PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PRZYRODYsp275.waw.pl/wp-content/uploads/2018/10/pzo-przyroda-4-6.pdf · Sprawdzian 2. Kartkówka 3. Odpowiedź ustna 4. Zeszyt ćwiczeń 5. Zeszyt

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PRZYRODY

Cele nauczania przyrody: Zainteresowanie światem przyrodniczym, jego różnorodnością, zależnościami istniejącymi w środowisku. Doskonalenie umiejętności obserwacji, prowadzenia doświadczeń, czytania map i wykresów. Kształtowanie postaw proekologicznych.

Formy oceniania:

1. Sprawdzian 2. Kartkówka 3. Odpowiedź ustna 4. Zeszyt ćwiczeń 5. Zeszyt przedmiotowy 6. Praca domowa 7. Inne formy aktywności (udział w konkursach, projekty, prezentacje, udział w zajęciach koła przedmiotowego) 8. Aktywność na zajęciach

Lp. PRZEDMIOT OCENY ZAKRES OCENY I SPOSÓB OCENIANIA

1. Sprawdzian Przynajmniej dwa sprawdziany w semestrze. Ich tematyka i zakres materiału będzie podany z tygodniowym wyprzedzeniem w dzienniku elektronicznym.

2. Kartkówka Kilka w semestrze. Mogą być niezapowiedziane. Materiał maksymalnie z trzech ostatnich lekcji.

3. Odpowiedź ustna Przynajmniej raz w semestrze.Pod uwagę brane są: stopień posługiwania się wiedzą i umiejętnościami, samodzielność myślenia, umiejętność opisywania zjawisk przyrodniczych, umiejętność czytania różnych map, tabel, wykresów i wyciąganie wniosków, dostrzeganie wpływu działań człowieka na środowisko.

4. Zeszyt ćwiczeń Sprawdzany raz w semestrze. Przy ocenie brana pod uwagę jest poprawność merytoryczna, kompletność i estetyka zapisów.

5. Zeszyt przedmiotowy Sprawdzany raz w semestrze. Uczeń ma obowiązek prowadzenia zeszytu przedmiotowego, w którym zapisuje tematy lekcji z datami, notatkami. Przy ocenie brana pod uwagę jest poprawność notatek, systematyczność (nr lekcji, data, temat lekcji) i estetyka.

6. Praca domowa Ucznia obowiązuje systematyczne, terminowe i samodzielne wykonanie pracy domowej. Przy pracy nauczyciel może postawić znak tzw. parafki, co oznacza sprawdzenie wykonania pracy. Ocenianie prac może nastąpić po upływie terminu ich realizacji lub podczas kontroli zeszytów. Uczeń ma prawo trzy razy w semestrze nie odrobić pracy domowej bez ponoszenia konsekwencji. Każdy kolejny brak pracy domowej skutkuje otrzymaniem oceny ndst. Uczeń, który nie zgłosi braku pracy domowej na początku lekcji otrzymuje ocenę niedostateczną.

7. Inne formy aktywności Uczeń może uzyskać oceny za prace dodatkowe, np.: wykonywanie projektów, prezentacji i innych. Za udział i osiągnięcia w konkursach uczniowie otrzymują oceny bardzo dobre i celujące w zależności od kategorii konkursu.

8. Aktywność na zajęciach Za aktywność na lekcji uczeń nagradzany jest plusami, za cztery plusy uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą, za sześć plusów – ocenę celującą.

Ocenianie: Oceny wystawiane są zgodnie z wymaganiami edukacyjnymi na poszczególne oceny. Sprawdziany i kartkówki oceniane są według skali procentowej (zgodnie z WO): 0-29% – niedostateczny 30-49% – dopuszczający 50-74% – dostateczny 75-89% – dobry 90-97% – bardzo dobry 98-100% - celujący

Na ocenę śródroczną i roczną przede wszystkim wpływają oceny uzyskane za samodzielną pracę ucznia podczas lekcji.

Uczeń ma prawo do poprawiania ocen. Termin poprawy, zakres materiału oraz forma uzgadniane są z nauczycielem.

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZYRODY NA POSZCZEGÓLNE OCENY KLASA 4

program „Tajemnice przyrody”, autor: Jolanta Golanko

DZIAŁ I. Poznajemy warsztat przyrodnika

TEMAT W OCENA

PODRĘCZNIKU DOPUSZCZAJĄCA DOSTATECZNA DOBRA BARDZO DOBRA CELUJĄCA

UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ:

1. Przyroda i jej wymienia dwa elementy wyjaśnia znaczenie pojęcia wymienia cechy ożywionych podaje przykłady powiązań wyjaśnia, w jaki sposób zmiana składniki przyrody nieożywionej (A); przyroda (B); elementów przyrody (A); przyrody nieożywionej z jednego elementu przyrody może

wymienia dwa elementy wymienia trzy składniki przyrody wskazuje w najbliższym

przyrodą ożywioną (A); wpłynąć na wybrane pozostałe elementy (B)

przyrody ożywionej (A) nieożywionej niezbędne do życia otoczeniu wytwory działalności klasyfikuje wskazane elementy

(A); człowieka (C) na ożywione i nieożywione

podaje trzy przykłady wytworów

składniki przyrody oraz wytwory działalności człowieka (C)

działalności człowieka (A)

2. Jak poznawać wymienia zmysły umożliwiające omawia na przykładach , rolę porównuje ilość i rodzaj wyjaśnia, w jakim celu prowadzi na podstawie obserwacji podejmuje przyrodę? poznawanie otaczającego poszczególnych zmysłów w informacji uzyskiwanych za się doświadczenia i próbę przewidzenia niektórych

świata (A); poznawaniu świata (B); pomocą poszczególnych eksperymenty przyrodnicze (B); sytuacji i zjawisk (np. dotyczących

podaje dwa przykłady informacji wymienia źródła informacji o zmysłów (C);

wyjaśnia różnice między pogody, zachowania zwierząt) (D);

uzyskanych dzięki wybranym przyrodzie (A); wymienia cechy przyrodnika eksperymentem a przeprowadza dowolne zmysłom (A);

omawia najważniejsze zasady (A); określa rolę obserwacji w doświadczeniem (B) doświadczenie, posługując się

poznawaniu przyrody (B); instrukcją, zapisuje obserwacje i

wyjaśnia, czym jest obserwacja bezpieczeństwa podczas

wyniki (D);

(B) prowadzenia obserwacji i omawia etapy doświadczenia

wykonywania doświadczeń (B) wyjaśnia, dlaczego do niektórych (B) doświadczeń należy używać dwóch zestawów (D)

3. Przyrządy i podaje nazwy przyrządów przyporządkowuje przyrząd do planuje miejsca dwóch – trzech planuje obserwację dowolnego przygotowuje notatkę na temat innych pomoce przyrodnika służących do prowadzenia obserwowanego obiektu (C); obserwacji (D); obiektu lub organizmu w terenie przyrządów służących do prowadzenia

obserwacji w terenie (A); proponuje przyrządy, które proponuje przyrząd odpowiedni

(D); obserwacji, np. odległych obiektów lub głębin (D)

przeprowadza obserwację za należy przygotować do do obserwacji konkretnego uzasadnia celowość

pomocą lupy lub lornetki (C); prowadzenia obserwacji w obiektu (C); zaplanowanej obserwacji (D);

notuje dwa-trzy spostrzeżenia

terenie (D); wymienia najważniejsze części omawia sposób przygotowania

dotyczące obserwowanych określa charakterystyczne cechy mikroskopu (A) obiektu do obserwacji

obiektów (C); obserwowanych obiektów (C); mikroskopowej (B)

wykonuje schematyczny opisuje sposób użycia taśmy rysunek obserwowanego mierniczej (B)

obiektu (C);

wykonuje pomiar przy użyciu taśmy mierniczej (C)

4. Określamy kierunki podaje nazwy głównych podaje nazwy głównych wyjaśnia, co to jest widnokrąg podaje przykłady wykorzystania podaje historyczne i współczesne

kierunków geograficznych kierunków geograficznych (A); (B); w życiu umiejętności przykłady praktycznego geograficzne

wskazanych przez wyznaczania kierunków wykorzystania umiejętności

przyporządkowuje skróty do omawia budowę kompasu (B); nauczyciela na widnokręgu geograficznych (B); wyznaczania kierunków

nazw głównych kierunków

(A); samodzielnie wyznacza kierunki geograficznych (A);

geograficznych (A); porównuje dokładność

geograficzne za pomocą

wyznacza główne kierunki wyznaczania kierunków omawia sposób wyznaczania

geograficzne za pomocą określa warunki korzystania z kompasu (C); geograficznych za pomocą kierunku północnego za pomocą

kompasu na podstawie

kompasu i gnomonu (D); Gwiazdy Polarnej oraz innych kompasu (A); wyjaśnia, w jaki sposób

instrukcji słownej (C);

obiektów w otoczeniu (B)

wyznacza się kierunki pośrednie wyjaśnia, w jaki sposób tworzy posługując się instrukcją,

określa warunki wyznaczania (B) się nazwy kierunków pośrednich

wyznacza główne kierunki

kierunku północnego za

(B)

geograficzne za pomocą

pomocą gnomonu (prosty

gnomonu (C)

patyk lub pręt, słoneczny

dzień) (B)

5. Co pokazujemy na oblicza wymiary biurka w skali 1 wyjaśnia, jak powstaje plan (B); wyjaśnia pojęcie skala liczbowa rysuje plan pokoju wyjaśnia pojęcia: skala mianowana, planach? : 10 (C);

rysuje plan dowolnego (B); w skali 1 : 50 (C); podziałka

liniowa (B)

rysuje plan biurka w skali 1 : 10 przedmiotu (wymiary przedmiotu oblicza wymiary przedmiotu w dobiera skalę do wykonania

(C) podzielne bez reszty przez 10) w różnych skalach, np. 1 : 5, 1 : planu dowolnego obiektu (D);

skali 20, 1 : 50; wykonuje szkic terenu wykonuje szkic okolic szkoły (D)

1 : 10 (C) szkoły (D)

6. Jak czytamy plany i wymienia rodzaje map (A); wyjaśnia pojęcia mapa i legenda opisuje słowami fragment terenu porównuje dokładność planu rysuje fragment drogi do szkoły, np. mapy?

odczytuje informacje zapisane (B); przedstawiony na planie lub miasta i mapy turystycznej (D); ulicy, zmniejszając jej wymiary (np.

mapie (D); 1000 razy) i używając właściwych

w legendzie określa przeznaczenie planu odszukuje na mapie wskazane znaków kartograficznych (D)

planu (C) miasta i mapy turystycznej (B); przygotowuje zbiór znaków obiekty (C)

rozpoznaje obiekty

kartograficznych dla planu lub mapy najbliższej okolicy (C)

przedstawione na planie lub

mapie za pomocą znaków kartograficznych (C / D)

7. Jak się orientować w wskazuje kierunki geograficzne określa położenie innych wyjaśnia, na czym polega orientuje mapę za pomocą dostosowuje sposób orientowania terenie? na mapie (C); obiektów na mapie w stosunku orientowanie planu lub mapy obiektów w terenie (C) mapy do otaczającego terenu (D)

odszukuje na planie okolicy

do podanego obiektu (C); (B);

wskazany obiekt, np. kościół, opowiada, jak zorientować plan orientuje plan lub mapę za

szkołę (C) lub mapę za pomocą kompasu pomocą kompasu (C)

(B)

DZIAŁ II. Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze

TEMAT W OCENA



1. Substancje wskazuje w najbliższym wymienia stany skupienia, w wyjaśnia, na czym polega klasyfikuje ciała stałe ze względu uzasadnia, popierając przykładami z wokół nas otoczeniu przykłady ciał stałych, jakich występują substancje (A); zjawisko rozszerzalności na właściwości (B); życia, dlaczego ważna jest znajomość

cieczy i gazów (B); podaje dwa-trzy przykłady

cieplnej (B); wyjaśnia, na czym polega

właściwości ciał (D)

wskazuje w najbliższym wykorzystania właściwości ciał podaje przykłady występowania kruchość, plastyczność i

otoczeniu dwa przykłady ciał stałych w życiu codziennym (C) zjawiska rozszerzalności sprężystość (B); plastycznych, kruchych i cieplnej ciał stałych i cieczy (C)

porównuje właściwości ciał

sprężystych (B); oraz gazów (D)

stałych, cieczy i gazów (C)

podaje dwa przykłady opisuje zasadę działania

występowania zjawiska termometru cieczowego (B) rozszerzalności cieplnej ciał

stałych (A);

porównuje ciała stałe z cieczami

pod względem jednej

właściwości

(kształt) (C)

2. Woda występuje wymienia stany skupienia wody wyjaśnia zasadę działania wymienia czynniki wpływające dokumentuje doświadczenia przedstawia zmiany stanów w trzech stanach w przyrodzie (A); termometru (B); na szybkość parowania (A); według poznanego schematu skupienia wody podczas jej krążenia skupienia

podaje przykłady występowania przeprowadza, zgodnie z formułuje wnioski na podstawie (D); w przyrodzie, posługując się

wykonanym przez siebie prostym

wody w różnych stanach instrukcją, doświadczenia przeprowadzonych doświadczeń podaje przykłady z życia rysunkiem (D)

skupienia (A); wykazujące: (D); codziennego zmian stanów

omawia budowę termometru – wpływ temperatury otoczenia przyporządkowuje stan

skupienia wody (C);

(B); na parowanie wody (C), skupienia wody do wskazań przedstawia w formie schematu

odczytuje wskazania – obecność pary wodnej w

termometru (C) zmiany stanu skupienia wody w przyrodzie (C)

termometru (C); powietrzu (C);

wyjaśnia, na czym polega wyjaśnia, na czym polega krzepnięcie i topnienie (B) parowanie i skraplanie

wody (B)

3. Składniki pogody wymienia przynajmniej trzy wyjaśnia, co nazywamy pogodą podaje, z czego mogą być wyjaśnia, jak się tworzy nazwę wyjaśnia różnice między opadami a składniki pogody (A); (B); zbudowane chmury wiatru (B); rozpoznaje na mapie osadami atmosferycznymi (D)

rozpoznaje na dowolnej wyjaśnia pojęcia: upał, (A);rozróżnia rodzaje osadów rodzaje wiatrów (C); wykazuje

atmosferycznych na ilustracjach związek pomiędzy porą roku a

ilustracji rodzaje opadów przymrozek, mróz (B);

