Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA
PRZYROD
DLA KLAS IV - V - VI
SIERPIEŃ 2016r.
1. Zasady oceniania wynikają z założeń Statutu Szkoły Podstawowej nr 2 im. Jarosława Dąbrowskiego w Olsztynie.
2. Słowniczek pojęć:
odpowiedź ustna – obejmuje materiał programowy z ostatnich dwóch lekcji
aktywność – aktywny udział w lekcji – np. zgłaszanie się, praca na zajęciach – uzupełnianie ćwiczeń, wykonywanie zadań w zeszycie przedmiotowym,
systematyczna praca w zeszycie przedmiotowym lub/i w ćwiczeniach, uzupełnianie kart pracy
sprawdzian( klasówka ) – obejmuje materiał programowy z więcej niż dwie jednostki lekcyjne
sprawdzian ( klasówka ) – ocena poprawiona
kartkówka – obejmuje materiał programowy z ostatniej lekcji lub kilku lekcji, na których była ćwiczona ta sama umiejętność lub treści z zakresu działu
praca domowa – w zeszycie przedmiotowym, w zeszycie ćwiczeń, ustna
poprawa pracy domowej
zajęcia warsztatowe
praca dodatkowa – samodzielnie lub zespołowo wykonane przez ucznia inne prace np. wykonanie plakatu, albumu, modelu, doświadczenia, pomocy
dydaktycznej, prezentacja, itp.
konkurs przyrodniczy – aktywność poza lekcjami
3. Cele oceniania.
Celem oceniania jest określenie stopnia opanowania wiadomości przez ucznia o otaczającym świecie oraz sprawdzenie nabytych umiejętności praktycznego
wykorzystania zdobytej wiedzy w codziennych sytuacjach, umożliwienie rozwoju umiejętności ponadprzedmiotowych, tj. uczenie się, współpraca i
współdziałanie, poszukiwanie i porządkowanie informacji, porozumiewanie się w różnych sytuacjach, myślenie, doskonalenie się. Ocenianie ma też na celu
motywowanie ucznia do dalszej pracy.
4. Obszary podlegające ocenie w całym etapie edukacyjnym.
a) wiadomości wynikające z podstawy programowej, realizowanego programu nauczania przyrody
b) umiejętności:
Stosowanie podstawowych metod poznania przyrody poprzez:
stawianie hipotez na temat zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie i ich weryfikacja,
obserwacje, doświadczenia, w tym techniki pomiaru,
dokumentowanie i prezentowanie wyników obserwacji i doświadczeń
posługiwanie się słownym i graficznym zapisem informacji o przyrodzie,
całościowe opisywanie składników środowiska i ich współzależności,
korzystanie z różnych źródeł informacji, w tym stosowanie technologii informacyjno – komunikacyjnej,
wykorzystanie wiedzy o przyrodzie, swoim organizmie do bezpiecznego i zdrowego funkcjonowania w środowisku,
projektowanie racjonalnych zasad korzystania z zasobów przyrody,
projektowanie i podejmowanie działań zmierzających do poprawy stanu środowiska najbliższej okolicy.
5. Wymagania na poszczególne oceny.
Klasa IV
Wymagania na ocenę dopuszczającą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
1. Ja i moje otoczenie.
Uczeń:
1. wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na
jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby
eliminowania czynników negatywnych,
3. wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w
życiu,
4. opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w
szkole podstawowej
6. nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu
przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji
przyrodniczych,
7. podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację
przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas
prowadzonych obserwacji,
8. podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez
człowieka, w tym w pracowni przyrodniczej i wymienia
podstawowe zasady opieki nad nimi,
9. rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )
zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i
Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie
Uczeń:
wymienia źródła informacji o przyrodzie; proponuje
sposoby bezpiecznego spędzania przerw; wyjaśnia,
na czym polega zachowanie asertywne (nie używając
terminu „asertywność”); podaje przykłady form
wypoczynku biernego i aktywnego
Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu
przyrodnika
Uczeń:
wymienia 3–4 elementy przyrody nieożywionej i
ożywionej ; podaje nazwy przyrządów służących do
prowadzenia obserwacji w terenie; wymienia zmysły
umożliwiające poznawanie otaczającego świata
podaje przykłady obiektów, które można
obserwować za pomocą mikroskopu; podaje nazwy
głównych kierunków geograficznych; rysuje różę
głównych kierunków geograficznych; wymienia
rodzaje map; wymienia zasady pielęgnacji roślin ;
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
podaje zasady postępowania z nimi.
2.Orientacja w terenie.
Uczeń:
1.wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,
gnomonu,
2. obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca
wschodu, górowania i zachodu Słońca w zależności od pory
roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a
długością cienia,
3. orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,
4. identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce
obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa
wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej i
w terenie,
5. rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,
wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.
3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie.
Uczeń:
1) obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje
obserwacje;
2)obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w
Polsce;
3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada
doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i
zamarzania (krzepnięcia) wody;
4) podaje przykłady występowania i wykorzystania
rozszerzalności cieplnej ciał w życiu codziennym, wyjaśnia
zasadę działania termometru cieczowego;
5) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące
istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego; buduje na
podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go w
prowadzeniu obserwacji;
6) wymienia nazwy składników pogody (temperatura
powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła
wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje
jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w
dzieli rośliny na drzewa, krzewy i rośliny zielne ;
podaje przykłady zwierząt hodowanych przez
człowieka
Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk
przyrodniczych
Uczeń:
podaje przykłady występowania wody w różnych
stanach skupienia; odczytuje wskazania termometru;
podaje nazwy przemian stanów skupienia wody ;
przyporządkowuje stany skupienia wody do
właściwych przedziałów temperaturowych ;
wymienia składniki pogody ; rozpoznaje rodzaje
opadów ; przyporządkowuje nazwy 3 przyrządów do
rodzajów obserwacji meteorologicznych; odczytuje
symbole umieszczone na mapie pogody; wyjaśnia
pojęcia: wschód Słońca, zachód Słońca; wymienia
daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku; podaje
po 3 przykłady zmian zachodzących w przyrodzie
w poszczególnych porach roku
Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia
Uczeń:
odróżnia organizmy jednokomórkowe od
wielokomórkowych; opisuje dwie wybrane czynności
życiowe organizmów; przyporządkowuje podane
organizmy do grup troficznych (samożywne,
cudzożywne) ; wymienia, na podstawie ilustracji,
charakterystyczne cechy drapieżników; układa
łańcuch pokarmowy z podanych organizmów
Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka
Uczeń:
podaje przykłady produktów spożywczych
pochodzenia roślinnego i zwierzęcego; opisuje
znaczenie wody dla organizmu; opisuje zasady
przygotowywania posiłków; wyjaśnia, dlaczego
należy dokładnie żuć pokarm; uzasadnia konieczność
mycia rąk przed każdym posiłkiem; podpisuje na
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne.
meteorologii;
7) obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz
określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów,
stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody;
8) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku,
dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia
a temperaturą powietrza w ciągu roku.
4. Najbliższa okolica.
Uczeń:
1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i ożywione)
oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i wskazuje
zależności między nimi;
2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na
lądzie;
3) obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu, łąki, pola
uprawnego;
4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności
życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na
przykładach obserwowanych organizmów;
5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje
podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się;
6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące
między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub
schematem;
7) rozpoznaje i nazywa warstwy lasu, charakteryzuje panujące
w nich warunki abiotyczne;
8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa
kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy i
lewy brzeg;
9) rozróżnia i opisuje rodzaje wód powierzchniowych;
10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w
wodzie;
11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w
jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy
zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia;
12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w
środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem;
13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca
schemacie elementy szkieletu oraz narządy układów:
pokarmowego, krwionośnego, oddechowego
i rozrodczego; zaznacza na schemacie ręki miejsce, w
którym mierzy się puls; wymienia zasady higieny
układu oddechowego, podaje przykłady czynności,
do wykonywania których niezbędna jest energia;
wymienia narządy zmysłów; opisuje rolę oka i ucha;
przyporządkowuje podane cechy budowy
zewnętrznej do sylwetki kobiety lub mężczyzny;
rozpoznaje na ilustracji komórki rozrodcze: męską i
żeńską; wyjaśnia pojęcie „zapłodnienie”; podaje
nazwy etapów życia po narodzeniu; podaje przykłady
zmian w organizmie świadczących o rozpoczęciu
okresu dojrzewania u własnej płci
Dział 6. Odkrywamy tajemnice zdrowia
Uczeń:
wymienia drogi wnikania do organizmu człowieka
drobnoustrojów chorobotwórczych ; odczytuje
informacje umieszczane na opakowaniach żywności
(skład, data przydatności do spożycia, sposób
przechowywania); wymienia pasożyty wewnętrzne i
zewnętrzne człowieka; wyjaśnia, dlaczego ważna jest
czystość rąk; opisuje sposób mycia zębów; wymienia
numery telefonów alarmowych; opisuje zasady
bezpiecznego korzystania z domowych urządzeń
elektrycznych; wymienia przyczyny wypadków
drogowych; opisuje zasady poruszania się po
drogach; podaje przynajmniej dwa przykłady
negatywnego wpływu dymu tytoniowego i alkoholu
na organizm człowieka; prezentuje właściwe
zachowanie asertywne w wybranej sytuacji
Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie
Uczeń:
wskazuje na mapie lądy oraz morza i oceany;
wymienia przystosowania wybranych zwierząt, np.
ryb, delfinów, do życia w wodzie; opisuje schemat
rzeki, wymieniając: źródło, bieg górny, środkowy,
zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla
okolicy;
14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i
ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i
próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby.
5. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
1) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
2) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
6. Organizm człowieka.
Uczeń: 1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, krwionośny,
rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy tych układów:
a) układ kostny – elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka
piersiowa, kończyny górne, kończyny dolne,
b) układ oddechowy – jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela,
płuca,
c) układ pokarmowy – jama ustna, przełyk, żołądek, jelito
cienkie, jelito grube, odbytnica,
d) układ krwionośny – serce, naczynia krwionośne: żyły i
tętnice,
e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa i
układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;
2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów
człowieka;
3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub
rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy,
okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy,
przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości);
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
dolny, ujście; zaznacza na mapie rzekę główną i jej
dopływy ; rozpoznaje na rysunku glony
jednokomórkowe, kolonijne, wielokomórkowe;
odróżnia glony jednokomórkowe od pierwotniaków;
rozpoznaje amebę i pantofelka; podpisuje, np. na
schematycznym rysunku, strefy życia w jeziorze,
w morzach i oceanach; wymienia nazwy 2–3
organizmów żyjących w strefie przybrzeżnej jeziora,
morza i oceanu; podaje nazwy organizmów
tworzących plankton
Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia na lądzie
Uczeń:
wymienia 2 cechy charakteryzujące skały: lite,
zwięzłe i luźne; podaje przykłady organizmów
żyjących w glebie; opisuje przystosowania zwierząt
do zmian temperatury; podpisuje na schemacie
nazwy warstw lasu; rozpoznaje na ilustracji dwa
drzewa iglaste i dwa drzewa liściaste; opisuje wygląd
łąki (uwzględnia występowanie traw, drobnych
zwierząt); podaje dwa przykłady znaczenia łąki;
wyjaśnia, dlaczego nie wolno wypalać traw; podaje
nazwy zbóż uprawianych na polach; podaje
przykłady warzyw uprawianych na polach; wymienia
nazwy drzew uprawianych w sadach; wymienia dwa
szkodniki upraw polowych; uzupełnia brakujące
ogniwa w łańcuchach pokarmowych organizmów
żyjących na polu
7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu
widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy;
8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie
zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości
struny;
9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach
stałych;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła na
podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń
lub pokazów.
7. Zdrowie i troska o zdrowie.
Uczeń: 1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi
od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności,
przechowywanie, przygotowywanie posiłków);
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać
zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały, pożar,
wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w
niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania.
8. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie.
Uczeń:
1) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania,
wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu.
9. Przemiany substancji.
Uczeń:
1) podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące topnienie
i krzepnięcie (temperatura) oraz parowanie i skraplanie
(temperatura, ruch powietrza, rodzaj cieczy, wielkość powierzchni);
Wymagania na ocenę dostateczną
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
1. Ja i moje otoczenie.
Uczeń:
1. wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na
jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby
eliminowania czynników negatywnych,
3. wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w
życiu,
Uczeń otrzymuje ocenę dostateczną jeżeli spełnia
wymagania na ocenę dopuszczającą plus:
Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie
Uczeń:
wymienia elementy tworzące świat przyrody; opisuje
sposób właściwego przygotowania miejsca do nauki;
podaje przykłady czynników pozytywnie i negatywnie
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
4. opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w
szkole podstawowej
6. nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu
przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji
przyrodniczych,
7. podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację
przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas
prowadzonych obserwacji,
8. podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez
człowieka, w tym w pracowni przyrodniczej i wymienia
podstawowe zasady opieki nad nimi,
9. rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )
zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i
podaje zasady postępowania z nimi.
2.Orientacja w terenie.
Uczeń:
1.wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,
gnomonu,
2. obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca
wschodu, górowania i zachodu Słońca w zależności od pory
roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a
długością cienia,
3. orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,
4. identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce
obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa
wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej
i w terenie,
5. rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,
wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.
3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie.
Uczeń:
1) obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje
obserwacje;
2)obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w
Polsce;
3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada
wpływających na samopoczucie w szkole i w domu;
opisuje zasady zdrowego stylu życia
Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu
przyrodnika
Uczeń:
wymienia 3 składniki przyrody nieożywionej
niezbędne do życia; podaje 3 przykłady wytworów
działalności człowieka; opisuje rolę poszczególnych
zmysłów w poznawaniu świata; wymienia cechy
przyrodnika; przyporządkowuje przyrząd do
obserwowanego obiektu; opisuje sposób wyznaczania
kierunków geograficznych za pomocą kompasu
i gnomonu; rysuje różę głównych i pośrednich
kierunków geograficznych; rozpoznaje obiekty
przedstawione na planie za pomocą znaków
topograficznych; określa położenie innych obiektów na
mapie w stosunku do podanego obiektu; opisuje zasady
pielęgnacji roślin; podaje przykłady drzew, krzewów i
roślin zielnych rosnących w ogrodach; opisuje zasady
opieki nad zwierzętami
Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk
przyrodniczych
Uczeń:
opisuje budowę termometru; wymienia czynniki
wywołujące topnienie, krzepnięcie parowanie i
skraplanie; zapisuje temperaturę dodatnią i ujemną;
podaje nazwy osadów atmosferycznych; podpisuje na
rysunku kierunek wiatru; określa jednostki, w których
wyraża się składniki pogody; opisuje pozorną
wędrówkę Słońca nad widnokręgiem uwzględniając
zmiany długości cienia; wyjaśnia pojęcia: równonoc
jesienna, równonoc wiosenna, przesilenie letnie,
przesilenie zimowe; opisuje cechy pogody
w poszczególnych porach roku
Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia
Uczeń:
wymienia czynności życiowe organizmów; podaje
nazwy królestw organizmów; opisuje cechy roślin,
zwierząt i grzybów ; podaje przykłady organizmów
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i
zamarzania (krzepnięcia) wody;
4) podaje przykłady występowania i wykorzystania
rozszerzalności cieplnej ciał w życiu codziennym, wyjaśnia
zasadę działania termometru cieczowego;
5) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące
istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego; buduje na
podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go w
prowadzeniu obserwacji;
6) wymienia nazwy składników pogody (temperatura
powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła
wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje
jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w
meteorologii;
7) obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz
określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów,
stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody;
8) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku,
dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą powietrza w ciągu roku.
4. Najbliższa okolica.
Uczeń:
1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i
ożywione) oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i
wskazuje zależności między nimi;
2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na
lądzie;
3) obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu, łąki, pola
uprawnego;
4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności
życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na
przykładach obserwowanych organizmów;
5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje
podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się;
6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące
między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub
schematem;
7) rozpoznaje i nazywa warstwy lasu, charakteryzuje panujące
roślinożernych; wyjaśnia, na czym polega
wszystkożerność; wyjaśnia, czym są zależności
pokarmowe; podaje nazwy ogniw łańcucha
pokarmowego
Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka
Uczeń:
wymienia składniki pokarmowe; wymienia zasady
spożywania posiłków; wymienia narządy budujące
przewód pokarmowy, drogi oddechowe; opisuje rolę
układu pokarmowego, serca i naczyń krwionośnych,
układu oddechowego; opisuje zasady higieny układu
pokarmowego, układu ruchu, oczu i uszu; wymienia
produkty oddychania komórkowego; wymienia 3
funkcje szkieletu; wymienia zasady higieny układu
ruchu ; opisuje rolę poszczególnych narządów
zmysłów; podaje nazwy elementów budowy oka,
służących do jego ochrony; wskazuje na planszy
małżowinę uszną, przewód słuchowy i błonę
bębenkową; wymienia narządy tworzące żeński i męski
układ rozrodczy; określa rolę układu rozrodczego;
opisuje zasady higieny układu rozrodczego; wyjaśnia
pojęcie „ciąża”; podaje przykłady zmian zachodzących
w organizmie w poszczególnych etapach
rozwojowych; wymienia zmiany fizyczne zachodzące
w okresie dojrzewania u dziewcząt i chłopców
Dział 6. Odkrywamy tajemnice zdrowia
Uczeń:
wymienia przyczyny chorób zakaźnych; wyjaśnia, co
to jest gorączka; opisuje przyczyny zatruć; rozpoznaje
wszy i kleszcze; opisuje sposoby zapobiegania
zarażeniu się pasożytami wewnętrznymi i
zewnętrznymi; wyjaśnia, dlaczego należy dbać o
higienę skóry; opisuje zasady udzielania pierwszej
pomocy w przypadku skaleczeń i oparzeń; opisuje
zasady pielęgnacji ozdobnych roślin trujących i silnie
drażniących; opisuje zagrożenia związane z
przebywaniem nad wodą, na wsi; opisuje sposób
postępowania w przypadku pożaru; wyjaśnia, jak
należy postępować z zardzewiałymi przedmiotami
niewiadomego pochodzenia; podaje przykłady
w nich warunki abiotyczne;
8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa
kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy
i lewy brzeg;
9) rozróżnia i opisuje rodzaje wód powierzchniowych;
10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w
wodzie;
11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w
jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy
zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia;
12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w
środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem;
13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca
zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla
okolicy;
14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i
ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i
próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby.
5. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
1) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
2) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
6. Organizm człowieka.
Uczeń: 1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
a) układ kostny – elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka
piersiowa, kończyny górne, kończyny dolne,
b) układ oddechowy – jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela,
płuca,
c) układ pokarmowy – jama ustna, przełyk, żołądek, jelito
cienkie, jelito grube, odbytnica,
substancji, które mogą uzależniać; podaje przykłady
sytuacji, w których należy zachować się asertywnie
Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie
Uczeń:
podaje przykłady wód słodkich (w tym wód
powierzchniowych) i wód słonych; charakteryzuje
warunki życia w wodzie ; opisuje przystosowania
roślin do życia w wodzie; wyjaśnia, co to jest plankton;
podaje nazwy organizmów żyjących w biegu górnym,
środkowym i dolnym rzeki; wyjaśnia pojęcia: rzeka
główna, dopływ, dorzecze; na planszy lub
schematycznym rysunku podpisuje elementy doliny
rzeki ; wymienia cechy glonów; podaje nazwy
przedstawicieli glonów jednokomórkowych,
kolonijnych i wielokomórkowych; wymienia sposoby
poruszania się pierwotniaków; z podanych organizmów
układa łańcuch pokarmowy w jeziorze; opisuje
warunki panujące w strefie przybrzeżnej jeziora ;
podaje przykłady roślin strefy przybrzeżnej jeziora;
podaje nazwy organizmów tworzących plankton ,
podaje nazwy zwierząt żyjących w strefie toni wodnej
lub strefie wód głębokich jeziora ; opisuje piętrowe
rozmieszczenie glonów w morzach i oceanach ; podaje
nazwy zwierząt żyjących w strefie otwartej toni wodnej
mórz i oceanów
Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia na lądzie
Uczeń:
podaje przykłady poszczególnych rodzajów skał;
opisuje budowę gleby , wymienia rodzaje gleb
występujących w Polsce ; opisuje rolę organizmów
glebowych ; wskazuje przystosowania roślin do
ochrony przed niekorzystną (zbyt niską lub zbyt
wysoką) temperaturą; opisuje zasady zachowania się
w lesie ; wymienia nazwy przykładowych organizmów
żyjących w poszczególnych warstwach lasu;
porównuje wygląd igieł sosny i świerka; wymienia
cechy łąki; wymienia zwierzęta mieszkające na łące
i żerujące na niej; w formie łańcucha pokarmowego
przedstawia proste zależności pokarmowe między
organizmami żyjącymi na łące; opisuje sposoby
d) układ krwionośny – serce, naczynia krwionośne: żyły i
tętnice,
e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa
i układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;
2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów
człowieka;
3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub
rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy,
okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy,
przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości);
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu
widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy;
8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie
zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości
struny;
9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach
stałych;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń
lub pokazów.
7. Zdrowie i troska o zdrowie.
Uczeń: 1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi
od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności,
przechowywanie, przygotowywanie posiłków);
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
wykorzystywania roślin zbożowych; wymienia nazwy
krzewów uprawianych w sadach
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać
zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały,
pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w
niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania.
8. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie.
Uczeń:
1) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania,
wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie
kompasu.
9. Przemiany substancji.
Uczeń:
1) podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące
topnienie i krzepnięcie (temperatura) oraz parowanie i
skraplanie (temperatura, ruch powietrza, rodzaj cieczy,
wielkość powierzchni);
Wymagania na ocenę dobrą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
1. Ja i moje otoczenie.
Uczeń:
1. wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na
jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby
eliminowania czynników negatywnych,
3. wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w
życiu,
4. opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w
szkole podstawowej
6. nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu
przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji
przyrodniczych,
7. podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację
przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas
prowadzonych obserwacji,
8. podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez
człowieka, w tym w pracowni przyrodniczej i wymienia
podstawowe zasady opieki nad nimi,
9. rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )
zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i
podaje zasady postępowania z nimi.
2.Orientacja w terenie.
Uczeń:
1.wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,
gnomonu,
2. obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca
Uczeń otrzymuje ocenę dobrą jeżeli spełnia
wymagania na ocenę dostateczną plus:
Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie
Uczeń:
opisuje zasady skutecznego uczenia się ; wyjaśnia,
czym jest zdrowy styl życia ; wyjaśnia, dlaczego
należy stosować różnorodne formy wypoczynku
Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu
przyrodnika
Uczeń:
wymienia cechy ożywionych elementów przyrody ;
określa rolę obserwacji w poznawaniu przyrody ;
opisuje etapy doświadczenia ; podpisuje na schemacie
poszczególne części mikroskopu ; wyjaśnia, co to jest
widnokrąg ; wyjaśnia, na czym polega orientowanie
mapy ; podaje nazwy etapów rozwoju rośliny ;
rozpoznaje drzewa i krzewy rosnące w najbliższym
otoczeniu ; określa cel hodowli zwierząt ; wyjaśnia,
dlaczego nie wszystkie zwierzęta możemy hodować w
domu
Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk
przyrodniczych
Uczeń:
wyjaśnia zasadę działania termometru ; wymienia
przyrządy służące do obserwacji meteorologicznych ;
opisuje sposób powstawania chmur ; wyjaśnia, czym
jest ciśnienie atmosferyczne ; proponuje doświadczalne
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
wschodu, górowania i zachodu Słońca w zależności od pory
roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a
długością cienia,
3. orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,
4. identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce
obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa
wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej
i w terenie,
5. rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,
wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.
3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie.
