PrzekładyAktów Prawnych 2(24)03

Traktat ustanawiający Konstytucjędla Europy (projekt)przyjęty w drodze konsensusu przez KonwentEuropejski w dniu 13 czerwca i 10 lipca 2003 roku,przedłożony Przewodniczącemu Rady Europejskiejw Rzymie w dniu 18 lipca 2003 roku

Tłumaczenie – wersja robocza

BiuletynBiura Studiów i Ekspertyz

Kancelarii Sejmu

2

Tłumaczenie z jęz. francuskiego: Helena Klugiel-KrólikowskaTłumaczenie z jęz. angielskiego: Albert PolWeryfikacja: prof. dr hab. Cezary Mik (cz. I i II), Dorota Olejniczak (cz. I i II)

Redakcja: Andrzej ChodyraProjekt okładki: Janina Knap

Tłumaczenie robocze - (na podstawie wersji językowych francuskiej i angielskiej, w sprawachwątpliwych rozstrzyga wersja francuska)

© Copyright for Polish translation by Kancelaria Sejmu, Warszawa 2003

ISSN 1507-9805

Opracowanie graficzne, skład i łamanie: Biuro Studiów i EkspertyzDruk i oprawa: Wydawnictwo SejmoweWarszawa, lipiec 2003

3

Spis treści

Wprowadzenie ..................................................................................................................... 5Wstęp do części I i II projektu Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy przedło-żonych w Salonikach w dniu 20 czerwca 2003 roku ........................................................... 7Preambuła ........................................................................................................................... 9Część I. Tytuł I. Definicja i cele Unii .................................................................................. 11

Tytuł II. Prawa podstawowe i obywatelstwo Unii ................................................... 13Tytuł III. Kompetencje Unii ..................................................................................... 14Tytuł IV. Instytucje Unii .......................................................................................... 20Tytuł V. Wykonywanie kompetencji Unii ................................................................ 30Tytuł VI. Życie demokratyczne Unii ....................................................................... 40Tytuł VII. Finanse Unii ........................................................................................... 43Tytuł VIII. Unia i jej bezpośrednie otoczenie .......................................................... 45Tytuł IX. Członkostwo w Unii ................................................................................. 45

Część II. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej .................................................. 48Preambuła ........................................................................................................................... 48

Tytuł I. Godność .................................................................................................... 49Tytuł II. Wolności ................................................................................................... 50Tytuł III. Równość .................................................................................................. 53Tytuł IV. Solidarność .............................................................................................. 55Tytuł V. Prawa obywateli ....................................................................................... 58Tytuł VI. Wymiar Sprawiedliwości .......................................................................... 60Tytuł VII. Postanowienia ogólne dotyczące wykładni i stosowania Karty .............. 61

Część III.

Protokół w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej ...............................Protokół w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności .........................Protokół w sprawie reprezentacji obywateli w Parlamencie Europejskim oraz ważenia

głosów w Radzie Europejskiej i Radzie Ministrów ...........................................................Deklaracja załączona do Protokołu w sprawie reprezentacji obywateli w Parlamencie

Europejskim oraz ważenia głosów w Radzie Europejskiej i Radzie Ministrów ................

4

5

WprowadzenieSzanowni Państwo,Prezentujemy Państwu tłumaczenie robocze projektu Traktatu ustanawiającego

Konstytucję dla Europy, przyjętego przez Konwent Europejski w dniach 13 czerwcai 10 lipca 2003 r.

Przekład dokumentu na język polski sprawił tłumaczom wiele kłopotu.Po pierwsze, od czasu podjęcia prac nad tłumaczeniem, projekt był wielokrotnie

zmieniany i do chwili przekazania niniejszej publikacji do druku pojawiały się nowe,kolejne jego wersje. Projekt jest zresztą ciągle przedmiotem prac redakcyjnychi zapewne dokument stanowiący podstawę niniejszego przekładu jeszcze się zmieni.Należy też mieć na uwadze, że Traktat konstytucyjny przedłożony ostatecznie Pań-stwom Członkowskim – po konferencji międzyrządowej – będzie prawdopodobnieróżnił się od tekstu projektu.

Po drugie, projekt Traktatu, jak każdy dokument opracowany przez organ kole-gialny, napisany jest niejednolitym językiem. Tłumacze stanęli więc przed problemempogodzenia zastosowanego tam języka potocznego z językami prawniczym i praw-nym (także tym bardzo sformalizowanym, jakim jest język traktatów).

Po trzecie, tłumacze związani byli w pewnym zakresie terminologią już obecnąw przekładach traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej i, tam gdzie to byłomożliwe, starali się korzystać z funkcjonujących już pojęć czy fraz. Dla polskiegoczytelnika mogą one mieć brzmienie obce, a nawet kłócące się z intuicyjnym rozu-mieniem zastosowanej terminologii.

Podstawą tłumaczenia są oryginalne dokumenty Konwentu w językach francu-skim i angielskim, przy czym pierwszeństwo dano wersji francuskiej. Wersja francu-ska zazwyczaj – w większym stopniu niż wersja angielska – pozwala rozstrzygnąćwątpliwości co do treści normatywnej przepisów.

Zdajemy sobie sprawę, że działając pod presją czasu, oddajemy w Państwa ręcedokument językowo niedoskonały. Zapewne będzie wywoływał dyskusje i wątpliwo-ści. Mamy jednak nadzieję, że niniejsza publikacja będzie stanowić istotne źródłoinformacji o zamierzonych zmianach w prawie i strukturze Unii Europejskiej, oraz żestanie się podstawą do przygotowania rzetelnego przekładu Traktatu konstytucyjne-go, w jego ostatecznej wersji.

Lipiec 2003 r.Dr Jacek GłowackiWicedyrektorBiura Studiów i Ekspertyz

6

7

Wstęp do części I i II projektu Traktatu ustanawiającegoKonstytucję dla Europy

przedłożonych w Salonikach w dniu 20 czerwca 2003 roku

Rada Europejska stwierdzając podczas spotkania, które odbyło sięw Laeken, w Belgii, w dniach 14 i 15 grudnia 2001 r., że Unia Euro-pejska znajduje się w okresie przełomowym swojego istnienia, zwo-łała Konwent Europejski w sprawie przyszłości Europy.

Konwent otrzymał zadanie sformułowania propozycji dotyczącychtrzech następujących kwestii: zbliżenie obywateli do projektu europej-skiego i instytucji europejskich, organizowanie struktur życia poli-tycznego i europejskiej przestrzeni politycznej w poszerzonej Unii,Unia jako czynnik stabilizacji i punkt odniesienia w nowym porządkuświata.

Konwent dał odpowiedź na pytania postawione w deklaracji z La-eken:

- zaproponował lepszy podział kompetencji między Unię i PaństwaCzłonkowskie;

- zalecił połączenie traktatów i nadanie Unii osobowości prawnej;- wprowadził uproszczenie instrumentów działania Unii;- zaproponował środki mające na celu rozwijanie demokracji,

zwiększenie przejrzystości i skuteczności działania Unii Europejskiejpoprzez zwiększenie udziału parlamentów narodowych w legitymo-waniu projektu europejskiego, uproszczenie procesów decyzyjnych,czyniąc funkcjonowanie instytucji europejskich bardziej przejrzystymi czytelnym;

- ustanowił środki niezbędne do udoskonalenia struktury i wzmoc-nienia roli każdej z trzech instytucji Unii, z uwzględnieniem, w szcze-gólności, konsekwencji poszerzenia.

Deklaracja z Laeken zawiera pytanie czy uproszczenie i zmianatraktatów powinny otworzyć drogę do przyjęcia Konstytucji. PraceKonwentu doprowadziły do przygotowania projektu Traktatu ustana-

8

wiającego Konstytucję dla Europy, który uzyskał szerokie poparcie nasesji plenarnej w dniu 13 czerwca 2003 roku.

Ten właśnie projekt, w imieniu Konwentu Europejskiego, mamydziś, 20 czerwca 2003 roku, zaszczyt przedłożyć Radzie Europejskiejw Salonikach, życząc, by stanowił on fundament przyszłego Traktatuustanawiającego Konstytucję Europejską.

Valéry Giscard d'EstaingPrzewodniczący Konwentu

Giuliano AmatoWiceprzewodniczący

Jean-Luc DehaeneWiceprzewodniczący

9

PROJEKTTRAKTATU USTANAWIAJĄCEGO KONSTYTUCJĘ

DLA EUROPY

PREAMBUŁAXρώµεθα γάρ πολιτεία ... καί όνοµα µέν διά τό µή ές ολίγους αλλ’ ές πλείοναςοικεiν δηµοκρατία κέκληται ...

Tukidydes II, 37

Nasz ustrój polityczny ... nazywa się ....demokracją, ponieważ opiera się nawiększości obywateli, a nie na mniejszości ...

Tukidydes II, 37[Wojna peloponeska, z grec. przeł. Kazimierz Kumaniecki, wyd. 3, Warsza-wa, Czytelnik 1988].

Świadomi tego, że Europa jest kontynentem, który zrodził cywili-zację, że jej mieszkańcy, którzy sukcesywnie napływali od początkówdziejów ludzkości, rozwijali stopniowo wartości stojące u podstawhumanizmu, takie jak równość ludzi, wolność i poszanowanie dlarozumu,

Czerpiąc inspirację z dziedzictwa kulturowego, religijnego i huma-nistycznego Europy, której wartości zawsze obecne w jej dziedzic-twie, ugruntowały w życiu społecznym uznanie nadrzędnej roli osobyludzkiej, jej nienaruszalnych i niezbywalnych praw oraz poszanowa-nia prawa,

Przeświadczeni o tym, że odtąd zjednoczona Europa zamierza po-dążać tą drogą cywilizacji, postępu i dobrobytu, dla dobra wszystkichjej mieszkańców, łącznie z najsłabszymi i najbardziej poszkodowa-nymi; że pragnie pozostać kontynentem otwartym na kulturę, wiedzęi postęp społeczny oraz pogłębiać charakter demokratyczny i jawnośćżycia publicznego, jak również dąży do pokoju, sprawiedliwościi solidarności na całym świecie,

10

Przekonani o tym, że narody Europy, pozostając dumne ze swojejnarodowej tożsamości i historii, zdecydowane są wznieść się ponadstare podziały i coraz bardziej zjednoczone, wykuwać wspólną przy-szłość,

Przekonani o tym, że Europa „zjednoczona w swej różnorodności”daje im najlepszą szansę dalszego prowadzenia, w poszanowaniupraw jednostki i ze świadomością swojej odpowiedzialności wobecprzyszłych pokoleń i Ziemi, ogromnego przedsięwzięcia, które uczyniją szczególnym obszarem ludzkiej nadziei,

Wdzięczni członkom Konwentu Europejskiego za przygotowanieniniejszej Konstytucji w imieniu obywateli i państw Europy,

[Którzy, po wymianie swych pełnomocnictw uznanych za należytei sporządzone we właściwej formie, uzgodnili co następuje:]

11

CZĘŚĆ I

TYTUŁ I. DEFINICJA I CELE UNII

Artykuł 1. Ustanowienie Unii1. Kierując się wolą obywateli i państw Europy budowania wspól-

nej przyszłości, niniejsza Konstytucja ustanawia Unię Europejską,której Państwa Członkowskie powierzają kompetencje w celu osiąga-nia wspólnych celów Państw Członkowskich. Unia koordynuje poli-tyki Państw Członkowskich, zmierzające do osiągnięcia tych celóworaz wykonuje w sposób wspólnotowy kompetencje jej przez nieprzekazane.

2. Unia jest otwarta dla wszystkich Państw Europejskich, któreuznają jej wartości i zobowiązują się wspólnie je popierać.

Artykuł 2. Wartości UniiUnia opiera się na wartościach poszanowania godności ludzkiej,

wolności, demokracji, równości, państwa prawnego i poszanowaniapraw człowieka. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim wspołeczeństwie opartym na pluralizmie, tolerancji, sprawiedliwości,solidarności i niedyskryminacji.

Artykuł 3. Cele Unii1. Celem Unii jest popieranie pokoju, jej wartości, a także dobro-

bytu jej narodów.2. Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpie-

czeństwa i sprawiedliwości, bez granic wewnętrznych oraz jednolityrynek, na którym konkurencja jest swobodna i niezakłócona.

3. Unia działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podsta-wą jest zrównoważony wzrost gospodarczy, społeczna gospodarkarynkowa o wysokiej konkurencyjności, ukierunkowana na pełne za-trudnienie i postęp społeczny oraz wysoki poziom ochrony i poprawę

12

stanu środowiska naturalnego. Unia popiera postęp naukowo-techniczny.

Zwalcza wykluczenie społeczne i dyskryminację oraz popierasprawiedliwość społeczną i ochronę socjalną, równość kobiet i męż-czyzn, solidarność międzypokoleniową i ochronę praw dziecka.

Popiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz soli-darność między Państwami Członkowskimi.

Unia szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językowąoraz zapewnia ochronę i pomnażanie europejskiego dziedzictwa kultu-rowego.

4. W swoich stosunkach ze światem zewnętrznym Unia utrwala ipromuje swoje wartości i interesy. Przyczynia się do pokoju, bezpie-czeństwa, zrównoważonego rozwoju Ziemi, solidarności i szacunkumiędzy narodami, swobodnego i uczciwego handlu, wyeliminowaniaubóstwa, ochrony praw człowieka, a zwłaszcza praw dzieci, jak rów-nież do ścisłego przestrzegania i rozwoju prawa międzynarodowego,w tym poszanowania zasad Karty Narodów Zjednoczonych.

5. Cele te osiąga się przez stosowanie właściwych środków, w za-leżności od zakresu kompetencji, jakie niniejsza Konstytucja przy-znaje Unii w tym celu.

Artykuł 4. Podstawowe swobody i niedyskryminacja1. Gwarantuje się swobodny przepływ osób, towarów, usług i ka-

pitału oraz swobodę przedsiębiorczości wewnątrz Unii i przez Unię,zgodnie z postanowieniami Konstytucji.

2. W zakresie zastosowania Konstytucji i bez uszczerbku dla jejpostanowień szczególnych, zabrania się wszelkiej dyskryminacji zewzględu na przynależność państwową.

Artykuł 5. Stosunki między Unią i Państwami Członkowskimi1. Unia szanuje tożsamość narodową swoich Państw Członkow-

skich, która jest nierozerwalnie związana z ich podstawowymi struk-turami politycznymi i konstytucyjnymi, w tym w odniesieniu do sa-morządu regionalnego i lokalnego. Szanuje ona zasadnicze funkcje

13

państwa, w szczególności funkcje mające na celu zapewnienie inte-gralności terytorialnej państwa, utrzymania porządku publicznegooraz ochronę bezpieczeństwa wewnętrznego.

2. Zgodnie z zasadą lojalnej współpracy, Unia i Państwa Człon-kowskie szanują się wzajemnie i pomagają sobie w wykonywaniuzadań wynikających z Konstytucji.

Państwa Członkowskie ułatwiają wykonywanie zadań Unii i po-wstrzymują się od podejmowania środków, które mogłyby zagrozićosiągnięciu celów określonych w niniejszej Konstytucji.

Artykuł 6. Osobowość prawnaUnia ma osobowość prawną.

TYTUŁ IIPRAWA PODSTAWOWE I OBYWATELSTWO UNII

Artykuł 7. Prawa podstawowe1. Unia uznaje prawa, wolności i zasady ustanowione w Karcie

Praw Podstawowych, która stanowi część II Konstytucji.2. Unia będzie starała się o przystąpienie do Konwencji Europej-

skiej o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Przystą-pienie do Konwencji nie zmienia kompetencji Unii, określonych wKonstytucji.

3. Prawa podstawowe, gwarantowane przez Konwencję Europejskąo Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz wynika-jące ze wspólnych tradycji konstytucyjnych Państw Członkowskich,stanowią zasady ogólne prawa Unii.

Artykuł 8. Obywatelstwo Unii1. Obywatelem Unii jest każda osoba mająca przynależność Pań-

stwa Członkowskiego. Obywatelstwo Unii uzupełnia obywatelstwokrajowe, nie zastępując go jednak.

14

2. Obywatele Unii korzystają z praw i podlegają obowiązkomprzewidzianym w Konstytucji. Przysługuje im:

– prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na te-rytorium Państw Członkowskich;

– prawo głosowania i kandydowania w wyborach do ParlamentuEuropejskiego oraz w wyborach lokalnych w Państwie Członkow-skim, w którym mają miejsce zamieszkania, na takich samych warun-kach, jak osoby mające przynależność tego Państwa;

– prawo do korzystania, na terytorium państwa trzeciego, w któ-rym Państwo Członkowskie, którego mają przynależność nie maprzedstawicielstwa, z ochrony ze strony władz dyplomatycznych ikonsularnych każdego Państwa Członkowskiego, na takich samychwarunkach, jak osoby mające przynależność tego Państwa;

– prawo do kierowania petycji do Parlamentu Europejskiego, skła-dania skarg do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, jakrównież zwracania się do instytucji i organów doradczych Unii wjednym z języków Konstytucji oraz otrzymywania odpowiedzi w tymsamym języku.

3. Prawa te są wykonywane na warunkach i w granicach określo-nych w Konstytucji oraz w postanowieniach przyjętych w celu jejstosowania.

TYTUŁ III. KOMPETENCJE UNII

Artykuł 9. Zasady podstawowe

1. Granice kompetencji Unii są określane zgodnie z zasadą kom-petencji powierzonych. Wykonywanie kompetencji Unii podlega za-sadom pomocniczości i proporcjonalności.

2. Zgodnie z zasadą kompetencji powierzonych, Unia działa wgranicach kompetencji jej powierzonych przez Państwa Członkowskiew Konstytucji, zmierzając do osiągnięcia celów, które określa Kon-stytucja. Kompetencje nie powierzone Unii w Konstytucji przysługująPaństwom Członkowskim.

15

3. Zgodnie z zasadą pomocniczości, w dziedzinach, które nie nale-żą do jej wyłącznej kompetencji, Unia podejmuje działania tylkowówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działa-nia nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez PaństwaCzłonkowskie, na szczeblach centralnym, regionalnym lub lokalnym,a mogą być, z uwagi na rozmiar lub skutki zamierzonego działania,lepiej osiągnięte na szczeblu Unii.

Instytucje Unii stosują zasadę pomocniczości zgodnie z Protoko-łem w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności,załączonym do Konstytucji. Parlamenty narodowe zapewniają prze-strzeganie tej zasady zgodnie z procedurą określoną w Protokole.

4. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, zakres i forma działaniaUnii nie mogą wykraczać poza to, co jest konieczne do osiągnięciacelów Konstytucji.

Instytucje stosują zasadę proporcjonalności zgodnie z Protokołem,o którym mowa w ustępie 3.

Artykuł 10. Prawo Unii1. Konstytucja i prawo przyjmowane przez instytucje Unii w ra-

mach wykonywania kompetencji jej powierzonych mają pierwszeń-stwo przed prawem Państw Członkowskich.

2. Państwa Członkowskie podejmują wszelkie właściwe środki,ogólne lub szczególne, w celu zapewnienia wykonywania obowiąz-ków wynikających z Konstytucji lub z aktów instytucji Unii.

Artykuł 11. Kategorie kompetencji1. Jeżeli Konstytucja powierza Unii wyłączną kompetencję w

określonej dziedzinie, tylko Unia może stanowić prawo oraz przyj-mować akty prawnie wiążące, natomiast Państwa Członkowskie mogąto czynić jedynie z upoważnienia Unii lub w celu wykonania aktówprzyjętych przez Unię.

2. Jeżeli Konstytucja powierza Unii, w określonej dziedzinie,kompetencję dzieloną z Państwami Członkowskimi, Unia i PaństwaCzłonkowskie mają kompetencję legislacyjną i mogą przyjmować

16

akty prawnie wiążące w tej dziedzinie. Państwa Członkowskie wyko-nują swoją kompetencję w zakresie, w jakim Unia nie wykonała swo-jej kompetencji, lub postanowiła o zaprzestaniu jej wykonywania.

3. Unia ma kompetencję w zakresie popierania i koordynowaniapolityk gospodarczych i polityk zatrudnienia Państw Członkowskich.

4. Unia ma kompetencję w zakresie określania i wykonywaniawspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym stopniowegokształtowania wspólnej polityki obronnej.

5. W niektórych dziedzinach i na warunkach określonych w Kon-stytucji, Unia ma kompetencję w zakresie prowadzenia działań w celuwspierania, koordynowania lub uzupełniania działań Państw Człon-kowskich, nie zastępując jednak ich kompetencji w tych dziedzinach.

6. Zakres i warunki wykonywania kompetencji Unii określają po-stanowienia szczególne, dotyczące każdej dziedziny, zawarte w częściIII.

Artykuł 12. Kompetencje wyłączne1. Unia ma wyłączną kompetencję w zakresie ustanawiania zasad

konkurencji, niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego,oraz w następujących dziedzinach:

– polityka pieniężna w odniesieniu do Państw Członkowskich, któ-re przyjęły euro,

– wspólna polityka handlowa,– unia celna,– ochrona biologicznych zasobów morza w ramach wspólnej poli-

tyki rybołówstwa. 2. Unia ma wyłączną kompetencję w zakresie zawierania umowy

międzynarodowej, jeżeli jej zawarcie zostało przewidziane w akcieustawodawczym Unii, jest niezbędne do umożliwienia wykonywaniaprzez Unię jej kompetencji wewnętrznych lub wpływa na akt we-wnętrzny Unii.

Artykuł 13. Dziedziny kompetencji dzielonej

17

1. Unia dzieli kompetencję z Państwami Członkowskimi, jeżeliKonstytucja powierza jej kompetencję, która nie dotyczy dziedzin, októrych mowa w artykułach 12 i 16.

2. Kompetencję dzieloną stosuje do następujących podstawowychdziedzin:

– rynek wewnętrzny,– przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości,– rolnictwo i rybołówstwo, z wyjątkiem ochrony biologicznych za-

sobów morza,– transport i sieci transeuropejskie,– energetyka,– polityka społeczna, w odniesieniu do aspektów określonych w

części III,– spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna,– środowisko naturalne,– ochrona konsumentów,– wspólne problemy bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicz-

nego.3. W dziedzinach badań, rozwoju technologicznego oraz przestrze-

ni kosmicznej, Unia ma kompetencję w zakresie prowadzenia działań,w szczególności określania i wykonywania programów; jednak korzy-stanie z tej kompetencji nie może prowadzić do uniemożliwienia wy-konywania przez Państwa Członkowskie ich kompetencji.

4. W dziedzinach współpracy na rzecz rozwoju oraz pomocy hu-manitarnej, Unia ma kompetencję w zakresie podejmowania działaniai prowadzenia wspólnej polityki; jednak korzystanie z tej kompetencjinie może prowadzić do uniemożliwienia wykonywania przez PaństwaCzłonkowskie ich kompetencji.

Artykuł 14. Koordynacja polityk gospodarczychi polityk zatrudnienia

1. Unia podejmuje środki w celu zapewnienia koordynacji politykgospodarczych Państw Członkowskich, w szczególności przez przyj-mowanie ogólnych wytycznych tych polityk. Państwa Członkowskiekoordynują w ramach Unii swoje polityki gospodarcze.

18

2. Do Państw Członkowskich, które przyjęły euro, stosuje się po-stanowienia szczególne.

3. Unia podejmuje środki w celu zapewnienia koordynacji politykzatrudnienia Państw Członkowskich, w szczególności przez przyjmo-wanie wytycznych tych polityk.

4. Unia może podejmować inicjatywy w celu zapewnienia koordy-nacji polityk społecznych Państw Członkowskich.

Artykuł 15. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa1. Kompetencja Unii w sprawach wspólnej polityki zagranicznej

i bezpieczeństwa obejmuje wszystkie dziedziny polityki zagranicznejoraz wszelkie kwestie związane z bezpieczeństwem Unii, w tym stop-niowe kształtowanie wspólnej polityki obronnej, które może prowa-dzić do wspólnej obrony.

2. Państwa Członkowskie wspierają aktywnie i bez zastrzeżeńwspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa Unii w duchu lojalno-ści i wzajemnej solidarności oraz stosują się do aktów przyjętych w tejdziedzinie przez Unię. Powstrzymują się od działań sprzecznychz interesem Unii lub mogących osłabić jej skuteczność.

Artykuł 16. Dziedziny prowadzenia działań wspierających,koordynujących i uzupełniających

1. Unia może podejmować działania wspierające, koordynujące lubuzupełniające.

2. Dziedziny prowadzenia na szczeblu europejskim działań wspie-rających, koordynujących lub uzupełniających obejmują:

– przemysł,– ochronę i poprawę stanu zdrowia ludzi,– edukację, doskonalenie zawodowe, młodzież i sport,– kulturę,– ochronę cywilną.3. Akty prawnie wiążące przyjmowane przez Unię na podstawie

postanowień szczególnych, dotyczących dziedzin zawartych w części

19

III, nie mogą prowadzić do harmonizacji przepisów ustawowych iwykonawczych Państw Członkowskich.

Artykuł 17. Klauzula elastyczności1. Jeżeli w ramach polityk określonych w części III działanie Unii

okaże się konieczne do osiągnięcia jednego z celów określonych przezniniejszą Konstytucję, a Konstytucja nie przewidziała niezbędnychuprawnień, Rada Ministrów, stanowiąc jednomyślnie na wniosekKomisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, podejmujeodpowiednie środki.

2. Stosując procedurę monitorowania zasady pomocniczości, o któ-rej mowa w artykule 9 ustęp 3, Komisja zwraca uwagę parlamentównarodowych Państw Członkowskich na wnioski oparte na niniejszymartykule.

3. Postanowienia przyjęte na podstawie niniejszego artykułu niemogą prowadzić do harmonizacji przepisów ustawowych i wykonaw-czych Państw Członkowskich w przypadkach, gdy Konstytucja wy-klucza taką harmonizację.

20

TYTUŁ IV. INSTYTUCJE UNII

Rozdział I. Ramy instytucjonalne

Artykuł 18. Instytucje Unii1. Unia dysponuje jednolitymi ramami instytucjonalnymi, mają-

cymi na celu:– osiąganie celów Unii,– popieranie wartości Unii,– służenie interesom Unii, jej obywateli i Państw Członkowskich,oraz zapewnianie spójności, skuteczności i ciągłości polityk

i działań prowadzonych w związku z osiąganiem tych celów.2. Te ramy instytucjonalne obejmują:– Parlament Europejski,– Rada Europejska,– Rada Ministrów,– Komisja Europejska,– Trybunał Sprawiedliwości.3. Każda instytucja działa w granicach uprawnień powierzonych

w Konstytucji oraz zgodnie z procedurami i na warunkach określo-nych w Konstytucji. Instytucje współpracują między sobą na zasadziepełnej wzajemności.

Artykuł 19. Parlament Europejski1. Parlament Europejski wykonuje, wspólnie z Radą Ministrów,

funkcje ustawodawczą i budżetową, jak również funkcje kontroli po-litycznej i konsultacji na warunkach określonych w Konstytucji. Wy-biera on przewodniczącego Komisji Europejskiej.

2. Parlament Europejski wybierają, na okres pięciu lat, obywateleeuropejscy w powszechnych wyborach bezpośrednich oraz w wolnymi w tajnym głosowaniu. Liczba jego członków nie przekracza siedmiu-set trzydziestu sześciu. Reprezentacja obywateli europejskich jestmalejąco proporcjonalna, przy czym stosuje się minimalny próg czte-rech członków na jedno Państwo Członkowskie.

21

Z odpowiednim wyprzedzeniem, przed wyborami do ParlamentuEuropejskiego w 2009 roku, a w razie potrzeby w późniejszych wybo-rach, Rada Europejska podejmuje jednomyślnie, na wniosek Parla-mentu Europejskiego i za jego zgodą, decyzję ustalającą skład Parla-mentu Europejskiego, przestrzegając wyżej wymienionych zasad.

3. Parlament Europejski wybiera spośród swych członków prze-wodniczącego oraz prezydium.

Artykuł 20. Rada Europejska1. Rada Europejska daje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju

oraz określa w tej mierze ogólne polityczne kierunki i priorytety. Niewykonuje ona funkcji prawodawczej.

2. W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rzą-dów Państw Członkowskich, oraz jej przewodniczący i przewodniczą-cy Komisji. W jej pracach uczestniczy Minister Spraw ZagranicznychUnii.

3. Rada Europejska spotyka się co kwartał; Radę Europejską zwo-łuje jej przewodniczący. Jeżeli porządek obrad tego wymaga, człon-kowie Rady mogą postanowić, że będzie towarzyszyć im minister, a wwypadku przewodniczącego Komisji – komisarz europejski. Jeśliwymaga tego sytuacja, przewodniczący zwołuje posiedzenie nadzwy-czajne Rady Europejskiej.

4. Jeżeli Konstytucja nie stanowi inaczej, Rada Europejska podej-muje decyzje w drodze konsensusu.

Artykuł 21. Przewodniczący Rady Europejskiej1. Rada Europejska wybiera swojego przewodniczącego większo-

ścią kwalifikowaną, na okres dwóch i pół roku, przy czym możliwejest jednokrotne odnowienie mandatu. W wypadku przeszkody lubpoważnego uchybienia w wykonywaniu obowiązków, Rada Europej-ska może pozbawić mandatu przewodniczącego zgodnie z tą samąprocedurą.

2. Przewodniczący Rady Europejskiej:– przewodniczy Radzie i kieruje jej pracami,

22

– zapewnia ich prawidłowe przygotowanie i ciągłość, we współ-pracy z przewodniczącym Komisji i na podstawie prac Rady do SprawOgólnych,

– dąży do ułatwiania osiągania spójności i konsensusu w RadzieEuropejskiej,

– przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każ-dego posiedzenia Rady.

Działając w tym charakterze przewodniczący Rady Europejskiejzapewnia, na swym szczeblu, reprezentowanie Unii na zewnętrzw sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeń-stwa, bez uszczerbku dla kompetencji Ministra Spraw Zagranicznych.

3. Przewodniczący Rady Europejskiej nie może sprawować man-datu narodowego.

Artykuł 22. Rada Ministrów1. Rada Ministrów wykonuje, wspólnie z Parlamentem Europej-

skim, funkcje ustawodawczą i budżetową, jak również funkcje okre-ślania kierunków polityki i koordynacji na warunkach określonych wKonstytucji.

2. W skład Rady Ministrów wchodzi po jednym przedstawicielukażdego Państwa Członkowskiego na szczeblu ministerialnym, wkażdym jej składzie. Tylko taki przedstawiciel może skutecznie zwią-zać Państwo Członkowskie zobowiązaniem lub oddać głos.

3. Jeżeli Konstytucja nie stanowi inaczej, Rada Ministrów podej-muje decyzje większością kwalifikowaną.

Artykuł 23. Składy Rady Ministrów1. Rada do Spraw Ogólnych i Legislacji zapewnia spójność prac

Rady Ministrów.Wykonując funkcję Rady do Spraw Ogólnych, Rada Ministrów

przygotowuje, w łączności z Komisją, posiedzenia Rady Europejskieji zapewnia ich kontynuację.

Wykonując swą funkcję ustawodawczą, Rada Ministrów rozpatrujeoraz uchwala, wspólnie z Parlamentem Europejskim, ustawy europej-

23

skie i europejskie ustawy ramowe, zgodnie z postanowieniami Kon-stytucji. W ramach tej funkcji, reprezentacja każdego Państwa Człon-kowskiego składa się z jednego lub dwóch przedstawicieli na szczebluministerialnym, mających odpowiednią wiedzę fachową, stosownie dorodzaju spraw zamieszczonych w porządku obrad Rady Ministrów.

2. Rada do Spraw Zagranicznych kształtuje polityki zewnętrzneUnii, na podstawie wytycznych o charakterze strategicznym, określo-nych przez Radę Europejską, oraz zapewnia spójność działań Unii.Przewodniczy jej Minister Spraw Zagranicznych Unii.

3. Rada Europejska podejmuje decyzję europejską ustanawiającąinne składy, w jakich Rada Ministrów może odbywać posiedzenia.

4. Przewodnictwo składu Rady Ministrów, z wyjątkiem Rady doSpraw Zagranicznych, sprawują przez okres co najmniej roku, na za-sadzie równej rotacji, przedstawiciele Państw Członkowskich w Ra-dzie Ministrów. Rada Europejska podejmuje decyzję europejską usta-nawiającą zasady takiej rotacji, biorąc pod uwagę europejską równo-wagę polityczną i geograficzną oraz zróżnicowanie Państw Człon-kowskich.

Artykuł 24. Większość kwalifikowana1. Jeżeli Rada Europejska lub Rada Ministrów podejmuje decyzję

większością kwalifikowaną, taką większość stanowi większośćPaństw Członkowskich, reprezentujących co najmniej trzy piąte lud-ności Unii.

2. Jeżeli Konstytucja nie zobowiązuje Rady Europejskiej lub RadyMinistrów do stanowienia na podstawie wniosku Komisji albo jeżeliRada Europejska lub Rada Ministrów nie stanowi z inicjatywy Mini-stra Spraw Zagranicznych Unii, wymaganą większość kwalifikowanąstanowią dwie trzecie Państw Członkowskich, reprezentujących conajmniej trzy piąte ludności Unii.

3. Postanowienia ustępów 1 i 2 wchodzą w życie z dniem 1 listo-pada 2009 roku, po przeprowadzeniu wyborów do Parlamentu Euro-pejskiego zgodnie z postanowieniami artykułu 19.

24

4. Jeżeli w części III Konstytucja przewiduje, że ustawy europej-skie i europejskie ustawy ramowe są uchwalane przez Radę Ministrówzgodnie ze szczególną procedurą ustawodawczą, Rada Europejskamoże z własnej inicjatywy podjąć jednomyślnie, po co najmniej sze-ściomiesięcznym okresie rozpatrywania, decyzję upoważniającą douchwalania takich ustaw lub ustaw ramowych zgodnie ze zwykłą pro-cedurą ustawodawczą. Rada Europejska stanowi po konsultacji z Par-lamentem Europejskim i po poinformowaniu parlamentów narodo-wych.

Jeżeli w części III Konstytucja przewiduje, że Rada Ministrów sta-nowi jednomyślnie w danej dziedzinie, Rada Europejska może z wła-snej inicjatywy podjąć jednomyślnie decyzję europejską upoważniają-cą Radę Ministrów do stanowienia w tej dziedzinie większością kwa-lifikowaną. Każdą inicjatywę podejmowaną przez Radę Europejską napodstawie niniejszego akapitu przesyła się parlamentom narodowymnie później niż cztery miesiące przed podjęciem decyzji na podstawieniniejszego akapitu.

5. W Radzie Europejskiej, jej przewodniczącemu i przewodniczą-cemu Komisji nie przysługuje prawo głosowania.

Artykuł 25. Komisja Europejska1. Komisja Europejska promuje ogólny interes europejski oraz po-

dejmuje w tym celu stosowne inicjatywy. Komisja zapewnia stosowa-nie Konstytucji oraz środków podejmowanych przez instytucje napodstawie Konstytucji. Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kon-trolą Trybunału Sprawiedliwości. Wykonuje budżet i zarządza pro-gramami. Wykonuje również określone w Konstytucji funkcje koor-dynacji, wykonawczą i zarządzającą. Zapewnia reprezentację Unii nazewnętrz, z wyjątkiem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeń-stwa oraz innych przypadków przewidzianych w Konstytucji. Inicjujeprogramowanie roczne i wieloletnie Unii w celu doprowadzania doporozumień międzyinstytucjonalnych.

2. Jeżeli Konstytucja nie stanowi się inaczej, akty ustawodawczeUnii mogą być uchwalane wyłącznie na wniosek Komisji. Pozostałe

25

akty są przyjmowane na wniosek Komisji, o ile tak stanowi Konstytu-cja.

3. Skład Komisji stanowi Kolegium złożone z jej przewodniczące-go, Ministra Spraw Zagranicznych Unii - wiceprzewodniczącego oraztrzynastu komisarzy europejskich wybieranych według systemu rów-nej rotacji między Państwami Członkowskimi. System ustanawia sięna podstawie decyzji europejskiej podjętej przez Radę Europejskązgodnie z następującymi zasadami:

a) Państwa Członkowskie traktuje się zgodnie z zasadą bezwzględ-nej równości przy określaniu kolejności i czasu zasiadania osób przy-należnych Państwu Członkowskiemu w charakterze członków Kole-gium; w konsekwencji różnica między ogólną liczbą mandatów wy-konywanych przez przynależnych danym dwóm Państwom Człon-kowskim nigdy nie może być większa niż jeden.

b) z zastrzeżeniem litery a, skład każdego kolejnego Kolegium mu-si być tak dobrany, aby w sposób zadowalający odzwierciedlał zróżni-cowanie demograficzne i geograficzne wszystkich Państw Członkow-skich Unii.

Przewodniczący Komisji powołuje komisarzy bez prawa głosowa-nia, wybieranych według tych samych kryteriów, jakie stosuje się doczłonków Kolegium oraz pochodzących ze wszystkich pozostałychPaństw Członkowskich.

Postanowienia te stają się skuteczne z dniem 1 listopada 2009 ro-ku.

4. Komisja jest w wykonywaniu swych zadań w pełni niezależna.Podczas wykonywania swych obowiązków, komisarze europejscy ikomisarze nie zwracają się o instrukcje i nie przyjmują ich od jakie-gokolwiek rządu lub innego organu.

5. Komisja, jako Kolegium, ponosi odpowiedzialność przed Parla-mentem Europejskim. Przewodniczący Komisji ponosi odpowiedzial-ność przed Parlamentem Europejskim za działalność komisarzy.Zgodnie z procedurami określonymi w artykule III–238, ParlamentEuropejski może uchwalić wobec Komisji wotum nieufności.W przypadku uchwalenia takiego wotum nieufności, komisarze euro-

26

pejscy i komisarze kolektywnie rezygnują ze swych funkcji. Komisjazajmuje się nadal sprawami bieżącymi do czasu wyznaczenia nowegoKolegium.

Artykuł 26. Przewodniczący Komisji Europejskiej1. Biorąc pod uwagę wybory do Parlamentu Europejskiego i po

stosownych konsultacjach, Rada Europejska, decydując większościąkwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu swojegokandydata na stanowisko przewodniczącego Komisji. Parlament Eu-ropejski wybiera tego kandydata większością swoich członków. Jeżelikandydat ten nie uzyska poparcia wymaganej większości, Rada Euro-pejska zgłasza w ciągu miesiąca, zachowując tę samą procedurę, no-wego kandydata.

2. Każde Państwo Członkowskie wyznaczone zgodnie z systememrotacji sporządza listę trzech osób, zapewniającą reprezentację obupłci, które, zdaniem tego Państwa, kwalifikują się do objęcia stanowi-ska komisarza europejskiego. Wybierając jedną osobę z każdej zgło-szonej listy, przewodniczący-elekt wybiera trzynastu komisarzy euro-pejskich, kierując się ich kompetencją, zaangażowaniem w sprawyeuropejskie oraz gwarantowaną niezależnością. Przewodniczący iosoby wyznaczone w taki sposób na członków Kolegium, w tymprzyszły Minister Spraw Zagranicznych Unii, jak również osoby wy-znaczone na komisarzy bez prawa głosowania, podlegają łącznie za-twierdzeniu przez Parlament Europejski w drodze głosowania. Kaden-cja Komisji trwa 5 lat.

3. Przewodniczący Komisji:– określa wytyczne dotyczące pracy Komisji,– decyduje o wewnętrznej organizacji Komisji, zapewniając spój-

ność, skuteczność i kolegialność jej działania,– mianuje wiceprzewodniczących spośród członków Kolegium.Komisarz europejski oraz komisarz składają rezygnację, jeżeli za-

żąda tego Przewodniczący.

Artykuł 27. Minister Spraw Zagranicznych Unii

27

1. Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną,w uzgodnieniu z przewodniczącym Komisji, mianuje Ministra SprawZagranicznych Unii. Minister prowadzi wspólną politykę zagranicznąi bezpieczeństwa Unii. Rada Europejska może zgodnie z tą samą pro-cedurą zakończyć jego kadencję.

2. Minister Spraw Zagranicznych Unii, poprzez swoje wnioski,przyczynia się do rozwoju wspólnej polityki zagranicznej, którą pro-wadzi z upoważnienia Rady Ministrów. Dotyczy to także wspólnejpolityki bezpieczeństwa i obronnej.

3. Minister Spraw Zagranicznych Unii jest jednym z wiceprze-wodniczących Komisji. Minister odpowiada w Komisji za stosunkizewnętrzne oraz za koordynację innych aspektów działań zewnętrz-nych Unii. W wykonywaniu tych obowiązków w Komisji, i tylko wzakresie tych obowiązków, Minister Spraw Zagranicznych Unii jestzwiązany procedurami obowiązującymi w Komisji.

Artykuł 28. Trybunał Sprawiedliwości1. Trybunał Sprawiedliwości obejmuje Europejski Trybunał Spra-

wiedliwości, Sąd1 i sądy wyspecjalizowane. Trybunał Sprawiedliwo-ści zapewnia poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu Konstytu-cji.

Państwa Członkowskie ustanawiają środki odwoławcze niezbędnedo zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w zakresie prawa Unii.

2. W skład Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wchodzą sę-dziowie, po jednym z każdego Państwa Członkowskiego; TrybunałSprawiedliwości jest wspierany przez rzeczników generalnych.

W skład Sądu wchodzi co najmniej jeden sędzia z każdego Pań-stwa Członkowskiego; ich liczbę określa Statut Trybunału Sprawie-dliwości.

1 W wersji francuskiej: Tribunal de Grande Instance [Sąd Wielkiej Instancji];w wersji angielskiej: the High Court [Wysoki Trybunał]; w wersji niemiec-kiej: das Gericht [Sąd].

28

Sędziowie i rzecznicy generalni Europejskiego Trybunału Spra-wiedliwości oraz sędziowie Sądu, wybierani spośród osób o niekwe-stionowanej niezależności, spełniających warunki określone w arty-kułach III–260 i III-261, są mianowani za wspólnym porozumieniemprzez rządy Państw Członkowskich na okres sześciu lat, z możliwo-ścią ponownego mianowania.

3. Trybunał Sprawiedliwości orzeka:– w sprawach wnoszonych przez Państwo Członkowskie, instytu-

cję albo osobę fizyczną lub prawną, zgodnie z postanowieniami częściIII;

– w trybie prejudycjalnym, na wniosek sądów Państw Członkow-skich, o wykładni prawa Unii albo o ważności aktów przyjmowanychprzez instytucje;

– w innych sprawach przewidzianych w Konstytucji.

Rozdział II. Inne instytucje i organy

Artykuł 29. Europejski Bank Centralny1. Europejski Bank Centralny wraz krajowymi bankami central-

nymi stanowią Europejski System Banków Centralnych. EuropejskiBank Centralny wspólnie z krajowymi bankami centralnymi PaństwCzłonkowskich, które przyjęły walutę Unii – euro, prowadzą politykępieniężną Unii.

2. Europejski System Banków Centralnych jest kierowany przezorgany decyzyjne Europejskiego Banku Centralnego. Podstawowymcelem Europejskiego Systemu Banków Centralnych jest utrzymywa-nie stabilności cen. Bez uszczerbku dla tego celu, wspiera ogólne po-lityki gospodarcze w Unii, mając na uwadze przyczynianie się doosiągania celów Unii. Wykonuje inne zadania banku centralnegozgodnie z postanowieniami części III i Statutem Europejskiego Sys-temu Banków Centralnych oraz Europejskiego Banku Centralnego.

3. Europejski Bank Centralny jest instytucją mającą osobowośćprawną. Tylko on może upoważniać do emisji euro. W wykonywaniuswych obowiązków i w zakresie swych finansów jest on niezależny.

29

Instytucje i organy Unii oraz rządy Państw Członkowskich zobowią-zują się do przestrzegania niniejszej zasady.

4. Europejski Bank Centralny podejmuje środki niezbędne do wy-konywania jego zadań zgodnie z postanowieniami artykułów III-77 –III-83 oraz artykułu III-90, jak również z warunkami ustanowionymiw Statucie Europejskiego Systemu Banków Centralnych oraz Euro-pejskiego Banku Centralnego. Zgodnie z tymi samymi postanowie-niami, Państwa Członkowskie, które nie przyjęły euro, a także ichbanki centralne, zachowują swe kompetencje w kwestiach monetar-nych.

5. W zakresie kompetencji Europejskiego Banku Centralnego, na-leży się z nim konsultować w sprawie każdego projektu aktu Unii orazwszystkich projektów regulacji na szczeblu krajowym; Bank może wtakich sprawach wydawać opinie.

6. Organy decyzyjne Europejskiego Banku Centralnego, ich skład imetody działania są określone w artykułach III-84 – III-87 oraz wStatucie Europejskiego Systemu Banków Centralnych oraz Europej-skiego Banku Centralnego.

Artykuł 30. Trybunał Obrachunkowy1. Trybunał Obrachunkowy jest instytucją, która sprawuje kontrolę

rachunków.2. Trybunał Obrachunkowy kontroluje rachunki wszystkich do-

chodów i wydatków Unii oraz zapewnia należyte zarządzanie finan-sami.

3. W skład Trybunału Obrachunkowego wchodzi jeden obywatelz każdego Państwa Członkowskiego. W wykonywaniu swych obo-wiązków, członkowie Trybunału Obrachunkowego są w pełni nieza-leżni.

Artykuł 31. Organy doradcze Unii1. Parlament Europejski, Rada Ministrów i Komisja korzystają

z pomocy Komitetu Regionów oraz Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, wykonujących funkcje doradcze.

30

2. Komitet Regionów składa się z przedstawicieli wspólnot regio-nalnych i lokalnych, posiadających mandat wyborczy społecznościregionalnej lub lokalnej, bądź odpowiedzialnych politycznie przedwybranym zgromadzeniem.

3. Komitet Ekonomiczno-Społeczny składa się z przedstawicieliorganizacji pracodawców, pracobiorców oraz innych podmiotów re-prezentujących społeczeństwo obywatelskie, w szczególności w dzie-dzinach społeczno-ekonomicznej, obywatelskiej, zawodowej i kultury.

4. Członków Komitetu Regionów oraz Komitetu Ekonomiczno-Społecznego nie wiąże żadna instrukcja. Są w pełni niezależni w wy-konywaniu swych funkcji, w ogólnym interesie Unii.

5. Zasady dotyczące składu tych Komitetów, desygnowania ichczłonków, ich uprawnień i funkcjonowania określają artykuły III-292– III-298 Konstytucji. Na wniosek Komisji, Rada Ministrów dokonu-je, w regularnych odstępach czasu, przeglądu zasad dotyczących skła-du komitetów, biorąc pod uwagę rozwój sytuacji gospodarczej, spo-łecznej i demograficznej w Unii.

TYTUŁ V. WYKONYWANIE KOMPETENCJI UNII

Rozdział I. Postanowienia wspólne

Artykuł 32. Akty prawne Unii1. Wykonując kompetencje powierzone jej przez Konstytucję,

Unia wykorzystuje jako środki prawne, zgodnie z postanowieniamiczęści III, ustawy europejskie, europejskie ustawy ramowe, rozporzą-dzenia europejskie, decyzje europejskie, zalecenia i opinie.

Ustawa europejska jest aktem ustawodawczym mającym zastoso-wanie ogólne. Wiąże ona w całości i jest bezpośrednio stosowana wewszystkich Państwach Członkowskich.

Europejska ustawa ramowa jest aktem ustawodawczym, wiążącymodnośnie do zamierzonego rezultatu Państwa Członkowskie, do któ-rych jest skierowana, pozostawiając jednak władzom krajowym cał-

31

kowitą swobodę w zakresie wyboru formy i środków do osiągnięciatego rezultatu.

Rozporządzenie europejskie jest aktem nieustawodawczym, mają-cym zastosowanie ogólne w celu wykonania aktów ustawodawczychi niektórych postanowień szczególnych Konstytucji. Może ono wiązaćw całości i stosować się bezpośrednio we wszystkich PaństwachCzłonkowskich albo wiązać odnośnie do zamierzonego skutku Pań-stwa Członkowskie, do których jest skierowane, pozostawiając jednakwładzom krajowym całkowitą swobodę w zakresie wyboru formyi środków do osiągnięcia tego rezultatu.

Decyzja europejska jest aktem nieustawodawczym wiążącymw całości. Decyzja, która określa adresatów, wiąże tylko adresatów.

Zalecenia i opinie wydawane przez instytucje nie mają mocy wią-żącej.

2. Rozpatrując projekty aktów ustawodawczych, Parlament Euro-pejski i Rada powstrzymują się od przyjmowania aktów nie przewi-dzianych w niniejszym artykule w określonej dziedzinie.

Artykuł 33. Akty ustawodawcze1. Ustawy europejskie i europejskie ustawy ramowe są uchwalane,

na wniosek Komisji, wspólnie przez Parlament Europejski i RadęMinistrów, zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą określoną wartykule III-302. Jeżeli obie te instytucje nie mogą osiągnąć porozu-mienia w sprawie aktu, nie zostaje on uchwalony.

W szczególnych wypadkach przewidzianych w artykule III-165,ustawy europejskie i europejskie ustawy ramowe mogą być uchwalanez inicjatywy grupy Państw Członkowskich zgodnie z artykułem III-302.

2. W szczególnych wypadkach określonych w Konstytucji, ustawyeuropejskie i europejskie ustawy ramowe są uchwalane przez Parla-ment Europejski z udziałem Rady Ministrów, lub przez Radę Mini-strów z udziałem Parlamentu Europejskiego, zgodnie ze szczególnymiprocedurami ustawodawczymi.

32

Artykuł 34. Akty nieustawodawcze1. Rada Ministrów i Komisja przyjmują rozporządzenia europej-

skie i decyzje europejskie w przypadkach określonych w artykułach35 oraz 36, jak również w szczególnych wypadkach przewidzianychw Konstytucji. Rada Europejska podejmuje decyzje europejskiew szczególnych wypadkach przewidzianych w Konstytucji. Europej-ski Bank Centralny przyjmuje rozporządzenia europejskie i decyzjeeuropejskie, jeżeli został do tego upoważniony w Konstytucji.

2. Rada Ministrów i Komisja, jak również Europejski Bank Cen-tralny, jeżeli został do tego upoważniony w Konstytucji, wydają zale-cenia.

Artykuł 35. Rozporządzenia delegowane1. Ustawy europejskie i europejskie ustawy ramowe mogą upo-

ważnić Komisję do uchwalania rozporządzeń delegowanych w celuuzupełnienia lub zmiany określonych nieistotnych elementów ustawylub ustawy ramowej.

Cele, treść, zakres i upoważnienia oraz czas, na jaki je wydano sąwyraźnie określone w ustawach i ustawach ramowych. Upoważnienienie może obejmować istotnych elementów danej dziedziny. Są onezastrzeżone dla ustawy lub ustawy ramowej.

2. Warunki stosowania, którym podlega upoważnienie są wyraźnieokreślone w ustawach lub ustawach ramowych. Mogą one obejmowaćnastępujące możliwości:

– Parlament Europejski lub Rada Ministrów mogą postanowićo cofnięciu upoważnienia;

– rozporządzenie delegowane może wejść w życie tylko wtedy,gdy Parlament Europejski lub Rada Ministrów nie wyrażą sprzeciwuw terminie przewidzianym przez ustawę europejską lub europejskąustawę ramową;

Do celów poprzedniego akapitu, Parlament Europejski stanowiwiększością swoich członków, a Rada Ministrów większością kwali-fikowaną.

33

Artykuł 36. Akty wykonawcze1. Państwa Członkowskie przyjmują wszelkie środki przewidziane

w prawie krajowym, niezbędne do wykonania prawnie wiążącychaktów Unii.

2. Jeżeli konieczne są jednolite warunki wykonywania wiążącychaktów Unii, akty te mogą powierzyć kompetencje wykonawcze Komi-sji lub – w należycie uzasadnionych przypadkach oraz w przypadkachokreślonych w artykule 39 – Radzie Ministrów.

3. Ustawy europejskie ustanawiają z wyprzedzeniem przepisy i za-sady ogólne dotyczące trybu kontroli przez Państwa Członkowskieaktów wykonawczych Unii.

4. Akty wykonawcze Unii mają formę europejskich rozporządzeńwykonawczych lub europejskich decyzji wykonawczych.

Artykuł 37. Zasady wspólne dla aktów prawnych Unii1. Jeżeli Konstytucja nie zawiera wyraźnego zastrzeżenia, instytu-

cje decydują, zgodnie z właściwymi procedurami, jakiego rodzaju aktma być w danym przypadku przyjęty, z uwzględnieniem zasady pro-porcjonalności określonej w artykule 9.

2. Ustawy europejskie, europejskie ustawy ramowe, rozporządze-nia europejskie oraz decyzje europejskie zawierają uzasadnienie,a także odnoszą się do wniosków lub opinii wymaganych przez Kon-stytucję.

Artykuł 38. Publikacja i wejście w życie1. Ustawy europejskie i europejskie ustawy ramowe uchwalone

zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą są podpisywane przezprzewodniczącego Parlamentu Europejskiego i przewodniczącegoRady Ministrów. W innych wypadkach są one podpisywane przezprzewodniczącego Parlamentu Europejskiego albo przewodniczącegoRady Ministrów. Ustawy europejskie i europejskie ustawy ramowe sąpublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i wchodząw życie z dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwudziestegodnia po ich publikacji.

34

2. Rozporządzenia europejskie oraz decyzje europejskie, które nieokreślają adresata albo są skierowane do wszystkich Państw Człon-kowskich podpisywane są przez przewodniczącego instytucji która jeprzyjęła i publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;wchodzą w życie z dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwu-dziestego dnia po ich publikacji.

3. Inne decyzje są notyfikowane ich adresatom i stają się skutecznewraz z tą notyfikacją.

Rozdział II. Postanowienia szczególne

Artykuł 39. Postanowienia szczególne dotyczące wprowadzeniaw życie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

1. Unia Europejska prowadzi wspólną politykę zagraniczną i bez-pieczeństwa, której podstawą jest rozwój wzajemnej politycznej soli-darności Państw Członkowskich, określanie spraw dotyczących inte-resu ogólnego o osiąganie większego stopnia zbieżności działańPaństw Członkowskich.

2. Rada Europejska określa interesy strategiczne Unii oraz celewspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Rada Ministrówkształtuje tę politykę zgodnie z wytycznymi strategicznymi określo-nymi przez Radę Europejską oraz warunkami przewidzianymi w czę-ści III.

3. Rada Europejska i Rada Ministrów podejmują niezbędne decy-zje europejskie.

4. Wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa wprowadzająw życie Minister Spraw Zagranicznych Unii i Państwa Członkowskie,przy wykonywaniu środków krajowych i środków Unii.

5. Państwa Członkowskie uzgadniają w ramach Rady Europejskieji Rady Ministrów wszelkie sprawy dotyczące polityki zagraniczneji bezpieczeństwa, stanowiące przedmiot ogólnego zainteresowania,w celu określenia wspólnego podejścia. Przed podjęciem jakichkol-wiek działań na arenie międzynarodowej albo zobowiązań, które mo-głyby wpłynąć na interesy Unii, każde Państwo Członkowskie kon-

35

sultuje się z pozostałymi Państwami Członkowskimi w ramach RadyEuropejskiej lub Rady Ministrów. Państwa Członkowskie zapewniają,poprzez zbieżne działania, realizację interesów i wartości Unii naarenie międzynarodowej. Państwa Członkowskie są wzajemne soli-darne.

6. Prowadzi się regularne konsultacje z Parlamentem Europejskimw sprawie najważniejszych aspektów i podstawowych kierunkówwspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa i jest on na bieżącoinformowany o rozwoju tej polityki.

7. W dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,Rada Europejska i Rada Ministrów podejmują decyzje europejskiejednomyślnie, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w części III.Rada Europejska i Rada Ministrów stanowią na wniosek PaństwaCzłonkowskiego, na wniosek Ministra Spraw Zagranicznych Uniialbo na wniosek tego Ministra z poparciem Komisji. Ustawy europej-skie i europejskie ustawy ramowe wyłącza się.

8. Rada Europejska może jednomyślnie zdecydować, że Rada Mi-nistrów stanowi większością kwalifikowaną w przypadkach innychniż wskazane w części III.

Artykuł 40. Postanowienia szczególne dotyczące wprowadzeniaw życie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obronnej

1. Wspólna polityka bezpieczeństwa i obronna stanowi integralnączęść wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Zapewnia Uniizdolność operacyjną, mającą u podstaw środki cywilne i wojskowe.Unia może ich użyć w misjach wykonywanych poza Unią w celuutrzymania pokoju, zapobiegania konfliktom i umacniania bezpie-czeństwa międzynarodowego, zgodnie z zasadami Karty NarodówZjednoczonych. Wykonywania tych zadań podejmuje się z wykorzy-staniem zdolności dostarczanych przez Państwa Członkowskie.

2. Wspólna polityka bezpieczeństwa i obronna obejmuje stopniowekształtowanie wspólnej polityki obronnej Unii. Doprowadzi ona dowspólnej obrony, jeżeli Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, takzadecyduje. W takim przypadku Rada Europejska zaleca Państwom

36

Członkowskim podjęcie takiej decyzji zgodnie z ich odpowiednimiwymogami konstytucyjnymi.

Polityka Unii, określona w niniejszym artykule, nie uchybia specy-ficznemu charakterowi polityki bezpieczeństwa i obronnej niektórychPaństw Członkowskich, szanuje ona wynikające z Traktatu Północno-atlantyckiego zobowiązania Państw Członkowskich, które uważają, żeich wspólna obrona jest wykonywana w ramach Organizacji TraktatuPółnocnoatlantyckiego oraz jest zgodna z przyjętą w tych ramachwspólną polityką bezpieczeństwa i obronną.

3. Państwa Członkowskie oddają do dyspozycji Unii, w celuwprowadzenia w życie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obronnej,zdolności cywilne i wojskowe, aby przyczynić się do osiągnięcia ce-lów określonych przez Radę Ministrów. Państwa Członkowskie,wspólnie tworzące siły wielonarodowe, mogą również przekazać je dodyspozycji wspólnej polityki bezpieczeństwa i obronnej.

Państwa Członkowskie zobowiązują się do stopniowego zwiększa-nia swoich zdolności wojskowych. Tworzy się Europejską Agencję dospraw Zbrojeń, Badań i Zdolności Wojskowych w celu określaniapotrzeb operacyjnych, promowania środków dla ich realizacji, przy-czyniania się do określania i, w razie potrzeby, realizacji wszelkichśrodków dla wzmocnienia bazy przemysłowej i technologicznej sekto-ra obrony, udziału w określaniu europejskiej polityki w zakresie zdol-ności wojskowych i zbrojeń, a także w celu wspomożenia Rady przyocenie doskonalenia zdolności wojskowych.