(C); wyjaśnia, czym jest występowaniem określonego

(C);wyjaśnia, dlaczego burze są podaje nazwy osadów

ciśnienie atmosferyczne (B); rodzaju opadów i osadów (D)

groźne (B) atmosferycznych (A)

wyjaśnia, jak powstaje wiatr (B)

4. Obserwujemy pogodę dobiera przyrządy do pomiaru zapisuje temperaturę dodatnią i wymienia przyrządy służące do odczytuje prognozę pogody przygotowuje i prezentuje informacje trzy składników pogody (A); ujemną (C); obserwacji meteorologicznych przedstawioną za pomocą na temat rodzajów wiatru

odczytuje temperaturę omawia sposób pomiaru ilości (A); znaków graficznych (C); występujących na świecie (C);

powietrza z termometru opadów (B); dokonuje pomiaru składników na podstawie obserwacji określa na podstawie opisu przedstawia, w cieczowego (C);

podaje jednostki, w których pogody – prowadzi kalendarz kierunek wiatru (C) formie mapy, prognozę pogody dla

pogody (C); Polski (D)

na podstawie instrukcji buduje wyraża się składniki pogody (A);

wiatromierz (C); na podstawie instrukcji buduje

przygotowuje możliwą prognozę pogody na następny dzień dla

odczytuje symbole umieszczone deszczomierz (C);

swojej miejscowości (C)

na mapie pogody (C);

prowadzi tygodniowy kalendarz

przedstawia stopień pogody na podstawie obserwacji zachmurzenia za pomocą wybranych składników pogody

symboli (C); (C);

przedstawia rodzaj opadów za określa aktualny stopień pomocą symboli (C) zachmurzenia nieba na

podstawie obserwacji (C);

opisuje tęczę (B)

5. „Wędrówka” Słońca po wyjaśnia pojęcia wschód omawia pozorną wędrówkę określa zależność między omawia zmiany długości cienia podaje przykłady praktycznego niebie Słońca, zachód Słońca (B); Słońca nad widnokręgiem (B); wysokością Słońca a w ciągu dnia (B); wykorzystania wiadomości

rysuje „drogę” Słońca na omawia zmiany temperatury

temperaturą powietrza (C); porównuje wysokość Słońca nad

dotyczących zmian temperatury i długości cienia w ciągu dnia (np. wybór

niebie (C); powietrza w ciągu dnia (B); określa zależność między widnokręgiem oraz długość ubrania, pielęgnacja roślin, ustawienie

wysokością Słońca a długością cienia podczas górowania w podaje daty rozpoczęcia wyjaśnia pojęcia równonoc budy dla psa) (B);

cienia (C); poszczególnych porach roku (C)

kalendarzowych pór roku przesilenie (B);

wymienia fenologiczne pory roku, czyli

(A);

wyjaśnia pojęcie górowanie

omawia cechy pogody w

te, które wyróżnia się na podstawie

Słońca (B);

fazy rozwoju roślinności (A)

podaje po trzy przykłady poszczególnych porach roku (B)

zmian zachodzących w omawia zmiany w pozornej

przyrodzie ożywionej w

wędrówce Słońca nad

poszczególnych porach

widnokręgiem w

roku (C)

poszczególnych porach roku (B)

DZIAŁ III. Poznajemy świat organizmów

TEMAT W OCENA

DOPUSZCZAJĄCA DOSTATECZNA DOBRA BARDZO DOBRA CELUJĄCA PODRĘCZNIKU


1. Organizmy mają Wyjaśnia, po czym rozpozna wyjaśnia pojęcia organizm omawia hierarchiczną budowę podaje przykłady różnych prezentuje informacje na temat wspólne cechy organizm (B); jednokomórkowy, organizm organizmów sposobów wykonywania tych najmniejszych i największych

wymienia przynajmniej trzy

wielokomórkowy (B); wielokomórkowych (B); samych czynności przez organizmów żyjących na Ziemi organizmy (np. ruch, wzrost) (C); (D);

czynności życiowe organizmów podaje charakterystyczne charakteryzuje czynności

(A); cechy organizmów (A); życiowe organizmów (B); porównuje rozmnażanie płciowe omawia podział organizmów na

omawia jedną wybraną przez wymienia czynności życiowe omawia cechy rozmnażania z rozmnazaniem bezpłciowym pięć królestw (A)

(C)

siebie czynność życiową organizmów (A); płciowego i bezpłciowego (B)

organizmów (B); rozpoznaje na ilustracji

odróżnia przedstawione na wybrane

ilustracji organizmy organy / narządy (C)

jednokomórkowe od

wielokomórkowych (C)

2. Organizmy różnią się określa, czy podany organizm dzieli organizmy cudzożywne ze wyjaśnia pojęcia: organizm omawia sposób wytwarzania prezentuje, w dowolnej formie, sposobem odżywiania jest samożywny, czy względu na rodzaj pokarmu (A); samożywny, organizm pokarmu przez rośliny (B); informacje na temat pasożytnictwa w

cudzożywny (B); podaje przykłady organizmów

cudzożywny (B); określa rolę, jaką odgrywają w

świecie roślin (D)

podaje przykłady organizmów roślinożernych (B); wymienia cechy roślinożerców przyrodzie zwierzęta

cudzożywnych: mięsożernych, dzieli mięsożerców na

(B); odżywiające się szczątkami roślinożernych i glebowymi (C);

drapieżniki wymienia, podając przykłady,

wszystkożernych (B);

i padlinożerców (B); sposoby zdobywania pokarmu wyjaśnia, na czym polega

wskazuje na ilustracji wyjaśnia, na czym polega

przez organizmy cudzożywne pasożytnictwo (B) charakterystyczne cechy (B);

wszystkożerność (B)

drapieżników (C)

podaje przykłady zwierząt

odżywiających się szczątkami

glebowymi (B);

wymienia przedstawicieli pasożytów (A)

3. Zależności pokarmowe układa łańcuch pokarmowy z wyjaśnia, czym są zależności wyjaśnia nazwy ogniw łańcucha omawia rolę destruentów w podaje przykłady obrony przed między organizmami podanych organizmów (C); pokarmowe (B); pokarmowego (B); łańcuchu pokarmowym (B) wrogami w świecie roślin i zwierząt

analizując sieć pokarmową, podaje nazwy ogniw łańcucha wyjaśnia, co to jest sieć

(C);

układa jeden łańcuch pokarmowego (A) pokarmowa (B) uzasadnia, że zniszczenie jednego z pokarmowy (D) ogniw łańcucha pokarmowego może doprowadzić do wyginięcia innych ogniw(D)

4. Rośliny i zwierzęta wymienia korzyści podaje trzy przykłady roślin rozpoznaje wybrane rośliny opisuje szkodliwość zwierząt prezentuje jedną egzotyczną roślinę wokół nas wynikające z uprawy roślin w stosowanych jako przyprawy do doniczkowe (C); zamieszkujących nasze domy (ozdobną lub przyprawową),

domu i ogrodzie (A); potraw (B); wyjaśnia, jakie znaczenie ma

(C); omawiając jej wymagania życiowe (D);

podaje przykłady zwierząt wyjaśnia, dlaczego decyzja o znajomość wymagań formułuje apel do osób mających

hodowanych w domach hodowli zwierzęcia powinna być życiowych uprawianych roślin zamiar hodować zwierzę lub przygotowuje ciekawostki i przez człowieka (A); dokładnie przemyślana (B); (D); podarować je w prezencie (D) dodatkowe informacje na temat

podaje przykład drobnego omawia zasady opieki nad określa cel hodowania zwierząt zwierząt (np. najszybsze zwierzęta)

(D)

zwierzęcia żyjącego w zwierzętami (B); w domu (B);

domach (A); podaje przykłady dzikich wyjaśnia, dlaczego nie

rozpoznaje trzy zwierzęta zwierząt żyjących w mieście (A) wszystkie zwierzęta możemy

żyjące w ogrodach (C) wykonuje zielnik (pięć okazów)

hodować w domu (B);

(D) wskazuje źródła informacji na

temat hodowanych zwierząt

(C);

wyjaśnia, dlaczego coraz więcej dzikich zwierząt

przybywa do miast (B)

DZIAŁ IV: Odkrywamy tajemnice ciała człowieka

TEMAT W OCENA


UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ: 1. Trawienie i wchłanianie

podaje przykłady produktów wymienia składniki pokarmowe omawia rolę składników omawia rolę witamin (B); przedstawia krótkie informacje na pokarmu bogatych w białka, cukry, (A); pokarmowych w organizmie (B); temat sztucznych barwników,

wymienia wybrane objawy tłuszcze, witaminy (A); aromatów identycznych z naturalnymi,

przyporządkowuje podane wymienia produkty zawierające niedoboru jednej z poznanych konserwantów znajdujących się w

omawia znaczenie wody dla pokarmy do wskazanej grupy sole mineralne (A) witamin (B); żywności (D)

organizmu (B) pokarmowej (C)

wyjaśnia pojęcie trawienie (B); omawia rolę soli mineralnych w omawia rolę narządów

wskazuje na modelu położenie wymienia narządy budujące opisuje drogę pokarmu w organizmie (B) wspomagających trawienie (B);

poszczególnych narządów przewód pokarmowy (A); organizmie (B); omawia, co wyjaśnia rolę enzymów wymienia czynniki, które mogą

przewodu pokarmowego (C); omawia rolę układu dzieje się w organizmie po

szkodliwie wpłynąć na funkcjonowanie

trawiennych (B); wskazuje

wyjaśnia, dlaczego należy pokarmowego (B); podaje zakończeniu trawienia pokarmu

wątroby lub trzustki (A)

narządy, w których zachodzi

dokładnie żuć pokarm (B); zasady higieny układu (B)

mechaniczne i chemiczne

uzasadnia konieczność mycia pokarmowego (A)

przekształcanie pokarmu (C)

rąk przed każdym

posiłkiem (C)

2. Układ krwionośny wskazuje na schemacie serce i omawia rolę serca i naczyń wymienia funkcje układu wyjaśnia, jak należy dbać o prezentuje, w dowolnej formie,

transportuje krew naczynia krwionośne (C); krwionośnych (B); krwionośnego (B); układ krwionośny (B); informacje na temat składników krwi

wymienia rodzaje naczyń na schemacie pokazuje wyjaśnia, czym jest tętno (B); podaje przykłady produktów

(B) i grup krwi (D)

krwionośnych (A); poszczególne rodzaje naczyń

żywnościowych korzystnie omawia rolę układu

krwionośnych (C) wpływających na pracę układu

mierzy puls (C); podaje dwa krwionośnego w transporcie

krwionośnego (C)

przykłady zachowań korzystnie

substancji w organizmie (C);

wpływających na pracę układu proponuje zestaw prostych

krążenia (C)

ćwiczeń poprawiających

funkcjonowanie układu

krwionośnego (D)

3. Układ oddechowy pokazuje na modelu lub wymienia narządy budujące określa cel wymiany gazowej wyjaśnia, na czym polega ilustruje wymianę gazową

zapewnia wymianę planszy dydaktycznej położenie drogi oddechowe (A); (B); współpraca układów zachodzącą w komórkach ciała (C);

gazową narządów budujących układ pokarmowego, krwionośnego i

wyjaśnia, co dzieje się z omawia rolę poszczególnych planuje i prezentuje doświadczenie oddechowy (C); oddechowego (B) wykonuje

powietrzem podczas wędrówki narządów układu oddechowego potwierdzające obecność pary schematyczny rysunek

wymienia zasady higieny przez drogi oddechowe (B); (B); wodnej w wydychanym powietrzu ilustrujący wymianę gazową

układu oddechowego (B)

(D)

określa rolę układu wyjaśnia, dlaczego drogi zachodzącą w płucach (C)

oddechowego (A); oddechowe są wyściełane przez

opisuje zmiany w wyglądzie komórki z rzęskami (B)

części piersiowej tułowia podczas wdechu i wydechu (C)

4. Szkielet i mięśnie wskazuje na sobie, modelu lub wymienia elementy budujące rozróżnia rodzaje połączeń porównuje zakres ruchów wyjaśnia, dlaczego w okresie

umożliwiają ruch planszy elementy szkieletu (C); układ ruchu (A); kości (C); stawów: barkowego, szkolnym należy szczególnie dbać o

wyjaśnia pojęcie stawy (B); podaje nazwy i wskazuje główne podaje nazwy głównych

biodrowego i kolanowego (D); prawidłową postawę ciała (B);

omawia dwie zasady higieny

elementy szkieletu (C); stawów u człowieka (A); na modelu lub planszy omawia działanie mięśni budujących wskazuje kości o różnych narządy wewnętrzne (B)

układu ruchu (B) wymienia trzy funkcje szkieletu wyjaśnia, w jaki sposób kształtach (C);

(A); mięśnie są połączone

wymienia zasady higieny układu

ze szkieletem (B) omawia pracę mięśni szkieletowych (C)

ruchu (A)

5. Układ nerwowy wskazuje, na planszy położenie omawia rolę poszczególnych omawia, korzystając z planszy, wymienia zadania mózgu, podaje przykłady skutków uszkodzenia

kontroluje pracę układu nerwowego (C); narządów zmysłów (B); w jaki sposób powstaje obraz rdzenia kręgowego i nerwów układu nerwowego (A);

organizmu oglądanego obiektu (C); (A);

wskazuje na planszy lub modelu omawia rolę skóry jako narządu prezentuje informacje

położenie narządów zmysłów zmysłu (B); wskazuje na planszy elementy wyjaśnia, w jaki sposób układ na temat wad wzroku (C);

wymienia zasady higieny oczu i budowy oka: soczewkę, nerwowy odbiera informacje z lub słuchu (D)

siatkówkę i źrenicę (C); otoczenia (B)

wymienia zadania narządów uszu (B)

smaku i powonienia (A); wskazuje na planszy podaje wspólną cechę narządów

wymienia, podając przykłady,

małżowinę uszną, przewód zmysłu węchu i smaku (A); słuchowy i błonę bębenkową

rodzaje smaków (A);

wskazuje na planszy drogę

(C);

informacji dźwiękowych (C);

wymienia dwa zachowania

omawia zasady higieny układu

niekorzystnie wpływające na

uzasadnia, że układ nerwowy

nerwowego (B)

układ nerwowy (A)

koordynuje pracę wszystkich

narządów zmysłów (D);

na podstawie doświadczenia formułuje wniosek dotyczący

zależności między zmysłem

smaku a zmysłem powonienia (C)

