Upload
levi
View
39
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Publiek en privaat toezicht op financiële markten. prof. dr. S.G. (Fieke) van der Lecq EUR / ESE & NMa / MFS * EITC Rotterdam, 26 maart 2009. Organisatie publiek toezicht: de financiële toezichtdriehoek. Sectorspecifieke toezichthouders: DNB en AFM - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Publiek en privaat toezicht op financiële markten
prof. dr. S.G. (Fieke) van der Lecq
EUR / ESE & NMa / MFS *
EITC Rotterdam, 26 maart 2009
Organisatie publiek toezicht: de financiële toezichtdriehoek
• Sectorspecifieke toezichthouders: DNB en AFM
• Generieke toezichthouders: vele! O.a. NMa
• Uitruil → optimalisatie– Transparantie ↔ stabiliteit– Stabiliteit ↔ mededinging– Transparantie ↔ mededinging
• Samenwerken t.b.v. consistentie
• Alert zijn op regulatory capture en endogeniteit toezichtsregime (zittende partijen meer invloed)
Bredere samenwerkingsverbanden• NMa, AFM, DNB: (markt)monitoring, integriteit
• FEC, FIOD / ECD, Belastingdienst
• OM, AIVD, etc.
Uitgangspunten:
• van autonoom naar integraal
• van repressief naar preventief
• van uitkomsten naar gedrag (via compliance)
Financiële sector gerelateerd aan reële sector: enorme hefboomwerking.
Technische risico’s in de financiële sector
• Financieel risico– Bv. rente, debiteuren, tegenpartij, valutakoersen,
aandelenkoersen, langleven, catastrofes• Operationeel risico
– Falende systemen (bv. ICT) en medewerkers (uitval, fraude)
• Strategisch risico – Veranderde wet- en regelgeving, maatschappelijke
opvattingen– Risico van verkeerde strategie
• Samenstellingsfout: individueel rationeel ≠ sociaal optimaal– Momenteel extra lastig door ‘bankierende overheid’
• Systeemrisico door interdependentie / verwevenheid (domino)– Too big to fail– Too big to save
Mededingingsrisico’s in de financiële sector
• Weinig aanbieders, zware regulering, interdependentie / verwevenheid, beperkte transparantie
• Sectorcultuur: actieve brancheverenigingen, veel geïnstitutionaliseerd overleg, samen uit & thuis.
• Productkenmerken leiden tot consumentenfalen– Bedrijven kennen hun klant onvoldoende
• Daardoor te weinig stemmen met de euro
• Passieve consument wordt verwend en dom gehouden
Risico’s kosten geld…• Schade voor bedrijf
– Productieverlies – Fraude – Reputatieschade – Herverdeling– Debiteurenrisico, tegenpartijrisico
• Maatschappelijke winst / verlies – Systeemrisico
• Hoe bepaal je de prijs van risico? Vgl. derivaten.• Risico’s afdekken kost ook geld!
Wie let op welke risico’s?• Interne risico’s
– Auditing & control, risk management (CRO)– Compliance officer (CO)
• Sectorgebonden risico’s– Sectorale toezichthouders– Consumentenorganisaties
• Risico’s per productmarktcombinatie– BKR, credit rating agencies, etc.
• Externe risico’s– Belangengroepen– Overheid (maar wat als de overheid zelf actor is?)
• Diverse soorten risico– Consultants (in opdracht) (onbedoeld)
harmoniserend effect
…en waar is de consument?• Disciplinerende kracht van vraagzijde in financiële sector beperkt• Beperkte informatie
– Ongelijk verdeeld: informatieasymmetrie– Duur: informatie kost soms veel geld– Informatie over product + aanbieder nodig
• Beperkte informatieverwerkingscapaciteit– Hoeveelheid informatie– Vakkennis: duiden van informatie
• Beperkte bereidheid tot inzet– Tijd & geld (financiële producten zijn ‘low interest goods’)– Gemakzucht: vadertje staat regelt het wel (DeMarzo: updated
beliefs)– Keerzijde: woede als het niet goed blijkt te zijn (Radar, Kassa,
Zembla)– Wie is waarvoor verantwoordelijk? (Van Waarden, 2006)
• Financiële alfabetisering: informatie + zelfvertrouwen + urgentie
Van publiek naar privaat toezicht• Terugtredende overheid
– horizontaal toezicht– toezicht op (zelf)toezicht (vgl. Van Waarden, 2006; Faure,
2007)– principle based supervision ↔ rule based supervision Is dit realistisch? Is het voldoende?
• Nee: mislukt zelftoezicht in financiële sector evident– Maar publiek toezicht was ook ontoereikend: witte vlekken
• Pleidooi voor Europees toezicht (cie.-De Larosière)
• Ergo: 2 sporen: – publiek toezicht internationaal verstevigen– privaat toezicht beter organiseren (prikkels)
Zelforganisatie in het toezicht• Risico modelleren
– bv. ALM, VAR (probability of default * loss given default)• Voldoen aan standaarden
– Basel-II, SarbOx, SAS-II• License to operate
– DSI-registratie– Goedkeuring topbenoemingen door DNB + AFM– Branchekeurmerken
• Voorlichting door brancheverenigingen (NVB, VvV)– “Samenwerken: geniet met mate”
• Meedenkende advocaten (bv. vrijstelling art. 6.3 Mw)• Dit alles bleek niet voldoende!