4. Decyzje europejskie dotyczące realizacji wspólnej polityki bez-pieczeństwa i obronnej, łącznie z decyzjami dotyczącymi podjęciamisji, o której mowa w niniejszym artykule, są podejmowane przezRadę Ministrów stanowiącą jednomyślnie na wniosek Ministra SprawZagranicznych Unii albo na wniosek Państwa Członkowskiego. Mini-ster Spraw Zagranicznych Unii, tam gdzie to jest właściwe wspólniez Komisją, może zaproponować wykorzystanie zarówno środkówkrajowych, jak i instrumentów Unii.

5. Rada Ministrów może powierzyć wykonywanie misji, w ramachUnii, grupie Państw Członkowskich w celu zachowania wartości Unii

37

lub służenia jej interesom. Wykonywanie takiej misji regulują posta-nowienia artykułu III-211.

6. Państwa Członkowskie spełniające zaostrzone kryteria w zakre-sie zdolności wojskowych i które podpisały w tej dziedzinie międzysobą bardziej wiążące zobowiązania w celu podjęcia najbardziej wy-magających misji, ustanawiają współpracę strukturalną w ramachUnii. Współpracę tę regulują postanowienia artykułu III-213.

7. Do czasu podjęcia przez Radę Europejską decyzji zgodniez ustępem 2 niniejszego artykułu, ustanawia się ściślejszą współpracęw ramach Unii w dziedzinie wzajemnej obrony. W ramach tej współ-pracy, w razie zbrojnej agresji na terytorium jednego z Państw uczest-niczących we współpracy, pozostałe Państwa uczestniczące udzielająmu, wszelkimi dostępnymi im środkami, pomocy i wsparcia, wojsko-wego lub innego, zgodnie z postanowieniami artykułu 51 Karty Naro-dów Zjednoczonych. Współpracując ściśle w dziedzinie wzajemnejobrony, uczestniczące Państwa Członkowskie działają w ścisłejwspółpracy z Organizacją Traktatu Północnoatlantyckiego. Szczegó-łowe warunki uczestniczenia i funkcjonowania oraz tryb podejmowa-nia decyzji właściwych dla tej współpracy określa artykuł III-214Konstytucji.

8. Prowadzi się regularne konsultacje z Parlamentem Europejskimw najważniejszych kwestiach i w sprawie podstawowych kierunkówwspólnej polityki bezpieczeństwa i obronnej i jest on na bieżąco in-formowany o rozwoju tej polityki.

Artykuł 41. Postanowienia szczególne dotyczące wprowadzeniaw życie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości1. Unia tworzy przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedli-

wości poprzez:– uchwalanie ustaw europejskich i europejskich ustaw ramowych

mających, w razie potrzeby, na celu zbliżanie prawa krajowegow dziedzinach wymienionych w części III,

– zwiększanie wzajemnego zaufania między właściwymi organamiPaństw Członkowskich, w szczególności na podstawie wzajemnegouznawania orzeczeń sądowych i pozasądowych,

38

– współpracę operacyjną między właściwymi organami PaństwCzłonkowskich, w tym służbami policyjnymi, celnymi i innymi wy-specjalizowanymi w zapobieganiu i wykrywaniu przestępstw.

2. W ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwo-ści, parlamenty narodowe mogą uczestniczyć w mechanizmach ocenyprzewidzianych w artykule III-161 oraz włączają się w monitorowaniepolityczne Europolu i ocenę działalności Eurojustu, zgodnie z artyku-łami III-177 i III-174.

3. W ramach współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych,Państwom Członkowskim przysługuje prawo inicjatywy zgodniez artykułem III-165 Konstytucji.

Artykuł 42. Klauzula solidarności1. Unia i jej Państwa Członkowskie działają wspólnie w duchu so-

lidarności, jeżeli Państwo Członkowskie stanie się przedmiotem atakuterrorystycznego, katastrofy naturalnej lub katastrofy spowodowanejdziałalnością człowieka. Unia mobilizuje wszystkie instrumenty będą-ce w jej dyspozycji, w tym środki wojskowe udostępnione przez Pań-stwa Członkowskie, w celu:

a) – zapobiegania zagrożeniu terrorystycznemu na terytoriumPaństw Członkowskich;

– ochrony instytucji demokratycznych i ludności cywilnej przedewentualnym atakiem terrorystycznym;

– niesienia pomocy Państwu Członkowskiemu na jego terytoriumna prośbę jego władz politycznych, na wypadek ataku terrorystyczne-go,

b) – niesienia pomocy Państwu Członkowskiemu na jego teryto-rium na prośbę jego władz politycznych, na wypadek katastrofy.

2. Szczegółowe warunki stosowania tego postanowienia zawieraartykuł III-231.

Rozdział III. Wzmocniona współpraca

Artykuł 43. Wzmocniona współpraca

39

1. Państwa Członkowskie, które chcą ustanowić między sobąwzmocnioną współpracę w ramach kompetencji niewyłącznych Unii,mogą wykorzystać w tym celu jej instytucje i wykonywać te kompe-tencje, stosując odpowiednie postanowienia Konstytucji, z zastrzeże-niem ograniczeń oraz zgodnie z procedurą określoną w niniejszymartykule i w artykułach III-322 i III-329.

Celem wzmocnionej współpracy jest sprzyjanie realizacji celówUnii, ochrona jej interesów oraz umacnianie procesu jej integracji.Taka współpraca jest otwarta dla wszystkich Państw Członkowskichw czasie jej ustanawiania lub w dowolnym czasie, zgodnie z artyku-łem III-324.

2. Upoważnienie do podjęcia wzmocnionej współpracy wydajeRada Ministrów w ostateczności, jeżeli w Radzie Ministrów zostałoustalone, że cele takiej współpracy nie mogą być osiągnięte w odpo-wiednim terminie przez całą Unię oraz pod warunkiem, że do takiejwspółpracy przystąpi co najmniej jedna trzecia Państw Członkow-skich. Rada Ministrów stanowi zgodnie z procedurą przewidzianąw artykule III-325.

3. W przyjmowaniu aktów biorą udział jedynie członkowie RadyMinistrów reprezentujący Państwa uczestniczące we wzmocnionejwspółpracy. Wszystkie Państwa Członkowskie mogą jednak uczestni-czyć w obradach Rady Ministrów.

Jednomyślność ustanawia się wyłącznie głosami przedstawicieliPaństw uczestniczących. Większość kwalifikowaną określa się jakowiększość głosów przedstawicieli Państw uczestniczących, reprezen-tujących co najmniej trzy piąte ludności tych Państw.

Jeżeli Konstytucja nie zobowiązuje Rady Ministrów do stanowie-nia na wniosek Komisji lub jeżeli Rada nie stanowi z inicjatywy Mini-stra Spraw Zagranicznych, wymaganą większość kwalifikowaną okre-śla się jako większość dwóch trzecich Państw uczestniczących, repre-zentujących co najmniej trzy piąte ludności tych Państw.

4. Akty przyjmowane w ramach wzmocnionej współpracy wiążątylko państwa uczestniczące. Nie są one uważane za dorobek, którymusi zostać przyjęty przez kandydatów do członkostwa w Unii.

40

TYTUŁ VI. ŻYCIE DEMOKRATYCZNE UNII

Artykuł 44. Zasada demokratycznej równościUnia przestrzega we wszystkich działaniach zasady równości oby-

wateli. Instytucje Unii traktują wszystkich z jednakową uwagą.

Artykuł 45. Zasada demokracji przedstawicielskiej1. Podstawą funkcjonowania Unii jest zasada demokracji przed-

stawicielskiej.2. Obywatele są bezpośrednio reprezentowani na szczeblu Unii

w Parlamencie Europejskim. Państwa Członkowskie są reprezentowa-ne w Radzie Europejskiej oraz w Radzie Ministrów poprzez ich rządy,które z kolei odpowiadają przed parlamentami narodowymi wybiera-nymi przez ich obywateli.

3. Każdy obywatel ma prawo uczestniczenia w demokratycznymżyciu Unii. Decyzje podejmuje się w sposób jak najbardziej otwartyi możliwie jak najbliżej obywateli.

4. Partie polityczne na szczeblu europejskim przyczyniają się dokształtowania europejskiej świadomości politycznej i wyrażania woliobywateli Unii.

Artykuł 46. Zasada demokracji uczestniczącej1. Instytucje Unii, za pomocą odpowiednich środków, umożliwiają

obywatelom i stowarzyszeniom przedstawicielskim wypowiadaniei publiczną wymianę poglądów we wszystkich dziedzinach działaniaUnii.

2. Instytucje Unii utrzymują otwarty, przejrzysty i regularny dialogze stowarzyszeniami przedstawicielskimi i społeczeństwem obywatel-skim.

3. Komisja prowadzi szerokie konsultacje z zainteresowanymistronami w celu zapewnienia spójności i przejrzystości działań Unii.

41

4. Obywatele, w liczbie nie mniejszej niż jeden milion, wywodzącysię ze znacznej liczby Państw Członkowskich mogą zwrócić się doKomisji o przedłożenie stosownego wniosku w sprawach, co do któ-rych obywatele uważają, iż akt prawny Unii jest niezbędny w celuwykonania niniejszej Konstytucji. Ustawa europejska określa przepisydotyczące szczególnych procedur i warunków wymaganych od takichinicjatyw obywatelskich.

Artykuł 47. Partnerzy społeczni i autonomiczny dialog społecznyUnia Europejska uznaje i popiera rolę partnerów społecznych na

szczeblu Unii, uwzględniając różnorodność systemów narodowychoraz ułatwia dialog między partnerami społecznymi, szanując ich au-tonomię.

Artykuł 48. Europejski Rzecznik Praw ObywatelskichEuropejski Rzecznik Praw Obywatelskich, mianowany przez Par-

lament Europejski, przyjmuje skargi dotyczące niewłaściwego admi-nistrowania w instytucjach, organach i agencjach Unii, bada je i spo-rządza sprawozdanie na ich temat. W wykonywaniu swoich obowiąz-ków Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich jest w pełni niezależ-ny.

Artykuł 49. Przejrzystość prac instytucji Unii1. W celu wspierania dobrego rządzenia i zapewnienia uczestnic-

twa społeczeństwa obywatelskiego, instytucje, organy i agencje Uniidziałają z możliwie najwyższym poszanowaniem zasady otwartości.

2. Parlament Europejski obraduje jawnie; dotyczy to także Rady,gdy rozpatruje i przyjmuje wniosek ustawodawczy.

3. Każdy obywatel Unii oraz każda osoba fizyczna lub prawna,mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę statutową w PaństwieCzłonkowskim, ma prawo dostępu do dokumentów instytucji, orga-nów i agencji Unii, niezależnie od formy, w jakiej zostały sporządzo-ne, na warunkach określonych w części III.

42

4. Ustawa europejska określa zasady ogólne i ograniczenia, które,z uwagi na interes publiczny lub prywatny, regulują korzystaniez prawa dostępu do dokumentów.

5. Każda instytucja, organ i agencja, o których mowa w ustępie 3,przyjmuje w swoim regulaminie przepisy szczególne, dotyczące do-stępu do ich dokumentów, zgodnie z ustawą europejską, o której mo-wa w ustępie 4.

Artykuł 50. Ochrona danych osobowych1. Każda osoba ma prawo do ochrony dotyczących jej danych oso-

bowych.2. Ustawa europejska określa reguły dotyczące ochrony osób fi-

zycznych przy przetwarzaniu danych osobowych przez instytucje,organy i agencje Unii oraz przez Państwa Członkowskie w ramachprowadzenia działalności, której dotyczy zakres stosowania prawaUnii, a także przepisy dotyczące swobodnego przepływu takich da-nych. Przestrzeganie tych przepisów podlega kontroli niezależnegoorganu.

Artykuł 51. Status Kościołów i organizacji niewyznaniowych1. Unia Europejska szanuje status, z którego korzystają Kościoły

i stowarzyszenia lub wspólnoty wyznaniowe w Państwach Członkow-skich na podstawie przepisów prawa krajowego i nie narusza go.

2. Unia Europejska w taki sam sposób szanuje status organizacjiświatopoglądowych i niewyznaniowych.

3. Uznając tożsamość i szczególny wkład tych Kościołów i organi-zacji, Unia utrzymuje z nimi otwarty, jawny i regularny dialog.

TYTUŁ VII. FINANSE UNII

Artykuł 52. Zasady budżetowe i finansowe

43

1. Wszystkie pozycje dochodów i wydatków Unii uwzględnia sięw preliminarzu sporządzanym na każdy rok finansowy i wykazuje wbudżecie zgodnie z postanowieniami części III.

2. Dochody i wydatki budżetu powinny być zrównoważone.3. Ujęte w budżecie wydatki są dozwolone w okresie roku budże-

towego zgodnie z ustawą europejską, o której mowa w artykule III-318.

4. Dokonywanie wydatków z budżetu wymaga uprzedniego przy-jęcia wiążącego aktu prawnego, stanowiącego podstawę prawną dzia-łań Unii oraz wydatkowania środków zgodnie z ustawą europejską, októrej mowa w artykule III-318. Akt ten musi mieć formę ustawyeuropejskiej, europejskiej ustawy ramowej, rozporządzenia europej-skiego lub decyzji europejskiej.

5. W celu utrzymania dyscypliny budżetowej, Unia nie możeprzyjąć żadnego aktu, który mógłby mieć poważne skutki dla budżetu,bez zagwarantowania, że proponowany wniosek lub środek mogą byćsfinansowane w granicach zasobów własnych Unii oraz mieszczą sięw wieloletnich ramach finansowych, o których mowa w artykule 54.

6. Budżet Unii jest wykonywany zgodnie z zasadą dobrego zarzą-dzania finansami. Państwa Członkowskie współpracują z Unią w celuzapewnienia, że środki zapisane w budżecie będą wykorzystywanezgodnie z zasadami dobrego zarządzania finansami.

7. Unia i Państwa Członkowskie zwalczają oszustwa i inne niele-galne działania godzące w interesy finansowe Unii, zgodnie z posta-nowieniami artykułu III-321.

Artykuł 53. Zasoby Unii1. Unia pozyskuje środki niezbędne do osiągnięcia swoich celów i

realizacji swoich polityk.2. Z zastrzeżeniem innych dochodów, budżet Unii jest finansowa-

ny całkowicie z zasobów własnych.3. Ustawa europejska Rady Ministrów określa wielkość środków

własnych Unii, może ona ustanawiać nowe i likwidować istniejącerodzaje zasobów. Ustawa ta nie wejdzie w życie do czasu jej przyjęcia

44

przez Państwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogamikonstytucyjnymi. Rada Ministrów stanowi jednomyślnie po konsulta-cji z Parlamentem Europejskim.

4. Ustawa europejska Rady określa szczegóły dotyczące zasobówUnii. Rada Ministrów stanowi po uzyskaniu zgody Parlamentu Euro-pejskiego.

Artykuł 54. Wieloletnie ramy finansowe1. Wieloletnie ramy finansowe mają na celu zapewnienie, że wy-

datki Unii będą prowadzone w sposób uporządkowany i w granicachzasobów własnych. Określają one maksymalną wysokość rocznychzobowiązań w zakresie przyznawanych środków według kategoriiwydatków, zgodnie z postanowieniami artykułu III-308.

2. Ustawa europejska Rady Ministrów określa wieloletnie ramy fi-nansowe. Rada Ministrów stanowi po uzyskaniu zgody ParlamentuEuropejskiego, udzielonej większością głosów swoich członków.

3. Budżet roczny musi być zgodny z wieloletnimi ramami finan-sowymi.

4. Rada Ministrów, stanowiąc jednomyślnie, uchwala pierwsze odczasu wejścia w życie Konstytucji wieloletnie ramy finansowe.

Artykuł 55. Budżet UniiNa wniosek Komisji i na warunkach określonych w artykule III-

310, Parlament Europejski i Rada Ministrów uchwalają ustawę euro-pejską określającą budżet roczny Unii.

TYTUŁ VIII. UNIA I JEJ BEZPOŚREDNIE OTOCZENIE

Artykuł 56. Unia i jej bezpośrednie otoczenie1. Unia rozwija szczególne stosunki z państwami, będącymi jej są-

siadami, dążąc do utworzenia przestrzeni dobrobytu i dobrego są-siedztwa, opartej na wartościach Unii i charakteryzującej się bliskimi,pokojowymi stosunkami opartymi na współpracy.

45

2. W tym celu Unia może zawierać i wykonywać specjalne umowyz zainteresowanymi państwami, zgodnie z artykułem III-227. Umowyte mogą obejmować wzajemne prawa i obowiązki oraz otwierać moż-liwości prowadzenia wspólnych działań. Ich wykonanie jest przed-miotem okresowych konsultacji.

TYTUŁ IX. CZŁONKOSTWO W UNII

Artykuł 57. Warunki członkostwa oraz tryb przystępowania doUnii

1. Unia jest otwarta dla wszystkich Państw europejskich, któreszanują wartości, o których mowa w artykule 2 i zobowiązują sięwspólnie je popierać.

2. Każde Państwo europejskie, które chce zostać członkiem Unii,może złożyć stosowny wniosek do Rady Ministrów. O wniosku po-wiadamia się Parlament Europejski i parlamenty narodowe PaństwCzłonkowskich. Rada Ministrów stanowi jednomyślnie po konsultacjiz Komisją i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego. Warunkioraz tryb przyjęcia są przedmiotem umowy między Państwami Człon-kowskimi a Państwem kandydującym. Umowa ta podlega ratyfikacjiprzez wszystkie umawiające się Państwa zgodnie z ich odpowiednimiwymogami konstytucyjnymi.

Artykuł 58. Zawieszenie praw członkowskich Unii1. Na uzasadniony wniosek jednej trzeciej Państw Członkowskich,

na wniosek Parlamentu Europejskiego lub Komisji, Rada Ministrów,stanowiąc większością czterech piątych swoich członków, może, pouzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, podjąć decyzję europej-ską stwierdzającą istnienie wyraźnego ryzyka poważnego naruszeniaprzez Państwo Członkowskie wartości wymienionych w artykule 2.Przed dokonaniem takiego stwierdzenia, Rada Ministrów wysłuchujezainteresowane Państwo Członkowskie i, stanowiąc zgodnie z tą samąprocedurą, może skierować do tego Państwa zalecenia.

46

Rada Ministrów regularnie sprawdza, czy podstawy dokonania ta-kiego stwierdzenia pozostają aktualne.

2. Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie na wniosek jednejtrzeciej Państw Członkowskich lub na wniosek Komisji, po uzyskaniuzgody Parlamentu Europejskiego, może, po wezwaniu zainteresowa-nego Państwa Członkowskiego do przedstawienia swoich uwag, pod-jąć decyzję europejską, stwierdzającą istnienie poważnego i stałegonaruszenia przez Państwo Członkowskie wartości wymienionychw artykule 2.

3. Po dokonaniu stwierdzenia przewidzianego w ustępie 2, RadaMinistrów, stanowiąc większością kwalifikowaną, może podjąć decy-zję europejską zawieszającą niektóre prawa wynikających ze stosowa-nia Konstytucji do tego Państwa Członkowskiego, łącznie z prawemtego Państwa Członkowskiego do głosowania w Radzie Ministrów.Rada Ministrów uwzględnia przy tym możliwe skutki takiego zawie-szenia dla praw i obowiązków osób fizycznych i prawnych.

Obowiązki, które ciążą na tym Państwie Członkowskim na mocyniniejszej Konstytucji pozostają, w każdym przypadku, wiążące dlatego Państwa.

4. Rada Ministrów może następnie, stanowiąc większością kwali-fikowaną, podjąć decyzję europejską zmieniającą lub uchylającą środ-ki podjęte na podstawie ustępu 3, w odpowiedzi na zmianę sytuacji,która doprowadziła do ich wprowadzenia.

5. Do celów niniejszego artykułu, Rada Ministrów stanowi nie bio-rąc pod uwagę głosu danego Państwa Członkowskiego. Wstrzymaniesię od głosu członków obecnych lub reprezentowanych nie stanowiprzeszkody w podjęciu decyzji, o których mowa w ustępie 2.

Niniejszy ustęp stosuje się również w przypadku zawieszenia prawdo głosowania stosownie do postanowień ustępu 3.

6. Do celów ustępów 1 i 2, Parlament Europejski stanowi większo-ścią dwóch trzecich oddanych głosów, reprezentujących większośćjego członków.

Artykuł 59. Wystąpienie dobrowolne z Unii

47

1. Każde Państwo Członkowskie może, zgodnie ze swoimi wymo-gami konstytucyjnymi, postanowić o wystąpieniu z Unii Europejskiej.

2. Państwo Członkowskie, które postanowiło wystąpić z Unii, no-tyfikuje swój zamiar Radzie Europejskiej; Rada Europejska bada takąnotyfikację. W świetle wytycznych Rady Europejskiej, Unia nego-cjuje i zawiera z tym Państwem umowę określającą warunki wystą-pienia, uwzględniając ramy jego przyszłych stosunków z Unią. Umo-wa jest zawierana w imieniu Unii przez Radę Ministrów, stanowiącąwiększością kwalifikowaną, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europej-skiego.

W dyskusji i w podejmowaniu decyzji przez Radę Europejską lubRadę Ministrów nie bierze udziału przedstawiciel Państwa Członkow-skiego występującego z Unii, którego sprawa dotyczy.

3. Niniejsza Konstytucja przestaje mieć zastosowanie do tego Pań-stwa, z datą wejścia w życie umowy o wystąpieniu lub, w braku takiejumowy, dwa lata po notyfikacji, o której mowa w ustępie 2, chyba żeRada Europejska w porozumieniu z zainteresowanym PaństwemCzłonkowskim postanowi o przedłużeniu tego okresu.

4. Jeżeli Państwo, które wystąpiło z Unii zwróci się o ponowneprzyjęcie, wniosek w tej sprawie jest przedmiotem postępowania,o którym mowa w artykule 57.

48

CZĘŚĆ II

KARTA PRAW PODSTAWOWYCH UNII EUROPEJSKIEJ

PREAMBUŁA

Narody Europy, tworząc coraz ściślejszy związek, są zdecydowanezapewnić sobie pokojową przyszłość, opartą na wspólnych warto-ściach.

Unia, świadoma swego dziedzictwa duchowego i moralnego, opie-ra się na niepodzielnych, powszechnych wartościach godności ludz-kiej, wolności, równości i solidarności; u jej podstaw leżą zasady de-mokracji i państwa prawnego. Ustanawiając obywatelstwo Unii oraztworząc przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, wswoich działaniach koncentruje się na osobie. Unia przyczynia się doochrony i rozwoju tych wspólnych wartości, w poszanowaniu różno-rodności kultur i tradycji narodów Europy, jak również tożsamościnarodowej Państw Członkowskich i organizacji ich władz publicznychna szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym; dąży ona do wspiera-nia zrównoważonego i stałego rozwoju oraz zapewnia swobodnyprzepływ osób, towarów, usług i kapitału oraz swobodę przedsiębior-czości.

W tym celu, w obliczu zmian zachodzących w społeczeństwie, po-stępu społecznego oraz naukowo-technicznego, konieczne jestwzmocnienie ochrony praw podstawowych poprzez uczynienie ichbardziej widocznymi w Karcie.

Niniejsza Karta potwierdza, w poszanowaniu kompetencji i zadańUnii oraz zasady pomocniczości, prawa wynikające w szczególności ztradycji konstytucyjnych i zobowiązań międzynarodowych wspólnychPaństwom Członkowskim, z Europejskiej Konwencji o OchroniePraw Człowieka i Podstawowych Wolności, Kart Społecznych przy-jętych przez Unię i Radę Europy oraz z orzecznictwa TrybunałuSprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejskiego Trybunału PrawCzłowieka. W tym kontekście, sądy Unii i Państw Członkowskich

49

będą interpretowały Kartę z należytym uwzględnieniem wyjaśnieńsporządzonych pod kierunkiem Prezydium Konwentu, który opraco-wał tę Kartę.

Korzystanie z tych praw pociąga za sobą odpowiedzialność i na-kłada obowiązki wobec innych osób, wspólnoty ludzkiej i przyszłychpokoleń.

W konsekwencji, Unia uznaje niżej określone prawa, wolności izasady.

TYTUŁ I. GODNOŚĆ

Artykuł II-1. Godność ludzkaGodność ludzka jest nienaruszalna. Należy ją szanować i chronić.

Artykuł II-2. Prawo do życia1. Każdy ma prawo do życia.2. Nikt nie może być skazany na karę śmierci ani nie może nastą-

pić jej wykonanie.

Artykuł II-3. Prawo do integralności osoby1. Każdy ma prawo do poszanowania swej integralności fizycznej

i umysłowej.2. W dziedzinach medycyny i biologii muszą być przestrzegane

w szczególności następujące zasady:a) swobodna i świadoma zgoda osoby zainteresowanej, wyrażona

zgodnie z warunkami określonymi przez ustawę;b) zakaz praktyk eugenicznych, w szczególności mających na celu

selekcję osób;c) ciało ludzkie i jego części nie mogą same w sobie stanowić źró-

dła zysku;d) zakaz klonowania istot ludzkich.

Artykuł II-4. Zakaz tortur i nieludzkiego

50

lub poniżającego traktowania albo karaniaNikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poni-

żającemu traktowaniu albo karaniu.

Artykuł II-5. Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej1. Nikt nie może być trzymany w niewoli lub poddaństwie.2. Nikt nie może być zmuszony do świadczenia pracy przymuso-

wej lub obowiązkowej.3. Handel ludźmi jest zakazany.

TYTUŁ II. WOLNOŚCI

Artykuł II-6. Prawo do wolności i bezpieczeństwaKażdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego.

Artykuł II -7. Poszanowanie życia prywatnego i rodzinnegoKażdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i ro-

dzinnego, domu i komunikowania się.

Artykuł II-8. Ochrona danych osobowych1. Każdy ma prawo do ochrony danych osobowych, które go doty-

czą.2. Dane te muszą być przetwarzane rzetelnie, w określonych celach

i za zgodą osoby zainteresowanej lub na innej uzasadnionej podstawieokreślonej przez ustawę. Każdy ma prawo dostępu do zgromadzonychdanych, które go dotyczą, i prawo ich sprostowania.

3. Przestrzeganie tych zasad podlega kontroli niezależnego organu.

Artykuł II-9. Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założeniarodziny

Gwarantuje się prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założe-nia rodziny, zgodnie z ustawami krajowymi regulującym korzystaniez tych praw.

51

Artykuł II-10. Wolność myśli, sumienia i wyznania1. Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii. Prawo to

obejmuje wolność zmiany religii lub przekonań oraz wolność uze-wnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lubprywatnie, swojej religii lub przekonań, przez uprawianie kultu, na-uczanie, praktykowanie i uczestniczenie w obrzędach.

2. Uznaje się prawo do odmowy pełnienia służby wojskowej zewzględu na przekonania, zgodnie z ustawami krajowymi regulującymikorzystanie z tego prawa.

Artykuł II-11. Wolność wyrażania opinii i wolność informacji1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obej-

muje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywa-nia informacji i idei bez ingerencji władz publicznych, bez względu nagranice państwowe.

2. Szanuje się wolność i pluralizm środków przekazu.

Artykuł II-12. Wolność zgromadzeń i zrzeszania się1. Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego gromadzenia się

i swobodnego zrzeszania się na wszystkich szczeblach, zwłaszczaw sprawach politycznych, związkowych i obywatelskich, co oznacza,że każdy ma prawo do tworzenia związków zawodowych i przystę-powania do nich dla ochrony swych interesów.

2. Partie polityczne na szczeblu Unii przyczyniają się do wyrażaniawoli politycznej obywateli Unii.

Artykuł II-13. Wolność twórczości artystyczneji badań naukowych

Twórczość artystyczna i badania naukowe są wolne od ograniczeń.Szanuje się wolność akademicką.

Artykuł II-14. Prawo do nauki1. Każdy ma prawo do nauki i dostępu do kształcenia zawodowego

i ustawicznego.

52

2. Prawo to obejmuje możliwość korzystania z bezpłatnego szkol-nictwa obowiązkowego.

3. Szanuje się wolność tworzenia, z poszanowaniem zasad demo-kratycznych, placówek oświatowych i prawo rodziców do zapewnie-nia dzieciom wychowania i nauczania zgodnie ze swoimi przekona-niami religijnymi, światopoglądowymi i pedagogicznymi zgodniez ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tej wolności i tegoprawa.

Artykuł II-15. Wolność wyboru zawodu i prawo do podejmowaniapracy

1. Każdy ma prawo do podejmowania pracy oraz wykonywaniaswobodnie wybranego lub zaakceptowanego zawodu.

2. Każdy obywatel Unii może swobodnie poszukiwać pracy i wy-konywać ją, korzystać z prawa do przedsiębiorczości oraz świadczyćusługi w każdym Państwie Członkowskim.

3. Obywatele państw trzecich, posiadający zezwolenie na pracę naterytorium Państw Członkowskich, mają prawo do takich samychwarunków pracy, z jakich korzystają obywatele Unii.

Artykuł II-16. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczejUznaje się swobodę prowadzenia działalności gospodarczej zgod-

nie z prawem Unii oraz ustawodawstwem krajowym i krajową prak-tyką.

Artykuł II-17. Prawo do własności1. Każdy ma prawo do własności mienia nabytego zgodnie z pra-

wem, jego użytkowania, dysponowania nim i przekazywania w drodzetestamentu. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chybaże w interesie publicznym, w przypadkach i na warunkach przewi-dzianych przez prawo i za słusznym odszkodowaniem wypłaconymwe właściwym czasie. Korzystanie z własności może być regulowaneustawowo w zakresie niezbędnym ze względu na interes ogólny.

2. Własność intelektualna jest chroniona.

53

Artykuł II-18. Prawo do azyluGwarantuje się prawo do azylu z poszanowaniem zasad określo-

nych w Konwencji Genewskiej z dnia 28 lipca 1951 roku i Protokole zdnia 31 stycznia 1967 roku dotyczących statusu uchodźców orazzgodnie z Konstytucją.

Artykuł II-19. Ochrona w przypadku usunięcia, wydalenia lubekstradycji

1. Wydalenia zbiorowe są zabronione.2. Nikt nie może być usunięty, wydalony lub wydany w drodze

ekstradycji do państwa, w którym istnieje poważne niebezpieczeństwoskazania go na karę śmierci, poddania torturom lub innemu nieludz-kiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.

TYTUŁ III. RÓWNOŚĆ

Artykuł II-20. Równość wobec prawaKażdy jest równy wobec prawa.

Artykuł II-21. Niedyskryminacja1. Zakazana jest wszelka dyskryminacja zwłaszcza ze względu na

płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechygenetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lubkażde inne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, uro-dzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

2. W zakresie zastosowania Konstytucji oraz bez uszczerbku dla jejpostanowień szczególnych, zakazana jest wszelka dyskryminacja zewzględu na przynależność państwową.

Artykuł II-22. Różnorodność kulturowa, religijna i językowaUnia szanuje różnorodność kulturową, religijną i językową.

Artykuł II-23. Równość mężczyzn i kobiet

54

Należy zapewnić równość mężczyzn i kobiet we wszystkich dzie-dzinach, w tym w sprawach zatrudnienia, pracy i wynagrodzenia.

Zasada równości nie stanowi przeszkody w utrzymywaniu lubprzyjmowaniu środków zapewniających określone korzyści dla płcimniej licznie reprezentowanej.

Artykuł II-24. Prawa dziecka1. Dzieci mają prawo do ochrony i opieki niezbędnej dla ich dobra.

Mogą one swobodnie wyrażać swoje poglądy. Poglądy te są uwzględ-niane w sprawach, które ich dotyczą, stosownie do ich wieku i stopniaich dojrzałości.

2. We wszystkich działaniach dotyczących dzieci, podejmowanychprzez władze publiczne, jak i instytucje prywatne, największe znacze-nie ma nadrzędny interes dziecka.

3. Każde dziecko ma prawo do utrzymywania regularnych związ-ków osobistych i bezpośrednich kontaktów z obojgiem rodziców,chyba że jest to sprzeczne z jego interesami.

Artykuł II-25. Prawa osób w podeszłym wiekuUnia uznaje i szanuje prawa osób starszych do godnego życia

i niezależności oraz do uczestniczenia w życiu społecznym i kultural-nym.

Artykuł II-26. Integracja osób niepełnosprawnychUnia uznaje i szanuje prawo osób niepełnosprawnych do korzysta-

nia ze środków mających zapewnić im niezależność, integrację spo-łeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności.

TYTUŁ IV. SOLIDARNOŚĆ

Artykuł II-27. Prawo pracowników do informacji i konsultacjiw przedsiębiorstwie

55

Pracownikom lub ich przedstawicielom należy zagwarantować nawłaściwych szczeblach informację i konsultacje we właściwym cza-sie, w przypadkach i na warunkach przewidzianych w prawie Uniioraz w ustawach krajowych i krajowej praktyce.

Artykuł II-28. Prawo rokowań i działań zbiorowychPracownicy i pracodawcy lub ich odpowiednie organizacje, mają,

zgodnie z prawem Unii oraz ustawami krajowymi i krajową praktyką,prawo do rokowań i zawierania układów zbiorowych na właściwychszczeblach i do podejmowania, w przypadku konfliktu interesów,działań zbiorowych, w tym strajku, w obronie swoich interesów.

Artykuł II-29. Prawo korzystania z pośrednictwa pracyKażdy ma prawo korzystania z bezpłatnego pośrednictwa pracy.

Artykuł II-30. Ochrona w przypadku nieuzasadnionegozwolnienia z pracy

Każdy pracownik ma prawo do ochrony przed nieuzasadnionymzwolnieniem z pracy, zgodnie z prawem Unii oraz ustawami krajo-wymi i krajową praktyką.

Artykuł II-31. Właściwe i sprawiedliwe warunki pracy1. Każdy pracownik ma prawo warunków pracy szanujących jego

zdrowie, bezpieczeństwo i godność.2. Każdy pracownik ma prawo do ograniczenia maksymalnego

czasu pracy, do codziennego i cotygodniowego wypoczynku oraz docorocznego płatnego urlopu.

Artykuł II-32. Zakaz pracy dziecii ochrona pracy młodocianych

Zakazane jest zatrudnianie dzieci. Minimalny wiek zezwalający napodjęcie pracy nie może być niższy niż minimalny wiek zakończeniaobowiązku szkolnego, bez uszczerbku dla zasad, które mogą być bar-dziej korzystne dla młodocianych i z wyjątkiem ograniczonych od-stępstw.

56

Młodocianym dopuszczonym do pracy należy zapewnić warunkipracy stosowne do ich wieku oraz ochronę przed wyzyskiem ekono-micznym oraz przed jakąkolwiek pracą mogącym zagrozić ich bezpie-czeństwu, zdrowiu lub rozwojowi fizycznemu, umysłowemu, moral-nemu i społecznemu albo utrudniającym im naukę.

Artykuł II-33. Życie rodzinne a życie zawodowe1. Rodzina korzysta z ochrony prawnej, ekonomicznej i społecznej.2. W celu pogodzenia życia rodzinnego z zawodowym każdy ma

prawo do ochrony przed zwolnieniem z pracy ze względów związa-nych z macierzyństwem oraz prawo do płatnego urlopu macierzyń-skiego i urlopu wychowawczego po urodzeniu lub adopcji dziecka.

Artykuł II-34. Zabezpieczenie społeczne i pomoc społeczna1. Unia uznaje i szanuje prawo dostępu do świadczeń z zakresu za-

bezpieczenia społecznego oraz usług społecznych zapewniającychochronę w takich wypadkach, jak: macierzyństwo, choroba, wypadkiprzy pracy, niesamodzielność lub podeszły wiek oraz w wypadkuutraty pracy, zgodnie z warunkami określonymi w prawie Unii, usta-wach krajowych i krajowej praktyce.

2. Każdy, kto przebywa lub przemieszcza się legalnie w granicachUnii ma prawo do świadczeń z zakresu zabezpieczenia społecznegoi korzyści socjalnych, zgodnie z prawem Unii, ustawami krajowymii krajową praktyką.

3. W celu zwalczania wykluczenia społecznego i ubóstwa, Uniauznaje i szanuje prawo do pomocy społecznej i mieszkaniowej w celuzapewnienia godnej egzystencji osobom pozbawionym wystarczają-cych środków, zgodnie z zasadami ustanowionymi w prawie Unii orazustawach krajowych i krajowej praktyce.

Artykuł II-35. Ochrona zdrowiaKażdy ma prawo dostępu do profilaktycznej opieki zdrowotnej

i prawo do korzystania z usług medycznych na warunkach ustalonychw prawie krajowym i krajowej praktyce. Zapewnia się wysoki poziom

57

ochrony zdrowia ludzkiego jest zapewniony przy określaniu i wyko-nywaniu wszystkich polityk i działań Unii.

Artykuł II-36. Dostęp do usług świadczonych w ogólnym interesiegospodarczym

Unia uznaje i szanuje prawo dostępu do usług świadczonychw ogólnym interesie gospodarczym przewidziane przez prawo krajo-we i krajową praktykę, zgodnie z Konstytucją, w celu wspieraniaspójności społecznej i terytorialnej Unii.

Artykuł II-37. Ochrona środowiska naturalnegoWysoki poziom ochrony środowiska naturalnego i poprawa jego

jakości muszą być włączane do polityk Unii i muszą być zapewnionezgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

Artykuł II-38. Ochrona konsumentówW politykach Unii zapewnia się wysoki poziom ochrony konsu-

mentów.

TYTUŁ V. PRAWA OBYWATELI

Artykuł II-39. Prawo do głosowania i kandydowania w wyborachdo Parlamentu Europejskiego

1. Każdy obywatel Unii ma prawo do głosowania i kandydowaniaw wyborach do Parlamentu Europejskiego w Państwie Członkow-skim, w którym mieszka, na takich samych warunkach, jak obywateletego Państwa.

2. Członkowie Parlamentu Europejskiego są wybierani w wybo-rach powszechnych i bezpośrednich, w wolnym i tajnym głosowaniu.

Artykuł II-40. Prawo do głosowania i kandydowania w wyborachlokalnych

58

Każdy obywatel Unii ma prawo do głosowania i kandydowania wwyborach do samorządu terytorialnego w Państwie Członkowskim, wktórym zamieszkuje, na takich samych warunkach, jak przynależnitego Państwa.

Artykuł II-41. Prawo do dobrej administracji1. Każdy ma prawo do bezstronnego i rzetelnego załatwienia jego

sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i agencje Unii.2. Prawo to obejmuje:a) prawo każdej osoby do osobistego przedstawienia sprawy, za-

nim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąćna jej sytuację;

b) prawo wglądu każdej osoby do akt sprawy, która jej dotyczy,przy równoczesnym poszanowaniu uzasadnionych interesów poufno-ści, tajemnic zawodowej i handlowej;

c) obowiązek organu administracji uzasadnienia swych decyzji.3. Każda osoba ma prawo do odszkodowania od Unii z tytułu

szkód wyrządzonych przez instytucje lub funkcjonariuszy, wykonują-cych swoje obowiązki służbowe, zgodnie z ogólnymi zasadamiwspólnymi dla prawa Państw Członkowskich.

4. Każda osoba może zwracać się pisemnie do instytucji Uniiw jednym z języków Konstytucji i musi otrzymać odpowiedź w tymsamym języku.

Artykuł II-42. Prawo dostępu do dokumentówKażdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna zamiesz-

kała lub mająca swoją statutową siedzibę w Państwie Członkowskimma prawo dostępu do dokumentów instytucji, organów i agencji Unii,niezależnie od formy, w jakiej zostały sporządzone.

Artykuł II-43. Europejski Rzecznik Praw ObywatelskichKażdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna zamiesz-

kała lub mająca swą statutową siedzibę w Państwie Członkowskim maprawo zwracać się do Europejskiego Rzecznika Praw ObywatelskichUnii w przypadku nieprawidłowego administrowania w działaniach

59

instytucji, organów lub agencji Unii, z wyjątkiem Europejskiego Try-bunału Sprawiedliwości i Sądu w zakresie wykonywania funkcji są-dowej.

Artykuł II-44. Prawo do składania petycjiKażdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna zamiesz-

kała lub mająca swoją statutową siedzibę w Państwie Członkowskimma prawo do składania petycji do Parlamentu Europejskiego.

Artykuł II-45. Swoboda przemieszczania się i przebywania1. Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszcza-

nia się i przebywania na terytorium Państw Członkowskich.2. Swoboda przemieszczania się i przebywania może być przyzna-

na, zgodnie z Konstytucją, obywatelom państw trzecich zamieszkują-cym legalnie na terytorium Państwa Członkowskiego.

Artykuł II-46. Opieka dyplomatyczna i konsularnaKażdy obywatel Unii korzysta na terytorium państwa trzeciego,

gdzie Państwo Członkowskie, którego jest przynależnym, nie maswojego przedstawicielstwa, z ochrony ze strony władz dyplomatycz-nych i konsularnych każdego z pozostałych Państw Członkowskich,na takich samych warunkach jak obywatele tego Państwa Członkow-skiego.

TYTUŁ VI. SPRAWIEDLIWOŚĆ

Artykuł II-47. Prawo do skutecznego środka odwoławczego i dosprawiedliwego procesu

Każda osoba, której prawa i wolności gwarantowane przez prawoUnii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwo-ławczego przed sądem, zgodnie z warunkami przewidzianymi w ni-niejszym artykule.

60

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jegosprawy w rozsądnym terminie przed niezależnym i bezstronnym są-dem ustanowionym uprzednio na mocy prawa. Każdy ma możliwośćuzyskania porady prawnej, skorzystania z pomocy obrońcy i przed-stawiciela.

Pomoc prawna jest udzielana osobom, które nie dysponują wystar-czającymi środkami, w zakresie w jakim jest ona niezbędna do za-pewnienia skutecznego dostępu do wymiaru sprawiedliwości.

Artykuł II-48. Domniemanie niewinności i prawo do obrony1. Każdego oskarżonego uważa się za niewinnego do czasu udo-

wodnienia mu winy zgodnie z prawem.2. Każdemu oskarżonemu gwarantuje się poszanowanie prawa do

obrony.

Artykuł II-49. Zasady legalności oraz proporcjonalności czynówzabronionych pod groźbą kary i kar

1. Nikt nie może być uznany za winne popełnienia czynu polegają-cego na działaniu lub zaniechaniu, który – według prawa krajowegolub prawa międzynarodowego – nie stanowił przestępstwa w czasie,jego popełnienia. Nie można wymierzyć kary surowszej od tej, którąmożna było wymierzyć w czasie, gdy przestępstwo zostało popełnio-ne. W przypadku, gdy po popełnieniu czynu ustawa przewiduje karęłagodniejszą, to należy ją wymierzyć.

2. Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sądzeniu i karaniuosoby za działanie lub zaniechanie, które w czasie, gdy miało miejscestanowiło czyn zabroniony pod groźbą kary, myśl ogólnych zasaduznanych przez wspólnotę narodów.

3. Surowość kar musi być proporcjonalna do popełnionego czynuzabronionego pod groźbą kary.

Artykuł II-50. Zakaz ponownego sądzenia lub karania w postę-powaniu karnym za to samo przestępstwo

61

Nikt nie może być ponownie sądzony lub ukarany w procesie kar-nym za ten sam czyn zabroniony pod groźbą kary, od którego zgodniez prawem został uprzednio prawomocnie uniewinniony lub za którezostał uprzednio zgodnie z prawem prawomocnie skazany na teryto-rium Unii.

TYTUŁ VII. POSTANOWIENIA OGÓLNE DOTYCZĄCE

WYKŁADNI I STOSOWANIA KARTY

Artykuł II-51. Zakres zastosowania1. Postanowienia niniejszej Karty mają zastosowanie do instytucji,

organów i agencji Unii z uwzględnieniem zasady pomocniczości orazdo Państw Członkowskich tylko wówczas, gdy wykonują one prawoUnii. W konsekwencji, szanują one zatem prawa, przestrzegają zasadi popierają ich stosowanie zgodnie ze swymi uprawnieniami i w po-szanowaniu granic uprawnień Unii powierzonych jej w pozostałychczęściach Konstytucji.

2. Niniejsza Karta nie rozszerza zakresu stosowania prawa Uniipoza uprawnienia Unii, nie ustanawia żadnego nowego uprawnieniaani zadania dla Unii, ani nie zmienia uprawnień i zadań określonychw pozostałych częściach Konstytucji.

Artykuł II-52. Zakres i wykładnia praw i zasad1. Wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności uzna-

nych w niniejszej Karcie muszą być przewidziane prawem i szanowaćistotę tych praw i wolności. W poszanowaniu zasady proporcjonalno-ści, ograniczenia mogą być wprowadzane jedynie wówczas, gdy sąniezbędne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uzna-nym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób.

2. Prawa uznane w niniejszej Karcie, które są przedmiotem posta-nowień pozostałych części Konstytucji, są wykonywane na warunkachi w granicach określonych w tych częściach.

62

3. W zakresie, w jakim niniejsza Karta zawiera prawa, które od-powiadają prawom gwarantowanym w Europejskiej Konwencjio Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, znaczeniei zakres tych praw są takie same, jak nadane im przez tę Konwencję.Niniejsze postanowienie nie stanowi przeszkody, aby prawo Unii za-pewniło szerszą ochronę.

4. W zakresie, w jakim niniejsza Karta uznaje prawa podstawowe,wynikające ze wspólnych tradycji konstytucyjnych Państw Członkow-skich, prawa te interpretuje się zgodnie z tymi tradycjami.

5. Postanowienia niniejszej Karty zawierające zasady mogą byćwprowadzane w życie przez akty ustawodawcze i wykonawczeprzyjmowane przez instytucje i organy Unii oraz przez akty PaństwCzłonkowskich, w których Państwa te wykonują prawo Unii, w wy-konywaniu ich odpowiednich kompetencji. Można się na nie powoły-wać w sądzie jedynie w celu wykładni tych aktów i orzekania o ichlegalności aktów.

6. Prawo krajowe i krajową praktykę uwzględnia się w pełni, jakprzewiduje niniejsza Karta.

Artykuł II-53. Poziom ochronyŻadne z postanowień niniejszej Karty nie będzie interpretowane

jako ograniczające lub naruszające prawa człowieka i podstawowewolności uznane, we właściwych im obszarach zastosowania, przezprawo Unii i prawo międzynarodowe oraz umowy międzynarodowe,których Unia lub wszystkie Państwa Członkowskie są stronami,w tym przez Europejską Konwencję o Ochronie Praw Człowieka iPodstawowych Wolności oraz przez konstytucje Państw Członkow-skich.

Artykuł II-54. Zakaz nadużycia prawŻadne z postanowień niniejszej Karty nie może będzie interpreto-

wane jako przyznanie prawa do podjęcia działań lub dokonania aktuzmierzającego do zniweczenia praw i wolności uznanych w niniejszejKarcie albo ich ograniczenia w większym stopniu niż jest to w niejprzewidziane.

63

64

CZĘŚĆ III

POLITYKI I FUNKCJONOWANIE UNII

TYTUŁ I. ZASADY OGÓLNE

Artykuł III-1Unia zapewnia spójność różnych polityk i działań określonych w

niniejszej części, z uwzględnieniem wszystkich celów Unii i zgodnie zzasadą powierzania kompetencji.

Artykuł III-2We wszystkich działaniach określonych w niniejszym artykule

Unia zmierza do zniesienia nierówności, oraz wspierania równości,mężczyzn i kobiet.

Artykuł III-3Przy określaniu i realizacji polityk i działań, o których mowa ni-

niejszej części, Unia dąży do zwalczania wszelkiej dyskryminacji zewzględu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopo-gląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

Artykuł III-4Przy określaniu i realizacji polityk i działań Unii, o których mowa

w niniejszej części, w szczególności w celu wspierania trwałego roz-woju, muszą być brane pod uwagę wymogi ochrony środowiska natu-ralnego.

Artykuł III-5Wymogi ochrony konsumentów są uwzględniane przy określaniu i

realizacji innych polityk i działań Unii.

65

Artykuł III-6Bez uszczerbku dla artykułów III-55, III- 56 i III-136 oraz zwa-

żywszy na miejsce, jakie usługi świadczone w ogólnym interesie go-spodarczym zajmują wśród wspólnych wartości Unii, jak również ichznaczenie we wspieraniu jej spójności społecznej i terytorialnej, Uniai Państwa Członkowskie, każde w granicach swych kompetencji i wgranicach stosowania Konstytucji, zapewniają, aby te usługi funkcjo-nowały na podstawie zasad i na warunkach, w szczególności ekono-micznych i finansowych, które pozwolą im wypełniać ich zadania.Ustawa europejska określa te zasady i warunki.

TYTUŁ IINIEDYSKRYMINACJA I OBYWATELSTWO

Artykuł III-7Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa może ustana-

wiać zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, októrym mowa w artykule I-4.

Artykuł III-81. Bez uszczerbku dla innych postanowień Konstytucji i w grani-

cach kompetencji, które powierza ona Unii, ustawa europejska lubeuropejska ustawa ramowa Rady Ministrów może ustanowić środkiniezbędne w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu napłeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepeł-nosprawność, wiek lub orientację seksualną. Rada Ministrów stanowijednomyślnie po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego.

2. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa może usta-nowić podstawowe zasady dotyczące środków zachęcających i okre-ślić te środki, dla wsparcia działania podjętego przez Państwa Człon-kowskie, z wyłączeniem harmonizacji ich przepisów ustawowych iwykonawczych.

66

Artykuł III-91. Jeżeli działanie Unii okazuje się konieczne dla ułatwienia wyko-

nywania prawa, o którym mowa w artykule I-8, każdego obywatelaUnii do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytoriumPaństw Członkowskich, a Konstytucja nie przewiduje niezbędnychkompetencji, ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa możew tym celu ustanowić środki.

2. W tym samym celu i jeżeli Konstytucja nie przewiduje kompe-tencji do działania w tej dziedzinie, ustawa europejska lub europejskaustawa ramowa Rady Ministrów może ustanowić środki dotyczącepaszportów, dowodów tożsamości, dokumentów pobytowych lubjakichkolwiek innych podobnych dokumentów, a także środki doty-czące zabezpieczenia społecznego lub ochrony socjalnej. Rada Mini-strów stanowi jednomyślnie po konsultacji z Parlamentem Europej-skim.

Artykuł III-10Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa Rady Ministrów

ustanawia warunki wykonywania określonego w artykule I-8 prawakażdego obywatela Unii do głosowania i kandydowania w wyborachlokalnych i wyborach do Parlamentu Europejskiego w PaństwieCzłonkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania, nie mając przy-należności tego Państwa. Rada Ministrów stanowi jednomyślnie pokonsultacji z Parlamentem Europejskim. Warunki te mogą przewidy-wać odstępstwa, jeżeli uzasadniają to specyficzne problemy PaństwaCzłonkowskiego.

Prawo głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Eu-ropejskiego jest wykonywane bez uszczerbku dla postanowień arty-kułu III-232 ustęp 2 i przepisów przyjętych w celu jego wykonania.

Artykuł III-11Państwa Członkowskie przyjmują niezbędne przepisy w celu za-

pewnienia ochrony dyplomatycznej i konsularnej obywateli Unii wpaństwach trzecich, o której mowa w artykule I-8.

67

Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa Rady Ministrówmoże ustanowić środki niezbędne dla ułatwienia takiej ochrony. RadaMinistrów stanowi po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

Artykuł III-12Języki, w których każdy obywatel Unii może zwracać się do in-

stytucji lub organów konsultacyjnych zgodnie z artykułem I-8 orazotrzymywać odpowiedź, są wymienione w artykule IV-10. Instytu-cjami i organami konsultacyjnymi, o których mowa w niniejszymartykule są instytucje i organy wymienione w artykułach I-18 ustęp 2,I-30 oraz I-31 oraz Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich.

Artykuł III-13Co trzy lata Komisja składa sprawozdanie Parlamentowi Europej-

skiemu, Radzie Ministrów oraz Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu w sprawie stosowania postanowień artykułu I-8 orazniniejszego tytułu. Sprawozdanie to uwzględnia rozwój Unii.

Na tej podstawie i bez uszczerbku dla innych postanowień Kon-stytucji, ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa Rady Mi-nistrów, może uzupełniać prawa przewidziane w artykule I-8. RadaMinistrów stanowi jednomyślnie po uzyskaniu zgody ParlamentuEuropejskiego. Ta ustawa lub ustawa ramowa wchodzi w życie pozatwierdzeniu przez Państwa Członkowskie zgodnie z ich odpowied-nimi wymogami konstytucyjnymi.

68

TYTUŁ IIIPOLITYKI I DZIAŁANIA WEWNĘTRZNE

ROZDZIAŁ IRYNEK WEWNĘTRZNY

SEKCJA 1USTANOWIENIE RYNKU WEWNĘTRZNEGO

Artykuł III-141. Unia podejmuje odpowiednie środki w celu ustanowienia rynku

wewnętrznego, zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu, arty-kułów III-15, III-26 ustęp 1, artykułów III-29, III-39, III-62 i III-65,III-143 oraz bez uszczerbku dla innych postanowień Konstytucji.

2. Rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granic wewnętrznych,w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług ikapitału, zgodnie z postanowieniami Konstytucji.

3. Rada Ministrów, na wniosek Komisji, uchwala rozporządzeniaeuropejskie i decyzje europejskie ustanawiające wytyczne i warunkiniezbędne do zapewnienia zrównoważonego postępu we wszystkichodpowiednich sektorach.

Artykuł III-15Podczas opracowywania propozycji zmierzających do osiągnięcia

celów wymienionych w artykule III-14 uwzględnia zakres wysiłku,jaki będą musiały podjąć niektóre gospodarki o zróżnicowanym roz-woju w celu ustanowienia rynku wewnętrznego, i może proponowaćodpowiednie środki.

Jeżeli środki te przyjmują postać derogacji, muszą mieć charakterprzejściowy oraz powodować możliwie najmniejsze zakłócenia wfunkcjonowaniu rynku wewnętrznego.

69

Artykuł III-16Państwa Członkowskie konsultują się ze sobą w celu wspólnego

podjęcia działań niezbędnych, aby środki, do podjęcia których Pań-stwo Członkowskie może być skłonione w przypadku poważnychzaburzeń wewnętrznych zagrażających porządkowi publicznemu, wprzypadku wojny, poważnego napięcia międzynarodowego stanowią-cego groźbę wojny lub w celu wypełnienia zobowiązań przyjętychprzez nie w celu utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodo-wego nie miały wpływu na funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

Artykuł III-17Jeżeli środki podjęte w przypadkach przewidzianych w artykułach

III-6 i III-34 powodują zakłócenie warunków konkurencji na rynkuwewnętrznym, Komisja bada z zainteresowanym Państwem sposobydostosowania tych środków do zasad ustanowionych w Konstytucji.

Na zasadzie odstępstwa od procedury przewidzianej w artykułachIII-265 i III-266, Komisja lub każde Państwo Członkowskie mogąwnieść bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości skargę, jeżeliuznają, że inne Państwo Członkowskie nadużywa uprawnień przewi-dzianych w artykułach III-6 i III-34. Trybunał Sprawiedliwości orzekaz wyłączeniem jawności.

SEKCJA 2

SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB I USŁUG

Podsekcja 1Pracownicy

Artykuł III-181. Pracownicy mają prawo swobodnego przemieszczania się we-

wnątrz Unii.

70

2. Zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależ-ność państwową między pracownikami Państw Członkowskich wzakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy.

3. Z zastrzeżeniem ograniczeń uzasadnionych względami porządkupublicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego,Pracownicy mają prawo:

a) ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy,b) swobodnego przemieszczania się w tym celu po terytorium

Państw Członkowskich,c) przebywania w jednym z Państw Członkowskich w celu podję-

cia tam pracy, zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi iadministracyjnymi dotyczącymi zatrudniania pracowników tego Pań-stwa,

d) pozostawania na terytorium Państwa Członkowskiego po usta-niu zatrudnienia, na warunkach zawartych w rozporządzeniach euro-pejskich uchwalonych przez Komisję.

4. Niniejszy artykuł nie ma zastosowania do zatrudnienia w admi-nistracji publicznej.

Artykuł III-19Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawia środ-

ki niezbędne do wprowadzenia w życie swobodnego przepływu pra-cowników w rozumieniu artykułu III-18. Ustawa europejska i euro-pejska ustawa ramowa jest uchwalana po konsultacji z KomitetemEkonomiczno-Społecznym.

Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ma, w szcze-gólności, na celu:

a) zapewnienie ścisłej współpracy między organami administracjikrajowej właściwymi do spraw pracy,

b) zniesienie procedur i praktyk administracyjnych, jak równieżterminów dostępu do wolnych miejsc pracy wynikających z prawakrajowego bądź z wcześniejszych umów zawartych między Państwa-

71

mi Członkowskimi, których utrzymanie w mocy stanowiłoby prze-szkodę w liberalizacji przepływu pracowników,

c) zniesienie wszelkich terminów i innych ograniczeń przewidzia-nych w prawie krajowym lub wcześniej zawartych umowach międzyPaństwami Członkowskimi, które ustanawiają w stosunku do pracow-ników z innych Państw Członkowskich odmienne warunki co do swo-bodnego wyboru zatrudnienia niż w stosunku do własnych pracowni-ków,

d) ustanowienie mechanizmów właściwych do zapewnienia wy-miany podań o pracę i ofert zatrudnienia oraz w celu ułatwienia za-chowania równowagi na rynku pracy, na warunkach, które zapobie-gają poważnym zagrożeniom dla poziomu życia i zatrudnienia w róż-nych regionach i gałęziach przemysłu.

Artykuł III-20Państwa Członkowskie popierają, w ramach wspólnego programu,

wymianę młodych pracowników.

Artykuł III-21W dziedzinie zabezpieczenia społecznego ustawa europejska lub

europejska ustawa ramowa ustanawia środki niezbędne do wprowa-dzenia w życie swobodnego przepływu pracowników przez wprowa-dzenie systemu umożliwiającego migrującym pracownikom najem-nym i pracującym na własny rachunek oraz uprawnionym osobom odnich zależnym:

a) zaliczenie wszystkich okresów uwzględnianych w prawie po-szczególnych państw, w celu nabycia i zachowania prawa do świad-czenia oraz naliczenia wysokości świadczenia,

b) wypłatę świadczeń osobom mającym miejsce zamieszkania naterytoriach Państw Członkowskich.

72

Podsekcja 2Swoboda przedsiębiorczości

Artykuł III-22Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Pań-

stwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiegosą zakazane w ramach niniejszej podsekcji. Zakaz ten obejmuje rów-nież ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez oby-wateli danego Państwa Członkowskiego, ustanowionych na teryto-rium innego Państwa Członkowskiego.