6. Układ rozrodczy wskazuje na planszy położenie wymienia narządy tworzące omawia rolę poszczególnych wyjaśnia przyczyny różnic w prezentuje informacje na temat roli

umożliwia narządów układu rozrodczego żeński i męski układ rozrodczy narządów układu rozrodczego budowie układu rozrodczego kobiet i mężczyzn w rodzinie i

wydawanie na świat (C); (A); (C) żeńskiego i męskiego (C); społeczeństwie na przestrzeni kilku

potomstwa pokoleń (np. zajęcia prababci, babci,

rozpoznaje komórki rozrodcze: określa rolę układu rozrodczego

omawia przebieg rozwoju mamy, starszej siostry, itp.) (D)

męską i żeńską (C); (A);

nowego organizmu (A)

wyjaśnia pojęcie zapłodnienie omawia zasady higieny układu wskazuje na planszy narządy (B) rozrodczego (B); układu rozrodczego męskiego i

wskazuje na planszy miejsce

żeńskiego (C)

rozwoju nowego organizmu (C)

7. Dojrzewanie to czas podaje przykłady zmian w wymienia zmiany fizyczne opisuje zmiany psychiczne wyjaśnia, na przykładach, czym prezentuje informacje dotyczące

wielkich zmian organizmie świadczących o zachodzące w okresie zachodzące w okresie jest odpowiedzialność (B) zagrożeń, na które mogą być narażone

rozpoczęciu okresu dojrzewania u dziewcząt i dojrzewania (B) dzieci w okresie dojrzewania (D) dojrzewania u własnej płci (A); chłopców (A);

podaje dwa przykłady zmian omawia zasady higieny, w funkcjonowaniu skóry w których należy

okresie dojrzewania (B) przestrzegać w okresie

dojrzewania (B)

DZIAŁ V: Odkrywamy tajemnice zdrowia

TEMAT W OCENA


UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ: 1. Zdrowy styl życia wymienia co najmniej trzy podaje zasady prawidłowego wymienia (wszystkie) zasady wyjaśnia, czym jest zdrowy styl przygotowuje propozycję

zasady zdrowego stylu życia odżywiania (A); zdrowego stylu życia (A); życia (B); prawidłowego jadłospisu na trzy dni, (A);

wyjaśnia, dlaczego należy dbać wyjaśnia rolę aktywności omawia skutki niewłaściwego odpowiedniego w okresie dojrzewania

(D)

korzystając z piramidy o higienę skóry (B); fizycznej w zachowaniu zdrowia odżywiania się (B);

zdrowego żywienia i aktywności opisuje sposób pielęgnacji

(B); wyjaśnia, na czym polega

fizycznej, wskazuje produkty,

paznokci (B); opisuje sposób pielęgnacji skóry higiena osobista (B);

które należy spożywać w

ze szczególnym

dużych i w małych ilościach (C); wyjaśnia, na czym polega podaje sposoby uniknięcia

uwzględnieniem okresu

właściwy dobór odzieży (B) zakażenia się grzybicą (A)

wyjaśnia, dlaczego ważna jest dojrzewania (C);

czystość rąk (B); podaje przykłady wypoczynku wyjaśnia, na czym polega

czynnego i biernego (B)

omawia sposób dbania o zęby higiena jamy ustnej (B)

(C);

wymienia dwie zasady bezpieczeństwa podczas zabaw na świeżym

powietrzu (A)

2. Choroby, którymi wymienia drogi wnikania do wymienia przyczyny chorób wyjaśnia, czym są szczepionki porównuje objawy przeziębienia przygotowuje informacje na temat

można się zarazić organizmu człowieka zakaźnych (A); (B); z objawami grypy i anginy (C); objawów boreliozy i sposobów

drobnoustrojów postępowania w przypadku

chorobotwórczych (A); wymienia nazwy chorób wymienia sposoby zapobiegania klasyfikuje pasożyty na zachorowania (D)

przenoszonych drogą chorobom przenoszonym drogą wewnętrzne i zewnętrze, podaje wymienia trzy zasady, których

oddechową (A); oddechową (A); przykłady

przestrzeganie pozwoli uniknąć

pasożytów (C);

chorób przenoszonych drogą omawia objawy wybranej wymienia szkody, które pasożyty

oddechową (A);

choroby przenoszonej drogą powodują w organizmie (A); charakteryzuje pasożyty

wymienia trzy zasady, których

oddechową (B); omawia objawy zatruć (B)

wewnętrzne człowieka (C); przestrzeganie pozwoli uniknąć

omawia przyczyny zatruć (B);

opisuje objawy wybranych

chorób przenoszonych drogą

chorób zakaźnych (B);

pokarmową (A) określa zachowania zwierzęcia,

które mogą świadczyć o tym, wymienia drobnoustroje

że jest ono chore na mogące wnikać do organizmu wściekliznę (C) przez uszkodzoną skórę (B)

3. Jak sobie radzić w wymienia zjawiska pogodowe, określa zasady postępowania w wymienia charakterystyczne omawia sposób postępowania prezentuje plakat ostrzegający

niebezpiecznych które mogą stanowić zagrożenie czasie burzy, gdy przebywa się cechy muchomora po ukąszeniu przez żmiję (B); o niebezpieczeństwach w swoje

sytuacjach? (A); w domu lub poza nim (A); sromotnikowego (A); rozpoznaje dziko rosnące rośliny okolicy (D)

odróżnia muchomora rozpoznaje owady, które mogą wymienia objawy zatrucia

trujące (C)

sromotnikowego od innych być groźne (C) grzybami (A) omawia zasady postępowania w grzybów (C);

podaje przykłady trujących roślin omawia zasady pierwszej przypadku oparzeń (B)

określa sposób postępowania hodowanych w domu (A); pomocy po kontakcie ze po użądleniu (A)

przyporządkowuje nazwę środkami czystości (B)

omawia zasady postępowania zagrożenia do symboli

podczas pielęgnacji roślin umieszczanych na

hodowanych w domu (B); opakowaniach (C);

podaje przykłady środków omawia sposób postępowania czystości, które stwarzają przy otarciach

zagrożenia dla zdrowia (A); i skaleczeniach (B)

wymienia rodzaje urazów skóry

(A)

4. Uzależnienia są groźne podaje przynajmniej dwa podaje przykłady substancji, wyjaśnia, na czym polega wyjaśnia, czym jest uzależnienie przygotowuje informacje na temat przykłady negatywnego wpływu które mogą uzależniać (A); palenie bierne (B); (B); pomocy osobom uzależnionym (D); dymu tytoniowego i alkoholu na

podaje przykłady skutków wymienia skutki przyjmowania charakteryzuje substancje prezentuje informacje na temat organizm człowieka (B);

działania alkoholu na organizm narkotyków (B); znajdujące się w dymie możliwych przyczyn, postaci i

opisuje zachowanie świadczące (B); wyjaśnia, czym jest asertywność

papierosowym (C); profilaktyki chorób nowotworowych (D) o mogącym rozwinąć się

podaje przykłady sytuacji, w (B) uzasadnia konieczność

uzależnieniu od komputera lub

których należy zachować się

zachowań asertywnych (D);

telefonu (B);

asertywnie (C)

uzasadnia, dlaczego napoje

prezentuje zachowanie

energetyzujące nie są obojętne

asertywne w wybranej sytuacji

dla zdrowia (C)

(C)

DZIAŁ VI: Poznajemy krajobraz najbliższej okolicy

TEMAT W OCENA



1. Co to jest krajobraz? rozpoznaje na zdjęciach rodzaje wyjaśnia, do czego odnoszą się wyjaśnia pojęcie: krajobraz (B); opisuje krajobraz najbliższej wskazuje pozytywne i negatywne krajobrazów (C); nazwy krajobrazów (B);

wymienia składniki, które należy okolicy (D) skutki przekształcenia krajobrazu

najbliższej okolicy (D)

podaje przykłady krajobrazu wymienia rodzaje krajobrazów uwzględnić, opisując krajobraz

naturalnego (B); (naturalny, kulturowy) (A); (A);

wymienia nazwy krajobrazów wyjaśnia pojęcie: krajobraz omawia cechy poszczególnych kulturowych (B); kulturowy (B); krajobrazów kulturowych (B);

określa rodzaj krajobrazu wskazuje w krajobrazie wskazuje składniki naturalne w najbliższej okolicy (D) najbliższej okolicy składniki, krajobrazie najbliższej okolicy

które są wytworami człowieka(C) (D)

2. Ukształtowanie terenu rozpoznaje na ilustracji formy omawia na podstawie ilustracji opisuje wklęsłe formy terenu (B); klasyfikuje wzniesienia na przygotuje krótką prezentację o terenu (C); elementy wzniesienia (C);

opisuje formy terenu dominujące podstawie ich wysokości (A); najciekawszych formach terenu (w

Polsce, w Europie, na świecie) (D)

wyjaśnia, czym są równiny (B); wskazuje formy terenu w w krajobrazie najbliższej okolicy omawia elementy doliny (A)

wykonuje modele wzniesienia i

krajobrazie najbliższej okolicy (D)

doliny (C) (D)

3. Czy wszystkie skały przyporządkowuje jedną – dwie podaje nazwy grup skał (A); opisuje budowę skał litych, opisuje skały występujące w przygotowuje kolekcję skał z są twarde? okazane skały do

podaje przykłady skał litych, zwięzłych i luźnych (C); najbliższej okolicy (D); najbliższej okolicy wraz z ich opisem

poszczególnych grup (C) rozpoznaje co najmniej jedną (D)

zwięzłych i luźnych (B) omawia proces powstawania skałę występującą w najbliższej

gleby (B)

okolicy (C/D)

4. Wody słodkie podaje przykłady wód słonych podaje przykłady wód słodkich wyjaśnia pojęcia: wody słodkie, charakteryzuje wody słodkie prezentuje informacje typu „naj” i wody słone (B); (w tym wód powierzchniowych) wody słone (B); występujące na Ziemi (C); (najdłuższa rzeka, największe

wskazuje na mapie przykład

(B); wskazuje różnice między wykonuje schemat podziału wód omawia, jak powstają bagna (B);

jezioro, największa głębia oceanem a morzem (B); na oceaniczna) (D);

wód stojących i płynących w powierzchniowych (C);

podstawie ilustracji rozróżnia charakteryzuje wody płynące (C)


wyjaśnia, czym są lodowce i

rodzaje wód stojących

omawia warunki niezbędne do

lądolody (B)

i płynących (C / D); wymienia

powstania jeziora (B); porównuje

różnice między jeziorem a

rzekę z kanałem śródlądowym

stawem (C)

(C)

5. Krajobraz wczoraj i rozpoznaje na zdjęciach wymienia, podając przykłady, od omawia zmiany w krajobrazie podaje przykłady działalności przygotowuje plakat lub prezentację dziś krajobraz kulturowy (C); podaje czego pochodzą nazwy wynikające z rozwoju rolnictwa człowieka, które prowadzą do multimedialną na temat zmian

dwa-trzy przykłady zmian w miejscowości (A); podaje (B); omawia zmiany w przekształcenia krajobrazu (B); krajobrazu na przestrzeni dziejów (A); krajobrazie najbliższej okolicy przykłady zmian w krajobrazach krajobrazie związane z wskazuje źródła, z których przygotuje prezentację multimedialną (D) kulturowych (B) rozwojem przemysłu (A); można uzyskać informacje o lub plakat „Moja miejscowość dawniej i wyjaśnia pochodzenie nazwy historii swojej miejscowości (A) dziś” (D) swojej miejscowości (C)

6. Obszary i obiekty wymienia dwie-trzy formy wyjaśnia, co to są parki wyjaśnia cel ochrony przyrody wskazuje różnice między prezentuje w dowolnej formie

chronione ochrony przyrody narodowe (B); (B); parkiem narodowym a parkiem informacje na temat ochrony przyrody

w Polsce (A); podaje przykłady obiektów, które wyjaśnia, co to są rezerwaty krajobrazowym (C); w najbliższej okolicy (gminie, powiecie

podaje dwa-trzy przykłady są pomnikami przyrody (B); przyrody (B); na podstawie mapy w lub województwie) (D)

ograniczeń obowiązujących na omawia sposób zachowania się wyjaśnia różnice między podręczniku lub atlasie podaje

obszarach chronionych (B); na obszarach chronionych (B) ochroną ścisłą a ochroną

przykłady pomników przyrody

wyjaśnia, na czym polega

czynną (B);

ożywionej i nieożywionej na

ochrona ścisła (B)

podaje przykład obszaru

terenie Polski i swojego

chronionego lub pomnika

województwa (D)

przyrody znajdującego się w

najbliższej okolicy (A)

DZIAŁ VII: Odkrywamy tajemnice życia w wodzie i na lądzie

TEMAT W OCENA



1. Warunki życia w podaje trzy przystosowania ryb omawia, popierając przykładami, omawia, na przykładach, wyjaśnia pojęcie plankton (B); prezentuje informacje o największych wodzie do życia w wodzie (A); przystosowania zwierząt do przystosowania roślin do ruchu

charakteryzuje, na przykładach, organizmach żyjących w środowisku

życia w wodzie (B); wód (B); wodnym (D)

wymienia dwa przykłady innych przystosowania zwierząt do

przystosowań organizmów do wyjaśnia, dzięki czemu omawia sposób pobierania tlenu ruchu wody (B)

życia w wodzie (A) zwierzęta wodne mogą przez organizmy

przetrwać zimę (B) wodne (B)

2. Z biegiem rzeki wskazuje na ilustracji elementy podaje po dwie-trzy nazwy wymienia cechy, którymi różnią porównuje świat roślin i podaje przykłady pozytywnego i rzeki: źródło, bieg górny, organizmów żyjących w górnym, się poszczególne odcinki rzeki zwierząt w górnym, negatywnego wpływu rzek na życie środkowy, dolny, ujście (C / D) środkowym i dolnym biegu rzeki (B); środkowym i dolnym i gospodarkę człowieka (D) (A);

porównuje warunki życia w biegu rzeki (C);

omawia warunki panujące w poszczególnych biegach rzeki rozpoznaje na ilustracjach

górnym biegu rzeki (A) (C); organizmy charakterystyczne dla

omawia przystosowania

każdego z biegów rzeki (C)

organizmów żyjących w górnym,

środkowym i dolnym biegu rzeki

(B)

