Proletarya Partisinin Din KonusundakiTutumu

Viladimir Iliç Lenin

[Proletarya, Sayı: 45, 13 (28) Mayıs 1909]

Duma’da Synod bütçesi görüsülürken Milletvekili Surkov’un yaptıgı ko-nusma ve bu konusmanın taslagı görüsülürken Duma grubumuzda yapılantartısma, özellikle su anda son derece önemli ve ivedi bir sorun ortaya çı-karttı. Bugün “toplum”un genis çevrelerinde dinle ilgili hersey kuskusuzbüyük ilgi toplamakta ve bu konular isçi sınıfı hareketine yakın aydınlarve belirli isçi çevrelelerine de sızmaktadır. Bu nedenle Sosyal-Demokratlaradüsen kesin görev din konusundaki tutumlarını kamuya açıklamaktır.

Sosyal Demokrasi dünya görüsünü bilimsel sosyalizm, yani Marksizmtemeline dayar. Marks ve Engels’in çesitli kereler tekrarladıkları gibi Mark-sizmin felsefi temeli, Fransa’daki 18. Yüzyıl maddeciliginin ve Almanyada’kiFeuerbach (19. Yüzyılın ilk yarısı) maddeciliginin tarihsel geleneklerini be-nimsemis olan, tamamen ateist ve dine karsı tavırdaki diyalektik madde-ciliktir. Unutmayalım ki, Marks’ın taslak halindeyken okudugu Engels’inAnti-Dühring’inin tamamı, maddeci ve ateist olan Dühring’i tutarlı bir mad-deci olmamak ve din ile din felsefesine açık kapı bırakmakla suçlar. Yineunutmayalım ki, Engels, Ludwig Feuerbach ile ilgili yapıtında, dini ortadankaldırmak için degil de, yeniden canlandırmak, yeni, “yüceltilmis” bir dinkurmak için savas açtı diye Feuerbach’a çatar. Din halkı uyutmak için kul-lanılan afyondur. (Marks, Hegel’in Sag Felsefesinin Elestirisine Katkı, Giris)Marks’ın bu sözü din konusundaki Marksist görüsün temel tasıdır. Marks-izm bütün modern dinleri, kiliseleri ve her türlü dinsel örgütü, isçi sınıfınınsömürülmesini ve ezilmesini savunmaya hizmet edecek birer burjuva geric-iliginin aracı olarak görür.

Engels aynı zamanda, Sosyal Demokratlardan “daha sol” ya da “dahadevrimci” olmak isteyenlerin dine savas açarcasına isçi partisinin progra-mına ateist olduklarının konulması yolundaki çabalarını da sık sık suçla-mıstır. Engels 1874’de Londra’da sürgünde yasayan Blanquist geçici Komü-narların ünlü manifestosundan söz ederken, onların dine savas açmalarını

1

budalalık olarak nitelemis ve böylesi bir savas açmanın dine karsı yenidenilgi duyulmasını saglamak ve dinin gerçekten ortadan kalkmasını engelle-mek için en iyi yol oldugunu belirtmistir. Engels, Blanquistleri ezilen kitle-leri din boyundurugundan ancak emekçi kitlelerin mücadelesinin kurtara-cagını, proletaryayı en yaygın biçimde bilinçli ve devrimci uygulamaya so-karak kurtaracagını kavramamakla suçlamıs ve dine savas açılmasını isçipartisinin siyasal görevi olarak yorumlamanın anarsist safsatadan baskabirsey olmayacagını belirlemistir. 1877’de Anti-Dühring’inde de, düsünürDühring’in ülkücülük ve dine karsı verdigi en ufak ödünlere karsı çıkanEngels, Dühring’in sosyalist toplumda dinin yasaklanması yolundaki sözdedevrimci görüsünü de yerer.

