027 | MAJ – CZERWIEC 2011DWUMIESIĘCZNIK BEZPŁATNY

POSZYCIE DACHU

TRWAŁE RYNNY

DACHÓWKI CEMENTOWE

WEŁNA CZY STYROPIAN

OKNA W DACHU PŁASKIM

NAJNOWSZE ROZWIĄZANIA

DACH BEZ BŁĘDÓW

DOŚWIETLENIE DACHÓW PŁASKICH

http://www.pruszynski.com.pl

http://www.protec.pl

 M iejsce zamieszkania determinuje nasze życie, przeprowadzka może zmie-

nić wszystko, oby na lepsze. Czy wie-

lu z nas w tym roku uda się zamieszkać

w nowym, wymarzonym domu?

Każdy jest na innym etapie inwestycji: poszukuje działki, jest w trakcje jej zakupu,

przygotowuje się do budowy lub już rozpo-

czął w tym roku kolejny jej etap. Są też tacy,

którzy fi niszują inwestycję życia. Większość

decyzji odnośnie budowy musi podejmować

sam inwestor – to ogromna odpowiedzial-

ność. Czy są sposoby, aby uniknąć błędów?

Niby wszyscy wszystko wiedzą, a i tak błędy

budowlane wydają się nieuniknione. Oby tylko

były one jak najdrobniejsze i nie miały wpływu

na  eksploatację budynku.

Dach to około 30% całkowitych kosztów

budowy domu – niemało. Oddając w  Państwa

ręce kolejny, wiosenny numer Przeglądu

Dachowego e-dach.pl, mamy nadzieję

na udział w przejściu przez ten etap budowy

obronną ręką. c E.K.

Od Redakcji

WYDAWCAGrupa e-budownictwo.pl Sp. z o.o.

ADRES REDAKCJIul. Pory 59 lok. 97, 02-757 Warszawatel. 22 40 13 550, www.e-budownictwo.pl

REDAKTOR NACZELNAEwa Kalicka | ekalicka@e-budownictwo.pl

REDAKTOR PROWADZĄCAJoanna Szot | jszot@e-budownictwo.pl

REDAKCJAMarta Balcerowska, Katarzyna Dębek, Monika Jabłońska, Ewa Kulesza, Paweł Wiśniewski

BIURO REKLAMYtel. 22 651 59 90, faks 22 203 45 75 | reklama@e-budownictwo.plArkadiusz Gnattel. 0 602 107 700 | agnat@e-budownictwo.plPaulina Gordontel. 0 602 332 696 | pgordon@e-budownictwo.plAnna Makowskatel. 0 606 870 700 | amakowska@e-budownictwo.pl

STUDIO GRAFICZNE Katarzyna Witczak | www.typomoticon.com

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do ich redagowania oraz skracania. Nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam.

Copyright© Grupa e-budownictwo.pl Sp. z o.o.ISSN 1689-8028 | nakład 15 000 egz.

Druk: Colours Factory

06 Cztery skosy

fot.

na o

kład

ce: V

elux

Ewa Kalicka

02

04 CO OFERUJE RYNEK Ważne produkty, nowości

06 WSZYSTKO O DACHACH Budowa, eksploatacja, remont

13 Choroby drewna

16 Sztywne łącze

18 Kominy systemowe

22 Poszycie dachu

26 Wełna czy styropian

30 Konstrukcja na widoku

32 Okna od wewnątrz

36 Doświetlić inaczej

38 Dachówki cementowe

42 Misja specjalna

44 Mech-pech

46 Rośliny zielone na dachu

48 Trwałe rynny

52 Pod napięciem

54 Nieproszony gość

10 Dach bez błędów

http://www.fakro.pl

Smukła linia rolet Wszystkie manualne rolety na prowadnicach VELUX zostały

wyposażone w innowacyjny system naciągania tkaniny z całkowicie

ukrytymi sznurkami. Prowadnice i kaseta rolety są niemal niewi-

doczne na oknie. Natomiast rolety plisowane działają w systemie

bez kasety, dzięki czemu można operować górną i dolną listwą. We

wszystkich roletach z kasetą szerokość maskownicy górnej kasety

została zredukowana o ponad 50% i ma zaledwie 2 cm. To unikalne

wzornictwo sprawia, że rolety wyglądają subtelnie i nowocześnie,

jednocześnie pozwalają wpuścić do pomieszczenia więcej światła,

gdy są podniesione. W „smukłej” linii produktów dostępne są

rolety dekoracyjne, zaciemniające, żaluzje, a także rolety typu

„dwa w jednym” – to wyjątkowo funkcjonalne połączenie rolety

zaciemniającej wnętrze z subtelną i niezwykle dekoracyjną roletą

plisowaną. Oryginale rolety wykonane są z wysokiej jakości mate-

riałów i tkanin, które nie blakną z upływem czasu i nie wymagają

konserwacji. Unikalny system Pick&Click umożliwia samodzielny

montaż. Bardzo szeroka gama kolorów i wzorów pozwala dobrać je 

do każdego wystroju wnętrza. Ceny: od 205 zł. Gwarancja: 3 lata c

Producent: VELUX Polska [www.velux.pl]

CO OFERUJE RYNEK

04

Nowa blacha dachówkowa Specjalnie zaprojektowany model blachodachówki Adamante to nowość w ofercie firmy Ruukki.

Blacha dachówkowa doskonale podkreśli charakter każdego domu oraz zaspokoi gusta najbardziej

wymagających klientów.

Adamante to nowoczesny produkt, w którym połączono tradycyjny wygląd dachówki z niespotykanymi

na rynku rozwiązaniami. Nowatorskie rozwiązanie krawędzi startowej, specjalnie wyprofilowany początek

blachy podnosi estetykę całego dachu. Nowy funkcjonalny rowek kapilarny oraz innowacyjny zatrzask

w górze fali zapewniają lepszą szczelność i trwałość połączenia. Dzięki zastosowanym materiałom,

nowoczesnej technologii i precyzji wykonania łączenia arkuszy blachy na dachu są praktycznie niewidoczne.

Model Adamante produkowany jest z blachy powlekanej powłoką Pural mat. Specjalnie dla tego

modelu wprowadzone zostały dwa nowe kolory – burgund i oberżyna, co zwiększa atrakcyjność oferty

i możliwość dostosowania do wizji właściciela. Na nowy produkt Ruukki udziela 50 lat gwarancji

technicznej. c

Producent: RUUKKI [www.ruukkidachy.pl]

Wielofunkcyjna Płyta Budowlana MFP

Drewnopochodna Płyta Budowlana MFP, dostępna

w ofercie firmy Pfleiderer, to produkt innowacyjny, z powodze-

niem zastępujący tradycyjną płytę OSB. Główne atuty, czyli

wytrzymałość i odporność na wilgoć, płyta zawdzięcza swojej

wyjątkowej strukturze, w której długie i cienki wióry, ułożone

w różnych kierunkach są sklejone najwyższej jakości żywicami

z melaminą. Gwarantuje to stabilność płyty, dzięki czemu jest

ona wytrzymała na obciążenia w obu kierunkach (poprzecznym

i podłużnym), a to oznacza, że w każdym położeniu jej odporność

na obciążenia jest jednakowo wysoka.

Zaletą Płyty Budowlanej MFP jest wszechstronność jej zastoso-

wania. Nadaje się ona na sztywne poszycie dachu pod pokrycie

dachowe, ścianki działowe, nośny podkład podłogowy (także

w piwnicach), posadzkę, pokrycie stropów, konstrukcje balkonów

i tarasów. Przeznaczona jest także do budowy ścian, znajduje

zastosowanie podczas prac budowlanych i wykończeniowych.

Ponadto płyta doskonale izoluje termicznie i akustycznie.

Materiał jest łatwy w obróbce – jego wysoka spoistość i jed-

norodność umożliwia wiercenie, piłowanie i frezowanie, tak jak

w przypadku masywnego drewna, a gwoździe, śruby i zaciski

pozostają stabilnie umocowane nawet przy brzegu płyty. c

Producent: Pfleiderer [www.pfleiderer.pl]

Na kłopoty Onduband

Onduband to wodoodporna, samoprzylepna

taśma bitumiczna służąca do naprawy, uszczelnia-

nia i zabezpieczenia szczególnie wrażliwych miejsc

budynku. Taśma ma szerokie spektrum zastoso-

wań: możemy jej użyć zarówno do izolacji oprawy

komina, naprawy przeciekającej rynny, krawędzi

dachowych czy parapetu, jak i uszczelnienia okna

dachowego oraz pękniętej dachówki. Taśma

sprawdza się wszędzie tam, gdzie potrzebny jest

trwały i odporny na działanie wiatru, deszczu

czy mrozu materiał uszczelniający. Gwarantuje

szczelne, a przy tym estetyczne i dopasowane

do pokrywanej powierzchni zabezpieczenie.

Montaż taśmy jest bardzo prosty i można go

przeprowadzić samodzielnie, wystarczą nożyczki

lub nóż do cięcia. Produkt dostępny jest w czterech

kolorach: aluminium, ołów, terakota i czerwień.

Dostępne są dwa rodzaje taśmy:

v Onduband EASY – przeznaczona dla klientów

indywidualnych, parametry taśmy: gr. 1,1 mm,

dł. 5 m lub 10 m, szer. 5 cm, 7,5 cm, 10 cm,

15 cm. Cena: od 14,50 (5 m) do 41,90 zł (10 m).

v Onduband PRO – przeznaczona dla rynku

profesjonalnego, parametry taśmy: gr. 1,5 mm,

dł. 10 m, szer. 7,5 cm, 10 cm, 15 cm, 30 cm.

Cena: od 29,90 zł do 99,90 zł. c

Producent: Onduline Materiały Budowlane

[www.onduline.pl]

Pasywne okno dachowe Okno dachowe FTT U8 Thermo to nowatorski, superenergooszczęd-

ny produkt przeznaczony dla budownictwa energooszczędnego oraz

pasywnego. Współczynnik przenikania ciepła całego okna FTT U8 Ther-

mo wynosi Uw

= 0,58 W/(mK), jest to najbardziej energooszczędne okno

dachowe dostępne na rynku. Okno dachowe sprzedawane jest w kom-

plecie z kołnierzem uszczelniającym z dodatkową termoizolacją EHV-AT

Thermo.

Nowatorska konstrukcja okna zapewnia dużą oszczędność energii ciepl-

nej. Pakiet szybowy osadzony jest w specjalnie zaprojektowanej ramie

skrzydła z poszerzonymi drewnianymi profilami, co minimalizuje zjawisko

powstawania mostków cieplnych oraz zapewnia lepszą izolacyjność okna.

Okno dachowe wyposażone jest w superenergooszczędny trzykomorowy

pakiet szybowy U8 o współczynniku Ug = 0,3 W/(mK).

FTT Thermo jest oknem otwieranym obrotowo z podniesioną osią

obrotu, dzięki czemu nawet wysoka osoba może wygodnie stać

przy otwartym oknie. c

Producent: FAKRO [www.fakro.pl]

W OSTATNIM NUMERZE PRZEGLĄDU DACHOWEGO E-DACH.PL ORAZ W PORTALU E-DACH.PL OGŁASZALIŚMY KONKURS „PROFESJONALNE ELEKTRONARZĘDZIA”. ZADANIEM KONKURSOWYM BYŁO UDZIELENIE POPRAWNYCH ODPOWIEDZI NA 5 PYTAŃ DOTYCZĄCYCH PROFESJONALNYCH, NIEBIESKICH ELEKTRONARZĘDZI FIRMY BOSCH.

ELEKTRONARZĘDZIA TWORZONE PRZEZ PROFESJONALISTÓW DLA PROFESJONALISTÓW, SPEŁNIAJĄCE WYMAGANIA POD WZGLĘDEM WYDAJNOŚCI, PRECYZJI I WYTRZYMAŁOŚCI OTRZYMUJĄ:

1. PIOTR PRASOWSKI–

2. AGATA GEZE–

3. JACEK PROSTY–

4. MARCIN MRÓZ–

4. ANNA SUPERNAK–

KONSTRUKCJE

06

fot.

Bra

as

Dach pełni wiele ważnych funkcji związanych zarówno z komfortem życia mieszkańców, jak i ich bezpieczeństwem, m.in. jako przegroda budowlana chroni wnętrze budynku przed wpływami atmosferycznymi, jako ważny element konstrukcyjny przenosi obciążenia od śniegu oraz wiatru na ściany budynku.

CZTERY SKOSY

 I stnieje wiele podziałów dachów. Jednym z nich jest ich

klasyfikacja ze względu na kształt. Wyróżnia się m.in. dachy płaskie,

kopulaste, jedno-, dwu-, wielospadowe itd. W budownictwie jedno-

rodzinnym najczęściej stosowane są dachy dwu- i wielospadowe.

Najprostszą formą dachu wielospadowego jest dach czterospadowy.

KONSTRUKCJA DACHU CZTEROSPADOWEGOOmawiany typ dachu składa się z czterech połaci, nachylonych

z reguły pod tym samym kątem. Jeśli budynek zbudowany jest

na planie prostokąta, to mówi się o dachu kopertowym (rys.1),

którego cechą charakterystyczną jest to, że dwie jego połacie mają

kształt trapezu (dla dłuższych krawędzi budynku), a pozostałe dwie

trójkąta (dla krótszych). W przypadku domów zbudowanych na pla-

nie kwadratu wszystkie połacie to trójkąty – zbiegają się w jednym

punkcie – taki dach nazywany jest dachem namiotowym (rys. 2).

Konstrukcja więźby dachu czterospadowego w domach jednorodzinnych jest z reguły drewniana, najczęściej płatwiowo-

-kleszczowa (rys. 3).

Pokrycie, jak w przypadku każdego typu dachu, dobiera się w zależności od kąta nachylenia połaci. Blacha, blachodachówka

oraz papa mogą być stosowane w przypadku mniejszego nachylenia

(papa 3-20º, blacha 25-40º), natomiast dachówka, gont, słoma

– dla nachyleń w zakresie 35-50º.

ZALETY I WADY Dach czterospadowy urozmaica wizualnie bryłę budynku.

Jego konstrukcja wykazuje dużą sztywność przestrzenną, w związ-

ku z czym jest mniej podatny na niekorzystne działanie porywów

wiatru. Dodatkową zaletą jest obecność okapu na całym obwodzie

dachu, co chroni ściany przed ewentualnym zamakaniem.

Z drugiej strony, wykonanie dachu czterospadowego jest stosunkowo drogie. Ze względu na skomplikowaną konstrukcję

nośną wymaga on dużego nakładu pracy i materiałów. Poza tym,

dach tego typu generuje aż cztery skosy na poddaszu, w związku

z czym może znacznie ograniczyć jego powierzchnię użytkową.

PODDASZE Dachy czterospadowe sprawdzają się dobrze w domach parterowych

i z poddaszem nieużytkowym. Wprowadzając takie rozwiązanie

w budynkach z poddaszem użytkowym należy liczyć się z faktem,

że powstaną tam strefy trudne do zagospodarowania. Można próbo-

wać przeciwdziałać zmniejszeniu powierzchni użytkowej poprzez:

v wykonanie wysokich ścianek kolankowych, czyli ścian,

na  których opiera się konstrukcja więźby dachowej,

v zastosowanie dachu mansardowego (rys. 4) – dachu

czterospadowego, w którym każda połać składa się z dwóch części

– połaci górnej o niewielkim kącie nachylenia i dolnej o dużym

kącie, nierzadko przekraczającym 80º. Takie rozwiązanie sprawia,

że już w niewielkiej odległości od ścian dorosły człowiek może

poruszać się bez przeszkód.

v wykonanie na poddaszu lukarn, czyli specjalnych

nadbudówek, w które można wstawić typowe okna, a przy tym

zyskać dodatkową przestrzeń.

Istnieje kilka możliwości naturalnego doświetlenia pomieszczeń na poddaszu. Dwa najczęściej stosowane sposoby to:

Urszula Klimczyk

płatew

kleszcze

krokiew

rys. 4 Dach czterospadowy (mansardowy)

rys. 3 Schemat konstrukcji więźby dachowej – dach czterospadowy

rys. 2 Dach namiotowy

rys. 1 Dach kopertowy

rys.

Urs

zula

Klim

czyk

wykonanie okien w lukarnach lub zamontowanie w dachu okien połaciowych. Głównym czynnikiem, który powinien decydować o wyborze rodzaju okna jest kąt nachylenia połaci dachowej. Okna połaciowe należy stosować dla kątów nie mniejszych niż 15º, podczas gdy lukarny optymalnie spełniają swoją funkcję przy kącie większym niż 45º.

W drugiej kolejności należy wziąć pod uwagę estetykę bryły budynku (lukarny wpływają znacząco na jej formę architektonicz-ną), koszty wykonania (okna połaciowe są rozwiązaniem tańszym) oraz potrzeby użytkowników: oczekiwany stopień doświetlenia po-mieszczeń (okna połaciowe przepuszczają z reguły więcej światła), łatwość czyszczenia okien (szyby w lukarnach mniej się brudzą). c

KONSTRUKCJE

08

Czterospadowy dach kopertowy rozrzeźbiony ciekawymi w kształcie lukarnami wygląda naprawdę malowniczo. (fot. Wienerberger)

Dach kopertowy z dwoma małymi wolimi oknami, których forma i rozmiary nie były w tym przypadku trafionym pomysłem. (fot. Braas)

Dach czterospadowy, namiotowy (na planie kwadratu). Jego formę urozmaicono lukarną z balkonem. (fot. Braas)

Nie wszystkie stalowe dachy oferowane na polskim rynku, spełniają wymagane

prawem normy jakości. Najważniejszym elementem - decydującym o trwałości

stalowego pokrycia dachowego – jest warstwa cynku, która chroniąc blachę,

gwarantuje zachowanie jej właściwości antykorozyjnych. Masa cynku poniżej 275 g/m²

jest niezgodna z normą PN-EN 508-1.2010 i znacząco obniża żywotność dachu.

Planujesz budowę lub remont domu? Zapytaj swojego sprzedawcę czy dach,

który kupujesz, jest właściwe chroniony. Sprawdź czy powłoka cynku blachy

dachowej wynosi co najmniej 275 g/m².

Najważniejsze parametry dachu: 275 g/m2 - minimalna masa powłoki cynkowej dla blach powlekanych 25 μm - minimalna grubość powłoki lakierniczej 0,5 mm zalecana grubość blachy

W firmie BUDMAT jako pierwsi w Polsce badamy podstawowe parametry wyprodukowanego

dachu, gwarantując jego najwyższą jakość Indywidualnym Certyfikatem. Zastosowana procedura

pomiarowa została opracowana przez Instytut Techniki Budowlanej. Na etapie produkcji

dachów mierzymy grubość warstwy lakieru i cynku na blasze specjalistycznym przyrządem

pomiarowym niemieckiej firmy Fischer. Dzięki temu mamy pewność, że wyprodukowany

przez nas dach to pełnowartościowy produkt o niepodważalnej jakości.

Kupujesz stalowy dach i nie jesteś pewien jego jakości? Zadzwoń!

Zbadamy podstawowe parametry Twojego dachu.

Masz

jakoœci!

:

KONSTRUKCJE

10

Wartość dachu to około 30% łącznego kosztu budynku. Nie jest to więc element tani. Drogie są materiały konstrukcyjne, izolacyjne i wykończeniowe. Niemało trzeba zapłacić wykonawcom. Ważne zatem, aby dach powstawał bez błędów i to już od momentu jego projektowania.

Ewa Kulesza

DACH BEZ BŁĘDÓW

xxxx

xxxx

xxxx

xfo

t. fo

tolia

Rozbudowany w ten sposób dach bez wątpienia wymagał od wykonawców fachowości i doświadczenia. (fot. Braas)

 C zy stromy, czy płaski – dach powinienbyć dobrze zaprojektowany i wykonany

przez fachowców. Inaczej można się

spodziewać jeśli nie błędów, to sytuacji

wymagających tzw. kombinowania,

a ono albo się udaje, albo nie. W praktyce

każdy zrzuca winę na każdego: dekarze

na cieśli, cieśle na projektanta, projektant

na inwestora, a wszyscy razem na złą

jakość produktów. Za błędy winny też

bywa pośpiech, pogoda i zła komunikacja

między inwestorem a zleceniobiorcami.