Casus 1: pensioenfondsen• Afstand van de overheid: domein van sociale partners
• Sociaal domein (arbeidsvoorwaarde: uitgesteld loon) versus financieel domein (geld: oudedagsvoorziening)
• Twee betrokken departementen: Min.SZW – Min.FIN
• Extern toezicht op financiële aspect: nFTK (DNB)
• Intern/extern toezicht op arbeidsvoorwaardelijke aspect: sociale partners
• Interne toezichtsorganen (pension fund governance)
• Wat dit adequaat? Slechts ten dele. Wat nu?
Casus 2: verzekeraars• Verbond heeft in 2004 een model-complianceregeling ontworpen
– Onderdeel van Gedragscode Verzekeraars.– Beoogd: bedrijf houdt zich aan Mw en werkt niet samen met
derden die Mw overtreden– Evaluatie invoering in 2006
• Uitkomsten evaluatie– CO’s hebben veel wetten om op te letten– Doelgroep regeling varieert per verzekeraar– Permanente educatie noodzakelijk– Soms ondertekening ‘in control’-statement– Audits vinden nog te weinig plaats– Belangrijke rol voor RvC (direct contact met CO)
• Compliance officer moet interne, onafhankelijke toezichthouder zijn
Vertrouwen is goed, maar…
“ You teach best what you most need to learn ”
Vertrouwen is…• Trust amounts to the expectation that the other party, even if
circumstances change, would stick to an agreement.Khalil, 1994
• The key aspect of trust […] concerns the extent to which an organizational form provides reliable knowledge about future outcomes.Gill and Butler, 1996
• Trust is the expectation that arises within a community of regular, hones, and cooperative behaviour, based on commonly shared nowms, on the part of other members of that community.Fukuyama, 1998
• Ergo: het gaat om gedeelde normen (soms ook gedeelde waarden)
Vertrouwen… als niets meer helpt• Ondernemen: onzekerheid over gedrag van anderen
– 1ste linie: contract (beschrijving toekomstig gedrag)– 2de linie: reputatie (informatie historisch gedrag)– 3de linie: bilateraal vertrouwen (gedeeld verleden)– 4de linie: multilateraal vertrouwen (gedeelde
cultuur)
• ‘high trust’: is dat verantwoord? – Waar vertrouw je dan eigenlijk op?– Hoe kun je controleren? Informatie, kennis?– Wanneer is vertrouwen onvoldoende?– Is dreigement van hoge straf geloofwaardig?
Te veel vertrouwd op…• De deskundigen
– Destructieve prikkelstructuur– Afwijkende meningen werden niet gehoord
• De markt– Voor sommige producten was er niet eens een
markt
• De overheid– Kan niet eindeloos geld bijlenen– Heeft niet overal verstand van (bv. bankieren)– Toezicht op toezicht houdt een keer op
Te weinig vertrouwd op:• Dissenting opinions (bv. Buiter over IJsland)
• Gezond verstand– Koop niets dat je niet snapt– Verkoop niets dat je zelf niet zou kopen– Simpele principes: lenen kost geld, sparen
levert geld op, etc. (Hiele, Verdegaal, e.a.)
• Eksteroog / boerenverstand– Dit kan niet goed zijn– KIS-principe
… maar controle is beter• Rol compliance officer: zorgen dat onderneming zich aan
relevante wet- en regelgeving houdt– Inclusief de feitelijk leidinggevenden
• Vinkjes zetten is niet voldoende– Verspreiden van kennis, waarden, normen– Bewustzijn verhogen (dilemma’s bespreken, fouten
melden)
• Dubbele rol: interne raadgever + politieagent
• Weinig machtsmiddelen (RvB, RvC)
• Voorbeeld compliance in financiële sector– modelcode mededinging van Verbond van Verzekeraars– attenderen op clementieregeling NMa
ConclusiesBevindingen
• Overheid trekt zich terug uit het toezicht
• In financiële sector zijn de risico’s anders dan in andere sectoren
• Bovendien heeft zelftoezicht evident gefaald
Aanbevelingen
• Daarom: voorzichtig met terugtrekken
• Samenwerkende toezichthouders nodig
• Actievere rol compliance officers (interne toezichthouders)
• Ondertussen mag de consument zelf ook wel wat beter opletten
Stellingen• Publieke en private toezichthouders zijn tekort
geschoten, want ze hebben de crisis niet voorkomen.
• Publieke toezichthouders moeten meer samenwerken, maar niet samengaan.
• Private toezichthouders moeten eerst laten zien dat ze het zelf kunnen.
• Gedragsverbetering moet meetbaar worden gemaakt: “what gets measured, gets done”.
• De consument moet meer eigen verantwoordelijkheid nemen.
Verdere informatie• www.nmanet.nl
• http://people.few.eur.nl/vanderlecq