Z zastrzeżeniem postanowień sekcji dotyczącej kapitału, obywatelejednego Państwa Członkowskiego mają prawo podejmowania i wyko-nywania na terytorium innego Państwa Członkowskiego działalnościprowadzonej na własny rachunek, jak również zakładania i zarządza-nia przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami w rozumieniu artykułuIII-27 akapit drugi na warunkach określonych dla własnych obywateliprzez ustawodawstwo przyjmującego Państwa Członkowskiego.

Artykuł III-231. Europejska ustawa ramowa ustanawia środki mające na celu

urzeczywistnienie swobody przedsiębiorczości w odniesieniu do okre-ślonego rodzaju działalności. Europejska ustawa ramowa jest uchwa-lana po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

2. Parlament Europejski. Rada Ministrów i Komisja wykonująfunkcje powierzone im na podstawie ustępu 1, zwłaszcza:

a) traktując co do zasady priorytetowo działalności, w którychswoboda przedsiębiorczości wnosi szczególnie korzystny wkład wrozwój produkcji i handlu,

b) zapewniając ścisłą współpracę między właściwymi organamiadministracyjnymi Państw Członkowskich w celu poznania szczegól-nych sytuacji w różnych dziedzinach działalności wewnątrz Unii,

c) znosząc takie procedury i praktyki administracyjne wynikające zprawa krajowego bądź z wcześniej zawartych umów między Pań-

73

stwami Członkowskimi, których utrzymanie w mocy stanowiłobyprzeszkodę dla swobody przedsiębiorczości,

d) czuwając, by pracownicy jednego z Państw Członkowskich za-trudnieni na terytorium innego Państwa Członkowskiego mogli pozo-stać na tym terytorium w celu podjęcia tam działalności na własnyrachunek, na tych samych warunkach, które musieliby spełniać, gdybyprzybyli do tego Państwa w chwili, kiedy zamierzali podjąć takądziałalność,

e) umożliwiając nabycie i korzystanie z własności gruntu znajdują-cego się na terytorium danego Państwa Członkowskiego przez oby-wateli Państwa Członkowskiego w zakresie, w jakim nie narusza tozasad ustanowionych w artykule III-123 ustęp 2,

f) znosząc stopniowo ograniczenia swobody przedsiębiorczości wkażdej wchodzącej w grę dziedzinie działalności, z jednej strony - wodniesieniu do warunków tworzenia na terytorium Państwa Człon-kowskiego agencji, oddziałów i filii, a z drugiej - w stosunku do wa-runków wjazdu personelu głównego przedsiębiorstwa do organówzarządzających lub nadzorczych agencji, oddziałów i filii,

g) koordynując w niezbędnym zakresie, w celu zapewnienia ichrównoważności, zabezpieczenia wymagane w Państwach Członkow-skich od spółek w rozumieniu [artykułu III-27 akapit drugi, dla ochro-ny interesów wspólników i osób trzecich,

h) zapewniając, że warunki przedsiębiorczości nie będą zakłócaneprzez pomoc przyznaną przez Państwo Członkowskie.

Artykuł III-24Niniejsza podsekcja nie ma zastosowania do działalności, która w

danym z Państw Członkowskich jest związana, choćby przejściowo, zwykonywaniem władzy publicznej.

Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa może wyłączyćniektóre rodzaje działalności ze stosowania niniejszej podsekcji.

74

Artykuł III-251. Niniejsza podsekcja oraz środki podjęte na jej podstawie nie

przesądzają o zastosowaniu w Państwach Członkowskich przepisówustawowych, wykonawczych lub administracyjnych przewidującychszczególne traktowanie cudzoziemców, uzasadnione względami po-rządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia pu-blicznego.

2. Europejska ustawa ramowa koordynuje przepisy krajowe, o któ-rych mowa w ustępie 1.

Artykuł III-261. Europejska ustawa ramowa ułatwia podejmowanie i wykonywa-

nie działalności prowadzonej na własny rachunek. Europejska ustawaramowa obejmuje:

a) wzajemne uznawanie dyplomów, świadectw i innych doku-mentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji,

b) koordynację przepisów ustawowych, wykonawczych i admini-stracyjnych Państw Członkowskich dotyczących podejmowania i wy-konywania działalności prowadzonej na własny rachunek.

2. W odniesieniu do zawodów medycznych i pokrewnych orazfarmaceutycznych stopniowe znoszenie ograniczeń zależy od koordy-nacji warunków ich wykonywania w różnych Państwach Członkow-skich.

Artykuł III-27Na potrzeby niniejszej podsekcji, spółki założone zgodnie z usta-

wodawstwem Państwa Członkowskiego i mające swoją statutowąsiedzibę, zarząd lub główne przedsiębiorstwo wewnątrz Unii są trak-towane jak osoby fizyczne mające przynależność Państwa Członkow-skiego.

Przez spółki rozumie się spółki prawa cywilnego lub handlowego,a także spółdzielnie oraz inne osoby prawne prawa publicznego lub

75

prywatnego, z wyjątkiem spółek, których działalność nie jest nasta-wiona na osiąganie zysków.

Artykuł III-28Państwa Członkowskie przyznają traktowanie narodowe obywate-

lom innych Państw Członkowskich w odniesieniu do udziału finanso-wego w kapitale spółek w rozumieniu artykułu III-27, bez uszczerbkudla stosowania innych postanowień Konstytucji.

Podsekcja 3Swoboda świadczenia usług

Artykuł III-29W ramach niniejszej podsekcji ograniczenia w swobodnym świad-

czeniu usług wewnątrz Unii są zakazane w odniesieniu do obywateliPaństw Członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w państwieWspólnoty innym niż Państwo odbiorcy świadczenia.

Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa może rozsze-rzyć korzyści wynikające z niniejszej podsekcji na obywateli państwatrzeciego świadczących usługi i mających swe przedsiębiorstwa we-wnątrz Unii.

Artykuł III-30Usługami w rozumieniu Konstytucji są świadczenia wykonywane

zwykle za wynagrodzeniem w zakresie, w jakim nie są objęte posta-nowieniami o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób.

Usługi obejmują zwłaszcza:a) działalność o charakterze przemysłowym,b) działalność o charakterze handlowym,c) działalność rzemieślniczą,d) wykonywanie wolnych zawodów.Z zastrzeżeniem podsekcji dotyczącej prawa przedsiębiorczości,

świadczący usługę może, w celu spełnienia świadczenia, wykonywaćprzejściowo działalność w Państwie Członkowskim, w którym usługa

76

jest świadczona, na tych samych warunkach, jakie państwo to nakładana własnych obywateli.

Artykuł III-311. Swobodę przepływu usług w dziedzinie transportu regulują po-

stanowienia tytułu dotyczącego transportu.2. Liberalizacja usług bankowych i ubezpieczeniowych związa-

nych z przepływem kapitału jest realizowana w zgodzie z liberalizacjąprzepływu kapitału.

Artykuł III-321. Europejska ustawa ramowa ustanawia środki mające na celu za-

pewnienie liberalizacji określonej usługi. Europejska ustawa ramowajest uchwalana po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

2. W odniesieniu do europejskich ustaw ramowych określonych wustępie 1 w zasadzie należy dawać pierwszeństwo usługom, którebezpośrednio wpływają na koszty produkcji lub których liberalizacjaprzyczynia się do ułatwienia handlu towarami.

Artykuł III-33Państwa Członkowskie deklarują gotowość zliberalizowania usług

w zakresie wykraczającym poza zobowiązanie wynikające z europej-skich ustaw ramowych uchwalonych na podstawie artykułu III-29ustęp 1, jeżeli ich ogólna sytuacja gospodarcza i sytuacja w danymsektorze na to pozwalają.

W tym celu Komisja kieruje zalecenia do zainteresowanychPaństw Członkowskich.

Artykuł III-34Dopóki ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług nie zostaną

zniesione, każde z Państw Członkowskich stosuje je do wszystkichświadczących usługi, o których mowa w artykule III-29 pierwszy

77

akapit, bez względu na przynależność państwową lub miejsce za-mieszkania.

Artykuł III-35Artykuły III-24 do III-27 mają zastosowanie do spraw uregulowa-

nych w niniejszej podsekcji.

SEKCJA 3SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW

Podsekcja 1Unia celna

Artykuł III-361. Unia obejmuje unię celną, która rozciąga się na całą wymianę

towarową i obejmuje zakaz ceł przywozowych i wywozowych międzyPaństwami Członkowskimi oraz wszelkich opłat o skutku równoważ-nym, jak również przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach zpaństwami trzecimi.

2. Artykuł III-38 i podsekcja 3 niniejszej sekcji stosują się do pro-duktów pochodzących z Państw Członkowskich oraz do produktówpochodzących z państw trzecich, jeżeli znajdują się one w swobod-nym obrocie w Państwach Członkowskich.

Artykuł III-37Produkty pochodzące z państw trzecich są uważane za będące w

swobodnym obrocie w jednym z Państw Członkowskich, jeżeli dopeł-niono wobec nich formalności przywozowych oraz pobrano wszystkiewymagane cła i opłaty o skutku równoważnym w tym PaństwieCzłonkowskim i jeżeli nie skorzystały z całkowitego lub częściowegozwrotu tych ceł lub opłat.

78

Artykuł III-38Cła przywozowe i wywozowe lub opłaty o skutku równoważnym

są zakazane między Państwami Członkowskimi. Zakaz ten stosuje sięrównież do ceł o charakterze fiskalnym.

Artykuł III-39Rada Ministrów przyjmuje, na wniosek Komisji, rozporządzenia

europejskie i decyzje europejskie określające cła wspólnej taryfy cel-nej.

Artykuł III-40Wykonując zadania powierzone jej na mocy niniejszej podsekcji,

Komisja kieruje się:a) potrzebą popierania wymiany handlowej między Państwami

Członkowskimi i państwami trzecimi;b) zmianami warunków konkurencji wewnątrz Unii, jeżeli skut-

kiem tych zmian jest wzrost siły konkurencyjnej przedsiębiorstw;c) potrzebami zaopatrzenia Unii w surowce i półprodukty, zwra-

cając przy tym uwagę, by nie zakłócić warunków konkurencji międzyPaństwami Członkowskimi co do produktów końcowych;

d) potrzebą unikania poważnych zaburzeń w życiu gospodarczymPaństw Członkowskich oraz zapewnienia racjonalnego rozwoju pro-dukcji i wzrostu konsumpcji w Unii.

Podsekcja 2Współpraca celna

Artykuł III-41W zakresie stosowania Konstytucji, ustawa europejska lub euro-

pejska ustawa ramowa ustanawia środki w celu wzmocnienia współ-pracy celnej między Państwami Członkowskimi i między nimi a Ko-misją.

79

Podsekcja 3Zakaz ograniczeń ilościowych

Artykuł III-42Ograniczenia ilościowe w przywozie i wywozie oraz wszelkie

środki o skutku równoważnym są zakazane między Państwami Człon-kowskimi.

Artykuł III-43Artykuł III-42 nie stanowi przeszkody w stosowaniu zakazów lub

ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych, uzasad-nionych względami moralności publicznej, porządku publicznego,bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierzątlub ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości arty-stycznej, historycznej lub archeologicznej, bądź ochrony własnościprzemysłowej i handlowej. Zakazy te i ograniczenia nie mogą jednakstanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych ograniczeń whandlu między Państwami Członkowskimi.

Artykuł III-441. Państwa Członkowskie dostosowują monopole państwowe o

charakterze handlowym w taki sposób, aby wykluczona była wszelkadyskryminacja między obywatelami Państw Członkowskich w sto-sunku do warunków zaopatrzenia i zbytu.

Niniejszy artykuł stosuje się do każdego podmiotu, za pośrednic-twem którego Państwo Członkowskie z mocy prawa lub faktycznie,bezpośrednio lub pośrednio, kontroluje, kieruje lub wpływa w stopniuodczuwalnym na przywóz lub wywóz w stosunkach między Pań-stwami Członkowskimi. Artykuł stosuje się także do monopoli dele-gowanych przez Państwo innym podmiotom.

2. Państwa Członkowskie powstrzymują się od wprowadzaniawszelkich nowych środków sprzecznych z zasadami określonymi wustępie 1 lub ograniczających zakres stosowania artykułów dotyczą-cych zakazu ceł i ograniczeń ilościowych między Państwami Człon-kowskimi.

80

3. W przypadku monopolu o charakterze handlowym, obejmujące-go regulację zmierzającą do ułatwienia zbywania lub podnoszeniawartości produktów rolnych, w stosowaniu norm niniejszego artykułunależy zapewnić równoważne gwarancje w zakresie zatrudnienia ipoziomu życia zainteresowanych producentów.

SEKCJA 4KAPITAŁ I PŁATNOŚCI

Artykuł III-45W ramach postanowień niniejszej sekcji zakazane są wszelkie

ograniczenia w przepływie kapitału i w płatnościach między Pań-stwami Członkowskimi oraz między Państwami Członkowskimi apaństwami trzecimi.

Artykuł III-461. Artykuł III-45 nie narusza ograniczeń istniejących w dniu 31

grudnia 1993 roku w stosunku do państw trzecich na mocy prawakrajowego lub prawa Unii w odniesieniu do przepływu kapitału do lubz państw trzecich, gdy dotyczą inwestycji bezpośrednich, w tym inwe-stycji w nieruchomości, związanych z przedsiębiorczością, świadcze-niem usług finansowych lub dopuszczaniem papierów wartościowychna rynki kapitałowe.

2. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawiaśrodki dotyczące przepływu kapitału do lub z państw trzecich, gdydotyczą inwestycji bezpośrednich, w tym inwestycji w nieruchomości,związanych z przedsiębiorczością, świadczeniem usług finansowychlub dopuszczaniem papierów wartościowych na rynki kapitałowe.

Parlament Europejski i Rada Ministrów dążą do urzeczywistnieniaw możliwie najszerszym zakresie celu swobodnego przepływu kapi-tału między Państwami Członkowskimi a państwami trzecimi i bezuszczerbku dla innych postanowień Konstytucji.

3. Na zasadzie odstępstwa od ustępu 2, jedynie ustawa europejskalub europejska ustawa ramowa może ustanawiać środki, które w pra-

81

wie Unii stanowią krok wstecz w odniesieniu do liberalizacji prze-pływu kapitału do lub z państw trzecich. Rada Ministrów stanowi pokonsultacji z Parlamentem Europejskim.

Artykuł III-471. Artykuł III-45 nie narusza prawa Państw Członkowskich do:a) stosowania odpowiednich przepisów ich prawa podatkowego

traktujących odmiennie podatników ze względu na różne miejsce za-mieszkania lub inwestowania kapitału,

b) podejmowania wszelkich działań niezbędnych do zapobiega-nia naruszeniom ich ustaw i aktów wykonawczych, zwłaszcza w sfe-rze podatkowej i w dziedzinie nadzoru ostrożnościowego nad instytu-cjami finansowymi lub ustanowienia procedur deklarowania przepły-wu kapitału do celów informacji administracyjnej bądź statystycznej,lub podejmowania środków uzasadnionych powodami związanymi zporządkiem publicznym lub bezpieczeństwem publicznym.

2. Niniejsza sekcja nie przesądza o możliwości stosowania ograni-czeń w dziedzinie prawa przedsiębiorczości zgodnych z Konstytucją.

3. Środki i procedury określone w ustępach 1 i 2 nie powinny sta-nowić arbitralnej dyskryminacji, ani ukrytego ograniczenia w swo-bodnym przepływie kapitału i płatności w rozumieniu artykułu III-45.

Artykuł III-48Jeżeli, w wyjątkowych okolicznościach, przepływ kapitału do lub z

państw trzecich powoduje lub może spowodować poważne trudnościw funkcjonowaniu unii gospodarczej i walutowej, Rada Ministrówmoże, na wniosek Komisji, przyjąć rozporządzenie europejskie lubdecyzję europejską wprowadzającą wobec państw trzecich środkiochronne na okres nie przekraczający sześciu miesięcy, o ile środki tesą bezwzględnie konieczne. Rada Ministrów stanowi po konsultacji zEuropejskim Bankiem Centralnym.

82

Artykuł III-49Jeżeli realizacja celów określonych w artykule III-158 tego wyma-

ga, w szczególności w odniesieniu do zapobiegania i zwalczania prze-stępczości zorganizowanej, terroryzmu i handlu ludźmi, ustawa euro-pejska może określić ramy środków dotyczących przepływu kapitału ipłatności, takich jak zamrożenie funduszy i innych środków finanso-wych lub zysków z działalności gospodarczej, które należą do osóbfizycznych lub prawnych, grup lub podmiotów innych niż państwo,albo są w ich posiadaniu lub dyspozycji.

Rada Ministrów przyjmuje, na wniosek Komisji, rozporządzeniaeuropejskie lub decyzje europejskie w celu wykonania ustawy, o któ-rej mowa w pierwszym akapicie.

SEKCJA 5REGUŁY KONKURENCJI

Podsekcja 1Reguły mające zastosowanie do przedsiębiorstw

Artykuł III-501. Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane są wszelkie po-

rozumienia między przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związkówprzedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które mogą wpływaćna handel między Państwami Członkowskimi i których celem lubskutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencjiwewnątrz wspólnego rynku, a w szczególności te, które polegają na:

a) ustalaniu w sposób bezpośredni lub pośredni cen zakupu lubsprzedaży albo innych warunków transakcji,

b) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji, rynków, rozwojutechnicznego lub inwestycji,

c) podziale rynków lub źródeł zaopatrzenia,

83

d) stosowaniu wobec partnerów handlowych nierównych warun-ków do świadczeń równoważnych i stwarzaniu im przez to nieko-rzystnych warunków konkurencji,

e) uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partne-rów zobowiązań dodatkowych, które ze względu na swój charakterlub zwyczaje handlowe nie mają związku z przedmiotem tych kon-traktów.

2. Porozumienia lub decyzje zakazane na mocy niniejszego arty-kułu są nieważne z mocy prawa.

3. Jednakże postanowienia ustępu 1 mogą zostać uznane za niemające zastosowania do:

- każdego porozumienia lub kategorii porozumień międzyprzedsiębiorstwami,

- każdej decyzji lub kategorii decyzji związków przedsię-biorstw,

- każdej praktyki uzgodnionej lub kategorii praktyk uzgodnio-nych,

które przyczyniają się do polepszenia produkcji lub dystrybucjiproduktów bądź do popierania postępu technicznego lub gospo-darczego, przy zastrzeżeniu dla użytkowników słusznej części zysku,który z tego wynika, oraz bez:

a) nakładania na zainteresowane przedsiębiorstwa ograniczeń,które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów,

b) dawania przedsiębiorstwom możliwości eliminowania konku-rencji w stosunku do znacznej części danych produktów.

Artykuł III-51Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane jest nadużywanie

przez jedno lub większą liczbę przedsiębiorstw pozycji dominującejna rynku wewnętrznym lub na znacznej jego części, w zakresie, wjakim może to wpływać na handel między Państwami Członkowski-mi.

Nadużywanie takie może polegać w szczególności na:

84

a) narzucaniu w sposób bezpośredni lub pośredni niesłusznych cenzakupu lub sprzedaży albo innych niesłusznych warunków transakcji,

b) ograniczaniu produkcji, rynków lub rozwoju technicznego zeszkodą dla konsumentów,

c) stosowaniu wobec partnerów handlowych nierównych warun-ków do świadczeń równoważnych i stwarzaniu im przez to nieko-rzystnych warunków konkurencji,

d) uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partnerówzobowiązań dodatkowych, które ze względu na swój charakter lubzwyczaje handlowe nie mają związku z przedmiotem tych kontraktów.

Artykuł III-521. Rada Ministrów, na wniosek Komisji, uchwala rozporządzenia

europejskie w celu zastosowania zasad ustanowionych w artykułachIII-50 i III-51. Rada Ministrów stanowi po konsultacji z ParlamentemEuropejskim.

2. Rozporządzenia europejskie, o których mowa w ustępie 1, mająna celu w szczególności:

a) zapewnienie poszanowania zakazów ustanowionych w arty-kule III-50 ustęp 1 i w artykule III-51 przez wprowadzenie grzywien iokresowych kar pieniężnych,

b) ustanowienie szczegółowych zasad stosowania artykułu III-50ustęp 3, przy uwzględnieniu potrzeby, z jednej strony, zapewnieniaskutecznego nadzoru, a z drugiej - uproszczenia w największym moż-liwym stopniu kontroli administracyjnej,

c) określenie, w razie potrzeby, w różnych gałęziach gospodarki,zakresu postanowień artykułów III-50 i III-51,

d) określenie roli Komisji i Trybunału Sprawiedliwości w stoso-waniu postanowień określonych w niniejszym ustępie,

e) określenie relacji między ustawodawstwami krajowymi - zjednej strony a postanowieniami niniejszej sekcji oraz rozporządze-niami europejskimi uchwalonymi w zastosowaniu niniejszego arty-kułu - z drugiej strony.

85

Artykuł III-53Do czasu wejścia w życie rozporządzeń europejskich uchwalonych

w wykonaniu artykułu III-52, władze Państw Członkowskich roz-strzygają o dopuszczalności porozumień, decyzji i praktyk uzgodnio-nych oraz w sprawie nadużywania pozycji dominującej na rynku we-wnętrznym, zgodnie z ich prawem krajowym i z artykułem III-50, wszczególności ustępem 3, i artykułem III-51.

Artykuł III-541. Bez uszczerbku dla artykułu III-53, Komisja czuwa nad stoso-

waniem zasad określonych w artykułach III-50 i III-51. Na wniosekPaństwa Członkowskiego lub z urzędu oraz we współpracy z właści-wymi władzami Państw Członkowskich, które udzielają jej pomocy,Komisja wszczyna postępowanie w przypadkach podejrzenia narusze-nia tych zasad. Jeżeli stwierdzi, że doszło do naruszenia, proponujeśrodki właściwe do jego zaprzestania.

2. Jeżeli nie zaprzestano naruszania, Komisja podejmuje umoty-wowaną decyzję europejską stwierdzającą naruszenie zasad. Komisjamoże opublikować tę decyzję i upoważnić Państwa Członkowskie doprzyjęcia niezbędnych w celu zaradzenia sytuacji środków, którychwarunki i szczegóły określa.

3. Komisja może uchwalać rozporządzenia europejskie dotyczącekategorii porozumień w odniesieniu do których Rada Ministrów dzia-łała zgodnie z artykułem III-52 ustęp 2 litera b.

Artykuł III-551. Państwa Członkowskie, w odniesieniu do przedsiębiorstw pu-

blicznych i przedsiębiorstw, którym przyznają prawa specjalne lubwyłączne, nie wprowadzają ani nie utrzymują żadnego środkasprzecznego z postanowieniami Konstytucji, w szczególności z arty-kułami I-4 ustęp 2 oraz III-55 do III-58.

2. Przedsiębiorstwa zobowiązane do zarządzania usługami świad-czonymi w ogólnym interesie gospodarczym lub mające charaktermonopolu skarbowego podlegają postanowieniom Konstytucji,

86

zwłaszcza regułom konkurencji, w granicach, w jakich ich stosowanienie stanowi prawnej lub faktycznej przeszkody w wykonywaniu po-szczególnych zadań im powierzonych. Rozwój handlu nie może byćnaruszony w sposób pozostający w sprzeczności z interesem Unii.

3. Komisja czuwa nad stosowaniem postanowień niniejszego arty-kułu i w miarę potrzeby przyjmuje stosowne rozporządzenia europej-skie lub decyzje europejskie.

Podsekcja 2Pomoc przyznawana przez Państwa Członkowskie

Artykuł III-561. Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Kon-

stytucji, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskielub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, którazakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektó-rym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest nie-zgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wy-mianę handlową między Państwami Członkowskimi.

2. Zgodna z rynkiem wewnętrznym jest:a) pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym

konsumentom, pod warunkiem, że jest przyznawana bez dyskrymina-cji związanej z pochodzeniem produktów,

b) pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klę-skami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi,

c) pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów RepublikiFederalnej Niemiec dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie, wjakim jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych skutkówgospodarczych spowodowanych tym podziałem.

3. Za zgodną z rynkiem wewnętrznym może zostać uznana:a) pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu

regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regio-nów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia;

87

b) pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projek-tów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowa-nia lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospo-darce Państwa Członkowskiego;

c) pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działańgospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile niezmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym zewspólnym interesem;

d) pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dzie-dzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunków wymiany handlo-wej i konkurencji w Unii w zakresie sprzecznym ze wspólnym intere-sem;

e) inne kategorie pomocy, które mogą zostać określone w rozpo-rządzeniach europejskich lub w decyzjach europejskich przyjmowa-nych przez Radę Ministrów na wniosek Komisji.

Artykuł III-571. Komisja we współpracy z Państwami Członkowskimi stale bada

systemy pomocy istniejące w tych Państwach. Proponuje im stosowneśrodki konieczne ze względu na stopniowy rozwój lub funkcjonowa-nie rynku wewnętrznego.

2. Jeżeli Komisja stwierdzi, po wezwaniu zainteresowanych strondo przedstawienia uwag, że pomoc przyznana przez Państwo Człon-kowskie lub przy użyciu zasobów państwowych nie jest zgodna zrynkiem wewnętrznym w rozumieniu artykułu III-56, lub że pomoc tajest nadużywana, podejmuje decyzję europejską o zniesieniu lubzmianie tej pomocy przez dane Państwo w terminie, który określaKomisja.

Jeżeli dane Państwo nie zastosuje się do decyzji europejskiej wwyznaczonym terminie, Komisja lub każde inne zainteresowane Pań-stwo Członkowskie może, na zasadzie odstępstwa od postanowieńartykułów III-265 i III-266, wnieść sprawę bezpośrednio do Trybu-nału Sprawiedliwości.

Na wniosek Państwa Członkowskiego Rada Ministrów może jed-nomyślnie podjąć decyzję europejską o uznaniu pomocy, którą to

88

Państwo przyznaje lub zamierza przyznać, za zgodną z rynkiem we-wnętrznym, na zasadzie odstępstwa od postanowień artykułu III-56lub rozporządzeń europejskich przewidzianych w artykule III-58,jeżeli wyjątkowe okoliczności uzasadniają taką decyzję. Jeżeli w od-niesieniu do danej pomocy Komisja wszczęła procedurę przewidzianąw pierwszym akapicie niniejszego ustępu, wystąpienie zainteresowa-nego Państwa z wnioskiem skierowanym do Rady Ministrów powo-duje zawieszenie tej procedury do czasu zajęcia stanowiska przezRadę Ministrów.

Jednakże, jeżeli Rada Ministrów nie zajmie stanowiska w terminietrzech miesięcy od wystąpienia z wnioskiem, Komisja wydaje decyzjęw sprawie.

3. Komisja jest informowana przez Państwa Członkowskie, w cza-sie odpowiednim do przedstawienia swych uwag, o wszelkich planachprzyznania lub zmiany pomocy. Jeżeli uznaje ona, że plan nie jestzgodny z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu artykułu III-56,wszczyna bezzwłocznie procedurę przewidzianą w ustępie 2. DanePaństwo Członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowa-nych środków dopóki procedura ta nie doprowadzi do wydania decy-zji końcowej.

4. Komisja może uchwalać rozporządzenia europejskie dotyczącekategorii pomocy państwa, o których Rada Ministrów, zgodnie z arty-kułem III-55 postanowiła, iż mogą zostać zwolnione z proceduryprzewidzianej w ustępie 3.

Artykuł III-58Rada Ministrów, na wniosek Komisji, może uchwalić rozporzą-

dzenia europejskie w celu zastosowania artykułów III-56 i III-57, a wszczególności może określić warunki stosowania artykułu III-57 ustęp3 i kategorie pomocy zwolnione z tej procedury. Rada Ministrów sta-nowi po konsultacji z Parlamentem Europejskim

89

SEKCJA 6POSTANOWIENIA PODATKOWE

Artykuł III-59Żadne Państwo Członkowskie nie nakłada bezpośrednio lub po-

średnio na produkty innych Państw Członkowskich podatków we-wnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakładabezpośrednio lub pośrednio na podobne produkty krajowe.

Ponadto żadne Państwo Członkowskie nie nakłada na produkty in-nych Państw Członkowskich podatków wewnętrznych, które pośred-nio chronią inne produkty.

Artykuł III-60W przypadku gdy produkty są wywożone przez jedno Państwo

Członkowskie na terytorium innego Państwa Członkowskiego, jaki-kolwiek zwrot podatków wewnętrznych nie może być wyższy od po-datków, które zostały na nie nałożone bezpośrednio lub pośrednio.

Artykuł III-61W odniesieniu do opłat innych niż podatek obrotowy, akcyza i inne

podatki pośrednie, zwolnienia i zwroty w wywozie do innych PaństwCzłonkowskich nie mogą być dokonywane, a opłaty kompensacyjnew przywozie z Państw Członkowskich nie mogą być ustanawiane,chyba że rozważane postanowienia były uprzednio zatwierdzone naczas ograniczony decyzją europejską podjętą na wniosek Komisjiprzez Radę Ministrów.

Artykuł III-621. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa Rady Mini-

strów ustanawia środki dotyczące harmonizacji ustawodawstw odno-szących się do podatków obrotowych, akcyzy i innych podatków po-średnich w zakresie, w jakim harmonizacja ta jest niezbędna do za-pewnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego i uniknięcia zakłóce-nia konkurencji. Rada Ministrów stanowi jednomyślnie po konsultacji

90

z Parlamentem Europejskim oraz Komitetem Ekonomiczno-Społecznym,

2. Jeżeli Rada Ministrów, stanowiąc jednomyślnie na wniosekKomisji, stwierdzi, że środki o których o których mowa w ustępie 1dotyczą współpracy administracyjnej lub zwalczania oszustw podat-kowych i uchylania się od płacenia podatków, Rada Ministrów stano-wiąc większością kwalifikowaną, na zasadzie odstępstwa od ustępu 1,uchwala ustawę europejską lub europejską ustawę ramową wprowa-dzającą te środki.

Artykuł III-63Jeżeli Rada Ministrów, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komi-

sji, stwierdzi, że środki odnoszące się do podatku od spółek dotycząwspółpracy administracyjnej lub zwalczania oszustw podatkowych iuchylania się od płacenia podatków, Rada Ministrów uchwala ustawęeuropejską lub europejską ustawę ramową ustanawiającą te środki wzakresie, w jakim są one niezbędne do zapewnienia funkcjonowaniarynku wewnętrznego i uniknięcia zakłócenia konkurencji.

Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa jest uchwalanapo konsultacji z Parlamentem Europejskim oraz Komitetem Ekono-miczno-Społecznym.

SEKCJA 7ZBLIŻANIE USTAWODAWSTW

Artykuł III-64Europejska ustawa ramowa Rady Ministrów ustanawia środki w

celu zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administra-cyjnych Państw Członkowskich, które mają bezpośredni wpływ naustanowienie lub funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Rada Mini-strów stanowi jednomyślnie po konsultacji z Parlamentem Europej-skim i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, bez uszczerbku dlaartykułu III-62.

91

Artykuł III-651. Z zastrzeżeniem, że Konstytucja nie stanowi inaczej, niniejszy

artykuł stosuje się do urzeczywistnienia celów określonych w artykuleIII-14. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawiaśrodki dotyczące zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych iadministracyjnych Państw Członkowskich, które mają na celu usta-nowienie i funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Ustawa europejskalub europejska ustawa ramowa jest uchwalana po konsultacji z Ko-mitetem Ekonomiczno-Społecznym.

2. Ustęp 1 nie ma zastosowania do przepisów podatkowych, prze-pisów dotyczących swobodnego przepływu osób ani odnoszących siędo praw i interesów pracowników najemnych.

3. Komisja w swoich wnioskach przedkładanych zgodnie z ustę-pem 1 w dziedzinie ochrony zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony śro-dowiska naturalnego i ochrony konsumentów przyjmie jako podstawęwysoki poziom ochrony, uwzględniając w szczególności wszelkiezmiany oparte na faktach naukowych. W ramach swoich odpowied-nich kompetencji Parlament Europejski i Rada Ministrów starają sięrównież osiągnąć ten cel.

4. Jeżeli po przyjęciu środka harmonizującego w ustawie europej-skiej lub europejskiej ustawie ramowej lub w rozporządzeniu europej-skim Komisji, Państwo Członkowskie uzna za niezbędne utrzymanieprzepisów krajowych uzasadnionych ważnymi względami określony-mi w artykule III-43 lub dotyczącymi ochrony środowiska naturalne-go, lub środowiska pracy, notyfikuje je Komisji, wskazując powodyich utrzymania.

5. Ponadto, bez uszczerbku dla ustępu 4, jeżeli po przyjęciu środkaharmonizującego przez ustawę europejską, europejską ustawę ramowąlub rozporządzenie europejskie Komisji, Państwo Członkowskie uznaza niezbędne wprowadzenie przepisów krajowych opartych na no-wych dowodach naukowych dotyczących ochrony środowiska natu-ralnego lub środowiska pracy ze względu na specyficzny problemtego Państwa, który pojawił się po przyjęciu środka harmonizującego,notyfikuje ono Komisji projektowane środki oraz powody ich wpro-wadzenia.

92

6. W terminie 6 miesięcy od notyfikacji określonych w ustępach 4 i5 Komisja podejmuje decyzję europejską zatwierdzającą lub odrzuca-jącą przepisy krajowe, o których mowa, po sprawdzeniu, czy są oneśrodkiem arbitralnej dyskryminacji lub ukrytym ograniczeniem whandlu między Państwami Członkowskimi i czy stanowią one prze-szkodę w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego.

W przypadku braku decyzji Komisji w tym terminie przepisy kra-jowe określone w ustępach 4 i 5 są uważane za zatwierdzone.

W przypadku gdy jest to uzasadnione złożonością sprawy i nie maniebezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego, Komisja może notyfikowaćdanemu Państwu Członkowskiemu, że okres, o którym mowa w ni-niejszym ustępie może być przedłużony na kolejny okres trwający do6 miesięcy.

7. W przypadku gdy w zastosowaniu ustępu 6 Państwo Członkow-skie zostaje upoważnione do utrzymania lub wprowadzenia przepisówkrajowych uchylających środek harmonizujący, Komisja bada nie-zwłocznie, czy należy zaproponować dostosowanie tego środka.

8. W przypadku gdy Państwo Członkowskie zgłosi szczególnyproblem zdrowia publicznego w dziedzinie, która uprzednio stała sięprzedmiotem środka harmonizującego, informuje o tym Komisję,która bada niezwłocznie, czy należy zaproponować Radzie właściweśrodki.

9. Na zasadzie odstępstwa od procedury przewidzianej w artyku-łach III-265 i III-266 Komisja i każde Państwo Członkowskie mogąwnieść sprawę bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości, jeżeliuznają, że inne Państwo Członkowskie nadużywa uprawnień przewi-dzianych w niniejszym artykule.

10. Środki harmonizujące określone w niniejszym artykule obej-mują, w odpowiednich przypadkach, klauzulę ochronną upoważniają-cą Państwa Członkowskie do podjęcia, z jednego lub więcej powodówpozagospodarczych, o których mowa w artykule III-43, środków tym-czasowych poddanych procedurze kontrolnej Unii.

93

Artykuł III-66W przypadku gdy Komisja stwierdzi, że różnica między przepisa-

mi ustawowymi, wykonawczymi lub administracyjnymi PaństwCzłonkowskich narusza warunki konkurencji na rynku wewnętrznym ipowoduje w ten sposób zakłócenie, które powinno być wyeliminowa-ne, podejmuje ona konsultacje z zainteresowanymi Państwami Człon-kowskimi.

Jeżeli konsultacje te nie doprowadzą do porozumienia, europejskaustawa ramowa eliminuje to zakłócenie. Mogą być podjęte wszelkieinne stosowne środki przewidziane w Konstytucji.

Artykuł III-671. W przypadku gdy istnieje obawa, że przyjęcie lub zmiana kra-

jowego przepisu ustawowego, wykonawczego lub administracyjnegomoże spowodować zakłócenia w rozumieniu artykułu III-66, PaństwoCzłonkowskie, które chce to uczynić podejmuje konsultacje z Komi-sją. Po przeprowadzeniu konsultacji z Państwami Członkowskimi,Komisja zaleca zainteresowanym Państwom właściwe środki w celuuniknięcia tego zakłócenia.

2. Jeżeli Państwo Członkowskie, które chce przyjąć lub zmienićswoje przepisy krajowe nie zastosuje się do zalecenia Komisji, niemożna żądać od innych Państw Członkowskich, w zastosowaniu arty-kułu III-66, zmiany ich przepisów krajowych w celu wyeliminowaniatego zakłócenia. Jeżeli Państwo Członkowskie, które nie zastosowałosię do zalecenia Komisji, powoduje zakłócenie wyłącznie na własnąszkodę, artykuł III-63 nie ma zastosowania.

Artykuł III-68Ustanawiając rynek wewnętrzny, w ustawie europejskiej lub euro-

pejskiej ustawie ramowej ustanawia się środki w celu wprowadzeniainstrumentów europejskich zapewniających jednolitą ochronę prawwłasności intelektualnej w całej Unii oraz w celu wprowadzenia ogól-nounijnych warunków autoryzacji, koordynacji i kontroli.

94

Ustawa europejska Rady Ministrów ustanawia warunki językowedotyczące instrumentów europejskich. Rada Ministrów stanowi jed-nomyślnie po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

ROZDZIAŁ IIPOLITYKA GOSPODARCZA I PIENIĘŻNA

Artykuł III-691. Dla osiągnięcia celów określonych w artykule I-3 działania

Państw Członkowskich i Unii obejmują, na warunkach przewidzia-nych w Konstytucji, przyjęcie polityki gospodarczej opartej na ścisłejkoordynacji polityk gospodarczych Państw Członkowskich, rynkuwewnętrznym i ustaleniu wspólnych celów oraz prowadzonej w po-szanowaniu zasady otwartej gospodarki rynkowej z wolną konkuren-cją.

2. Równolegle, na warunkach i zgodnie z procedurami przewidzia-nymi w Konstytucji, działania te obejmują jedną walutę, euro, jakrównież określenie oraz prowadzenie jednolitej polityki pieniężnej ipolityki wymiany walut, których głównym celem jest utrzymanie sta-bilności cen, oraz, bez uszczerbku dla tego celu, wspieranie ogólnychpolityk gospodarczych w Unii, zgodnie z zasadą otwartej gospodarkirynkowej z wolną konkurencją.

3. Te działania Państw Członkowskich i Unii zakładają poszano-wanie następujących zasad przewodnich: stabilnych cen, prawidło-wych finansów publicznych i warunków pieniężnych oraz stabilnejrównowagi płatniczej.

SEKCJA 1POLITYKA GOSPODARCZA

Artykuł III-70Państwa Członkowskie prowadzą swoje polityki gospodarcze,

mając na względzie przyczynianie się do osiągania celów Unii okre-ślonych w artykule I-3 i w kontekście ogólnych kierunków określo-

95

nych w artykule III-71 ustęp 2. Państwa Członkowskie i Unia działająw poszanowaniu zasady otwartej gospodarki rynkowej z wolną kon-kurencją, sprzyjając efektywnej alokacji zasobów, zgodnie z zasadamiokreślonymi w artykule III-69.

Artykuł III-711. Państwa Członkowskie uznają swoje polityki gospodarcze za

przedmiot wspólnego zainteresowania i koordynują je w ramach RadyMinistrów, zgodnie z postanowieniami artykułu III-70.

2. Rada Ministrów, na zalecenie Komisji, opracowuje projektogólnych kierunków polityk gospodarczych Państw Członkowskich iUnii oraz składa sprawozdanie Radzie Europejskiej.

Rada Europejska, na podstawie sprawozdania Rady Ministrów, de-batuje nad konkluzją w sprawie ogólnych kierunków polityk gospo-darczych Państw Członkowskich i Unii. Na podstawie tej konkluzjiRada Ministrów przyjmuje zalecenie określające te ogólne kierunki.Rada Ministrów informuje Parlament Europejski o swoim zaleceniu.

3. W celu zapewnienia ściślejszej koordynacji polityk gospodar-czych i trwałej konwergencji dokonań gospodarczych Państw Człon-kowskich, Rada Ministrów, na podstawie sprawozdań przedstawio-nych przez Komisję, nadzoruje rozwój sytuacji gospodarczej w każ-dym z Państw Członkowskich i w Unii, jak również zgodność politykgospodarczych z ogólnymi kierunkami określonymi w ustępie 2 orazregularnie dokonuje oceny całościowej.

Dla potrzeb tego wielostronnego nadzoru Państwa Członkowskieprzesyłają Komisji informacje o ważnych środkach, które przyjęły wdziedzinie swej polityki gospodarczej oraz wszelkie inne informacje,które uznają za niezbędne.

4. W przypadku gdy w ramach procedury określonej w ustępie 3stwierdzi się, że polityki gospodarcze Państwa Członkowskiego nie sązgodne z ogólnymi kierunkami określonymi w ustępie 2 lub że zagra-żają należytemu funkcjonowaniu unii gospodarczej i walutowej, Ko-misja może skierować do danego Państwa Członkowskiego ostrzeże-nie. Rada Ministrów, na zalecenie Komisji, może kierować do danego

96

Państwa Członkowskiego niezbędne zalecenia. Rada Ministrów, nawniosek Komisji, może zadecydować o podaniu swoich zaleceń dopublicznej wiadomości.

W zakresie niniejszego ustępu Rada Ministrów stanowi nie biorącpod uwagę głosu przedstawiciela danego Państwa Członkowskiego, awiększość kwalifikowana jest określona jako większość głosów pozo-stałych Państw Członkowskich, reprezentujących co najmniej trzypiąte ich ludności.

5. Przewodniczący Rady Ministrów i Komisja składają sprawozda-nie Parlamentowi Europejskiemu dotyczące rezultatów wielostronne-go nadzoru. Przewodniczący Rady Ministrów może być wezwany dostawienia się przed właściwą komisją Parlamentu Europejskiego, je-żeli Rada Ministrów podała swoje zalecenia do publicznej wiadomo-ści.

6. Ustawa europejska może ustanowić szczegółowe zasady proce-dury wielostronnego nadzoru, o którym mowa w ustępach 3 i 4 niniej-szego artykułu.

Artykuł III-721. Bez uszczerbku dla innych procedur przewidzianych w Konsty-

tucji, Rada Ministrów, na wniosek Komisji, może podjąć decyzję eu-ropejską ustanawiającą środki odpowiednie do sytuacji gospodarczej,zwłaszcza jeżeli pojawią się poważne trudności w zaopatrzeniu wniektóre produkty.

2. W przypadku gdy Państwo Członkowskie ma trudności lub jestistotnie zagrożone poważnymi trudnościami z racji klęsk żywioło-wych lub nadzwyczajnych okoliczności pozostających poza jego kon-trolą, Rada Ministrów, na wniosek Komisji, może podjąć decyzjęeuropejską przyznającą danemu Państwu Członkowskiemu, pod pew-nymi warunkami, pomoc finansową Unii.. Przewodniczący Rady Mi-nistrów informuje Parlament Europejski o podjętej decyzji.

97

Artykuł III-731. Zakazane jest udzielanie przez Europejski Bank Centralny lub

banki centralne Państw Członkowskich, zwane dalej „krajowymi ban-kami centralnymi”, pożyczek na pokrycie deficytu lub jakichkolwiekinnych kredytów instytucjom, organom lub agencjom Unii, rządomcentralnym, władzom regionalnym, lokalnym lub innym władzompublicznym, innym instytucjom lub przedsiębiorstwom publicznymPaństw Członkowskich, jak również nabywanie bezpośrednio od nichprzez Europejski Bank Centralny lub krajowe banki centralne ich pa-pierów dłużnych.

2. Ustęp 1 nie ma zastosowania do publicznych instytucji kredyto-wych, które, w ramach utrzymywania rezerw przez banki centralne,korzystają ze strony krajowych banków centralnych i EuropejskiegoBanku Centralnego z takiego samego traktowania jak prywatne insty-tucje kredytowe.

Artykuł III-741. Zakazany jest każdy środek nieoparty na względach o charakte-

rze ostrożnościowym, ustanawiający uprzywilejowany dostęp instytu-cji lub organów Unii, rządów centralnych, władz regionalnych, lokal-nych lub innych władz publicznych, innych instytucji lub przedsię-biorstw publicznych Państw Członkowskich do instytucji finanso-wych.

2. Rada Ministrów, na wniosek Komisji, może przyjmować rozpo-rządzenia europejskie lub decyzje europejskie precyzujące definicje wcelu zastosowania zakazu określonego w ustępie 1. Rada Ministrówstanowi po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

Artykuł III-751. Unia nie odpowiada za zobowiązania rządów centralnych, władz

regionalnych, lokalnych lub innych władz publicznych, innych insty-tucji lub przedsiębiorstw publicznych Państwa Członkowskiego, aniich nie przejmuje, z zastrzeżeniem wzajemnych gwarancji finanso-wych dla wspólnego wykonania określonego projektu. Państwo

98

Członkowskie nie odpowiada za zobowiązania rządów centralnych,władz regionalnych, lokalnych lub innych władz publicznych, innychinstytucji lub przedsiębiorstw publicznych innego Państwa Członkow-skiego, ani ich nie przejmuje, z zastrzeżeniem wzajemnych gwarancjifinansowych dla wspólnego wykonania określonego projektu.

2. Rada Ministrów, na wniosek Komisji, może przyjmować rozpo-rządzenia europejskie lub decyzje europejskie precyzujące definicje wcelu zastosowania zakazów określonych w artykule III-73 i w niniej-szym artykule. Rada Ministrów stanowi po konsultacji z ParlamentemEuropejskim.

Artykuł III-761. Państwa Członkowskie unikają nadmiernego deficytu budżeto-

wego.2. Komisja nadzoruje rozwój sytuacji budżetowej i wysokość dłu-

gu publicznego w Państwach Członkowskich w celu wykrycia oczy-wistych błędów. W szczególności bada ona poszanowanie dyscyplinybudżetowej na podstawie poniższych dwóch kryteriów:

a) czy stosunek między planowanym lub rzeczywistym deficy-tem publicznym a produktem krajowym brutto przekracza wartośćodniesienia, chyba że:

(i) stosunek ten zmniejszył się znacznie oraz w sposób stały i osią-gnął poziom bliski wartości odniesienia,

(ii) lub przekroczenie wartości odniesienia ma charakter wyjątko-wy oraz tymczasowy i stosunek ten pozostaje bliski wartości odnie-sienia,

b) czy stosunek między długiem publicznym a produktem kra-jowym brutto przekracza wartość odniesienia, chyba że stosunek tenzmniejsza się dostatecznie i zbliża się do wartości odniesienia w za-dowalającym tempie.

Wartości odniesienia są sprecyzowane w Protokole w sprawie pro-cedury dotyczącej nadmiernego deficytu.

3. Jeżeli Państwo Członkowskie nie spełnia wymogów jednego lubobu tych kryteriów, Komisja opracowuje sprawozdanie. Sprawozdanie

99

Komisji uwzględnia również to, czy deficyt publiczny przekraczapubliczne wydatki inwestycyjne i uwzględnia wszelkie inne istotneczynniki, w tym średniookresową sytuację gospodarczą i budżetowąPaństwa Członkowskiego.

Komisja może także opracować sprawozdanie, jeżeli mimo speł-nienia wymagań wynikających z tych kryteriów uzna, że istnieje ry-zyko nadmiernego deficytu w Państwie Członkowskim.

4. Komitet Ekonomiczno-Finansowy wydaje opinie w odniesieniudo sprawozdania Komisji.

5. Jeżeli Komisja uzna, że w Państwie Członkowskim istniejenadmierny deficyt lub że taki deficyt może wystąpić, kieruje opinię dodanego Państwa Członkowskiego.

6. Rada Ministrów, na wniosek Komisji i rozważywszy ewentualneuwagi danego Państwa Członkowskiego może zechcieć dokonaćogólnej oceny i, po jej dokonaniu, zdecydować, czy istnieje nadmier-ny deficyt. W takim przypadku Rada kieruje zalecenia do danego Pań-stwa Członkowskiego, aby położyło ono kres tej sytuacji w oznaczo-nym terminie. Z zastrzeżeniem postanowień ustępu 8, zalecenia te niezostają podane do publicznej wiadomości.

W zakresie niniejszego ustępu Rada Ministrów stanowi nie biorącpod uwagę głosu przedstawiciela danego Państwa Członkowskiego, awiększość kwalifikowana jest określona jako większość głosów pozo-stałych Państw Członkowskich, reprezentujących co najmniej trzypiąte ich ludności.

7. Rada Ministrów, na zalecenie Komisji, przyjmuje decyzje euro-pejskie i zalecenia europejskie określone w ustępach 8 – 11. RadaMinistrów stanowi nie biorąc pod uwagę głosu przedstawiciela dane-go Państwa Członkowskiego, a większość kwalifikowana jest okre-ślona jako większość pozostałych Państw Członkowskich, reprezen-tujących co najmniej trzy piąte ich ludności.

8. W przypadku gdy Rada Ministrów stwierdzi, że w odpowiedzina jej zalecenia żadne skuteczne działanie nie zostało podjęte w ozna-czonym terminie, może podać zalecenia do publicznej wiadomości.

100

9. Jeżeli Państwo Członkowskie w dalszym ciągu nie realizuje za-lecenia Rady Ministrów, może ona podjąć decyzję europejską wzy-wającą dane Państwo Członkowskie do podjęcia w wyznaczonymterminie działań zmierzających do takiego ograniczenia deficytu, jakiezostanie uznane przez Radę Ministrów za niezbędne do zaradzeniasytuacji.

W takim przypadku Rada Ministrów może zażądać od danego Pań-stwa Członkowskiego przedstawienia sprawozdań według precyzyj-nego harmonogramu, aby móc zbadać wysiłki dostosowawcze podjęteprzez to Państwo Członkowskie.

10. Tak długo jak Państwo Członkowskie nie stosuje się do decyzjieuropejskiej podjętej na podstawie ustępu 9, Rada Ministrów możezadecydować o zastosowaniu lub, w odpowiednim przypadku, o za-ostrzeniu jednego lub kilku z następujących środków:

a) zażądać od danego Państwa Członkowskiego, aby opubliko-wało dodatkowe informacje, które określi Rada Ministrów, przed emi-sją obligacji i papierów wartościowych,

b) wezwać Europejski Bank Inwestycyjny do ponownego rozwa-żenia polityki udzielania pożyczek wobec danego Państwa Członkow-skiego,

c) zażądać złożenia we Wspólnocie przez dane Państwo Człon-kowskie nieoprocentowanego depozytu o stosownej wysokości aż doczasu, gdy, w ocenie Rady Ministrów, nadmierny deficyt zostanieskorygowany,

d) nałożyć grzywnę w stosownej wysokości.Przewodniczący Rady Ministrów informuje Parlament Europejski

o podjętych środkach.11. Rada Ministrów uchyla wszystkie lub niektóre swoje decyzje

określone w ustępach 6 i 8-10, w miarę jak nadmierny deficyt został,w ocenie Rady, skorygowany. Jeżeli Rada Ministrów uprzednio po-dała zalecenia do publicznej wiadomości, to z chwilą uchylenia decy-zji przewidzianej w ustępie 8 oświadcza publicznie, że nie ma jużnadmiernego deficytu w tym Państwie Członkowskim.

101

12. Prawa wniesienia skargi przewidziane w artykułach III-265 iIII-266 nie mogą być wykonywane w ramach ustępów 1-6 lub 8 i 9niniejszego artykułu.

13. Uzupełniające przepisy dotyczące stosowania procedury opisa-nej w niniejszym artykule znajdują się w Protokole w sprawie proce-dury dotyczącej nadmiernego deficytu.

Ustawa europejska Rady Ministrów ustanawia właściwe przepisy,które zastąpią ten Protokół. Rada Ministrów stanowi jednomyślnie pokonsultacji z Parlamentem Europejskim i Europejskim Bankiem Cen-tralnym.

Z zastrzeżeniem innych postanowień niniejszego ustępu, Rada Mi-nistrów, na wniosek Komisji, przyjmuje rozporządzenia europejskielub decyzje europejskie określające szczegółowe warunki i definicje wcelu zastosowania postanowień tego Protokołu. Rada Ministrów sta-nowi po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

SEKCJA 2POLITYKA PIENIĘŻNA

Artykuł III-771. Głównym celem Europejskiego Systemu Banków Centralnych

jest utrzymanie stabilności cen. Bez uszczerbku dla tego celu, Euro-pejski System Banków Centralnych wspiera ogólne polityki gospo-darcze w Unii, mając na względzie przyczynianie się do osiągnięciacelów Unii ustanowionych w artykule I-3. Europejski System Ban-ków Centralnych działa w poszanowaniu zasady otwartej gospodarkirynkowej z wolną konkurencją, sprzyjając efektywnej alokacji zaso-bów oraz zgodnie z zasadami określonymi w artykule III-69.

2. Podstawowe zadania Europejskiego Systemu Banków Central-nych polegają na:

a) definiowaniu i urzeczywistnianiu polityki pieniężnej Unii,b) przeprowadzaniu operacji walutowych zgodnie z postanowie-

niami artykułu III-228,

102

c) utrzymywaniu i zarządzaniu oficjalnymi rezerwami walutowymiPaństw Członkowskich,

d) popieraniu należytego funkcjonowania systemów płatniczych.3. Ustęp 2 litera c stosuje się bez uszczerbku dla utrzymywania i

zarządzania przez rządy Państw Członkowskich walutowymi kapita-łami obrotowymi.

4. Europejski Bank Centralny jest konsultowany:a) w sprawie każdego projektowanego aktu Unii w dziedzinach

podlegających jego kompetencji,b) przez władze krajowe w sprawie każdego projektu regulacji w

dziedzinach podlegających jego kompetencji, lecz w granicach i nawarunkach określonych przez Radę Ministrów zgodnie z procedurąprzewidzianą w artykule III-79 ustęp 6.

Europejski Bank Centralny może w dziedzinach podlegających je-go kompetencji przedkładać opinie właściwym instytucjom, organomlub agencjom Unii bądź władzom krajowym.

5. Europejski System Banków Centralnych przyczynia się do nale-żytego wykonywania polityk prowadzonych przez właściwe władze wodniesieniu do nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredyto-wymi i do stabilności systemu finansowego.

6. Ustawa europejska może powierzyć Europejskiemu BankowiCentralnemu specyficzne zadania dotyczące polityk w dziedzinie nad-zoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i innymi insty-tucjami finansowymi, z wyjątkiem instytucji ubezpieczeniowych.Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa jest uchwalana pokonsultacji z Europejskim Bankiem Centralnym.

Artykuł III-781. Europejski Bank Centralny ma wyłączne prawo do upoważnia-

nia do emisji banknotów euro w Unii. Banknoty takie mogą emitowaćEuropejski Bank Centralny i krajowe banki centralne. Banknoty emi-towane przez Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne sąjedynym legalnym środkiem płatniczym w Unii.

103

2. Państwa Członkowskie mogą emitować monety, z zastrzeżeniemzgody Europejskiego Banku Centralnego co do wielkości emisji. RadaMinistrów, na wniosek Komisji, może uchwalać rozporządzenia euro-pejskie ustanawiające środki w celu zharmonizowania nominałów ispecyfikacji technicznych wszystkich monet przeznaczonych do obie-gu, w zakresie, w jakim jest to niezbędne do zapewnienia należytegoich obiegu w Unii. Rada Ministrów stanowi po konsultacji z Parla-mentem Europejskim i Europejskim Bankiem Centralnym.

Artykuł III-791. Europejski System Banków Centralnych złożony jest z Europej-

skiego Banku Centralnego i krajowych banków centralnych.2. Europejski Bank Centralny ma osobowość prawną.3. Europejski System Banków Centralnych jest kierowany przez

organy decyzyjne Europejskiego Banku Centralnego, którymi są RadaPrezesów i Zarząd.

4. Statut Europejskiego Systemu Banków Centralnych jest ustano-wiony w Protokole w sprawie Statutów Europejskiego Systemu Ban-ków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego.

5. Artykuły: 5.1, 5.2, 5.3, 17, 18, 19.1, 22, 23, 24, 26, 32.2, 32.3,32.4, 32.6, 33.1 litera a) i 36 Statutu Europejskiego Systemu BankówCentralnych i Europejskiego Banku Centralnego mogą być zmienioneustawą europejską:

a) na wniosek Komisji i po konsultacji z Europejskim BankiemCentralnym, lub

b) na zalecenie Europejskiego Banku Centralnego i po konsultacjiz Komisją.

6. Rada Ministrów przyjmuje rozporządzenia europejskie lub de-cyzje europejskie ustanawiające środki, o których mowa w artykułach:4, 5.4, 19.2, 20, 28.1, 29.2, 30.4 i 34.3 Statutu Europejskiego SystemuBanków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego. Rada Mini-strów stanowi po konsultacji z Parlamentem:

a) na wniosek Komisji i po konsultacji z Europejskim BankiemCentralnym lub

104

b) na zalecenie Europejskiego Banku Centralnego i po konsultacjiz Komisją.

Artykuł III-80W wykonywaniu uprawnień oraz zadań i obowiązków, które zo-

stały im powierzone w Konstytucji i Statucie Europejskiego SystemuBanków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, ani Euro-pejski Bank Centralny, ani krajowy bank centralny, ani członek które-gokolwiek z ich organów decyzyjnych nie zwracają się o instrukcjeani ich nie przyjmują od instytucji, organów czy agencji Unii, rządówPaństw Członkowskich, ani jakiegokolwiek innego organu. Instytucje,organy i agencje Unii, jak również rządy Państw Członkowskich zo-bowiązują się szanować tę zasadę i nie dążyć do wywierania wpływuna członków organów decyzyjnych Europejskiego Banku Centralnegolub krajowych banków centralnych przy wykonywaniu ich zadań.

Artykuł III-81Każde Państwo Członkowskie zapewnia zgodność swojego usta-

wodawstwa krajowego, w tym statutu krajowego banku centralnego, zKonstytucją i Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych iEuropejskiego Banku Centralnego.

Artykuł III-821. W celu wykonania zadań powierzonych Europejskiemu Syste-

mowi Banków Centralnych, Europejski Bank Centralny, zgodnie zKonstytucją i na warunkach określonych w Statucie EuropejskiegoSystemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego:

a) uchwala rozporządzenia europejskie w zakresie niezbędnym dowykonania zadań określonych w artykule 3.1 pierwsze tiret, artyku-łach 19.1, 22 i 25.2 Statutu Europejskiego Systemu Banków Central-nych i Europejskiego Banku Centralnego, jak również w przypadkachprzewidzianych w rozporządzeniach europejskich i decyzjach euro-pejskich, o których mowa w artykule III-79 ustęp 6;

b) podejmuje decyzje europejskie niezbędne do wykonania zadańpowierzonych Europejskiemu Systemowi Banków Centralnych na

105

podstawie Konstytucji i Statutu Europejskiego Systemu BankówCentralnych i Europejskiego Banku Centralnego;

c) wydaje zalecenia i opinie.2. Europejski Bank Centralny może zadecydować o opublikowaniu

swych decyzji europejskich, zaleceń i opinii.3. Rada Ministrów, zgodnie z procedurą przewidzianą w artykule

III-79 ustęp 6, uchwala rozporządzenia europejskie ustanawiającegranice i warunki, na których Europejski Bank Centralny jest upo-ważniony, w przypadku nieposzanowania jego rozporządzeń europej-skich i decyzji, do nakładania na przedsiębiorstwa grzywien i okreso-wych kar pieniężnych.

