługują m.in.: dzięcioł średni, dzięcioł czarny, bocian czarny, muchołówka mała i siniak. Z dużych

ssaków spotyka się sarny, jelenie, dziki i lisy, a także bobry i wydry. Nad jez. Drążynek występują

wszystkie krajowe gatunki ważek.

Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka

Park obejmuje obszar o powierzchni 12 202 ha i położony jest na północny wschód od Poznania,

na terenie 5 gmin: Czerwonak, Kiszkowo, Murowana Goślina, Pobiedziska i Skoki. Utworzony został

na mocy uchwała Nr XXXVlI/729/ 13 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 30 września 2013

r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka (Dz.Urz. Woj. Wielkopolskiego z

2013 r., poz. 5744). Dla skuteczniejszej ochrony walorów parku wyznaczona została wokół niego

otulina, o powierzchni 9 538,55 ha. Podczas zlodowacenia północnopolskiego powstały strefy

pagórków oraz doliny i rynny jeziorne. Południowy skraj parku sięga pasma tzw. środkowo-

poznańskiej moreny czołowej, którego najwyższym wzniesieniem jest Dziewicza Góra (143 m n.p.m.

Na północ od tego pasma rozciąga się obszar moreny dennej, o wysokości 90-110 m n.p.m., będący

zachodnią częścią Pojezierza Gnieźnieńskiego, który urozmaicają wcięte weń rynny polodowcowe.

Największa z nich położona jest między Pobiedziskami, Murowaną Gośliną oraz doliną Warty –

z 14 jeziorami, z czego 10 leży na obszarze Parku. Kolejnymi malowniczymi rynnami są: dolina rzeki

Trojanka, ciągnąca się od Huty Pustej przez Zielonkę, Głęboczek i Głębocko oraz rynna rzeki

Dzwonówka (Potoku Dzwonowskiego) od Dąbrówki Kościelnej przez Dzwonowo i Sławicę (dwa

główne cieki płynące przez tereny w północnej części parku). Do największych jezior na terenie parku

należą: Stęszewsko-Kołatkowskie (78,4 ha), Worowskie Wielkie (40 ha), Gackie (31 ha), Dzwonowskie

(27 ha). 78,4% powierzchni parku stanowią tereny leśne. Przeważają siedliska boru mieszanego

świeżego i lasu mieszanego świeżego, gdzie dominuje sosna i dąb, leszczyna, kalina, tarnina, głóg,

kruszyna, bez czarny, dereń oraz występujący na kilku stanowiskach wawrzynek wilczełyko. Z

wyjątkowych okazów należy wymienić: reliktowy żywiec dziewięciolistny, lilię złotogłów, kokorycz

pustą, przylaszczkę pospolitą, sasankę łąkową, pełnika europejskiego i czerniec gronkowy. Z rzadkich

roślin wodnych i torfowiskowych występują tu m.in. grzybienie białe, grążel żółty, rosiczki, jaskier

wielki, kruszczyk błotny i kłoć wiechowata. W parku rośnie około 200 szt. drzew pomnikowych, w tym

- 4 grupowe pomniki przyrody: stare dęby i sosny, ale także graby, kasztanowce, wiązy i buki.

Wyjątkową grupę w parku stanowią kręgowce: jelenie, daniele, sarny, dziki zające, borsuki, kuny,

wydry, bobry i najliczniej występujące lisy. W parku występuje 13 gatunków nietoperzy, w tym

borowiaczka (jeden z najrzadziej spotykanych w Polsce). Stwierdzono również występowanie 134

lęgowych gatunków ptaków, m.in. błotniaka stawowego, bociana czarnego, kani rudej, zimorodka,

dzięcioła średniego, dzięciołka, siniaka, lerki oraz muchołówki małej. Z ptaków wodno-błotnych na

terenie parku mieszkają żuraw, bąk i inne. W przypadku bezkręgowców występuje 541 gatunków

motyli, m.in.: Noctuidae (sówki) – 216 gatunków i Geometridae (miernikowce) – 152 gatunki. W

granicach parku utworzono 5 rezerwatów przyrody: „Jezioro Pławno”, „Jezioro Czarne”, „Klasztorne

Modrzewie koła Dąbrówki Kościelnej”, „Las Mieszany w Nadleśnictwie Łopuchówko” i „Żywiec


74

dziewięciolistny” i 2 użytki ekologiczne: "Dolina Trojanki między Głęboczkiem a Głębockiem" i

„Mokradła nad Jeziorem Kamińskim”.

Rogaliński Park Krajobrazowy

Położony jest wzdłuż rzeki Warty w kierunku Mosiny, Rogalina i Śremu. Istnieje od 26 czerwca

1997 r. Jego powierzchnia wynosi 12 750 ha. Park utworzono w celu ochrony jednego z największych

w Europie siedlisk dębów szypułkowych, porastających w tym rejonie dolinę Warty oraz unikatowej

rzeźby terenu, na którą składają się liczne starorzecza występujące na terasie zalewowej i

nadzalewowej. Na terenie parku znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Rezerwat „Krajkowo” (o

powierzchni 160 ha) – ochronie podlega tutaj krajobraz łęgów nadwarciańskich wraz z bogactwem

flory i fauny oraz "Goździk Siny w Grzybnie" (16.6 ha) – obejmuje swym zasięgiem część wydmy

porośniętej przez ponadstuletni bór sosnowy, ze stanowiskiem goździka sinego. Całą środkową część

obszaru parku zajmuje przełomowy odcinek rzeki Warty, który tworzy przejście między Pradoliną

Warszwsko-Berlińską a Pradoliną Warty-Noteci. Do parku należy terasa zalewowa rzeki Warty,

poziomy terasowe z licznymi formami wydmowymi i nieckami deflacyjnymi, płat wysoczyzny

morenowej płaskiej i falistej rozdzielony między Głuszyną i wsią Kamionki a Sasinowem i Mieczewem

poziomem zwydmionego sandru, płat wysoczyzny morenowej płaskiej i falistej okolic Radzewic i

Radzewa oraz na linii Kolonia Żabno–Ludwikowo–Góra–Śrem płat wysoczyzny morenowej płaskiej

i falistej z nałożoną na niego formą ozową Na terenie parku występuje jezioro Baranówko; z licznymi

obszarami podmokłymi.

Lednicki Park Krajobrazowy

Utworzony został na mocy uchwały nr XXVI/457/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z

dnia 24 września 2012 r. (Dz.Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2012 r., poz. 4361). Park został powołany

dla ochrony unikatowych w skali kraju ziem, rozciągających się wokół jeziora Lednica, będących

kolebką państwa polskiego, ostoją rolniczego krajobrazu i przyrody. Park obejmuje obszar o

powierzchni 7 618,4 ha na terenie gmin: Łubowo, Kiszkowo, Kłecko i Pobiedziska. Nie wyznaczono

otuliny.

Krajobraz ukształtowany przez ostatnie zlodowacenie tworzą równiny moreny dennej z

nielicznymi pagórkami moreny czołowej i położone w rynnach jeziora polodowcowe. Jeziora zajmują

blisko 7% powierzchni parku. Największe z nich, Jezioro Lednica, ma prawie 8 km długości i wraz z

innymi jeziorami stanowi o walorach krajobrazowych Parku. Najwyższe wzniesienie (130 m n.p.m.)

znajduje się na południowy zachód od Lednogóry. Pozostałe jeziora (Sławno, Głębokie, Kamionek,

Bachorce, Linie) to niewielkie akweny położone w rynnach drobnych ciekach. Na terenach Parku

dominują równinne pola uprawne z rzędami wierzb rosnących wzdłuż rowów i miedz. Lasy zachowały

się na niewielkim obszarze, niespełna 10% powierzchni, w północnej części parku. Przeważają bory

sosnowe z niewielką domieszką świerka i gatunków liściastych. Około 50 okazałych drzew uznano za

pomniki przyrody, m.in. 10 dębów rosnących w lesie, przy drodze do Kamionek.

Pomimo intensywnego użytkowania rolniczego szata roślinna parku obfituje w gatunki rzadkie w

skali Wielkopolski. Z roślin leśno-zaroślowych na uwagę zasługują m.in.: czerniec gronkowy, kokorycz

pusta, złoć mała, fiołek przedziwny, lilia złotogłów, a z gatunków łąkowych: ostrożeń warzywny,

groszek błotny i inne. Z rzadkich roślin wodnych i rosnących na terenach podmokłych występują tu

m.in.: grzybienie białe, grążel żółty, okrężnica bagienna, knieć błotna, rdestnice i pływacz zwyczajny.

Natomiast na bezleśnych zboczach i skarpach przydrożnych wykształciły się zgrupowania

światłożądnych roślin kserotermicznych.


75

Na terenie Parku najlepiej rozpoznana jest awifauna. Stwierdzono występowanie m.in.: dzięcioła

średniego, muchołówki małej, turkawki i zniczka; a z ptaków drapieżnych m.in.: kanię rudą, kobuza,

krogulca, trzmielojada, bielika. Wśród licznych ptaków wodno-błotnych na szczególną uwagę

zasługują m.in.: błotniak stawowy, gęgawa, bąk, gągoł, żuraw. Z ssaków występują tu sarny, dziki,

bobry, wydry i lisy.

Żerkowsko – Czeszewski Park Krajobrazowy

Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy ma dość zróżnicowaną strukturę. Powstał dla ochrony

unikalnej, bardzo urozmaiconej rzeźby terenu powstałej na skutek działalności lodowca, bogatej szaty

roślinnej oraz rzadkich roślin i zwierząt. Część północna charakteryzuje się leśno-łąkowym

krajobrazem powiązanym z terasami Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej. Na południe od pradoliny

występuje głównie krajobraz rolniczy tzw. Szwajcaria Żerkowska. Dodatkowym elementem

upiększającym krajobraz Parku jest Wał Żerkowski. W strukturze użytkowania największą pozycję bo

aż 55% zajmują użytki rolne a lasy blisko 40%.

Nadwarciański Park Krajobrazowy

Nadwarciański Park Krajobrazowy obejmuje swoim zasięgiem fragment doliny Warty między

Pyzdrami a Koninem. Charakterystyczną cechą wyróżniającą ten Park od innych jest ochrona jednego

typu krajobrazu a mianowicie dna Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej wraz z fragmentami

krawędziowymi wysoczyzn. Łąki, pastwiska i wody mają ponad 50% udział w strukturze użytkowania

gruntów. Grunty rolne zajmują ponad 25% a lasy ponad 10% powierzchni Parku. Większość Parku to

okresowo zalewane użytki zielone, gruntowe drogi dojazdowe oraz nieużytki w obrębie starorzeczy.

Te wartości oraz mała penetracja przez człowieka tego terenu spowodowały, że jest to ostoja

ptactwa wodnego o znaczeniu międzynarodowym.

Park Krajobrazowy im. gen. D. Chłapowskiego

Park Krajobrazowy im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego został utworzony w celu zachowania

unikatowego w Polsce typu krajobrazu rolniczego. Jego obszar rozciąga się na wysoczyźnie

morenowej z prawie niewidocznym w krajobrazie obniżeniem Rowu Wyskoć. Dobrej jakości gleby

spowodowały, że na obszarze Parku prowadzi się do dzisiaj intensywną gospodarkę rolną. Grunty

rolne zajmują ponad 65% powierzchni Parku a użytki zielone dodatkowo jeszcze 9%. Często Park ten

nazywany jest „Agroekologiczny”, słowo to ma przypominać fakt, że od ponad 150 lat istnieje na tym

terenie intensywna gospodarka rolna w zgodzie z określonymi wymogami przyrody. Świadczy o tym

duża sieć zadrzewień śródpolnych, których część pamięta czasy Generała Dezyderego Chłapowskiego.

a inne są zupełnie młode. Powierzchnia parku zajmuje 17 200 ha.

Przemęcki Park Krajobrazowy

Celem powstania Przemęckiego Parku Krajobrazowego jest ochrona jednego z najciekawszych

obszarów polodowcowych Wielkopolski wraz z walorami przyrodniczymi, historycznymi i

kulturowymi. Szczególnego uroku dodają mu 24 polodowcowe jeziora oraz liczne obniżenia wzdłuż

kanałów Obry. Charakterystyczne dla tego Parku są krajobrazy leśno-łąkowo-wodne. Występujące tu

piaszczyste gleby są powodem ekstensywnego rolnictwa oraz dość wysokiego 38 procentowego

wskaźnika lesistości. Powierzchnia parku wynosi 21 450 ha.


76

OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU

Tab. 49. Wykaz obszarów chronionego krajobrazu

Lp. Nazwa obszaru chronionego krajobrazu Powierzchnia ogólna

[ha]

1. Dolina Cybiny w Poznaniu 182,66

2. Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Niepruszewskiego brak danych

3. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Samicy Kierskiej w gminie Suchy Las 378,1

4. Obszar Chronionego Krajobrazu w gminie Kórnik Ok. 7200

5. Obszar Chronionego Krajobrazu w obrębie Biedruska 7266,9

6. Pawłowicko-Sobocki Obszar Chronionego Krajobrazu 1150

7. Pola Trzaskowskie 451,04

8. Obszar Chronionego Krajobrazu Rynny Jeziora Lusowskiego i doliny Samy brak danych

9. Obszar Chronionego Krajobrazu terenów Doliny rzeki Wirynki 100,5

10. Kompleks leśny Śmigiel-Święciechowa 9 025

11. Krzywińsko-Osiecki wraz z zadrzewieniami gen. Dezyderego Chłapowskiego i kompleksem leśnym Osieczna-Góra

71 425

12. Dolina Cybiny w Nekielce 36,04

13. Pyzdrski 30 000

14. Dolina Wełny i Rynna Gołaniecko-Wągrowiecka 22 640

15. Przemęcko-Wschowski i kompleks leśny Włoszakowice 41 225

16. Szwajcaria Żerkowska 14 750

17. Dolina Noteci 68 840

Źródło: RDOŚ Poznań

REZERWATY PRZYRODY

Tab. 50. Wykaz rezerwatów przyrody

Lp. Rok

utworzenia Nazwa rezerwatu Gmina Powiat Nadleśnictwo

Powierz- chnia [ha]

Rodzaj rezerwatu

1. 2001 „Gogulec” Suchy Las poznański Łopuchówko 5,29 torfowiskowy

2. 1964 „Goździk Siny w

Grzybnie” Mosina poznański Konstantynowo 16,6 florystyczny

3. 1959 „Jezioro Czarne” Murowana

Goślina poznański

Leśny Zakład Doświadczalny w

Murowanej Goślinie -

Nadleśnictwo Doświadczalne

Zielonka

17,75 florystyczny

4. 1959 „Jezioro Dębiniec” Pobiedziska poznański Czerniejewo 37,08 krajobrazowy

5. 1954 „Jezioro

Drążynek” Pobiedziska poznański Czerniejewo 6,45 torfowiskowy

6. 1978 „Jezioro Pławno” Murowana

Goślina poznański

Leśny Zakład Doświadczalny w

Murowanej Goślinie -

Nadleśnictwo Doświadczalne

Zielonka

16,71 krajobrazowy

7. 1962

„Klasztorne Modrzewie koło

Dąbrówki Kościelnej”

Murowana Goślina

poznański Łopuchówko 5,81 leśny


77

Lp. Rok

utworzenia Nazwa rezerwatu Gmina Powiat Nadleśnictwo

Powierz- chnia [ha]

Rodzaj rezerwatu

8. 1958 „Krajkowo” Mosina poznański Konstantynowo 162,53 krajobrazowy

9. 1954 „Las Liściasty w

Promnie” Pobiedziska poznański Czerniejewo 6,09 leśny

10. 1962 „Las Mieszany w Nadleśnictwie Łopuchówko”

Murowana Goślina

poznański Łopuchówko 10,83 leśny

11. 1976 „Meteoryt Morasko”

Poznań Poznań Łopuchówko 54,28 krajobrazowo-

leśny

12. 2002 „Okrąglak” Pobiedziska poznański Czerniejewo 8,14 krajobrazowy

13. 1975 „Śnieżycowy Jar” Murowana

Goślina poznański Łopuchówko 9,27 florystyczny

14. 1959 „Żurawiniec” M. Poznań Poznań - 1,47 torfowiskowy

15. 1974 „Żywiec

dziewięciolistny” Murowana

Goślina poznański Łopuchówko 10,51 florystyczny

16. 1959 „Czerwona Wieś” Krzywiń kościański Kościan 3,81 leśny

17. 1957 „Dębina” Wągrowiec wągrowiecki Durowo 30,39 leśny

18. 2004 „Czeszewski Las” Miłosław,

Żerków wrzesiński Jarocin 222,62 leśny

19. 1959 „Dwunastak” Miłosław wrzesiński Jarocin 8,95 leśny

Źródło: RDOŚ Poznań

OCHRONA GATUNKOWA ROŚLIN, ZWIERZĄT I GRZYBÓW

Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko

występujących na terenie kraju lub innych państw członkowskich Unii Europejskiej rzadkich,

endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na

podstawie przepisów umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, gatunków

roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk i ostoi, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i

genetycznej. W celu ochrony ostoi i stanowisk roślin lub grzybów objętych ochroną gatunkową lub

ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być

ustalane strefy ochrony.

Na terenie aglomeracji poznańskiej występują m.in. następujące gatunki objęte ochroną:

Gatunki florystyczne:

− objęte ochroną ścisłą: śnieżyczka przebiśnieg, starodub łąkowy, wężymord stepowy, goździk kosmaty, goździk pyszny, goździk siny, rojnik pospolity, rosiczka okrągłolistna, rosiczka długolistna, goryczka wąskolistna, goryczka błotna, kosaciec syberyjski, kosatka kielichowa, mieczyk dachówkowaty, lilia złotogłów, kukułka (storczyk) Fuchsa, storczyk kukawka, sasanka otwarta, sasanka łąkowa, pełnik europejski, widlicz (widłak) cyprysowy, widłaczek (widłak) torfowy, długosz królewski, jarząb brekinia,

− objęte ochroną częściową: dziewięćsił bezłodygowy, dzwonecznik wonny, zimoziół północny, goździk piaskowy, niebielistka trwała, zimowit jesienny, grzybienie białe, obuwik pospolity, kukułka (storczyk) krwisty, kukułka (storczyk) plamisty, kukułka (storczyk) szerokolistny, gnidosz rozesłany, naparstnica zwyczajna, pomocnik baldaszkowy, orlik pospolity, widlicz (widłak) spłaszczony, widłak wroniec, widłak jałowcowaty, widłak goździsty, wawrzynek wilczełyko, turzyca piaskowa.

Gatunki faunistyczne:

− objęte ochroną ścisłą: nocek łydkowłosy, norka europejska, kukułka,dzięcioł zielony, dzięcioł czarny, dzięcioł duży, nur czarnoszyi, bielik, bąk, kania czarna, kania ruda, błotniak zbożowy, wodniczka, zielonka, rożeniec, bączek, kraska, rybołów, puchacz, wąsatka,ropucha paskówka, ropucha zielona, rzekotka drzewna, traszka grzebieniasta, kozioróg dębosz


78

− objęte ochroną częściową: jeż, wiewiórka, zaskroniec, padalec, jaszczurka żyworodna, jaszczurka zwinka, ropucha szara, jelonek rogacz, pijawka lekarska.

3.3 Dobra kultury W wojewódzkim rejestrze zabytków nieruchomych miasta Poznania zarejestrowane są obiekty

podane w tabeli poniżej.

Tab. 51. Wykaz zabytków na terenie miasta Poznania

Adres Obiekt zabytkowy

STARE MIASTO w obrębie ulic: Garbary,

Podgórnej, Al. Marcinkowskiego, Solnej,

Małe Garbary

Zespół urbanistyczno-architektoniczny Starego Miasta

z budynkami użyteczności publicznej, sakralnymi

oraz kamienicami mieszczańskimi

STARY RYNEK

Zespół urbanistyczno-architektoniczny Starego Rynku wraz

z kompleksem budynków jak ratusz, odwach, domki

budnicze, pałac Działyńskich, kamienice obrzeżne oraz

studnia Prozerpiny i figura św. Jana Nepomucena

CENTRUM MIASTA w obrębie ulic: Królowej

Jadwigi, Towarowej, Mostu Dworcowego,

Roosevelta, Pułaskiego, Armii Poznań,

koryta rzeki Warty

Zespół urbanistyczno-architektoniczny centrum miasta

z układem ulic i zabudową

OSTRÓW TUMSKI, ŚRÓDKA, STARE MIASTO,

ŁAZARZ, WILDA, OSTRORÓG, SOŁACZ objęte

ulicami: Hetmańską (od płd.), Grochowską,

Marcelińską, Przybyszewskiego,

Żeromskiego, Niestachowską (od zach.),

Wojska Polskiego, Nad Wierzbakiem (od

płn.), rzeką Wartą (od wsch.) oraz tereny za

Wartą między ulicami Św. Wincentego,

Podwale i Cybińską

Zespoły urbanistyczno-architektoniczne kolebki miasta,

najstarszego przedmieścia i najstarszych dzielnic XIX-

wiecznego Poznania z budynkami użyteczności publicznej,

sakralnymi, założeniami parkowymi i willowymi, zabytkami

architektury przemysłowej i kamienicami.

Al. NIEPODLEGŁOŚCI - ul. KRÓLOWEJ

JADWIGI z terenami pomiędzy ul. Kościuszki

- Krakowską oraz Niedziałkowskiego,

Topolową, Towarową, Skośną i torami

kolejowymi

Założenie urbanistyczno-architektoniczne Ringu

poznańskiego (w miejscu rozebranych fortyfikacji pruskich)

obejmujący pierścień pomenad nowej obwodnicy i starej

ulicy wałowej, z forum reprezentacyjnym (Zamek, Bank,

Filharmonia, Dyrekcja Poczty, Teatr Wielki, Collegium

Maius, Collegium Minus, Collegium Iuridicum, Akademia

Muzyczna), gmachami użyteczności publicznej i terenami

zielonymi (ob. parki: Lubuski, Marcinkowskiego,

Mickiewicza, Wieniawskiego, Moniuszki) oraz

pozostałościami fortyfikacji (wału czołowego fortu

Grollmana i kazamatów fortu Colomba przy ul. Towarowej i

Powstańców Wlkp.)

kwartał ulic: MATEJKI - Ułańska -

Wyspiańskiego - Grottgera

Założenie urbanistyczno-architektoniczne Maxa Johowa

wraz z zespołem budowlanym

kwartał ulic: ROOSEVELTA 3,4,5,6/7,8,9/10,

Krasińskiego 3,3a,4,4a, Zacisze 4,4a Zespół kamienic secesyjnych

SOŁACZ i Al. Wielkopolska Dzielnica willowa z domami i ogrodami, Park Sołacki

ze stawem i restauracją, aleja kasztanowców


79


ciąg: ul. Ludgardy (mur) - zachodnia ściana

kaplicy kościoła Franciszkanów (mur) - węzeł

Bramy Wronieckiej (relikty wieży, mur) i ul.

Wroniecka 10 (mur) - ul. Masztalarska/23

Lutego (dwie baszty, mur) - ul. Masztalarska

5 (baszta) - ul. Masztalarska (dwa ciągi

murów) - ul. Masztalarska (baszta

rozebrana) - ul. Podgórna 12 (fundamenty

baszty) - ul. Wrocławska 15 (mur) -

podziemia kościoła farnego i krużganek

kolegium jezuickiego (mury) - pl. Kolegiacki

12 (mur)

Pozostałości średniowiecznych murów miejskich

wewnętrznego i zewnętrznego pierścienia obwarowań

miasta z fragmentami baszt i Bramy Wronieckiej

wokół miasta po obu stronach Warty:

I.Röder - Starołęka, Ia.Boyen - Żegrze,

II.Stülpnagel - Chartowo, IIa.Thümen -

Łączny Młyn, III.Graf Kirchbach - Główieniec,

IIIa.Prittwitz nowy - Miłostowo, IV.Hake -

Główna, IVa.Waldersee II - Wilczy Młyn,

V.Waldersee I - ul. Lechicka, Va.Bonin - ul.

Szanieckiego, VI.Tietzen - Podolany,

VIa.Stockhausen - Golęcin, VII.Colomb -

Jeżyce, VIIa.Strotha - Marcelin, VIII.Grolman

nowy - ul. Bolkowicka, VIIIa.Rohr - Raszyn,

IX.Brünneck - Górczyn, IXa.Witzleben -

Dębiec

Pozostałości fortyfikacji pruskich z końca XIX w. obejmujące

pierścień 18 fortów zewnętrznych z wszystkimi elementami

twierdzy fortowej, takimi jak profile ziemne, schrony, pasy

zieleni ochronnej itp. rozmieszczone w rejonach

fortecznych

Armii Poznań ul. Cytadela z parkiem i cmentarzami

Berwińskiego ul. 2/4 Szkoła powszechna

Berwińskiego ul. 5 Willa

Biskupińska ul. / Koszalińska Cmentarzysko okresu wczesnolateńskiego

Bluszczowa ul. Cmentarz paraf. Bożego Ciała

Bukowska ul. 16 Gimnazjum Augusty Wiktorii, ob. I LO

Bukowska ul. 237, 248/254 Folwark Edwardowo - dwór, park, czworaki

Bydgoska ul. 4 a Zakład dla Głuchoniemych

Bydgoska ul. 4 a Kościół Reformatów pw. św. Kazimierza

Bydgoska ul. 4 a Klasztor Reformatów

Cegielskiego ul. 1/ Marii Magdaleny 12 Szkoła powszechna

Chełmońskiego ul. 22 Kamienica

Chlebowa ul. 4/8 Fabryka PEBEKO

Chojnicka ul. 41 Kościół paraf. pw. św. Michała Archanioła w Kiekrzu

Chwaliszewo ul. 64 Kamienica z oficyną

Chyby, ul. Szkolna Kaplica św. Stanisława Bpa

Chyby, ul. Szkolna Dwór w Chybach

Chyby, ul. Szkolna Park przy dworze w Chybach

Cicha ul. Wiadukt kolejowy

Czarnieckiego ul. 5 Budynek Fundacji Bergera, ob. PP

Czerwca 28 ul. 135/147 Ogród z aleją platanów

Czerwca 28 ul. 135/147 Klasztor i Szkoła Sacré Coeur, ob. szpital

Czerwca 28 ul. 216 Stacja transformatorowa

Czerwca 28 ul. 328 Kościół paraf. pw. św.Trójcy

Dąbrowskiego ul. 5 Kamienica z teatrem


80


Dąbrowskiego ul. 12 Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, ob. ZUS

Dąbrowskiego ul. 17 Izba Rolnicza, ob. biura

Dąbrowskiego ul. 23 / Kochanowskiego 6 Kamienica

Dąbrowskiego ul. 25 Kamienica

Dąbrowskiego ul. 35/37 Kamienica

Dąbrowskiego ul. 39 / Strzałkowskiego 1 Kamienica


Dąbrowskiego ul. 77 Willa z ogrodem


Dąbrowskiego ul. 165 Ogród Botaniczny

Dąbrówki ul. 4 Kościół paraf. pw. Zmartwychwstania Pańskiego

Długa ul. 1/2 Klasztor Bernardynek, ob. szpital

Długa ul. 1/2 / Bernardyński pl. Kościół Bernardynek pw. Przemienienia Pańskiego

Dolna Wilda ul. 87 Elektrownia Wildecka

Dominikańska ul. 2 Dom mieszkalny

Dominikańska ul. 3 Dom mieszkalny

Droga Dębińska ul. 16 Dzieciniec "Pod Słońcem"

Dworcowa ul. 1 Dworzec Letni

Działowa ul. Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan

Działowy pl. 2 Kościół Karmelitów Bosych pw. św. Józefa

Działowy pl. 2/ Działowa 25 Klasztor Karmelitów Bosych

Działyńskich ul. 3 Kamienica

Dziekańska ul. 1 Fortyfikacja Tumska

Filipińska ul. 4 Klasztor Filipinów

Franciszkańska ul. 2 Kościół Franciszkanów pw. św. Antoniego Padewskiego

Franciszkańska ul. 2 Klasztor Franciszkanów

Franciszkańska ul. 3 Kamienica

Fredry ul. Most Teatralny

Fredry ul. 2 Kamienica z oficyną

Fredry ul. 8 a Bank Listów Zastawnych, ob. ZETO

Fredry ul. 9 Opera

Fredry ul. 10 Komisja Kolonizacyjna, ob. Collegium Maius

Fredry ul. 11 Kościół ewang., ob. rzym.- kat. pw. Najśw. Zbawiciela

Gajowa ul. 1 Zespół zajezdni tramwajowej

Garbary ul. 22 Kościół Bernardynów pw. św. Franciszka Serafickiego

Garbary ul. 22 Klasztor Bernardynów

Garbary ul. 24 Gimnazjum św. Marii Magdaleny

Garbary ul. 26 Kamienica


Garbary ul. 34 / Mostowa 27 Dom mieszkalny




Garbary ul. 75 - 77 Osada św. Gotarda, cmentarzysko, osada polokacyjna

Garbary ul. 82 /Estkowskiego Szkoła powszechna

Garbary ul. 96 Pawilon wystawowy Krzyżanowskiego

Garbary ul. 101/111 Rzeźnia miejska

Garbary ul. 120 Stacja Pomp

Garncarska ul. 7 Szkoła powszechna

Głogowska ul. 14 Administracja Targów, ob. MTP

Głogowska ul. 14 Pałac Targowy (PWK), ob. MTP

Głogowska ul. 14 Wieża Górnośląska, ob. MTP

Głogowska ul. 15 Dworzec Zachodni


81


Głogowska ul. 17 Urząd Pocztowy

Głogowska ul. 28 / Śniadeckich 1 Kamienica

Głogowska ul. 29 Kamienica


Głogowska ul. 40 Budynek mieszkalny z restauracją



Głogowska ul. 90 Gimnazjum im. Słowackiego, ob. szkoła muzyczna

Głogowska ul. 92 Gimnazjum im. Mickiewicza, ob. VIII LO

Głogowska ul. 97 Kościół paraf. pw. Matki Boskiej Bolesnej

Głuszyna ul. Cmentarz przy kościele św. Jakuba

Głuszyna ul. Cmentarz przy drodze na Piotrowo

Głuszyna ul. 150 a Kościół paraf. pw. św. Jakuba Większego

Głuszyna ul. 150 a Dzwonnica przy kościele św. Jakuba

Gołębia ul. 1 Kościół Jezuitów, ob. farny pw. św. Stanisława Bpa i

Gołębia ul. 2 Kamienica

Gołębia ul. 8 Szkoła jezuicka, ob. szkoła baletowa

Gorzysława ul. / Radziwoja Cmentarzysko kultury łużyckiej

Góra Przemysła ul. 1 Zamek Przemysła, ob. muzeum

Góra Przemysła ul. 1 tzw. Kuchnia Królewska przy Zamku Przemysła

Górki ul. 5 Cmentarzysko kultury pomorskiej

Górna Wilda ul. 107 Kamienica

Graniczna ul. 13 Kamienica

Grobla ul. 1 Zbór ewang. św. Krzyża, ob. rzym.-kat. pw. Wszystkich

Grobla ul. 10 Dom mieszkalny

Grobla ul. 15 Gazownia i Wodociągi Miejskie

Grobla ul. 15 Administracja Zakładów Światła i Wody

Grobla ul. 22 Dom mieszkalny

Grobla ul. 25 Loża Masońska, ob. muzeum

Grochowe Łąki ul. 6 Fabryka Wódek i Likierów "Hartwig i Kantorowicz"

Grudnia 27 ul. 5 Kamienica

Grudnia 27 ul. 8/10 Teatr Polski

Grudzieniec ul. 8 Willa

Grunwaldzka ul. 3 Willa "Flora"

Grunwaldzka ul. 6/8 Pałac Rządowy (PWK), ob. Collegium Chemicum

Grunwaldzka ul. - Ułańska - Wojskowa - Zespół koszarowy

Grunwaldzka ul. 15 Kamienica

Grunwaldzka ul. 16 a Straż Pożarna

Grunwaldzka ul. 16/18 Hotel "Polonia" (PWK), ob. szpital

Grunwaldzka ul. 17 Kamienica z oficyną

Grunwaldzka ul. 20 a - Stolarska Kamienica

Grunwaldzka ul. 23 Kamienica

Grunwaldzka ul. 40 Willa



Jackowskiego ul. 3 Kamienica


Jackowskiego ul. 33 Kamienica z oficynami



Jackowskiego ul. 40 Kamienica z oficynami

Jarochowskiego ul. 1/ Wyspiańskiego 27 Szkoła powszechna

Jeżycka ul. 33 Kamienica z oficyną


82


Kantaka ul. 1 Kamienica



Klasztorna ul. 2 Dom mieszkalny

Klasztorna ul. 11 Probostwo farne



Kobylepole Średzka Kolej Powiatowa - zabudowa i fragment torowiska

Kolegiacki pl. 5 Kamienica

Kolegiacki pl. 6 Kamienica

Kolegiacki pl. 17 Kolegium Jezuickie, ob. Urząd Miasta

Kolejowa ul. 47 Kamienica

Kolejowa ul. 48 Kamienica

Konopnickiej ul. 1 Willa

Konopnickiej ul. 15 Willa

Kopernika ul. 9 Kamienica

Kopernika ul. 10/10a Kamienica

Kosińskiego ul. 12 / Umińskiego 6 Kamienica

Kościelna ul. 3 Kościół pw. Najśw. Serca Pana Jezusa i św. Floriana

Kościelna ul. 28 Kamienica z oficynami

Kościelna ul. 43 / św.Wawrzyńca Zagroda bamberska

Kościuszki ul. 70 Dom mieszkalny

Kościuszki ul. 74 Kamienica

Kościuszki ul. 77 Dyrekcja Poczty

Kościuszki ul. 106 Budynek przy Szpitalu Diakonisek

Kozia ul. 8 / Szkolna 3 / Wrocławska 4 Kamienica

Kozia ul. 15 Kamienica

Kozia ul. 21 Kamienica

Kórnicka ul. Most św. Rocha ( na rz. Warcie)

Krysiewicza ul. 5 Kamienica

Krysiewicza ul. 7/8 - Szymańskiego 6 Zespół Szpitala Dziecięcego św. Józefa z kaplicą pw. św.

