Embed Size (px)
Citation preview
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
DLA STUDENTÓW III ROKU
KIERUNKU FARMACJA
Rok akademicki 2018/2019
2
WSTĘP
Przewodnik dydaktyczny wprowadza studentów w tok pracy III roku studiów na
Wydziale Farmaceutycznym z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego.
Zgodnie z programem ministerialnym, studentów obowiązują następujące
przedmioty: chemia leków, biochemia, patobiochemia, farmakognozja, mikrobiologia,
technologia postaci leku I, kwalifikowana pierwsza pomoc, biologia molekularna,
metabolizm leków i immunologia.
Oddany do użytku studentów III roku przewodnik dydaktyczny szczegółowo
przedstawia organizację jednostek, które prowadzą zajęcia z wyżej wymienionych
przedmiotów, cele i formy nauczania, regulamin oraz piśmiennictwo w zakresie
podręczników i czasopism naukowych.
Przewodnik dydaktyczny ma pomóc studentom III roku w poznaniu ich obowiązków
i warunków studiowania.
Przewodniczącą Rady Pedagogicznej III roku studiów jest Dr Elżbieta Pirianowicz-
Chaber z Zakładu Chemii Leków.
Dziekan Wydziału Farmaceutycznego
z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
Prof. dr hab. Piotr Wroczyński
3
SPIS TREŚCI
WSTĘP ................................................................................................................................... 2
WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO ........................... 4
DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO Z ODDZIAŁEM
MEDYCYNY LABORATORYJNEJ ................................................................................... 5
BIOCHEMIA .......................................................................................................................... 6
BIOLOGIA MOLEKULARNA ............................................................................................. 9
CHEMIA LEKÓW ............................................................................................................... 11
FARMAKOGNOZJA ........................................................................................................... 20
IMMUNOLOGIA ................................................................................................................. 23
PATOBIOCHEMIA ............................................................................................................. 26
METABOLIZM LEKÓW .................................................................................................... 28
KWALIFIKOWANA PIERWSZA POMOC ....................................................................... 31
MIKROBIOLOGIA .............................................................................................................. 33
TECHNOLOGIA POSTACI LEKU I .............................................................................. 39
4
WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
REKTOR
prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ
Prorektor ds. Dydaktyczno-Wychowawczych
prof. dr hab. BARBARA GÓRNICKA
Prorektor ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą
prof. dr hab. JADWIGA TURŁO
Prorektor ds. Klinicznych, Inwestycji i Współpracy z Regionem
dr hab. WOJCIECH BRAKSATOR
Prorektor ds. Kadr
prof. dr hab. ANDRZEJ DEPTAŁA
Prorektor ds. Umiędzynarodowienia, Promocji i Rozwoju
prof. dr hab. KRZYSZTOF FILIPIAK
DZIEKAN WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
prof. dr hab. PIOTR WROCZYŃSKI
Prodziekan ds. dydaktyczno-wychowawczych
dr hab. JOANNA KOLMAS
Prodziekan ds. nauki
dr hab. MARCIN SOBCZAK
Prodziekan ds. Oddziału Medycyny Laboratoryjnej
prof. dr hab. GRAŻYNA NOWICKA
Prodziekan do spraw Umiędzynarodowienia i Rozwoju
dr hab. PIOTR LULIŃSKI
5
DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa
KIEROWNIK ZASTĘPCA KIEROWNIKA
mgr Katarzyna Stańczyk
pokój 07
tel.: (0-22) 57 20 788
fax: (0-22) 57 20 773
mgr Aneta Markucińska
pokój 06
tel.: (0-22) 57 20 713
fax: (0-22) 57 20 773
TOK STUDIÓW KIERUNKU FARMACJA – pokój 010
sprawy I roku, rekrutacja na studia mgr inż. Joanna Sypuła
tel.: (0-22) 57 20 790
sprawy toku studiów II-IV roku,
praktyki po III i IV roku studiów
Anna Ołtuszewska
tel.: (0-22) 57 20 772
sprawy toku studiów V i VI roku
mgr Małgorzata Pyzel
tel.: (0-22) 57 20 771
plany studiów farmacji mgr Grzegorz Wasztewicz
tel.: (0-22) 57 20 727
FINANSE, DELEGACJE
mgr Anna Artymiuk
pokój 05
tel.: (0-22) 57 20 739
6
BIOCHEMIA
ZAKŁAD BIOCHEMII I FARMAKOGENOMIKI KATEDRY BIOCHEMII I CHEMII
KLINICZNEJ
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax (22) 5720735
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek - piątek godz. 10.00-14.00
Zespół dydaktyczny: prof. dr hab. Jacek Łukaszkiewicz
prof. dr hab. Dariusz Sitkiewicz
dr Dorota Bryk
dr Grażyna Kubiak-Tomaszewska
dr Zofia Suchocka
dr Wioletta Olejarz
mgr Beata Chełstowska
mgr Elżbieta Interewicz
mgr Sylwia Lewandowska-Pachecka
Liczba godzin: wykładów : ......30....... ćwiczeń : ........45....... seminaria:
..........15........
Miejsce realizacji zajęć: wykłady: sala wykładowa
ćwiczenia: sala ćwiczeń Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej,
seminaria: sale wykładowe, biblioteka Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej, ul. Banacha 1,
02-097 Warszawa
Liczba punktów ECTS: 6
Cel nauczania i zakres przedmiotu:
Celem nauczania biochemii jest poznanie funkcji żywej materii, w oparciu o jej budowę molekularną
oraz metabolizm w zakresie, który pozwoli na zrozumienie, w toku dalszych studiów zagadnień:
– mechanizmu działania oraz metabolizmu leków i innych substancji egzogennych;
– biologicznego wytwarzania leków;
– laboratoryjnego różnicowania stanów fizjologicznych i patologicznych organizmu człowieka;
Dla osiągnięcia powyższych celów niezbędne jest:
a. zrozumienie budowy i funkcji biologicznych białek, kwasów nukleinowych, węglowodanów,
lipidów oraz hormonów i witamin;
b. poznanie metod wykrywania i oznaczania tych substancji, metod badania kinetyki reakcji
enzymatycznych, głównych szlaków metabolicznych i ich współzależności, mechanizmów regulacji
metabolizmu;
c. nabycie umiejętności praktycznego wykorzystania zdobytych wiadomości do zrozumienia
procesów fizjologicznych i patologicznych ustroju oraz działania na te procesy leków i substancji
toksycznych;
d. ukształtowanie postawy twórczego rozwiązywania problemów farmaceutycznych w oparciu
o postęp nauk.
7
Program nauczania:
Tematyka wykładów 1. Struktura i funkcje biologiczne białek.
2. Enzymologia
3. Struktura i funkcje błon biologicznych.
4. Utlenianie biologiczne.
5. Metabolizm węglowodanów.
6. Metabolizm lipidów.
7. Katabolizm białek.
8. Współzależność i łączność szlaków metabolicznych.
9. Leki jako inhibitory i modyfikatory metabolizmu.
10. Biosynteza kwasów nukleinowych i białek.
Tematyka seminariów 1. Aminokwasy, peptydy, białka – budowa, właściwości, metody izolacji i oczyszczania.
2. Enzymologia.
3. Utlenianie biologiczne.
4. Metabolizm węglowodanów.
5. Metabolizm lipidów.
6. Metabolizm białek i aminokwasów
7. Metabolizm puryn, pirymidyn, porfiryn, łączność ciągów metabolicznych.
8. Regulacja procesów metabolicznych.
Tematyka ćwiczeń 1. Aminokwasy i białka – analiza ilościowa i jakościowa.
2. Izolacja białek na przykładzie katalizy.
3. Wpływ czynników fizycznych i chemicznych na aktywność katalizy.
4. Kinetyka reakcji enzymatycznych.
5. Wyznaczanie typu inhibicji dla reakcji podlegającej kinetyce Michaelisa-Menten.
6. Metody analizy węglowodanów w materiale biologicznym. 7. Fosfatazy osocza krwi.
8. Analiza lipidów w materiale biologicznym.
Metody organizacji pracy:
wykłady:
wykład poparty prezentacją multimedialną;
zajęcia odbywają się 2 razy w tygodniu i trwają 2 godziny (7,5 tygodnia);
seminaria;
forum dyskusyjne poparte prezentacjami multimedialnymi;
zajęcia dla każdej grupy seminaryjnej odbywają się 1 raz w tygodniu i trwają 2 godziny
(7 tygodni) + 1 godzina (1 tydzień);
ćwiczenia:
ćwiczenia manualne prowadzone z wykorzystaniem materiału biologicznego w oparciu
o dostępne odczynniki chemiczne i sprzęt laboratoryjny; zajęcia dla każdej grupy seminaryjnej
odbywają się 1 raz w tygodniu i trwają 5 godzin (8 tygodni);
Formy kontroli i ocena wyników nauczania: Ocena postępów nauczania studenta z zakresu biochemii ogólnej odbywa się systemem punktowym
obejmującym punkty uzyskiwane w trakcie seminariów, ćwiczeń laboratoryjnych, kartkówek
oraz kolokwiów. Warunkiem zaliczenia zajęć i dopuszczenia do egzaminu jest uzyskanie co najmniej
60 pkt ze 100 pkt możliwych do zdobycia, w tym nie mniej niż 33 pkt z kolokwiów i nie mniej niż 12 pkt
z ćwiczeń. Kolokwia poprawkowe będą oceniane systemem punktowym, a liczba punktów będzie
8
dodana do liczby punktów uzyskanych z innych kolokwiów. Student może uzyskać tylko 1 termin
każdego kolokwium poprawkowego. Dodatkową możliwością zaliczenia zajęć z biochemii jest ustne
kolokwium wyjściowe, odbywające się przed 3-osobową Komisją. Egzamin testowy z biochemii
ogólnej odbywa się w zimowej sesji egzaminacyjnej. Do egzaminu mogą przystąpić studenci, którzy
zaliczyli zajęcia z biochemii do końca semestru i zostali dopuszczeni przez Dziekana do zimowej sesji
egzaminacyjnej. Do egzaminu w sesji poprawkowej mogą przystąpić studenci, którzy nie zdali
egzaminu w sesji zimowej oraz studenci, którzy zaliczyli kolokwium wyjściowe.