3. Życie w jeziorze przyporządkowuje na podaje nazwy stref życia w charakteryzuje przystosowania wyjaśnia pojęcie plankton (B); przygotowuje prezentację na temat schematycznym rysunku nazwy jeziorze (A); roślin do życia w strefie

charakteryzuje poszczególne trzech–czterech organizmów

do stref życia w jeziorze (C); przybrzeżnej (C); tworzących plankton (D);

wymienia grupy roślin żyjących strefy jeziora (C);

odczytuje z ilustracji nazwy w strefie przybrzeżnej (A); wymienia czynniki warunkujące rozpoznaje na ilustracjach

prezentuje informacje „naj-” na temat dwóch–trzech organizmów życie w poszczególnych strefach jezior w Polsce, w Europie i na

rozpoznaje na ilustracjach pospolite zwierzęta związane z żyjących w poszczególnych jeziora (A); świecie (D)

pospolite rośliny wodne jeziorami (C); strefach jeziora (C)

przytwierdzone do podłoża (C) wymienia zwierzęta żyjące w

układa z poznanych

strefie przybrzeżnej (A)

organizmów łańcuch

charakteryzuje przystosowania

pokarmowy występujący w

ptaków i ssaków do życia w

jeziorze (C)

strefie przybrzeżnej (C)

4. Warunki życia na lądzie wymienia czynniki warunkujące omawia przystosowania roślin charakteryzuje przystosowania omawia negatywną i pozytywną prezentuje informacje na temat życie na lądzie (A); do niskiej lub wysokiej roślin i zwierząt zabezpieczające rolę wiatru w życiu roślin (B); przystosowań dwóch–trzech gatunków

omawia przystosowania temperatury (B) przed utratą wody (B);

charakteryzuje wymianę gazową zwierząt lub roślin do życia w

ekstremalnych warunkach lądowych

zwierząt do zmian temperatury

wymienia przykłady u roślin (B); (C)

(B)

przystosowań chroniących

wymienia przystosowania roślin

zwierzęta przed działaniem

do wykorzystania światła (A)

wiatru (A);

opisuje sposoby wymiany gazowej u zwierząt lądowych (B)

5. Las ma budowę wskazuje warstwy lasu na podaje nazwy warstw lasu (A); omawia wymagania charakteryzuje poszczególne prezentuje informacje o życiu warstwową planszy dydaktycznej lub

omawia zasady zachowania się środowiskowe wybranych warstwy lasu, uwzględniając wybranych organizmów leśnych

ilustracji (C); gatunków zwierząt żyjących w czynniki abiotyczne oraz rośliny i (innych niż omawiane na lekcji) z

w lesie (B); poszczególnych warstwach lasu zwierzęta żyjące w tych uwzględnieniem ich przystosowań do

wymienia po dwa gatunki

rozpoznaje pospolite organizmy (C) warstwach (C) życia w danej warstwie lasu (C)

organizmów żyjących w dwóch

żyjące w poszczególnych

wybranych warstwach lasu (A);

warstwach lasu (C);

podaje trzy zasady zachowania rozpoznaje pospolite grzyby

się w lesie (A)

jadalne (C)

6. Jakie drzewa rosną podaje po dwa przykłady drzew porównuje wygląd igieł sosny i porównuje drzewa liściaste z podaje przykłady drzew prezentuje informacje na temat roślin w lesie? iglastych i liściastych (A); świerka (C); iglastymi (C); rosnących w lasach liściastych, iglastych pochodzących z innych

rozpoznaje dwa drzewa iglaste i wymienia cechy budowy roślin rozpoznaje rosnące w Polsce

iglastych i mieszanych (A) regionów świata, uprawianych w ogrodach (D)

dwa liściaste (C) iglastych ułatwiające ich rośliny iglaste (C);

rozpoznawanie, np. kształt i rozpoznaje przynajmniej sześć

liczba igieł, kształt i wielkość

gatunków drzew liściastych (C);

szyszek (B);

wymienia cechy ułatwiające wymienia typy lasów rosnących

w Polsce (A)

rozpoznawanie drzew liściastych

(B)

7. Na łące podaje dwa przykłady wymienia cechy łąki (A); omawia zmiany zachodzące na przyporządkowuje nazwy wykonuje zielnik z roślin łąkowych znaczenia łąki (A); wymienia zwierzęta mieszkające łące w różnych porach roku (B); gatunków roślin do poznanych na lekcji (C) lub innych (D)

wyjaśnia, dlaczego nie wolno na łące i żerujące na niej (A);

rozpoznaje przynajmniej pięć charakterystycznych barw łąki

(C);

wypalać traw (B); przedstawia w formie łańcucha gatunków roślin występujących

rozpoznaje przynajmniej trzy

pokarmowego proste zależności na łące (C); uzasadnia, że łąka jest pokarmowe między organizmami środowiskiem życia wielu

gatunki poznanych roślin wyjaśnia, w jaki sposób ludzie

żyjącymi na łące (C) zwierząt (C)

łąkowych (C) wykorzystują łąki (B)

8. Na polu uprawnym wymienia nazwy zbóż (A); omawia sposoby wyjaśnia pojęcia zboża ozime, podaje przykłady innych upraw wyjaśnia, czym jest walka biologiczna

rozpoznaje na ilustracjach wykorzystywania roślin zboża jare (B); niż zboża i warzywa, wskazując (B);

zbożowych (B); sposoby ich wykorzystywania

owies, pszenicę i żyto (C); podaje przykłady prezentuje informacje na temat (B);

rozpoznaje nasiona trzech zbóż wykorzystywania uprawianych korzyści i zagrożeń wynikających ze podaje przykłady warzyw

(C); warzyw (B); przedstawia zależności stosowania chemicznych środków

uprawianych na polach (A); występujące na polu w formie co zwalczających szkodniki (D)

wyjaśnia, które rośliny wymienia sprzymierzeńców wymienia dwa szkodniki upraw najmniej dwóch łańcuchów

nazywamy chwastami (B); człowieka w walce ze

pokarmowych (C);

polowych (A)

szkodnikami upraw polowych

uzupełnia brakujące ogniwa w

(B) rozpoznaje zboża rosnące w

łańcuchach pokarmowych


organizmów żyjących na polu

(C)

Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia z dysleksją wynika z zaleceń zawartych w opinii PPP i dotyczy dostosowania form, metod i sposobów pracy z uczniem. Dostosowania te obejmują:

1. Uwzględnianie trudności w zapamiętywaniu nazw. 2. Wydłużenie czasu na odpowiedź ustną i pisemną. 3. Stosowanie technik skojarzeniowych wspomagających zapamiętywanie. 4. Stosowanie zróżnicowanych form sprawdzania wiedzy i umiejętności ucznia. 5. W przypadku ucznia z dysgrafią istnieje możliwość pisania prac domowych na komputerze.

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZYRODY NA POSZCZEGÓLNE OCENY KLASA 6

program „Przyroda z pomysłem”, autorzy: Urszula Depczyk, Bożena Sienkiewicz, Halina Binkiewicz

DZIAŁ I. Wędrujemy po Europie

TEMAT W OCENA



1. Polska na mapie lokalizuje Polskę na mapie odczytuje z wykresu nazwy wymienia korzyści wynikające z pokazuje na mapie skrajne wymienia przykłady inwestycji w

Europy Europy; państw Europy mających położenia Polski w punkty położenia Polski; Polsce realizowanych z funduszy

wskazuje granice Polski większą powierzchnię i środkowej części Europy; wymienia korzyści płynące z unijnych

więcej ludności od Polski; na podstawie wykresów opisuje członkostwa Polski w Unii

opisuje przebieg granic Polski pozycję Polski pod Europejskiej

względem wielkości

powierzchni i liczby ludności

na tle wybranych państw

Europy

2. Państwa sąsiadujące z wskazuje na mapie politycznej opisuje położenie na podstawie mapy prezentuje krótkie informacje o na podstawie danych liczbowych

Polską Europy państwa graniczące poszczególnych państw ogólnogeograficznej opisuje wybranym państwie (powierzchnia, liczba ludności)

z Polską; sąsiadujących z Polską; ukształtowanie powierzchni sąsiadującym z Polską porównuje ze sobą kraje

wymienia stolice sąsiadów wymienia śródlądowe państwa państw sąsiadujących z sąsiadujące z Polską

Polski sąsiadujące z Polską Polską

3. Z wizytą w stolicach lokalizuje na mapie Europy wymienia przynajmniej jedną wymienia przynajmniej jeden proponuje odwiedzenie stolic opracowuje i prezentuje trasę

naszych sąsiadów stolice państw sąsiadujących atrakcję turystyczną każdej zabytek każdej stolicy naszych sąsiadów: wycieczki do stolic sąsiadów Polski

z Polską stolicy państw sąsiadujących naszych sąsiadów położenie, najciekawsze

z Polską miejsca i obiekty

4. W strefie wskazuje na mapie obszary na podstawie klimatogramu wskazuje cechy klimatu wyjaśnia, w jaki sposób rośliny wyjaśnia, dlaczego w rejonie

śródziemnomorskiej krajobrazu opisuje cechy klimatu korzystne dla turystów przystosowały się do klimatu śródziemnomorskim nie padają

śródziemnomorskiego; śródziemnomorskiego; odwiedzających kraje śródziemnomorskiego; deszcze

odczytuje z wykresu przebieg lokalizuje na mapie państwa śródziemnomorskie; charakteryzuje krajobraz

opadów atmosferycznych w europejskie leżące nam wyjaśnia pojęcie: makia śródziemnomorski;

ciągu roku; Morzem Śródziemnym; opisuje działalność wulkanów i

wymienia po 2−3 gatunki roślin i rozpoznaje gatunki roślin i ich skutki

zwierząt zwierząt, które można

śródziemnomorskich spotkać w strefie

śródziemnomorskiej

5. W kolebce europejskiej wymienia trzy rośliny uprawiane wyjaśnia, dlaczego obszary wyjaśnia, dlaczego strefa wymienia czynniki, które prezentuje w dowolnej formie (np.

cywilizacji w na obszarze położone nad Morzem śródziemnomorska przyczyniły się do multimedialnej, pokaz

śródziemnomorskim; Śródziemnym są chętnie nazywana jest kolebką przekształcenia pierwotnego produktów,…) owoce i przetwory

wskazuje na mapie państwa odwiedzane przez turystów; cywilizacji europejskiej; krajobrazu sprowadzane do Polski z krajów

chętnie odwiedzane przez wymienia atrakcje turystyczne wymienia trzy zabytki cywilizacji śródziemnomorskiego; śródziemnomorskich

turystów tego regionu we Włoszech i Grecji określa skutki rozwoju turystyki

w strefie śródziemnomorskiej

6. Na alpejskich szlakach na mapie ogólnogeograficznej rozróżnia na ilustracjach opisuje etapy tworzenia się opisuje piętra roślinności Alp; na podstawie informacji z różnych

Europy lokalizuje Alpy; zwierzęta krajobrazu lodowców górskich; wyjaśnia, dlaczego budowa dróg źródeł prezentuje krajobraz

wymienia cechy krajobrazu alpejskiego; wyjaśnia pojęcie: granica (linia) w Alpach jest trudna i w jaki wysokogórski Alp

alpejskiego wyjaśnia, dlaczego w Alpach wiecznych śniegów sposób ten problem jest

można uprawiać sporty rozwiązywany

zimowe przez cały rok

7. W krajach Europy pokazuje na mapie Europę pokazuje na mapie Półwysep opisuje krajobraz polodowcowy wyjaśnia pojęcia: fiord, field, na podstawie informacji z różnych

Północnej Północną i odczytuje z mapy Skandynawski; Finlandii i Norwegii; gejzer; źródeł prezentuje na forum

kraje, które do niej należą; przyporządkowuje wybrane wskazuje walory turystyczne planuje wycieczkę turystyczno- krajobrazy wybranych państw

na podstawie ilustracji wymienia krajobrazy do odpowiedniego poszczególnych państw krajoznawczą po krajach Europy Północnej

przynajmniej jedną cechę państwa Europy Północnej Europy Północnej

krajobrazów wybranych

państw Europy Północnej

Uczeń w działaniu: pokazuje na mapie na podstawie opisów rozpoznaje na podstawie map tematycznych wyznacza trasę wycieczki po planuje trasę rejsu rzekami od Morza Planuję podróże po ogólnogeograficznej państwa sąsiadujące z charakteryzuje poznane Europie zgodnie z instrukcją Bałtyckiego do Morza Czarnego; Europie poznane państwa i Polska; państwa Europy: położenie, wymienia nazwy rzek i państw, przez

krajobrazy Europy; na podstawie map różnorodność krajobrazów, które prowadzi rejs

wymienia walory krajobrazu krajobrazowych opisuje atrakcje turystyczne

śródziemnomorskiego i krajobrazy wybranych

alpejskiego państw

8. Podsumowanie działu „Wędrujemy po Europie”

Sprawdzian wiadomości i umiejętności

DZIAŁ II. Poznajemy planetę Ziemię

TEMAT W OCENA



9. Planeta Ziemia i jej opisuje kształt Ziemi; opisuje budowę globusa; wymienia dowody na kulistość wyjaśnia, czym jest geoida; prezentuje przynajmniej jedną historię

model globus wskazuje na globusie biegun odczytuje z ryciny wymiary Ziemi; podaje podstawowe wymiary poznawania kształtu i rozmiarów

północny i półdniowy Ziemi: obwód i średni wyjaśnia, czym jest oś ziemska i Ziemi Ziemi

promień pokazuje ją na globusie

10. Od bieguna do pokazuje na globusie i mapie wskazuje na globusie południk odczytuje na globusie i mapie wyjaśnia, do czego służą na podstawie podanych wartości

bieguna najkrótszą drogą południki; 0° i południk 180°; wartości południków południki; długości geograficznej wskazuje

opisuje ich kształt, podaje wymienia cechy południków przechodzących przez określa długość geograficzną miejsca na Ziemi

długość i kierunki jakie podane miejsca na Ziemi podanego miejsca na kuli

wyznaczają; ziemskiej (wartość południka

pokazuje półkulę wschodnią i i półkulę)

zachodnią

Zajęcia terenowe: wyznacza za pomocą gnomonu opisuje cechy narysowanych wyjaśnia, dlaczego narysowane wyznacza południk miejscowy w określa inne sposoby wyznaczania Wyznaczanie i kompasu kierunek południków południki nazwane są swoim miejscu zamieszkania południka miejscowego miejscowego południka północny; południkami miejscowymi i opisuje kolejne czynności

rysuje linie łącze kierunki

północ–południe

11. Wzdłuż równika i pokazuje na globusie i mapie wymienia cechy równoleżników; odczytuje na globusie i mapie wyjaśnia, do czego służą określa współrzędne geograficzne

równoleżników równik i równoleżniki; wyznacza za globusie i mapach wartości równoleżników równoleżniki; wybranych miejsc na kuli ziemskiej

opisuje ich kształt i podaje kierunki główne, korzystając przechodzących przez określa szerokość geograficzną

kierunki jakie wyznaczają; z południków i podane miejsca na Ziemi podanego miejsca na kuli

pokazuje półkulę północną i równoleżników ziemskiej (wartość

południową równoleżnika i półkulę)

