PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z BIOLOGII Dla klasy VII

ELŻBIETA TOMASZCZYK

DOKUMENTY OKREŚLAJĄCE PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy

programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego

dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu

umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia,

kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia

ogólnego dla szkoły policealnej.

2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. zmieniające

rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania

i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.

3. Program nauczania biologii w klasach 5–8 szkoły podstawowej – Puls życia autorstwa Anny

Zdziennickiej.

4. PSO opiera się na postanowieniach Wewnątrzszkolnego System Oceniania obowiązującego

w Szkole Podstawowej im. księcia Barnima I w Żabnicy.

CELE OCENIANIA UCZNIÓW

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów przez nauczyciela biologii ma na celu nie tylko

badanie efektywności kształcenia. Do celów oceniania uczniów w edukacji biologicznej należą

przede wszystkim:

1. Wspieranie, poprzez:

motywowanie uczniów do lepszej nauki i pracy nad sobą, stymulowanie i mobilizowanie uczniów do myślenia o swojej przyszłości oraz do

podejmowania starań podnoszących jakość edukacji biologicznej,

stworzenie uczniom okazji i szansy osiągnięcia sukcesów edukacyjnych w zakresie biologii oraz dowartościowanie ich,

pomoc uczniom w samodzielnym planowaniu własnego rozwoju, różnicowanie, wyróżnianie i nagradzanie uczniów.

2. Prognozowanie, poprzez:

zdobywanie informacji o efektywności nauczania biologii i pracy nauczyciela, przewidywanie przyszłych osiągnięć ucznia, wykrywanie potencjalnych umiejętności.

3. Diagnoza, poprzez:

poinformowanie uczniów o poziomie ich osiągnięć edukacyjnych i postępów w nauce,

zdiagnozowanie potrzeb edukacyjnych uczniów, tj. określenie ich zainteresowań poznawczych i potrzeb w zakresie uczenia się biologii oraz przyczyn trudności

w uczeniu się tego przedmiotu,

określenie stopnia osiągnięcia standardów wymagań, porównanie osiągnięć uczniów różnych klas w szkole, dostarczenie rodzicom i opiekunom uczniów oraz nauczycielom informacji o postępach,

trudnościach i specjalnych uzdolnieniach uczniów.

4. Ewaluacja, poprzez:

uzyskiwanie informacji o jakości i poziomie osiągnięć oraz pracy edukacyjnej uczniów, badanie wyników nauczania oraz ich analiza.

OBSZARY AKTYWNOSCI PODLEGAJACE OCENIE

Nauczyciel na początku roku szkolnego informuje uczniów i rodziców (opiekunów)

o wymaganiach edukacyjnych wynikających z realizowanego programu nauczania oraz o

sposobach sprawdzania osiągnięć uczniów.

Przedmiotowemu systemowi oceniania podlegać będą:

sprawdziany pisemne, kartkówki, odpowiedź ustna, aktywność na lekcji, zadania domowe, konkursy szkolne, międzyszkolne, okręgowe i wojewódzkie, opieka nad hodowlami prowadzonymi w szkole, prowadzenie doświadczeń biologicznych, inne formy pracy pozalekcyjnej (np. udział w programach edukacyjnych i projektach) wystawy prac.

SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW

1. Sprawdziany pisemne po każdym dziale - ( testy wyboru, test zadań otwartych i zadania

z luką, w których oceniana jest wiedza z danego zakresu, zrozumienie zagadnień,

umiejętność logicznego myślenia, poprawność języka, porządek i estetyka zapisu). Każdy

sprawdzian zapowiedziany jest z tygodniowym wyprzedzeniem. Zawiera materiał

z opracowanego działu powtórzony i utrwalony na lekcji powtórzeniowej.

2. Kartkówki - w których sprawdzana jest zawartość merytoryczna wiadomości z trzech

ostatnich tematów lekcyjnych. Kartkówki nie muszą być zapowiadane i będą pisane

jednokrotnie.

3. Kontrola prowadzenia zeszytu przedmiotowego. Przy kontroli bierze się pod uwagę

kompletność wpisów tematów lekcyjnych, notatek i prac domowych, estetykę prowadzenia

zeszytu.