Artykuł III-83Bez uszczerbku dla kompetencji Europejskiego Banku Centralne-

go, ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawiająśrodki niezbędne do wykorzystania euro jako jednej waluty w Pań-stwach Członkowskich. Ustawa europejska lub europejska ustawaramowa jest uchwalana po konsultacji z Europejskim Bankiem Cen-tralnym.

106

SEKCJA 3POSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE

Artykuł III-841. Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego składa się z

członków Zarządu Europejskiego Banku Centralnego i prezesów kra-jowych banków centralnych Państw Członkowskich nie objętych de-rogacją w rozumieniu artykułu III-91.

2. a) Zarząd składa się z prezesa, wiceprezesa i czterech innychczłonków.

b) Prezes, wiceprezes i pozostali członkowie Zarządu są mianowa-ni za wspólnym porozumieniem przez rządy Państw Członkowskichna szczeblu szefów państw lub rządów, na zalecenie Rady Ministrów ipo konsultacji z Parlamentem Europejskim oraz z Radą PrezesówEuropejskiego Banku Centralnego, spośród osób o uznanym autoryte-cie i doświadczeniu zawodowym w dziedzinie pieniądza lub banko-wości.

Ich mandat trwa osiem lat i nie jest odnawialny.Członkami Zarządu mogą być tylko obywatele Państw Członkow-

skich.

Artykuł III-851. Przewodniczący Rady Ministrów i członek Komisji mogą

uczestniczyć, bez prawa głosowania, w posiedzeniach Rady PrezesówEuropejskiego Banku Centralnego.

Przewodniczący Rady Ministrów może przedłożyć wniosek dorozważenia przez Radę Prezesów Europejskiego Banku Centralnego.

2. Prezes Europejskiego Banku Centralnego jest zapraszany douczestniczenia w posiedzeniach Rady Ministrów, kiedy dyskutuje onao sprawach dotyczących celów i zadań Europejskiego Systemu Ban-ków Centralnych.

3. Europejski Bank Centralny kieruje sprawozdanie roczne z dzia-łalności Europejskiego Systemu Banków Centralnych i w sprawie

107

polityki pieniężnej za rok ubiegły i rok bieżący do Parlamentu Euro-pejskiego, Rady Ministrów i Komisji, jak również do Rady Europej-skiej. Prezes Europejskiego Banku Centralnego przedstawia to spra-wozdanie Radzie Ministrów i Parlamentowi Europejskiemu, którymoże odbyć debatę generalną na tej podstawie.

Prezes Europejskiego Banku Centralnego i inni członkowie Zarzą-du mogą, na żądanie Parlamentu Europejskiego lub z inicjatywy wła-snej, być przesłuchani przez właściwe komisje Parlamentu Europej-skiego.

Artykuł III-861. W celu wspierania koordynacji polityk Państw Członkowskich

w pełnym zakresie niezbędnym do funkcjonowania rynku wewnętrz-nego, ustanawia się Komitet Ekonomiczno-Finansowy.

2. Zadaniem Komitetu jest:a) wydawanie opinii na żądanie Rady Ministrów lub Komisji bądź

z inicjatywy własnej dla tych instytucji,b) śledzenie sytuacji gospodarczej i finansowej Państw Członkow-

skich i Unii oraz regularne składanie Radzie Ministrów i Komisjisprawozdań na ten temat, zwłaszcza w sprawie stosunków finanso-wych z państwami trzecimi i z instytucjami międzynarodowymi,

c) bez uszczerbku dla artykułu III-247, przyczynianie się do przy-gotowania prac Rady Ministrów określonych w artykule III-48, arty-kule III-71 ustępy 2, 3, 4 i 6, artykułach III-72, III-74, III-75 i III-76,artykule III-77 ustęp 6, artykule III-78 ustęp 2, artykule III-79 ustępy5 i 6, artykułach III-83 i III-90, artykule III-92 ustępy 2 i 3, artykuleIII-95, artykule III-96 ustępy 2 i 3 i w artykułach III-224 i III-228,oraz wykonywanie innych zadań doradczych i przygotowawczychpowierzonych przez Radę Ministrów,

d) badanie, przynajmniej raz w roku, sytuacji w dziedzinie prze-pływów kapitału i swobody płatności wynikających ze stosowaniaKonstytucji i aktów Unii; badanie to dotyczy wszystkich środkówodnoszących się do przepływów kapitału i płatności; Komitet składa

108

sprawozdanie Komisji i Radzie Ministrów w sprawie wyników tegobadania.

Państwa Członkowskie, Komisja i Europejski Bank Centralnymianują nie więcej niż po dwóch członków Komitetu.

3. Rada Ministrów, na wniosek Komisji, podejmuje decyzję euro-pejską ustalającą przepisy dotyczące składu Komitetu Ekonomiczno-Finansowego. Rada Ministrów stanowi po konsultacji z EuropejskimBankiem Centralnym oraz z Komitetem. Przewodniczący Rady Mini-strów informuje Parlament Europejski o podjętej decyzji.

4. Oprócz zadań określonych w ustępie 2, jeżeli, i tak długo jak,istnieją Państwa Członkowskie objęte derogacją na mocy artykułówIII-91, Komitet śledzi sytuację pieniężną i finansową oraz ogólnysystem płatności tych Państw Członkowskich i regularnie składa Ra-dzie Ministrów i Komisji sprawozdania na ten temat.

Artykuł III-87W sprawach objętych zakresem zastosowania artykułu III-71 ustęp

4, artykułu III-76 z wyjątkiem ustępu 13, artykułów III-83, III-90, III-91, artykułu III-92 ustęp 3 i artykułu III-228, Rada Ministrów lubPaństwo Członkowskie może żądać od Komisji sformułowania, wzależności od przypadku, zalecenia lub propozycji. Komisja nie-zwłocznie rozpatruje to żądanie i przedstawia konkluzje Radzie Mini-strów.

SEKCJA 3 BISPOSTANOWIENIA SZCZEGÓLNE DOTYCZĄCE PAŃSTW

CZŁONKOWSKICH NALEŻĄCYCH DO STREFY EURO

Artykuł III-881. W celu zapewnienia właściwego funkcjonowania unii gospodar-

czej i walutowej oraz zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Kon-stytucji, środki uzupełniające właściwe dla Państw Członkowskichnależących do strefy euro są podejmowane w celu:

109

a) wzmocnienia koordynacji ich dyscypliny budżetowej i nadzo-ru nad nią,

b) określenia kierunków ich polityki gospodarczej, zwracającprzy tym uwagę, by były zgodne z kierunkami przyjętymi dla całejUnii oraz nadzoru nad nimi.

2. W odniesieniu do środków określonych w ustępie 1 głosują tyl-ko członkowie Rady Ministrów reprezentujący Państwa Członkowskienależące do strefy euro. Większość kwalifikowaną określa się jakowiększość głosów przedstawicieli Państw Członkowskich należącychdo strefy euro, reprezentujących co najmniej trzy piąte ich ludności.Jednomyślność tych członków Rady Ministrów jest wymagana wodniesieniu do każdego aktu wymagającego jednomyślności.

Artykuł III-89Warunki spotkań ministrów Państw Członkowskich należących do

strefy euro określa Protokół w sprawie Eurogrupy.

Artykuł III-901. W celu zapewnienia miejsca dla euro na międzynarodowym

rynku walutowym Rada Ministrów, na wniosek Komisji i po konsul-tacji z Europejskim Bankiem Centralnym, podejmuje decyzję europej-ską ustanawiającą wspólne stanowiska w odniesieniu do kwestii oszczególnym znaczeniu dla unii gospodarczej i walutowej w kompe-tentnych międzynarodowych instytucjach finansowych i podczas kon-ferencji międzynarodowych.

2. W odniesieniu do środków o których mowa w ustępie 1 głosujątylko członkowie Rady Ministrów reprezentujący Państwa Członkow-skie należące do strefy euro. Większość kwalifikowaną określa sięjako większość głosów przedstawicieli Państw Członkowskich nale-żących do strefy euro, reprezentujących co najmniej trzy piąte ichludności. Jednomyślność tych członków Rady Ministrów jest wyma-gana w odniesieniu do każdego aktu wymagającego jednomyślności.

3. Rada Ministrów, na wniosek Komisji, może przyjąć odpowied-nie środki w celu zapewnienia jednolitej reprezentacji w międzynaro-

110

dowych instytucjach finansowych i podczas konferencji międzynaro-dowych. Postanowienia proceduralne ustępów 1 i 2 stosuje się.

SEKCJA 4POSTANOWIENIA PRZEJŚCIOWE

Artykuł III-911. Państwa Członkowskie, co do których Rada Ministrów zadecy-

dowała, że nie spełniają warunków niezbędnych do przyjęcia eurozwane są dalej „Państwami Członkowskimi objętymi derogacją”.

2. Następujące postanowienia Konstytucji nie mają zastosowaniado Państw Członkowskich objętych derogacją:

a) uchwalanie części ogólnych kierunków polityk gospodarczychdotyczących ogólnie obszaru euro (artykuł III-71 ustęp 2),

b) środki przymusowe mające na celu zaradzenie nadmiernemu de-ficytowi (artykuł III-76 ustępy 9 i 10),

c) cele i zadania Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ar-tykuł III-77 ustępy 1, 2, 3 i 5),

d) emisja euro (artykuł III-78),e) akty Europejskiego Banku Centralnego (artykuł III-82),f) środki regulujące wykorzystanie euro (artykuł III-83),g) porozumienia walutowe i inne środki dotyczące polityki kurso-

wej (artykuł III-228),h) mianowanie członków Zarządu Europejskiego Banku Central-

nego (artykuł III-84 ustęp 2 litera b)W artykułach o których mowa powyżej przez „Państwa Członkow-

skie” rozumie się „Państwa Członkowskie nieobjęte derogacją”.3. Państwa Członkowskie objęte derogacją i ich krajowe banki

centralne są wyłączone z praw i obowiązków w ramach EuropejskiegoSystemu Banków Centralnych zgodnie z rozdziałem IX Statutu Euro-pejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Cen-tralnego.

4. Prawa głosu członków Rady Ministrów reprezentujących Pań-stwa Członkowskie objęte derogacją są zawieszone co do decyzji Ra-

111

dy Ministrów określonych w artykułach wymienionych w ustępie 2.Większość kwalifikowana jest określona jako większość głosówprzedstawicieli Państw Członkowskich nieobjętych derogacją, repre-zentujących co najmniej trzy piąte ich ludności. Jednomyślność tychPaństw Członkowskich wymagana jest w odniesieniu do każdego aktuwymagającego jednomyślności.

Artykuł III-921. Przynajmniej co dwa lata albo na żądanie Państwa Członkow-

skiego objętego derogacją, Komisja i Europejski Bank Centralnyskładają Radzie Ministrów sprawozdania w sprawie postępów doko-nanych przez Państwa Członkowskie objęte derogacją w wypełnianiuich zobowiązań w zakresie urzeczywistnienia unii gospodarczej i wa-lutowej. Sprawozdania określają, czy ustawodawstwo krajowe każde-go Państwa Członkowskiego, w tym statuty jego krajowego bankucentralnego, jest zgodne z artykułami III-80 i III-81 i ze Statutem Eu-ropejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego BankuCentralnego. Sprawozdania określają również, czy osiągnięty zostałwysoki poziom trwałej konwergencji, analizując, w jakim stopniukażde Państwo Członkowskie spełniło następujące kryteria:

a) osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen; będzie to wyni-kało ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej w co najwyżej trzechPaństwach Członkowskich, które mają najlepsze rezultaty w dziedzi-nie stabilności cen,

b) stabilna sytuacja finansów publicznych; będzie to wynikało zsytuacji budżetowej, która nie wykazuje nadmiernego deficytu bu-dżetowego w rozumieniu artykułu III-76 ustęp 6,

c) poszanowanie zwykłych marginesów wahań kursów przewi-dzianych mechanizmem wymiany walut przez co najmniej dwa lata,bez dewaluacji w stosunku do euro;

d) trwały charakter konwergencji osiągniętej przez PaństwoCzłonkowskie objęte derogacją i jego udziału w mechanizmie wymia-ny walut, co odzwierciedla się w poziomach długoterminowych stópprocentowych.

112

Cztery kryteria określone w niniejszym ustępie i odpowiednieokresy, podczas których każde z nich ma być przestrzegane, są spre-cyzowane w Protokole w sprawie kryteriów konwergencji. Sprawoz-dania Komisji i Europejskiego Banku Centralnego biorą również poduwagę wyniki integracji rynków, sytuację i rozwój równowagi płatno-ści bieżących oraz ocenę rozwoju jednostkowych kosztów pracy iinnych wskaźników cen.

2. Po konsultacji z Parlamentem Europejskim i dyskusji w ramachRady Europejskiej, Rada Ministrów, stanowiąc na wniosek Komisji,podejmuje decyzję europejską stwierdzającą które Państwa Człon-kowskie objęte derogacją spełniają niezbędne warunki, na podstawiekryteriów określonych w ustępie 1, i uchyla derogacje w stosunku dotych Państw Członkowskich.

3. Jeżeli decyduje się, zgodnie z procedurą przewidzianą w ustępie2, o uchyleniu derogacji, Rada Ministrów, na wniosek Komisji, sta-nowiąc jednomyślnie głosami członków reprezentujących PaństwaCzłonkowskie nieobjęte derogacją oraz dane Państwo Członkowskie,przyjmuje rozporządzenia europejskie lub decyzje europejskie ustala-jące nieodwołalnie kurs, po jakim euro zastępuje walutę danego Pań-stwa Członkowskiego, oraz decyduje o innych środkach niezbędnychdo wprowadzenia euro jako jednej waluty w danym Państwie Człon-kowskim. Rada Ministrów stanowi po konsultacji z Europejskim Ban-kiem Centralnym.

Artykuł III-931. Jeżeli, i tak długo jak, istnieją Państwa Członkowskie objęte de-

rogacją oraz bez uszczerbku dla artykułu III-79 ustęp 3, Rada OgólnaEuropejskiego Banku Centralnego określona w artykule 45 StatutuEuropejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego BankuCentralnego jest ukonstytuowana jako trzeci organ decyzyjny Euro-pejskiego Banku Centralnego.

2. Jeżeli, i tak długo jak, istnieją Państwa Członkowskie objęte de-rogacją, Europejski Bank Centralny w odniesieniu do tych PaństwCzłonkowskich:

a) umacnia współpracę między krajowymi bankami centralnymi;

113

b) umacnia koordynację polityk pieniężnych Państw Członkow-skich, dążąc do zapewnienia stabilności cen;

c) nadzoruje funkcjonowanie mechanizmu wymiany walut;d) udziela konsultacji w kwestiach, które podlegają kompetencji

krajowych banków centralnych i wpływają na stabilność instytucji irynków finansowych;

e) wykonuje dawne funkcje Europejskiego Funduszu WspółpracyWalutowej, które zostały wcześniej przejęte przez Europejski InstytutWalutowy;

Artykuł III-94Każde Państwo Członkowskie objęte derogacją traktuje swoją po-

litykę kursową jako przedmiot wspólnego interesu. Czyniąc to, Pań-stwa Członkowskie uwzględniają doświadczenia zdobyte dziękiwspółpracy w ramach mechanizmu wymiany walut.

Artykuł III-951. W przypadku trudności lub poważnego zagrożenia trudnościami

w bilansie płatniczym Państwa Członkowskiego objętego derogacją,wynikających bądź z ogólnego zachwiania bilansu płatniczego, bądź zcharakteru walut, jakimi dysponuje, zwłaszcza gdy trudności te mogąnarazić na niebezpieczeństwo funkcjonowanie rynku wewnętrznegolub realizację wspólnej polityki handlowej, Komisja niezwłoczniebada sytuację tego Państwa, jak również działanie, jakie państwo topodjęło lub może podjąć zgodnie z postanowieniami Konstytucji,stosując wszelkie dostępne środki. Komisja wskazuje środki, którychprzyjęcie zaleca danemu Państwu.

Jeżeli działanie podjęte przez Państwo Członkowskie objęte dero-gacją i środki sugerowane przez Komisję nie okazują się wystarczają-ce do przezwyciężenia trudności lub zagrożeń trudnościami, Komisjazaleca Radzie, po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym, przyznanie wzajemnej pomocy i zastosowanie właści-wych metod.

Komisja regularnie informuje Radę o sytuacji i jej rozwoju.

114

2. Rada Ministrów przyznaje taką wzajemną pomoc; przyjmujerozporządzenia europejskie lub decyzje europejskie określające jejwarunki i szczegóły. Wzajemna pomoc może przyjąć zwłaszcza for-mę:

a) uzgodnionego działania w ramach innych organizacji między-narodowych, do których Państwa Członkowskie objęte derogacją mo-gą się zwrócić;

b) środków niezbędnych do uniknięcia zakłóceń w handlu, gdyPaństwo Członkowskie objęte derogacją znajdujące się w trudnej sy-tuacji utrzymuje lub przywraca ograniczenia ilościowe w stosunku dopaństw trzecich;

c) udzielenia ograniczonych kredytów przez inne PaństwaCzłonkowskie, za ich zgodą.

3. Jeżeli wzajemna pomoc zalecona przez Komisję nie zostałaprzyznana przez Radę Ministrów lub jeżeli przyznana wzajemna po-moc i przyjęte środki są niewystarczające, Komisja upoważnia Pań-stwo Członkowskie objęte derogacją mające trudności do podjęciaśrodków ochronnych, których warunki i szczegóły określa Komisja.

Takie upoważnienie może zostać odwołane, a powyższe warunki iszczegóły zmienione przez Radę Ministrów.

Artykuł III-961. W przypadku nagłego kryzysu w bilansie płatniczym i jeżeli akt

w rozumieniu artykułu III-95 ustęp 2 nie zostaje niezwłocznie przy-jęty, Państwo Członkowskie objęte derogacją może podjąć, w cha-rakterze środków zapobiegawczych, niezbędne środki ochronne.Środki te powinny powodować jak najmniejsze zakłócenia w funkcjo-nowaniu rynku wewnętrznego i nie mogą wykraczać poza to, co jestściśle konieczne do pokonania powstałych nagle trudności.

2. Komisja i pozostałe Państwa Członkowskie powinny być infor-mowane o takich środkach ochronnych najpóźniej w chwili ich wej-ścia w życie. Komisja może zalecić Radzie Ministrów udzieleniewzajemnej pomocy zgodnie z artykułem III-95.

115

3. Po wydaniu opinii przez Komisję i po konsultacji z KomitetemEkonomiczno-Finansowym Rada Ministrów może podjąć decyzjęstanowiącą, że zainteresowane Państwo Członkowskie powinno zmie-nić, zawiesić lub znieść powyższe środki ochronne.

ROZDZIAŁ IIIPOLITYKI W INNYCH SZCZEGÓLNYCH DZIEDZINACH

SEKCJA 1ZATRUDNIENIE

Artykuł III-97Unia i Państwa Członkowskie działają, zgodnie z niniejszą sekcją,

w celu wypracowania strategii dla zatrudnienia, a w szczególności wcelu wsparcia siły roboczej wykwalifikowanej, przeszkolonej i zdolnejdo dostosowania się, jak również rynków pracy reagujących na zmia-ny gospodarcze, mając na względzie osiągnięcie celów określonych wartykule I-3 Konstytucji.

Artykuł III-981. Państwa Członkowskie swoimi politykami zatrudnienia przy-

czyniają się do osiągnięcia celów określonych w artykule III-97 wsposób zgodny z ogólnymi kierunkami polityk gospodarczych PaństwCzłonkowskich i Unii, przyjętymi w wykonaniu artykułu III-71 ustęp2.

2. Państwa Członkowskie, uwzględniając praktyki krajowe zwią-zane z funkcjami partnerów społecznych, uważają wspieranie zatrud-nienia za przedmiot wspólnego zainteresowania i koordynują swojedziałania w tym względzie w ramach Rady Ministrów, zgodnie z arty-kułem III-100.

116

Artykuł III-991. Unia przyczynia się do urzeczywistnienia wysokiego poziomu

zatrudnienia, zachęcając do współpracy Państwa Członkowskie i, wrazie potrzeby, wspierając i uzupełniając ich działanie. Czyniąc to,szanuje ona w pełni kompetencje Państw Członkowskich w tej dzie-dzinie.

2. Cel osiągnięcia wysokiego poziomu zatrudnienia brany jest poduwagę przy definiowaniu i wykonywaniu polityk i działań Unii.

Artykuł III-1001. Rada Europejska bada co roku sytuację zatrudnienia w Unii i

przyjmuje konkluzje w tym przedmiocie na podstawie wspólnegosprawozdania rocznego Rady Ministrów i Komisji.

2. Na podstawie konkluzji Rady Europejskiej, Rada Ministrów, nawniosek Komisji, przyjmuje co roku wytyczne, które Państwa Człon-kowskie uwzględniają w swoich politykach zatrudnienia. Rada Mini-strów stanowi po konsultacji z Parlamentem Europejskim, KomitetemRegionów, Komitetem Ekonomiczno-Społecznym i Komitetem Za-trudnienia.

Wytyczne te są zgodne z ogólnymi kierunkami przyjmowanymi wwykonaniu artykułu III-71 ustęp 2.

3. Każde Państwo Członkowskie przesyła do Rady Ministrów iKomisji roczne sprawozdanie w sprawie podstawowych środków,jakie przyjęło w celu wykonania swej polityki zatrudnienia w świetlewytycznych określonych w ustępie 2.

4. Na podstawie sprawozdań określonych w ustępie 3 i po uzyska-niu opinii Komitetu Zatrudnienia, Rada Ministrów corocznie analizujew świetle wytycznych dotyczących zatrudnienia realizację politykzatrudnienia Państw Członkowskich. Rada Ministrów, na zalecenieKomisji, może wydać zalecenia skierowane do Państw Członkow-skich.

5. Na podstawie wyników tej analizy Rada Ministrów i Komisjakierują do Rady Europejskiej wspólne sprawozdanie roczne dotyczące

117

sytuacji zatrudnienia w Unii i urzeczywistnienia wytycznych dotyczą-cych zatrudnienia.

Artykuł III-101Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa może ustanowić

działania zachęcające, zmierzające do sprzyjania współpracy międzyPaństwami Członkowskimi oraz wspierania ich działań w dziedziniezatrudnienia poprzez inicjatywy mające na celu rozwijanie wymianyinformacji i najlepszych praktyk, dostarczając analizy porównawcze iporady, jak również popierając podejścia nowatorskie i oceniając do-świadczenia, zwłaszcza przez odwołanie się do projektów pilotażo-wych. Ustawa europejska i europejska ustawa ramowa jest uchwalanapo konsultacji z Komitetem Regionów i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa nie obejmujeharmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych Państw Człon-kowskich.

Artykuł III-102Rada Ministrów podejmuje, większością zwykłą, decyzję europej-

ską ustanawiającą Komitet ds. zatrudnienia o charakterze doradczymw celu promowania koordynacji między Państwami Członkowskimipolityk zatrudnienia i w zakresie rynku pracy. Rada Ministrów stano-wi po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

Komitet ma za zadanie:a) śledzenie rozwoju sytuacji zatrudnienia i polityk zatrudnienia w

Państwach Członkowskich i w Unii;b) bez uszczerbku dla artykułu III-247, formułowanie opinii na żą-

danie Rady Ministrów lub Komisji, bądź z inicjatywy własnej, orazprzyczynianie się do przygotowania działań Rady Ministrów określo-nych w artykule III-100.

W wypełnianiu swojego mandatu Komitet konsultuje się z partne-rami społecznymi.

118

Każde Państwo Członkowskie i Komisja mianują po dwóch człon-ków Komitetu.

SEKCJA 2POLITYKA SPOŁECZNA

Artykuł III-103Unia i Państwa Członkowskie, świadome podstawowych praw so-

cjalnych wyrażonych w Europejskiej Karcie Społecznej, podpisanej wTurynie 18 października 1961 roku oraz we Wspólnotowej KarcieSocjalnych Praw Podstawowych Pracowników z 1989 roku, mają nacelu promowanie zatrudnienia, poprawę warunków życia i pracy, takaby umożliwić ich wyrównanie z jednoczesnym zachowaniem postę-pu, odpowiednią ochronę socjalną, dialog między partnerami społecz-nymi, rozwój zasobów ludzkich pozwalający podnosić i utrzymaćpoziom zatrudnienia oraz przeciwdziałanie wyłączeniu.

W tym celu Unia i Państwa Członkowskie wprowadzają w życieśrodki, które uwzględniają różnorodność praktyk krajowych, w szcze-gólności w dziedzinie stosunków umownych, jak również potrzebęutrzymania konkurencyjności gospodarki Unii.

Uważają one, że taki rozwój będzie wynikał nie tylko z funkcjo-nowania wspólnego rynku, który będzie sprzyjał harmonizacji syste-mów społecznych, ale też z procedur przewidzianych w Konstytucjioraz ze zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i admini-stracyjnych.

Artykuł III-1041. Mając na względzie urzeczywistnienie celów określonych w ar-

tykule III-103, Unia wspiera i uzupełnia działania Państw Członkow-skich w następujących dziedzinach:

a) polepszanie w szczególności środowiska pracy w celu ochronyzdrowia i bezpieczeństwa pracowników;

b) warunki pracy;c) zabezpieczenie społeczne i ochrona socjalna pracowników;

119

d) ochrona pracowników w przypadku wypowiedzenia umowy opracę;

e) informacja i konsultacja z pracownikami;f) reprezentacja i obrona zbiorowa interesów pracowników i pra-

codawców, w tym współzarządzanie, z zastrzeżeniem ustępu 6;g) warunki zatrudnienia obywateli państw trzecich legalnie prze-

bywających na terytorium Unii;h) integracja osób wyłączonych z rynku pracy, bez uszczerbku dla

artykułu III-183;i) równość mężczyzn i kobiet w odniesieniu do ich szans na rynku

pracy i traktowania w pracy;j) zwalczanie wyłączenia społecznego;k) modernizacja systemów ochrony socjalnej, bez uszczerbku dla

litery c).2. W tym celu:a) Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa może usta-

nowić środki w celu zachęcania do współpracy między PaństwamiCzłonkowskimi w drodze inicjatyw zmierzających do pogłębianiawiedzy, rozwijania wymiany informacji i najlepszych praktyk, wspie-rania podejść nowatorskich oraz oceny doświadczeń, z wyłączeniemjakiejkolwiek harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczychPaństw Członkowskich;

b) w dziedzinach określonych w ustępie 1 litery a) – i), europejskaustawa ramowa może ustanowić minimalne wymagania stopniowowprowadzane w życie, z uwzględnieniem warunków i norm technicz-nych istniejących w każdym z Państw Członkowskich. Europejskaustawa ramowa unika nakładania administracyjnych, finansowych iprawnych ograniczeń, które utrudniałyby tworzenie i rozwijanie ma-łych i średnich przedsiębiorstw.

W każdym przypadku, ustawa europejska lub europejska ustawaramowa jest uchwalana po konsultacji z Komitetem Regionów i Ko-mitetem Ekonomiczno-Społecznym.

3. W odstępstwie od ustępu 2, w dziedzinach, o których mowa wustępie 1, litery c), d), f) i g), Rada Ministrów uchwala ustawę euro-pejską lub europejską ustawę ramową, stanowiąc jednomyślnie, po

120

konsultacji z Parlamentem Europejskim, Komitetem Regionów i Ko-mitetem Ekonomiczno-Społecznym.

Rada Ministrów może, na wniosek Komisji, podjąć decyzję euro-pejską o stosowaniu zwykłej procedury ustawodawczej do ustępu 1litery d), f) i g). Rada Ministrów stanowi jednomyślnie, po konsultacjiz Parlamentem Europejskim.

4. Państwo Członkowskie może powierzyć partnerom społecznym,na ich wspólne żądanie, wykonanie europejskich ustaw ramowychuchwalonych w zastosowaniu ustępu 2.

W tym przypadku dane Państwo Członkowskie, będąc zobowiąza-nym do przedsięwzięcia wszelkich środków pozwalających mu wkażdej chwili na zagwarantowanie realizacji celów europejskiej usta-wy ramowej, zapewnia, że najpóźniej w dniu, w którym europejskaustawa ramowa powinna być przetransponowana, partnerzy społeczniprzyjęli niezbędne środki w drodze porozumienia.

5. Ustawy europejskie i europejskie ustawy ramowe uchwalone namocy niniejszego artykułu:

a) nie naruszają prawa Państw Członkowskich do określenia pod-stawowych zasad ich systemów zabezpieczenia społecznego i niemogą znacząco wpływać na ich równowagę finansową;

b) nie stanowią przeszkody dla Państwa Członkowskiego w utrzy-mywaniu lub ustanawianiu bardziej rygorystycznych środkówochronnych zgodnych z Konstytucją.

6. Postanowienia niniejszego artykułu nie mają zastosowania dowynagrodzeń, do prawa zrzeszania się, do prawa strajku ani do prawalokautu.

Artykuł III-1051. Komisja ma zadanie popierania konsultacji między partnerami

społecznymi na szczeblu Unii i podejmuje wszelkie właściwe środkiw celu ułatwienia ich dialogu, zapewniając stronom zrównoważonewsparcie.

121

2. W tym celu Komisja, przed przedstawieniem wniosków w dzie-dzinie polityki społecznej, konsultuje się z partnerami społecznymi wsprawie możliwego kierunku działania Unii.

3. Jeżeli Komisja po przeprowadzeniu tej konsultacji uzna, żedziałanie Unii jest pożądane, konsultuje się z partnerami społecznymiw sprawie treści rozważanego wniosku. Partnerzy społeczni przesyłajądo Komisji opinię lub, w odpowiednim przypadku, zalecenie.

4. Przy okazji tej konsultacji partnerzy społeczni mogą informowaćKomisję o swojej woli rozpoczęcia procesu przewidzianego w arty-kule III-106. Czas trwania procedury nie może przekraczać dziewięciumiesięcy, chyba że partnerzy społeczni i Komisja wspólnie zadecy-dują o jego przedłużeniu.

Artykuł III-1061. Dialog między partnerami społecznymi na szczeblu Unii może

prowadzić, jeżeli oni sobie tego życzą, do nawiązania stosunkówumownych, w tym do zawarcia umów zbiorowych.

2. Wykonywanie umów zbiorowych zawartych na szczeblu Uniiodbywa się zgodnie z procedurami i praktykami właściwymi dla part-nerów społecznych i Państw Członkowskich, lub, w dziedzinach pod-legających artykułowi III-104, na wspólne żądanie stron-sygnatariuszy, w drodze rozporządzeń europejskich lub decyzji euro-pejskich przyjętych przez Radę Ministrów na wniosek Komisji. Par-lament Europejski jest informowany.

Rada Ministrów stanowi jednomyślnie jeżeli dana umowa zawierajedno lub więcej postanowień dotyczących jednej z dziedzin, co doktórych wymagana jest jednomyślność zgodnie z artykułem III-104ustęp 3.

Artykuł III-107Mając na względzie osiągnięcie celów określonych w artykule III-

103 i bez uszczerbku dla innych postanowień Konstytucji, Komisjazachęca do współpracy między Państwami Członkowskimi oraz uła-

122

twia koordynację ich działań we wszystkich dziedzinach politykispołecznej w ramach niniejszej sekcji, w szczególności w dziedzinach:

a) zatrudnienia;b) prawa pracy i warunków pracy;c) kształcenia i doskonalenia zawodowego;d) zabezpieczenia społecznego;e) ochrony przed wypadkami i chorobami zawodowymi;f) higieny pracy;g) prawa zrzeszania się w związki zawodowe i sporów zbiorowych

między pracodawcami i pracownikami.W tym celu Komisja działa w ścisłym kontakcie z Państwami

Członkowskimi, przeprowadzając badania, wydając opinie i organi-zując konsultacje zarówno w sprawie problemów pojawiających się naszczeblu krajowym, jak i tych, które interesują organizacje międzyna-rodowe, w szczególności poprzez inicjatywy mające na celu określe-nie kierunków i wskaźników, organizowanie wymiany najlepszychpraktyk i przygotowanie elementów niezbędnych dla prowadzeniaokresowego nadzoru i oceny. Parlament Europejski jest wyczerpującoinformowany.

Przed wydaniem opinii przewidzianych niniejszym artykułem Ko-misja konsultuje się z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

Artykuł III-1081. Każde Państwo Członkowskie zapewnia stosowanie zasady

równości wynagrodzeń dla pracowników płci męskiej i żeńskiej zataką samą pracę lub pracę tej samej wartości.

2. Do celów niniejszego artykułu przez wynagrodzenie rozumie sięzwykłą podstawową lub minimalną płacę albo uposażenie orazwszystkie inne korzyści w gotówce lub w naturze, otrzymywane przezpracownika bezpośrednio lub pośrednio, z racji zatrudnienia, od pra-codawcy.

Równość wynagrodzenia bez dyskryminacji ze względu na płećoznacza, że:

123

a) wynagrodzenie przyznane za taką samą pracę na akord jest okre-ślane na podstawie takiej samej jednostki miary;

b) wynagrodzenie za pracę na czas jest takie samo na tym samymstanowisku.

3. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawiaśrodki zmierzające do zapewnienia stosowania zasady równości szansi równości traktowania mężczyzn i kobiet w dziedzinie zatrudnienia ipracy, w tym zasadę równości wynagrodzeń za taką samą pracę lubpracę takiej samej wartości. Ustawa europejska i europejska ustawaramowa jest uchwalana po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym

4. W celu rzeczywistego zapewnienia pełnej równości międzymężczyznami i kobietami w życiu zawodowym zasada równościtraktowania nie stanowi przeszkody dla Państwa Członkowskiego wutrzymaniu lub przyjmowaniu środków przewidujących specyficznekorzyści, zmierzające do ułatwienia wykonywania działalności zawo-dowej przez osoby płci mniej licznie reprezentowanej bądź zapobie-gania niekorzystnym sytuacjom w karierze zawodowej i ich kompen-sowania.

Artykuł III-109Państwa Członkowskie dokładają starań, aby utrzymać istniejącą

równoważność systemów płatnych urlopów.

Artykuł III-110Komisja opracowuje co roku sprawozdanie w sprawie postępów w

osiąganiu celów określonych w artykule III-98, w tym sytuacji demo-graficznej w Unii. Przesyła ona to sprawozdanie do Parlamentu Euro-pejskiego, Rady Ministrów i Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.

Artykuł III-111Rada Ministrów podejmuje decyzję europejską ustanawiającą Ko-

mitet ds. ochrony socjalnej o charakterze doradczym, celem wspiera-nia współpracy w dziedzinie polityk ochrony socjalnej między Pań-

124

stwami Członkowskimi oraz z Komisją. Rada Ministrów stanowi pokonsultacji z Parlamentem Europejskim.

Komitet ma za zadanie:a) śledzenie sytuacji społecznej i rozwoju ochrony socjalnej w

Państwach Członkowskich i w Unii;b) wspieranie wymiany informacji, doświadczeń i dobrych praktyk

między Państwami Członkowskimi oraz z Komisją;c) opracowywanie sprawozdań, formułowanie opinii lub podej-

mowanie innych prac w ramach swoich kompetencji, na żądanie RadyMinistrów lub Komisji, lub z własnej inicjatywy, bez uszczerbku dlaartykułu III-247.

W wypełnianiu swojego mandatu Komitet nawiązuje odpowiedniekontakty z partnerami społecznymi.

Każde Państwo Członkowskie i Komisja mianują po dwóch człon-ków Komitetu.

Artykuł III-112Komisja włącza do swojego sprawozdania rocznego dla Parla-

mentu Europejskiego oddzielny rozdział dotyczący rozwoju sytuacjispołecznej w Unii.

Parlament Europejski może wezwać Komisję do opracowaniasprawozdań w sprawie poszczególnych problemów dotyczących wa-runków społecznych.

Podsekcja 2Europejski Fundusz Społeczny

Artykuł III-113W celu poprawy możliwości zatrudniania pracowników w ramach

rynku wewnętrznego i przyczyniania się w ten sposób do podniesieniapoziomu życia, ustanawia się Europejski Fundusz Społeczny; dąży ondo ułatwienia zatrudniania pracowników i zwiększania ich mobilnościgeograficznej i zawodowej wewnątrz Unii, jak również do ułatwienia

125

im dostosowania się do zmian w przemyśle i systemach produkcyj-nych, zwłaszcza przez kształcenie zawodowe i przekwalifikowanie.

Artykuł III-114Funduszem zarządza Komisja.Przy wykonywaniu tego zadania Komisję wspomaga komitet zło-

żony z przedstawicieli Państw Członkowskich, związków zawodo-wych i organizacji pracodawców, któremu przewodniczy członekKomisji.

Artykuł III-115Ustawa europejska ustanawia środki wykonawcze dotyczące Euro-

pejskiego Funduszu Społecznego. Ustawa europejska jest uchwalanapo konsultacji z Komitetem Regionów i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

SEKCJA 3SPÓJNOŚĆ GOSPODARCZA, SPOŁECZNA

I TERYTORIALNA

Artykuł III-116W celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Unii, rozwija ona i

prowadzi działania służące wzmocnieniu jej spójności gospodarczej,społecznej i terytorialnej.

W szczególności Unia zmierza do zmniejszenia dysproporcji w po-ziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów lubwysp najmniej uprzywilejowanych, w tym obszarów wiejskich.

Artykuł III-117Państwa Członkowskie prowadzą swoje polityki gospodarcze i ko-

ordynują je w taki sposób, aby osiągnąć także cele określone w arty-kule III-116. Przy formułowaniu i urzeczywistnianiu polityk i działańUnii oraz przy urzeczywistnianiu rynku wewnętrznego bierze się poduwagę te cele i przyczynia się do ich realizacji. Unia wspiera także

126

osiąganie tych celów przez działania, które podejmuje za pośrednic-twem funduszy strukturalnych (Europejskiego Funduszu Orientacji iGwarancji Rolnej – Sekcja Orientacji, Europejskiego Funduszu Spo-łecznego, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego), Europej-skiego Banku Inwestycyjnego oraz innych istniejących instrumentówfinansowych.

Co trzy lata Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu,Radzie Ministrów, Komitetowi Regionów i Komitetowi Ekonomicz-no-Społecznemu sprawozdanie w sprawie postępów w urzeczywist-nianiu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz w spra-wie sposobu, w jaki różne środki przewidziane w niniejszym artykuleprzyczyniły się do tego. Sprawozdanie to zawiera, w odpowiednimprzypadku, stosowne propozycje.

Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa może ustanowićwszelkie środki specjalne poza funduszami i bez uszczerbku dla środ-ków przyjętych w ramach innych polityk Unii. Ustawa europejska ieuropejska ustawa ramowa jest uchwalana po konsultacji z KomitetemRegionów i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

Artykuł III-118Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ma na celu przyczy-

nianie się do korygowania podstawowych dysproporcji regionalnychw Unii poprzez udział w rozwoju i dostosowaniu strukturalnym regio-nów opóźnionych w rozwoju oraz w przekształcaniu upadającychregionów przemysłowych.

Artykuł III-119Bez uszczerbku dla artykułu III-120 ustawa europejska określa za-

dania, cele priorytetowe i organizację funduszy strukturalnych, comoże obejmować grupowanie funduszy, oraz ogólne zasady mającedo nich zastosowanie, jak również przepisy niezbędne do zapewnieniaich skuteczności oraz koordynacji funduszy między sobą i z innymiistniejącymi instrumentami finansowymi.

127

Fundusz Spójności, utworzony przez ustawę europejską, wspierafinansowo projekty w dziedzinach środowiska naturalnego i sieci tran-seuropejskich w zakresie infrastruktury transportowej.

W każdym przypadku, ustawa europejska jest uchwalana po kon-sultacji z Komitetem Regionów i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym. Rada Ministrów stanowi jednomyślnie do 1 stycznia2007 roku.

Artykuł III-120Ustawa europejska ustanawia środki wykonawcze dotyczące Euro-

pejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Ustawa europejska jestuchwalana po konsultacji z Komitetem Regionów oraz KomitetemEkonomiczno-Społecznym.

W odniesieniu do Europejskiego Funduszu Orientacji i GwarancjiRolnej – Sekcja Orientacji oraz Europejskiego Funduszu Społecznegostosują się odpowiednio artykuły III-127 i III-115.

SEKCJA 4ROLNICTWO I RYBOŁÓWSTWO

Artykuł III-121Unia określa i realizuje wspólną politykę rolną i rybołówstwa.Przez “produkty rolne” należy rozumieć płody ziemi, produkty po-

chodzące z hodowli i rybołówstwa, jak również produkty pierwszegoprzetworzenia, które pozostają w bezpośrednim związku z tymi pro-duktami. Wzmianki o wspólnej polityce rolnej i stosowanie terminu"rolna" należy rozumieć jako odnoszące się również do rybołówstwa,zważywszy na szczególne cechy charakterystyczne tego sektora.

Artykuł III-1221. Rynek wewnętrzny obejmuje także rolnictwo i handel produk-

tami rolnymi.

128

2. Z zastrzeżeniem odmiennych postanowień artykułów III-123 –III-128, zasady przewidziane w celu ustanowienia wspólnego rynkustosują się do produktów rolnych.

3. Produkty wymienione w załączniku I2 podlegają postanowie-niom artykułów III-123 – III-128 .

4. Funkcjonowaniu i rozwojowi rynku wewnętrznego produktówrolnych musi towarzyszyć ustanowienie wspólnej polityki rolnej.

Artykuł III-1231. Celami wspólnej polityki rolnej są:a) zwiększenie wydajności rolnictwa przez wspieranie postępu

technicznego, racjonalny rozwój produkcji rolnej, jak również opty-malne wykorzystanie czynników produkcji, zwłaszcza siły roboczej;

b) zapewnienie w ten sposób odpowiedniego poziomu życia lud-ności wiejskiej, zwłaszcza przez podniesienie indywidualnego docho-du osób pracujących w rolnictwie;

c) stabilizacja rynków;d) zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw;e) zapewnienie rozsądnych cen w dostawach dla konsumentów.2. Przy ustalaniu wspólnej polityki rolnej i specjalnych środków

służących jej realizacji uwzględnia się:a) szczególny charakter gospodarki rolnej, wynikający ze struk-

tury społecznej rolnictwa oraz z różnic strukturalnych i przyrodni-czych między poszczególnymi regionami rolniczymi;

b) potrzebę stopniowego wprowadzania odpowiednich środkówdostosowawczych;

c) fakt, że w Państwach Członkowskich rolnictwo jest sektoremściśle powiązanym z całą gospodarką.

Artykuł III-1241. Do osiągnięcia celów przewidzianych w artykule III-123 usta-

nawia się wspólną organizację rynków rolnych.

2 Załącznik ten, który odpowiada Załącznikowi I TWE, będzie sporządzony.

129

Zależnie od produktów, organizacja ta przybiera jedną z następują-cych form:

a) wspólne reguły konkurencji,b) obowiązkowa koordynacja różnych krajowych organizacji

rynkowych,c) europejska organizacja rynkowa.2. Wspólna organizacja, ustanowiona w jednej z postaci przewi-

dzianych w ustępie 1, może obejmować wszelkie środki konieczne doosiągnięcia celów określonych w artykule III-123, a zwłaszcza regula-cję cen, dotacje do produkcji i sprzedaży poszczególnych produktów,systemy magazynowania i utrzymywania zapasów oraz wspólne me-chanizmy stabilizacji przywozu i wywozu.

Wspólna organizacja ogranicza się do osiągania celów określonychw artykule III-123 i wyklucza wszelką dyskryminację między produ-centami lub konsumentami wewnątrz Unii.

Ewentualna wspólna polityka cenowa powinna się opierać nawspólnych kryteriach i jednolitych metodach kalkulacji.

3. Aby umożliwić wspólnej organizacji określonej w ustępie 1osiąganie jej celów, może być stworzony jeden lub kilka funduszyorientacji i gwarancji rolnej.

Artykuł III-125Do umożliwienia osiągnięcia celów określonych w artykule III-123

w ramach wspólnej polityki rolnej mogą być zwłaszcza przewidzianeśrodki polegające na:

a) skutecznej koordynacji wysiłków podejmowanych w dziedzi-nach kształcenia zawodowego, badań naukowych i upowszechnianiawiedzy rolniczej, co może obejmować wspólne finansowanie projek-tów lub instytucji,

b) wspólnym działaniu na rzecz zwiększania poziomu konsump-cji niektórych produktów.

130

Artykuł III-1261. Postanowienia sekcji dotyczącej reguł konkurencji stosują się do

produkcji rolnej i handlu produktami rolnymi jedynie w zakresieustalonym przez ustawę europejską lub europejską ustawę ramowązgodnie z artykułem III-127 ustęp 2, z uwzględnieniem celów okre-ślonych w artykule III-123.

2. Rada Ministrów, na wniosek Komisji, może przyjąć rozporzą-dzenie europejskie lub decyzję europejską zezwalające na przyznaniepomocy:

a) na ochronę gospodarstw znajdujących się w niekorzystnym po-łożeniu ze względu na warunki strukturalne lub przyrodnicze,

b) w ramach programów rozwoju gospodarczego.

Artykuł III-1271. Komisja przedkłada propozycje dotyczące wypracowywania i

realizowania wspólnej polityki rolnej, w tym zastąpienia organizacjikrajowych przez jedną z form wspólnej organizacji przewidzianą wartykule III-124 ustęp 1, jak również wprowadzenia w życie środkówwyszczególnionych w niniejszej sekcji.

Propozycje te uwzględniają współzależność zagadnień rolnychwymienionych w niniejszej sekcji.

2. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawiawspólną organizację rynków rolnych przewidzianą w artykule [III-124ustęp 1, jak również inne postanowienia niezbędne dla osiągnięciacelów wspólnej polityki rolnej i rybołówstwa. Ustawa europejska ieuropejska ustawa ramowa jest uchwalana po konsultacji z KomitetemEkonomiczno-Społecznym.

3. Rada Ministrów na wniosek Komisji, przyjmuje rozporządzeniaeuropejskie lub decyzje europejskie w sprawie ustalania cen, potrąceń,pomocy i ograniczeń jakościowych, jak również w sprawie ustalania ipodziału możliwości połowowych.

131

4. Wspólna organizacja przewidziana w artykule III-124 ustęp 1może zastąpić krajowe organizacje rynkowe, na warunkach określo-nych w ustępie 2, jeżeli:

a) wspólna organizacja oferuje Państwom Członkowskim sprze-ciwiającym się temu środkowi i dysponującym własną organizacjąkrajową dla określonej produkcji równoważne gwarancje zatrudnieniai poziomu życia zainteresowanych producentów, uwzględniając har-monogram możliwych dostosowań i potrzebną specjalizację, i

b) organizacja ta zapewnia w handlu wewnątrz Unii warunki po-dobne do tych, jakie istnieją na rynku krajowym.

5. Jeżeli utworzona jest wspólna organizacja dla niektórych surow-ców, a nie istnieje jeszcze wspólna organizacja dla odpowiednichproduktów przetworzonych, surowce te, wykorzystywane do produk-tów przetworzonych przeznaczonych na wywóz do państw trzecich,mogą być przywożone spoza Unii.

Artykuł III-128Jeżeli w Państwie Członkowskim produkt jest przedmiotem krajo-

wej organizacji rynkowej lub regulacji wewnętrznej o równoważnymskutku, która wpływa na pozycję konkurencyjną produktu podobnegow innym Państwie Członkowskim, Państwa Członkowskie stosują wprzywozie opłatę wyrównawczą na taki produkt pochodzący z Pań-stwa Członkowskiego, w którym istnieje taka organizacja lub regula-cja, chyba że Państwo to stosuje opłatę wyrównawczą przy wywozie.

Komisja przyjmuje rozporządzenia europejskie i decyzje europej-skie ustalające wysokość tych opłat na poziomie niezbędnym doprzywrócenia równowagi; może ona również zezwolić na inne środki,ustalając szczegóły i warunki.

ŚRODOWISKO NATURALNE

Artykuł III-1291. Polityka Unii w dziedzinie środowiska naturalnego przyczynia

się do osiągania następujących celów:

132

a) zachowania, ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego;b) ochrony zdrowia ludzkiego;c) ostrożnego i racjonalnego wykorzystywania zasobów natural-

nych;d) promowania na płaszczyźnie międzynarodowej środków zmie-

rzających do rozwiązywania regionalnych lub światowych problemówśrodowiska naturalnego.

2. Polityka Unii w dziedzinie środowiska naturalnego stawia sobieza cel wysoki poziom ochrony, z uwzględnieniem różnorodności sy-tuacji w poszczególnych regionach Unii. Opiera się na zasadzieostrożności oraz na zasadach działania zapobiegawczego, naprawianiaszkody w pierwszym rzędzie u źródła i na zasadzie „zanie-czyszczający płaci”.

W tym kontekście środki harmonizujące odpowiadające wymogomw dziedzinie ochrony środowiska obejmują, w odpowiednich przy-padkach, klauzulę zabezpieczającą, która pozwala Państwom Człon-kowskim na podejmowanie, z pozagospodarczych względów związa-nych ze środowiskiem naturalnym, środków tymczasowych podlega-jących procedurze kontrolnej Unii.

3. Przy opracowywaniu polityki w dziedzinie środowiska natural-nego Unia uwzględnia:

a) dostępne dane naukowo-techniczne;b) warunki środowiska naturalnego w różnych regionach Unii;c) korzyści i koszty, które mogą wynikać z działania lub zaniecha-

nia działania;d) gospodarczy i społeczny rozwój Unii jako całości i zrównowa-

żony rozwój jej regionów. 4. W zakresie swoich odpowiednich kompetencji Unia i Państwa

Członkowskie współpracują z państwami trzecimi i kompetentnymiorganizacjami międzynarodowymi. Warunki współpracy Unii mogąstanowić przedmiot umów między Unią i zainteresowanymi stronamitrzecimi, negocjowanych i zawieranych zgodnie z artykułem artykuleIII-272.

133

Poprzedni akapit nie narusza kompetencji Państw Członkowskichdo negocjowania w organach międzynarodowych i zawierania umówmiędzynarodowych.

Artykuł III-130 1. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawia

działania służące osiągnięciu celów określonych w artykule III-129.Ustawa europejska i europejska ustawa ramowa jest uchwalana pokonsultacji z Komitetem Regionów i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

2. Na zasadzie odstępstwa od ustępu 1 i bez uszczerbku dla arty-kułu III-65, Rada Ministrów uchwala jednomyślnie ustawy europej-skie lub europejskie ustawy ramowe ustanawiające:

a) przepisy głównie o charakterze fiskalnym; b) środki wpływające na: i) zagospodarowanie przestrzenne; ii) zarządzanie ilościowe zasobami wodnymi, w sposób pośredni

lub bezpośredni wpływające na dostępność tych zasobów; iii) przeznaczenie gruntów, z wyjątkiem kwestii zarządzania odpa-

dami; c) środki wpływające znacząco na wybór Państwa Członkowskiego

między różnymi źródłami energii i ogólną strukturę jego zaopatrzeniaw energię.

Rada Ministrów, stanowiąc jednomyślnie, może podjąć decyzję eu-ropejską o stosowaniu zwykłej procedury ustawodawczej do spraw, októrych mowa w pierwszym akapicie niniejszego ustępu.

W każdym przypadku, Rada Ministrów stanowi po konsultacji zParlamentem Europejskim, Komitetem Regionów i Komitetem Eko-nomiczno-Społecznym.

3. Ustawa europejska ustanawia ogólne programy działania okre-ślające cele priorytetowe, które mają być osiągnięte. Ustawa europej-ska jest uchwalana po konsultacji z Komitetem Regionów i Komite-tem Ekonomiczno-Społecznym.

134

Środki niezbędne do urzeczywistnienia tych programów są podej-mowane na warunkach przewidzianych w ustępie 1 lub ustępie 2,zależnie od przypadku.

4. Bez uszczerbku dla niektórych środków podjętych przez Unię,Państwa Członkowskie zapewniają finansowanie i realizację politykiw zakresie środowiska naturalnego.

5. Bez uszczerbku dla zasady, iż zanieczyszczający płaci, gdy śro-dek podjęty na podstawie ustępu 1 niesie ze sobą koszty uznane zanieproporcjonalne dla władz publicznych Państwa Członkowskiego,środek ten przewiduje, w odpowiedniej formie:

a) tymczasowe odstępstwa i/lubb) wsparcie finansowe z Funduszu Spójności.

Artykuł III-131Środki ochronne przyjęte na podstawie artykułu III-130 nie stano-

wią przeszkody dla Państwa Członkowskiego w utrzymaniu lub usta-nawianiu bardziej rygorystycznych środków ochronnych. Środki temuszą być zgodne z Konstytucją. Są one notyfikowane Komisji.

SEKCJA 6OCHRONA KONSUMENTÓW

Artykuł III-1321. Dążąc do popierania interesów konsumentów i zapewnienia wy-

sokiego poziomu ochrony konsumentów, Unia przyczynia się doochrony zdrowia, bezpieczeństwa i interesów gospodarczych konsu-mentów, jak również wspierania ich prawa do informacji, edukacji iorganizowania się w celu ochrony ich interesów.

2. Unia przyczynia się do osiągnięcia celów określonych w ustępie1 poprzez:

a) środki, które przyjmuje na podstawie artykułu III-65 w ra-mach urzeczywistniania rynku wewnętrznego;

135

b) środki, które wspierają, uzupełniają i nadzorują politykę pro-wadzoną przez Państwa Członkowskie.

3. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawiaśrodki określone w ustępie 2 litera b). Ustawa europejska i europejskaustawa ramowa jest uchwalana po konsultacji z Komitetem Ekono-miczno-Społecznym.

4. Środki przyjęte na podstawie ustępu 3 nie stanowią przeszkodydla Państwa Członkowskiego w utrzymaniu lub ustanawianiu bardziejrygorystycznych środków ochronnych. Środki te muszą być zgodne zKonstytucją. Są one notyfikowane Komisji.

SEKCJA 7TRANSPORT

Artykuł III-133Cele Konstytucji, w odniesieniu do kwestii uregulowanych w ni-

niejszym tytule, są realizowane w ramach wspólnej polityki transpor-towej.

Artykuł III-1341. W celu wykonania artykułu III-133 ustawa europejska lub euro-

pejska ustawa ramowa uwzględnia specyficzne aspekty transportu.Ustawa europejska i europejska ustawa ramowa jest uchwalana pokonsultacji z Komitetem Regionów i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa zawiera:a) wspólne reguły mające zastosowanie do transportu międzynaro-

dowego wykonywanego z lub na terytorium Państwa Członkowskiegolub tranzytu przez terytorium jednej lub większej liczby PaństwCzłonkowskich,

b) warunki dostępu przewoźników nie mających stałej siedziby wPaństwie Członkowskim do transportu krajowego w Państwie Człon-kowskim,

136

c) środki pozwalające polepszyć bezpieczeństwo transportu,d) wszelkie inne potrzebne przepisy.

Artykuł III-135Do czasu uchwalenia ustawy europejskiej lub europejskiej ustawy

ramowej, o której mowa w artykule III-134 akapit 1, i z zastrzeżeniemjednomyślnego podjęcia przez Radę Ministrów decyzji europejskiejprzewidującej odstępstwo, żadne Państwo Członkowskie nie możewydać mniej korzystnych - w ich bezpośrednim lub pośrednim skutkuwobec przewoźników z innych Państw Członkowskich - w porówna-niu z przewoźnikami krajowymi, przepisów różnych regulujących tęmaterię na dzień 1 stycznia 1958 roku lub, dla Państw przystępują-cych, na dzień ich przystąpienia.

Artykuł III-136Zgodna z Konstytucją jest pomoc, która odpowiada potrzebom ko-

ordynacji transportu lub stanowi zwrot za wykonanie pewnych świad-czeń nierozerwalnie związanych z pojęciem usługi publicznej.

Artykuł III-137Każdy środek w dziedzinie stawek i warunków transportu podjęty

w ramach Konstytucji powinien uwzględniać sytuację gospodarcząprzewoźników.

Artykuł III-1381. W odniesieniu do transportu wewnątrz Unii zakazana jest dys-

kryminacja polegająca na stosowaniu przez przewoźników względemtych samych towarów na tych samych połączeniach przewozowychróżnych stawek i warunków transportu ze względu na Państwo Człon-kowskie pochodzenia lub przeznaczenia produktów przewożonych.

2. Ustęp 1 nie wyklucza uchwalenia innych ustaw europejskich ieuropejskich ustaw ramowych w zastosowaniu artykułu III-134 akapit1.

137

3. Rada Ministrów przyjmuje, na wniosek Komisji, rozporządzeniaeuropejskie lub decyzje europejskie zapewniające wykonanie ustępu1. Rada Ministrów stanowi po konsultacji z Parlamentem Europejskimi Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

Rada Ministrów może w szczególności przyjąć rozporządzenia eu-ropejskie i decyzje europejskie niezbędne w celu umożliwienia insty-tucjom zapewnienia zgodności z zasadami ustanowionymi w ustępie 1i w celu zapewnienia pełnych korzyści użytkownikom.

4. Komisja, z inicjatywy własnej lub na wniosek Państwa Człon-kowskiego, bada przypadki dyskryminacji określone w ustępie 1 i, pokonsultacji z każdym zainteresowanym Państwem Członkowskim,podejmuje niezbędne decyzje europejskie, w ramach rozporządzeńeuropejskich i decyzji europejskich, o których mowa w ustępie 3.

Artykuł III-1391. Zakazane jest narzucanie przez Państwo Członkowskie w zakre-

sie transportu wykonywanego wewnątrz Unii stosowania stawek iwarunków zawierających jakikolwiek element wsparcia lub ochronyjednego lub kilku przedsiębiorstw bądź poszczególnych gałęzi prze-mysłu, chyba że jest ono dozwolone przez Komisję w drodze decyzjieuropejskiej.

2. Komisja, z inicjatywy własnej lub na wniosek Państwa Człon-kowskiego, bada stawki i warunki, o których mowa w ustępie 1,uwzględniając w szczególności, z jednej strony, wymogi właściwejregionalnej polityki gospodarczej, potrzeby regionów słabo rozwinię-tych i problemy regionów poważnie dotkniętych przez okolicznościpolityczne oraz, z drugiej strony, skutki tych stawek i warunków dlakonkurencji między różnymi rodzajami transportu.