12. Kontynenty na wymienia nazwy wszystkich określa półkule, na których leżą wskazuje na mapie granice ocenia rozmieszczenie prezentuje na forum klasy informacje o

czterech półkulach kontynentów; poszczególne kontynenty; między poszczególnymi kontynentów na Ziemi, wybranym kontynencie

pokazuje kontynenty na mapie i odczytuje z danych liczbowych kontynentami; podając półkule, gdzie

globusie wielkość poszczególnych na podstawie mapy zdecydowanie jest więcej

kontynentów ogólnogeograficznej opisuje lądów;

rzeźbę powierzchni pokazuje na mapie największe

kontynentów wyspy należące do

poszczególnych kontynentów

13. Oceany wokół wymienia nazwy wszystkich opisuje położenie oceanów wskazuje na mapie umowne lokalizuje na mapie formy rzeźby prezentuje na forum klasy informacje o

kontynentów oceanów; względem poszczególnych granice między dna oceanów i podaje ich rzeźbie dna oceanicznego

lokalizuje oceany na mapie i kontynentów; poszczególnymi oceanami; nazwy; wybranego oceanu

globusie; odczytuje z danych liczbowych pokazuje na schemacie formy wyjaśnia pojęcia: ocean,

określa półkule na których leżą wielkość poszczególnych rzeźby dna oceanów i cieśnina, szelf

oceanów wyjaśnia ich znaczenie (rów

oceaniczny, grzbiet

oceaniczny)

14. Życie w morzach i wymienia strefy życia omawia warunki świetlne wymienia czynniki wpływające opisuje przystosowania kilku opracowuje prezentację

oceanach w morzach i oceanach; panujące w poszczególnych na życie organizmów wybranych organizmów multimedialną na temat Niezwykłe

wymienia 4−5 organizmów strefach; morskich; morskich do życia w piękno raf koralowych lub

morskich; wyjaśnia co to jest plankton; porównuje warunki życia w poszczególnych strefach mórz metaplan Co zrobić, aby ratować

omawia przystosowania ryb do rozpoznaje charakterystyczne poszczególnych strefach mórz i oceanów rafy koralowe? i prezentuje na

życia w morzu organizmy mórz i oceanów; i oceanów; forum klasy

przyporządkowuje po 2−3 omawia przystosowania w

organizmy do każdej strefy budowie zewnętrznej

życia wybranych organizmów

morskich do życia na

różnych głębokościach

15. Znaczenie oceanów wymienia zasoby mórz i uzasadnia, dlaczego ludzie omawia rolę oceanów jako określa wpływ oceanów na przygotuje informacje na

oceanów, z których korzysta chętnie wypoczywają nad szlaków transportowych warunki życia na naszej temat limitów połowów ryb i

człowiek morzem planecie; innych zwierząt morskich;

wymienia zagrożenia dla wyszukuje informacje na

człowieka ze strony mórz i temat przyczyn

oceanów i skutków wystąpienia fal tsunami

16. Wielkie podróże i wymienia dwie przyczyny omawia trasę wyprawy wymienia cele wypraw morskich określa skutki wielkich odkryć wyszukuje i opracowuje informacje na

odkrycia geograficzne wielkich odkryć Krzysztofa Kolumba i w XV wieku; geograficznych temat polskich odkrywców i

geograficznych; Ferdynanda Magellana, omawia poszukiwania drogi badaczy znanych na całym świecie

wymienia nazwiska wielkich korzystając z mapy świata; morskiej do Indii i znaczenie

żeglarzy Kolumba i określa znaczenie tych wypraw; wypraw Vasco da Gama

Magellana i ich odkrycia wymienia nazwy przypraw

korzennych

Uczeń w działaniu: wyznacza na modelu południki i określa cechy południków i korzystając ze skali i globusa, określa położenie miejsc na określa szerokość i długość

Lokalizuję miejsca na równoleżniki; równoleżników; oblicza obwód Ziemi; Ziemi na podstawie geograficzną wybranych miast na

Ziemi lokalizuję na mapie świata określa półkule, na których są rozpoznaje kontynenty według podanych szerokości i Ziemi

kontynenty i oceany położone wybrane miejsca ich kształtów długości geograficznej

na Ziemi

8. Podsumowanie działu „Poznajemy planetę Ziemię”


DZIAŁ III. Poznajemy skutki ruchów Ziemi

TEMAT W OCENA



18. Wstrzymał Słońce, wymienia ważne wydarzenia z wyjaśnia pojęcia: gwiazda, wskazuje różnice między ocenia rolę odkrycia Mikołaja prezentuje na forum klasy informacje o

ruszył Ziemię życia i pracy Mikołaja planeta, gwiazdozbiór; gwiazdami a planetami; Kopernika różnych dziedzinach działalności

Kopernika; odróżnia geocentryczną i parafrazuje powiedzenie o Mikołaja Kopernika

opisuje założenia heliocentryczną teorie Mikołaju Koperniku:

heliocentrycznej teorii budowy Wszechświata Wstrzymał Słońce, ruszył

Mikołaja Kopernika Ziemię, polskie go wydało

plemię

19. Planety w Układzie wyjaśnia, czym jest Układ dzieli planety na skaliste i na podstawie opisu rozpoznaje wskazuje różnice między przedstawia ciekawostki na temat

Słonecznym Słoneczny; gazowe; ciała niebieskie; planetoidami a meteorami; wybranych planet Układu

wymienia planety Układu wymienia w kolejności planety odczytuje z danych liczbowych opisuje poszczególne planety, Słonecznego

Słonecznego Układu Słonecznego informacje o planetach korzystając z danych

liczbowych i ilustracji Układu

Słonecznego

20. Zmiany dnia i nocy na demonstruje na globusie ruch na wybranym przykładzie wyjaśnia zależność między oblicza różnicę czasu wschodu i oblicza, o ile stopni obróci się Ziemi w

Ziemi obrotowy Ziemi; wskazuje miejsca, gdzie ruchem obrotowym Ziemi a zachodu Słońca między ciągu 1 godziny;

podaje kierunek i czas obrotu wcześniej wschodzi Słońce; występowaniem dni i nocy; wschodnimi i zachodnimi oblicza czas obrotu Ziemi o 1° długości

Ziemi wokół własnej osi; wymienia trzy następstwa ruchu wskazuje „obserwowane” krańcami Polski; geograficznej

wskazuje dzień i noc jako Ziemi wokół własnej osi przykłady dowodzące, że wyjaśnia, w jaki sposób

skutek ruchu obrotowego jest ruch obrotowy Ziemi występowanie dni i nocy

Ziemi wpływa na życie ludzi, roślin i

zwierząt

21. Różnice czasu na na podstawie mapy stref korzysta z map czasowych w wyjaśnia, dlaczego utworzono oblicza różnicę czasu wyjaśnia, czym jest czas urzędowy i

Ziemi czasowych odczytuje Europie, odczytuje strefę strefy czasowe na Ziemi miejscowego miedzy danymi dlaczego go wprowadzono

godzinę (czas) dla czasową, w której leży miejscami

wybranych miejsc na kuli Polska

ziemskiej

22. Zmiany pór roku na demonstruje za pomocą lampki i na podstawie planiglobów wymienia trzy następstwa ruchu wyjaśnia, dlaczego w Polsce dni oblicza różnice długości dni między

Ziemi globusa ruch obiegowy opisuje oświetlenie Ziemi obiegowego Ziemi; są dłuższe latem na północy, wybranymi miejscowościami w

Ziemi; przez Słońce w dniach na podstawie planiglobów a zimą na południu kraju; Polsce

podaje drogę i czas obiegu równonocy; opisuje oświetlenie Ziemi wyjaśnia zależność między

Ziemi wokół Słońca; podaje daty rozpoczęcia przez Słońce w dniach ruchem obiegowym Ziemi a

wskazuje pory roku jako skutek kalendarzowych pór rok i przesileń rokiem przestępnym

ruchu obrotowego Ziemi miejsca górowania Słońca w

zenicie w tych dniach

23. Różne oświetlenie i na globusie i mapie pokazuje wymienia nazwy i określa opisuje oświetlenie i ogrzanie wyjaśnia, dlaczego za kołami opisuje wpływ zróżnicowania

ogrzanie Ziemi zwrotnik Raka, zwrotnik położenie poszczególnych poszczególnych stref podbiegunowymi występują oświetlenia i ogrzania powierzchni

Koziorożca i koła stref oświetlenia Ziemi; oświetlenia Ziemi; dni i noce polarne; Ziemi na życie organizmów i

podbiegunowe; charakteryzuje strefę oświetlenia uzasadnia nierównomiernie porównuje oświetlenie i ogrzanie gospodarkę człowieka

na schemacie odczytuje nazwy Ziemi, w której leży Polska oświetlenie i ogrzewanie Ziemi z wysokością Słońca w

stref oświetlenia Ziemi powierzchni Ziemi przez południe

Słońce

Uczeń w działaniu: na podstawie schematu (ruch rozróżnia skutki ruchu korzysta z mapy stref oblicza godzinę czasu proponuje, w jaki sposób można w

Poznaję praktyczne skutki obrotowy Ziemi − dzień i obrotowego i obiegowego czasowych świata do miejscowego wybranych ciągu jednej doby powitać ruchów Ziemi noc) określa pory doby w Ziemi; odczytywania czasu miejsc na Ziemi parokrotnie Nowy Rok

wybranych miejscach na na podstawie ilustracji opisuje (godziny) w danej strefie;

Ziemi; oświetlenia Ziemi w oblicza różnicę czasu

korzysta z mapy stref poszczególnych porach roku słonecznego (miejscowego)

czasowych Europy do

odczytywania godziny w

danej strefie

24. Podsumowanie działu „Poznajemy skutki ruchów Ziemi”


DZIAŁ IV. Odkrywamy krajobrazy strefy gorącej

TEMAT W OCENA



25. Deszcze zenitalne w pokazuje na mapie wskazuje na mapie największe wyjaśnia, dlaczego w wilgotnych określa zależności między opisuje wielkie rzeki przepływające wilgotnym lesie krajobrazowej strefę obszary zajmowane przez lasach równikowych padają klimatem a krajobrazem przez lasy równikowe i ich rolę równikowym wilgotnych lasów wilgotne lasy równikowe; deszcze zenitalne; wilgotnego lasu

równikowych; odczytuje z klimatogramu opisuje krajobraz wilgotnych równikowego;

wymienia kontynenty, na których przebieg temperatury lasów równikowych wyjaśnia, dlaczego w lesie

występują wilgotne lasy powietrza i opadów równikowym łatwo zabłądzić

równikowe; atmosferycznych w ciągu

wymienia dwie cechy klimatu roku

strefy lasów równikowych

26. Wśród roślin i zwierząt wymienia po 2−3 gatunki uzasadnia, dlaczego las przyporządkowuje organizmy do uzasadnia, dlaczego w lesie wyszukuje informacje na temat wilgotnych lasów zwierząt wilgotnego lasu równikowy ma piętrową poszczególnych pięter lasu; równikowym jest uboga przystosowań przedstawicieli równikowych równikowego; budowę; omawia przystosowania warstwa runa leśnego; różnych grup zwierząt do życia w

wymienia charakterystyczne wymienia cechy drzew wyższych wybranych zwierząt do wymienia przykłady lesie równikowym

grupy roślin tego lasu pięter lasu; warunków panujących w współzależności między

rozpoznaje charakterystyczne lesie równikowym; składnikami krajobrazu a

zwierzęta i rośliny lasu wyjaśnia pojęcie epifity; rozmieszczeniem roślin i

równikowego omawia przystosowania epifitów zwierząt lasów równikowych

do życia w wilgotnym lesie

równikowym

27. Życie ludzi w opisuje życie Pigmejów wymienia rdzennych opisuje utrudnienia życia wyjaśnia, dlaczego w lasach na podstawie informacji w różnych wilgotnym lesie mieszkających w wilgotnym mieszkańców wilgotnych mieszkańców wilgotnego równikowych zakłada się źródłach prezentuje życie ludzi w równikowym lesie równikowym; lasów równikowych Afryki i lasu równikowego; plantacje; lasach równikowych Borneo

podaje przykłady roślin Ameryki Południowej; wymienia plantacje jakie zakłada przedstawia produkty roślinne,

uprawianych w lesie opisuje główne ich zajęcia się w wilgotnym lesie które można kupić w Polsce,

równikowym równikowym pochodzące z lasu

równikowego

28. W porze suchej i pokazuje na mapie odczytuje z klimatogramu wymienia różne krajobrazy wskazuje zależności między opisuje region Sahelu: lokalizacja,

deszczowej na sawannie krajobrazowej strefę przebieg temperatury sawanny; klimatem a różnorodnością warunki klimatyczne, przyczyny

sawanny; powietrza i opadów na podstawie zdjęć opisuje krajobrazów sawanny od głodu

wymienia kontynenty na których atmosferycznych w ciągu wygląd sawanny parkowej i strefy lasów równikowych do

występuje sawanna; roku; ciernistej zwrotnika Raka

wymienia dwie cechy klimatu na podstawie zdjęć opisuje

charakterystyczne dla wygląd sawanny w porze

sawanny suchej i deszczowej

29. Na ścieżkach antylop wymienia po 2−3 przykłady rozpoznaje charakterystyczne wymienia przystosowania roślin podaje przykłady 2−3 wskazuje na mapie Afryki przebieg

wśród wysokich traw zwierząt i roślin typowych rośliny i zwierzęta sawanny; sawanny do przetrwania pory łańcuchów pokarmowych wędrówek zwierząt sawanny w

dla strefy sawanny; wyjaśnia, jak zmienia się życie suchej; na sawannie; Parku Narodowym Serengeti;

omawia przystosowania organizmów sawanny z określa przystosowania omawia wpływ czynników określa przyczyny i skutki migracji

wybranego organizmu do nastaniem pory suchej wybranych zwierząt środowiska na zwierząt sawanny