Uczeń:
1) obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje
obserwacje;
2)obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w
Polsce;
3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada
doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i
zamarzania (krzepnięcia) wody;
4) podaje przykłady występowania i wykorzystania
rozszerzalności cieplnej ciał w życiu codziennym, wyjaśnia
zasadę działania termometru cieczowego;
5) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące
istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego; buduje na
podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go w
prowadzeniu obserwacji;
6) wymienia nazwy składników pogody (temperatura
powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła
wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje
jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w
meteorologii;
7) obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz
określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów,
stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody;
8) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku,
dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą powietrza w ciągu roku.
wykazanie istnienia ciśnienia atmosferycznego ;
opisuje zmiany temperatury powietrza w ciągu dnia ;
opisuje zmiany w pozornej wędrówce Słońca nad
widnokręgiem w poszczególnych porach roku
Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia
Uczeń:
opisuje hierarchiczną budowę organizmów
wielokomórkowych ; charakteryzuje czynności
życiowe organizmów ; opisuje cechy przedstawicieli
poszczególnych królestw organizmów ; wyjaśnia
pojęcia: organizm samożywny, organizm cudzożywny ;
wymienia cechy roślinożerców ; wymienia
przedstawicieli pasożytów ; wyjaśnia, co to jest sieć
pokarmowa
Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka
Uczeń:
opisuje rolę składników
pokarmowych w organizmie ; opisuje drogę pokarmu
w organizmie ; wymienia funkcje układu
krwionośnego, proponuje zestaw prostych ćwiczeń
poprawiających funkcjonowanie układu krwionośnego,
opisuje budowę płuc ; wyjaśnia, na czym polega
oddychanie komórkowe ; porównuje zapotrzebowanie
energetyczne organizmu człowieka w zależności od
podanych czynników (np. stan zdrowia, wiek, płeć,
wysiłek fizyczny) ; rozróżnia rodzaje połączeń kości ;
podaje nazwy głównych stawów organizmu człowieka,
wymienia zadania mózgu ; wskazuje różnice
w budowie ciała kobiety i mężczyzny ; opisuje główne
etapy rozwoju dziecka wewnątrz organizmu matki
Dział 6. Odkrywamy tajemnice zdrowia
Uczeń:
wymienia objawy towarzyszące gorączce ; wymienia
sposoby zapobiegania zatruciom pokarmowym ;
opisuje zasady przechowywania żywności ; opisuje
zasady zapobiegania chorobom przenoszonym przez
zwierzęta domowe ; opisuje sposób pielęgnacji skóry
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
4. Najbliższa okolica.
Uczeń:
1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i
ożywione) oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i
wskazuje zależności między nimi;
2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na
lądzie;
3) obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu, łąki, pola
uprawnego;
4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności
życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na
przykładach obserwowanych organizmów;
5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje
podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się;
6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące
między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub
schematem;
7) rozpoznaje i nazywa warstwy lasu, charakteryzuje panujące
w nich warunki abiotyczne;
8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa
kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy
i lewy brzeg;
9) rozróżnia i opisuje rodzaje wód powierzchniowych;
10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w
wodzie;
11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w
jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy
zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia;
12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w
środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem;
13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca
zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla
okolicy;
14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i
ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i
próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby.
5. Człowiek a środowisko.
ze szczególnym uwzględnieniem okresu dojrzewania ;
wyjaśnia, na czym polega higiena jamy ustnej ;
charakteryzuje objawy stłuczeń, złamań i oparzeń;
wyjaśnia, czym są niewypały i niewybuchy ; uzasadnia
celowość umieszczania symboli na opakowaniach
substancji niebezpiecznych ; opisuje zagrożenia ze
strony owadów i roślin ; wyjaśnia, na czym polega
palenie bierne ; wymienia skutki przyjmowania
narkotyków ; wyjaśnia, czym jest asertywność
Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie
Uczeń:
wyjaśnia pojęcia: wody słodkie, wody słone ;
wymienia cechy budowy zwierząt wodnych
ułatwiające pokonywanie oporu wody ; opisuje
warunki świetlne panujące w zbiorniku wodnym ;
wymienia cechy, którymi różnią się poszczególne
odcinki rzeki ; opisuje przystosowania organizmów
żyjących w biegu górnym, środkowym i dolnym rzeki ;
wyjaśnia pojęcie „glony”; wskazuje poszczególne
elementy budowy glonów wielokomórkowych ; opisuje
znaczenie glonów i pierwotniaków ; opisuje warunki
życia w jeziorze w zależności od pory roku ;
charakteryzuje roślinność strefy przybrzeżnej jeziora ;
opisuje warunki panujące w strefie otwartej toni
wodnej jeziora ; wyjaśnia, dlaczego w strefie wód
głębokich jeziora nie występują rośliny ; opisuje
warunki panujące w strefie głębinowej mórz i oceanów
; podaje przykłady zależności pokarmowych
występujących w morzach i oceanach
Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia na lądzie
Uczeń:
opisuje budowę skał litych, zwięzłych i luźnych ;
wyjaśnia, w jaki sposób powstaje próchnica ;
porównuje żyzność poszczególnych rodzajów gleb ;
wyjaśnia, dlaczego należy dbać o glebę ;
charakteryzuje przystosowania roślin zabezpieczające
przed utratą wody ; wymienia przykłady przystosowań
chroniących zwierzęta przed działaniem wiatru ;
Uczeń:
1) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
2) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
6. Organizm człowieka.
Uczeń: 1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
a) układ kostny – elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka
piersiowa, kończyny górne, kończyny dolne,
b) układ oddechowy – jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela,
płuca,
c) układ pokarmowy – jama ustna, przełyk, żołądek, jelito
cienkie, jelito grube, odbytnica,
d) układ krwionośny – serce, naczynia krwionośne: żyły i
tętnice,
e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa
i układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;
2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów
człowieka;
3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub
rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy,
okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy,
przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości);
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu
widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy;
8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie
zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości
struny;
9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach
opisuje sposoby wymiany gazowej u zwierząt
lądowych ; opisuje znaczenie lasu ; opisuje wymagania
środowiskowe wybranych gatunków zwierząt żyjących
w poszczególnych warstwach lasu ; porównuje drzewa
liściaste z iglastymi ; rozpoznaje rosnące w Polsce
rośliny iglaste ; przedstawia zmiany zachodzące na łące
w różnych porach roku; rozpoznaje pięć gatunków
roślin występujących na łące ; wyjaśnia, które zboża
należą do ozimych, a które do jarych ; podaje
przykłady wykorzystywania uprawianych warzyw ;
wymienia sprzymierzeńców człowieka w walce ze
szkodnikami upraw polowych
stałych;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń
lub pokazów.
7. Zdrowie i troska o zdrowie.
Uczeń: 1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi
od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności,
przechowywanie, przygotowywanie posiłków);
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać
zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały,
pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w
niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania.
8. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie.
Uczeń:
1) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania,
wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie
kompasu.
9. Przemiany substancji.
Uczeń:
1) podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące
topnienie i krzepnięcie (temperatura) oraz parowanie i
skraplanie (temperatura, ruch powietrza, rodzaj cieczy,
wielkość powierzchni);
Wymagania na ocenę bardzo dobrą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
1. Ja i moje otoczenie.
Uczeń:
1. wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na
jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby
eliminowania czynników negatywnych,
3. wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w
życiu,
4. opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w
szkole podstawowej
Uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą jeżeli spełnia
wymagania na ocenę dobrą plus:
Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie
Uczeń:
wyjaśnia zasady, którymi powinni kierować się
kolekcjonerzy okazów przyrodniczych ; opisuje wpływ
hałasu na samopoczucie w szkole ; charakteryzuje
czynniki wpływające na tworzenie dobrej atmosfery w
szkole i w domu
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
6. nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu
przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji
przyrodniczych,
7. podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację
przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas
prowadzonych obserwacji,
8. podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez
człowieka, w tym w pracowni przyrodniczej i wymienia
podstawowe zasady opieki nad nimi,
9. rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )
zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i
podaje zasady postępowania z nimi.
2.Orientacja w terenie.
Uczeń:
1.wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,
gnomonu,
2. obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca
wschodu, górowania i zachodu Słońca w zależności od pory
roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a
długością cienia,
3. orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,
4. identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce
obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa
wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej
i w terenie,
5. rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,
wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.
3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie.
Uczeń:
1) obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje
obserwacje;
2)obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w
Polsce;
3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada
doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i
zamarzania (krzepnięcia) wody;
Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu
przyrodnika
Uczeń:
podaje przykłady powiązań przyrody nieożywionej
i ożywionej ; wyjaśnia, czym jest doświadczenie ;
planuje obserwację dowolnego obiektu lub organizmu
w terenie ; określa przeznaczenie poszczególnych
części mikroskopu ; określa warunki niezbędne do
prowadzenia uprawy roślin ; porównuje budowę
zewnętrzną drzew, krzewów i roślin zielnych
Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk
przyrodniczych
Uczeń:
analizuje wpływ zmian temperatury powietrza na życie
organizmów żywych ; wykazuje związek pomiędzy
porą roku a występowaniem określonego rodzaju
osadów ; rozpoznaje rodzaje chmur ; wyjaśnia, jak
powstaje wiatr ; opisuje zmiany długości cienia w
ciągu dnia ; porównuje wysokość Słońca nad
widnokręgiem oraz długość cienia w poszczególnych
porach roku
Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia
Uczeń:
podaje przykłady różnych sposobów wykonywania
tych samych czynności (np. ruch, wzrost, odżywianie)
przez organizmy należące do poznanych królestw ;
opisuje sposób wytwarzania pokarmu przez rośliny ;
określa rolę, jaką odgrywają w przyrodzie zwierzęta
odżywiające się szczątkami glebowymi ; wyjaśnia, na
czym polega pasożytnictwo
Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka
Uczeń:
opisuje rolę witamin ; opisuje skutki niedoboru
i nadmiernego spożycia poszczególnych składników
pokarmowych ; wyjaśnia rolę enzymów trawiennych ;
wskazuje narządy, w których zachodzi mechaniczne
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
4) podaje przykłady występowania i wykorzystania
rozszerzalności cieplnej ciał w życiu codziennym, wyjaśnia
zasadę działania termometru cieczowego;
5) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące
istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego; buduje na
podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go w
prowadzeniu obserwacji;
6) wymienia nazwy składników pogody (temperatura
powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła
wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje
jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w
meteorologii;
7) obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz
określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów,
stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody;
8) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku,
dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą powietrza w ciągu roku.
4. Najbliższa okolica.
Uczeń:
1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i
ożywione) oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i
wskazuje zależności między nimi;
2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na
lądzie;
3) obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu, łąki, pola
uprawnego;
4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności
życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na
przykładach obserwowanych organizmów;
5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje
podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się;
6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące
między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub
schematem;
7) rozpoznaje i nazywa warstwy lasu, charakteryzuje panujące
w nich warunki abiotyczne;
8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa
i chemiczne przekształcanie pokarmu ; wyjaśnia, jak
należy dbać o układ krwionośny ; opisuje wymianę
gazową zachodzącą w płucach ; wyjaśnia, na czym
polega współdziałanie układów: pokarmowego,
oddechowego i krwionośnego w procesie uzyskiwania
energii przez organizm ; opisuje pracę mięśni
szkieletowych ; wymienia narządy budujące układ
nerwowy; wyjaśnia, w jaki sposób układ nerwowy
odbiera informacje z otoczenia ; uzasadnia, że układ
nerwowy koordynuje pracę wszystkich narządów
zmysłów ; opisuje rozwój zygoty od momentu
zapłodnienia do chwili zagnieżdżenia się w macicy ;
wyjaśnia, jaką rolę pełni łożysko ; porównuje
funkcjonowanie organizmu w poszczególnych
okresach życia
Dział 6. Odkrywamy tajemnice zdrowia
Uczeń:
opisuje objawy wybranych chorób zakaźnych ;
wymienia drobnoustroje mogące wnikać do organizmu
przez uszkodzoną skórę ; charakteryzuje objawy
mogące świadczyć o obecności pasożyta
wewnętrznego ; wyjaśnia, na czym polega higiena
osobista ; opisuje sposób unieruchamiania kończyn
przy złamaniach ; opisuje zasady postępowania
w przypadku zatruć środkami chemicznymi ;
rozpoznaje kilka roślin trujących ; wyjaśnia, czym jest
uzależnienie ; uzasadnia konieczność zachowań
asertywnych
Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie
Uczeń:
charakteryzuje wody słodkie występujące na Ziemi ;
wyjaśnia, dlaczego zbiornik wodny nie zamarza do dna
; wymienia czynniki wpływające na ilość światła i
głębokość, na jaką ono przenika ; wyjaśnia pojęcie
„plecha” ; opisuje odżywianie się pierwotniaków ;
opisuje rolę pierwotniaków w łańcuchach
pokarmowych ; wyjaśnia wpływ mieszania się wód
jeziora na życie organizmów wodnych ; wyjaśnia,
kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy
i lewy brzeg;
9) rozróżnia i opisuje rodzaje wód powierzchniowych;
10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w
wodzie;
11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w
jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy
zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia;
12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w
środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem;
13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca
zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla
okolicy;
14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i
ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i
próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby.
5. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
1) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
2) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
6. Organizm człowieka.
Uczeń: 1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
a) układ kostny – elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka
piersiowa, kończyny górne, kończyny dolne,
b) układ oddechowy – jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela,
płuca,
c) układ pokarmowy – jama ustna, przełyk, żołądek, jelito
cienkie, jelito grube, odbytnica,
d) układ krwionośny – serce, naczynia krwionośne: żyły i
tętnice,
dlaczego w strefie przybrzeżnej jeziora występuje
bogactwo organizmów żywych ; charakteryzuje
zależności pokarmowe występujące w strefie otwartej
toni wodnej jeziora ; opisuje cechy przystosowujące
organizmy do życia w strefie głębinowej mórz i
oceanów
Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia na lądzie
Uczeń:
przyporządkowuje rodzaje skał do rodzajów gleb, które
na nich powstały ; opisuje przykładowe sposoby
ograniczania strat wody przez zwierzęta ; opisuje rolę
wiatru w życiu roślin ; charakteryzuje wymianę
gazową u roślin ; charakteryzuje poszczególne warstwy
lasu, uwzględniając czynniki abiotyczne oraz rośliny i
zwierzęta żyjące w tych warstwach ; przyporządkowuje
rodzaj lasu do typu gleby, na której rośnie ; podaje
przykłady drzew rosnących w poszczególnych typach
lasów ; przyporządkowuje nazwy gatunków roślin do
charakterystycznych barw łąki ; uzasadnia, że łąka jest
środowiskiem życia wielu zwierząt ; podaje przykłady
innych upraw niż zboża, warzywa, drzewa i krzewy
owocowe, wskazując sposoby ich wykorzystywania ;
przedstawia zależności występujące na polu w formie
łańcuchów pokarmowych
e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa
i układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;
2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów
człowieka;
3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub
rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy,
okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy,
przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości);
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu
widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy;
8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie
zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości
struny;
9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach
stałych;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń
lub pokazów.
7. Zdrowie i troska o zdrowie.
Uczeń: 1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi
od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności,
przechowywanie, przygotowywanie posiłków);
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać
zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały,
pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w
niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania.
8. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie.
Uczeń:
1) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania,
wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie
kompasu.
9. Przemiany substancji.
Uczeń:
1) podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące
topnienie i krzepnięcie (temperatura) oraz parowanie i
skraplanie (temperatura, ruch powietrza, rodzaj cieczy,
wielkość powierzchni);
Wymagania na ocenę celującą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
1. Ja i moje otoczenie.
Uczeń:
1. wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na
jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby
eliminowania czynników negatywnych,
3. wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w
życiu,
4. opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w
szkole podstawowej
6. nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu
przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji
przyrodniczych,
7. podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację
przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas
prowadzonych obserwacji,
8. podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez
człowieka, w tym w pracowni przyrodniczej i wymienia
podstawowe zasady opieki nad nimi,
9. rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )
zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i
podaje zasady postępowania z nimi.
2.Orientacja w terenie.
Uczeń:
1.wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,
gnomonu,
2. obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca
wschodu, górowania i zachodu Słońca w zależności od pory
roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a
Uczeń otrzymuje ocenę celującą jeżeli spełnia
wymagania na ocenę bardzo dobrą plus:
Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie
Uczeń:
podaje przykłady 2–3 cech charakteru i zachowania,
które ułatwiają lub utrudniają kontakty z rówieśnikami
Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu
przyrodnika
Uczeń:
wyjaśnia, w jaki sposób zmiana jednego elementu
przyrody może wpłynąć na pozostałe wybrane
elementy ; wyjaśnia, dlaczego do niektórych
doświadczeń należy używać dwóch zestawów ;
wymienia nazwy przyrządów służących do
prowadzenia obserwacji (odległych obiektów, głębin)
wymienia nazwy kilku roślin leczniczych uprawianych
w domu lub w ogrodzie
Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk
przyrodniczych
Uczeń:
wyjaśnia, popierając przykładami, zjawiska sublimacji
i resublimacji ; opisuje obieg wody w przyrodzie ;
wyjaśnia różnice między opadami a osadami
atmosferycznymi ; wymienia fenologiczne pory roku,
czyli te, które wyróżnia się na podstawie fazy rozwoju
roślinności
Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia
Uczeń:
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
długością cienia,
3. orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,
4. identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce
obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa
wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej
i w terenie,
5. rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,
wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.
3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie.
Uczeń:
1) obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje
obserwacje;
2)obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w
Polsce;
3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada
doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i
zamarzania (krzepnięcia) wody;
4) podaje przykłady występowania i wykorzystania
rozszerzalności cieplnej ciał w życiu codziennym, wyjaśnia
zasadę działania termometru cieczowego;
5) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące
istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego; buduje na
podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go w
prowadzeniu obserwacji;
6) wymienia nazwy składników pogody (temperatura
powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła
wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje
jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w
meteorologii;
7) obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz
określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów,
stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody;
8) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku,
dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą powietrza w ciągu roku.
4. Najbliższa okolica.
uzasadnia potrzebę klasyfikacji organizmów ;
charakteryzuje wirusy ; wymienia nazwy jednostek
systematycznych ; opisuje zasady nazewnictwa
organizmów ; podaje przykłady pasożytnictwa
w świecie roślin, grzybów, bakterii i protistów ; podaje
przykłady obrony przed wrogami w świecie roślin
i zwierząt
Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka
Uczeń:
opisuje rolę narządów wspomagających trawienie ;
wymienia czynniki, które mogą szkodliwie wpłynąć na
funkcjonowanie wątroby lub trzustki ; charakteryzuje
rolę poszczególnych składników krwi ; uzasadnia
konieczność regularnego odżywiania się dla
prawidłowego funkcjonowania organizmu ; wyjaśnia,
dlaczego w okresie szkolnym należy szczególnie dbać
o prawidłową postawę ; podaje przykłady skutków
uszkodzenia układu nerwowego
Dział 6. Odkrywamy tajemnice zdrowia
Uczeń:
wyjaśnia istotę działania szczepionek ; wyjaśnia,
dlaczego należy rozsądnie korzystać z kąpieli
słonecznych i solariów ; wymienia sposoby pomocy
osobom uzależnionym ; podaje przykłady profilaktyki
chorób nowotworowych
Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie
Uczeń:
wymienia nazwy: najdłuższej rzeki, największego
jeziora, największej głębi oceanicznej ; wymienia
przystosowania organizmów wodnych (np. żaby) do
przetrwania zimy ; podaje przykłady pozytywnego
i negatywnego wpływu rzek na życie i gospodarkę
człowieka ; podaje przykłady pozytywnej i negatywnej
roli glonów morskich ; zaznacza na mapie położenie
morza najbardziej i najmniej zasolonego
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
Uczeń:
1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i
ożywione) oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i
wskazuje zależności między nimi;
2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na
lądzie;
3) obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu, łąki, pola
uprawnego;
4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności
życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na
przykładach obserwowanych organizmów;
5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje
podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się;
6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące
między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub
schematem;
7) rozpoznaje i nazywa warstwy lasu, charakteryzuje panujące
w nich warunki abiotyczne;
8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa
kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy
i lewy brzeg;
9) rozróżnia i opisuje rodzaje wód powierzchniowych;
10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w
wodzie;
11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w
jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy
zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia;
12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w
środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem;
13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca
zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla
okolicy;
14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i
ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i
próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby.
5. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia na lądzie
Uczeń:
opisuje przystosowania 2–3 gatunków zwierząt lub
roślin do życia w ekstremalnych warunkach lądowych ;
charakteryzuje bory, grądy, łęgi i buczyny; wyjaśnia,
czym jest walka biologiczna; wymienia korzyści
i zagrożenia wynikające ze stosowania chemicznych
środków zwalczających szkodniki
*Ponadto uczeń bierze aktywny udział w konkursach
przyrodniczych, apelach, imprezach ekologiczno –
przyrodniczych, wykonuje dodatkowe zadania, itp.
1) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
2) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
6. Organizm człowieka.
Uczeń: 1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
a) układ kostny – elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka
piersiowa, kończyny górne, kończyny dolne,
b) układ oddechowy – jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela,
płuca,
c) układ pokarmowy – jama ustna, przełyk, żołądek, jelito
cienkie, jelito grube, odbytnica,
d) układ krwionośny – serce, naczynia krwionośne: żyły i
tętnice,
e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa
i układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;
2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów
człowieka;
3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub
rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy,
okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy,
przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości);
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu
widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy;
8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie
zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości
struny;
9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach
stałych;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń
lub pokazów.
7. Zdrowie i troska o zdrowie.
Uczeń: 1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi
od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności,
przechowywanie, przygotowywanie posiłków);
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać
zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały,
pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w
niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania.
8. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie.
Uczeń:
1) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania,
wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie
kompasu.
9. Przemiany substancji.
Uczeń:
1) podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące
topnienie i krzepnięcie (temperatura) oraz parowanie i
skraplanie (temperatura, ruch powietrza, rodzaj cieczy,
wielkość powierzchni);
Klasa V
Wymagania na ocenę dopuszczającą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
1. Ja i moje otoczenie.
Uczeń:
1) wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na
jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby
eliminowania czynników negatywnych,
2) wyjaśnia znaczenie odpoczynku (w tym snu), odżywiania
się i aktywności ruchowej w prawidłowym funkcjonowaniu
organizmu;
3) wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w
życiu,
Dział – Mój organizm
Uczeń:
- podaje przykłady narządów organizmu człowieka i
ich funkcji,
- wyjaśnia, na czym polega rola skóry,
- wymienia funkcje szkieletu,
- wskazuje na planszy podstawowe części szkieletu,
- określa rolę układu mięśniowego w organizmie,
- opisuje rolę układu pokarmowego,
- opisuje rolę układu oddechowego, wymienia główne
funkcje krwi,
- określa rolę serca,
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
4. opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w
szkole podstawowej
5) uzasadnia potrzebę planowania zajęć w ciągu dnia i
tygodnia; prawidłowo planuje i realizuje swój rozkład zajęć w
ciągu dnia;
6) nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu
przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji
przyrodniczych,
7) podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację
przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas
prowadzonych obserwacji,
9) rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )
zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i
podaje zasady postępowania z nimi.
2.Orientacja w terenie.
Uczeń:
1)wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,
gnomonu,
3) orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,
4)identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce
obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa
wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej
i w terenie,
5) posługuje się podziałką liniową do określenia odległości,
porównuje odległość na mapie z odległością rzeczywistą w
terenie,
6)wykonuje pomiary np. taśmą mierniczą, szacuje odległość i
wysokości w terenie,
7) rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,
wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.
5. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku
- nazywa podstawowe elementy układu nerwowego,
- określa rolę poznanych układów narządów oraz
skóry,
Dział – Rozwijam się i poznaję otoczenie
- wymienia źródła światła,
- opisuje właściwości światła na podstawie wybranych
przez siebie przykładach,
- określa funkcje oka jako narządu zmysłu,
- wymienia podstawowe zasady dbałości o wzrok,
- wymienia źródła dźwięku,
- wyszukuje z otoczenia ciała, które drgając,
wytwarzają dźwięk,
- podaje przykłady świadczące o tym, że w rożnych
ośrodkach
dźwięki rozchodzą się z rożnymi prędkościami.,
- wymienia części ucha, wymienia zmysły człowieka i
wskazuje je na własnym organizmie,
- podaje nazwy poszczególnych elementów budowy
układu rozrodczego kobiety i mężczyzny,
- określa miejsce powstawania plemników i komórek
jajowych,
- wyjaśnia, co to jest zapłodnienie,
- wymienia etapy rozwojowe człowieka po urodzeniu,
- wyjaśnia, na czym polega dojrzewanie dziewcząt i
chłopców,
- opisuje zmiany zachodzące w organizmach
dziewczynki i chłopca podczas dojrzewania,
Dział – Moje zdrowie
- wyjaśnia, w jakim celu człowiek się odżywia,
- wymienia podstawowe składniki pokarmów i ich
funkcje,
- uzasadnia celowość stosowania zasad prawidłowego
żywienia,
- wyjaśnia, jakie są skutki niewłaściwego odżywiania
się,
- przedstawia różnice między zdrową i zepsutą
żywnością,
- wymienia poznane sposoby konserwowania
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
przyrodniczemu;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
7. Krajobrazy Polski i Europy.
Uczeń:
1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i
góry;
5) wymienia najważniejsze walory turystyczne największych
miast Polski, ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy,
Krakowa, Gdańska;
6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa
sąsiadujące z Polską i ich stolice;
8. Organizm człowieka.
Uczeń:
1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
a) układ kostny – elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka
piersiowa,
kończyny górne, kończyny dolne,
b) układ oddechowy – jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela,
płuca,
c) układ pokarmowy – jama ustna, przełyk, żołądek, jelito
cienkie, jelito grube, odbytnica,
d) układ krwionośny – serce, naczynia krwionośne: żyły i
tętnice,
e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa
i układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;
2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów
człowieka;
3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub
rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy,
okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy,
przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości);
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
żywności,
- podaje zasady pielęgnacji skory, włosów, zębów i
paznokci,
- odróżnia środki szkodliwe dla zdrowia po
oznaczeniach na etykiecie,
- wskazuje prawidłową kolejność czynności
wykonywanych podczas dnia,
- określa znaczenie snu dla organizmu człowieka,
- wskazuje formy wypoczynku odpowiednie dla siebie,
o
- pisuje trzy formy wypoczynku czynnego,
uwzględniając zasady
bezpieczeństwa,
- podaje zasady zachowania się na łonie natury,
- wskazuje sposoby postępowania podczas opatrywania
otarcia lub skaleczenia,
Dział – Jak zachować zdrowie
- opisuje sposoby zabezpieczania ciała przed skutkami
nadmiernego promieniowania słonecznego,
- wymienia typowe objawy alergii, opisuje zachowania
mogące ustrzec przed grzybicą,
- wskazuje ewentualne zagrożenia występujące w
kuchni, łazience, pokoju, piwnicy,
- podaje numery telefonów alarmowych– pogotowie
ratunkowe, straż pożarna, policja,
- wyjaśnia, jak się należy zachować w czasie pożaru,
- wskazuje poprawne zachowanie się w wypadku
znalezienia niewybuchu i niewypału,
- wyjaśnia, czym są choroby zakaźne podaje przykłady
chorób zakaźnych człowieka i dróg, którymi
wywołujące je czynniki wnikają do organizmu,
- wskazuje sposoby odmawiania picia alkoholu i
palenia tytoniu,
- wymienia podstawowe zasady zdrowego stylu życia,
podaje przykłady potraw, jakich powinna się
wystrzegać osoba prowadząca zdrowy styl życia,
- wymienia czynniki mające szkodliwy wpływ na
organizm,
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, że czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu
widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy;
8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie
zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości
struny;
9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach
stałych;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.