Piśmiennictwo obowiązkowe:
1. Murray R.K., Granner D.K., Mayers P.A., Rodwell V.W.: Biochemia Harpera.
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
2. Stryer L., Berg J.M., Tymoczko J.L.: Biochemia. Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2009.
Piśmiennictwo zalecane:
1. Hames D.B., Hooper N.M.: Biochemia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo naukowe PWN,
Warszawa 2012.
2. Bańkowski E. Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych. Elsevier
Urban & Partner, Wrocław, 2016.
3. Salvay J.G.: Biochemia w zarysie. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2012.
Treści i efekty kształcenia oraz liczba godzin zgodne ze:
Standardami kształcenia dla kierunku studiów: Farmacja. Jednolite studia magisterskie. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r.
w sprawie standardów kształcenia dla kierunków studiów: ...;
(Dz. U. 2012 r. poz. 631 z późn. zm.; Załącznik 28)
9
BIOLOGIA MOLEKULARNA
KATEDRA I ZAKŁAD FARMACJI STOSOWANEJ
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel/fax 022 5720 978
www.farmacjamolekularna.wum.edu.pl
e-mail: [email protected]
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Maciej Małecki
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: mgr Agnieszka Zajkowska
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: ustalane i podane do wiadomości studentów na
pierwszym wykładzie
Roczny wymiar wykładów, seminariów i ćwiczeń: 30 godzin
wykłady – 15 godz.
seminaria – 5 godz.
ćwiczenia – 10 godz.
Miejsce wykładów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego
Miejsce seminariów i ćwiczeń: sale ćwiczeniowe Katedry Farmacji Stosowanej
Liczba punktów ECTS: 2
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem prowadzenia kursu jest zapoznanie studentów z molekularnymi podstawami
biologii komórki głównie w zakresie funkcjonowania genów oraz białek. Przekazywane
informacje dotyczą biologii komórek prawidłowych, jak i nowotworowych. W sposób
szczególny omawiane są zagadnienia związane z molekularnymi podstawami cyklu
komórkowego, apoptozy, nowotworzenia. Kurs biologii molekularnej obejmuje również
zapoznanie studentów ze współczesnymi osiągnięciami dyscyplin biomedycznych
w zakresie metod, technik i technologii – omówienia innowacyjnych metod terapii chorób –
terapii genowej, oraz metod wykorzystywanych w diagnostyce molekularnej.
W zakresie ćwiczeń laboratoryjnych oraz seminariów kurs biologii molekularnej uczy
studentów wybranych metod molekularnych związanych z DNA, RNA oraz białkiem –
izolacja, ocena ilościowa, jakościowa, identyfikacja, amplifikacja.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów:
1. Genomy, transkryptomy, proteomy
2. Niekodujące cząsteczki RNA
3. Molekularne podstawy cyklu komórkowego
4. Molekularne podstawy kancerogenezy
5. Terapia genowa
6. Metody biologii molekularnej w farmacji i diagnostyce medycznej
10
Tematy ćwiczeń:
1. DNA – izolacja z materiału biologicznego, ocena jakości, ilości, amplifikacja wybranych
sekwencji metodą PCR, analiza elektroforetyczna uzyskanych produktów
2. RNA – izolacja z materiału biologicznego, ocena jakości, ilości, analiza
elektroforetyczna
Tematy seminariów:
1. Białka – izolacja z materiału biologicznego, ocena ilości, analiza elektroforetyczna,
barwienie białek w żelach poliakrylamidowych
METODY ORGANIZACJI PRACY
Wykłady odbywają się w semestrze letnim w wymiarze 3-4 godzin tygodniowo.
Ćwiczenia – blok ćwiczeniowy:
2 ćwiczenia x 5 godz., Seminaria odbywają się po każdym ćwiczeniu.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
1. Wykonanie i zaliczenie dwóch ćwiczeń laboratoryjnych.
2. Aktywny udział w seminariach
3. Zaliczenie pisemnego testu końcowego 0 – 30 pkt; minimum zaliczeniowe – 60%.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest: obecność i aktywny udział w seminariach,
zaliczenie dwóch ćwiczeń laboratoryjnych oraz pisemnego testu końcowego w zakresie co
najmniej 60%.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
1. Węgleński P.: Genetyka molekularna, PWN, 2012
2. Turner P.C, McLennan A.G., Bates A.D., White M.R.H.: Biologia molekularna.
Krótkie wykłady. Wydanie trzecie. Wydawnictwo naukowe PWN, 2013 (copyright
2011)
LITERATURA ZALECANA
1. Brown T.A.: Genomy, PWN, 2012
2. Krzakowski M.: Onkologia Kliniczna tom I i II. Borgis Wydawnictwo Medyczne,
Warszawa 2006
11
CHEMIA LEKÓW
Zakład Chemii Leków Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul S. Banacha 1, 02-097
Warszawa, tel. 022 57 20 630
Kierownik Katedry – dr hab. n. farm. T. Pawiński
Godziny przyjęć w sprawach studenckich - codziennie godz. 9.00-14.00 oraz
w godzinach ćwiczeń
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę – dr hab. n. farm. T.Pawiński
dr n. farm. E. Pirianowicz-Chaber
Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń – 255 (liczba godzin przeznaczona na
wykłady - 75, na ćwiczenia - 180, w tym 36 godz. na seminaria)
Miejsce wykładów i ćwiczeń – gmachy Wydziału Farmaceutycznego Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego, ul. S. Banacha 1 (sale wykładowe i seminaryjne Wydziału
Farmaceutycznego oraz sale ćwiczeniowe i biblioteka Zakładu)
Liczba punktów ECTS 19
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem nauczania jest zapoznanie studentów z chemizmem środków leczniczych, tj.
ich budową chemiczną, nazewnictwem (nazwy międzynarodowe, zastrzeżone,
chemiczne), zapoznanie z klasyfikacją leków w układzie farmakologiczno-chemicznym,
zależnością aktywności biologicznej od budowy chemicznej, metabolizmem
leków, chemicznymi aspektami mechanizmów ich działania oraz zapoznanie z metodami
poszukiwania nowych, potencjalnych środków leczniczych.
Celem jest również zapoznanie studentów z różnymi metodami analizy
chemicznej substancji leczniczych (metody analizy jakościowej i ilościowej, metody
klasyczne, fizykochemiczne z weryfikacją ich użyteczności) oraz
z metodami oceny jakości środków leczniczych zgodnie z wymogami farmakopealnymi.
Po zakończeniu ćwiczeń i wykładów z Chemii Leków przeprowadzamy wewnętrzną
ocenę procesu dydaktycznego (ankieta studencka)
Przy Zakładzie działa Studenckie Koło Naukowe "LEK" i prowadzone są prace
magisterskie. Opiekunem KN jest dr Paweł Jaworski ([email protected]).
12
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów
1. Mechanizmy działania leków ze szczególnym uwzględnieniem
mechanizmu receptorowego oraz metabolizmu
2. Zasady klasyfikacji substancji czynnych według kodu ATC
3. Układ nerwowy - schemat budowy i działania
4. Neuroprzekaźniki - powstawanie, mechanizmy działania
5. Leki przeciwdrgawkowe
6. Lit
7. Leki przeciwdepresyjne
8. Środki znieczulenia ogólnego
9. Neuroleptyki (leki antypsychotyczne)
10. Anksjolityki
11. Leki nootropowe
12. Analeptyki
13. Leki poprawiające ukrwienie mózgu
14. Leki stosowane w chorobie Alzheimera
15. Leki stosowane w chorobie Parkinsona
16. Narkotyczne leki przeciwbólowe i ich antagoniści
17. Nieopioidowe leki przeciwzapalne
18. Niesteroidowe leki przeciwzapalne
19. Środki przeciwartretyczne
20. Leki miejscowo znieczulające.
21. Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe
22. Leki pobudzające receptory cholinergiczne.
23. Leki hamujące receptory cholinergiczne
24. Leki pobudzające receptory adrenergiczne
25. Leki hamujące receptory adrenergiczne
26. Leki stosowane w niewydolności mięśnia sercowego
27. Leki antyarytmiczne
28. Leki obniżające ciśnienie krwi
29. Leki podwyższające ciśnienie krwi
30. Leki stosowane w chorobie naczyń wieńcowych
13
31. Leki hypolipemiczne
32. Leki - inhibitory i antagoniści hormonalnego systemu regulacji ciśnienia krwi
33. Leki moczopędne
34. Histamina i leki przeciwhistaminowe, serotonina, agoniści i antagoniści
receptorów serotoninowych
35. Leki stosowane w astmie oskrzelowej
36. Leki przeciwkaszlowe
37. Leki wykrztuśne
38. Leki wpływające na homeostazę krwi
39. Preparaty krwiozastępcze
40. Leki stosowane w skazie moczanowej
41. Prostaglandyny
42. Środki zakwaszające i środki zobojętniające
43. Leki stosowane w chorobie wrzodowej żołądka
44. Leki żółciotwórcze i żółciopędne
45. Leki przeczyszczające
46. Leki przeciwwymiotne
47. Leki przeciwpierwotniakowe
48. Leki przeciwrobacze
49. Środki przeciw owadom pasożytniczym
50. Leki przeciwgruźlicze i przeciwtrądowe
51. Środki i leki przeciwgrzybicze
52. Środki dezynfekcyjne i antyseptyczne
53. Sulfonamidy bakteriostatyczne
54. Antybiotyki
55. Chinolony
56. Leki stosowane w zakażeniach dróg moczowych
57. Choroba nowotworowa i leki przeciwnowotworowe.
58. Leki przeciwwirusowe.
59. AIDS i leki antyretrowirusowe
60. Układ odpornościowy i środki immunoaktywne
61. Hormony podwzgórza
62. Hormony przysadki mózgowej
14
63. Hormony trzustki i doustne środki przeciwcukrzycowe
64. Hormony tarczycy i leki przeciwtarczycowe
65. Analiza leków jedno i wieloskładnikowych
66. Hormony kory nadnercza
67. Hormony płciowe
68. Witaminy
69. Enzymy stosowane w lecznictwie
70. Środki przeciwpromienne
71. Środki stosowane w chorobach autoimmunizacyjnych, leki antysensowne
72. Leki oryginalne i odtwórcze
73. Nanotechnologie
74. Nowe środki w terapii genowej i komórkowej
75. Nazewnictwo substancji czynnych
Tematy ćwiczeń
Program ćwiczeń z Chemii Leków obejmuje zagadnienia związane z oceną
chemiczną środków leczniczych tj. potwierdzenie tożsamości, badanie czystości,
identyfikacje, oraz analizę ilościową przy zastosowaniu metod chemicznych
i instrumentalnych.