życia na sawannie roślinożernych i mięsożernych rozmieszczenie

do życia na sawannie organizmów na sawannie

30. Życie ludzi na opisuje główne zajęcia wymienia rdzennych określa przyczyny chorób proponuje sposoby pomocy na podstawie informacji w różnych

sawannie w Afryce mieszkańców sawanny; mieszkańców sawanny ludności sawanny i ludności sawanny w źródłach prezentuje na forum klasy

podaje przykłady roślin Afryki; koczowniczego trybu życia; pokonywaniu ich problemów; życie mieszkańców Sudanu

uprawianych na sawannie; wymienia zwierzęta hodowlane opisuje, w jaki sposób ludność charakteryzuje współczesne

wymienia największe problemy na sawannie sawanny pokonuje problemy safari na sawannie

ludzi zamieszkujących związane z niedostatkiem

sawannę wody

31. W upale i podczas pokazuje na mapie obszary odczytuje na mapie nazwy opisuje warunki klimatyczne wyjaśnia zależności między przedstawia w formie graficznej lub

suszy na pustyni największych pustyń; największych pustyń na kuli strefy pustyń gorących; warunkami klimatycznymi a multimedialnej informacje o

wymienia kontynenty na których ziemskiej; na podstawie zdjęć rozróżnia tworzeniem się różnych wybranej pustyni gorącej:

występują pustynie; opisuje zmiany pogody w ciągu krajobrazy pustyń: krajobrazów pustynnych; położenie, warunki klimatyczne,

odczytuje z wykresu doby na pustyniach kamienistej, żwirowej i definiuje pojęcia: ued, rzeka rodzaje krajobrazów

temperaturę powietrza i gorących; piaszczystej epizodyczna

wielkość opadów na podstawie zdjęć opisuje

atmosferycznych w strefie krajobraz pustyni

pustyń

32. W poszukiwaniu życia wymienia 2−3 przykłady rozpoznaje na zdjęciach na wybranych przykładach charakteryzuje wybrane rośliny przygotowuje prezentację

na pustyni charakterystycznych charakterystyczne zwierzęta omawia przystosowania zwierzęta i ich multimedialną na temat

organizmów żyjących na pustyni; roślin pustynnych do przystosowania do warunków organizmów żyjących na Saharze

pustyni gorącej; wyjaśnia, w jaki sposób przetrwania wysokiej panujących na pustyni

omawia przystosowania temperatura powietrza temperatury oraz długich gorącej

wielbłąda do życia na wpływa na zachowania okresów bez wody

pustyni zwierząt pustynnych w ciągu

doby

33. Życie ludzi na pustyni wymienia miejsca dogodne do wymienia główne rośliny wyjaśnia, dlaczego na pustyni opisuje przystosowania planuje wyprawę na Saharę:

osiedlania się na pustyniach; uprawne w oazach; żyją nomadzi; mieszkańców do warunków ekwipunek, termin, trasę i

opisuje główne zajęcia ludzi w opisuje warunki życia i główne opisuje zajęcia nomadów na klimatycznych na pustyniach uzasadnia swój wybór

oazach; zajęcia Beduinów Saharze gorących;

wymienia zwierzęta hodowlane przedstawia zmiany krajobrazu

na pustyniach na Saharze na obszarach

eksploatacji surowców

mineralnych

34. Osobliwości pokazuje na mapie krajobrazy rozpoznaje osobliwości flory i pokazuje na mapie Australii określa zależności między wyszukuje informacje na temat krajobrazów strefy gorącej Australii; fauny Australii; rzeki główne i miejsca rzek warunkami klimatycznymi a Wielkiego Basenu Artezyjskiego; Australii wymienia po 2−3 omawia przystosowania kangura okresowych; rodzajem stref uzasadnia, dlaczego w Australii żyje

charakterystyczne rośliny i i eukaliptusa do życia w wyjaśnia pojęcie endemit; krajobrazowych Australii; tak wiele endemitów

zwierzęta Australii warunkach panujących w na przykładzie kangura omawia opisuje wybrany gatunek

Australii przystosowania torbaczy do sprowadzony do Australii,

życia który stał się zagrożeniem

dla rodzimych gatunków

35. Ginące krajobrazy wymienia 2−3 przyczyny uzasadnia, dlaczego wilgotne określa skutki zmniejszania proponuje sposoby ograniczenia wyszukuje informacje na temat

strefy gorącej wypalania i wycinania lasów lasy równikowe są nazywane powierzchni lasów negatywnego wpływu projektu Wielki Zielony Mur;

równikowych; płucami planety; równikowych dla życia całej człowieka na krajobrazy porównuje dane na temat skali

wyjaśnia, dlaczego zmniejszają wyjaśnia, dlaczego człowiek planety; strefy gorącej niszczenia wilgotnych lasów

się obszary sawanny przyczynia się do wymierania omawia skutki pustynnienia równikowych w różnych miejscach

wielu gatunków roślin i obszarów sawanny na Ziemi i wyciąga wnioski

zwierząt strefy gorącej

Uczeń w działaniu: odczytuje z mapy obszary na podstawie map opisuje cechy interpretuje mapę średnich wskazuje cechy krajobrazu ocenia rolę wiatru na pustyniach

Szukam zależności najrzadziej i najgęściej klimatu dla wybranych temperatur powietrza na wpływające na zaludnienie

między klimatem a życiem zaludnione; obszarów Ziemi Ziemi; Ziemi;

w strefie gorącej odczytuje z mapy obszary o wyjaśnia przyczyny powstawania wymienia przyczyny

największych i ruchomych wydm na pustyni zróżnicowanego zaludnienia

najmniejszych opadach i ich skutki Ziemi

atmosferycznych

36. Podsumowanie działu „Odkrywamy krajobrazy strefy gorącej”


DZIAŁ V. Odkrywamy krajobrazy strefy umiarkowanej i zimnej

TEMAT W OCENA


UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ: UCZEŃ: 37. Na stepach w głębi pokazuje na mapie na podstawie klimatogramu wyjaśnia pojęcia: step, pampa, wyjaśnia, dlaczego na stepach charakteryzuje Step Kazachski i ocenia

lądów krajobrazowej największe opisuje warunki klimatyczne preria; utworzyły się żyzne zasadność wpisania tych obszarów

obszary stepów na panujące na stepach; omawia zmiany w wyglądzie czarnoziemy; na Listę Światowego Dziedzictwa

poszczególnych opisuje krajobraz stepu stepu w ciągu roku; określa zależności między UNESCO

kontynentach; wymienia różne krajobrazy klimatem a krajobrazem

odczytuje z klimatogramu sawanny; stepowym

temperatury powietrza i na podstawie zdjęć opisuje

wysokość opadów wygląd sawanny parkowej i

atmosferycznych w ciernistej

poszczególnych porach roku

38. Życie wśród wymienia po 2−3 przykłady wymienia przystosowania uzasadnia, dlaczego trawy są omawia, jak zmienia się życie opracowuje prezentacje multimedialną

stepowych traw roślin i zwierząt typowych charakterystycznych grup przystosowane do warunków roślin i zwierząt stepu wraz na temat roślin i zwierząt stepów;

dla krajobrazu stepu; zwierząt stepu do warunków panujących na stepach; ze zmianą pór roku na przygotowuje folder na temat

omawia przystosowania tam panujących; charakteryzuje wybrane rośliny i stepach właściwości leczniczych ziół

wybranego organizmu do rozpoznaje wybrane rośliny zwierzęta stepu

życia na stepie zielne rosnące wśród

stepowych traw

39. Gospodarowanie ludzi opisuje główne zajęcia ludzi na wymienia zwierzęta hodowlane opisuje utrudnienia życia ludzi określa przyczyny prezentuje informacje z różnych źródeł

na stepach stepach w Azji; na stepach Azji Środkowej; zamieszkujących stepy; nierównomiernego na temat stepów w Europie:

wymienia rośliny uprawne na opisuje główne zajęcia ludzi na wyjaśnia, dlaczego mieszkańcy zaludnienia stepów na lokalizacja, gospodarowanie

czarnoziemach stepowych preriach w Ameryce Mongolii mieszkają podczas świecie;

Północnej lata w jurtach porównuje warunki życia ludzi na

preriach w Ameryce

Północnej i na stepach w Azji

Środkowej

40. Ciepłe lato i mroźna pokazuje na mapie na podstawie klimatogramu wyjaśnia, dlaczego w tajdze wyjaśnia, czym jest wieczna przygotowuje prezentację o

zima w tajdze krajobrazowej największe opisuje warunki klimatyczne tworzą się rozległe obszary zmarzlina; krajobrazach tajgi w Syberii,

obszary tajgi na panujące w tajdze; bagienne; ocenia rolę wielkich rzek w Kanadzie i na Alasce w USA

poszczególnych na podstawie zdjęć opisuje wyjaśnia pojęcia: tajga, Syberia tajdze

kontynentach; krajobraz tajgi

odczytuje z klimatogramu

temperatury powietrza i

wysokość opadów

atmosferycznych w

poszczególnych porach roku

41. Wśród drzew iglastych wymienia po 2−3 przykłady omawia charakterystyczne uzasadnia, dlaczego lasy iglaste podaje przykłady omawia przystosowania roślinożerców

tajgi roślin i zwierząt tajgi; cechy budowy drzew tajgi; mają korzystny wpływ na współzależności między i drapieżników żyjących w tajdze;

omawia przystosowania rozpoznaje drzewa tajgi; zdrowie człowieka; składnikami krajobrazu a opracowuje pytania do wywiadu ze

wybranego organizmu do rozpoznaje zwierzęta uzasadnia, dlaczego w tajdze są rozmieszczeniem zwierząt znanym podróżnikiem i badaczem

życia w tajdze charakterystyczne dla dobre warunki do tajgi tajgi

krajobrazu tajgi; rozmnażania się komarów i

wymienia po 2−3 przykłady meszek

przystosowań zwierząt

do życia w tajdze

42. Życie ludzi w tajdze wymienia główne zajęcia ludzi w wymienia rdzennych wymienia surowce mineralne opisuje przystosowania przedstawia na forum klasy program

tajdze; mieszkańców tajgi eksploatowane w tajdze mieszkańców do warunków wycieczki koleją transsyberyjską:

pokazuje na mapie kolej syberyjskiej; syberyjskiej; klimatycznych w tajdze; termin, długość trasy, krajobrazy i

transsyberyjską opisuje, w jaki sposób potrafią wyjaśnia, dlaczego wzdłuż linii opisuje, w jaki sposób ludność miasta zwiedzane

przetrwać trudne warunki transsyberyjskiej powstały wykorzystuje naturalne

miasta zasoby tajgi

43. Krótkie lato zimnej pokazuje na mapie na podstawie klimatogramu opisuje krajobraz tundry latem i analizuje zmiany życia (dawniej i wskazuje kontynenty, na których nie

tundry krajobrazowej największe wymienia cechy klimatu zimą; obecnie) mieszkańców występuje tundra

obszary tundry na tundry; wymienia ludy zamieszkujące tundry w Europie, Azji i

poszczególnych na podstawie zdjęć opisuje tundrę i główne ich zajęcia Ameryce Północnej

kontynentach; krajobraz tundry

odczytuje z klimatogramu

temperatury powietrza i

wysokość opadów

atmosferycznych w ciągu

roku

44. Na spotkanie z wymienia po 2−3 przykłady rozpoznaje typowe rośliny i wyjaśnia, dlaczego w tundrze uzasadnia, dlaczego obszary wyszukuje informacje na temat budowy

reniferem i chrobotkiem roślin i zwierząt zwierzęta tundry; spotykamy dużo porostów; tundry są bezleśne; porostów;

charakterystycznych dla wymienia po 2 przykłady porównuje przystosowania fenka charakteryzuje przystosowania omawia znaczenia porostów w

strefy tundry; przystosowań roślin i i lisa polarnego; wybranych gatunków przyrodzie

wyjaśnia, dlaczego zwierzęta i zwierząt do życia w tundrze; uzasadnia, dlaczego renifery i zwierząt do życia w tundrze

rośliny mogą przetrwać w uzasadnia, dlaczego tundra jest karibu odbywają dalekie

zimnej tundrze; nazywana królestwem wędrówki

określa przystosowania renifera renifera i chrobotka

do życia w warunkach

panujących w tundrze

45. Na pustyni lodowej lokalizuje na mapie pustynie wyjaśnia, dlaczego powstały wyjaśnia pojęcia: góra lodowa, wyjaśnia różnice między Arktyką przygotowuje prezentację o

Antarktyki i Arktyki lodowe; pustynie lodowe; lodowiec szelfowy, nunatak i a Antarktyką; naukowcach mieszkających

odczytuje z klimatogramu na podstawie zdjęć opisuje rozpoznaje je na ilustracjach omawia etapy tworzenia się gór okresowo na Antarktydzie (zajęcia,

temperatury powietrza i krajobraz pustyni lodowej lodowych stacje badawcze)

wysokość opadów

atmosferycznych w ciągu

roku

46. Wśród mieszkańców wymienia 2−3 przykłady wymienia miejsca występowania rozróżnia zwierzęta Arktyki i omawia na wybranych wyszukuje informacje na

pustyń lodowych zwierząt żyjących w strefie zwierząt na pustyniach Antarktyki; przykładach przystosowania temat położenia i działania

pustyń lodowych; lodowych świata; porównuje przystosowania ssaków płetwonogich do Polskiej Stacji Polarnej na

uzasadnia, dlaczego niedźwiedź rozpoznaje charakterystyczne pingwina i foki ułatwiające im życia na pustyniach Spitsbergenie

polarny jest przystosowany ptaki i ssaki żyjące na życie w strefie pustyń lodowych

do życia w Arktyce pustyniach lodowych; lodowych

wymieni po 2 przykłady

przystosowań zwierząt

do życia na tych obszarach

Uczeń w działaniu: lokalizuje na mapie lub globusie odczytuje informacje z map wykonuje obliczenia na uzasadnia, dlaczego w strefie przeprowadza doświadczenie, Szukam zależności występowanie wybranych tematycznych: podstawie danych z wykresu zimnej panują niskie analizuje wyniki i formułuje między klimatem a życiem

krajobrazów strefy klimatycznych, – klimatogramu; temperatury; samodzielnie wnioski w strefie umiarkowanej i umiarkowanej i zimnej; krajobrazowych; doświadczalnie bada wpływ porównuje przystosowania

zimnej

określa warunki panujące na określa przystosowania zwierząt temperatury na glebę i zwierząt żyjących w różnych

stepach, w tajdze, tundrze i do życia w strefie zimnej organizmy roślinne strefach

pustyni lodowej

47. Zagrożone krajobrazy wymienia 2−3 wymienia 2−3 określa wpływ zmian uzasadnia, jakie mogą być na podstawie zebranych

strefy umiarkowanej i przykłady zagrożeń najważniejsze klimatycznych na krajobrazy skutki zaniku pokrywy danych ocenia wpływ

zimnej krajobrazów strefy przyczyny znikania strefy zimnej lodowej Arktyki; ocieplanie się klimatu na

umiarkowanej i zimnej naturalnych ocenia wpływ człowieka na życie organizmów na lądzie i