Komisja podejmuje niezbędne decyzje europejskie po konsultacji zkażdym zainteresowanym Państwem Członkowskim.

3. Zakaz ustanowiony w ustępie 1 nie ma zastosowania do taryfkonkurencyjnych.

138

Artykuł III-140Opłaty i należności pobierane przez przewoźnika w związku z

przekraczaniem granic niezależnie od ceny transportu nie powinnyprzekraczać rozsądnego poziomu, przy uwzględnieniu rzeczywistychkosztów efektywnie poniesionych w związku z przekroczeniem grani-cy.

Państwa Członkowskie podejmują starania, aby stopniowo obniżyćte koszty.

Komisja może kierować do Państw Członkowskich zalecenia wcelu zastosowania niniejszego artykułu.

Artykuł III-141Postanowienia niniejszej sekcji nie stanowią przeszkody w stoso-

waniu środków podjętych przez Republikę Federalną Niemiec, o ile sąone niezbędne w celu skompensowania niekorzystnych skutków go-spodarczych spowodowanych podziałem Niemiec dla gospodarkiniektórych regionów Republiki Federalnej dotkniętych tym podzia-łem.

Artykuł III-142Komitet doradczy, złożony z ekspertów wyznaczonych przez rządy

Państw Członkowskich, jest ustanowiony przy Komisji. Komisja kon-sultuje z nim kwestie transportu zawsze, gdy uzna to za pożądane.

Artykuł III-1431. Postanowienia niniejszego tytułu stosują się do transportu kole-

jowego, drogowego i śródlądowego.2. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa może usta-

nowić środki odpowiednie dla transportu morskiego i lotniczego.Ustawa europejska i europejska ustawa ramowa jest uchwalana pokonsultacji z Komitetem Regionów i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

139

SEKCJA 8SIECI TRANSEUROPEJSKIE

Artykuł III-1441. Aby pomóc osiągnąć cele określone w artykułach III-14 i III-

116 oraz umożliwić obywatelom Unii, podmiotom gospodarczym,samorządom regionalnym i lokalnym pełne czerpanie korzyści z usta-nowienia obszaru bez granic wewnętrznych, Unia przyczynia się doustanowienia i rozwoju sieci transeuropejskich w infrastrukturachtransportu, telekomunikacji i energetyki.

2. W ramach systemu wolnych i konkurencyjnych rynków działa-nie Unii zmierza do sprzyjania wzajemnym połączeniom oraz intero-peracyjności sieci krajowych, jak również dostępowi do tych sieci.Uwzględnia ona w szczególności potrzebę łączenia wysp, regionówzamkniętych i peryferyjnych z centralnymi regionami Unii.

Artykuł III-1451. Aby osiągnąć cele określone w artykule III-144, Unia:a) ustanawia zbiór wytycznych obejmujących cele, priorytety i

ogólne kierunki działań przewidzianych w dziedzinie sieci transeuro-pejskich; wytyczne te wskazują projekty będące przedmiotem wspól-nego zainteresowania;

b) urzeczywistnia każdy środek, który może się okazać niezbędnydo zapewnienia współdziałania między sieciami, w szczególności wdziedzinie normalizacji technicznej;

c) może wspierać projekty będące przedmiotem wspólnego zainte-resowania, popierane przez Państwa Członkowskie, a wskazane wramach wytycznych określonych w literze a), w szczególności poprzezanalizy możliwości wykonania, gwarancje kredytowe lub bonifikatyoprocentowania; Unia może się również przyczyniać do finansowania,za pośrednictwem Funduszu Spójności, poszczególnych projektów wPaństwach Członkowskich w dziedzinie infrastruktury transportu.

Działania Unii biorą pod uwagę potencjalną efektywność gospo-darczą projektów.

140

2. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawiawytyczne i inne środki, o których mowa w ustępie 1. Ustawa europej-ska i europejska ustawa ramowa jest uchwalana po konsultacji z Ko-mitetem Regionów i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

Wytyczne i projekty będące przedmiotem wspólnego zaintereso-wania dotyczące terytorium Państwa Członkowskiego wymagają zgo-dy zainteresowanego Państwa Członkowskiego.

3. Państwa Członkowskie, w powiązaniu z Komisją, koordynująmiędzy sobą polityki prowadzone na szczeblu krajowym, które mogąmieć znaczący wpływ na realizację celów określonych w artykule III-144. Komisja może podjąć, w ścisłej współpracy z Państwami Człon-kowskimi, każdą użyteczną inicjatywę w celu wsparcia tej koordyna-cji.

4. Unia może współpracować z państwami trzecimi w celu wspar-cia projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania orazzapewnienia współdziałania między sieciami.

SEKCJA 9BADANIA I ROZWÓJ TECHNOLOGICZNY

ORAZ PRZESTRZEŃ KOSMICZNA

Artykuł III-1461. Unia ma na celu wzmacnianie bazy naukowej i technologicznej

przemysłu Unii i sprzyjanie zwiększaniu jego międzynarodowej kon-kurencyjności, przy jednoczesnym promowaniu działalności badaw-czej uznanej za niezbędną na mocy innych rozdziałów Konstytucji.

2. W tym celu sprzyja ona przedsiębiorstwom, w tym małym iśrednim przedsiębiorstwom, ośrodkom badawczym i uniwersytetom wich wysiłkach badawczych i rozwoju technologicznym wysokiej jako-ści; wspiera ich wysiłki w zakresie wzajemnej współpracy, zmierzającw szczególności do umożliwienia naukowcom swobodnej współpracyponad granicami i przedsiębiorstwom pełnego wykorzystania poten-cjału rynku wewnętrznego, zwłaszcza poprzez otwarcie krajowych

141

rynków zamówień publicznych, określanie wspólnych norm i usuwa-nie przeszkód prawnych i fiskalnych tej współpracy.

3. O wszelkich działaniach Unii podejmowanych na podstawieKonstytucji w zakresie badań i rozwoju technologicznego, w tym oprojektach demonstracyjnych, decyduje się oraz urzeczywistnia się jezgodnie z niniejszą sekcją.

Artykuł III-147W dążeniu do osiągnięcia tych celów Unia prowadzi następujące

działania, które stanowią uzupełnienie działań podejmowanych przezPaństwa Członkowskie:

a) wykonywanie programów badań, rozwoju technologicznego idemonstracyjnych, wraz z promowaniem współpracy z przedsiębior-stwami, ośrodkami badawczymi i uniwersytetami oraz współpracymiędzy nimi;

b) popieranie współpracy Unii w dziedzinie badań, rozwojutechnologicznego i demonstracji z państwami trzecimi i organizacjamimiędzynarodowymi;

c) upowszechnianie i optymalizację wyników działań Unii wdziedzinie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji;

d) popieranie kształcenia i mobilności naukowców w Unii.

Artykuł III-1481. Unia i Państwa Członkowskie koordynują swoje działania w za-

kresie badań i rozwoju technologicznego, tak aby zapewnić wzajemnąspójność polityk krajowych i polityki Unii.

2. W ścisłej współpracy z Państwami Członkowskimi Komisjamoże podjąć każdą użyteczną inicjatywę w celu wsparcia koordynacjiokreślonej w ustępie 1, w szczególności poprzez inicjatywy mające nacelu określenie kierunków i wskaźników, organizowanie wymianynajlepszych praktyk i przygotowanie elementów niezbędnych dlaprowadzenia okresowego nadzoru i oceny. Parlament Europejski jestwyczerpująco informowany.

142

Artykuł III-1491. Ustawa europejska ustanawia wieloletni program ramowy okre-

ślający wszystkie działania Unii. Ustawa europejska jest uchwalanapo konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

Program ramowy:a) ustala naukowe i technologiczne cele, które mają być osiągnięte

przez działania przewidziane w artykule III-147 oraz priorytety, któresię z nimi wiążą;

b) wskazuje ogólne kierunki tych działań;c) ustala ogólną maksy-malną kwotę oraz szczegółowe zasady współuczestnictwa finansowe-go Unii w programie ramowym, jak również odpowiednie udziały wkażdym z przewidywanych działań.

2. Program ramowy jest dostosowywany lub uzupełniany w zależ-ności od rozwoju sytuacji.

3. Program ramowy jest urzeczywistniany poprzez programyszczegółowe przygotowywane w ramach każdego działania. Każdyprogram szczegółowy określa szczegółowe zasady jego realizacji,ustala czas jego trwania i przewiduje środki uznane za niezbędne.Suma kwot uznanych za niezbędne, ustalona przez programy szcze-gółowe, nie może przekroczyć ogólnej maksymalnej kwoty ustalonejdla programu ramowego i dla każdego działania.

4. Rada Ministrów uchwala na wniosek Komisji rozporządzeniaeuropejskie lub decyzje europejskie ustanawiające szczegółowe pro-gramy. Rada Ministrów stanowi po konsultacji z Parlamentem Euro-pejskim i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

Artykuł III-150W celu urzeczywistnienia wieloletniego programu ramowego

ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawia:a) zasady uczestnictwa przedsiębiorstw, ośrodków badawczych i

uniwersytetów;b) zasady dotyczące upowszechniania wyników badań.

143

Ustawa europejska i europejska ustawa ramowa jest uchwalana pokonsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym

Artykuł III-151Przy wykonywaniu wieloletniego programu ramowego, ustawa eu-

ropejska może ustanawiać programy uzupełniające, w których uczest-niczą tylko niektóre finansujące je Państwa Członkowskie, z zastrze-żeniem ewentualnego współuczestnictwa Unii.

Ustawa europejska ustala zasady mające zastosowanie do progra-mów uzupełniających, zwłaszcza w odniesieniu do upowszechnianiawiedzy i dostępu innych Państw Członkowskich. Ustawa europejskajest uchwalana po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznymi za zgodą zainteresowanych Państw Członkowskich.

Artykuł III-152Przy wykonywaniu wieloletniego programu ramowego ustawa eu-

ropejska może przewidzieć, za zgodą zainteresowanych PaństwCzłonkowskich, udział w programach badawczych i rozwojowychpodjętych przez kilka Państw Członkowskich, w tym udział w struktu-rach utworzonych w celu wykonania tych programów.

Ustawa europejska jest uchwalana po konsultacji z KomitetemEkonomiczno-Społecznym.

Artykuł III-153Przy urzeczywistnianiu wieloletniego programu ramowego Unia

może przewidzieć współpracę w dziedzinie badań, rozwoju technolo-gicznego i demonstracji z państwami trzecimi lub organizacjami mię-dzynarodowymi.

Szczegółowe rozwiązania dotyczące tej współpracy mogą byćprzedmiotem umów między Unią i zainteresowanymi stronami trze-cimi; umowy te są negocjowane i zawierane zgodnie z artykułem III-227.

144

Artykuł III-154Rada Ministrów może uchwalić, na wniosek Komisji, rozporzą-

dzenia europejskie lub decyzje europejskie w celu utworzenia wspól-nych przedsiębiorstw lub jakiejkolwiek innej struktury niezbędnej doskutecznego wykonywania programów badawczych, rozwoju techno-logicznego i demonstracyjnych Unii.

Artykuł III-1551. Unia ustala europejską politykę kosmiczną w celu sprzyjania po-

stępowi naukowo-technicznemu, konkurencyjności przemysłowej irealizacji jej polityk. W tym celu Unia może promować wspólne ini-cjatywy, popierać badania i rozwój technologiczny i koordynowaćwysiłki niezbędne dla badania i wykorzystania przestrzeni kosmicz-nej.

2. Aby przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w ustępie1, ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawia nie-zbędne środki, które mogą przyjąć postać europejskiego programukosmicznego.

Artykuł III-156Na początku każdego roku Komisja przedstawia sprawozdanie

Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Ministrów. Sprawozdanie tozawiera zwłaszcza informację o działaniach w zakresie badań, roz-woju technologicznego oraz upowszechniania wyników w roku po-przednim oraz program pracy na rok bieżący.

SEKCJA 10ENERGETYKA

Artykuł III-1571. W ramach urzeczywistniania rynku wewnętrznego i z uwzględ-

nieniem wymogów dotyczących ochrony i poprawy jakości środowi-ska naturalnego, polityka Unii w dziedzinie energetyki ma na celu:

145

a) zapewnienie funkcjonowania rynku energii,b) zapewnienie bezpieczeństwa zaopatrzenia w energię w Unii,

orazc) wspieranie efektywności energetycznej i oszczędności energii, a

także rozwój nowych i odnawialnych źródeł energii.2. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawia

środki niezbędne dla osiągnięcia celów określonych w ustępie 1.Ustawa europejska i europejska ustawa ramowa jest uchwalana pokonsultacji z Komitetem Regionów i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa nie wpływa nawybór Państwa Członkowskiego między różnymi źródłami energii iogólną strukturę jego zaopatrzenia w energię, bez uszczerbku dla ar-tykułu III-130 ustęp 2 litera c.

ROZDZIAŁ IVPRZESTRZEŃ WOLNOŚCI, BEZPIECZEŃSTWA

I SPRAWIEDLIWOŚCI

SEKCJA 1PRZEPISY OGÓLNE

Artykuł III-1581. Unia stanowi przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedli-

wości w poszanowaniu praw podstawowych i z uwzględnieniem róż-norodności tradycji i systemów prawnych Państw Członkowskich.

2. Unia zapewnia brak kontroli osób na granicach wewnętrznych irozwój wspólnej polityki w dziedzinie azylu, imigracji i kontroli gra-nic zewnętrznych opartej na solidarności między Państwami Człon-kowskimi i sprawiedliwej wobec obywateli państw trzecich. Na po-trzeby niniejszego rozdziału, bezpaństwowcy są traktowani jak oby-watele państw trzecich.

146

3. Unia podejmuje działania w celu zapewnienia wysokiego po-ziomu bezpieczeństwa przez stosowanie środków zapobiegania izwalczania przestępczości, środków koordynacji i współpracy międzyorganami policji i sądownictwa karnego oraz innymi właściwymiorganami, jak również przez wzajemne uznawanie decyzji sądów kar-nych i – w razie potrzeby – zbliżenie systemów prawa karnego.

4. Unia ułatwia dostęp do sądownictwa, w szczególności przezswobodny przepływ aktów i orzeczeń w sprawach cywilnych opartyna zasadzie wzajemnego uznawania.

Artykuł III-159Rada Europejska określa wytyczne strategiczne planowania legi-

slacyjnego i operacyjnego w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa isprawiedliwości.

Artykuł III-1601.Parlamenty narodowe Państw Członkowskich, w odniesieniu do

wniosków i inicjatyw ustawodawczych przedłożonych zgodnie z sek-cjami 4 i 5 niniejszego rozdziału, czuwają nad przestrzeganiem zasadypomocniczości, zgodnie z postanowieniami szczególnymi przewidzia-nymi w Protokole w sprawie stosowania zasad pomocniczości i pro-porcjonalności.

2. Parlamenty narodowe mogą uczestniczyć w mechanizmach oce-ny przewidzianych w artykule III-161 Konstytucji i zostają włączonedo kontroli politycznej Europolu i oceny działalności Eurojustu,zgodnie z artykułami III-177 i III-174.

Artykuł III-161Bez uszczerbku dla artykułów III-265 – III-267, Rada Ministrów

może przyjąć, na wniosek Komisji, rozporządzenia europejskie lubdecyzje europejskie ustanawiające warunki dokonywania przez Pań-stwa Członkowskie, we współpracy z Komisją, obiektywnej i bez-stronnej oceny realizacji przez organy Państw Członkowskich politykUnii, o których mowa w niniejszym rozdziale, w szczególności w celusprzyjania nieograniczonemu stosowaniu zasady wzajemnego uzna-

147

wania. Parlament Europejski oraz parlamenty narodowe są informo-wane o treści i wynikach tej oceny.

Artykuł III-162

Stały komitet może być utworzony w Radzie Ministrów w celuzapewnienia wewnątrz Unii poparcia i wzmocnienia współpracy ope-racyjnej w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego. Bez uszczerbkudla artykułu III-247, zapewnia on koordynację działań właściwychorganów Państw Członkowskich. Przedstawiciele odpowiednich orga-nów i agencji Unii mogą się włączyć do prac komitetu. ParlamentEuropejski i parlamenty narodowe Państw Członkowskich są na bie-żąco informowane o pracach komitetu.

Artykuł III-163Niniejszy rozdział nie narusza wykonywania przez Państwa

Członkowskie obowiązków dotyczących utrzymania porządku pu-blicznego i ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego.

Artykuł III-164Rada Ministrów uchwala rozporządzenia europejskie w celu za-

pewnienia współpracy między właściwymi służbami administracyj-nymi Państw Członkowskich w dziedzinach określonych w niniej-szym rozdziale, jak również między tymi służbami a Komisją. RadaMinistrów stanowi na wniosek Komisji, bez uszczerbku dla artykułuIII-165, po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

Artykuł III-165Akty, o których mowa w sekcjach 4 i 5 niniejszego rozdziału są

przyjmowane:a) na wniosek Komisji, lubb) z inicjatywy jednej czwartej liczby Państw Członkowskich.

148

SEKCJA 2POLITYKA DOTYCZĄCA KONTROLI GRANIC,

AZYLU I IMIGRACJI

Artykuł III-1661. Unia prowadzi politykę mającą na celu:a) zapewnienia braku jakiejkolwiek kontroli osób, niezależnie od

ich przynależności państwowej, przy przekraczaniu przez nie granicwewnętrznych;

b) zapewnienia kontroli osób i skutecznego nadzoru przy przekra-czaniu granic zewnętrznych;

c) stopniowe wprowadzanie wspólnego systemu zintegrowanegozarządzania granicami zewnętrznymi.

2. W tym celu, ustawa europejska lub europejska ustawa ramowaustanawia środki dotyczące:

a) wspólnej polityki w zakresie wydawania wiz i innych doku-mentów uprawniających do krótkiego pobytu;

b) kontroli, której podlegają osoby przekraczające granice ze-wnętrzne;

c) warunków swobodnego poruszania się obywateli państw trze-cich, w krótkim okresie, po terytorium Unii;

d) wszelkich środków niezbędnych dla stopniowego wprowadzaniawspólnego systemu zintegrowanego zarządzania granicami zewnętrz-nymi;

e) braku jakiejkolwiek kontroli osób, niezależnie od ich przynależ-ności państwowej, przy przekraczaniu granic wewnętrznych.

3. Niniejszy artykuł nie narusza kompetencji Państw Członkow-skich w sferze geograficznego wytyczania ich granic, zgodnie z pra-wem międzynarodowym.

149

Artykuł III-167

1. Unia prowadzi wspólną politykę w dziedzinie azylu i tymcza-sowej ochrony, mającą na celu przyznanie odpowiedniego statusukażdemu obywatelowi państwa trzeciego wymagającemu międzyna-rodowej ochrony oraz mającą na celu zapewnienie przestrzeganiazasady niewydalania. Polityka ta jest zgodna z Konwencją Genewskąz dnia 28 lipca 1951 roku i Protokołem z dnia 31 stycznia 1967 rokudotyczącymi statusu uchodźców, jak również z innymi odpowiednimitraktatami.

2. W tym celu ustawa europejska lub europejska ustawa ramowaustanawia środki dotyczące wspólnego europejskiego systemu azylo-wego obejmujące:

a) jednolity status azylanta dla obywateli państw trzecich, obowią-zujący w całej Unii,

b) jednolity status dodatkowej ochrony dla obywateli państw trze-cich, którzy nie uzyskawszy azylu europejskiego, wymagają między-narodowej ochrony,

c) jednolity status tymczasowej ochrony dla osób przesiedlonych,na wypadek masowego napływu,

d) wspólną procedurę przyznawania i pozbawiania jednolitegostatusu azylanta lub ochrony dodatkowej,

e) kryteria i mechanizmy ustalania Państwa Członkowskiego od-powiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o udzielenie azylu lub do-datkowej ochrony,

f) normy w sprawie warunków przyjmowania osób ubiegającychsię o azyl lub o ochronę dodatkową lub tymczasową,

g) partnerstwo i współpracę z państwami trzecimi w celu zarzą-dzania napływem osób ubiegających się o azyl lub o ochronę dodat-kową lub tymczasową.

3. W przypadku gdy jedno lub więcej Państw Członkowskich znaj-dzie się w nadzwyczajnej sytuacji charakteryzującej się nagłym na-pływem obywateli państw trzecich, Rada Ministrów może przyjąć, na

150

wniosek Komisji, rozporządzenia europejskie lub decyzje europejskiezawierające środki tymczasowe na korzyść zainteresowanych PaństwCzłonkowskich. Rada Ministrów stanowi i po konsultacji z Parla-mentem Europejskim.

Artykuł III-1681. Unia prowadzi wspólną politykę w dziedzinie imigracji mającą

na celu, na każdym etapie, skuteczne zarządzanie napływem uchodź-ców, sprawiedliwe traktowanie obywateli państw trzecich przebywa-jących legalnie w Państwach Członkowskich oraz zapobieganie iwzmocnione zwalczanie nielegalnej imigracji i handlu ludźmi.

2. W tym celu ustawa europejska lub europejska ustawa ramowaustanawia środki:

a) dotyczące warunków wjazdu i pobytu oraz norm dotyczącychprocedur wydawania przez Państwa Członkowskie długoterminowychwiz i dokumentów pobytowych, w tym dla celów łączenia rodzin;

b) określające prawa, na których obywatele państw trzecich prze-bywający legalnie w jednym Państwie Członkowskim, w tym warunkiregulujące swobodny przepływ i pobyt w innych Państwach Człon-kowskich;

c) dotyczące nielegalnej imigracji i nielegalnego pobytu, w tymodsyłania i repatriacji osób przebywających nielegalnie;

d) zwalczania handlu ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi.3: Unia może podpisać z państwami trzecimi porozumienia o re-

admisji do państwa pochodzenia obywateli państw trzecich przeby-wających nielegalnie, zgodnie z artykułem III-227.

4: Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa może usta-nowić środki mające na celu zachęcanie i wspieranie podejmowanychprzez Państwa Członkowskie działań popierających integrację oby-wateli państw trzecich przebywających legalnie na ich terytorium, zwyjątkiem wszelkiej harmonizacji przepisów ustawowych i wyko-nawczych Państw Członkowskich.

5. Niniejszy artykuł nie narusza prawa Państw Członkowskich doustalania wielkości napływu obywateli państw trzecich z państw trze-

151

cich na ich terytorium w poszukiwaniu pracy najemnej lub pracy wy-konywanej na własny rachunek.

Artykuł III-169Polityki Unii, o których mowa w niniejszej sekcji oraz ich realiza-

cja także w kwestii finansowej podlegają zasadzie solidarności i spra-wiedliwego podziału odpowiedzialności pomiędzy Państwami Człon-kowskimi. Akty prawne Unii przyjęte zgodnie z niniejszą sekcji zaw-sze, gdy jest to konieczne, zawierają odpowiednie środki w celu zasto-sowania tej zasady.

SEKCJA 3WSPÓŁPRACA SĄDOWA W SPRAWACH CYWILNYCH

Artykuł III-1701. Unia rozwija współpracę sądową w sprawach cywilnych mają-

cych skutki transgraniczne opartą na zasadzie wzajemnego uznaniadecyzji sądowych i pozasądowych. Współpraca ta może obejmowaćdziałania zmierzające do zbliżenia przepisów ustawowych i wyko-nawczych Państw Członkowskich.

2. W tym celu ustawa europejska lub europejska ustawa ramowaustanawia środki zmierzające między innymi do zapewnienie:

a) wzajemnego uznawania przez Państwa Członkowskie orzeczeńsądowych i pozasądowych i ich wykonywania;

b) transgranicznego doręczania pism sądowych i pozasądowych;c) zgodności norm mających zastosowanie w Państwach Człon-

kowskich w dziedzinie kolizji i sporów o właściwość;d) współpracy w dziedzinie gromadzenia dowodów;e) wysokiego poziomu dostępu do wymiaru sprawiedliwości;f) należytego biegu procedur cywilnych, wspierając w razie po-

trzeby zgodność norm procedury cywilnej mających zastosowanie wPaństwach Członkowskich;

g) rozwoju alternatywnych metod rozwiązywania sporów;

152

h) wspieranie szkolenia funkcjonariuszy oraz pracowników wy-miaru sprawiedliwości.

3. W odstępstwie od ustępu 2, środki dotyczące prawa rodzinnegomające skutki transgraniczne są ustanowione przez ustawę europejskąlub europejską ustawę ramową Rady Ministrów. Rada Ministrów sta-nowi jednomyślnie po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

Rada Ministrów, na wniosek Komisji, może podjąć decyzję euro-pejską określającą aspekty prawa rodzinnego mające skutki transgra-niczne, które mogą być przyjęte z zastosowaniem zwykłej proceduryustawodawczej. Rada Ministrów stanowi jednomyślnie po konsultacjiz Parlamentem Europejskim.

SEKCJA 4WSPÓŁPRACA SĄDOWA W SPRAWACH KARNYCH

Artykuł III-1711. Współpraca sądowa w sprawach karnych w Unii opiera się na

zasadzie wzajemnego uznawania wyroków i decyzji sądowych iobejmuje zbliżanie przepisów ustawowych i wykonawczych PaństwCzłonkowskich w dziedzinach określonych w artykule III-172 ustęp 2.

Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawia środ-ki zmierzające do:

a) ustanowienia reguł i procedur, zapewniających w całej Uniiuznawanie wszelkich form wyroków i decyzji sądowych;

b) zapobiegania i rozwiązywania sporów o właściwość międzyPaństwami Członkowskimi;

c) wspierania szkolenia funkcjonariuszy i pracowników wymiarusprawiedliwości;

d) ułatwiania współpracy między organami wymiaru sprawiedli-wości lub równoważnymi organami Państw Członkowskich w ramachścigania karnego i wykonywania decyzji.

2. W celu ułatwienia wzajemnego uznawania wyroków i decyzjisądowych oraz współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych

153

mającej wymiar transgraniczny, europejska ustawa ramowa możeustanawiać minimalne normy dotyczące:

a) wzajemnej dopuszczalności dowodów między PaństwamiCzłonkowskimi;

b) praw jednostki w postępowaniu karnym;c) praw ofiar przestępstw;d) pozostałych specyficznych aspektów postępowania karnego,

które uprzednio określiła Rada Ministrów w decyzji europejskiej.Rada Ministrów stanowi jednomyślnie po uzyskaniu zgody Parla-mentu Europejskiego.

Przyjęcie tych minimalnych norm nie stanowi przeszkody dlaPaństw Członkowskich w utrzymaniu lub ustanowieniu wyższegopoziomu ochrony praw jednostki w postępowaniu karnym.

Artykuł III-1721. Europejska ustawa ramowa może ustanowić normy minimalne

określające przestępstwo oraz kary w dziedzinach szczególnie poważ-nych form przestępczości o wymiarze transgranicznym, wynikającymz rodzaju lub skutków tych przestępstw lub ze szczególnej potrzebywspólnego ich zwalczania.

Takimi formami przestępczości są: terroryzm, handel ludźmi i sek-sualne wykorzystywanie kobiet i dzieci, nielegalny handel narkoty-kami, nielegalny handel bronią, pranie brudnych pieniędzy, korupcja,fałszowanie środków płatniczych, przestępczość komputerowa i prze-stępczość zorganizowana.

W zależności od rozwoju przestępczości Rada Ministrów możepodjąć decyzję europejską określającą inne formy przestępczościspełniające kryteria wymienione w niniejszym ustępie. Rada Mini-strów stanowi jednomyślnie po uzyskaniu zgody Parlamentu Europej-skiego.

2. Jeżeli zbliżenie norm prawa karnego okazuje się niezbędne wcelu zapewnienia skutecznej realizacji polityki Unii w dziedzinie,która stała się przedmiotem środków harmonizujących, europejska

154

ustawa ramowa może ustanowić normy minimalne określające prze-stępstwo i kary w danej dziedzinie.

Bez uszczerbku dla artykułu III-165, ta ustawa ramowa jestuchwalana zgodnie z procedurą zastosowaną w przypadku przyjmo-wania środków harmonizujących, o których mowa w poprzednimustępie.

Artykuł III-173Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa może ustanowić

środki w celu wspierania działania Państw Członkowskich w dziedzi-nie zapobiegania przestępczości. Środki te nie mogą obejmować zbli-żania przepisów ustawowych i wykonawczych Państw Członkow-skich.

Artykuł III-1741. Zadaniem Eurojustu jest wspieranie i wzmacnianie koordynacji i

współpracy między krajowymi organami ścigania w sprawach poważ-nej przestępczości, która dotyczy dwu lub więcej Państw Członkow-skich, albo która wymaga wspólnego ścigania, na podstawie operacjiprowadzonych i informacji dostarczanych przez organy PaństwCzłonkowskich i Europol.

2. Ustawa europejska określa strukturę, funkcjonowanie, zakresdziałań i zadania Eurojustu. Do zadań tych mogą należeć:

a) wszczynanie i koordynowanie ścigania karnego prowadzonegoprzez właściwe organy krajowe, w szczególności ściganie przestępstwna szkodę interesów finansowych Unii;

b) wzmocnienie współpracy sądowej, w tym poprzez rozwiązywa-nie sporów o właściwość i poprzez ściślejszą współpracę z EuropejskąSiecią Sądową;

Ustawa europejska określa także warunki udziału Parlamentu Eu-ropejskiego i parlamentów narodowych w ocenie działalności Euroju-stu.

3. W ramach ścigania, o którym mowa w niniejszych postanowie-niach, bez uszczerbku dla artykułu III-175, akty urzędowe w postę-

155

powaniu sądowym wykonywane są przez właściwych urzędnikówkrajowych.

Artykuł III-1751. W walce z poważną przestępczością o wymiarze transgranicz-

nym oraz przestępstwami na szkodę interesów Unii, ustawa europej-ska Rady Ministrów może ustanowić Prokuraturę Europejską przyEurojuście. Rada Ministrów stanowi jednomyślnie po uzyskaniu zgo-dy Parlamentu Europejskiego.

2. Prokuratura Europejska jest właściwa do spraw dochodzenia,ścigania, wnoszenia oskarżenia, w razie potrzeby w powiązaniu zEuropolem, przeciw osobom, które jako sprawcy lub współsprawcypopełniły poważne przestępstwa, dotyczące kilku Państw Członkow-skich, oraz przestępstwa na szkodę interesów finansowych Unii, okre-ślonych w ustawie europejskiej przewidzianej w ustępie 1. Prokuratu-ra Europejska jest właściwa do wnoszenia publicznego oskarżeniaprzed właściwymi sądami Państw Członkowskich w związku z tymiprzestępstwami.

3. Ustawa europejska, o której mowa w ustępie 1 określa statusProkuratury Europejskiej, warunki wypełniania jej zadań, przepisyregulujące jej działalność oraz zasady dopuszczalności dowodów isądowej kontroli działań proceduralnych podejmowanych przez Pro-kuraturę Europejską w ramach powierzonych jej funkcji.

SEKCJA 5WSPÓŁPRACA POLICYJNA

Artykuł III-1761. Unia ustanawia współpracę obejmującą wszystkie organy

Państw Członkowskich, które są właściwe w sprawach bezpieczeń-stwa wewnętrznego, włącznie z policją, służbami celnymi i innymiwyspecjalizowanymi organami ścigania, w zapobieganiu, wykrywaniui ściganiu przestępstw.

156

2. W tym celu ustawa europejska lub europejska ustawa ramowamogą ustanowić środki dotyczące:

a) gromadzenia, przechowywania, przetwarzania, analizowania iwymiany istotnych informacji;

b) wspierania szkolenia personelu oraz współpracy w zakresiewymiany personelu oraz wyposażenia i badań w dziedzinie kryminali-styki;

c) wspólnych technik śledczych dotyczących wykrywania formpoważnej przestępczości zorganizowanej.

3. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa Rady Mini-strów może ustanowić środki dotyczące współpracy operacyjnej mię-dzy organami, o których mowa w niniejszym artykule. Rada Mini-strów stanowi jednomyślnie po konsultacji z Parlamentem Europej-skim.

Artykuł III-1771. Zadaniem Europolu jest wspieranie i umacnianie działalności

organów policyjnych i innych organów ścigania Państw Członkow-skich oraz ich wzajemnej współpracy w zapobieganiu i zwalczaniuciężkiej przestępczości dotyczącej dwóch lub kilku Państw Człon-kowskich, terroryzmu i form przestępczości naruszających wspólnyinteres będący przedmiotem polityki Unii.

2. Ustawa europejska określa strukturę, funkcjonowanie, zakresdziałalności i zadania Europolu. Zadania te mogą obejmować:

a) gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie, analizowanie iwymianę informacji przekazywanych przez organy Państw Człon-kowskich, państw trzecich lub instytucji spoza UE;

b) koordynację, organizację i realizację działań śledczych i opera-cyjnych prowadzonych wspólnie z właściwymi organami PaństwCzłonkowskich lub w ramach wspólnych grup dochodzeniowych, wrazie potrzeby we współpracy z Eurojustem.

Ustawa europejska określa ponadto tryb kontroli działalności Eu-ropolu przez Parlament Europejski, do której zostają także włączoneparlamenty narodowe Państw Członkowskich.

157

3. Wszelkie działania operacyjne Europolu muszą być prowadzonew porozumieniu i za zgodą władz Państw Członkowskich, którychterytorium dotyczą. Użycie środków przymusu należy do wyłącznejkompetencji właściwych organów krajowych.

Artykuł III-178Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa Rady Ministrów

określa warunki i ograniczenia podejmowania przez właściwe organyPaństw Członkowskich, wymienione w artykułach III-171 i III-176,działań na terytorium innego Państwa Członkowskiego, w porozumie-niu i za zgodą władz tego państwa. Rada Ministrów stanowi jedno-myślnie po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

ROZDZIAŁ VDZIEDZINY PODEJMOWANIA PRZEZ UNIĘ DZIAŁAŃ

KOORDYNUJĄCYCH,UZUPEŁNIAJĄCYCH LUB WSPIERAJĄCYCH

SEKCJA 1ZDROWIE PUBLICZNE

Artykuł III-1791. Przy określaniu i realizacji wszystkich polityk i działań Unii za-

pewnia się wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego.Działanie Unii, które uzupełnia polityki krajowe, nakierowane jest

na poprawę zdrowia publicznego, zapobieganie chorobom i dolegli-wościom ludzkim oraz usuwanie źródeł zagrożeń dla zdrowia fizycz-nego i umysłowego. Działanie to obejmuje zwalczanie epidemii, po-przez wspieranie badań nad ich przyczynami, sposobami ich rozprze-strzeniania się oraz zapobiegania im, jak również informacji i edukacjizdrowotnej.

158

Unia uzupełnia działanie Państw Członkowskich w celu zmniej-szenia szkodliwych dla zdrowia skutków narkomanii, włącznie z in-formacją i profilaktyką.

2. Unia zachęca do współpracy między Państwami Członkowskimiw dziedzinach określonych w niniejszym artykule oraz, jeżeli to ko-nieczne, wspiera ich działania.

Państwa Członkowskie, w powiązaniu z Komisją, koordynują mię-dzy sobą własne polityki i programy w dziedzinach określonych wustępie 1. Komisja może podjąć, w ścisłym kontakcie z PaństwamiCzłonkowskimi, każdą użyteczną inicjatywę w celu wsparcia tej ko-ordynacji, w szczególności, poprzez inicjatywy mające na celu okre-ślenie kierunków i wskaźników, organizowanie wymiany najlepszychpraktyk i przygotowanie elementów niezbędnych dla prowadzeniaokresowego nadzoru i oceny. Parlament Europejski jest wyczerpującoinformowany.

3. Unia i Państwa Członkowskie sprzyjają współpracy z państwamitrzecimi i kompetentnymi organizacjami międzynarodowymi w dzie-dzinie zdrowia publicznego.

4. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa przyczyniasię do osiągnięcia celów określonych w niniejszym artykule ustana-wiając następujące środki w celu rozwiązania wspólnych problemóww dziedzinie bezpieczeństwa:

a) środki ustanawiające wysokie standardy jakości i bezpieczeń-stwa organów i substancji pochodzenia ludzkiego, krwi i pochodnychkrwi; środki te nie stanowią przeszkody dla Państwa Członkowskiegow utrzymaniu lub ustanawianiu bardziej rygorystycznych środkówochronnych;

b) środki w dziedzinach weterynaryjnej i fitosanitarnej, mającebezpośrednio na celu ochronę zdrowia publicznego;

Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa jest uchwalanapo konsultacji z Komitetem Regionów i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

5. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa może rów-nież ustanowić środki zachęcające, zmierzające do ochrony i poprawy

159

zdrowia ludzkiego oraz zwalczania epidemii transgranicznych, z wy-łączeniem jakiejkolwiek harmonizacji przepisów ustawowych i wyko-nawczych Państw Członkowskich. Ustawa europejska i europejskaustawa ramowa jest uchwalana po konsultacji z Komitetem Regionówi Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

6. Do celów niniejszego artykułu, Rada Ministrów, na wniosekKomisji, może również przyjąć zalecenia.

7. Działanie Unii w dziedzinie zdrowia publicznego w pełni sza-nuje odpowiedzialność Państw Członkowskich za organizację iświadczenie usług zdrowotnych i opieki medycznej. W szczególnościśrodki określone w ustępie 4 litera a nie naruszają przepisów krajo-wych dotyczących pozyskiwania organów i krwi lub ich wykorzysty-wania do celów medycznych.

SEKCJA 2PRZEMYSŁ

Artykuł III-1801. Unia i Państwa Członkowskie czuwają nad zapewnieniem wa-

runków niezbędnych dla konkurencyjności przemysłu Unii.W tym celu, zgodnie z systemem wolnych i konkurencyjnych ryn-

ków, ich działania zmierzają do:a) przyspieszenia dostosowania przemysłu do zmian struktural-

nych;b) wspierania środowiska sprzyjającego inicjatywom i rozwojowi

przedsiębiorstw w całej Unii, a zwłaszcza małych i średnich przedsię-biorstw;

c) wspierania środowiska sprzyjającego współpracy między przed-siębiorstwami;

d) sprzyjania lepszemu wykorzystaniu potencjału przemysłowegopolityk innowacyjnych, badań i rozwoju technologicznego.

2. Państwa Członkowskie, w powiązaniu z Komisją, konsultują sięwzajemnie oraz, w miarę potrzeby, koordynują swoje działania. Ko-

160

misja może podjąć każdą użyteczną inicjatywę w celu wsparcia tejkoordynacji, w szczególności inicjatywy mające na celu określeniekierunków i wskaźników, organizowanie wymiany najlepszych prak-tyk i przygotowanie elementów niezbędnych dla prowadzenia okre-sowego nadzoru i oceny. Parlament Europejski jest wyczerpującoinformowany.

3. Unia przyczynia się do osiągania celów określonych w ustępie 1przez polityki i działania, które prowadzi na podstawie innych posta-nowień Konstytucji. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramo-wa może ustanowić szczególne środki przeznaczone na wsparciedziałań podjętych w Państwach Członkowskich, służących osiągnięciucelów określonych w ustępie 1, z wyłączeniem jakiejkolwiek harmo-nizacji przepisów ustawowych i wykonawczych Państw Członkow-skich. Ustawa europejska i europejska ustawa ramowa jest uchwalanapo konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

Niniejsza sekcja nie stanowi podstawy do wprowadzenia przezUnię jakiegokolwiek środka, który mógłby prowadzić do zakłóceniakonkurencji, bądź który zawiera przepisy podatkowe lub przepisyodnoszące się do praw i interesów pracowników najemnych.

SEKCJA 3KULTURA

Artykuł III-1811. Unia przyczynia się do rozkwitu kultur Państw Członkowskich,

w poszanowaniu ich różnorodności narodowej i regionalnej, równo-cześnie podkreślając znaczenie wspólnego dziedzictwa kulturowego.

2. Działanie Unii zmierza do zachęcania do współpracy międzyPaństwami Członkowskimi oraz, jeżeli to niezbędne, do wspierania iuzupełniania ich działań w następujących dziedzinach:

a) pogłębiania wiedzy oraz upowszechniania kultury i historii na-rodów europejskich,

b) zachowania i ochrony dziedzictwa kulturowego o znaczeniu eu-ropejskim,

161

c) niehandlowej wymiany kulturalnej,d) twórczości artystycznej i literackiej, włącznie z sektorem au-

diowizualnym.3. Unia i Państwa Członkowskie sprzyjają współpracy z państwami

trzecimi oraz z kompetentnymi organizacjami międzynarodowymi wdziedzinie kultury, zwłaszcza z Radą Europy.

4. Unia uwzględnia aspekty kulturowe w swoim działaniu na pod-stawie innych postanowień Konstytucji, zwłaszcza w celu poszano-wania i popierania różnorodności jej kultur.

5. Aby przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w niniej-szym artykule:

a) ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawiadziałania zachęcające, z wyłączeniem jakiejkolwiek harmonizacjiprzepisów ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich.Ustawa europejska i europejska ustawa ramowa jest uchwalana pokonsultacji z Komitetem Regionów;

b) Rada Ministrów, na wniosek Komisji, przyjmuje zalecenia.

SEKCJA 4EDUKACJA, KSZTAŁCENIE ZAWODOWE, MŁODZIEŻ I

SPORT

Artykuł III-1821. Unia przyczynia się do rozwoju edukacji o wysokiej jakości, po-

przez zachęcanie do współpracy między Państwami Członkowskimioraz, jeśli jest to niezbędne, poprzez wspieranie i uzupełnianie ichdziałalności. Unia w pełni szanuje odpowiedzialność Państw Człon-kowskich za treść nauczania i organizację systemów edukacyjnych,jak również ich różnorodność kulturową i językową.

2. Działanie Unii zmierza do:a) rozwoju wymiaru europejskiego w edukacji, zwłaszcza przez

nauczanie i upowszechnianie języków Państw Członkowskich;

162

b) sprzyjania mobilności studentów i nauczycieli, w tym poprzezzachęcanie do akademickiego uznawania dyplomów i okresów stu-diów;

c) promowania współpracy między instytucjami edukacyjnymi;d) rozwoju wymiany informacji i doświadczeń w kwestiach wspól-

nych dla systemów edukacyjnych Państw Członkowskich;e) sprzyjania rozwojowi wymiany młodzieży i wymiany instrukto-

rów społeczno-oświatowych i zachęcania młodzieży do udziału wżyciu demokratycznym Europy;

f) popierania rozwoju kształcenia na odległość.g) rozwoju europejskiego wymiaru sportu, przez popieranie uczci-

wej rywalizacji i współpracy między organizacjami sportowymi, jakrównież przez ochronę integralności fizycznej i umysłowej sportow-ców, w szczególności młodych sportowców.

3. Unia i Państwa Członkowskie sprzyjają współpracy z państwamitrzecimi oraz z kompetentnymi organizacjami międzynarodowymi wdziedzinie edukacji, zwłaszcza z Radą Europy.

4. Aby przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w niniej-szym artykule:

a) ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawiaśrodki zachęcające, z wyłączeniem jakiejkolwiek harmonizacji przepi-sów ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich. Ustawaeuropejska i europejska ustawa ramowa jest uchwalana po konsultacjiz Komitetem Regionów i Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

b) Rada Ministrów, na wniosek Komisji, przyjmuje zalecenia.

Artykuł III-1831. Unia realizuje politykę kształcenia zawodowego, która wspiera i

uzupełnia działanie Państw Członkowskich, w pełni szanując odpo-wiedzialność Państw Członkowskich za treść i organizację kształceniazawodowego.

2. Działanie Unii zmierza do:

163

a) ułatwienia przystosowania się do zmian w przemyśle, zwłaszczaprzez kształcenie zawodowe i przekwalifikowanie;

b) poprawy kształcenia zawodowego wstępnego i ustawicznego wcelu ułatwienia integracji zawodowej i reintegracji z rynkiem pracy;

c) ułatwienia dostępu do kształcenia zawodowego i sprzyjania mo-bilności instruktorów i kształcących się, a zwłaszcza młodzieży;

d) pobudzania współpracy w dziedzinie kształcenia między insty-tucjami edukacyjnymi lub kształcenia zawodowego a przedsiębior-stwami;

e) rozwoju wymiany informacji i doświadczeń w kwestiach wspól-nych dla systemów kształcenia Państw Członkowskich.

3. Unia i Państwa Członkowskie sprzyjają współpracy z państwamitrzecimi i kompetentnymi organizacjami międzynarodowymi w dzie-dzinie kształcenia zawodowego.

4. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa przyczyniasię do osiągnięcia celów określonych w niniejszym artykule, z wyłą-czeniem jakiejkolwiek harmonizacji przepisów ustawowych i wyko-nawczych Państw Członkowskich. Ustawa europejska i europejskaustawa ramowa jest uchwalana po konsultacji z Komitetem Regionówi Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

SEKCJA 5OCHRONA CYWILNA

Artykuł III-1841. Unia zachęca do współpracy między Państwami Członkowskimi

w celu wzmocnienia skuteczności systemów zapobiegania i ochronyprzed katastrofą naturalną lub spowodowaną działalnością człowiekawewnątrz Unii.

Działanie Unii zmierza do:a) wspierania i uzupełniania działania Państw Członkowskich na

szczeblu krajowych, regionalnym i lokalnym dotyczących zapobiega-nia zagrożeniu, przygotowania personelu ochrony cywilnej w Pań-

164

stwach Członkowskich oraz interwencji w razie katastrofy naturalnejlub spowodowaną działalnością człowieka;

b) popierania szybkiej i skutecznej współpracy operacyjnej międzykrajowymi służbami ochrony cywilnej;

c) sprzyjania spójności działań podejmowanych na szczeblu mię-dzynarodowym w dziedzinie ochrony cywilnej.

2. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawianiezbędne środki przyczyniające się do osiągnięcia celów, o którychmowa w ustępie 1, z wyłączeniem jakiejkolwiek harmonizacji przepi-sów ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich.

SEKCJA 6WSPÓŁPRACA ADMINISTRACYJNA

Artykuł III-1851. Skuteczne wdrażanie prawa Unii przez Państwa Członkowskie

mające istotne znaczenie dla dobrego funkcjonowania Unii, jestuznawane za sprawę będącą przedmiotem wspólnego zainteresowania.

2. Unia może wspierać wysiłki podejmowane przez PaństwaCzłonkowskie w celu poprawy zdolności administracyjnej do wdraża-nia prawa Unii. Działanie to może polegać w szczególności na uła-twianiu wymiany informacji i funkcjonariuszy oraz wspieraniu pro-gramów szkolenia. Żadne Państwo Członkowskie nie jest zobowiąza-ne do korzystania z tego wsparcia. Ustawa europejska ustanawia nie-zbędne w tym celu środki, z wyłączeniem jakiejkolwiek harmonizacjiprzepisów ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich

3. Niniejszy artykuł nie narusza zobowiązań Państw Członkow-skich do wdrażania prawa Unii ani prerogatyw i obowiązków Komisji.Nie narusza również pozostałych postanowień Konstytucji przewidu-jących współpracę administracyjną między Państwami Członkowski-mi oraz między nimi i Unią.

165

TYTUŁ IVSTOWARZYSZENIE KRAJÓW I TERYTORIÓW

ZAMORSKICH

Artykuł III-186Kraje i terytoria pozaeuropejskie, które utrzymują szczególne stosunkiz Danią, Francją, Niderlandami i Zjednoczonym Królestwem są sto-warzyszone z Unią. Lista tych krajów i terytoriów (dalej zwanych„krajami i terytoriami”) zawarta jest w załączniku II*.

Celem stowarzyszenia jest promowanie rozwoju gospodarczego ispołecznego krajów i terytoriów oraz ustanowienie ścisłych stosun-ków gospodarczych między nimi i Unią jako całością.

Stowarzyszenie służy przede wszystkim sprzyjaniu interesom ipomyślności mieszkańców tych krajów i terytoriów, w sposób prowa-dzący je do rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego, doczego aspirują.

Artykuł III-187Stowarzyszenie ma następujące cele.a) Państwa Członkowskie stosują w wymianie handlowej z kra-

jami i terytoriami takie same warunki, jakie stosują między sobą napodstawie Konstytucji,

b) Każdy kraj lub terytorium stosuje w swej wymianie handlowejz Państwami Członkowskimi oraz innymi krajami i terytoriami takiesame warunki, jakie stosuje względem Państwa europejskiego, z któ-rym utrzymuje szczególne stosunki,

c) Państwa Członkowskie przyczyniają się do inwestycji, któ-rych wymaga stopniowy rozwój tych krajów i terytoriów,

d) W odniesieniu do inwestycji finansowanych przez Unię udziałw przetargach i dostawach jest otwarty na równych warunkach dla

* Ten załącznik, odpowiadający załącznikowi II do TWE ma być sporządzo-ny.

166

wszystkich osób fizycznych i prawnych, które mają przynależnośćPaństwa Członkowskiego lub jednego z krajów i terytoriów,

)W stosunkach między Państwami Członkowskimi oraz krajami iterytoriami prawo przedsiębiorczości obywateli i spółek jest regulo-wane zgodnie z postanowieniami i przy zastosowaniu procedur prze-widzianych w podsekcji dotyczącej prawa przedsiębiorczości oraz naniedyskryminacyjnych podstawach, z zastrzeżeniem przepisów szcze-gólnych przyjętych na podstawie artykułu III-191.

Artykuł III-1881. Cła na przywóz do Państw Członkowskich towarów pochodzą-

cych z krajów i terytoriów są zakazane tak jak cła między PaństwamiCzłonkowskimi zgodnie Konstytucją.

2. Cła na przywóz do każdego kraju lub terytorium z PaństwCzłonkowskich lub z innego kraju lub terytorium są zakazane zgodniez postanowieniami artykułu III-38.

3. Kraje i terytoria mogą jednak nakładać cła odpowiadające po-trzebom ich rozwoju i uprzemysłowienia lub cła o charakterze fiskal-nym, mające na celu zasilanie ich budżetu.

Cła określone w pierwszym akapicie nie mogą przewyższać po-ziomu ceł nałożonych na przywóz produktów pochodzących z Pań-stwa Członkowskiego, z którym każdy kraj lub terytorium utrzymujeszczególne stosunki.

4. Ustęp 2 nie ma zastosowania do krajów lub terytoriów, które zracji ich szczególnych zobowiązań międzynarodowych, którymi sązwiązane, stosują już niedyskryminacyjną taryfę celną.

5. Ustanowienie lub zmiana ceł nałożonych na towary przywożonedo krajów i terytoriów nie powinno powodować faktycznej lub praw-nej, bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji między przywozem zróżnych Państw Członkowskich.

Artykuł III-189Jeżeli poziom ceł mających zastosowanie do towarów pochodzą-

cych z państwa trzeciego przy wjeździe do kraju lub na terytorium

167

może, po zastosowaniu artykułu III-188 ustęp 1, spowodować zakłó-cenia w handlu ze szkodą dla Państwa Członkowskiego, może onożądać od Komisji zaproponowania innym Państwom Członkowskimpodjęcia działań niezbędnych do zaradzenia tej sytuacji.

Artykuł III-190Z zastrzeżeniem postanowień dotyczących zdrowia publicznego,

bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego, swoboda prze-pływu pracowników z krajów i terytoriów do Państw Członkowskichoraz z Państw Członkowskich do krajów i terytoriów będzie uregulo-wana zgodnie z artykułem III-191.

Artykuł III-191Rada Ministrów, przyjmuje jednomyślnie, na podstawie doświad-

czeń nabytych w ramach stowarzyszenia krajów i terytoriów z Unią,rozporządzenia europejskie i decyzje europejskie dotyczące sposobówi procedury stowarzyszenia krajów i terytoriów z Unią.

Artykuł III-192Artykuły III-186 – III-191 stosują się do Grenlandii, z zastrzeże-

niem specyficznych postanowień zawartych w Protokole w sprawieszczególnych ustaleń dla Grenlandii.

TYTUŁ VDZIAŁANIA ZEWNĘTRZNE UNII

ROZDZIAŁ 1POSTANOWIENIA O OGÓLNYM ZASTOSOWANIU

Artykuł III-1931. W swych działaniach na arenie międzynarodowej Unia kieruje

się zasadami, które przyświecały jej utworzeniu, rozwojowi i posze-rzeniu i które zamierza wspierać na świecie, takimi jak demokracja,

168

państwo prawne, powszechność i niepodzielność praw człowieka ipodstawowych wolności, poszanowanie godności ludzkiej, zasadyrówności i solidarności oraz przestrzeganie prawa międzynarodowegozgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych.

Unia dąży do rozwijania stosunków i budowania partnerstwa zpaństwami trzecimi, organizacjami międzynarodowymi, regionalnymilub światowymi, które również przyjęły te wartości. Sprzyja rozwią-zaniom wielostronnym dla wspólnych problemów, w szczególności wramach Narodów Zjednoczonych.

2. Unia określa i prowadzi wspólną politykę i działania; działarównież na rzecz osiągnięcia wysokiego stopnia współpracy wewszelkich dziedzinach stosunków międzynarodowych, w celu:

a) ochrony wspólnych wartości, podstawowych interesów, bezpie-czeństwa, niezależności i integralności Unii;

b) umacniania i wspierania demokracji, państwa prawnego, prawczłowieka i prawa międzynarodowego;

c) utrzymania pokoju, zapobiegania konfliktom i umacniania bez-pieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty NarodówZjednoczonych;

d) wspierania trwałego rozwoju gospodarczego i społecznego orazw zakresie środowiska naturalnego państw rozwijających się, przy-jąwszy za nadrzędny cel likwidację ubóstwa;

e) zachęcania wszystkich państw do integracji w ramach gospodar-ki światowej, również drogą stopniowej eliminacji ograniczeń w han-dlu międzynarodowym;

f) opracowywania międzynarodowych środków służących ochroniei poprawie stanu środowiska oraz trwałego zarządzania światowymizasobami naturalnymi, w celu zapewnienia trwałego rozwoju;

g) niesienia pomocy narodom, państwom i regionom w usuwaniuskutków katastrof naturalnymi lub wywołanych działalnością czło-wieka;

h) wspieranie systemu międzynarodowego opartego na wzmocnio-nej współpracy wielostronnej i właściwego zarządzania w skali świa-towej.

169

3. Unia szanuje zasady i realizuje cele wymienione w ustępach 1 i2 przy opracowywaniu i realizacji różnych dziedzin działania ze-wnętrznego Unii ujętych w niniejszym tytule oraz aspektów ze-wnętrznych innych polityk Unii.

Unia czuwa nad zachowaniem spójności wszystkich dziedzin jejzewnętrznego działania oraz między nimi a jej innymi politykami.Rada Ministrów i Komisja, z pomocą Ministra Spraw ZagranicznychUnii, zapewniają tę spójność i współpracują w tym celu.

Artykuł III-1941. Na podstawie zasad i celów wymienionych w artykule III-193,

Rada Europejska określa interesy i cele strategiczne Unii.Decyzje europejskie Rady Europejskiej w sprawie interesów i ce-

lów strategicznych Unii dotyczą wspólnej polityki zagranicznej i bez-pieczeństwa, jak również innych dziedzin związanych z działaniamizewnętrznymi Unii. Decyzje te mogą dotyczyć relacji Unii z pań-stwem lub regionem, lub określonego tematu. Określają czas trwania iśrodki, które mają być przekazane przez Unię i Państwa Członkow-skie.

Rada Europejska stanowi jednomyślnie, na zalecenie Rady Mini-strów, która przyjmuje je na warunkach określonych dla każdej dzie-dziny. Decyzje europejskie Rady Europejskiej są wprowadzane wżycie zgodnie z procedurami przewidzianymi w Konstytucji.

2. Minister Spraw Zagranicznych, w zakresie wspólnej polityki za-granicznej i bezpieczeństwa, zaś Komisja, w odniesieniu do pozosta-łych dziedzin działania zewnętrznego, mogą przedkładać Radzie Mi-nistrów wspólne propozycje.

170

ROZDZIAŁ IIWSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA

I BEZPIECZEŃSTWA

Artykuł III-1951. W kontekście zasad i celów swoich działań zewnętrznych, Unia

określa i realizuje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa,obejmującą wszystkie dziedziny polityki zagranicznej i bezpieczeń-stwa.

2. Państwa Członkowskie popierają, aktywnie i bez zastrzeżeń,politykę zewnętrzną i bezpieczeństwa Unii w duchu lojalności i wza-jemnej solidarności.

Państwa Członkowskie działają zgodnie na rzecz umacniania irozwijania wzajemnej solidarności politycznej. Powstrzymują się odwszelkich działań, które byłyby sprzeczne z interesami Unii lub mo-głyby zaszkodzić jej skuteczności jako spójnej sile w stosunkach mię-dzynarodowych.

Rada Ministrów i Minister Spraw Zagranicznych Unii czuwają nadposzanowaniem tych zasad.

3. Unia prowadzi wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwapoprzez:

a) określanie ogólnych wytycznych,b) podejmowanie decyzji o:i) działaniach Unii,ii) stanowiskach Unii,iii) realizacji działań i stanowisk,c) umacnianie systematycznej współpracy między Państwami

Członkowskimi w prowadzeniu ich polityki.

Artykuł III-1961. Rada Europejska określa ogólne wytyczne wspólnej polityki za-

granicznej i bezpieczeństwa, łącznie ze sprawami mającymi wpływ nakwestie polityczno-obronne.

171

Jeżeli wydarzenia międzynarodowe tego wymagają, Przewodni-czący Rady Europejskiej zwołuje nadzwyczajne posiedzenie RadyEuropejskiej w celu określenia strategicznych kierunków polityki Uniiw obliczu takich wydarzeń.

2. Na podstawie określonych przez Radę Europejską kierunkówstrategicznych Rada Ministrów podejmuje decyzje europejskie, nie-zbędne do określenia i wprowadzenia w życie wspólnej polityki za-granicznej i bezpieczeństwa.

Artykuł III-1971. Minister Spraw Zagranicznych Unii, który przewodniczy Radzie

Ministrów do Spraw Zagranicznych, poprzez swoje propozycje wnosiwkład w kształtowanie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeń-stwa oraz zapewnia wprowadzanie w życie decyzji europejskich po-dejmowanych przez Radę Europejską i Radę Ministrów.

2. W sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bez-pieczeństwa, Unia jest reprezentowana przez Ministra Spraw Zagra-nicznych Unii. Minister prowadzi dialog polityczny w imieniu Uniioraz wyraża stanowisko Unii w organizacjach międzynarodowych ipodczas konferencji międzynarodowych.

3. W wykonywaniu mandatu Minister Spraw Zagranicznych Uniikorzysta ze wsparcia Europejskiej Służby do Spraw Działań Ze-wnętrznych. Służba działa we współpracy ze służbami dyplomatycz-nymi Państw Członkowskich3

Artykuł III-1981. W przypadku gdy sytuacja międzynarodowa wymaga podjęcia

przez Unię działań operacyjnych, Rada Ministrów podejmuje nie-zbędne decyzje europejskie. Decyzje te określają cele, zakres i środki,jakie maja być oddane do dyspozycji Unii, warunki wprowadzania ichw życie oraz – w razie potrzeby – czas ich trwania.