Kwiatowa ul. 8 /Łąkowa 15 Kamienica

Libelta ul. 31 Willa

Libelta ul. 33 Willa

Limanowskiego ul. 13 Kościół ewang., ob. rzym.-kat. pw. św. Anny

Limanowskiego ul. 15 a Willa

Lubrańskiego ul. 1 Akademia Lubrańskiego, ob. archiwum

Ludgardy ul. Mur obronny

Lutego 23 ul. 41/43 Najwyższy Sąd Krajowy, ob. archiwum

Lutycka ul. 34 Tor Wyścigów Konnych

Łazarski Rynek 7 / Małeckiego 20 Kamienica

Łąkowa ul. 2 Szpital Elżbietanek

Łopianowa ul. 6 Dwór z parkiem w Nowej Wsi Górnej

Madziarska ul. 12 Cmentarzysko kultury łużyckiej

Maja 3 ul. 46 / Pl. Wolności 14 Gmach Towarzystwa "Union"

Maja 3 ul. 47 Kamienica

Majakowskiego ul. 199 Mauzoleum Mielochów

Majakowskiego ul. 309/311 Browar Mycielskich

Marcin Św. ul. 8 / Podgórna 12 Kamienica

Marcin Św. ul. 13 Kościół paraf. pw. św. Marcina

Marcin Św. ul. 39 Kamienica


Marcin Św. ul. 65 Szkoła powszechna, ob. biblioteka


83



Marcin Św. ul. 80/82 Zamek cesarski, ob. CK "Zamek"

Marcin Św. ul. 81 / Al.Niepodległości 12 Ziemstwo Kredytowe, ob. AE i bank

Marcin Św. ul. 87 Ewangelicki Dom Związkowy, ob. Akademia Muzyczna

Marcin Św. ul. 90 Collegium Iuridicum UAM

Marcinkowskiego Al. 9 Muzeum Narodowe

Marcinkowskiego Al. 15 Kamienica

Marcinkowskiego Al. 16 / Św.Marcin 18 Kamienica

Marcinkowskiego Al. 20 Kamienica, tzw. pałac Anderschów

Marcinkowskiego Al. 29 Ziemstwo Kredytowe, ob. ASP

Mariacka ul. 15 Kościół paraf. pw. NMP Niepokalanie Poczętej

Marii Magdaleny św. ul. 14 Siedziba Związku Kobiet "Ojczyzna", ob. AM

Masztalarska ul. / 23 Lutego Baszta obronna

Masztalarska ul. 3 Strażnica Straży Pożarnej

Masztalarska ul. 5 Baszta obronna (przy klasztorze Katarzynek)

Masztalarska ul. 5 Klasztor Dominikanek (Katarzynek), ob. Salezjanów

Masztalarska ul. 5 / Wroniecka 9 Kościół Dominikanek, ob. pw. NMP Wspomożenia

Matejki ul. 18 Park Wilsona i palmiarnia

Matejki ul. 40/41 - Niegolewskich 18 Kamienica

Matejki ul. 50 Kamienica











Matejki ul. 61 / Grottgera 1 Kamienica

Mickiewicza ul. 2 Krajowy Zakład Ubezpieczeń, ob. szpital

Mickiewicza ul. 31 Starostwo Powiatowe Poznań-Zachód, ob. przychodnie

Mickiewicza ul. 32 Kamienica

Mielżyńskiego ul. 18 Kamienica

Mielżyńskiego ul. 20 Kamienica

Mielżyńskiego ul. 27/29 Towarzystwo Przyjaciół Nauk, ob. PTPN

Milczańska ul. 2 Wiatrak typu holenderskiego

Młyńska ul. 1 a Sąd Rejonowy

Młyńska ul. 11 a Królewskie Konsystorium, ob. prokuratura

Młyńska ul. 13 /Nowowiejskiego 20 Kamienica z oficynami

Mokra ul. 2 Kamienica



Mostowa ul. 4/4a Kamienica

Mostowa ul. 16 Kamienica

Mostowa ul. 30 Kamienica

Niedziałkowskiego ul. 28/29 Dom przy Szpitalu św. Łazarza

Niedziałkowskiego ul. 30 Szpital św. Łazarza

Niegolewskich ul. 6 /Głogowska 72 Kamienica

Niegolewskich ul. 8 Kamienica




84




Niepodległości Al. 8 Dyrekcja Kolei

Niepodległości Al. 10 Wyższa Szkoła Handlowa, ob. AE

Niepodległości Al. 26 Dom Akademicki "Hanka"

Niepodległości Al. 41 Gimnazjum Urszulanek

Niepodległości Al. 43 Internat gimnazjum Urszulanek

Nowina ul. Cmentarz Jeżycki

Ogrodowa ul. 6 Kościół ewang. pw. św. Krzyża

Ostrów Tumski ul. Katedra pw. śś. Apostołów Piotra i Pawła

Ostrów Tumski ul. Kolegiata pw. NMP

Ostrów Tumski ul. 1 Pałac arcybiskupi

Ostrów Tumski ul. 3 Probostwo katedralne

Ostrów Tumski ul. 5 a Kanonia

Ostrów Tumski ul. 6 Kanonia

Ostrów Tumski ul. 9 Psałteria



Ostrów Tumski ul. 13 Dom mieszkalny

Ożarowska ul. 40 Willa i park

Paderewskiego ul. 8 Bazar Poznański

Paderewskiego ul. 10/ Sieroca Budynek agend miejskich

Palacza ul./ Słoneczna 36 Folwark Palaczów - dwór i park, obserwatorium

Park Wilsona 1 Pawilon wystawowy, tzw. Hala Betonowa

Parkowa ul. 2 Pawilon "Polska za granicą" (PWK), ob. biblioteka

Podbiałowa ul. 24 Pałac w Radojewie

Podbiałowa ul. 24 Park przy pałacu w Radojewie

Podgórna ul. Park przy Kolegium Jezuickim, ob. Park Chopina

Podgórna ul. 6 Kamienica

Podlaska ul. Kościół paraf. pw. św. Jana Vianney

Polna ul. 33 Szpital położniczy i ogród przyszpitalny

Polska al. Fort VII, ob. muzeum

Posadzego ul. 2 Dom mieszkalny, ob. muzeum

Posadzego ul. 5 Dworek



Powstańców Wlkp. ul. 5 - Ratajczaka 1-7 - Zespół koszarowy

Poznańska ul. 44 Kamienica

Półwiejska ul. 5 Kamienica





Półwiejska ul. 42 / Kościuszki Browar, ob. centrum handlowe

Prądzyńskiego ul. 53 Szkoła powszechna

Przemysłowa ul. 62 Łaźnia Miejska, ob. PP

Przemysłowa ul. 70 Dom mieszkalny

Przybyszewskiego ul. 49 Szpital Diakonisek

Ratajczaka ul. 38/40 Biblioteka Uniwersytecka

Ratajskiego pl. 8 Prowincjonalna Ubezpieczalnia Ogniowa, ob. PZU

Rejtana ul. 8 Kościół paraf. pw. św. Stanisława Kostki

Rocha św. ul. 10 Kościół paraf. pw. św. Rocha

Roosevelta ul. / Bukowska Hala Reprezentacyjna (PWK), ob. MTP


85


Roosevelta ul. 4 / Zacisze 2 Kamienica

Różana ul. 1/3 Szkoła powszechna

Różana ul. 13 Kamienica

Rumiankowa ul. Aleja kasztanowców

Rybaki ul. 17/ Łąkowa 11 Królewska Szkoła Budownictwa

Rybaki ul. 18 a Dom Samotnych

Sanatoryjna ul. Park przy dworze w Kiekrzu

Sieroca ul. 3/4 Kamienica

Sieroca ul. 5/6 Kamienica

Sióstr Misjonarek ul. 5 Pałac w Morasku i teren folwarku

Sióstr Misjonarek ul. 10 Dwór w Morasku

Skłodowskiej - Curie pl. 1 Szkoła powszechna, ob. PP

Skłodowskiej - Curie pl. 2 Zakład dla Starców Fundacji Bergera, ob. PP

Skłodowskiej - Curie pl. 5 Królewska Szkoła Budowy Maszyn, ob. PP

Skłodowskiej - Curie pl. 5 a Dom mieszkalny Królewskiej Szkoły Budowy Maszyn, ob.

Skoczowska ul. 19 Dwór, zabudowa gospodarcza i park

Słowackiego ul. 54/56 Szkoła powszechna

Słowackiego ul. 58/60 Szkoła powszechna

Smolna ul. 17/19 Cmentarzysko kultury łużyckiej

Spichrzowa ul. 37 Cmentarzysko kultury grobów podkloszowych

Spławie ul. 86 Kościół paraf. pw. św. Andrzeja Ap. w Spławiu

Spławie, ul. Przemyska Osada wczesnośredniowieczna

Spławie, ul. Szczepankowo, Bobrownicka Osada wczesnośredniowieczna

Spławie, ul. Szczepankowo, Borecka Osada neolityczna

Stary Rynek 1 Ratusz, ob. muzeum

Stary Rynek 3 Odwach, ob. muzeum

Stary Rynek 11-26 Domki budnicze

Stary Rynek 27 Kamienica

















Stary Rynek 75 / Sieroca 2 Kamienica


Stary Rynek 78 Pałac Działyńskich



Stary Rynek 84/Zamkowa Kamienica

Stary Rynek 92/Wroniecka Kamienica


Stary Rynek 95/96 Kamienica


86


Stary Rynek 97/100 Kamienica

Strusia ul. 3/3a Kamienica

Strusia ul. 12 Szkoła powszechna

Strzelecka ul. 10 Gimnazjum, ob. III LO

Strzelecka ul. 25 Kamienica

Strzelecka ul. 30 Kamienica

Strzelecka ul. 33 Kantor fabryki H. Cegielskiego

Strzelecka ul. 40 / Kościuszki 3 Kościół Karmelitów Trzewiczkowych pw. Bożego Ciała

Strzelecka ul. 40 / Kościuszki 3 Klasztor Karmelitów Trzewiczkowych

Sypniewo ul. 10 Dwór i park w Głuszynie-Piotrowie

Szamarzewskiego ul. 3 Kościół ewang., ob. rzym.-kat. pw. Podwyższenia Krzyża św.

Szczepankowo, ul. Michałowo, Sowice Osada okresu lateńskiego

Szczepankowo, ul. Spławie Osada wczesnośredniowieczna

Szewska ul. 3 Kamienica

Szewska ul. 5/6 Kamienica

Szewska ul. 13 Kamienica

Szewska ul. 17/18 Dom klasztorny dominikański

Szewska ul. 18 Kościół Dominikanów pw. św. Dominika i MB Pocieszenia

Szewska ul. 18 Klasztor Dominikanów, ob. Jezuitów

Szewska ul. 19/20a - Dominikańska 4 Kamienica

Szkolna ul. 4 Kamienica

Szkolna ul. 5 - Wrocławska 6 - Gołębia 5 Zespół kamienic Deierlinga

Szkolna ul. 8/12 Klasztor Karmelitanek, ob. szpital

Szyperska ul. 9 / Piaskowa 4/5 Dom mieszkalny

Ściegiennego ul. / Kordeckiego Cmentarz Górczyński

Śniadeckich ul. 54/58 Pałac Sportu (PWK), ob. szkoła

Śródecki Rynek Kościół pw. św. Małgorzaty

Śródecki Rynek 4 Cmentarzysko średniowieczne

Święcickiego ul. 6 Pałac Sztuki (PWK), ob. Collegium Anatomicum AM

Świętosławska ul. 6 Kamienica




Taczaka ul. 22/23 Kamienica z oficynami

Towarowa ul. Most Dworcowy

Umultowska ul. 127 Dwór w Umultowie

Warszawska ul. 24 Kościół Joannitów pw. św. Jana Jerozolimskiego

Warszawska ul. 24 Cmentarzysko i osada z okresu rzymskiego

Wielka ul. Pozostałości Bramy Chwaliszewskiej

Wielka ul. 9 / Szewska 21 Kamienica

Wielka ul. 10 Kamienica



Wielka ul. 27-28 Kamienica

Wielkopolski pl. 9 Sąd Ziemski i Miejski, ob. ASP

Wieniawskiego ul. 1 Collegium Minus UAM

Wierzbięcice ul. 20 Dom mieszkalny

Wierzbięcice ul. 30 Kamienica

Wierzbięcice ul. 41/41a Kamienica

Wieżowa ul. 2/4 Kaplica pw. Zwiastowania NMP

Wildecki Rynek Kościół ewang., ob. rzym.-kat. pw. Marii Królowej

Wincentego św. ul. 1 Przytulisko dla Bezdomnych

Wodna ul. 21 Kamienica


87


Wodna ul. 22 Kamienica

Wodna ul. 27 Pałac Górków, ob. muzeum

Wojciech św. ul. 1 Dom mieszkalny

Wojciech św. ul. 13 Kościół paraf. pw. św. Wojciecha

Wojciech św. ul. 13 Dzwonnica przy kościele św.Wojciecha

Wojska Polskiego ul. 52 Dom Bractwa Kurkowego, ob. AR

Wojska Polskiego ul. 71 Dwór Schwarzkopffa i park, ob. AR

Wolności Pl. 3 Pocztowa Kasa Oszczędności

Wolności Pl. 4 Dom Handlowy, ob. bank

Wolności Pl. 11 / Ratajczaka 44 Teatr Miejski, ob. Arkadia

Wolności Pl. 15 Bank Wschodni

Wolności Pl. 19 Biblioteka Raczyńskich

Woźna ul. 2/3 Kamienica

Woźna ul. 4 Kamienica


Woźna ul. 7/8, 9 Kamienica ze składnicą win


Wrocławska ul. 2 Kamienica


Wrocławska ul. 9 Kamienica z oficyną









Wrocławska ul. 25 Mur obronny

Wrocławska ul. 25 Hotel Saski

Wroniecka ul. 14 Kamienica





Wroniecka ul. 24 Dom mieszkalny

Wszystkich Świętych ul. 4 Fabryka Zeylanda

Wykopy ul. 11 Dwór i park na Rudniczu

Wyspiańskiego ul. 10 / Chełmońskiego Kamienica

Wyspiańskiego ul. 15 Kamienica

Za Groblą ul. 5 Kamienica

Zwierzyniecka ul. 3 Drukarnia "Concordia"

Zwierzyniecka ul. 13 Resursa Kupiecka

Zwierzyniecka ul. 19 Ogród Zoologiczny

Zwierzyniecka ul. 20 Kamienica

Żydowska ul. Kościół rektorski pw. Najśw. Krwi Pana Jezusa

Żydowska ul. 1 Kamienica

Żydowska ul. 2/3 Kamienica







88




Żydowska ul. 32 Dom mieszkalny

Żydowska ul. 33 Kamienica Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu

Zgodnie z rejestrem zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego, prowadzonym przez

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu, na terenie powiatu poznańskiego zlokalizowane

są następujące obiekty:

BUK – miasto i gmina

� Buk − układ urbanistyczny, nr rej.: 806/Wlkp/A z 8.02.1956 − kościół par. p.w. św. Stanisława Biskupa, 1838-46, nr rej.: 2482/A z 9.03.1931 − kościół cmentarny p.w. Świętego Krzyża, szach., XVIII, nr rej.: 2501/A z 30.10.1953 − dzwonnica, drewn., nr rej.: 144/A z 15.07.1968 − synagoga, ul. Mury 2, 2 poł. XIX, nr rej.: 2146/A z 1.02.1988 − szkoła talmudyczna, ul. Mury 4, 2 poł. XIX, nr rej.: j.w. − dom, ul. Niegolewskich 7, szach., XVIII/XIX, nr rej.: 928/A z 24.02.1970 − sąd, ob. dom mieszkalny, pl. Reszki 5, pocz. XIX, nr rej.: 926/A z 24.02.1970 − szpital Świętego Ducha, ob. dom mieszkalny, pl. Reszki 17, 1600, poł. XIX, nr rej.: 305/A z

17.10.1968 − pałac biskupi, ob. dom mieszkalny, Rynek 1, poł. XIX, nr rej.: 927/A z 24.02.1970 − kanonia, ob. dom mieszkalny, Rynek 24, 2 poł. XVIII, nr rej.: 925/A z 24.02.1970

� Cieśle − zespół dworski:

- dwór, 1930-34, nr rej.: 2059/A z 23.01.1986 - park, 1 poł. XIX - XX, nr rej.: 1800/A z 18.08.1980 - oficyna (stary dworek), 1 poł. XIX, nr rej.: 2631/A z 26.11.1998

− zespół folwarczny, przy zespole dworskim, XIX/XX, nr rej.: 2596/A z 21.06.1996: - stodoła, 1882 - spichrz, 1880 - chlewnia, k. XIX

� Niepruszewo − kościół par. p.w. św. Wawrzyńca, 1580, nr rej.: 2387/A z 10.03.1931 − brama-dzwonnica, 1782, nr rej.: 1581/A z 27.07.1974 − zespół pałacowy, nr rej.: 1414/A z 1.03.1973:

- pałac, po 1870 - park, 2 poł. XIX

� Wielka Wieś − park dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: 1801/A z 18.08.1980

� Wysoczka − park, 2 poł. XIX, nr rej.: 1802/A z 18.08.1980

CZERWONAK- gmina

� Bolechowo − zespół pałacowy, XIX-XX:

- pałac, nr rej.: 2213/A z 12.09.1991 - park, nr rej.: 1949/A z 3.09.1984

� Kicin − kościół p.w. św. Józefa, drewn., poł. XVIII, nr rej.: 2399/A z 21.12.1932


89

� Owińska − kościół par. p.w. św. Mikołaja, poł. XVI, nr rej.: 2539/A z 6.06.1960 − zespół klasztorny cystersek, ob. zakład dla dzieci niewidomych:

- kościół, ob. par. p.w. św. Jana Chrzciciela, poł. XIII, 1720-28, nr rej.: 2405 z 21.12.1932 - klasztor, 1 poł. XVIII, nr rej.: 2406 z 21.12.1932 - plebania, k. XVIII, nr rej.: 1177/A z 23.07.1970 - dom dyrektora zakładu, poł... XIX, nr rej.: 316/A z 21.10.1968 - park, XVIII, nr rej.: 87/A z 28.07.1965

− zespół szpitalny, d. psychiatryczny, ul. Kolejowa - Poprzeczna - Parkowa - Dworcowa, 2 poł. XIX, nr rej.: 22/A z 6.04.2000: - 3 pawilony szpitalne - 3 budynki gospodarcze - kotłownia i maszynownia - trafostacja - kostnica - dom ogrodnika - dom lekarzy, 1912 - park szpitalny, nr rej.: 2150/A z 25.08.1998 - cmentarz, nr rej.: j.w.

− zespół pałacowy: - pałac, 1805, nr rej.: 317/A z 21.10.1968 - 2 bramy, pocz. XIX, nr rej.: j.w. - park, XIX, nr rej.: 22/A z 14.10.1948

− browar, ob. gorzelnia i płatkarnia, ul. Przemysława 4, ok. 1800, nr rej.: 1024/A z 12.02.1970 � Trzaskowo

− zespół dworski, pocz. XX: - dwór, nr rej.: 2228/A z 5.03.1992 - park, nr rej.: 1996/A z 11.03.1985

DOPIEWO - gmina

� Dąbrówka − zespół pałacowy:

- pałac, 4 ćw. XIX, nr rej.: 133/Wlkp/A z55.06.2005 - park, pocz. XIX, nr rej.: 1810/A z 20.08.1980 i z 14.05.2003

� Dopiewo − park, 2 poł. XIX, nr rej.: 1811/A z 20.08.1980 − dom, ul. Kolejowa, ok. 1906, nr rej.: 2111/A z1.12.1986

� Konarzewo − kościół par. p.w. św. Marcina, 1628, 1695, nr rej.: 2400/A z 21.12.1932 − zespół pałacowy, XVII-XVIII:

- pałac, 1697, nr rej.: 2401/A z 17.04.1952 - oficyna, 2 poł. XVIII, nr rej.: 156/A z 16.07.1968 - park, XVIII, nr rej.: 73/80/56 z 9.06.1956

� Palędzie − willa, ul. Pocztowa 2, 1885, nr rej.: 2296/A z 16.02.1994

� Skórzewo − kościół par. p.w. św. Marcina i Wincentego, 1927-29, nr rej.:130/Wlkp/A z 15.05.2003 − cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. − ogrodzenie, mur., 1912, nr rej.: j.w. − park, 2 poł. XIX, nr rej.: 1814/A z 20.08.1980

� Trzcielin − park, k. XIX, nr rej.: 1815/A z 20.08.1980


90

� Więckowice − zespół dworski, XVIII, XIX:

- dwór, nr rej.: 1420/A z 11.04.1973 - park, nr rej.: 341/A z 29.10.1968

� Zakrzewo − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. p.w. NMP Królowej Korony Polskiej, k. XIX, nr rej.:

2317/A z 7.10.1994 � Zborowo

− park, poł. XIX, nr rej.: 1812/A z 20.08.1980 KLESZCZEWO - gmina

� Gowarzewo − park, 1 poł. XIX, nr rej.: 1787/A z 1980

� Kleszczewo − kościół par. p.w. Wszystkich Świętych, drewn., 1760, nr rej.: 2435/A z 22.12.1932 − park dworski, k. XIX, pocz. XX, nr rej.: 879/Wlkp/A z 20.07.1949 i z 16.01.2013

� Komorniki − park dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: 1782/A z 14.02.1979

� Krerowo − kościół par. p.w. św. Jana Chrzciciela, XVI, po 1945, nr rej.: 2437/A z 22.12.1932 − dzwonnica, drewn., 2 poł. XIX, nr rej.: 804/A z 12.12.1969 − dwór, 1906, nr rej.: 2073/A z 24.02.1986

� Nagradowice − zespół dworski, pocz. XX:


� Tulce − kościół p.w. Narodzenia NMP, 1 poł. XIII, 1784, nr rej.: 2445 z 22.12.1932 − zespół pałacowy:

- pałac, pocz. XX, nr rej.: 2066/A z 25.02.1986 - oficyna, 2 poł. XIX, nr rej.: j.w. - park, 1 poł. XIX, nr rej.: 1833/A z 20.02.1981 oraz 2068/A z 27.02.1986

KOMORNIKI - gmina

� Głuchowo − park dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: 1838/A z 2.03.1981

� Komorniki − kościół par. p.w. św. Andrzeja Ap., XV/XVI, 1911-12, nr rej.: 2342/A z 27.02.1995 − plebania, ul. Kościelna 12, 1918, nr rej.: 2344/A z 3.02.1995 − organistówka, ul. Kościelna, szach., XVII, 2 poł. XIX, nr rej.: 2343/A z 3.02.1995 − park dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: 1805/A z 18.08.1980

� Plewiska − park dworski, pocz. XIX, nr rej.: 837/Wlkp/A z 18.08.1980 i z 31.03.2011

� Szreniawa − mauzoleum Bierbaumów, na terenie Wielkopolskiego Parku Narodowego, 1860, nr rej.:

2277/A z 14.07.1993 − zespół pałacowy, ob. Muzeum Rolnictwa:

- pałac, 1852-53, nr rej.: 1907/A z 12.04.1983 - park, poł. XIX, nr rej.: 1804/A z 18.08.1980 - dworek „myśliwski” (przeniesiony z Będlewa), na terenie parku, drewn., - 2 poł. XIX, nr rej.: 2354/A z 18.04.1995 - zespół folwarczny, ul. Dworcowa 7, poł. XIX, nr rej.: 9/Wlkp/A z 27.05.1999: - rządcówka


91

- spichrz - gorzelnia - obora

� Wiry − kościół par. p.w. św. Floriana, 1900, nr rej.: 2591/A z 30.05.1996 − cmentarz przykościelny, nr rej.: j.w. − ogrodzenie mur.-met. z bramą, nr rej.: j.w.

KOSTRZYN - miasto i gmina

� Czerlejno − kościół par. p.w. NMP Wniebowziętej, drewn., 1743, nr rej.: 2432/A z 22.12.1932 − zespół pałacowy, nr rej.: 2207/A z 11.06.1991:

- pałac z oficyną, 1913 - park, pocz. XX

− dom, obok kościoła, drewn., nr rej.: 2459/A z 31.01.1952 (nie istnieje) � Drzązgowo

− zespół pałacowy, pocz. XIX, nr rej.: 1534/A z 2.07.1974: - pałac - park

� Gułtowy − kościół par. p.w. św. Kazimierza, szach., 1737-38, 1834, nr rej.: 2468/A z 1.09.1935 − zespół pałacowy:

- pałac, 1780-86, nr rej.: 2469/A z 11.03.1952 - park, 2 poł. XVIII, nr rej.: 175/A z 18.07.1968 - oficyna, 1780, nr rej.: j.w.