związanych z krajobrazów stepów i środowisko przyrodnicze w w środowisku wodnym

działalnością tajgi różnych miejscach na Ziemi

człowieka

48. W obronie ginących wyjaśnia, dlaczego są wymienia organizacje uzasadnia potrzebę wyjaśnia na czym polega proponuje działania w skali globalnej

krajobrazów świata potrzebne działania na rzecz ekologiczne działające podejmowania działań o ekorozwój; na rzecz ochrony ginących

ochrony krajobrazów świata; na rzecz ochrony zasięgu lokalnym i wymienia przykłady 2−3 krajobrazów świata

wymienia 2−3 przykłady działań przyrody; globalnym w celu ratowania międzynarodowych umów

na rzecz ochrony ginącej wymienia przykłady ginącej przyrody; dotyczących ochrony

przyrody kampanii i innych akcji wymienia korzyści wynikające z przyrody podpisanych prze

tych organizacji międzynarodowej Polskę

współpracy w celu ochrony

przyrody

49. Podsumowanie działu „Odkrywamy krajobrazy strefy umiarkowanej i zimnej”


DZIAŁ VI. Badamy zmienność w przyrodzie

TEMAT W OCENA



50. Masa i jej definiuje masę; wymienia wielokrotności i dokonuje zamiany jednostek wyjaśnia wpływ budowy porównuje masy ciał;

wyznaczanie podaje podstawową jednostkę podwielokrotności jednostki masy; wewnętrznej substancji na jej wyjaśnia, że masa ciała jest wielkością

masy w układzie SI; masy; określa zależność masy od masę; niezmienną (nie zależy od

wymienia przyrządy służące do przyporządkowuje rodzaj wagi rodzaju substancji; wyznacza masę ciał; grawitacji);

wyznaczania masy do wyznaczanej masy; określa zależność między masą wyznacza ciężar ciał; wyjaśnia, od czego zależy ciężar ciała

definiuje ciężar ciała a ciężarem porządkuje ciała ze względu na

ich masę

51. Zależność masy od wymienia wielkości potrzebne wyznacza objętość ciał o opisuje sposób wyznaczania porównuje zależność między oblicza objętości ciał o różnych

objętości do wyznaczenia objętości regularnych kształtach; masy cieczy; masą a objętością danej kształtach;

ciał o regularnych opisuje sposób wyznaczania porównuje masy różnych cieczy substancji; wyjaśnia zależność masy od objętości

kształtach; objętości; o tej samej objętości wskazuje sposób wyznaczenia na podstawie drobinowej budowy

nazywa przyrząd do porównuje masy ciał o tej samej objętości ciał o materii

wyznaczania objętości objętości; nieregularnych kształtach

cieczy; odmierza daną objętość cieczy

odczytuje objętość cieczy

znajdującej się w naczyniu

miarowym

Uczeń w działaniu: buduje własną wagę i siłomierz; wyznacza masę ciał; oblicza ciężar dla danej masy; przedstawia na wykresie wyznacza objętość ciał o

Wykonuję pomiary masy i dokonuje pomiaru długości i oblicza objętość przedmiotów na wyznacza zależność masy od zależność ciężaru ciała od nieregularnych kształtach

objętości masy podstawie pomiarów objętości; jego masy;

długości, szerokości i wyznacza objętości cieczy wyznacza zależność masy od

wysokości rodzaju substancji

52. Pływanie ciał odróżnia pojęcie gęstości od podaje wyjaśnienie pojęcia posługuje się pojęciem gęstości; porównuje gęstości substancji na sprawdza prawo Archimedesa

pojęcia masy; gęstość; porównuje masy ciał podstawie porównania (jakościowo);

podaje jednostkę gęstości wymienia ciała pływające na pływających w wodzie z objętości takich samych mas; wyjaśnia, dlaczego statki pływają

powierzchni wody na masą wody (takie same wyjaśnia pływanie ciał na

podstawie obserwacji objętości wody i ciała) podstawie porównania ich

gęstości z gęstością wody

53. Rozpuszczanie i podaje przykłady topnienia i odróżnia pojęcia: topnienie i wymienia rodzaje mieszanin; bada wpływ mieszania i bada wpływ rozdrobnienia substancji

topnienie substancji rozpuszczania substancji; rozpuszczanie; określa sposoby powodujące temperatury na na rozpuszczanie;

wymienia czynniki powodujące wskazuje elementy konieczne do przyspieszenie rozpuszczanie; wyjaśnia, jak powstają roztwory

topnienie występowania rozpuszczania wymienia przykłady nasycone

rozpuszczania; rozpuszczalników i substancji

podaje przykłady topnienia i w nich rozpuszczanych

rozpuszczania występujące

w przyrodzie

54. Sposoby rozdzielania odróżnia mieszaniny opisuje sposób rozdzielania omawia sposób rozdzielania rozdziela substancje tworzące opisuje inne sposoby rozdzielania

mieszanin jednorodne od mieszanin jednorodnych i mieszanin w sposób mieszaniny poprzez mieszanin, np. atramentu, tuszu

niejednorodnych; niejednorodnych przez mechaniczny; odparowanie, przesiewanie i

wymienia nazwy sposobów odparowanie, przesiewanie i sporządza roztwory i określa ich filtrowanie

rozdzielania mieszanin filtrowanie rodzaj

(odparowanie, filtrowanie,

przesiewanie)

55. Podsumowanie działu „Badamy zmienność w przyrodzie”


DZIAŁ VII. Obserwuję ruch w przyrodzie

TEMAT W OCENA



56. Ruch jako zmiana wskazuje przykłady ciał dostrzega powszechność ruchu wyjaśnia, na czym polega opisuje różne rodzaje ruchów; planuje sposób przedstawienia ruchu

położenia będących w ruchu na w przyrodzie; względność ruchu; analizuje obserwowane sytuacje ciał poruszających się po torze

podstawie obserwacji podaje przykłady układów wyjaśnia na przykładach, kiedy w swoim otoczeniu i prostym i krzywoliniowym;

swojego otoczenia; odniesienia; ciało znajduje się w ruchu, a wskazuje ciała będące w podaje przykłady względności ruchu

wskazuje przykłady ciał określa ruch jako zmianę kiedy w spoczynku ruchu i spoczynku względem we Wszechświecie

będących w spoczynku na położenia względem układu względem ciał przyjętych za różnych układów odniesienia;

podstawie obserwacji; odniesienia; układ odniesienia; rysuje tor ruchu dla prostych

określa tor ruchu; wskazuje ruch prostoliniowy i opisuje tor ruchu niektórych przykładów obserwowanych

odróżnia ruch prostoliniowy od krzywoliniowy obiektów we Wszechświecie ruchów

krzywoliniowego

57. Prędkość poruszania podaje określenie drogi; wyjaśnia różnicę między torem interpretuje prędkość jako drogę wyjaśnia różnicę między planuje doświadczalne wyznaczenie

się ciał wymienia jednostki w jakich ruchu a drogą; przebytą w jednostce czasu; prędkością chwilową a prędkości poruszania się

wyraża się drogę; podaje, jakie są jednostki drogi i wyznacza prędkość na średnią; dowolnego obiektu, np. samochodu

wymienia jednostki czasu; czasu (w układzie SI); podstawie pomiaru drogi i określa wielkości − zabawki, toczącej się piłki

nazywa przyrządy służące do dokonuje pomiaru drogi i czasu; czasu; charakteryzujące prędkość;

pomiaru drogi i czasu; posługuje się pojęciem porównuje prędkości obiektów wyznacza doświadczalnie

podaje określenie prędkości; prędkość; obserwowanych w swoim prędkość swojego ruchu, np.

wymienia prędkościomierz jako wymienia jednostki w jakich otoczeniu marszu

przyrząd do pomiaru wyrażana jest prędkość

prędkości

Zajęcia terenowe: dokonuje pomiaru drogi i czasu przedstawia w tabeli wyniki oblicza prędkość marszu i biegu porównuje wartości prędkości wyjaśnia, dlaczego pomiar drogi Wyznaczenie prędkości pomiarów drogi i czasu obliczone na podstawie dwukrokami jest mniej dokładny od własnego marszu i biegu własnego marszu pomiarów drogi wykonanych pomiaru taśmą mierniczą

różnymi metodami

58. Siły tarcia w dostrzega występowanie wymienia źródła występowania opisuje wpływ oporów ruchu na bada doświadczalnie czynniki wyjaśnia występowanie tarcia na

przyrodzie oporów ruchu; oporów ruchu; poruszające się ciała; wpływające na tarcie o podstawie obrazu mikroskopowego

podaje przykłady występowania posługuje się pojęciami: tarcie, bada doświadczalnie opory podłoże; powierzchni

oporów ruchu opór powietrza, opór wody powietrza; przedstawia na rysunku

bada doświadczalnie siłę tarcia działanie siły oporów ruchu

59. Zmiany oporów ruchu wymienia przykłady korzystnego wskazuje rolę tarcia w wymienia sposoby zmniejszania wykazuje doświadczalnie wyjaśnia, w jaki sposób ludzie

występowania sił tarcia i poruszaniu się pojazdów i i zwiększania tarcia oraz zależność oporu wody od korzystają z występowania oporów

oporów ośrodka; ludzi; oporów ośrodka; kształtu poruszającego się ośrodka (np.: wiatraki, młyny);

wymienia przykłady opisuje wpływ siły tarcia na wyjaśnia wpływ masy ciała; wyjaśnia zasadność stosowania łożysk

niekorzystnego drogę hamowania pojazdów; poruszającego się pojazdu opisuje zasady stosowania

występowania tarcia podaje przykłady wykorzystania na długość drogi hamowania opływowych kształtów

zaobserwowane w oporów ruchu przez różnych obiektów na

najbliższym otoczeniu człowieka poruszanie się ich na lądzie,

w powietrzu i w wodzie

60. Ruch i opory ruchu w dostrzega wpływ oporów ruchu rozróżnia korzystne i wyjaśnia na przykładach, kiedy analizuje znaczenie opisuje dyscypliny sportowe, w których

sporcie na uprawianie różnych niekorzystne występowanie tarcie i opory ośrodka są występowania oporów ruchu opory ruchu są w pewnych etapach

dyscyplin sportowych; oporów ruchu w sporcie; korzystne, a kiedy w sportach i proponuje ruchu korzystne, a w innych

wymienia dyscypliny sportu, w wyjaśnia znaczenie oporów niepożądane; sposoby ich zmniejszania; niekorzystne, np. żeglarstwo, skoki

których występuje opór ruchu w uzyskaniu dobrych porównuje występowanie ocenia konieczność łączenia narciarskie

powietrza, wody lub tarcie wyników podczas zawodów znaczenia oporów ruchu w zmian oporów ruchu w celu

sportowych różnych dyscyplinach uzyskania jak najlepszych

sportowych wyników sportowych z

bezpieczeństwem

zawodników

61. Podpatrywanie opisuje kształty nadane przez opisuje sposób poruszania się wyjaśnia podobieństwa w porównuje sposób poruszania ocenia wpływ obserwacji

przyrody przyrodę różnym niektórych organizmów sposobie poruszania się się ośmiornicy i rakiety czy przyrodniczych na wybrane

organizmom żywym mające żywych; niektórych skonstruowanych samolotu odrzutowego; wynalazki człowieka, ich ruch i jego

wpływ na opory ruchu; wymienia przykłady konstrukcji przez człowieka urządzeń z demonstruje doświadczalnie zmniejszanie

wymienia owocostan łopianu różnych obiektów ich pierwowzorami w zjawisko odrzutu

jako pierwowzór wzorowanych na przyrodzie; przyrodzie;

powszechnie stosowanych opisuje wykorzystanie ruchu wskazuje występowanie oporów

rzepów powietrza przez termity i ruchu i ich znaczenie

wykorzystanie tej zasady podczas poruszania się

przez architektów organizmów żywych

Uczeń w działaniu: bada występowanie tarcia bada zależność siły tarcia od bada wpływ stosowania kół na wykazuje, że na ciała

Badam tarcie i opory podczas ruchu ciał; rodzaju podłoża; zmniejszenie tarcia; poruszające się w wodzie

ruchu bada występowanie oporów bada zależność siły tarcia od porównuje opory ośrodka dla działa większy opór ośrodka

powietrza i wody masy poruszającego się ciała różnych powierzchni ciał niż na ciała poruszające się

w powietrzu

wykazuje wpływ kształtu ciał na

opory ruchu

62. Podsumowanie działu „Obserwuję ruch w przyrodzie”


DZIAŁ VIII. Powtarzamy wiadomości przed nauką w gimnazjum

TEMAT W OCENA



63. Tajemnice organizmu nazywa poznane układy wskazuje na schemacie lub wyjaśnia, na czym polega omawia współdziałanie układu wyszukuje informacje na temat

człowieka narządów wewnętrznych modelu główne elementy proces wentylacji płuc, krwionośnego, pokarmowego najgroźniejszych dla człowieka

człowieka; tych układów; wymiany gazowej oraz i oddechowego oraz układu chorób XXI wieku;

określa podstawowe funkcje określa rolę głównych narządów trawienia i wchłaniania mięśniowego i kostnego; ocenia zagrożenia dla zdrowia

poznanych układów układu pokarmowego, substancji odżywczych do wyjaśnia, na czym polega człowieka związane z rozwojem

narządów wewnętrznych krwionośnego, oddechowego organizmu; proces oddychania cywilizacji

człowieka; oraz układu ruchu; uzasadnia, skąd organizm zachodzący w komórkach

wyjaśnia znaczenie snu i wyjaśnia, na czym polega rola czerpie energię do życia; organizmu człowieka;

odpoczynku, odżywiania i zmysłów człowieka w określa rolę głównych wymienia produkty i substraty

aktywności fizycznej dla odbieraniu informacji z składników pokarmowych; tego procesu

zdrowia człowieka; otoczenia; omawia rolę głównych

wymienia przynajmniej 3 zasady wymienia zachowania elementów budowy narządu

zdrowego stylu życia; sprzyjające i zagrażające wzroku i słuchu;

wyjaśnia, na czym polega zdrowiu człowieka; ocenia własny styl życia;

szkodliwy wpływ używek na wymienia przynajmniej 5 zasad wymienia zasady dbałości o

zdrowie człowieka; zdrowego stylu życia własne zdrowie stosowane

omawia podstawowe zasady na co dzień

dbałości o narząd słuchu i

wzroku

64. Różnorodność życia podaje przykłady poznanych na przyporządkowuje organizmy do omawia proces fotosyntezy; uzasadnia, dlaczego organizmy ocenia skutki zmniejszania się

na Ziemi lekcjach przyrody podanych grup roślin, wyjaśnia pojęcia producent, mogą budować sieć bioróżnorodności na kuli ziemskiej

organizmów; zwierząt, grzybów i bakterii; konsument i destrukt; zależności pokarmowych;

wymienia funkcje życiowe wymienia grupy organizmów wyjaśnia zależności pokarmowe przedstawia różne przykłady

organizmów; cudzożywnych: między organizmami; zależności pokarmowych w

wymienia po 2−3 przykłady roślinożernych, porównuje sposoby oddychania środowisku wodnym i

organizmów zaliczanych do mięsożernych oraz ich zwierząt lądowych i lądowym;

cudzożywnych; rodzaje; wodnych; omawia na przykładach

uzasadnia, dlaczego rośliny wymienia 2–3 przykłady wyjaśnia, jakie są różnice w przyczyny zmniejszania się

nazywamy organizmami łańcuchów pokarmowych; rozmnażaniu bezpłciowym i różnorodności organizmów

samożywnymi; porównuje sposoby zdobywania płciowym żyjących w różnych

wymienia 2−3 zagrożenia dla pokarmu środowiskach na Ziemi

bioróżnorodności na naszej przez różne grupy zwierząt

planecie

65. W świecie roślin i podaje przykłady poznanych na porównuje warunki życia na podaje przykłady zwierząt na wybranych przykładach opracowuje prezentację multimedialną

zwierząt lekcjach przyrody roślin i lądzie i w wodzie; zmiennocieplnych i porównuje przystosowania na temat przystosowań

zwierząt lądowych i przyporządkowuje organizmy stałocieplnych; zwierząt do zdobywania organizmów żyjących w najbliższej

wodnych; roślinne do poszczególnych wymienia przykłady ich pokarmu; okolicy i prezentuje ją na forum

wymienia główne czynniki poznanych grup; przystosowań do życia; omawia różnorodne klasy

decydujące o warunkach rozpoznaje zwierzęta z różnych porównuje przystosowania roślin przystosowania − wybranych