Analiza jakościowa
1. Potwierdzenie tożsamości dwóch środków leczniczych na podstawie Farmakopei
2. Badanie czystości jednego środka leczniczego wg FP przewidzianych dla danego leku.
3. Wykonanie 12 identyfikacji środków leczniczych z różnych grup farmakologicznych
i chemicznych w oparciu o Farmakopeę, dostępne podręczniki oraz materiały
dydaktyczne opracowane w Zakładzie. Po zidentyfikowaniu związku student
odpowiada z przebiegu przeprowadzonej identyfikacji.
Analiza ilościowa
Student wykonuje 11 oznaczeń ilościowych: w tym: 9 oznaczeń pojedynczych substancji
leczniczych (wyniki jednego z tych oznaczeń są poddane ocenie statystycznej),
1 oznaczenie leku kilkuskładnikowego (w postaci tabletki, drażetki, kapsułki lub
iniekcji) i 1 oznaczenie leku metodą opracowaną samodzielnie przez studenta. (w postaci
substancji lub tabletki, drażetki, kapsułki lub iniekcji).
15
Zestaw zadań ilościowych student otrzymuje na początku zajęć z Chemii Leków.
W ramach ćwiczeń student zobowiązany jest do zaliczenia teoretycznego (odpowiedź
ustna przed przystąpieniem do oznaczenia ilościowego) i wykonania praktycznego
zadania oraz przedstawienia go w formie pisemnego sprawozdania. Oznaczenia
ilościowe podlegają ocenie pod kątem organizacji pracy i dokładności wykonania.
Zadania tak są dobierane, aby obejmowały jak najwięcej grup farmakologicznych
i metod analitycznych, są wykonywane kolejno wg następującego podziału
farmakologicznego:
- Leki uspokajające i nasenne
- Leki przeciwpadaczkowe
- Środki znieczulające ogólnie
- Leki psychotropowe
Leki o działaniu przeciwlękowym (anksjolityki)
Leki o działaniu neuroleptycznym
Leki przeciwdepresyjne (tymoleptyki)
● Leki o działaniu psychostymulującym (psychoanaleptyki
- Środki lecznicze o działaniu cucącym (analeptyki)
- Leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne
Narkotyczne leki przeciwbólowe i ich antagoniści
Nienarkotyczne leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne
- Leki znieczulające miejscowo
- Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe
- Leki układu krążenia i leki moczopędne (diuretyczne)
- Środki lecznicze działające na autonomiczny układ nerwowy
Środki lecznicze działające na układ sympatyczny
Środki lecznicze działające na układ parasympatyczny
- Leki stosowane w chorobach układu oddechowego
- Leki przeciwhistaminowe
- Leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego
- Środki lecznicze działające na drobnoustroje chorobotwórcze: środki
antyseptyczne i dezynfekujące
- Chemioterapeutyki
16
Wykonywane zadania (jakościowe i ilościowe) są potwierdzane pełnym sprawozdaniem
z przebiegu pracy (w formie pisemnej).
Oznaczenia ilościowe wykonywane są następującymi metodami: alkalimetryczną
w środowisku wodnym i bezwodnym, acydymetryczną w środowisku wodnym
i bezwodnym, azotynometryczną, jodometryczną, bromianometryczną, argentometryczną
i kompleksometryczną. Z metod instrumentalnych stosowane są: potencjometria,
spektrofotometria UV-VIS . Podczas ćwiczeń praktycznych prowadzone są seminaria
(poprzedzone kartkówką ), których celem jest ułatwienie studentom systematycznego
przyswajania zagadnień z chemii leków i przygotowanie do kolokwiów i egzaminu.
Do szystkich kolokwiów obowiązuje : budowa chemiczna, nomenklatura, metody,
oznaczania w oparciu o budowę i charakter chemiczny, reakcje jakościowe, zarys
farmakologii i biotransformacji oraz zastosowanie.
Tematy seminariów
1. Leki uspokajające i nasenne. Leki przeciwpadaczkowe. Środki znieczulające ogólnie.
2. Leki psychotropowe.
3. Narkotyczne leki przeciwbólowe i ich antagoniści .
4. Nienarkotyczne leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne
5. Leki znieczulające miejscowo.
6. Leki działające na układ krążenia. Leki moczopędne (diuretyczne).
7. Leki działające na układ współczulny.
8. Leki działające na układ przywspółczulny.
9. Histamina i leki przeciwhistaminowe
10. Leki stosowane w chorobach układu oddechowego.
11. Leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego.
12. Leki działające na drobnoustroje chorobotwórcze : środki dezynfekujące
i odkażające.
13. Chemioterapeutyki.
14. Identyfikacja środków leczniczych. Leki kilkuskładnikowe.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Zakład Chemii Leków jest kierowany przez dr hab. n. farm. Tomasza Pawińskiego
organizującego pracę zarówno dydaktyczną jak i naukową.
17
W Katedrze zatrudnieni są : 1 adiunkt z tytułem doktora habilitowanego nauk
farmaceutycznych, 3 adiunktów ze stopniem doktora nauk farmaceutycznych,
2 asystentów ze stopniem doktora nauk farmaceutycznych, 4 starszych wykładowców ze
stopniem doktora nauk farmaceutycznych, 1 doktor nauk farmaceutycznych na etacie
specjalisty, 2 magistrów chemii i 1 magistra farmacji. Jest też zatrudnionych 2 techników
laborantów. Zakład prowadzi również studia doktoranckie .
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Zasady i metody oceny wyników nauczania
Do zaliczenia ćwiczeń studentów obowiązuje:
- potwierdzenie tożsamości 2 środków leczniczych,
- zbadanie czystości 1 środka leczniczego (poprzedzone zaliczeniem
wiadomości z tego zakresu),
- zdanie kartkówki z nomenklatury chemicznej,
- wykonanie 10 zadań ilościowych poprzedzone zaliczeniem wiadomości z
tego zakresu,
- opracowanie monografii jednego leku/substancji czynnej
- zidentyfikowanie 12 związków - każda identyfikacja, po wykonaniu, podlega
zaliczeniu,
- uczestniczenie w seminariach i zdobycie minimum 25,5 pkt.,
- zdanie 4 kolokwiów.
Na ocenę z ćwiczeń składają się oceny z części praktycznej – z zajęć
laboratoryjnych, seminariów i kolokwiów. Po zakończeniu ćwiczeń odbywa się egzamin
praktyczny. Egzamin teoretyczny (w formie testu) odbywa się po roku nauczania w sesji
letniej . Na ocenę z egzaminu końcowego składa się ocena z egzaminu praktycznego
i teoretycznego.
PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZKOWE
1. Analiza iloościowa środków leczniczych. Skrypt do ćwiczeń z Chemii Leków :
T. Pawiński i wsp., WUM 2015
2. Analiza jakościowa środków leczniczych. Skrypt do ćwiczeń z Chemii Leków :
T. Pawiński i wsp., WUM 2016
3. D. Marszałek ; Badanie czystości środków leczniczych , WUM,
W-wa 2015
18
4. Chemia leków: A. Zejc, M. Gorczyca, PZWL W-wa 2009
5. Chemia leków – krótkie wykłady : G. Patrick, PWN W-wa 2013
6. Chemia leków: M. Zając, E. Pawełczyk, A. Jelińska: AM Poznań 2006
7. Chemiczne mechanizmy działania leków : E. Pawełczyk i wsp., AM Poznań 1995
8. B. Fitak: Podstawowe metody badania tożsamości substancji farmaceutycznych;
AM, Warszawa 1999
9. Nomenklatura związków organicznych : PTCh, W-wa 1994
10. Farmakopea Polska V - X
PIŚMIENNICTWO UZUPEŁNIAJĄCE
1. R.Paruszewski wsp. : Analiza ilościowa środków leczniczych, WUM 2012
2. D. Kealey, P.J. Haines: Chemia analityczna – krótkie wykłady; PWN, W-wa 2009
3. J. Minczewski, Z. Marczenko: Chemia analityczna; PWN, 2005
4. R. Kocjan: Chemia analityczna; PZWL, 2002
5. D. Steinhilber, M. Schubert-Zsilavecz, H. J. Roth : Chemia Medyczna; MedPharm
Polska 2012
6. W. Kwapiszewski, J.Krężel: Podstawy nazewnictwa leków; AM, Łódź 1996
7. L. Patrick: Chemia organiczna – krótkie wykłady; PWN, W-wa 2008
8. Z. Witkiewicz: Podstawy chromatografii; WNT 2005
9. W. Szczepaniak : Metody instrumentalne w analizie chemicznej; PWN, W-wa 2007
10. M. Zając, A. Jelińska: Ocena jakości substancji i produktów Leczniczych; UM,
Poznań 2010
11. A. Cygański: Metody spektroskopowe w chemii analitycznej; WNT 2010
12. W. Kostowski, P. Kulikowski : Farmakologia; PZWL 2010
13. W. Kostowski, Z.S. Herman : Farmakologia; PZWL 2005
14. European Pharmacopoeia 2005 – 2013
15. G.L. Patrick: Chemia medyczna; WNT 2003
16. R.B. Silverman: Chemia organiczna w projektowaniu leków; WNT 2004
17. L. Piela: Idee chemii kwantowej; PWN 2005
18. Skrypt z chemii leków. Chemiczna analiza środków leczniczych (leki proste):
R. Kasprzykowska, A.S. Kołodziejczyk: Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2010
19
19. M. Zając, A. Jelińska, I. Muszalska, M. Nogowska, B. Stanisz : Ocena jakości
substancji leczniczych i preparatów farmaceutycznych według wymagań
farmakopealnych i ICH; Wydawnictwo Kontekst, Poznań 20000
20
FARMAKOGNOZJA
KATEDRA FARMAKOGNOZJI I MOLEKULARNYCH PODSTAW
FITOTERAPII
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel. 22 5720985
e-mail: [email protected]
Kierownik: Prof. dr hab. Anna K. Kiss
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: 11.00 – 14.00
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę (III rok): dr Andrzej Parzonko
Roczny wymiar zajęć:
wykłady – 45 godz.
seminaria – 15 godz.