� Ignacewo − dwór, 1879, nr rej.: 2260/A z 16.12.1992

� Iwno − kościół par. p.w. NMP Szkaplerznej, 1783, nr rej.: 2470/A z 3.09.1935 − zespół pałacowy, 2 poł. XIX, XX, nr rej.: 767/Wlkp/A z 29.10.1968, z 4.02.1988, z 5.02.1981,

z 23.11.1994 i z 20.10.2009 : - pałac, 1 poł. XIX, 1902-05 - oficyna pałacowa, ok. 1850 - park, XIX - główna brama wjazdowa, ok.1850 - budynek przybramny (dom ogrodnika), ok.1850 - ujeżdżalnia i wozownia, 1850-57 - dom dyrektora, 1920 - ochronka, XIX/XX

− zespół folwarczny, poł. XIX, k. XIX, 1920-39, nr rej.: 2322/A z 24.11.1994 - stajnia ogierów - stajnia koni wyścigowych, 1890-1919 - stajnia koni „remontowych” - gorzelnia, k.XIX - ogrodnictwo z oranżerią, k.XIX - stelmacharnia z kuźnią i magazynem - stodoła z młynem parowym i garaż pługów parowych, 4 ćw. XIX - stajnia - chlewnia - budynek mieszkalny

� Klony − zespół dworski, nr rej.: 712/Wlkp/A z 10.09.1987 i z 3.10.2008:


92

- dwór, poł. XIX - park, 3 ćw. XIX

� Kostrzyn − założenie urbanistyczne, XIII-XIX, nr rej.: 2236/A z 19.06.1992 − kościół par. p.w. św. Piotra i Pawła, XVI, 1712, 1791, nr rej.: 2436/A z 22.12.1932 − dom, Rynek 6, szach., poł. XIX, nr rej.: 1901/A z 5.01.1983

� Siedlec − kościół par. p.w. św. Mikołaja, 1770-75, nr rej.: 2441/A z 22.12.1932 − zespół pałacowy:

- pałac, 1770-90, nr rej.: 2472 z 18.04.1952 - park, 2 poł. XVIII, XIX, nr rej.: 1756/A z 7.05.1977

� Siekierki Wielkie − kościół par. p.w. św. Jadwigi, drewn., 1762, nr rej.: 2442/A z 22.12.1932 − park, poł. XIX, nr rej.: 2134/A z 11.09.1987

� Tarnowo − zespół dworski, XIX:


− Węgierskie − zespół pałacowy, nr rej.: 2160/A z 18.08.1988:

- pałac, XIX/XX - park, XIX

KÓRNIK - miasto i gmina

� Dworzyska − dwór, 1 poł. XIX, 1954, nr rej.: 841/A z 16.02.1970

� Kórnik − układ urbanistyczny miasta Kórnik - Bnin, nr rej.: 2199/A z 18.09.1990 − zespół kościoła parafialnego:

- kościół p.w. Wszystkich Świętych, 1437, 1838, nr rej.: 2421/A z 22.12.1932 - 2 dzwonnice, 1842, nr rej.: 160/A z 17.07.1968 - ogrodzenie, 1842, nr rej.: j.w.

− synagoga, 1768, nr rej.: 2477/A z 22.12.1932 (nie istnieje) − ratusz, pl. Niepodległości 1, poł. XIX, 1908-09, nr rej.: 145/Wlkp/A z 19.09.2003 − zespół zamkowy, ob. Muzeum PAN, nr rej.: 116/A z 1.06.1968:

- zamek, 1 poł. XV, XVI, 1834-35, nr rej.: 2422/A z 12.03.1930 - 3 oficyny, 2 poł. XVIII - most, poł. XIX - park, 2 poł. XVIII - pawilon parkowy, 2 poł. XVIII - budynki folwarczne, tzw. Prowent - oficyna gospodarcza, ul. Średzka 15, 2 poł. XVIII - 2 oficyny, poł. XIX - kuźnia, poł. XIX

− dom, ul. Dworcowa 7, 1910, nr rej.: 61/Wlkp/A z 2.07.2001 − dom, ul. Kolegiacka 1/3, poł. XIX, nr rej.: 1960/A z 12.10.1984 − dom, pl. Niepodległości 43, XVIII, nr rej.: 844/A z 16.02.1970 − dom, pl. Niepodległości 44, XVIII, XIX, nr rej.: 845/A z 16.02.1970 − dom, ul. Pocztowa 6, drewn., XVIII, nr rej.: 846/A z 16.02.1970 (nie istnieje) − dom, ul. Poprzeczna 1, drewn., 1795, nr rej.: 169/A z 18.07.1968 − dom, ul. Poprzeczna 2, szach., pocz. XIX, nr rej.: 170/A z 18.07.1968 − dom, ul. Poprzeczna 3, drewn., XVIII, nr rej.: 163/A z 18.07.1968


93

− dom, ul. Poprzeczna 8, drewn., pocz. XIX, nr rej.: 165/A z 18.07.1968 (nie istnieje) − dom, ul. Poprzeczna 16, pocz. XIX, nr rej.: 166/A z 18.07.1968 − dom, ul. Poprzeczna 18, drewn., XVIII, nr rej.: 167/A z 18.07.1968 − dom „Stara Poczta”, pl. Powstańców Wielkopolskich 6, XVIII, nr rej.: 337/29/A z 3.01.1949 − dom, ul. Poznańska 43, szach., poł. XIX, nr rej.: 1848/A z 21.03.1981 − dom, ul. Poznańska 52, szach., XVIII/XIX, nr rej.: 847/A z 16.02.1970

� Kórnik - Bnin − układ urbanistyczny, nr rej.: 2199/A z 18.09.1990 (dec. wspólna Kórnik) − kościół p.w. św. Wojciecha, nr rej.: 2416/A z 22.12.1932 (nie istnieje) − plebania, ul. Kościelna 9, 1906-08, nr rej.: 886/Wlkp/A z 27.02.2013 − park plebański, 1906-08, nr rej.: j.w. − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. par. p.w. św. Wojciecha, ul. Jeziorna, 1826, nr rej.: 830/A

z 13.02.1970 − pastorówka, ob. plebania, XVIII, nr rej.: 831/A z 13.02.1970 − kostnica, na cmentarzu par., 1 poł. XIX, nr rej.: 1605/A z 16.09.1974 − ratusz, XVIII, nr rej.: 2417/A z 12.03.1930 − d. szpital, ob. dom pomocy społecznej, ul. Świerczewskiego 23, pocz. XIX, nr rej.: 834/A z

13.02.1970 − dom, Rynek (d.pl. Kasprzaka) 16, XVIII, nr rej.: 833/A z 13.02.1970

� Radzewo − dwór, XVIII, nr rej.: 173/A z 18.07.1968

� Robakowo − zespół dworski, XIX/XX, nr rej.: 2181/A z 7.02.1990:

- dwór - ogród

� Szczodrzykowo − gorzelnia, 1 poł. XIX, nr rej.: 1022/A z 12.03.1970

� Żerniki − zespół dworski i folwarczny, 2 poł. XIX, nr rej.: 206/Wlkp/A z 20.09.2005

- dwór, 1875, pocz. XX - park - stodoła - magazyn - obora - spichrz - stajnia

LUBOŃ - miasto

− historyczny układ urbanistyczny (Luboń z Żabikowem), 2 poł. XIX - pocz. XX, nr rej.: 794/Wlkp/A z 24.05.2010

− szkoła, ul. Armii Poznań, pocz. XX, nr rej.: 2248/A z 10.09.1992 − zespół zabudowy fabrycznej Zakładów Przemysłu Ziemniaczanego, 1904-1908, 1926-1930,

nr rej.: 1917/A z 28.12.1983: - budynek mieszkalno-administracyjny - kotłownia i elektrownia - 7 budynków produkcyjnych - stolarnia - 2 warsztaty - magazyn

− komin (przy kotłowni rezerwowe − zespół fabryki chemicznej, ob. Zakłady Nawozów Fosforowych, 1909-1914, nr rej.:

1938/A z 27.02.1984:


94

- 2 budynki administracyjne - magazyn superfosfatu - „hala Poelziga” - 6 budynków produkcyjnych - kotłownia z kominem

− domy kolonii mieszkalnej d. fabryki chemicznej, 1909-1914: - blok nr 1, nr rej.: 1919/A z 28.12.1983 - blok nr 2, nr rej.: 1920/A z 28.12.1983 - blok nr 3, nr rej.: 1925/A z 28.12.1983 - blok nr 4, nr rej.: 1926/A z 28.12.1983 - dom, ul. Dzierżyńskiego 51, nr rej.: 1918/A z 28.12.1983

� Luboń - Żabikowo − teren obozu hitlerowskiego, ob. Muzeum - Miejsce Pamięci Narodowej, ul. Niezłomnych 2,

nr rej.: 35/Wlkp/A z 18.07.2000 i z 14.12.2009 − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. par. p.w. św. Barbary, pl. Wolności, 1909-1912, nr rej.:

2629/A z 24.09.1997 − pastorówka, ob. plebania, nr rej.: j.w.

MOSINA - miasto i gmina

� Głuszyna Leśna − willa, pocz. XX, nr rej.: 2145/A z 1.02.1988

� Krosno − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. p.w. MB Częstochowskiej, 1779-1871, nr rej.: 1180/A z

24.07.1970 � Ludwikowo

− zespół sanatoryjny „Staszicówka”: - budynek główny - pawilon I, 1883, nr rej.: 1845/A z 25.03.1981 - 2 leżakownie, drewn. , 1883, nr rej.: j.w. - pawilon II, 1929-30, nr rej.: 108/Wlkp/A z 3.09.2002 - willa dyrektora, 1929, nr rej.: 107/Wlkp/A z 3.09.2002

� Mosina − układ urbanistyczny, nr rej.: 1961/A z 12.10.1984 − synagoga, ob. Izba Muzealna, ul. Niezłomnych 1, pocz. XX, nr rej.: 2075/A z 24.02.1986

� Radzewice − dom, ul. Długa 9, k. XIX, 1934, nr rej.: 2348/A z 25.03.1995

� Rogalin − zespół pałacowy, nr rej.: 2494/A z 29.05.1952:

- pałac z galeriami i oficynami, 1770-98 - galeria obrazów, XIX-XX - ujeżdżalnia, 1820, XX - stajnia i wozownia, 1776, 1950 - czworak, pocz. XIX - kaplica - mauzoleum, 1820, nr rej.: 86/A z 28.07.1965 - park, 4 ćw. XVIII, 1820-40, nr rej.: 85/A z 21.07.1965, - dęby w parku, nr rej.:.1/A z 26.02.1948

� Rogalinek − kościół par. p.w. św. Michała, drewn., 1682-1712, nr rej.: 2425/A z 22.12.1932

MUROWANA GOŚLINA – miasto i gmina

� Białężyn − zespół kościoła par., nr rej.: 173/Wlkp/A z 17.05.2004:

- kościół p.w. św. Tymoteusza, 1823-25, 1948 - cmentarz kościelny - plebania, 1920


95

- ogród plebański � Boduszewo

− zespół pałacowy, 2 poł. XIX, nr rej.: 121/Wlkp/A z 3.03.2003: - pałac - pozostałości parku

� Długa Goślina − kościół par. p.w. św. Marii Magdaleny, drewn., 1 poł. XVII, XVIII, nr rej.: 2391/A

z 12.12.1932 � Łopuchowo

− zespół dworski, nr rej.: 1524/A z 1.06.1974: - dwór, szach. , 1780, 1820 - park, XIX - spichrz, 2 poł. XIX

� Murowana Goślina − historyczny układ urbanistyczny miasta, XIV- XIX/XX, nr rej.: 410/Wlkp/A z 4.12.2006

i z 12.02.2007 − kościół par. p.w. św. Jakuba Apostoła, XV/XVI, XVIII, nr rej.: 2393/A z 12.12.1932 − kościół ewangelicki, ul. Dworcowa, 1784-1803,1860, nr rej.: 1173/A z 17.07.1970 − zespół pałacowy:

- pałac, 1841, nr rej.: 1093/A z 29.04.1970 - park, poł. XIX, nr rej.: 1586/A z 29.07.1974 - willa z ogrodem, ul. Poznańska 28, 1900, nr rej.: 678/Wlkp/A z 5.06.2008 - dom, Rynek 22, szach., 2 poł. XVIII, nr rej.: 2529/A z 7.07.1956

� Nieszawa − zespół pałacowy, 1 poł. XIX, nr rej.: 2230/A z 31.03.1992:

- pałac - oficyna - park

� Przebędowo − zespół dworski, 1890-XX, nr rej.: 1693/A z 4.04.1975:

- dwór - park

� Uchorowo − zespół dworski, nr rej.: 536/Wlkp/A z 5.11.1975 i 27.08.2007:

- dwór, 1870-90 - park, 2 poł. XIX - kaplica p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP, pocz. XX

− spichrz folwarczny, 1889, nr rej.: 2058/A z 16.01.198 � Wojnowo

− zespół pałacowy i folwarczny, 1 poł. XIX: - pałac, nr rej.: 311/A z 21.10.1968 - spichrz, nr rej.: j.w. - park, nr rej.: 1511/A z 11.04.1974 - kuźnia, nr rej.: 2058/A z 16.01.1986 - bażantarnia, nr rej.: j.w. - gorzelnia, nr rej.: 67/Wlkp/A z 30.08.2001 - stajnia, ob. obora, nr rej.: j.w.


96

POBIEDZISKA - miasto i gmina

� Gołuń − zespół dworski, XIX, nr rej.: 2127/A z 9.G7.1987:

- dwór - park

� Jerzykowo − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. par. p.w. Niepokalanego Serca NMP, 1895, nr rej.:

26G4/A z 6.G9.1996 � Jerzyn

− zespół dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: 2126/A z 13.07.1987: - dwór - park

� Kociałkowa Górka − zespół dworski, 2 poł. XIX:

- dwór, nr rej.: 2125/A z 26.06.1987 - park, nr rej.: 2G42/A z 1.1986

� Kowalskie − zespół dworski, poł. XIX:

- dwór, nr rej.: 2314/A z 11.08.1994 - park, nr rej.: 2G8G/A z 29.G4.1986

� Krześlice − zespół pałacowy, 1 poł. XIX, nr rej.: 1734/A z 5.11.1975:

- pałac - oficyna - park

� Latalice − obszar krajobrazu kulturowego - otoczenie wyspy Ostrów Lednicki „Lednogóra",

gm. Łubowo, pow. Gniezno � Pobiedziska

− historyczny układ urbanistyczny, XIV- XIX/XX, nr rej.: 434/Wlkp/a z 4.12.2GG6 − kościół par. p.w. św. Michała Archanioła, XIV, nr rej.: 24G7/A z 3G.G5.1933 − dzwonnica, drewn., XIX, nr rej.: 1181/A z 24.G7.197G − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. p.w. Świętego Ducha, 1 poł. XIX, nr rej.: 2183/A

z 26.G2.199G − pozostałości dworu obronnego, nad jeziorem Małym, XIV-XVIII, nr rej.: 185G/A z 5.G6.1981 − dom, ul. Czerniejewska 4 a, pocz. XIX, nr rej.: 1156/A z 19.06.1970 − willa z ogrodem, ul. Goślińska 2, XIX/XX, nr rej.: 565/Wlkp/A z 19.12.2007 − willa, ul. Kazimierza Odnowiciela 22, 1905, nr rej.: 116/Wlkp/A z 24.01.2002 − dom, Rynek 4, szach., poł. XIX, nr rej.: 1178/A z 23.07.1970 − dom, Rynek 7, szach., XVIII/XIX, nr rej.: 1182/A z 24.07.1970 − dom, Rynek 12, 1 poł. XIX, nr rej.: 1179/A z 23.07.1970 − dom, Rynek 13, poł. XIX, nr rej.: 1198/A z 27.07.1970

� Pomarzanowice − zespół pałacowy:

- pałac, 1891, nr rej.: 1532/A z 2.07.1974 - oficyna, 2 poł. XIX, nr rej.: 2168/A z 10.10.1988 (nie istnieje) - park, 2 poł. XIX, nr rej.: 2024/A z 12.09.1985

� Węglewo − kościół par. p.w. św. Katarzyny, drewn., 1818, nr rej.: 2413/A z 10.03.1933

� Wronczyn − dzwonnica przy kościele, drewn., 1762, nr rej.: 687/Wlkp/A z 3.07.2008


97

− cmentarz przy nieistniejącym kościele, XVIII-XX, nr rej.: 771/Wlkp/A z 2.12,2009 − zespół dworski, XIX/XX, nr rej.: 199/Wlkp/A :

- dwór, dec. z 17.04.1990 - park przy dworze, dec. z 29.06.1992, - ogrodzenie i 3 bramy wjazdowe, dec. z 29.06.1992, - park krajobrazowy, dec. z 12.08.1993 i z 21.03.2005

� Złotniczki − dwór, nr rej.: 2176/A z 15.05.1989

PUSZCZYKOWO – miasto

� Puszczykowo − historyczne założenie urbanistyczne miasta, nr rej.: 2565/A z 19.10.1995 − zespół kościoła par., ul. Kościelna 1, 1923-28, nr rej.: 567/Wlkp/A z 27.12.2007: − kościół p.w. Matki Boskiej Wniebowziętej

- cmentarz kościelny - plebania - ogród plebański

− dworzec kolejowy, drewn., pocz. XX, nr rej.: 1908/A z 12.04.1983 − willa, szach., z ogrodem, ul. Cienista 1, 1900, nr rej.: 479/Wlkp/A z14.03.2007 − sanatorium, ob. dom wypoczynkowy „Lech”, z ogrodem, ul. Dąmbskiej 3, 1905-07, nr ej.:

2561/A z 25.09.1995 − willa z ogrodem, ul. Jasna 8, 1905, 1914, nr rej.: 66/Wlkp/A z 22.08.2001 − willa z ogrodem, ul. Klonowa 2, 1927, nr rej.: 344/Wlkp/A z 12.06.2006 − willa z ogrodem, ul. Mickiewicza 1, 1928, nr rej.: 131/Wlkp/A z 16.05.2003 − willa z ogrodem, ul. Podleśna 10, 1910, nr rej.: 65/Wlkp/A z 21.08.2001 − willa, ul. Poznańska 14, 1 ćw. XX, nr rej.: 2633/A z 26.11.1997 − willa, ul. Ratajskiego 4-6, 1897, 1910, nr rej.: 115/Wlkp/A z 17.12.2002

- budynek gospodarczy, k. XIX, nr rej.: j .w. - ogród, XIX/XX, nr rej.: j .w.

− willa z ogrodem, ul. Ratajskiego 11, 1902, nr rej.: 756/Wlkp/A z 26.06.2009 − willa Arkadego Fidlera, ob. muzeum, ul. Słowackiego 1, 1926-29, nr rej.: 140/Wlkp/A

z 30.07.2003 − ogród „Ogród Tolerancji”, nr rej.: j.w. − willa, ul. Sobieskiego 10, 1902, 1930, nr rej.: 2563/A z 17.10.1995 − d. pensjonat z restauracją, mur./szach., ul. Wczasowa 8, 1898, nr rej.: 770/Wlkp/A

z 30.11.2009 − pensjonat „Duża Rusałka”, ul. Wodiczki 1, 1922-26, nr rej.: 2549/A z 6.07.1

� Puszczykówko − dworzec kolejowy, szach., XIX/XX, nr rej.: 2161/A z 5.09.1988

ROKIETNICA - gmina

� Cerekwica − kościół par. p.w. Podwyższenia Krzyża, 1828, nr rej.: 1175/A z 23.07.1970 − park, pocz. XIX, nr rej.: 1816/A z 20.08.1980

� Kiekrz − kościół par. p.w. św. Michała Archanioła, 2 poł. XVIII, nr rej.: 2473/A z 20.05.1935

� Napachanie − zespół pałacowy, nr rej.: 1422/A z 11.04.1973:

- pałac, 1900 - park, poł. XIX

� Przybroda − zespół pałacowy, XIX/XX:

- pałac, nr rej.: 2318/A z 7.10.1994


98

- park, nr rej.: 1808/A z 18.08.1980 � Rogierówko

− wiatrak holender, 1905, nr rej.: 1911/A z 4.07.1983 (przeniesiony skansen na Lednicy) Rokietnica

− kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. par. p.w. Chrystusa Króla, 1890, nr rej.: 2622/A z 30.06.1997 - park, 2 poł. XIX, nr rej.: 1817/A z 20.08.1980

� Roztworowo − park k. XVIII, nr rej. 1807/A z 18.18.1980

� Sobota − kościół par. p.w. Narodzenia NMP, 1510, 1780, nr rej.: 2408/A z 21.12.1932

- ogrodzenie z bramką, XVIII, nr rej.: 84/A z 21.07.1965 - dzwonnica, XVIII, nr rej.: j.w.

− zespół dworski: - dwór, 1809, 1912, nr rej.: 340/A z 29.10.1968 - park, XIX-XX, nr rej.: 1844/A z 2.03.1981

� Żydowo − kościół p.w. św. Mikołaja, 1902-5, nr rej.: 2198/A z 28.07.1990 − zespół pałacowy, nr rej.: 1423/A z 11.04.1973:

- pałac, 1910 - park, 1 poł. XIX-XX

STĘSZEW – miasto i gmina

� Będlewo − zespół pałacowy i folwarczny, ob. PAN:

- pałac, 1866, nr rej.: 1493/A z 27.11.1973 - budynek bramny, 2 poł. XIX, nr rej.: j .w. - park, pocz. XIX, nr rej.: j .w. - stróżówka, 1866, nr rej.: 2/A z 24.03.1999 - stajnia wyjazdowa, 1866, nr rej.: j.w. - folwark, nr rej.: 3/A z 24.03.1999: - 4 obory, chlewnie, 2 poł. XIX - 2 stodoły, 2 poł. XIX - kuźnia, 2 poł. XIX - dom ogrodnika, 2 poł. XIX

� Jeziorki − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. św. Teresy, 1896-97, nr rej.: 2628/A z 24.09.1997 − park, XVIII/XIX, nr rej.: 1809/A z 20.08.1980

� Łódź − kościół p.w. św. Jadwigi, drewn., 1610, 1854, nr rej.: 2402/A z 21.12.1932 − dzwonnica, drewn., 1863, nr rej.: 1099/A z 29.04.1970

� Modrze − kościół par. p.w. św. Idziego, (1784), 1936, nr rej.: 750/Wlkp/A z 21.12.1932 i z 5.06.2009

- cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. - ogrodzenie z bramami, mur., nr rej.: j.w.

− zespół pałacowy, nr rej.: 1819/A z 5.02.1981: - pałac, 2 poł. XIX, 1930, - park, 1 poł. XIX - spichrz, 1840

� Sapowice − zespół pałacowy, poł. XIX, nr rej.: 1786/A z 31.05.1979:

- pałac


99

- park � Skrzynki

− dwór, 2 poł. XIX, nr rej.: 2188/A z 29.05.1990 Stęszew − historyczny układ urbanistyczny miasta, XIV-pocz.XX, nr rej.: 690/Wlkp/A z 14.08.2008 − kościół par. p.w. Świętej Trójcy, 2 poł. XV, XVIII, nr rej.: 2409/A z 21.12.1932 − kościół fil. p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP, ul. Kościańska 39, 1905, nr rej.: 781/Wlkp/A z

26.03.2012 − pozostałości zamku (?), tzw. Pańska Góra, nr rej.: 2410/A z 14.01.1933 − dom, Rynek 8, szach., XVIII/XIX, nr rej.: 1185/A z 24.07.1970 − dom, Rynek 9, pocz. XIX, nr rej.: 1186/A z 24.07.1970 − dom, Rynek 19, szach., XVIII/XIX, nr rej.: 1187/A z 24.07.1970 − przepust ceglany, na trasie Poznań-Wrocław, pocz. XX, nr rej.: 1902/A z 14.01.1983

� Strykowo − zespół pałacowy:

- pałac, 1900, nr rej.: 2210/A z 7.08.1991 - park, pocz. XX, nr rej.: 1813/A z 20.08.1980

� Tomice − kościół par. p.w. św. Barbary, 1463, XVIII, nr rej.: 2412/A z 21.12.1932 Trzebaw − ruiny zameczku Klaudyny Potockiej, na wyspie jeziora Góreckiego, 1822, nr rej.: 1753/A z

17.03.1977 − park dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: 1837/A z 25.02.1981

� Wronczyn − park dworski, nr rej.: 1847/A z 20.03.1981

SUCHY LAS - gmina

� Biedrusko − zespół pałacowy, nr rej.: 1778/A z 19.01.1978:

- pałac, 1877-80 - park, 2 poł. XIX

− kasyno oficerskie, pocz. XX, nr rej.: 2209/A z 2.08.1991 − wodociągowa wieża ciśnień, ul. Poznańska, k.XIX, nr rej.: 534/Wlkp/A z 24.08.2007

� Chludowo − kościół par. p.w. Wszystkich Świętych, drewn., 1765, nr rej.: 2397/A z 21.12.1932 − park, XIX, nr rej.: 2004/A z 14.06.1985 Chojnica − ruina kościoła Jana Chrzciciela XVI, XVIII, nr rej. 2398/A z 21.12.1932

� Golęczewo − stacja kolejowa, szach., 1902-06, nr rej.: 1893/A z 21.07.1981 − dom gminny ze szkołą, ob. szkoła, ul. Dworcowa 55 (d. 40), 1905, nr rej.: 1889/A

z 21.07.1981 − zajazd „Pod Złotą Gwiazdą”, ul. Dworcowa 46 (d. 35), 1904-1906: − oberża z salą taneczną, nr rej.: 1890/A z 21.07.1991 − stajnia, nr rej.: 1886/A z 21.07.1981 − d. łaźnia, ob. OSP, ul. Dworcowa 50 (d. 35), 1904-06, nr rej.: 1892/A z 21.07.1981 − dom, ul. Dworcowa 22 (d. 11), 1902-06, nr rej.: 1888/A z 21.07.1981 − dom, ul. Dworcowa 25/27 (d. 10), 1902-06, nr rej.: 1858/A z 9.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 26 (d. 15), 1902-06, nr rej.: 1855/A z 9.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 28 (d 17), 1902-06, nr rej.: 1854/A z 9.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 29/31 (d. 14), 1902-06, nr rej.: 1856/A z 9.06.1981 − dom, ul. Dworcowa 30 (d. 19), 1902-1906, nr rej.: 1864/A z 10.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 32/34 (d. 21), 1902-1906, nr rej.: 1877/A z 15.06.1981 − dom, ul. Dworcowa 33 (d. 16), 1902-06, nr rej.: 1857/A z 9.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 35 (d. 18), 1902, 1934, nr rej.: 1849/A z 8.05.1981


100

− dom, ul. Dworcowa 36 (d. 25), 1902-1906, nr rej.: 1870/A z 12.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 38 (d.27), 1902-1906, nr rej.: 1861/A z 10.06.1981 − dom, ul. Dworcowa 39 (d. 20), 1902-1906, nr rej.: 1880/A z 30.06.1981 − dom, ul. Dworcowa 39 (d. 20), 1902-1906, nr rej.: 1880/A z 30.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 40 (d. 29), 1902-1906, nr rej.:1863/A z 10.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 42 (d.31), 1902-1906, nr rej.:1859/A z 10.06.1981 − dom, ul. Dworcowa 43 (d. 24), 1902-1906, nr rej.: 1867/A z 12.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 44 (d. 33), 1902-1906, nr rej.: 1875/A z 12.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 45 (d.26), 1902-1906, nr rej.:743/Wlkp/A z 10.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 47 (d.28), 1902-1906, nr rej.:1876/A z 15.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 48 (d. 37), 1902-1906, nr rej.: 1881/A z 30.06.1981 − dom, ul. Dworcowa 49 (d.30), 1902-1906, nr rej.: 1865/A z 10.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 53 (d. 34), 1902-1906, nr rej.: 1860/A z 30.06.1981 − dom, ul. Dworcowa 55 (d. 36), 1902-1906, nr rej.: 1887/A z 20.07.1981 (nie istnieje) − zagroda osadnicza, ul. Dworcowa 57 (d. 38), 1902-1906, nr rej.: 1885/A z 30.06.1981 − dom, ul. Dworcowa 61 (d. 42), 1902-1906, nr rej.: 1869/A z 12.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Kręta 39 (d. 3), 1902-1906, nr rej.: 1878/A − zagroda osadnicza, ul. Kręta 41 (d. 4), 1902-1906, nr rej.: 1874/A z 12.06.1981 − dom, ul. Kręta d. 6, 1902-1906, nr rej.: 1882/A z 30.06.1981 (nie istnieje) − zagroda osadnicza, ul. Lipowa 2 (d. 1), 1902-1906, nr rej.: 1891/A z 2.07.1981 − zagroda osadnicza, ul. Lipowa 3, 1902-1906, nr rej.: 1883/A z 30.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Lipowa 4 (d. 2), 1902-1906, nr rej.: 1853/A z 9.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Lipowa 5, 1902-1906, nr rej.: 1851/A z 9.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Lipowa 6 (d. 4), 1902-1906, nr rej.: 1852/A z 9.06.1981 − dom, ul. Tysiąclecia 2 (d. 1), 1902-1906, nr rej.: 1868/A z 12.06.1981 − dom, ul. Tysiąclecia 3/3a (d. 4), 1902-1906, nr rej.: 1872/A z 12.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Tysiąclecia 4 (d. 3), 1902-1906, nr rej.: 1862/A z 10.06.1981 − dom, ul. Tysiąclecia 7 (d. 6), 1902-1906, nr rej.: 1871/A z 12.06.1981 − zagroda osadnicza, ul. Tysiąclecia 8, 1902-1906, nr rej.: 1873/A z 12.06.1981 − dom, ul. Tysiąclecia 13 (d. 12), 1902-1906, nr rej.: 1884/A z 30.06.1981

� Jelonek − dwór, ul. Obornicka 2, nr rej.: 2128/A z 15.08.1987

� Złotniki − zespół dworski, k. XIX, nr rej.: 2197/A z 31.08.1990:

- dwór - park

SWARZĘDZ - miasto i gmina

� Bogucin − młyn dworski, wodny, pocz. XIX, nr rej.: 1997/A z 19.03.1985 − park dworski, nr rej.: j .w.