Engels dine karsı böylesi savas açmanın “Bismarck’ı geride bıraka-cak ölçüde Bismarck’cılık” yani Bismarck’ın dine (ünlü Kültür Savası—Kulturkampf, 1870’lerde Alman Katolik Partisine, “Merkez” partiye karsıpolis kovusturmasıyla) karsı giristigi mücadeleyi bosuna tekrarlamaktanbaska bir sey olmadıgını tekrarlamıstır. Bismarck bu mücadeleyle katolik-lerin militan dinciligini uyarmaktan ve gerçek kültür çalısmalarını zedele-mekten öte bir yarar saglamamıstır. Çünkü, siyasal bölünmelerden çok din-sel bölünmelere önem vermis, isçi sınıfının ve öteki demokratik unsurlarındikkatini sınıfsal ve devrimci mücadelenin ivedi görevlerinden çekerek, enyapay, en düzmece burjuva din karsıtlıgına yöneltmistir.

Engels, sözüm ona ultra-devrimci Dühring’i Bismarck’ın saçmalıgını birbaska biçimde tekrarlamak istedigi için suçlarken, isçi partinin [partisinin]proletaryayı örgütlemekte ve egitmekte sabırlı davranabilecegini, böylelikledine karsı savas açmak gibi siyasal bir kumara girismeksizin dinin giderekortadan kalkmasını saglayabilecegini belirtmistir. Bu görüs, örnegin Cizvit-lere özgürlük verilmesini, Almanya’ya girmelerine izin çıkarılmasını, her-hangi bir dine karsı polis yöntemleri uygulanmasına son verilmesini sa-vunan Alman Sosyal-Demokrasinin özünü olusturan ögelerden biri olmus-tur. Erfurt Programındaki (1891) ünlü “Din kisisel bir sorundur” maddesi,Sosyal-Demokratların bu siyasal taktiklerinin özetidir.

Bu taktikler artık gündelik bir olay durumuna gelmis, Marksizmin tersyönde saptırılmasına, oportünizm yönünde saptırılmasına yol açmıstır. Er-furt Programındaki bu madde, biz Sosyal-Demokratlar için, parti olarakhepimiz için din kisisel bir sorundur biçiminde yorumlanmıstır. 1890’lardaEngels bu oportünist görüsü dogrudan dogruya karsısına almaksızın, bunapolemikle degil somut verilerle karsı çıkılması gerektigini ileri sürmüs-tür. Örnegin kendisi bu karsı çıkısı, özellikle vurguladıgı bir sözle, Sosyal-Demokratların dini devlet isleri açısından kisisel bir sorun olarak aldıklar-

2

ını, herhalde kendileri açısından, Marksizm açısından ve isçi partisi açısın-dan soruna böyle bakmadıklarını söyleyerek belirlemistir.

Marks ve Engels’in din konusundaki sözlerinin görünürdeki tarihçesibudur. Marksizme savruk yaklasımı olanlar, düsünemeyen ve düsünme-yecek olanlar için, bu tarihçe Marksist çeliskiler ve bocalamalar niteliginde,“tutarlı” ateizm ile dinin agzına sunulan “hazır lokmalar”ın bir karısımı,tanrıya karsı açılmıs devrimci savas ile dindar isçilerin gözünü boyamayayönelen korkakça bir tavır, isçileri ürkütmekten çekinen bir tutum arasındabocalama niteliginde bir anlamsızlık örnegidir. Anarsist samatacıların yazı-ları Marksizme bu yönde yapılmıs çesitli saldırılarla doludur.

Oysa Marksizme ciddi olarak yaklasabilen, Marksizmin felsefi ilkeler veuluslararası Sosyal-Demokrasi deneyi üzerinde düsünebilen herkes, din ko-nusundaki Marksist taktiklerin kesinlikle tutarlı oldugunu, Marks ve En-gels tarafından özenle düsünülmüs bulundugunu, birtakım cahillerin boca-lama diye tanımladıkları tutumun gerçekte diyalektik maddeciligin mut-lak ve kaçınılmaz bir sonucu oldugunu hemen görecektir. Din konusundaMarksizmin görünüsteki “ılımlılıgının” kimseyi ürkütmemek vb. endisesin-den dogdugunu düsünmek çok yanlıs olur. Tam tersine bu konuda da Mark-sizmin siyasal çizgisi, felsefe ilkeleriyle sıkı sıkıya baglantılıdır.

Marksizm maddeciliktir. Böyle oldugu için de, [din] konusunda en azın-dan 18. yüzyıl Ansiklopedistlerinin maddeciligi ya da Feuerbach’ın madde-ciligi oranında kesin bir karsıtlıgı vardır. Bu hiç kusku götürmez. Ne varki Marks ve Engels’in diyalektik maddeciligi, ansiklopedistlerin ve Feu-erbach’ın maddeciligini asar, çünkü maddeci felsefeyi tarih alanında, top-lum bilimleri alanında da uygular. Dinle savasmalıyız—bu, her türlü mad-deciligin ve dogal olarak Marksizmin ABC’sidir. Ancak Marksizm, ABC’dedonmus kalmıs maddecilik degildir. Marksizm daha ileri giderek söyle der:Dinle nasıl savasacagımızı bilmeliyiz, bunu yapabilmek için de inancın vedinin kökenini kitlelere maddeci bir biçimde açıklamalıyız. Dinle savas, so-yut ideolojik ögütler çerçevesinde kalamaz, bu tür sınırlı ögütlere indirgen-memelidir. Dinle savas, dinin toplumsal kökenini ortadan kaldırmayı amaç-layan sınıf hareketinin somut uygulamasıyla baglanmalıdır. Din etkisinineden en çok geri kalmıs sehir proletaryası, yarı-proletarya ve köylü kit-lesi üzerinde göstermektedir? Burjuva ilerici aydınları, radikaller ve bur-juva maddecileri bu soruya “cahil oldukları için” diye cevap verirler. O za-man da “kahrolsun din, yasasın dinsizlik! Ateist görüsleri yaymak baslıcagörevimizdir”—diye haykırmaya baslarlar. Marksistler ise, bunun dogru ol-madıgını, aldatıcı bir görüs oldugunu, dar görüslü burjuvaların fikri oldu-gunu söylerler. Bu görüs dinin kökenini yeterince açıklamaz, açıklar da,

3

maddeci biçimde degil, ülkücü biçimde açıklar. Modern kapitalist ülkelerdebu kökler genellikle toplumsaldır. Bugün dinin en derine uzanan kolu,emekçi kitlelerin toplumsal ezikligi ve hergün her saat emekçilere en daya-nılmaz acıları, savas, deprem vb. dogal afetlerden çok daha beter kahırlarıçektiren kapitalizmin karanlık güçleri karsısındaki çaresizligidir.

“Tanrıları korku yarattı”. Sermayenin kör —halk kitleleri tarafından ön-ceden sezilemedigi için kör— gücünün korkusu yani proletaryanın küçük-esnafın yasamının her adımında “ansızın”, “beklenmedik” ve “rastlantısal”bir yıkıntı, yok olma, yoksulluk, fahiselik, açlıktan ölmek gibi tehlikeler ya-ratan gücün korkusu, modern dinin kökenidir. Maddeciler ana-okulu düzey-inde kalmak istemiyorlarsa, öncelikle bunu hatırdan çıkarmamalıdırlar. Ka-pitalist düzenin agır isi altında ezilen ve kapitalizmin kör, yıkıcı güçlerinininsafına baglı olarak yasamını sürdüren kitleler, dinin bu kökenine karsı sa-vasmayı, sermaye egemenliginin her türlüsüne karsı birlikte, örgütlü, planlıve bilinçli bir savas vermeyi kendi kendilerine ögrenmedikleri sürece, hiçbiregitici kitap bu kitlelerin kafasındaki din inancını çürütemez.

Bu, dine karsı olan egitici kitapların zararlı veya gereksiz olması mı de-mektir? Hayır hiç de degil. Bu demektir ki Sosyal-Demokrasinin ateist pro-pagandası, temel ödevine yani sömürülen kitlelerin sömürücülere karsı sınıfmücadelesini gelistirmek ödevine baglanmalıdır. Diyalektik maddecilik ilke-lerini, yani Marks ve Engels’in felsefesini yeterince incelememis olanlar buöneriyi anlayamazlar: (ya da en azından ilk bakısta kavrayamazlar). “Nasılolur bu” derler. “Binlerce yıldır süregelen kültür ve ilerlemenin bu düsman-ına (dine) karsı yürütülecek ideolojik propaganda, belirli görüslerin ögretisive verilecek mücadele, sınıf mücadelesine, yani ekonomik ve siyasal alandabelirli amaçlara yönelik bir mücadeleye mi bagımlanacak?” derler.