ćwiczenia – 90 godz.
Miejsce wykładów: sale wykładowe w budynku Wydziału Farmaceutycznego.
Miejsce ćwiczeń: ćwiczenia mikroskopowe (V semestr): sala ćwiczeniowa Zakład Biologii
Farmaceutycznej i Biotechnologii Roślin Leczniczych; ćwiczenia fitochemiczne
(VI semestr): sala ćwiczeniowa Katedry Farmakognozji i Molekularnych Podstaw
Fitoterapii.
Miejsce seminariów: sala seminaryjna Katedry Farmakognozji i Molekularnych Podstaw
Fitoterapii.
Liczba punktów ECTS – 11
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Wśród celów nauczania przedmiotu należy wymienić następujące umiejętności:
– posługiwania się polskimi i łacińskimi nazwami surowców roślinnych,
– zastosowania metod makroskopowych, mikroskopowych i fotochemicznych do badania
tożsamości i jakości surowców farmakognostycznych,
– wyjaśniania wpływu różnych czynników na zawartość substancji czynnych w surowcach
roślinnych,
– charakteryzowania ważniejszych substancji czynnych roślin pod względem cech
fizykochemicznych i właściwości farmakologicznych,
– wyjaśniania działania i wskazań do stosowania surowców roślinnych,
– oceniania wpływu surowców roślinnych na organizm człowieka w zależności od składu
jakościowego, ilościowego, drogi podawania i sposobu dawkowania,
– wskazania skutków ubocznych i niepożądanych działań surowców roślinnych oraz
przeciwwskazań do ich stosowania.
PROGRAM NAUCZANIA
– tematy wykładów
przedmiot i zakres farmakognozji; pierwotne i wtórne substancje roślinne; węglowodany;
biooleje; ogólne wiadomości nt. glikozydów; glikozydy fenolowe; antranoidy; fenolokwasy
i depsydy; garbniki; procyjanidyny i antocyjany; fenylopropanoidy; flawonoidy;
flawonolignany, izoflawony, kawalaktony; kumaryny; irydoidy; seskwiterpeny; diterpeny;
triterpeny, saponiny triterpenowe; sterole, saponiny steroidowe; kardenolidy; witaminy;
aminy; alkaloidy; olejki eteryczne; związki siarki.
21
– tematy ćwiczeń
ćwiczenia mikroskopowe (V semestr): 3 identyfikacje surowców stabilizowanych
etanolem; identyfikacja surowca z potwierdzeniem tożsamości metodą chromatografii
cienkowarstwowej (TLC); 3 identyfikacje mieszanek ziołowych; identyfikacja surowca
sproszkowanego; 2 identyfikacje leków zawierających surowiec sproszkowany;
potwierdzenie tożsamości proszku farmakopealnego.
ćwiczenia fitochemiczne (VI semestr): oznaczanie zawartości arbutyny w surowcach
metodą kolorymetryczną (FPVI) i HPLC (FPX); oznaczanie zawartości związków
flawonoidowych w substancji roślinnej metodą kolorymetryczną (FPX); badania metodą
TLC preparatów zawierających antranoidy; oznaczanie zawartości związków irydoidowych
metodą kolorymetryczną (FP VI) oraz badania jakościowe (TLC) surowców; oznaczanie
zawartości olejku w surowcu metodą FP X, badania obecności i zawartości związków w
olejkach (TLC, GC); oznaczanie zawartości alkaloidów tropanowych w surowcach metodą
HPLC.
– tematy seminariów
Komórkowe mechanizmy działania leków roślinnych; Analiza fitochemiczna substancji
roślinnych.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Na ćwiczeniach mikroskopowych studenci podzieleni są na ok. 10-osobowe grupy
prowadzone przez jednego asystenta. Na ćwiczeniach fitochemicznych studenci podzieleni
są na ok. 8-osobowe grupy, jednak mają zajęcia z różnymi asystentami w zależności od
tematyki przerabianego ćwiczenia. Kolokwia sprawdza zespół asystentów prowadzących
ćwiczenia.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Ćwiczenia mikroskopowe rozpoczyna test sprawdzający wiedzę z botaniki farmaceutycznej.
Każde zadanie/ćwiczenie zarówno na pracowni mikroskopowej jak i fitochemicznej jest
oceniane (punkty). Ćwiczenia mikroskopowe kończą się sprawdzeniem (ustnym) wiedzy
dotyczącej kilkudziesięciu surowców omawianych na wykładach, ich systematyki,
chemizmu, działania i zastosowania. Na ćwiczenia fitochemicznych studenci piszą krótkie
testy obejmujące zakres materiału przerabianego na danym ćwiczeniu.
W trakcie ćwiczeń studenci pracują indywidualnie, wykonując kolejne zadania. Aby zaliczyć
pracownię student musi mieć zaliczone wszystkie zadania, oraz zdobyć określoną,
minimalną liczbę punktów.
W trakcie roku akademickiego przewidziane są 4 kolokwia, po 2 w każdym semestrze.
Do zaliczenia przedmiotu konieczne jest zaliczenie wszystkich kolokwiów.
Przedmiot kończy się egzaminem testowym w sesji letniej
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
– aktualne wykłady.
– Kohlmünzer S.; Farmakognozja – podręcznik dla studentów farmacji; PZWL, Warszawa
2003.
– Strzelecka H., Kamińska J., Kowalski J., Malinowski J., Walewska E.; Chemiczne
metody badań roślinnych surowców leczniczych; PZWL, Warszawa 1987.
– Strzelecka H. pod red.; Klucz do oznaczania sproszkowanych surowców roślinnych;
Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2009
LITERATURA ZALECANA
22
– Strzelecka H., Kowalski J. pod red.; Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa; PWN,
Warszawa 2000.
– Matławska I.; Farmakognozja; AM Poznań, Poznań 2008.
– Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J.; Fitoterapia i leki roślinne:
PZWL, Warszawa 2007.
– Borkowski B.; Zarys farmakognozji; PZWL, Warszawa 1974.
– Deryng J.; Atlas sproszkowanych roślinnych surowców leczniczych; PZWL, Warszawa
1961.
– Bruneton J.: Pharmacognosy, Phytochemistry, Medicinal Plants. 2nd edition, Lavoisier
Publishing Inc., Intercept Ltd., TEC&DOC Londres, Paris, New York 1999.
23
IMMUNOLOGIA
Zakład Biochemii i Farmakogenomiki, Katedra Biochemii i Chemii Klinicznej,
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, budynek farmacji WUM, pokój nr 4, parter (BLOK I)
tel/fax: (22) 572 07 35, e-mail: [email protected]
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Godziny przyjęć w sprawach studenckich:
Poniedziałek, środa godz.: 10:00–12:00.
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. farm. Wioletta Olejarz
Opiekun zajęć: dr n. farm. Wioletta Olejarz
Roczny wymiar wykładów i seminariów:
Wykłady 10 godzin (5 wykładów po 2 godziny)
Seminaria 10 godzin
Ćwiczenia 10 godzin
Egzamin w sesji zimowej
Miejsce wykładów i seminariów:
Zgodnie z planem zajęć
Cel nauczania i zakres przedmiotu:
Celem nauczania immunologii jest zapoznanie studentów z budową i funkcją układu
odpornościowego, mechanizmami odpowiedzi immunologicznej i zastosowaniem odkryć
immunologii w diagnostyce i terapii.
Program nauczania:
Tematy wykładów:
W.1. Wprowadzenie do układ odpornościowy: komórki, tkanki i narządy układu
odpornościowego, przeciwciała, układ dopełniacza, receptory limfocytów T, cząsteczki
MHC.
W.2. Rodzaje odpowiedzi immunologicznej: odporność wrodzona, prezentacja antygenu,
współdziałanie komórek w wytwarzaniu przeciwciał, komórki żerne w odporności,
cytotoksyczność odpowiedzi immunologicznej, regulacja odpowiedzi immunologicznej,
odpowiedzi immunologiczne w tkankach.
W.3. Immunologia zakażeń: odporność przeciwwirusowa, odporność przeciwbakteryjna
i przeciwgrzybiczna, odporność na inwazje pasożytnicze, pierwotne niedobory odporności,
AIDS i wtórne niedobory odporności, szczepienia.
W.4. Odpowiedzi immunologiczne przeciw tkankom: tolerancja immunologiczna,
autoimmunizacja i choroby autoimmunizacyjne, przeszczep i odrzucenie, odporność na
nowotwory.
W.5. Nadwrażliwości: typu I (natychmiastowa), typu II, typu III, typu IV.
Tematy seminariów i ćwiczeń:
S1, C1 - Definicje podstawowe. Budowa narządów limfatycznych. Budowa przeciwciał
i receptorów limfocytów T rozpoznających antygen.
24
S2,C2 - Odpowiedź wrodzona. Funkcja układu dopełniacza. Interferony. Funkcje
makrofagów i granulocytów. Cytotoksyczność naturalna i zależna od przeciwciał.
Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów.
S3, C3 - Źródła różnorodności przeciwciał i receptorów limfocytów T rozpoznających
antygen. Zastosowanie przeciwciał monoklonalnych i ich pochodnych.
S4, C4 - Główny układ zgodności tkankowej. Prezentacja antygenów limfocytom T. Typy
odpowiedzi immunologicznej.
S5, C5 - Populacji i subpopulacje limfocytów. Cytokiny i ich receptory. Rola cytokin
i cząsteczek powierzchniowych w aktywacji, proliferacji i różnicowaniu limfocytów.
Regulacja odpowiedzi immunologicznej humoralnej i komórkowej. Zastosowanie cytokin
w medycynie.
S6, C6 - Pierwotne i wtórne niedobory odporności. Diagnostyka niedoborów odporności oraz
funkcjonowania układu odpornościowego. Terapia genowa.
S7, C7 - Tolerancja immunologiczna. Mechanizmy zabezpieczające przed autoagresją.