3 Zob. Deklaracja w sprawie utworzenia Europejskiej Służby do SprawDziałań Zewnętrznych.

172

Jeżeli nastąpiła zmiana okoliczności mająca wyraźny wpływ nakwestię stanowiącą przedmiot takiej decyzji europejskiej, Rada Mini-strów dokonuje przeglądu zasad i celów działania oraz podejmujeniezbędne decyzje europejskie. Dopóki Rada Ministrów nie podjęładziałań, decyzja europejska w sprawie działania Unii pozostaje wmocy.

2. Takie decyzje europejskie wiążą państwa członkowskie w od-niesieniu do zajmowanych przez nie stanowisk i prowadzonych dzia-łań.

3. O wszelkich zamiarach zajęcia krajowego stanowiska lub podję-cia jakiegokolwiek krajowego działania w zastosowaniu decyzji euro-pejskiej, o której mowa w ustępie 1, należy poinformować w takimczasie, aby możliwe było – w razie potrzeby – wcześniejsze przepro-wadzenie w Radzie Ministrów uzgodnień. Obowiązek wcześniejszegopoinformowania nie dotyczy postanowień stanowiących jedynie pro-ste wykonanie decyzji europejskich na płaszczyźnie krajowej.

4. W przypadku bezwzględnej konieczności wynikającej z rozwojusytuacji i wobec braku nowej decyzji europejskiej, Państwa Człon-kowskie mogą podjąć w trybie pilnym niezbędne postanowienia,uwzględniając ogólne cele decyzji europejskiej, o której mowa wustępie 1. Państwo Członkowskie, które podejmuje takie postanowie-nia, informuje o nich niezwłocznie Radę Ministrów.

6. W przypadku poważnych trudności w wykonaniu decyzji euro-pejskiej przewidzianej w niniejszym artykule, Państwo Członkowskiepowiadamia o nich Radę Ministrów, która rozważa je i poszukujewłaściwych rozwiązań. Nie mogą być one sprzeczne z celami wspól-nego działania ani szkodzić jego skuteczności.

Artykuł III-199Rada Ministrów podejmuje decyzje europejskie, które określają

podejście Unii do danego problemu o charakterze geograficznym lubprzedmiotowym. Państwa Członkowskie zapewniają zgodność swychpolityk krajowych ze stanowiskami Unii.

173

Artykuł III-2001. Każde Państwo Członkowskie, Minister Spraw Zagranicznych

Unii lub Minister przy wsparciu Komisji, mogą zwracać się do RadyMinistrów ze wszelkimi pytaniami dotyczącymi wspólnej politykizagranicznej i bezpieczeństwa oraz przedkładać jej wnioski .

2. W przypadkach wymagających szybkiej decyzji Minister SprawZagranicznych Unii zwołuje, z inicjatywy własnej lub na żądanie Pań-stwa Członkowskiego, w ciągu 48 godzin lub – w razie bezwzględnejpotrzeby – w krótszym terminie, nadzwyczajne posiedzenie RadyMinistrów.

Artykuł III-2011. Decyzje europejskie, o których mowa w niniejszym rozdziale,

Rada Ministrów podejmuje stanowiąc jednomyślnie. Wstrzymanie sięod głosu przez członków obecnych lub reprezentowanych nie stanowiprzeszkody w podjęciu takich decyzji.

Każdy członek Rady Ministrów, który wstrzymuje się od głosu,może jednocześnie złożyć formalne oświadczenie. W takim przypad-ku nie jest on zobowiązany do wykonania decyzji europejskiej, aleakceptuje, że decyzja ta wiąże Unię. W duchu wzajemnej solidarnościto Państwo Członkowskie powstrzymuje się od wszelkich działań,które mogłyby być sprzeczne lub utrudnić działania Unii podejmowa-ne na podstawie tej decyzji. Pozostałe Państwa Członkowskie szanująjego stanowisko. Decyzja nie zostaje podjęta, jeżeli członkowie RadyMinistrów, którzy złożyli oświadczenie w związku ze wstrzymaniemsię od głosu, reprezentują co najmniej jedną trzecią Państw Człon-kowskich reprezentujących co najmniej jedną trzecią ludności Unii.

2. Na zasadzie odstępstwa od postanowień ustępu 1 Rada Mini-strów stanowi większością kwalifikowaną w sytuacji, gdy:

a) podejmuje decyzje europejskie w sprawie działań i stanowiskUnii na podstawie decyzji europejskiej Rady Europejskiej, dotyczącejstrategicznych interesów i celów Unii, określonej w artykule III-194ustęp 1,

174

b) podejmuje decyzję w sprawie działania lub stanowiska Unii, nawniosek Ministra przedłożony w wyniku specjalnego żądania, któreRada Europejska skierowała do niego z własnej inicjatywy lub ini-cjatywy Ministra,

c) podejmuje decyzję europejską wykonującą decyzję o realizacjidziałania lub stanowiska Unii,

d) podejmuje decyzję europejską dotyczącą mianowania specjalne-go przedstawiciela zgodnie z artykułem III-201 niniejszego rozdziału.

Głosowanie nie dochodzi do skutku, jeżeli członek Rady Mini-strów oświadcza, że z istotnych względów polityki krajowej, któremusi określić, zamierza się sprzeciwić przyjęciu decyzji podejmowa-nej większością kwalifikowaną. Minister Spraw Zagranicznych Uniibędzie, w ścisłej konsultacji z zainteresowanym Państwem Członkow-skim, poszukiwać odpowiedniego rozwiązania. Rada Ministrów, sta-nowiąc większością kwalifikowaną, może zażądać przedłożenia tejsprawy Radzie Europejskiej w celu podjęcia decyzji jednomyślnie.

3. Rada Europejska może jednomyślnie zdecydować, że Rada Mi-nistrów stanowi większością kwalifikowaną w sytuacjach innych niżwymienione w ustępie 2.

4. Ustępy 2 i 3 nie stosują się do decyzji mających wpływ na kwe-stie wojskowe lub polityczno-obronne.

Artykuł III-2021. Jeżeli Unia określiła wspólne podejścia w rozumieniu artykułu I-

39 ustęp 5, Minister Spraw Zagranicznych Unii i ministrowie sprawzagranicznych Państw Członkowskich koordynują swoją działalnośćw Radzie Ministrów.

2. Misje dyplomatyczne Państw Członkowskich i delegacje Uniiwspółpracują ze sobą w państwach trzecich i w organizacjach mię-dzynarodowych, przyczyniając się do formułowania i wprowadzaniaw życie wspólnego podejścia.

175

Artykuł III-203Rada Ministrów może w każdym przypadku, gdy uzna to za nie-

zbędne, mianować – na wniosek Ministra Spraw Zagranicznych Unii– specjalnego przedstawiciela, któremu powierza się mandat w odnie-sieniu do poszczególnych spraw politycznych. Specjalny przedstawi-ciel w sprawowaniu swojego mandatu podlega Ministrowi SprawZagranicznych Unii.

Artykuł III-204Unia może zawierać umowy z jednym lub z większą liczbą państw

bądź z organizacjami międzynarodowymi w wykonaniu postanowieńniniejszego rozdziału, zgodnie z procedurą określoną w artykule III-227.

Artykuł III-2051. Minister Spraw Zagranicznych Unii konsultuje z Parlamentem

Europejskim najważniejsze kwestie i podstawowe kierunki wspólnejpolityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym polityki bezpieczeń-stwa i obronnej, oraz czuwa, aby poglądy Parlamentu Europejskiegozostały należycie uwzględnione. Minister Spraw Zagranicznych Uniiregularnie informuje Parlament Europejski o rozwoju wspólnej poli-tyki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym polityki bezpieczeństwa iobronnej. Specjalni przedstawiciele mogą być włączani w informowa-nie Parlamentu Europejskiego.

2. Parlament Europejski może kierować do Rady Ministrów i Mi-nistra Spraw Zagranicznych Unii pytania lub formułować pod ichadresem zalecenia. Dwa razy w roku przeprowadza on debatę o postę-pach w realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, wtym wspólnej polityki bezpieczeństwa i obronnej.

Artykuł III-2061. Państwa Członkowskie koordynują swe działania w organiza-

cjach międzynarodowych i podczas konferencji międzynarodowych,podtrzymując na tym forum stanowiska Unii. Koordynację tę organi-zuje Minister Spraw Zagranicznych Unii.

176

Jeżeli w organizacjach międzynarodowych lub podczas konferencjimiędzynarodowych nie są reprezentowane wszystkie Państwa Człon-kowskie, uczestniczące Państwa Członkowskie podtrzymują stanowi-ska Unii.

2. Bez uszczerbku dla postanowień ustępu 1 i artykułu III-198ustęp 3, Państwa Członkowskie reprezentowane w organizacjach mię-dzynarodowych lub podczas konferencji międzynarodowych, w któ-rych nie uczestniczą wszystkie Państwa Członkowskie, informują teostatnie, jak również Ministra Spraw Zagranicznych Unii, o wszelkichsprawach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

Państwa Członkowskie, które są także członkami Rady Bezpie-czeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych, działają zgodnie iwyczerpująco informują pozostałe Państwa Członkowskie. PaństwaCzłonkowskie, które są członkami Rady Bezpieczeństwa, przy wyko-nywaniu swoich funkcji będą bronić stanowisk i interesów Unii, bezuszczerbku dla ich zobowiązań wynikających z postanowień KartyNarodów Zjednoczonych.

Jeżeli Unia określiła stanowisko w kwestii wpisanej do porządkudziennego Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczo-nych, Państwa Członkowskie, które zasiadają w Radzie Bezpieczeń-stwa wnoszą o przedstawienie stanowiska Unii przez Ministra SprawZagranicznych Unii.

Artykuł III-207Misje dyplomatyczne i konsularne Państw Członkowskich oraz

delegacje Unii w państwach trzecich i na konferencjach międzynaro-dowych, a także ich przedstawicielstwa w organizacjach międzynaro-dowych współpracują ze sobą, tak aby zapewnić poszanowanie iwprowadzenie w życie decyzji europejskich dotyczących stanowiskoraz działań Unii przyjętych przez Radę Ministrów. Umacniają onewspółpracę, wymieniając informacje i dokonując wspólnych ocen.

Przyczyniają się one do wprowadzania w życie postanowień prze-widzianych w artykule I-8 ustęp 2, dotyczącym praw obywateli euro-pejskich do ochrony na terytorium państwa trzeciego oraz środkówpodejmowanych zgodnie z artykułem III-11.

177

Artykuł III-208Bez uszczerbku dla postanowień artykułu III-247, Komitet Poli-

tyczny i Bezpieczeństwa obserwuje sytuację międzynarodową w dzie-dzinach objętych wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa orazprzyczynia się do określania polityk, wydając opinie dla Rady Mini-strów– na jej żądanie lub z inicjatywy własnej. Czuwa on również nadwprowadzaniem w życie uzgodnionych polityk, bez uszczerbku dlakompetencji Ministra Spraw Zagranicznych Unii.

W zakresie objętym niniejszym rozdziałem, Komitet ten sprawuje,pod kierunkiem Rady Ministrów oraz w ścisłym porozumieniu z Mi-nistrem Spraw Zagranicznych Unii, kontrolę polityczną i kierownic-two strategiczne nad operacjami zarządzania kryzysami, określonymiw artykule III-210.

Rada Ministrów może upoważnić Komitet do podjęcia, w celu i naczas trwania operacji zarządzania kryzysami, określonych przez RadęMinistrów, decyzji dotyczących kontroli politycznej i kierownictwastrategicznego nad operacją.

Artykuł III-209Realizacja wspólnej polityki zagranicznej nie wpływa na kompe-

tencje wymienione w artykule I-12 i I-16. Wprowadzenie w życiewspólnych polityk wymienionych w tych artykułach nie wpływa nakompetencje określone w artykule I-15.

Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do kontroli przestrzeganianiniejszego artykułu.

178

SEKCJA 1WSPÓLNA POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA I OBRONNA

Artykuł III-2101. Misje przewidziane w artykule 40 ustęp 1, przy których prowa-

dzeniu Unia może użyć środków wojskowych i cywilnych, obejmująwspólne działania rozbrojeniowe, misje humanitarne i ratunkowe,misje wojskowego doradztwa i wsparcia, misje zapobiegania konflik-tom i utrzymywania pokoju oraz misje zbrojne służące zarządzaniukryzysami, w tym przywracaniu pokoju i stabilizacji sytuacji po kon-fliktach. Misje te mogą przyczyniać się do zwalczania terroryzmu, wtym poprzez wspieranie państw trzecich w walce z terroryzmem naich terytoriach.

2. Rada Ministrów podejmuje jednomyślnie decyzje europejskiedotyczące misji w rozumieniu ustępu 1, określające cel i zakres misjioraz warunki ich wykonania. Minister Spraw Zagranicznych Uniizapewnia koordynację cywilnych i wojskowych aspektów tych misjipod nadzorem Rady Ministrów i w ścisłym i stałym porozumieniu zKomitetem Politycznym i Bezpieczeństwa.

Artykuł III-2111. W ramach decyzji europejskich podejmowanych na podstawie

artykułu III-210, Rada Ministrów może powierzyć przeprowadzeniemisji grupie Państw Członkowskich, które dysponują wymaganymizdolnościami i które pragną uczestniczyć w tej misji. Te PaństwaCzłonkowskie, wspólnie z Ministrem Spraw Zagranicznych Unii,uzgadniają między sobą sposób zarządzania misją.

2. Państwa Członkowskie uczestniczące w misji regularnie infor-mują Radę Ministrów o stanie misji. Jeżeli podczas prowadzenia misjiwynikną nowe daleko idące konsekwencje lub jeżeli należy zmienićcel misji, ustalony przez Radę Ministrów na podstawie artykułu III-210, jej zakres lub sposób jej prowadzenia. W takich wypadkach RadaMinistrów podejmuje niezbędne decyzje europejskie.

179

Artykuł III-2121. Zadaniem Europejskiej Agencji ds. Zbrojeń, Badań i Zdolności

Wojskowych jest:a) udział w określaniu celów w zakresie zdolności wojskowych

Państw Członkowskich i ocena wykonania zobowiązań podjętychprzez Państwa Członkowskie w zakresie zdolności wojskowych,

b) dążenie do harmonizacji potrzeb operacyjnych oraz wprowa-dzanie efektywnych i spójnych metod nabywania,

c) zgłaszanie propozycji wielostronnych projektów, dla realizacjicelów w zakresie zdolności wojskowych oraz zapewnianie koordyna-cji programów realizowanych przez Państwa Członkowskie oraz za-rządzania specjalnymi programami współpracy,

d) wspieranie badań w dziedzinie technologii obronnej, koordyno-wanie i planowanie wspólnych prac badawczych oraz studiów nadrozwiązaniami technicznymi odpowiadającym przyszłym potrzebomstrategicznym,

e) udział w określaniu wszelkich środków użytecznych przywzmacnianiu bazy przemysłowej i technologicznej sektora obrony ipodnoszenia efektywności wydatków na cele wojskowe.

2. Agencja jest otwarta dla wszystkich Państw Członkowskich pra-gnących uczestniczyć w jej pracach. Rada Ministrów, stanowiąc więk-szością kwalifikowaną podejmuje decyzję europejską, w której okre-śla statut, siedzibę i sposób działania Agencji. Należy przy tymuwzględnić stopień faktycznego udziału w działaniach Agencji. We-wnątrz Agencji tworzy się specjalne grupy skupiające Państwa Człon-kowskie, które realizują wspólne projekty. Agencja wypełnia swojemisje, w miarę potrzeby, w powiązaniu z Komisją.

Artykuł III-2131. Państwa Członkowskie wyszczególnione w Protokole [tytuł],

które spełniają zaostrzone kryteria w zakresie zdolności wojskowych ipragną podjąć bardziej wiążące zobowiązania w tym względzie w celupodjęcia misji o większych wymaganiach; podejmują między sobąwspółpracę strukturalną w rozumieniu [artykułu I-40 ustęp 6]. Proto-

180

kół zawiera kryteria i zobowiązania dotyczące zdolności wojskowych,określone przez te Państwa Członkowskie.

2. Jeżeli Państwo Członkowskie zechce uczestniczyć w takiejwspółpracy w późniejszym okresie, podejmując wszystkie wynikającez tego obowiązki, o swoim zamiarze powiadamia Radę Europejską.Rada Ministrów rozpatruje prośbę danego Państwa Członkowskiego.W głosowaniu biorą udział jedynie członkowie Rady Ministrów, któ-rzy reprezentują Państwa Członkowskie uczestniczące we współpracystrukturalnej.

3. Jeżeli Rada Ministrów podejmuje decyzje europejskie dotyczącekwestii objętych taką współpracą, jedynie członkowie Rady Mini-strów, którzy reprezentują Państwa Członkowskie uczestniczące wewspółpracy strukturalnej biorą udział w debacie i podejmowaniu ta-kich decyzji. Minister Spraw Zagranicznych Unii jest obecny podczasdebaty. Informuje on systematycznie i odpowiednio przedstawicielipozostałe Państw Członkowskich o rozwoju współpracy.

4. Rada Ministrów może powierzyć państwom uczestniczącym wtakiej współpracy przeprowadzenie w ramach Unii misji, o którejmowa w artykule III-210.

5. Z zastrzeżeniem powyższych ustępów, odpowiednie postano-wienia dotyczące wzmocnionej współpracy stosuje się do współpracystrukturalnej uregulowanej w niniejszym artykule.

Artykuł III-2141. Wszystkie Państwa Członkowskie Unii mogą uczestniczyć w

ściślejszej współpracy w dziedzinie wzajemnej obrony, zgodnie zartykułem I-40 ustęp 7. Listę uczestniczących Państw Członkowskichwłącza się do deklaracji [tytuł]. Jeżeli Państwo Członkowskie zechcewłączyć do takiej współpracy w późniejszym okresie, przyjmując nasiebie wynikające z niej obowiązki, informuje ono o tym Radę Euro-pejską i podpisuje tę deklarację.

2. Państwo Członkowskie uczestniczące w takiej współpracy,które na swoim terytorium stało się obiektem agresji zbrojnej, infor-muje o sytuacji pozostałe uczestniczące Państwa Członkowskie i mo-

181

że je prosić o pomoc i wsparcie. Uczestniczące Państwa Członkow-skie obradują na szczeblu ministrów, którym towarzyszą przedstawi-ciele tych państw w Komitecie Politycznym i Bezpieczeństwa oraz wKomitecie Wojskowym.

3. Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonychjest niezwłocznie informowana o każdej agresji zbrojnej oraz o dzia-łaniach podjętych w odpowiedzi na agresję.

4. Niniejszy artykuł nie narusza praw i obowiązków danychPaństw Członkowskich, wynikających z Paktu Północnoatlantyckiego.

SEKCJA 2POSTANOWIENIA FINANSOWE

Artykuł III-2151. Wydatki administracyjne ponoszone przez instytucje w związku

z wykonywaniem postanowień zawartych w niniejszym rozdziale sąpokrywane z budżetu Unii.

2. Wydatki operacyjne ponoszone w związku z wprowadzaniem wżycie tych postanowień są również pokrywane z budżetu WspólnotEuropejskich, z wyjątkiem wydatków przypadających na operacjemające wpływ na kwestie wojskowe i polityczno-obronne oraz przy-padków, gdy Rada Ministrów postanowi inaczej.

Jeśli wydatki nie są pokrywane z budżetu Unii, ponoszą je państwaczłonkowskie według kryterium produktu narodowego brutto, chybaże Rada Ministrów postanowi inaczej. Państwa Członkowskie, któ-rych przedstawiciele w Radzie złożyli formalne oświadczenie na pod-stawie artykułu III-201 ustęp 1 drugi akapit, nie są zobowiązane downoszenia wkładu w finansowanie operacji mających wpływ na kwe-stie wojskowe lub polityczno-obronne.

3. Rada Ministrów podejmuje decyzję europejską ustanawiającąspecjalne procedury w celu zapewnienia szybkiego dostępu do środ-ków budżetu Unii przeznaczonych na natychmiastowe finansowanieinicjatyw w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,zwłaszcza działań przygotowawczych do misji wymienionych w arty-

182

kule I-40 ustęp 1. Stanowi ona po konsultacji z Parlamentem Europej-skim.

Działania przygotowawcze do misji wymienionych w artykule I-40 ustęp 1, które nie obciążają budżetu Unii, są finansowane z fundu-szu początkowego utworzonego ze składek Państw Członkowskich.

Rada Ministrów na wniosek Ministra Spraw Zagranicznych Uniipodejmuje większością kwalifikowaną decyzje europejskie ustana-wiające:

a) warunki utworzenia i finansowania funduszu początkowego,zwłaszcza wysokość środków przekazanych na fundusz oraz metodyjego zasilania;

b) warunki zarządzania funduszem początkowym;c) tryb kontroli finansowej.Jeżeli Rada Ministrów planuje misję w rozumieniu artykułu I-40

ustęp 1, która nie może być finansowana z budżetu Unii, upoważniaona Ministra Spraw Zagranicznych Unii do wykorzystania tego fun-duszu. Minister Spraw Zagranicznych Unii składa Radzie Ministrówsprawozdanie z wykonywanego mandatu.

ROZDZIAŁ IIIWSPÓLNA POLITYKA HANDLOWA

Artykuł III-216Poprzez utworzenie unii celnej między Państwami Członkowskimi

Unia zamierza przyczynić się, we wspólnym interesie, do harmonijne-go rozwoju handlu światowego, stopniowego zniesienia ograniczeń whandlu międzynarodowym i w bezpośrednich inwestycjach zagranicz-nych oraz do ograniczenia barier celnych i innych.

Artykuł III-2171. Wspólna polityka handlowa jest oparta na jednolitych zasadach;

zwłaszcza w odniesieniu do zmian stawek celnych, zawierania umówcelnych i handlowych dotyczących handlu towarami i usługami oraz

183

aspektów handlowych własności intelektualnej, bezpośrednich inwe-stycji zagranicznych, ujednolicenia środków liberalizacyjnych, polity-ki eksportowej i handlowych środków ochronnych podejmowanych wprzypadku dumpingu i subsydiów. Wspólna polityka handlowa pro-wadzona jest zgodnie z zasadami i celami działań zewnętrznych Unii.

2. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawiaśrodki niezbędne do realizacji wspólnej polityki handlowej.

3. Jeżeli istnieje potrzeba wynegocjowania i zawarcia umów z jed-nym lub większą liczbą państw albo organizacji międzynarodowych,zastosowanie mają odpowiednie postanowienia artykułu III-227. Ko-misja przedstawia zalecenia Radzie Ministrów, która upoważnia ją dorozpoczęcia koniecznych rokowań. Rada Ministrów i Komisja są od-powiedzialne za zapewnienie zgodności umów będących przedmiotemrokowań z wewnętrznymi politykami i zasadami Unii.

Komisja prowadzi te rokowania w konsultacji ze specjalnym ko-mitetem wyznaczonym przez Radę Ministrów w celu wsparcia jej wtym zadaniu i w ramach dyrektyw, jakie Rada Ministrów może do niejkierować. Komisja regularnie składa specjalnemu komitetowi i Parla-mentowi Europejskiemu sprawozdanie w sprawie postępu w negocja-cjach.

4. Odnośnie do negocjowania i zawierania umów w dziedziniehandlu usługami, którego następstwem jest przemieszczanie się osób iw dziedzinie handlowych aspektów własności intelektualnej, RadaMinistrów stanowi jednomyślnie, jeżeli umowa zawiera postanowie-nia, które wymagają jednomyślności dla przyjęcia wewnętrznychprzepisów.

Rada stanowi również jednomyślnie w sprawie rokowań i zawiera-nia umów w dziedzinie handlu usługami w dziedzinie kultury i au-diowizualnymi, jeżeli zagrażają one różnorodności kulturowej i języ-kowej Unii.

Rokowania i zawieranie umów międzynarodowych w dziedzinietransportu podlega postanowieniem sekcji 7 rozdziału III tytułu IIIoraz artykułu III-227.

184

5. Wykonywanie uprawnień w dziedzinie polityki handlowej przy-znanych niniejszym artykułem nie ma wpływu na rozdzielenie we-wnętrznych kompetencji między Unię i Państwa Członkowskie i nieprowadzi do harmonizacji ustawodawstwa i przepisów wykonaw-czych Państw Członkowskich, o ile Konstytucja wyklucza taką har-monizację.

ROZDZIAŁ IVWSPÓŁPRACA Z PAŃSTWAMI TRZECIMI I POMOC HU-

MANITARNA

SEKCJA 1WSPÓŁPRACA W NA RZECZ ROZWOJU

Artykuł III-2181. Polityka Unii w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju jest

prowadzona zgodnie z zasadami i celami działań zewnętrznych Unii.Polityka Unii i polityka Państw Członkowskich w dziedzinie współ-pracy na rzecz rozwoju uzupełniają się i wzmacniają wzajemnie.

Głównym celem współpracy Unii na rzecz rozwoju jest zmniejsze-nie, a w przyszłości, likwidacja ubóstwa. Przy wykonywaniu polityk,które mogłyby mieć wpływ na kraje rozwijające się, Unia bierze poduwagę cele współpracy na rzecz rozwoju.

2. Unia i Państwa Członkowskie szanują zobowiązania i uwzględ-niają cele, na które wyraziły zgodę w ramach Narodów Zjednoczo-nych i innych kompetentnych organizacji międzynarodo-wych.

Artykuł III-2191. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawia

środki niezbędne w celu realizacji polityki w dziedzinie współpracyna rzecz rozwoju, które mogą dotyczyć wieloletnich programówwspółpracy z krajami rozwijającymi się lub programów tematycz-nych.

185

2. Unia może zawierać z państwami trzecimi i kompetentnymi or-ganizacjami międzynarodowymi umowy, które przyczyniają się dorealizacji celów określonych w artykule III-193. Umowy te negocjujesię i zawiera zgodnie z artykułem III-227.

Pierwszy akapit nie narusza kompetencji Państw Członkowskichdo negocjowania w organach międzynarodowych i zawierania umówmiędzynarodowych.

3. Europejski Bank Inwestycyjny przyczynia się, na warunkachprzewidzianych w jego statucie, do realizacji środków określonych wustępie 1.

Artykuł III-2201. W celu zwiększania komplementarności i skuteczności swoich

działań, Unia i Państwa Członkowskie koordynują swoje polityki wdziedzinie współpracy na rzecz rozwoju i konsultują się wzajemnie codo swych programów pomocy, w tym w organizacjach międzynaro-dowych i podczas konferencji międzynarodowych. Mogą one podej-mować wspólne działania. Państwa Członkowskie w razie potrzebyprzyczyniają się do wykonania programów pomocy Unii.

2. Komisja może podjąć każdą użyteczną inicjatywę w celu wspar-cia koordynacji określonej w ustępie 1.

3. W zakresie swoich odpowiednich kompetencji, Unia i PaństwaCzłonkowskie współpracują z państwami trzecimi i kompetentnymiorganizacjami międzynarodowymi.

SEKCJA 2WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA, FINANSOWA

I TECHNICZNA Z PAŃSTWAMI TRZECIMI

Artykuł III-2211. Bez uszczerbku dla innych postanowień Konstytucji, w szcze-

gólności postanowień artykułów III-218–III-220, Unia wykonujeśrodki w zakresie współpracy gospodarczej, finansowej i technicznej,w tym zwłaszcza pomocy finansowej, z państwami trzecimi innymi

186

niż państwa rozwijające się. Środki takie są zgodne z polityką Unii narzecz rozwoju i prowadzi się je w zgodnie z zasadami i celami jejdziałań zewnętrznych. Środki Unii i Państw Członkowskich wzajem-nie wspierają się i uzupełniają.

2. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawiaśrodki niezbędne do wprowadzenia w życie postanowień ustępu 1.

3. W zakresie swoich odpowiednich kompetencji Unia i PaństwaCzłonkowskie współpracują z państwami trzecimi i kompetentnymiorganizacjami międzynarodowymi. Warunki współpracy Unii mogąstanowić przedmiot umów między Unią i zainteresowanymi stronamitrzecimi, które negocjuje się i zawiera zgodnie z zgodnie z artykułemIII-22. W przypadku umów stowarzyszeniowych określonych w arty-kule III-226 ustęp 2 oraz umów z państwami będącymi kandydatamido członkostwa w Unii, Rada Ministrów stanowi jednomyślnie.

Pierwszy akapit nie narusza kompetencji Państw Członkowskichdo negocjowania w organach międzynarodowych i zawierania umówmiędzynarodowych.

Artykuł III-222Jeżeli sytuacja w państwie trzecim wymaga pilnej pomocy finan-

sowej Unii, Rada Ministrów podejmuje niezbędne decyzje europejskiena wniosek Komisji.

SEKCJA 3POMOC HUMANITARNA

Artykuł III-2231. Działania Unii w dziedzinie pomocy humanitarnej prowadzone

są zgodnie z zasadami i celami działań zewnętrznych Unii. Działaniatakie mają na celu zapewnienie doraźnej pomocy, wsparcia i ochronyludności w państwach trzecich oraz ofiarom katastrof wywołanychczynnikami naturalnymi lub działalnością człowieka, aby sprostaćpotrzebom humanitarnym wynikającym z tych różnych sytuacji.. W

187

działaniach tych Unia i Państwa Członkowskie wzajemnie wspierająsię i uzupełniają.

2. Pomoc humanitarna jest udzielana w zgodzie z zasadami mię-dzynarodowego prawa humanitarnego, w szczególności z zasadamibezstronności i niedyskryminacji.

3. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa ustanawianiezbędne środki, określające ramy prowadzenia przez Unię akcjipomocy humanitarnej.

4. Unia może zawierać z państwami trzecimi i kompetentnymi or-ganizacjami międzynarodowymi wszelkie rodzaje umów, które przy-czyniają się do realizacji celów określonych w artykule III-193.Umowy te negocjuje się i zawiera zgodnie z artykułem III-227.

Pierwszy akapit nie narusza kompetencji Państw Członkowskichdo negocjowania w organach międzynarodowych i zawierania umówmiędzynarodowych.

5. W celu ustanowienia ram wspólnego wkładu młodych Europej-czyków w działania humanitarne Unii powołany zostanie EuropejskiOchotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej. Ustawa europejska określazasady i sposób działania Korpusu.

6. Komisja może podjąć każdą użyteczną inicjatywę na rzecz lep-szej koordynacji działań Unii i państw członkowskich, zmierzającą dowiększej skuteczności i lepszego uzupełniania się środków pomocyhumanitarnej na szczeblu Unii i krajowym.

7. Unia zapewnia, że jej działania humanitarne będą skoordynowa-ne i zgodne z działaniami podjętymi przez organizacje i organy mię-dzynarodowe, w szczególności te, które wchodzą w skład SystemuNarodów Zjednoczonych.

188

ROZDZIAŁ VŚRODKI RESTRYKCYJNE

Artykuł III-2241. Jeżeli decyzja europejska w sprawie stanowiska lub działania

Unii podjęta zgodnie z postanowieniami dotyczącymi wspólnej poli-tyki zagranicznej i bezpieczeństwa zawartymi w rozdziale II niniej-szego tytułu przewiduje zerwanie lub ograniczenie w części lub wcałości stosunków gospodarczych i finansowych z jednym lub z więk-szą liczbą państw trzecich, Rada Ministrów przyjmuje niezbędne roz-porządzenia europejskie i decyzje europejskie, stanowiąc większościąkwalifikowaną na wspólny wniosek Ministra Spraw ZagranicznychUnii oraz Komisji. Rada Ministrów powiadamia o tym ParlamentEuropejski.

2. W dziedzinach, o których mowa w ustępie 1 Rada Ministrówmoże, zgodnie z tą samą procedurą, podjąć środki restrykcyjne wobecosób fizycznych lub prawnych oraz innych niż państwa grup lub pod-miotów.

ROZDZIAŁ VIUMOWY MIĘDZYNARODOWE

Artykuł III-2251. Unia może zawierać umowy z jednym lub z większą liczbą

państw trzecich lub organizacji międzynarodowych, jeżeli przewidujeto Konstytucja lub gdy zawarcie umowy jest niezbędne do osiągnię-cia, w ramach polityk Unii, jednego z celów ustalonych w niniejszejKonstytucji, jeżeli jest przewidziane w obowiązującym akcie ustawo-dawczym lub gdy wpływa na akty wewnętrzne Unii.

2. Umowy zawarte przez Unię wiążą instytucje Unii i PaństwaCzłonkowskie.

189

Artykuł III-226Unia może zawrzeć umowy stowarzyszeniowe z jednym lub z

większą liczbą państw trzecich lub organizacji międzynarodowych.Umowy takie tworzą stowarzyszenie charakteryzujące się wzajemno-ścią praw i obowiązków, wspólnymi działaniami i szczególnymi pro-cedurami.

Artykuł III-2271. Bez uszczerbku dla konkretnych postanowień artykułu III-217,

umowy pomiędzy Unią a państwami trzecimi lub organizacjami mię-dzynarodowymi negocjuje się i zawiera zgodnie z następującą proce-durą.

2. Rada Ministrów upoważnia do podjęcia rokowań, wydaje dy-rektywy negocjacyjne i zawiera umowy.

3. Komisja lub Minister Spraw Zagranicznych Unii, jeżeli umowadotyczy wyłącznie lub zasadniczo wspólnej polityki zagranicznej ibezpieczeństwa, przedstawia swe zalecenia Radzie Ministrów, którapodejmuje decyzję europejską upoważniającą do podjęcia rokowań.

4. W związku z decyzją upoważniającą do rokowań, zależnie odprzedmiotu przyszłej umowy, Rada Ministrów mianuje negocjatoralub szefa unijnego zespołu negocjatorów.

5. Rada Ministrów może skierować dyrektywy w sprawie rokowańdo negocjatora Unii oraz wyznaczyć specjalną komisję, w konsultacjiz którą należy prowadzić rokowania.

6. Na wniosek negocjatora umowy Rada Ministrów podejmuje de-cyzję europejską upoważniającą do podpisania umowy i, w razie po-trzeby, do tymczasowego jej stosowania.

7. Rada Ministrów podejmuje decyzję europejską zawierającąumowę, na wniosek negocjatora umowy.

Z wyjątkiem przypadków, w których umowy dotyczą wyłączniewspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, Rada Ministrówpodejmuje decyzję, o której mowa w pierwszym akapicie po konsulta-cji z Parlamentem Europejskim. Parlament Europejski wyraża swoją

190

opinię w terminie, jaki Rada Ministrów może określić w zależności dostopnia pilności sprawy. Jeśli opinia nie zostanie przedstawiona w tymterminie, Rada Ministrów może działać.

Zgoda Parlamentu Europejskiego jest potrzebna w przypadku:a) umów stowarzyszeniowych,b) przystąpienia Unii do Europejskiej Konwencji o Ochronie

Praw Człowieka i Podstawowych Wolności,c) umów, które tworzą specyficzne ramy instytucjonalne poprzez

organizację procedur współpracy,d) umów mających istotne implikacje budżetowe dla Unii,e) umów dotyczących dziedzin, do których stosuje się procedurę

ustawodawczą.Parlament Europejski i Rada Ministrów mogą, w pilnych przypad-

kach, uzgodnić termin wyrażenia zgody.8. Zawierając umowę, Rada Ministrów może, na zasadzie odstęp-

stwa od ustępów 6, 7 i 10, upoważnić negocjatora umowy do zatwier-dzenia w imieniu Unii, poprawek do umowy, gdy umowa przewiduje,że poprawki te powinny być przyjęte według procedury uproszczonejlub przez organ utworzony przez tę umowę; Rada Ministrów możedołączyć do takiego upoważnienia pewne warunki specyficzne.

9. Podczas całej procedury Rada Ministrów stanowi większościąkwalifikowaną. Rada Ministrów stanowi jednomyślnie, gdy umowadotyczy dziedziny, w której do przyjęcia przepisów wewnętrznychwymagana jest jednomyślność, jak również w przypadku umów sto-warzyszeniowych oraz przystąpienia do Europejskiej Konwencji oOchronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

10. Rada Ministrów, na wniosek Ministra Spraw ZagranicznychUnii lub Komisji, podejmuje decyzję europejską zawieszającą stoso-wania umowy i ustalającą stanowiska, które mają być zajęte w imie-niu Unii w organie utworzonym przez umowę, gdy organ ten maprzyjąć akty mające skutki prawne, z wyjątkiem aktów uzupełniają-cych lub zmieniających ramy instytucjonalne umowy.

191

11. Parlament Europejski jest natychmiast i w pełni informowanyna wszystkich etapach procedury.

12. Państwo Członkowskie, Parlament Europejski, Rada Ministrówlub Komisja mogą uzyskać opinię Trybunału Sprawiedliwości wsprawie zgodności przewidywanej umowy z postanowieniami Kon-stytucji. Jeżeli opinia Trybunału Sprawiedliwości jest negatywna,przewidywana umowa może wejść w życie, o ile Konstytucja zostanieznowelizowana zgodnie z procedurą określoną w artykule IV-6.

Artykuł III-2281. Na zasadzie odstępstwa od artykułu III-227, Rada Ministrów,

stanowiąc jednomyślnie na zalecenie Europejskiego Banku Centralne-go lub Komisji, po konsultacji z Europejskim Bankiem Centralnym, wcelu doprowadzenia do konsensusu zgodnego z celem stabilności cen,po konsultacji z Parlamentem Europejskim, zgodnie z procedurą okre-śloną w ustępie 3 w odniesieniu do ustaleń, o których tam mowa, mo-że zawierać umowy formalne dotyczące systemu kursów wymianyeuro w stosunku do walut innych niż będące prawnym środkiem płat-niczym w Unii.

Rada Ministrów, stanowiąc większością kwalifikowaną, na zalece-nie lub Komisji i po konsultacji z Europejskim Bankiem Centralnym,albo Europejskiego Banku Centralnego oraz w celu doprowadzenia dokonsensusu zgodnego z celem stabilności cen, może przyjąć, zmienićlub zrezygnować z centralnych kursów euro w systemie kursów wa-lutowych. Przewodniczący Rady Ministrów informuje Parlament Eu-ropejski o przyjęciu, zmianie lub rezygnacji z centralnych kursóweuro.

2. W przypadku braku systemu kursów walutowych w stosunku dowiększej liczby walut innych niż będące prawnym środkiem płatni-czym w Unii, w rozumieniu ustępu 1, Rada Ministrów, stanowiącwiększością kwalifikowaną bądź na zalecenie Komisji i po konsultacjiz Europejskim Bankiem Centralnym, bądź na zalecenie EuropejskiegoBanku Centralnego, może określić ogólne kierunki polityki kursówwalutowych w stosunku do tych walut. Te ogólne kierunki nie naru-

192

szają podstawowego celu Europejskiego Systemu Banków Central-nych, a mianowicie utrzymania stabilności cen.

3. Na zasadzie odstępstwa od postanowień artykułu III-227, wprzypadku gdy umowy w sprawach odnoszących się do systemu wa-lutowego lub kursowego powinny stanowić przedmiot rokowań mię-dzy Unią a jednym lub większą liczbą państw albo organizacji mię-dzynarodowych, Rada Ministrów, stanowiąc na zalecenie Komisji i pokonsultacji z Europejskim Bankiem Centralnym, decyduje o ustale-niach dotyczących rokowań i zawarcia tych umów. Ustalenia te po-winny zapewnić wyrażanie przez Unię jednolitego stanowiska. Komi-sja jest w pełni włączana do rokowań.

4. Bez uszczerbku dla kompetencji i umów Unii w dziedzinie uniigospodarczej i walutowej, Państwa Członkowskie mogą prowadzićrokowania w organach międzynarodowych i zawierać umowy mię-dzynarodowe.

ROZDZIAŁ VIISTOSUNKI UNII Z ORGANIZACJAMI MIĘDZYNARODO-WYMI I PAŃSTWAMI TRZECIMI I DELEGACJAMI UNII

Artykuł III-2291. Unia ustanawia wszelkie właściwe formy współpracy z Naro-

dami Zjednoczonymi, Radą Europy, Organizacją Bezpieczeństwa iWspółpracy w Europie oraz Organizacją Współpracy Gospodarczej iRozwoju.

2. Utrzymuje także właściwe stosunki z innymi organizacjamimiędzynarodowymi.

3. Ministrowi Spraw Zagranicznych Unii i Komisji poleca sięwprowadzenie powyższego ustępu w życie.

Artykuł III-2301. Delegacje Unii w państwach trzecich i do organizacji międzyna-

rodowych reprezentują Unię.

193

2. Delegacje Unii działają podlegając Ministrowi Spraw Zagra-nicznych Unii i w ścisłej współpracy z misjami Państw Członkow-skich.

ROZDZIAŁ VIIIZASTOSOWANIE KLAUZULI SOLIDARNOŚCI

Artykuł III-2311. Stanowiąc na wspólny wniosek Komisji i Ministra Spraw Za-

granicznych Unii, Rada Ministrów podejmuje decyzję europejskąokreślającą warunki wprowadzania w życie klauzuli solidarności, októrej mowa w artykule I-42. Parlament Europejski informuje się.

2. Jeżeli państwo członkowskie padło ofiarą ataku terrorystycznegoalbo katastrofy wywołanej czynnikami naturalnymi lub działalnościączłowieka, na prośbę jego władz politycznych inne Państwa Człon-kowskie przychodzą mu z pomocą. W tym celu Państwa Członkow-skie dokonują w Radzie Ministrów uzgodnień między sobą.

3. Dla celów niniejszego artykułu Radzie Ministrów pomagająKomitet Polityczny i Bezpieczeństwa, wsparty przez struktury po-wstałe w kontekście wspólnej polityki bezpieczeństwa i obronnej,oraz Komitet przewidziany w artykule III-162, które, w razie potrze-by, przedstawiają wspólne opinie.

4. Rada Europejska systematycznie ocenia zagrożenia dla Unii, abyumożliwić podjęcie skutecznych działań przez Unię.

194

TYTUŁ VIFUNKCJONOWANIE UNII

ROZDZIAŁ IPOSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE

SEKCJA 1INSTYTUCJE

Podsekcja 1Parlament europejski

Artykuł III-2321. Ustawa europejska lub europejska ustawa ramowa Rady Mini-

strów ustanawia niezbędne środki w celu umożliwienia przeprowa-dzenia powszechnych wyborów bezpośrednich do Parlamentu Euro-pejskiego, zgodnie z jednolitą procedurą we wszystkich PaństwachCzłonkowskich lub zgodnie z zasadami wspólnymi dla wszystkichPaństw Członkowskich.

Rada Ministrów stanowi jednomyślnie w sprawie projektu Parla-mentu Europejskiego, po uzyskaniu jego zgody udzielonej większo-ścią głosów jego członków. Ta ustawa europejska lub europejskaustawa ramowa wchodzi w życie wyłącznie po jej zatwierdzeniu przezPaństwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami kon-stytucyjnymi.

2. Ustawa europejska Parlamentu Europejskiego określa status iogólne warunki pełnienia funkcji przez jego członków. ParlamentEuropejski stanowi, z inicjatywy własnej, po zasięgnięciu opinii Ko-misji i za zgodą Rady Ministrów. Rada Ministrów stanowi jednomyśl-nie w sprawie wszelkich przepisów lub warunków dotyczących opo-datkowania obecnych lub byłych członków.

195

3. W czasie kadencji 2004-2009, skład Parlamentu Europejskiegojest przewidziany w Protokole w sprawie reprezentacji obywateli wParlamencie Europejskim.

Artykuł III-233Ustawa europejska określa status partii politycznych na szczeblu

europejskim, o których mowa w artykule I-45 ustęp 4, w szczególno-ści zasady dotyczące ich finansowania.

Artykuł III-234Parlament Europejski może, stanowiąc większością głosów swoich

członków, żądać od Komisji przedłożenia wszelkich właściwych pro-pozycji w kwestiach, co do których uważa on, że akt Unii jest nie-zbędny w celu wykonania Konstytucji. Jeżeli Komisja nie przedłożypropozycji, zawiadamia o tym Parlament Europejski, podając uzasad-nienie.

Artykuł III-235W ramach wykonywania swych zadań Parlament Europejski może,

na żądanie jednej czwartej swoich członków, ustanowić tymczasowąkomisję śledczą do zbadania, bez uszczerbku dla uprawnień przyzna-nych w Konstytucji innym instytucjom lub organom, zarzutów naru-szenia lub niewłaściwego administrowania w stosowaniu prawa Unii,chyba że podnoszone fakty są rozpatrywane przez sąd i postępowaniesądowe nie jest zakończone.

Tymczasowa komisja śledcza kończy działalność wraz z przedło-żeniem swojego sprawozdania.

Ustawa europejska Parlamentu Europejskiego określa szczegółowepostanowienia dotyczące wykonywania uprawnień śledczych. Parla-ment Europejski stanowi, z własnej inicjatywy, po uzyskaniu zgodyRady Ministrów i Komisji.

Artykuł III-236Wszyscy obywatele Unii, jak również wszystkie osoby fizyczne

lub prawne mające miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w

196

Państwie Członkowskim, mają prawo kierowania, indywidualnie lubwspólnie z innymi obywatelami lub osobami, petycji do ParlamentuEuropejskiego w sprawach objętych zakresem działalności Unii, któredotyczą ich bezpośrednio.

Artykuł III-2371. Parlament Europejski mianuje Europejskiego Rzecznika Praw

Obywatelskich. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich jest upraw-niony do przyjmowania od każdego obywatela Unii lub każdej osobyfizycznej bądź prawnej mającej miejsce zamieszkania lub statutowąsiedzibę w Państwie Członkowskim skarg, które dotyczą przypadkówniewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów lubagencji Unii, z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości wykonujące-go swoje funkcje sądowe.

Zgodnie ze swoimi zadaniami Europejski Rzecznik Praw Obywa-telskich przeprowadza dochodzenia, które uważa za uzasadnione, bądźz inicjatywy własnej, bądź na podstawie skarg przedstawionych mubezpośrednio lub za pośrednictwem członka Parlamentu Europejskie-go, chyba że podnoszone fakty są lub były przedmiotem postępowaniasądowego. Gdy Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdziprzypadek niewłaściwego administrowania, przekazuje sprawę dodanej instytucji, organu lub agencji, które mają trzy miesiące, abypoinformować go o swoim stanowisku. Następnie Europejski Rzecz-nik Praw Obywatelskich przesyła sprawozdanie Parlamentowi Euro-pejskiemu i danej instytucji, organowi lub agencji. Osoba, która zło-żyła skargę, jest informowana o wyniku dochodzenia.

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawia Parlamen-towi Europejskiemu roczne sprawozdanie z wyników swoich docho-dzeń.

2. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich jest mianowany pokażdych wyborach do Parlamentu Europejskiego na okres jego kaden-cji. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może być mianowanyponownie.

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może zostać zdymisjo-nowany przez Trybunał Sprawiedliwości na żądanie Parlamentu Eu-

197

ropejskiego, jeżeli nie spełnia już warunków koniecznych do wyko-nywania swych funkcji lub jeżeli dopuścił się poważnego uchybienia.

3. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich jest w pełni niezależ-ny w wykonywaniu swej funkcji. W wykonywaniu tej funkcji niezwraca się o instrukcje ani ich nie przyjmuje od żadnego organu. Pod-czas trwania swej kadencji Europejski Rzecznik Praw Obywatelskichnie może wykonywać żadnej innej zarobkowej lub niezarobkowejdziałalności zawodowej.

4. Ustawa europejska Parlamentu Europejskiego określa status iogólne warunki pełnienia funkcji Europejskiego Rzecznika PrawObywatelskich. Parlament Europejski stanowi; z własnej inicjatywy,po zasięgnięciu opinii Komisji i za zgodą Rady Ministrów.

Artykuł III-238Parlament Europejski odbywa sesję roczną. Zbiera się on z mocy

prawa w drugi wtorek marca.Parlament Europejski może zebrać się na sesji nadzwyczajnej na

żądanie większości jego członków lub na żądanie Rady Ministrówbądź Komisji.

Artykuł III-2391. Komisja może uczestniczyć we wszystkich posiedzeniach Par-

lamentu Europejskiego, a na swoje żądanie musi być wysłuchana.Komisja odpowiada ustnie lub pisemnie na pytania skierowane do

niej przez Parlament Europejski lub jego członków.2. Rada Europejska i Rada Ministrów są wysłuchiwane przez Par-

lament Europejski na warunkach określonych w zasadach procedural-nych Rady Europejskiej i w regulaminie wewnętrznym Rady Mini-strów.

Artykuł III-240Z zastrzeżeniem odmiennych postanowień Konstytucji, Parlament

Europejski stanowi większością oddanych głosów. Regulamin we-wnętrzny określa kworum.

198

Artykuł III-241Parlament Europejski uchwala swój regulamin wewnętrzny, sta-

nowiąc większością głosów swoich członków.Protokoły posiedzeń Parlamentu Europejskiego są publikowane na

warunkach określonych w Konstytucji i regulaminie wewnętrznym.

Artykuł III-242Parlament Europejski na posiedzeniu jawnym rozpatruje ogólne

sprawozdanie roczne przedstawione mu przez Komisję.

Artykuł III-243Jeżeli do Parlamentu Europejskiego wpłynie wniosek o wotum

nieufności dla Komisji ze względu na jej działalność, może on głoso-wać w sprawie tego wniosku najwcześniej trzy dni po jego złożeniu iwyłącznie w głosowaniu jawnym.

Jeżeli wniosek o wotum nieufności zostanie przyjęty większościądwóch trzecich oddanych głosów, reprezentującą większość członkówParlamentu Europejskiego, Komisja rezygnuje ze swych funkcji. Pro-wadzi nadal sprawy bieżące do czasu jej zastąpienia zgodnie z arty-kułami I-25 i I-26. W takim przypadku mandat Komisji mianowanejna jej miejsce wygasa z dniem, w którym wygasłby mandat Komisjizobowiązanej do rezygnacji.

Podsekcja 2Rada Europejska

Artykuł III-241. W przypadku głosowania każdy członek Rady Europejskiej mo-

że otrzymać pełnomocnictwo tylko od jednego z pozostałych człon-ków.

Wstrzymanie się od głosu przez członków obecnych lub reprezen-towanych nie stanowi przeszkody w przyjęciu uchwały, która wymagajednomyślności.

199

2. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego może zostać we-zwany przez Radę Europejską w celu jego wysłuchania.

3. Rada Europejska ustanawia większością zwykłą własne zasadyproceduralne.

Radę Europejską wspomaga Sekretariat Generalny Rady Mini-strów.

Podsekcja 3Rada Ministrów

Artykuł III-2451. Posiedzenia Rady Ministrów zwołuje jej przewodniczący, z wła-

snej inicjatywy lub na wniosek jednego z członków Rady Ministrówalbo Komisji.

2. Rada Europejska podejmuje jednomyślnie decyzję ustanawiają-cą zasady rotacji prezydencji składów Rady Ministrów.

Artykuł III-2461. W przypadku głosowania każdy członek Rady Ministrów może

otrzymać pełnomocnictwo tylko od jednego z pozostałych członków.2. Jeżeli przyjęcie uchwały wymaga większości zwykłej, Rada Mi-

nistrów stanowi większością głosów swoich członków.3. Wstrzymanie się od głosu przez członków obecnych lub repre-

zentowanych nie stanowi przeszkody w przyjęciu uchwał Rady Mini-strów, które wymagają jednomyślności.

Artykuł III-2471. Komitet złożony ze stałych przedstawicieli Państw Członkow-

skich odpowiada za przygotowanie prac Rady Ministrów i wykony-wanie zadań powierzonych mu przez Radę Ministrów. Komitet możepodejmować decyzje proceduralne w przypadkach przewidzianych wregulaminie wewnętrznym Rady Ministrów.

200

2. Radę Ministrów wspomaga Sekretariat Generalny, działającypod kierunkiem Sekretarza Generalnego mianowanego przez RadęMinistrów.

Rada Ministrów decyduje większością zwykłą o organizacji Se-kretariatu Generalnego.

3. Rada Ministrów stanowi większością zwykłą w sprawach proce-duralnych i w sprawie uchwalenia jej regulaminu wewnętrznego.

Artykuł III-248Rada Ministrów może, większością zwykłą, zażądać od Komisji

przeprowadzenia wszelkich analiz, które uzna za pożądane dla reali-zacji wspólnych celów i przedłożenia jej wszelkich właściwych pro-pozycji. Jeżeli Komisja nie przedłoży propozycji, zawiadamia o tymRadę Ministrów, podając uzasadnienie.

Artykuł III-249Rada Ministrów podejmuje decyzje europejskie określające status

komitetów przewidzianych w Konstytucji. Rada Ministrów stanowiwiększością zwykłą po konsultacji z Komisją.

Podsekcja 4Komisja

Artykuł III-250Komisarze europejscy i komisarze są mianowani na okres pięciu

lat, z zastrzeżeniem, w odpowiednim przypadku, artykułu III-243.Komisarzami europejskimi lub komisarzami mogą zostać wyłącznieosoby mające przynależność Państw Członkowskich.

Artykuł III-251Komisarze europejscy i komisarze powstrzymują się od wszelkich

czynności niezgodnych z charakterem ich funkcji. Każde PaństwoCzłonkowskie zobowiązuje się szanować tę zasadę i nie dążyć do

201

wywierania wpływu na komisarzy europejskich i komisarzy przy wy-konywaniu przez nich zadań.

Komisarze europejscy i komisarze nie mogą, podczas pełnieniaswych funkcji, wykonywać żadnej innej zarobkowej lub niezarobko-wej działalności zawodowej. Obejmując swoje stanowiska, uroczyściezobowiązują się szanować, w trakcie pełnienia funkcji i po ich zakoń-czeniu, zobowiązania z nich wynikające, zwłaszcza obowiązki uczci-wości i roztropności przy obejmowaniu pewnych stanowisk lubprzyjmowaniu pewnych korzyści po zakończeniu funkcji. W przypad-ku naruszenia tych zobowiązań Trybunał Sprawiedliwości, na wnio-sek Rady Ministrów, stanowiącej większością zwykłą, lub na wniosekKomisji, może orzec, stosownie do okoliczności, o dymisji, zgodnie zartykułem III-253, lub o pozbawieniu zainteresowanego prawa doemerytury lub innych podobnych korzyści.

Artykuł III-2521. Poza przypadkami normalnej wymiany lub śmierci, funkcje ko-

misarzy europejskich i komisarzy kończą się z chwilą ich rezygnacjilub dymisji. Komisarz europejski lub komisarz składają dymisję nażądanie przewodniczącego.

2. W przypadku wakatu spowodowanego przez rezygnację, dymi-sję lub śmierć Komisarza europejskiego lub komisarza, jest on zastę-powany, na czas pozostający do zakończenia kadencji, przez nowegokomisarza europejskiego lub komisarza mianowanego przez przewod-niczącego Komisji, zgodnie z artykułami I-25 i I-26.

3. W przypadku rezygnacji, dymisji lub śmierci, przewodniczącyjest zastępowany na okres pozostający do zakończenia kadencji,zgodnie z artykułem I-26 ustęp 1.

4. W przypadku kolektywnej rezygnacji komisarzy europejskichlub komisarzy, pełnią oni swoje funkcje do chwili ich zastąpienia, naokres pozostający do zakończenia kadencji, zgodnie z artykułami I-25i I-26.

202

Artykuł III-253Jeżeli komisarz europejski lub komisarz nie spełnia już warunków

koniecznych do wykonywania swych funkcji lub dopuścił się poważ-nego uchybienia, Trybunał Sprawiedliwości może go zdymisjonować,na wniosek Rady Ministrów stanowiącej większością zwykłą lub nawniosek Komisji.

Artykuł III-254Przewodniczący ustala zakres obowiązków Komisji i rozdziela je

pomiędzy jej członków, zgodnie z artykułem I-26 ustęp 3. Przewodni-czący może dokonywać zmian w rozdziale obowiązków w trakciekadencji Komisji. Komisarze europejscy i komisarze wykonują funk-cje powierzone im przez przewodniczącego i jemu podlegają.

Artykuł III-255Komisja podejmuje uchwały większością liczby członków kole-

gium. Regulamin wewnętrzny określa kworum.

Artykuł III-256Komisja uchwala swój regulamin wewnętrzny w celu zapewnienia

jej funkcjonowania jak i jej służb. Zapewnia ona publikację tego re-gulaminu.

Artykuł III-257Komisja publikuje co roku, nie później niż na miesiąc przed otwar-

ciem sesji Parlamentu Europejskiego, ogólne sprawozdanie z działal-ności Unii.

203

Podsekcja 5Trybunał Sprawiedliwości

Artykuł III-258Europejski Trybunał Sprawiedliwości obraduje w izbach, w skła-

dzie wielkiej izby lub w pełnym składzie, zgodnie ze Statutem Trybu-nału Sprawiedliwości.

Artykuł III-259Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest wspomagany przez

ośmiu rzeczników generalnych. Jeżeli Europejski Trybunał Sprawie-dliwości tego zażąda, Rada Ministrów, stanowiąc jednomyślnie, możepodjąć decyzję europejską w sprawie zwiększenia liczby rzecznikówgeneralnych.

Zadaniem rzecznika generalnego jest publiczne przedstawianie,przy zachowaniu całkowitej bezstronności i niezależności, uzasadnio-nych wniosków w sprawach, które zgodnie ze Statutem TrybunałuSprawiedliwości, wymagają jego zaangażowania.

Artykuł III-260Sędziowie i rzecznicy generalni Europejskiego Trybunału Spra-

wiedliwości są wybierani spośród osób o niekwestionowanej nieza-leżności i mających kwalifikacje wymagane w ich państwach do zaj-mowania najwyższych stanowisk sądowych lub są prawnikami ouznanej kompetencji. Są oni mianowani za wspólnym porozumieniemprzez rządy Państw Członkowskich, po konsultacji z komitetem prze-widzianym w artykule III-262.

Co trzy lata następuje częściowe odnowienie składu sędziowskiegoi składu rzeczników generalnych, na warunkach określonych w Statu-cie Trybunału Sprawiedliwości.

Sędziowie wybierają spośród siebie na okres trzech lat prezesa Eu-ropejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Jego mandat jest odnawialny.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości przyjmuje swój regulaminproceduralny. Wymaga on zatwierdzenia przez Radę Ministrów.

204

Artykuł III-261Liczbę sędziów Sądu określa Statut Trybunału Sprawiedliwości.

Statut może przewidywać, że Sąd wspierany będzie przez rzecznikówgeneralnych.