4. Za aktywność na lekcji uczeń może otrzymać plus. Za pięć plusów uczeń otrzymuje ocenę

bardzo dobrą.

5. Za udział w konkursach uczeń otrzymuje ocenę cząstkową 6.

6. Uczeń dwa razy w semestrze może zgłosić brak przygotowania do lekcji, a ponadto w takich

sytuacjach jak: choroba powyżej 3 dni lub inne ważne okoliczności zgłoszone przez rodziców

(opiekunów). Fakt ten zostaje odnotowany w dzienniku i nie wpływa na ocenę semestralną

lub końcoworoczną. Po wykorzystaniu ustalonego limitu, każdorazowo uczeń otrzymuje

ocenę niedostateczną.

7. Uczeń ma prawo poprawić ocenę niedostateczną ze sprawdzianu w terminie 7 dni od daty

oddania pracy uczniowi. W przypadku, gdy uczeń nie pisał sprawdzianu (nieobecność

w szkole) zobowiązany jest do jego napisania w terminie ustalonym przez nauczyciela

przedmiotu.

8. Nie odpytuje się ucznia po dłuższej nieobecności w szkole, chyba, że uczeń sam zgłosi się do

odpowiedzi.

9. Zapisywanie poprawionych ocen w dzienniku. Poprawioną ocenę ze sprawdzianu piszemy po

łamanej np.1/3.

10. Uczeń przyłapany na ściąganiu podczas pracy pisemnej, otrzymuje ocenę niedostateczną,

której nie może poprawić. Za ściąganie uważa się korzystanie z podręcznika, zeszytu i innych

materiałów pisanych ( ściągi) oraz podpowiedzi innych uczniów.

11. Sprawdzone i ocenione prace pisemne, uczeń otrzymuje do wglądu w dniu otrzymania oceny.

Sprawdziany są oddawane do domu ucznia. Po zapoznaniu się ze sprawdzianem, podpisaniu

go przez rodzica, obowiązkowo wracają do rąk nauczyciela ( na następnej lekcji). Każdą

pracę pisemną nauczyciel musi oddać w ciągu 14 dni.

12. Na koniec semestru nie przewiduje się żadnych sprawdzianów poprawkowych czy

zaliczeniowych.

13. Wszystkie otrzymane przez ucznia oceny są wpisywane do dziennika lekcyjnego.

14. Uczeń może uzyskać wyższą od przewidywanej ocenę roczną z zajęć obowiązkowych

i dodatkowych jeżeli:

- spełni określone przez prowadzącego zajęcia obowiązkowe lub dodatkowe wymagania,

przekazane rodzicom ( prawnym opiekunom) dziecka na ich pisemny umotywowany wniosek

złożony do dyrektora szkoły w okresie od otrzymania informacji

o przewidywanej ocenie do 7 dni przed klasyfikacyjnym posiedzeniem rady pedagogicznej.

Szczegółowe wymagania wynikają z przedmiotowego systemu oceniania z biologii w którym są

zawarte warunki uzyskiwania poszczególnych ocen.

ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW ZE SPECYFICZNYMI TRUDNOSCIAMI

W NAUCE

Uczniami szkół poza dziećmi zdrowymi są także dzieci z różnymi dysfunkcjami. Dysfunkcje te

są przyczyną trudności szkolnych. Należą do nich:

Dysleksja: – zaburzenia funkcji percepcji słuchowej – funkcji percepcji wzrokowej – zaburzenia orientacji przestrzennej i lateralizacji – zaburzenia ruchowe i manualne Mózgowe porażenie dziecięce Upośledzenia umysłowe Zespół nadpobudliwości ruchowej ADHD

Uczniowie z tych grup należą do uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Uczniowie z odchyleniami rozwojowymi i specyficznymi trudnościami w uczeniu się otrzymują

z poradni opinie w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych.

Podstawowym celem dostosowania wymagań jest wyrównanie szans edukacyjnych uczniów

oraz zapobieganie wtórnym zaburzeniom sfery emocjonalno- motywacyjnej.