Mechanizmy indukujące autoagresję. Choroby autoimmunologiczne.
S8, C8 - Nadwrażliwość. Typy nadwrażliwości ze szczególnym uwzględnieniem
nadwrażliwości
typu I. Immunoterapia alergenem.
S9, C9 - Immunologia transplantacyjna. Mechanizmy odrzucania przeszczepów
alogenicznych. Charakterystyk przeszczepów różnych narządów. Indukcja tolerancji
transplantacyjnej.
S10, C10 - Immunologia nowotworów. Mechanizmy ucieczki nowotworu spod kontroli
układu odpornościowego. Odpowiedź przeciwnowotworowa układu odpornościowego.
Współczesna immunoterapia nowotworów.
Metody organizacji pracy:
Kurs składa się z wykładów, seminariów i ćwiczeń. Na wykładach przedstawiane są
aktualne osiągnięcia w wybranych dziedzinach immunologii. Studenci proszeni są
o wcześniejsze zapoznanie się z tematami poszczególnych Seminariów i Ćwiczeń.
Szczegółowy plan i tematyka seminariów i ćwiczeń dostępne na stronie internetowej Katedry
Biochemii i Chemii Klinicznej. Na seminariach studenci są proszeni o przygotowanie
prezentacji na zadany temat, na seminariach i ćwiczeniach studenci zachęcani są do aktywnej
dyskusji z prowadzącym zajęcia.
Formy kontroli i ocena wyników nauczania:
Podstawą zaliczenia przedmiotu „Immunologia” jest:
Kolokwium testowe 30 pytań po piątym seminarium
Egzamin testowy przeprowadzany w sesji zimowej. Obejmuje on 60 pytań
(jednokrotnego wyboru) i trwa 60 minut. Aby zostać dopuszczonym do egzaminu,
należy być obecnym na seminariach i ćwiczeniach (min. na 8 z 10 seminariów
i 8 z 10 ćwiczeń) oraz zaliczyć kolokwium.
Literatura obowiązkowa:
1. “Immunologia” DB Roth , D. Male , I. Roitt, J. Brostoff, wydanie polskie pod red. Jan
Żeromskiego. Edra Urban & Partner, Wrocław 2008.
2. „Immunologia” pod redakcją J. Gołąba, M. Jakóbisiaka, W. Laska i T. Stokłosy.
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012r.
25
Literatura uzupełniająca:
1. „Diagnostyka immunologiczna w praktyce lekarskiej” J. Żeromski, K.Madaliński, JM
Witkowski. Mediton, Łódź 2017, wyd.1
26
PATOBIOCHEMIA
KATEDRA BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ
Zakład Chemii Klinicznej i Diagnostyki Laboratoryjnej ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax: (22) 5720735
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Grażyna Nowicka Kierownik Zakładu: dr hab.
Grażyna Sygitowicz
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: prof. dr hab. Dariusz Sitkiewicz
Miejsce i wymiar zajęć: Kurs Patobiochemii obejmuje: 30 godz. wykładów oraz 15 godz. seminariów. Zajęcia
odbywają się w semestrze letnim, w salach wykładowych gmachu Wydziału
Farmaceutycznego z OML, przy ul. Banacha 1 oraz w Centrum Dydaktycznym WUM, przy
ul. Księcia Trojdena 2a.
Punkty ECTS – 3.
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU Celem nauczania przedmiotu Patobiochemia jest poznanie mechanizmów patogenezy chorób
na poziomie molekularnym. Znajomość tych mechanizmów umożliwi zrozumienie
mechanizmów działania leków, efektów niepożądanych a także modelowania substancji
leczniczych. Zakres przedmiotu obejmuje przede wszystkim choroby cywilizacyjne a także
podstawowe zagadnienia medycyny laboratoryjnej.
Nabycie umiejętności dyskusji dotyczącej zaburzeń patobiochemicznych różnych narządów
a także na temat możliwości diagnostycznych i terapeutycznych, oraz podejmowania
dyskusji na temat omawianych przypadków klinicznych, dotyczących zaburzeń
wielonarządowych a także wyników obserwacji i prowadzonych badań laboratoryjnych,
popartych argumentacją merytoryczną z zakresu nabytej wiedzy.
Tematyka wykładów: • Biochemia śródbłonka naczyniowego.
• Biochemia hemostazy naczyniowej.
• Czynniki ryzyka miażdżycy.
• Patogeneza miażdżycy.
• Patogeneza ostrych zespołów wieńcowych.
• Mechanizmy niewydolności serca i krążenia.
• Nadciśnienie tętnicze.
• mikro-RNA
• Zaburzenia metabolizmu węglowodanów; patogeneza cukrzycy, zjawisko
insulinooporności.
• Homeostaza energetyczna organizmu.
• Otyłość i zespól metaboliczny.
• Biochemia mięśni.
• Biochemia tkanki kostnej; osteoporoza, menopauza.
• Biochemia nowotworów i markery nowotworowe.
• Biochemia kliniczna nerek.
• Biochemia kliniczna wątroby.
• Biochemia starzenia się ustroju.
27
Tematyka seminariów: • Biochemia stresu oksydacyjnego i jego konsekwencje biologiczne.
• Hipercholesterolemie i dyslipidemie.
• Medycyna oparta na dowodach naukowych.
• Równowaga wodna i homeostaza elektrolitowa.
• Choroby polekowe – małopłytkowość polekowa.
• Choroby układu biało krwinkowego.
• Choroby układu czerwonokrwinkowego.
METODY OCENY PRACY STUDENTA Ocena postępów nauczania studenta z zakresu patobiochemii odbywa się na podstawie
aktywnego uczestnictwa w wykładach i seminariach w trakcie całego semestru, sprawdzianu
międzysemestralnego oraz testowego sprawdzianu zaliczeniowego. Końcowy test
z patobiochemii odbywa się w letniej sesji egzaminacyjnej. Do egzaminu z patobiochemii
w sesji letniej mogą przystąpić studenci, którzy aktywnie uczestniczyli w seminariach
semestru letniego, pozytywnie zaliczyli kolokwium testowe w połowie semestru oraz zostali
dopuszczeni przez Dziekana do letniej sesji egzaminacyjnej. Do egzaminu w sesji
poprawkowej mogą przystąpić studenci, którzy nie byli obecni na wszystkich seminariach
z patobiochemii w semestrze letnim.
ZALECANE PIŚMIENNICTWO 1. Murray R.K., Granner D.K., Mayers P.A., Rodwell V.W.: Biochemia Harpera. PZWL,
Warszawa.
2. Angielski S., Jakubowski Z., Dominiczak M.H. (red.): Biochemia kliniczna. Wydawnictwo
PERSEUSZ, Sopot.
3. Wallach J. (red.): Interpretacja badań laboratoryjnych. Medipage, Warszawa.
4. Dembińska-Kieć A., Naskalski J. (red.): Diagnostyka laboratoryjna z elementami
biochemii klinicznej. Elsevier Urban&Partner, Wrocław.
28
METABOLIZM LEKÓW
ZAKŁAD BIOCHEMII I FARMAKOGENOMIKI KATEDRY BIOCHEMII I
CHEMII KLINICZNEJ
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax (22) 5720735
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek - piątek godz. 10.00-14.00
Zespół dydaktyczny: prof. dr hab. Jacek Łukaszkiewicz
dr Grażyna Kubiak-Tomaszewska
dr Jadwiga Piwowarska
mgr Sylwia Lewandowska-Pachecka
Liczba godzin: wykładów:..8... seminariów:..2... ćwiczeń:..5... ogółem:..15...
Miejsce realizacji zajęć:
wykłady: sala wykładowa
ćwiczenia: sala ćwiczeń Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej, ul. Banacha 1, 02-097
Warszawa.
Liczba punktów ECTS: 1
Cel nauczania i zakres przedmiotu:
Celem nauczania metabolizmu leków jest zapoznanie studentów z mechanizmami
biochemicznym
i podłożem molekularnym procesów metabolizmu leków oraz systemami regulacji tych
przemian,
w zakresie który pozwoli na zrozumienie, w toku dalszych studiów zagadnień:
- farmakokinetyki i biodostępności leków;
- interakcji leków;
- populacyjnego i osobniczego zróżnicowania efektywności farmakoterapii;
- współczesnych strategii opracowywania nowych leków oraz profilów
farmakoterapeutycznych.
Program nauczania:
Tematyka wykładów
1. Biochemiczne mechanizmy biotransformacji ksenobiotyków. Regulacja procesów
metabolizmu leków.
2. Cytochrom P-450: budowa, kinetyka i mechanizm reakcji enzymatycznej, funkcje,
polimorfizm genetyczny.
3. Procesy metabolizmu ksenobiotyków a interakcje lek-lek, lek-metabolit etc., lek –
składniki żywności, lek-toksyny środowiskowe..
4. Znaczenie badań nad metabolizmem ksenobiotyków dla strategii opracowywania nowych
leków.
5. Kliniczne znaczenie metabolizmu leków.
Tematyka seminariów
1. Lokalizacja ustrojowa i znaczenie procesów metabolizmu leków.
29
2. Reakcje I i II fazy metabolizmu leków.
3. Udział mikrosomalnych monooksygenaz w metabolizmie leków.
4. Formy molekularne cytochromu P-450: polimorfizm genetyczny, znaczenie
metaboliczne.
5. Regulacja procesów metabolizmu leków.
6. Indukcja enzymów metabolizujących leki: czynniki indukujące, znaczenie metaboliczne
i farmakokinetyczne
7. Procesy metabolizmu leków a ich biodostępność.
8. Metaboliczne podłoże interakcji leków.
9. Wiedza o metabolizmie ksenobiotyków podstawą strategii opracowywania nowych
leków.
Tematyka ćwiczeń
Analiza metabolitów leków przeciwdepresyjnych z zastosowaniem metod wysokosprawnej
chromatografii cieczowej.
Metody organizacji pracy:
- wykłady poparte prezentacjami multimedialnymi z elementami forum dyskusyjnego,
- seminaria w postaci forum dyskusyjnego,
- ćwiczenia laboratoryjne obejmujące: wprowadzenie merytoryczne i metodyczne poparte
prezentacją multimedialną, realizację zadań praktycznych na podstawie udostępnionych
przewodników metodycznych z użyciem powierzonego sprzętu i przygotowanych
odczynników; bieżący komentarz do realizacji zadań praktycznych oraz weryfikację
prawidłowości ich wykonania przez pracowników naukowo-dydaktycznych; analizę
wyników realizacji zadań praktycznych w systemie forum dyskusyjnego.