� Garby − dwór, k. XIX, nr rej.: 2100/A z 1986

� Karłowice − zespół dworski, 2 poł. XIX:


� Paczkowo − park, 1929-30, nr rej.: 2009/A z 5.08.1985

� Swarzędz − historyczne założenie urbanistyczne, 1366 - XIX/XX, nr rej.: 2255/A z 24.11.1992 − kościół par. p.w. św. Marcina, 1638, XVIII, 1894-96, nr rej.: 1189/A z 24.07.1970


101

− zespół pałacowy, ul. Poznańska, nr rej.: 2115/A z 30.03.1987: - pałac XIX, XX w., 1923 - park, k. XIX, XX

− dom, ul. Piaski 3, szach., XVIII/XIX, nr rej.: 1157/A z 19.G6.197G − dom, ul. Piaski 8, pocz. XIX, nr rej.: 1191/A z 24.G4.197G − dom, Rynek 23, pocz. XIX, nr rej.: 119G/A z 24.G7.197G − dom, ul. Warszawska 5, XVIII/XIX, nr rej.: 1192/A z 24.G7.197G Uzarzewo − kościół par. p.w. św. Michała Archanioła, szach., , 1749, 1869, 19G2, nr rej.: 1195/A

z 24.G7.197G − plebania, poł. XIX, nr rej.: 1739/A z 31.12.1975 − zespół pałacowy, poł. XIX, nr rej.: 1421/A z 11.04.1973:

- pałac - park - stajnia, nr rej.: 1737/A z 16.12.1975

� Wierzenica − kościół p.w. św. Mikołaja, drewn., 2 poł. XVI, nr rej.: 2414/A z 21.12.1932 − karczma, drewn., XVII (?), XIX, nr rej.: 1196/A z 24.G7.197G − zespół dworski, 2 ćw. XIX, nr rej.: 1736/A z 9.12.1975:

- dwór - park

� Wierzonka − zespół dworski i folwarczny:

- dwór, 2 ćw. XIX, nr rej.: 2339/A z 14.G2.1995 - oficyna, 2 poł. XIX, nr rej.: j.w. - park, poł. XIX, nr rej.: 1779/A z 1G.G8.1979 - folwark, 2 poł. XIX-XX, nr rej.: 234G/A z 14.G2.1995: - rządcówka (nr 6) - kuźnia - spichrz - stajnia z wozownią

TARNOWO PODGÓRNE – gmina

� Baranowo − zespół dworski, k. XIX, nr rej.: 2194/A z 30.08.1990:

- dwór - park

� Ceradz Kościelny − zespół kościoła par.

- kościół p.w. św. Stanisława, 1 poł. XVI, 1713, nr rej.: 2396/A z 21.12.1932 - dzwonnica, drewn., 1958, nr rej.: 1G98/A z 29.G4.197G - kaplica grobowa rodziny Engelstromów, poł. XIX, nr rej.: 1174/A z 23.G7.197G

� Chyby − kaplica p.w. św. Stanisława, 1660, 2 poł. XIX, nr rej.: 1201/A z 2.G9.197G − zespół dworski, 2 poł. XVIII, XIX/XX:

- dwór, nr rej.: 1202/A z 2.G9.197G - park nr rej. 2147/7 z 14.04. 1980

� Jankowice − zespół pałacowy:

- pałac, 1803-07, 1912, nr rej.: 2492/A z 31.01.1952 - park, pocz. XIX, nr rej.: 161/A z 17.07.1968 - spichrz, pocz. XIX, nr rej.: j.w.

� Lusowo


102

− kościół par. p.w. św. Jadwigi i Jakuba, XV, 1916-18, nr rej.: 1176/A z 23.07.1970 − zespół pałacowy, poł. XIX, nr rej.: 1530/A z 2.07.1974:

- pałac - park

� Rumianek − park, ul. Parkowa 6, poł. XIX, nr rej.: 1827/A z 5.02.1981

� Sierosław − park, k. XIX, nr rej.: 1843/A z 2.03.1981

� Swadzim − zespół pałacowy:

- pałac, 1910, 1924, nr rej.: 2177/A z 16.08.1989 - park, poł. XIX, XX, nr rej.: 1784/A z 14.02.1979

� Tarnowo Podgórne − kościół par p.w. Wszystkich Świętych, 1464, XVIII, nr rej.: 2411/A z 21.12.1932 − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, 1901, nr rej.:

2621/A z 30.06.1997 − piwnice domu celnego, 1 poł. XIX, nr rej.: 1194/A z 24.07.1970

Zgodnie z rejestrem zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego, prowadzonym przez

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu, na terenie powiatu kościańskiego zlokalizowane

są następujące obiekty:

CZEMPIŃ – m. i gm.

� Borowo − park, k. XIX, nr rej.: 1835/A z 25.02.1981

� Czempiń − historyczny układ urbanistyczny miasta, XV–pocz. XX, nr rej.: 691/Wlkp/A z 7.08.2008 − kościół par. p.w. św. Michała Archanioła, 1895-99, nr rej.: 2624/A z 29.08.1997 − cmentarz przykościelny, nr rej.: j.w. − cmentarz ewangelicki, 1 poł. XIX, nr rej.: 2180/A z 28.11.1989 − zespół pałacowy Borówko, XVIII-XIX:

- pałac, 1739, nr rej.: 2375/A z 25.11.1932 oraz 2491/A z 31.01.1952 - park, nr rej.: 2116/A z 3.04.1987 - ogrodzenie - kaplica, ob. kościół fil. p.w. śś. Apostołów Szymona i Judy, 1782, nr rej.: 2376/A z

25.11.1932 oraz 574/A z 30.04.1969 − dom, ul. Długa 2, 1 poł. XIX, nr rej.: 578/A z 2.05.1969 − kamienica z oficyną, ul. Kościelna 6, 1905, nr rej.: 2353/A z 12.04.1995 − dom, Rynek 26, 1 poł. XIX, nr rej.: 575/A z 2.05.1969 − dom, Rynek 27, poł. XIX, nr rej.: 576/A z 2.05.1969 − dom, Rynek 30, 1 poł. XIX, nr rej.: 577/A z 2.05.1969 − dom, ul. Towarowa 9, pocz. XIX, nr rej.: 2324/A z 12.12.1994

� Głuchowo − zespół kościoła par., nr rej.: 488/Wlkp/A z 7.02.1955 i z 5.04.2007 :

- kościół p.w. św. Katarzyny, 1751, 1904 - cmentarz kościelny - ogrodzenie z bramą, mur., XIX - plebania, XVIII/XIX - ogród plebański, XIX

− zespół pałacowy, XVII-XX: - pałac, nr rej.: 1398/A z 24.02.1973 - oficyna, nr rej.: 2341/A z 15.02.1995


103

- stajnia koni wyjazdowych, nr rej.: 2341/A z 15.02.1995 - park, nr rej.: 1667/A z 23.12.1974

� Gorzyczki − zespół pałacowy, 2 poł. XIX:


� Jarogniewice − zespół pałacowy i folwarczny, k. XVIII, XIX:

- pałac, nr rej.: 2514/A z 19.02.1955 - park, nr rej.: j.w. - oficyna, k. XVIII, nr rej.: 2515/A z 19.02.1955 - budynek gospodarczy, nr rej.: j.w. - obora, nr rej.: 2513/A z 19.02.1955

� Jasień − park dworski, XIX, nr rej.: 73/47/55 z 19.02.1955

� Piotrkowice − zespół dworski i folwarczny, 2 poł. XIX:

- dwór, nr rej.: 2346/A z 14.03.1995 - park, nr rej.: 2021/A z 25.10.1985 - folwark, nr rej.: 2347/A z 14.03.1995: - stajnia - obora - 2 stodoły (d. owczarnie) - owczarnia

� Piotrowo − park pałacowy, pocz. XIX, nr rej.: 2097/A z 22.09.1986 − 2 aleje lipowe, pocz. XX, nr rej.: 2195/A z 7.08.1990

� Rakówka − zespół dworski, pocz. XX, nr rej.: 2191/A z 20.04.1990 :

- dwór, 1925-28 - park

� Stary Gołębin − kościół p.w. Wniebowzięcia NMP, drewn., 1670, 1881, nr rej.: 2378/A z 25.11.1932 − park, XVIII, nr rej.: 1821/A z 5.02.1981

KOŚCIAN – gm. � Bonikowo

− kościół par. p.w. św. Mikołaja, szach., 1785, nr rej.: 58 z 26.01.1955 − park pałacowy, poł. XIX, nr rej.: 977/A z 23.09.1985 − spichrz folwarczny, 3 ćw. XIX, nr rej.: 1542/A z 21.04.1995

� Choryń − kościół par. p.w. św. Katarzyny, 1851, nr rej.: 1642 z 18.07.1997 − dzwonnica, 2 poł. XIX, nr rej.: j.w. − zespół dworski i folwarczny, pocz. XIX:

- dwór (I), nr rej.: 507 z 5.02.1955 - dwór (II), nr rej.: j.w. - park, nr rej.: 978/A z 23.09.1985 - dom mieszkalny, nr rej.: 503 z 5.02.1955 - spichrz, nr rej.: j. w. - wozownia (kuźnia), XIX, nr rej.: 1516/A z 21.12.1994

� Darnowo − dom nr 10, 1 poł. XIX, nr rej.: 589/A z 26.05.1969 − dom nr 12 (d. 7), 1 poł. XIX, nr rej.: 588/A z 26.05.1969


104

− dom nr 14, 1 poł. XIX, nr rej.: 590/A z 26.05.1969 � Gryżyna

− ruiny kościoła p.w. św. Marcina, k. XIII, nr rej.: 338 z 3.01.1949 − zespół dworski, XVIII:

- dwór, nr rej.: 28 z 31.01.1952 - park z terenem przy nowym kościele, nr rej.: 976 z 23.09.1985

− zespół folwarczny, 2 poł. XIX, nr rej.: 1338/A z 23.11.1992: � Kobylniki

− zespół dworski i folwarczny, XVIII-XIX: - dwór, nr rej.: 592/A z 26.05.1969 - oficyna, nr rej.: 522/A z 18.02.1955 - dom ogrodnika, nr rej.: j.w. - park z aleją dojazdową, nr rej.: 980/A z 23.09.1985 - folwark, 1525/A z 7.02.1995

� Kokorzyn − park dworski z aleją dojazdową, nr rej.: 981/A z 23.09.1985

� Kurowo − park dworski, nr rej.: 982/A z 23.09.1985

� Mikoszki − park dworski, nr rej.: 983/A z 23.09.1985

� Nielęgowo − zespół dworski, pocz. XX, nr rej.: 972/A z 16.11.1983:

- dwór - park, nr rej.: 984/A z 23.09.1985

� Nowy Dębiec − park dworski, pocz. XX, nr rej.: 986/A z 23.09.1985

� Osiek − zespół dworski, nr rej.: 1669/A z 23.12.1974:

- dwór, 1 poł. XIX - park, 2 poł. XVIII, nr rej.: 985/A z 23.09.1985

� Pelikan − wiatrak, XIX, nr rej.: 1127/A z 8.09.1988 (wypis z księgi rejestru)

� Pianowo − zespół pałacowy, XIX/XX, nr rej.: 372/1-2/Wlkp/A z 23.09.1985 i z 7.08.1995 :

- pałac - park

� Gryżyna − ruiny kościoła p.w. św. Marcina, k. XIII, nr rej.: 338 z 3.01.1949 − zespół dworski, XVIII:

- dwór, nr rej.: 28 z 31.01.1952 - park z terenem przy nowym kościele, nr rej.: 976 z 23.09.1985

− zespół folwarczny, 2 poł. XIX, nr rej.: 1338/A z 23.11.1992: � Kobylniki

− zespół dworski i folwarczny, XVIII-XIX: - dwór, nr rej.: 592/A z 26.05.1969 - oficyna, nr rej.: 522/A z 18.02.1955 - dom ogrodnika, nr rej.: j.w. - park z aleją dojazdową, nr rej.: 980/A z 23.09.1985 - folwark, 1525/A z 7.02.1995:

� Kokorzyn − park dworski z aleją dojazdową, nr rej.: 981/A z 23.09.1985

� Kurowo


105

− park dworski, nr rej.: 982/A z 23.09.1985 � Mikoszki

− park dworski, nr rej.: 983/A z 23.09.1985 � Nielęgowo

− zespół dworski, pocz. XX, nr rej.: 972/A z 16.11.1983: - dwór - park, nr rej.: 984/A z 23.09.1985

� Nowy Dębiec − park dworski, pocz. XX, nr rej.: 986/A z 23.09.1985

� Osiek − zespół dworski, nr rej.: 1669/A z 23.12.1974:

- dwór, 1 poł. XIX - park, 2 poł. XVIII, nr rej.: 985/A z 23.09.1985

� Pelikan − wiatrak, XIX, nr rej.: 1127/A z 8.09.1988 (wypis z księgi rejestru)

� Pianowo − zespół pałacowy, XIX/XX, nr rej.: 372/1-2/Wlkp/A z 23.09.1985 i z 7.08.1995 :

� Racot − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. p.w. św. Stanisława Kostki i św. Jerzego, 1780, nr rej.:

59/A z 5.02.1965 − zespół pałacowy, XVIII-XX:

- pałac, nr rej.: 355/A z 31.01.1952 - dom mieszkalny (przy pałacu), nr rej.: 501/A z 7.02.1955 oraz 45/A z 20.01.1965 - 2 oficyny, nr rej.: 45/A z 20.01.1965 - d. gorzelnia, ob. stajnia nr rej.: 511/A z 7.02.1955 - park, nr rej.: 39/A z 20.07.1949

− zespół folwarczny, XVIII-XX, nr rej.: 1528/A z 9.03.1995: − dom, ul. Kościuszki 3, poł. XIX, nr rej.: 250/A z 17.09.1968 − dom, ul. Kościuszki 4, XIX, nr rej.: 251/A z 17.09.1968 − wiatrak koźlak, przy drodze Kościan-Krzywiń, XVIII, nr rej.: 1084/A z 28.03.1988

� Stare Oborzyska − kościół par. p.w. NMP Pocieszenia, pocz. XIV, nr rej.: 37 z 16.01.1953 − park pałacowy, 1 poł. XIX, nr rej.: 979/A z 23.09.1985

� Turew − zespół pałacowy, XVIII-XX:

- pałac, nr rej.: 44 z 26.01.1965 - kaplica, 1846, nr rej.: j.w. - park, nr rej.: 987/A z 23.09.1985

− pasy wiatrochronne gen. Chłapowskiego, XIX, nr rej.: 1018/A z 19.06.1987 � Wyskoć

− kościół par. p.w. św. Andrzeja Apostoła, 1846, nr rej.: 94 z 18.03.1968 − dwór, 1 poł. XIX, nr rej.: 1197 z 27.07.1970

KOŚCIAN – m. − założenie urbanistyczne miasta, nr rej.: 541 z 1.02.1956 − kościół par. p.w. MB Wniebowziętej, ul. Kościelna, XV, nr rej.: 507/Wlkp/A z 25.02.1939

(wypis z księgi rejestru) − kościół par. p.w. Świętego Ducha, ul. Piłsudskiego, 2 poł. XV, nr rej.: 32 z 25.11.1932 − d. kościół dominikanów p.w. Świętego Krzyża, k. XVII, nr rej.: 33 z 25.11.1932 − kościół ewangelicki, 1843-46, nr rej.: 526/A z 15.02.1955 − prezbiterium kościoła p.w. Pana Jezusa, pl. Niezłomnych, 1670-80, nr rej.: 531 z 11.02.1953 − kaplica d. ewangelicka, ob. cmentarna, ul. Boczkowskiego 46, k. XIX, nr rej.: 1314/A z

30.06.1992


106

− ogrodzenie, nr rej.: j.w. − cmentarz rzym.-kat., ul. Bączkowskiego, XVIII-XIX, nr rej.: 968/A z 4.05.1981 − pozostałości murów obronnych, XIV-XV, nr rej.: 1172/A z 17.07.1970 − ratusz, poł. XIX, nr rej.: 1335/A z 10.09.1992 − zespół szpitala dla nerwowo chorych, ul. Kościuszki 10, XV, XIX-XX, nr rej.: 1313/A z 3.06.1992:

- d. kościół bernardynów, ob. budynek szpitalny - kaplica p.w. NMP Anielskiej (d. prezbiterium kościoła), nr rej.: 522 z 18.02.1953 - pawilony szpitalne nr 1, 2, 9, 11, 12, 13, 14a, 15, 15a, 26 - park

− budynek liceum, ul. Kościuszki 3, 1928, nr rej.: 1461/A z 11.10.1993 − dom (fasada), Al. Kościuszki 6, 1924, nr rej.: 1302/A z 5.05.1992 − willa z ogrodzeniem, ul. Młyńska 3, 1904, nr rej.: 1644 A z 16.10.1997 − dom, ul. Piłsudskiego 55, 4 cw. XIX, nr rej.: 1270/A z 27.03.1992 − dom, Rynek 2, 1 poł. XIX, nr rej.: 594 z 26.05.1969 − dom, Rynek 4, 1 poł. XIX, nr rej.: 597 z 26.05.1969 − dom, Rynek 7, 1 poł. XIX, nr rej.: 598 z 26.05.1969 − dom, Rynek 13, 1 poł. XIX, nr rej.: 599 z 26.05.1969 − dom, Rynek 14/15, 1 poł. XIX, nr rej.: 600 z 26.05.1969 − dom, Rynek 18, 1 poł. XVII, nr rej.: 642 z 1.04.1959 − dom, Rynek 23, 1 poł. XIX, nr rej.: 601 z 27.05.1969 − dom, Rynek 24, 1 poł. XIX, nr rej.: 602 z 27.05.1969 − dom, Rynek 25, 1 poł. XIX, nr rej.: 603 z 27.05.1969 − dom, Rynek 28, 1 poł. XIX, nr rej.: 1561 z 24.07.1974 − dom, Rynek 30, 1800, nr rej.: 604 z 27.05.1969 − dom, Rynek 31, 1 poł. XIX, nr rej.: 1562 z 24.07.1974 − dom, Rynek 32, 1 poł. XIX, 1908, nr rej.: 605 z 27.05.1969 − dom, ul. Szczepanowskiego 1, 1 poł. XIX, nr rej.: 607 z 27.05.1969 − dom, ul. Szczepanowskiego 7, 1 poł. XIX, nr rej.: 608 z 27.05.1969 − dom, ul. Szczepanowskiego 11, 1 poł. XIX, nr rej.: 609 z 25.05.1969 − dom, ul. Szewska 16, 1 poł. XIX, nr rej.: 610 z 25.05.1969 − dom, ul. Szewska 36, 1 poł. XIX, nr rej.: 613 z 27.05.1969 − dom, ul. Wrocławska 4, XVIII/XIX, nr rej.: 606 z 27.05.1969 − dom, ul. Wyszyńskiego 1, 1 poł. XIX, nr rej.: 614 z 27.05.1969 − dom, ul. Wyszyńskiego 18, 1 poł. XIX, nr rej.: 615 z 27.05.1969 − wodociągi miejskie, ul. Czempińska 2, 1908-09, nr rej.: 238/Wlkp/A z 7.07.2005 − wiatrak, przy obwodnicy Leszno-Poznań, 1714, XIX, XX, nr rej.: 1098/A z 29.02.1988 − wiatrak, przy szosie Kościan-Kawczyn, 1805, 1997, nr rej.: 1079/A z 28.03.1988

� Kościan - Kiełczewo − wiatrak koźlak, ul. Kruczkowskiego 26, 1819, nr rej.: 1097/A z 29.02.1988 − wiatrak koźlak, ul. Podgórna, 1838, nr rej.: 1096/A z 29.02.1988

KRZYWIŃ – m. i gm. � Bielewo

− dwór, 1786, 2 poł. XIX, nr rej.: 1074/A z 17.04.1970 � Bieżyń

− wiatrak koźlak, 2 poł. XIX, nr rej.: 1093/A z 29.02.1988 � Cichowo

− zespół pałacowy, XIX-XX: - pałac, 1908, nr rej.: 1399/A z 24.02.1973 - park, nr rej.: 1664/A z 21.12.1974

� Czerwona Wieś − kościół par. p.w. św. Idziego, XIII, 1778, nr rej.: 27 z 25.11.1932 (wypis z księgi rejestru) − dzwonnica, drewn., XVIII, nr rej.: 617 z 27.05.1969


107

− zespół pałacowy, 1845, nr rej.: 106/512 z 7.02.1955: - pałac - park, nr rej.: 1666/A z 23.12.1974

− zespół folwarczny, 2 poł. XIX, nr rej.: 1390/A z 31.03.1993: − dom nr 13, 1 poł. XIX, nr rej.: 513 z07.02.1955

� Jerka − wiatrak koźlak, ul. Leszczyńska 3, 1 poł. XVIII, nr rej.: 1051/A z 5.03.1988

� Jurkowo − zespół pałacowo-parkowy, poł. XIX, nr rej.: 1408/A z 22.04.1993: − kapliczka słupowa Matki Boskiej, 1892 − kapliczka słupowa św. Józefa, pocz. XX − kuźnia folwarczna, 1880, nr rej.: 1647 A z 8.01.1998

� Kopaszewo − zespół pałacowy, pocz. XIX, XIX/XX:

- pałac, nr rej.: 525 z 18.02.1955 - park z aleją platanową, nr rej.: 38 z 20.07.1949 i 27.11.1996 - kaplica p.w. NMP, 1794, nr rej.: 527 z 18.02.1955

− ochronka, ob. przedszkole, 1910, nr rej.: 1517/A z 2.01.1995 − czworak nr 27, 1926, nr rej.: 1518/A z 30.12.1994 − -śmiorak nr 28/29, XIX/XX, nr rej.: 1519/A z 30.12.1994

� Krzywiń − zespół budowlany i założenie urbanistyczne, nr rej.: 1331/A z 18.08.1992 − kościół par. p.w. św. Mikołaja, ul. Kościelna, 1450, XVI, nr rej.: 34 z 25.11.1932 − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat., ul. gen. D. Chłapowskiego, XIX/XX, nr rej.: 1469/A z

10.12.1993 − dom, ul. Kościelna 4, 1 poł. XIX, nr rej.: 595 z 26.05.1969 − dom, Rynek 11, 1 poł. XIX, nr rej.: 399/Wlkp/A z 26.05.1969 − wiatrak koźlak, przy drodze do Gryżyny, 1698 ?, nr rej.: 1048/A z 5.03.1988 − wiatrak koźlak, przy drodze do Nowego Dworu, 1698 ?, nr rej.: 974/A z 4.09.1984

� Lubiń − kościół p.w. św. Leonarda, XIII, nr rej.: 541/Wlkp/A z 25.11.1932 i z 30.11.2007: − cmentarz kościelny z terenem skarpy, nr rej. : j.w. − ogrodzenie mur., k. XVIII, nr rej.: j.w. − zespół opactwa benedyktynów, XII-XX, nr rej.: 202/Wlkp/A :

- kościół, XII-XVIII, nr rej. 390/Wlkp/A z 25.11.1932 - klasztor, 1 poł. XVII-XVIII, nr rej. 390/Wlkp/A z 19.02.1955 - brama, XVIII, nr rej. 390/Wlkp/A z 12.07.1968 - budynek klasztorny, 1929-31, dec. z 9.09.1994 - dzwonnica, pocz. XX, , dec. z 9.09.1994 - szkoła parafialna, pocz. XIX, , dec. z 9.09.1994 - dworek, 2 ćw. XIX, nr rej.: 391/Wlkp/A z 19.02.1955 - spichrz, 1908, dec. z 9.09.1994 - ogród i park klasztorny, XVIII-XIX, dec. z 9.09.1994 - ogrodzenia (mury) z bramami i furtami, XVI-XX, dec. z 21.10.2004

− pastorówka, ob. dom, ul. Mickiewicza 5, poł. XIX, nr rej.: 389/Wlkp/A z 7.08.1995 � Łagowo

− wiatrak koźlak, (nr 31), 1819, nr rej.: 764/Wlkp/A z 28.02.1988 � Mościszki

− zespół dworski, XIX/XX, nr rej.: 1225/A z 14.08.1991: � Rąbiń

− kościół par. p.w. śś Piotra i Pawła, XV/XVI, 1648, 1904, nr rej.: 39 z 25.11.1932 � Rogaczewo Małe


108

− zespół dworski, XIX/XX, nr rej.: 1494/A z 16.02.1995: � Rogaczewo Wielkie

− obora folwarczna, 1865, nr rej.: 1514/A z 21.12.1994 ŚMIGIEL – m. i gm. � Bronikowo

− kościół par. p.w. św. Franciszka z Asyżu, drewn., k. XVII, 1936, nr rej.: 23 z 25.11.1932 − zespół pałacowy i folwarczny, 2 poł. XIX, nr rej.: 1357/A z 30.04.1993:

� Brońsko − wiatrak koźlak, 2 poł. XVIII, nr rej.: 1083/A z 28.03.1988

� Chełkowo − zespół dworski, 2 ćw. XIX:

- dwór, nr rej.: 505/A z 5.02.1955 - oficyna, nr rej.: 1503/A z 28.03.1974 - spichrz, nr rej.: 506/A z 5.02.1955 - stodoła, 1866, nr rej.: 1558/A z 5.09.1995

� Czacz − założenie ruralistyczne i zespół budowlany wsi, nr rej.: 1527/A z 24.02.1995 − kościół par. p.w. św. Michała Archanioła, XIV-XV, 1653, XVIII, nr rej.: 25 A z 25.11.1932 − plebania, 1818, nr rej.: 569/A z 30.04.1969 − karczma, pocz. XIX, nr rej.: 404 z 11.11.1953 − zespół pałacowy, XIX, 1910, nr rej.: 1665/A z 21.12.1974: − zespół folwarczny, XIX/XX, nr rej.: 1526/A z 28.02.1995: − wiatrak koźlak, 1842, nr rej.: 1076/A z 28.03.1988 i 1112/A z 27.05.1988

� Jezierzyce − zespół dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: 1601/A z 15.01.1996:

� Koszanowo − spichrz, poł. XIX, nr rej.: 1560 z 24.07.1974

� Morownica − zespół pałacowy, 2 poł. XIX, nr rej.: 1000/A z 4.04.1986:

- folwark, nr rej.: 1559/A z 5.09.1995: - spichrz - obora

� Nietążkowo − - zespół dworski, poł. XIX, nr rej.: 260/249/A z 17.09.1968:

- dwór, nr rej.: 1499/A z 29.09.1994 - oficyna - budynek gospodarczy - wieża zegarowa - 2 obeliski wjazdowe - park, nr rej.: 1599/A z 9.01.1996

� Parsko − - zespół dworski, XIX-XX:

- dwór, nr rej.: 519 z 19.02.1955 - spichrz, nr rej.: j.w. - park, nr rej.: 1407/A z 22.04.1993 - kaplica grobowa, nr rej.: j.w.

� Robaczyn − cmentarz ewangelicki, 1789, nr rej.: 586 z 7.02.1957 − bramka z domkami bramnymi, nr rej.: j.w.

� Spławie − zespół dworski, 1840:

- dwór, nr rej.: 252 z 17.09.1968


109

- park, nr rej.: 1151/A z 19.07.1995 − spichrz, 2 ćw. XIX, nr rej.: 441 z 1.02.1969

� Stara Przysieka (Druga) − zespół pałacowy, XVIII-XIX, nr rej.: 46/A z 26.01.1965:

- pałac, nr rej.: 357 z 31.01.1952 - park, nr rej.: 81/57 z 14.02.1957 - dom ogrodnika, ob. dom nr 30, nr rej.: 1524/A z 2.02.1995

� Stare Bojanowo − kościół par. p.w. św. Bartłomieja, 1894, 1900, nr rej.: 864/Wlkp/A z 4.06.2012 − zespół pałacowy, XIX/XX, nr rej.: 1600/A z 12.01.1996:

� Stary Białcz − kościół par. p.w. Wszystkich Świętych, 1696, XIX, nr rej.: 22 z 25.11.1932 − plebania, 2 poł. XVIII, nr rej.: 566/A z 30.04.1969 − zespół folwarczny, 2 poł. XIX, XX, nr rej.: 1523/A z 2.02.1995: − dom nr 4 (d. 31), poł. XIX, nr rej.: 373/570/A z 3.04.1969 − dom nr 13, poł. XIX, nr rej.: 374/572/A z 3.04.1969

� Śmigiel − założenie urbanistyczne i zespół budowlany, nr rej.: 1297/A z 14.04.1992 − kościół par. p.w. NMP Wniebowziętej, ul. Farna, 1439-43, XVI, XIX, nr rej.: 515 z 17.04.1969 − kościół cmentarny, fil. p.w. św. Wita, ul. św. Wita, szach., 1769, nr rej.: 516 z 17.04.1969 − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. św. Stanisława, ul. Matejki, 1830, nr rej.: 517 z

17.04.1969 − cmentarz ewangelicki, ul. Kościańska/Reymonta, k. XVI-XIX, nr rej.: 138/Wlkp/A z

23.07.2003 - kaplica cmentarna, 1846, nr rej.: j.w. - dom grabarza, ob. dom ul. Reymonta 12, 1846, nr rej.: j.w. - ogrodzenie z bramą i furtką, XIX, nr rej.; j.w.

