Embed Size (px)
Citation preview
PROGRAM KOMPLEKSOWEJ OCHRONY JEZIOR LOBELIOWYCH W POLSCE
ETAP I. PODSTAWY, MODELOWE ROZWIĄZANIA
Obce gatunki ryb w jeziorach lobeliowych
zagrożenia dla jezior lobeliowych i rodzimej ichtiofauny
Andrzej Kapusta
Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
SPOTKANIE II – GOSPODARKA RYBACKA
Bytów 26 marzec 2015
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Obce gatunki - definicje
Gatunek obcy (nierodzimy, allochtoniczny, introdukowany, wprowadzony,
egzotyczny) to gatunek lub niższy takson wprowadzony (przeniesiony)
świadomie lub zawleczony przypadkowo przez człowieka poza zasięg, w
którym występuje lub występował w przeszłości, włączając w to części,
gamety, nasiona lub jaja, dzięki którym może on przeżywać i rozmnażać
się.
Gatunek obcy inwazyjny to gatunek obcy, którego wprowadzenie czy
zawleczenie wywołuje zagrożenia dla lokalnej różnorodności biologicznej
i/lub gospodarki człowieka.
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Polska Niemcy Czechy Słowacja Austria Bułgaria Białoruś Litwa0
10
20
30
40
50
60
70
80
Ilość
Obce gatunki ryb w sąsiednich krajach
Przynajmniej 10% obcych gatunków ryb odnotowanych
w Polsce występuje w jeziorach lobeliowych
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Obce gatunki ryb w Polsce – źródło pochodzenia
AkwakulturaAkwarystyka
Przypadkowe zarybienia"Wzbogacenie" ichtiofauny
NaturalneWędkarstwo
0
10
20
30
40
50
60
%
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Obce gatunki ryb w Polsce - status
Inwazyjny Zarybienia Sztuczny rozród Wymarły Nieliczne populacje0
5
10
15
20
Ilość
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Sumik karłowaty i sumik czarny
• Gatunek inwazyjny (1885)
• Długość do 30 cm, masa ciała do 0,3 kg
• Optymalne warunki środowiska:
– Temperatura 21-23°C
– pH 7,0-8,5
• Pokarm: larwy owadów, skorupiaki, ryby, rośliny
• Skala wpływu na rodzimą ichtiofaunę: istotny
• Skala wpływu na ekosystem: istotny
Prawny zakaz wpuszczania sumików do wód!
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Karaś srebrzysty
• Gatunek inwazyjny (1930)
• Długość do 35 cm, masa ciała do 3 kg
• Optymalne warunki środowiska:
– Temperatura 23-25°C
– pH 7,0-8,5
• Pokarm: larwy owadów, skorupiaki
• Skala wpływu na rodzimą ichtiofaunę: umiarkowany
• Skala wpływu na ekosystem: istotny
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Karp
• Gatunek obcy wprowadzony w XIII w.
• Długość do 110 cm, masa ciała do 40 kg
• Optymalne warunki środowiska:
– Temperatura 23-25°C
– pH 6,5-8,5
• Pokarm: wszystkożerny
• Skala wpływu na rodzimą ichtiofaunę: umiarkowany
• Skala wpływu na ekosystem: istotny
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Tołpyga biała i pstra
• Gatunek obcy wprowadzony w 1964 r.
• Długość do 110 cm, masa ciała do 60 kg
• Optymalne warunki środowiska:
– Temperatura 22-28°C
– pH 7,0-8,5
• Pokarm: planktonożerny
• Skala wpływu na rodzimą ichtiofaunę: umiarkowany
• Skala wpływu na ekosystem: istotny
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Pstrąg tęczowy
• Gatunek obcy wprowadzony latach 1881-1890
• Długość do 100 cm, masa ciała do 6 kg
• Optymalne warunki środowiska:
– Temperatura 16-22°C
– pH 7,0-8,5
• Pokarm: zooplankton, ryb
• Skala wpływu na rodzimą ichtiofaunę: mały
• Skala wpływu na ekosystem: umiarkowany
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Przykłady zagrożeń
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Przykłady zagrożeń
Powierzchnia: 1,7 ha
Sposób użytkowania: rekreacyjny –
wędkarstwo
Gatunki ryb: karaś srebrzysty, karaś
pospolity, sumik karłowaty, wzdręga,
płoć, karp, lin, szczupak
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Przykłady zagrożeń
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Przykłady zagrożeń
Zagrożenia:
•Ognisko inwazji gatunków obcych
•Utrata bioróżnorodności
•Utrwalenie niewielkiej szkodliwości
złych praktyk gospodarowania
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Przykłady zagrożeń
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Czebaczek amurski
• Gatunek inwazyjny wprowadzony w 1990 r.
• Długość do 15 cm, masa ciała do 50 g
• Optymalne warunki środowiska:
– Temperatura 22-28°C
– pH 7,0-8,5
• Pokarm: plankton, bezkręgowce wodne, ikra i narybek
• Skala wpływu na rodzimą ichtiofaunę: istotny
• Skala wpływu na ekosystem: istotny
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Obce gatunki ryb w jeziorach lobeliowych
1. Karp
2. Karaś srebrzysty
3. Tołpyga (biała lub pstra)
4. Pstrąg tęczowy
5. Sumik karłowaty?
6. Jesiotry?
7. Czebaczek amurski?
8. Trawianka?
9. Gatunki nie występujące naturalnie (sandacz, jaź, czasem węgorz, inne?)
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Obce gatunki ryb w jeziorach lobeliowych
1. Wzrost trofii
2. Niekorzystny wpływ na rodzimą ichtiofaunę
a. Konkurencja pokarmowa
b. Przenoszenie patogenów
c. Zagrożenie dla lokalnej bioróżnorodności
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w
ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.
Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Rekomendacje rozwiązania problemu gatunków obcych
Podniesienie świadomości
Zbieranie i wymiana informacji
Rozwój ustawodawstwa i kompetencji prawnych
Zapobieganie nowym introdukcjom
Współpraca międzynarodowa
Wykrywanie nowych gatunków obcych
Łagodzenie skutków inwazji biologicznych
Odbudowa populacji rodzimych gatunków
Projekt jest finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009 – 2014 w ramach Funduszu Małych Grantów dla Programu Operacyjnego PL02 „Ochrona Różnorodności Biologicznej i Ekosystemów”.Koordynator środków MF EOG jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