9. Zdrowie i troska o zdrowie. Uczeń:
1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi
od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności,
przechowywanie, przygotowywanie posiłków);
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać
Dział – Przed wędrówką po Polsce
- podaje przykłady przedmiotów i obiektów z życia
codziennego, które można przedstawić w skali,
- znajduje na mapie zapis skali liniowej, wskazuje plan
miasta wśród innych map,
- wymienia sytuacje życiowe, w których jest potrzebny
plan miasta,
- znajduje na mapie zapis skali liniowej,
- wyjaśnia, czym rożni się wysokość bezwzględna od
wysokości względnej,
- wskazuje te wysokości na schematycznym rysunku,
- na podstawie układu poziomic rozpoznaje formę
wklęsłą i wypukłą,
- wymienia, jakimi kolorami są zaznaczone na mapie
niziny, wyżyny i góry,
- rozpoznaje i nazywa mapy omówione na lekcji,
- wskazuje różne rodzaje map w atlasie do przyrody.
Dział – Polska i jej sąsiedzi
- wskazuje na mapie, gdzie są niziny, wyżyny, a gdzie
góry,
- podaje, na jakim kontynencie leży Polska,
- wskazuje na mapie ściennej świata Europę i Polskę,
- określa położenie Warszawy i wskazuje ją na mapie
Polski,
- wymienia największe miasta Polski, wskazuje na
mapie największe miasta Polski,
- wymienia stolice Polski w kolejności
chronologicznej,
- wymienia najstarsze miasta Polski, podaje nazwę
krakowskiej siedziby królów Polski,
- wskazuje na mapie Polski Giżycko, Olsztyn,
Grunwald,
- wymienia zasady właściwego organizowania czasu
wolnego i rekreacji,
- wymienia główne czynności związane z organizacją
dwudniowej wycieczki klasowej,
- samodzielnie przygotowuje listę rzeczy potrzebnych
na wycieczkę,
- wskazuje na mapie granice między Polską a Rosją,
zdrowiu i życiu człowieka
(np. niewybuchy i niewypały, pożar, wypadek drogowy, jazda
na łyżwach lub kąpiel w niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania.
Litwą, Białorusią i Ukrainą ,
- wskazuje na mapie granice między Polską a Słowacją
i Czechami,
- wskazuje na mapie stolicę Czech i stolicę Słowacji,
- wskazuje na mapie Europy Niemcy i granicę polsko-
niemiecką,
- podaje nazwę stolicy Niemiec i wskazuje ją na mapie,
- wymienia nazwy co najmniej pięciu państw
wchodzących w skład UE, opisuje flagę UE,
- wyjaśnia, co to jest Unia Europejska.
- wskazuje na mapie państwa graniczące z Polską i ich
stolice,
- podaje przykłady najstarszych
miast Polski,
-wskazuje na mapie Polski miasto będące stolicą
województwa, w którym mieszka.
Wymagania na ocenę dostateczną
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne wykorzystanie
wiedzy przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
1. Ja i moje otoczenie.
Uczeń:
1) wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na
jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby
eliminowania czynników negatywnych,
2) wyjaśnia znaczenie odpoczynku (w tym snu), odżywiania się i aktywności ruchowej w prawidłowym funkcjonowaniu
organizmu;
3) wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w
życiu,
4)opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w szkole
podstawowej
5) uzasadnia potrzebę planowania zajęć w ciągu dnia i
tygodnia; prawidłowo planuje i realizuje swój rozkład zajęć w
ciągu dnia;
6) nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu
przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji
przyrodniczych,
7)podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację
przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas
prowadzonych obserwacji,
9) rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )
zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i
podaje zasady postępowania z nimi.
2.Orientacja w terenie.
Uczeń:
1)wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,
gnomonu,
3)orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,
4) identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce
obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa
wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej i
w terenie,
5) posługuje się podziałką liniową do określenia odległości,
porównuje odległość na mapie z odległością rzeczywistą w
terenie,
6) wykonuje pomiary np. taśmą mierniczą, szacuje odległość i
Uczeń otrzymuje ocenę dostateczną jeżeli spełnia
wymagania na ocenę dopuszczającą plus:
Dział – Mój organizm
- wymienia główne układy narządów organizmu
człowieka,
- opisuje budowę skory,
- wskazuje dwa przeciwstawnie działające mięśnie, np.
zginacz i prostownik przedramienia,
- wskazuje na modelu szkieletu człowieka rodzaje
połączeń kości, na
schematach budowy układu pokarmowego wskazuje i
nazywa jego narządy,
- wymienia rodzaje zębów człowieka i podaje ich
funkcje,
- wskazuje na schematach budowy układu
oddechowego jego narządy i podaje ich nazwy,
- opisuje rodzaje naczyń krwionośnych,
- przedstawia rolę układu nerwowego w
funkcjonowaniu organizmu,
- przedstawia hierarchiczność struktury organizmu,
- wskazuje na planszach najważniejsze narządy
wchodzące w skład poznanych układów,
Dział – Rozwijam się i poznaję otoczenie
- proponuje doświadczenie pokazujące załamanie
światła na granicy dwóch ośrodków,
- wskazuje elementy budowy oka na modelu lub
planszy,
-podaje podstawowe funkcje wskazanych elementów
budowy oka,
- wskazuje na modelu lub planszy elementy budowy
ucha,
- opisuje rolę poszczególnych zmysłów w odbieraniu
wrażeń ze środowiska zewnętrznego,
- określa rolę układu rozrodczego kobiety i mężczyzny,
- wyjaśnia, co to jest pępowina, poród,
- wskazuje na planszy miejsce zapłodnienia i dalszą
drogę
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku kulturowego
społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta z
instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
wysokości w terenie,
7) rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,
wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.
5. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku
przyrodniczemu;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
7. Krajobrazy Polski i Europy.
Uczeń:
1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i góry;
5) wymienia najważniejsze walory turystyczne największych
miast Polski, ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy,
Krakowa, Gdańska;
6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa
sąsiadujące z Polską i ich stolice;
8. Organizm człowieka.
Uczeń:
1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, krwionośny,
rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy tych układów:
a) układ kostny – elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka
piersiowa,
kończyny górne, kończyny dolne,
b) układ oddechowy – jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela,
płuca,
c) układ pokarmowy – jama ustna, przełyk, żołądek, jelito
cienkie, jelito grube, odbytnica,
d) układ krwionośny – serce, naczynia krwionośne: żyły i
tętnice,
zapłodnionej komórki jajowej,
- rozpoznaje na podstawie opisu i fotografii etap
rozwojowy człowieka,
- wskazuje czynniki wpływające pozytywnie i
negatywnie na rozwój organizmu w okresie
dojrzewania,
- wskazuje na planszy lub modelu elementy budowy
oka i ucha i określa ich funkcje,
- wskazuje zmysły człowieka i opisuje ich funkcje w
odbieraniu wrażeń ze środowiska zewnętrznego,
- wskazuje na planszy miejsce zapłodnienia i dalszą
drogę zapłodnionej komórki jajowej,
- wskazuje czynniki wpływające pozytywnie i
negatywnie na rozwój organizmu w okresie
dojrzewania
Dział – Moje zdrowie
- wskazuje przykłady produktów o dużej zawartości:
cukrów, tłuszczów, białek, witamin,
- podaje podstawowe zasady dotyczące zakupu i
przechowywania produktów spożywczych oraz
przygotowywania posiłków,
- przypisuje psucie się żywności drobnoustrojom,
- podaje przykłady żywności konserwowanej danym
sposobem,
- wskazuje znaczenie czystości odzieży, obuwia,
bielizny i otoczenia dla utrzymania zdrowia,
- podaje przykłady ubioru dostosowanego do pory roku
i rodzaju pracy,
- podaje przykłady produktów zawierających
detergenty,
- na podstawie instrukcji objaśnia sposób posługiwania
się środkami czystości,
- wyjaśnia, co to znaczy dobowy rytm człowieka,
- wymienia czynności przygotowujące organizm do
aktywnego dnia i snu,
- podaje przykłady biernego i aktywnego wypoczynku,
- podaje przyczyny uszkodzeń skóry,
- opisuje objawy złamania kości,
- podaje przykłady zwierząt jadowitych,
e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa i
układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;
2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów
człowieka;
3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub
rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy,
okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy,
przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości);
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, że czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu
widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy;
8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie
zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości
struny;
9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach
stałych;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła na
podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.
9. Zdrowie i troska o zdrowie. Uczeń:
1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi
od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności,
przechowywanie, przygotowywanie posiłków);
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
- wyjaśnia, jakie są skutki niewłaściwego odżywiania
się,
- przypisuje psucie się żywności drobnoustrojom,
- wymienia poznane sposoby konserwowania żywności,
- wskazuje znaczenie czystości odzieży, obuwia,
bielizny
i otoczenia dla utrzymania zdrowia,
- na podstawie instrukcji objaśnia sposób posługiwania
się środkami czystości,
- opisuje sposoby zabezpieczania ciała przed skutkami
nadmiernego promieniowania słonecznego,
- wskazuje przykłady niekorzystnego wpływu roślin,
zwierząt i grzybów na zdrowie człowieka i podaje
sposoby zapobiegania,
Dział – Jak zachować zdrowie
- opisuje sposoby unikania zagrożeń w domu,
- opisuje, jak powinien się zachować pieszy poruszający
się po drodze o zmierzchu,
- podaje przykłady miejsc w najbliższej okolicy
szczególnie
niebezpiecznych i uzasadnia swoje stanowisko,
- krótko charakteryzuje rodzaje czynników zakaźnych,
- uzasadnia konieczność zasięgnięcia porady lekarskiej
w przypadku
zachorowania na chorobę zakaźną,
- wymienia sytuacje, w których należy powiedzieć nie,
- wyjaśnia, co to jest uzależnienie,
- opisuje zasady zdrowego stylu życia,
- wyjaśnia, dlaczego należy zachować postawę
asertywną w wypadku bycia namawianym do
zapalenia papierosa, wypicia alkoholu lub
spróbowania narkotyku,
- uzasadnia, dlaczego podstawą zdrowia jest sprawność
fizyczna organizmu,
- wymienia podstawowe zasady higieny osobistej i
otoczenia,
Dział – Przed wędrówką po Polsce
- podaje definicję skali, omawia metody obliczania
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka
(np. niewybuchy i niewypały, pożar, wypadek drogowy, jazda
na łyżwach lub kąpiel w niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania
odległości na podstawie podziałki liniowej,
- oblicza, na prostych przykładach, długość rzeczywistą
prostego odcinka za pomocą skali liniowej,
- podaje, w jakich skalach są rysowane plany miast,
czyta” plan miasta w zakresie podstawowym,
- wskazuje ulice i określa kierunki geograficzne, w
których biegną, np.
z północy na południe,
- pokazuje na planie punkty wymienione przez
nauczyciela,
- wskazuje na mapie szczyty górskie i odczytuje ich
wysokości bezwzględne,
- wyjaśnia pojęcie poziomicy,
- rozpoznaje na podstawie rysunku poziomicowego stok
łagodny i stok stromy,
- wyjaśnia, co oznaczają barwy na mapie
hipsometrycznej,
- podaje graniczne wysokości nizin, wyżyn i gór,
odczytuje z mapy
hipsometrycznej położenie nizin, wyżyn i gór,
- wymienia sytuacje, w których jest potrzebna mapa
danego rodzaju,
- oblicza, na prostych przykładach, długość rzeczywistą
prostego
odcinka za pomocą skali,
- wskazuje ulice na planie i określa kierunki
geograficzne, w których
biegną, „czyta” plan miasta w zakresie podstawowym,
- wskazuje na mapie szczyty górskie i odczytuje ich
wysokości bezwzględne,
- wyjaśnia pojęcie poziomicy,
- rozpoznaje na podstawie rysunku poziomicowego stok
łagodny i stok stromy,
- podaje graniczne wysokości nizin, wyżyn i gór oraz
lokalizuje je na mapie ,
- wymienia sytuacje, w których jest potrzebna mapa
danego rodzaju,
Dział – Polska i jej sąsiedzi
- wymienia państwa graniczące z Polską,
- podaje, że na obszarze Polski krzyżują się szlaki
handlowe północ- południe i wschód- -zachód,
- wyjaśnia nazwy: wójt, burmistrz, starosta, wojewoda i
przyporządkowuje je do struktury administracyjnej
Polski,
- podaje przykłady miejsc w Warszawie, które warto
odwiedzić,
- podaje nazwę województwa, w którym leży wskazane
miasto,
- wskazuje na mapie najstarsze miasta Polski,
- wymienia nazwę najstarszej uczelni w Polsce,
- opisuje atrakcje turystyczne Wieliczki i Bobrki,
- rozpoznaje na fotografiach kaplicę św. Kingi w
Wieliczce,
- opisuje szczegółowo jeden element planu wycieczki,
- wskazuje na mapie turystycznej wybraną trasę
wędrówki i odczytuje z mapy potrzebne informacje,
- wymienia podstawowe wyposażenie apteczki,
- wskazuje na mapie stolice tych państw, określa
położenie Słowacji i
Czech, wskazuje te państwa na mapie, odróżnia flagi
Czech i Słowacji,
- podaje najważniejsze informacje o środowisku
przyrodniczym i gospodarce Niemiec,
- wymienia dwa powody, dla których powołano UE,
- nazywa walutę UE i przelicza ją na złotówki po kursie
podanym przez nauczyciela,
- podaje pełne nazwy państw graniczących z Polską,
- wymienia i pokazuje na mapie największe miasta
Polski.
Wymagania na ocenę dobrą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
1. Ja i moje otoczenie.
Uczeń:
1) wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na
jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby
eliminowania czynników negatywnych,
2) wyjaśnia znaczenie odpoczynku (w tym snu), odżywiania
się i aktywności ruchowej w prawidłowym funkcjonowaniu
organizmu;
3) wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w
życiu,
4) opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w
szkole podstawowej
5) uzasadnia potrzebę planowania zajęć w ciągu dnia i
tygodnia; prawidłowo planuje i realizuje swój rozkład zajęć w
ciągu dnia;
6) nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu
przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji
przyrodniczych,
7) podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację
przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas
prowadzonych obserwacji,
9) rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )
zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i
podaje zasady postępowania z nimi.
2.Orientacja w terenie.
Uczeń:
1)wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,
gnomonu,
2) obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca
wschodu, górowania i zachodu Słońca w zależności od pory
roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a
długością cienia,
Uczeń otrzymuje ocenę dobrą jeżeli spełnia
wymagania na ocenę dostateczną plus:
Dział – Mój organizm
- podaje funkcje układów narządów,
- opisuje reakcję skory na zmiany temperatury
otoczenia,
- wymienia elementy składowe szkieletu człowieka,
- wskazuje główne mięśnie organizmu człowieka,
- opisuje ogólnie przebieg procesów zachodzących w
przewodzie
pokarmowym,
- omawia rolę ślinianek, wątroby i trzustki,
- opisuje proces wymiany gazowej zachodzący w
płucach,
- wykazuje związek budowy tętnic i żył z ich rolą,
- na podstawie ryciny omawia budowę serca,
- dokonuje podziału układu nerwowego pod względem
budowy,
- określa rolę wybranych narządów w ciele człowieka,
Dział – Rozwijam się i poznaję otoczenie
- wyjaśnia, na czym polega odbicie światła,
- podaje przykłady ośrodków, na granicy których
obserwujemy załamanie światła,
- wyjaśnia, na czym polega praca okulisty i optyka,
- opisuje warunki rozchodzenia się dźwięku w danym
ośrodku,
- określa funkcję ucha jako narządu słuchu i
równowagi,
- wyjaśnia, co to znaczy, że zmysły ulegają adaptacji,
- podaje przykłady świadczące o ochronnym działaniu
zmysłów dla organizmu,
- wskazuje na planszy rozmieszczenie narządów
rozrodczych kobiety i mężczyzny,
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
3) orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,
4) identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce
obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa
wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej
i w terenie,
5) posługuje się podziałką liniową do określenia odległości,
porównuje odległość na mapie z odległością rzeczywistą w
terenie,
6) wykonuje pomiary np. taśmą mierniczą, szacuje odległość i
wysokości w terenie,
7) rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,
wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.
5. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku
przyrodniczemu;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
7. Krajobrazy Polski i Europy.
Uczeń:
1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i
góry;
5) wymienia najważniejsze walory turystyczne największych
miast Polski, ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy,
Krakowa, Gdańska;
6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa
sąsiadujące z Polską i ich stolice;
8. Organizm człowieka.
Uczeń:
1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
- wyjaśnia, co to jest ciąża, zarodek, płód, łożysko,
- charakteryzuje etapy rozwojowe człowieka,
- wyjaśnia, co oznacza termin dojrzewanie płciowe,
- charakteryzuje etap dojrzewania,
- podaje przykłady ośrodków, na granicy których
obserwujemy załamanie światła,
- opisuje warunki niezbędne do rozchodzenia się
dźwięku,
- wyjaśnia na czym polega praca okulisty i optyka ,
- wyjaśnia, co to znaczy, że zmysły ulegają adaptacji,
- wyjaśnia, co to jest ciąża, zarodek, płód, łożysko,
- podaje charakterystykę etapów rozwojowych
człowieka,
- charakteryzuje etapy dojrzewania,
Dział – Moje zdrowie
- opisuje skutki błędów żywieniowych,
- planuje jadłospis zgodnie z zasadami prawidłowego
żywienia,
- omawia warunki sprzyjające psuciu się żywności,
- wyjaśnia, na czym polegają poznane metody
konserwacji,
- opisuje poprawne zasady mycia zębów,
- omawia zastosowanie produktów zawierających
detergenty,
- objaśnia znaczenie piktogramów ostrzegawczych,
- uzasadnia, dlaczego jego rozkład dnia jest właściwy
lub niewłaściwy,
- opisuje sytuacje, w których należy wypoczywać
aktywnie, a w
których biernie,
- wskazuje poprawne postępowanie w wypadku
pogryzienia przez zwierzę,
- podaje przykłady roślin mogących wywołać alergię u
ludzi,
- opisuje skutki błędów żywieniowych,
- opisuje zasady prawidłowego odżywiania się – ilości,
regularności,
jakości spożywanych pokarmów, zakupu produktów i
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
a) układ kostny – elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka
piersiowa,
kończyny górne, kończyny dolne,
b) układ oddechowy – jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela,
płuca,
c) układ pokarmowy – jama ustna, przełyk, żołądek, jelito
cienkie, jelito grube, odbytnica,
d) układ krwionośny – serce, naczynia krwionośne: żyły i
tętnice,
e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa
i układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;
2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów
człowieka;
3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub
rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy,
okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy,
przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości);
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, że czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu
widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy;
8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie
zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości
struny;
9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach
stałych;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.
9. Zdrowie i troska o zdrowie. Uczeń:
1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
przyrządzania posiłków,
- wyjaśnia, jak powinien odżywiać się uczeń klasy 5.,
- analizuje swój rozkład dnia i wyciąga wnioski
dotyczące
poprawności rozkładu czynności w ciągu dnia,
- uzasadnia, dlaczego jego rozkład dnia jest właściwy
lub niewłaściwy,
- opisuje sytuacje, w których należy wypoczywać
aktywnie, a w których biernie,
- wskazuje poprawne postępowanie w wypadku
pogryzienia przez zwierzę,
Dział – Jak zachować zdrowie
Uczeń:
- wskazuje miejsca w szkole, w których należy
zachować szczególną ostrożność,
- określa podstawowe zasady poruszania się po drodze,
- podaje przykłady chorób bakteryjnych i wirusowych,
- uzasadnia celowość wykonywania szczepień
ochronnych,
- wskazuje możliwości zachowań asertywnych wobec
presji otoczenia,
- wyjaśnia, dlaczego znajomości zawarte przez Internet
mogą być niebezpieczne,
- uzasadnia stwierdzenie: ruch i umiejętność
odpoczynku są bardzo ważne dla organizmu,
- opisuje wpływ poszczególnych składników
pokarmowych na organizm człowieka,
Dział – Przed wędrówką po Polsce
Uczeń:
- podaje na podstawie skali, ile razy odległość na mapie
została
zmniejszona w stosunku do odległości w terenie,
- wskazuje na podanych przykładach, która skala jest
mniejsza, która większa,
- oblicza odległość rzeczywistą na podstawie dowolnej
skali,
- orientuje plan miasta za pomocą kompasu lub
charakterystycznych
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi
od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności,
przechowywanie, przygotowywanie posiłków);
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka
(np. niewybuchy i niewypały, pożar, wypadek drogowy, jazda
na łyżwach lub kąpiel w niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania
punktów (obiektów) w terenie,
- opisuje przebieg trasy wycieczki zaproponowanej
przez nauczyciela z uwzględnieniem kierunków, w
których biegną ulice, zabytków itp.,
- podaje przykłady przedstawiania rożnych form terenu
na mapach dawniej,
- rozpoznaje i nazywa wszystkie formy terenu na
podstawie rysunku poziomicowego,
- odczytuje z mapy poziomicowej wysokości
bezwzględne punktów leżących na poziomicach,
- układa skalę barw dla mapy poziomicowej, odczytuje
z rysunku poziomicowego formy terenu,
- wymienia informacje, które można odczytać z
rożnego rodzaju map,
- wybiera potrzebną mapę w zależności od zadanego do
opracowania tematu,
- podaje na podstawie skali, ile razy odległość na mapie
została
zmniejszona w stosunku do odległości w terenie,
- wskazuje, która skala jest mniejsza, a która większa,
- orientuje plan miasta za pomocą kompasu lub
obiektów w terenie,
wskazuje i opisuje przebieg trasy wycieczki
zaproponowanej przez
nauczyciela,
- podaje przykłady przedstawiania rożnych form terenu
na mapach dawniej,
- rozpoznaje i nazywa wszystkie formy terenu na
podstawie rysunku poziomicowego,
- odczytuje na mapie poziomicowej wysokości
bezwzględne punktów leżących na poziomicach,
- układa skalę barw dla mapy poziomicowej,
- odczytuje z rysunku poziomicowego formy terenu,
- podaje jakie informacje, można odczytać z rożnego
rodzaju map,
- wybiera potrzebną mapę w zależności od zadanego
do opracowania tematu,
Dział – Polska i jej sąsiedzi
- wskazuje na mapie i opisuje przebieg granicy między
Europą i Azją,
- wyjaśnia pojęcia granica sztuczna i granica naturalna,
- odnajduje na mapie administracyjnej poszczególne
województwa,
- wymienia i odnajduje na mapie fizycznej regiony
kulturowe Polski,
- uzasadnia, dlaczego Warszawę można określić
mianem centrum kultury i nauki, ,
- wymienia cechy charakteryzujące największe miasta
Polski,
- podaje przykłady wielkich zespołów miejsko-
przemysłowych (aglomeracja warszawska,
aglomeracja łódzka, Trójmiasto, GOP),
opisuje wygląd średniowiecznego miasta,
- proponuje odwiedzenie ciekawego miejsca w okolicy
i uzasadnia swój wybór,
- wymienia podstawowe zasady bezpieczeństwa w
zależności od typu i miejsca odbywającej się
wycieczki,
- wymienia oficjalne nazwy Białorusi, Litwy, Rosji,
Ukrainy,
- charakteryzuje, na podstawie mapy, krajobraz
północnych, północno-wschodnich i wschodnich
sąsiadów Polski,
- wymienia oficjalne nazwy Czech i Słowacji,
- charakteryzuje na podstawie mapy krajobraz
południowych sąsiadów Polski,
- charakteryzuje Niemcy pod względem przyrodniczym
i turystycznym,
- podaje datę przystąpienia Polski do UE, wyjaśnia, co
to znaczy, że część granic Polski stanowią granice
naturalne,
- podaje aktualną liczbę województw w Polsce,
wskazuje na mapie sąsiadów Polski nieposiadających
dostępu do morza.