− dom, Al. Bohaterów 10, 1 poł. XIX, nr rej.: 552 z 25.04.1969 − dom, ul. Jagiellońska 13, 1 poł. XIX, nr rej.: 557 z 25.04.1969 − dom, ul. Kościuszki 18, 1 poł. XIX, nr rej.: 554 z 25.04.1969 − dom, ul. Kościuszki 25, k. XIX, nr rej.: 1752/A z 10.11.1995 − zabudowa ul. Lipowej, 14 domów nr 2,5,7,8,11,13,14,15,16,17,18,22,24,41, nr rej.:

649/1618 z 17.09.1974 − zabudowa ul. Matejki, 10 domów nr 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 17, 1 poł. XIX, nr rej.:

650/1619 z 17.09.1974 − dom, ul. Mickiewicza 18, poł. XIX, nr rej.: 1541/A z 11.04.1995 − dom, ul. Mickiewicza 25, 1 poł. XIX, nr rej.: 555 z 25.04.1969 − dom (z warsztatem stolarskim), ul. Podgórna 7 / Lipowa, poł. XIX, nr rej.: 1443/A z

9.11.1993 − willa, ul. Powstańców Wielkopolskich 16, 1901, nr rej.: 1470/A z 18.12.1993 − dom, pl. Rozstrzelanych 1, 1 poł. XIX, nr rej.: 518 z 17.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 2, 1 poł. XIX, nr rej.: 442 z 1.02.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 3, poł. XIX, nr rej.: 519 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 4, 1 poł. XIX, nr rej.: 520 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 5, 1 poł. XIX, nr rej.: 521 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 6, 1 poł. XIX, nr rej.: 522 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 7, 1 poł. XIX, nr rej.: 523 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 9, pocz. XIX, nr rej.: 524 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 10, poł. XIX, nr rej.: 525 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 11, pocz. XIX, nr rej.: 526 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 12, pocz. XIX, nr rej.: 527 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 13, 1 poł. XIX, nr rej.: 528 z 18.04.1969


110

− dom, pl. Rozstrzelanych 14, 1 poł. XIX, nr rej.: 529 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 15, 1 poł. XIX, nr rej.: 530 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 17, pocz. XIX, nr rej.: 531 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 18, 1 poł. XIX, nr rej.: 532 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 19, pocz. XIX, nr rej.: 533 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 21, 1 poł. XIX, nr rej.: 534 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 22, 1 poł. XIX, nr rej.: 535 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 24, poł. XIX, nr rej.: 536 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 25, 1 poł. XIX, nr rej.: 537 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 26, pocz. XIX, nr rej.: 538 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 27, pocz. XIX, nr rej.: 539 z 18.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 28, pocz. XIX, nr rej.: 540 z 23.04.1969 − dom, pl. Rozstrzelanych 29, pocz. XIX, nr rej.: 541 z 23.04.1969 − dom, ul. Sienkiewicza 12, XIX/XX, nr rej.: 1269/A z 23.03.1992 − dom, ul. Sienkiewicza 14, poł. XIX, nr rej.: 556 z 25.04.1969 − dom, ul. św. Wita 23, poł. XIX, nr rej.: 558 z 25.04.1969 − dom, pl. Wojska Polskiego 2, poł. XIX, nr rej.: 542 z 23.04.1969 − dom, pl. Wojska Polskiego 3, poł. XIX, nr rej.: 543 z 24.04.1969 − dom, pl. Wojska Polskiego 8, 1 poł. XIX, nr rej.: 544 z 24.04.1969 − dom, pl. Wojska Polskiego 10, 1 poł. XIX, nr rej.: 545 z 24.04.1969 − dom, pl. Wojska Polskiego 11, 1 poł. XIX, nr rej.: 546 z 24.04.1969 − dom, pl. Wojska Polskiego 14, poł. XIX, nr rej.: 547 z 24.04.1969 − dom, pl. Wojska Polskiego 15, 1 poł. XIX, nr rej.: 548 z 24.04.1969 − dom, pl. Wojska Polskiego 17, poł. XIX, nr rej.: 550 z 25.04.1969 − dom, pl. Wojska Polskiego 18, poł. XIX, nr rej.: 551 z 25.04.1969 − dom, ul. Zdrojowa 7, 1 poł. XIX, nr rej.: 559 z 26.04.1969 − gazownia miejska, ul. Ogrodowa 54, 1902, nr rej.: 1123/A z 15.07.1988: − zespół wodociągów miejskich, ul. Powstańców Wielkopolskich, 1912-13, nr rej.:

719/Wlkp/A z 24.11.2008: − zespół Śmigielskiej Kolei Dojazdowej, ul. Dworcowa 3, pocz. XX, nr rej.: 1328/A z

14.07.1992: − 2 wiatraki, ul. Kościańska, nr rej.: 139/ Wlkp/A z 28.07.2003:

- wiatrak koźlak z Broniowa, 1726, XIX, 1978 - wiatrak koźlak z Kluczewa, poł. XIX, 1978

� Wonieść − kościół par. p.w. św. Wawrzyńca, XV, XIX, nr rej.: 1617 z 17.09.1974 − zespół pałacowy, ok. 1900, nr rej.: 1396 z 24.02.1973: − budynki folwarczne, XIX/XX:

obora, nr rej.: 1396/A z 30.03.1993 stajnia i spichrz, nr rej.: 1395/A z 30.03.1993

� Żegrowo − zespół pałacowy, 2 poł. XIX, nr rej.: 1555/A z 11.08.1995.

Zgodnie z rejestrem zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego, prowadzonym przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu, na terenie powiatu wągrowieckiego wpisane są następujące obiekty:

DAMASŁAWEK – gm. � Damasławek

− park dworski, 1 poł. XIX, nr rej.: A-417 z 12.03.1982 − dworek, ob. plebania, 1 poł. XIX, nr rej.: A-584 z 3.05.1969

� Kołybki


111

− zespół pałacowy: - pałac, 1882, nr rej.: A-435 z 23.04.1983 - park, 1 poł. XIX, nr rej.: A-391 z 18.03.1981

� Kopanina − zespół dworski, nr rej.: A-376 z 23.06.1979: − kaplica grobowa rodziny Sobierajskich, 1830, nr rej.: A-375 z 23.06.1979

� Kozielsko − kościół par. p.w. św. Józefa, 1869-1874, nr rej.: A-737 z 4.12.1992 − plebania, XVIII, nr rej.: A-587 z 3.05.1969

� Niemczyn − kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP, 1897, nr rej.: 759/Wlkp/A z 21.02.1989 i z

31.08.2009 − cmentarz przy kościele (nieczynny), 1 poł. XIX, nr rej.: j.w. − park dworski, 1 poł. XIX, pocz. XX, nr rej.: 726/Wlkp/A z 12.12.2008 − d. kaplica ewangelicka w parku, pocz. XX, nr rej.: j.w.

� Smuszewo − zespół pałacowy, nr rej.: 753/Wlkp/A z 23.06.1979, z 12.03.1982 i z 19.06.2009 :

� Starężyn − park dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: A-412 z 12.03.1982

� Stępuchowo − zespół pałacowy:

- pałac, 1860-70, nr rej.: 1091/A z 29.04.1970 - park, 1 poł. XIX, XIX/XX, nr rej.: A-392 z 28.03.1981

GOŁAŃCZ – m. i gm. � Brdowo

− zespół dworski, k. XIX: - dwór, nr rej.: A-522 z 2.04.1985 - park, nr rej.: A-509 z 17.12.1984

� Chojna − kościół par. p.w. św. Małgorzaty, szach., 1770, nr rej.: A-583 z 3.05.1969 − cmentarz katolicki, nr rej.: A-569 z 29.07.1988

� Czerlin − zespół dworski, poł. XIX:

- dwór, nr rej.: A-1010 z 11.03.1970 - park, nr rej.: A-529 z 13.02.1986

� Czesławice − zespół dworski, 1 poł. XIX:


� Czeszewo − kościół p.w. św. Andrzeja, XVII/XVIII, nr rej.: Ak-I-11a/264 z 14.03.1933 − cmentarz katolicki, nr rej.: A-570 z 29.07.1988 − zajazd, ob. dom nr 27, 1912, nr rej.: 483 z 15.12.1983 − zespół dworski, 1859-60:


� Gołańcz − kościół p.w. św. Wawrzyńca, ul. Libelta, 1931-34, nr rej.: A-498 z 25.01.1984 − kościół klasztorny bernardynów p.w. NMP, ul. Klasztorna, XV/XVI, 1695-1700, nr rej.: AK-I-

11a/252 z 10.03.1933 − brama na cmentarz kościelny, 1 poł. XVIII, nr rej.: A-177 z 19.03.1968 − cmentarz rzym.-kat., nr rej.: A-572 z 29.07.1988


112

− ruina zamku XIV-XV, nr rej.: 6347/30A z 12.03.1930 − park miejski, k. XIX, nr rej.: A-531 z 14.02.1986 − dom, ul. 22 Stycznia 26, 4 ćw. XIX, nr rej.: A-488 z 13.12.1983

� Laskownica Mała − park dworski, poł. XIX, nr rej.: A-510 z 17.12.1984

� Oleszno − park dworski, nr rej.: A-528 z 24.02.1986

� Panigródz − kościół par. p.w. św. Jana Chrzciciela, 1830, 1913, nr rej.: 172/Wlkp/A z 10.05.2004 − cmentarz przykościelny, 2 poł. XIX, nr rej.: 172/Wlkp/A z 1.03.1989 − cmentarz katolicki, 1 poł. XIX, nr rej.: A-573 z 1.03.1989

� Rybowo − cmentarz ewangelicki, 2 poł XIX, nr rej.: A-581 z 9.03.1989 − park dworski, poł. XIX, nr rej.: A-527 z 24.02.1986

� Smogulec − kościół par. p.w. św. Katarzyny, 1616-19, nr rej.: AK-I-11a/258 z 14.03.1933 − cmentarz katolicki, nr rej.: A-584 z 29.07.1988 − park dworski, pocz. XIX, nr rej.: A-503 z 29.05.1984

MIEŚCISKO – gm. � Budziejewo

− kościół par. p.w. św. Wojciecha, 1848-58, nr rej.: 727/Wlkp/A z 19.12.2008 − cmentarz kościelny, j.w. − dwór, poł. XIX, nr rej.: 350/A z 29.10.1968

� Gołaszewo − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. p.w. św. Stanisława Biskupa, 1853, nr rej.: 2599/A z

10.07.1996 � Mieścisko

− kościół par. p.w. św. Michała Archanioła, k. XVII, 1875-76, nr rej.: 1016/A z 11.03.1970 � Podlesie Kościelne

− kościół p.w. św. Anny, drewn., 1712, nr rej.: 2459/A z 10.03.1933 − zespół dworski, XIX/XX, nr rej.: 2156/A z 7.06.1988:

� Popowo Kościelne − kościół par. p.w. Zwiastowania NMP, drewn., 1629, 1720.1926, nr rej.: 761/Wlkp/A z

14.03.1933 i z 15.09.2009 − cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. − ogrodzenie, mur, z bramą , nr rej.: j.w. − zespół dworski, k. XIX, nr rej.: 2099/A z 28.10.1986:

� Sarbia − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. p.w. MB Bolesnej, 1903-05, nr rej.: 2602/A z 31.07.1996

� Żabiczyn − park, 1 poł. XIX, nr rej.: 2036/A z 23.12.1985

SKOKI – m. i gm. � Antoniewo

− zespół zakładu wychowawczego, 1914, nr rej.: 292/Wlkp/A z 11.04.2006: � Chociszewo

− park, 2 poł. XIX, nr rej.: 1981/A z 7.12.1984 � Glinno

− zespół dworski, 1 poł. XIX: - dwór, nr rej.: 253/A z 29.10.1968 - park, nr rej.: 2167/A z 26.10.1988

� Jabłkowo − kościół par. p.w. św. Michała Archanioła, drewn., 1754, nr rej.: 880/Wlkp/A z 31.12.1958


113

− d. cmentarz przy kościele (XV ?) , nr rej.: 880/Wlkp/A z 16.01.2013 − zespół dworski, 1 poł. XIX – pocz. XX, nr rej.: 788/Wlkp/A z 11.03.1970, z 28.10.1986 i z

25.03.2005 : � Jagniewice

− zespół dworski, nr rej.: A-32/Wlkp z 15.06.2000: � Lechlin

− kościół par. p.w. św. Stanisława, 1839-40, nr rej.: 1015/A z 11.03.1970 − zespół dworski, 1 poł. XIX, nr rej.: 734/Wlkp/A z 11.03.1970 i z 27.06.1985:

� Pawłowo Skockie − zespół dworski, nr rej.: 2105/A z 3.11.1986:

� Pomarzanki − park, XIX/XX, nr rej.: 2023/A z 11.09.1985

� Raczkowo − kościół par. p.w. Wszystkich Świętych, drewn., 1780, nr rej.: 2461/A z 14.10.1933

� Rejowiec − zbór kalwiński, ob. kościół rzym.-kat. p.w. Serca Jezusa, drewn., 1820, nr rej.: 1161/A z

16.07.1970 − dzwonnica, drewn., 1820, nr rej.: j.w.

� Roszkowo − pałac, 1 poł. XIX, nr rej.: 1094/A z 29.04.1970

� Rościnno − zespół pałacowy, k. XIX, nr rej.: 2234/A z 22.05.1992:

� Skoki − kościół par. p.w. św. Mikołaja, ul, Kościelna, szach., 1737, nr rej.: 1162/A z 16.07.1970 − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. Apostołów Piotra i Pawła, ul. Parkowa, 1855-56,

nr rej.: 2627/A z 31.08.1997 − zespół pałacowy, nr rej.: 1728/A z 29.04.1975:

� Stawiany − zespół pałacowy:

- pałac, 1854, nr rej.: 1512/A z 11.04.1974 - park, 2 poł. XIX, nr rej.: 2012/A z 12.08.1985

− spichrz folwarczny, 1860, nr rej.: 1544/A z 4.07.1974 WAPNO – gm. � Aleksandrowo

− park dworski, 1920-25, nr rej.: A-476 z 22.10.1983 � Srebrna Góra

− kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. par. p.w. Serca Jezusowego , 1849, nr rej.: A-219/1163 z 16.07.1970

− cmentarz (nieczynny), przy kościele, nr rej.: A-583 z 9.03.1989 − ogrodzenie mur. , nr rej.: j.w. − cmentarz katolicki, 2 poł. XIX, nr rej.: A-582 z 9.03.1982 − zespół dworski, nr rej.: kl.III-680/29/68 z 1.06.1968:

- dwór, 1790-92, nr rej.: kl.III-885/24/60 z 1.06.1960 - oficyna, 1800 - spichrz, 1800 - brama wjazdowa, 1779 - park, k. XVIII – XIX

� Stołężyn − park dworski, poł. XIX, nr rej.: A-468 z 18.10.1983

WĄGROWIEC – gm. � Bracholin

− wiatrak holender, poł. XIX, nr rej.: A-1014 z 11.03.1970


114

� Czekanowo − cmentarz ewangelicki, k. XIX, , nr rej.: 184/Wlkp/A z 16.08.2004 − dwór, 2 poł. XIX, nr rej.: A-440 z 19.07.1983

� Danabórz − ruiny zamku, XV/XVI, nr rej.: 1216/30A z 15.05.1930 − dwór, poł. XIX, nr rej.: A-352 z 29.10.1968

� Grylewo − kościół par. p.w. św. Katarzyny, 1861-64, nr rej.: 815/Wlkp/A z 9.10.1997 i z 28.09.2010 − cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. − ogrodzenie z bramą i furtką, XIX/XX, nr rej.: j.w. − plebania, k. XVIII, nr rej.: 815/Wlkp/A z 3.05.1969 − zespół dworski, k. XVIII, nr rej.: A-119 z 1.06.1968:

� Kaliszany − park dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: A-535 z 14.02.1986

� Łaziska − zespół dworski, XIX, nr rej.: A-324 z 31.02.1978: − grobowiec Franciszka Łakińskiego z kolumną, 1 poł. XIX, nr rej.: A-438 z 27.06.1983

� Łekno − układ urbanistyczny, 1584, nr rej.: 587 z 27.09.1988 − kościół par. p.w. św. Piotra i Pawła, ul. Poprzeczna, XV, nr rej.: AK-I-11a/253 z 10.03.1933

(wypis z księgi rejestru) − kościół ewangelicki, ob. nieczynny, ul. Pocztowa, 1910, nr rej.: 63/Wlkp/A z 4.07.2001 − cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. − ruiny klasztoru cysterskiego, nr rej.: AK-I-4/12/51 z 26.07.1951 − dwór „pastorówka”, poł. XIX, nr rej.: A-722 z 9.09.1991

� Łęgowo − zespół pałacowy, 2 poł. XIX:

- pałac, nr rej.: A-442 z 21.07.1983 - park, nr rej.: A-505 z 15.12.1984

� Łukowo − zespół pałacowy, k. XIX, nr rej.: A-295/1727 z 23.04.1975:

� Nowe − dwór, k. XVIII, nr rej.: A-439 z 19.07.1983

� Ochodza − park dworski, k. XIX, nr rej.: A-508 z 17.12.1984

� Potulice − kościół par. p.w. św. Katarzyny, drewn., 1728, XIX, nr rej.: Ak-I-11a/190 z 22.12.1932 (wypis

z księgi rejestru) − plebania, XIX, nr rej.: A-282 z 11.09.1974 − zespół dworski, pocz. XIX, nr rej.: kl.IV-733/92/56 z 1.08.1956:

- dwór - oficyna - park - świątynia grecka (w parku), nr rej.: A-327 z 21.10.1968

− gorzelnia folwarczna, poł. XIX, nr rej.: A-328 z 21.10.1968 − chałupa podcieniowa, szach., XVIII/XIX, nr rej.: A-178 z 19.07.1968 (nie istnieje)

� Przysieka − zespół dworski, poł. XIX:

- dwór, nr rej.: 1095 z 29.04.1970 - oficyna, nr rej.: 582 z 2.08.1956 - park, nr rej.: A-470 z 18.10.1983

� Redgoszcz


115

− zespół pałacowy: - pałac, 1866, nr rej.: 1440/A z 12.04.1973 - park, XIX, nr rej.: 179/A z 20.07.1968 oraz 1725/A z 23.04.1975

� Rgielsko − park dworski, nr rej.: A-506 z 28.12.1984

� Tarnowo Pałuckie − kościół par. p.w. św. Mikołaja, drewn., 1639, nr rej.: AK-I-11a/259 z 14.03.1933 − dwór, XVIII/XIX, nr rej.: A-441 z 21.07.1983

� Werkowo − pałac, k. XIX, nr rej.: A-443 z 21.07.1983

� Wiatrowo − zespół pałacowy, nr rej.: A-1102 z 6.05.1970:

� Wiśniewo − park dworski, k. XIX, nr rej.: A-507 z 17.12.1984

� Żelice − zespół pałacowy, 2 poł. XIX:

- pałac, nr rej.: A-436 z 23.04.1983 - park, nr rej.: A-534 z 14.02.1986

WĄGROWIEC – m. − układ urbanistyczny miasta, k.XV- XIX/XX, nr rej.: 436/Wlkp/A z 12.12.2006 − kościół par. p.w. św. Jakuba Apostoła, ul. Klasztorna 4, 3 ćw. XV, 2 poł. XVI, nr rej.: Ak-I-

11a/260 z 14.03.1933 (brak decyzji w NID) − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. śś. Piotra i Pawłą, ul. Kolejowa 7, 1834-35, nr

rej.: A-1164 z 16.03.1970 − zespół klasztorny cystersów, ul. Klasztorna 11:

- kościół, ob. par. p.w. Wniebowzięcia NMP, 2 poł. XVIII, 1946-62, nr rej.: AK-I-11a/261 z 14.03.1933

- brama, przy kościele, 2 poł. XVIII, nr rej.: A-180 z 20.07.1968 - klasztor, ob. dom księży emerytów, XIV/XV, 2 poł. XVIII, 1946-48, nr rej.: kl.IV-73/2/58 z

3.11.1958 − opatówka, ul. Opacka 15, k. XVIII, nr rej.: A-1165 z 16.03.1970 − cmentarz, ul. Wyzwolenia, 1880, nr rej.: A-493 z 14.12.1983 − cmentarz starofarny, 1850, nr rej.: A-494 z 15.12.1983 − grobowiec rodziny Keglów, Las Durowski, 1938, nr rej.: A-430 z 1.02.1983 − dom, ul. Klasztorna 10, 1 poł. XIX, nr rej.: A-1168 z 17.07.1970 − gimnazjum męskie, ob. LO, ul. Klasztorna 17-17a, 1875-78, nr rej.: 88/Wlkp/A z 25.03.2002 − gimnazjum żeńskie, ob. szkoła podstawowa, ul. Klasztorna 19, 1876, pocz. XX, nr rej.:

89/Wlkp/A z 29.03.2002 − starostwo, ul. Kościuszki 8, 1890, 1013, nr rej.: 86/Wlkp/A z 19.03.2002 − sąd, ul. Kościuszki 18, 18 c, pocz. XX, nr rej.: A-785 z 20.12.1996 − więzienie, nr rej.: j.w. − Królewskie Ewangelickie Seminarium Nauczycielskie, ob. zespół szkół, ul. Kościuszki 49,

1906-09, nr rej.: 87/Wlkp/A z 19.03.2002 − dom, ul. Marchlewskiego 4, 1 poł. XIX, nr rej.: A-1166 z 17.07.1970 − dom, ul. Marchlewskiego 7, 1830, nr rej.: A-1167 z 17.07.1970 − umocnienia obronne z 1939 r. w rejonie Wągrowiec-Gołańcz, nr rej.: A-477 z 24.10.1983.


116

Zgodnie z rejestrem zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego, prowadzonym przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu, na terenie powiatu wrzesińskiego wpisane są następujące obiekty:

KOŁACZKOWO – gm. � Bieganowo

− kościół par. p.w. Świętego Krzyża, drewn.-mur., 1729, 1800, nr rej.: 951/A z 4.03.1970 − zespół pałacowy, XIX/XX, nr rej.: 1444/A z 12.04.1973:

- pałac, 1910 - park, XIX-XX

� Borkowo − zespół dworski, po 1920, nr rej.: 2649/A z 15.07.1998:

- dwór - park

� Gorazdowo − zespół dworski, 1 poł. XIX, nr rej.: 962/A z 5.03.1970:

- dwór - 2 oficyny - park

� Grabowo Królewskie − zespół kościoła par., 1925-27, nr rej.: 2644/A z 14.04.1998:

- kościół p.w. św. Jadwigi - dzwonnica - kaplica - cmentarz przykościelny - ogrodzenie z bramą

− zespół dworski: - dwór, 1928, nr rej.: 2645/A z 27.04.1998 - ogrodzenie z bramkami, 1928, nr rej.: j.w. - park, poł. XIX – XX, nr rej.: 1977/A z 11.12.1984

� Kołaczkowo − kościół par. p.w. śś. Ap. Szymona i Judy, 1830-36, nr rej.: 424/A z 28.11.1968 − zespół pałacowy, 1 poł. XIX:

- pałac, nr rej.: 2521/A z 7.10.1955 - park z aleją dojazdową, nr rej.: 1992/A z 1.02.1985 - budynek gospodarczy, nr rej.: 2520/A z 7.10.1955 - stajnia, nr rej.: j.w.

� Sokolniki − kościół par. p.w. św. Jakuba Większego, 1930-32,nr rej.: 38/Wlkp/A z 25.09.2000 − cmentarz przykościelny, nr rej.: j.w. − park, XIX/XX, nr rej.: 1985/A z 19.12.1984

� Zieliniec − kościół p.w. św. Michała, drewn., XVIII, nr rej.: 2500/A z 30.10.1953 − dzwonnica, drewn., XVII, nr rej.: 958/A z 5.03.1970 − park dworski, XIX, nr rej.: 1797/A z 27.06.1980

MIŁOSŁAW – m. i gm. � Biechowo

− zespół klasztorny filipinów: - kościół, ob. par. p.w. Narodzenia NMP, 1734-50, nr rej.: 2463/A z 14.03.1933 - klasztor, ob. plebania, 1725-65, nr rej.: 416/A z 28.11.1968 - ogród klasztorny, XVIII, nr rej.: 1982/A z 17.12.1984

� Bugaj − zameczek myśliwski „Bażantarnia”, poł. XIX, nr rej.: 253/A z 17.09.1968


117

− folwark „Na Bugaju”, 1 poł. XIX, nr rej.: 963/A z 5.03.1970 − kuźnia, 1 poł. XIX, nr rej.: 1922/A z 29.12.1983

� Bugaj - Bagatelka − budynek d. nadleśnictwa, 1849, nr rej.: 1916/A z 1.12.1983

� Czeszewo − kościół p.w. św. Mikołaja, drewn., 1792, nr rej.: 2464 z 14.03.1933 − d. karczma, XVIII, nr rej.: 959/A z 5.03.1970 − leśniczówka, k. XIX, nr rej.: 2206/A z 15.05.1991

� Mikuszewo − zespół pałacowy, k. XIX:


� Miłosław − założenie urbanistyczne, XIV-XIX, nr rej.: 2278/A z 30.09.1993 − kościół par. p.w. św. Jakuba, ul. Kościelna, 1620, 1845, nr rej.: 954/A z 5.03.1970 − kościół ewangelicki, ob. ośrodek kultury, ul. Kościelna, 1874-1875, nr rej.: 1923/A z

29.12.1983 − zespół pałacowy, pocz. XIX, po 1945:

- pałac, nr rej.: 2304 z 17.06.1994 - park, nr rej.: 2304 z 17.06.1994 - oficyna, nr rej.: 1738/A z 22.12.1975

− szkoła, poł. XIX, nr rej.: 1105/A z 6.05.1970 − dom, ul. Zamkowa 20, 1868, nr rej.: 1915/A z 1.12.1983 − dom, pl. Wiosny Ludów 14, 1851, nr rej.: 1914/A z 1.12.1983 − dom „Bazar”, pl. Wiosny Ludów 24, pocz. XX, nr rej.: 1924/A z 29.12.1983 − dom, ul. Wrzesińska 24, ok. 1887, nr rej.: 2222/A z 22.01.1992

� Nowa Wieś Podgórna − dwór myśliwski, pocz. XIX, nr rej.: 955/A z 5.03.1970

NEKLA – m. i gm. � Kokoszki

− wiatrak koźlak, 1751, nr rej.: 953/A z 5.03.1970 (nie istnieje) � Mystki

− zespół pałacowy, 2 poł. XIX, nr rej.: 1453/A z 8.06.1973: - pałac, 1870-80 - park, poł. XIX – XX

� Nakielka − d. kościół ewangelicki, 4 ćw. XIX, nr rej.: 2256/A z 24.11.1992

� Nekla − zespół kościoła par., ul. Poznańska, 1899-1901, nr rej.: 2639/A z 29.01.1998:

- kościół p.w. św. Andrzeja Apostoła - kaplica-kostnica - cmentarz przykościelny - ogrodzenie (mur.-met.)

− zespół dworski, poł. XIX: - dwór, nr rej.: 1445/A z 12.04.1973 - park, nr rej.: 83/41/58 z 14.11.1958 oraz 1726/A z 23.04.1975

� Opatówko − kościół p.w. św. Katarzyny, drewn., 1752-54, nr rej.: 2440/A z 22.12.1932

� Podstolice − zespół dworski, poł. XIX:



118

� Targowa Górka − dzwonnica, drewn., XVIII, nr rej.: 968/A z 6.03.1970 − poczta, ob. dom mieszkalny, XVIII/XIX, nr rej.: 969/A z 6.03.1970 − park dworski, XVIII, nr rej.: 2367/A z 14.11.1958

PYZDRY – m. i gm. � Pyzdry

− historyczny układ urbanistyczny, XIII - XIX, nr rej.: 795/Wlkp/A z 28.05.2010 − kościół par. p.w. Narodzenia NMP, ul. Farna, poł. XIV, XV, 1865-70, nr rej.: kl.IV-73/34/58 z

3.10.1958 − zespół klasztorny franciszkanów, ul. Kaliska, poŁ. XIV-XVIII, nr rej.: kl.IV-73/35/58 z

3.10.1958: - kościół p.w. Ścięcia Głowy św. Jana - klasztor

− pozostałości zamku i muru miejskiego, 1 poł. XIV, nr rej.: 120 z 1.06.1968 − pozostałości murów miejskich, w domu ul. Kaliska 36, 1339, nr rej.: 1595 z 10.09.1974 − dom, ul. Kaliska 29, 1 poł. XIX, nr rej.: 412/154 z 9.01.1989 − dom, ul. Kaliska 37, 1 poł. XIX, nr rej.: 504/245 z 4.05.1994 − dom, Rynek (pl. Wolności) 17, drewn., 1768, nr rej.: kl.IV-73/89/56 z 30.07.1956 − dom, Rynek 19, szach., pocz. XIX, nr rej.: 960/A z 5.03.1970 − dom, ul. Zwierzyniec 6, 1 poł. XIX, nr rej.: 449/190 z 19.09.1990 − wiatrak holender, 1903, nr rej.: 450 z 1.02.1969

� Rataje − zespół dworski, 2 poł. XIX, nr rej.: 387/129 z 2.09.1985:

- dwór - park

WRZEŚNIA – m. i gm. � Bardo

− kościół par. p.w. św. Mikołaja, 1783, nr rej.: 950/A z 4.03.1970 − zespół dworski i folwarczny, pocz. XIX:

- dwór, nr rej.: 961/A z 5.03.1970 - park, nr rej.: 2159/A z 26.06.1989 i z 28.03.1997 - folwark, nr rej.: 2618/A z 28.03.1997 (wozownia, magazyn zbożowy, magazyn)

� Białężyce − zespół dworski, 1908, nr rej.: 1730/A z 29.04.1975:

- dwór - park

� Chocicza Mała − park, k. XIX, nr rej.: 2061/A z 1.1986

� Chocicza Wielka − park, XIX/XX, nr rej.: 2060/A z 1.1986

� Chwalibogowo − zespół pałacowy, XIX, nr rej.: 1452/A z 8.06.1973:

- pałac - park

� Gozdowo − kościół par. p.w. śś. Filipa i Jakuba, 1881-83, nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006 − cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. − ogrodzenie z bramkami, 4 ćw. XIX, nr rej.: j.w. − organistówka, 1909, nr rej.: j.w.

� Grzybowo − kościół par. p.w. św. Michała, drewn., 1757, nr rej.: 2465/A z 14.03.1933 − kaplica cmentarna, 1930, nr rej.: 1731/A z 30.04.1975


119

− zespół dworski, 1 poł. XIX, XIX/XX, nr rej.: 2200/A z 28.09.1990: - dwór - park

� Grzymisławice − park, k. XIX, nr rej.: 2104/A z 28.11.1986

� Gulczewo − zespół pałacowy, k. XIX, nr rej.: 1732/A z 30.04.1975:

- pałac - park

� Gutowo − zespół dworski, nr rej.: 1733/A z 30.04.1975:

- dwór, 1895 - park, XIX

� Kaczanowo − kościół par. p.w. św. Marcina, drewn., 1763-65, nr rej.: 952/A z 5.03.1970

� Kawęczyn − park dworski, XIX , nr rej.: 2082/A z 28.04.1986

� Marzenin − kościół par. p.w. św. Mikołaja, 1846-48, nr rej.: A-30/Wlkp z 31.05.2000 − cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. − park, k. XIX, nr rej.: 2079/A z 28.03.1986

� Nowa Wieś Królewska − kościół par. p.w. św. Andrzeja, drewn., 2 poł. XVI, nr rej.: 2534/A z 1.08.1956

� Ostrowo Szlacheckie − zespół pałacowy:

- pałac, 1910, nr rej.: 1773/A z 15.12.1977 - park, XIX/XX, nr rej.: j.w. - kurnik, 1916, nr rej.: 2637/A z 2.04.1998

� Radomice − zespół dworski, nr rej.: 2643/A z 19.05.1998:

- dwór, 2 poł. XIX, 1900 - park, 2 poł. XIX

� Sędziwojewo − wiatrak koźlak, 1822, nr rej.: 1752/A z 13.09.1976 (przeniesiony → skansen w

Dziekanowicach) � Sołeczno

− park pałacowy, XIX, nr rej.: 1525/A z 1.06.1974 − wiatrak koźlak, k. XIX, nr rej.: 1771/A z 12.07.1977 (przeniesiony → skansen w

Dziekanowicach) � Węgierki

− zespół d. kościoła ewangelickiego, 1907-11, nr rej.: 2096/A z 12.08.1986: - kościół, ob. rzym.-kat.par. p.w. Serca Pana Jezusa - cmentarz - pastorówka, ob. plebania - ogród

− zespół pałacowy: - pałac, 3 ćw. XIX, nr rej.: 1527/A z 1.06.1974 - park ze stawem, poł. XIX, nr rej.: 2096/A z 12.08.1986 (dec. zespół kościoła ewang.)