Członkowie Sądu są wybierani spośród osób o niekwestionowanejniezależności i mogących zajmować wysokie stanowiska sądowe. Sąoni mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy PaństwCzłonkowskich, po konsultacji z komitetem przewidzianym w arty-kule III-262.

Co trzy lata następuje częściowa wymiana składu Sądu. Ustępują-cy członkowie mogą być mianowani ponownie.

Sędziowie wybierają spośród siebie na okres trzech lat prezesa Są-du. Jego mandat jest odnawialny.

Sąd ustanawia swój regulamin proceduralny w porozumieniu z Eu-ropejskim Trybunałem Sprawiedliwości. Regulamin ten wymaga za-twierdzenia przez Radę Ministrów.

Z zastrzeżeniem odmiennych postanowień Statutu TrybunałuSprawiedliwości, postanowienia Konstytucji dotyczące EuropejskiegoTrybunału Sprawiedliwości stosują się do Sądu.

Artykuł III-262Ustanawia się komitet mający w celu opiniowania kandydatów do

wykonywania funkcji sędziego i rzecznika generalnego w Europej-skim Trybunale Sprawiedliwości i Sądzie przed podjęciem decyzjiprzez rządy Państw Członkowskich zgodnie z artykułami III-260 i III-261.

Komitet składa się z siedmiu osobistości spośród byłych członkówEuropejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Sądu, członków krajo-wych sądów najwyższych i prawników o uznanej kompetencji, przyczym jedna z kandydatur jest zaproponowana przez Parlament Euro-pejski. Rada Ministrów podejmuje decyzję europejską ustanawiającąreguły funkcjonowania komitetu oraz decyzję europejską desygnującąjego członków. Rada Ministrów stanowi na wniosek prezesa Europej-skiego Trybunały Sprawiedliwości.

205

Artykuł III-2631. Sąd jest właściwy do rozpoznawania w pierwszej instancji skarg

określonych w artykułach III-270, III-272, III-275, III-277 i III-279, zwyjątkiem skarg powierzonych sądom wyspecjalizowanym lub skargzastrzeżonych na mocy Statutu dla Europejskiego Trybunału Spra-wiedliwości. Statut może przyznać Sądowi właściwość w innych ka-tegoriach skarg.

Od orzeczeń wydanych przez Sąd na mocy niniejszego ustępuprzysługuje, na warunkach i w zakresie określonym przez Statut Try-bunału Sprawiedliwości, prawo odwołania się do Europejskiego Try-bunału Sprawiedliwości, ograniczone do kwestii prawnych.

2. Sąd jest właściwy do rozpoznawania skarg wniesionych prze-ciwko orzeczeniom sądów wyspecjalizowanych, utworzonych na mo-cy artykułu III-264.

Orzeczenia wydane przez Sąd na mocy niniejszego ustępu mogązostać w drodze wyjątku, na warunkach i w zakresie określonymprzez Statut, poddane kontroli Europejskiego Trybunału Sprawiedli-wości, jeżeli zachodzi poważne ryzyko naruszenia jedności i spójnościprawa Unii.

3. Sąd jest właściwy do rozpoznawania pytań prejudycjalnychprzedkładanych na mocy artykułu III-274, w poszczególnych dziedzi-nach określonych w Statucie Trybunału Sprawiedliwości.

Jeżeli Sąd uzna, że sprawa wymaga orzeczenia co do zasad, któremoże mieć wpływ na jedność i spójność prawa Unii, może on przeka-zać tę sprawę do rozpoznania Europejskiemu Trybunałowi Sprawie-dliwości.

Orzeczenia wydane przez Sąd w sprawach pytań prejudycjalnychmogą zostać w drodze wyjątku, na warunkach i w zakresie określo-nym przez Statut, poddane kontroli Europejskiego Trybunału Spra-wiedliwości, jeżeli zachodzi poważne ryzyko naruszenia jedności ispójności prawa Unii.

206

Artykuł III-2641. Ustawa europejska może tworzyć przy Sądzie sądy wyspecjali-

zowane, rozpoznające w pierwszej instancji niektóre kategorie skargwniesionych w szczególnych dziedzinach. Ustawa europejska jestuchwalana na wniosek Komisji i po konsultacji z Trybunałem Spra-wiedliwości, bądź na żądanie Trybunału Sprawiedliwości i po kon-sultacji z Komisją.

2. Ustawa europejska ustanawiająca sąd wyspecjalizowany określazasady organizacji tego sądu i zakres przyznanej mu właściwości.

3. Od orzeczeń wydanych przez sądy wyspecjalizowane przysłu-guje prawo odwołania się do Sądu, ograniczone do kwestii prawnychlub – jeżeli jest to przewidziane w ustawie europejskiej ustanawiającejsąd wyspecjalizowany – obejmujące również kwestie faktyczne.

4. Członkowie sądów wyspecjalizowanych są wybierani spośródosób o niekwestionowanej niezależności i mogących zajmować sta-nowiska sądowe. Są oni mianowani przez Radę Ministrów, stanowią-cą jednomyślnie.

5. Sądy wyspecjalizowane przyjmują swój regulamin proceduralnyw porozumieniu z Trybunałem Sprawiedliwości. Regulamin podlegazatwierdzeniu przez Radę Ministrów.

6. Z zastrzeżeniem odmiennych przepisów ustawy europejskiejustanawiającej sąd wyspecjalizowany, postanowienia Konstytucjidotyczące Trybunału Sprawiedliwości oraz postanowienia StatutuTrybunału Sprawiedliwości, stosują się do sądów wyspecjalizowa-nych.

Artykuł III-265Jeżeli Komisja uzna, że Państwo Członkowskie uchybiło jednemu

z zobowiązań, które na nim ciążą na mocy Konstytucji, wydaje onauzasadnioną opinię w tym przedmiocie, po uprzednim umożliwieniutemu Państwu przedstawienia swych uwag.

207

Jeżeli Państwo to nie zastosuje się do opinii w terminie określonymprzez Komisję, może ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwo-ści.

Artykuł III-266Każde Państwo Członkowskie może wnieść sprawę do Trybunału

Sprawiedliwości, jeżeli uznaje, że inne Państwo Członkowskie uchy-biło jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na mocy Konstytucji.

Zanim Państwo Członkowskie wniesie przeciwko innemu PaństwuCzłonkowskiemu skargę opartą na zarzucanym naruszeniu zobowią-zania, które na nim ciąży na podstawie Konstytucji, powinno wnieśćsprawę do Komisji.

Komisja wydaje uzasadnioną opinię, po umożliwieniu zaintereso-wanym Państwom przedstawienia na zasadzie spornej uwag pisem-nych i ustnych.

Jeżeli Komisja nie wyda opinii w terminie trzech miesięcy odwniesienia sprawy, brak opinii nie stanowi przeszkody we wniesieniusprawy do Trybunału Sprawiedliwości.

Artykuł III-2671. Jeżeli Trybunał Sprawiedliwości stwierdza, że Państwo Człon-

kowskie uchybiło jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na mocyKonstytucji, Państwo to jest zobowiązane podjąć środki, które zapew-nią wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości.

2. Jeżeli Komisja uznaje, że dane Państwo Członkowskie nie pod-jęło takich środków, może ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawie-dliwości, po umożliwieniu temu Państwu przedstawienia uwag.Wskazuje ona wysokość ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej dozapłacenia przez dane Państwo Członkowskie, jaką uzna za odpo-wiednią do okoliczności.

Jeżeli Trybunał Sprawiedliwości stwierdza, że dane PaństwoCzłonkowskie nie zastosowało się do jego wyroku, może na nie nało-żyć ryczałt lub okresową karę pieniężną.

Procedura ta nie narusza artykułu III-266.

208

3. Jeżeli Komisja wniesie skargę do Trybunału Sprawiedliwościzgodnie z artykułem III-265 uznając, że dane Państwo uchybiło obo-wiązkowi poinformowania o środkach podjętych w celu wykonaniaeuropejskiej ustawy ramowej, Komisja może, o ile uzna to za właści-we, zażądać w tej samej skardze od Europejskiego Trybunału Spra-wiedliwości nałożenia ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej w przy-padku stwierdzenia przez Trybunał uchybienie. Jeżeli Trybunał Spra-wiedliwości uwzględni żądanie Komisji, wypłata staje się skuteczna wterminie wyznaczonym w wyroku Trybunału Sprawiedliwości.

Artykuł III-268Ustawy europejskie lub rozporządzenia europejskie Rady Mini-

strów mogą przyznać Trybunałowi Sprawiedliwości nieograniczoneprawo orzekania w odniesieniu do kar, które przewidują.

Artykuł III-269Bez uszczerbku dla innych postanowień Konstytucji, ustawa euro-

pejska może przyznać Trybunałowi Sprawiedliwości, w określonymprzez nią zakresie, właściwości w odniesieniu do sporów dotyczącychstosowania aktów przyjętych na podstawie Konstytucji, które tworząeuropejskie prawo własności intelektualnej.

Artykuł III-2701. Trybunał Sprawiedliwości kontroluje legalność ustaw europej-

skich i europejskich ustaw ramowych, aktów Rady Ministrów, Komi-sji i Europejskiego Banku Centralnego, innych niż zalecenia i opinie,oraz aktów Parlamentu Europejskiego zmierzających do wywarciaskutków prawnych wobec podmiotów trzecich. Kontroluje równieżlegalność aktów organów i agencji Unii, które zmierzają do wywarciaskutków prawnych wobec podmiotów trzecich.

2. W tym celu Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzeka-nia w zakresie skarg wniesionych przez Państwo Członkowskie, Par-lament Europejski, Radę Ministrów lub Komisję, podnoszących zarzutbraku kompetencji, naruszenia istotnych wymogów proceduralnych,

209

naruszenia Konstytucji lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej zjego stosowaniem lub nadużycia władzy.

3. Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy, na tychsamych warunkach, do orzekania w zakresie skarg wniesionych przezTrybunał Obrachunkowy, przez EBC i Komitet Regionów, zmierzają-cych do zapewnienia ochrony ich prerogatyw.

4. Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść, na tych samychwarunkach, skargę na akty, których jest adresatem lub które dotycząjej bezpośrednio i indywidualnie oraz na akty wykonawcze, któredotyczą jej bezpośrednio i nie zawierają środków wykonawczych.

5. Akty tworzące organy i agencje Unii mogą przewidywać szcze-góły i warunki szczególne dotyczące skarg wniesionych przez osobyfizyczne lub prawne na akty tych organów lub agencji, zmierzające dowywarcia skutków prawnych.

6. Skargi przewidziane w niniejszym artykule powinny być wnie-sione w terminie dwóch miesięcy, stosownie do przypadku, od datypublikacji aktu lub jego notyfikowania skarżącemu lub, w razie ichbraku, od daty powzięcia przez niego wiadomości o tym akcie.

Artykuł III-271Jeżeli skarga jest zasadna, Trybunał Sprawiedliwości orzeka o

nieważności danego aktu.Jednakże Trybunał Sprawiedliwości wskazuje, jeśli uzna to za nie-

zbędne, jakie skutki aktu, o którego nieważności orzekł, powinny byćuważane za ostateczne.

Artykuł III-272Jeżeli Parlament Europejski, Rada Ministrów, Komisja lub Euro-

pejski Bank Centralny, z naruszeniem Konstytucji, zaniechają działa-nia, Państwa Członkowskie i inne instytucje Unii mogą wnieść skargędo Trybunału Sprawiedliwości w celu stwierdzenia tego naruszenia.Postanowienie to stosuje się, na tych samych warunkach, do organówi agencji Unii, które zaniechają działania.

210

Skarga ta jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy dana instytucja, or-gan lub agencja zostały uprzednio wezwane do działania. Jeżeli wterminie dwóch miesięcy od tego wezwania instytucja , agencja luborgan nie zajęły stanowiska, skarga może być wniesiona w ciągu na-stępnych dwóch miesięcy.

Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść sprawę do Trybu-nału Sprawiedliwości, na warunkach określonych w poprzednich aka-pitach, stawiając zarzut jednej z instytucji, organu lub agencji Unii, iżzaniechała wydania aktu skierowanego do niej, innego niż zalecenielub opinia.

Artykuł III-273W przypadku orzeczenia o nieważności aktu przyjętego przez in-

stytucję lub instytucje, organ lub agencję lub stwierdzenia, iż zanie-chanie przez nie działania jest sprzeczne z Konstytucją, są one zobo-wiązane do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyrokuTrybunału Sprawiedliwości.

Zobowiązanie to nie narusza zobowiązania, jakie może wyniknąć zzastosowania artykułu III-337 akapit drugi.

Artykuł III-274Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania w trybie

prejudycjalnym:a) o wykładni Konstytucji;b) o ważności i wykładni aktów instytucji Unii.W przypadku gdy pytanie z tym związane jest podniesione przed

sądem jednego z Państw Członkowskich, sąd ten może, jeżeli uzna, żedecyzja w tej kwestii jest niezbędna do wydania wyroku, zwrócić siędo Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o rozpatrzenie tego pyta-nia.

W przypadku gdy takie pytanie jest podniesione w sprawie zawi-słej przed sądem krajowym, którego orzeczenia nie podlegają zaskar-żeniu według prawa wewnętrznego, sąd ten jest zobowiązany wnieśćsprawę do Trybunału Sprawiedliwości.

211

Jeżeli takie pytanie jest podniesione w sprawie zawisłej przed są-dem krajowym dotyczącej osoby aresztowanej, Trybunał Sprawiedli-wości stanowi w jak najkrótszym terminie.

Artykuł III-275Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania w sporach

dotyczących odszkodowań określonych w artykule III-337 akapit dru-gi.

Artykuł III-276Na wniosek Państwa Członkowskiego, którego dotyczy stwierdze-

nie Rady Europejskiej lub Rady Ministrów zgodnie z artykułem I-58,Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekaniawyłącznie w sprawie postanowień czysto proceduralnych przewidzia-nych w tym artykule. Trybunał orzeka w terminie jednego miesiąca oddaty tego stwierdzenia.

Artykuł III-277Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania w każdym

sporze między Unią i jej pracownikami, w granicach i na warunkachokreślonych w regulaminie pracowniczym urzędników Unii lub wa-runkach zatrudnienia mających zastosowanie do innych pracownikówUnii.

Artykuł III-278Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania, w poniż-

szych granicach, w sporach dotyczących:a) wykonywania zobowiązań Państw Członkowskich, wynikają-

cych ze Statutu Europejskiego Banku Inwestycyjnego. W tym zakre-sie Rada Dyrektorów Banku ma uprawnienia przyznane Komisji przezartykuł III-265;

b) środków przyjętych przez Radę Gubernatorów EuropejskiegoBanku Inwestycyjnego. W tym zakresie każde Państwo Członkow-skie, Komisja i Rada Dyrektorów Banku mogą wnieść skargę na wa-runkach przewidzianych w artykule III-270;

212

c) środków przyjętych przez Radę Dyrektorów EuropejskiegoBanku Inwestycyjnego. Skargi na te środki mogą być wniesione, nawarunkach określonych w artykule III-270, tylko przez PaństwaCzłonkowskie lub Komisję i jedynie w związku z naruszeniem proce-dur przewidzianych w artykule 21 ustępy 2 i 5-7 Statutu Banku;

d) wykonywania przez krajowe banki centralne zobowiązań wyni-kających z Konstytucji i Statutu Europejskiego Systemu BankówCentralnych. W tym zakresie Rada Europejskiego Banku Centralnegodysponuje wobec krajowych banków centralnych uprawnieniamiprzyznanymi Komisji wobec Państw Członkowskich przez artykuł III-265. Jeżeli Trybunał Sprawiedliwości stwierdza, że krajowy bankcentralny uchybił jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na mocyKonstytucji, bank ten jest zobowiązany podjąć środki, które zapewniąwykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości.

Artykuł III-279Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania na mocy

klauzuli arbitrażowej umieszczonej w umowie prawa publicznego lubprywatnego, zawartej przez Unię lub w jej imieniu.

Artykuł III-280Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania w każdym

sporze między Państwami Członkowskimi, związanym z przedmiotemKonstytucji, jeżeli spór ten jest mu przedłożony na mocy kompromi-su.

Artykuł III-281Z zastrzeżeniem właściwości Trybunału Sprawiedliwości określo-

nej w Konstytucji, spory, których stroną jest Unia, nie są z tego tytułuwyłączone spod jurysdykcji sądów krajowych.

Artykuł III-282Trybunał Sprawiedliwości nie jest właściwy do orzekania w spra-

wach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, której dotycząartykuły I-39 i I-40 oraz postanowienia rozdziału II tytułu V części III.

213

Jednakże, Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania wsprawie skarg dotyczących kontroli środków restrykcyjnych stosowa-nych wobec osób fizycznych lub prawnych przyjętych przez Radę napodstawie artykułu III-193, wniesionych na warunkach określonych wartykule III-270 ustęp 4.

Artykuł III-283W wykonywaniu swoich kompetencji dotyczących postanowień

sekcji 4 i 5 rozdziału IV tytułu III dotyczących przestrzeni wolności,bezpieczeństwa i sprawiedliwości, Trybunał Sprawiedliwości nie jestwłaściwy w zakresie kontroli zgodności z prawem lub proporcjonal-ności działań policji lub innych organów ścigania w Państwie Człon-kowskim ani wykonywania przez Państwa Członkowskie obowiązkówdotyczących utrzymania porządku publicznego i ochrony bezpieczeń-stwa wewnętrznego, jeżeli czynności te podlegają prawu wewnętrz-nemu.

Artykuł III-284Państwa Członkowskie zobowiązują się nie poddawać sporów do-

tyczących wykładni lub stosowania Konstytucji procedurze rozstrzy-gania innej niż w niej przewidziana.

Artykuł III-285Bez względu na upływ terminu przewidzianego w artykule III-270,

każda strona może, w postępowaniu dotyczącym ustawy europejskiejlub rozporządzenia europejskiego Rady Ministrów, Komisji, lub Eu-ropejskiego Banku Centralnego, podnieść zarzuty określone w arty-kule III-270 ustęp 2, w celu powołania się przed Trybunałem Spra-wiedliwości na niemożność stosowania tego aktu.

Artykuł III-286Skargi wniesione do Trybunału Sprawiedliwości nie mają skutku

zawieszającego. Jednakże Trybunał Sprawiedliwości może, jeśli uzna,że okoliczności tego wymagają, zarządzić zawieszenie wykonaniazaskarżonego aktu.

214

Artykuł III-287W sprawach, które rozpatruje, Trybunał Sprawiedliwości może za-

rządzić niezbędne środki tymczasowe.

Artykuł III-288Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości podlegają wykonaniu na

warunkach określonych w artykule III-307.

Artykuł III-289Statut Trybunału Sprawiedliwości jest określony w protokole.Ustawa europejska może zmienić postanowienia Statutu, z wyjąt-

kiem postanowień tytułu I i artykułu 64. Ustawa jest uchwalana nażądanie Trybunału Sprawiedliwości i po konsultacji z Komisją, bądźna wniosek Komisji i po konsultacji z Trybunałem Sprawiedliwości.

Podsekcja 6Trybunał Obrachunkowy

Artykuł III-2901. Trybunał Obrachunkowy kontroluje rachunki wszystkich do-

chodów i wydatków Unii. Kontroluje również rachunki wszystkichdochodów i wydatków wszystkich organów utworzonych przez Unię,w zakresie, w jakim akt założycielski nie wyklucza takiej kontroli.

Trybunał Obrachunkowy przedkłada Parlamentowi Europejskiemui Radzie Ministrów poświadczenie wiarygodności rachunków, jakrównież legalności i prawidłowości operacji leżących u ich podstaw,które jest publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.Poświadczenie to może zostać uzupełnione przez szczegółowe ocenykażdego z głównych obszarów działalności Unii.

2. Trybunał Obrachunkowy kontroluje legalność i prawidłowośćdochodów i wydatków oraz upewnia się co do należytego zarządzaniafinansami. Czyniąc to, sygnalizuje w szczególności wszelkie niepra-widłowości.

215

Kontrolę dochodów przeprowadza się zarówno na podstawie zało-żeń dochodowych, jak i płatności przekazanych Unii.

Kontrolę wydatków przeprowadza się zarówno na podstawie pod-jętych zobowiązań, jak i dokonanych wypłat.

Kontrole te mogą być przeprowadzane przed zamknięciem rozli-czeń w danym roku budżetowym.

3. Kontrola dotyczy dokumentów, a w razie potrzeby przeprowa-dzana jest na miejscu w innych instytucjach, w pomieszczeniach każ-dego organu zarządzającego dochodami i wydatkami w imieniu Uniioraz w Państwach Członkowskich, w tym w pomieszczeniach każdejosoby fizycznej lub prawnej otrzymującej płatności z budżetu. Kon-trolę w Państwach Członkowskich przeprowadza się w powiązaniu zkrajowymi instytucjami kontrolnymi lub, jeżeli nie mają one niezbęd-nych uprawnień, z właściwymi służbami krajowymi. Trybunał Obra-chunkowy oraz krajowe instytucje kontrolne Państw Członkowskichwspółpracują na zasadzie wzajemnego zaufania, zachowując swojąniezależność. Instytucje te lub służby zawiadamiają Trybunał Obra-chunkowy, czy zamierzają uczestniczyć w kontroli.

Inne instytucje, organy zarządzające dochodami i wydatkami wimieniu Unii, osoby fizyczne lub prawne otrzymujące płatności z bu-dżetu oraz krajowe instytucje kontrolne bądź, jeżeli nie mają one nie-zbędnych uprawnień, właściwe służby krajowe, przekazują Trybuna-łowi Obrachunkowemu, na jego żądanie, wszelkie dokumenty lubinformacje niezbędne do wykonywania jego zadania.

W odniesieniu do działalności Europejskiego Banku Inwestycyjne-go związanej z zarządzaniem dochodami i wydatkami Unii, prawodostępu Trybunału Obrachunkowego do informacji posiadanych przezBank jest regulowane umową zawartą między Trybunałem, Bankiemoraz Komisją. W przypadku braku umowy Trybunał ma wszakże do-stęp do informacji niezbędnych do przeprowadzania kontroli docho-dów i wydatków Unii zarządzanych przez Bank.

4. Trybunał Obrachunkowy sporządza roczne sprawozdanie pozamknięciu każdego roku budżetowego. Sprawozdanie to jest przesy-łane innym instytucjom i publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii

216

Europejskiej wraz z odpowiedziami tych instytucji na uwagi Trybu-nału Obrachunkowego.

Ponadto Trybunał Obrachunkowy może przedstawiać w każdejchwili swoje uwagi, zwłaszcza w formie sprawozdań specjalnych wposzczególnych sprawach oraz wydawać opinie na żądanie jednej zpozostałych instytucji.

Przyjmuje on swoje sprawozdania roczne, sprawozdania specjalnelub opinie większością członków wchodzących w jego skład. Jednak-że, może on ustanowić wewnętrzne izby, w celu przyjmowania pew-nych kategorii sprawozdań lub opinii, na warunkach określonych wjego regulaminie wewnętrznym.

Pomaga on Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Ministrów wwykonywaniu ich funkcji kontrolnych w zakresie wykonania budżetu.

Trybunał Obrachunkowy przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.Regulamin podlega zatwierdzeniu przez Radę Ministrów.

Artykuł III-2911. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są wybierani spośród

osób, które wchodzą lub wchodziły w swych krajach w skład organówkontroli zewnętrznej lub mających szczególne kwalifikacje do zajmo-wania tego stanowiska. Ich niezależność musi być niekwestionowana.

W skład Trybunału Obrachunkowego wchodzi jedna osoba mającaprzynależność danego Państwa Członkowskiego.

2. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są mianowani na okressześciu lat. Ich mandat jest odnawialny. Rada Ministrów podejmujedecyzję ustalającą listę członków, sporządzoną zgodnie z propozy-cjami każdego z Państw Członkowskich. Rada Ministrów stanowi pokonsultacji z Parlamentem Europejskim.

3. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są w pełni niezależniw wykonywaniu swych funkcji, w ogólnym interesie Unii.

W wykonywaniu swych obowiązków nie zwracają się o instrukcjeani ich nie przyjmują od żadnego rządu lub jakiegokolwiek organu.Powstrzymują się od wszelkich czynności niezgodnych z charakteremich funkcji.

217

4. Członkowie Trybunału Obrachunkowego nie mogą podczas peł-nienia swych funkcji wykonywać żadnej innej zarobkowej lub nieza-robkowej działalności zawodowej. Obejmując stanowiska, uroczyściezobowiązują się szanować, w trakcie pełnienia funkcji i po ich zakoń-czeniu, zobowiązania z nich wynikające, zwłaszcza obowiązki uczci-wości i roztropności przy obejmowaniu pewnych stanowisk lubprzyjmowaniu pewnych korzyści po zakończeniu funkcji.

5. Poza przypadkami normalnej wymiany lub śmierci, funkcjeczłonka Trybunału Obrachunkowego kończą się z chwilą jego rezy-gnacji lub dymisji, orzeczonej przez Trybunał Sprawiedliwości zgod-nie z ustępem 6.

Osoba ta jest zastępowana na okres pozostający do zakończeniamandatu.

Z wyjątkiem przypadku dymisji, członkowie Trybunału Obrachun-kowego pełnią swoje funkcje do chwili ich zastąpienia.

6. Członkowie Trybunału Obrachunkowego mogą być zwolnieni zfunkcji lub pozbawieni prawa do emerytury bądź innych podobnychkorzyści tylko wówczas, gdy Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi, nażądanie Trybunału Obrachunkowego, że przestali odpowiadać wyma-ganym warunkom lub czynić zadość zobowiązaniom wynikającym zich urzędu.

SEKCJA 3ORGANY DORADCZE UNII

Podsekcja 1Komitet Regionów

Artykuł III-292Liczba członków Komitetu Regionów nie przekracza 350. Rada

Ministrów podejmuje jednomyślnie decyzję europejską określającąskład Komitetu.

218

Członkowie Komitetu oraz w równej liczbie zastępcy członków sąmianowani na okres pięciu lat. Ich mandat jest odnawialny.

Rada Ministrów podejmuje decyzję europejską ustalającą listęczłonków oraz zastępców członków, sporządzoną zgodnie z propozy-cjami każdego z Państw Członkowskich.

Kadencja członków Komitetu kończy się automatycznie, gdy man-dat, o którym mowa w pierwszym akapicie, na podstawie któregozostali zaproponowani, dobiega końca. Są oni wówczas zastępowanina czas pozostający do zakończenia kadencji, zgodnie z tą samą pro-cedurą.

Członkowie Komitetu nie mogą być równocześnie członkami Par-lamentu Europejskiego.

Artykuł III-293Komitet Regionów wybiera spośród swoich członków przewodni-

czącego i prezydium na okres dwóch i pół roku.Uchwala on swój regulamin wewnętrzny.Komitet jest zwoływany przez przewodniczącego na żądanie Par-

lamentu Europejskiego, Rady Ministrów lub Komisji. Może równieżzbierać się z inicjatywy własnej.

Artykuł III-294Komitet Regionów jest konsultowany przez Parlament Europejski,

Radę Ministrów lub Komisję w przypadkach przewidzianych w Kon-stytucji oraz we wszelkich innych przypadkach, w szczególności gdymają związek ze współpracą transgraniczną, o ile jedna z tych instytu-cji uzna to za stosowne.

Parlament Europejski, Rada Ministrów lub Komisja wyznaczająKomitetowi, jeśli uznają to za niezbędne, termin na dostarczenie opi-nii, który nie może być krótszy niż miesiąc od daty skierowania doprzewodniczącego zawiadomienia w tej sprawie. Po upływie wyzna-czonego terminu brak opinii nie stanowi przeszkody w podjęciu dal-szych działań.

219

W przypadku gdy Komitet Ekonomiczno-Społeczny jest konsulto-wany na mocy [artykułu III-294 (dawny 262)], Komitet Regionów jestinformowany przez Parlament Europejski, Radę Ministrów lub Komi-sję o żądaniu wydania opinii. Może on wydawać opinie z własnejinicjatywy w przypadkach gdy uzna to za stosowne.

Opinia Komitetu, jak również protokół z obrad są przesyłane Par-lamentowi Europejskiemu, Radzie Ministrów i Komisji.

Podsekcja 3Komitet Ekonomiczno-Społeczny

Artykuł III-295Liczba członków Komitetu Ekonomiczno-Społecznego nie prze-

kracza 350. Rada Ministrów podejmuje jednomyślnie decyzję euro-pejską określającą skład Komitetu.

Artykuł III-296Członkowie Komitetu Ekonomiczno-Społecznego są mianowani

na okres pięciu lat. Ich mandat jest odnawialny. Rada Ministrów po-dejmuje decyzję europejską ustalającą listę członków, sporządzonązgodnie z propozycjami każdego z Państw Członkowskich

Rada Ministrów stanowi po konsultacji z Komisją. Może ona za-sięgnąć opinii organizacji europejskich reprezentujących różne sekto-ry gospodarcze i społeczne oraz społeczeństwo obywatelskie zaintere-sowane działalnością Unii.

Artykuł III-297Komitet Ekonomiczno-Społeczny wybiera spośród swoich człon-

ków przewodniczącego i prezydium na okres dwóch i pół roku.Uchwala on swój regulamin wewnętrzny.Komitet Ekonomiczno-Społeczny jest zwoływany przez przewod-

niczącego na żądanie Parlamentu Europejskiego, Rady Ministrów lubKomisji. Może również zbierać się z inicjatywy własnej.

220

Artykuł III-298Komitet Ekonomiczno-Społeczny jest obowiązkowo konsultowany

przez Parlament Europejski, Radę Ministrów lub Komisję w przypad-kach przewidzianych w Konstytucji. Może być konsultowany przez teinstytucje we wszystkich innych przypadkach. Może on także wyda-wać opinie z własnej inicjatywy.

Parlament Europejski, Rada Ministrów lub Komisja wyznaczająKomitetowi, jeśli uznają to za niezbędne, termin na dostarczenie opi-nii, który nie może być krótszy niż miesiąc od daty skierowania doprzewodniczącego zawiadomienia w tej sprawie. Po upływie wyzna-czonego terminu brak opinii nie stanowi przeszkody w podjęciu dal-szych działań.

Opinia Komitetu, jak również protokół z obrad, są przesyłane Par-lamentowi Europejskiemu, Radzie Ministrów i Komisji.

ROZDZIAŁ 5EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY

Artykuł III-299Europejski Bank Inwestycyjny ma osobowość prawną.Członkami Europejskiego Banku Inwestycyjnego są Państwa

Członkowskie.Statut Europejskiego Banku Inwestycyjnego stanowi przedmiot

protokołu. Ustawy europejskie, na żądanie Europejskiego Banku In-westycyjnego i po konsultacji z Komisją, bądź na żądanie Komisji ipo konsultacji z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym, mogą zmienićartykuły 4, 11 i 12 oraz artykuł 18 ustęp 5 Statutu Banku.

Artykuł III-300Zadaniem Europejskiego Banku Inwestycyjnego jest przyczynianiesię, poprzez odwołanie się do rynku kapitałowego i zasobów wła-snych, do zrównoważonego i stałego rozwoju rynku wewnętrznego winteresie Unii. W tym celu Bank, nie dążąc do osiągania zysków,

221

udziela pożyczek i gwarancji, które sprzyjają finansowaniu poniż-szych projektów we wszystkich sektorach gospodarki:

a) projektów zmierzających do rozwoju regionów mniej rozwi-niętych;

b) projektów modernizacji lub przekształcania przedsiębiorstwlub tworzenia nowych dziedzin działalności, wynikających ze stop-niowego ustanawiania rynku wewnętrznego, które z uwagi na swojerozmiary lub charakter nie mogą być całkowicie sfinansowane z róż-nych środków dostępnych w poszczególnych Państwach Członkow-skich;

c) projektów stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowa-nia kilku Państw Członkowskich, które z uwagi na swoje rozmiary lubcharakter nie mogą być całkowicie sfinansowane z różnych środkówdostępnych w poszczególnych Państwach Członkowskich.

Wykonując swoje zadania Bank ułatwia finansowanie programówinwestycyjnych w powiązaniu z pomocą funduszy strukturalnych iinnych instrumentów finansowych Unii.

SEKCJA 4POSTANOWIENIA WSPÓLNE DLA INSTYTUCJI, ORGA-

NÓW I AGENCJI UNII

Artykuł III-3011. Jeśli, na mocy Konstytucji, Rada Ministrów przyjmuje akt na

wniosek Komisji, akt stanowiący zmianę projektu Rada Ministrówmoże przyjąć wyłącznie jednomyślnie, z zastrzeżeniem artykułów I-54, III-302 ustępy 10 i 13 oraz III-310.

2. Dopóki Rada Ministrów nie podjęła działań, Komisja możezmienić swój projekt w każdej chwili w toku procedur prowadzącychdo przyjęcia aktu Unii.

222

Artykuł III-3021. W przypadku gdy na mocy Konstytucji ustawy lub ustawy ra-

mowe są uchwalane zgodnie ze zwykłą procedurą legislacyjną, stoso-wane są następujące postanowienia.

2. Komisja przedstawia projekt Parlamentowi Europejskiemu i Ra-dzie Ministrów.

Pierwsze czytanie3. Parlament Europejski uchwala stanowisko w pierwszym czyta-

niu i przekazuje je Radzie Ministrów.4. Jeżeli Rada Ministrów zatwierdzi stanowisko Parlamentu Euro-

pejskiego, projektowany akt zostaje uchwalony.5. Jeżeli Rada Ministrów nie zatwierdzi stanowiska Parlamentu

Europejskiego, przyjmuje własne stanowisko w pierwszym czytaniu iprzekazuje je Parlamentowi Europejskiemu.

6. Rada Ministrów informuje w pełni Parlament Europejski o po-wodach, które doprowadziły ją do uchwalenia jej stanowiska w pierw-szym czytaniu. Komisja informuje w pełni Parlament Europejski oswoim stanowisku.

Drugie czytanie7. Jeżeli w terminie trzech miesięcy od tego przekazania Parlament

Europejski:a) zatwierdzi stanowisko Rady Ministrów lub nie wypowie się,

projektowany akt uważa się za uchwalony;b) odrzuci większością głosów swoich członków stanowisko Ra-

dy Ministrów w pierwszym czytaniu, projektowany akt uważa się zanieprzyjęty;

c) zaproponuje większością głosów swoich członków poprawkido stanowiska Rady Ministrów, zmieniony tekst jest przesyłany doRady Ministrów i Komisji, która wydaje opinię w przedmiocie tychpoprawek.

8. Jeżeli w terminie trzech miesięcy od otrzymania poprawek Par-lamentu Europejskiego Rada Ministrów, stanowiąc większością kwa-lifikowaną,

223

a) przyjmuje wszystkie te poprawki, dany akt uważa się zauchwalony

b) nie przyjmie wszystkich poprawek, przewodniczący RadyMinistrów w porozumieniu z przewodniczącym Parlamentu Europej-skiego zwołuje komitet pojednawczy w terminie sześciu tygodni

9. Rada Ministrów stanowi jednomyślnie w sprawie poprawek,które stały się przedmiotem negatywnej opinii Komisji.

Pojednanie10. Komitet pojednawczy, w którego skład wchodzą członkowie

Rady Ministrów lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczba człon-ków reprezentujących Parlament Europejski, ma za zadanie doprowa-dzić do porozumienia w sprawie wspólnego projektu większościąkwalifikowaną członków Rady Ministrów lub ich przedstawicieli orazwiększością głosów członków reprezentujących Parlament Europejski,w terminie sześciu tygodni od jego zwołania, na podstawie stanowiskParlamentu i Rady Ministrów w drugim czytaniu.

11. Komisja uczestniczy w pracach komitetu pojednawczego i po-dejmuje wszelkie niezbędne inicjatywy na rzecz zbliżenia stanowiskParlamentu Europejskiego i Rady Ministrów.

12. Jeżeli w terminie sześciu tygodni od jego zwołania komitetpojednawczy nie zatwierdzi wspólnego projektu, proponowany aktuważa się za nieprzyjęty.

Trzecie czytanie13. Jeżeli w tym terminie komitet pojednawczy zatwierdzi wspólny

projekt, Parlament Europejski i Rada Ministrów mają termin sześciutygodni od tego terminu na uchwalenie danego aktu zgodnie zewspólnym projektem, jeśli chodzi o Parlament Europejski –większo-ścią oddanych głosów, a jeśli chodzi o Radę – większością kwalifiko-waną. Jeżeli nie uczynią tego, proponowany akt uważa się za nie-przyjęty.

14. Terminy trzech miesięcy i sześciu tygodni przewidziane w ni-niejszym artykule są przedłużone najwyżej, odpowiednio, o miesiąc io dwa tygodnie, z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub RadyMinistrów.

224

Postanowienia specjalne15. Jeżeli, w przypadkach wyraźnie określonych w Konstytucji,

ustawa lub ustawa ramowa jest poddana zwykłej procedurze legisla-cyjnej z inicjatywy grupy Państw Członkowskich, na zalecenie Euro-pejskiego Banku Centralnego, albo na zalecenie Trybunału Sprawie-dliwości lub Europejskiego Banku Inwestycyjnego, ustępy 2, ostatniezdanie ustepu oraz ustęp 9 nie mają zastosowania.

Parlament Europejski i Rada Ministrów przekazują Komisji propo-nowany akt oraz swoje stanowiska w pierwszym i drugim czytaniu.

Parlament Europejski i Rada Ministrów mogą zażądać opinii Ko-misji w trakcie całej procedury. Komisja może wydać opinię z własnejinicjatywy. Może ona, jeżeli uzna to za niezbędne, uczestniczyć wkomitecie pojednawczym na warunkach przewidzianych w ustępie 11.

Artykuł III-303Parlament Europejski, Rada Ministrów i Komisja konsultują się ze

sobą oraz za wspólnym porozumieniem określają warunki ich współ-pracy. W tym celu mogą one, zgodnie z Konstytucją, zawierać poro-zumienia międzyinstytucjonalne, które mogą mieć charakter wiążący.

Artykuł III-3041. Wykonując swoje misje instytucje, agencje i organy Unii korzy-

stają ze wsparcia otwartej, efektywnej i niezależnej administracji eu-ropejskiej.

2. Bez uszczerbku dla artykułu III-332, ustawa europejska możeustanowić w tym celu przepisy szczególne.

Artykuł III-3051. Instytucje, agencje i organy Unii uznają znaczenie przejrzystości

w ich pracy i, w zastosowaniu artykułu I-49, określają w swoich re-gulaminach wewnętrznych przepisy szczególne dotyczące publiczne-go dostępu do dokumentów. W wykonywaniu swoich zadań admini-stracyjnych Trybunał Sprawiedliwości i Europejski Bank Centralnypodlegają postanowieniom artykułu I-49 ustęp 3.

225

2. Parlament Europejski i Rada Ministrów zapewniają publikacjędokumentów dotyczących procedur ustaowdawczych.

Artykuł III-3061. Rada Ministrów podejmuje decyzje europejskie ustalające:a) uposażenia, dodatki i emerytury przewodniczącego Rady Eu-

ropejskiej, przewodniczącego Komisji, Ministra Spraw ZagranicznychUnii, komisarzy europejskich i komisarzy, prezesa, sędziów, rzeczni-ków generalnych i sekretarza Trybunału Sprawiedliwości oraz człon-ków i sekretarza Sądu,

b) warunki zatrudnienia, w szczególności uposażenia, dodatki iemerytury przewodniczącego i członków Trybunału Obrachunko-wego.

Ustala ona także wszelkie należności płatne zamiast wynagro-dzenia.

2. Rada Ministrów przyjmuje rozporządzenia europejskie i decyzjeeuropejskie określające dodatki członków Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.

Artykuł III-307Akty Rady Ministrów, Komisji lub Europejskiego Banku Central-

nego, które nakładają zobowiązanie pieniężne na podmioty inne niżPaństwa stanowią tytuł wykonawczy.

Postępowanie egzekucyjne jest regulowane przez przepisy proce-dury cywilnej obowiązujące w Państwie Członkowskim, na terytoriumktórego ma ono miejsce. Klauzula wykonalności jest nadawana, bezjakiejkolwiek kontroli innej niż weryfikacja autentyczności tytułu,przez wyznaczony w tym celu przez rząd Państwa Członkowskiegoorgan krajowy, o którym zostanie powiadomiona Komisja i TrybunałSprawiedliwości.

Po dopełnieniu tych formalności na wniosek zainteresowanego,może on przystąpić do egzekucji, wnosząc sprawę bezpośrednio dowłaściwego organu zgodnie z ustawodawstwem krajowym,.

226

Postępowanie egzekucyjne może być zawieszone wyłącznie namocy orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości. Jednakże, kontrola pra-widłowości przeprowadzenia egzekucji podlega właściwości sądówkrajowych.

TYTUŁ IIPOSTANOWIENIA FINANSOWE

SEKCJA 1WIELOLETNIE RAMY FINANSOWE

Artykuł III-3081. Wieloletnie ramy finansowe ustanawia się na okres co najmniej

pięciu lat zgodnie z artykułem I-54.2. Wieloletnie ramy finansowe ustalają limity roczne zobowiązań

finansowych według kategorii wydatków oraz limity roczne dopusz-czalnych płatności. Kategorie wydatków, których liczba jest ograni-czona, odpowiadają głównym sektorom działalności Unii.

3. Wieloletnie ramy finansowe zawierają inne postanowienia wy-magane dla prawidłowego prowadzenia rocznej procedury budżeto-wej.

4. Jeżeli ustawa europejska ustanawiająca nowe ramy finansowenie została uchwalona przed końcem bieżących ram finansowych,limity i inne postanowienia dotyczące ostatniego roku tych ram roz-szerza się do czasu uchwalenia tej ustawy.

5. W trakcie całej procedury prowadzącej do uchwalenia ram fi-nansowych Parlament Europejski, Rada Ministrów i Komisja podej-mują wszelkie środki niezbędne do pomyślnego zakończenia procedu-ry.

227

SEKCJA 2BUDŻET ROCZNY UNII

Artykuł III-309Rok budżetowy rozpoczyna się 1 stycznia i kończy 31 grudnia.

Artykuł III-310Ustawa europejska ustanawia budżet roczny Unii zgodnie z nastę-

pującymi postanowieniami:1. Każda instytucja sporządza przed 1 lipca swój preliminarz wy-

datków. Komisja łączy te preliminarze w projekt budżetu. Dołącza dotego opinię, która może zawierać różne warianty preliminarzy.

Projekt budżetu obejmuje prognozę dochodów i wydatków.Komisja może zmienić projekt budżetu w trakcie procedury do

czasu zwołania komitetu pojednawczego przewidzianego w ustępie 5.2. Komisja przedkłada projekt budżetu Parlamentowi Europej-

skiemu i Radzie Ministrów najpóźniej 1 września roku, który poprze-dza rok, w którym budżet ma być wykonywany.

3. Rada Ministrów uchwala stanowisko w sprawie projektu bu-dżetu i przekazuje je Parlamentowi Europejskiemu najpóźniej 1 paź-dziernika roku, który poprzedza rok, w którym budżet ma być wyko-nywany. Rada Ministrów informuje w pełni Parlament Europejski opowodach, które doprowadziły ją do uchwalenia jej stanowiska

4. Jeżeli w terminie 42 dni od tego przekazania Parlament Europej-ski:

a) zatwierdzi stanowisko Rady Ministrów lub nie wypowie się,europejską ustawę budżetową uważa się za uchwalony;

b) zaproponuje bezwzględną większością swoich członków po-prawki do stanowiska Rady Ministrów, zmieniony tekst jest przesyła-ny do Rady Ministrów i Komisji. Przewodniczący Parlamentu Euro-pejskiego w porozumieniu z przewodniczącym Rady Ministrów zwo-łuje komitet pojednawczy.

228

Komitet pojednawczy nie zbiera się, jeżeli w terminie 10 dni RadaMinistrów poinformuje Parlament Europejski o przyjęciu wszystkichjego poprawek.

5. Komitet pojednawczy, w którego skład wchodzą członkowieRady Ministrów lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczba człon-ków reprezentujących Parlament Europejski, ma za zadanie doprowa-dzić do porozumienia w sprawie wspólnego projektu większościąkwalifikowaną członków Rady Ministrów lub ich przedstawicieli orazwiększością głosów przedstawicieli Parlamentu Europejskiego w ter-minie dwudziestu jeden dni od jego zwołania, na podstawie stanowiskParlamentu Europejskiego i Rady Ministrów.

6. Komisja uczestniczy w pracach komitetu pojednawczego i po-dejmuje wszelkie niezbędne inicjatywy na rzecz zbliżenia stanowiskParlamentu Europejskiego i Rady Ministrów.

7. Jeżeli w terminie dwudziestu jeden dni, o którym mowa w uste-pie 5, komitet pojednawczy zatwierdzi wspólny projekt, ParlamentEuropejski i Rada Ministrów mają termin czternastu dni od tego dniana uchwalenie wspólnego projektu, jeśli chodzi o Parlament Europej-ski –większością oddanych głosów, a jeśli chodzi o Radę – większo-ścią kwalifikowaną.

8. Jeżeli w terminie dwudziestu jeden dni komitet pojednawczy niezatwierdzi wspólnego projektu lub Rada Ministrów odrzuci wspólnyprojekt, Parlament może, w terminie czternastu dni zatwierdzić jegopoprawki, większością jego członków i trzech piątych oddanych gło-sów

Jeżeli poprawka Parlamentu nie zostanie zatwierdzona, stanowiskoRady Ministrów w sprawie pozycji budżetu będącej przedmiotem tejpoprawki uważa się za przyjęte.

Jeżeli jednak Parlament odrzuci wspólny projekt większością gło-sów swoich członków i trzech piątych głosów oddanych, może onzażądać przedłożenia nowego projektu.

9. Po zakończeniu procedury przewidzianej w niniejszym artykuleprzewodniczący Parlamentu Europejskiego stwierdza, że europejskaustawa budżetowa została ostatecznie uchwalona.

229

Artykuł III-3111. Jeśli na początku roku budżetowego europejska ustawa budże-

towa nie została jeszcze uchwalona, wydatki mogą być dokonywanemiesięcznie na rozdział lub inną jednostkę podziału, według przepi-sów ustawy europejskiej, o której mowa w artykule III-318, w grani-cach jednej dwunastej środków przyznanych w europejskiej ustawiebudżetowej w poprzednim roku budżetowym na każdą pozycję bu-dżetu, z zastrzeżeniem, iż nie może to spowodować pozostawienia dodyspozycji Komisji środków w kwocie przewyższającej jedną dwuna-stą środków przewidzianych w przygotowywanym projekcie budżetu.

2. Rada Ministrów, na wniosek Komisji i przestrzegając warunkiokreślone w ustępie 1, może podjąć decyzję europejską upoważniającądo dokonywania wydatków przekraczających jedną dwunastą. RadaMinistrów przekazuje decyzję niezwłocznie Parlamentowi Europej-skiemu.

Decyzja europejska przewiduje niezbędne środki w zakresie zaso-bów pozwalające na stosowanie niniejszego artykułu.

Wchodzi ona w życie trzydziestego dnia od jej podjęcia, jeżeli wtym terminie Parlament Europejski, stanowiąc większością głosówswoich członków nie zdecydował o ograniczeniu tych wydatków.

Artykuł III-312Zgodnie z warunkami określonymi w artykule III-318, środki inne

niż dotyczące wydatków personalnych, które nie zostaną wykorzysta-ne na koniec roku budżetowego, mogą być przeniesione wyłącznie nanastępny rok budżetowy.

Wydatki klasyfikowane są w rozdziały grupujące wydatki wedługich charakteru i przeznaczenia, oraz dzielone dalej zgodnie z ustawąeuropejską o której mowa w artykule III-318.

Wydatki Parlamentu Europejskiego, Rady Ministrów, Komisji iTrybunału Sprawiedliwości są przedmiotem odrębnych części budże-tu, bez uszczerbku dla szczególnych zasad odnoszących się do niektó-rych wydatków wspólnych.

230

SEKCJA 3WYKONANIE BUDŻETU I ABSOLUTORIUM

Artykuł III-313Komisja wykonuje budżet we współpracy z Państwami Członkow-

skimi, zgodnie z ustawą europejską o której mowa w artykule III-318,na własną odpowiedzialność i w granicach przyznanych środków,zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami. Państwa Człon-kowskie współpracują z Komisją w celu zapewnienia, aby środki byływykorzystywane zgodnie z tymi zasadami.

Ustawa europejska, o której mowa w artykule III-318, ustanawiaobowiązki kontroli i audytu Państw Członkowskich w zakresie wyko-nania budżetu oraz wynikającej z nich odpowiedzialności

Ustawa europejska, o której mowa w artykule III-318, ustanawiaobowiązki i szczegółowe sposoby, według których każda instytucjauczestniczy w wykonywaniu swych własnych wydatków.

Komisja może, w granicach i na warunkach określonych w ustawieeuropejskiej, o której mowa w artykule III-318, przenosić w ramachbudżetu środki z rozdziału do rozdziału bądź z podrozdziału do pod-rozdziału.

Artykuł III-314Komisja przedkłada corocznie Parlamentowi Europejskiemu i Ra-

dzie Ministrów rozliczenia za poprzedni rok budżetowy odnoszące siędo wykonania budżetu. Komisja przekazuje im także bilans finansowyprzedstawiający aktywa i pasywa Unii.

Komisja przedkłada także Parlamentowi Europejskiemu sprawoz-danie oceniające finanse Unii na podstawie uzyskanych wyników,zwłaszcza w odniesieniu do wskazówek wydanych przez ParlamentEuropejski i Radę Ministrów na podstawie artykułu III-315.

Artykuł III-3151. Parlament Europejski, na zalecenie Rady Ministrów, udziela

Komisji absolutorium z wykonania budżetu. W tym celu Rada Mini-

231

strów i Parlament kolejno badają rachunki i bilans finansowy określo-ne w artykule III-314, roczne sprawozdanie Trybunału Obrachunko-wego, wraz z odpowiedziami kontrolowanych instytucji na uwagiTrybunału Obrachunkowego, oświadczenie o wiarygodności określo-ne w artykule III-290 ustęp 1 drugi akapit, jak również odpowiedniesprawozdania specjalne Trybunału Obrachunkowego.

2. Przed udzieleniem Komisji absolutorium lub w jakichkolwiekinnych celach pozostających w związku z wykonywaniem jegouprawnień w dziedzinie realizacji budżetu, Parlament Europejski mo-że żądać przesłuchania Komisji w sprawie wykonywania wydatkówlub funkcjonowania systemów kontroli finansowej. Komisja przed-kłada Parlamentowi Europejskiemu, na jego żądanie, wszelkie nie-zbędne informacje.

3. Komisja podejmuje wszelkie działania w celu uwzględnieniauwag towarzyszących decyzjom o absolutorium i innych uwag Parla-mentu Europejskiego dotyczących wykonywania wydatków, jak rów-nież komentarzy towarzyszących zaleceniom odnoszącym się do ab-solutorium przyjętym przez Radę Ministrów.

4. Na żądanie Parlamentu Europejskiego lub Rady Ministrów Ko-misja składa sprawozdanie co do środków podjętych w kontekścietych uwag i komentarzy, a zwłaszcza co do instrukcji udzielonychsłużbom odpowiedzialnym za wykonanie budżetu. Sprawozdania te sąrównież przesyłane do Trybunału Obrachunkowego.

SEKCJA 4POSTANOWIENIA WSPÓLNE

Artykuł III-316Wieloletnie ramy finansowe i budżet roczny są ustanawiane w eu-

ro.

Artykuł III-317Komisja może, z zastrzeżeniem, iż poinformuje o tym właściwe

władze zainteresowanych Państw Członkowskich, przelewać w walu-

232

cie jednego z Państw Członkowskich aktywa, które posiada w walucieinnego Państwa Członkowskiego, w zakresie koniecznym do ich wy-korzystania w celach, na które są one przeznaczone w Konstytucji.Komisja unika w miarę możliwości dokonywania takich przelewów,jeśli ma dostępne lub dające się zgromadzić aktywa w walutach, któ-rych potrzebuje.

Komisja komunikuje się z każdym z zainteresowanych PaństwCzłonkowskich za pośrednictwem organu, który ono wyznaczy. Wwykonywaniu operacji finansowych korzysta ona z usług banku emi-syjnego zainteresowanego Państwa Członkowskiego lub innej instytu-cji finansowej przez niego uznanej.

Artykuł III-3181. Ustawa europejska:a) ustala reguły finansowe określające w szczególności procedurę

stanowienia i wykonywania budżetu oraz przedstawiania i kontrolo-wania rachunków;

b) ustala reguły i organizuje kontrolę odpowiedzialności kontrole-rów finansowych, intendentów i księgowych.

Ustawa europejska jest uchwalana po konsultacji z TrybunałemObrachunkowym.

2. Rada Ministrów, na wniosek Komisji, uchwala rozporządzenieeuropejskie ustanawiające metody i procedurę, według których do-chody budżetowe przewidziane w ramach systemu zasobów własnychUnii są pozostawione do dyspozycji Komisji oraz środki stosowane, wrazie potrzeby, w celu zaspokojenia potrzeb gotówkowych. Rada Mi-nistrów stanowi po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Trybu-nałem Obrachunkowym.

3. Do 1 stycznia 2007 roku Rada Ministrów stanowi jednomyślniewe wszystkich przypadkach określonych w niniejszym artykule.

233

Artykuł III-319Parlament Europejski, Rada Ministrów i Komisja zapewnia do-

stępność środków finansowych pozwalających Unii wypełniać swojezobowiązania prawne wobec podmiotów trzecich.

Artykuł III-320Regularne spotkania przewodniczących Parlamentu Europejskiego,

Rady Ministrów i Komisji są zwoływane z inicjatywy Komisji wramach procedur budżetowych o których mowa w niniejszym roz-dziale. Przewodniczący podejmują wszelkie działania niezbędne dopopierania konsultacji i zbliżania stanowisk instytucji w celu ułatwie-nia wykonania postanowień niniejszego rozdziału.

SEKCJA 5WALKA Z NADUŻYCIAMI FINANSOWYMI

Artykuł III-3211. Unia Państwa Członkowskie zwalczają nadużycia finansowe i

wszelkie inne działania nielegalne naruszające interesy finansoweUnii za pomocą środków podejmowanych zgodnie z niniejszym arty-kułem. Środki te mają skutek odstraszający i zapewniają skutecznąochronę w Państwach Członkowskich.

2. Państwa Członkowskie podejmują takie same środki do zwal-czania nadużyć finansowych naruszających interesy finansowe Unii,jakie podejmują do zwalczania nadużyć finansowych naruszającychich własne interesy finansowe.

3. Z zastrzeżeniem innych postanowień Konstytucji, PaństwaCzłonkowskie koordynują swoje działania zmierzające do ochronyinteresów finansowych Unii przed nadużyciami finansowymi. W tymcelu organizują z Komisją ścisłą i regularną współpracę między wła-ściwymi władzami.

4. Ustawy europejskie lub europejskie ustawy ramowe ustanawiająniezbędne środki w dziedzinach zapobiegania nadużyciom finanso-wym naruszającym interesy finansowe Unii i zwalczania tych nadużyć

234

w celu zapewnienia skutecznej i równoważnej ochrony w PaństwachCzłonkowskich. Ustawy europejski i europejskie ustawy ramowe sąuchwalane po konsultacji z Trybunałem Obrachunkowym.

5. Komisja, we współpracy z Państwami Członkowskimi kierujecorocznie do Parlamentu Europejskiego i Rady Ministrów sprawozda-nie w sprawie środków podjętych w celu wykonania niniejszego arty-kułu.

ROZDZIAŁ IIIWZMOCNIONA WSPÓŁPRACA

Artykuł III-322Każda propozycja wzmocnionej współpracy szanuje Konstytucję i

prawo Unii.Taka współpraca nie narusza rynku wewnętrznego, ani spójności

gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Nie stanowi ona przeszkodyani dyskryminacji w handlu między Państwami Członkowskimi oraznie zakłóca konkurencji między nimi.

Artykuł III-323Każda propozycja wzmocnionej współpracy szanuje kompetencje,

prawa i obowiązki Państw Członkowskich nie uczestniczących w niej.Państwa te nie utrudniają wprowadzania jej w życie przez uczestni-czące Państwa Członkowskie.

Artykuł III-3241. Jeżeli wzmocniona współpraca jest ustanawiana, pozostaje ona

otwarta dla wszystkich Państw Członkowskich, pod warunkiem speł-nienia warunków uczestnictwa określonych w decyzji upoważniającej.Pozostaje również otwarta dla nich w każdej chwili pod warunkiemprzestrzegania, w uzupełnieniu ewentualnych takich warunków, ak-tów już przyjętych w ramach tej współpracy.

235

Komisja i Państwa Członkowskie uczestniczące we wzmocnionejwspółpracy zapewniają, aby jak najwięcej Państw Członkowskichmiało ułatwione uczestnictwo w niej.

2. Komisja oraz, w razie potrzeby, Minister Spraw ZagranicznychUnii informują regularnie wszystkich członków Rady oraz ParlamentEuropejski o rozwoju wzmocnionej współpracy.

Artykuł III-3251. Państwa Członkowskie, które chcą ustanowić między sobą

wzmocnioną współpracę w jednej z dziedzin określonych w Konsty-tucji, z wyjątkiem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,kierują wniosek do Komisji, określając zakres i cele przewidywanejwzmocnionej współpracy. Komisja może przedłożyć Radzie Mini-strów odpowiednią propozycję. Jeżeli Komisja nie przedłoży takiejpropozycji, zawiadamia o tym zainteresowane Państwa Członkowskie,podając uzasadnienie.

Upoważnienie do działania w sprawie wzmocnionej współpracyjest udzielane decyzją europejską Rady Ministrów, stanowiącej nawniosek Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskim

W ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, wnio-sek Państw Członkowskich, które chcą ustanowić między sobąwzmocnioną współpracę jest kierowany do Rady Ministrów. Jest onprzekazywany Ministrowi Spraw Zagranicznych Unii, który wydajeopinię o spójności wzmocnionej współpracy ze wspólną polityką za-graniczną i bezpieczeństwa Unii, oraz do Komisji, która wydaje opi-nię, dotyczącą w szczególności spójności proponowanej wzmocnionejwspółpracy z innymi politykami Unii. Wniosek przekazywany jestrównież do wiadomości Parlamentu Europejskiego.

Upoważnienie do działania w sprawie wzmocnionej współpracyjest udzielane decyzją europejską Rady Ministrów.

Artykuł III-3261. Każde Państwo Członkowskie, które chce uczestniczyć we

wzmocnionej współpracy, w jednej z dziedzin określonych w artykuleIII-325 ustęp 1, notyfikuje swój zamiar Radzie Ministrów i Komisji.