Wymagania na ocenę bardzo dobrą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
1. Ja i moje otoczenie.
Uczeń:
1) wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na
jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby
eliminowania czynników negatywnych,
2) wyjaśnia znaczenie odpoczynku (w tym snu), odżywiania
się i aktywności ruchowej w prawidłowym funkcjonowaniu
organizmu;
3) wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w
życiu,
4) opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w
szkole podstawowej
5) uzasadnia potrzebę planowania zajęć w ciągu dnia i
tygodnia; prawidłowo planuje i realizuje swój rozkład zajęć w
ciągu dnia;
6) nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu
przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji
przyrodniczych,
7) podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację
przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas
prowadzonych obserwacji,
9) rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )
zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i
podaje zasady postępowania z nimi.
2.Orientacja w terenie.
Uczeń:
1)wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,
gnomonu,
3) orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,
4) identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce
obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa
wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej
Uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą jeżeli spełnia
wymagania na ocenę dobrą plus:
Dział – Mój organizm
- opisuje hierarchiczność struktury organizmu,
- wykazuje związek budowy skory z funkcją,
- uzasadnia, że mięśnie muszą pracować parami,
- przedstawia przebieg trawienia pokarmu,
- wykazuje związek między budową a rolą krtani,
- uzasadnia, że krążenie krwi jest warunkiem życia
człowieka,
- wymienia funkcje, jakie pełni móżdżek,
- uzasadnia związek między budową danego układu
narządów a jego funkcją,
- odróżnia ciała, które są źródłami światła, a które
jedynie odbijają światło,
- wykazuje rolę mózgu w odbieraniu wrażeń
świetlnych ze środowiska,
- wyjaśnia, od czego zależy prędkość rozchodzenia się
dźwięków w rożnych substancjach (ośrodkach),
- uzasadnia, dlaczego nie należy słuchać zbyt głośnej
muzyki,
- uzasadnia, że zmysły chronią organizm przed
niebezpiecznymi czynnikami zewnętrznymi,
- określa rolę poszczególnych narządów w układach
rozrodczych,
- wyjaśnia, dlaczego do komórki jajowej wnika tylko
jeden plemnik,
- wyjaśnia, dlaczego własną rodzinę można założyć
wtedy, gdy się jest dorosłym,
- wyjaśnia, co to jest hormon,
- odróżnia ciała będące źródłem światła i odbijające
światło,
- uzasadnia, że zmysły chronią organizm przed
niebezpiecznymi czynnikami zewnętrznymi,
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
i w terenie,
5) posługuje się podziałką liniową do określenia odległości,
porównuje odległość na mapie z odległością rzeczywistą w
terenie,
6) wykonuje pomiary np. taśmą mierniczą, szacuje odległość i
wysokości w terenie,
7) rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,
wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.
5. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku
przyrodniczemu;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
7. Krajobrazy Polski i Europy.
Uczeń:
1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i
góry;
5) wymienia najważniejsze walory turystyczne największych
miast Polski, ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy,
Krakowa, Gdańska;
6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa
sąsiadujące z Polską i ich stolice;
8. Organizm człowieka.
Uczeń:
1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
a) układ kostny – elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka
piersiowa,
- określa rolę poszczególnych narządów w układach
rozrodczych,
- wyjaśnia, dlaczego do komórki jajowej wnika tylko
jeden plemnik,
Dział – moje zdrowie
- wskazuje źródła, rolę w organizmie oraz skutki
niedoboru wybranych witamin,
- wyjaśnia, jak powinien odżywiać się uczeń klasy 5,
- opisuje sposoby wykorzystania pożytecznych
drobnoustrojów do konserwowania żywności,
- wymienia produkty ulegające kwaśnieniu
(fermentacji),
- uzasadnia twierdzenie, że przestrzeganie higieny
osobistej jest obowiązkiem każdego człowieka,
- omawia mechanizm działania środków myjących,
- podaje definicję pojęcia detergent,
- analizuje swój rozkład dnia i wyciąga wnioski
dotyczące poprawności rozkładu czynności w ciągu
dnia,
- podaje przykłady zabezpieczeń ciała przed kontuzją
podczas uprawiania wybranych dyscyplin sportowych,
- podaje różnice między zwichnięciem a złamaniem,
- wyjaśnia, dlaczego nie należy opalać się bez
zabezpieczenia skory,
- wyjaśnia, dlaczego w kontaktach ze zwierzętami
należy zachować szczególną ostrożność, w
- skazuje źródła, rolę w organizmie oraz skutki
niedoboru wybranych witamin,
- wyjaśnia, na czym polegają poznane metody
konserwowania żywności,
- opisuje sposoby wykorzystania pożytecznych
drobnoustrojów do konserwowania żywności,
- określa szkodliwe dla zdrowia skutki działania
preparatów żrących, drażniących, łatwopalnych,
- podaje przykłady roślin mogących wywołać alergię u
ludzi,
- wymienia rodzaje uszkodzeń ciała i opisuje sposoby
udzielania pierwszej pomocy,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
kończyny górne, kończyny dolne,
b) układ oddechowy – jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela,
płuca,
c) układ pokarmowy – jama ustna, przełyk, żołądek, jelito
cienkie, jelito grube, odbytnica,
d) układ krwionośny – serce, naczynia krwionośne: żyły i
tętnice,
e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa
i układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;
2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów
człowieka;
3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub
rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy,
okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy,
przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości);
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, że czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu
widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy;
8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie
zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości
struny;
9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach
stałych;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.
9. Zdrowie i troska o zdrowie. Uczeń:
1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi
od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności,
Dział – Jak zachować zdrowie
- wymienia podstawowe zasady postępowania w razie
wypadku w domu i szkole,
- wyjaśnia, dlaczego alarmowy numer telefonu – 112
jest numerem uniwersalnym,
- wymienia przykłady zwierząt – pasożytów człowieka,
- opisuje podstawowe zasady leczenia chorób
bakteryjnych i wirusowych,
- opisuje skutki działania nikotyny na organizm
człowieka,
- wyjaśnia, dlaczego bycie życzliwym dla innych ma
wpływ na zdrowie,
- uzasadnia stwierdzenie, że zdrowie w dużej mierze
zależy od nas samych,
- podaje podstawowe sposoby leczenia chorób
bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych,
Dział – Przed wędrówką po Polsce
- odróżnia mapy o dużej skali od map o małej skali,
- wskazuje obiekty zaznaczone na mapach w rożnej
skali,
- oblicza długości rzeczywiste odcinków krętych i
łamanych,
- planuje trasę wycieczki i opisuje ją z uwzględnieniem
najciekawszych punktów w mieście lub wytycznych
nauczyciela,
- opisuje ukształtowanie terenu na podstawie rysunku
poziomicowego,
- odczytuje z mapy poziomicowej wysokości
bezwzględne,
- rozpoznaje w terenie formy powierzchni terenu i
wskazuje wysokość względną,
- opisuje ukształtowanie powierzchni wybranego kraju
na podstawie mapy hipsometrycznej,
- porównuje i analizuje rożne mapy tego samego
terenu,
- wyciąga wnioski dotyczące warunków naturalnych,
gospodarki itp.,
- odróżnia mapy o dużej skali od map o małej skali,
- wskazuje obiekty zaznaczone na mapach w rożnej
przechowywanie, przygotowywanie posiłków);
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka
(np. niewybuchy i niewypały, pożar, wypadek drogowy, jazda
na łyżwach lub kąpiel w niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania
skali,
- oblicza odległości rzeczywiste odcinków krętych i
łamanych,
- planuje trasę wycieczki i opisuje ją z uwzględnieniem
najciekawszych punktów w mieście,
- opisuje ukształtowanie terenu na podstawie rysunku
poziomicowego,
- odczytuje z mapy poziomicowej wysokości
bezwzględne,
- rozpoznaje w terenie formy powierzchni terenu i
wskazuje wysokość względną,
- opisuje ukształtowanie powierzchni wybranego kraju
na podstawie mapy hipsometrycznej, porównuje i
analizuje rożne mapy tego samego terenu,
- wyciąga wnioski dotyczące warunków naturalnych,
gospodarki itp.,
Dział – Polska i jej sąsiedzi
- uzasadnia, dlaczego przez Polskę przechodzą szlaki
komunikacyjne
- wyjaśnia pojęcie wody terytorialne,
- oblicza gęstość zaludnienia wybranego regionu
naszego kraju,
- opisuje sieć komunikacyjną Warszawy,
- uzasadnia, dlaczego do największych miast Polski
należą: Warszawa, Łódź, Kraków, Wrocław, Poznań,
Gdańsk, Katowice,
- rozpoznaje ważniejsze zabytki w dawnych stolicach
Polski,
- uzasadnia, dlaczego Grunwald i Bobrka to miejsca, z
których Polacy są dumni, opisuje osiągnięcia I.
Łukaszewicza,
- planuje trasę wycieczki, uwzględniając porę roku i
teren, na którym ta wycieczka ma się odbywać,
- odróżnia flagi Białorusi, Litwy, Rosji, i Ukrainy,
- wyjaśnia, co to są euroregiony i po co zostały
utworzone,
- opisuje ciekawe pod względem turystycznym miejsca
Słowacji i Czech, ocenia stan gospodarki Niemiec,
- wymienia plusy i minusy sąsiedztwa Polski i
Niemiec,
- wymienia trzy korzyści wejścia Polski do UE,
- porównuje krajobrazy państw na podstawie mapy,
- rozpoznaje najważniejsze zabytki w wybranych
miastach Polski i państw sąsiadujących,
- wyjaśnia, dlaczego powstała Unia Europejska.
Wymagania na ocenę celującą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
1. Ja i moje otoczenie.
Uczeń:
1) wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na
jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby
eliminowania czynników negatywnych,
2) wyjaśnia znaczenie odpoczynku (w tym snu), odżywiania
się i aktywności ruchowej w prawidłowym funkcjonowaniu
organizmu;
3) wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w
życiu,
4) opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w
szkole podstawowej
5) uzasadnia potrzebę planowania zajęć w ciągu dnia i
tygodnia; prawidłowo planuje i realizuje swój rozkład zajęć w
ciągu dnia;
6) nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu
przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji
przyrodniczych,
7) podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację
przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas
prowadzonych obserwacji,
9) rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe )
zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i
podaje zasady postępowania z nimi.
2.Orientacja w terenie.
Uczeń otrzymuje ocenę celującą jeżeli spełnia
wymagania na ocenę bardzo dobrą plus:
Dział – Mój organizm
- rozpoznaje położenie układów i narządów na
rycinach anatomicznych,
- podaje, w jaki sposób można zbadać rozmieszczenie
ciałek czuciowych w skórze,
- opisuje budowę i funkcjonowanie stawu,
- wskazuje i uzasadnia, które procesy zachodzące w
przewodzie pokarmowym są przemianami
chemicznymi, a które zjawiskami fizycznymi,
- uzasadnia, dlaczego oddychanie przez nos jest
zdrowsze niż przez usta,
- opisuje przepływ krwi w sercu, z uwzględnieniem roli
zastawek,
- uzasadnia, dlaczego układ nerwowy pełni
kierowniczą rolę w organizmie,
- podaje przykłady współpracy między układami
narządów,
Dział – rozwijam się i poznaję otoczenie
- dzieli soczewki ze względu na ich kształt i opisuje ich
właściwości,
- wyjaśnia powstawanie obrazu na siatkówce oka,
- wymienia wady wzroku i wskazuje możliwości ich
korekty za pomocą soczewek,
-wymienia przykłady dźwięków o rożnym natężeniu,
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
Uczeń:
1)wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu,
gnomonu,
3) orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą,
4) identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce
obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa
wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej
i w terenie,
5) posługuje się podziałką liniową do określenia odległości,
porównuje odległość na mapie z odległością rzeczywistą w
terenie,
6) wykonuje pomiary np. taśmą mierniczą, szacuje odległość i
wysokości w terenie,
7) rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe,
wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.
5. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku
przyrodniczemu;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
7. Krajobrazy Polski i Europy.
Uczeń:
1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i
góry;
5) wymienia najważniejsze walory turystyczne największych
miast Polski, ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy,
Krakowa, Gdańska;
6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa
sąsiadujące z Polską i ich stolice;
8. Organizm człowieka.
- wymienia w prawidłowej kolejności poszczególne
części ucha, które zostają wprowadzone w drgania pod
wpływem fali dźwiękowej,
-opisuje rolę mózgu w odbieraniu wrażeń ze
środowiska zewnętrznego przez narządy zmysłów,
- uzasadnia przystosowanie budowy układu
rozrodczego męskiego i
żeńskiego do pełnionej funkcji,
- podaje przykłady świadczące o tym, że dziecko w
łonie matki się rozwija,
- wykazuje potrzeby człowieka na każdym etapie
rozwoju ,
- wyjaśnia, co to znaczy, że na dojrzewanie mają
wpływ hormony,
- opisuje kształt soczewek i związane z nim ich
właściwości,
- wyjaśnia, jak powstaje obraz na siatkówce oka,
- uzasadnia przystosowanie budowy układu
rozrodczego męskiego i żeńskiego do pełnionej
funkcji ,
- podaje przykłady świadczące o tym, że dziecko w
łonie matki się rozwija, wykazuje potrzeby człowieka
na każdym etapie rozwoju,
- wyjaśnia, co to znaczy że na dojrzewanie mają
wpływ hormony
Dział – Moje zdrowie
- proponuje i przeprowadza doświadczenie
wykrywające skrobię w produktach spożywczych ,
- opisuje zasady prawidłowego odżywiania się: ilości,
regularności,
jakości spożywanych pokarmów, zakupu produktów i
przyrządzania posiłków,
- przedstawia zjawisko fermentowania wybranego
produktu na
podstawie źródeł innych niż podręcznik,
- proponuje i przeprowadza doświadczenie ukazujące
niszczenie szkliwa nazębnego,
- określa szkodliwe dla zdrowia skutki działania
preparatów żrących, drażniących, łatwopalnych,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
Uczeń:
1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
a) układ kostny – elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka
piersiowa,
kończyny górne, kończyny dolne,
b) układ oddechowy – jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela,
płuca,
c) układ pokarmowy – jama ustna, przełyk, żołądek, jelito
cienkie, jelito grube, odbytnica,
d) układ krwionośny – serce, naczynia krwionośne: żyły i
tętnice,
e) układ rozrodczy żeński – jajniki, jajowody, macica, pochwa
i układ rozrodczy męski – jądra, nasieniowody, prącie;
2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów
człowieka;
3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub
rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy,
okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy,
przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości);
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, że czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu
widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy;
8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie
zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości
struny;
9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach
stałych;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.
- wskazuje możliwości prawidłowego organizowania
czasu wolnego i nauki w domu,
- uzasadnia, dlaczego ćwiczenia fizyczne usprawniają
organizm,
- wymienia rodzaje uszkodzeń ciała i opisuje sposoby
udzielania pierwszej pomocy,
- wyjaśnia, co oznaczają terminy: alergia, alergolog,
- przedstawia zjawisko fermentowania wybranego
produktu,
korzystając ze źródeł innych niż podręcznik,
- uzasadnia twierdzenie, że przestrzeganie higieny
osobistej jest obowiązkiem każdego człowieka,
- opisuje mechanizm działania środków myjących,
podaje definicję pojęcia detergent,
- uzasadnia, dlaczego ćwiczenia fizyczne usprawniają
organizm,
- wyjaśnia, dlaczego w kontaktach ze zwierzętami
należy zachować szczególną ostrożność,
Dział – Jak zachować zdrowie
- uzasadnia dlaczego w niektórych miejscach w szkole
i w domu należy zachować szczególną ostrożność,
- wskazuje sytuacje szczególnie niebezpieczne dla
życia i zdrowia ludzi,
- opisuje objawy wybranych chorób zakaźnych,
- wyjaśnia zasadę działania szczepionki,
- uzasadnia konieczność zachowania postawy
antyalkoholowej i antynikotynowej,
- wyjaśnia, jak rozumie stwierdzenie: wytyczaj sobie
realistyczne cele życiowe i i wytrwale dąż do ich
osiągnięcia, uzasadnia, że w dużej mierze mamy
wpływ na własne zdrowie,
- wyjaśnia, dlaczego życzliwa postawa wobec innych
ułatwia kontakty międzyludzkie,
Dział – Przed wędrówka po Polsce
Uczeń:
- przelicza skalę liczbową na mianowaną, liniową i
odwrotnie,
- analizuje mapy w rożnych skalach i porównuje ich
9. Zdrowie i troska o zdrowie. Uczeń:
1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi
od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności,
przechowywanie, przygotowywanie posiłków);
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka
(np. niewybuchy i niewypały, pożar, wypadek drogowy, jazda
na łyżwach lub kąpiel w niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania
szczegółowość,
- rozpoznaje i nazywa skalę liniową, mianowaną i
liczbową,
- dopisuje do skali liniowej skalę mianowaną i
liczbową, zamienia skalę liniową i mianowaną na skalę
liczbową,
- oblicza skalę mapy na podstawie znanej odległości
rzeczywistej,
- podczas planowania trasy wycieczki oblicza
odległości między wyznaczonymi obiektami,
- podaje wysokości wskazanych punktów na podstawie
mapy poziomicowej, przy niepełnym opisie poziomic,
- podaje wysokości punktów leżących między
poziomicami,
- interpolując wyniki, ocenia przydatność barw na
mapie hipsometrycznej,
- wnioskuje na podstawie układu poziomic i barw
między nimi o kierunku płynięcia rzeki, jeśli nie jest
on zaznaczony strzałką,
- ocenia przydatność map w rożnych sytuacjach
życiowych,
- opracowuje charakterystykę geograficzną zadanego
regionu na podstawie rożnych rodzajów map,
Dział – Polska i jej sąsiedzi
- dopisuje do skali liniowej skalę mianowaną i
liczbową,
- zamienia skalę liniową i mianowaną na skalę
liczbową,
- analizuje mapy w rożnych skalach i porównuje ich
szczegółowość,
- oblicza skalę mapy na podstawie znanej odległości
rzeczywistej,
- podczas planowania trasy wycieczki oblicza
odległości między wyznaczonymi obiektami,
- podaje wysokości wskazanych punktów na podstawie
mapy poziomicowej, przy niepełnym opisie poziomic,
- podaje wysokości punktów leżących między
poziomicami interpolując wyniki,
- ocenia przydatność barw na mapie hipsometrycznej,
- wnioskuje na podstawie układu poziomic i barw
między nimi o kierunku płynięcia rzeki, jeśli nie jest
on zaznaczony strzałką,
- ocenia przydatność map w różnych sytuacjach
życiowych,
- opracowuje charakterystykę geograficzną zadanego
regionu na podstawie rożnych rodzajów map,
- podaje pełne nazwy państw graniczących z Polską,
- charakteryzuje wybrany region kulturowy naszego
kraju,
- charakteryzuje podział administracyjny i układ
przestrzenny Warszawy,
- prezentuje, na podstawie samodzielnie wybranych
informacji, z innych źródeł niż podręcznik, wybrane
wielkie miasto,
- planuje wycieczkę w celu poznania zabytków starych
miast,
- proponuje odwiedzenie ciekawego miejsca w Polsce i
uzasadnia
swój wybór, uwzględniając rożne kryteria –
historyczne, przyrodnicze, kulturowe,
- planuje budżet wycieczki klasowe,
- na podstawie dostępnych źródeł informacji
przedstawia działalność wybranego euroregionu
(Karpacki, Bug, Tatry, Bałtyk),
- na podstawie dostępnych źródeł informacji wyjaśnia,
co to są zabytki klasy „0”,
- proponuje wycieczkę do Pragi z uwzględnieniem jej
zabytków,
- biegle posługuje się mapami tematycznymi,
- odczytuje i analizuje informacje o Niemczech z
rożnych map,
- opisuje najważniejsze fakty z historii Niemiec w XX
w, podaje argumenty i prowadzi dyskusję na temat
znaczenia przystąpienia Polski do UE,
- planuje wycieczkę do zabytków wybranego miasta,
posługując się źródłami innymi niż podręcznik,
-poprawnie rozwiązuje test podstawowy (A lub B) i
dodatkowo poprawnie rozwiązuje test trudny (C).
*Ponadto uczeń bierze aktywny udział w konkursach
przyrodniczych, apelach, imprezach ekologiczno –
przyrodniczych, wykonuje dodatkowe zadania, itp.
Klasa VI
Wymagania na ocenę dopuszczającą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
4. Najbliższa okolica.
Uczeń:
2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na
lądzie;
4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności
życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na
przykładach obserwowanych organizmów;
5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje
podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się;
6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące
między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub
schematem;
10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w
wodzie;
11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w
jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy
zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia;
12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w
środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem;
13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca
zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla
okolicy;
14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i
ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i
próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby
6. Człowiek a środowisko.
Uczeń otrzymuje ocenę dopuszczającą jeżeli spełnia
wymagania: Dział - Krajobrazy Polski
- wymienia skały lite sypkie i zwięzłe,
- wyjaśnia pojęcie skały i minerału.
- rozpoznaje na mapie Polski pasy krajobrazowe,
- poprawnie zapisuje nazwy krain geograficznych
- wskazuje Morze Bałtyckie na mapie świata i Europy,
- odczytuje z mapy nazwy państw leżących nad
Morzem Bałtyckim.
- wskazuje na mapie i nazywa krainy geograficzne
należące do pasa pobrzeży,
- rozpoznaje na schemacie i nazywa wybrzeże klifowe
(wysokie) i niskie,
- wyjaśnia rolę roślin wydmowych w utrzymaniu
piasku,
- opisuje bezpieczne miejsca do kąpieli w morzu
- wskazuje na mapie hipsometrycznej Polski pojezierza
i wymienia nazwy krain geograficznych wchodzących
w skład pojezierzy
- wymienia i wskazuje na mapie krainy geograficzne
należące do pasa nizin.
- wskazuje Nizinę Mazowiecką na mapie,
- odczytuje po jednej informacji o Nizinie
Mazowieckiej z każdej mapy tematycznej.
- wskazuje na mapie Wyżynę Lubelską,
- podaje, że na Wyżynie Lubelskiej dobrze rozwija się
rolnictwo
- wskazuje na mapie Wyżynę Śląską,
- wymienia podstawowe surowce mineralne
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
Uczeń:
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku
przyrodniczemu;
4) podaje przykłady miejsc w najbliższym otoczeniu, w
których zaszły korzystne i niekorzystne zmiany pod wpływem
działalności człowieka;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
6. Właściwości substancji.
Uczeń:
2) porównuje masy ciał o tej samej objętości, lecz wykonanych
z różnych substancji;
7) wykazuje doświadczalnie wpływ różnych substancji i ich
mieszanin (np. soli kuchennej, octu, detergentów) na wzrost i
rozwój roślin, dokumentuje i prezentuje wyniki
doświadczenia;
8) uzasadnia potrzebę segregacji odpadów, wskazując na
możliwość ich ponownego przetwarzania (powołując się na
właściwości substancji).
7.Krajobrazy Polski i Europy.
Uczeń:
1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i
góry;
2) charakteryzuje wybrane krajobrazy Polski: gór wysokich,
wyżyny wapiennej, nizinny, pojezierny, nadmorski,
wielkomiejski, przemysłowy, rolniczy oraz wskazuje je na
mapie;
3) podaje przykłady zależności między cechami krajobrazu a
formami działalności człowieka;
4) wymienia formy ochrony przyrody stosowane w Polsce,
wskazuje na mapie parki narodowe, podaje przykłady
wydobywane na Wyżynie Śląskiej.
- wskazuje na mapie Wyżynę Krakowsko-
Częstochowską,
- wskazuje na mapie główne miasta Jury: Kraków i
Częstochowę
- wskazuje na mapie Góry Świętokrzyskie,
- podaje, w jakim pasie krajobrazowym leżą Góry
Świętokrzyskie,
- odczytuje z mapy podstawowe informacje o Górach
Świętokrzyskich.
- wskazuje Tatry na mapie Polski,
- określa położenie Tatr względem własnej
miejscowości,
- nazywa piętra roślinne w Tatrach,
- podaje podstawowe zasady bezpieczeństwa
obowiązujące w górach podczas wycieczek.
- podaje przykłady gatunków objętych ochroną,
- podaje, na czym polega ochrona gatunkowa zwierząt,
roślin i grzybów,
- podaje przykład pomnika przyrody w pobliżu szkoły
wskazuje na mapie pasy krajobrazowe i krainy
geograficzne, podaje ich nazwy,
- odczytuje proste informacje z mapy ogólno
geograficznej Polski i z map krajobrazowych,
- wskazuje na mapie swój region i podaje podstawowe
jego cechy.
Dział - Życie w glebie i w wodzie
Uczeń:
- wyjaśnia, co to jest gleba,
- wskazuje na przykładowym profilu glebowym
warstwę próchniczną
- podaje znaczenie gleby dla roślin, zwierząt i ludzi,
- wymienia organizmy żyjące w glebie,
- wyjaśnia, dlaczego nie wolno wypalać traw,
- wymienia różnice między środowiskiem wodnym a
środowiskiem lądowym,
- podaje przykłady roślin wodnych,
- rozróżnia płazy i gady
- podaje przykłady zwierząt wód słodkich w Polsce, ze
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
rezerwatów przyrody, pomników przyrody i gatunków
objętych ochroną, występujących w najbliższej okolicy;
6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa
sąsiadujące z Polską i ich stolice;
7) opisuje krajobrazy wybranych obszarów Europy
(śródziemnomorski, alpejski), rozpoznaje je na ilustracji oraz
lokalizuje na mapie.
8. Organizm człowieka.
Uczeń:
1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.