� Wódki − zespół dworski, nr rej.: 2196/A z 11.06.1990:

- dwór, poł. XIX, 1920 - park, XIX – XX


120

- kaplica grobowa rodziny Cegielskich, 1936 � Września

− historyczny układ urbanistyczny, XIV - XIX, nr rej.: 295/Wlkp/A z 19.04.2006 − kościół par. p.w. św. Stanisława Biskupa, ul. Kościelna 7, poł. XV, 1792, 1881-87, nr rej.:

2466/A z 14.03.1933 − kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. par. p.w. Świętego Ducha, ul. Kościuszki 27, 1894, nr rej.:

2293/A z 8.12.1993 − kaplica, ob. kościół par. p.w. Świętego Krzyża, ul. Świętokrzyska 18, drewn., 1664, nr rej.:

721/Wlkp/A z 6.05.1970 i z 2.12.2008 − cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. − zespół pałacowy, ul. Opieszyn :

- pałac, 1870, nr rej.: 966/A z 5.03.1970 - park, ob. miejski, XVIII-XIX, nr rej.: 2118/A z 10.04.1987

− ratusz, ob. UMiG, ul. Ratuszowa 1, 1909-10, nr rej.: 191/Wlkp/A z 28.06.2004 − willa starosty, ul.Chopina 9, 1913-15, nr rej.: 385/Wlkp/A z 25.07.2006 − szkoła, ul. Dzieci Wrzesińskich 2, poł. XIX, nr rej.: 1596/A z 10.09.1974 − wozownia, w zespole koszar, ul. Kościuszki, 1910, nr rej.: 2586/A z 26.03.1996 − kamienica z oficynami, ul. Warszawska 5, 1905, nr rej.: 2569/A z 28.12.1995 − dom, ul. Warszawska 10, 1 poł. XIX, nr rej.: 967/A z 5.03.1970 − dom, ul. Warszawska 15, XIX, nr rej.: 2173/A z 20.02.1989 − Wyższa Szkoła Miejska, ob. LO, ul. Witkowska 1, 1911, nr rej.: 798/Wlkp/A z 25.05.2010.

3.4 Istniejące problemy ochrony środowiska Z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu najbardziej istotne problemy ochrony

środowiska na terenie OFAP dotyczą zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego oraz zagrożeń

stwarzanych przez system komunikacyjny.

Prowadzone badania monitoringowe wskazują na zły stan jakości powietrza atmosferycznego w

zakresie stężeń pyłu PM10, benzo(a)pirenu, ozonu.

System komunikacyjny stwarza zagrożenia dla środowiska głównie z tytułu transportu

drogowego, a więc emisji spalin, generowania hałasu, degradacji walorów przyrodniczych i

krajobrazowych. Ponadto drogi są potencjalnym źródłem zanieczyszczenia środowiska związkami

ropopochodnymi, związkami chemicznymi używanymi do odśnieżania. Największe zagrożenie

hałasem i emisją spalin ze strony systemu komunikacyjnego na omawianym terenie występuje

wzdłuż dróg krajowych i autostrady A2 oraz dróg wojewódzkich, w mniejszym stopniu dotyczy to

dróg powiatowych i gminnych.

W odniesieniu do obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia

2004 r. o ochronie przyrody, rozwój tras komunikacyjnych oraz nieprawidłowo realizowana

urbanizacja prowadzą do fragmentacji sieci obszarów chronionych i stanowią jednocześnie trwałe

bariery migracyjne dla gatunków roślin i zwierząt. Zagospodarowywanie nowych przestrzeni przez

człowieka powoduje przekształcenia pierwotnego rozmieszczenia siedlisk – ich fragmentację, izolację

lub likwidację. System transportu stanowi jeden z głównych czynników antropogenicznych najsilniej

oddziaływujących na populacje zwierząt. Z tego powodu niezwykle istotny jest rozwój sieci drogowej

z uwzględnieniem potrzeb przyrodniczych.

Najistotniejsze zagrożenia dla funkcjonowania obszarów chronionych to: system transportu

tworzący liniowe bariery migracyjne, zabudowa terenów przyrodniczo cennych oraz negatywny

wpływ obecności ludzi na zwierzęta.


121

Transport drogowy i szynowy stanowi najpoważniejsze zagrożenie dla fauny. Niekorzystny wpływ

ma zarówno budowa nowych dróg i linii kolejowych oraz intensyfikacja ruchu na istniejących już

szlakach komunikacyjnych, zwłaszcza przebiegających przez kompleksy leśne. Ruch samochodowy i

kolejowy bezpośrednio negatywnie oddziałuje na zwierzęta, powodując ich śmiertelność i płoszenie.

Śmiertelność na drogach dotyczy w głównej mierze ssaków, ptaków oraz płazów i gadów.

Pośredni niekorzystny wpływ dróg i linii kolejowych powodowany jest zajmowaniem powierzchni

terenu przez szlaki komunikacyjne i towarzyszącą im infrastrukturę (pobocza, nasypy, parkingi, stacje

benzynowe), co powoduje likwidację lub fragmentację i izolację siedlisk kręgowców. Infrastruktura

komunikacyjna tworzy bariery liniowe ograniczające częściowo lub całkowicie naturalne migracje, co

prowadzi do fragmentacji populacji ssaków, płazów i gadów. Dla płazów i małych ssaków nawet

niewielkie konstrukcje stanowią bariery migracyjne i śmiertelne pułapki. Zakłócenia migracji zwierząt

pojawiają się już na etapie budowy dróg i kolei (nasypy, wykopy, obecność ludzi i maszyn), dlatego

też wymagane są odpowiednie zabezpieczenia terenu realizacji inwestycji.

Skutkami ruchu samochodowego i kolejowego są również: pogarszanie jakości siedlisk poprzez

zanieczyszczenia (spaliny, pyły, oleje, smary, środki zimowego utrzymania dróg), wzrost poziomu

hałasu i oświetlenia oraz zmiany mikroklimatu (odwodnienia, modyfikacje rzeźby terenu).

3.5 Potencjalne zmiany środowiska w przypadku braku realizacji SPPOFAP

Głównym założeniem SPPOFAP jest integracja systemów transportowych i wzrost dostępności

komunikacyjnej poprzez rozwój systemu parkingów typu Park&Ride (z ang. Parkuj i Jedź), tj.

parkingów, na których osoby dojeżdżające z przedmieść dużych miast pozostawią swoje pojazdy w

celu korzystania z transportu zbiorowego.

Efektem realizacji polityki parkingowej będzie poprawa dostępności transportowej oraz

minimalizacja długości drogi w przejazdach indywidualnych samochodem. Celem integracji

transportu jest zmniejszenie pracy transportowej wykonywanej przez samochody, a więc

zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środoiwska. Rozwój systemu parkingów Park&Ride pozwoli na

zwiększenie wykorzystania transportu zbiorowego, uznawanego za niskoemisyjny i mający mniejszy

negatywny wpływ na środowisko.

Realizacja polityki parkingowej przyczyni się do ograniczenie poruszających się ulicami

samochodów. Zmniejszenie liczby pojazdów ograniczy emisję szkodliwych spalin i pyłów, a także

ograniczy emisję hałasu, co jest szczególnie korzystne na terenach śródmiejskich, gdzie koncentruje

się największa liczba mieszkańców.

Brak realizacji założeń SPPOFAP będzie prowadzić do pogarszania się wszystkich komponentów

środowiska, a w szczególności jakości powietrza atmosferycznego oraz klimatu akustycznego.

Zaniechanie realizacji SPPOFAP spowoduje:

• Wzrost zatłoczenia i pogorszenie dostępności układów drogowych

• Wzrost emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych oraz pogorszenie jakości powietrza

atmosferycznego

• Pogorszenie klimatu akustycznego i zwiększenie liczby mieszkańców narażonych na

ponadnormatywne wartości poziomu dźwięku

• Obniżenie jakości życia mieszkańców oraz negatywny wpływ systemu transportowego na

ich stan zdrowia

• Wzrost zużycia nieodnawialnych surowców energetycznych


122

• Pogorszenie jakości wód powierzchniowych i podziemnych - zwiększenie ładunku

zanieczyszczeń wprowadzanych do wód

• Degradację gleb

• Zmniejszenie różnorodności biologicznej terenów cennych przyrodniczo

• Zwiększone negatywne oddziaływanie zanieczyszczenia powietrza na dobra kultury.

W przypadku braku realizacji SPPOFAP negatywne trendy będą się pogłębiać, a zanieczyszczenie

środowiska wzrastać.


123

4 Znaczące efekty oceny oddziaływania

4.1 Poziom szczegółowości oceny Strategiczna ocena oddziaływania odnosi się do szerokiego spectrum zagadnień. Inaczej niż

w przypadku oceny oddziaływania planowanych przedsięwzięć nie ma tu możliwości odniesienia się

do konkretnych rozwiązań technicznych. Poziom szczegółowości prowadzonej oceny oddziaływania

jest ściśle powiązany z poziomem szczegółowości przedmiotowego dokumentu.

4.2 Metodyka oceny Dyrektywa 2001/42/WE przy sporządzaniu prognozy oddziaływania dokumentów strategicznych

kładzie nacisk w szczególności na:

• Zebranie i przedstawienie danych na temat stanu środowiska, aktualnych problemów

i ich prawdopodobnej przyszłej ewolucji,

• Przewidywanie znaczących oddziaływań środowiskowych ocenianego dokumentu,

• Wskazanie środków łagodzących i sposobu ich monitorowania,

• Konsultacje społeczne z odpowiednimi władzami, jako część procesu oceny,

• Monitoring oddziaływań środowiskowych planu podczas wdrażania dokumentu.

Procedura oceny oddziaływania obejmowała etapy przedstawione w poniższej tabeli.

Tab. 52. Etapy procedury strategicznej oceny oddziaływania

Etap SOOS Cel

Ustalenie kontekstu i celów, określenie aktualnego stanu, zdecydowanie o zakresie

Zidentyfikowanie innych ważnych

planów lub programów i celów

ochrony środowiska

Ocena, w jaki sposób plan jest pod wpływem czynników zewnętrznych, jak

istniejące ograniczenia zewnętrzne mogą być uwzględnione, pomocne

w określaniu celów SOOS

Zebranie informacji bazowych o stanie

środowiska

Dostarczenie dowodów dla istniejących problemów środowiskowych,

prognozowania oddziaływań na środowisko, zakresu monitoringu, pomoc

w określeniu celów SOOS

Zidentyfikowanie problemów

środowiskowych

Pomocne przy precyzowaniu oceny i jej pośrednich etapów, uwzględniając dane

bazowe, określenie celów SOOS, prognozowaniu oddziaływań, określaniu

zakresu monitoringu

Określenie celów SOOS Dostarczenie instrumentów/środków służących do oszacowania wpływu planu

na środowisko

Konsultacja zakresu SOOS Zapewnienie, że SOOS obejmuje prawdopodobne znaczące oddziaływania

środowiskowe planu

Określenie i doprecyzowanie alternatyw i oszacowanie oddziaływań

Porównanie celów planu z celami

SOOS

Identyfikacja potencjalnych synergii i niespójności pomiędzy celami planu

i celami SOOS

Rozwój strategicznych rozwiązań

alternatywnych

Określenie i sprecyzowanie ewentualnych strategicznych alternatyw

Przewidywanie oddziaływań planu

uwzględniając alternatywy

Określenie znaczących środowiskowych oddziaływań planu i jego alternatyw

Oszacowanie efektów planu,

uwzględniając ewentualne alternatywy

Walidacja przewidywanych oddziaływań planu i jego alternatyw, pomoc przy

doprecyzowaniu planu

Środki łagodzące oddziaływania

niekorzystne

Zapewnienie, że oddziaływania niekorzystne zostały zidentyfikowane

i potencjalne środki łagodzące zostały rozważone (uwzględnione)

Propozycja wskaźników

monitorowania oddziaływań

Wyznaczenie szczegółów, dla których wpływ środowiskowy planu może zostać

oszacowany


124

Etap SOOS Cel

środowiskowych wdrożenia planu

Przygotowanie prognozy oddziaływania

Przygotowanie prognozy

oddziaływania

Prezentacja przewidywanych oddziaływań środowiskowych planu, uwzględniając

alternatywy, w formie odpowiedniej dla konsultacji społecznych i decydentów

Konsultacja projektu planu i prognozy oddziaływania

Konsultacje społeczne, konsultacje z odpowiednimi organami projektu planu oraz prognozy oddziaływania

Zapewnienie udziału społeczeństwa i organów konsultujących oraz możliwości wyrażenia opinii do wniosków płynących ze SOOS

Oszacowanie znaczących zmian Zapewnienie, że uwarunkowania środowiskowe jakichkolwiek poważnych zmian w projekcie planu na tym etapie są określone i wzięte pod uwagę

Podjęcie decyzji i dostarczenie informacji

Dostarczenie informacji, w jaki sposób wyniki oceny oddziaływania i konsultacji społecznych zostały wzięte pod uwagę w ostatecznej wersji planu.

Monitoring znaczących oddziaływań na środowisko wdrożenia planu

Zdefiniowanie celów i metod

monitoringu

Aby określić efekt środowiskowy planu, należy określić gdzie występują

prognozowane oddziaływania, zidentyfikować oddziaływania niekorzystne

Reakcja na oddziaływania niekorzystne Przygotowanie odpowiedniej reakcji tam gdzie zostały stwierdzone

oddziaływania niekorzystne

Niniejsza ocena została oparta na kryteriach jakościowych tak, aby w odpowiedni sposób określić,

jaki wpływ na poszczególne komponenty środowiska będą miały działania zaproponowane

w dokumencie.

Dokonano identyfikacji potencjalnych oddziaływań (na etapie budowy oraz na etapie

eksploatacji) i przeanalizowano skutki środowiskowe dla następujących elementów:

• woda,

• powietrze,

• klimat akustyczny,

• powierzchnia ziemi i gleba,

• fauna i flora,

• różnorodność biologiczna,

• klimat,

• zasoby naturalne

• krajobraz,

• zdrowie człowieka,

• dobra kultury,

• dobra materialne.

Dokonano analizy zidentyfikowanych oddziaływań z określeniem ich rodzaju

(pozytywne/negatywne), określono skalę oddziaływań (globalna - w odniesieniu do OFAP, lokalna - w

odniesieniu do konkretnego parkingu) oraz charakter oddziaływań (bezpośrednie/pośrednie,

stałe/chwilowe, długoterminowe/krótkoterminowe).

Analizowano bezpośredni wpływ założeń dokumentu na środowisko, jak również oddziaływania

pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko i długoterminowe, chwilowe, ciągłe, pozytywne

i negatywne. Brano pod uwagę odwracalność skutków podjętych działań, skalę czasową oddziaływań,

zasięg przestrzenny, możliwość oddziaływania transgranicznego.


125

4.3 Potencjalne oddziaływanie SPPOFAP na poszczególne komponenty środowiska

4.3.1 Wprowadzenie Pozytywne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze rozwoju systemu parkingów Park&Ride

związane jest z ograniczeniem transportu samochodowego indywidualnego, a tym samym z

ograniczeniem emisji zanieczyszczeń i hałasu do środowiska. Realizacja założeń dokumentu pozwoli

tym samym na wyeliminowanie zagrożenia dla zdrowia ludzi i ograniczy niszczenie fasad budynków,

w tym także zabytkowych, powodowanych obecnie przez zanieczyszczenie powietrza.

Negatywne oddziaływanie parkingu na środowisko przyrodnicze i środowisko bytowania

człowieka zależy od wielkości parkingu i jego obciążenia. Oddziaływanie to związane jest z emisją

zanieczyszczeń komunikacyjnych do powietrza atmosferycznego, emisją hałasu, zanieczyszczeniem

środowiska gruntowo-wodnego w wodach opadowych i roztopowych oraz w mniejszym stopniu z

emisją odpadów stałych. Budowa parkingów wiąże się również z zagospodarowaniem terenu, w tym

zmniejszeniem powierzchni biologicznie czynnej.

Oddziaływanie na środowisko właściwe dla rodzaju prowadzonych prac wystąpi na etapie

budowy parkingów (prace ziemne, generowanie hałasu i inne). Oddziaływanie to będzie miało

charakter lokalny i krótkotrwały.

4.3.2 Oddziaływanie na jakość powietrza atmosferycznego Cele zawarte w SPPOFAP mają za zadanie m.in. ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery.

Potencjalne oddziaływanie na jakość powietrza jest uwarunkowane wielkością prognozowanego

natężenia ruchu pojazdów komunikacji publicznej w aglomeracji oraz czynników wpływających na

odpowiednie kształtowanie przepustowości i funkcji poszczególnych dróg. Jednym z efektów

wdrożenia SPPOFAP powinien być zwiększony udział podróży publiczną komunikacją zbiorową.

Rozwój i zwiększenie przepustowości komunikacji zbiorowej na terenie aglomeracji potencjalnie

wpłynie na poprawę jakości powietrza. Zwiększenie wykorzystania systemu transportu publicznego

przyczyni się do ograniczenia tzw. niskiej emisji z sektora transportu oraz zmniejszenia zużycia

nieodnawialnych surowców energetycznych (paliw opartych na ropie naftowej). Na terenie miasta

Poznań problem stanowi zanieczyszczenie pyłem PM10. Realizacja polityki parkingowej może

wpłynąć na spadek poziomu stężeń pyłu PM10.

Rozwój systemu parkingowego będzie przyczyniał się do ograniczenia emisji z sektora transportu

na terenie OFAP. Działania te będą miały bezpośrednie, pozytywne przełożenie na dobrą jakość

powietrza atmosferycznego, a także na klimat oraz dodatkowo pośredni, pozytywny wpływ na

zdrowie ludzi. Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych wpłynie pozytywnie na stan

fauny i flory, a także na dobrą kondycję dóbr materialnych i kulturowych.

Eksploatacja parkingów może powodować lokalny wzrost emisji komunikacyjnej.

Na poziomie szczegółowości Prognozy dokumentu, jakim jest SPPOFAP, nie jest możliwy do

oszacowania w sposób sparametryzowany stopień redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza oraz

emisji hałasu, związanych z realizacją założeń dokumentu. Poziom szczegółowości prowadzonej

oceny oddziaływania jest ściśle powiązany z poziomem szczegółowości przedmiotowego dokumentu.

4.3.3 Czynniki klimatyczne Emisja gazów cieplarnianych wytwarzanych przez system transportowy stanowi znaczący udział

w ogólnej emisji gazów powodujących ocieplanie klimatu.


126

Skumulowanym efektem długoterminowym realizacji SPPOFAP może być pozytywny wpływ na

warunki klimatyczne. Rozwój systemu parkingowego zachęci mieszkańców do rezygnacji z

korzystania z samochodowego indywidualnego systemu transportu, co będzie miało wpływ na

zmniejszenie emisji dwutlenku węgla oraz innych gazów cieplarnianych emitowanych podczas

spalania paliw konwencjonalnych w samochodach osobowych. W efekcie nastąpi spadek emisji

gazów cieplarnianych z OFAP.

4.3.4 Oddziaływanie na klimat akustyczny Sektor transportu drogowego jest drugim co do wielkości źródłem emisji gazów cieplarnianych w

UE, odpowiedzialnym za 12% wszystkich emisji dwutlenku węgla. Podobnie jak w przypadku wpływu

na jakość powietrza i klimat, oddziaływanie na klimat akustyczny będzie związane ze zmianami

przyzwyczajeń mieszkańców aglomeracji – częstsze korzystanie z komunikacji zbiorowej, kosztem

rezygnacji z komunikacji indywidualnej. Sytuacja taka będzie miała pośredni wpływ na emisję hałasu i

klimat akustyczny w sąsiedztwie szlaków komunikacyjnych.

Działania w zakresie minimalizacji uciążliwości związanych z hałasem komunikacyjnym i

drganiami będą również korzystne dla budynków, w tym obiektów zabytkowych, ponieważ wpłyną na

zmniejszenie negatywnego oddziaływania drgań i wibracji, które mogą powodować ich uszkodzenie.

Eksploatacja parkingów może powodować lokalne pogorszenie klimatu akustycznego.

4.3.5 Oddziaływanie na poziom promieniowania elektromagnetycznego Nie stwierdzono jednoznacznych negatywnych lub pozytywnych oddziaływań SPPOFAP na

poziom promieniowania elektromagnetycznego.

4.3.6 Oddziaływanie na powierzchnię ziemi i gleby Pośrednim czynnikiem pozytywnie wpływającym na jakość gleb jest zmniejszenie

zanieczyszczenia powietrza i redukcja depozycji tych zanieczyszczeń wskutek wzrostu udziału podróży

transportem publicznym.

Budowa parkingów wiąże się z zajmowaniem powierzchni ziemi, przekształceniem profilu

glebowego i ograniczeniem powierzchni gleb w związku z realizacją inwestycji.

Negatywne oddziaływanie eksploatacji parkingów na środowisko gruntowo-wodne związane jest

ze spływami powierzchniowymi substancji ropopochodnych pochodzących z pojazdów. Zagrożenie

stanowią także wytwarzane odpady (np. zmiotki z oczyszczania, odpady z koszy czy „dzikie

śmietniki” oraz odpady powstałe w wyniku zdarzeń losowych takich, jak kolizje pojazdów).

4.3.7 Oddziaływanie na wody Brak znaczących negatywnych oddziaływań na zasoby wodne.

W wyniku budowy parkingów zwiększy się powierzchnia nieprzepuszczalna, powodując

zwiększony odpływ zanieczyszczonych wód opadowych i potencjalne zwiększenie emisji

zanieczyszczeń w przypadku nieprawidłowego zagospodarowania tego rodzaju wód.

Nie przewiduje się niekorzystnego oddziaływania na środowisko wodne pod warunkiem

przestrzegania przepisów szczególnych. Rozwiązania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej nie będą

powodować powstawania ścieków zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska

wodnego oraz nie będą powodować naruszenia zapisów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia

24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do

ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. 2006 Nr

137, poz. 984), a odprowadzane kanalizacją ścieki będą spełniać warunki określone ww.

rozporządzeniu.


127

Prace budowlane prowadzone w pobliżu cieków mogą potencjalnie (w przypadku awarii,

wycieków itp.) prowadzić do skażenia wód powierzchniowych i podziemnych. Są to jednak

oddziaływania incydentalne, krótkookresowe i odwracalne, o charakterze lokalnym.

Nie przewiduje się wpływu na zasoby GZWP, a planowane zadania nie będą naruszać zakazów

obowiązujących w strefach ochrony wód.

Planowane inwestycje (21 rozpatrywanych parkingów typu Park&Ride) są zlokalizowane w

granicach następujących jednolitych części wód (jcw):

� jednolite części wód powierzchniowych (jcwp):

− PLRW600024186531 Wełna od Lutomni do Dopływu poniżej Jez. Łęgowo

− PLRW600025186699 Mała Wełna od Dopł. z Rejowa do ujścia

− PLRW600017185969 Trojanka (Struga Goślińska)

− PLRW600025185925 Główna do zlewni zb. Kowalskiego

− PLRW600021185991 Warta od Różanego Potoku do Dopływu z Uchorowa

− PLRW600017185899 Cybina

− PLRW60002118579 Warta od Kopli do Cybiny

− PLRW600016185747 Kopel do Głuszynki

− PLRW60001718576 Potok Junikowski

− PLRW6000231871299 Samica Kierska

− PLRW6000161856969 Samica Stęszewska

− PLRW60000185699 Kanał Mosiński od Żydowskiego Rowu do ujścia

− PLRW60000185691 Kanał Mosiński od Kanału Przysieka Stara do Żydowskiego Rowu

− PLRW60001718389 Wrześnica

� jednolite części wód podziemnych (jcwpd):

− PLGW650036

− PLGW650042

− PLGW650062

− PLGW650063

− PLGW650073.

Zgodnie z obowiązującym Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry (M.P. 2011, Nr 40 poz. 451) dla wszystkich naturalnych części wód powierzchniowych celem środowiskowym jest osiągnięcie co najmniej dobrego stanu ekologicznego i utrzymanie co najmniej dobrego stanu chemicznego, a dla sztucznych i silnie zmienionych części wód powierzchniowych celem środowiskowym jest osiągnięcie co najmniej dobrego potencjału ekologicznego i utrzymanie co najmniej dobrego stanu chemicznego. Dla jednolitych części wód podziemnych celem środowiskowym jest dobry stan, zarówno ilościowy, jak i chemiczny.

Tab. 53. Wyciąg z Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry dla jcwp

Kod jcwp Status JCW Ocena stanu

Ocena ryzyka nieosiągnięcia

celów środowiskowych

Uzasadnienie derogacji

PLRW600024186531 silnie zmieniona część wód

zły zagrożona Silne zmiany morfol. (bud.piętrz+regulacje) - derog. czas.z uwagi na brak możl.techn.oraz dysproporcj.koszty związane z renat.cieku; obszar silnie zurbanizowany; ponad 70% pow.


128





zlewni zajmują tereny rolne; wskaźnik gęstości zalud. = 135,65m/km

2


zły zagrożona Ponad 50% pow.zl.zajmują tereny rolne; słaby stopień skanal. w zlewni, a aktualnie założ.tempo rozbud.kanal. nie wpłynie istotnie na jakość wód - derog. do 2027r.; silne zm.morfolog. (regulacje) oraz zm.reżimu hydrolog. (stawy rybne)

PLRW600017185969 naturalna część wód

umiarkowany zagrożona Planowana budowa zbiornika retencyjnego Przebędowo w latach 2011-2013


zły zagrożona Ponad 70% pow. zlewni zajmują tereny rolne; wskaźnik gęstości zaludnienia wynoszący 71,07m/km

2; derogacja do 2027r.


zły zagrożona Silne zmiany morfologiczne (regulacje) - długi czas proc.inwest. pozysk.środków na renat.z uwagi na położ. w obsz.NATURA 2000; prawie 50% pow. zlewni zajmują tereny rolne; wskaźnik gęst.zalud.= 323,77m/km

2


zły zagrożona Ponad 60% pow. zlewni zajmują tereny rolne; wskaźnik gęstości zaludnienia wynoszący 545,26m/km

2; derogacja do

2027r.


słaby zagrożona Silne zmiany morfol. - derog. czasowa z uwagi na brak możliwości technicznych oraz dysproporcjonalne koszty związane z renaturyzacją cieku; obszar silnie zurbanizowany


zły zagrożona Z uwagi na intensywne rolnictwo; 90,4% powierzchni zlewni zajmuje OSN; wskaźnik gęstości zaludnienia wynoszący 144,62m/km

2


zły zagrożona Silne zmiany morfol. - derog. czasowa z uwagi na brak możliwości technicznych oraz dysproporcjonalne koszty związane z renaturyzacją cieku; obszar silnie zurbanizowany (aglomeracja Poznań)


zły zagrożona Ponad 80% pow. zlewni zajmują tereny rolne; wskaźnik gęstości zaludnienia = 202,07m/km

2,

długotrwały proces inwest. budowy przydomowych ocz.ść


zły zagrożona Z uwagi na intensywne rolnictwo; 24,48% powierzchni zlewni zajmuje OSN; wskaźnik gęstości zaludnienia wynoszący 93,81m/km

2


129





PLRW60000185699 sztuczna część wód zły zagrożona Ponad 60% pow. zlewni zajmują tereny rolne; wskaźnik gęstości zaludnienia wynoszący 188,38m/km

2, długotrwały proces

inwest. budowy przydomowych ocz.ść; silne zm.morfolog. (regulacje)

PLRW60000185691 sztuczna część wód zły zagrożona Ponad 85% pow. zl.zajmują tereny rolne; wskaźnik gęstości zaludnienia wynoszący 233,57m/km

2; silne zmiany

morfologiczne (kanał melioracyjny)


zły zagrożona Ponad 70% pow. zlewni zajmują tereny rolne; wysoka gęstość zaludnienia = 102,83m/km

2;

planowana w latach 2012-2013 budowa zbiornika Gozdowo

Tab. 54. Wyciąg z Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry dla jcwpd

Ocena stanu Kod jcwpd

ilościowego chemicznego


celów środowiskowych Uzasadnienie derogacji

PLGW650036 dobry zły zagrożona długi okr.popr.jak.wód podz.,od wprow.progr.dz.podstaw.na pow.Stan JCWPd jest bezp.uzależ.od st.SJCW i ogr.presji z pow.(skład.odp, p.ogniska zan). Po zastos. P.dział.osiag.dobrego st.jest możl. do 2021r.; plan.ekspl.złoża (w.brunatny) "Trzcianka"

PLGW650042 dobry dobry niezagrożona -

PLGW650062 dobry dobry niezagrożona -

PLGW650063 zły (w subczęści)

dobry zagrożona ze wzgl. na odwadnianie odkrywkowej kopalni węgla brunatnego i brak możliwości likwidacji kopalni przed wyeksploatowaniem złoża, ze względów gospodarczych

PLGW650073 dobry zły zagrożona długi okres popr.jak.wód podz.,od wprow.progr.działań na pow.Stan JCWPd jest bezpoś.uzależ.od stanu SJCW i ogr.presji z pow.(skład.odp). Po zastos. P.działań osiagn.dobr.st.jest możl.do 2021r.; Plan.ekspl.złóż (w.brunatny) "Czempin", "Gostyń" i "Krzywin"

Inwestycje przewidziane do realizacji w ramach wdrażania dokumentu nie będą zwiększać

zagrożenia dla osiągnięcia celów środowiskowych jcw. Realizacja dokumentu nie spowoduje

pogorszenia stanu wód i nie będzie miała wpływu na osiągnięcie celów środowiskowych dla

jednolitych części wód określonych w Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry

(M.P. 2011, Nr 40 poz. 451).