Formy kontroli i ocena wyników nauczania:
Bieżąca kontrola postępów nauczania studenta dokonywana jest poprzez ocenę aktywności
na seminariach i ćwiczeniach. Końcowa ocena wiedzy studenta ma postać zaliczenia
testowego.
Zaliczenie przedmiotu następuje na podstawie wyników zaliczenia pisemnego i/lub
testowego.
Literatura obowiązkowa: 1. Pachecka J., Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G.: Od biotransformacji leków do
farmakogenetyki – 45 lat badań nad cytochromem P450; rozdział w: Jelińska A., Marciniec B.
[red.]: Osiągnięcia w chemii leków. Wydawnictwo Kontekst, Poznań 2007: str. 131-158.
2. Pachecka J., Rytka J., Skonieczna-Maruchin M., Kuczyńska J., Suchocka Z., Suliński A.,
Żołądek T., Soliło-Mierzejewska A., Kubiak-Tomaszewska G., Tomaszewski P., Zielińska A.,
Interewicz E.: Przewodnik dydaktyczny do zajęć z biochemii I metabolizmu leków dla
studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego. Oficyna Wydawnicza Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2016.
3. Pych U, Moroz-Kalata J., Bidziński A., Planik A.: Fenotypowanie metabolizmu leków.
Farmakoter Psychiatr Neurol 2000; 3: 284-301.
4. Kostka-Trąbka E., Woroń J.: Interakcje leków w praktyce klinicznej. Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 2012.
Literatura zalecana: 4. Pachecka J. , Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G.:Cytochrome P450 polymorphism molecular,
metabolic and pharmacogenetic aspects. I. Mechanisms of activity of cytochrome P450
monooxygenases. Acta Pol Pharm 2008, 65 (3): 303-306.
30
5. Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G., Pachecka J.: Cytochrome P450 polymorphism –
molecular, metabolic and pharmacogenetic aspects. II. Participation of CYP isoenzymes in the
metabolism of endogenous substances and drugs. Acta Pol Pharm 2008, 65 (3): 307-318.
6. Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G., Łukaszkiewicz J., Pachecka J.: Cytochrome P450
polymorphism – molecular, metabolic and pharmacogenetic aspects. III. Influence of CYP genetic
polymorphism on population differentiation of drug metabolism phenotype. Acta Pol Pharm 2008, 65
(3): 319-329.
7. Jarosz M: Biochemia. Interakcje leków z żywnością i alkoholem. Wydawnictwo Medyczne Borgis,
Warszawa 2004.
8. Zachwieja Z.: Leki i pożywienie - interakcje. MedPharm, Wrocław 2008.
31
KWALIFIKOWANA PIERWSZA POMOC
Liczba pkt ECTS: 2
Miejsce odbywania zajęć:
1) I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, SK Dzieciątka Jezus ul. Lindleya 4,
Kierownik: dr hab. n. med. Janusz Trzebicki
www.anestezjologia1.wum.edu.pl
Telefon: 22 502 17 21,
2) II Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, CSK ul. Banacha 1a
Kierownik: dr n. med. Grzegorz Niewiński
Telefon: 22 599 20 02
Liczba godzin – 40
20 godzin wykładów w formie e-learningu
10 godzin seminariów
10 godzin ćwiczeń
Cele nauczania:
C1. Nauczenie studentów prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej według
aktualnych wytycznych
C2. Zapoznanie studentów z metodami oceny podstawowych funkcji życiowych człowieka
w stanie zagrożenia życia
C3. Nauczenie studenta rozpoznawania sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu człowieka
Tematy zajęć:
Obowiązkowe wykłady w formie e-learningu.
e-learning.wum.edu.pl
Należy zalogować się na Platformę WUM jak do usługi SSL-WUM.
Identyfikator (s0 + nr indeksu): s0XXXXX
Hasło: takie samo jak do usługi SSL-WUM
W1. Historia resuscytacji. Etyczne i prawne zagadnienia związane z udzielaniem pomocy.
W2. Pacjent nieprzytomny – postępowanie.
W3. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne. Zastosowanie AED.
W4. Nagłe zatrzymanie krążenia w sytuacjach szczególnych
W5. Pierwsza pomoc w zatruciach
W6. Metaboliczne i neurologiczne stany zagrożenia życia
W7. Oddechowe i krążeniowe stany zagrożenia życia
W8. Diagnostyka śmierci mózgu
W9. Leki w resuscytacji
W10. Podstawowe monitorowanie czynności życiowych
W11. Transplantacja
32
W12. Podstawy leczenia bólu
Ćwiczenia/Seminaria
W zależności od planu zajęć odbywają się w I lub II Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Przed przystąpieniem do zajęć praktycznych konieczne jest wysłuchanie wykładów.
1. Pacjent nieprzytomny – postępowanie. Metody udrażniania dróg oddechowych. Algorytmy
postępowania w doraźnej pomocy
2. Przyczyny zatrzymania krążenia. Ból w klatce piersiowej. Duszność. Zagrożenia środowiskowe.
3. Wypadek – kolejność czynności ratowniczych. Wyposażenie podstawowe apteczki. Uraz
pojedynczy i mnogi.
Złamania i krwotoki – zasady zaopatrzenia.
4. BLS u dorosłych. AED
5. Stany zagrożenia życia u dzieci. Pierwsza pomoc u dzieci.
6. BLS dorośli, dzieci + AED -Podsumowanie i zaliczenie (na ocenę!)
Kryterium zaliczenia:
Aktywny udział we wszystkich ćwiczeniach. Zaliczenie wykładów w formie e-learningu,
samodzielne poprowadzenie resuscytacji krążeniowo oddechowej na poziomie BLS
Rozwiązanie testu – 15 pytań.
Obecność na zajęciach jest obowiązkowa.
W przypadku nieobecności na zajęciach, konieczne jest odrobienie ich z inną grupą, wszelkie
problemy związane z tą kwestią należy zgłosić Kierownikowi Kliniki.
Dodatkowe szczegóły dotyczące przedmiotu zostały zawarte w sylabusie
33
MIKROBIOLOGIA
Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej
02-007 Warszawa, ul. Oczki 3, tel.(22) 628-08-22
oraz
Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii (CePT), ul. Banacha 1b, 02-097 Warszawa
tel.(22)116 61 77 (sekretariat pok. nr 4) http://zmf.wum.edu.pl
Kierownik Zakładu: dr hab. Joanna Stefańska
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: po wykładach lub w Zakładzie.
Asystenci udzielają konsultacji po zakończeniu ćwiczeń lub w terminach uzgodnionych
uprzednio telefonicznie lub mailowo (e-mail: [email protected])
Odpowiedzialni za dydaktykę: prof. dr hab., Stefan Tyski, dr hab. Joanna Stefańska Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 90 godzin (wykłady 30h, ćwiczenia 50h, seminaria
10h).
Miejsce wykładów - sale wykładowe w gmachu Wydziału Farmaceutycznego ul. Banacha 1
Ćwiczenia laboratoryjne - sala ćwiczeń Zakładu, ul. Oczki 3 (parter)
Liczba punktów ETCS: 6
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Cel nauczania i zakres przedmiotu: Celem nauczania jest zapoznanie studentów
z podstawowymi zagadnieniami mikrobiologii ogólnej (z elementami diagnostyki
molekularnej), mikrobiologii lekarskiej i na tej podstawie z zagadnieniami mikrobiologii
farmaceutycznej, zarówno w zakresie wiedzy teoretycznej jak i w zakresie pracy praktycznej.
Wykłady prowadzone są przez cały rok akademicki, ćwiczenia laboratoryjne i seminaria -
w II semestrze.
Bieżące informacje o prowadzonych zajęciach, terminach kolokwiów i egzaminów są
podawane na stronie internetowej Zakładu.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów z mikrobiologii - prof. dr hab. Stefan Tyski
Mikrobiologia ogólna
1. Historia mikrobiologii, podstawy taksonomii bakterii.
2. Organizmy eukariotyczne a prokariotyczne.
3. Budowa komórki bakteryjnej, formy wegetatywne i przetrwalnikowe, formy
planktonowe i biofilm.
4. Biochemia drobnoustrojów oraz materiał genetyczny.
Mikrobiologia lekarska
1. Rodzaje bakterii istotnych klinicznie - charakterystyka, choroby, leczenie.
2. Czynniki i mechanizmy chorobotwórczości.
3. Antybiotyki i chemioterapeutyki przeciwdrobnoustrojowe - podział, przykłady
związków, mechanizm działania, mechanizmy oporności.
4. Zakażenia szpitalne i odlekowe.
34
5. Rodzaje grzybów istotnych klinicznie - charakterystyka, choroby, leczenie.
6. Wirusy chorobotwórcze - charakterystyka, choroby, leczenie; bakteriofagi.
7. Surowice i szczepionki; program szczepień ochronnych.
8. Probiotyki i prebiotyki.
Mikrobiologia farmaceutyczna
1. Europejskie i krajowe instytucje związane z opracowywaniem i dopuszczaniem
leków do obrotu, Farmakopea.
2. Dobra Praktyka Wytwarzania leków jałowych oraz niejałowych - aspekty
mikrobiologiczne, ograniczanie skażenia.
3. Metody sterylizacji i ich kontrola.
4. Higiena produkcji - dezynfekcja i antyseptyka - zakres, związki czynne, metody
badania preparatów, normy PN i EN.
5. Wymagania farmakopealne dotyczące mikrobiologicznych metod badania
produktów leczniczych i ich kategoryzacja.
6. Woda do celów farmaceutycznych.
7. Klasyczne i alternatywne farmakopealne metody mikrobiologiczne.
8. Wykorzystanie drobnoustrojów w biotechnologii.
Tematy ćwiczeń:
Mikrobiologia ogólna
1. Zasady BHP w laboratorium mikrobiologicznym. Higieniczna dezynfekcja rąk
metodą wcierania - ćwiczenie praktyczne z użyciem lampy UV. Podstawowe pojęcia
mikrobiologiczne. Tok identyfikacyjny nieznanego drobnoustroju. Rodzaje
mikroskopów stosowanych w mikrobiologii i metody barwienia preparatów
bakteriologicznych. Techniki posiewów drobnoustrojów na podłoża stałe i płynne.