Bu tür sözler, Marksist diyalektigin kavranmamıs oldugunu kesin kan-ıtlayan karsı çıkıslardır. Bu tür çıkısları yapanları sasırtan çeliski, gerçekyasamdaki gerçek bir çeliskidir. Yani uydurulmus degil de, diyalektik olançeliskidir. Kuramsal ateizm propagandası, yani proletaryanın belirli kes-imlerindeki dinsel inancın yıkılması ile bu kesimlerin sınıf mücadelesininbasarısı, ilerlemesi ve kosulları oranında kesin bir ayrım yapmak demek,diyalektige aykırı düsünmek, göreceli ve degisken bir sınırı kesin bir sın-ıra dönüstürmek, gerçek yasamda çözülmez biçimde baglantılı olan birseyizorla birbirinden koparmak demektir. Bir örnek verelim. Diyelim ki, belirlibir bölgede ve belirli bir endüstri kesiminde bulunan proletarya, biri sınıf bi-linci oldukça gelismis ve kuskusuz ateist olan Sosyal-Demokratlar, ikincisiköyle ve köylülükle iliskilerini henüz koparmamıs olan, tanrıya inanan, kil-iseye giden, hatta bir Hıristiyan sendikası örgütlemekte olan yerel papazın

4

etkisindeki geri kalmıs isçiler olmak üzere ikiye bölünmüs olsun. Yine diye-lim ki, bu bölgedeki ekonomik mücadele bir grev sonucunu dogurmus olsun.Bu durumda bir Marksiste düsen görev, grevin basarıya ulasmasını herseyinüzerinde tutmak, bu mücadelede isçilerin ateistler ve Hıristiyanlar olarakikiye bölünmesine kesinlikle karsı çıkmak, bu tür herhangi bir bölünmeyeengel olmaktır. Proletaryanın geri kalmıs kesimlerini ürkütmek, seçimlerdesandalye kaybetmek vb. endiselerden degil, modern kapitalist toplum kosul-larında Hıristiyan isçilerin Sosyal Demokrasiye ve ateizme dönmelerindeateist propagandadan yüz kat daha etkili olacak durumlarda ateist pro-paganda gereksiz ve zararlı olabilir. Böyle bir anda ve böyle bir ortamdaateist propaganda yapmak, isçilerin grevdeki tavırlarına göre degil de, din-sel inançlarına göre bölünmelerini isteyen papazların ekmegine yag sürmekdemektir. Ne olursa olsun tanrıya savas açılmasını isteyen bir anarsist, ger-çekte papazlara ve burjuvaziye yardım ediyor demektir (ki anarsistler uygu-lamada her zaman burjuvaziye yardım ederler). Bir Marksistin materyalistolması, yani dine karsı olması gerekir; ancak, bir diyalektik materyalistindine karsı mücadeleyi soyut, kuramsal, degismez bir biçimde degil de, uygu-lamada sürmekte olan ve kitleleri herseyden iyi egiten sınıf mücadelesininsomut temeline dayanarak yürütmesi gereklidir. Bir Marksist, somut du-rumu bir bütün olarak gözlemlemeli, anarsizm ile oportünizm arasındaki(göreceli, degisken olan ama mutlak varolan) sınırı ayırt edebilmelidir. BirMarksist hiçbir zaman ne anarsistlerin soyut, sözde kalan, gerçekte ise bos“devrimciligi”ne, ne de dinle mücadeleye sırt çeviren, bunun görev oldugunuunutan, Tanrıya inanmayı kabullenen, davranıslarını belirlerken sınıf mü-cadelesini degil de kimseyi kırmamak incitmemek “beni sokmayan yılan binyasasın” kuralını bozmamak endisesiyle davranan küçük-burjuva ya da li-beral aydınların oportünizmine aldanmamalıdır.

Sosyal Demokratların din konusundaki tutumlarıyla ilgili bütün sorun-lar bu açıdan ele alınmalıdır. Örnegin bir papazın Sosyal Demokrat Partiyeüye olup olamayacagı sorusu sık sık ortaya atılır ve bu soruya da genell-ikle Avrupa Sosyal Demokrat Partilerinin deneyi kanıt getirilerek belirsiz,kesinlikten uzak olumlu cevap verilir. Oysa Avrupa’daki deney, sadece isçihareketine Marksist doktrin uygulanmasının degil, aynı zamanda Rusya’dabulunmayan özel tarihsel kosulların (bu kosullardan daha sonra ayrınt-ılı olarak söz edecegiz) sonucu olmustur. Bu nedenle, bu soruya kesinlik-ten uzak bir olumlu cevap vermek yanlıs olur. Papazların Sosyal DemokratPartiye üye olamayacakları da, olabilecekleri de kesinlikle söylenemez. Birpapaz gelip de, ortak siyasal çalısmamıza katılmak ister, parti görevlerinidürüstçe yapar ve Parti programına karsı çıkmazsa Sosyal Demokratlarınsafına katılması olumludur. Çünkü bu dinsel inançları arasındaki çeliski

5

sadece kendisini ilgilendiren bir olay, kisisel çeliskisi olacaktır. Üstelik birsiyasal örgüt, üye alırken onların görüsleri ile kendi programı arasında biruzlasmazlık olup olmadıgını arastırma durumunda degildir. Aslında böylebir durum Rusya’da kesinlikle olanaksız olması yanı sıra, Batı Avrupa’dabile ender görülen, olaganüstü bir olaydır. Ama diyelim ki, bir papaz SosyalDemokrat Partiye üye oldu da, sonra Parti içinde din propagandası yapmayakalkıstı, iste o zaman Parti onu kesinlikle ihraç edecektir. Bize düsen, sa-dece Tanrıya inancını sürdüren isçileri Sosyal Demokrat Partiye almak de-gil, özellikle bunları partiye kaydetmeye çalısmaktır. Onların dinsel inanç-larına karsı çıkmamalıyız, ama onları kendi programımızın ruhuna uygunolarak egitmek için, programımıza karsı etkin bir mücadeleye yol açmamakiçin bu tür isçileri saflarımıza kaydetmeliyiz. Parti içinde düsünce özgürl-ügüne hak tanırız. Ancak bu özgürlük, gruplasma özgürlügüyle belirlenensınırlı bir özgürlüktür. Yoksa Parti çogunlugunun karsıt oldugu görüsleriyaymaya çalısanlara el verecek degiliz.

Bir baska örnek daha alalım. Sosyal Demokrat Partinin bütün üyeleri,hiçbir ayrım gözetmeksizin, “sosyalizm benim dinimdir” dedikleri için ve busöze uygun görüsleri yaymaya çalıstıkları için elestirilip kısıtlanmalı mıdır?Hayır! Bu durumda Marksizmden (bunun dogal sonucu olarak sosyalizm-den) bir sapma oldugu tartısma götürmez, ne var ki bu sapmanın anlamı,göreceli önemli durumlara göre degisir. Isçilerle konusan birinin, sözlerinidaha iyi anlatmak, konuya daha kolay girmek, görüslerini geri kalmıs kitle-lerin alısık oldukları çerçeve içinde aktarabilmek amacıyla bu tarzda konus-ması bir olaydır. Bir yazarın “Tanrı yaratmak”tan ya da tanrı yaratan sosya-lizmden (Lunacharski ve arkadasları örnegi) sözetmesi çok daha baska birolaydır. Birinci örnekte herhangi bir kısıtlama, konusmacının özgürlügünü,“pedagojik” yöntemlerini seçme özgürlügünü baltalayıcı bir tutum olduguhalde, ikinci örnekteki parti kısıtlaması gerekli bir davranıs olur. Kimileriiçin “sosyalizm bir dindir” sözü, dinden sosyalizme geçisin bir biçimidir, ki-mileri için de sosyalizmden dine bir dönüsümdür.

Simdi de Batı’da “din kisisel bir sorundur” savının oportünist yorumunayol açan kosulları ele alalım. Kuskusuz buna yol açan kosullar bir bütüniçinde, isçi sınıfı hareketinin çıkarlarını geçici çıkarlar adına feda etmekgibi oportünist davranısların tümüne yol açmıs olan kosullardır. Proletar-yanın partisi devletin dini kisisel bir sorun olarak belirlemesini ister, ancakhalkın afyonu niteligindeki dini, dinsel batıl inançlara karsı savası “kisiselsorun” olarak görmez. Oysa oportünistler sorunu saptırarak, Sosyal Demok-rat Partinin dini kisisel bir sorun gibi yorumladıgı izlenimini uyandırmayaçalısırlar.