130

4.3.8 Oddziaływanie na bioróżnorodność, rośliny, zwierzęta Nie przewiduje się istotnego wpływu realizacji ustaleń dokumentu na bioróżnorodność z uwagi

na lokalizację parkingów przy istniejących punktach przesiadkowych.

Pośrednio SPPOFAP będzie miała pozytywny wpływ na bioróżnorodność poprzez redukcję emisji

zanieczyszczeń atmosferycznych, a tym samym pozytywny wpływ na zmiany klimatyczne i depozycję

zanieczyszczeń gazowych. Ma to istotny wpływ na szatę roślinną oraz faunę.

Nowe inwestycje mogą powodować negatywny wpływ na zwierzęta i rośliny w wyniku presji

komunikacji w pobliżu nowych inwestycji, np. płoszenie zwierząt.

Potencjalne oddziaływanie na obszary chronione w kontekście planowanych inwestycji zostało

przedstawione w pkt. 4.3.15.

4.3.9 Oddziaływanie na złoża surowców Realizacja SPPOFAP nie ma większego znaczenia dla zachowania złóż surowców naturalnych.

Pośrednio zwiększenie liczby podróży komunikacją zbiorową może przyczynić się do zmniejszenia

korzystania z pojazdów indywidualnych, a co za tym idzie zmniejszenia zużycia nieodnawialnego

surowca jakim jest ropa naftowa. Może to również spowodować mniejsze zapotrzebowanie na nowe

i szersze drogi, a także mniejszą degradację nawierzchni istniejących dróg, czyli mniejsze zużycie

kruszyw naturalnych wykorzystywanych przy budowie i remontach dróg.

4.3.10 Oddziaływanie na krajobraz Zaproponowane działania mają na celu wzrost wykorzystania transportu publicznego, a tym

samym zmniejszenie zatłoczenia ulic aglomeracji, a w szczególności samego Poznania. Zwiększony

udział podróży transportem zbiorowym prawdopodobnie pozytywnie wpłynie na zmniejszenie

zatłoczenia centrum Poznania, wyeliminowanie parkowania w miejscach do tego nieprzeznaczonych.

Uporządkowanie tych kwestii wpłynie pozytywnie na odbiór estetyczny otoczenia i ład

przestrzenny Poznania i okolic.

SPPOFAP zakłada lokalizację parkingów przy stacjach kolejowych, czy dworcach autobusowych,

tj. w miejscach już funkcjonujących w krajobrazie, co nie będzie powodować nowych przekształceń w

krajobrazie.

4.3.11 Oddziaływanie na zdrowie W tym obszarze nie zidentyfikowano znaczących negatywnych oddziaływań skutków realizacji

SPPOFAP. Zaproponowane w dokumencie działania prowadzą do polepszenia stanu jakości

środowiska, a tym samym redukcji środowiskowych czynników chorobotwórczych takich, jak:

zanieczyszczenie powietrza, nadmierny hałas, wibracje.

Rozwój sytemu parkingów i ograniczenie transportu samochodowego indywidualnego będzie

miało wpływ na zmniejszenie natężenia ruchu, a co za tym idzie - poprawę bezpieczeństwa na

drogach i poziom toksycznych składników spalin.

4.3.12 Oddziaływanie na dobra materialne i dziedzictwo kulturowe Prognozuje się pozytywny długookresowy wpływ realizacji SPPOFAP na dobra materialne i dobra

kultury. Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych, zmniejszy wpływ na korozję i

niszczenie elewacji zabytkowych budynków, spowoduje obniżenie poziomu drgań i wibracji

pochodzących od komunikacji samochodowej, również w sąsiedztwie zabytkowych budynków

zlokalizowanych na terenie OFAP.


131

4.3.13 Oddziaływania na etapie realizacji inwestycji - etap budowy Etap realizacji zadań inwestycyjnych - budowy parkingów - będzie się wiązał z negatywnym

oddziaływaniem tych przedsięwzięć na środowisko. Należy jednak podkreślić, że uciążliwości

występujące w fazie budowy z reguły mają charakter lokalny i przejściowy.

Poniżej scharakteryzowano krótko oddziaływania na etapie budowy w odniesieniu do

poszczególnych komponentów środowiska.

Wody podziemne

Nie przewiduje się znaczącego negatywnego oddziaływania przedsięwzięć przewidzianych do

realizacji na wody podziemne. Jedynie w przypadku wystąpienia awarii takich, jak niekontrolowany

wyciek paliwa z pracującego sprzętu budowlanego, czy też innych substancji chemicznych (masy

uszczelniające, farby) możliwe jest zanieczyszczenie środowiska wodnego. W celu uniknięcia takich

sytuacji należy przestrzegać, aby plac budowy (ew. miejsce stacjonowania pojazdów mechanicznych,

maszyn, urządzeń) posiadało utwardzoną i nieprzepuszczalną powierzchnię, a także było

odwadniane.

Wody powierzchniowe

Podobnie jak w przypadku środowiska gruntowego i wód podziemnych podczas wykonywania

prac budowlanych mogą mieć miejsce jedynie potencjalne, krótkookresowe negatywne

oddziaływania na wody powierzchniowe.

Powietrze atmosferyczne

Emisja pyłów związana będzie głównie z transportem i przemieszczeniem materiałów sypkich,

pylastych czy urobku ziemnego. Praca środków transportu i maszyn roboczych wiązać się będzie

z okresowo zwiększoną emisją spalin. Podczas prac malarskich ulatniać się będą do atmosfery

niewielkie ilości związków organicznych.

Klimat akustyczny

Hałas będzie emitowany głównie przez maszyny spalinowe, urządzenia budowlane i środki

transportu. Maszyny budowlane i środki transportu stanowią źródła hałasu o mocy akustycznej

w granicach 95-102 dB. Urządzenia stosowane podczas prac budowlanych powinny spełniać wymogi

określone w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych

wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska

(Dz.U. 2005, Poz. 263, Nr 2202 z późn. zm.). Prace budowlane powinny być wykonywane jedynie

w porze dziennej. Stosowanie powyższych zaleceń pozwoli na ograniczenie emisji hałasu i pozytywnie

wpłynie na klimat akustyczny otoczenia podczas budowy.

Na zwiększony poziom hałasu będą narażeni przede wszystkim mieszkańcy posesji sąsiadujących

z rejonem prowadzonych prac oraz osoby przebywające tymczasowo w pobliżu. Po zakończeniu prac

budowlanych wszystkie uciążliwości akustyczne ustąpią.

Powierzchnia ziemi i gleba

Oddziaływanie na gleby związane będzie głównie z etapem realizacji planowanych inwestycji –

przemieszczaniem mas ziemnych w czasie prac budowlanych i ubiciem gleb wokół placów budowy.

Prace budowlane zawsze wiążą się z możliwością awarii sprzętu budowlanego, co powoduje ryzyko

zanieczyszczenia środowiska gruntowego substancjami ropopochodnymi. Ryzyko wystąpienia awarii

jest jednak niewielkie, a przy zastosowaniu odpowiednich środków zapobiegawczych praktycznie

można je wykluczyć. Przemieszczanie mas ziemnych związane będzie z realizacją takich

przedsięwzięć, jak budowa torowisk, ulic i dróg.


132

Zasoby naturalne

Oddziaływanie na zasoby naturalne będzie się wiązać z pozyskiwaniem kruszyw

wykorzystywanych jako materiał budowlany.

Rośliny, zwierzęta, bioróżnorodność

Z uwagi na charakter przedsięwzięć przewidzianych do realizacji oraz ich lokalizację, wyklucza się

występowanie na etapie budowy niekorzystnego oddziaływania na istniejące formy ochrony

przyrody, w tym na obszary Natura 2000.

Potencjalny niekorzystny wpływ ograniczał się będzie głównie do krótkookresowego, lokalnego

oddziaływania związanego z fazą realizacji inwestycji (etapem prac budowlanych, remontowych).

Oddziaływanie będzie związane przede wszystkim z emisją hałasu z maszyn budowlanych,

powodującą płoszenie zwierząt. Należy unikać prowadzenia prac w okresie lęgowym ptaków objętych

ochroną i dostosować terminy robót do terminów rozrodu poszczególnych gatunków. Drzewa

rosnące w pobliżu inwestycji należy zabezpieczyć przed możliwością uszkodzenia przez maszyny

budowlane.

Krajobraz

Budowa nowych obiektów wpływa na przekształcenie krajobrazu i walory estetyczne środowiska.

Gospodarka odpadami

Zwiększone ilości odpadów będą powstawały głównie podczas prac budowlanych. Odpady te

należy gromadzić w sposób selektywny, uniemożliwiający niekontrolowane rozprzestrzenianie się

odpadów w środowisku. Okres magazynowania oraz objętość magazynowanych odpadów należy

ograniczyć do niezbędnego minimum. Należy prowadzić ewidencję wytwarzanych odpadów na

obowiązujących drukach. Odpady należy przekazywać na podstawie kart przekazania odpadu

przedsiębiorcom posiadającym stosowne zezwolenia.

Odpady powstające podczas realizacji inwestycji to przede wszystkim demontowane chodniki,

krawężniki, obrzeża, asfalty, produkty smołowe, odpady zielone, materiały konstrukcyjne (metale,

drewno, szkło, tworzywa sztuczne) oraz masy ziemne przy ewentualnych wykopach.

Podczas prowadzonej budowy odpady te będą magazynowane w bezpośrednim sąsiedztwie

prowadzonej inwestycji, na wyznaczonych do tego celu terenach, do czasu ich ponownego

wykorzystania. Odpady, które nie będą mogły być zagospodarowane dla potrzeb prowadzonej

budowy będą przekazywane wyspecjalizowanym firmom zajmującym się odzyskiem (asfalt, gruz) lub

w przypadku odpadów, które nie nadają się do odzysku firmom zajmującym się unieszkodliwianiem

poprzez składowanie na przeznaczonych do tego składowiskach odpadów.

Podczas realizacji inwestycji powstawać będą również odpady komunalne oraz odpady związane

z eksploatacją maszyn używanych podczas budowy. Zostaną wyznaczone miejsca czasowego

deponowania tych odpadów. Odpady komunalne będą przekazywane na składowiska odpadów

komunalnych, a ewentualne odpady niebezpieczne związane z eksploatacją maszyn będą

przekazywane do unieszkodliwienia.

Tab. 55. Główne rodzaje odpadów powstających podczas realizacji inwestycji

Kod Rodzaj

17 01 Odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (np. beton, cegły, płyty)

17 02 Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych

17 03 Odpady asfaltów, smół i produktów smołowych

17 05 Gleba i ziemie (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych oraz urobek z pogłębiania)

17 08 Materiały konstrukcyjne zawierające gips


133

Kod Rodzaj

17 09 Inne odpady z budowy, remontów i demontażu

20 02 Odpady z ogrodów i parków (w tym z cmentarzy)

20 03 Inne odpady komunalne

Odpowiedzialność za postępowanie z wszystkimi rodzajami odpadów leży w gestii głównego

wykonawcy. Wszystkie powstające odpady podczas budowy będą czasowo składowane

i zabezpieczone w taki sposób, aby zminimalizować ich możliwy negatywny wpływ na środowisko

gruntowo-wodne.

Wszelkie naprawy urządzeń wykorzystywanych do prowadzonych prac wykonywane powinny być

w wyspecjalizowanych warsztatach, poza terenem budowy.

Dziedzictwo kulturowe

Na etapie budowy negatywnie na dobra kultury może wpływać podwyższony poziom

zanieczyszczeń powietrza związany z pracą maszyn budowlanych (zwiększone zapylenie, wzrost

emisji komunikacyjnej, zwiększony poziom hałasu oraz drgań). Etap ten będzie również negatywnie

odbierany przez zwiedzających i gości, w związku z utrudnionym dostępem do dóbr kultury.

Podczas prowadzenia prac ziemnych należy zwrócić szczególną uwagę na przedmioty

o charakterze zabytkowym. W przypadku natrafienia na przedmioty o charakterze zabytkowym

należy zabezpieczyć teren znaleziska i powiadomić o tym fakcie Wojewódzkiego Konserwatora

Zabytków.

Zdrowie ludzi

Chwilowe, okresowe niekorzystne oddziaływanie na zdrowie mieszkańców związane będzie

głównie z pogorszeniem warunków akustycznych, wzrostem zapylenia powietrza oraz zwiększoną

emisją spalin w trakcie prac specjalistycznego sprzętu podczas realizacji inwestycji.

Okresowe utrudnienia związane z pracami budowlanymi i remontowymi mogą spowodować

nieznaczne pogorszenie bezpieczeństwa ruchu w rejonach prowadzonych prac.

Zagrożenie dla bezpieczeństwa i zdrowia ludzi na etapie realizacji przedsięwzięcia stanowić mogą

roboty prowadzone na jezdni podczas ruchu pojazdów samochodowych.

Roboty powodujące powstania zagrożenia ze względu na swój charakter: roboty rozładunkowe

i załadunkowe, roboty wykonywane przy użyciu dźwigów i koparek, roboty wykonywane przy użyciu

drobnego sprzętu mechanicznego piły, zagęszczarki, młoty).

W czasie realizacji robót mogą wystąpić zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi związane

z wykonywaniem robót pod lub w pobliżu linii elektroenergetycznych. Zagrożenia mogą powstać

także w trakcie wykonywania robót ziemnych przy użyciu koparki (wykopy dla przebudowy jezdni

ulicy). Niebezpieczne sytuacje mogą być związane z dowozem i rozładunkiem piasku na warstwę

odsączającą, rozścielaniu i zagęszczaniu materiału wibratorem.

4.3.14 Rozwiązania alternatywne SPPOFAP zakłada 3 warianty rozwoju systemu Park&Ride. Różnica między scenariuszami rozwoju

wynika z przyjętej kolejności budowy parkingów. Jako pierwszy etap budowy systemu wskazuje się

przyjąć okres obecnego dofinansowania z funduszy europejskich t.j. okres 2014 - 2020. W horyzoncie

do 2020 r. lista potencjalnych parkingów została ograniczona do parkingów średnich i dużych oraz do

lokalizacji, które w dniu dzisiejszym obsługiwane są przez kolej lub tramwaj (wyjątek stanowią

dworce autobusowe w Tarnowie Podgórnym i Skórzewie).

Rozpatrywanych jest 21 lokalizacji. W każdym scenariuszu ujęto 16 lokalizacji parkingów.

Pierwszy wariant zakłada budowę 16 parkingów o największym potencjalnym zapotrzebowaniu na


134

miejsca parkingowe. Drugi wariant zakłada uzyskanie największego rozproszenia parkingów i

maksymalne skrócenie drogi dojazdu do nich. Trzeci wariant zakłada budowę wszystkich parkingów

poznańskich przewidzianych w horyzoncie do 2020 r. i rozwój systemu w oparciu o korytarze

dojazdowe do tych parkingów.

Tab. 56. Parkingi rozważane do realizacji w ramach 3 wariantów

Wariant Nr parkingu

Lokalizacja parkingu P+R I II III

1 PĘTLA GÓRCZYN 1 1 1

2 PĘTLA JUNIKOWO 1 1

3 PĘTLA OS.SOBIESKIEGO 1 1 1

4 PĘTLA MIŁOSTOWO 1 1 1

5 PĘTLA STAROŁĘKA 1 1 1

6 STACJA CZERWONAK 1 1 1

8 STACJA SKOKI 1 1

10 STACJA STĘSZEW 1

11 STACJA KOSTRZYN 1

14 STACJA DOPIEWO 1 1 1

15 DWORZEC AUTOBUSOWY SKÓRZEWO 1 1

16 STACJA ROKIETNICA 1 1

17 STACJA MOSINA 1 1

20 DWORZEC AUTOBUSOWY TARNOWO PODGÓRNE CENTRUM 1

21 STACJA POBIEDZISKA 1 1

22 STACJA MUROWANA GOŚLINA 1 1 1

23 STACJA KOŚCIAN 1 1

25 STACJA WĄGROWIEC 1 1 1

27 STACJA WRZEŚNIA 1 1 1

28 PĘTLA FRANOWO 1

29 STACJA SWARZĘDZ 1 1 1

Razem 16 16 16

Źródło: SPPOFAP

Analizując zapotrzebowania na miejsca postojowe, zmiany w pracy przewozowej oraz zmiany w

pracy transportowej, autorzy SPPOFAP za optymalny przyjęli wariant III. Autorzy wskazują

jednocześnie, że docelowo system parkingów Park&Ride powinien obejmować wszystkie

rozpatrywane lokalizacje.

Na rysunkach poniżej przedstawiono lokalizację parkingów dla poszczególnych wariantów.


135

Rysunek 2 Rozwój systemu parkingów P+R według scenariusza I

Źródło: SPPOFAP


136

Rysunek 3 Rozwój systemu parkingów P+R według scenariusza II

Źródło: SPPOFAP


137

Rysunek 4 Rozwój systemu parkingów P+R według scenariusza III

Źródło: SPPOFAP

4.3.15 Oddziaływanie na obszary i obiekty objęte ochroną prawną, w tym na obszary Natura 2000

SPPOFAP nie przewiduje do realizacji działań inwestycyjnych, które mogą oddziaływać na obszary

chronione. SPPOFAP zakłada lokalizację parkingów Park&Ride w powiązaniu z środkami publicznego

transportu zbiorowego, tj. przy węzłach przesiadkowych takich, jak: stacje kolejowe, pętle/dworce

tramwajowe czy autobusowe. Parkingi będą więc lokalizowane w rejonach zurbanizowanych, w

sąsiedztwie już istniejących obiektów, bez ingerencji w nowe, cenne przyrodniczo obszary lub bez

znaczącej zmiany obecnego użytkowania terenu.

Planowane inwestycje (parkingi typu Park&Ride) nie są zlokalizowane na obszarach Natura 2000,

a większość nie jest zlokalizowana na pozostałych obszarach chronionych. Jedynie parking planowany

w Wągrowcu znajduje się w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Wełny i Rynna

Gołaniecko-Wągrowiecka, a parking planowany w Stęszewie - w otulinie Wielkopolskiego Parku


138

Narodowego. Oba parkingi planowane są do realizacji w pobliżu stacji kolejowych zlokalizowanych w

centrum miasta, w obszarze zurbanizowanym.

Rysunek 5 Lokalizacja planowanych parkingów P&R na tle obszarów chronionych


139

Rysunek 6 Lokalizacja parkingu P&R w Wągrowcu na tle Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Wełny i Rynna Gołaniecko-Wągrowiecka


140

Rysunek 7 Lokalizacja parkingu P&R w Stęszewie na tle Otuliny Wielkopolskiego Parku Narodowego

Wszystkie z rozpatrywanych w SPPOFAP propozycji parkingów są zlokalizowane w obszarze

zurbanizowanym, w obrębie istniejących obiektów (stacji, dworców), dróg i ulic.

Z powyższych względów realizacja planowanych inwestycji nie będzie miała wpływu na

funkcjonowanie, integralność i spójność obszarów chronionych, w tym obszarów Natura 2000.

Lokalizację planowanych przedsięwzięć w odniesieniu do lokalizacji obszarów chronionych

przedstawiono na poniższej mapie.

SPPOFAP uwzględnia cele ochrony środowiska, w tym cele ochrony obszarów chronionych, a

oddziaływanie na te obszary jest jednym z kryteriów stosowanych w projektowaniu rozwoju sieci

transportu publicznego. Cele ochrony środowiska, jakie obejmuje polityka parkingowa to m.in.

ochrona terenów chronionych i cennych przyrodniczo przed skutkami budowy i funkcjonowania

inwestycji transportowych.

Zadania proponowane w SPPOFAP realizowane zgodnie z wymogami prawa, nie będą

generowały zagrożeń wymienionych w Standardowych Formularzach Danych dla obszarów Natura

2000. i nie będą naruszać celów ochrony obszarów chronionych. Zadania przewidziane w dokumencie

nie wpłyną na zakłócenie integralności, spójności i funkcjonowania ekosystemów obszarów

chronionych.

Realizacja ustaleń SPPOFAP nie będzie powodować naruszeń zakazów obowiązujących dla

obszarów chronionych określonych w ustawie o ochronie przyrody, ustaleń obowiązujących planów


141

ochronnych rezerwatów i parków krajobrazowych oraz planów zadań ochronnych dla obszarów

Natura 2000.

Realizacja założeń dokumentu nie będzie oddziaływać negatywnie na indywidualne formy

ochrony przyrody zlokalizowane w OFAP.

Nie przewiduje się niszczenia siedlisk i ostoi dziko występujących gatunków roślin, grzybów i

zwierząt objętych ochroną gatunkową.

Ponadto realizacja polityki parkingowej nie będzie naruszała art. 119 ustawy z dnia 16 kwietnia

2004 r. o ochronie przyrody, tj. nie będzie powodowała wznoszenia w pobliżu jezior i innych

zbiorników wodnych, rzek i kanałów obiektów budowlanych uniemożliwiających lub utrudniających

ludziom i dziko występującym zwierzętom dostęp do wody.

Można spodziewać się pozytywnego wpływu realizacji SPPOFAP na obszary chronione w związku

ze zmianą preferencji wyboru środka transportu mieszkańców aglomeracji poznańskiej i w efekcie

ogólnym obniżeniem obciążenia środowiska naturalnego.

Oddziaływania poszczególnych rodzajów projektów na elementy środowiska, ludzi, dobra

materialne i zabytki opisane w pkt. 4.3.2. – 4.3.10. niniejszej prognozy, mogą odnosić się pośrednio

do obszarów Natura 2000.

4.3.16 Podsumowanie Realizacja założeń SPPOFAP przyczyni się przede wszystkim do poprawy jakości powietrza w

aglomeracji poznańskiej oraz zmniejszenia uciążliwości akustycznej układu komunikacyjnego. Te dwa

czynniki implikują szereg dodatkowych, wtórnych i pośrednich pozytywnych oddziaływań na

środowisko przyrodnicze w obrębie aglomeracji.

Podsumowanie potencjalnych oddziaływań dla etapu eksploatacji parkingów przedstawiono w

poniższej tabeli.


142

Tab. 57. Charakterystyka potencjalnych oddziaływań na poszczególne komponenty środowiska na etapie eksploatacji inwestycji

Komponent środowiska Oddziaływanie

(potencjalne oddziaływanie) Rodzaj oddziaływania

(pozytywne/negatywne) Skala oddziaływania*

Charakter oddziaływania

Ograniczenie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych (w wyniku ograniczenia transportu

samochodowego indywidualnego) pozytywne globalna

pośrednie, stałe,

długoterminowe Powietrze atmosferyczne

Emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, pogorszenie jakości powietrza w miejscach

lokalizacji parkingów negatywne lokalna

chwilowe, bezpośrednie,

odwracalne

Klimat Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych (w

wyniku ograniczenia transportu samochodowego indywidualnego)

pozytywne globalna pośrednie,

stałe, długoterminowe

Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na klimat akustyczny (w wyniku ograniczenia transportu samochodowego indywidualnego)



Klimat akustyczny

Emisja hałasu i drgań w miejscach lokalizacji parkingów

negatywne lokalna chwilowe,

bezpośrednie, odwracalne

Poziom promieniowania elektromagnetycznego

Brak - - -

Zmniejszenie depozycji zanieczyszczeń atmosferycznych


długoterminowe

Zanieczyszczenie substancjami ropopochodnymi gruntów

negatywne lokalna bezpośrednie,


Zajmowanie powierzchni ziemi, przekształcanie profilu glebowego



Powierzchnia ziemi i gleby

Wpływ odpadów wytwarzanych w wyniku eksploatacji parkingów



Wody Zwiększony odpływ zanieczyszczonych wód

opadowych, wprowadzanie ładunku zanieczyszczeń do wód

negatywne lokalna pośrednie,


Bioróżnorodność

Zachowanie lub poprawa jakości siedlisk na skutek ograniczenia emisji hałasu, spalin i pyłów (w wyniku ograniczenia transportu

samochodowego Indywidualnego)




143





Rośliny Zwierzęta

Presja komunikacji na siedliska w pobliżu nowych inwestycji, Płoszenie zwierząt



Złoża surowców

Zmniejszenie zużycia surowców nieodnawialnych (ropa naftowa) – w wyniku

ograniczenia transportu samochodowego indywidualnego



Uporządkowanie otoczenia, Wyeliminowanie parkowania w miejscach do

tego nieprzeznaczonych pozytywne globalna

pośrednie, stałe,

długoterminowe Krajobraz i ład przestrzenny

Wprowadzenie nowych elementów w krajobrazie



Zdrowie ludzi

Ograniczenie uciążliwości komunikacyjnej - nadmierny hałas, zanieczyszczenie powietrza,

drgania/wibracje, Poprawa bezpieczeństwa na drogach

pozytywne globalna bezpośrednie,


Dobra materialne i dobra kultury

Ograniczenie wpływu drgań/wibracji i zanieczyszczeń na budynki (w wyniku

ograniczenia transportu samochodowego indywidualnego)

pozytywne lokalna

pośrednie i bezpośrednie,


*Skala oddziaływania:

− globalna – w odniesieniu do OFAP

− lokalna – w odniesieniu do konkretnego parkingu


144

4.4 Relacje pomiędzy oddziaływaniami W tabeli przedstawiono relacje pomiędzy potencjalnymi oddziaływaniami oraz oddziaływania

pośrednie mogące mieć miejsce w związku z realizacji SPPOFAP.

Tab. 58. Relacje pomiędzy zidentyfikowanymi oddziaływaniami

Elementy środowiska i oddziaływania bezpośrednie

Wzajemne powiązania oddziaływań i oddziaływania pośrednie

POWIETRZE I KLIMAT:

• Emisja spalin

• Zapylenie

• Imisja zanieczyszczeń

• Hałas i wibracje

• Spaliny i pyły samochodowe zanieczyszczają powierzchnię ziemi, gleby i wody powierzchniowe.

• Zanieczyszczanie powietrza i zmiany topoklimatu wpływają na florę i faunę.

• Hałas i wibracje wpływają na zdrowie człowieka i świat zwierzęcy.

• Zmiany pokrycia powierzchni ziemi wpływają na mikroklimat.

POWIERZCHNIA ZIEMI ŁĄCZNIE Z GLEBĄ:

• Zmiany pokrycia powierzchni terenu oraz struktury gruntu, składu biologicznego i chemicznego

• Zmiana pokrycia powierzchni terenu wpływa na zmianę mikroklimatu

• Zwiększenie powierzchni nawierzchni nieprzepuszczalnych czyli pogorszenie się własności retencyjnych i filtracyjnych, wpływa to na wody gruntowe i ujęcia wody oraz na mikroklimat.

• Zanieczyszczenia opadające na powierzchnię dróg spływają wraz z wodami opadowymi do gleby i wód gruntowych.

WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE:

• Zanieczyszczenia wód

• Zanieczyszczenia wód wpływają na bioróżnorodność

• Zmiany pokrycia powierzchni ziemi i jej właściwości filtracyjnych wpływają na reżim wód gruntowych

FLORA I FAUNA:

• Zmiany przestrzeni życiowej i ekosyste-mów

• Zagrożenie dla niektórych gatunków

• Zmniejszenie bioróżnorodności

Procesy urbanizacyjne wpływają na florę i faunę pośrednio poprzez:

• Zmiana stanu czystości powietrza, hałasu i drgań, mikroklimatu, poziomu wód gruntowych, zbiorników wód powierzchniowych i podziemnych, zanieczyszczenie gleby i pokrycia powierzchni ziemi

• Stan flory i fauny ma wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka

• Stan flory wpływa na krajobraz

• Zmiany powierzchni życiowej roślin i zwierząt, zmiany krajobrazu mają wpływ na florę i faunę

4.5 Oddziaływania wtórne i skumulowane Oddziaływania skumulowane mogą wystąpić w przypadku jednoczesnej realizacji kilku inwestycji

w ramach tej samej lokalizacji. Jest to jednak kwestia uzależniona od harmonogramu prowadzonych

robót i na obecnym etapie trudna do zidentyfikowania. Aby uniknąć uciążliwości związanych

z oddziaływaniami skumulowanymi należy dokładnie ustalić harmonogram prac oraz informować

zainteresowane strony (mieszkańców, administratorów sieci infrastrukturalnych) o zamiarze

prowadzenia prac budowlanych, z określonym wyprzedzeniem. O ile jest to możliwe należy łączyć

wykonywanie prac na tych samych obiektach przez różnych administratorów, w tym samym czasie.

Nie zidentyfikowano oddziaływań skumulowanych wynikających z realizacji innych programów

lub planów na tym terenie, w tym samym czasie.


145

4.6 Oddziaływanie transgraniczne Ze względu na zasięg przestrzenny obszaru objętego SPPOFAP i stosunkowo dużą odległość

aglomeracji od granic państw ościennych skutki realizacji założeń dokumentu nie będą miały

znaczenia transgranicznego.

5 Przewidywane środki mające na celu zapobieganie, redukcję i kompensację znaczących niekorzystnych oddziaływań na środowisko wynikających z realizacji Programu

Działania łagodzące są to środki zmierzające do zmniejszenia lub nawet eliminacji negatywnego

oddziaływania na element środowiska społecznego lub przyrodniczego.

Działania kompensujące są to działania najczęściej niezależne od przedsięwzięcia inwestycyjnego,

których celem jest kompensacja znaczącego niekorzystnego oddziaływania na środowisko, jakie jest

spowodowane realizacją tego przedsięwzięcia.

Zgodnie z art. 51 pkt 3a ustawy o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale

społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, prognoza

oddziaływania na środowisko przedstawia rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub

kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem

realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura

2000 oraz integralność tego obszaru.