ETAP 1 – PROJEKTNa rynku rządzi architektoniczny

supermarket, czyli projekty gotowe

z  opasłych katalogów. Co z tego wyni-

ka? Jest duża różnorodność projektów

i niełatwy wybór. Decyduje głównie cena

i estetyka. Przeglądając oferty trudno

przewidzieć, który dach podniesie

znacznie koszt domu lub będzie wymagał

od wykonawców sporo pracy i doświad-

czenia. Tu można popełnić pierwszy

błąd. Kuszące są wizualizacje domów

z udziwnionymi, wielospadowymi dacha-

mi, lukarnami typu wole oko, różnymi

krzywiznami bądź załamaniami połaci,

a czasem nawet wieżyczkami lub kopułka-

mi. Gdy przychodzi do realizacji, okazuje

się, że łatwo i tanio nie będzie. Projekty

gotowe nie zawsze są tak dokładne, jak

te zamawiane indywidualnie. Często

brakuje w nich dokładnie rozrysowanych

detali. W konsekwencji pozostaje tylko

polegać na doświadczeniu cieśli i dekarzy.

W przypadku projektów zamawianych

indywidualnie mamy większy wpływ

na przyszły kształt domu, ale co najważ-

niejsze wiele spraw możemy na bieżąco

konsultować z architektem, liczyć na jego

radę i podpowiedź.

ETAP 2 – WYBÓR TECHNOLOGIISposobów na izolację, ocieplenie,

wykończenie dachu jest mnóstwo. Także

więźby, czyli konstrukcje nośne dachów

mogą być budowane w różny sposób

i z różnych materiałów (tarcica zwykła,

klejona, stal, belki półprepfabrykowa-

ne). Ukończenie studiów na wydziale

budownictwa lądowego może nie

wystarczyć, żeby ogarnąć całe to bogactwo

możliwości. Jeśli budujemy pierwszy raz,

chcemy nadzorować przebieg prac i nie

dysponujemy grubym portfelem, lepiej

zdecydujmy się na proste, sprawdzone

rozwiązania. Eksperymenty w postaci

dachów przeszklonych, zielonych, krytych

nietypowymi materiałami (np. strzechą

lub łupkiem), izolowanych nowymi,

niesprawdzonymi jeszcze produktami

zostawmy innym.

ETAP 3 – WYBÓR MATERIAŁÓWAby na tym etapie nie popełnić błędu,

pamiętajmy o zasadzie – nie brnijmy

w radykalne oszczędności. To może odbić

się nam czkawką. Kupowanie najtań-

szych produktów i eliminowanie drogich

akcesoriów to prosta ścieżka do poważ-

nych kłopotów z dachem. Nikt nie każe

nam porywać się na  pokrycia z najwyższej

półki – miedź, łupek skalny, tytan-cynk.

Jednak nawet kupując dachówkę betono-

wą, gonty bitumiczne lub blachodachów-

kę szukajmy produktów firm cieszących

się renomą. Nie kupujmy też byle jakiego

drewna na więźbę, taniutkich folii dacho-

wych, papy lub styropianu nieznanego

pochodzenia. Bardzo ryzykowne jest

KONSTRUKCJE

12

w i ę c e j o k o n s t r u k c j a c h

Dach to nie tylko proste powierzchnie do pokrycia. To także miejsca łączenia połaci,

załamania – ich wykończenie jest sprawdzianem sztuki budowlanej, a najmniejszy nawet błąd

może dużo kosztować. (fot. Redakcja)

Budowa dachu to skomplikowana, wieloetapowa inwestycja.

(fot. Redakcja)

Do budowy dachu wybierajmy materiały tylko najlepszej jakości. (fot. Redakcja)

rezygnowanie z droższych produktów

– dachówek systemowych, akcesoriów

wentylacyjnych, elementów komunikacji

dachowej, barier przeciwśnieżnych, złączy

ciesielskich, taśm izolacyjnych do folii,

wkrętów z uszczelkami i temu podobnych.

Nie trzeba też chyba przypominać, żeby

kupować produkty ze znaczkiem CE,

z aprobatami technicznymi lub deklara-

cjami bądź certyfi katami zgodności z pol-

skimi i europejskimi normami. Sprawdzać

trzeba również warunki gwarancji i uwa-

żać, żeby później nie pogubić rachunków

i faktur.

ETAP 4 – WYBÓR WYKONAWCYTo kluczowa decyzja i trzeba ją podjąć

rozważnie. Tak jak na materiale, tak

i na wykonawcach nie wolno oszczędzać.

Ponieważ sami raczej nie jesteśmy na tyle

kompetentni, żeby poddawać ocenie

umiejętności cieśli i dekarzy, skorzystaj-

my z czyjejś rekomendacji – sąsiadów,

znajomych. Możemy prześledzić fora

internetowe i tam poszukać pozytywnych

lub też negatywnych opinii o różnych

ekipach wykonawczych. Niekiedy

producenci materiałów budowlanych

chętni są wskazać autoryzowane

lub polecane fi rmy. W wytypowaniu

wykonawcy pomocny może się okazać

kontakt ze  stowarzyszeniem branżo-

wym, zrzeszającym fi rmy wykonawcze.

Najgorsze co możemy zrobić, to zatrudnić

pierwszą fi rmę, która miała akurat wolny

termin.

Istotna jest umowa, którą podpisujemy z fi rmą wykonawczą. Ona będzie dla nas

podstawą do ewentualnych roszczeń, gdy

prace na dachu pójdą nie tak jak powinny.

W umowie muszą być określone terminy

kończenia poszczególnych etapów robót,

ostateczny koszt zlecenia, forma rozlicze-

nia prac oraz – co bardzo ważne – kary

umowne za niedotrzymanie poszcze-

gólnych warunków umowy (na przykład

zniszczenie materiału, opóźnienia).

ETAP 5 – NADZÓRCiesielstwo i dekarstwo to zawody

trudne, wymagające sporej wiedzy

i  praktyki. Niestety w naszym kraju

może je wykonywać każdy. Nie ma

żadnej urzędowej weryfi kacji umie-

jętności, nie  potrzebne są żadne

uprawnienia ani certyfi katy. Dekarzem

może zostać każdy, kto ma na to chęć.

Dla porównania, w Niemczech fi rmę

dekarską może założyć tylko wykonawca

z tytułem mistrzowskim. Inwestorowi

często trudno jest sprawdzić, czy roboty

prowadzone są prawidłowo. Jedyne co

może zrobić, to zerkać jak najczęściej

do projektu i  wyłapywać na bieżąco

wszelkie odstępstwa. Niestety, praktyka

pokazuje, że to inwestorzy z własnej

inicjatywy często nakłaniają do samo-

wolnych odstępstw od projektu. Robią

to, aby zyskać na czasie lub mniej wydać

na materiały.

Aby zapewnić profesjonalną kontrolę, warto zatrudnić inspektora nadzoru.

To specjalista, który zna się na rzeczy

i  potrafi zapobiec rozlicznym błędom.

Nie jest to tania usługa, ale z punktu

widzenia inwestora bardzo korzystna. c

13Korozja biologiczna drewna obejmuje procesy biologiczne niszczące materiał drewniany na wszystkich etapach, od wzrostu do fi nalnego zużycia jako surowiec energetyczny w reakcji spalania.

 D rewno pod względem chemicznym składa się z celulozy, ligniny, hemice-lulozy oraz niewielkich ilości żywic, tłuszczów, białek i substancji mine-ralnych. Podstawowymi czynnikami,

które wpływają na degradację drewna są:  oddziaływanie warunków atmosferycz-nych, grzyby i owady. Korozja wywołuje zmiany w strukturze oraz we właściwo-ściach fi zycznych i chemicznych drewna. Zmiany te zachodzą niezależnie od siebie,

jednak mogą nawzajem potęgować się, co w rezultacie prowadzi do zniszczenia materiału.

Warunkiem żywotności i wytrzymałości konstrukcyjnej drewna jest przestrzeganie następujących zasad: odpowiedni skład gatunkowy drzewostanów, prawidłowa gospodarka leśna, uzyskanie wieku rębności, właściwa pora ścinki i wywozu drewna, odpowiednie warunki przetarcia surowca, przechowywanie w odpowiedniej

temperaturze i wilgotności, branie pod uwagę czynników biodegradacyjnych na etapie projektowania konstrukcji, wykonawstwa oraz eksploatacji.

POZYSKIWANIEPozyskiwanie drewna przed uzyskaniem

wieku rębności, w szczególności drew-na iglastego wytwarzającego twardziel najczęściej wykorzystywanego do celów konstrukcyjnych, daje kiepski materiał

Andrzej Robert Karwowski

CHOROBYDREWNA

xxxx

xxxx

xxxx

xfo

t. Ca

rsek

t

o niskiej gęstości spowodowanej przewa-gą warstwy bielastej, małej odporności na grzyby i owady (wyższa wilgotność i mniejsza twardość). Pień sosny w przekro-ju poprzecznym składa się z ciemnego rdze-nia (twardziel), wokół niego koncentrycznie ułożone są roczne słoje warstwy bielastej od zewnątrz otoczone korą. Pod względem konstrukcyjnym, wytrzymałościowym oraz odporności na grzyby i owady zdecydowa-nie większą wartość ma drewno zawierające przewagę twardziela nad bielem.

Najczęściej drewno pozyskiwane jest z lasu w okresie letnim, w okresie intensywnej wegetacji. Latem (w związ-ku ze wzrostem) drewno ma wyższą wilgotność, co wpływa bezpośrednio na podatność surowca na rozwój sinizny i pleśni w wysokich, letnich temperatu-rach. Suszenie tarcicy z wyższego progu wilgotności powoduje pęknięcia, które negatywnie wpływają na jej późniejsze walory estetyczne i konstrukcyjne oraz stwarzają warunki do zagnieżdżenia jaj owadów oraz zarodników grzybów. W okresie letnim przypada również okres rujki szkodników, które mogą zostać  zawleczone z transportem do  tartaku i tam infekować wyrobione drewno.

Drewno po ścince powinno być jak najszybciej przetarte i pozbawione kory, w przeciwnym razie dochodzi do sinizny wywołanej przez grzyby oraz do atakowania warstw bielastych przez szkodniki rozwijające się w martwej korze. Materiał przetarty powinien być przechowywany z dala od drewna

w balach i kory, w miejscu osłoniętym od bezpośredniego działania słońca i deszczu oraz na przekładkach pozwala-jących na przewietrzanie. Rzeczywistość jest jednak inna. Z oszczędności placu i materiału, tarcica z korą w sąsiedztwie świeżo transportowanych z lasu bali leży na nierównych, cienkich przekładkach, w wyniku czego krzywi się i sinieje, pęka od piekącego słońca lub absorbuje wodę z opadów, zbiera jaja szkodników oraz zarodniki grzybów i czeka na „szczęśliwe-go odbiorcę”.

PROJEKTOWANIE I WYKONAWSTWONastępnymi mankamentami są błędy

w projektowaniu i wykonawstwie konstrukcji drewnianych. Do podsta-wowych należy stosowanie surowego drewna niepoddanego impregnacji, bądź poddanego nietrwałej metodzie powierzchniowej, która po paru latach nie chroni już drewna. Mało kto zdaje sobie sprawę, że zabarwione na zielono drewno nie daje żadnej gwarancji

trwałości na przyszłość. Udowodnio-ne jest, że jedyną skuteczną metodą zabezpieczającą na długie lata materiał drewniany jest impregnacja ciśnieniowa.

Brzemienne w skutkach są błędy konstrukcyjne powodujące zaciekanie, zawilgocenie oraz podtapianie kon-strukcji – tworzy to warunki do rozwoju grzybów, glonów, mchów i poro-stów. Z kolei brak lub nieprawidłowa wentylacja poddaszy i przestrzeni pod pokryciem dachowym stwarza warunki (wzrost temperatury i wilgotności) sprzyjające rozwojowi grzybów i larw szkodników. Do podstawowych błędów w eksploatacji domów i konstrukcji drewnianych należą: brak okresowe-go odnawiania powłok ochronnych na elementach drewnianych narażonych na działanie czynników atmosferycz-nych oraz tworzenie z domów miesz-kalnych szczelnych, zaizolowanych termosów. Najłatwiejszą naturalną metodą walki z grzybami jest ruch świe-żego powietrza wentylujący drewniane konstrukcje.

14

Żerowisko drwalnika. (fot. Carsekt)

Żerowisko spuszczela pospoiltego. (fot. Carsekt)

ROZKŁAD DREWNAZmiany zachodzące w drewnie wskutek

działania czynników biotycznych można sklasyfikować w następujący sposób: bakterie, glony, grzyby, porosty, mchy, paprocie, rośliny nasienne, owady, inne organizmy zwierzęce. Jedną z dwóch naj-groźniejszych grup są grzyby powodujące rozkład drewna. Wyróżnia się: biały roz-kład drewna, brunatny rozkład drewna, szary rozkład drewna. Niebezpieczeństwo rozkładu drewna polega na tym, że go nie słychać oraz często nie widać, a potra-fi strawić drewno w całym przekroju i  doprowadzić do katastrofy budowlanej.

Biały rozkład drewna rozpoznajemy po białych wykwitach na powierzchni. Grzyby powodujące ten rozkład mają zdolność rozkładu wszystkich składników drewna (celulozy, ligniny i hemicelulozy). Rozkład ten występuje głównie w żywych i martwych drzewach w lesie oraz na skła-dowiskach, ale spotykany jest również w drewnie wyrobionym i w budynkach. Dzielimy go na rozkład biały jednolity, kie-dy równomiernie rozkładana jest celuloza

i lignina oraz rozkład biały niejednolity (selektywny), tzn. najpierw rozkładana jest lignina i hemiceluloza, a dopiero później celuloza.

Brunatny rozkład drewna występuje najczęściej w drewnie wyrobionym i w konstrukcjach. Rozpoznajemy go po brunatnej barwie i pękaniu drewna na pryzmatyczne kostki, grzyby w bardzo szybkim tempie rozkładają celulozę stanowiącą szkielet drewna i hemice-lulozę. Celuloza pod wpływem enzy-mów wydzielanych przez grzyby ulega rozkładowi na cukry proste, wydzielając przy tym dwutlenek węgla i wodę. Więk-szość grzybów powodujących brunatny rozkład drewna wytwarza sznury grzyb-niowe (ryzomorfy) o średnicy dochodzącej do kilkunastu milimetrów i długości na-wet kilkunastu metrów. Przy pomocy tych sznurów grzyby potrafią trawić konstruk-cje wielopiętrowych budynków, zdobywa-jąc kolejne drewniane stropy. Brunatny rozkład drewna jest najgroźniejszym z rozkładów, potrafi w ciągu 9 miesięcy strawić 70% masy drewna w elementach konstrukcyjnych, co  niejednokrotnie prowadzi do katastrof budowlanych.

Szary rozkład drewna charakteryzuje się szarą strukturą drewna, pękającą na drob-ne, pryzmatyczne kosteczki. Jest to rozkład powierzchniowy, sięgający na głębokość ok. 4 mm. Występuje głównie w drewnie na zewnątrz budynków i narażonym na cią-głe zawilgocenie. Rozkłada wszystkie skład-niki drewna w obszarze swego działania.

NISZCZĄCE OWADYDrugą najgroźniejszą i występującą

grupą są owady niszczące drewno. Ze względu na mobilność (doskonale potrafią latać) oraz problem z identyfikacją i dostę-pem (larwy wgryzają się w głąb przekroju drewna) są najtrudniejszym do zwalczenia

czynnikiem powodującym korozję biolo-giczną drewna. Ze względu na upodobania mikroklimatyczne i bytowe dzielimy je na: niszczące drewno powietrznosuche (miazgowce, spuszczel pospolity, kołatek domowy, wyschlik grzebykorożny), niszczące drewno zawilgocone i częściowo rozłożone przez grzyby (tykotek pstry, kołatek uparty, krokwiowiec piłkorożny, palotocz mostowy, bartodziej próchnik, miedziak sosnowiec), niszczące kon-strukcje drewniane zasiedlone na etapie surowca (wykarczak sosnowiec, szczapów-ka bruzdkowa), zasiedlające niekorowane drewno w konstrukcjach (zagwoździk fioletowy, stukacz świerkowiec). Najwięcej szkód w drewnie wyrobionym wyrządzają szkodniki z pierwszej grupy. Sprzyja im ludzka nieświadomość i bezmyślność oraz niekontrolowane dążenie do oszczędności energii poprzez przesadną izolację oraz niedostateczną wentylację konstrukcji drewnianych. Pole do popisu szkodnikom daje wykorzystywanie tańszego, nieimpre-gnowanego materiału konstrukcyjnego. Dla porównania, larwa spuszczela w trady-cyjnej, nieizolowanej i dobrze wentylowa-nej więźbie dachowej rozwija się 5-8 lat, natomiast w ocieplonej i pozbawionej wentylacji rozwija się 2-3 lata.

Zapobieganie większości czynników korozji biologicznej drewna jest stosun-kowo proste, ale ich usuwanie w gotowej, eksploatowanej konstrukcji bardzo trudne i wymagające wiedzy, doświadczenia oraz dostępu do specjalistycznych technologii i preparatów. c

Podstawowymi czynnikami, które wpływają na korozję drewna są: warunki atmosferyczne, grzyby i owady. (fot. Carsekt)

Korozja wywołuje zmiany w strukturze oraz we właściwościach fizycznych i chemicznych drewna. Niebezpieczne dla drewna są grzyby, powodujące jego rozkład. (fot. Carsekt)

 M etalowe łączniki są łatwe w użyciu i pozwalają na stworzenie lekkich

konstrukcji drewnianych z elemen-

tów, których wymiary utrudnia-

łyby wykonanie tradycyjnego

ciesielskiego złącza. Ułatwiają montaż,

przy projektowaniu nie trzeba przeliczać

każdego połączenia, ponieważ korzysta się

z gotowych katalogów producentów. Dają

pewność precyzyjnego połączenia oraz

zmniejszają zużycie drewna nawet o 50%.

Łączniki produkowane są z wysokoga-tunkowej blachy stalowej ocynkowanej.

W ich ściankach są fabrycznie nawiercone

otwory pod śruby, dyble lub gwoździe.

Otwory mogą mieć również kształt owal-

ny – można regulować położenia łącznika

podczas montażu. Dzięki łącznikom drew-

niane elementy mają odpowiednio przy-

cięte i wyrównane końcówki – dokładnie

do siebie przylegają, tworząc węzły.

DUŻY WYBÓRW standardowej ofercie producentów

jest ok. 450 złączy. Ich wybór zależy

od kształtu połączenia, rodzaju łączonych

elementów oraz siły, jaka będzie działać

w połączeniu. Najczęściej używane to:

v płytki perforowane – blachy o grubości

1,5-2 mm w kształcie kwadratu, prostoką-

ta lub litery T. Wykonane są w nich

otwory o jednakowej lub zróżnicowanej

średnicy. Zazwyczaj są one równomiernie

rozmieszczone. Płytki łączą dwa lub trzy

elementy o jednakowej grubości w jednej

płaszczyźnie. Najczęściej stosowane są

w połączeniach jętka–krokiew, miecz–słup;

v złącza kątowe (kątowniki, „winkle”)

– łączą elementy pod kątem prostym.

Są równo- i różnoramienne. Ich grubość

to 2-4 mm. Niektóre kątowniki mają

wytłaczane żebra wzmacniające, wówczas

nadają się do wykonywania połączeń

narażonych na silne obciążenia i o dużym

spadku, np. na łukowych żebrach. Kątow-

niki są używane do połączeń belka–belka,

belka–słup, belka–legar. Do połączenia

drewna z betonem używa się kątowników

wykonanych z blachy grubości do 8 mm;

v łączniki belek – za ich pomocą wykonuje

się połączenie podłużne dwóch belek

o takim samym przekroju. Produkowane

są łączniki do zespalania belek przyciętych

pod kątem prostym lub ostrym. Do jedne-

go połączenia używa się dwóch łączników

– lewego i prawego;

v wsporniki belek – łączą dwie belki.

Można też je użyć do mocowania belek

do ścian i słupów.

Produkowane są również wsporniki, które po zmontowaniu dwóch elemen-

tów są niewidoczne. Na nośny, wysta-

jący element łącznika (przykręconego

do belki, słupa lub ściany) nakłada się

belkę z  wyciętym otworem – łącznik

umieszczony zostaje wewnątrz belki,

a na zewnątrz widać tylko łebki śrub,

którymi został z nią połączony;

v łączniki uniwersalne – używane są

do  łączenia belek krzyżujących się pod

kątem prostym. Na jedno skrzyżowanie

belek stosuje się dwa takie łączniki. Mogą

mieć różne kształty. Przykręcane lub przy-

bijane są zawsze w trzech płaszczyznach.

Mają grubość 2-2,5 mm;

v łączniki do płatwi i krokwi – stosowane

są do łączenia belek, które przecinają

się pod kątem prostym. Z racji swego

specyficznego kształtu wykorzystuje się

je do łączenia płatwi z krokwiami. Do tego

celu nadają się też łączniki widełkowe;

v knagi – łączą leżące na sobie belki, najczę-

ściej płatwie i krokwie. Mogą służyć także

jako wsporniki podpierające belki. Dłuższe

ramię przymocowuje się do wiązarów

nośnych, krótsze do belek drugorzędnych.

Stosuje się je w miejscach konstrukcji

narażonych na przechył, ponieważ są

wytrzymałe na zginanie;

v wsporniki krokwi („buty”, wieszaki,

siodełka) – łączą krokwie z murłatami

lub betonowym wieńcem w ścianie

kolankowej. Szerokość wewnętrzna

dopasowywana jest do standardowych

grubości drewna budowlanego, najczę-

ściej jest to 38  mm. Wspornik do betonu

KONSTRUKCJE

16Każde złącze konstrukcyjne musi być wykonane i spasowane dokładnie bez żadnych luzów, ponieważ ma to wpływ na stabilność całej więźby dachowej. I do tego właśnie służą metalowe płytki, kątowniki i kształtowniki.

SZTYWNE ŁĄCZE

Joanna Szot

przymocowuje się śrubami nierdzewny-mi, a do murłat – gwoździami. Krokwie umieszcza się między obejmami łącznika i przykręca śrubami. Są również dostępne wieszaki o przekroju teowym – stalowe z otworami, lub aluminiowe – bez otwo-rów. Służą do połączeń niewidocznych. Belkę nacina się pionowo, nasadza na wspornik i kotwi stalowymi kołkami;

v złącza czołowe – mają kształt kątownika z jednym bokiem trójkątnym. Łączą deski okapowe z krokwiami. Nierównomierne rozmieszczenie otworów o różnych średni-cach powoduje, że na jedno połączenie przypada jedno złącze;

v złącza typu motyl (przesunięte) –  nazwę zawdzięczają specyficznemu kształtowi, dzięki któremu drewno może swobodnie pracować. Używane są do czołowego łączenia krokwi z prostopadłymi do nich elementami zwanymi wymianami. Wymiany wstawia się np. w miejscu, w którym będzie okno połaciowe – jeden na górze i drugi na dole otworu okiennego;

v złącza Gerbera – służą do czołowego łączenia belek (o jednakowym przekroju, uciętych pod kątem prostym) wzdłuż poza punktem podparcia (w 1/5 odległości między podporami). Dają możliwość połączenia kilku krótkich belek w jedną, nawet kilkudziesięciometrową. Wyma-gana minimalna szerokość łączonych przekrojów drewnianych wynosi 80 mm. Złącza Gerbera zawsze występują parami: prawe i lewe;

v złącza Z – mocują listwy na belkach oraz drewniane belki złożone (dwuteowniko-we). Standardowe wysokości: 40, 45, 50, 55, 60, 65 mm, dopasowane są do wyso-kości stopek tych belek;

v kotwy krokwiowo-płatwiowe – służą do mocowania krokwi na płatwiach sto-powych, zabezpieczają krokwie położone na wiązarach przed ssaniem wiatru. Można je także stosować do mocowania jętek. Innym modelem kotwi są złącza płatwiowe, wyposażone w pazur umożli-wiający zaczepienie złącza w drewnie;

v kotwy drewno-stal – wykonane z ocynkowanej blachy o grubości 4 mm. Za ich pomocą podwiesza się np. stalowe belki dwuteowe do konstrukcji drewnia-nej lub odwrotnie. Używa się ich parami i  mocuje diagonalnie (na przekątnej połączenia);

v wsporniki słupów (kotwy słupów, stopki, stopy fundamentowe) – przeznaczone do osadzania słupów w betonie lub drew-nianej podwalinie, z regulacją wysokości lub bez regulacji – wkręcane w beton albo

do zabetonowania. Mają kształt ceownika obejmującego słup albo teownika, który chowa się w nacięciu w słupie;

v wsporniki kalenicowe – z cienkiej blachy perforowanej, służą do mocowa-nia listew kalenicowych i narożnych;

v taśmy perforowane (ciesielskie) –  wykonane ze stali. Zastępują drewniane wiatrownice służące do usztywniania więźby. Polecane są do stabilizowania gotowych wiązarów dachowych podczas budowania z nich konstrukcji dachowej. Nie wymagają dodatkowych łat, można je nabijać bezpośrednio na krokwie, a na nich kłaść poszycie.

Do montowania elementów więźby przeznaczone są również tzw. płytki gwoździowane (łączniki lub płytki kolcowe). Jednak samodzielnie nie da się z nich wykonać połączenia. Podczas prób przybijania ich do drewna, część kolców ulega wygięciu. Płytki te stosowane są wyłącznie przez firmy produkujące gotowe wiązary.

PODSTAWOWE ZASADY 1 W połączeniach krzyżowych złącza

umieszcza się po przekątnej – minimali-zuje to wpływ sił skręcających.

2 W złączach kątowych gwoździe należy umieszczać jak najbliżej zagięcia – zapobiega to wyciągnięciu gwoździa oraz wyginaniu kątownika.

3 Nie trzeba wbijać gwoździ we wszystkie otwory – wybór zależy od poprzecznego przekroju, kierun-ku włókien drewna oraz kierunku działania siły.

4 Należy wykonać wiercenie wstępne przed wbiciem gwoździ krokwiowych, które będą obciążone poprzecznie do swojej osi. Pod gwoździe karbowa-ne nie jest to konieczne. Wiercenie wykonuje się na głębokość równą długości gwoździa. Średnica otworu powinna być równa 0,8-0,9 d (d – śred-nica gwoździa w mm). Wiercenia nie należy wykonywać, gdy gwóźdź będzie obciążony wzdłuż osi. c

Płytka perforowana

Złącze krokwiowo-płatwiowe HS

Wspornik belki Wspornik słupa

Taśma perforowana

Złącze krokwiowo-płatwiowe Złącze Gerbera typu W

Wspornik KnagaZłącze kątowe z blachy perforowanej

fot.

i rys

. Sim

pson

Str

ong

KOMINY

18

 P rodukcja kominów systemowych odbywa się w warunkach kontrolowanych, co przekłada się na jakość wykonania, monta-żu i eksploatacji. Gotowy komin jest transportowany na plac bu-dowy – ogranicza to ilość czasu potrzebnego do jego wykonania i praktycznie uniezależnia od warunków pogodowych montaż.

KOMINY PREFABRYKOWANE LEPSZEOD MUROWANYCH?Komin prefabrykowany składa się z zestawu odpowiednio

dopasowanych oraz wyprofi lowanych rur, a także niezbędnych ak-cesoriów (kształtki, drzwiczki rewizyjne, kratka wentylacyjna). Wykonane są one z materiałów kwaso- i ognioodpornych, zapew-niających maksymalne bezpieczeństwo użytkowania oraz ochro-nę przed szkodliwymi gazami. Większość gotowych rozwiązań wy-posażona jest także w izolacje cieplne w postaci mat termoizola-cyjnych, zabezpieczających przed wychłodzeniem przewodów ko-minowych umieszczonych na zewnątrz elewacji oraz w nieogrze-wanych pomieszczeniach. Umożliwia to utrzymanie odpowiedniej

temperatury spalin, co ma bezpośrednie przełożenie na sprawność ciągu kominowego.

W skład zestawu komina prefabrykowanego wchodzi również obudowa rur wykonana zazwyczaj z pustaków keramzytobeto-nowych lub ceramicznych o strukturze wielokanałowej. Oprócz osłaniania głównych przewodów, kanały te mogą także pełnić funkcję ciągów wentylacyjnych, co przyspiesza i upraszcza budowę komina, a zatem redukuje koszty.

Kominy systemowe najczęściej oferowane są w wielu wariantach dostosowanych do różnego rodzaju urządzeń grzew-czych i właściwości spalin. Najczęściej spotykane modele uni-wersalne są odporne zarówno na działanie kwasów, jak i pożary sadzy. Kominy te pozwalają na bezpieczne odprowadzanie spalin zarówno o wysokiej, jak i niskiej temperaturze. Przystosowane są więc do współpracy z urządzeniami spalającymi zarówno gaz, olej, jak i paliwa stałe. Ich zaletą jest także możliwość zmiany źródła ogrzewania domu bez konieczności przerabiania systemu komino-wego. Na rynku dostępne są także systemy z osobnym kanałem

Piotr Konopka

Kominy systemowe

fot.

Icop

al

W ostatnim czasie coraz większym zainteresowaniem cieszą się kominy systemowe (prefabrykowane), które z powodzeniem zastępują tradycyjne technologie murowane.

powietrznym, odprowadzającym parę wodną, umożliwiające

podłączenie kotłów kondensacyjnych. Bezproblemowo pracują

w warunkach nadciśnienia i podciśnienia, dzięki czemu doskonale

sprawdzają się jako ujście instalacji wyposażonych w wentylatory

wymuszające przepływ spalin.

KOMINY SZAMOTOWENajczęściej spotykanymi na rynku kominami systemowymi

są konstrukcje z ceramiki szamotowej. Grubość oraz rodzaj

szamotu dobierane są w zależności od przeznaczenia instalacji

(dymowa, bądź spalinowa), choć coraz częściej można spotkać

wkłady uniwersalne. Trójwarstwowy system tych kominów

umożliwia podłączenie ich do praktycznie każdego rodzaju kotła.

Obsługują zarówno instalacje gazowe, olejowe, jak i zasilane

paliwami stałymi. Kwasoodporność oraz idealna szczelność tych

konstrukcji umożliwia także obsługę kotłów kondensacyjnych.

Szamot ponadto tłumi wszelkie dźwięki wydostające się z kotła.

Pozwala też na stosowanie różnych nasad kominowych. Odpo-

wiednia grubość izolacji umożliwia dodatkowo budowę ceramicz-

nych systemów kominowych w formie samodzielnych konstrukcji

na zewnątrz budynku – ocieplenie gwarantuje optymalny ciąg, bez

ryzyka utraty efektywności systemu odprowadzania spalin.

Decydując się na komin z szamotu, warto pamiętać, że istotny wpływ na skuteczność instalacji ma odpowiedni montaż. W posa-

dowieniu komina układa się materiał izolacyjny, a następnie muru-

je na wysokość 20-30 cm cokół z cegły lub pustaków kominowych.

Na tak przygotowanym fundamencie powstaje obudowa, dodatko-

wo uszczelniona specjalnymi zaprawami cementowo-wapiennymi.

Wewnątrz tak przygotowanej osłony umieszczany jest pojemnik

na kondensaty i rury spalinowe. Na łączeniach rur stosuje się cera-

miczny kit uszczelniający lub wełnę mineralną w celu podniesienia

izolacyjności. Dopiero w tak przygotowanej instalacji wycinane są

otwory na drzwiczki rewizyjne oraz trójnik i kratkę wentylacyjną.

Szczytowa część komina ceramicznego powinna być wykończona

okładziną z płytek, cegłami klinkierowymi, bądź łupkiem.

KOMINY STALOWE I SYSTEMY MIESZANEAlternatywę dla prefabrykowanych kominów ceramicznych

stanowią konstrukcje stalowe – zarówno wpuszczane w tradycyjny

komin murowany, jak i systemy samodzielne. Za odprowadzanie

spalin odpowiedzialne są w nich rury ze stali kwasoodpornej

osłoniętej warstwą izolacji termicznej i zewnętrznym płaszczem.

Stal to materiał łatwo przewodzący ciepło, zatem ocieplenie

jest niezbędne do zmniejszenia poziomu wychładzania odpro-

wadzanych spalin. Zapobiega to skraplaniu zawartych w nich

pary wodnej, siarczanów oraz azotanów w efekcie dających

tzw.  kondensat (roztwór kwasu siarkowego i azotowego).

ICS

Q

KOMINY

20

w i ę c e j o k o m i n a c h

Szczytowa część komina powinna być estetycznie i trwale wykończona. (fot. Schiedel)

Trójwarstwowy system kominowy przystosowany do współpracy ze wszystkimi rodzajami urządzeń grzewczych. (fot. Icopal)

Dwuścienne kominy stalowe są bardzo lekkimi konstrukcjami, niewymagającymi fundamentów. Ich podstawę można zamonto-wać bezpośrednio do ściany, a poszczególne segmenty rur łączy się, wsuwając jeden element w drugi i zaciskając stalową obejmą. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość podłączenia kominka na-wet przy braku dedykowanego przewodu kominowego w ścianie.

Decydując się na stalowy komin należy zwrócić uwagę na  zachowanie bezpiecznej odległości pomiędzy odkrytymi elementami systemu, a materiałami palnymi i pamiętać, że nie wolno dotykać rur kominowych, gdyż grozi to oparzeniem.

Oprócz prefabrykowanych kominów szamotowych i stalowych, na rynku dostępne są również systemy ceramiczno-stalowe oraz stalowo-ceramiczne. Pierwszy człon nazwy pochodzi od mate-riału, z którego wykonano właściwe przewody kominowe, zaś drugi od materiału użytego do budowy osłony. Systemy tego typu wykorzystują zalety obu technologii w zależności od potrzeb. Można je także nazwać dedykowanymi, gdyż każdorazowo są dostosowane do konkretnego rodzaju urządzeń grzewczych oraz wyprowadzanych przez nie spalin.

KOMINY NA POZIOMIE EUROPEJSKIMWarto również wspomnieć, że – oprócz uniwersalności

zastosowań – kominy prefabrykowane umożliwiają łatwą kon-serwację oraz zapewniają długi okres użytkowania. W przypadku systemów ceramicznych producenci udzielają gwarancji nawet na 30 lat. Na modele stalowe co najmniej 10 lat. Kominy systemowe doskonale sprawdzają się w budownictwie wielorodzinnym i jedno-rodzinnym – tradycyjnym oraz szkieletowym. Zawsze jednak warto zwrócić uwagę, czy komin ma oznaczenie PN-EN, gwarantujące, że został wyprodukowany zgodnie z polską normą dostosowaną do dyrektyw Unii Europejskiej, co zapewnia bezpieczeństwo i wy-trzymałość na współcześnie wymaganym poziomie. c

JA

KO

ŚĆ

-P

RE

MI

UM

1 2 3

DELTA® chroni mienie. Oszczędza energię. Stwarza komfort.

DELTA®-LIQUIXXPłynna masa uszczelniająca

Uszczelniasz narożniki, krawędzie, miejsca przejść przez połacie dachowe?

Z DELTA®-LIQUIXX to łatwe i bezpieczne! Po prostu przytnij i dopasuj folię,

nanieś Delta®-Liquixx, ułóż włókninę Delta®-Liquixx GT 15, a na koniec

nanieś ponownie DELTA®-LIQUIXX i … gotowe!

Dorken Delta Folie Sp. z o.o. Ostródzka 88, PL - 03 - 289 Warszawa

Telefony: Sprzedaży: +48 (22) 798-08-21, Techniczny: +48 (22) 798-08-37, Finansowy: +48 (22) 798-08-42,

Marketingu: +48 (22) 798-08-32, Fax: +48 (22) 211-20-87

E-Mail: biuro@ddf.pl

NOWOŚĆ

POKRYCIA

22

Poszycie to warstwa dachu znajdująca się bezpośrednio na jego konstrukcji nośnej (więźbie).

 W yróżnia się elastyczne poszycie dachu, stanowiące wierzchnią warstwę wykończeniową dachu (dachówka, blacha, blachodachów-ka, gont, łupek itd.) oraz sztywne

poszycie dachu, będące podłożem dla warstwy elastycznej oraz zapewniające elementom konstrukcji dachu i izolacji termicznej ochronę przed wilgocią.

Obecnie najczęściej stosuje się dwa typy sztywnego poszycia dachu: pełne de-skowanie z papą lub folię dachową (folię wstępnego krycia, membranę dachową).

Podstawowymi czynnikami, które powinny decydować o wyborze typu sztywnego poszycia są: rodzaj pokrycia dachowego oraz kąt nachylenia połaci dachowej. Bezwzględnie pełne deskowanie należy zastosować w przypadku pokrycia gontem, dachówką bitumiczną lub blachą płaską, a także gdy kąt nachylenia połaci

nie przekracza 10-20º. Przy większym nachyleniu i pod pokrycie z dachówki, blachodachówki lub blachy falistej można zastosować zarówno poszycie typu „papa na deskowaniu”, jak i folię dachową.

PAPA NA DESKOWANIUJest to rozwiązanie tradycyjne, stosowane

od wielu lat. Deskowanie wykonuje się z impregnowanych drewnianych desek lub wodoodpornych płyt z materiałów drewnopochodnych (płyty OSB, płyty MFP, płyty pilśniowe, płyty ze sklejki). Następnie pokrywa się je papą; z reguły jest to papa podkładowa, termozgrzewal-na, o grubości 3-5 mm.

Rozwiązanie to niesie za sobą konieczność zapewnienia odpowiedniej wentylacji warstw dachu, gdyż papa jest materiałem nieprzepuszczającym pary wodnej. W tym celu wykonuje się szczeliny wentylacyjne. Jedna, o minimalnej grubości 2-3 cm, musi się znaleźć pomiędzy termoizolacją a deskowaniem (rys. 1a). Jej zadaniem jest osuszanie wilgotnego powietrza, które

przenika z wnętrza domu przez warstwę termoizolacji. Ewentualną drugą szczelinę zapewnia układ kontrłat i łat (w rozwiąza-niach, kiedy jest on konieczny), znajdujący się na deskowaniu, bezpośrednio pod pokryciem dachowym (rys. 1b). Należy pamiętać, że aby szczeliny spełniały swoją funkcję, musi być zapewniony w nich ruch powietrza. Gwarantują to otwory: wlotowy, najczęściej pod okapem, oraz

Urszula Klimczyk

Poszycie dachu

rys. 1 Schemat rozmieszczenia szczelin powietrznych w ocieplonych dachach z poszyciem z pełnego deskowania: a) dach z jedną szczeliną wentylacyjną,b) dach z dwiema szczelinami dylatacyjnymi.

rys. 2 Schemat przepływu powietrza w szczelinie powietrznej.

wylotowy w kalenicy dachu (rys. 2). Otwo-

ry te muszą być zabezpieczone specjalny-

mi siatkami, by nie dostały się do środka

ptaki lub owady, które mogłyby zabloko-

wać swobodny przepływ powietrza.

Poszycie pod blachę płaską wykonuje się z desek o gładkich krawędziach, układa-

nych prostopadle do krokwi, w odstępach

minimum 5-milimetrowych, stroną rdze-

niową do góry (rys. 3a). Takie ułożenie

powoduje, że przy odkształceniu skurczo-

wym deska „wygina się” środkową częścią

do góry (rys. 3b), co ułatwia swobodny

odpływ wody z pokrycia do przestrzeni

wentylowanej, jeśli deski ułożone są nie-

właściwie (rys. 3c), czyli stroną rdzeniową

do dołu, po odkształceniu, na brzegach

desek powstają uniesione do góry ostre

krawędzie, które mogą zatrzymywać wodę

na desce i powodować jej gnicie.

Szerokość desek stosowanych na sztywne poszycia dachowe oscyluje w granicach

10-15 cm, natomiast ich standardowa

grubość wynosi 2,5 cm. Deski przed

ułożeniem na dachu powinny być

odpowiednio zaimpregnowane, czyli

zabezpieczone przed niekorzystnym wpły-

wem działania ognia i korozji biologicznej

(pleśń, grzyb, owady). Nie jest konieczne

stosowanie izolacji przeciwwodnej (papy)

między pokryciem z blachy płaskiej

a  poszyciem z desek.

W przypadku pokrycia gontem, poszycie powinno mieć równą i gładką powierzch-

nię. W tej sytuacji wykorzystuje się deski

o brzegach profilowanych (by można je

było łączyć szczelnie na wpust i pióro) lub

płyty z materiałów drewnopochodnych.

Ostatnio coraz częściej stosowanym

rozwiązaniem jest właśnie poszycie z płyt.

W łatwiejszy i szybszy sposób można osią-

gnąć gładką powierzchnię. Płyty układa

się pasmami, dłuższą krawędzią prostopa-

dle do krokwi. Kolejne pasma wykonuje

się z przesunięciem o pół długości płyty,

a pomiędzy pasmami zostawia się przerwę

o szerokości minimum 5 mm, by płyty

mogły pod wpływem zmian wilgotności

swobodnie pracować i odkształcać się. Pły-

ty w danym paśmie montuje się na styk.

Na rynku istnieje wiele rodzajów płyt, które są wykorzystywane jako sztywne

poszycie dachowe. Najczęściej stosowane

to odporne na wodę płyty OSB lub płyty

MFP. Swoje zastosowanie znajdują tu

również paroprzepuszczalne płyty pil-

śniowe lub płyty z wodoodpornej sklejki.

W przypadku płyt wodoodpornych nie

wymaga się papy podkładowej, ale zaleca

się jej stosowanie.

FOLIA DACHOWAFolia dachowa, a dokładniej folia

wstępnego krycia (FWK) lub membrana

dachowa jest rozwiązaniem nowszym,

znanym i stosowanym krócej niż trady-

cyjna papa na deskowaniu. W przeci-

wieństwie do papy, folia jest materiałem

paroprzepuszczalnym, w czym upatruje

się jej podstawową zaletę. Zabezpie-

cza konstrukcję więźby dachowej oraz

termoizolację przed wodą, która może

przedostać się do wnętrza dachu przez

pokrycie, a jednocześnie ma zdolność

przeprowadzania pary wodnej tylko

rys. 3 Schemat ułożenia desek: a) sposób właściwy – stroną rdzeniową do góry, b) odkształcone deski poszycia, c) niewłaściwe zamontowanie desek poszycia.

Nowszym rozwiązaniem od papy jest folia dachowa. (fot. Monier)

POKRYCIA

24

w jednym kierunku – z wnętrza budynku do znajdującej się ponad folią wentylowa-nej warstwy dachu. Wśród FWK wyróżnia się folie nisko- i wysokoparoprzepusz-czalne. Różnią się one między sobą

współczynnikiem paroprzepuszczalności. Za folie niskoparoprzepuszczalne uznaje się takie, które wykazują paroprzepusz-czalność w granicach do 100 g wody przez powierzchnię 1 m² w ciągu doby,

natomiast folie wysokoparoprzepuszczal-ne mają zdolność do paroprzepuszczenia ponad 700 g, a nawet 3000 g wody i więcej na dobę przez powierzchnię 1 m². W przypadku folii wysokoparoprzepusz-czalnych nie ma ryzyka kondensacji pary wodnej na ich wewnętrznej powierzchni, w związku z czym można je układać bezpośrednio na krokwiach i ociepleniu (rys. 4). Zastosowanie folii niskoparo-przepuszczalnych wiąże się, podobnie jak w przypadku papy, z koniecznością pozostawienia pustki powietrznej między ich powierzchnią a termoizolacją, w celu zapewnienia odprowadzenia pary wodnej z konstrukcji dachu i termoizolacji.

Folie wstępnego krycia montuje się bezpośrednio na krokwiach za pomocą zszywek tapicerskich. Na folię przybija się kontrłaty (w kierunku krokwi, żeby zapewnić swobodę przepływu powie-trza w szczelinie), a na kontrłatach łaty, do których mocuje się pokrycie dachowe. c

ZALETY WADY

DESKOWANIE PEŁNE + PAPA v usztywnia konstrukcję dachu,v można je układać na każdym rodzaju dachu

i dla każdego rodzaju pokrycia,v bardzo dobrze uszczelnia dach od zewnątrz,v może stanowić pokrycie tymczasowe,v po takim poszyciu można swobodnie chodzić

v rozwiązanie bardziej pracochłonne,v papa nie przepuszcza pary wodnej, gromadzą-

cej się w środku budynku, v poprawne wykonanie szczeliny wentylacyj-

nej między termoizolacją a deskowaniem, szczególnie w dachach o skomplikowanej konstrukcji, jest trudne,

v istnieje możliwość zapychania szczeliny wentylacyjnej termoizolacją, jeśli jest ona źle ułożona lub nie jest wystarczająco dobrze przymocowana,

v krokwie ograniczają dolną szczelinę wentyla-cyjną, czasem ją nawet zasłaniają

FOLIA DACHOWA v można wykorzystać całą wysokość krokwi na izolację termiczną (w przypadku folii wysokoparprzepuszczalnych),

v montuje się je łatwiej i szybciej niż pełne deskowanie,

v jest lżejsza,v lepiej chroni termoizolację i konstrukcję więźby

w miejscach newralgicznych (kalenica, przejście instalacji przez pokrycie)

v nie stosuje się jej pod pokrycie z blachy pła-skiej, gontu lub dachówki bitumicznej, a także w dachach o małym spadku połaci (do 20°),

v ma mniejszą odporność na działanie promie-niowania UV, przez co nie powinna stanowić pokrycia tymczasowego (większość folii wykazuje odporność na UV jedynie przez okres do 3 miesięcy),

v nie jest odporna na deptanie

rys. 4 Schemat przedstawiający położenie folii wysokoparoprzepuszczalnej w dachu ocieplonym.

WADY I ZALETY ROZWIĄZAŃ – PODSUMOWANIE

Dach wykończony metodą tradycyjną – papą na pełnym deskowaniu. (fot. Redakcja)

gwarancja

Stinger to wiêcej ni¿ profesjonalne narzêdzie dla dekarzy, którzy ceni¹ sobie starannoœæ i dobre praktyki w budowaniu. Stinger to ca³y system monta¿u folii dachowych, gwarantuj¹cy d³u¿sz¹ ¿ywotnoœæ dachu oraz zachowanie wiêkszej wodoszczelnoœci folii.

U¿ycie do monta¿u membran dachowych specjalnych podk³adek uszczelniaj¹cych, mocowanych za pomoc¹ systemowych takerów, sprawia, ¿e folia dachowa jest zdecydowanie mniej podatna na rozdarcia, uszkodzenia mechaniczne, zerwanie przy gwa³townych podmuchach wiatru oraz mocniej przylega do pod³o¿a. Dodatkowo, podk³adki systemu Stinger stanowi¹ punktowe uszczelnienie miejsc mocowañ folii.

Teraz - dziêki systemowi Stinger - mo¿esz byæ podwójnie spokojny o Twój dach - u¿ywaj¹c go zyskujesz gwarancjê na membrany dachowe mdm®AQ.

www.mdmsa.com

IZOLACJE

26

Ewa Kulesza

WEŁNA CZY STYROPIAN

fot.

Kna

uf

To dwa najpopularniejsze materiały do wykonywania izolacji termicznych w budownictwie jednorodzinnym i nie tylko.

 M ają podobny współczynnik

przenikania ciepła. Pozostałe

parametry różnią się dużo bardziej.

Dotyczy to również ceny. Styro-

pian wciąż pozostaje o wiele tańszy

od wełny i nic nie wskazuje, aby ta dyspro-

porcja uległa zmianie.

WEŁNA MINERALNA To produkt powstający z naturalnego

surowca – szkła lub skały bazaltowej.

Zanim zamieni się w płytę lub matę

izolacyjną musi przejść skomplikowa-

ny proces produkcyjny. Jego sercem jest

piec, w którym kamień lub piasek ule-

gają całkowitemu roztopieniu w tempe-

raturze dochodzącej do 1400ºC. Płyn-

ne jak wulkaniczna lawa poddawane są

rozdmuchaniu na cieniutkie włókien-

ka, z których robi się wełnę. Po nasącze-

niu lepiszczem (żywica organiczna) weł-

na jest formowana, utwardzana w pie-

cu hartowniczym i cięta. Z 1 m3 szkła

lub kamienia otrzymuje się około 60 m3

wełny.

Płyty i maty oraz granulat stosuje się po-

wszechnie do ociepleń i wyciszeń w roż-

nych elementach budynków. Otuliny słu-

żą zaś do izolacji termicznej rur.

Płyty z wełny mineralnej są też cenionym

produktem w izolacjach przemysłowych

i technicznych.

STYROPIANTo inaczej spieniony, czyli ekspandowany

polistyren, mający postać lekkich białych,

porowatych granulek. Formuje się z niego

przede wszystkim płyty, ale także maty

laminowane papą. Podobnie jak wełna

oferowany jest także w formie sypkiego

granulatu, wykorzystywanego jako sa-

modzielna izolacja termiczna lub dodatek

do zapraw i tynków.

IZOLACYJNOŚĆ CIEPLNAWspółczynnik , określający przewodność

cieplną danego materiału wynosi dla

wełny – od 0,032 do 0,045 W/(mK).

Im niższa jego wartość tym korzystniejsza

termoizolacyjność. Styropian, którego

zaczyna się już od 0,031 W/(mK), jest

tylko odrobinę lepszy w tej konkurencji.

Co roku pojawiają się kolejne produk-

ty z wełny lub styropianu o niższym

współczynniku przewodzenia ciepła.

Trzeba sobie jednak zdawać sprawę,

że za  izolacyjność cieplną danej przegrody

w budynku odpowiada nie tylko materiał

termoizolacyjny, ale również pozostałe

materiały zastosowane do jej budowy.

Dlatego dla konkretnych elementów

budynku przyjmowany jest współczyn-

nik przenikania ciepła U. Izolacyjność

termiczna w ogromnej mierze zależy

także od tego, czy materiał ociepleniowy

zostanie ułożony poprawnie.

IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNAWełna mineralna dzięki swojemu

ciężarowi i specyficznej strukturze ma

bardzo dobre zdolności tłumienia dźwię-

ków – zarówno uderzeniowych, jak i po-

wietrznych. Wykonane z niej ocieplenie

poprawia więc także komfort akustyczny

w pomieszczeniach. Często zresztą

jest stosowana wyłącznie w tym celu,

Styropian właściwości izolacyjne zawdzięcza swojej budowie – powietrze jest zamknięte w drobnych porach i stanowi 98% objętości materiału. (fot. Redakcja)

na przykład jako wypełnienie konstrukcji wewnętrznych ścian szkieletowych.

Z reguły jest tak, że płyty z wełny

mineralnej o mniejszej gęstości, bar-dziej puszyste, dobrze izolują dźwięki rozchodzące się w powietrzu, zaś płyty twarde i półtwarde dobrze tłumią dźwięki powstałe w wyniku uderzenia.

Styropian ma gorsze parametry

akustyczne, zwłaszcza jeśli chodzi o dźwię-ki powietrzne, czyli drgania rozchodzące się w przestrzeni. Są w sprzedaży styropia-ny o właściwościach tłumiących dźwięki, ale chodzi tu przede wszystkim o dźwięki uderzeniowe.

DYFUZYJNOŚĆTen parametr określa zdolność materiału

do przepuszczania powietrza, a także zawartej w nim wilgoci. Można rzec, że struktura wełny mineralnej jest bar-dziej otwarta, a więc nie stwarza oporu powietrzu. Nie jest to do końca prawdzi-we, ponieważ jej włókna są połączone lepiszczem, które zmniejsza dyfuzyjność. Niemniej jednak wełna uznawana jest za tak zwany materiał paroprzepuszczal-ny, umożliwiający przenikanie powietrza i sprzyjający „oddychaniu” ścian. Jej dy-fuzyność kształtuje się na poziomie około 0,48 g/m·h·hPa. Styropian w porównaniu z nią jest niemal całkowicie nieprzepusz-czalny. Trzeba tu jednak koniecznie wy-jaśnić, że zgodnie z badaniami, wymiana powietrza przez ściany domu, nawet ocie-plonego wełną, wynosi raptem 3%. Resztę bierze na siebie system wentylacyjny.

Poza tym wełna, mimo swej

paroprzepuszczalności wolno schnie po zalaniu wodą, zwłaszcza gdy pozostaje zabudowana.

NASIĄKLIWOŚĆMimo że lepiszcze spajające włókna

wełny można uznać za rodzaj impregnatu, to jest ona materiałem dość nasiąkliwym. Oczywiście cecha ta bywa różna, zależnie od jej gęstości. Styropian jest mniej nasią-kliwy, a ponadto, co również ważne, ma zdolność szybszego wysychania.

ODKSZTAŁCALNOŚĆWełna jest materiałem bardzo sprężystym,

a więc mało podatnym na trwałe odkształ-cenia. Styropian odznacza się mniejszą sprężystością i łatwiej go trwale odkształ-cić. Na szczęście w budynkach miesz-kalnych, odkształcalność nie ma aż tak

wielkiego znaczenia, jeśli zastosowane zo-staną odpowiednie rozwiązania technicz-ne. Nigdzie bowiem materiał ociepleniowy nie jest wystawiany bezpośrednio na dzia-łanie sił mogących powodować odkształ-cenia.

ŁATWOŚĆ OBRÓBKI I MONTAŻUAni wełna, ani styropian nie są specjalnie

trudne do cięcia i szlifowania. Używa się do tego prostych, ręcznych narzędzi. Wadą wełny jest to, że podczas obróbki może pylić. Styropian z kolei jest produktem brudzącym. W trakcie cięcia i szlifowania wszędzie roznoszą się białe granulki i, co gorsza, łatwo się elektryzują i przywierają do różnych powierzchni.

PALNOŚĆ I TOPLIWOŚĆArgumentem przemawiającym na

korzyść wełny mineralnej jest z pewnością to, że charakteryzuje się ona bardzo wyso-ką odpornością na ogień. Sklasyfikowana jest jako materiał niepalny i oznaczona najwyższymi klasami A1 i A2 w 7-stop-niowej klasyfikacji europejskiej, gdzie najwyższą klasą jest A1, a najniższą – F.

Co prawda styropian to produkt

o  właściwościach samogasnących i w razie zetknięcia z ogniem nie staje w płomie-niach, ale topi się wydzielając mnóstwo dymu. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę, że w budynkach oprócz styropianu znajduje się mnóstwo innych wyrobów samogasnących, a nawet łatwopalnych, jego szkodliwość w momencie pożaru scho-dzi na dalszy plan. Nie da się jednak ukryć, że wełna, dzięki swej niepalności, może być stosowana jako materiał osłaniający przed ogniem te elementy domu, które są na ogień narażone, na przykład drew-niane lub stalowe konstrukcje. Styropian do takich celów na pewno się nie nadaje.

Wełna to poza tym produkt wysoce

odporny na działanie chemikaliów. Chodzi tu szczególnie o rozpuszczalniki pocho-dzenia organicznego. Może ona wchodzić w kontakt z nimi, bez żadnego uszczerb-ku. Styropian natomiast ulega pod ich wpływem, a nawet pod wpływem ich opa-rów destrukcji, czyli mówiąc w uproszcze-niu – topi się. Jest to niebezpieczne przy niektórych pracach budowlanych, kiedy to omyłkowo można użyć do mocowania polistyrenowych płyt kleju zawierającego wymienione rozpuszczalniki. Doświadcze-ni wykonawcy na pewno nie dopuszczą do podobnej sytuacji.

MIEJSCA STOSOWANIASą takie elementy budynku, do izolacji

których wełna jest wręcz niezastąpiona. Inne zaś najkorzystniej ocieplać styropia-nem. Oto poszczególne, najpopularniejsze zastosowania obu tych materiałów:

v wełna: wypełnienia między elementami

konstrukcji drewnianych lub stalowych (ściany szkieletowe, stropy belkowe, więźby dachowe), zwłaszcza gdy zależy na zwiększeniu ich ochrony przeciw-pożarowej; wypełnienie wewnętrznych ścian szkieletowych; izolacja termicz-na i  akustyczna sufitów podwieszanych;

v styropian: ocieplenie podłóg na

gruncie; ocieplenie ścian fundamento-wych oraz piwnic; ocieplenie tarasów i balkonów;

v wełna albo styropian – materiał

termoizolacyjny w systemach ocieple-niowych ETICS (metoda lekka-mokra); ocieplenie stropów gęstożebrowych i betonowych; ocieplenie dachów płaskich;  ocieplenie stropodachów wentylowanych.

Oczywiście, gdy ktoś zechce, to użyje

wełny do izolacji cieplnej fundamen-tów, a styropianem dociepli poddasze. Wymienione wyżej możliwości zastosowa-nia odpowiadają bowiem jedynie przyjętej praktyce budowlanej i wynikają również z rachunku ekonomicznego. c

http://www.pfleiderer.pl

http://www.pfleiderer.pl

PODDASZE

30

 M ożliwość odsłonięcia poszczególnych elementów konstrukcji zależy przede wszystkim od rodzaju więźby dachowej i sposobu wykończenia skosów poddasza,

a także jego ocieplenia. Decyzja o tym, czy chcemy, aby poddasze zdobiły drewniane belki konstrukcyjne powinna zapaść już na etapie projektowania domu.

Najpopularniejszym rodzajem więźby, umożliwiającym zaadaptowanie wygodnej przestrzeni mieszkalnej na poddaszu, jest więźba o konstrukcji płatwiowo-kleszczo-wej. W tym przypadku wyeksponować można takie jej elementy, jak płatwie i słupy, czasem też z mieczami (elementy skośne, podtrzymujące belki poziome – płatwie).

WAŻNA JAKOŚĆ DREWNAAby elementy konstrukcji były prawdziwą

ozdobą poddasza, należy użyć drewna dobrej jakości i właściwie obrobionego. Warto zatem właśnie na to zwrócić uwagę, zamawiając więźbę. W innym razie może okazać się, że elementy mało estetyczne, niedokładnie oheblowane, chropowate i popękane trzeba będzie dodatkowo obudować ładniejszym drewnem lub płytą gipsowo-kartonową. Jeśli elementy kon-strukcji znajdują się w pomieszczeniach o zwiększonej wilgotności, takich jak łazienka czy kuchnia, powinno się je przed tym czynnikiem zabezpieczyć.

Jakość drewna na więźbę ważna jest nie tylko ze względów estetycznych – cho-dzi głównie o trwałość konstrukcji i bez-pieczeństwo. Drewno powinno być czte-rostronnie strugane. Idealnie gładkie jest odporniejsze na ogień (płomienie ślizgają

się po jego powierzchni), jak również atak szkodników. Łatwiej je także pomalować.

UWAGA NA SŁUPYSłupy na poddaszu wyglądają ciekawie

i dynamizują przestrzeń, mogą też umownie wydzielać poszczególne funkcje otwartej przestrzeni poddasza. Dobrze jest jednak sprawdzić jeszcze w projekcie domu, czy zostały one właściwie rozmieszczone, tak aby nie utrudniały zagospodarowania wnętrza. Jeśli słup wypadnie np. pośrodku niewielkiego pomieszczenia, na pewno będzie ono niewygodne w użytkowaniu, a słup dodatkowo ograniczy przestrzeń. Słup nie powinien również znajdować się naprzeciwko okna – mógłby wówczas ogra-niczać dostęp naturalnego światła. Dobrym rozwiązaniem jest natomiast wykorzystanie go jako narożnika jakiegoś pomieszczenia lub wkomponowanie w ścianę działową.

Marta Balcerowska

KONSTRUKCJA NA WIDOKU

Widoczne elementy konstrukcyjne dachu dodają uroku poddaszu.

(fot. Velux)

Drewniane elementy więźby stanowią integralną część poddasza. Niekiedy ukrywamy je w poszyciu z płyt gipsowo-kartonowych – wyeksponowane, są ciekawym i pełnym uroku detalem aranżacyjnym.

SKOSY W PASYJeśli chcemy, aby drewno konstrukcyjne

bardziej dominowało i było go więcej we

wnętrzu, jest na to sposób – pozostawie-

nie na widoku również krokwi, które będą

podłużnie przecinać powierzchnię skosów

poddasza. Niestety, wadą tego rozwiąza-

nia są mostki cieplne wzdłuż przebiegu

krokwi, a także konieczność ułożenia cień-

szej warstwy ocieplenia (by przynajmniej

część ich przekroju pozostała widoczna).