9. Zdrowie i troska o zdrowie.
Uczeń:
1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
szczególnym uwzględnieniem ryb,
- zalicza dżdżownice i pijawki do pierścienic, a ślimaki
i małże do mięczaków,
- krótko charakteryzuje skorupiaki, pajęczaki i owady,
- wskazuje najważniejsze przystosowania ryb do życia
w środowisku wodnym,
- podaje przykłady ryb słodkowodnych i morskich
występujących w Polsce,
- podaje przykłady płazów bezogonowych i
ogoniastych występujących w Polsce,
- podaje przykłady płazów bezogonowych i
ogoniastych występujących w Polsce,
- wymienia cechy przystosowujące płazy do życia w
wodzie i na lądzie,
Dział Różnorodność organizmów lądowych
- wymienia typowe cechy środowisk lądowych.
- podaje przykłady roślin okrytonasiennych
wykorzystywanych przez człowieka,
- odróżnia rośliny nagonasienne (iglaste) od
okrytonasiennych
- odróżnia mchy i paprocie na podstawie budowy
zewnętrznej.
- podaje charakterystyczne cechy gadów,
- wymienia gady występujące w Polsce.
- wymienia cechy budowy zewnętrznej ptaka
świadczące o przystosowaniu do lotu.
- podaje przykłady ssaków żyjących w różnych
środowiskach.
- rozróżnia rośliny okrytonasienne, nagonasienne,
paprocie i mchy,
- rozpoznaje pospolite rośliny nagonasienne i
okrytonasienne,
- rozróżnia gady, ptaki i ssaki.
Dział Funkcjonowanie organizmów
- wymienia podstawowe czynności życiowe
organizmów.
- wymienia sposoby odżywiania się organizmów, ze
wskazaniem, u których grup organizmów występują.
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały,
pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w
niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania.
10. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie.
Uczeń:
3) wymienia źródła prądu elektrycznego i dobiera je do
odbiorników, uwzględniając napięcie elektryczne;
4) opisuje skutki przepływu prądu w domowych urządzeniach
elektrycznych, opisuje i stosuje zasady bezpiecznego
obchodzenia się z urządzeniami elektrycznymi;
5) buduje prosty obwód elektryczny i wykorzystuje go do
- podaje przykłady roślinożerców i mięsożerców z
najbliższego otoczenia.
- wymienia składniki powietrza,
- zalicza spalanie do przemian nieodwracalnych,
- opisuje zjawiska towarzyszące spalaniu
- podaje przykłady zwierząt prowadzących wymianę
gazową za pomocą płuc i skrzeli.
- wyjaśnia, co jest celem rozmnażania się,
- podaje przykłady gatunków organizmów żyjących w
najbliższym otoczeniu
- wymienia czynności życiowe organizmów,
- podaje przykłady narządów wymiany gazowej,
Dział Planeta Ziemia
- wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja
Kopernika,
- wymienia planety Układu Słonecznego,
- opisuje przyczyny powstawania zaćmienia Słońca.
- wskazuje na schemacie układu planet wybraną przez
nauczyciela planetę,
- opisuje wybraną planetę Układu Słonecznego
- wymienia warstwy budujące Ziemię,
- rozróżnia przedmioty wykonane z materiałów o
właściwościach metalicznych i niemetalicznych
- wskazuje na globusie bieguny oraz oś ziemską,
- rozróżnia południki i równoleżniki
- definiuje ruch obrotowy Ziemi,
- wymienia dzień i noc jako skutek ruchu obrotowego
- definiuje ruch obiegowy Ziemi, podaje jego czas
trwania,
- wymienia jego najważniejszy skutek – występowanie
pór roku
- nazywa i wskazuje na globusie oraz mapie
kontynenty i oceany,
- wskazuje na mapie świata przykładową wyspę,
półwysep, archipelag wysp.
- wskazuje poszczególne kontynenty na globusie,
mapie ściennej świata oraz mapie w atlasie,
- wymienia i wskazuje na mapie oceany i morza
oblewające poszczególne kontynenty.
sprawdzania przewodzenia prądu elektrycznego przez różne
ciała (substancje);
6) uzasadnia potrzebę i podaje sposoby oszczędzania energii
elektrycznej;
7) bada i opisuje właściwości magnesów oraz ich wzajemne
oddziaływanie, a także oddziaływanie na różne substancje;
8) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania,
wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu
11. Ziemia we Wszechświecie.
Uczeń:
1) opisuje kształt Ziemi z wykorzystaniem jej modelu –
globusa;
2) wymienia nazwy planet Układu Słonecznego i porządkuje je
według odległości od Słońca;
3) wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja
Kopernika;
4) bada doświadczalnie prostoliniowe rozchodzenie się światła
i jego konsekwencje, np. camera obscura, cień;
5) bada zjawisko odbicia światła: od zwierciadeł, powierzchni
rozpraszających, elementów odblaskowych; podaje przykłady
stosowania elementów odblaskowych dla bezpieczeństwa;
6) prezentuje za pomocą modelu ruch obiegowy i obrotowy
Ziemi;
7) odnajduje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a
zmianą dnia i nocy;
8) wykazuje zależność między ruchem obiegowym Ziemi a
zmianami pór roku.
12. Lądy i oceany. Uczeń:
1) wskazuje na globusie: bieguny, równik, południk zerowy i
180°, półkule, kierunki główne oraz lokalizuje kontynenty,
oceany i określa ich położenie względem równika i południka
zerowego;
2) wskazuje na mapie świata: kontynenty, oceany, równik,
południk zerowy i 180°, bieguny;
3) charakteryzuje wybrane organizmy oceanu, opisując ich
- podaje przykłady morskich organizmów
samożywnych i cudzożywnych,
- opisuje przystosowania zwierząt do życia w głębinach
oceanicznych.
- opisuje najdawniejsze odkrycia geograficzne, które
przyczyniły się do zmiany sposobu myślenia o Ziemi,
- opisuje wyprawy Kolumba i Magellana.
- wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja
Kopernika,
- definiuje ruchy Ziemi (obrotowy i obiegowy),
- wymienia najważniejsze konsekwencje ruchów
Ziemi,
- nazywa i wskazuje na globusie i mapie kontynenty i
oceany oraz pokazuje przykładową wyspę, półwysep,
archipelag,
- wskazuje kontynent: największy, najmniejszy,
najcieplejszy, najzimniejszy
Dział Krajobrazy Ziemi
- wymienia i wskazuje na mapie strefy klimatyczne,
- określa w przybliżeniu położenie strefy roślinnej w
stosunku do równika.
- wskazuje na mapie świata obszary występowania
wilgotnych lasów równikowych,
- podaje przykłady organizmów żyjących w wilgotnym
lesie równikowym
- wskazuje na mapie świata obszary zajmowane przez
sawanny,
- podaje przykłady organizmów zamieszkujących
sawanny.
- podaje przykłady organizmów zamieszkujących step,
pampę, prerię
- wskazuje na mapie świata obszary pustynne,
- podaje przykłady organizmów zamieszkujących
pustynie.
- wskazuje na mapie obszar basenu Morza
Śródziemnego,
- krótko (3–4 zdania), na podstawie mapy, opisuje
ukształtowanie terenu wokół Morza Śródziemnego
- wskazuje na mapie ogólnogeograficznej obszar Alp,
przystosowania w budowie zewnętrznej do życia na różnej
głębokości;
4) opisuje przebieg największych wypraw odkrywczych, w
szczególności Krzysztofa Kolumba i Ferdynanda Magellana.
13. Krajobrazy świata.
Uczeń:
1) charakteryzuje warunki klimatyczne i przystosowania do
nich wybranych organizmów w następujących krajobrazach
strefowych: lasu równikowego wilgotnego,sawanny, pustyni
gorącej, stepu, tajgi, tundry, pustyni lodowej;
2) opisuje krajobrazy świata, w szczególności: lasu
równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni gorącej, stepu,
tajgi, tundry, pustyni lodowej, rozpoznaje je na ilustracji oraz
lokalizuje na mapie;
3) rozpoznaje i nazywa organizmy roślinne i zwierzęce typowe
dla poznanych krajobrazów;
4) podaje przykłady współzależności między składnikami
krajobrazu, zwłaszcza między klimatem (temperatura
powietrza, opady atmosferyczne) a rozmieszczeniem roślin i
zwierząt.
15. Ruch i siły w przyrodzie.
Uczeń:
1) opisuje różne rodzaje ruchu;
2) interpretuje prędkość jako drogę przebytą w jednostce
czasu, wyznacza doświadczalnie prędkość swojego ruchu, np.
marszu lub biegu;
3) bada doświadczalnie siłę tarcia i oporu powietrza oraz
wody, określa czynniki, od których te siły zależą, podaje
przykłady zmniejszania i zwiększania siły tarcia i oporu w
przyrodzie i przez człowieka oraz ich wykorzystanie w życiu
codziennym.
- wymienia atrakcje turystyczne Alp
- wskazuje na mapie świata obszary porośnięte tajgą,
- podaje przykłady roślin i zwierząt
charakterystycznych dla tajgi.
- wskazuje na mapie świata obszary porośnięte tundrą,
- podaje przykłady organizmów zamieszkujących
tundrę.
- wskazuje na mapie świata obszary zaliczane do strefy
okołobiegunowej,
- podaje przykłady organizmów zamieszkujących
obszary polarne
- wymienia i wskazuje na mapie strefy klimatyczne i
krajobrazowo roślinne Ziemi,
- spośród stref krajobrazowo roślinnych wymienia te,
które mogą być atrakcją turystyczną; podaje przykłady
- wskazuje różnice między krajobrazem gór niskich i
krajobrazem wysokogórskim
Dział Bliżej fizyki
- wymienia jednostki masy,
- wymienia jednostki objętości,
- wyznacza masę i objętość wybranych ciał.
- opisuje dowolny ruch ciała,
- podaje przykłady ruchów prostoliniowych i
krzywoliniowych
- porównuje prędkości poruszających się ciał.
- opisuje zjawisko tarcia w ciałach stałych i cieczach,
- opisuje opory ruchu występujące w przyrodzie.
- wymienia źródła energii elektrycznej,
- wymienia przykładowe odbiorniki energii
elektrycznej.
- wymienia elementy prostego obwodu elektrycznego
- wymienia urządzenia elektryczne używane w
domach,
- podaje podstawowe zasady bezpieczeństwa
obowiązujące podczas korzystania z urządzeń
elektrycznych
- rozróżnia odnawialne i nieodnawialne źródła energii,
- wymienia sposoby oszczędzania energii elektrycznej
- wymienia nazwy magnesów trwałych,
- podaje, kiedy dochodzi do odpychania, a kiedy do
przyciągania biegunów magnetycznych dwóch różnych
magnesów.
- opisuje sposób wyznaczania biegunów
magnetycznych Ziemi
- wymienia jednostki masy, objętości i gęstości,
- wymienia jednostki drogi, czasu i prędkości,
- podaje przykłady przewodników i izolatorów,
- rysuje symbole graficzne elementów obwodu
elektrycznego
Dział Osiągnięcia człowieka
- wymienia nazwy prostych narzędzi stosowanych
przez ludzi pierwotnych,
- wymienia nazwy surowców stosowanych w dawnych
czasach do wyrobu narzędzi
- wymienia przyrządy i sposoby służące poznawaniu
kosmosu
- wyjaśnia znaczenie terminu telekomunikacja,
- wymienia rodzaje sieci tworzące wspólną sieć
telekomunikacyjną,
- wskazuje podstawowe elementy komputera.
- wymienia zasady profilaktyki chorób układu
krążenia.
- wymienia nazwiska pięciu sławnych Polaków,
- wymienia odkrycia, dokonania, wynalazki
poszczególnych osób.
- podaje przykłady codziennych działań ludzi, które
mogą się przyczynić do ochrony środowiska
- wymienia nauki przyrodnicze,
- podaje po jednym przykładzie zagadnień związanych
z fizyką, chemią, biologią i geografią
Dział Powtórzenie przed gimnazjum
- wymienia cechy badacza przyrody,
- opisuje sposoby poznawania przyrody,
- opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze
środowiska zewnętrznego,
- podaje przykłady przyrządów optycznych służących
do obserwacji wymienionych obiektów
przyrodniczych,
- planuje proste doświadczenie przyrodnicze
pozwalające poznać rozwój dowolnej rośliny,
- podaje przykłady obiektów przyrodniczych, które
można obserwować
- podaje przykłady trzech stanów skupienia substancji i
ich mieszanin,
- podaje przykłady poznanych zjawisk,
- podaje przykłady zastosowania materiałów zależnie
od ich właściwości
- wymienia podstawowe składniki pogody,
- rozróżnia opady i osady atmosferyczne
- rozróżnia rośliny zielne, drzewa i krzewy,
- rozpoznaje organy roślinne,
- opisuje zmiany w świecie roślin zachodzące w ciągu
roku.
- podaje przykłady zwierząt żyjących w różnych
środowiskach,
- rozróżnia bezkręgowce i kręgowce
- wymienia komórkę jako najmniejszy element
budujący wszystkie organizmy,
- podaje przykłady układów narządów budujących
organizm człowieka,
- wymienia etapy rozwoju człowieka,
- opisuje zmiany zachodzące w organizmach dziewcząt
i chłopców podczas dojrzewania płciowego
- opisuje zachowania zapobiegające chorobom
przenoszonym przez zwierzęta, bakterie, wirusy,
- wyjaśnia, na co należy zwracać uwagę podczas
zakupu i przechowywania produktów spożywczych.
- podaje przykłady produktów spożywczych korzystnie
i niekorzystnie wpływających na organizm człowieka,
- wyjaśnia, na czym polega higiena skóry, włosów,
zębów, paznokci i odzieży,
- wskazuje właściwe sposoby spędzania wolnego czasu
z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i
zabaw,
- podaje numery alarmowe
- podaje pełną nazwę państwa polskiego,
- podaje nazwę miasta będącego stolicą Polski,
- wymienia i wskazuje na mapie większe miasta Polsk
- na podstawie mapy opisuje ukształtowanie
powierzchni Polski
- wymienia nazwy ruchów Ziemi,
- wymienia najważniejsze następstwo ruchu
obrotowego i obiegowego Ziemi,
- wymienia i wskazuje na mapie kontynenty i oceany
kuli ziemskiej.
Wymagania na ocenę dostateczną
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
4. Najbliższa okolica.
Uczeń:
2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na
lądzie;
4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności
życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na
przykładach obserwowanych organizmów;
5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje
podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się;
6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące
między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub
schematem;
10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w
wodzie;
11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w
jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy
zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia;
12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w
środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem;
13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca
zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla
okolicy;
14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i
ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i
Uczeń otrzymuje ocenę dostateczną jeżeli spełnia
wymagania na ocenę dopuszczającą plus:
Dział Krajobrazy Polski
- odróżnia skały lite od pozostałych, - rozpoznaje granity i piaskowce.
- wymienia kolejno pasy krajobrazowe, stosując
przyjęte nazewnictwo,
- podaje definicję krainy geograficzne
- uzasadnia, dlaczego Morze Bałtyckie nazywamy
morzem wewnątrzkontynentalnym,
- wymienia organizmy charakterystyczne dla Morza
Bałtyckiego
- wymienia rośliny charakterystyczne dla wydm,
- opisuje zasady zachowania się podczas kąpieli w
morzu.
- wyjaśnia, dlaczego pojezierza mogą być nazywane
„rajem dla turystów,
- wymienia dyscypliny sportowe uprawiane na
pojezierzach
- wymienia różnice w krajobrazie między pasem nizin
a pasem pojezierzy,
- lokalizuje na mapie Polski pas nizin, określając z
jakimi pasami sąsiaduje – „na południe od…, na
północ od…”.
na podstawie mapy ogólno geograficznej opisuje
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby
6. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku
przyrodniczemu;
4) podaje przykłady miejsc w najbliższym otoczeniu, w
których zaszły korzystne i niekorzystne zmiany pod wpływem
działalności człowieka;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
6. Właściwości substancji.
Uczeń:
2) porównuje masy ciał o tej samej objętości, lecz wykonanych
z różnych substancji;
7) wykazuje doświadczalnie wpływ różnych substancji i ich
mieszanin (np. soli kuchennej, octu, detergentów) na wzrost i
rozwój roślin, dokumentuje i prezentuje wyniki
doświadczenia;
8) uzasadnia potrzebę segregacji odpadów, wskazując na
możliwość ich ponownego przetwarzania (powołując się na
właściwości substancji).
7.Krajobrazy Polski i Europy.
Uczeń:
1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i
góry;
2) charakteryzuje wybrane krajobrazy Polski: gór wysokich,
wyżyny wapiennej, nizinny, pojezierny, nadmorski,
wielkomiejski, przemysłowy, rolniczy oraz wskazuje je na
mapie;
położenie Niziny Mazowieckiej w Polsce,
- odczytuje z map tematycznych 2−3 informacje o
Nizinie Mazowieckiej.
- wymienia krainy geograficzne należące do pasa
wyżyn,
- wymienia nazwy 2–3 roślin uprawianych na Wyżynie
Lubelskiej.
- opisuje położenie Wyżyny Śląskiej,
- podaje cechy charakterystyczne krajobrazu
przemysłowo- miejskiego,
- podaje przyczyny zniszczenia środowiska
przyrodniczego na Wyżynie Śląskiej.
- określa położenie Ojcowskiego Parku Narodowego.
- wymienia surowce mineralne eksploatowane w
Górach Świętokrzyskich dawniej
i dziś
- charakteryzuje krajobraz Tatr Wysokich i Zachodnich
- wymienia rośliny charakterystyczne dla danego piętra
roślinnego.
krótko charakteryzuje parki narodowe, parki
krajobrazowe i rezerwaty przyrody,
- podaje przykłady obszarów chronionych położonych
w pobliżu szkoły.
- określa położenie danej krainy geograficznej,
posługując się kierunkami świata oraz jej
położeniem w stosunku do innych krain,
- wymienia główne cechy krajobrazowe danej krainy
geograficznej.
Dział – Życie w glebie
- wymienia czynniki, od których zależy rodzaj gleby,
- rysuje schematyczny profil glebowy,
- określa znaczenie warstwy próchniczej dla żyzności
gleby,
- prezentuje wybrane organizmy glebowe,
- na wybranych przykładach przedstawia
przystosowania roślin do życia w wodzie,
- poznaje pospolite organizmy słodkowodne,
- opisuje narządy oddechowe skorupiaków,
pajęczaków i owadów,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
3) podaje przykłady zależności między cechami krajobrazu a
formami działalności człowieka;
4) wymienia formy ochrony przyrody stosowane w Polsce,
wskazuje na mapie parki narodowe, podaje przykłady
rezerwatów przyrody, pomników przyrody i gatunków
objętych ochroną, występujących w najbliższej okolicy;
6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa
sąsiadujące z Polską i ich stolice;
7) opisuje krajobrazy wybranych obszarów Europy
(śródziemnomorski, alpejski), rozpoznaje je na ilustracji oraz
lokalizuje na mapie.
8. Organizm człowieka.
Uczeń:
1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.
9. Zdrowie i troska o zdrowie.
Uczeń:
1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
- klasyfikuje pospolitych przedstawicieli
bezkręgowców ( okazy na rysunkach ) do
odpowiednich grup,
- wyjaśnia co to znaczy, że ryby są zmiennocieplne,
- odróżnia płazy od innych zwierząt na podstawie
charakterystycznych cech,
- porównuje warunki życia w wodzie i na lądzie,
- rozróżnia i podaje charakterystyczne cechy
pierścienic, mięczaków, skorupiaków, pajęczaków i
owadów,
- wymienia cechy charakterystyczne ryb i płazów
świadczące o przystosowaniu do życia w
określonych środowiskach.
Dział Różnorodność organizmów lądowych
- opisuje warunki świetlne i temperaturowe na lądzie,
- podaje przykłady wpływu temperatury na życie
organizmów lądowych
- rozpoznaje sosnę, świerk i jodłę.
- opisuje budowę i rolę poszczególnych części mchu,
- opisuje rolę organów paproci
- wymienia grupy gadów.
- podaje przykłady polskich ptaków występujących w
różnych środowiskach,
- przedstawia budowę jaja ptaka
- opisuje pokrycie ciała ssaków,
- wymienia cechy charakterystyczne ssaków.
- opisuje warunki życia na lądzie,
- opisuje przystosowania ptaków do lotu,
- wymienia typowe cechy gadów, ptaków i ssaków
Dział Funkcjonowanie organizmów
- wskazuje, w jaki sposób jego organizm wykonuje
czynności życiowe
- porównuje odżywianie się samożywne i cudzożywne
na dowolnie wybranych przykładach ptaka i ssaka
roślinożernego oraz ptaka i ssaka mięsożernego
wskazuje ich przystosowania do zdobywania pokarmu.
podaje przykłady materiałów energetycznych, a wśród
nich tłuszcze roślinne i zwierzęce,
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały,
pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w
niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania.
10. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie.
Uczeń:
3) wymienia źródła prądu elektrycznego i dobiera je do
odbiorników, uwzględniając napięcie elektryczne;
- określa znaczenie tlenu jako gazu podtrzymującego
spalanie,
- wymienia wspólne produkty spalania i oddychania.
- wyjaśnia, co jest celem oddychania,
- uzasadnia, że wszystkie organizmy muszą oddychać
- określa, jaka jest istota rozmnażania płciowego.
- określa cel poszczególnych czynności życiowych
organizmów,
- podaje skład powietrza
Dział Planeta Ziemia
- opisuje hipotezę dotyczącą powstania Układu
Słonecznego,
- wymienia planety Układu Słonecznego, w kolejności
od Słońca, dzieli je na skaliste i gazowe
- wymienia cechy klimatu wybranej planety skalistej i
wyjaśnia, dlaczego nie rozwinęło się na niej życie.
- charakteryzuje substancje metaliczne i niemetaliczne,
- określa zastosowanie wybranych materiałów o
właściwościach metalicznych
- wymienia rodzaje globusów
- wyjaśnia termin górowanie Słońca,
- wyjaśnia, że na Ziemi występują strefy czasowe oraz
słoneczny (lokalny) i czas urzędowy.
- wymienia daty rozpoczęcia pór roku,
- wyjaśnia terminy równonoc i przesilenie,
- wyjaśnia, dlaczego co 4 lata luty ma 29 dni,
- wymienia i wskazuje na mapie strefy oświetlenia Zi
- wyjaśnia terminy linia brzegowa rozwinięta i
nierozwinięta,
- rozpoznaje na mapie linię brzegową rozwiniętą i
nierozwiniętą,
- podaje nazwę: największego, najmniejszego,
najzimniejszego i najcieplejszego kontynentu.
- wskazuje i odczytuje z mapy nazwy większych wysp,
półwyspów, cieśnin i mórz przybrzeżnych każdego
kontynentu
- rozpoznaje rodzaj linii brzegowej przy różnych
kontynentach i uzasadnia swój wybór,
- wskazuje na mapie obiekty na różnych kontynentach,
4) opisuje skutki przepływu prądu w domowych urządzeniach
elektrycznych, opisuje i stosuje zasady bezpiecznego
obchodzenia się z urządzeniami elektrycznymi;
5) buduje prosty obwód elektryczny i wykorzystuje go do
sprawdzania przewodzenia prądu elektrycznego przez różne
ciała (substancje);
6) uzasadnia potrzebę i podaje sposoby oszczędzania energii
elektrycznej;
7) bada i opisuje właściwości magnesów oraz ich wzajemne
oddziaływanie, a także oddziaływanie na różne substancje;
8) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania,
wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu
11. Ziemia we Wszechświecie.
Uczeń:
1) opisuje kształt Ziemi z wykorzystaniem jej modelu –
globusa;
2) wymienia nazwy planet Układu Słonecznego i porządkuje je
według odległości od Słońca;
3) wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja
Kopernika;
4) bada doświadczalnie prostoliniowe rozchodzenie się światła
i jego konsekwencje, np. camera obscura, cień;
5) bada zjawisko odbicia światła: od zwierciadeł, powierzchni
rozpraszających, elementów odblaskowych; podaje przykłady
stosowania elementów odblaskowych dla bezpieczeństwa;
6) prezentuje za pomocą modelu ruch obiegowy i obrotowy
Ziemi;
7) odnajduje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a
zmianą dnia i nocy;
8) wykazuje zależność między ruchem obiegowym Ziemi a
zmianami pór roku.
12. Lądy i oceany. Uczeń:
1) wskazuje na globusie: bieguny, równik, południk zerowy i
180°, półkule, kierunki główne oraz lokalizuje kontynenty,
oceany i określa ich położenie względem równika i południka
podaje czy jest to kraina geograficzna, wyspa,
półwysep i inne
- wyjaśnia, co to jest plankton,
- wymienia czynniki niezbędne do zachodzenia
procesu fotosyntezy
- wymienia dwa nazwiska Polaków, którzy przyczynili
się do poznania różnych zakątków kuli ziemskiej,
- wskazuje na mapie trasy wybranych podróżnik
- wyjaśnia, dlaczego na Ziemi występują: czas lokalny,
czas słoneczny i czas urzędowy,
- wyjaśnia terminy: górowanie, przesilenie i równonoc.
- wymienia i wskazuje na mapie strefy oświetlenia
Ziemi,
- rozpoznaje linię brzegową rozwiniętą i linię
brzegową nierozwiniętą,
- opowiada o najdawniejszych oraz późniejszych
odkryciach geograficznych, które przyczyniły się do
zmiany sposobu myślenia o Ziemi oraz o wyprawie
Kolumba i Magellana
Dział – Krajobrazy Ziemi
- wymienia strefy roślinne występujące na Ziemi,
- określa położenie strefy klimatycznej i roślinnej w
stosunku do innych stref.
- wymienia cechy klimatu typowego dla obszarów zaj-
mowanych przez wilgotne lasy równikowe,
- prezentuje prostą zależność pokarmową występującą
w wilgotnym lesie równikowym.
- wymienia charakterystyczne cechy klimatu sawann,
- opisuje przystosowania organizmów do życia na
obszarach trawiastych,
- prezentuje prostą zależność pokarmową występującą
na sawannie.
- wskazuje na mapie świata występowanie obszarów
zajmowanych przez obszary trawiaste klimatu
umiarkowanego
- prezentuje prostą zależność pokarmową występującą
na stepie, pampie lub prerii.
- wymienia cechy klimatu obszarów pustynnych na
podstawie interpretacji wykresu klimatycznego,
zerowego;
2) wskazuje na mapie świata: kontynenty, oceany, równik,
południk zerowy i 180°, bieguny;
3) charakteryzuje wybrane organizmy oceanu, opisując ich
przystosowania w budowie zewnętrznej do życia na różnej
głębokości;
4) opisuje przebieg największych wypraw odkrywczych, w
szczególności Krzysztofa Kolumba i Ferdynanda Magellana.
13. Krajobrazy świata.
Uczeń:
1) charakteryzuje warunki klimatyczne i przystosowania do
nich wybranych organizmów w następujących krajobrazach
strefowych: lasu równikowego wilgotnego,sawanny, pustyni
gorącej, stepu, tajgi, tundry, pustyni lodowej;
2) opisuje krajobrazy świata, w szczególności: lasu
równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni gorącej, stepu,
tajgi, tundry, pustyni lodowej, rozpoznaje je na ilustracji oraz
lokalizuje na mapie;
3) rozpoznaje i nazywa organizmy roślinne i zwierzęce typowe
dla poznanych krajobrazów;
4) podaje przykłady współzależności między składnikami
krajobrazu, zwłaszcza między klimatem (temperatura
powietrza, opady atmosferyczne) a rozmieszczeniem roślin i
zwierząt.
15. Ruch i siły w przyrodzie.
Uczeń:
1) opisuje różne rodzaje ruchu;
2) interpretuje prędkość jako drogę przebytą w jednostce
czasu, wyznacza doświadczalnie prędkość swojego ruchu, np.
marszu lub biegu;
3) bada doświadczalnie siłę tarcia i oporu powietrza oraz
wody, określa czynniki, od których te siły zależą, podaje
przykłady zmniejszania i zwiększania siły tarcia i oporu w
przyrodzie i przez człowieka oraz ich wykorzystanie w życiu
- opisuje przystosowania organizmów do życia na pus
- wyjaśnia termin makia,
- wymienia przykładowe rośliny strefy śródziemno-
morskiej,
- wymienia ważniejsze miasta leżące w krajobrazie
śródziemnomorskim,
- uzasadnia, dlaczego jest to rejon atrakcyjny dla
turystów
opisuje krajobraz gór wysokich w porównaniu z
górami niskimi, np. Świętokrzyskimi poznanymi w
klasie 5.,
- opisuje klimat Alp, po stronie północnej i
południowej,
- wyjaśnia termin granica wieloletniego śniegu.
opisuje przystosowania roślin i zwierząt do życia w
tajdze,
- układa prosty łańcuch pokarmowy występujący w
tajdze
- wymienia, na podstawie interpretacji wykresu kli-
matycznego, cechy klimatu strefy okołobiegunowej,
- opisuje przystosowania roślin i zwierząt do życia w
tundrze
- podaje, na podstawie interpretacji wykresu
klimatycznego, cechy klimatu obszarów
okołobiegunowych,
- wskazuje przystosowania organizmów do życia na
obszarach Arktyki i Antarktydy
- opisuje położenie stref klimatycznych i
krajobrazowych,
- wymienia przykładowe rośliny i zwierzęta danej
strefy krajobrazowo-roślinnej,
- wymienia pojęcia poznane podczas omawiania
krajobrazów na Ziemi.
Dział - Bliżej fizyki
- przelicza jednostki masy i objętości,
- definiuje gęstość,
- na podstawie jednostki masy i objętości podaje
jednostkę gęstości
- wyjaśnia pojęcie układu odniesienia,
codziennym.
- wyjaśnia terminy tor i droga,
- wymienia jednostki czasu i potrafi je przeliczać,
- wymienia jednostki drogi i potrafi je przeliczać
- opisuje sposób wyznaczenia prędkości dowolnego
ciała.
- opisuje pozytywne i negatywne skutki oporów ruchu
w przyrodzie
- opisuje przepływ prądu elektrycznego,
- podaje przykłady przewodników i izolatorów
- opisuje za pomocą symboli elementy prostego
obwodu elektrycznego,
- wymienia warunki przepływu prąd elektrycznego w
obwodzie.
- określa miejsce podłączenia i sposób użytkowania
przykładowego urządzenia elektrycznego.
- krótko charakteryzuje wybrane źródła energii,
- podaje przykłady szkodliwego działania kwaśnych
opadów na rośliny.
- opisuje pojęcie biegunów magnetycznych.
- opisuje pole magnetyczne Ziemi,
- wyjaśnia znaczenie występowania pola magnetycz-
nego Ziemi dla niektórych zwierząt
opisuje ruch, biorąc pod uwagę, jego względność i
kształt toru,
- wymienia skutki działania sił tarcia i oporów ruchu,
- wymienia ciężar i rodzaje trących się powierzchni
jako własności siły tarcia,
- określa właściwości magnesów trwałych.
Dział – Osiągnięcia człowieka
- przedstawia przełomowe wydarzenia w dziejach
ludzkości,
- opisuje sposoby wytwarzania pierwszych naczyń
używanych przez człowieka
- wymienia ważne wydarzenia związane z podbojem
kosmosu
- wymienia podstawowe elementy sieci telekomuni-
kacyjnej, wymienia zastosowania komputera
- wymienia najważniejsze odkrycia w dziedzinie
zwalczania chorób zakaźnych i ich twórców oraz
określa, kiedy miały miejsce
- prezentuje sylwetki wybranych, sławnych Polaków.
- wymienia 3 agendy ONZ i określa ich główne
zadania,
- podaje przykłady polskich organizacji
charytatywnych i ich działalności
- krótko omawia, czym się zajmują: fizyka, chemia,
biologia i geografia.
Dział – Powtórzenie przed gimnazjum
- wymienia źródła wiedzy o tematyce przyrodniczej i
wskazuje ich znaczenie w formułowaniu wniosków z
obserwacji i doświadczeń,
- odróżnia próbę kontrolną od próby badawczej w
doświadczeniu,
- podaje przykłady dokumentowania obserwacji i do-
świadczeń przyrodniczych.
- opisuje poznane zjawiska,
- wyjaśnia poznane pojęcia.
- przedstawia na mapie pogody składniki za pomocą
znaków synoptycznych,
- opisuje, jakie są przyczyny powstawania tęczy,
-opisuje przyczyny występowania burz.
- podaje przykłady roślin rosnących w różnych środo-
wiskach,
- rozpoznaje pospolite gatunki nagonasiennych i
okrytonasiennych,
- podaje miejsce zachodzenia i cel procesu fotosyntezy.
- wymienia wspólne cechy zwierząt,
- opisuje podstawowe zasady opieki nad zwierzętami
domowym
- wymienia narządy budujące organizm człowieka i
określa ich przynależność do odpowiedniego układu,
- podaje funkcje wybranych układów narządów
człowieka
- podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą
zagrażać zdrowiu i życiu człowieka,
- wymienia podstawowe zasady bezpiecznego
zachowania się w domu.
- podaje propozycje asertywnego zachowania się
wobec presji otoczenia
- wymienia państwa graniczące z Polską, podaje od
której strony świata dane państwo jest naszym
sąsiadem.
- wymienia instytucje państwowe znajdujące się w
stolicy,
- wymienia nazwy i krótko omawia (w jednym zdaniu),
pasy rzeźby terenu w Polsce,
- opisuje, w jaki sposób można chronić przyrodę
- charakteryzuje ruchy Ziemi, określa wokół czego się
odbywa, czas trwania itp.
- charakteryzuje linię brzegową rozwiniętą i
nierozwiniętą.
Wymagania na ocenę dobrą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
4. Najbliższa okolica.
Uczeń:
2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na
lądzie;
4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności
życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na
przykładach obserwowanych organizmów;
5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje
podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się;
6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące
między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub
schematem;
10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w
wodzie;
11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w
jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy
zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia;
12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w
środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem;
13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca
Uczeń otrzymuje ocenę dobrą jeżeli spełnia
wymagania na ocenę dostateczną plus:
Dział Krajobrazy Polski
- charakteryzuje różne rodzaje skał i rozpoznaje je,
- podaje definicję pojęcia surowce mineralne, podaje
ich podział.
- określa położenie wybranego pasa krajobrazowego
względem pozostałych,
- wymienia charakterystyczne cechy dla danego pasa
krajobrazowego.
- wskazuje na mapie Europy drogę morską z Morza
Bałtyckiego na Morze Północne,
- opisuje zwyczaje rozrodcze ciernika lub igliczni.
- wyjaśnia, dlaczego wybrzeże klifowe się cofa,
- uzasadnia konieczność przestrzegania zakazu
chodzenia po wydmach i niszczenia
roślinności
- wyjaśnia, co oznacza pojęcie „krajobrazy naturalne”,
- opisuje znaczenie gospodarcze Pojezierzy
- krótko charakteryzuje każdą z nizin
środkowopolskich pod względem przyrodniczym
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla
okolicy;
14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i
ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i
próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby
6. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku
przyrodniczemu;
4) podaje przykłady miejsc w najbliższym otoczeniu, w
których zaszły korzystne i niekorzystne zmiany pod wpływem
działalności człowieka;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
6. Właściwości substancji.
Uczeń:
2) porównuje masy ciał o tej samej objętości, lecz wykonanych
z różnych substancji;
7) wykazuje doświadczalnie wpływ różnych substancji i ich
mieszanin (np. soli kuchennej, octu, detergentów) na wzrost i
rozwój roślin, dokumentuje i prezentuje wyniki
doświadczenia;
8) uzasadnia potrzebę segregacji odpadów, wskazując na
możliwość ich ponownego przetwarzania (powołując się na
właściwości substancji).
7.Krajobrazy Polski i Europy.
Uczeń:
1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i
góry;
i gospodarczym,
- opisuje wybraną nizinę na podstawie analizy map
tematycznych
- opisuje czynniki, które ukształtowały obszar Niziny
Mazowieckiej,
- rozpoznaje, na podstawie opisu, krainę geograficzną.
- charakteryzuje ustnie warunki przyrodnicze Wyżyny
Lubelskiej na podstawie mapy.
- charakteryzuje przyczyny powstania Górnośląskiego
Okręgu Przemysłowego,
- opisuje Wyżynę Śląską na podstawie map
tematyczny opisuje krajobraz Wyżyny
Krakowsko--Częstochowskiej,
- przedstawia walory turystyczne i rekreacyjne Jury.
- wyjaśnia, dlaczego Góry Świętokrzyskie są niskie,
- wyjaśnia powstanie gołoborzy.
- charakteryzuje piętra roślinne w Tatrach Wysokich
- krótko charakteryzuje obszary Natura 2000,
- opisuje wartości przyrodnicze wybranego parku
narodowego i krajobrazowego.
- na podstawie charakterystyki rozpoznaje daną krainę
geograficzną,
- charakteryzuje warunki naturalne i gospodarkę
regionu, w którym mieszka
Dział – Życie w glebie i w wodzie
- wyjaśnia etapy powstawania gleby,
- opisuje poziomy glebowe na schematycznym
profilu glebowym,
- wymienia rodzaj gleby w zależności od skały
macierzystej.
- określa rolę dżdżownic w podnoszeniu żyzności
gleby,
- podaje argumenty przeciwko wypalaniu traw,
- podaje przykłady słodkowodnych bezkręgowców,
- opisuje strefy występowania roślin w jeziorze,
Opisuje sposoby wymiany gazowej ślimaków i
małży,
- wymienia cechy charakterystyczne poznanych grup
zwierząt,
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
2) charakteryzuje wybrane krajobrazy Polski: gór wysokich,
wyżyny wapiennej, nizinny, pojezierny, nadmorski,
wielkomiejski, przemysłowy, rolniczy oraz wskazuje je na
mapie;
3) podaje przykłady zależności między cechami krajobrazu a
formami działalności człowieka;
4) wymienia formy ochrony przyrody stosowane w Polsce,
wskazuje na mapie parki narodowe, podaje przykłady
rezerwatów przyrody, pomników przyrody i gatunków
objętych ochroną, występujących w najbliższej okolicy;
6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa
sąsiadujące z Polską i ich stolice;
7) opisuje krajobrazy wybranych obszarów Europy
(śródziemnomorski, alpejski), rozpoznaje je na ilustracji oraz
lokalizuje na mapie.
8. Organizm człowieka.
Uczeń:
1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.
9. Zdrowie i troska o zdrowie.
- podaje przykłady ryb kostnych i chrzęstnych,
- opisuje przebieg rozmnażania i rozwoju płazów,
- rozpoznaje pospolite gatunki ryb ( z podziałem na
słodkowodne i morskie ) oraz płazów,
- porównuje budowę ryb i płazów.
Dział – Funkcjonowanie organizmów
- krótko omawia poszczególne czynności życiowe.
- opisuje przebieg fotosyntezy, uwzględnia rolę
chlorofilu,
- wyjaśnia znaczenie procesu fotosyntezy
- opisuje różnorodność przystosowań mięsożerców i
roślinożerców do zdobywania pokarmu
- wykazuje doświadczalnie, że czynnikiem niezbędnym
do spalania jest tlen,
- określa produkty spalania paliw ciekłych i stałych
przy swobodnym dostępie powietrza.
- podaje, co jest niezbędne do oddychania
komórkowego i co powstaje w wyniku tego procesu
- podaje przykłady sposobów bezpłciowego
rozmnażania się,
- wykazuje, że rośliny, podobnie jak zwierzęta,
rozmnażają się płciowo.
- określa, czym jest gatunek,
- wyjaśnia różnicę między samożywnością a
cudzożywnością,
- wyjaśnia różnicę między rozmnażaniem płciowym a
bezpłciowym.
Dział – Planeta Ziemia
- uzasadnia, że dzięki Słońcu może istnieć życie na
Ziemi,
- opisuje ruch planet Układu Słonecznego.
- charakteryzuje planety Układu Słonecznego.
- krótko charakteryzuje warstwy budujące Ziemię,
posługując się graficznym schematem budowy Ziemi.
- wskazuje na globusie półkulę północną i południową
oraz wschodnią i zachodnią,
- podaje cechy południków i równoleżników.
- wyjaśnia obserwowane zjawisko pozornego ruchu
Uczeń:
1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały,
pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w
niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania.
10. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie.
gwiazd na niebie,
- wyjaśnia zjawisko powstawania dnia i nocy jako
następstwo ruchu obrotowego Ziemi,
- wyjaśnia znaczenie utworzenia stref czasowych
- posługuje się terminami: zwrotnik Raka, zwrotnik
Koziorożca, koła podbiegunowe; wskazuje je na
globusie.
- wyjaśnia termin wszechocean,
- wyjaśnia znaczenie terminów: wyspa, półwysep,
przylądek, zatoka, cieśnina,
- określa, bez mapy, półkulę, na której leży dany
kontyn
- wskazuje na mapie granice między Afryką a Europą i
Afryką a Azją oraz między innymi kontynentami,
- wskazuje na mapie świata Australię.
- opisuje przystosowania organizmów do życia w
strefie przybrzeżnej i toni wodnej,
- układa prosty łańcuch pokarmowy występujący w
oceanie
- ocenia znaczenie podróży Kolumba i Magellana dla
rozwoju myśli geograficznej
- wyjaśnia konsekwencje ruchów Ziemi,
- wyjaśnia znaczenie utworzenia stref czasowych oraz
uzasadnia wprowadzenie czasu urzędowego,
- posługuje się terminami: zwrotnik Raka, zwrotnik
Koziorożca, koła podbiegunowe; wskazuje je na
globusie,
-wskazuje na mapie granice między Afryką a Europą i
Afryką a Azją oraz między innymi kontynentami
Dział – Krajobrazy Ziemi
- charakteryzuje strefy klimatyczne,
- opisuje strefy roślinne występujące na kuli ziemskiej,
- wymienia strefy leśne i bezleśne
- opisuje klimat wilgotnych lasów równikowych i
związane z nim warunki życia organizmów
- interpretuje dane przedstawione na wykresie
dotyczące średnich miesięcznych opadów i
temperatury powietrza.
- interpretuje dane przedstawione na wykresie
Uczeń:
3) wymienia źródła prądu elektrycznego i dobiera je do
odbiorników, uwzględniając napięcie elektryczne;
4) opisuje skutki przepływu prądu w domowych urządzeniach
elektrycznych, opisuje i stosuje zasady bezpiecznego
obchodzenia się z urządzeniami elektrycznymi;
5) buduje prosty obwód elektryczny i wykorzystuje go do
sprawdzania przewodzenia prądu elektrycznego przez różne
ciała (substancje);
6) uzasadnia potrzebę i podaje sposoby oszczędzania energii
elektrycznej;
7) bada i opisuje właściwości magnesów oraz ich wzajemne
oddziaływanie, a także oddziaływanie na różne substancje;
8) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania,
wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu
11. Ziemia we Wszechświecie.
Uczeń:
1) opisuje kształt Ziemi z wykorzystaniem jej modelu –
globusa;
2) wymienia nazwy planet Układu Słonecznego i porządkuje je
według odległości od Słońca;
3) wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja
Kopernika;
4) bada doświadczalnie prostoliniowe rozchodzenie się światła
i jego konsekwencje, np. camera obscura, cień;
5) bada zjawisko odbicia światła: od zwierciadeł, powierzchni
rozpraszających, elementów odblaskowych; podaje przykłady
stosowania elementów odblaskowych dla bezpieczeństwa;
6) prezentuje za pomocą modelu ruch obiegowy i obrotowy
Ziemi;
7) odnajduje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a
zmianą dnia i nocy;
8) wykazuje zależność między ruchem obiegowym Ziemi a
zmianami pór roku.
dotyczące średnich miesięcznych opadów i
temperatury powietrza,
- wymienia charakterystyczne cechy klimatu obszarów
zajmowanych przez step, pampę, prerię
- rozpoznaje na ilustracjach i nazywa rodzaje pustyń.
- uzasadnia, dlaczego świat zwierzęcy w krajobrazie
śródziemnomorskim jest ubogi,
-wymienia zwierzęta tej strefy.
- wymienia państwa, na obszarze których leżą Alpy,
określa, którą część kraju zajmują,
- opisuje piętra roślinne w Alpach w porównaniu z
piętrami roślinnymi w Tatrach (podobieństwa i
różnice),
- podaje przykładowe rośliny w danym piętrze.
- opisuje klimat umiarkowany chłodny i związane z
nim warunki życia organizmów w tajdze.
- porównuje strategie różnych zwierząt zapewniające
im przetrwanie zimy.
- opisuje klimat strefy okołobiegunowej i związane z
nim warunki życia w tundrze,
- układa prosty łańcuch pokarmowy występujący w
tundrze
- opisuje różnorodność organizmów zamieszkujących
obszary Arktyki i Antarktydy,
- układa prosty łańcuch pokarmowy występujący na
obszarach polarnych.
- omawia i charakteryzuje strefy klimatyczne i
krajobrazowe (roślinne) na Ziemi.
Dział – bliżej fizyki
- oblicza gęstość substancji, znając jej masę i objętość,
- interpretuje pojęcie masy i gęstości
- podaje przykład świadczący o względności ruchu,
- stosuje definicję prędkości do wyznaczenia jej
wartości.
- przelicza jednostki drogi, czasu i prędkości
- wyjaśnia, od czego zależy siła tarcia dwóch trących
się powierzchni
- opisuje wygląd i funkcję przewodu elektrycznego,
- podaje przykłady niebezpiecznego użytkowania
12. Lądy i oceany. Uczeń:
1) wskazuje na globusie: bieguny, równik, południk zerowy i
180°, półkule, kierunki główne oraz lokalizuje kontynenty,
oceany i określa ich położenie względem równika i południka
zerowego;
2) wskazuje na mapie świata: kontynenty, oceany, równik,
południk zerowy i 180°, bieguny;
3) charakteryzuje wybrane organizmy oceanu, opisując ich
przystosowania w budowie zewnętrznej do życia na różnej
głębokości;
4) opisuje przebieg największych wypraw odkrywczych, w
szczególności Krzysztofa Kolumba i Ferdynanda Magellana.
13. Krajobrazy świata.
Uczeń:
1) charakteryzuje warunki klimatyczne i przystosowania do
nich wybranych organizmów w następujących krajobrazach
strefowych: lasu równikowego wilgotnego,sawanny, pustyni
gorącej, stepu, tajgi, tundry, pustyni lodowej;
2) opisuje krajobrazy świata, w szczególności: lasu
równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni gorącej, stepu,
tajgi, tundry, pustyni lodowej, rozpoznaje je na ilustracji oraz
lokalizuje na mapie;
3) rozpoznaje i nazywa organizmy roślinne i zwierzęce typowe
dla poznanych krajobrazów;
4) podaje przykłady współzależności między składnikami
krajobrazu, zwłaszcza między klimatem (temperatura
powietrza, opady atmosferyczne) a rozmieszczeniem roślin i
zwierząt.
15. Ruch i siły w przyrodzie.
Uczeń:
1) opisuje różne rodzaje ruchu;
2) interpretuje prędkość jako drogę przebytą w jednostce
urządzeń elektryczny
- rysuje schemat obwodu elektrycznego na podstawie
jego rzeczywistego wyglądu,
- łączy elementy obwodu elektrycznego na podstawie
narysowanego schematu.
- opisuje zasadę bezpiecznego użytkowania
przykładowego urządzenia elektrycznego.
- uzasadnia pojęcia: odnawialne i nieodnawialne źródła
energii,
- wyjaśnia szkodliwy wpływ na środowisko produktów
spalania paliw kopalnych
- rozróżnia bieguny magnetyczna oraz określa je za
pomocą symbolu i koloru.
- buduje własny kompas,
- buduje własny elektromagnes
- przelicza jednostki masy i objętości,
- przelicza jednostki drogi, czasu i prędkości,
- opisuje przepływ prądu elektrycznego w
przewodniku,
- opisuje pole magnetyczne Ziemi.
Dział – Osiągnięcia człowieka
- wyjaśnia znaczenie metod posługiwania się ogniem,
- opisuje wpływ hutnictwa szkła na rozwój nauk
przyrodniczych
- wskazuje w kolejności chronologicznej wydarzenia
związane z podbojem kosmosu
- podaje przeznaczenie podstawowych elementów sieci
telekomunikacyjnej,
- przedstawia zasadę działania telefonu.
- wyjaśnia zasadę działania szczepionki oraz
antybiotyków,
- podaje przykłady narządów, które można
przeszczepiać
- zestawia nazwiska sławnych Polaków z dziedziną
wiedzy i okresem działalności
-wymienia i krótko opisuje główne problemy
ludzkości.
-podaje przykłady zagadnień fizycznych, chemicznych,
biologicznych i geograficznych, które były omawiane
czasu, wyznacza doświadczalnie prędkość swojego ruchu, np.
marszu lub biegu;
3) bada doświadczalnie siłę tarcia i oporu powietrza oraz
wody, określa czynniki, od których te siły zależą, podaje
przykłady zmniejszania i zwiększania siły tarcia i oporu w
przyrodzie i przez człowieka oraz ich wykorzystanie w życiu
codziennym.
na lekcjach przyrody
Dział – Powtórzenie przed gimnazjum
- wyjaśnia znaczenie obserwacji i doświadczeń w
poznawaniu przyrody,
- wskazuje różnice między próbą badawczą i próbą
kontrolną,
- wyjaśnia, czym się różni obserwacja od
doświadczenia przyrodniczego.
- posługuje się drobinowym modelem budowy materii,
- określa warunki, w których zachodzą poznane
zjawiska
- wymienia przyrządy, za pomocą których mierzymy
poszczególne składniki pogody,
- opisuje pogodę na podstawie mapy synoptycznej lub
komunikatu słownego
- podaje funkcje organów roślinnych
- porównuje ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki,
- klasyfikuje pospolite zwierzęta różnych środowisk do
głównych grup systematycznych
- podaje przykłady komórek budujących ciało
człowieka,
- podaje przykłady tkanek budujących ciało człowieka.
- uzasadnia konieczność zachowania postawy
asertywnej wobec presji otoczenia,
- wymienia podstawowe zasady postępowania z
produktami spożywczymi.
- opisuje zasady właściwego odżywiania się omawia
podział administracyjny Polski,
- określa położenie pasów rzeźby terenu względem
siebie.
- wymienia wszystkie następstwa ruchów Ziemi.
- wyjaśnia pojęcie wszechoceanu,
- charakteryzuje dno oceaniczne
Wymagania na ocenę bardzo dobrą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
4. Najbliższa okolica.
Uczeń:
2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na
lądzie;
4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności
życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na
przykładach obserwowanych organizmów;
5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje
podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się;
6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące
między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub
schematem;
10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w
wodzie;
11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w
jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy
zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia;
12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w
środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem;
13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca
zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla
okolicy;
14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i
ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i
próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby
6. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku
przyrodniczemu;
Uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą jeżeli spełnia
wymagania na ocenę dobrą plus:
Dział - Krajobrazy Polski
- podaje przykłady gospodarczego wykorzystania
surowców mineralnych.