Dostosowanie polega na modyfikacji procesu edukacyjnego, umożliwiającej uczniom

sprostanie wymaganiom. Obszary dostosowania obejmują:

warunki procesu edukacyjnego tj. zasady, metody, formy, środki dydaktyczne, zewnętrzną organizację nauczania ( np. posadzenie ucznia słabo słyszącego

w pierwszej ławce),

warunki sprawdzania poziomu wiedzy i umiejętności ( metody i formy sprawdzania i kryteria oceniania ).

Wobec uczniów posiadających specyficzne trudności w nauce stosuję następujące zasady

oceniania zgodne z zaleceniami poradni zawartymi w orzeczeniu:

sprawdziany i kartkówki przygotowywane w formie testów, uwzględnianie trudności w rozumieniu treści, szczególnie podczas samodzielnej pracy

z tekstem,

w przypadku trudności w redagowaniu wypowiedzi pisemnych uczenie tworzenia schematów pracy,

podawanie uczniom jasnych kryteriów ocen prac pisemnych/ wiedza, dobór przypadku trudności z odczytaniem pracy odpytywanie ucznia ustnie,

w trakcie rozwiązywania zadań tekstowych sprawdzanie, czy uczeń przeczytał treść zadania i czy prawidłowo je zrozumiał, w razie potrzeby udzielanie dodatkowych wskazówek,

w czasie sprawdzianów zwiększenie ilość czasu na rozwiązanie zadań, ocenianie toku rozumowania, nawet gdyby ostateczny wynik zadania był błędny ( co wynikać może

z pomyłek rachunkowych) i odwrotnie – ocenianie dobre, jeśli wynik zadania jest

prawidłowy, choćby strategia dojścia do niego była niezbyt jasna, gdyż uczniowie

dyslektyczni często prezentują styl dochodzenia do rozwiązania niedostępny innym osobom,

będący na wyższym poziomie kompetencji,

w czasie odpowiedzi ustnych dyskretne wspomaganie, dawanie więcej czasu na przypomnienie, wydobycie z pamięci nazw, terminów, dyskretne naprowadzanie,

podczas uczenia stosowanie technik skojarzeniowych ułatwiających zapamiętywanie, zróżnicowanie formy sprawdzania wiadomości i umiejętności tak, by ograniczyć ocenianie

na podstawie pisemnych odpowiedzi ucznia,

w związku z dużym problemem w selekcji i wyborze najważniejszych informacji z danego tematu wypisywanie kilka podstawowych pytań, na które uczeń powinien znaleźć odpowiedź

czytając dany materiał (przy odpytywaniu prosić o udzielenie na nie odpowiedzi),

często oceniana jest praca domowa, sprawdziany i zadania w miarę możliwości dzielone są na etapy i wykonywane małymi krokami.

SPOSOBY DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

NA LEKCJACH BIOLOGII

Lp.

PROBLEM

PROPOZYCJA ROZWIĄZANIA

1. Uczeń nie potrafi wskazać

na mapie ściennej obiektów

odnalezionych w atlasie

(zmiana płaszczyzny

przeniesienia).

nie pytać ucznia przy mapie tylko przy atlasie, najlepiej na siedząco

umożliwić podczas lekcji dojście do mapy uczniom z dalszych ławek

2. Kłopoty z czytaniem

długiego tekstu. angażujemy różne zmysły w odbiorze

wiadomości, gestykulując, pokazując kształty,

wyróżnianie innym kolorem (inną czcionką) definicji i ważnych informacji do zapamiętania

skracać polecenia

jeśli to możliwe zastępować opis filmem lub prezentacją multimedialną

3. Trudności w rozumieniu

dłuższych wypowiedzi

słownych i poleceń

nauczyciela.

stosujemy naprzemienną aktywność /praca nauczyciela, praca ucznia – ćwiczenia w pisaniu,

słuchaniu, pokaz /

wykorzystywanie zabawnych skojarzeń (podczas prezentacji materiału oraz robienia notatek)

notatka dwu – trzy zdaniowa

4. Uczeń myli podobne znaki

(np. źle odczytuje mapę). dać więcej czasu

wykonać z uczniem ćwiczenia w samodzielnym rysowaniu znaków topograficznych

przypominać o sprawdzaniu poprawności odpowiedzi

5. Trudności w posługiwaniu

się mapą i skalą.