2. Rodzaje pożywek bakteriologicznych i metody hodowli drobnoustrojów.
Metody sterylizacji szkła laboratoryjnego, plastików i pożywek.
3. Określanie właściwości fizjologicznych drobnoustrojów. Metody serologiczne
stosowane w diagnostyce mikrobiologicznej.
4. Metody i cele oznaczania lekowrażliwości drobnoustrojów.
Elementy diagnostyki molekularnej
1. Rodzaje i znaczenie plazmidów naturalnie występujących w bakteriach.
Analiza wzorów plazmidowych. PCR i jej odmiany.
2. Metody molekularne stosowane w epidemiologii: RAPD, RFLP,
PFGE, rybotypowanie. Diagnostyka drobnoustrojów trudnych
w hodowli z wykorzystaniem metod molekularnych.
Mikrobiologia lekarska
35
1. Ziarenkowce Gram-dodatnie z rodzajów: Staphylococcus, Streptococcus
i Enterococcus - chorobotwórczość, metody hodowli i diagnostyki. Corynebacterium
diphteriae oraz bakterie beztlenowe z rodzaju Clostridium - chorobotwórczość.
2. Bakterie z rodziny Enterobacteriaceae oraz Gram-ujemne pałeczki niefermentujące
z rodzaju Pseudomonas i Haemophilus - chorobotwórczość, metody hodowli
i identyfikacji.
3. Grzyby chorobotwórcze dla ludzi (grzyby pleśniowe, drożdżopodobne
i dermatofity) – metody hodowli i diagnostyki, najważniejsze gatunki i ich
chorobotwórczość .
4. Prątki kwasooporne - gruźlica i inne mykobakteriozy. Drobnoustroje wywołujące
choroby przenoszone drogą płciową.
Mikrobiologia farmaceutyczna
1. Badanie czystości mikrobiologicznej preparatów farmaceutycznych metodą posiewu
bezpośredniego. Sprawdzanie właściwości podłoży stosowanych w badaniach
czystości mikrobiologicznej.
2. Badanie jałowości preparatów farmaceutycznych. Badanie czystości
mikrobiologicznej powietrza i powierzchni. Biologiczna kontrola procesów
sterylizacji
3. Badania aktywności bakteriobójczej wybranego środka dezynfekcyjnego metodą
rozcieńczania-neutralizacji oraz metodą filtracji. Oznaczanie aktywności
antybiotyków metodą dyfuzyjną.
4. Badanie preparatów probiotycznych: ocena ilościowa oraz ocena właściwości
antagonistycznych i oporności na antybiotyki wybranych szczepów drobnoustrojów
stosowanych do produkcji probiotyków - preparatów farmaceutycznych.
Tematy seminariów
1. Budowa i mechanizmy działania leków przeciwdrobnoustrojowych oraz
najważniejsze mechanizmy oporności bakterii.
2. Wykorzystanie wybranych środków dezynfekcyjnych i antyseptycznych w produkcji
preparatów farmaceutycznych.
3. Szczepionki swoiste i nieswoiste: mechanizm działania, skład, sposoby
przechowywania.
4. Metody oznaczania pirogenów, ze szczególnym uwzględnieniem endotoksyn
bakteryjnych w produktach leczniczych.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Ćwiczenia laboratoryjne odbywają się 2 razy w tygodniu dla każdej grupy ćwiczeniowej.
Zwykle wyniki prób diagnostycznych, posiewów wykonanych na jednych ćwiczeniach
odczytywane są na ćwiczeniach następnych. Przed rozpoczęciem ćwiczeń studenci powinni
zapoznać się z zasadami BHP obowiązującymi w laboratorium mikrobiologicznym oraz ze
szczegółowym regulaminem zajęć.
36
Uwaga: już na pierwszych ćwiczeniach studenci muszą posiadać fartuchy ochronne,
które przez czas trwania ćwiczeń pozostają w Zakładzie. Studenci prowadzą zapisy
dotyczące odbytych ćwiczeń, dokumentujące uzyskane wyniki oznaczeń.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest zdanie 3 obowiązujących kolokwiów testowych: I -
z mikrobiologii ogólnej i podstawowej wiedzy o antybiotykach; II - z mikrobiologii
lekarskiej z elementami diagnostyki molekularnej drobnoustrojów; III - z mikrobiologii
farmaceutycznej oraz wykonanie wszystkich ćwiczeń przewidzianych w programie.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest zaliczenie ćwiczeń praktycznych z mikrobiologii oraz
zdanie pisemnego egzaminu końcowego.
Piśmiennictwo obowiązkowe:
1. Wykłady.
2. Farmakopea Polska XI, tom I i II, - odpowiednie monografie. Wyd. Polskiego
Towarzystwa Farmaceutycznego 2017
3. Gromadecki J., Wróbel R.: Składniki aktywne występujące w preparatach
dezynfekcyjnych i antyseptycznych. Zakażenia 1; 29-36, 2010
4. Heczko P.B., Wróblewska M., Pietrzyk A. [red]: Mikrobiologia lekarska.
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014
5. Hryniewicz W., Mészáros J. [red]: Antybiotyki w profilaktyce i leczeniu zakażeń.
Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2001
6. Hugo and Russell’s Pharmaceutical Microbiology, Edited by S. P. Denyer,
N. A. Hodges, S. P. Gorman, 8th edition, Wiley-Blackwell, 2011
7. Karpiuk I., Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej.
I. Nowe antybiotyki i chemioterapeutyki dopuszczone do obrotu. Przegląd
Epidemiologiczny 66(4): 567-573, 2012
8. Karpiuk I., Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej.
II. Badania kliniczne i nowe antybiotyki -laktamowe i inhibitory β-laktamaz.
Przegląd Epidemiologiczny 67(1): 135-140, 2013
9. Karpiuk I., Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej.
III. Nowe chemioterapeutyki przeciwbakteryjne z grupy chinolonów w badaniach
klinicznych. Przegląd Epidemiologiczny 67(3): 557-561, 2013
10. Karpiuk I., Tyski S. Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej.
IV. Nowe związki przeciwbakteryjne z grup aminoglikozydów, makrolidów
i tetracyklin w badaniach klinicznych. Przegląd Epidemiologiczny 2015; 69(4): 865–
870, 2015
11. Karpiuk I., Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej.
V. Nowe związki przeciwbakteryjne z grupy oksazolidynonów w badaniach
klinicznych. Przegląd Epidemiologiczny 71(2): 207-219, 2017
Artykuły 7-10 dotyczące nowych preparatów dostępne są na stronie:
http://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/
37
12. Kutrowska E.: Antyseptyki stosowane do leczenia ran i błon śluzowych oraz do celów
profilaktycznych. Zakażenia 2; 17-22, 2009
13. Maciąg I. E., Starościak B. J. [red.]: Mikrobiologia praktyczna. Materiały do ćwiczeń
dla studentów Wydziału Farmaceutycznego i Oddziału Analityki Medycznej.
Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2008
14. -
Proteobacteria, modyfikacja nazwy rzędu Enterobacteriales i nowe rodziny w obrębie
Enterobacterales Ord. Nov. Postępy Mikrobiologii 56(4); 465-469
15. Rohm-Rodowald E., Jakimiak B., Chojecka A., Podgórska M.: Oporność
drobnoustrojów na środki dezynfekcyjne. Zakażenia 3; 5-9, 2009
16. Stefańska J., Starościak B. J. [red.]: Materiały do ćwiczeń i seminariów
z mikrobiologii lekarskiej dla studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego oraz
oddziału Analityki Medycznej (część 1 i 2). Oficyna Wydawnicza Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego, Warszawa, 2008
17. Tyski S.: Zakres prac normalizacyjnych komisji technicznych ds. dezynfekcji
i antyseptyki PKN i CEN. Część I – Informacje ogólne, normy fazy I oraz normy
obszaru medycznego. Laboratorium 10; 10-15, 2006
18. Wolinowska R.: Metody molekularne w diagnostyce mikrobiologicznej. Oficyna
Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa, 2009 oraz
dodatkowy rozdział tego skryptu „Rybotypowanie”
19. Wytyczne Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Lekowrażliwości
Drobnoustrojów www.korld.edu.pl – części dotyczące mechanizmów oporności
w zakresie omawianym na zajęciach (wykłady i ćwiczenia).
20. Materiały do ćwiczeń i kolokwium obejmujące tematykę szczepionek i probiotyków.
Piśmiennictwo uzupełniające
1. Baj J., Markiewicz Z [red.]: Biologia molekularna bakterii. Wyd. Naukowe PWN,
Warszawa 2006
2. Collier L., Oxford J.: Wirusologia. Podręcznik dla studentów medycyny,
stomatologii
i mikrobiologii. Wyd. II., Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2003
3. Dzierżanowska D.: Antybiotykoterapia praktyczna. -medica press, Bielsko-Biała
2008
4. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T. [red]: Immunologia. Wyd. Naukowe
PWN, Warszawa 2012
5. Grzybowska W., Bocian E., Tyski S.: Glukoprotamina – badania fazy 1 i 2
aktywności bakteriobójczej. Zakażenia 1; 7-12, 2010
6. Grzybowski J.: Zagrożenia infekcyjne, z suplementem: Trafny E.A., Grzybowski J.:
Identyfikacja zagrożeń infekcyjnych – najnowsze metody diagnostyczne. Instytut
Problemów Ochrony Zdrowia, Warszawa 2008
7. Grzybowski J., Zaborowski P.: Teoretyczne i praktyczne podstawy infekcjologii.
Atlas. Instytut Problemów Ochrony Zdrowia, Warszawa 2007
38
8. Krawczyk B., Kur J. Diagnostyka molekularna w mikrobiologii. Wydawnictwo
Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2008
9. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A. [red.]: Choroby zakaźne
i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka. -medica press Bielsko Biała 2007
10. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A. [red]: Wakcynologia.