- podaje różnice między pasami krajobrazowymi,
- rozpoznaje pasy krajobrazowe na podstawie opisu
- wskazuje na schemacie przedstawiającym głębokość
morza miejsce występowania zielenic, brunatnic i
krasnorostów oraz uzasadnia ich umiejscowienie,
- wyjaśnia, dlaczego w morzu Bałtyckim żyje wiele
organizmów słodkowodnych.
- wyjaśnia, jak powstały Żuławy Wiślane
- wyjaśnia, dlaczego na pojezierzach występuje dużo
jezior,
- analizuje problem degradacji środowiska naturalnego
w powiązaniu z formami działalności człowieka
- wymienia różnice krajobrazowe między nizinami,
- ocenia znaczenie gospodarcze danej niziny w skali
kraju. Mapy tematyczne danego regionu,
- charakteryzuje rzeki na Nizinie Mazowieckiej,
- opisuje warunki przyrodnicze w Kotlinie
Warszawskiej.
- wyjaśnia, dlaczego na Wyżynie Lubelskiej rozwinął
się głównie przemysł spożywczy.
- ocenia znaczenie gospodarcze Wyżyny Śląskiej,
- ocenia szanse i zagrożenia życia mieszkańców
Wyżyny Śląskiej.
- omawia pochodzenie skał wapiennych,
- uzasadnia, utworzenie Ojcowskiego Parku
Narodowego.
- uzasadnia określenie, że Góry Świętokrzyskie są
kolebką polskiego górnictwa i hutnictwa,
- ocenia Góry Świętokrzyskie pod względem
atrakcyjności turystycznej
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
4) podaje przykłady miejsc w najbliższym otoczeniu, w
których zaszły korzystne i niekorzystne zmiany pod wpływem
działalności człowieka;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
6. Właściwości substancji.
Uczeń:
2) porównuje masy ciał o tej samej objętości, lecz wykonanych
z różnych substancji;
7) wykazuje doświadczalnie wpływ różnych substancji i ich
mieszanin (np. soli kuchennej, octu, detergentów) na wzrost i
rozwój roślin, dokumentuje i prezentuje wyniki
doświadczenia;
8) uzasadnia potrzebę segregacji odpadów, wskazując na
możliwość ich ponownego przetwarzania (powołując się na
właściwości substancji).
7.Krajobrazy Polski i Europy.
Uczeń:
1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i
góry;
2) charakteryzuje wybrane krajobrazy Polski: gór wysokich,
wyżyny wapiennej, nizinny, pojezierny, nadmorski,
wielkomiejski, przemysłowy, rolniczy oraz wskazuje je na
mapie;
3) podaje przykłady zależności między cechami krajobrazu a
formami działalności człowieka;
4) wymienia formy ochrony przyrody stosowane w Polsce,
wskazuje na mapie parki narodowe, podaje przykłady
rezerwatów przyrody, pomników przyrody i gatunków
objętych ochroną, występujących w najbliższej okolicy;
6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa
sąsiadujące z Polską i ich stolice;
7) opisuje krajobrazy wybranych obszarów Europy
(śródziemnomorski, alpejski), rozpoznaje je na ilustracji oraz
- opisuje Tatrzański Park Narodowy,
- wyjaśnia pojęcia: grań, turnia, żleb.
- uzasadnia, dlaczego tworzenie obszarów chronionych
jest skuteczną metodą ochrony przyrody.
- charakteryzuje każdą z krain geograficznych,
- porównuje warunki naturalne i gospodarkę różnych
krain geograficznych Polski,
- ocenia znaczenie danej krainy geograficznej pod
względem gospodarczym i turystycznym
Dział – Życie w glebie i w wodzie ( bdb )
- opisuje znaczenie gleby jako bogactwa naturalnego,
- porównuje glebę bielicową, brunatną i czarnoziem
- podaje różnice między glebą leśną a glebą
wykorzystywaną pod uprawy rolnicze,
- wyjaśnia, dlaczego po przeprowadzonej obserwacji
organizmy należy wypuścić w tym miejscu, skąd
zostały pobrane
- wykazuje różnice w warunkach życia w wodzie i na
lądzie, wynikające z warunków środowiska,
- określa czym jest plankton i jakie jest jego znaczenie,
- omawia strefowość życia w wodzie,
- porównuje poznane grupy bezkręgowców,
- opisuje przebieg rozmnażania się ryb,
- uzasadnia konieczność ochrony płazów,
Dział – Różnorodność organizmów lądowych ( bdb )
- podaje przykłady zależności organizmów lądowych
od światła,
- uzasadnia korzyści płynące dla roślin z wytworzenia
nasion i owoców,
- podaje przykłady paprotników chronionych,
- rozpoznaje i krótko charakteryzuje widłaki oraz
skrzypy,
- porównuje mchy i paprocie,
- wykazuje, że rozmnażanie się i rozwój gadów
stanowią przystosowanie do życia na lądzie,
- opisuje rozmnażanie i rozwój ptaków,
- porównuje torbacze, stekowce i łożyskowce,
lokalizuje na mapie.
8. Organizm człowieka.
Uczeń:
1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.
9. Zdrowie i troska o zdrowie.
Uczeń:
1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
Dział – Funkcjonowanie organizmów
- wyjaśnia na przykładach, na czym polega reagowanie
na bodźce,
- opisuje znaczenie roślin w życiu człowieka,
- charakteryzuje płynożerców i planktonożerców – ich
przystosowania do zdobycia pokarmu,
- podaje przykłady egzotycznych roślinożerców i
mięsożerców, prawidłowo określa kontynent, na
którym żyją,
- uzasadnia, że spalanie jest źródłem energii,
- określa produkty spalania paliw ciekłych i stałych w
warunkach niedoboru powietrza,
- określa sposób wykonywania wymiany gazowej przez
rośliny,
- wskazuje, ze oddychanie jest związane z
odżywianiem,
- porównuje rozmnażanie się płciowe i bezpłciowe,
- opisuje przebieg fotosyntezy,
- podaje, co jest potrzebne do spalania i co powstaje w
jego wyniku,
- porównuje sposoby wykonywania czynności
życiowych przez rośliny i zwierzęta,
Dział - planeta Ziemia
- opisuje budowę Układu Słonecznego,
- wymienia powody, dla których Pluton przestał być
planetą,
- porównuje cechy klimaty wybranej planety i Ziemi
oraz wyjaśnia, dlaczego panują na niej warunki
niesprzyjające życiu,
- wykreśla według opisu diagram słupkowy
rozpowszechnienia niektórych substancji prostych (
pierwiastków głównych ) budujących skorupę ziemską,
- uzasadnia, że globus jest dobrym modelem naszej
planety,
- uzasadnia wprowadzenie w niektórych państwach
czasu urzędowego,
- na podstawie map stref czasowych w atlasie
odczytuje różnice czasu w różnych miejscach na Ziemi,
- wskazuje rysunek przedstawiający położenie Ziemi w
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały,
pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w
niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania.
10. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie.
Uczeń:
3) wymienia źródła prądu elektrycznego i dobiera je do
odbiorników, uwzględniając napięcie elektryczne;
4) opisuje skutki przepływu prądu w domowych urządzeniach
elektrycznych, opisuje i stosuje zasady bezpiecznego
obchodzenia się z urządzeniami elektrycznymi;
5) buduje prosty obwód elektryczny i wykorzystuje go do
sprawdzania przewodzenia prądu elektrycznego przez różne
ciała (substancje);
6) uzasadnia potrzebę i podaje sposoby oszczędzania energii
elektrycznej;
7) bada i opisuje właściwości magnesów oraz ich wzajemne
oddziaływanie, a także oddziaływanie na różne substancje;
stosunku do Słońca w dniach przesileń i równonocy,
- wyjaśnia, w jaki sposób położenie Słońca w stosunku
do osi ziemskiej warunkuje oświetlenie Ziemi,
- rozpoznaje i wskazuje rysunki przedstawiające
położenie Ziemi w stosunku do Słońca w dniach
rozpoczynających pory roku,
- opisuje budowę dna oceanicznego, wskazuje na
mapie : szelf, stok kontynentalny, rów oceaniczny,
grzbiet oceaniczny,
- wymienia czynniki mające wpływ na zasolenie mórz i
oceanów,
- opisuje położenie Australii w stosunku do innych
kontynentów, uzasadnia różnice w florze i faunie
między Australią a innymi kontynentami ( relikty,
endemity ),
- podaje powierzchnię kontynentów – od największego
do najmniejszego,
- wyjaśnia różnice w sposobie odżywiania się
fitoplanktonu i zooplanktonu,
- wyjaśnia, jak odżywiają się organizmy w głębinach
oceanicznych,
- wyjaśnia, dlaczego wiek XV i XVI nazwano erą
wielkich odkryć geograficznych,
- opowiada o zdobywcach biegunów ziemskich, podaje
ich nazwiska,
- wyjaśnia, w jaki sposób położenie Słońca w stosunku
do osi ziemskiej warunkuje oświetlenie Ziemi,
- rozpoznaje i wskazuje rysunki przedstawiające
położenie Ziemi w stosunku do Słońca w dniach
rozpoczynających pory roku,
- wyjaśnia zależność pór roku od wysokości Słońca nad
widnokręgiem,
- wyjaśnia budowę dna oceanicznego oraz pojęcie
wszechoceanu,
- wymienia czynniki mające wpływ na zasolenia mórz i
oceanów,
- analizuje, porównuje mapy tematyczne różnych
kontynentów, wyciąga wnioski,
- ocenia znaczenie odkryć geograficznych dla tempa
rozwoju świata
8) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania,
wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu
11. Ziemia we Wszechświecie.
Uczeń:
1) opisuje kształt Ziemi z wykorzystaniem jej modelu –
globusa;
2) wymienia nazwy planet Układu Słonecznego i porządkuje je
według odległości od Słońca;
3) wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja
Kopernika;
4) bada doświadczalnie prostoliniowe rozchodzenie się światła
i jego konsekwencje, np. camera obscura, cień;
5) bada zjawisko odbicia światła: od zwierciadeł, powierzchni
rozpraszających, elementów odblaskowych; podaje przykłady
stosowania elementów odblaskowych dla bezpieczeństwa;
6) prezentuje za pomocą modelu ruch obiegowy i obrotowy
Ziemi;
7) odnajduje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a
zmianą dnia i nocy;
8) wykazuje zależność między ruchem obiegowym Ziemi a
zmianami pór roku.
12. Lądy i oceany. Uczeń:
1) wskazuje na globusie: bieguny, równik, południk zerowy i
180°, półkule, kierunki główne oraz lokalizuje kontynenty,
oceany i określa ich położenie względem równika i południka
zerowego;
2) wskazuje na mapie świata: kontynenty, oceany, równik,
południk zerowy i 180°, bieguny;
3) charakteryzuje wybrane organizmy oceanu, opisując ich
przystosowania w budowie zewnętrznej do życia na różnej
głębokości;
4) opisuje przebieg największych wypraw odkrywczych, w
szczególności Krzysztofa Kolumba i Ferdynanda Magellana.
13. Krajobrazy świata.
Dział – Krajobrazy Ziemi
- wskazuje różnice między strefami klimatycznymi i
roślinnymi i je uzasadnia,
- podaje przykłady wpływu różnych czynników
przyrodniczych na powstanie stref roślinnych,
- uzasadnia różnice między strefami klimatycznymi,
- interpretuje dane dotyczące średnich miesięcznych
opadów i temperatury powietrza przedstawionych na
wykresie,
- opisuje klimat obszarów trawiastych – sawann – oraz
związane z nim warunki życia organizmów,
- opisuje klimat obszarów trawiastych – prerii, pampy,
stepu, puszty oraz związane z nim warunki życia
organizmów,
- wyjaśnia, dlaczego obecnie obszary trawiaste – stepy
– są nazywane spichlerzem świata,
- opisuje klimat pustyń i związane z nim warunki życia
organizmów,
- analizuje wykresy klimatyczne i charakteryzuje
klimat śródziemnomorski,
- wyjaśnia, jak zmieniła się roślinność tego regionu na
przestrzeni wieków,
- wyjaśnia, dlaczego Alpy nazywamy barierą
klimatyczną,
- wyjaśnia przyczyny różnic w klimacie na stokach
południowych i północnych Alp,
- wyjaśnia etapy powstawania lodu lodowcowego w
kotłach lodowcowych w Alpach
- wyjaśnia powstawanie jęzorów lodowcowych,
- wymienia, na podstawie interpretacji klimatogramu,
cechy klimatu umiarkowanego chłodnego,
- wyjaśnia termin wieloletnia zmarzlina,
- wymienia charakterystyczne rośliny i zwierzęta
zamieszkujące tundrę Arktyki, wskazując te zwierzęta,
które żyją tam stale i te, które pojawiają się tylko
latem,
- wskazuje różnice klimatyczne i roślinne między
strefami,
- podaje przykłady i uzasadnia występowanie
Uczeń:
1) charakteryzuje warunki klimatyczne i przystosowania do
nich wybranych organizmów w następujących krajobrazach
strefowych: lasu równikowego wilgotnego,sawanny, pustyni
gorącej, stepu, tajgi, tundry, pustyni lodowej;
2) opisuje krajobrazy świata, w szczególności: lasu
równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni gorącej, stepu,
tajgi, tundry, pustyni lodowej, rozpoznaje je na ilustracji oraz
lokalizuje na mapie;
3) rozpoznaje i nazywa organizmy roślinne i zwierzęce typowe
dla poznanych krajobrazów;
4) podaje przykłady współzależności między składnikami
krajobrazu, zwłaszcza między klimatem (temperatura
powietrza, opady atmosferyczne) a rozmieszczeniem roślin i
zwierząt.
15. Ruch i siły w przyrodzie.
Uczeń:
1) opisuje różne rodzaje ruchu;
2) interpretuje prędkość jako drogę przebytą w jednostce
czasu, wyznacza doświadczalnie prędkość swojego ruchu, np.
marszu lub biegu;
3) bada doświadczalnie siłę tarcia i oporu powietrza oraz
wody, określa czynniki, od których te siły zależą, podaje
przykłady zmniejszania i zwiększania siły tarcia i oporu w
przyrodzie i przez człowieka oraz ich wykorzystanie w życiu
codziennym.
krajobrazów astrefowych,
- wyjaśnia znaczenie nowopoznanych pojęć i posługuje
się nimi.
Dział – Bliżej fizyki
- interpretuje gęstość jako wielkość fizyczną,
- oblicza gęstość substancji znając jej masę i objętość,
- prezentuje symbole literowe prędkości, drogi i czasu
oraz formułuje matematyczną definicję prędkości,
- oblicza prędkość poruszających się ciał, znając drogę
i czas jej przebycia,
- podaje, w jaki sposób można zmniejszyć lub
zwiększyć siłę tarcia,
- wyjaśnia pojęcia przewodnika i izolatora,
- wymienia napięcie, jako cechę charakteryzującą
źródła energii elektrycznej,
- wyjaśnia zabezpieczenia obwodu elektrycznego w
naszych domach,
- wymienia sytuacje, w jakich może dojść do porażenia
prądem elektrycznym,
- prezentuje na wybranym przykładzie zasadę działania
prostego urządzenia elektrycznego,
- uzasadnia korzyści płynące z oszczędzania energii,
- opisuje pole magnetyczne wokół magnesu
sztabkowego i podkowiastego,
- wyjaśnia, co pokazuje igła magnetyczna,
Dział – Osiągnięcia człowieka
- przedstawia zalety i wady materiałów pisarskich
stosowanych w historii ludzkości,
- wymienia powody, dla których ludzie chcą poznawać
kosmos,
- porównuje zasady działania telefonii stacjonarnej i
komórkowej ( mobilnej ),
- wyjaśnia na czym polega miażdżyca,
- omawia dokonania polskich uczonych i wynalazców,
- przedstawia ideę rozwoju zrównoważonego,
- podaje przykłady metod badawczych stosowanych w
fizyce, chemii, biologii, geografii,
- uzasadnia znaczenie nauk przyrodniczych dla
rozwoju cywilizacji ludzkiej.
Dział – Powtórzenie przed gimnazjum ( bdb )
- określa warunki, w których pozostaje próba badawcza
i próba kontrolna doświadczenia przyrodniczego,
- planuje kartę obserwacji przyrodniczej,
- opisuje znaczenie karty pracy doświadczenia,
- definiuje poznane pojęcia,
- opisuje poznane zjawiska posługując się schematem
lub modelem,
- porównuje prędkość dźwięku i prędkość światła,
- rozróżnia mchy, paprocie, skrzypy, widłaki,
- wymienia warunki niezbędne do przebiegu
fotosyntezy,
- porównuje pierścienice, skorupiaki, pajęczaki, owady
i mięczaki,
- wskazuje przystosowania ryb do życia w wodzie,
- wskazuje przystosowania ptaków do lotu,
- opisuje tkankę jako zespół komórek,
- opisuje układy narządów budujących organizm
człowieka,
- podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii, wirusów
na zdrowie człowieka,
- charakteryzuje poszczególne pasy rzeźby terenu
Polski,
- wyjaśnia, na jakiej podstawie wydzielono pasy
krajobrazowe w Polsce,
- na podstawie opisu cech krajobrazu rozpoznaje i
podaje nazwę pasa rzeźby terenu,
- opisuje formy ochrony przyrody w Polsce,
- podaje co najmniej 5 cech charakteryzujących Ziemię
jako planetę,
- charakteryzuje kontynenty, określając ich położenie,
linię brzegową i inne cechy,
-wyjaśnia, dlaczego na Ziemi występują strefy
oświetlenia Ziemi i dlaczego na ich obszarze występują
strefy klimatyczne,
- charakteryzuje strefy klimatyczne Ziemi.
Wymagania na ocenę celującą
Wymagania ogólne
ujęte w podstawie programowej
Treści nauczania
ujęte w Podstawie programowej
Wymagania
I. Zaciekawienie światem
przyrody.
Uczeń:
- stawia pytania dotyczące
zjawisk zachodzących w
przyrodzie
- prezentuje postawę badawczą
w poznawaniu prawidłowości
świata przyrody przez
poszukiwanie odpowiedzi na
pytania: dlaczego?, jak jest?, co
się stanie gdy?
II. Stawianie hipotez na temat
zjawisk i procesów
zachodzących w przyrodzie i
ich weryfikacja.
Uczeń:
- przewiduje przebieg
niektórych zjawisk i procesów
przyrodniczych,
- wyjaśnia proste zależności
między zjawiskami,
- przeprowadza obserwacje,
doświadczenia według
instrukcji,
- rejestruje ich wyniki w różnej
formie oraz je objaśnia,
używając prawidłowej
terminologii
III. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
przyrodniczej.
4. Najbliższa okolica.
Uczeń:
2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na
lądzie;
4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności
życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na
przykładach obserwowanych organizmów;
5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje
podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się;
6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące
między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub
schematem;
10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w
wodzie;
11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w
jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy
zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia;
12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w
środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem;
13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca
zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla
okolicy;
14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i
ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i
próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby
6. Człowiek a środowisko.
Uczeń:
2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole,
w miejscu zabawy na stan środowiska;
3) proponuje działania sprzyjające środowisku
przyrodniczemu;
Uczeń otrzymuje ocenę celującą gdy spełnia
wymagania na ocenę bardzo dobrą plus:
Dział – Krajobrazy Polski
- opisuje pochodzenie skal,
- wyjaśnia powstawanie skał osadowych,
- analizuje mapy tematyczne i na ich podstawie
wnioskuje o warunkach przyrodniczych danego pasa
krajobrazowego,
- tworzy spójny opis danego pasa krajobrazowego,
- wymienia przyczyny niewielkiego zasolenia Morza
Bałtyckiego,
- uzasadnia, dlaczego betonowanie brzegów morskich
źle wpływa na organizmy żyjące w Bałtyku,
- opisuje, jak powstają mierzeje i jeziora przybrzeżne,
- wyjaśnia genezę głównych form polodowcowych na
pojezierzach,
- wyjaśnia ( na podstawie dostępnych źródeł informacji
) sposób powstania krajobrazu pasa nizin,
- analizuje i ocenia pozycję Niziny Mazowieckiej pod
względem przyrodniczym i gospodarczym,
- ocenia znaczenie Wyżyny Lubelskiej dla gospodarki
kraju,
- ocenia znaczenie Wyżyny Śląskiej dla gospodarki
kraju,
- wyjaśnia proces krasowienia skał wapiennych na
podstawie różnych informacji i źródeł,
- opisuje genezę Gór Świętokrzyskich oraz wyjaśnia
obecny ich wygląd,
- uzasadnia powstanie Świętokrzyskiego Parku
Narodowego,
- wyjaśnia różnice w krajobrazie Tatr Wysokich i
Zachodnich,
- uzasadnia, że krajobraz Tatr Wysokich jest
przykładem krajobrazu wysokogórskiego –
alpejskiego,
Uczeń:
- orientuje się w otaczającej go
przestrzeni przyrodniczej i
kulturowej,
- rozpoznaje sytuacje
zagrażające zdrowiu i życiu
oraz podejmuje działania
zwiększające bezpieczeństwo
własne i innych,
- świadomie działa na rzecz
ochrony własnego zdrowia
IV. Poszanowanie przyrody.
Uczeń:
- zachowuje się w środowisku
zgodnie z obowiązującymi
zasadami,
- działa na rzecz ochrony
przyrody i dorobku
kulturowego społeczności
V. Obserwacje, pomiary i
doświadczenia.
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł
informacji ( własnych
obserwacji, badań,
doświadczeń, tekstów, map,
tabel, fotografii, filmów),
- wykonuje pomiary i korzysta
z instrukcji słownej, tekstowej,
graficznej,
- dokumentuje i prezentuje
wyniki obserwacji i
doświadczeń,
- stosuje technologie
informacyjno – komunikacyjne
4) podaje przykłady miejsc w najbliższym otoczeniu, w
których zaszły korzystne i niekorzystne zmiany pod wpływem
działalności człowieka;
5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu
środowiska na zdrowie człowieka.
6. Właściwości substancji.
Uczeń:
2) porównuje masy ciał o tej samej objętości, lecz wykonanych
z różnych substancji;
7) wykazuje doświadczalnie wpływ różnych substancji i ich
mieszanin (np. soli kuchennej, octu, detergentów) na wzrost i
rozwój roślin, dokumentuje i prezentuje wyniki
doświadczenia;
8) uzasadnia potrzebę segregacji odpadów, wskazując na
możliwość ich ponownego przetwarzania (powołując się na
właściwości substancji).
7.Krajobrazy Polski i Europy.
Uczeń:
1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i
góry;
2) charakteryzuje wybrane krajobrazy Polski: gór wysokich,
wyżyny wapiennej, nizinny, pojezierny, nadmorski,
wielkomiejski, przemysłowy, rolniczy oraz wskazuje je na
mapie;
3) podaje przykłady zależności między cechami krajobrazu a
formami działalności człowieka;
4) wymienia formy ochrony przyrody stosowane w Polsce,
wskazuje na mapie parki narodowe, podaje przykłady
rezerwatów przyrody, pomników przyrody i gatunków
objętych ochroną, występujących w najbliższej okolicy;
6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa
sąsiadujące z Polską i ich stolice;
7) opisuje krajobrazy wybranych obszarów Europy
(śródziemnomorski, alpejski), rozpoznaje je na ilustracji oraz
- porównuje różne formy ochrony przyrody,
- ocenia warunki przyrodnicze i gospodarcze każdej
krainy geograficznej,
- zdobywa informacje w innych źródłach wiedzy i
tworzy spójne opisy charakteryzujące daną krainę
geograficzną.
Dział – Życie w glebie i w wodzie
- rozpoznaje rodzaje gleb na podstawie ich profili,
- wyjaśnia, jak gruzełkowata budowa gleby wpływa na
życie roślin,
- opisuje strefy występowania roślin w jeziorze,
- podaje przykład łańcucha pokarmowego w
środowisku słodkowodnym,
- opisuje przebieg rozwoju owadów,
- wyjaśnia zasadę działania pęcherza pławnego,
- wskazuje związek między elementami budowy ciała
płazów a środowiskami, w których żyją,
- porównuje rozmnażanie się oraz rozwój ryb i płazów.
Dział – Różnorodność organizmów lądowych
- uzasadnia, że środowiska lądowe są różnorodne pod
względem panujących warunków,
- porównuje rośliny okrytonasienne i nagonasienne,
- opisuje powstawanie i znaczenie torfowisk,
- uzasadnia konieczność ochrony gadów,
- podaje przykłady gadów kopalnych,
- wskazuje cechy budowy wewnętrznej ptaka
świadczące o przystosowaniu do lotu,
- wykazuje różnorodność ssaków,
- wykazuje związek między rozwojem zarodkowym
gadów, ptaków i ssaków a uniezależnieniem od
środowiska wodnego.
Dział – Funkcjonowanie organizmów
- wskazuje różnice w realizacji czynności życiowych
między roślinami a zwierzętami,
- podaje, jakie organizmy są głównymi producentami
na lądach i w wodach,
- wskazuje różnice między pokarmem roślinnym a
lokalizuje na mapie.