zaczynamy od prostych przykładów np. rysunku ławki, zeszytu

wykorzystać mapę topograficzną najbliższej okolicy

6. Trudności z czytaniem

legend na mapie.

zabawa w skojarzenia (znak – opis naturalny)

7. Zaburzona orientacja na

mapie i w terenie.

zabawa w terenie z wykorzystaniem planu

8. Trudności z

rozpoznawaniem i

wskazywaniem kierunków

stron świata.

stosowanie wierszyków, które ułatwiają zapamiętywanie treści np. Na Ekranie Siedzi

Wrona

zaszyfrowane obrazki

zabawa z kierunkami

9. Trudności z

zapamiętywaniem

terminologii.

wprowadzać w nauczaniu metody aktywne, angażujące jak najwięcej zmysłów (ruch, dotyk,

wzrok, słuch), używać wielu pomocy

dydaktycznych, urozmaicać proces nauczania

w czasie odpowiedzi ustnych dyskretnie wspomagać, dawać więcej czasu na

przypomnienie, wydobycie z pamięci nazw,

terminów, dyskretnie naprowadzać

10. Trudności z rysowaniem

profilu hipsometrycznego. wykonać z uczniami model wzniesienia z

plasteliny z zaznaczeniem poziomic i

przeniesieniem ich na płaszczyznę

11. Kłopoty z uczeniem

pamięciowym, np.

wymienianie po kolei planet

Układu Słonecznego.

uczyć metodą skojarzeń (np. Moja Wiecznie Zapracowana Mama Jutro Sama Usmaży

Naleśniki- Merkury, Wenus, Ziemia, Mars,

Jowisz, Saturn, Uran, Neptun)

12. Kłopoty z określaniem

położenia geograficznego. krojenie jabłek

rysowanie na globusach indukcyjnych

13. Trudności z

zapamiętywaniem dat,

wydarzeń według

chronologii i

sekwencyjności.

zapamiętać np. wysokość szczytów jak numer telefonu

14. Nieczytelne pismo. dać uczniowi więcej czasu na pisanie, zezwolić na odrabianie części prac domowych na

komputerze

pisanie drukowanymi literami, każda oddzielnie

15. Trudności z koncentracją na

lekcji. uczeń nie powinien siedzieć w ostatnich ławkach

urozmaicać zajęcia poprzez stosowanie metod aktywizujących

stale obserwować ucznia i w razie potrzeby pobudzać do działania

16. Niskie poczucie własnej

wartości spowodowane

częstymi niepowodzeniami.

stwarzać sytuacje, w których uczeń ma okazję otrzymania wzmocnienia (unikać tworzenia

niezdrowych przywilejów)

WYMAGANIA EDUKACYJNE

KLASA VII

ocena

dopuszczająca

Uczeń:

ocena dostateczna

Uczeń:

ocena dobra

Uczeń:

ocena bardzo

dobra

Uczeń:

ocena celująca

Uczeń:

HIERARCHICZNA BUDOWA CZŁOWIEKA

Z pomocą

nauczyciela i z

wykorzystaniem

modelu/schematu

przedstawia

hierarchiczną

budowę organizmu

człowieka.

Analizując modele

lub schemat,

przedstawia

hierarchiczną

budowę organizmu

człowieka.

Przedstawia

hierarchiczną

budowę organizmu

człowieka na swoim

przykładzie.

Konstruuje

schemat/model

hierarchicznej

budowy

organizmu

człowieka.

Porównuje oraz

znajduje

podobieństwa i

różnice pomiędzy

człowiekiem a innymi

ssakami.

POWŁOKA ORGANIZMU

Podaje przykłady

chorób skóry

(grzybice, czerniak)

oraz zasady ich

profilaktyki.

Określa związek

nadmiernej

ekspozycji na

promieniowanie UV

ze zwiększonym

ryzykiem

występowania i

rozwoju choroby

nowotworowej

skóry.

Uzasadnia

konieczność

konsultacji

lekarskiej w

przypadku

rozpoznania

niepokojących

zmian na skórze.

Rozpoznaje

elementy budowy

skóry.

Przedstawia funkcje

skóry.

Określa związek

budowy

elementów skóry

z ich funkcjami.

Planuje i

przeprowadza

doświadczenie

wykazujące

parowanie skóry oraz

wpływ różnych

czynników, np.

blokerów, na ten

proces.

Wykorzystując dane

medyczne i naukowe,

wykazuje związek

pomiędzy trybem

życia a chorobami

skóry.

UKŁAD RUCHU

Rozpoznaje

elementy szkieletu

człowieka.

Zna zasady

profilaktyki

wybranych chorób

układu ruchu.

Uzasadnia

konieczność

aktywności

fizycznej dla

prawidłowej

budowy i

funkcjonowania

układu ruchu.

Opisuje części

szkieletu i ich

funkcje.

Nazywa i wskazuje

wybrany zginacz i

prostownik lub inny

typ mięśni.

Podaje przykłady

chorób układu

ruchu (skrzywienia

kręgosłupa,

płaskostopie,

krzywica,

osteoporoza) oraz

zasady ich

profilaktyki.

Objaśnia

współdziałanie

biernego i czynnego

układu ruchu.

Rozpoznaje typy

połączeń kości.

Omawia budowę i

działanie stawu.

Planuje i

przeprowadza

doświadczenie

wykazujące rolę

składników

chemicznych

kości.

Wyjaśnia związek

między budową

fizyczną i

chemiczną kości a

ich funkcjami.

Wyjaśnia związek

pomiędzy budową

wybranych mięśni

a ich funkcją.

Porównuje kształt

kości i ich funkcje

oraz wyciąga wnioski.

Porównuje mięśnie i

ich funkcje oraz

wyciąga wnioski.

Wykorzystując dane

medyczne i naukowe,

wykazuje związek

pomiędzy

aktywnością fizyczną

a zdrowiem

fizycznym i

psychicznym.

UKŁAD POKARMOWY

Uzasadnia

konieczność

stosowania diety

zróżnicowanej i

dostosowanej do

potrzeb organizmu

(wiek, płeć, stan

zdrowia, aktywność

fizyczna).

Wyjaśnia rolę

błonnika w

funkcjonowaniu

układu

pokarmowego oraz

Objaśnia, na czym

polega trawienie i

wchłanianie

pokarmów.

Wymienia odcinki

przewodu

pokarmowego i ich

funkcje.

Przedstawia i

analizuje

konsekwencje

zdrowotne

niewłaściwego

Przedstawia źródła i

wyjaśnia znaczenie

składników

pokarmowych

(białka, cukry,

tłuszcze, witaminy,

sole mineralne,

woda) dla

prawidłowego

funkcjonowania

organizmu.

Rozpoznaje rodzaje

zębów oraz określa

ich znaczenie w

Planuje i

przeprowadza

doświadczenie

badające rolę śliny

w trawieniu

skrobi.

Planuje i

przeprowadza

doświadczenie

wykrywające

obecność

wybranych

składników

pokarmowych w

Porównuje funkcje

składników

pokarmowych i ich

pochodzenie oraz

wyciąga wnioski.

Wykorzystując dane

medyczne i naukowe,

wykazuje zależność

pomiędzy żywnością

typu fast food a

problemami

zdrowotnymi.

Konstruuje skład

dobowej diety dla

uzasadnia

konieczność

systematycznego

spożywania owoców

i warzyw.

Przedstawia

przyczyny

próchnicy i zasady

jej profilaktyki.

Zna zasady

profilaktyki i

konsekwencje

wybranych chorób.

Wykorzystuje

kalkulator BMI do

obliczenia

wskaźnika masy

ciała

odzywania (otyłość,

nadwaga, anoreksja,

bulimia, cukrzyca).

Podaje przykłady

chorób układu

pokarmowego

(WZW A, WZW B,

WZW C, choroba

wrzodowa żołądka i

dwunastnicy,

zatrucia

pokarmowe, rak

jelita grubego) oraz

zasady ich

profilaktyki.

mechanicznej

obróbce pokarmu.

Omawia proces

trawienia i

wchłaniania w

poszczególnych

odcinkach przewodu

pokarmowego.

Oblicza indeks

masy ciała.

produktach

spożywczych.

Konstruuje skład

jednego posiłku

dla siebie z

uwzględnieniem

zasad

zróżnicowanej

diety.

Ocenia wartość

swojej diety z

uwzględnieniem

zasad

prawidłowego

odżywiania się.

Wyjaśnia

zależności między

budową i

działaniem

narządów

trawiennych.

Opisuje działanie

enzymów.

Analizuje skutki

niedoboru

niektórych

witamin (A, D, K,

B, B12) i

składników

mineralnych (Mg,

Fe, Ca) w

organizmie oraz

skutki

niewłaściwej

suplementacji.

siebie z

uwzględnieniem

zasad zróżnicowanej

diety.

Porównuje zęby

człowieka do zębów

wybranych ssaków i

wyciąga wnioski.

UKŁAD KRĄŻENIA

Bada tętno i

ciśnienie krwi.

Uzasadnia

konieczność

okresowego

Wymienia składniki

krwi i ich rolę.

Podaje przykłady

chorób krwi

(anemia, białaczka),

Rozpoznaje

naczynia

krwionośne i

przedstawia jego

funkcje.

Analizuje

krążenie krwi w

małym i dużym

obiegu.

Wykazuje związek

pomiędzy budową

wybranych

składników krwi

(erytrocyty,

wykonywania badań

kontrolnych krwi,

pomiaru pulsu i

ciśnienia tętniczego.

Przedstawia

znaczenie

aktywności

fizycznej dla

właściwego

funkcjonowania

układu krążenia.

Wymienia grupy

krwi układu AB0 i

Rh oraz przedstawia

społeczne znaczenie

krwiodawstwa.

Wymienia zasady

profilaktyki

wybranych chorób.

układu krążenia

(miażdżyca,

nadciśnienie

tętnicze, zawał

serca) oraz zasady

profilaktyki.

Analizuje wpływ

aktywności

fizycznej i

prawidłowej diety

dla właściwego

funkcjonowania

układu

krwionośnego

Wyjaśnia związek

pomiędzy budową

naczyń

krwionośnych a

ich funkcją.

Planuje i

przeprowadza

doświadczenie

badające wpływ

wysiłku

fizycznego na

zmianę tętna i

ciśnienia

tętniczego krwi.

leukocyty) a ich

funkcją.

Wymienia różnice w

budowie oraz

funkcjonowaniu

małego i dużego

obiegu krwi.

Planuje i

przeprowadza

eksperyment badający

wpływ napojów typu

cola na zmianę tętna i

ciśnienia tętniczego

krwi.

UKŁAD ODPORNOŚCIOWY

Wie, co to jest

szczepionka i

surowica oraz w

jakim celu się je

podaje.

Uzasadnia

konieczność

stosowania

obowiązkowych

szczepień.

Określa alergię jako

nadwrażliwość

układu

odpornościowego

na określony

czynnik.

Określa, w jakich

sytuacjach dochodzi

do konfliktu

serologicznego.

Określa AIDS jako

zaburzenie

mechanizmów

odporności.

Przedstawia

znaczenie

przeszczepów oraz

zgody na

transplantację

narządów.

Porównuje istotę

działania

szczepionki i

surowicy.

Rozpoznaje

wybrane narządy

układu

odpornościowego

oraz określa ich

funkcje.

Przewiduje skutki

konfliktu

serologicznego.

Rozróżnia

odporność

wrodzoną i nabytą

oraz opisuje

sposoby

nabywania

odporności:

czynna, bierna,

naturalna,

sztuczna.

Wykorzystując dane

medyczne i naukowe,

wykazuje związek

pomiędzy trybem

życia (odżywianie,

aktywność fizyczna) a

odpornością.