Wyd. II. -medica press, Bielsko-Biała 2007
11. Markiewicz Z., Kwiatkowski Z. A.: Bakterie, antybiotyki, lekooporność. Wyd.
Naukowe PWN, Warszawa 2012
12. Medigan M. T., Martinko J. M., Parker J.: Brock Biology of Microorganisms 10-th
ed. Pearson Education Int., Prentice Hall, Upper Saddle River (USA) 2003
13. Murray P. R., Rosenthal K. S., Pfaller M. A.: Mikrobiologia. Wyd. Elsevier Urban &
Partner, Wrocław 2011
14. Nicklin J., Graeme-Cook K., Killington R. Mikrobiologia. Krótkie wykłady.
Wyd. II, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2004
15. Piekarowicz A: Podstawy wirusologii molekularnej. Wyd. Naukowe PWN,
Warszawa 2004
16. Sołtysiak-Pawluczuk D., Tyski S.: Antyseptyki. Preparaty do odkażania skóry
i tkanek dopuszczone do obrotu w Polsce lub znajdujące się w trakcie procesu
rejestracji. Stan na 01.09.2000 r.; Instytut Leków w Warszawie, Warszawa 2000
17. Szewczyk E. [red]: Diagnostyka bakteriologiczna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa
2010
18. Węgleński P [red.]: Genetyka molekularna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012
Dla zainteresowanych artykuły poglądowe w czasopismach:
Farmacja Polska, Postępy Mikrobiologii, Polish Journal of Microbiology, Zakażenia,
Medycyna Doświadczalna i Mikrobiologia, Przegląd Epidemiologiczny oraz referaty na
posiedzeniach towarzystw naukowych: Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów, Polskiego
Towarzystwa Farmaceutycznego (ogłoszenia znajdują się w gablocie na terenie Zakładu).
Uwaga: W Zakładzie działa Studenckie Koło Naukowe, w którego pracach mogą brać udział
studenci po zaliczeniu przedmiotu Mikrobiologia po III roku studiów.
Zapraszamy również do zaglądania na stronę PTM na facebooku
@PTM. POLSKIE TOWARZYSTWO MIKROBIOLOGÓW
39
TECHNOLOGIA POSTACI LEKU I
KATEDRA I ZAKŁAD FARMACJI STOSOWANEJ
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel/fax 022 5720 978
www.farmacjamolekularna.wum.edu.pl
e-mail: [email protected]
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Maciej Małecki
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Małgorzata Woźniak
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek godz. 11.00 – 12.00
Roczny wymiar wykładów, seminariów i ćwiczeń 135 godzin (semestr VI)
wykłady – 15 godz.
seminaria – 10 godz.
ćwiczenia – 110 godz.
Miejsce wykładów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego
Miejsce seminariów i ćwiczeń: sale ćwiczeniowe Katedry Farmacji Stosowanej
Łączna punktów ECTS: 7
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU:
Technologia Postaci Leku realizowana na III roku Farmacji wiąże się bezpośrednio
z recepturą apteczną. Celem przedmiotu jest praktyczne nauczenie studentów
przygotowania, rozpoznawania preparatów recepturowych, jak
i przekazanie niezbędnej wiedzy z zakresu funkcji, aktywności biologicznej, zastosowania
preparatów recepturowych przygotowanych w warunkach receptury aptecznej. Zagadnienia
realizowane w ramach prowadzonych zajęć mają na celu zapoznanie studentów z:
podstawowymi pojęciami używanymi w praktyce farmaceutycznej,
rodzajami recept i ich obiegiem w aptece,
zasadami wytwarzania różnych postaci leku recepturowego, w tym postaci
sporządzanych w warunkach aseptycznych,
wymaganiami farmakopealnymi stawianymi tym postaciom,
niezgodnościami w postaciach leku recepturowego,
zasadami sporządzania leku roślinnego,
zasadami sporządzania leku homeopatycznego,
funkcjami apteki- praktyczne zajęcia w aptece szkoleniowej.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów :
7. Wprowadzenie do technologii postaci leku
8. Wymagania farmakopealne dla postaci leku recepturowego
9. Technologia płynnych postaci leku
40
10. Dwufazowe układy rozproszone: emulsje i zawiesiny
11. Niezgodności w leku recepturowym.
12. Technologia półstałych postaci leku: maści , past, kremów
13. Technologia doodbytniczych i dopochwowych postaci leku
14. Wstęp do aseptyki.
15. Antybiotyki w lekach recepturowych.
16. Leki roślinne, metody sporządzania i kontrola jakości.
17. Farmacja galenowa przemysłowa.
18. Homeopatia.
Tematy seminariów:
1. Ogólne zasady sporządzania leków recepturowych i realizacji recept. Wymagania
jałowości i czystości mikrobiologicznej dla różnych grup leków.
2. Recepturowe leki płynne: roztwory do użytku wewnętrznego i zewnętrznego, roztwory
zapasowe, krople do użytku wewnętrznego i zewnętrznego, mieszanki, odwary,
maceracje, rozwiązywanie niezgodności w płynnych postaciach leku.
3. Recepturowe płynne postacie leku w formie dwufazowych układów rozproszonych:
emulsje i zawiesiny do użytku wewnętrznego, pudry płynne, mazidła.
4. Recepturowe leki półstałe: maści, pasty, kremy.
5. Recepturowe leki stałe: proszki dzielone, niedzielone, mianowane, rozcieńczane, czopki
doodbytnicze, gałki dopochwowe, pręciki , rozwiązywanie niezgodności w stałych
postaciach leku.
6. Preparaty roślinne: nalewki, wyciągi, intrakty oraz metody kontroli jakości.
Tematy ćwiczeń:
1. Recepturowe płynne postacie leku: roztwory lecznicze do użytku wewnętrznego
i zewnętrznego, roztwory zapasowe, krople do użytku wewnętrznego i zewnętrznego,
mieszanki, odwary, maceracje, emulsje i zawiesiny do użytku wewnętrznego
i zewnętrznego oraz niezgodności w płynnych postaciach leku
2. Recepturowe półstałe postacie leku: maści, pasty, kremy
3. Recepturowe stałe postacie leku: proszki proste, złożone, dzielone i niedzielone, czopki
doodbytnicze, gałki dopochwowe, pręciki oraz niezgodności w stałych postaciach leku
4. Zastosowanie antybiotyków w recepturze.
5. Leki roślinne: preparaty sporządzane z suchych roślin (nalewki, wyciągi) oraz badanie
ich jakości. Lek homeopatyczny.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Wykłady poparte prezentacją multimedialną odbywają się w salach wykładowych
Wydziału Farmaceutycznego.
Ćwiczenia i seminaria z Technologii Postaci Leku Recepturowego odbywają się w salach
ćwiczeń Katedry Farmacji Stosowanej.
Seminaria odbywają się w oparciu o wiadomości z wykładów i są uzupełniane
informacjami dotyczącymi praktycznych zasad sporządzania leku recepturowego
i odpowiednimi obliczeniami.
W trakcie ćwiczeń studenci wykonują leki recepturowe, leki apteczne, preparaty
galenowe, leki roślinne (nalewki
i wyciągi).
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
41
Warunkiem dopuszczenia studentów do praktycznego wykonywania poszczególnych
postaci leku wchodzących w zakres każdego z działów jest wykazanie się podstawowymi
wiadomościami dotyczącymi danej postaci leku
i stosowanych substancji pomocniczych. Sprawdzian w postaci seminarium przeprowadzany
jest grupowo przed rozpoczęciem danego działu.
Opisane i wykonane preparaty są zaliczane przez asystenta prowadzącego grupę.
Studenci zobowiązani są wykazać się znajomością budowy chemicznej, nazw
synonimowych, działania farmakologicznego oraz dawek maksymalnych substancji
leczniczych wchodzących w skład recepty.
Każdy dział kończy się kolokwium sprawdzającym praktyczną umiejętność wykonania
postaci leku, znajomość synonimów, dawek maksymalnych oraz działania substancji
leczniczych.
Kolokwia obejmują materiał z technologii: płynnych postaci leku recepturowego,
półstałych i stałych postaci leku recepturowego i leków roślinnych. Aby zaliczyć przedmiot
wszystkie kolokwia muszą być zaliczone.
Pod koniec semestru odbywa praktyczne przygotowanie do praktyki wakacyjnej po III
r w aptece szkoleniowej.
W letniej sesji egzaminacyjnej odbywa się zaliczenie przedmiotu w formie testu
obejmujące materiał wykładowy, seminaryjny i ćwiczeniowy.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
1. Farmakopea Polska IV, V, VI, PZWL, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne,
Warszawa 1965,1993, 2002
2. Farmakopea Polska VII, VIII, IX, X, XI, Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych,
Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Warszawa 2006, 2008, 2011,
2014
3. Janicki S., Fiebig A.: Farmacja stosowana, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 1996
4. Janicki S., Fiebig A., Sznitowska M.: Farmacja stosowana, Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 2003
5. Bauer K.H., Fromming K.H., Fuhrer C.: Technologia postaci leku z elementami
biofarmacji, MedPharm. Polska, Wrocław 2012
6. Jachowicz R.: Receptura apteczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004,
2008, 2015
7. Krówczyński L., Jachowicz R.: Ćwiczenia z receptury, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2000
8. Chałasińska B., Rostek A., Miodek D., Krajewska-Brzywczy G., Sieradzki E.:
Technologia postaci leku recepturowego. Półstałe postacie leku. Skrypt do ćwiczeń
dla studentów III r., Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2006, 2008
9. Siedlecka E., Starosta B., Zdzieborska M., Żmudzin U., Krajewska-Brzywczy G.,
Sieradzki E.: Technologia postaci leku recepturowego. Wstęp do receptury. Skrypt
do ćwiczeń dla studentów III r., Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2006, 2014
10. Siedlecka E., Zdzieborska M., Karpińska J., Chałasińska B., Sieradzki E.:
Technologia postaci leku recepturowego. Płynne postacie leku. Skrypt do ćwiczeń
dla studentów III r., Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2008
42
LITERATURA ZALECANA
1. Podlewski J.K., Chwalibogowska- Podlewska A.: Leki współczesnej terapii,
Medical Tribune Polska, Warszawa 2010
2. Pharmindex . Kompendium Leków, CMP Medica Poland, Warszawa 2016.