6

Din konusundaki konusmayı tartısırken Duma’daki grubumuz tarafın-dan açıklıga kavusturulmamıs olan bir baska durum da, oportünist sapt-ırmalara ek olarak, Avrupa Sosyal Demokratlarının din konusundaki bug-ünkü asırı kayıtsızlıklarına yol açan özel tarihsel kosulların da varlıgıdır.Bu kosullar iki yönlüdür. Birincisi, dinle savasmak görevi, tarihsel açıdandevrimci burjuvazinin görevidir ve Batıda burjuva demokrasisi, feodalizmeve orta çag düzenine karsı giristigi kendi devrimleri döneminde bu görevibüyük ölçüde yerine getirmis (ya da engellemistir). Gerek Fransa’da, gerekAlmanya’da burjuvazinin dinle savasma gelenegi vardır ve bu sosyalizmden(Ansiklopedistlerden ve Feuerbach’tan) çok önce baslamıstır. Rusya’da ise,burjuva demokratik devrimimizin kendine özgü kosulları nedeniyle, bu gö-rev de hemen hemen tümüyle isçi sınıfının omuzlarına yüklenmistir. Ülkem-izdeki küçük-burjuva demokrasisi (Narodnikler) bu konuda (Vekhi’de yazanKara Yüz Kadetler veya Kadet Kara Yüzler’in sandıgı gibi) gereginden faz-lasını degil, Avrupa’da yapılmıs olanla karsılastırıldıgında yeterinden çokdaha azını yapmıstır.

Öte yandan, burjuvazinin dinle savasma gelenegi, Avrupa’da bu sava-sın anarsistler (burjuvaziye siddetle saldırmalarına karsın, aslında burjuvadünya görüsünün yanında yer aldıkları, Marksistler tarafından defalarcabelirtilen anarsistler) tarafından saptırılmasına yol açmıstır. 1880’lerde La-tin ülkelerinde anarsistler ve Blanqusitler, Almanya’da (Dühring’in ögrenc-isi olan) Most ve onu izleyenler, Avusturya’da anarsistler, dine karsı savastadevrimci söylevleri asırılıga götürmüslerdir. Simdi ise Avrupalı Sosyal De-mokratların, anarsistlerle karsılastırıldıklarında, isi öteki uca çekmelerinesasmamak gerekir. Bunun nedeni anlasılabilir ve belirli ölçüde hos görüle-bilir. Fakat Rusya’daki Sosyal Demokratların Batının kendine özgü tarihselkosullarını akıldan çıkarmaları dogru olmaz.

Iki yönlü oldugunu belirttigimiz kosulların ikinci yönü de sudur: Bat-ıda, ulusal burjuva devrimleri sona erdikten sonra, az çok dinsel özgürlüksaglandıktan sonra, dine karsı demokratik savas yürütme sorunu, burjuvademokrasisinin sosyalizmle mücadelesi sırasında öylesine geri plana itilm-istir ki, burjuva hükümetleri kasıtlı olarak dine karsı sözüm ona liberal bir“saldırı” örgütleyerek kitlelerin dikkatini sosyalizmden uzaga çekmeye ça-lısmıslardır. Almanya’daki Kulturkampf’ın ve Fransa’da burjuva cumhuri-yetçilerin dine karsı mücadelesi bu tür olaylardır. Burjuvazinin, isçi sınıfıkitlelerinin dikkatini sosyalizmden uzaklastırmak amacıyla dine karsı gir-istigi mücadele, bugün Batılı Sosyal Demokratların din savasına “kayıtsız”duruma gelmelerine yol açmıstır. Bu da kolayca açıklanır ve anlasılır birolaydır, çünkü Sosyal Demokratlar burjuva din karsıtlıgı ile Bismarck’cı tu-tumun karsısında din savasını sosyalizm mücadelesine bagımlı kılmak zo-

7

runda kalmıslardır.