236

Komisja potwierdza, w terminie czterech miesięcy od otrzymaniatej notyfikacji, uczestnictwo danego Państwa Członkowskiego.Stwierdza ona, w razie potrzeby, że wszelkie warunki uczestnictwazostały spełnione i wydaje przepisy przejściowe, które uzna za nie-zbędne w odniesieniu do wykonania aktów już przyjętych w ramachwzmocnionej współpracy.

Jeżeli jednak Komisja uważa, że jakiekolwiek warunki uczestnic-twa nie zostały spełnione, wskazuje środki, które należy podjąć w celuspełnienia tych warunków i określa termin ponownego rozpatrzeniawniosku w sprawie uczestnictwa. Rozpatruje ona ponownie wniosekzgodnie z procedurą określoną w poprzednim akapicie. Jeżeli Komisjauważa, jakiekolwiek warunki uczestnictwa pozostają niespełnione,zainteresowane Państwo Członkowskie może przekaz sprawę RadzieMinistrów, która stanowi zgodnie z artykułem I-43 ustęp 3. Rada Mi-nistrów może, na wniosek Komisji, wydać przepisy przejściowe, októrych mowa w poprzednim akapicie.

2. Każde Państwo Członkowskie, które chce uczestniczyć wewzmocnionej współpracy w ramach wspólnej polityki zagranicznej ibezpieczeństwa, notyfikuje swój zamiar Radzie Ministrów, Ministro-wi Spraw Zagranicznych Unii oraz Komisji

Rada Ministrów potwierdza uczestnictwo danego Państwa Człon-kowskiego po konsultacji z Ministrem Spraw Zagranicznych Unii.Stwierdza ona, w razie potrzeby, że wszelkie warunki uczestnictwazostały spełnione. Rada Ministrów, na wniosek Ministra Spraw Za-granicznych Unii, może także wydać przepisy przejściowe, które uznaza niezbędne w odniesieniu do wykonania aktów już przyjętych wramach wzmocnionej współpracy. Jeżeli jednak Komisja uważa, żejakiekolwiek warunki uczestnictwa nie zostały spełnione, wskazujeśrodki, które należy podjąć w celu spełnienia tych warunków i określatermin ponownego rozpatrzenia wniosku w sprawie uczestnictwa.

Dla celów niniejszego ustępu Rada Ministrów stanowi zgodnie zartykułem I-43 ustęp 3.

237

Artykuł III-327Wydatki wynikające z wprowadzania w życie wzmocnionej

współpracy, inne niż koszty administracyjne ponoszone przez instytu-cje, obciążają uczestniczące we współpracy Państwa Członkowskie,chyba że Rada Ministrów, stanowiąc jednomyślną decyzją wszystkichswoich członków po konsultacji z Parlamentem Europejskim, zadecy-duje inaczej.

Artykuł III-328Jeżeli postanowienie Konstytucji, które może być zastosowane w

kontekście wzmocnionej współpracy przewiduje, że Rada Ministrówstanowi jednomyślnie, Rada Ministrów, stanowiąc jednomyślniezgodnie z postanowieniami artykułu I-43 ustęp 3, może, z własnejinicjatywy, postanowić inaczej.

Jeżeli postanowienie Konstytucji, które może być zastosowane wkontekście wzmocnionej współpracy przewiduje, że Rada Ministrówuchwala ustawy europejskie lub europejskie ustawy ramowe zgodnieze szczególną procedurą ustawodawczą, Rada Ministrów, stanowiącjednomyślnie zgodnie z postanowieniami artykułu I-43 ustęp 3, może,z własnej inicjatywy, postanowić o stanowieniu zgodnie ze zwykłąprocedurą ustawodawczą. Rada Ministrów stanowi po konsultacji zParlamentem Europejskim.

Artykuł III-329Rada Ministrów i Komisja zapewniają spójność działań podjętych

w ramach wzmocnionej współpracy oraz ich zgodność z politykamiUnii, współpracując w tym celu ze sobą.

TYTUŁ VIIPOSTANOWIENIA WSPÓLNE

Artykuł III-330Biorąc pod uwagę strukturalną sytuację gospodarczą i społeczną

francuskich departamentów zamorskich, Azorów, Madery i Wysp

238

Kanaryjskich, pogorszoną ich oddaleniem, charakterem wyspiarskim,niewielkimi rozmiarami, trudną topografią i klimatem, ich zależnościągospodarczą od niewielkiej liczby produktów, podczas gdy trwałość iłączne występowanie tych czynników poważnie szkodzą ich rozwo-jowi, Rada Ministrów, na wniosek Komisji, przyjmuje rozporządzeniaeuropejskie i decyzje europejskie zmierzające w szczególności dookreślenia warunków stosowania Konstytucji do tych regionów, wtym wspólnych polityk. Rada Ministrów stanowi po konsultacji zParlamentem Europejskim.

Środki określone w pierwszym akapicie dotyczą, w szczególności,polityk celnych i handlowych, polityki fiskalnej, stref wolnocłowych,polityk w dziedzinach rolnictwa i rybołówstwa, warunków zaopatrze-nia w surowce i dobra konsumpcyjne pierwszej potrzeby, pomocypaństwowej i warunków dostępu do funduszy strukturalnych orazprogramów horyzontalnych Unii.

Rada Ministrów przyjmuje środki określone w pierwszym akapi-cie, biorąc pod uwagę szczególne cechy charakterystyczne i ograni-czenia regionów peryferyjnych, bez podważania integralności i spój-ności porządku prawnego Unii, w tym rynku wewnętrznego i wspól-nych polityk.

Artykuł III-331Konstytucja nie przesądza w niczym zasad prawa własności w

Państwach Członkowskich.

Artykuł III-332W każdym z Państw Członkowskich Unia posiada zdolność praw-

ną i zdolność do czynności prawnych o najszerszym zakresie przy-znanym przez ustawodawstwa krajowe osobom prawnym; może onazwłaszcza nabywać lub zbywać mienie ruchome i nieruchome orazstawać przed sądem. W tym zakresie jest ona reprezentowana przezKomisję. Jednakże jest ona reprezentowana przez każdą z instytucji, wzwiązku z ich autonomią administracyjną, w sprawach związanych zich odpowiednim funkcjonowaniem.

239

Artykuł III-333Ustawa europejska ustanawia regulamin pracowniczy urzędników

Unii oraz warunki zatrudnienia innych pracowników Unii. Ustawaeuropejska jest uchwalana po konsultacji z zainteresowanymi instytu-cjami.

Artykuł III-334W celu wypełnienia zadań, które są jej powierzone, Komisja może

zbierać wszelkie informacje i dokonywać wszelkich niezbędnych we-ryfikacji w granicach i na warunkach określonych przez rozporządze-nie europejskie lub decyzję europejską, przyjętą zwykłą większościąprzez Radę Ministrów.

Artykuł III-3351. Bez uszczerbku dla artykułu 5 Protokołu w sprawie Statutu Eu-

ropejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego BankuCentralnego, europejska ustawa lub europejska ustawa ramowa okre-śla środki w celu tworzenia statystyk, jeżeli jest to konieczne do wy-konywania działań Unii.

2. Tworzenie statystyk odbywa się w poszanowaniu bezstronności,rzetelności, obiektywizmu, niezależności naukowej, efektywności podwzględem kosztów oraz poufności informacji statystycznych; nie mo-że to pociągać za sobą nadmiernych obciążeń dla podmiotów gospo-darczych.

Artykuł III-336Członkowie instytucji Unii, członkowie komitetów, jak również

urzędnicy i inni pracownicy Unii są zobowiązani, również po zaprze-staniu pełnienia swoich funkcji, nie ujawniać informacji objętych zewzględu na swój charakter tajemnicą zawodową; a zwłaszcza infor-macji dotyczących przedsiębiorstw i ich stosunków handlowych lubkosztów własnych.

240

Artykuł III-337Odpowiedzialność umowna Unii podlega prawu właściwemu dla

danej umowy.W dziedzinie odpowiedzialności pozaumownej Unia powinna na-

prawić, zgodnie z zasadami ogólnymi, wspólnymi dla praw PaństwCzłonkowskich, szkody wyrządzone przez jej instytucje lub jej pra-cowników przy wykonywaniu ich funkcji.

Poprzedni akapit stosuje się na tych samych zasadach do szkódspowodowanych przez Europejski Bank Centralny lub jego pracowni-ków przy wykonywaniu ich funkcji.

Odpowiedzialność osobistą pracowników wobec Unii określająprzepisy ich regulaminu pracowniczego lub mających zastosowaniewarunków zatrudnienia.

Artykuł III-338Siedzibę instytucji Unii określa wspólne porozumienie rządów

Państw Członkowskich.

Artykuł III-339Rada Ministrów jednomyślnie uchwala rozporządzenie określające

system językowy instytucji Unii, bez naruszania Statutu Europejskie-go Trybunału Sprawiedliwości.

Artykuł III-340Unia korzysta na terytorium Państw Członkowskich z przywilejów

i immunitetów koniecznych do wykonywania jej zadań, na warunkachokreślonych w Protokole z 8 kwietnia 1965 roku w sprawie przywile-jów i immunitetów Wspólnot Europejskich. Jest tak również w przy-padku Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego Banku In-westycyjnego.

Artykuł III-341Konstytucja nie narusza praw i obowiązków wynikających z umów

zawartych przed 1 stycznia 1958 roku lub, wobec Państw przystępują-

241

cych, przed datą ich przystąpienia, między jednym lub większą liczbąPaństw Członkowskich z jednej strony a jednym lub większą liczbąpaństw trzecich z drugiej strony.

W zakresie, w jakim umowy te nie są zgodne z Konstytucją, danePaństwo lub Państwa Członkowskie zastosują wszelkie właściweśrodki w celu wyeliminowania stwierdzonych niezgodności. W raziepotrzeby Państwa Członkowskie udzielają sobie wzajemnie pomocydla osiągnięcia tego celu i w odpowiednim przypadku przyjmująwspólną postawę.

Przy stosowaniu umów, o których mowa w pierwszym akapicie,Państwa Członkowskie uwzględniają fakt, że korzyści uzgodnione wKonstytucji przez każde Państwo Członkowskie wiążą się integralniez ustanowieniem Unii i z tego tytułu są nierozerwalnie związane zutworzeniem wspólnych instytucji, powierzeniem im kompetencji iprzyznaniem takich samych korzyści przez wszystkie pozostałe Pań-stwa Członkowskie.

Artykuł III-3421. Konstytucja nie stanowi przeszkody w stosowaniu następują-

cych reguł:a) żadne Państwo Członkowskie nie ma obowiązku udzielania

informacji, których ujawnienie uznaje za sprzeczne z podstawowymiinteresami jego bezpieczeństwa;

b) Każde Państwo Członkowskie może podejmować środki, ja-kie uważa za konieczne w celu ochrony podstawowych interesów jegobezpieczeństwa, a które odnoszą się do produkcji lub handlu bronią,amunicją lub materiałami wojennymi; środki takie nie mogą negatyw-nie wpływać na warunki konkurencji na rynku wewnętrznym w od-niesieniu do produktów, które nie są przeznaczone wyłącznie do ce-lów wojskowych.

2. Rada Ministrów może, na wniosek Komisji, podjąć jednomyśl-nie decyzję europejską wprowadzającą zmiany do sporządzonej przezsiebie 15 kwietnia 1958 roku listy produktów, do których mają zasto-sowanie postanowienia ustępu 1 litera b.

242

CZĘŚĆ IVPOSTANOWIENIA OGÓLNE I KOŃCOWE

Artykuł IV-14

Symbole UniiFlaga Unii przedstawia krąg dwunastu gwiazd na niebieskim tle.Hymn Unii pochodzi z Ody do radości z IX Symfonii Ludwiga van

Beethovena.Dewizą Unii jest: „zjednoczeni w różnorodności”.Walutą Unii jest euro.Dzień 9 maja jest obchodzony w całej Unii jako dzień Europy.

Artykuł IV-2Uchylenie wcześniejszych Traktatów

Z dniem wejścia w życie Traktatu ustanawiającego Konstytucjęuchyla się Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, Traktat oUnii Europejskiej oraz akty i traktaty, które je uzupełniają lub zmie-niają i zostały załączone do Traktatu ustanawiającego Konstytucję.

Artykuł IV-3Ciągłość prawna w odniesieniu do Wspólnoty Europejskiej i Unii

EuropejskiejUnia Europejska przejmuje wszelkie prawa i obowiązki Wspólnoty

Europejskiej i Unii, zarówno wewnętrzne jak i wynikające z umówmiędzynarodowych, jakie powstały przed wejściem w życie Traktatuustanawiającego Konstytucję na mocy dotychczasowych traktatów,protokołów i aktów, w tym wszelkie aktywa i pasywa Wspólnoty iUnii, jak również ich archiwa.

4 Konwent uważa, że niniejszy artykuł powinien raczej znajdować się wczęści I.

243

Postanowienia aktów instytucji Unii, przyjęte na mocy traktatów iaktów wymienionych w ustępie 1, pozostają w mocy na warunkachokreślonych w protokole załączonym do Traktatu ustanawiającegoKonstytucję. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości WspólnotEuropejskich utrzymuje się jako źródło interpretacji prawa Unii.

Artykuł IV-4Zakres terytorialny stosowania

1. Traktat ustanawiający Konstytucję stosuje się do Królestwa Bel-gii, Królestwa Danii, Republiki Federalnej Niemiec, Republiki Grec-kiej, Królestwa Hiszpanii, Republiki Francuskiej, Irlandii, RepublikiWłoskiej, Wielkiego Księstwa Luksemburga, Królestwa Holandii,Republiki Austrii, Republiki Portugalskiej, Republiki Finlandii, Kró-lestwa Szwecji oraz Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii iIrlandii Północnej, ...

2. Traktat ustanawiający Konstytucję stosuje się do francuskichdepartamentów zamorskich, Azorów, Madery i Wysp Kanaryjskichzgodnie z artykułem III-329 części III.

3. Szczególne zasady stowarzyszania określone w tytule IV częściIII Traktatu ustanawiającego Konstytucję stosują się do krajów i te-rytoriów zamorskich, których lista zawarta jest w Załączniku II doTWE.

Traktat ustanawiający Konstytucję nie ma zastosowania do krajówi terytoriów zamorskich utrzymujących szczególne stosunki ze Zjed-noczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którenie są umieszczone na wymienionej liście.

4. Traktat ustanawiający Konstytucję stosuje się do terytoriów eu-ropejskich, za których stosunki zewnętrzne odpowiedzialne jest Pań-stwo Członkowskie.

5. Traktat ustanawiający Konstytucję stosuje się do Wysp Alandz-kich, zgodnie z postanowieniami Protokołu nr 2 do Aktu dotyczącegowarunków przystąpienia Republiki Austrii, Republiki Finlandii iKrólestwa Szwecji.

6. Na zasadzie odstępstwa od ustępów poprzednich:

244

a) Traktat ustanawiający Konstytucję nie ma zastosowania doWysp Owczych;

b) Traktat ustanawiający Konstytucję nie ma zastosowania dostref suwerennych Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Ir-landii Północnej na Cyprze;

c) Traktat ustanawiający Konstytucję stosuje się do wysp KanałuLa Manche i Wyspy Man tylko w zakresie niezbędnym do zapewnie-nia stosowania ustaleń dotyczących tych wysp, zawartych w traktaciedotyczącym przystąpienia nowych Państw Członkowskich do Euro-pejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnoty Ener-gii Atomowej podpisanym 22 stycznia 1972 roku.

Artykuł IV-5Związki regionalne

Traktat ustanawiający Konstytucję nie wyklucza istnienia lub po-wstania związków regionalnych między Belgią i Luksemburgiem, jakrównież między Belgią, Luksemburgiem i Holandią, w zakresie, wjakim cele tych związków regionalnych nie są osiągnięte w wynikuzastosowania tego Traktatu.

Artykuł IV-6Protokoły

Protokoły załączone do niniejszego Traktatu stanowią jego inte-gralną część.

Artykuł IV-7Procedura rewizji Traktatu Konstytucyjnego

1. Rząd każdego Państwa Członkowskiego, Parlament Europejskilub Komisja mogą przedkładać Radzie Ministrów propozycje zmianyTraktatu ustanawiającego Konstytucję. O propozycjach tych powia-damia się parlamenty narodowe Państw Członkowskich.

2. Jeżeli Rada Europejska, po zasięgnięciu opinii Parlamentu Eu-ropejskiego i Komisji, podejmie, zwykłą większością głosów, decy-zję, w której opowie się za rozpatrzeniem proponowanych zmian,

245

przewodniczący Rady Europejskiej zwołuje konwentu złożony zprzedstawicieli parlamentów narodowych Państw Członkowskich,szefów państw lub rządów Państw Członkowskich, Parlamentu Euro-pejskiego i Komisji. W przypadku zmian instytucjonalnych w dzie-dzinie pieniądza konsultowany jest Europejski Bank Centralny. RadaEuropejska może zwykłą większością głosów, po uzyskaniu zgodyParlamentu Europejskiego, zdecydować o niezwoływaniu konwentu,gdy nie jest to uzasadnione zakresem proponowanych zmian. W ostat-nim przypadku Rada Europejska ustanawia mandat dla konferencjiprzedstawicieli rządów Państw Członkowskich.

Konwent rozpatruje propozycje zmian i przyjmuje, w drodze kon-sensusu, zalecenie dla konferencji przedstawicieli rządów PaństwCzłonkowskich przewidzianej w ustępie 3.

3. Konferencję przedstawicieli rządów Państw Członkowskichzwołuje przewodniczący Rady Ministrów w celu przyjęcia, za wspól-nym porozumieniem, zmian, jakie mają zostać dokonane w Traktacieustanawiającym Konstytucję.

Zmiany wchodzą w życie po ich ratyfikowaniu przez wszystkiePaństwa Członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami kon-stytucyjnymi.

4. Jeżeli po upływie dwóch lat od podpisania traktatu zmieniające-go Traktat ustanawiający Konstytucję został on ratyfikowany przezcztery piąte Państw Członkowskich i gdy jedno lub więcej PaństwCzłonkowskich napotkało na trudności w postępowaniu ratyfikacyj-nym, sprawę przekazuje się Radzie Europejskiej.

Artykuł IV-8Przyjęcie, ratyfikacja i wejście w życie Traktatu Konstytucyjnego

1. Traktat ustanawiający Konstytucję podlega ratyfikacji przezWysokie Umawiające się Strony, zgodnie z ich odpowiednimi wymo-gami konstytucyjnymi. Dokumenty ratyfikacyjne zostaną złożone dodepozytu Rządowi Republiki Włoskiej.

2. Traktat ustanawiający Konstytucję wchodzi w życie z dniem ...pod warunkiem, że zostaną złożone do depozytu wszystkie doku-

246

menty ratyfikacyjne lub – w przeciwnym wypadku – wchodzi on wżycie pierwszego dnia miesiąca następującego po złożeniu dokumenturatyfikacyjnego przez państwo-sygnatariusza, które jako ostatnie speł-ni tę formalność.

Artykuł IV-9Czas obowiązywania

Traktat ustanawiający Konstytucję zawiera się na czas nieograni-czony.

Artykuł IV-10Języki1

Traktat ustanawiający Konstytucję sporządzony w jednym orygi-nalnym egzemplarzu w językach duńskim, niderlandzkim, angielskim,fińskim, francuskim, niemieckim, greckim, , irlandzkim, włoskim,portugalskim, hiszpańskim, szwedzkim, czeskim, estońskim, łotew-skim, litewskim, węgierskim, maltańskim, polskim, słowackim i sło-weńskim, przy czym teksty w każdym z tych języków są na równiautentyczne, zostaje złożony do depozytu w archiwum Rządu Repu-bliki Włoskiej, który przekaże uwierzytelniony odpis każdemu z rzą-dów pozostałych państw-sygnatariuszy.

1 Niniejszy artykuł zostanie skorygowany zgodnie z Aktem oPrzystąpieniu.

247

PROTOKÓŁ W SPRAWIE ROLI PARLAMENTÓWNARODOWYCH W UNII EUROPEJSKIEJ

WYSOKIE UMAWIAJĄCE SIĘ STRONY,PRZYPOMINAJĄC, że sposób w jaki poszczególne parlamenty

narodowe kontrolują swoje rządy w odniesieniu do działań Unii jestkwestią indywidualnej organizacji konstytucyjnej i praktyki każdegoPaństwa Członkowskiego,

PRAGNĄC, jednakże zachęcić parlamenty narodowe do większe-go zaangażowania się w działalność Unii Europejskiej i zwiększyćmożliwość wyrażania ich poglądów w sprawie wniosków ustawodaw-czych, jak również w innych sprawach, które mogą być dla nichszczególnie interesujące,

UZGODNIŁY następujące postanowienia, które załącza się doKonstytucji:

I. Informacje dla parlamentów narodowych Państw Członkow-skich

1. Wszystkie dokumenty konsultacyjne Komisji (zielone i białeksięgi oraz komunikaty) są przekazywane przez Komisję parlamen-tom narodowych Państw Członkowskich bezpośrednio po ich opubli-kowaniu. Komisja przesyła również parlamentom narodowym PaństwCzłonkowskich roczny program prac legislacyjnych oraz wszelkiedokumenty dotyczące planowania legislacyjnego lub strategii poli-tycznej, przedkładany przez nią Parlamentowi Europejskiemu i RadzieMinistrów, równocześnie z ich przekazaniem tym instytucjom.

2. Wszystkie wnioski ustawodawcze kierowane do Parlamentu Eu-ropejskiego i Rady Ministrów są równocześnie przesyłane parlamen-tów narodowych Państw Członkowskich.

3. Parlamenty narodowe Państw Członkowskich mogą przesłaćprzewodniczącym Parlamentu Europejskiego, Rady Ministrów i Ko-misji uzasadnioną opinię w sprawie zgodności wniosku ustawo-

248

dawczego z zasadą pomocniczości, zgodnie z procedurą przewidzianąw Protokole w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjo-nalności.

4. Okres między przekazaniem przez Komisję wniosku ustawo-dawczego Parlamentowi Europejskiemu, Radzie Ministrów i parla-mentom krajowym Państw Członkowskich a umieszczeniem jej wporządku dziennym Rady Ministrów w celu jego przyjęcia lub zajęciastanowiska w ramach procedury legislacyjnej wynosi sześć tygodni, zzastrzeżeniem wyjątków z powodu pilności, które zostaną uzasadnio-ne w akcie lub we wspólnym stanowisku Rady Ministrów. Z wyjąt-kiem przypadków pilnych, które zostały należycie uzasadnione, niemoże dojść do żadnego porozumienia w sprawie wniosku ustawo-dawczego w ciągu tych sześciu tygodni. Między umieszczeniemwniosku w porządku dziennym Rady Ministrów a przyjęciem wspól-nego stanowiska Rady Ministrów musi upłynąć dziesięć dni.

5. Porządki dzienne posiedzeń Rady Ministrów i ich wyniki, łącz-nie z protokółami z posiedzeń Rady Ministrów rozpatrującej wnioskiustawodawcze, są przekazane bezpośrednio parlamentom narodowympaństw członkowskich równocześnie z ich przekazaniem rządomPaństw Członkowskich.

6. Jeżeli Rada Europejska zamierza powołać się na postanowieniaartykułu I-24 ustęp 4, akapit pierwszy Konstytucji, parlamenty naro-dowe muszą być uprzednio o tym poinformowane.

7. Jeżeli Rada Europejska zamierza powołać się na postanowieniaartykułu I-24 ustęp 4, akapit drugi Konstytucji, parlamenty narodowemuszą być poinformowane co najmniej cztery miesiące przed podję-ciem takiej decyzji.

8. Trybunał Obrachunkowy przesyła swoje sprawozdanie roczneparlamentom narodowym Państw Członkowskich dla celów informa-cyjnych, równocześnie z przesłaniem go do Parlamentu Europejskiegoi Rady Ministrów.

9. W przypadku parlamentów narodowych dwuizbowych postano-wienia te mają zastosowanie do obu izb.

249

II. Współpraca międzyparlamentarna1. Parlament Europejski i parlamenty narodowe wspólnie określają

w jaki sposób można skutecznie i systematycznie organizować i roz-wijać współpracę międzyparlamentarną w Unii Europejskiej.

2. Konferencja Komisji ds. Europejskich może przedłożyć stano-wisko, które uzna za właściwe, do wiadomości Parlamentu Europej-skiego, Rady Ministrów i Komisji. Konferencja ta może ponadtowspierać rozwój wymiany informacji i najlepszych doświadczeń mię-dzy parlamentami Państw Członkowskich a Parlamentem Europej-skim, łącznie z ich wyspecjalizowanymi komisjami. Konferencja mo-że także organizować konferencje międzyparlamentarne na wybranetematy, w szczególności w celu omówienia zagadnień wspólnej poli-tyki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz wspólnej polityki bezpieczeń-stwa i obronnej. Stanowiska przedkładane przez Konferencję nie będąw żaden sposób wiązać parlamentów narodowych ani przesądzać o ichstanowisku.

250

PROTOKÓŁ W SPRAWIE STOSOWANIA ZASADPOMOCNICZOŚCI I PROPORCJONALNOŚCI

WYSOKIE UMAWIAJĄCE SIĘ STRONY,PRAGNĄC zapewnić podejmowanie decyzji jak najbliżej obywa-

teli Unii,ZDECYDOWANE ustanowić warunki stosowania zasad pomocni-

czości i proporcjonalności, zapisane w artykule I-9 Konstytucji, orazstworzyć system monitorowania stosowania tych zasad przez instytu-cje,

UZGODNIŁY następujące postanowienia, które załącza się doKonstytucji:

1. Każda instytucja zapewnia stałe przestrzeganie zasad pomocni-czości i proporcjonalności, określonych w artykule I-9 Konstytucji.

2. Przed zgłoszeniem wniosku ustawodawczego Komisja prowadziszerokie konsultacje. Konsultacje te tam, gdzie to jest właściwe,uwzględniają wymiar regionalny i lokalny przewidywanych działań.W szczególnie pilnych przypadkach, Komisja nie prowadzi konsulta-cji. W swoim wniosku uzasadnia taką decyzję.

3. Komisja przesyła parlamentom narodowym Państw Członkow-skich wszystkie swoje wnioski ustawodawcze i swoje zmienionewnioski równocześnie z ich przesłaniem ustawodawcy Unii. Uchwałylegislacyjne Parlamentu Europejskiego oraz stanowiska Rady Mini-strów są, po ich przyjęciu, przesyłane parlamentom narodowymPaństw Członkowskich.

4. Komisja uzasadnia swój wniosek w odniesieniu do zasad po-mocniczości i proporcjonalności. Każdy wniosek ustawodawczy po-winien zawierać szczegółowe oświadczenie, umożliwiające ocenęzgodności z zasadami pomocniczości i proporcjonalności. Takieoświadczenie powinno zawierać pewną ocenę skutków finansowychwniosku oraz, w przypadku ustawy ramowej, jej skutków dla regulacjiwprowadzanych przez Państwa Członkowskie, w razie potrzeby, z

251

legislacją regionalną włącznie. Podstawy stwierdzenia, że cel Uniimoże zostać lepiej osiągnięty na szczeblu Unii muszą zostać uzasad-nione na podstawie jakościowych, a tam gdzie to możliwe, ilościo-wych wskaźników. Komisja bierze pod uwagę konieczność zminima-lizowania jakichkolwiek obciążeń, finansowych lub administracyj-nych, nakładanych na Unię, rządy krajowe, władze regionalne lublokalne, podmioty gospodarcze i obywateli oraz to, by takie obciąże-nia były współmierne do zamierzonego celu.

5. Każdy parlament narodowy lub każda izba parlamentu narodo-wego Państwa Członkowskiego może, w ciągu sześciu tygodni oddaty przekazania wniosku ustawodawczego Komisji, przesłać prze-wodniczącym Parlamentu Europejskiego, Rady Ministrów i Komisjiuzasadnioną opinię zawierającą powody dla których uznaje, że danywniosek nie jest zgodny z zasadą pomocniczości. Do parlamentu na-rodowego lub izby parlamentu narodowego należy konsultowania się ,w razie potrzeby, z parlamentami regionalnymi mającymi kompeten-cje ustawodawcze.

6. Parlament Europejski, Rada Ministrów i Komisja uwzględniająuzasadnione opinie wydane przez parlamenty narodowe PaństwCzłonkowskich lub izbę parlamentu narodowego.

Parlamenty narodowe Państw Członkowskich, w których panujesystem jednoizbowy dysponują dwoma głosami, podczas gdy każda zizb w systemie parlamentarnym dwuizbowym dysponuje jednym gło-sem.

W przypadku, gdy uzasadnione opinie o niezgodności wnioskuKomisji z zasadą pomocniczości, stanowią co najmniej jedna trzeciągłosów przyznanych parlamentom narodowym Państw Członkow-skich i ich izbom, Komisja ponownie rozpatrzy swój wniosek. Prógten wynosi co najmniej jedną czwartą w przypadku wniosków Komi-sji lub w przypadku inicjatywy grupy Państw Członkowskich na mocypostanowień artykułu III-165 Konstytucji dotyczącego przestrzeniwolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

Po ponownym rozpatrzeniu, Komisja może postanowić o utrzyma-niu, zmianie lub wycofaniu wniosku. Komisja uzasadnia swoją decy-zję.

252

7. Trybunał Sprawiedliwości ma właściwość w zakresie rozpatry-wania spraw wnoszonych przez Państwa Członkowskie, zgodnie zartykułem III-226 Konstytucji, w związku naruszeniem przez aktustawodawczy zasady pomocniczości, lub przekazanych przez niezgodnie z ich porządkiem prawnym w imieniu ich parlamentu naro-dowego lub jego izby.

Zgodnie z tym samym artykułem Konstytucji, Komitet Regionówmoże również wnieść takie sprawy, które dotyczą aktów prawnych, doktórych przyjęcia Konstytucja przewiduje konsultowanie się z nim.

8. Komisja przedstawia co roku Radzie Europejskiej, Parlamento-wi Europejskiemu, Radzie Ministrów i parlamentom narodowymPaństw Członkowskich sprawozdanie ze stosowania artykułu I-9 Kon-stytucji. Sprawozdanie roczne jest również przekazywane KomitetowiRegionów i Komitetowi Ekonomiczno- Społecznemu.

253

PROTOKÓŁ W SPRAWIE REPREZENTACJIOBYWATELI W PARLAMENCIE EUROPEJSKIM

ORAZ WAŻENIA GŁOSÓW W RADZIEEUROPEJSKIEJ I RADZIE MINISTRÓW

WYSOKIE UMAWIAJĄCE SIĘ STRONYPRZYJĘŁY następujące postanowienia, które załącza się do Trak-

tatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy:

ARTYKUŁ 1Postanowienia dotyczące Parlamentu Europejskiego1. Podczas kadencji 2004-2009, liczbę przedstawicieli wybiera-

nych w każdym Państwie Członkowskim do Parlamentu Europejskie-go ustala się następująco:

Belgia 24Republika Czeska 24Dania 14Niemcy 99Estonia 6Grecja 24Hiszpania 54Francja 78Irlandia 13Włochy 78Cypr 6Łotwa 9Litwa 13Luksemburg 6Węgry 24

254

Malta 5Niderlandy 27Austria 18Polska 54Portugalia 24Słowenia 7Słowacja 14Finlandia 14Szwecja 19Zjednoczone Królestwo 78

ARTYKUŁ 2Postanowienia dotyczące ważenia głosów w Radzie Europej-

skiej i w Radzie Ministrów1. Niniejsze postanowienia obowiązują do 1 listopada 2009 r., bez

uszczerbku dla artykułu I-24 Konstytucji.Jeżeli przyjęcie postanowienia przez Radę Europejską i Radę Mi-

nistrów wymaga większości kwalifikowanej, głosy członków ważonesą następująco:

Belgia 12Republika Czeska 12Dania 7Niemcy 29Estonia 4Grecja 12Hiszpania 27Francja 29Irlandia 7Włochy 29Cypr 4Łotwa 4

255

Litwa 7Luksemburg 4Węgry 12Malta 3Niderlandy 13Austria 10Polska 27Portugalia 12Słowenia 4Słowacja 7Finlandia 7Szwecja 10Zjednoczone Królestwo 29

Do przyjęcia postanowień wymagane jest co najmniej 232 głosów„za”, oddanych przez większość członków, jeżeli Konstytucja wyma-ga, aby były przyjęte na wniosek Komisji. W innych przypadkach doprzyjęcia postanowienia wymagane jest co najmniej 232 głosów "za",oddanych przez co najmniej dwie trzecie liczby członków.

Jeżeli decyzja ma zostać przyjęta przez Radę Europejską lub RadęMinistrów większością kwalifikowaną, członek Rady Europejskiej lubRady Ministrów może zażądać sprawdzenia, czy Państwa Członkow-skie stanowiące większość kwalifikowaną reprezentują co najmniej 62% ogółu ludności Unii. Jeżeli okaże się, że warunek nie został speł-niony, decyzja nie zostanie przyjęta.

2. Z chwilą każdego kolejnego przystąpienia, próg określony wpoprzednim ustępie oblicza się tak, aby próg większości kwalifikowa-nej wyrażony w liczbie głosów nie przekroczył progu wynikającego ztabeli zamieszczonej w Deklaracji w sprawie rozszerzenia Unii Euro-pejskiej, zawartej w Akcie Końcowym Konferencji, która przyjęłaTraktat z Nicei.

256

PROTOKÓŁ W SPRAWIE EUROGRUPY

Wysokie Umawiające się Strony,Pragnąc sprzyjać warunkom silniejszego wzrostu gospodarczego w

Europie i w tym celu pragnąc rozwijać coraz ściślejszą koordynacjępolityk gospodarczych w strefie euro,

świadome konieczności ustanowienia postanowień szczególnych wcelu pogłębienia dialogu między Państwami Członkowskimi, któreprzyjęły euro, w oczekiwaniu na przystąpienie wszystkich PaństwCzłonkowskich Unii Europejskiej do strefy euro,

uzgodniły następujące postanowienia, załączone do Konstytucji:

Artykuł 1Ministrowie Państw, które przyjęły euro zbierają się na nieformal-

nych spotkaniach. Spotkania te odbywają sięę, w miarę potrzeby, wcelu rozpatrzenia spraw związanych z odpowiedzialnością szczególną,jaką ponoszą w związku z jednolitąą walutą. Komisja i EuropejskiBank Centralny są zapraszane do wzięcia udziału w tych spotkaniachprzygotowywanych przez przedstawicieli ministrów do spraw finan-sów Państw Członkowskich, które przyjęły euro.

Artykuł 2Ministrowie z Państw Członkowskich, które przyjęły euro wybie-

rają przewodniczącego na okres dwu i pół roku, większością PaństwCzłonkowskich strefy euro.

257

PROTOKÓŁ ZMIENIAJĄCY TRAKTAT EURATOM

WYSOKIE UMAWIAJĄCE SIĘ STRONY,PRZYWOŁUJĄC konieczność, aby postanowienia traktatu usta-

nawiającego Wspólnotę Europejską Energii Atomowej nadal wywo-ływały w pełni skutek prawny,

PRAGNĄC jednak dostosować traktat do nowych reguł ustano-wionych przez traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy, wszczególności w dziedzinie instytucjonalnej i finansowej,

PRZYJĘŁY poniższe postanowienia załączone do Traktatu usta-nawiającego Konstytucję dla Europy, zmieniające Traktat ustanawia-jący Wspólnotę Europejską Energii atomowej w następującymbrzmieniu:

Artykuł 1Uchyla się artykuł 3.

Artykuł 3Tytuł „Postanowienia instytucjonalne” Tytułu III otrzymuje

brzmienie: „Postanowienia instytucjonalne i finansowe”.

Artykuł 41. Artykuł 107 otrzymuje brzmienie:„Artykuł 107Postanowienia instytucjonalne i finansowe Traktatu ustanawiają-

cego Konstytucję dla Europy (artykuły I-18 – I-38, artykuły I-52 – I-55 i artykuły III-227 – III-316) i artykuł I-58 tego Traktatu stosują siędo niniejszego Traktatu, bez uszczerbku dla postanowień szczegól-nych przewidzianych w artykułach 134, 135, 144, 157, 171, 172, 174 i176.

2. Uchyla się artykuły 107A – 134, 136 – 143, 146 – 156, 158 –170, 173, 173 bis, 175, 177 – 183 bis.”

258

Artykuł 5Tytuł „Postanowienia finansowe” Tytułu IV otrzymuje brzmienie:

„Szczególne postanowienia finansowe”.

Artykuł 6W artykule 38 akapit 3 i w artykule 82 akapit 3 powołania na arty-

kuły 141 i 142 zastępuje się odpowiednio artykułami III-261 i III-262Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy.

W artykule 171 ustęp 2, artykule 175 ustęp 1 i artykule 176 ustęp 3powołania na artykuł 183 zastępuje się powołaniem odpowiednio naartykuły III-265 i III-266 Traktatu ustanawiającego Konstytucję dlaEuropy.

W artykule 18 ostatni akapit i artykule 83 ustęp 2, powołanie naartykuł 164 zastępuje się artykułem III-307 Traktatu ustanawiającegoKonstytucję dla Europy.

W artykułach 38 i 82, wyraz "dyrektywa" zastępuje się wyrazami"decyzja europejska".

W Traktacie wyraz "decyzja" zastępuje się wyrazami "decyzja eu-ropejska".

Artykuł 7Artykuł 190 otrzymuje brzmienie:"System językowy instytucji określa, bez uszczerbku dla postano-

wień Statutu Trybunału Sprawiedliwości, Rada Ministrów stanowiącajednomyślnie."

Artykuł 8Artykuł 198 litera a) otrzymuje brzmienie:"a) niniejszy traktat nie ma zastosowania do Wysp Owczych;"

Artykuł 9Artykuł 201 otrzymuje brzmienie:

259

„Unia nawiązuje ścisłą współpracę z Europejską OrganizacjąWspółpracy Gospodarczej i Rozwoju, której szczegóły strony ustalająobopólnie.”

Artykuł 10Artykuł 206 otrzymuje brzmienie:„Unia może zawierać z jednym lub większą liczbą państw lub or-

ganizacji międzynarodowych umowy ustanawiające stowarzyszenie,obejmujące wzajemne prawa i obowiązki, wspólne działania i szcze-gólne procedury.

Umowy te są zawierane przez Radę Ministrów, stanowiącą jedno-myślnie i po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

Jeżeli umowy te wymagają zmian niniejszego Traktatu, zmiany sąuprzednio przyjmowane zgodnie z procedurą przewidzianą w artykuleIV-7 Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy.”

260

DEKLARACJAzałączona do Protokołu w sprawie reprezentacji obywateli

w Parlamencie Europejskim oraz ważenia głosóww Radzie Europejskiej i Radzie Ministrów

Wspólne stanowisko, które przyjmą Państwa Członkowskie UniiEuropejskiej podczas konferencji w sprawie przystąpienia do UniiEuropejskiej Rumunii i/lub Bułgarii w kwestii podziału mandatów wParlamencie Europejskim oraz ważenia głosów w Radzie Europejskieji Radzie Ministrów jest następujące. Jeżeli przystąpienie Rumuniii/lub Bułgarii do Unii Europejskiej nastąpi przed wejściem w życiedecyzji Rady Europejskiej, o której mowa w artykule I-19, ustęp 2Konstytucji, liczba ich przedstawicieli wybieranych do ParlamentuEuropejskiego będzie obliczana odpowiednio na podstawie liczb 33 i17, skorygowanych według tej samej formuły, która posłużyła dookreślenia liczby przedstawicieli każdego Państwa Członkowskiego wParlamencie Europejskim wskazanej w Protokole w sprawie repre-zentacji obywateli w Parlamencie Europejskim oraz ważenia głosóww Radzie Europejskiej i Radzie Ministrów.

Traktat o przystąpieniu do Unii Europejskiej może przewidywać,w odstępstwie od artykułu I-19 ustęp 2 Konstytucji, tymczasoweprzekroczenie liczby 736 członków Parlamentu Europejskiego wokresie do końca kadencji 2004-2009.

Bez uszczerbku dla artykułu I-24 ustęp 2 Konstytucji głosy Rumu-nii i Bułgarii ważone są odpowiednio w liczbie 14 i 10 do 1 listopada2009 roku. Z chwilą każdego kolejnego przystąpienia, próg przewi-dziany w Protokole w sprawie reprezentacji obywateli w ParlamencieEuropejskim oraz ważenia głosów w Radzie Europejskiej i RadzieMinistrów określa Rada Ministrów.

261

DEKLARACJA W SPRAWIE UTWORZENIAEUROPEJSKIEJ SŁUŻBY DO SPRAW

DZIAŁAŃ ZEWNĘTRZNYCH

„W celu wsparcia przyszłego Ministra Spraw Zagranicznych,przewidzianego w artykule I-27 Konstytucji, w wykonywaniu jegofunkcji, Konwent uznaje konieczność utworzenia, w uzgodnieniumiędzy Radą Ministrów a Komisją, z zastrzeżeniem praw ParlamentuEuropejskiego, pod kierunkiem Ministra, wspólnej służby (SłużbyEuropejskiej do spraw Działań Zewnętrznych), składającej się zurzędników odpowiednich wydziałów sekretariatu Rady Ministrów iKomisji oraz personelu oddelegowanego krajowych służb dyploma-tycznych.

Personel delegacji Unii, o których mowa w artykule III-230, po-chodzi ze wspólnej służby.

Konwent uznaje, że postanowienia konieczne dla ustanowieniasłużby wspólnej powinny być przyjęte w pierwszym roku po wejściuw życie Konstytucji dla Europy.”

262

DEKLARACJAW AKCIE KOŃCOWYM PODPISANIA TRAKTATU USTA-

NAWIAJĄCEGO KONSTYTUCJĘ

Jeżeli po upływie dwóch lat od podpisania traktatu zmieniającegoTraktat ustanawiający Konstytucję został on ratyfikowany przez czte-ry piąte Państw Członkowskich i gdy jedno lub więcej Państw Człon-kowskich napotkało na trudności w postępowaniu ratyfikacyjnym,sprawę przekazuje się Radzie Europejskiej

263

KONWENT EUROPEJSKILISTA CZŁONKÓW

PREZYDIUM

pan Valéry GISCARD d’ESTAING przewodniczącypan Giuliano AMATO wiceprzewodniczącypan Jean-Luc DEHAENE wiceprzewodniczący

INNI CZŁONKOWIE PREZYDIUM

pan Michel BARNIER przedstawiciel Komisji Europej-skiej

pan John BRUTON przedstawiciel parlamentów kra-jowych

pan Henning CHRISTOPHER-SEN

przedstawiciel Danii jako krajusprawującego przewodnictwo

pan Alfonso DASTIS przedstawiciel Hiszpanii jakokraju sprawującego przewod-nictwo (od marca 2003 r.)

pan Klaus HÄNSCH przedstawiciel Parlamentu Euro-pejskiego

pan Giorgos KATIFORIS przedstawiciel Grecji jako krajusprawującego przewodnictwo (dolutego 2003 r.)

pan Iñigo MÉNDEZ DE VIGO przedstawiciel Parlamentu Euro-pejskiego

pani Ana PALACIO przedstawiciel Hiszpanii jakokraju sprawującego przewod-nictwo (do marca 2003 r.)

264

pan Giorgos PAPANDREOU przedstawiciel Grecji jako krajusprawującego przewodnictwo (odlutego 2003 r.)

pani Gisela STUART przedstawiciel parlamentów kra-jowych

pan Antonio VITORINO przedstawiciel Komisji Europej-skiej

pan Alojz PETERLE zaproszony

CZŁONKOWIE KONWENTUPRZEDSTAWICIELE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

pan Jens-Peter BONDE (Dania)pan Elmar BROK (Niemcy)pan Andrew Nicholas DUFF (Zjednoczone Królestwo)pan Olivier DUHAMEL (Francja)pan Klaus HÄNSCH (Niemcy)pani Sylvia-Yvonne KAUFMANN (Niemcy)pan Timothy KIRKHOPE (Zjednoczone Królestwo)pan Alain LAMASSOURE (Francja)pani Linda McAVAN (Zjednoczone Królestwo)pani Hanja MAIJ-WEGGEN (Holandia)pan Luís MARINHO (Portugalia)pan Íñigo MÉNDEZ DE VIGO Y MONTOJO (Hiszpania)pani Cristiana MUSCARDINI (Włochy)pan Antonio TAJANI (Włochy)pani Anne VAN LANCKER (Belgia)pan Johannes VOGGENHUBER (Austria)

265

PRZEDSTAWICIELE KOMISJIpan Michel BARNIERpan António VITORINO

PRZEDSTAWICIELE PAŃSTW CZŁONKOWSKICH

KRAJBELGIA

Rząd Parlament narodowypan Louis MICHEL pan Karel DE GUCHT

pan Elio DI RUPODANIA

Rząd Parlament narodowypan Henning CHRISTOPHER-SEN

pan Peter SKAARUP

pan Henrik DAM KRISTENSEN

NIEMCY

Rząd Parlament narodowypan Joschka FISCHERzastąpił pana Petera GLOTZA wlistopadzie 2002

pan Jürgen MEYERpan Erwin TEUFEL

GRECJARząd Parlament narodowypan Giorgos PAPANDREOUzastąpiłpana Giorgosa KATIFORISAw lutym 2003

pan Paraskevas AVGERINOSpani Marietta GIANNAKOU

266

HISZPANIARząd Parlament narodowypan Alfonso DASTISzastąpił pana Carlosa BA-STARRECHE’A jako zastęp-cę członka we wrze-śniu 2002, potem panią A.Palacio jako członka w mar-cu 2003

pan Josep BORRELL FONTELLESpan Gabriel CISNEROS LABORDA

FRANCJARząd Parlament narodowypan Dominique de VILLE-PINzastąpił pana Pierre’a MO-SCOVICI w listopadzie 2002

pan Pierre LEQUILLERzastąpił pana Alaina BARRAU w lip-cu 2002pan Hubert HAENEL

IRLANDIARząd Parlament narodowypan Dick ROCHEzastąpił pa-na Ray’a MacSHARRY’EGOw liocu 2002

pan John BRUTONpan Proinsias DE ROSSA

WŁOCHYRząd Parlament narodowypan Gianfranco FINI pan Marco FOLLINI

pan Lamberto DINI

LUKSEMBURG

Rząd Parlament narodowypan Jacques SANTER pan Paul HELMINGER

pan Ben FAYOT

267

HOLANDIARząd Parlament narodowypan Gijs de VRIESzastąpił pana Hansa vanMIERLO’A w październi-ku 2002

pan René van der LINDENpan Frans TIMMERMANS

AUSTRIARząd Parlament narodowypan Hannes FARNLEIT-NER

pan Caspar EINEMpan Reinhard Eugen BÖSCH

PORTUGALIARząd Parlament narodowypan Ernâni LOPESzastąpił pana João de VAL-LERA w maju 2002

pan Alberto COSTApani Eduarda AZEVEDO

FINLANDIARząd Parlament narodowypani Teija TIILIKAINEN pan Kimmo KILJUNEN

pan Jari VILÉNzastąpił pana Matti’egoVANHANENA w ma-ju 2003

SZWECJARząd Parlament narodowypani Lena HJELM-WALLÉN pan Sören LEKBERG

pan Göran LENNMARKERZJEDNOCZONEKRÓLESTWO

Rząd Parlament narodowypan Peter HAIN pani Gisela STUART

pan David HEATHCOAT-AMORY

268

PRZEDSTAWICIELE KRAJÓW KANDYDUJĄCYCH

KRAJCYPR

Rząd Parlament narodowypan Michael ATTALI-DES

pani Eleni MAVROUpan Panayiotis DEME-TRIOU

MALTA

Rząd Parlament narodowypan Peter SERRACI-NO-INGLOTT

pan Michael FRENDOpan Alfred SANT

WĘGRYRząd Parlament narodowypan Péter BALÁZSzastąpił pana Jánosa MAR-TONYI w czerwcu 2002

pan József SZÁJERpan Pál VASTAGH

POLSKARząd Parlament narodowypani Danuta HÜB-NER

pan Józef OLEKSYpan Edmund WITTBRODT

RUMUNIARząd Parlament narodowypani Hildegard Ca-rola PUWAK

pan Alexandru ATHANASIUzastąpił pana Liviu’a MAIORA wlutym 2003pan Puiu HASOTTI

SŁOWACJA

Rząd Parlament narodowypan Ivan KORČOKzastąpił pana JánaFIGELA w listopa-dzie 2002

pan Ján FIGELzastąpił pana Pavola HAMZIKA wpaździerniku 2002pani Irena BELOHORSKÁ

269

ŁOTWARząd Parlament narodowypani Sandra KALNIETEzastąpiła pana RobertsaZILE’A w styczniu 2003

pan Rihards PIKSpani Liene LIEPINAzastąpiła pana Edvins INKĒNS wstyczniu 2003

ESTONIARząd Parlament narodowypan Lennart MERI pan Tunne KELAM

pan Rein LANGzastąpił pana Peetera REIT-ZBERGA w kwietniu 2003

LITWARząd Parlament narodowypan Rytis MARTIKO-NIS

pan Vytenis ANDRIUKAITISpan Algirdas GRICIUSw grudniu 2002 zastąpił pana Alvyda-sa MEDALINSKASA,który z kolei zastąpił panią DaliaKUTRAITE-GIEDRAITIENE jakozastępca członka

BUŁGARIARząd Parlament narodowypani Meglena KUNEVA pan Daniel VALCHEV

pan Nikolai MLADENOVREPUBLIKA CZESKA

Rząd Parlament narodowypan Jan KOHOUTzastąpił pana JanaKAVANA we wrze-śniu 2002

pan Jan ZAHRADILpan Josef ZIELENIEC

270

SŁOWENIARząd Parlament narodowypan Dimitrij RUPELzastąpił pana MatjazaNAHTIGALA w stycz-niu 2003

pan Jelko KACINzastąpił pana Slavko GABERA wstyczniu 2003pan Alojz PETERLE

TURCJARząd Parlament narodowypan Abdullah GÜLw marcu 2003 zastąpiłpana Yasara YAKISA,który zastąpił pana Me-suta YILMAZA w grud-niu 2002

pan Zekeriya AKCAMzastąpił pana Ali’ego TEKINA wgrudniu 2002pan Kemal DERVIŞzastąpił panią Ayfer YILMAZ wgrudniu 2002

ZASTĘPCY

PRZEDSTAWICIELE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGOpan William ABITBOL (Francja)pani ALMEIDA GARRETT (Portugalia)pan John CUSHNAHAN (Irlandia)pani Lone DYBKJAER (Dania)pani Pervenche BERÈS (Francja)pani Maria BERGER (Austria)pan Carlos CARNERO GONZÁLEZ (Hiszpania)pan Neil MacCORMICK (Zjednoczone Królestwo)pani Piia-Noora KAUPPI (Finlandia)pani Elena PACIOTTI (Włochy)pan Luís QUEIRÓ (Portugalia)pan Reinhard RACK (Austria)pan Esko SEPPÄNEN (Finlandia)

271

lord STOCKTON (Zjednoczone Królestwo)pani Helle THORNING-SCHMIDT (Dania)pan Joachim WUERMELING (Niemcy)

PRZEDSTAWICIELE KOMISJIpan David O'SULLIVANpan Paolo PONZANO

PRZEDSTAWICIELE PAŃSTW CZŁONKOWSKICH

KRAJ

BELGIA

Rząd Parlament narodowypan Pierre CHEVA-LIER

pan Danny PIETERS

pani Marie NAGYDANIA

Rząd Parlament narodowypan Poul SCHLÜTER pan Per DALGAARD

pan Niels HELVEG PETERSENNIEMCY

Rząd Parlament narodowypan Hans Martin BURYzastąpił pana GunteraPLEUGERA w listopa-dzie 2002

pan Peter ALTMAIERpan Wolfgang GERHARDSzastąpił pana Wolfganga SENFFAw marcu 2003

GRECJARząd Parlament narodowypan Giorgos KATIFORISzastąpił pana PanayiotisaIOAKIMIDISA w lu-tym 2003

pan Nikolaos CONSTANTO-POULOSpan Evripidis STILINIADIS

272

HISZPANIARząd Parlament narodowypani Ana PALACIOzastąpiła pana AlfonsoDastisa w marcu 2003

pan Diego LÓPEZ GARRIDOpan Alejandro MUÑOZ LONSO

FRANCJARząd Parlament narodowypani Pascale ANDREANIzastąpiła pana Pierre’aVIMONTA w sierp-niu 2002

pan Jacques FLOCHzastąpił panią Anne-MarieIDRAC w lipcu 2002pan Robert BADINTER

IRLANDIARząd Parlament narodowypan Bobby McDONAGH pan Pat CAREY, zastąpił pana

Martina CULLENA w lip-cu 2002pan John GORMLEY

WŁOCHYRząd Parlament narodowypan Francesco E. SPE-RONI

pan Valdo SPINI

LUKSEMBURGRząd Parlament narodowypan Nicolas SCHMIT pan Gaston GIBERYEN

pani Renée WAGENERHOLANDIA

Rząd Parlament narodowypan Thom de BRU-IJN

pan Wim van EEKELEN

pan Jan Jacob van DIJKzastąpił pana Hansa van BAALENAw październiku 2002

273

AUSTRIARząd Parlament narodowypan Gerhard TUSEK pani Evelin LICHTENBERGER

pan Eduard MAINONIzastąpił pana Gerharda KURZ-MANNA w marcu 2003

PORTUGALIARząd Parlament narodowypan Manuel LOBO ANTU-NES

pan Guilherme d'OLIVEI-RA MARTINS zastąpiłpana Osvaldo de CASTRO wczerwcu 2002pan António NAZARÉPEREIRA

FINLANDIARząd Parlament narodowypan Antti PELTOMÄKI pan Hannu TAKKULA

zastąpił panią RiittaKORHONEN w maju 2003pan Esko HELLE

SZWECJARząd Parlament narodowypan Sven-Olof PETERSSONzastąpił panią Lena HALLEN-GREN w grudniu 2002

pan Kenneth KVISTpan Ingvar SVENSSON

ZJEDNOCZONE KRÓLESTWORząd Parlament narodowybaronowa SCOTLAND OF ASTHAL lord TOMLINSON

lord MACLENNAN OFROGART

274

PRZEDSTAWICIELE KRAJÓW KANDYDUJĄCYCH

KRAJCYPR

Rząd Parlament narodowypan Theophilos V. THE-OPHILOU

pan Marios MATSAKISpani Androula VASSILIOU

MALTARząd Parlament narodowypan John INGUANEZ pani Dolores CRISTINA

pan George VELLAWĘGRY

Rząd Parlament narodowypan Péter GOTTFRIED pan András KELEMEN

pan István SZENT-IVÁNYIPOLSKA

Rząd Parlament narodowypan Janusz TRZCIŃSKI pani Marta FOGLER

pani Genowefa GRABOW-SKA

RUMUNIARząd Parlament narodowypan Constantin ENEzastąpił pana Iona JINGAw grudniu 2002

pan Péter ECKSTEIN-KOVACSpan Adrian SEVERIN

SŁOWACJARząd Parlament narodowypan Juraj MIG-AŠ

pani Zuzana MARTINAKOVAzastąpiła pana Frantiseka SEBEJA wlistopadzie 2002pan Boris ZALAzastąpił panią Olga KELTOSOVA wlistopadzie 2002

275

ŁOTWARząd Parlament narodowypan Roberts ZILEzastąpił pana GuntarsaKRASTSA w stycz-niu 2003

pan Guntars KRASTSzastąpił pana Marisa SPRINDZUKSAw styczniu 2003pan Arturs Krisjanis KARINSzastąpił panią Inese BIRZNIECE wstyczniu 2003

ESTONIA

Rząd Parlament narodowypan Henrik HOLOLEI pani Liina TÕNISSON

zastąpiła panią Liia HÄNNI w kwiet-niu 2003pan Urmas REINSALUzastąpił pana Ülo TÄRNO w kwiet-niu 2003

LITWARząd Parlament narodowypan Oskaras JUSYS pan Gintautas ŠIVICKAS

w lutym 2003 zastąpił pana Gediminasa DA-LINKEVICIUSA, który zastąpił pana Rolan-dasa PAVILIONISA w grudniu 2002pan Eugenijus MALDEIKISzastąpił pana Alvydasa MEDALINSKASA wlutym 2003

BUŁGARIARząd Parlament narodowypani Neli KUT-SKOVA

pan Alexander ARABADJIEVpan Nesrin UZUN

REPUBLIKA CZESKARząd Parlament narodowypani Lenka Anna ROVNAzastąpiła pana Jana KOHOUTAwe wrześniu 2002

pan Petr NEČASpan František KROUPA

276

SŁOWENIARząd Parlament narodowypan Janez LENARČIČ pan Franc HORVAT

zastąpił panią Danica SIMŠIČ w styczniu 2003pan Mihael BREJC

TURCJA

Rząd Parlament narodowypan Oğuz DEMIRALP

zastąpił pana Nihata AKY-OLA w sierpniu 2002

pan Ibrahim ÖZALzastąpił pana Kürsata ESERA w grud-niu 2002pan Necdet BUDAKzastąpił pana A. Emre’a KOCAOGLOU’Aw grudniu 2002

OBSERWATORZY

pan Roger BRIESCH Komitet Ekonomiczno-Społecznypan Josef CHABERT Komitet Regionówpan João CRAVINHO Europejscy Partnerzy Społecznipan Manfred DAMMEYER Komitet Regionówpan Patrick DEWAEL Komitet Regionówpan Nikiforos DIAMANDOUROS(zastąpił pana Jacoba SÖDERMANAw marcu 2003)

Europejski Rzecznik Praw Oby-watelskich

pani Claude DU GRANRUT Komitet Regionówpan Göke Daniel FRERICHS Komitet Ekonomiczno-Społecznypan Emilio GABAGLIO Europejscy Partnerzy Społecznipan Georges JACOBS Europejscy Partnerzy Społecznipan Claudio MARTINI Komitet Regionówpani Anne-Maria SIGMUND Komitet Ekonomiczno-Społeczny

277

pan Ramón Luis VALCÁRCEL SISO(zastąpił pana Eduardo ZAPLANA wlutym 2003; pani Eva-Riitta SIITONENdziałała jako zastępca od październi-ka 2002)

Komitet Regionów

SEKRETARIAT

pan John KERR sekretarz generalnypani Annalisa GIANNELLA zastępca sekretarza generalnego

pani Marta ARPIO SANTACRUZ pani Agnieszka BARTOLpan Hervé BRIBOSIA pani Nicole BUCHETpani Elisabeth GATEAU pan Clemens LADENBURGERpani Maria José MARTÍNEZ IGLESIAS pan Nikolaus MEYER LANDRUTpan Guy MILTON pan Ricardo PASSOSpani Kristin de PEYRON pan Alain PILETTEpan Alain PIOTROWSKI pan Etienne de PONCINSpani Alessandra SCHIAVO pani Walpurga SPECKBACHERpani Maryem van den HEUVEL