8. Organizm człowieka.
Uczeń:
1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm
człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy,
krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy
tych układów:
4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas
dojrzewania płciowego;
5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do
spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania:
dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy;
6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska
zewnętrznego;
10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła
na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów.
9. Zdrowie i troska o zdrowie.
Uczeń:
1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych
gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na
zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające
chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie;
3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;
4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena
skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży);
5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów
wzroku i słuchu;
6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w
utrzymaniu zdrowia;
7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z
zwierzęcym i wynikające z tego konsekwencje dla
roślinożerców,
- identyfikuje doświadczalnie produkty spalania i
oddychania: dwutlenek węgla, parę wodną,
- dostrzega analogię między oddychaniem a spalaniem
( np. drewna lub drewna ),
- uzasadnia, dlaczego pewne organizmy należą do
jednego gatunku, a inne nie,
- porównuje oddychanie i spalanie.
Dział – Planeta Ziemia
- porównuje historyczne hipotezy ( poglądy ) dotyczące
Układu Słonecznego,
- opisuje różne obiekty astronomiczne,
- uzasadnia podział substancji budujących skorupę
ziemską na proste i złożone,
- wymienia cechy poznanych globusów,
- wyjaśnia, jakie znaczenie dla życia na Ziemi ma
nachylenie osi ziemskiej do płaszczyzny obrotu,
- oblicza godzinę czasu lokalnego na podstawie
długości geograficznej,
- opisuje pozostałe ( nie ujęte w podręczniku ) skutki
ruchu obrotowego Ziemi,
- samodzielnie wykonuje rysunki przedstawiające
położenie Słońca i Ziemi w dniach rozpoczynających
daną porę roku,
- wyjaśnia zależność pór roku od wysokości Słońca nad
widnokręgiem,
- wyjaśnia, w jaki sposób dany czynnik wpływa na
zmianę zasolenia mórz i oceanów ( zwiększa,
zmniejsza i dlaczego ),
- wymienia przykładowe ( największe ) państwa leżące
na poszczególnych kontynentach,
- wskazuje na mapie ( wymienione przez nauczyciela )
większe krainy geograficzne, pasma górskie, szczyty,
rzeki, jeziora na różnych kontynentach,
- analizuje, porównuje mapy tematyczne różnych
kontynentów, wyciąga wnioski,
- układa prosty łańcuch pokarmowy występujący w
głębinach morskich,
uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw
ruchowych oraz poruszania się po drodze;
8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych
urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania,
ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych
sytuacjach;
9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały,
pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w
niedozwolonych miejscach);
10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na
opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów
zgodnie z ich przeznaczeniem;
11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania
się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami
elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;
12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji
psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje
asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia;
13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania.
10. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie.
Uczeń:
3) wymienia źródła prądu elektrycznego i dobiera je do
odbiorników, uwzględniając napięcie elektryczne;
4) opisuje skutki przepływu prądu w domowych urządzeniach
elektrycznych, opisuje i stosuje zasady bezpiecznego
obchodzenia się z urządzeniami elektrycznymi;
5) buduje prosty obwód elektryczny i wykorzystuje go do
sprawdzania przewodzenia prądu elektrycznego przez różne
ciała (substancje);
6) uzasadnia potrzebę i podaje sposoby oszczędzania energii
elektrycznej;
7) bada i opisuje właściwości magnesów oraz ich wzajemne
oddziaływanie, a także oddziaływanie na różne substancje;
- porównuje warunki występujące w poszczególnych
strefach morza, oceanu,
- ocenia znaczenie ery wielkich odkryć geograficznych
dla rozwoju świata,
- ocenia znaczenie odkryć geograficznych dla tempa
rozwoju świata w XX i XXI w.
- na podstawie mapy stref czasowych w atlasie
odczytuje różnice czasu w różnych miejscach na Ziemi,
Dział – Krajobrazy Ziemi
- uzasadnia występowanie krajobrazów astrefowych,
- podaje przykłady krajobrazów astrefowych,
- prezentuje bogactwo roślin i zwierząt żyjących w
wilgotnych lasach równikowych różnych kontynentów,
- wskazuje obszary sawann na różnych kontynentach,
- charakteryzuje obszary trawiaste różnych
kontynentów,
- prezentuje fragmenty literatury opisujące krajobraz i
warunki życia na pustyniach różnych kontynentów,
- ocenia zmiany krajobrazu naturalnego w basenie
Morza Śródziemnego w kontekście szybkiego rozwoju
turystyki, powodującego zagrożenie dla środowiska,
- ocenia szanse dalszego rozwoju turystyki w Alpach w
kontekście ochrony krajobrazu naturalnego,
- podaje informacje o Alpach niezamieszczone w
podręczniku,
- charakteryzuje obszary leśne klimatu umiarkowanego
chłodnego na kuli ziemskiej,
- prezentuje kartę doświadczenia ukazującego
znaczenie wieloletniej zmarzliny w rozwoju roślin,
- opisuje przebieg doświadczenia i dokumentuje je
własnymi fotografiami,
- określa warunki życia na obszarach
okołobiegunowych z podkreśleniem różnic między
Arktyką a Antarktydą,
- przyporządkowuje klimat ogramy danej strefie
krajobrazowej świata, analizuje je i uzasadnia,
- posługuje się informacjami o strefach krajobrazowo –
roślinnych, które nie są zamieszczone w podręczniku.
8) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania,
wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu
11. Ziemia we Wszechświecie.
Uczeń:
1) opisuje kształt Ziemi z wykorzystaniem jej modelu –
globusa;
2) wymienia nazwy planet Układu Słonecznego i porządkuje je
według odległości od Słońca;
3) wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja
Kopernika;
4) bada doświadczalnie prostoliniowe rozchodzenie się światła
i jego konsekwencje, np. camera obscura, cień;
5) bada zjawisko odbicia światła: od zwierciadeł, powierzchni
rozpraszających, elementów odblaskowych; podaje przykłady
stosowania elementów odblaskowych dla bezpieczeństwa;
6) prezentuje za pomocą modelu ruch obiegowy i obrotowy
Ziemi;
7) odnajduje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a
zmianą dnia i nocy;
8) wykazuje zależność między ruchem obiegowym Ziemi a
zmianami pór roku.
12. Lądy i oceany. Uczeń:
1) wskazuje na globusie: bieguny, równik, południk zerowy i
180°, półkule, kierunki główne oraz lokalizuje kontynenty,
oceany i określa ich położenie względem równika i południka
zerowego;
2) wskazuje na mapie świata: kontynenty, oceany, równik,
południk zerowy i 180°, bieguny;
3) charakteryzuje wybrane organizmy oceanu, opisując ich
przystosowania w budowie zewnętrznej do życia na różnej
głębokości;
4) opisuje przebieg największych wypraw odkrywczych, w
szczególności Krzysztofa Kolumba i Ferdynanda Magellana.
13. Krajobrazy świata.
Dział – Bliżej fizyki
- przekształca wzór na gęstość i wyznacza z niego
masę lub objętość,
- przekształca wzór na prędkość i wyznacza z niego
drogę lub czas,
- oblicza parametry ruchu na podstawie definicji
prędkości,
- opisuje skutki występowania siły tarcia lub oporu
ruchu na przykładzie podanym przez nauczyciela,
- wymienia wielkości fizyczne charakteryzujące prąd
elektryczny oraz jego jednostki,
- rysuje schemat obwodu elektrycznego zawierający
dwa lub więcej odbiorników,
- opisuje budowę i zasady działania urządzenia
elektrycznego na podstawie instrukcji obsługi,
- interpretuje wynik doświadczenia: Sprawdź jaki
wpływ na rośliny ma kwaśny deszcz,
- podaje zastosowania magnesów,
- opisuje wykorzystanie elektromagnesu,
Dział – Osiągnięcia człowieka
- uzasadnia znaczenie przełomowych odkryć dla
rozwoju ludzkości,
- wymienia wydarzenia z współczesnej historii podboju
kosmosu,
- charakteryzuje sposoby przesyłania informacji w
technice analogowej i cyfrowej,
- wyjaśnia istotę chorób nowotworowych,
- uzasadnia znaczenie dokonań polskich uczonych dla
rozwoju nauki,
- wymienia alternatywne źródła energii i uzasadnia
celowość ich poszukiwania,
- wykazuje istnienie związków między różnymi
naukami przyrodniczymi.
Dział – Powtórzenie przed gimnazjum
- opisuje poznane zjawiska, posługując się schematem
lub modelem,
- wyjaśnia, kiedy można wyciągać wnioski z
obserwacji i doświadczeń,
Uczeń:
1) charakteryzuje warunki klimatyczne i przystosowania do
nich wybranych organizmów w następujących krajobrazach
strefowych: lasu równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni
gorącej, stepu, tajgi, tundry, pustyni lodowej;
2) opisuje krajobrazy świata, w szczególności: lasu
równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni gorącej, stepu,
tajgi, tundry, pustyni lodowej, rozpoznaje je na ilustracji oraz
lokalizuje na mapie;
3) rozpoznaje i nazywa organizmy roślinne i zwierzęce typowe
dla poznanych krajobrazów;
4) podaje przykłady współzależności między składnikami
krajobrazu, zwłaszcza między klimatem (temperatura
powietrza, opady atmosferyczne) a rozmieszczeniem roślin i
zwierząt.
15. Ruch i siły w przyrodzie.
Uczeń:
1) opisuje różne rodzaje ruchu;
2) interpretuje prędkość jako drogę przebytą w jednostce
czasu, wyznacza doświadczalnie prędkość swojego ruchu, np.
marszu lub biegu;
3) bada doświadczalnie siłę tarcia i oporu powietrza oraz
wody, określa czynniki, od których te siły zależą, podaje
przykłady zmniejszania i zwiększania siły tarcia i oporu w
przyrodzie i przez człowieka oraz ich wykorzystanie w życiu
codziennym.
- wyciąga wnioski z doświadczeń,
- rozwiązuje poprawnie test podstawowy A lub B i
dodatkowo poprawnie test trudny C,
- szacuje odległość od centrum burzy na podstawie
prędkości dźwięku, światła i czasu między błyskiem a
grzmotem,
- opisuje sposoby rozmnażania roślin,
- podaje przykłady zwierząt egzotycznych żyjących w
różnych środowiskach i ich przynależność do danej
strefy krajobrazu,
- opisuje hierarchiczną budowę ciała człowieka, podaje
odpowiednie przykłady,
- uzasadnia stwierdzenie, że aktywny wypoczynek
sprzyja utrzymaniu zdrowia,
- wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia
konieczność ich stosowania,
- wskazuje, dobierając argumenty dotyczące fizjologii
organizmu człowieka, szkodliwy wpływ nikotyny i
substancji psychoaktywnych,
- ocenia skuteczność różnych form ochrony przyrody,
- podaje informacje dotyczące krain geograficznych
Polski, nieujęte w podręczniku ( ciekawostki ),
- wyjaśnia występowanie na Ziemi krajobrazów
astrefowych,
- analizuje mapy tematyczne, diagramy i wyciąga
wnioski
*Ponadto uczeń bierze aktywny udział w konkursach
przyrodniczych, apelach, imprezach ekologiczno –
przyrodniczych, wykonuje dodatkowe zadania, itp.
8. Kryteria wymagań dla ucznia z trudnościami, w tym dla ucznia z dysleksją.
W przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania dostosowane są wymagania do indywidualnych potrzeb
psychofizycznych.
Uczeń powinien wykazać się wiadomościami i umiejętnościami z przedmiotu na miarę swoich możliwości w oparciu o obowiązujące wymagania w PZO
na poszczególne stopnie.
Wymagane jest systematyczne przygotowanie do lekcji, systematyczne odrabianie prac domowych, uzupełnianie zaległości w przypadku nieobecności na
zajęciach edukacyjnych.
Uczeń nie będzie miał obniżonej oceny śródrocznej, rocznej za niski poziom graficzny pisma, słabą estetykę zapisu w zeszycie przedmiotowym, zeszycie
ćwiczeń, kartkówkach, sprawdzianach, pracach klasowych, jednak jego zapisy mają być pełne, a nie tylko pojedyncze wyrazy, pourywane zdania.
W przypadku nieczytelnego pisma uczeń ma możliwość wykonania pracy na komputerze, pisania pismem drukowanym. Ponadto nieczytelne fragmenty prac
może odczytać nauczycielowi. Jeżeli tego nie uczyni, prace będą oceniane niżej.
Ortografia nie podlega ocenie.
Uczeń mający trudności w zapamiętaniu treści kilku lekcji, całego działu ma możliwość zaliczenia ustnego, pisemnego działu mniejszymi partiami po
uprzednim zgłoszeniu się do nauczyciela.
Jeżeli uczeń ma kłopoty w notowaniu, to podczas lekcji może sporządzać notatki za pomocą np. „ mapy myśli”. Jednak powinna znajdować się w zeszycie
przedmiotowym cała lekcja, a nie jej część.
Uczeń udzielający odpowiedzi ustnej związanej z orientacją na mapie, w terenie, operowaniu pojęciami związanymi z kierunkami świata, ma wydłużony czas
wypowiedzi.
Przy ocenianiu prac pisemnych uczniów, wobec których dostosowano kryteria oceniania, nauczyciel stosuje następujące zasady przeliczania punktów na
ocenę:
poniżej 19% możliwych do uzyskania punktów – niedostateczny,
20% - 44% - dopuszczający,
45% -69% - dostateczny,
70% - 84% - dobry,
85% -96% -bardzo dobry,
97% - 100% - celujący.
W nauczaniu dzieci niepełnosprawnych możliwości ucznia są punktem wyjścia do formułowania wymagań, dlatego ocenia się przede wszystkim postępy
i wkład pracy oraz wysiłek włożony w przyswojenie wiadomości i nabycie umiejętności przez danego ucznia.
7. Formy, częstotliwość, narzędzia i sposoby sprawdzania osiągnięć i postępów ucznia.
a) Formy pracy ucznia podlegające ocenie:
1/ prace pisemne:
a/ kartkówka obejmująca materiał programowy ostatniej lekcji lub kilku lekcji, na których była ćwiczona ta sama umiejętność lub treści z danego działu
b/ klasówka (sprawdzian) obejmująca większą partię materiału określoną przez nauczyciela zapowiedziana z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem;
termin powinien być odnotowany w e-dzienniku,
c/ prace domowe ( w zeszycie przedmiotowym, w ćwiczeniach i inne );
2/ wypowiedzi ustne,
3/ samodzielnie lub zespołowo wykonane przez ucznia inne prace np. albumy, plakaty, plansze, modele, zielnik, hodowla, prezentacje, wykonywanie
doświadczeń, zajęcia warsztatowe, itp.;
4/ praca i aktywność na lekcji np. zgłaszanie się, uzupełnianie ćwiczeń, wykonywanie zadań w zeszycie przedmiotowym, uzupełnianie karty pracy;
5/ aktywność poza lekcjami, np. udział w konkursach, olimpiadach, uroczystościach o treściach przyrodniczych;
b) Częstotliwość sprawdzania osiągnięć i postępów ucznia według przyjętych form:
odpowiedź ustna co najmniej jeden raz w półroczu ( w zależności i liczebności klasy i tempa pracy uczniów na zajęciach),
aktywność na lekcji (na bieżąco),
kartkówki są niezapowiedziane,
klasówki ( sprawdziany ) obejmują większą partię materiału określoną przez nauczyciela i są zapowiedziane z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem,
termin odnotowany jest w e – dzienniku
c) Ilość ocen w półroczu dla przedmiotu przyroda realizowanych w wymiarze tygodniowym:
klasa 4 ( trzy godziny tygodniowo ) – minimum 5 ocen
klasa 5 ( dwie godziny tygodniowo ) – minimum 4 oceny
klasa 6 ( 4 godziny tygodniowo ) – minimum 6 ocen
8. Prawa przysługujące uczniowi w procesie oceniania.
Uczeń ma prawo dwa razy w półroczu zgłosić nieprzygotowanie do lekcji bez podania przyczyny. Nie dotyczy to zapowiedzianych klasówek (sprawdzianów ),
testów diagnostycznych i zajęć, na których ustalana jest ocena śródroczna i roczna.
Nauczyciel wpisuje w e – dzienniku skrót np – uczeń nieprzygotowany.
Przez nieprzygotowanie do lekcji rozumiemy: brak zeszytu przedmiotowego, brak ćwiczeń, brak pracy domowej, nieprzygotowanie do odpowiedzi, brak
pomocy potrzebnych na zajęciach edukacyjnych.
Uczeń powinien zgłosić nieprzygotowanie na początku lekcji. Jeżeli tego nie uczyni we właściwym czasie oznacza to, że jest przygotowany do zajęć.
Po wykorzystaniu możliwości nieprzygotowania do zajęć uczeń otrzymuje za każde nieprzygotowanie do lekcji ocenę niedostateczną.
Klasówki (sprawdziany ) są obowiązkowe.
Każdą klasówkę ( sprawdzian) uczeń musi zaliczyć w terminie uzgodnionym z nauczycielem - nie później jednak niż do dwóch tygodni od daty klasówki
(sprawdzianu) lub powrotu do szkoły po czasowej nieobecności.
W przypadku ponownej nieobecności ucznia w ustalonym terminie uczeń pisze sprawdzian po powrocie do szkoły. Zaliczenie polega na pisaniu sprawdzianu
o tym samym stopniu trudności.
W sytuacjach uzasadnionych nauczyciel może zwolnić ucznia z zaliczania zaległego sprawdzianu.
Każda klasówka ( sprawdzian ) powinien zostać zaliczony w formie uzgodnionej z nauczycielem.
Brak zaliczenia klasówki ( sprawdzianu ) nauczyciel oznacza, wpisując w rubrykę ocen „0”. W przypadku niewywiązania się ucznia z uzgodnionego terminu i
formy zaliczenia uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną.
Nauczyciel stosuje następujące skróty w e-dzienniku:
np – uczeń nieprzygotowany,
0 – uczeń nie pisał pracy pisemnej.
Uczeń może jeden raz poprawić ocenę niedostateczną, dopuszczającą, dostateczną z prac pisemnych : kartkówki, klasówki (sprawdzianu ) w terminie do
dwóch tygodni od jej otrzymania lub w terminie ustalonym przez nauczyciela. Poprawa oceny obejmuje taki zakres materiału, jaki obowiązywał w dniu
pisania klasówki (sprawdzianu ), kartkówki lub przy odpowiedzi ustnej.
Uczeń ma prawo poprawić tylko jeden raz ocenę niedostateczną otrzymaną z odpowiedzi ustnej, za pracę domową w zeszycie przedmiotowym lub ćwiczeniach
na kolejnych zajęciach dydaktycznych.
Każdy uczeń ma prawo do dodatkowych ocen, które może uzyskać wykonując prace nadobowiązkowe, np. udział w apelach, konkursach przyrodniczych,
wykonanie albumu, plansz, hodowli, zielników, aktywny udział w przyrodniczych zajęciach pozalekcyjnych, itp.
9. Sposoby powiadamiania ucznia i rodziców ( prawnych opiekunów ) o ocenach.
W ocenianiu bieżącym, śródrocznym, rocznym i końcowym osiągnięć uczniów obowiązują stopnie szkolne.
W ocenianiu bieżącym zamiast stopnia szkolnego nauczyciel może też stosować informację zwrotną skierowaną do ucznia w formie ustnej lub pisemnej,
zgodnie z zasadami oceniania kształtującego. Udzielanie pełnej informacji zwrotnej nie zawsze jest konieczne. Może być ona dwuelementowa lub
trzyelementowa.
Ocena jest jawna dla ucznia jak i dla jego rodziców.
Ocena z odpowiedzi ustnej wpisywana jest przez nauczyciela do zeszytu przedmiotowego.
Oceny z zadań domowych wpisywane są do zeszytu przedmiotowego lub do ćwiczeń, itp.
Każda ocena z uzyskanych form sprawdzania umiejętności lub wiadomości ucznia jest wpisywana do e – dziennika.
Nauczyciel uzasadnia każdą bieżącą ocenę szkolną.
Oceny z ustnych form sprawdzania wiedzy i umiejętności nauczyciel uzasadnia ustnie w obecności klasy. Na zakończenie lekcji uczeń ma prawo do wniesienia
prośby o wpisanie uzasadnienia z zeszycie szkolnym. Nauczyciel na realizacje prośby ma termin dwóch dni od daty skierowania danej prośby.
Przy ocenianiu prac pisemnych nauczyciel stosuje następujące zasady przeliczania punktów na ocenę:
poniżej 30% możliwych do uzyskania punktów – niedostateczny,
30% - 49% - dopuszczający,
50% - 74% - dostateczny,
75% - 89% - dobry,
90% - 99% -bardzo dobry,
100% i/lub zadania dodatkowe (do decyzji nauczyciela) – celujący.
Przy ocenianiu prac pisemnych uczniów, wobec których dostosowano kryteria oceniania nauczyciel stosuje następujące zasady przeliczania punktów na
ocenę:
poniżej 19% możliwych do uzyskania punktów – niedostateczny,
20% - 44% - dopuszczający,
45% -69% - dostateczny,
70% - 84% - dobry,
85% -96% -bardzo dobry,
97% - 100% - celujący.
Wszystkie oceny z pisemnych form sprawdzania wiadomości i umiejętności ucznia ( klasówki, sprawdziany, kartkówki ) uzasadniane są pisemnie.
Formy uzasadniania prac pisemnych.
1/ Kartkówki – krótki komentarz wskazujący wiadomości i umiejętności, które należy doskonalić lub inny element informacji zwrotnej zgodny z zasadami
oceniania kształtującego.
2/ Klasówki ( sprawdziany ) :
a) wskazanie w postaci tabeli wykazu wiadomości i umiejętności, które uczeń powinien opanować z danego działu programowego.
Tabelka uzupełniania jest przez nauczyciela przy pomocy znaków graficznych ( +, - , ) , co daje informację zwrotną, w jakim stopniu uczeń spełnił
wymagania programowe. Znak + oznacza opanowane wskazane wiadomości, umiejętności, znak – oznacza nieopanowane wskazane wiadomości,
umiejętności, znak + - oznacza nie w pełni opanowane wskazane wiadomości, umiejętności.
b) lub mogą być oceniane poprzez komentarz uwzględniający elementy oceniania kształtującego.
3/ Prace domowe ( w zeszycie przedmiotowym, w ćwiczeniach ) – krótki komentarz co uczeń wykonał źle, co wymaga poprawie lub dodatkowej pracy aby
uzupełnić braki lub inny element informacji zwrotnej zgodny z zasadami oceniania kształtującego.
Sprawdzone i ocenione prace kontrolne uczniów przedstawione są do wglądu uczniów na zajęciach dydaktycznych.
Każda praca pisemna jest omawiana i analizowana w razie potrzeby indywidualnie z uczniem.
Uczeń po zapoznaniu się z wynikami klasówki, sprawdzianu, kartkówki, testu ma obowiązek zwrócić ją nauczycielowi.
Prace mogą być wypożyczane przez nauczyciela do domu w celu zaprezentowania ich rodzicom ( prawnym opiekunom ). Okazane prace wraz z podpisem
rodzica zwracane są w ciągu tygodnia nauczycielowi.
Wszystkie prace pisemne są w dokumentacji nauczyciela i są do wglądu rodziców na najbliższym zebraniu ogólnym i konsultacjach w wyznaczonych
godzinach i dniach tygodnia.
Rodzice podczas spotkań z wychowawcą informowani są o bieżących ocenach z przedmiotu, proponowanych ocenach śródrocznych i rocznych.
Na prośbę rodzica lub nauczyciela prowadzone są indywidualne rozmowy dotyczące postępów edukacyjnych ucznia.
10. Warunki i tryb uzyskiwania wyższych niż przewidywane rocznych ocen klasyfikacyjnych z zajęć.
Warunki, które powinien spełniać uczeń, który chce uzyskać wyższą ( o jeden stopień ) niż przewidywana ocena roczna z przyrody:
Systematycznie był przygotowany do zajęć, na bieżąco uzupełniał zaległości w zeszycie przedmiotowym, w ćwiczeniach, itp.
Aktywnie uczestniczył w zajęciach edukacyjnych.
Zgodnie z ustalonym terminem poprawiał niesatysfakcjonujące go oceny z prac pisemnych.
Uczeń zgłosił się sam lub z rodzicami do nauczyciela przyrody po zapoznaniu się z proponowaną oceną roczną, nie później niż 1 miesiąc przed planowanym
wystawieniem oceny rocznej.
Uczeń, który chce uzyskać wyższą niż przewidywana ocenę roczną i spełnia wszystkie wyżej wymienione warunki, ustala z nauczycielem przedmiotu i rodzicami
sposób wykazania się jego wiadomościami i umiejętnościami zgodnie z wymaganiami na daną ocenę.
Może to być:
odpowiedź ustna z ustalonej przez nauczyciela partii materiału programowego,
napisanie sprawdzianu, testu, itp. z wyznaczonego przez nauczyciela materiału programowego,
praca dodatkowa: np. plakat, album, prezentacja, itp.,
aktywny udział w zajęciach edukacyjnych,
samodzielne rozwiązanie problemu badawczego.
* Nauczyciel przyrody informuje ucznia na siedem dni przed wystawieniem oceny rocznej czy spełnił ustalone warunki i czy uzyskał wyższą niż przewidywana
ocenę roczną z przedmiotu.
Olsztyn, dn. 31.08.2016r.
Przedmiotowy system oceniania z przyrody opracował zespół przyrodniczy’
Lidia Marciniuk
Sylwia Kuca
Karolina Ziółkowska