Rusya’da ise kosullar oldukça baskadır. Proletarya bizim burjuva demok-ratik devrimimizin öncüsüdür. Bu nedenle, orta çagın tüm kalıntılarına vebu arada eski resmi dine ve bunu canlandırma, yeniden biçimlendirme yo-lundaki tüm girisimlere karsı yürütülecek mücadeledeki ideolojik öncü deproletaryanın partisi olmalıdır. Bu yüzden, Engels dinin kisisel bir sorunoldugunu devletin belirlemesi yerine, Sosyal Demokratların ve partilerininbu beyanda bulunmalarındaki oportünizme çatarken oldukça ılımlı olmas-ına karsın, bu sapmanın Rus oportünistleri tarafından ithaline yüz kat dahasert karsı çıkardı.

Duma grubumuz, Duma kürsüsünden dinin halkın afyonu oldugunuaçıklamak ve böylelikle Rus Sosyal Demokratlarının din konusundaki bütünsözlerine temel saglamakla dogru davrandılar. Isi daha ileri götürüp, ateizmtartısmasının ayrıntılarına inmeleri gerekir miydi? Gerektigi kanısında de-giliz. Böyle bir tutum, proletaryanın partisini din mücadelesini abartıyordurumuna düsürebilir, din konusunda burjuvazinin mücadelesi ile sosyal-ist mücadele arasındaki ayrımı gözden silebilirdi. Kara Yüz DumasındakiSosyal Demokrat grubun ilk görevi basarıyla yerine getirilmistir.

Sosyal Demokratların ikinci ve belki de onlar için en önemli görevi, yanikilisenin ve din adamlarının isçi sınıfına karsı açılan savasta Kara Yüz hü-kümetini ve burjuvaziyi destekleyerek aldıkları sınıfsal tavrı kitlelere açık-lamak görevi de basarıyla gerçeklestirilmistir. Kuskusuz bu konuda dahapek çok sey söylenebilir. Sosyal Demokratlar da bundan sonraki konusma-larında yoldas Surkov’un dediklerini nasıl gelistireceklerini de bileceklerdir.Surkov’ un konusması simdiki haliyle de kusursuzdur ve bu konusmayı bü-tün parti örgütlerinin yayması Partimizin kesin görevidir.

Üçüncü görev, Alman oportünistlerinin sık sık saptırdıkları “din kisiselbir sorundur” önerisinin dogru anlamını ayrıntılarıyla açıklamaktı. Ne ya-zık ki, Yoldas Surkov bunu yapmadı. Bu konuda Duma grubumuzun dahaönceki çalısmalarında yoldas Belousov tarafından bir yanlıs yapılmıs ve buyanlıs o zaman Proletarya’da yansıtılmıs oldugu için yoldas Surkov’un bukonuya deginmemis olması üzücüdür. Duma grubundaki konusmalar gös-termektedir ki, ateizm tartısması, dinin kisisel sorun olması isteginin dogruyorumlanması zorunlulugunu ortaya çıkarmıstır. Bütün Duma grubununyanlısı için sadece yoldas Surkov’u suçlayacak degiliz. Üstelik, bu noktadasorunu yeterince açıklıga kavusturmadıgımız ve Alman oportünistleri karsı-sında Engels’in tutumunu Sosyal Demokratlara yeterince anlatamadıgımıziçin bütün Partinin suçlu oldugunu da itiraf etmek zorundayız. Duma gru-bunda tartısma göstermektedir ki, bu sorun üzerinde Marks’ın ögretilerini

8

hiçe saymak gibi bir tutum degil, tamamen bir yanlıs anlama söz konusu-dur ve bu yanlısın grubun bundan sonraki konusmalarında düzeltilecegineinanıyoruz.

Yoldas Surkov’un konusmasının bütünüyle kusursuz oldugunu ve bütünörgütler tarafından yayılması gerektigini bir kere daha tekrarlıyoruz. Dumagurubu bu konusmayı tartısırken Sosyal Demokrat olarak görevini yerinegetirdigini göstermistir. Grupla Partiyi daha yakınlastırmak, grubun zor ko-sullarda çalısmalarını Partiye aktarmak ve Parti ile Duma grubunun çalıs-maları arasında ideolojik bütünlük saglamak amacıyla, Duma grubundakitartısmaların parti yayın organlarına daha çok yansıtılması dilegimizdir.

Lenin

Proletarya, Sayı: 45

13 (28) Mayıs 1909

9

Aydınlanma Kütüphanesihttp://www.1001001000.org