UKŁAD ODDECHOWY

Analizuje wpływ

palenia tytoniu

(bierne, czynne) i

zanieczyszczeń

pyłowych powietrza

na stan oraz

funkcjonowanie

układu

oddechowego.

Zna zasady

profilaktyki

wybranych chorób

układu

oddechowego.

Podaje przykłady

chorób układu

oddechowego

(angina, gruźlica,

rak płuc) oraz

zasady ich

profilaktyki.

Rozpoznaje

elementy budowy

układu

oddechowego.

Przedstawia

mechanizm

wentylacji płuc.

Opisuje przebieg

wymiany gazowej w

tkankach i płucach.

Przedstawia

związek budowy

narządów układu

oddechowego z

funkcją.

Planuje i

przeprowadza

doświadczenie

wykrywające

obecność

dwutlenku węgla

oraz pary wodnej

w wydychanym

powietrzu.

Planuje i

przeprowadza

doświadczenie

badające wpływ

wysiłku

fizycznego na

zmiany częstości

oddechu.

Wykorzystując dane

medyczne i naukowe,

wykazuje związek

pomiędzy chorobami

układu oddechowego

a trybem życia, np.

paleniem tytoniu.

UKŁAD WYDALNICZY

Podaje przykłady

substancji, które są

wydalane z

organizmu

człowieka (mocznik,

dwutlenek węgla),

oraz wymienia

narządy biorące

udział w ich

wydalaniu.

Zna zasady

profilaktyki

Podaje przykłady

chorób układu

moczowego

(zakażenie dróg

moczowych,

kamica nerkowa)

oraz zasady ich

profilaktyki.

Rozpoznaje

elementy układu

moczowego.

Przedstawia istotę

procesu wydalania.

Przedstawia

związek budowy z

funkcją narządów

układu

oddechowego.

Wykorzystując dane

medyczne i naukowe,

wykazuje związek

pomiędzy chorobami

układu moczowego a

trybem życia.

wybranych chorób

układu moczowego.

UKŁAD NERWOWY

Przedstawia sposoby

radzenia sobie ze

stresem.

Uzasadnia znaczenie

snu w prawidłowym

funkcjonowaniu

układu nerwowego.

Zna wpływ

wybranych

czynników na

funkcjonowanie

układu nerwowego.

Przedstawia

negatywny wpływ

na funkcjonowanie

układu nerwowego

niektórych

substancji

psychoaktywnych,

alkoholu,

narkotyków,

środków

dopingujących,

dopalaczy i

nikotyny (w tym e-

papierosów) oraz

nadużywania

kofeiny i niektórych

leków.

Opisuje łuk

odruchowy.

Rozpoznaje narządy

układu nerwowego i

określa ich funkcje.

Porównuje rolę

współczulnego i

przywspółczulnego

układu nerwowego.

Przedstawia

związek budowy

narządów układu

nerwowego z

pełnioną funkcją.

Wymienia rodzaje

odruchów.

Wykorzystując dane

medyczne i naukowe,

wykazuje związek

pomiędzy trybem

życia a stresem.

Wykorzystując dane

medyczne i naukowe,

wykazuje związek

pomiędzy

samopoczuciem

psychofizycznym

człowieka a

substancjami

psychoaktywnymi.

UKŁAD DOKREWNY

Wyjaśnia, dlaczego

bez konsultacji z

lekarzem nie należy

przyjmować

preparatów ani

leków

hormonalnych.

Wymienia gruczoły

dokrewne

(przysadka,

tarczyca, trzustka,

nadnercza, jądra i

jajniki).

Wskazuje

lokalizację

gruczołów

dokrewnych i

wymienia hormony

przez nie

wydzielane (hormon

wzrostu, tyroksyna,

insulina, glukagon,

adrenalina,

testosteron,

estrogeny i

progesteron).

Przedstawia rolę

hormonów.

Przedstawia

antagonistyczne

działanie insuliny

i glukagonu.

Wykorzystując dane

medyczne i naukowe,

wykazuje związek

pomiędzy zdrowiem a

prawidłowym

funkcjonowaniem

układu hormonalnego.