Dlatego zamiast tradycyjnej izolacji

z wełny mineralnej układanej między kro-

kwiami można zastosować termoizolację

układaną na krokwiach, od góry. Materiał

izolacyjny w tym przypadku musi być

odpowiednio wytrzymały na ściskanie,

ponieważ jest bezpośrednio obciążony

pokryciem dachowym. Odpowiednimi

materiałami będą tu twardy styropian

lub polistyren ekstrudowany, specjalnie

przeznaczone na dachy. Przykładowy

układ warstw izolacji wykonanej nad

krokwiami będzie wyglądał następująco:

pełne deskowanie przybijane do krokwi;

folia dachowa lub papa pełniące funkcję

paro- i wiatroizolacji; materiał termoizola-

cyjny, np. w postaci płyt styropianowych;

ruszt z łat i kontrłat; materiał pokryciowy.

Ten sposób izolacji, choć może nietypowy,

pozwala na całkowite odsłonięcie krokwi

we wnętrzu przy jednoczesnym zachowa-

niu ciągłości izolacji termicznej, pozbawio-

nej dzięki temu mostków termicznych.

Przestrzeń między krokwiami obudowuje się od wewnątrz zazwyczaj płytami gipso-

wo-kartonowymi. Na poddaszach zaleca

się stosować ich odmianę ogniochronną.

KOLORNie bez znaczenia jest kolor belek

konstrukcyjnych na poddaszu. Ciemne

drewno będzie z pewnością bardziej

zwracało uwagę, zwłaszcza że kontrastuje

przeważnie z jasnym kolorem ścian. Mniej

dominować będzie natomiast drewno

utrzymane w naturalnych kolorach

– sosny czy świerku – bo właśnie z tych

gatunków najczęściej wykonuje się więźbę

dachową. Ładnie też wyglądają belki

pomalowane na biało, z zachowaniem

widocznych słojów drewna. Konstrukcja

w jasnej tonacji zbytnio nie przytłacza,

sprawia wrażenie lżejszej i nie ogranicza

przestronności wnętrza. c

w i ę c e j o a r a n ż a c j i p o d d a s z a

Pomysł na aranżację poddasza – elementy więźby zabudowano

karton-gipsem. (fot. Redakcja)

Drewniane belki konstrukcji to ważny element architektoniczny poddasza. (fot. Velux)

OKNA DACHOWE

32

OKNA OD WEWNĄTRZ

 Po osadzeniu okien czas na prace wykończeniowe.

Poddasze użytkowe najczę-

ściej zabudowuje się płytami

gipsowo-kartonowymi.

Mogą tu być wykorzystywane także płyty

gipsowo-włóknowe, sklejka, deski lub

płyty OSB.

OKNA POŁACIOWEObudowę okien połaciowych wykonuje

się przeważnie z tego samego materia-

łu, co resztę okładzin poddasza. Płyty

są przykręcane do stalowych profili

nośnych zamocowanych do elemen-

tów więźby dachowej. Aby poprawnie

zabudować okno trzeba, najpierw

wyciąć z płyty g-k cztery odpowiednie-

go kształtu kawałki. Powstanie z nich

zabudowa wnęki okiennej. Ważne,

aby górna krawędź wnęki skierowana

była równolegle do podłogi poddasza,

a dolna prostopadle do niej. Pamiętajmy,

że płyty nie powinny łączyć się ze sobą

w narożnikach wnęki okiennej. Połą-

czenie powinno wypadać mniej więcej

w połowie jej szerokości lub wysokości.

Połączenia płyt w obrębie wnęki wykańcza się identycznie jak w pozosta-

łych miejscach okładziny. W narożniki

wewnętrzne wtapia się siatkę wzmoc-

nioną włóknem szklanym lub metalem.

Wkleja się ją w warstwę gipsowej masy

szpachlowej i szpachluje tą masą tak,

żeby przestała być widoczna. Narożniki

zewnętrzne można wzmocnić taką samą

taśmą lub umieścić tam aluminiowe

kątowniki. Po zaszpachlowaniu ich masą

gipsową powstaną równe krawędzie

wnęki okiennej i dodatkowo odporne

na obtłuczenia.

Do wykańczania wnęk użyć też można gotowych elementów zabudowy, zwanych

szpaletami. Dostarczają je producen-

ci okien dachowych. Wykonane są

z  wodoodpornych, drewnopochodnych

płyt laminowanych, w kolorze białym

lub imitujących drewno sosnowe.

Szpalety dostępne są w kilku podstawo-

wych wymiarach i można je stosować

do połaci o nachyleniu od 20 do 75º. Nie

zawsze więc będzie je można dostosować

do  rozmiaru okna i kształtu dachu.

Szpalety skręca się wzajemnie z czterech elementów. Docinając elementy, można

zmniejszać ich wysokość przed monta-

żem. Szpalety montuje się do ramy okna

i profili bocznych za pomocą specjalnych

uchwytów i wkrętów. Po obwodzie

wnękę okienna zabudowuje się listwami

maskującymi.

LUKARNYDo wykończenia lukarn od wewnątrz

także stosuje się te same materiały,

którymi obudowuje się całe poddasze.

Zazwyczaj są to więc płyty g-k. Odbywa

się to podobnie jak w przypadku okien

dachowych. Elementy okładziny zostają

przykręcone do stalowych lub drewnia-

nych elementów konstrukcji nośnej,

przytwierdzonych do więźby dachowej.

Warto w tym miejscu dodać, że jeśli

poddasze wykańczamy boazerią i deski

chcemy umieszczać w układzie pozio-

mym, elementy rusztu nośnego trzeba

przymocować prostopadle w stosunku

do nich.

Płyty g-k, sklejkę, OSB i deski mocujemy do konstrukcji nośnej wkrętami. Te

stosowane do płyt g-k powinny być

odporne na rdzewienie. Rozstaw wkrętów

wynosi około 20 cm. Nie powinny być

umieszczane bliżej niż 1,5 cm od krawędzi

i narożników.

Ewa Kulesza

Miejsca, które najtrudniej wykończyć na poddaszu to okna dachowe i lukarny.

fot.

Fakr

o

Montaż szpalety – gotowego elementu zabudowy okna dachowego. (fot. Fakro)

Płyty g-k szpachluje się tak, jak opisaliśmy to wcześniej. Problemem może być

wykończenie lukarny typu wole oko. Ma

ona połać o łukowym kształcie. Jeśli taką

samą wypukłą formę, chcemy uzyskać

od strony poddasza, która zresztą jest

wyjątkowo dekoracyjna, trzeba będzie

zastosować deski, sklejkę lub specjalne

płyty g-k przystosowane do gięcia.

Pierwszą trudność napotkamy przy budowie rusztu pod łukową okładzinę.

Możemy zastosować wąskie pasy cienkiej

sklejki, wyginanej i skręcanej warstwo-

wo. Chyba jednak najkorzystniej będzie

wykorzystać stalowe profi le typu CW,

które po równomiernym ponacinaniu

da się wygiąć w łuk.

Deski boazeryjne montujemy w układzie prostopadłym do okna. Ustawiając jedną

obok drugiej da się z nich zbudować

łukowy sufi t lukarny. Najłatwiej to zrobić

stosując cienką sklejkę – łatwo się wygina.

Trochę trudniej poradzić sobie z płytą g-k,

która może wymagać nawilżania podczas

wyginania. c

OKNA DACHOWE

34

v paszkowsky: Mam zamontowane okna dachowe. Wełna i wszystkie folie również są już na skosach, ale... Jak obrobić płytą gipsową okna? Nie mam zielonego pojęcia jak to zrobić, by wszystko wyglądało ładnie i by oczywi-ście nie uszkodzić okna!

v FAKRO: Przed przykręceniem płyt g-k lub szpalety należy szczelnie połączyć ościeżnicę z folią paroizolacyjną dachu. Można to zrobić stosując kołnierz XDS (służy do szczel-nego połączenia folii paroizolacyjnej z oknem dacho-wym). Płyty g-k powinny być zamontowane tak, aby dolna część szpalety była wykonana prostopadle do podłogi, a górna równolegle do sufi tu, boczne elementy powinny być prostopadłe do okna. Można też zastosować gotową szpaletę Fakro, która ma ustawione fabrycznie kąty górny i dolny – dające większe doświetle-nie niż płaszczyzna prostopadła i równoległa. Aby kąty były prawidłowe, takie mocowanie zapewnia prawidłowy obieg powietrza przy oknie. Szpalety mają fabrycznie ustalone sposoby mocowania do ościeżnicy okna. Płyty g-k należy mocować wkrętami do przygotowanej konstrukcji przy oknie.

v Czarek80: A jak mogę zrobić stelaż na wolim oku, a później zamknąć to płytą gipsową. Nie mam bardzo pomysłu od czego zacząć.

v RYCHOOOOO: Musisz zastosować profi l gięty – rigips ma taki produkt – przykręcić go do ościeża okiennego, wyznaczyć oś okna i przenieść ją pod sufi t – wyznaczyć tam takie samo półkole tylko mniejsze oczywiście. Jako stelaż użyć najlepiej rigistila, też z fi rmy rigips z wieszaka-mi podwieszanymi przymocowanymi do krokwi, do ca-łości, oczywiście po uprzednim dociepleniu i położeniu folii, przykręcamy płytę rifl ex – też fi rma rigips takową ma – cienka biała płyta z zatopionym włóknem szklanym – dość droga, ale jak ładnie ułożysz to po zazbrojeniu łą-czeń i poszpachlowaniu i wyszlifowaniu nie będzie widać żadnych „guzów”. Największy problem nie polega na za-budowaniu tego bawolego oka, tylko potem w końcowym etapie na wyszlifowaniu i wykończeniu na „gładko”.

www.forumbudowlane.pl

Jak obrobić okna dachowe?w i ę c e j o o k n a c h

Najwięcej trudności sprawia zabudowa od wewnątrz wolego oka. (fot. Oknoplast)

Zarówno okna dachowe, jak i pionowe okna lukarn, balkonów czy wykuszy

na poddaszu wymagają precyzyjnego wykończenia od wewnątrz. (fot. Velux)

http://www.velux.pl

OKNA DACHOWE

36

W dobie oszczędności i zwrotu w kierunku ekologii próbujemy korzystać z zasobów naturalnych, również przy oświetlaniu mieszkania.

Joanna SzotDoświetlićinaczej

fot.

Velu

x

 N ie wszystkie pomieszczeniamogą być wyposażone w tradycyj-ne okna połaciowe czy fasadowe. Kuchnie, korytarze, toalety, garde- roby są tymi pomieszczeniami,

w  których ich umieszczenie bywa często niemożliwe.

KOPUŁKA, PIRAMIDA, TUNEL...…czyli świetlik dachowy. Najogólniej

można go określić jako otwór w dachu, przykryty konstrukcją, która zapew-nia optymalne wykorzystanie światła naturalnego. Można spotkać rozma-ite nazwy określające ten sam rodzaj świetlika. Poniższa klasyfikacja jest próbą uporządkowania dostępnej oferty:

v świetliki kopułkowe (na kopułkach prostokątnych, kwadratowych, okrągłych, sferycznych) – stosowane do doświetle-nia budynków mieszkalnych (poddaszy, domów jednorodzinnych);

v świetliki czterospadowe (piramidy świetlne) – mają zastosowanie podobne jak świetliki kopułkowe;

v świetliki tunelowe – stosowane do  doświetlania pomieszczeń, które nie mogą być wyposażone w okno (kuchnia, garderoba), szczególnie tam, gdzie jest mało miejsca;

v świetliki tubowe – stosowane podob-nie jak świetliki tunelowe. Wyposażone w odpowiedni pryzmat i powłokę ze srebra, umożliwiają wykorzystanie światła o praktycznie dowolnym natężeniu;

v świetliki punktowe (wyłazy dachowe) – stosowane jako „wyjście bezpieczeń-stwa” – szybka i bezpieczna droga umoż-liwiająca wydostanie się z zagrożonego pomieszczenia, dodatkową funkcją jest doświetlenie poddasza nieużytkowego;

v świetliki połaciowe (płaskie) – sto-sowane do doświetlania większych pomieszczeń, szczególnie „dłuższych niż szerszych”  (np. sale konferencyjne, warsz-taty) lub korytarzy. Świetliki te dodatkowo służą do oddymiania i wentylacji, mogą występować w wersji nieotwieranej lub jako otwierane;

v świetliki dwuspadowe (kalenicowe) – mają takie zastosowanie jak świetliki połaciowe;

v świetliki łukowe (pasma świetlne) – mają takie zastosowanie jak świetliki połaciowe i kalenicowe, poza tym chętnie

Decyzję o zainstalowaniu okien w płaskim dachu najlepiej podjąć na etapie projektowania domu. Archi-tekt zaplanuje rozmieszczenie okien, natomiast konstruktor wykona obliczenia uwzględniające wykonanie otworów w stropie. Rozmiar okna dobieramy do rozmiaru pomieszczenia, warto jednak pamiętać, że lepiej doświetlone będzie wnętrze, w którym zainstalowano dwa okna mniejsze niż jedno większe. Na stronie internetowej viz.velux.com zamieszczony jest program, dzięki któremu każdy inwestor, wpisując parametry własnego projektu, może sprawdzić doświetlenie pomieszczenia. W sytuacjach, gdy w pomieszczeniu nie ma innych okien, warto wybrać okna z możliwością otwierania i wietrzenia wyposażone w elektryczny system io-homecontrol®. Niezwykle ważną cechą produktu jest jego skandynawski design, zupełnie odmien-ny od dotychczas dostępnych przemysłowych rozwiązań. Estetyczny wygląd od wewnątrz, ukryte siłowniki, a także najwyższa jakość sprawiają, że okno może być zainstalowane nawet w najbardziej ekskluzywnym wnętrzu. Okno do płaskiego dachu można wyposażyć w elektryczną roletę plisowaną VELUX FMG, która gwarantuje prywatność, ochronę przed słońcem w lecie i chroni przed stratami ciepła w zimie. Okna do pła-skich dachów można również instalować w istniejących budynkach, ale taka adaptacja wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, a także wykonania projektu budowlanego. W zależności od konstrukcji budynku, wycięcie otworów w stropie prawdopodobnie trzeba będzie zlecić wyspecjalizowanej w tym zakresie firmie. Montaż okien do płaskiego dachu można zlecić firmie dekarskiej.

JAK DOBRAĆ OKNO DO DACHU PŁASKIEGO?

Okna w dachu płaskim można montować zarównno w domach nowo budowanych, jak i już istniejących. (fot. Velux)

Od wewnątrz, na suficie, widoczny jest estetyczny, subtelny biały świetlik, wyglądem przypominający plafon, delikatnie i przyjemnie rozpraszający światło. (fot. Fakro)

stosowane do doświetlania sal sportowych i pływalni krytych.

Świetliki wykonuje się ze szkła,

poliwęglanu i akrylu. Materiały te mają bardzo korzystne parametry pracy.

Szkło jest materiałem najbardziej

tradycyjnym, tanim i łatwym w montażu; o wysokiej przepuszczalności światła. Jako materiał na świetliki stosowane jest coraz rzadziej (najczęściej w wyła-zach dachowych, piramidach szklanych, rzadziej w świetlikach połaciowych) ze względu na wysokie koszty eksploatacji.

Akryl (PMMA) stosowany jest przede

wszystkim w mniejszych świetlikach (kopułkowych, czterospadowych). Cechuje się wysoką trwałością i wytrzymałością, a także jest odporny na starzenie pod wpływem promieni UV. Dwie warstwy akrylu pozwalają uzyskać świetlik w wersji przezroczystej, trzy – w wersji mlecznej.

Poliwęglan (PC) znajduje zastosowanie

jako materiał na świetliki o znacznych rozmiarach (połaciowe, kalenicowe, łukowe). Płyty poliwęglanowe są 200 razy bardziej wytrzymałe niż szkło, są też bardzo lekkie (1 m² waży od 1 do 4 kg). Są odporne na szkodliwe działanie promieni UV i uszkodzenia mechaniczne (zwłaszcza płyty o podwyższonej odporności na uderzenia).

OKNO DO DACHU PŁASKIEGOTakie okno daje możliwość doświetlenia

ciemnych pomieszczeń w domach z płaskimi dachami. Jest to rozwiązanie energooszczędne, które zapewnia dobrą izolację cieplną.

Stosuje się je w dachach płaskich

wykonanych w technologii tradycyjnej lub stropodachach o nachyleniu od 0-15º, pokrytych papą termozgrzewalną. Okno do dachu płaskiego składa się z kopuły wykonanej z wysokiej jakości akrylu lub poliwęglanu, zabezpieczającej okno przed deszczem i śniegiem, połączonej ze skrzy-dłem okna. Montaż okna w płaskim dachu różni się od montażu okna da-chowego w dachu spadzistym, bo to dwa różne produkty i dwie różne technologie dachu, ale jest równie łatwy. Wymaga on obróbki konstrukcji okna papą zgrzewal-ną, ale wykonują to ekipy specjalizujące się w płaskich dachach i pokryciach bitumicz-nych. Do produktu zawsze dołączona jest szczegółowa instrukcja. c

POKRYCIA

38

Marta Balcerowska

Są znacznie młodsze od dachówek ceramicznym: ich wiek oblicza się na około 150 lat. Mają opinie także nieco mniej trwałych – zachowują swoje właściwości przez około 70 lat.

DACHÓWKI cementowe

 C hociaż podobnie jak dachówki ceramiczne zalicza się je do pokryć ciężkich, są jednak od nich lżejsze (waga 1 m² wynosi 40-55 kg), a także tańsze.Głównymi składnikami używanymi

do produkcji dachówek cemento-wych są: piasek, woda i cement oraz pigmenty – związki zawierające tlenki żelaza, odporne na działanie promieni słonecznych. Poszczególne składniki są odpowiednio dozowane i w trakcie procesu technologicznego są zagęsz-czane, a następnie poddane obróbce termicznej. Utrzymanie trwałego oraz jednolitego koloru zapewnia barwienie

fot.

Bra

as

Dachówki cementowe do złudzenia przypominają ceramiczne. Są za to od nich lżejsze. (fot. Euronit)

Producenci pokryć cementowych oferują nie pojedyncze elementy, lecz całe systemy dachowe. (fot. Euronit)

Dachówki cementowe zaliczają się do pokryć ciężkich, trwałych, mrozoodpornych i niepalnych. (fot. Braas)

w masie, jak również dwukrotne pokry-

wanie ich powierzchni powłoką akrylu.

Zabezpiecza ona przed powstawaniem

na powierzchni dachówek białych

wykwitów wapiennych oraz porasta-

niem mchem i zmniejsza ich nasiąkli-

wość. Na rynku dostępne są dachówki

z powłoką polimerowo-akrylową,

która nadaje powierzchni aksamitny

połysk, dzięki czemu kolory są bardziej

intensywne i trwałe. Ten nowy rodzaj

powłoki ma też właściwości ochronne.

Istnieje również tzw. trójwarstwowa technologia produkcji dachówek

cementowych, na którą składają się:

barwiony w masie beton o wysokiej

wytrzymałości, nasycona kolorem

drobnoziarnista warstwa wygładzająca

górną powierzchnię dachówki oraz

dwukrotnie nakładana powłoka akry-

lowa. Dachówki produkowane w ten

sposób są wytrzymałe oraz wyróżnia

je gładka i szlachetna powierzchnia.

Kształt dachówkom cementowym

nadają odpowiednie formy. Jest to pro-

dukt otrzymywany z surowców natural-

nych, dlatego nie ma w nim substancji

szkodliwych dla zdrowia.

Dobrej jakości dachówki cementowe powinny odznaczać się małą porowatością

betonu. Zmniejsza to ich nasiąkliwość

wodą, poprawiając ich mrozoodporność.

W renomowanych zakładach produkcyj-

nych proces wyrobu dachówek jest zauto-

matyzowany, sterowany komputerowo,

sam produkt zaś badany jest na bieżąco

w laboratoriach kontroli jakości. Produ-

cenci udzielają najczęściej 30 lat gwarancji,

w tym na mrozoodporność.

KSZTAŁTY I KOLORYNajpopularniejsze są dachówki

zakładkowe o różnych kształtach,

z podwójnymi wyżłobieniami (zamka-

mi) na dwóch bocznych krawędziach

(na stronie zewnętrznej i od spodu).

Dachówki, założone rowkami jedna

na drugą, szczelnie do siebie przyle-

gają. Znanym kształtem dachówki

zakładkowej jest pojedyncza esówka

(jej przekrój przypomina leżącą literę S)

– dachówka małoformatowa, produko-

wana najczęściej w kolorach: ceglastym,

czerwonym, antracytowym i szarym.

Najpopularniejsza jest dachówka typu

podwójne S – po ułożeniu tworzy

na dachu „fale”, które załamując światło

przełamują monotonię jego powierzch-

ni. Dostępna jest w m.in. kolorach: czer-

wonym, ceglastym, ciemnoczerwonym,

szarym, ciemno i jasnobrązowym,

grafitowym, zielonym i czarnym.

Innym, również popularnym rodzajem jest dachówka staroniemiecka,

z  podłużnymi symetrycznymi żłobieniami

w górnej części profilu, produkowana

przeważnie w kolorze klasycznej czerwie-

ni, ceglastym, grafitowym. Wytwarza się

także dachówki o wyraźnie zaokrąglonych

wybrzuszeniach.

Do tego typu dachówek zaliczane są m.in. dachówki o nazwach: Podwójna

Rzymska, Romańska, Celtycka czy Grecka.

Najpopularniejsze ich kolory to czerwony,

grafitowy i kasztanowy. Do krycia dachu

nowoczesnego budynku można zastosowań

dachówkę w kształcie prostokąta (Tegalit)

z bocznymi zamkami, która daje na dachu

przejrzysty układ prostych linii. Oferowane

kolory to: ceglasty, granitowy i szary.

UKŁADANIEDachówki układa się (zaczynając

od  okapu), na ruszcie z łat przybitych

prostopadle do krokwi i równoległych

do nich kontrłat, czyli łat dystansujących.

POKRYCIA

40

v Olivia: Pomijam walory estetyczne (bo to rzecz gustu) i cenę. Jak z jakością dachówek cemento-wych, które kruszą się najbardziej, które najmniej? Co z kolorem, które najszybciej blakną?

v Gość: Euronit – polecam.

v Gość: Dlaczego? Co sądzicie o Prodachu, Uniobecie i IBF, są najtańsze i mają ładną kolorystykę. Ale czy są trwałe?

v mario: Osobiście poleciłbym Braas. Najlepsza dachówka, najlepsza technologia, zjadł zęby na dachówce betonowej (prawie 100 lat produkuje). Lepiej dziś dołożyć troszkę więcej kasy, niż za 10 lat kupować nowy dach.

v Gość: Braas produkuje dachówki cementowe od 1953 roku, także do stu lat jeszcze mu dużo brakuje. Fakt, że w porównaniu do konkurencji ma najlepiej działający dział marketingu.

v Gość 2: Warto zastanowić się, czy kupić produkt polski niczym nieodbiegający od Braasa (z całym szacunkiem dla Braasa). Obecnie żaden producent nawet polski nie może technologicznie zostawać z tyłu. Ja osobiście miałem ten sam dylemat i wybrałem Prodach, którego polecił mi znajomy (ma go u siebie 5 lat).

v Gość: IBF – bardzo dobra dachówka, sam mam i kilku moich znajomych również. U kumpla był problem, bo było około 100 szt. stłuczonych, na drugi dzień przyjechali, wymienili. Dystrybutor powiedział koledze, że stłuczki się zdarzają. Jeżeli chodzi o Prodach, to słyszałem różne opinie.

v Piotr.O: A może pomyślisz nad Euronitem. Jed-na z lepszych dachówek cementowych i najtańsza z zachodnich producentów produkujących w Polsce.

v bolo: Jestem dystrybutorem i układam dachów-kę Unibet od 6 lat i jeszcze nie miałem żadnej rekla-macji. Polecam!

v Artur R.: Jeżeli jesteś w stanie dołożyć 1000 zł, by za kilka lat nie mieć problemów z dachem proponuję dachówkę ceramiczną – von Muller, Creaton, Koramic lub Rupp.

v amc: Optymista. Przynajmniej z jedną wymienio-nych marek problemy są niemal pewne. Poza tym oczywiście, że lepiej ceramikę niż beton, ale twierdzenie, że to tylko „tysiąc złotych więcej” jest jawnym wprowadzaniem w błąd. No chyba że chodzi o dachówkę naturalną, ale ile jej się w Polsce kładzie?

v Dachbud: Wszystko tylko nie IBF, najmniej trwałe.

v mahdach: Z czystym sumieniem mogę polecić Nel-skamp. Powłoki sd i long life są troszeczkę droższe, ale ich żywotność jest porównywalna z ceramiką.

v pk24: Czy dachówka betonowa nie straci koloru po kilku latach lub nie będę miał łąki (mchu) na dachu?

v amc1: Dachówka cementowa nie jest całkowicie sta-bilna jeśli chodzi o kolor. Jednak na pewno nie za-chowuje się pod tym względem gorzej od blachy powlekanej. Mech, jeżeli komuś już tak bardzo prze-szkadza, można zwalczać za pomocą środków che-micznych. Największe niebezpieczeństwo takiego stanu rzeczy ma miejsce w cieniu drzew liściastych.

amc1: Co do kolorów w „betonie” to proszę nie patrzeć tylko przez pryzmat Braasa czy Euroni-tu. Farba akrylowa może być w każdym kolorze. „Porządni betoniarze” mają w ofercie produkcyjnej około 20-30.

www.forumbudowlane.pl

Co wybrać?

Zapewniają one niezbędną wentylację dachu między dolną powierzchnią dachó-wek a warstwą wstępnego krycia. Każda dachówka ma na spodzie wyprofi lowane zaczepy, dzięki którym utrzymuje się na łatach. Rozstaw łat zależy od spadku dachu (im kąt nachylenia połaci dachu jest mniejszy, tym mniejszy rozstaw łat), a także od rodzaju dachówek (wymia-rów, kształtów). Kolejny rząd dachówek dociska poprzedni i osłania miejsca mocowania. Jeśli nachylenie połaci nie przekracza 60º, dodatkowego mocowania mechanicznego wymagają zazwyczaj tylko dachówki układane na krawędziach dachu i wokół takich elementów, jak kominy czy okna dachowe. Na stromych fragmentach dachu, nachylonych pod kątem większym od 60º, każdą dachówkę trzeba przymo-cować drutem lub gwoździami, aby nie spadła pod własnym ciężarem lub podczas silnego wiatru.

Prawidłowe wykonanie pokrycia dachowego jest trudne. Warto więc powierzyć jego montaż doświadczonej ekipie dekarskiej, najlepiej rekomendo-wanej przez producenta. Warto również przestrzegać jego zaleceń, co w razie potrzeby daje możliwość skorzystania z usług gwarancyjnych.

ELEMENTY SYSTEMOWEProducenci cementowych pokryć

dachowych oprócz bogatej w kształty i kolory kolekcji dachówek, oferują też zestawy dopasowane kolorystycznie elementów uzupełniających. Służą one do profesjonalnego wykonania pokrycia, spełniającego, zarówno wymogi technicz-ne, jak i estetyczne. Ułatwiają jego eksplo-atację (systemy komunikacji dachowej), są niezbędne do obróbki i uszczelniania połaci, a także do mocowania niektórych części, zapewniają wentylację dachu, bezpieczeństwo jego użytkowania oraz dokładne wykończenie. Dopiero ta całość tworzy kompletny system dachowy. c

Dachówki cementowe układa się na ruszcie z łat i kontrłat – tak samo jak ceramiczne. (fot. Braas)

w i ę c e j o p o k r y c i a c h

http://www.bogen.pl

AKCESORIA DACHOWE

42

Profilem i kolorem nawiązują do określonego typu pokrycia dachowego. Służą do starannego i estetycznego wykończenia połaci dachowej.

Bardzo ważne jest, aby poszczególne elementy

wykończeniowe dachu idealnie do siebie pasowały,

zarówno pod względem stylistycznym, jak i technolo-

gicznym, tworząc kompletny system dachowy. Kale-

nica dachu, miejsca rozchodzenia się kalenic, szczyt,

okap, a także grzbiety dachu (naroża) – to właśnie te fragmenty,

które wymagają precyzyjnego wykończenia. Umożliwiają to

dachówki kształtowe, zapewniając, oprócz walorów estetycznych,

także trwałość i szczelność pokrycia.

I tak, do wykończenia kalenicy oraz grzbietów połaci służą gąsiory. Wśród nich są gąsiory początkowe (niekiedy wyjątkowo

ozdobne), które stosuje się do zakończenia początku kalenicy lub

grzbietu oraz końca kalenicy.

Do fachowego i estetycznego wykończenia bocznych krawędzi dachu – szczytów – występujących w dachach dwuspadowych,

jak również ich połączenia z kalenicą służą dachówki szczytowe,

oferowane w wersji lewej i prawej. Okap dachu wieńczą z kolei

dachówki okapowe.

W miejsca połączeń kalenicy z grzbietami montuje się, w  zależności od ilości grzbietów, trójniki i czwórniki. Te odpowied-

nio wyprofilowane elementy są niezbędne przy budowie dachów

czterospadowych i naczółkowych.

Do wykańczania połaci, także fragmentów dachu o bardziej skomplikowanej konstrukcji, również miejsc przy komi-

nach i oknach połaciowych służą tzw. dachówki skrajne

Marta Balcerowska

MISJA SPECJALNA

Do estetycznego wykończenia grzbietów dachu stosuje się gąsiory. Ciąg gąsiorów wieńczy gąsior początkowy przy okapie. (fot. Wienerberger)

Dachówka przelotowa z kominkiem wentylacyjnym. (fot. Wirplast)

Na krawędziach szczytowych dachu układa się dachówki szczytowe. Tego rodzaju dachówki służą nie tylko do starannego wykończenia tego wyeksponowanego fragmentu dachu. Stanowią też zabezpieczenie krawędzi przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. (fot. Wienerberger)

Dachówka przelotowa. (fot. Wirplast)

Dachówka pod stopień kominiarski – umożliwia bezpieczne chodzenie po dachu. (fot. Braas)

Dachówka wentylacyjna. (fot. Braas)

Dachówka szczytowa. (fot. Braas)

Dachówka połówkowa. (fot. Braas)

(przykominkowe), połówkowe oraz dachówki mansardowe, wy-korzystywane do krycia krawędzi dachu o tym właśnie kształcie. Produkowane są też dachówki kątowe przeznaczone do wykła-dania wklęsłych załamań połaci – w ten sposób można uniknąć wykorzystania do obróbek tychże części dachu blachy.

Wszystkie dachówki kształtowe ułożone na krawędziach dachu, jak również przy elementach przecinających jego połać (okna połaciowe, kominy, lukarny), a także wzdłuż koszy i naroży mocuje się najczęściej mechanicznie, za pomocą specjalnych klamer.

KOMUNIKACJAKominy, urządzenia antenowe i wentylacyjne wymagają

czasem obsługi lub napraw. Poruszanie się po dachu, zwłaszcza jeśli jego połacie mają duże nachylenie, nie jest łatwe, dlatego też producenci dachówek opracowali system bezpiecznej komuni-kacji na dachu. W jego skład wchodzą m.in. dachówki specjalnie przystosowane do montażu stopni umożliwiających wygodne chodzenie po dachu. Stopnie wykonuje się z wysokogatunkowego, powlekanego aluminium. Mają antypoślizgową powierzchnię. Są prawie niewidoczne na dachu, ponieważ ich kolory odpowiada-ją barwie dachówek.

WENTYLACJA… I NIE TYLKOPraktycznym rozwiązaniem są specjalne dachówki wentylacyjne

oraz tzw. przelotowe – z wyprofilowanym otworem, który umożliwia montaż wywietrznika lub kominka wentylacyjne-go do odpowietrzenia kanalizacji lub pionu wentylacyjnego. Dachówki przelotowe wykorzystuje się również do instalowania masztu anteny zwykłej lub parabolicznej. Produkowane są też dachówki (z wyżłobionymi otworami) do wentylacji samej połaci dachowej, które zapewniają wymianę powietrza pod dachówka-mi. Do  dachówek kształtowych, czyli specjalnego przeznaczenia zalicza się też te, które mają zapobiegać nagłemu zsunięciu się z dachu czapy śnieżnej.

Zarówno wywietrzniki, kominki, jaki i anteny montowane z wykorzystaniem specjalistycznych dachówek nie rzucają się w oczy, lecz dzięki temu, że wybierane są stosowanie do koloru pokrycia, zlewają się z pokryciem dachu i tworzą jednorodną powierzchnię. c

POKRYCIA

44

Ewa Kalicka

Na dachu po pewnym czasie może pojawić się flora dachowa – mchy, porosty i glony. Występują one niezależnie od rodzaju pokrycia, a ich rozwojowi sprzyja wilgotny klimat z częstymi opadami.

Mech-

 W łaściciele dachów z zielonym nalotem doszukują się przyczy-

ny jego pojawienia się w  niskiej

jakości pokrycia. Skutkiem są

reklamacje pokryć dachowych.

Jest to jednak błędne myślenie, ponieważ

materiał z jakiego wykonany jest dach nie

ma praktycznie żadnego wpływu na roz-

wój tych mikroorganizmów. W przypadku

materiałów porowatych (np. dachówki

ceramiczne, cementowe i bitumiczne,

pokrycia blaszane z posypką) rozwój

flory nastąpi szybciej niż na materiałach

gładkich (np. pokrycia blaszane).

DLACZEGO NA DACHU?Dach zapewnia im niezbędną

do  przetrwania wodę. Te zielone mikro-

organizmy omijają połacie najbardziej

wystawione na działanie słońca i osiedlają

się na osłoniętych częściach dachów.

Jeżeli dach jest wykonany w układzie

północ–południe i dodatkowo od strony

północnej dom osłaniają drzewa, problem

zazielenienia na pewno się pojawi. Jest

to spowodowane brakiem nasłoneczniania

i niedostatecznym osuszaniem powierzch-

ni pokrycia. W takich warunkach biologicz-

ne naloty pojawiają się również na elewacji

budynku, a nawet na szybach okien.

PROFILAKTYKANa dachu układa się specjalne miedziane

kształtki dopasowane dokładnie do formy

dachówek, blachy falistej, łupka lub

eternitu. Dzięki reakcji z wilgocią hamują

one rozwój mchów, porostów oraz traw,

usuwają zanieczyszczenia z powierzchni

dachowej oraz chronią przed ponownym

zabrudzeniem. Kształtki mają specjalnie

uformowane otwory, które zwiększają

powierzchnię reakcji miedzi z wilgocią

i jednocześnie równomiernie rozprowa-

dzają ją na dachu. Pod wpływem wilgoci

z kształtek miedzianych wytrącają się jony

miedzi, które, spływając po dachu, rozpo-

czynają trwały proces jego oczyszczania.

System kształtek miedzianych można stosować zarówno przy renowacji, jak

i przy układaniu nowego dachu. Montaż

jest bardzo łatwy i nie wymaga wcześniej-

szego czyszczenia dachu, co oczywiście

wpływa na redukcję kosztów związanych

z pracami prowadzonymi na dachu.

Jedyną chyba wadą tej metody jest jej

niewielka popularność w kraju.

W sprzedaży są również taśmy miedziane. Taśma składa się z wielowarstwowej

tkaniny miedzianej, wyplecionej z drutów

o grubości 0,1 mm. Jeden metr bieżący

taśmy wykonany jest z 3500 m drutu

miedzianego. Odpowiada to porówny-

walnej powierzchni blachy o wymiarach

1 x 1,15 m, choć sama taśma ma tylko

10 cm szerokości. Taśma ma dodatkową

warstwę wodochłonną, zwielokrotniającą

efektywność korozji, która zachodzi nie

tylko w momencie opadu deszczu, lecz

i po nim, lub przy np. porannej mgle. Jest

to gwarancją dużej koncentracji oddziałują-

cych jonów, które zostaną zmagazynowane

w warstwie wodochłonnej i wypłukane

przy następnym opadzie.

Taką taśmę stosuje się na dachach o  długości spadku do 10 m. Na większe

v arturoo9: Czym mogę oczyścić dachówki porośnięte mchem. Jest jakiś produkt?

v Andrzej Wilhelmi: Umyć w ciepłej wodzie z dodatkiem detergentów (proszek do prania) przy pomocy szczot-ki ryżowej.

v krisbaj: Czyszczenie to połowa sukcesu, ważna jest impre-gnacja. Z uwagi na wysoką szkodliwość podczas aplikacji profesjonalne preparaty można kupić wyłącznie na fakturę u producenta. Sprzedawane w marketach to substytuty.

v felc: Nigdy nie stosowałem chemii, czy ona czasem nie osłabi ceramiki? Ja mam na to inny sposób woda i 250 barów. W ekstremalnych przypadkach piasek.

v Andrzej Wilhelmi: Po kilku takich zabiegach masz dach do remontu! Ale każdy na własnej dachówce musi ocenić skuteczność tej rady.

v felc: Proszę o konkrety co do zniszczeń na dachu, bo na-wet firmy żyjące z mycia dachów też używają ciśnienia.

v Andrzej Wilhelmi: Nie mam żadnych udokumentowanych przypadków. Powłoki typu angoba wypalane w piecu będą prawdopodobnie bardziej odporne, dachówka naturalna prawdopodobnie nie odniesie żadnego uszczerbku, ale byłbym bardzo ostrożny z powłokami dachówek cemen-towych. Jedno czy dwa mycia mogą nie spowodować natychmiastowego negatywnego efektu, ale w moim od-czuciu ta powłoka zostanie uszkodzona, gdyż nie na takie warunki jest przewidziana. Zaryzykowałbym opinię, że bez większej obawy dachówkę naturalną można poddać pia-skowaniu. Przed zleceniem mycia ciśnieniowego pokrycia dachu zasięgnąłby opinii producenta tego pokrycia.

v vladimir78: Dachówka cementowa zwłaszcza mocno za-brudzona podczas mycia pod ciśnieniem najprawdopodob-niej utraci pierwotny wygląd, a co za tym idzie zewnętrzną powłokę, ponieważ nie jest w stanie wytrzymać ciśnienia, którego potrzeba, aby w 100% doczyścić zabrudzoną „cementówkę”. Jednakże jest na to rada... Każdy produ-cent ma w swoim asortymencie specjalne farby, którymi po wcześniejszym przygotowaniu można pomalować połać dachu w tym samym kolorze (odcieniu), jaki miała nasza dachówka, kiedy była nowa. A co za tym idzie, istnieje możliwość przywrócenia naszego dachu do stanu pierwotnego. Żeby wyglądał jak nowy, zaleca się impre-gnację połaci przeciw dalszemu porastaniu i przenikaniu wody, co zapobiega brudzeniu się dachu na długi czas!!!

v krisbaj: W przypadku dachówki cementowej czasami wystarczy czyszczenie, a czasem dachówkę trzeba też malować. Bywa różnie...

v czysty dach: Żeby dobrze wykonać malowanie blacho-dachówki przede wszystkim należy oczyścić ją z resztek starej farby, usunąć ogniska korozji i dobrze odtłuścić. Blachodachówka ocynkowana pod wpływem wysokich temperatur zaczyna „gazować” (reakcja chemiczna) przez co farba również ta fabryczna zaczyna odchodzić nawet całymi płatami i rzadko kiedy wytrwa w całości choćby dekadę. Podczas renowacji blacho-dachówki można użyć specjalnego podkładu na bazie modyfikowanej żywicy alkidowej, rozpuszczalnego ter-pentyną, który hamuje proces korozji i przede wszystkim daje bardzo dobrą przyczepność nakładanej farby.

www.forumbudowlane.pl

Czyszczenie dachówek-pechfo

t. fo

tolia

powierzchnie dachowe przeznaczone

są taśmy o proporcjonalnie większej ilości

warstw tkaniny miedziowej, szerokość

taśmy pozostaje ze względów estetycz-

nych niezmienna. System zabezpiecza

nowe dachy i usuwa istniejące już zanie-

czyszczenia organiczne.

Taśma jest łatwa w montażu dzięki zintegrowanej warstwie klejącej oraz

bardzo elastyczna – można więc stosować

ją niezależnie od kształtu dachówek

lub  innych elementów pokrywających

dach.

Kolejnym sposobem zabezpieczania dachu jest jego impregnacja. Najpierw

jednak dach należy dokładnie oczyścić.

Następnie pokrywa się go impregnatem

silikonowym. Taką formę zabezpiecze-

nia można zastosować na pokryciach

betonowych.

USUWANIEPowierzchnię dachu, która porośnięta

jest w niewielkim stopniu, wystarczy

zmyć kilkukrotnie wodą z dodatkiem

detergentu, np. płynu do mycia naczyń.

Następnie dach trzeba pomalować prepa-

ratem biobójczym, który zniszczy resztki

zazielenienia i zaimpregnuje pokrycie.

Jeśli stopień zarośnięcia jest większy, można zastosować środek o nazwie

Dimousse (dystrybutor mdm S.A.).

Zaletą produktu jest to, że można

go stosować na praktycznie wszyst-

kie pokrycia dachowe, a także cegły,

chodniki, ściany, tarasy i balkony.

Środek ma atest higieniczny i jest

neutralny dla środowiska. Jeden litr

preparatu wystarcza na ok. 5 m

powierzchni (w zależności od poro-

watości podłoża). Dimousse nanosi

się na suchą powierzchnię za pomocą

rozpylacza, pistoletu lub szczotki. Pełną

skuteczność środek zachowuje, kiedy

jest stosowany przy temperaturze

powietrza od 5 do 25ºC, pod warun-

kiem, że oczyszczona powierzchnia nie

zostanie zmoczona przez deszcz przed

upływem 12 godzin od przeprowadzo-

nego zabiegu. c

DACHY ZIELONE

46

Monika Jabłońska

 Z ielone dachy dzielą się na ekstensywne i intensyw-ne. Ekstensywne obsadza-ne są niskimi roślinami o niewielkich potrzebach

pielęgnacyjnych, zatem warstwa podłoża i drenażu jest mniejsza. Zazwyczaj jej grubość wynosi 10-20 cm, a obciążenie 1 m dachu nie przekracza 100 kg.

Zielony dach intensywny może być prawdziwym, bujnie kwitnącym ogrodem. Praktycznie nie ma ograni-czeń w wyborze roślin na taki typ dachu. Dach intensywny wymaga jednak grubego podłoża, gdyż rośliny, wysokie krzewy i ozdobne drzewa głęboko ukorzeniają się. Sam

ciężar podłoża w przypadku ogrodu intensywnego wynosi od 200 kg na 1 m, a to może wymagać wzmocnienia konstrukcji dachu. Dlatego zazwyczaj zielony dach inten-sywny planuje się na etapie projektowania budynku. Do ciężaru podłoża należy bowiem doliczyć masę roślin, wody, którą będzie nasączane podłoże, śniegu zalegające-go zimą na dachu i ciężar ewentualnej infrastruktury nawadniającej.

ROŚLINY NA DACHY EKSTENSYWNEZielone dachy ekstensywne,

pozbawione są zazwyczaj systemów nawadniania, co latem często prowadzi do cał-kowitego wysuszenia podłoża. Wiosną i jesienią często z kolei

Wybór roślin uzależniony jest od rodzaju ogrodu, jaki zamierzamy prowadzić nad najwyższą kondygnacją domu, a ten jest z kolei zależy od nośności konstrukcji dachu.

Rośliny zielone na dachu

fot.

foto

lia

można spotkać się z całkowi-

tym nasiąknięciem substratu

glebowego, co wynika z samej

konstrukcji zielonego dachu.

Na warstwach termo- i hy-

droizolacji z membran i mat

kubełkowych, układane są

na przemian geowłóknina,

warstwa drenażu i jeszcze

raz geowłóknina spełniająca

funkcję fi ltracyjną. Na tak

przygotowane podłoże układa

się wegetatywną warstwę sub-

stratu glebowego, w którym

rosną rośliny. Woda desz-

czowa, spływając z warstwy

roślinnej, trafi a na geowłók-

ninę zatrzymującą cząstki

substratu i przepływa przez

nią do membrany magazynu-

jącej, mieszczącej zazwyczaj

6 l wody na 1 m2. Nadmiar

przelewa się przez otwory

do maty kubełkowej i jest

odprowadzany do systemu

odwodnienia dachu. Teore-

tycznie taki system powinien

zapewnić rezerwy wody

podczas suszy i prawidłowy

drenaż podczas deszczów.

W praktyce rozwiązanie

sprawdza się w czasie pogody

umiarkowanej. W czasie

długotrwałej suszy często

dochodzi do całkowitego prze-

schnięcia podłoża, a podczas

ulewnych deszczów do jego

zupełnego nasiąknięcia.

Dlatego na dachach ekstensywnych istotne jest

stosowanie substratów

glebowych pozwalających

zmagazynować maksymalnie

dużo wilgoci przez maksy-

malnie długi czas, a w sytuacji

całkowitego wysuszenia szyb-

kiego ponownego nasycenia

podłoża wodą. Nawet jednak

najlepszy substrat nie zniwe-

luje trudności, jakie napoty-

kają rośliny na dachu. Dlatego

na dachach ekstensywnych

najlepiej sprawdzają się gatun-

ki, które podobne, trudne wa-

runki wegetacji mają w swoim

naturalnym środowisku. Ich

małe wymagania powodują

jednocześnie, że wolno rosną

i praktycznie nie potrzebują

zabiegów pielęgnacyjnych.

Na dachu ekstensywnym dobrze będą się czuły zimo-

trwałe, niskie gatunki traw:

szczotlicha siwa; drżączka

średnia; kostrzewa czerwona;

kostrzewa owcza; kostrzewa

popielata; rozchodniki: kau-

kaski, Maksimowicza, kam-

czacki, ostry, ościsty; mchy:

pędzlik pospolity, płonnik

włosisty, skalniaczek szary;

a także czyściec wełnisty,

driakiew kaukaska, jastrzę-

biec kosmaczek, krwawnik,

macierzanka, rumianek,

głowienki, smagliczki, rojniki,

ukwap dwupienny, zawciąg

nadmorski, szczodrzeniec

położony i wrzosy. Świetnie

sprawdza się też roślinność

alpejska i górska, tolerująca

duże wahania temperatury

w ciągu doby, niedobory

wody, ubogie podłoże oraz

silny, wysuszający wiatr,

a także rozmaite gatunki

z rodziny gruboszowatych

(Crassulariaceae), mające

zdolność akumulacji wody

w tkankach miękkich liści.

ROŚLINY NA DACHY INTENSYWNEDachy intensywne, jeśli

tylko nośność konstruk-

cji dachu na to pozwala,

mogą niczym nie różnić się

od przydomowego ogrodu.

Dobór roślin najbardziej

należy zatem uzależniać

od nakładu pracy i czasu,

jaki będziemy im poświę-

cać. Rośliny będą bowiem

wymagały standardowego

przycinania, nawożenia

i podlewania. Zieleń można

sadzić bezpośrednio w pod-

łożu, co wymaga głębokiej

warstwy substratu. Dobry

sposób umieszczenia

krzewów i małych drzew

na połaci dachu to pojemni-

ki z drenażem.

Najlepiej sprawdzają się gatunki roślin lubiące sta-

nowiska słoneczne, żyzną,

przepuszczalną glebę (takie

są substraty stosowane

na podłoża) i dobrze zno-

szące krótkookresową suszę.

Z najpopularniejszych warto

polecić żywotniki zachod-

nie i wschodnie, berberysy

Th unberga, powojniki,

jałowce, irgi, róże, goździki,

gipsówki, fl oksy, lawendę.

Dobrze sprawdzają się

też bodziszek czerwony,

jukka nitkowata, kocimiętka

Faassena, liliowiec ogro-

dowy, rozchodnik okazały,

wiesiołek czworokątny,

pięciornik krzewiasty, czy

rdestówka Auberta. Z drzew

– karłowate odmiany

sosen, świerków i tawuły

japońskiej, a także wierzba

płożąca. Na dachu można

również uprawiać nisko-

pienne drzewka owocowe

– jabłonie, grusze i śliwy. c

w i ę c e j o r o ś l i n a c h

Zielony dach to dobry sposób na zagospodarowanie powierzchni w celach użytkowych i rekreacyjnych. (fot. Bauder)

RYNNY

48

Rynny są systemem odprowadzania wód opadowych zabezpieczającym budynek przed zamakaniem. Istotna zatem jest ich trwałość. Od czego zależy więc trwałość rynien?

Edyta Siemieniuk

TRWAŁE RYNNY

fot.

Cellf

ast

 N aturalnie od materiału, z jakiego

zostały wykonane, jednak nie tylko. Również od prawidłowości ich montażu i sposobu łączenia, a także właściwej konserwacji.

Wybierając rynny zazwyczaj pod uwagę

bierzemy wielkość i kształt dachu, kąt pochylenia połaci oraz walory estetyczne – rynny powinny pasować do dachu i  elewacji. Często kierujemy się także ceną. W ferworze budowy domu zapominamy zwrócić uwagę na trwałość rynien, a ta bezpośrednio zależy od ma-teriału, z którego wykonany jest system orynnowania. W przypadku rynien sprawdza się zasada, że im coś tańsze, tym mniej wytrzymałe. Najtańsze są tradycyjne rynny z blachy ocynkowanej, jednak jednocześnie najmniej trwałe. Wy-bierając rynny, warto sobie zatem zadać pytanie o własne priorytety. Ponieważ cena materiału, z którego są wykonane ma kluczowy wpływ na koszt orynnowania (najdroższym materiałem jest miedź, dalej  –  cenowo – można uszeregować aluminium, tytan-cynk, PVC i stal) warto sobie odpowiedzieć na pytanie: czy rynny mają być drogie, lecz na całe życie, czy tanie, jednak z perspektywą wymiany za 20 lat?

RYNNY PVCObecnie są najczęściej stosowanym

rodzajem orynnowania, popularnym ze względu na niską cenę i stosun-kowo dużą trwałość utwardzonego, nieplastyfikowanego PVC, szacowaną na około 50 lat. Rynny PVC są łatwe w montażu i oferowane w bogatej palecie kształtów i kolorów. Montaż polega na łączeniu poszczególnych elementów zatrzaskami lub klejeniu „na zakładkę”. Rynny  spustowe mocuje się przez  wsunięcie jednego elemen-tu w drugi lub za  pomocą złączek. Do  elewacji system przytwierdzany jest hakami i obejmami, zazwyczaj również wykonanymi w całości z  tworzywa sztucznego, choć na  rynku można także spotkać elementy stalowe powleczone cienką warstwą PVC. Plastikowe rynny są  gładkie, co utrudnia osadzanie się brudu, nie podlegają korozji, nie  wymagają malowania i są w miarę odporne na  promieniowanie ultrafioletowe (niskiej jakości PVC na słońcu z czasem płowieje). PVC ma jednak najwyższy ze wszystkich materiałów używanych do produkcji rynien współczynnik rozszerzalności liniowej, wynoszący

około 0,08 mm/(m·K), co sprawia, że silnie reaguje na zmiany temperatury, mocno wydłużając się i kurcząc. Niepra-widłowo położone plastikowe orynno-wanie, bez pozostawienia odpowiednio szerokich przerw dylatacyjnych, może popękać. PVC ponadto zachowuje właściwości użytkowe jedynie w tem-peraturach od -30 do 60ºC – na mrozie staje się bardzo kruche i łatwo pęka, w upale robi się elastyczne i szybko deformuje. Dlatego zimą z dachu z  plastikowym orynnowaniem trzeba usuwać śnieg – spadając może uszkodzić rynny.

RYNNY Z BLACHY To najbardziej tradycyjny i jednocześnie

najtańszy rodzaj orynnowania. Również najmniej trwały. Rynny z grubocynko-wanej blachy są w stanie służyć co naj-wyżej 10-20 lat. Ich trwałość o kilka lat wydłuża regularne malowanie farbami poliwinylowymi. Na rynku można też spotkać rynny systemowe fabrycz-nie pokryte powłokami z plastizolu, poliestru czy puralu, które są w stanie wytrzymać nawet 4 dekady.

Tradycyjne rynny ze stali ocynkowanej

są pracochłonne w montażu, gdyż

łączy się je wywijając krawędzie

na tzw.  rąbek i  lutując połącze-

nia, co w przypadku niefachowego

wykonania sprzyja korozji. Rynny

systemowe, pokrywane fabrycz-

nie warstwami zabezpieczającymi,

montowane są  podobnie jak sys-

temy z PVC – za  pomocą zatrza-

sków, złączek  z uszczelkami, obejm

i  kotew.  Zaletą rynien blaszanych

jest możliwość nadania im do-

wolnego koloru. Wadą, zwłaszcza

rynien  lutowanych, podatność

na  korozję i  konieczność częstej

konserwacji.

RYNNY MIEDZIANESą najdroższym rodzajem rynien

dostępnym na rynku, uważanym

za szlachetne, nie tylko ze względu

na cenę. Miedź ma zdolność korodo-

wania pod  wpływem wilgoci, która

nadaje jej odporność na  dalszą korozję

– z czasem pokrywa się warstwą patyny.

Ten nalot jest szczelną warstewką

koloru od  jasnozielonego do szaro-

zielonego, której główny składnik

to węglan hydroksomiedzi. Warunkiem

powstania takiej warstwy jest jed-

nak czysta atmosfera. W środowisku

zawierającym dwutlenek siarki (czyli

w większości ośrodków miejskich

oraz przemysłowych) w skład patyny

wchodzi także siarczan hydrokso-

miedzi, który nie zapewnia ochrony

przed  dalszą korozją.  Dlatego na rynku

można spotkać miedziane rynny

patynowane fabrycznie metodami

chemicznymi. Najbardziej znanym

przykładem spatynowanego miedzia-

nego obiektu jest nowojorska Statua

Wolności. Do montażu miedzianych

rynien niezbędny jest wykwalifiko-

wany dekarz, ponieważ montowane

są  podobnie, jak podstawowe systemy

z blachy ocynkowanej – na obustronnie

lutowany zakład. Niektóre (chociaż

nieliczne) firmy oferują także systemy

łączone spoiwami poliuretanowymi.

Ponadto miedziane rynny nadają się

wyłącznie do montażu na dachach

pokrytych miedzianą blachą lub

dachówkami ceramicznymi. Produk-

ty korozji stali i aluminium wchodzą

bowiem w  reakcje chemiczne z patyną,

powodując utratę jej właściwości

ochronnych. Rynny miedziane to rynny

na pokolenia – trwałość prawidłowo

ułożonego systemu szacowana jest

na 150 lat.

RYNNY ALUMINIOWEKolejnym metalem odpornym

na  korozję jest aluminium. Glin

charakteryzuje również stosunko-

wo duża wytrzymałość i lekkość. Me-

tal ten ma jednak też wady – nie-

zbyt ciekawą, szarosrebrną, barwę

i  stosunkowo małą odporność

na  promieniowanie UV. Wpraw-

dzie blaknięcie aluminium pod wpły-

wem słońca nie powoduje specjalnych

przebarwień, jednak sprawia,

że  srebrzysta powierzchnia tego meta-

lu staje się coraz bardziej szara. Dlate-

go rynny z blach aluminiowych najczę-

ściej dodatkowo są lakierowane prosz-

kowo, co pozwala nadać im dowol-

ną kolorystykę. Aluminium ma jed-

nak niepodważalną zaletę – łatwość

obróbki i kształtowania. Rynny z cią-

gnionego aluminium mogą być przy-

gotowywane dzięki giętarkom bez-

pośrednio na placu budowy w dowol-

nym kształcie i o  niemal nieograniczo-

nej długości. Pozwala to do minimum

zredukować ilość łączeń (systemy alu-

miniowe zwykle są nitowane i uszczel-

niane klejem aluminiowym lub siliko-

nem) oraz osiągać niezwykłe efekty de-

koracyjne – aluminiowe rynny mogą

RYNNY

50

Rynna dachowa musi gwarantować odprowadzenie wody z określonej powierzchni dachu poprzez właściwie dobraną wielkość oraz odpowiednie pochylenie. (fot. Cellfast)

Dobrze dobrane i zamontowane orynnowanie to zabezpieczenie ścian, elewacji, stropów i podkładów dachowych przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych. (fot. Plannja)

Gwarancja na rynny udzielana jest przez producentów na 5, 10 lub 15 lat.

Dobrze zamontowane i konserwowane służą jednak o wiele dłużej.

(fot. Icopal)

Aby system odprowadzania wody funkcjonował prawidłowa,

potrzebne są także elementy uzupełniające – denka rynien,

kolanka czy haki. (fot. Gamrat)

Materiał, z którego wykonany jest system rynnowy decyduje nie tylko o estetyce domu, ale przede wszystkim o skutecznym odprowadzeniu wody deszczowej. (fot. Plannja)

w i ę c e j o s y s t e m a c h r y n n o w y c h

na przykład wyglądać jak ozdobny

gzyms. Trwałość aluminiowych rynien

ocenia się na około 70 lat.

RYNNY CYNKOWO-TYTANOWECynk jest metalem równie mało

podatnym na korozję jak aluminium

i miedź. Wystawiony na działanie

wilgoci z czasem pokrywa się warstwa-

mi węglanu cynku zabezpieczającymi

go przed dalszą erozją. W przeciwień-

stwie do miedzi i glinu jest jednak

bardzo plastyczny i mało wytrzymały.

Dlatego w latach 60. XX wieku zaczęto

zastępować rynny cynkowe elementami

wykonanymi ze stopu cynku i tytanu.

Tytan to bowiem jeden z najtwardszych,

a jednocześnie najlżejszych metali

występujących w skorupie ziemskiej.

W efekcie wyprodukowano rynny łączą-

ce zalety obu metali – trwałe, odporne

na korozję i lekkie, choć w niezbyt

imponującej gamie barw zamykającej się

w kilku odcieniach metalicznej i ciemnej

szarości. Rynny tytanowo-cynkowe

mogą być łączone na zakład przez

tradycyjne lutowanie lub systemowo

za pomocą obejm i złączek z uszczel-

kami. Rynny te są stosunkowo drogie,

jednak ich trwałość szacowana jest

nawet na 120 lat.

KONSERWACJA MA DUŻE ZNACZENIENa okres eksploatacji orynnowania

wpływ ma nie tylko materiał, z jakiego

zostały wykonane poszczególne elemen-

ty odwodnienia dachu, lecz również jego

właściwa konserwacja. Przegląd rynien

należy wykonywać co 6 miesięcy (wio-

sną i jesienią) – sprawdzamy szczelność

poszczególnych połączeń, zalewając

rynny wodą z węża ogrodowego,

czyścimy kanały z piasku, liści i innych

zanieczyszczeń naniesionych przez

wiatr – w przypadku rynien stalowych

pokrytych powłokami ochronnymi

nie należy używać ostrych narzędzi

mogących uszkodzić warstwy farby

czy lakieru.

Czyszczenie rynien trzeba przeprowadzać także wtedy, gdy

założone są na nich siatki ochron-

ne. Co prawda zatrzymują one liście

i większe nieczystości, ale przepuszczają

igliwie oraz drobne gałązki i nasiona.

Bez względu na typ orynnowania, zimą usuwamy z niego regularnie śnieg

i sople lodu mogące swym ciężarem

spowodować odkształcenie i uszkodze-

nie rynien.

Czyszczenie oraz udrażnianie rynien jesienią ma nie tylko na celu ich konser-

wację, lecz przede wszystkim zapobiega

największemu zimowemu zagrożeniu

systemu odwodnienia dachu – powsta-

waniu zatorów lodowych, mogących

prowadzić nawet do rozsadzenia rynny.

Najnowszym sposobem zimowej ochro-

ny odwodnienia dachu jest montaż systemów elektrycznego ogrzewania

rynien zapobiegających powstawaniu

lodu. Instalacje te  składają się z kabli

grzewczych rozciąganych po orynnowa-

niu. Oferowane są w wersjach pasyw-

nych, podgrzewających rynny w sposób

ciągły, i droższych, jednak pozwalających

oszczędzać energię, a także w wersjach

aktywnych, wyposażonych w czujniki

termostatyczne włączające ogrzewanie

rynien tylko w  razie spadku temperatu-

ry otoczenia poniżej zaprogramowanej

wartości, na przykład -5ºC. c

http://www.galeco.pl

Instalacja elektryczna na poddaszu, którego konstrukcja drewniana stanowiwiększe zagrożenieniż instalacja w domu murowanym.Dlatego przy jej montażu niezbędna jest fachowa wiedza.

Andrzej Dubrawski

POD NAPIĘCIEM

INSTALACJE

52

w i ę c e j o i n s t a l a c j a c h e l e k t r y c z n y c h

fot.

Kai

ser

 O soby, które wykonują instalację elektryczną na poddaszach o  konstrukcji drewnianej powinny zastosować następujące rozwiązania:

v do wykonania instalacji oświetleniowej – przewody miedziane o przekroju min. 1,5 mm2,

v do wykonania instalacji gniazd wtyczkowych – przewody miedziane o przekroju min. 2,5 mm2,

v do zabezpieczania obwodów oświetleniowych – zabezpieczenia o  prądzie znamionowym 10 A,

v do zabezpieczania obwodów gniazd wtyczkowych zabezpieczenie o prądzie znamionowym min. 16 A,

v wykonanie instalacji bez puszek rozgałęźnych, tj. sprowadzenie wszystkich przewodów do skrzynki zasilającej strych,

v zabezpieczenie instalacji na strychu oddzielnym wyłącznikiem różnicowoprą-dowym o prądzie upływu 30 mA.

Wszystkie instalacje muszą być wykonywane przewodem trójżyłowym lub co najmniej trzema przewodami jednożyłowymi umieszczonymi w rurce lub korytku.

Przepisy nie nakładają obowiązku prowadzenia instalacji w rurkach aniw  korytkach. Instalacja może być  prowa-dzona także przewodami o  podwójnej izolacji (zaleca się minimum 750 V). Przewody wielożyłowe należy prowadzić na uchwytach pozbawionych ostrych krawędzi i zapewniających odstęp równy min. 0,3 średnicy przewodu od podłoża.

Uwaga! W instalacjach układanych na podłożu drewnianym nie wolno używać metalowych opasek mocujących ze względu na możliwość uszkodzenia izolacji, np. na skutek pociągnięcia przewodu. Ponadto opaski metalowe nie zapewniają zalecanego odstępu przewodu od podłoża.

PROJEKTOWANIENa projekcie należy zaznaczyć wypusty

oświetleniowe oraz miejsca montażu gniazd wtyczkowych. Jeśli niektóre gniazda będą przeznaczone do zasilania odbiorników o dużej mocy (np. podgrze-wacze elektryczne, grzejniki konwekcyjne czy termowentylatory), to obwody te należy wydzielić. Jeśli konieczne będzie zainstalowanie przepływowego ogrze-wacza wody, to zasilanie tego urządzenia należy zaprojektować i zabezpieczyć oddzielnie.

Ilość wypustów oświetleniowych zależy od przeznaczenia pomieszczeń. Planując ilość gniazd wtyczkowych w pomieszcze-niu, powinno się przewidzieć po jednym gnieździe do każdego odbiornika plus dwa gniazda rezerwowe.

Przyjmuje się, że jeden obwód w domu przypada na każde 15 do 20 m2. Na stry-chach o drewnianej konstrukcji można ich zaplanować więcej. Zwykle jest to 20 lamp i 10 gniazd, chociaż coraz częściej ogranicza się ich ilość. Szczególnie na strychu, gdzie lampy instalowane są na znacznej wysokości, w związku z czym wyposażane są w źródła światła o dużej mocy. W celu

zmniejszenia obciążenia przewodów pro-

wadzonych w niekorzystnych warunkach

można przyjąć, że jeden obwód oświetle-

niowy będzie zawierać ok. 10 wypustów,

a obwód gniazd wtyczkowych ok. 6 gniazd.

Natomiast obwody przeznaczone do zasila-

nia dużych odbiorników będą zakończone

pojedynczymi gniazdami.

UKŁADANIE PRZEWODÓWPrzewody elektryczne powinny być

prowadzone wyznaczonymi trasami.

Trasy poziome wyznaczone są na wy-

sokości 10 do 30 cm nad posadzką oraz

takiej samej odległości od sufitu. Zwykle

na strychu nie da się określić górnej strefy,

dlatego układa się je na dole. Na pionowe

odcinki przewodów przeznaczone są pasy

równoległe do krawędzi ścian oraz otwo-

rów (np. drzwiowych). Do lamp montowa-

nych na ukośnych powierzchniach należy

doprowadzać przewody wzdłuż elemen-

tów konstrukcyjnych. Jeśli to możliwe,

to powinno się wyznaczać trasy analogicz-

nie. Trasy tych przewodów powinny być

zawsze prostopadłe do tras poziomych.

WPUSTY OŚWIETLENIOWENajłatwiej będzie wyznaczyć miejsca,

w których znajdą się lampy. Oświetlenie

ogólne umieszcza się wysoko, tak aby

równomiernie oświetlało całe pomiesz-

czenie. Kolejne jest oświetlenie robo-

cze, np. dla biurka. Przewody do lamp

powinny być wyprowadzane za pośrednic-

twem specjalnych podtynkowych puszek

do  kinkietów i lamp wiszących. W przy-

padku lamp montowanych w  suficie

lub ścianie konieczne jest uprzednie

zamontowanie specjalnych puszek

umożliwiających dobre odprowadzanie

ciepła. W szczególności dotyczy to lamp

halogenowych, gdyż mogą się one silnie

nagrzewać.

GNIAZDAZwykle instaluje się je na wysokości

ok. 20 cm nad podłogą. Jedno gniaz-

do warto jest umieścić przy wejściu

do  pomieszczenia, pod wyłącznikiem.

Inne gniazda powinny znajdować

się w miejscach użytkowania sprzętu

elektrycznego. Oprócz tego powinno się

umieścić gniazda w miejscach, któ-

re w przyszłości, np. po zmianie przezna-

czenia pomieszczenia, mogą być przy-

datne. Gniazda montuje się w  zespołach

po kilka. Większość producentów oferuje

wielokrotne ramki, w których można

umieścić np. 3 gniazda zasilające oraz 1

komputerowe i 1 telewizyjne. Gniazda naj-

lepiej osadzać w pogłębionych puszkach.

ŁĄCZNIKI Łączniki powinny znajdować się

w  strefach przejść i przy wejściach

do pomieszczeń. Najczęściej instalowane

są na wysokości 1,1-1,3 m. Coraz czę-

ściej instaluje się je także na wysokości

opuszczonej dłoni. W celu zminimalizo-

wania zagrożeń przewody doprowadzone

do łączników powinny być sprowadzane

do rozdzielnicy i tam łączone z przewodami

od lamp. Innym sposobem jest wykonywa-

nie połączeń na samych łącznikach (współ-

czesne łączniki są wyposażone w  podwójne

zaciski). Przewody N i PE mogą być

przeprowadzane przez te same puszki

bez przerywania ich ciągłości. Zaleca się

używanie puszek pogłębionych.

TRASYPrzewody elektryczne powinny być

układane najprostszymi i najkrótszymi

trasami. Można je prowadzić w przestrze-

niach niewykorzystywanych, np. mię-

dzy podwieszonym sufitem a konstruk-

cją dachu lub za pionowymi ścianka-

mi oddzielającymi powierzchnię użytko-

wą od niewykorzystywanej przestrzeni.

Drugim sposobem jest układanie przewo-

dów za powierzchnią ścian (np. za ścianką

gipsową). Przewody mocuje się do stałych

elementów konstrukcyjnych.

Jeśli instalacja będzie układana w  bezużytecznych przestrzeniach,

powinno się ją prowadzić w korytkach kablowych, gdyż odległości między miej-

scami mocowania są zbyt duże, by prze-

wód mógł swobodnie zwisać. Po zakoń-

czeniu montażu elementów konstrukcyj-

nych ścian gipsowych, należy przymoco-

wać korytka, a następnie ułożyć w nich

przewody. Każdy przewód  powinien być

opisany na obu końcach.

Przewody doprowadzające zasilanie do lamp sufitowych najlepiej jest

doprowadzić nad sufitem. Jeśli jednak

na strychu nie planuje się montażu

sufitu, pozostaje prowadzenie instalacji

w korytkach, na wysokości 10-30 cm nad

podłogą. Dla większej przejrzystości warto

zamontować trzy korytka, jedno nad

drugim, przeznaczone do różnych instala-

cji – do gniazd wtyczkowych, oświetlenia

i teletechniczne.

Przewody do gniazd wtyczkowych będą wtedy wyprowadzane bezpośrednio

do gniazd. Natomiast instalacja oświetle-

niowa będzie doprowadzana do elemen-

tów konstrukcyjnych, wzdłuż których

(w rurkach lub na uchwytach) doprowa-

dzana będzie do wypustów lub łączników.

W niektórych miejscach wystąpi konieczność przeprowadzania instalacji

w poprzek elementów konstrukcyjnych.

Jeśli nie uda się umieścić korytek za tymi

elementami, tzn. gdy przewody będą

znajdowały się bezpośrednio za gipso-

wą lub drewnianą ścianką, konieczne

będzie wykonanie wcięć. Nie zaleca się

przewiercania drewnianych elementów

konstrukcyjnych i przeciągania przez

te otwory przewodów (ulegają przy tym

uszkodzeniu).

Lepszym rozwiązaniem jest wykonanie wcięcia, w które można swobodnie włożyć

przewód. Wcięcia powinny być dodatko-

wo zabezpieczane rurkami o gładkich

końcach i średnicy zapewniającej swobodne

przesuwanie. Można je także zabezpie-

czyć izolacją, np. rurką termokurczliwą,

i osadzić w wycięciu za pomocą pianki

montażowej. Przewody elektryczne nie

mogą bezpośre-dnio stykać się z ostrymi

krawędziami elementów drewnianych

i  metalowych (np. blaszanymi profilami

ścianek gipsowych).

Powinno unikać się łączenia przewodów. W takich miejscach najbardziej wydziela się

ciepło, szczególnie gdy połączenie się polu-

zuje. Przegrzane przewody tracą spręży-

stość, co powoduje zwiększenie rezystancji

przejścia i w konsekwencji dalszy wzrost

temperatury. Najlepiej, aby jeden odcinek

przewodu był prowadzony bezpośred-

nio z rozdzielnicy do wypustu, gniazda

lub łącznika. Wyeliminowanie puszek

rozgałęźnych zwykle powoduje zwiększenie

ilości użytych przewodów, ale znacznie

zmniejsza ryzyko wystąpienia awarii.

PUSZKIWszystkie urządzenia elektryczne

instaluje się w puszkach. Ze wzglę-

dów estetycznych używa się puszek

podtynkowych. Tzw. puszki do gipsu

mogą być montowane także w ścianach

wykonanych z drewna lub dowolnych

płyt. Wskazane jest stosowanie puszek

wiatroszczelnych, które zapobiegają

przedostawaniu się powietrza oraz

wilgoci. Wskazane jest użycie puszek

głębokich. c

GOŚĆ

AKCESORIA DACHOWE

54

 D ach domu to dość skomplikowana konstrukcja składająca się z wie-lu warstw. Część z tych warstw jest zawsze sucha i ciepła oraz odizolowa-na od bezpośredniego działania desz-

czu, śniegu i wiatru. Samo pokrycie czę-sto jest mokre, ale jego powierzchnia ma stałą, niepoddającą się erozji strukturę. Wszystkie te właściwości dachu sprawia-ją, że może stać się on ziemią obiecaną dla rozmaitych przedstawicieli fauny, a jedno-cześnie – chyba że nie przeszkadza nam dosłowny kontakt z naturą – będzie po-ważnym utrapieniem.

OWADYNiszczące drewno owady mają niezwykle

silną reprezentację wśród kilkuset gatunków, z których każdy cechuje

wysoka specjalizacja. I tak może przyjść nam zmierzyć się ze szkodnikami atakującymi więźbę dachową, czy też inny element konstrukcyjny przez kil-ka pokoleń (wtedy walka z nimi może okazać się długa i zażarta, jednakże nie można zwlekać z jej rozpoczęciem) lub też takimi, które swą niszczyciel-ską działalność przeprowadzają w czasie rozwoju jednego tylko pokolenia (wte-dy należy skupić się przede wszystkim na zapobieganiu pojawieniu się szkod-ników).

Poza kołatkiem domowym i spuszczelem

pospolitym, wystrzegać się musimy także tykotka pstrego. Jego larwy rozsmakowane są przede wszystkim w drewnie l ekko zawilgoconym, najlepiej już nadpsutym przez grzyby. Nie pogardzą jednak także drewnem suchym, o wil-gotności nawet poniżej 20%. I chociaż tykotka nie spotkamy raczej w nowo

powstających budynkach, może być on jednak zagrożeniem dla konstrukcji starszych domostw.

PTAKIPtasie odchody brudzą i niszczą

powierzchnię dachu, kominów i parape-tów. Niektóre ptaki z uporem próbują wić gniazda w przewodach wentylacyjnych. Aby temu zapobiec, należy zaopatrzyć się w zabezpieczenia przed gromadzeniem się ptaków. Nie ranią one ptaków, nie wpły-wają na obniżenie ich liczebności, a tylko wymuszają na ptakach zmianę przyzwy-czajeń. Zabezpieczenia mocuje się na da-chach, parapetach, gzymsach, obrzeżach okiennych itp. Mają one najczęściej postać kolców o średnicy 1,3 mm i długości 10 cm. Inne rodzaje zabezpieczeń to ru-chome pręty – służą głównie do zabezpie-czenia parapetów i barierek balkonowych. Gdy ptak próbuje usiąść na powierzchni zabezpieczonej przez pręty, wtedy uginają się one i obracają, uniemożliwiając ptakom siadanie w tym miejscu.

Siatki – wykonane z polietylenu

o  różnych gęstościach oczek ochraniają duże płaszczyzny oraz powierzchnie

Miejsce pod ciepłym i suchym dachem to nie lada gratka dla dzikich lokatorów. Jeżeli pozwolimy im się tam zadomowić, bardzo trudno będzie ich eksmitować.Tomasz Dąbrowski

NIEPROSZONY

fot.

Pta

k-sy

stem

pofałdowane (np. płaskorzeźby na zabyt-kowych budowlach). Są również bardzo popularnym zabezpieczeniem balkonów. O metalowej siatce warto pomyśleć wówczas, gdy zaobserwujemy, że ptaki wchodzą do kominów wentylacyjnych lub dymowych. Poza sezonem grzewczym potrafią w kominach wić gniazda, zapy-chając je. Wówczas konieczna jest wizyta kominiarza.

GRYZONIEOto fragment postu, jaki jeden

z użytkowników zamieścił na forum dyskusyjnym ( ww.forumbudowlane.pl). „...izolacja poddasza jest zniszczo-na. Słyszałem czasem w zimie odgłosy buszowania jakiegoś zwierzęcia, ale  myślałem, że to myszy, na które zastawiałem łapki i jesienią kilka się

złapało. Ale zakres zniszczeń pokazuje, że to było znacznie większe zwierzę, gdyż wełna mineralna została miej-scami zmieszana, zbita, z  widocznymi śladami leżakowania. Moje podejrzenie pada na kunę domową, gdyż znajdo-wały się też w tej wełnie pióra ptaków i skorupy jaj”.

Zwierzę może dostać się na dach chociażby po gałęziach drzewa, które stoi bardzo blisko domu. Pod poszycie może wejść przez okap lub kalenicę. Małe gryzonie mogą dostać się tam, wspinając się po ścianie. Aby utrudnić im życie, warto zamontować nad wentylacyjną szczeliną kalenicową siatkę ochronną, a pod okapem specjalny grzebień. Są to miejsca newralgiczne – odpowiadają za prawidłową wentylację warstw poddasza, więc nie mogą być zamknięte. c

v truckman: Mam problem ze szkodnikami w drewnianym dachu pokrytym papą. Dokładnie nie wiem, co to za szkodnik, ale objawia się to tym, iż słychać smaczne chrupanie. Jak się ich pozbyć?

v zanti76: Natryskowy Tytan to chyba lepsze rozwiązanie. Ogólnie po natrysku zabijającym przyda się impregnacja drewna środkami chemicznymi, by robactwo nie wylazło znowu (gdy jest taka możliwość pomaga obróbka ter-miczna, ok. 70°C). Do impregnacji drewna np. Daimos.

v Rudy: Jeśli w elementach więźby jest dużo dziur, radzę zaprosić kogoś, kto się zna na rzeczy. Korniki, spuszczele i inne takie zwierzątka potrafią całkowicie zniszczyć drewno.

v truckman: Dziur trochę jest, ale chyba nie chcesz mi po-wiedzieć, że będę musiał wymieniać dach?

v molok78: Miałem ten problem w garażu, strzykawka z naftą załatwiła intruza.

v budek: Ja stosowałem Kuprafung-P (3-krotny natrysk w zeszłym roku) na poddaszu. Właśnie zauważyłem dziury po szkodnikach przy zabudowie poddasza. Wyraź-nie też słychać chrupanie. Może od grzybów ten preparat chroni. Ale na robale oprysk nie zadziałał.

v pioyr: Na strychu była drewniana podłoga, samo próch-no, zerwałem to, a tam wierzch belek w stropie podziur-kowany, a w niektórych miejscach na głębokość około 0,5-1 cm przemielone na proszek. Teraz słyszę te robale w deskach dachu i więźbie. Jak się ich pozbyć?

v hubapiet: Zobaczcie zdjęcia (w necie na przykład) korytarzy larw wewnątrz belek – jaki płyn dotrze w głąb takiego labi-ryntu? Jedyna doraźna metoda to fumigacja (gazem). Jak to się robi dokładnie – nie jestem pewien. Ale specjalistycz-ne firmy na pewno to wiedzą. Nie ma natomiast metody „na zawsze”. Jak drewno nie było zaimpregnowane ciśnie-niowo, to nawet jeśli teraz wytrujemy larwy – za rok czy dwa przylecą motylki i znów złożą jajeczka. Mówię o im-pregnacji ciśnieniowej, bo jaja są składane wewnątrz belek. Te „motylki” wwiercają się tak zwanym pokładełkiem na centymetr w głąb belek. Malowanie, kąpanie drewna itp. metody penetrują drewna na 1-3 mm w głąb zaledwie. Poza tym belki mają pęknięcia, które też odsłaniają „białe” drewno. A żaden owad nie składa jaj na powierzchni tylko tam, gdzie ciasno. Konkluzja – jak ktoś planuje remont, a więźba nie była impregnowana ciśnieniowo lub jest już porażona bądź zasiedlona – tylko zmiana na nową.

v Przemcio: Napadł mnie zapewne spuszczel, sądząc po dziurach i przegryzionych czterech deskach. Deski wymieniłem, ale mam podejrzenie, że to bydle żeruje jeszcze w jednej belce drewnianej, której na razie nie mam możliwości wymienić. Mogę z tym powalczyć preparatem Bondex Wood preventer? Piszą na puszce, że nadaje się do ochrony zaatakowanego drewna, tylko trzeba co parę centymetrów wywiercić otwór i wstrzyknąć preparat. Czym potem zatykać te wywier-cone otwory?

v janosh: Ja skusiłem się na Hylotox Plus i pomalowałem nim belki. Ponoć głęboko penetrujący... Długo nie trzeba było czekać, żeby szkodniki zaczęły kontynuować dzieło zniszczenia....

www.forumbudowlane.pl

Szkodniki w dachu

System kolców można bez problemu dopasować do każdych warunków – czy to wąski występ ściany czy szeroki gzyms. (fot. BirdSystem)

Larwa spuszczela pospolitego. (fot. Carsekt)

56

fot.

Vel

ux, V

iess

man

n, R

ben,

PW

, Pla

stiv

al, B

rate

x

1 Ochrona przed słońcem

5  Taras na dachu

2 Ekologiczne ogrzewanie

4 Jaki wybrać strop

6 Lekki dach – blachy i gonty

Wszystko, co trzeba wiedzieć, aby zbudować dach

W SPRZEDAŻYksięgarnia portalu e-dach.pl

188stron

3 Błędyw budowie

http://www.ruukkidachy.pl

http://www.bosch-professional.pl