życia w środowisku lądowym grup poznane podczas i zwierząt do życia w różnych roślin oraz zwierząt −

i wodnym; omawiania krajobrazów strefach klimatycznych; budowy i czynności

wymienia po 2−3 przykłady Polski, Europy i świata; omawia przystosowania w życiowych do życia w

przystosowań roślin i określa przystosowania budowie i czynnościach różnych miejscach na Ziemi

zwierząt do życia w różnych wybranych dwóch gatunków życiowych roślin i zwierząt

warunkach środowiska; zwierząt i roślin do życia w do życia przy niedoborze

rozpoznaje organizmy strefie gorącej i zimnej wody

stanowiące zagrożenie dla

zdrowia i życia człowieka

66. Wędrówki po określa główne kierunki określa pośrednie kierunki rozróżnia kierunki geograficzne podaje przykłady korzystania z ocenia dokładność pomiarów

najbliższej okolicy geograficzne; geograficzne; za pomocą obiektów w umiejętności wyznaczania meteorologicznych;

wymienia elementy pogody i jej wskazuje niebezpieczne terenie; kierunków geograficznych; ocenia stopień zagospodarowania

jednostki; zjawiska atmosferyczne; opisuje skutki zjawisk odróżnia elementy pogody od terenu na podstawie mapy

odczytuje na planie i mapie odszukuje na mapie i planie atmosferycznych; zjawisk atmosferycznych; topograficznej i krajobrazowej

informacje zapisane w wybrane obiekty; wymienia formy terenu i wskazuje różnice między mapą

legendzie; przyporządkowuje skały do rozpoznaje je na mapach; poziomicową a

wymienia najczęściej spotykane odpowiednich grup podaje przykłady zastosowana hipsometryczną;

skały i gleby skał opisuje, w jaki sposób powstaje

gleba i od czego zależy jej

żyzność

67. Podróże po Polsce i wskazuje na mapie wymienia cechy rzeźby wymienia kolejno piętra opisuje krajobraz Tatr; prezentuje trasę wycieczki po Polsce,

Europie ogólnogeograficznej pasy wysokogórskiej Tatr; roślinności Tatr; charakteryzuje krajobrazy wyżyn poleca miejsca do zwiedzania;

rzeźby Polski; wskazuje na rycinie formy odróżnia krajobrazy naturalne i Polski; prezentuje wycieczkę po poznanych

wymienia krajobrazy wyżyn; krasowe wyżyny wapiennej; przekształcone przez uzasadnia celowość utworzenia krajach Europy

lokalizuje na mapie parki wymienia typy krajobrazów człowieka występujące w parków narodowych w pasie

narodowe na nizinach objętych ochroną w pasie wyżyn Polski; nizin środkowopolskich;

środkowopolskich; poszczególnych parkach rozpoznaje na zdjęciach typ rozróżnia elementy krajobrazu

rozpoznaje na ilustracji narodowych nizin krajobrazu nizin powstałe w wyniku

elementy rzeźby środkowopolskich; środkowopolskich; niszczącej i budującej siły

polodowcowej; wskazuje na mapie Polski: opisuje krajobraz pojezierzy i natury na pojezierzach i

wymienia elementy krajobrazu największe jeziora nadmorski; pobrzeżu;

nadmorskiego Polski; polodowcowe i przybrzeżne, wymienia najbardziej znane opisuje wycieczkę po Wiśle „od

pokazuje na mapie poznane mierzeje; zabytki Krakowa, Warszawy i Krakowa do Gdańska”;

miasta leżące nad Wisłą; rozpoznaje na ilustracjach po Gdańska; opisuje atrakcje turystyczne w

wymienia państwa sąsiadujące jednym zabytku Krakowa, rozpoznaje na zdjęciach krajach sąsiadujących z

z Polską i ich stolice; Warszawy i Gdańska; najbardziej popularne zabytki Polską;

lokalizuje na mapie strefę lokalizuje na mapie stolice stolic państw sąsiadujących wymienia zabytki cywilizacji

krajobrazu naszych sąsiadów; z Polską; europejskiej nad Morzem

śródziemnomorskiego i Alpy; opisuje pogodę latem nad wymienia atrakcje turystyczne Śródziemnym

na podstawie ilustracji opisuje Morzem Śródziemnym; krajobrazu

krajobrazy wyjaśnia, dlaczego turyści śródziemnomorskiego;

śródziemnomorski i alpejski chętnie jeżdżą zimą w Alpy wskazuje możliwości

odpoczynku w Alpach w

ciągu całego roku ze

wskazaniem wykorzystania

form rzeźby krajobrazu

68. Podróże po świecie, odczytuje ze schematu kształt i podaje główne wymiary i kształt wyjaśnia, czym jest geoida; oblicza z wykorzystaniem wyjaśnia zależności między

od bieguna do bieguna rozmiary Ziemi; Ziemi; opisuje cechy południków i globusa obwód Ziemi; oświetleniem i ogrzaniem Ziemi a

pokazuje na globusie i na mapie pokazuje na globusie i mapie równoleżników; odczytuje wartość południka i występowaniem stref klimatycznych

południki i równoleżniki; półkule; wymienia elementy rzeźby równoleżnika i krajobrazowych

lokalizuje na mapie świata określa półkule na których leżą powierzchni dna oceanu; przechodzącego przez

kontynenty i oceany; poszczególne kontynenty i odróżnia planety typu Kraków;

wymienia planety Układu oceany; ziemskiego od gazowych ocenia wielkość i położenie

Słonecznego; wyjaśnia założenia olbrzymów; lądów i oceanów na Ziemi;

demonstruje ruch obrotowy i heliocentrycznej teorii wymienia następstwa ruchu określa położenie Ziemi we

obiegowy Ziemi; Mikołaja Kopernika; obrotowego i obiegowego Wszechświecie;

pokazuje na mapie krajobrazy wymienia cechy ruchu Ziemi; określa konsekwencje ruchów

strefy gorącej, umiarkowanej obrotowego i obiegowego opisuje warunki klimatyczne w Ziemi dla Polski;

i zimnej Ziemi; poznanych krajobrazach przyporządkowuje strefy

opisuje poznane krajobrazy strefy gorącej, umiarkowanej krajobrazowe do

strefy gorącej, umiarkowanej i zimnej odpowiednich stref

i zimnej klimatycznych Ziemi

69. Świat jest chemią obserwuje i rozróżnia stany posługuje się pojęciem drobina prezentuje za pomocą modelu prezentuje na modelu wyjaśnia przebieg zjawiska dyfuzji w

skupienia; jako najmniejszym drobinowego trzy stany drobinowym właściwości ciał ciałach stałych;

wymienia podstawowe elementem budującym skupienia materii; stałych, cieczy i gazów; opisuje doświadczenia wykazujące

właściwości substancji w materię; wyjaśnia na podstawie wymienia czynniki wywołujące istnienie powietrza i ciśnienia

różnych stanach skupienia; opisuje skład materii jako zbiór drobinowej budowy materii zmiany stanów skupienia; atmosferycznego;

odróżnia mieszaniny różnego rodzaju drobin model mieszaniny porównuje objętości ciał o tej wyjaśnia przebieg doświadczeń

jednorodne i niejednorodne; tworzących różne substancje jednorodnej i niejednorodnej; samej masie, lecz wywołujących zmiany stanów

podaje przykłady dyfuzji; i ich mieszaniny; przedstawia na modelu lub zbudowanych z różnych skupienia

posługuje się pojęciem masa i podaje przykłady mieszanin schematycznym rysunku substancji;

jej jednostką; jednorodnych i zjawisko dyfuzji; posługuje się pojęciem gęstość;

podaje przykłady przemian niejednorodnych; wyjaśnia, na czym polega omawia sposoby rozdzielania

odwracalnych i porównuje masy ciał o tej samej różnica ciśnień; mieszanin

nieodwracalnych; objętości, lecz wykonane z wymienia czynniki wpływające

wymienia podstawowe składniki różnych substancji; na rozpuszczanie substancji

powietrza; posługuje się pojęciem ciśnienie

odróżnia pojęcia rozpuszczanie atmosferyczne

i topnienie

70. Właściwości ciał podaje przykłady występowania wyjaśnia zasadę działania opisuje rozszerzalność analizuje wykorzystanie opisuje sposób przeprowadzenia

rozszerzalności cieplnej ciał termometru cieczowego; temperaturową cieczy i rozszerzalności cieplnej w doświadczeń wykazujących

w życiu codziennym; wyjaśnia znaczenie gazów na podstawie życiu codziennym; oddziaływania elektryczne,

wymienia ciała dobrze i słabo zastosowania ciał dobrze i drobinowej budowy materii; opisuje oddziaływanie między magnetyczne i grawitacyjne;

przewodzące ciepło; słabo przewodzących ciepło opisuje zastosowanie substancji ciałami naelektryzowanymi; planuje doświadczalne wykazanie

podaje przykłady ciał w życiu codziennym; ze względu na ich wyjaśnia oddziaływanie czynników wpływających na

wykonanych z substancji omawia sposób elektryzowania właściwości (kruche, magnesu z polem zakłócenia wskazań kompasu

kruchych, plastycznych i się ciał; plastyczne i sprężyste); magnetycznym Ziemi;

sprężystych; wymienia warunki jakie musi opisuje sposób oddziaływania opisuje czynniki zakłócające

wymienia rodzaje oddziaływań; spełniać obwód elektryczny, ciał naelektryzowanych na wskazania kompasu

wymienia elementy, z których aby mógł popłynąć w nim inne ciała;

jest zbudowany prosty prąd elektryczny; rysuje prosty obwód elektryczny;

obwód elektryczny; opisuje oddziaływanie między wyjaśnia budowę kompasu i

opisuje budowę magnesu magnesami zasadę jego działania

71. Zjawiska fizyczne w wymienia zjawiska świetlne opisuje zjawisko odbicia, wyjaśnia zjawisko powstawania porównuje prędkość wyjaśnia − na podstawie drobinowej

przyrodzie obserwowane w przyrodzie; załamania i rozproszenia tęczy; rozchodzenia się dźwięków budowy materii wykonując rysunek

podaje przykłady stosowania promieni świetlnych; porównuje rozchodzenie się w różnych ośrodkach na modelowy − rozchodzenie się

elementów odblaskowych w opisuje sposób rozchodzenia się dźwięków w różnych podstawie obserwacji zjawisk dźwięku;

celu zachowania dźwięku w przyrodzie; ośrodkach; przyrodniczych; proponuje doświadczalne sprawdzenie

bezpieczeństwa; dobiera źródła prądu do opisuje skutki przepływu prądu uzasadnia potrzebę występowania oporów ruchu

wymienia źródła dźwięku; odbiorników, uwzględniając w urządzeniach domowych; oszczędzania energii

podaje przykłady zjawisk napięcie elektryczne; interpretuje prędkość jako drogę elektrycznej;

elektrycznych w przyrodzie; opisuje zasady bezpiecznego przebytą w jednostce czasu; opisuje sposób wyznaczenia

wymienia źródła prądu; obchodzenia się z podaje przykłady zmniejszania i prędkości swojego ruchu;

wymienia rodzaje ruchów; urządzeniami elektrycznymi; zwiększania siły tarcia i wyjaśnia wykorzystanie przez

wymienia rodzaje oporów ruchu opisuje różne rodzaje ruchów; oporu ośrodka człowieka w życiu

wymienia czynniki, od których codziennym sił tarcia i

zależą siły tarcia i opory oporów powietrza oraz wody

ośrodka

Zajęcia terenowe: Rozpoznawanie

Wycieczka do ogrodu charakterystycznych roślin i botanicznego lub ogrodu zwierząt strefy gorącej,

zoologicznego

umiarkowanej i zimnej.

Określanie ich przystosowań do

życia w naturalnym środowisku

Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych uczniaopiniiPPPz i dysleksjąotyczydostosowaniawynika form,zzalecmetodńzawartycis pracy z uczniem. Dostosowania te obejmują:

1. Uwzględnianie trudności w zapamiętywaniu nazw. 2. Wydłużenie czasu na odpowiedź ustną i pisemną. 3. Stosowanie technik skojarzeniowych wspomagających zapamiętywanie. 4. Stosowanie zróżnicowanych form sprawdzania wiedzy i umiejętności ucznia. 5. W przypadku ucznia z dysgrafią istnieje możliwość pisania prac domowych na komputerze.

Documents

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PRZYRODYsp275.waw.pl/wp-content/uploads/2018/10/pzo-przyroda-4-6.pdf · Sprawdzian 2. Kartkówka 3. Odpowiedź ustna 4. Zeszyt ćwiczeń 5. Zeszyt