Przedstawia rolę

wybranych

hormonów.

NARZĄDY ZMYSŁÓW

Przedstawia sposoby

korygowania wad

wzroku

(krótkowzroczność,

dalekowzroczność,

astygmatyzm).

Określa wpływ

hałasu na zdrowie

człowieka.

Przedstawia wpływ

wybranych

czynników na

prawidłowe

funkcjonowanie

narządów

równowagi, smaku i

dotyku.

Przedstawia

przyczyny

powstawania wad

wzroku

(krótkowzroczność,

dalekowzroczność,

astygmatyzm).

Dokonuje

obserwacji

wykazującej

obecność tarczy

nerwu wzrokowego.

Rozpoznaje

elementy budowy

oka i ucha.

Wskazuje

umiejscowienie

receptorów

równowagi, smaku,

węchu i dotyku.

Przedstawia

funkcje

elementów oka i

ucha w

powstawaniu

obrazu i dźwięku.

Przedstawia rolę

zmysłu

równowagi,

smaku, węchu i

dotyku.

Przeprowadza

doświadczenie

sprawdzające

gęstość

rozmieszczenia

receptorów w

skórze różnych

części ciała.

Planuje i

przeprowadza badania

złudzeń wzroku.

Planuje i

przeprowadza badania

wpływu różnych

czynników na zmysł

wzroku, słuchu,

smaku, węchu i

dotyku.

UKŁAD ROZRODCZY

Wymienia etapy

rozwoju

przedurodzeniowego

człowieka (zygota,

zarodek, płód).

Wyjaśnia wpływ

różnych czynników

na rozwój zarodka i

płodu.

Uzasadnia

konieczność

Opisuje etapy cyklu

miesiączkowego

kobiety.

Określa rolę gamet

w procesie

zapłodnienia.

Przedstawia cechy

fizycznego,

psychicznego i

społecznego

dojrzewania

Rozpoznaje

elementy budowy

układu rozrodczego

męskiego i

żeńskiego oraz

podaje ich funkcje.

Przedstawia

związek budowy i

funkcji

wybranych

narządów układu

rozrodczego.

Wykorzystując dane

medyczne i naukowe,

wykazuje związek

pomiędzy trybem

życia a chorobami

układu rozrodczego i

przenoszonymi drogą

płciową.

Ocenę niedostateczną – otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań koniecznych tzn. :

nie opanował wiadomości i umiejętności określonych w wymaganiach przedmiotowych i braki te uniemożliwiają mu dalsze zdobywanie i pogłębianie wiedzy z tego przedmiotu.

nie wykazuje chęci do współpracy i poprawy ocen niedostatecznych, nie wykonuje zadań postawionych przez nauczyciela lub realizowanych przez grupę. nie korzysta z pomocy oraz z dodatkowych zajęć proponowanych przez nauczyciela, lekceważy swoje obowiązki , nie chce korzystać z rad nauczyciela, jego wskazówek i pomocy, nie prowadzi zeszytu przedmiotowego, wobec wszelkich problemów i działań dotyczących środowiska przyrodniczego zachowuje się

lekceważąco,

w swoim postępowaniu dopuszcza się czynów szkodzącym roślinom i zwierzętom.

wykonywania badań

kontrolnych jako

sposobu wczesnego

wykrywania raka

piersi, raka szyjki

macicy i raka

prostaty.

Przedstawia zasady

profilaktyki chorób

przenoszonych

drogą płciową.

człowieka.

HOMEOSTAZA

Analizuje

informacje

dołączane do leków

oraz wyjaśnia,

dlaczego bez

wyraźnej potrzeby

nie należy

przyjmować leków

ogólnodostępnych

ani suplementów.

Uzasadnia, że

antybiotyki i inne

leki należy stosować

zgodnie z

zaleceniem lekarza

(dawka, godziny

przyjmowania leku i

długość kuracji).

Przedstawia

zdrowie jako stan

równowagi

środowiska

wewnętrznego

organizmu oraz

choroby jako

zaburzenia

homeostazy.

Analizuje

współdziałanie

układów narządów

w termoregulacji.