Wpływ na środowisko zadań przewidzianych do realizacji w ramach SPPOFAP będzie stosunkowo niewielki i w przypadku większości działań będzie ograniczał się do etapu realizacji przedsięwzięcia (etapu budowy). Ponadto realizacja planowanych inwestycji (budowa parkingów Park&Ride) będzie zlokalizowana w sąsiedztwie już istniejących obiektów, poza obszarami Natura 2000, nie ingerując w nowe, cenne przyrodniczo obszary lub zmieniając znacząco obecne użytkowanie terenu. W związku z tym nie przewiduje się konieczności przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej.

W celu zmniejszenia lub eliminacji negatywnego oddziaływania na środowisko przyrodnicze lub

społeczne proponuje się podjęcie działań łagodzących opisanych poniżej.

Tab. 59. Proponowane środki i zalecenia łagodzące niekorzystne oddziaływania na środowisko wynikające z realizacji SPPOFAP

Element środowiska przyrodniczego

Środki łagodzące/zalecenia

Jakość powietrza Wpływ przedsięwzięć na jakość powietrza, związany z etapem realizacji inwestycji (pracami budowlanymi) można ograniczyć przez zachowanie wysokiej kultury prowadzenia robót, a w szczególności przez: systematyczne sprzątanie placów budowy, zraszanie wodą placów budowy (zależnie od potrzeb), ograniczenie do minimum czasu pracy silników spalinowych maszyn i samochodów budowy na biegu jałowym, uważne ładowanie materiałów sypkich na samochody (nie sypanie na nadkola i inne części pojazdu), przykrywanie plandekami skrzyń ładunkowych samochodów transportujących materiały sypkie (dotyczy też ziemi z wykopów), ograniczenie prędkości jazdy pojazdów samochodowych w rejonie budowy, stosowanie do podbudowy gotowych mieszanek wytwarzanych w wytwórniach, aby ograniczyć do minimum operacje mieszania kruszywa ze spoiwem na miejscu budowy; transport mas bitumicznych wywrotkami wyposażonymi w opończe ograniczające emisję oparów asfaltu, prowadzenie robót nawierzchniowych, o ile to możliwe, w okresie letnim, kiedy temperatura


146



mas bitumicznych może być niższa, a przez to mniejsze będzie odparowywanie substancji odorotwórczych, utrzymywanie placu budowy i drogi w stanie ograniczającym pylenie. W przypadku planowanych prac budowlanych ważną kwestią mającą wpływ na poziom emisji zanieczyszczeń do powietrza jest dobra organizacja dojazdów do placu budowy oraz utrzymanie płynności na przebudowywanym odcinku. Właściwe rozwiązania w tym zakresie pozwolą na znaczne zmniejszenie emisji ze środków transportu. Należy monitorować właściwe wykorzystanie maszyn i urządzeń pracujących na budowie.

Hałas W celu zmniejszenia emisji hałasu związanego z pracami budowlanymi, prace te powinny być wykonywane wyłącznie w porze dziennej, a czas pracy maszyn budowlanych na biegu jałowym należy ograniczyć do minimum. Zaleca się optymalizację czasu pracy, tak by ograniczyć liczbę przejazdów ciężkich, samochodów i maszyn. Maszyny budowlane powinny być w dobrym stanie technicznym, posiadać sprawne tłumi akustyczne.

Wody Należy kontrolować szczelność zbiorników paliw płynnych pojazdów stosowanych w czasie prac budowlanych, aby nie dopuścić skażenia środowiska gruntowego substancjami ropopochodnymi. Należy zapewnić dostęp do przenośnych toalet pracownikom budowy oraz regularnie opróżniać toalety z wykorzystaniem samochodów serwisowo-asenizacyjnych wyposażonych w odpowiednie akcesoria. Zabezpieczyć/uszczelnić teren zaplecza budowy. Magazynowane na placach budowy substancje, materiały oraz odpady należy zabezpieczyć przed możliwością kontaktu z wodami opadowymi, tak aby nie dopuścić do skażenia środowiska gruntowo-wodnego w wyniku wymywania z nich substancji toksycznych. Zachować szczególną ostrożności w czasie prowadzenia prac w sąsiedztwie cieków i zbiorników wodnych. Aby zapobiec przedostawaniu się nieoczyszczonych wód opadowych lub roztopowych do środowiska zaleca się stosowanie instalacji pozwalających na ich odprowadzanie oraz oczyszczanie. Powstające wody opadowe lub roztopowe, przed wprowadzeniem do środowiska należy oczyszczać do wymaganych prawem parametrów. Należy badać jakość wód opadowych lub roztopowych przepływających przez separatory w celu sprawdzenia ich sprawności. Badania jakości zrzucanych wód opadowych należy prowadzić zgodnie z metodą referencyjną, określoną w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 roku, w sprawie warunków jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (DZ.U. 2006, Nr 137 Poz. 984). Zastosowanie nawierzchni przepuszczającej wody deszczowe (nawierzchnie ażurowe).

Gleby Podczas prac budowlanych należy kontrolować szczelność zbiorników paliw płynnych, aby nie dopuścić skażenia środowiska gruntowego substancjami ropopochodnymi. Magazynowane substancje, materiały oraz odpady należy zabezpieczyć przed możliwością kontaktu z wodami opadowymi, tak aby nie dopuścić do skażenia gruntu w wyniku wymywania z nich substancji toksycznych. Po zakończeniu realizacji inwestycji należy usunąć wszystkie tymczasowe instalacje i urządzenia oraz wykonać niezbędne niwelacje powierzchni terenu. W miarę możliwości technicznych parkingi dla sprzętu budowlanego powinny być utwardzone i odwadniane. Umowy z wykonawcami prac budowlanych powinny zawierać klauzule o odpowiedzialności ekologicznej – należy stosować zasadę „zanieczyszczający płaci”. Przed rozpoczęciem prac ziemnych warstwa wierzchnia gleby (humus) powinna być zebrana, a po zakończeniu prac – rozprowadzona na powierzchni terenu. Należy minimalizować ilość powstających odpadów poprzez ich ponowne użycie lub wydłużenie okresu dalszego używania produktu.

Flora i fauna Bioróżnorodność

Wykonanie inwentaryzacji chronionych gatunków w miejscu prowadzenia inwestycji i w przypadku ich stwierdzenia przeniesienie gatunków lub ich siedlisk po uprzednim uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia. W czasie wykonywania prac budowlanych w sąsiedztwie systemów korzeniowych należy przeprowadzać wykopy ręcznie. W przypadku konieczności odsłonięcia korzeni należy je zabezpieczyć. Należy unikać usuwania korzeni strukturalnych, zabezpieczyć środkami grzybobójczymi rany po odciętych korzeniach. Pnie drzew narażonych na otarcia ze strony sprzętu budowlanego należy zabezpieczyć np. stosując odpowiednie włókniny i obudowy drewniane. Zaplecze budowy lokalizować jak najdalej od obszarów chronionych.


147



Odtwarzać zniszczone siedliska w miejscach zastępczych np. przesadzenie szczególnie cennych roślin, przeniesienie fragmentów (np. z dziuplami) ściętych drzew stanowiących siedlisko występowania cennych gatunków bezkręgowców lub porostów w miejsca, gdzie będą mogły znaleźć siedliska zastępcze. W celu minimalizacji niekorzystnego oddziaływania na faunę planowane prace budowlane powinny zostać przeprowadzone w możliwie najkrótszym czasie. Prace prowadzić poza okresem lęgowym ptaków. Dostosować terminy robót do terminów rozrodu gatunków wrażliwych. Przestrzegać zasady ochrony (nienaruszania) elementów środowiska ważnych dla zachowania właściwego stanu korytarza ekologicznego wzdłuż danego odcinka doliny cieku wodnego (zadrzewienia i zakrzaczenia, zbiorniki wodne, płaty roślinności szuwarowej, mokradła itp.); Wprowadzać ograniczenia czasowe wykonywania robót związane z potrzebami ochrony cennych gatunków flory i fauny. Zapewnić możliwość przeniesienia rzadszych gatunków roślin i zwierząt (m.in. kijanki płazów) ze stanowisk, które ulegną zniszczeniu podczas budowy na inne stanowiska w pobliżu. Przy czym przeniesienie gatunków chronionych może odbywać się jedynie po uzyskaniu odrębnego zezwolenia odpowiedniego organu ochrony środowiska.

Zdrowie Należy czytelnie oznakować obszary, gdzie prowadzone będą prace budowlane i modernizacyjne w celu zwiększenia bezpieczeństwa ludzi podczas wykonywania tych prac. W celu zachowania bezpieczeństwa na terenie budowy zaleca się stosowanie sprawnego technicznie sprzętu, stałe prowadzenie nadzoru budowlanego oraz bezwzględne przestrzeganie przepisów BHP. W czasie trwania prac budowlanych należy zmniejszyć czas pracy maszyn budowlanych do niezbędnego minimum, aby ograniczyć emisję spalin oraz hałasu. Prace prowadzić w porze dziennej.

Krajobraz i dziedzictwo kulturowe

Wszystkie inwestycje powinny być zaplanowane tak, aby nie niszczyły walorów estetycznych krajobrazu, nie zaburzały historycznego układu przestrzennego objętego ochroną konserwatorską. W przypadku natrafienia na przedmioty o charakterze zabytkowym należy zabezpieczyć teren znaleziska i powiadomić o tym fakcie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Stosować działania minimalizujące negatywny wpływ na krajobraz: ogrodzenia drewniane zamiast betonowych, dostosowanie kolorystyki, maskowanie zielenią elementów dysharmonijnych.

6 Napotkane trudności i luki w wiedzy

Strategiczna ocena oddziaływania odnosi się do szerokiego spectrum zagadnień. Inaczej niż

w przypadku oceny oddziaływania planowanych przedsięwzięć nie ma tu możliwości odniesienia się

do konkretnych rozwiązań technicznych. Poziom szczegółowości prowadzonej oceny oddziaływania

jest ściśle powiązany z poziomem szczegółowości przedmiotowego dokumentu.

Możliwe jest zastosowanie jedynie metody opisowej (jakościowej), co związane jest z poziomem

szczegółowości SPPOFAP - nie ma możliwości odniesienia się do konkretnych parametrów

dotyczących poszczególnych planowanych inwestycji, co uniemożliwia zastosowanie bardziej

precyzyjnej metodyki (ilościowej), jednorodnej dla wszystkich planowanych przedsięwzięć. Dane

techniczne opisujące planowane przedsięwzięcia prezentują bardzo zróżnicowany poziom

szczegółowości – od projektów technicznych po koncepcje.

Z uwagi na skomplikowany i długotrwały proces inwestycyjny nie jest możliwe dokładne

określenie czasu rozpoczęcia i zakończenia prac budowlanych przy realizacji poszczególnych

przedsięwzięć, co również uniemożliwia oszacowanie oddziaływań skumulowanych i zastosowania

modeli do obliczenia oddziaływań w sytuacji najbardziej niekorzystnej.


148

7 Monitoring

Zgodnie z wymogami dyrektyw proponuje się prowadzenie monitoringu efektów realizacji

założeń Planu w zakresie opisanym poniżej. Celem monitoringu jest opisanie zmian stanu środowiska

w wyniku realizacji założeń SPPOFAP, sprawdzenie czy założone środki łagodzące przyniosą zakładany

efekt.

Celem monitoringu środowiskowego jest ocena stanu środowiska - czy stan środowiska ulega

polepszeniu czy pogorszeniu – poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczących

jakości środowiska i zachodzących w nim zmian. Monitoring jest również podstawą oceny

efektywności wdrażania polityki środowiskowej. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działań

na rzecz ochrony środowiska.

Monitoring jakości środowiska realizowany jest w ramach monitoringu regionalnego

województwa wielkopolskiego i prowadzony jest przez Wojewódzką Inspekcję Ochrony Środowiska

w Poznaniu.

Do najważniejszych wskaźników, które należałoby okresowo kontrolować należą:

• stan jakości powietrza atmosferycznego,

• stan klimatu akustycznego,

• procent mieszkańców narażonych na ponadnormatywny hałas,

• przyrost liczby ludności korzystającej ze zbiorowego systemu transportu osób,

• łączna ilość i kubatura wybudowanych parkingów typu Park&Ride,

• przyrost liczby ludności/pojazdów korzystających z parkingów typu Park&Ride.

Ocena wskaźników monitorowania powinna odnosić się do obszaru objętego SPPOFAP.

Kontrola i monitoring realizacji polityki parkingowej winien obejmować określenie stopnia

wykonania poszczególnych działań:

• określenie stopnia realizacji przyjętych celów;

• ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem;

• analizę przyczyn rozbieżności.

Proponuje się, aby analizę skutków realizacji postanowień dokumentu przeprowadzać z

częstotliwością co 2 lata.


149

8 Konsultacje społeczne

Projekt SPPOFAP wraz z prognozą oddziaływania na środowisko zostaną udostępnione

społeczeństwu w celu zapewnienia jego udziału w procedurze strategicznej oceny oddziaływania na

środowisko. Wnioski i uwagi mogą wnosić wszyscy obywatele, jak również organizacje pozarządowe,

grupy społeczne, przedstawiciele środowisk naukowych itd. Opracowania zostaną udostępnione

w siedzibie oraz na stronach internetowych urzędów jednostek samorządów terytorialnych objętych

dokumentem oraz na stronie poświęconej SPPOFAP.

Zgodnie z art. 54. ust. 1, w związku z art. 57 ust. 1 pkt 2 i art. 58 ust. 1 pkt 2 ustawy


środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, regionalny dyrektor ochrony środowiska

i wojewódzki inspektor sanitarny opiniuje projekty dokumentów strategicznych wraz z prognozą

oddziaływania na środowisko. Niniejsza Prognoza oddziaływania Planu na środowisko podlega

opiniowaniu przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz Wojewódzkiego

Inspektora Sanitarnego w Poznaniu.


150

9 Streszczenie w języku niespecjalistycznym

9.1 Przedmiot opracowania Przedmiotem niniejszej prognozy oddziaływania na środowisko jest „Spójna Polityka Parkingowej

Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej” (SPPOFAP). SPPOFAP została opracowana w

ramach Projektu „Badanie powiązań funkcjonalno - przestrzennych w zakresie parkingów dla

obszaru Aglomeracji Poznańskiej (z uwzględnieniem wpływu sąsiadujących powiatów – SPPOFAP)”.

Prognoza oddziaływania na środowisko została wykonana z uwzględnieniem zakresu określonego

w art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego

ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko

(Dz.U.2013.1235 t.j. z późn. zm.).

Zakres prognozy jest zgodny z zapisami Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE

z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko

(Dz. Urz. WE L 197 z 21.07.2001).

9.2 Cele i zakres dokumentu Założeniem polityki parkingowej dla aglomeracji poznańskiej jest zapewnienie zrównoważonego

rozwoju Aglomeracji Poznańskiej, poprzez maksymalną integrację systemów transportowych,

uregulowany wzrost dostępności komunikacyjnej obszarów oraz ochronę środowiska. Realizacja

założeń dokumentu będzie polegała na rozwoju systemu parkingów typu Park&Ride (z ang. Parkuj i

Jedź), tj. parkingów, na których osoby dojeżdżające z przedmieść dużych miast, pozostawią swoje

pojazdy i przesiadają się do komunikacji zbiorowej.

Dokument odnosi się do Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej, obejmującego: miasto

Poznań oraz powiaty: poznański, kościański, wągrowiecki i wrzesiński.

9.3 Powiązania z innymi dokumentami strategicznymi Założenia dokumentu są zgodne z celami i priorytetami dokumentów szczebla

międzynarodowego, krajowego, regionalnego i lokalnego, w tym:

• Biała księga transportu. Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu.

Dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu

• Zielona Księga. W kierunku nowej kultury mobilności w mieście

• Polityka Transportowa Państwa na lata 2006-2025

• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030

• Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020r.

• Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2012-2015

• Program Ochrony Powietrza dla strefy aglomeracja Poznań

• Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym

Poznania

• Strategia rozwoju powiatu poznańskiego na lata 2006-2015

• Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego Powiatu

Poznańskiego na lata 2015-2025

• Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 2012-2015 z perspektywą

na lata 2016-2019


151

• Polityka transportowa Poznania

• Strategia Rozwoju Miasta Poznania do roku 2030

• Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla Miasta Poznania

na lata 2015-2025

• Program Ochrony Środowiska dla Miasta Poznania na lata 2013-2016 z perspektywą do

roku 2020 roku - Projekt

• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania

• gminne strategie rozwoju oraz studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego.

9.4 Charakterystyka środowiska W rozdziale 3 Prognozy przedstawiono syntetyczną charakterystykę jakości środowiska

naturalnego na terenie objętym dokumentem. Scharakteryzowano poszczególne komponenty

środowiska oraz występujące problemy w zakresie jakości środowiska. Z punktu widzenia realizacji

projektowanego dokumentu najbardziej istotne problemy ochrony środowiska na omawianym

terenie dotyczą zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego oraz zagrożeń stwarzanych przez

system komunikacyjny.

9.5 Potencjalne zmiany środowiska w przypadku braku realizacji dokumentu

Działania zaproponowane do realizacji w ramach przedmiotowego dokumentu mają na celu

integrację systemów transportowych poprzez zwiększenie wykorzystania środków transportu

publicznego, a pośrednio ograniczenie wprowadzania zanieczyszczeń w postaci emisji spalin i hałasu

do środowiska i w rezultacie poprawę stanu środowiska. Efektem tych działań będzie również

pozytywny wpływ na zdrowie mieszkańców aglomeracji. Brak realizacji zapisów dokumentu będzie

prowadzić do pogarszania się wszystkich komponentów środowiska, a w szczególności jakości

powietrza atmosferycznego oraz klimatu akustycznego.

9.6 Rozwiązania alternatywne Dokument zakłada 3 warianty rozwoju systemu parkingów. Różnica między scenariuszami

rozwoju wynika z przyjętej kolejności budowy parkingów. Pierwszy wariant zakłada budowę 16

parkingów o największym potencjalnym zapotrzebowaniu na miejsca parkingowe. Drugi wariant

zakłada uzyskanie największego rozproszenia parkingów i maksymalne skrócenie drogi dojazdu do

nich. Trzeci wariant zakłada budowę wszystkich parkingów poznańskich przewidzianych w horyzoncie

do 2020 roku i rozwój systemu w oparciu o korytarze dojazdowe do tych parkingów.

9.7 Zastosowane metody oceny oddziaływania Niniejsza ocena została oparta na kryteriach jakościowych tak, aby w odpowiedni sposób określić,

jaki wpływ na poszczególne komponenty środowiska będą miały działania zaproponowane

w analizowanym dokumencie.

Przeanalizowano skutki środowiskowe dla następujących elementów:

• woda,

• powietrze,

• klimat akustyczny,

• powierzchnia ziemi i gleba,


152

• fauna i flora,

• różnorodność biologiczna,

• klimat,

• zasoby naturalne

• krajobraz,

• zdrowie człowieka,

• dobra kultury,

• dobra materialne.

Dokonano analizy zidentyfikowanych oddziaływań z określeniem ich rodzaju

(pozytywne/negatywne), określono skalę oddziaływań (globalna - w odniesieniu do OFAP, lokalna - w

odniesieniu do konkretnego parkingu) oraz charakter oddziaływań (bezpośrednie/pośrednie,

stałe/chwilowe, długoterminowe/krótkoterminowe).

Analizowano oddziaływania wtórne i skumulowane. Brano pod uwagę odwracalność skutków

podjętych działań, skalę czasową oddziaływań, zasięg przestrzenny, możliwość oddziaływania

transgranicznego.

9.8 Oddziaływanie na środowisko Przeprowadzając analizę potencjalnego oddziaływania dokumentu na środowisko przyrodnicze

odniesiono się do założeń zawartych w projekcie dokumentu oraz rodzajów przedsięwzięć

rozważanych do realizacji. Przeanalizowano potencjalne oddziaływanie rozwoju systemu parkingów

na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego (wody, powietrze atmosferyczne, klimat,

klimat akustyczny, gleby, powierzchnię ziemi, faunę, florę, bioróżnorodność, zasoby naturalne,

krajobraz). Rozważono także potencjalne oddziaływanie na zdrowie ludzi oraz na obiekty zabytkowe i

dobra materialne.

Realizacja dokumentu nie spowoduje ingerencji i przekształceń w środowisku naturalnym

o wysokich walorach przyrodniczych, nie wpłynie negatywnie na obszary chronione oraz cenne

przyrodniczo.

Negatywne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze ograniczało się będzie w większości

przypadków jedynie do etapu realizacji inwestycji (etapu prac budowlanych), który wiąże się

zazwyczaj z podwyższoną emisją hałasu, emisją spalin z maszyn budowlanych, czy też zwiększoną

emisja pyłów. Negatywne oddziaływania na środowisko przyrodnicze związane z etapem realizacji

inwestycji są oddziaływaniami krótkotrwałymi, odwracalnymi, o lokalnym charakterze.

Na etapie eksploatacji oddziaływanie na środowisko będzie znikome.

Należy zauważyć, że realizacja dokumentu pośrednio wpłynie pozytywnie na jakość środowiska.

Rozwój systemu transportu publicznego spowoduje zmianę preferencji wyboru środka transportu

wśród mieszkańców aglomeracji. Zwiększenie udziału podróży środkami transportu publicznego

kosztem podróży indywidualnych samochodami osobowymi spowoduje zmniejszenie emisji

zanieczyszczeń atmosferycznych oraz poprawę klimatu akustycznego. Efektem tych działań będzie

również pozytywny wpływ na zdrowie mieszkańców aglomeracji. Brak realizacji zapisów

przedmiotowego dokumentu będzie prowadzić do pogarszania się wszystkich komponentów

środowiska, a w szczególności jakości powietrza atmosferycznego oraz klimatu akustycznego.

Planowane do realizacji parkingi położone są poza granicami obszarów Natura 2000. Realizacja

dokumentu nie będzie więc oddziaływać na obszary sieci NATURA 2000 oraz nie będzie stanowić

zagrożenia dla gatunków roślin, zwierząt i siedlisk, dla których ochrony zostały one powołane.


153

Ze względu na lokalny charakter działań i zasięg przestrzenny obszaru objętego dokumentem

transportowym i stosunkowo dużą odległość aglomeracji od granic państw ościennych skutki

realizacji założeń dokumentu nie będą miały znaczenia transgranicznego.

Podsumowanie potencjalnych oddziaływań dla etapu eksploatacji parkingów przedstawiono w

poniższej tabeli.


154





Ograniczenie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych (w wyniku ograniczenia transportu

samochodowego indywidualnego) pozytywne globalna

pośrednie, stałe,

długoterminowe Powietrze atmosferyczne

Emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, pogorszenie jakości powietrza w miejscach

lokalizacji parkingów negatywne lokalna

chwilowe, bezpośrednie,

odwracalne

Klimat Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych (w

wyniku ograniczenia transportu samochodowego indywidualnego)



Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na klimat akustyczny (w wyniku ograniczenia transportu samochodowego indywidualnego)



Klimat akustyczny

Emisja hałasu i drgań w miejscach lokalizacji parkingów



Poziom promieniowania elektromagnetycznego

Brak - - -

Zmniejszenie depozycji zanieczyszczeń atmosferycznych


długoterminowe

Zanieczyszczenie substancjami ropopochodnymi gruntów



Zajmowanie powierzchni ziemi, przekształcanie profilu glebowego



Powierzchnia ziemi i gleby

Wpływ odpadów wytwarzanych w wyniku eksploatacji parkingów



Wody Zwiększony odpływ zanieczyszczonych wód

opadowych, wprowadzanie ładunku zanieczyszczeń do wód

negatywne lokalna pośrednie,


Bioróżnorodność

Zachowanie lub poprawa jakości siedlisk na skutek ograniczenia emisji hałasu, spalin i pyłów (w wyniku ograniczenia transportu

samochodowego Indywidualnego)



Rośliny Zwierzęta

Presja komunikacji na siedliska w pobliżu nowych inwestycji, Płoszenie zwierząt




155





Złoża surowców

Zmniejszenie zużycia surowców nieodnawialnych (ropa naftowa) – w wyniku

ograniczenia transportu samochodowego indywidualnego



Uporządkowanie otoczenia, Wyeliminowanie parkowania w miejscach do

tego nieprzeznaczonych pozytywne globalna

pośrednie, stałe,

długoterminowe Krajobraz i ład przestrzenny

Wprowadzenie nowych elementów w krajobrazie



Zdrowie ludzi

Ograniczenie uciążliwości komunikacyjnej - nadmierny hałas, zanieczyszczenie powietrza,

drgania/wibracje, Poprawa bezpieczeństwa na drogach

pozytywne globalna bezpośrednie,


Dobra materialne i dobra kultury

Ograniczenie wpływu drgań/wibracji i zanieczyszczeń na budynki (w wyniku

ograniczenia transportu samochodowego indywidualnego)

pozytywne lokalna

pośrednie i bezpośrednie,



156

9.9 Monitoring skutków realizacji Programu Celem monitoringu środowiskowego jest ocena stanu środowiska - czy stan środowiska ulega

polepszeniu czy pogorszeniu – poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczących

jakości środowiska i zachodzących w nim zmian. Monitoring jest również podstawą oceny

efektywności wdrażania polityki środowiskowej. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działań

na rzecz ochrony środowiska.

Monitoring jakości środowiska realizowany jest w ramach monitoringu regionalnego

województwa wielkopolskiego i prowadzony jest przez Wojewódzką Inspekcję Ochrony Środowiska

w Poznaniu.

Do najważniejszych wskaźników, które należałoby okresowo kontrolować należą:

• stan jakości powietrza atmosferycznego,

• stan klimatu akustycznego,

• procent mieszkańców narażonych na ponadnormatywny hałas,

• przyrost liczby ludności korzystającej ze zbiorowego systemu transportu osób,

• łączna ilość i kubatura wybudowanych parkingów typu Park&Ride,

• przyrost liczby ludności/pojazdów korzystających z parkingów typu Park&Ride.

Kontrola i monitoring realizacji celów dokumentu winien obejmować określenie stopnia

wykonania poszczególnych działań:

• określenie stopnia realizacji przyjętych celów;

• ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem;

• analizę przyczyn rozbieżności.

Zaproponowano, aby analizę przeprowadzać z częstotliwością co 2 lata.


157

10 Literatura i wykaz źródeł

1. A practical guide to the strategic environmental assessment directive. Practical guidance on applying European Directive 2001/42/EC “on the assessment of the effects of certain plans and programmes on the environment”. Office of the Deputy Prime Minister, London, 2005;

2. Aktualizacja Programu ochrony powietrza dla strefy: Aglomeracja Poznań (strefa Miasto

Poznań) w woj. wielkopolskim (Uchwała Sejmiku Województwa Wielkopolskiego Nr

XXIX/561/12 z dnia 17.12.2012 r.);

3. Biała księga transportu. Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu. Dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu; KOM(2011) 144, marzec 2011;

4. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (www.gddkia.gov.pl) 5. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (natura2000.gdos.gov.pl geoserwis.gdos.gov.pl) 6. Główny Urząd Statystyczny (www.stat.gov.pl ) 7. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 8. Monitoring chemizmu gleb ornych Polski (www.gios.gov.pl) 9. Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla Miasta Poznania na

lata 2015-2025, Poznań, 2014;

10. Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego Powiatu Poznańskiego

na lata 2015-2025, Poznań, 2014;

11. Polityka Parkingowa (www.politykaparkingowa.pl) 12. Polityka Transportowa Państwa na lata 2006 – 2025; Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa,

2005;

13. Polityka transportowa Poznania (Uchwała nr XXIII/269/III/99 Rady Miasta Poznania z dnia 18 listopada1999 r.);

14. Program Ochrony Środowiska dla Miasta Poznania na lata 2013-2016 z perspektywą do roku

2020 roku, Poznań, 2013;

15. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Kościańskiego na lata 2012-2015 z perspektywą na

lata 2016-2019, Projekt, Powiat Kościański, Kościan, 2012;

16. Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 2012 – 2015 z perspektywą na lata 2016 – 2019, Poznań, 2012;

17. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wągrowieckiego na lata 2011 – 2014 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2015 – 2018, Wągrowiec, 2010;

18. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wrzesińskiego na lata 2013-2016 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2017-2020, Powiat Wrzesiński, Września, 2013;

19. Program ochrony środowiska dla województwa wielkopolskiego na lata 2012-2015”, Województwo Wielkopolskie, Poznań, 2012;

20. Raport pt.: „Mapa akustyczna dróg krajowych na terenie województwa wielkopolskiego (zadanie 2)”, GDDKiA;

21. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu (www poznan.rdos.gov.pl) 22. Rejestr zabytków nieruchomych (wosoz.ibip.pl) 23. Spójna Polityka Parkingowa Obszaru Funkcjonalnego Aglomeracji Poznańskiej, Projekt,

Poznań, 2015; 24. Strategia Rozwoju Miasta Poznania do roku 2030 (Uchwała nr LXXII/990/V/2010 Rady Miasta

Poznania z dnia 11 maja 2010 r.); 25. Strategia rozwoju powiatu poznańskiego na lata 2006 – 2015 (Uchwała Rady Powiatu

Poznańskiego Nr XXVI/237/IV/2013 z dnia 20 marca 2013r.);


158

26. Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym Poznania, Poznań, 2014;

27. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania

(Uchwała Nr XXXI/299/V/2008 Rady Miasta Poznania z dn. 18.01.2008 r.);

28. Therivel R. Strategic Environmental Assessment In Action, Earthscan, London, 2004 29. Wielkopolska 2020. Zaktualizowana Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do

2020 roku, Zarząd Województwa Wielkopolskiego, Poznań, 2012; 30. Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich (www.wzdw.pl) 31. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu (www. poznan.wios.gov.pl) 32. Zielona Księga. W kierunku nowej kultury mobilności w mieście; KOM(2007) 551, wrzesień

2007;

Documents

Prognoza Oddziaływania na Środowiskopolitykaparkingowa.pl/assets/Uploads/Prognoza-soos-SPPOFAP.pdf · Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk