1

Dobre praktyki

Na szlakuwspółpracy

Uczniowskie działania w społecznościach lokalnych

2 1

Dobre praktyki Dobre praktyki

Na szlakuwspółpracy

Uczniowskie działania w społecznościach lokalnych

2 3

Dobre praktyki Dobre praktyki

Słowem wstępu

Inicjatywy podejmowane w społeczności lokalnej mogą być praktyczną lekcją obywatel-

stwa dla młodych ludzi. Dzięki planowaniu i przeprowadzaniu działań lokalnych, młodzież

ma szansę lepiej poznać swoją okolicę oraz jej mieszkańców i odkryć wartość angażowania

się w sprawy najbliższego otoczenia. Jednak przede wszystkim, taka aktywność umożliwia

uczniom zdobycie praktycznych umiejętności, m.in. rozwija zdolność do współdziałania z in-

nymi ludźmi przy realizacji zamierzonych działań.

Umiejętność pracy w zespole oraz sprawność w pozyskiwaniu partnerów dla swoich działań

to niezwykle cenne kompetencje. Z pewnością warto w nie wyposażyć swoich podopiecznych.

Dlatego oddajemy w Państwa ręce niniejszą publikację – mamy nadzieję, że umieszczone

w niej materiały ułatwią Państwu to zadanie.

Publikacja została podzielona na dwie części. W pierwszej z nich znajdują się przykłady cie-

kawych projektów uczniowskich przeprowadzonych w środowisku lokalnym. Materiały do

ich opisów zostały zebrane w wywiadach z opiekunami grup projektowych i z samymi reali-

zatorami działań. W każdym z opisanych projektów zwrócono szczególną uwagę na aspekt

pozyskiwania partnerów i współpracy z nimi. Relacje zawierają także wskazówki, na co warto

zwrócić uwagę, gdy podejmuje się podobne działania w swojej okolicy. W drugiej części pu-

blikacji zostały umieszczone narzędzia edukacyjne, które ułatwią wprowadzenie młodzieży

w tematykę współpracy na forum lokalnym. Wśród nich są: materiał pomocniczy dla uczniów

oraz gra symulacyjna Sojusznicy w projekcie.

Zespół programu Młody Obywatel

Judyta Ziętkowska, Marta Sykut

Autorzy publikacji: Judyta Ziętkowska, Marta Sykut

Wywiady z grupami projektowymi: Piotr Bielski, Judyta Ziętkowska

Autorzy gier: Pracownia Gier Szkoleniowych

Redakcja i korekta językowa: Monika Karkowska

Opracowanie graficzne: Poważne Studio

Wydanie I Warszawa

ISBN

Publikacja bezpłatna, udostępniana na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – użycie

niekomercyjne, bez utworów zależnych 3.0 Polska. Dozwolone jest kopiowanie i wykorzystywanie

w celach niekomercyjnych, z podaniem autorstwa. W publikacji nie wolno wprowadzać zmian,

przekształcać utworu, ani tworzyć dzieł na jego podstawie, chyba że zgodę wyrazi wydawca.

4 5

Dobre praktyki Dobre praktyki

Dobre praktyki

Spis treści:

Dobre praktyki 5

Młodzieżowa Scena Artystyczna 6

Wolontariat w resocjalizacji uszlachetnia serca 12

Śladami historii po Górze – miejska gra dydaktyczna 16

Oddaj z kości garść miłości – śmiglanie przeciwko białaczce 22

Akademia Speedstacks 26

Młodzi 18 samorządni – nić pokoleniowa 32

Zmieniamy nasze osiedle 36

Działaj lokalnie, a myśl globalnie 42

Pozyskiwanie sojuszników do projektu 47

Współpraca z sojusznikiem krok po kroku 48

Kto może zostać sojusznikiem? 48

Jak przekonać potencjalnego sojusznika do współpracy? 49

Jak dbać o współpracę? 50

Jak napisać podanie? 51

Gra o sojusznikach w projekcie 55

Przewodnik dla prowadzącego 56

Załączniki do gry 66

6 7

Dobre praktyki Młodzieżowa Scena Artystyczna

7

Grupa uczniów, która realizowała projekt, po-

znała panią Beatę w nietypowy sposób. Kaba-

ret, który od wielu lat prężnie działał w szkole,

został zaproszony do zaprezentowania się na

scenie Szkoły Muzycznej w Radomiu. Niestety,

większość członków kabaretu właśnie zakoń-

czyła naukę w liceum i nie było osób, które

mogłyby się podjąć podobnego wyzwania.

Pani Beata wpadła na pomysł, żeby ściągnąć

na występ absolwentów liceum i zaangażować

w jego przygotowanie także pierwszoklasi-

stów. Występ okazał się sukcesem, a ucznio-

wie pierwszych klas postanowili pójść za cio-

sem: wystartowali w wyborach do samorządu

szkolnego i włączyli się do projektu realizowa-

nego w ramach programu Młody Obywatel.

Tak się poznaliśmy. Uczniowie wiedzieli,

że opiekuję się samorządem, a to akurat

był rok wyborów. No i właśnie, jak były

wybory do samorządu, ci młodzi chyba

zorientowali się, że to, co robimy, jest ab-

solutnie szalone. Zgłosili się, były wybory

i przeszli – śmieje się pani Beata.

Zauważ: Zespół projektowy nie musi skła-

dać się tylko z uczniów z twoich klas. Jeśli

młodzi ludzie przeprowadzili już działania

z danym opiekunem, wzrastają szanse na

to, że będą chcieli podjąć kolejne wyzwania.

Wkrótce potem wśród uczniów zrodził się

pomysł stworzenia Młodzieżowej Sceny

Artystycznej. Był on wynikiem rozmów

z mieszkańcami miasta, ale głównie z rówie-

śnikami. Przemek, jeden z członków grupy

projektowej, tak to tłumaczy: Pomysł wziął

się stąd, że w Kozienicach są miejsca

przeznaczone dla osób dorosłych. Dla

takich w wieku emerytalnym jest Uni-

wersytet Trzeciego Wieku i jest Ogródek

Jordanowski przeznaczony dla młod-

szych. Dla młodzieży gimnazjalnej czy

licealnej nie ma takiego typowego miej-

sca, w którym moglibyśmy posiedzieć,

rozwijać nasze pasje. Rozmowy z rówie-

śnikami pokazały, że faktycznie – tych

atrakcji w Kozienicach dla nas młodych

brakuje.

Zauważ: Zanim młodzież wybrała temat

projektu, przeprowadziła diagnozę potrzeb

w społeczności lokalnej. Dzięki temu wzro-

sły szanse na to, że działanie spotka się

z pozytywną reakcją otoczenia.

Czym miała być Młodzieżowa Scena Arty-

styczna? Koncepcji było wiele. Wśród pomy-

słów na to, co może być elementem takiej

inicjatywy, pojawiło się m. in. utworzenie

Młodzieżowej Rady Miasta, kabaretu impro-

wizowanego, sceny stand’upowej, radia inter-

netowego LO fm, studia nagrań i młodzieżo-

wego biura karier. Wielość inicjatyw byłaby

odpowiedzią na różnorodne zainteresowania

Temat projektu:

Młodzieżowa Scena Artystyczna

Szkoła:

I Liceum Ogólnokształcące

im. S. Czarnieckiego w Kozienicach

Opiekun:

Beata Smykiewicz-Różycka

Grupa projektowa:

Artur Bębeńca, Mateusz Bienias, Klaudia Małek, Przemysław Luśtyk, Jarosław Pła-

tos, Kacper Piekarski, Piotr Tasak, Grzegorz Kowalski

Streszczenie:

Młodzi ludzie z Kozienic stwierdzili, że w ich miejscowości nie ma miejsca, gdzie mo-

gliby rozwijać swoje zainteresowania. Stąd narodził się pomysł otworzenia Młodzie-

żowej Sceny Artystycznej – miejsca, w którym ma się znaleźć m.in. scena stand’upo-

wa, kabaret, siedziba biura karier oraz Młodzieżowej Rady Miejskiej.

8 9

Dobre praktyki Dobre praktykiMłodzieżowa Scena Artystyczna

Zauważ: Planowane działanie może przy-

nieść korzyści wielu osobom, ale może też

skupiać się na wąskiej grupie docelowej.

Istotne jest, żeby dobrze poznać potrzeby

odbiorców działania.

Pytanie tylko, gdzie mogłoby się znaleźć

miejsce, które umożliwiłoby realizację tych

wszystkich pomysłów? Pani Beata podsunęła

grupie śmiałą myśl: postarajmy się uzyskać

zgodę od Rady Miasta na przejęcie i zagospo-

darowanie starego budynku Domu Kultury,

który wkrótce przeniesie się do nowego, no-

wocześniejszego pomieszczenia. Dla opie-

kunki ważne było, aby młodzi ludzie mogli

poczuć się odpowiedzialni za podjętą inicja-

tywę, bo starają się o miejsce, które ma słu-

żyć społeczności, ale jest zarządzane głównie

przez nich samych: Płaczemy wszyscy, że

nie mamy społeczeństwa obywatelskie-

go, a skąd ono ma być? Trzeba młodym

pozwolić, trzeba im pokazać, że mogą,

że są kompetentni, że są władni i trak-

tować po partnersku. My jesteśmy na

stopie partnerskiej, ale nie zaburza to

w żaden sposób relacji uczeń-nauczyciel

– komentuje pani Beata.

Zauważ: Nawet jeśli pomysły grupy wydają

się trudne do zrealizowania, warto wspól-

nie z młodzieżą zastanowić się, jak wpro-

wadzić je w życie. Możecie zdecydować się

zawęzić zakres działań lub przedefiniować

cele, ale osoba opiekująca się grupą powin-

na dawać sygnały poparcia i gotowości do

współpracy z nią.

Jednak samej grupie pomysł przejęcia bu-

dynku i zaadoptowania go na Młodzieżową

Scenę Artystyczną wydał się nierealny. Do-

piero wsparcie uzyskane od dyrekcji szkoły

i przedstawicieli poszczególnych instytucji

sprawiło, że koncept zaczął nabierać realnych

kształtów. Mówi o tym jeden z uczniów: Na

początku były takie chwile niedowierza-

nia. Ale potem, kiedy powstał ten projekt

3D, kiedy uzyskaliśmy aprobatę burmi-

strza i innych organów, i Pani Dyrektor, to

jakby nasze zamierzenie zyskało na sile

i dodało nam wiary w to wszystko, w to,

że jednak możemy – wspomina Artur.

To właśnie spotkanie z burmistrzem Kozie-

nic było punktem zwrotnym, dzięki które-

mu młodzi uwierzyli, że plan może się udać.

Nie bez znaczenia było wsparcie dyrektor-

ki szkoły pani Ewy Malec oraz opiekunki

zespołu pani Beaty: U Pana Burmistrza

przedstawialiśmy pomysł, poinformo-

waliśmy o tym, że chcemy ten budynek

zaadaptować, wyjaśniliśmy, co chcemy

tam dokładnie zmieścić. Myślę, że kon-

kretna wizja i obecność nas tam wraz

z Panią Dyrektor i panią Beatą Różycką,

zaowocowało pozytywnym podejściem

młodych ludzi: W obiekcie Młodzieżowej

Sceny Artystycznej przewidziane jest nie

tylko miejsce służące rozwojowi hobby,

zainteresowań młodych ludzi, ale także

mające na celu rozwój zawodowy mło-

dzieży, czyli młodzieżowe biuro karier,

które pozwoli odkryć absolwentom swo-

ją ścieżkę zawodową i badać rynek pra-

cy z ekspertami. Będzie tu także miejsce

dla młodych polityków, podejmujących

w imieniu swoich rówieśników inicjatywy

obywatelskie. Planujemy powołanie w tym

celu Młodzieżowej Rady Miejskiej, która

tu również będzie miała siedzibę – podkre-

śla Artur, jeden z inicjatorów projektu.

Zauważ: Podjęta przez uczniów inicjatywa

pogodziła ich różnorodne zainteresowa-

nia. Warto zadbać o to, aby w planowanym

projekcie każdy z zaangażowanych mógł

znaleźć obszar dla siebie.

Ale to nie wszystko! Uczniowie wraz z panią

Beatą wpadli na pomysł, że osobami, które

będą prowadzić zajęcia w ramach Młodzie-

żowej Sceny Artystycznej, mogą być absol-

wenci kozienickich szkół. Niestety, większość

młodych osób po szkole musiała wyjechać

z miasta w poszukiwaniu pracy, ale Scena

mogłaby być dla nich alternatywą, bodźcem

do powrotu. I może być to dodatkowy argu-

ment dla władz miasta za wspieraniem ini-

cjatywy młodzieży: Liczę się z argumentem,

że trzeba będzie zatrudnić kogoś. Mam

na to kontrargument: mamy bezrobot-

nych absolwentów. Więc zamiast im pła-

cić zasiłek, pozwólmy im tutaj pracować

– mówi pani Beata.

Zauważ: Początkowo projekt miał na celu

stworzenie miejsca, gdzie młodzi ludzie

mogliby realizować swoje pasje. Potem

wyłoniły się kolejne tematy, które zostały

włączone do działań. W trakcie realizowa-

nia projektu warto zastanowić się, czy nie-

wielkim nakładem można odpowiedzieć

na więcej potrzeb niż pierwotnie było to

planowane.

Dostępność Młodzieżowej Sceny Artystycz-

nej dla wszystkich zainteresowanych jest

kolejnym ważnym punktem, jaki podkre-

ślają inicjatorzy jej powstania. Już teraz są

plany tego, jak mogłaby wyglądać współpra-

ca społecznością: możemy mieć wymianę

wielopokoleniową. To może być również

Uniwersytet Trzeciego Wieku. Przecież

nasze emerytki mogą nam wypiekać cia-

sta, my możemy w kawiarni Dagne Cafe

te ciasta sprzedawać, a pozyskane środ-

ki na przykład przeznaczać na wspólne

wieczorki młodych i tych bardziej wie-

kowych osób – tłumaczy opiekunka grupy.

10 11

Dobre praktyki Młodzieżowa Scena Artystyczna

Pana Burmistrza. Tym bardziej, że jest on

bardzo przychylny inicjatywom młodym

ludzi – mówi Artur. Jeżeli chodzi o Mło-

dzieżową Radę Miejską, to Pan Burmistrz

podczas naszego spotkania mówił, że

czekał na taką inicjatywę, że czekał aż

ktoś przyjdzie z propozycją i właśnie my

przyszliśmy – dodaje zaraz Przemek.

Zauważ: Opiekunka grupy oraz dyrektor-

ka szkoły od początku wspierały uczniów

w ich zamierzeniach. Takie podejście zde-

cydowanie ułatwiło zdobycie przychylno-

ści innych instytucji.

Starania o utworzenie Młodzieżowej Sceny

Artystycznej w Kozienicach trwają. Plan za-

adaptowania budynku i stworzenia w nim

przestrzeni dla inicjatyw młodzieży został

już zaprezentowany przewodniczącemu

Rady Miasta. Wszystkie materiały, wraz ze

statutem Młodzieżowej Rady Miasta, zosta-

ły przekazane członkom Rady jeszcze przed

obradami, aby mogli się z nimi zapoznać. Za-

równo opiekunka zespołu, jak i sami ucznio-

wie już teraz zauważają, że wiele zyskali

dzięki tej inicjatywie. Dla młodzieży najważ-

niejsze było to, że projekt wyszedł od nich:

Nie działamy pod naciskiem. Wiemy,

że w efekcie, to, co stworzymy, będzie

dla nas, dla młodych ludzi. Mając 16-17

lat, wiemy, jaka jest sytuacja młodzieży

w naszej gminie, jakie mamy potrzeby.

Dlatego zapał nie opada, cokolwiek ro-

bimy, robimy dla siebie i dla naszych

rówieśników – tłumaczy Artur.

Zauważ: Dla członków grupy najbardziej

istotne było to, że pomysł wyszedł z ich

strony. Zapewnienie młodym ludziom

poczucia sprawczości podczas podejmo-

wanych działań zaowocuje ich większym

zaangażowaniem i  wzięciem odpowie-

dzialności za realizowany projekt.

Dla pani Beaty siłą napędową była energia

i zaangażowanie jej grupy w całe przedsię–

wzięcie. Co pozwoliło tak pomyślnie ułożyć

współpracę między nauczycielką a ucznia-

mi? Według opiekunki złożyło się na to wie-

le czynników – wśród nich można wymienić

takie elementy jak: oddanie inicjatywy w ręce

młodych i przyjęcie przez nauczycielkę roli

osoby wspierającej grupę w realizacji; zapew-

nienie opiekunki, że praca nad projektem nie

będzie działa się kosztem obowiązków szkol-

nych; sygnał, że opiekunka jest w stanie do-

stosować się do możliwości grupy i pojawi się

w momencie, gdy ta będzie szczególnie potrze-

bować wsparcia; a najważniejsze: że ucznio-

wie zostaną uprzedzeni o zadaniach, jakie ich

czekają już na samym początku.

12 13

Dobre praktyki Dobre praktyki

Działania wolontariackie nie były obce pod-

opiecznym kwidzyńskiego Młodzieżowe-

go Ośrodka Wychowawczego. Od wielu lat

prężnie funkcjonowało koło wolontariu-

szek, które podejmowało działania na rzecz

mieszkańców ich miejscowości. Gdy infor-

macja o programie Młody Obywatel dotarła

do instytucji, pani Basia wiedziała, do kogo

może zwrócić się z propozycją podjęcia wy-

zwania i zrealizowania projektu. Zajmuję

się kołem wolontariatu już 5 lat. Program

uznałam za dobry pomysł, ponieważ bar-

dzo lubię nowe zadania, nowe doświad-

czenia i zgłaszając moją placówkę mia-

łam na uwadze to, żeby społeczeństwu

pokazać, że dziewczęta z resocjalizacji

też robią dużo dobrego. Dla społeczno-

ści, dla ludzi chorych, potrzebujących –

zaznacza opiekunka.

Zauważ: Opiekunka zdecydowała się prze-

prowadzić projekt z grupą zaangażowaną

w koło wolontariatu. W szkołach i innych

instytucjach działają różne koła zaintere-

sowań i należących do nich uczniów moż-

na zachęcić do włączenia się w planowane

działania.

Na początku nie było łatwo. Dziewczyny oba-

wiały się, że nie podołają zadaniu. Szczegól-

nie trudne wydawało im się przeprowadze-

nie wywiadów z przedstawicielami różnych

instytucji. Pani Basia podsumowuje to pierw-

sze wrażenie: Spotykałyśmy się w ramach

koła wolontariatu i choć atmosfera była

przyjazna, a dziewczyny bardzo zain-

teresowane to widziałam ich przeraże-

nie w związku z tym, że muszą pójść do

instytucji, porozmawiać, zachęcić. Dla

nich to było coś nowego.

Grupa projektowa wraz z opiekunką poświę-

ciła sporo czasu na zapoznanie się z zadania-

mi tak, aby każdy poczuł się wystarczająco

pewnie w temacie. Potem było już znacznie

łatwiej. Dziewczyny poczuły się na tyle do-

brze w prowadzonym projekcie, że same

zgłaszały się po kolejne zadania do swojej

opiekunki. Paulina stwierdza: Nie odczu-

łyśmy, żeby to nam sprawiało taki duży

kłopot, że jesteśmy tym obciążone. My

przychodziłyśmy do pani Basi i mówi-

łyśmy: „Pani Basiu, dzisiaj chcemy za-

danie”. Pani Basia nam dawała i takie

zadania, jak właśnie przychodziły z War-

szawy. Wtedy pani Basia nam mówiła,

że mamy tyle i tyle czasu i nie musiały-

śmy brać tego wszystkiego od razu do

zrobienia. Mogłyśmy poczekać, żeby

oswoić się z zadaniem. I dopiero wtedy

je wykonać.

Zauważ: Początek projektu może być szcze-

gólnie trudny dla grupy. Uczniowie mogą

poczuć się przytłoczeni nadmiarem czeka-

jących ich zadań. Dlatego warto poświęcić

Temat projektu:

Wolontariat w resocjalizacji

uszlachetnia serca

Placówka:

Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy

w Kwidzynie

Opiekun:

Barbara Dzich

Grupa projektowa:

Agata Bodych, Daria Alichniewicz, Diana Kwolek, Angelika Rabiega, Paulina

Moskaluk

Streszczenie:

W Kwidzynie młodzież postawiła na inicjatywy wolontariackie i prowadziła zajęcia

w ośrodku edukacyjno-rehabilitacyjnym oraz w świetlicy środowiskowej. Ucznio-

wie zorganizowali także debatę, chcąc zachęcić rówieśników do zaangażowania się

w wolontariat.

14 15

Dobre praktyki Dobre praktyki

więcej czasu na wprowadzenie ich w te-

matykę projektu i zaplanowanie działań.

Na pewno zaprocentuje to na dalszych eta-

pach wspólnej pracy.

Dzięki takiemu zorganizowaniu pracy nad

projektem i podziałowi zadań, dziewczyny

przeprowadziły szereg działań wolontariac-

kich. Zaczęły od zapoznania pozostałych wy-

chowanek ich ośrodka z planowanymi kro-

kami do podjęcia w ramach wolontariatu.

Nawiązały też współpracę z Młodzieżowym

Ośrodkiem Wychowawczym w Malborku. Ale

to nie wszystko. Zespół czynnie włączył się

w działania na rzecz innych. Po uzgodnieniu

warunków, na jakich ma odbywać się wolon-

tariat, dziewczyny zaczęły prowadzić zajęcia

dla dzieci w Ośrodku Edukacyjno-Rehabili-

tacyjnym Okrągła Łąka oraz dla młodzieży

ze świetlicy środowiskowej. W prowadzeniu

zajęć dla młodzieży wspierał ich Ochotniczy

Hufiec Pracy w Kwidzyniu. Do wspólnych

działań zachęciły również młodzież z pobli-

skiego gimnazjum przeprowadzając debatę

na temat wolontariatu. Powstają już plany na

wspólne przedsięwzięcia gimnazjalistów oraz

członkiń grupy projektowej.

Zauważ: Chcąc przeprowadzić działania

na terenie danej instytucji, należy posta-

rać się o odpowiednią zgodę jej zwierzch-

nika. Warto także już na początku określić

warunki wzajemnej współpracy – zakres

zadań, harmonogram wizyt, wskazać oso-

bę, z którą można konsultować swoje po-

mysły lub prosić o radę w przypadku na-

potkanych trudności.

Co było dla grupy najważniejsze w tym do-

świadczeniu? Dowiedziałyśmy się, że dla

osób z takich ośrodków najważniejsze

są rozmowy, odwiedziny, to, że oni mają

na kogo czekać. Nam to daje dużą satys-

fakcję, że tam pójdziemy, że im pomoże-

my. I porozmawiamy z nimi – odpowiada

jedna z wychowanek. Ale chciałyśmy

też, żeby ludzie z okolicy spostrzegli nas

z całkiem innej strony – wspomina Diana.

Opiekunka jest pod wrażeniem swojej grupy:

dziewczyny w mojej opinii są wspaniałe,

mimo początkowej niepewności i nie-

śmiałości podjęły się realizacji zadania.

Nasze działania wolontariackie nie wy-

magają finansowania. Sojusznicy wspie-

rają nas, a oni dzięki nam otrzymują bez-

płatną pomoc wolontariuszek.

Zespół planuje kontynuować podjęte działa-

nia. Dziewczyny stawiają sobie za cel zachę-

cenie innych do podejmowania podobnych

działań wolontariackich. Ale przede wszyst-

kim chcą dalej prowadzić zajęcia dla dzieci

z ośrodka i organizować wydarzenia dla

młodych ludzi ze świetlicy środowiskowej.

Zauważ: Podejmując działania takie jak

zajęcia dla dzieci czy pensjonariuszy do-

mów opieki należy pamiętać, że szczegól-

nie ważne jest zadbanie o kontakt z gru-

pami, do których je adresujemy nawet po

zakończeniu trwania projektu.

16 17

Dobre praktyki Dobre praktyki

Gdy przyszło do tworzenia grupy projekto-

wej, opiekunka zdecydowała się zaprosić do

współpracy uczniów, którzy już wcześniej

zadeklarowali udział w innym programie

dotyczącym edukacji kulturalnej. W ten

sposób zebrał się zespół, który nie miał żad-

nych doświadczeń przy realizacji projektów,

a teraz podjął się przeprowadzenia aż dwóch

jednocześnie! Wybór okazał się strzałem

w dziesiątkę, grupa była zmotywowana do

pracy. A opiekunka miała przed sobą trud-

ne zadanie: co zrobić, żeby ta motywacja nie

opadła?

Zauważ: Zespół projektowy może składać

się zarówno z uczniów już zaangażowa-

nych społecznie, jak i z tych, którzy dopie-

ro zaczynają swoją przygodę z projektami

na rzecz innych.

Trzy rzeczy wydały się pani Teresie kluczo-

we. Pierwsza rzecz to regularny kontakt. Jeśli

nie mogła spotkać się z grupą, to wymieniała

z uczennicami smsy dotyczące pracy nad pro-

jektem. Druga – to oddanie projektu w ręce

młodzieży – tak, żeby czuła się za niego od-

powiedzialna. I trzecia – pojawianie się jako

opiekun wtedy, gdy grupa potrzebuje dodat-

kowego wsparcia.

Zauważ: Czasem trudno jest ustalić z gru-

pą pasujący wszystkim termin spotkania.

Wtedy ważne jest, żeby podtrzymać kon-

takt z uczniami realizującymi projekt, np.

za pomocą maili, smsów czy przy użyciu

komunikatorów internetowych.

Dlaczego gra miejska? Do tej pory nie było

takiej inicjatywy w Górze. Uczniom zależało,

żeby zorganizować wydarzenie, w które bę-

dzie mogła włączyć się cała społeczność: po-

mysł wydał nam się całkiem ciekawy, bo

dotyczył całej społeczności, a nie tylko

szkolnej. Mogliśmy nie tylko poznać wię-

cej ludzi, ale namówić ich też do wspólnej

zabawy – mówi Natalia, jedna z realizatorek

projektu.

Na początku padł pomysł, żeby gra miała

formę podchodów. Jednak zespół zmienił

zdanie, biorąc pod uwagę zastrzeżenie swo-

jej opiekunki: podchody nie są najlepszym

pomysłem. Dziewczyny najpierw chodziły

tą trasą i sprawdzały, gdzie można ukryć

wskazówkę, w jakiejś tam szczelinie, w ja-

kimś murze. Ja mówię – wy poukrywacie,

a jak to wam ktoś powyciąga? Uznaliśmy,

że jednak zrobimy grę, a uczestnicy dosta-

ną wszystkie wskazówki na starcie.

Zauważ: Grupa zmodyfikowała pomysł na

działanie, biorąc pod uwagę argumenty,

które podała opiekunka. Warto wskazać

uczniom te elementy w ich planie działań,

które mogą być trudne do zrealizowania

Tytuł projektu:

Śladami historii po Górze

– miejska gra dydaktyczna

Szkoła:

Zespół Szkół im. gen. S. Kaliskiego

w Górze

Opiekun grupy:

Teresa Witkowska

Grupa projektowa:

Małgorzata Anczarowska, Joanna Biernacka, Natalia Chalecka, Jowita Garlicka,

Aleksandra Grzybowska, Monika Jurków, Patrycja Klimaszewska, Patrycja Śpiewok

Streszczenie:

Uczennice z klasy II technikum ekonomicznego z Góry postanowiły przeprowa-

dzić działanie, jakiego ich społeczność nie widziała – grę miejską po zabytkowych

zakątkach miasta. Do zabawy włączyli się uczniowie szkoły podstawowej, młodzież

gimnazjalna i ponadgimnazjalna, pracownicy starostwa powiatowego, przedstawi-

ciele organizacji pozarządowych oraz słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

18 19

Dobre praktyki Dobre praktyki

i wspólnie zastanowić się nad lepszym

rozwiązaniem.

Tak wyłoniła się ostateczna koncepcja: gra

będzie mieć charakter questu, czyli rymo-

wanej zagadki, która prowadzi gracza przez

charakterystyczne miejsca, w których zbiera

się kolejne elementy hasła. Najpierw dziew-

czyny obmyśliły trasę gry, narysowały mapę

i nakleiły na niej zdjęcia zabytków. Następ-

nie do każdego z punktów, który mieli odwie-

dzać uczestnicy, ułożyły rymowaną zagadkę

lub zadanie do wykonania. Jednak w trakcie

pracy nad projektem pojawiały się kolejne

pomysły, które zespół chciał włączyć do ini-

cjatywy – plakaty informujące o grze, stemple

za wykonane zadania, dyplomy dla wszyst-

kich uczestników. Ale jak pozyskać materiały

na ich wykonanie?

Młodzież przy wsparciu opiekunki zwróciła

się do Fundacji Pomocy Szkole im. M. Mach-

niewicza. Organizacja nieodpłatnie użyczyła

młodym organizatorom swojego sprzętu oraz

materiałów, dzięki czemu powstały plakaty

i dyplomy. Co więcej, zarządowi Fundacji na

tyle spodobała się cała inicjatywa, że posta-

nowił wpisać ją jako jeden z punktów pro-

gramu w ramach organizowanego przez FPS

Tygodnia Inicjatyw Obywatelskich w Górze.

Zauważ: Młodzież planowała uzyskać od

partnera wsparcie w postaci materiałów

papierniczych. Jednak okazało się, że orga-

nizacja może pomóc w znacznie większym

stopniu i połączyć cele planowanych przez

siebie zadań z celami grupy projektowej.

Gdy plakaty były już gotowe, uczniowie mie-

li za zadanie rozkleić je w takich miejscach,

aby jak największa liczba mieszkańców mo-

gła dowiedzieć się o planowanym przez nich

działaniu. Nie zawsze było to proste: Jak

szykowałam się tutaj przy wieży ciśnień,

to najpierw pan na mnie nakrzyczał, że

wywieszam plakat na wieży. Ale potem,

jak mu wytłumaczyłam, że to gra jest

miejska i później to pozbieramy, to sam

zaczął wypytywać, co, gdzie, jak, kie-

dy, czemu nic o tym nie wie. Rozmawiał

z nami na ten temat i żałował, że tak mało

jest podobnych działań w naszej miejsco-

wości – wspomina Joanna Biernacka. Pani

Teresa twierdzi, że społeczność też trzeba

oswajać z nowymi inicjatywami i nie zrażać

się początkową nieufnością: jak mieszkańcy

zobaczą efekt, to uwierzą, że takie rzeczy

można tu robić. Zaczną się interesować,

jakie nowe projekty lokalne powstają.

Najlepszym przykładem była sama gra. Po-

czątkowo niektórzy z uczestników byli zasko-

czeni przebiegiem gry i zadaniami, jakie mają

do wykonania. Ale w końcu wszyscy przyłą-

czyli się do zabawy: uczniowie z pobliskich

szkół, reprezentacja starostwa powiatowego,

20 21

Dobre praktyki Dobre praktyki

Gra się udała, uczestnicy byli zadowoleni, ale

grupa nie miała czasu na odpoczynek. Gdy

okazało się, że zakwalifikowała się do udzia-

łu w Prezentacji Projektów Młodzieżowych

w Warszawie, pojawiło się nowe wyzwanie:

jak pokazać grę miejską na sali? Kreatyw-

ność znów nie zawiodła uczniów. Postano-

wili stworzyć grę planszową na bazie swojej

gry miejskiej. Gra cieszyła się dużą popular-

nością podczas prezentacji: Jestem zado-

wolona z gry planszowej, bo naprawdę

okazała się sukcesem. Jak pojechaliśmy

do Warszawy, dużo osób chciało w nią

grać – podkreśla jedna z młodych organiza-

torek Patrycja Klimaszewska.

Gra została także zaprezentowana podczas

festiwalu projektów powiatowych. Według

pani Teresy jest to szczególnie ważne, aby

pokazać reprezentantom innych gmin, że

takie działanie przynosi korzyść dla miesz-

kańców: do tej pory pokazywaliśmy pro-

jekty tylko w szkole, ale uznaliśmy, że

przecież projekty obywatelskie, które

się udały, możemy pokazać wszystkim

okolicznym wójtom. Po to, by taki wójt

zobaczył, że młodzi mogą zrobić fajne

rzeczy dla okolicy.

Zauważ: Opiekunka zasugerowała ucz–

niom, aby przedstawić ich projekt na

szerszym forum. Dzięki temu młodzi lu-

dzie poczuli się wyróżnieni i docenieni,

a jednocześnie zwiększyła się szansa, że

inne osoby podejmą podobne inicjatywy

w swoim środowisku.

Grupa myśli już o następnej akcji. Zorganizo-

wanie pierwszej gry dało jej doświadczenie,

z którego zamierza skorzystać przy tworze-

niu kolejnej. I tak np. dziewczyny wiedzą, że

trzeba włożyć jeszcze więcej wysiłku w zaan-

gażowanie reprezentantów różnych instytu-

cji w grę – leśników, policjantów – oraz posta-

rać się dotrzeć do szerszego grona odbiorców

spoza szkoły.

Zauważ: Młodzież podsumowała swoje do-

tychczasowe działania i wyciągnęła wnio-

ski, co zadziałało, a co należałoby zmienić

przy okazji kolejnych inicjatyw. To zde-

cydowanie ułatwi pracę przy następnym

projekcie, dlatego warto poświęcić czas

na dokładną ewaluację podejmowanych

działań.

organizacji pozarządowych a nawet słuchacze

Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

Zauważ: Nie zawsze reakcje otoczenia na

podejmowane działania są pozytywne od

początku. Warto przygotować uczniów na

to, że mogą pojawić się osoby negatywnie

komentujące ich działania i wytłumaczyć,

jak radzić sobie w takich sytuacjach.

Podczas gry cenna okazała się pomoc uczniów

z klasy pierwszej technikum budowlanego .

Pomysł na zaangażowanie dodatkowych

par rąk do pracy przy finale projektu oka-

zał się bezcenny. Joasia wspomina: po-

czątkowo mieliśmy sami stać przy za-

bytkach. Ale pani zorganizowała nam

grupę chłopców z „Budowlanki” z klasy

pierwszej i oni nam pomagali zapano-

wać nad tym chaosem przy zadaniach.

I to też było pozytywne, ponieważ same

byśmy na pewno nie dały rady robić

zdjęć i jeszcze ogarniać wszystkie grupy

biorące udział w grze.

Zauważ: Jeśli w ramach projektu plano-

wane jest wydarzenie, w którym ma wziąć

udział duża liczba osób, takie jak np. gra

miejska, prezentacja lokalna, festyn itp.

warto pomyśleć o zaangażowaniu dodat-

kowych osób do pomocy.

22 23

Dobre praktyki Dobre praktyki

Osoby, które weszły w skład grupy projek-

towej w Śmiglu należą do Szkolnego Klubu

Wolontariatu. Część z nich miała już bogate

doświadczenie w realizacji działań w społecz-

ności lokalnej. Na początku roku szkolnego

Klub odwiedziły absolwentki szkoły, które

zaprezentowały, co ich grupa projektowa

robiła w ramach „Młodego Obywatela” w po-

przednim roku szkolnym. W rezultacie tego

spotkania członkowie SKW zadecydowały

o ponownym przystąpieniu szkoły do projek-

tu. Od pani Izabeli Szablewskiej, opiekunki

grupy projektowej, uczniowie dowiedzieli się

o możliwości zostania dawcą szpiku. W ten

prosty sposób można wielu osobom

uratować życie – mówi Kaja, uczestniczka

grupy projektowej. Naszym celem było to,

żeby jak najwięcej osób zapisało się do

bazy dawców szpiku. Chociaż sami realiza-

torzy projektu nie są pełnoletni, w związku

z czym nie mogą jeszcze zostać dawcami, to

w promocję przedsięwzięcia byli bardzo zaan-

gażowani. Chodziło o to, żeby uczniowie

przekazywali informacje rodzicom, na-

uczycielom, mieszkańcom – tłumaczy Kaja.

Zauważ: Nawet jeśli w szkole nie istnieje

koło wolontariatu, to nic straconego! Za-

angażowanie młodych ludzi w projekt na

rzecz społeczności lokalnej może dać po-

czątek czemuś trwalszemu, np. stworzeniu

koła wolontariuszy i podejmowaniu regu-

larnych działań w tym zakresie.

Projekt przybrał formę kampanii i składał

się z czterech etapów. Na początku grupa

projektowa rozesłała 2000 ankiet do lokal-

nych firm, ośrodka zdrowia, Ośrodka Pomo-

cy Społecznej, centrum kultury, Urzędu Mia-

sta oraz do czterech różnych szkół. Z ankiet

wynikało, że dużo osób chętnie zostałoby

dawcą szpiku, ale nie mają wystarczającej

ilości informacji na ten temat. Stało się więc

jasne, że akcja informacyjna może zmienić

tę sytuację. Przygotowaliśmy prezentację

multimedialną z najważniejszymi infor-

macjami dotyczącymi pobierania szpiku,

metod oraz tego, czy pobieranie szpiku

jest bezpieczne dla dawcy. Informacje

zamieściliśmy na stronie naszej szkoły

– mówi opiekunka grupy.

Kolejnym krokiem było ogłoszenie mię-

dzyszkolnych konkursów na: logo akcji i logo

SKS oraz na film zachęcający do zostania

dawcą szpiku. Nagrody w konkursie zostały

ufundowane przez burmistrza Śmigla, lokal-

nych polityków.

Kolejny etap polegał na zorganizowaniu

przemarszu ulicami Śmigla. Robiliśmy

przemarsz ulicami miasta. Na środ-

ku rynku odbył się krótki happening,

uczniowie naszej szkoły zatańczyli taniec

belgijski, opowiada Wiktoria, jedna z reali-

zatorek kampanii. W przemarszu wzięła

udział niemal cała szkoła, ale też przechod-

nie włączyli się do tej akcji. Udało się za-

angażować całą społeczność szkolną,

Tytuł projektu:

Oddaj z kości garść miłości

– śmiglanie przeciwko białaczce

Szkoła:

Gimnazjum im. Konstytucji 3 Maja

w Śmiglu

Opiekunka grupy:

Izabella Szablewska

Grupa projektowa:

Kaja Spychała, Wiktoria Kubiak, Joanna Janowicz, Joanna Ziegler, Sylwia Kasperska,

Zosia Gucińska, Joanna Kaźmierczak, Marta Zając, Tobiasz Wieczorek

Streszczenie:

Grupa projektowa zrealizowała kampanię społeczną, w której zachęciła mieszkań-

ców swojej miejscowości do wpisania się do bazy dawców szpiku kostnego.

24 25

Dobre praktyki Dobre praktyki

bo klasy przygotowywały plakaty, ale

też hasła. Nawet nie musiałam do tego

wyznaczać uczniów – sami się zgłasza-

li, mówi opiekunka grupy. Akurat w czasie

przemarszu odbywał się targ, więc na ulicach

było dużo ludzi, którzy zostali zaproszeni

na szkolny festyn odbywający się cztery dni

później.

Działania wsparli liczni sojusznicy: poseł na

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej – Małgorzata

Adamczak, burmistrz Śmigla – Wiktor Snela,

radny powiatu kościańskiego – Feliks Bana-

sik, przewodniczący Rady Miejskiej Śmigla

– Wiesław Kasperski i Fundacja DKMS Baza

Dawców Komórek Macierzystych Polska.

Kampania „Oddaj z kości garść miłości –

śmiglanie przeciwko białaczce” została

podsumowana podczas szkolnego festynu.

Organizatorki ogłosiły wyniki konkursów

na logo i film promocyjny, zaprezentowa-

ły cele i założenia projektu, najistotniejsze

informacje o dawcach szpiku oraz wyniki

ankiet. Zwycięzcom konkursów zostały wrę-

czone nagrody. Obecni byli goście honorowi

– sojusznicy grupy projektowej. Odbyła się

debata publiczna na temat „Zostań dawcą

szpiku – podaruj komuś życie”, poprowadzo-

na przez Kaję Spychałę oraz Joanne Janowicz.

Jako goście w debacie wzięły udział dwie ab-

solwentki szkoły: Joanna Bajer–Korzeniew-

ska – lekarz i Marta Pawlicka – studentka V

roku stomatologii. Na festynie pojawiły się

też lokalne media: Telewizja Leszno (która

objęła akcję patronatem medialnym) oraz

radio Elka.

Oczywiście można było też zarejestrować się

w bazie dawców szpiku kostnego, która w re-

zultacie kampanii powiększyła się o 32 osoby.

Grupa spotykała się, o ile było to możliwe,

w każdy wtorek, choć opiekunka przyznaje,

że pomogłaby większa dbałość o regularność

spotkań. Istotny okazał się ścisły podział ról,

który umożliwił sukces w kluczowym mo-

mencie projektu, czyli podczas prezentacji

podsumowującej: osobne grupy były odpo-

wiedzialne za całokształt prezentacji, prze-

prowadzenie debaty, obsługę punktu reje-

stracji dawców szpiku, ogłoszenie wyników

konkursu i za obsługę techniczną.

Pośród korzyści uczniowie wymieniają naby-

cie umiejętności prowadzenia rozmów urzę-

dowych, organizacji debat publicznych i re-

alizacja kampanii społecznych. Istotne jest

też poczucie zwiększenia lokalnego kapitału

społecznego. Jeżeli ktoś w naszym oto-

czeniu zachoruje na białaczkę, to wiemy,

że możemy liczyć na wsparcie ze strony

społeczności – tłumaczy Kaja.

Grupa już przymierza się do kolejnych dzia-

łań, ale obchody Dnia Dawcy Szpiku będą

z pewnością kontynuowane.

26 27

Dobre praktyki Dobre praktyki

Członkowie raciborskiej grupy projekto-

wej w trakcie zorganizowanej przez nich

międzyszkolnej debaty dotyczącej sposo-

bów spędzania wolnego czasu dostrzegli coś

niepokojącego. Generalnie młodzi ludzie,

zwłaszcza trzynasto- i czternastolatko-

wie, siedzą przed komputerem i prak-

tycznie nie mają innych pasji poza nim.

Wszystko sprowadza się do komputera.

Chcieliśmy pokazać im, że można inaczej

spędzić wolny czas – mówi Łukasz, czło-

nek grupy projektowej.

Uczniowie sami od dłuższego czasu są za-

angażowani w promowanie gier logicznych

– organizują spotkania, festiwale i warszta-

ty. Podczas kolejnych wydarzeń dostrzega-

li, że najwięcej uwagi przyciąga tzw. speed-

stack, czyli układanie plastikowych kubków

w  określonych konfiguracjach. Ludzie

patrzą, co się dzieje. Jak ktoś szybko

układa, to takie „wow” zaczyna się robić

po prostu. Na każdym festiwalu zauwa-

żaliśmy, że „speedstacki” przyciągają

najwięcej ludzi – tłumaczy Dawid, jeden ze

„stackersów”. Z tych obserwacji narodziła się

Akademia Speedstack.

Zauważ: Decyzja o wyborze tematu projek-

tu wynikła zarówno z obserwacji uczniów,

jak i z ich dotychczasowych zaintereso-

wań. Takie połączenie zwiększa szansę na

to, że motywacja do kontynuowania dzia-

łań utrzyma się w grupie.

Układanie kubków to sport, rywalizacja, re-

gularne treningi, koordynacja wzrokowo-ru-

chowa, ale także szansa na aktywizowanie

lokalnej społeczności. „Stackersi” intensyw-

nie promują swój ulubiony sport. Warsztaty

wyjazdowe stały się dla nich niemal codzien-

nością. Najaktywniejsi uczestnicy projektu

odwiedzali najpierw okoliczne szkoły, ale

z czasem zagościli z prezentacjami także we

Wrocławiu, Opolu i w Warszawie. Te festi-

wale i warsztaty bardzo nam pomogły,

bo to jednak praca z ludźmi, więc wpra-

wiliśmy się w tym – mówi Marta, członkini

Akademii. Grupa projektowa zorganizowała

prezentację podsumowującą, która odbyła

się w szkole, w trakcie turnieju matematycz-

nego, ale nowatorska dyscyplina była pre-

zentowana również podczas festiwalu na

Zamku Piastowskim w Raciborzu – najważ-

niejszej lokalnej imprezie kulturalnej. Przy

współpracy szkoły zostały zorganizowane

pierwsze Mistrzostwa Polski w Speedstack.

W zawodach wzięły udział głównie osoby,

które układania kubków nauczyły się od

członków Akademii Speedstack.

Zauważ: Nowatorski projekt to szansa

na przyciągnięcie uwagi otoczenia. Do-

brze jest budować na dotychczasowym do-

świadczeniu, ale czasem warto zaryzyko-

wać i zrobić w ramach projektu coś, czego

nikt w otoczeniu nie próbował.

Tytuł projektu:

Akademia Speedstacks

Szkoła:

Liceum Mistrzostwa Sportowego

im. Janusza Kusocińskiego

w Raciborzu

Opiekun grupy:

Tomasz Szwed

Grupa projektowa:

Marta Załubska, Aleksandra Mandrysz, Aneta Kubita, Łukasz Kozyra, Dawid Jurecz-

ko, Maciej Ostrowski, Szymon Kotwica, Łukasz Tylka, Tomasz Klaja

Streszczenie:

W Raciborzu powstała „Akademia Speedstacks”, której członkowie promują dyscy-

plinę sportową polegającą na układaniu kubków w określonych konfiguracjach. Ich

działania stały się pretekstem do aktywizowania i integracji lokalnej społeczności

oraz nabycia przez uczestników projektu przydatnych umiejętności.

28 29

Dobre praktyki Dobre praktyki

Uczenie kolejnych osób to naturalna kolej

rzeczy w tej grupie projektowej. Każdy mu-

siał przejść taką próbę, żeby mieć tytuł

instruktora – najpierw musiał sam się na-

uczyć, a potem musiał dać świadectwo,

że przynajmneij dwóch swoich kolegów

bądź koleżanki nauczył układać kubki,

mówi opiekun grupy.

Uczniowie nie tylko organizują warsztaty, ale

kręcą też filmy instruktażowe, które umiesz-

czają na kanale YouTube. W ten sposób

ćwiczyliśmy się w wystąpieniach publicz-

nych i potem łatwiej nam było wszystko

w tym projekcie przedstawić jak najlepiej

– wspomina Dawid. Kubki trafiły aż na Uni-

wersytet Trzeciego Wieku, gdzie ich układa-

nie stało się pretekstem do spędzania czasu

i wspólnych rozmów. Bo kubki są dla lu-

dzi w każdym wieku, nie ma ograniczeń

– dodaje Aneta, uczestniczka projektu.

Zauważ: Uczenie innych to doskonały spo-

sób na utrwalenie wiedzy i umiejętności,

ale także na stworzenie poczucia odpowie-

dzialności za prowadzoną inicjatywę.

Kolejny cel Akademii to sprawienie, by ukła-

danie kubków stało się w Polsce tak popu-

larne jak w Stanach Zjednoczonych. Jeden

ze stackersów jest w kontakcie z World Sport

Stacking Association Association – organiza-

cją zajmującą się rozwojem tego sportu oraz

standaryzacją reguł jego uprawiania, z którą

Akademia współpracuje w kwestii turniejo-

wej metody naliczania punktów. Może uda

się dojść do takiego stopnia jak w USA,

gdzie dzieci będą tego po prostu uczone

na wf-ie – mówi Łukasz.

Akademia Speedstack zyskuje na popular-

ności. Marta wspomina: Zdarzały się sytu-

acje, że pojechaliśmy do jakiejś szkoły,

a Pani Dyrektor promowała to w mieście

i ktoś inny z tego samego miasta nas za-

prosił. Po prostu ludziom się to podoba,

są zachwyceni i później oni też nas pro-

mują. Ale na tym nie koniec, bo prezentacje

publiczne okazały się też doskonałą okazją

do pozyskiwania sponsorów. Czasami zda-

rza się, że na pokazie jest przypadkiem

prezes firmy czy stowarzyszenia. Jak im

się podobało, to postanawiali nas wes-

przeć – dodaje Marta. Działania Akademii

wsparła też fundacja opiekuna grupy, To-

masza Szweda – Proaktywni. Fundacja wy-

szła naprzeciw naszym potrzebom, bo

te kubki to jednak dosyć drogi sprzęt

– dodaje Łukasz. Dzięki dodatkowym zesta-

wom kubków, członkowie Akademii nie tyl-

ko mogą więcej ćwiczyć, ale czasem zostawia-

ją też zestawy treningowe w szkołach, które

odwiedzają.

Zauważ: Czasem najlepszą formą promo-

cji jest tzw. marketing szeptany. Nie każ-

dy projekt może liczyć na tak dużą siłę

30 31

Dobre praktyki Dobre praktyki

przebicia, ale zawsze warto przekonywać

osoby ze swojego otoczenia do zalet podej-

mowanych działań.

Do sukcesu projektu przyczyniło się wiele

osób. Wszyscy uczniowie znali się wcze-

śniej, bo chodzą razem do klasy. Pomogło

im to w ułożeniu współpracy. Każdy był

odpowiedzialny za swoja część projek-

tu. W sumie wszyscy się sprawdzili. Ma-

ciek z Martą stworzyli świetną prezenta-

cję, dwie Łukasz i Aneta przeprowadzili

debatę, ja prezentowałem kubki, więc

wszystko nam się udało. Pomagało na

pewno to, że koordynował wszystkim

Pan Szwed. Jak jest osoba zarządzająca,

to nie tak łatwo o konflikt. A jak wszyscy

są odpowiedzialni i nikt, to wtedy łatwo

się pokłócić, bo ktoś czegoś nie zrobi,

nie dopilnuje – tłumaczy Dawid.

Nie obyło się też bez momentów trudnych.

Nie zawsze uczniowie znajdowali czas na

dodatkowe działania. Najlepszą receptą

jest po prostu odczekać ten czas, radzi

Tomasz Szwed. Innym wyzwaniem jest nie-

wielka wiedza na temat tej nowej dyscypliny.

Ktoś z powiatu raciborskiego nie uznaje

kubków jako dyscypliny sportowej tylko

jako element kultury. Natomiast w mie-

ście odrzucili nasz wniosek o dofinanso-

wanie, bo to nie jest element kultury tyl-

ko dyscyplina sportu – wspomina Tomasz

Szwed. Niektórzy zbywają speedstack, ale i to

może się wkrótce zmienić. Ostatnio byłam

w technikum w Radomsku. Prezentowa-

liśmy kubki przed pierwszą klasą. Uczy-

liśmy ich i podeszła do mnie ich wycho-

wawczyni. Była w szoku, bo, jak mówiła,

jeszcze nigdy nie widziała ich tak zaan-

gażowanych – opowiada Marta.

Zauważ: Wiara w sens działań to waż-

ny motor napędzający działania. Ważne

jest świętowanie małych i dużych sukce-

sów, a także wracanie do nich w trudnych

momentach.

Recepta na przyszłość jest prosta: Teraz do

pierwszej klasy przyjdzie kilka nowych

osób, które są wolontariuszami fundacji

Proaktywni. No i oczywiście będziemy

bazować na ich potencjale – podsumowuje

Łukasz.

32 33

Dobre praktyki Dobre praktyki

Uczniowie LO we Wrześni wzięli udział

w warsztatach dotyczących działalności

młodzieżowych rad miasta i powiatu. Zain-

spirowani tym doświadczeniem, postanowi-

li zrealizować podobną inicjatywę u siebie

w powiecie. Ewa Lewandowska, opiekun

grupy projektowej, zaproponowała, żeby

zanim powstanie Rada, jej inicjatorzy pod-

jęli działania przygotowawcze. Uznaliśmy,

że aby stworzyć taką Młodzieżową

Radę Powiatu, trzeba najpierw podjąć

wiele innych działań merytorycznych

– stworzyć sobie odpowiednią bazę w za-

kresie wiedzy, podstawowych umiejęt-

ności i kompetencji. Stąd znaczna część

grupy, podjęła równolegle wyzwanie

w ramach zajęć „Młodzież w działa-

niu – spotkania samorządowe”. Wtedy

właśnie dowiedzieliśmy się o programie

„Młody obywatel”, który w sensie pro-

gramowym i merytorycznym wpisał się

w to, co chcieliśmy zrobić, tłumaczy Pani

Ewa. Uczniowie stworzyli mapę ważnych

miejsc i interesujących ich zagadnień, grali

w Sojuszników, przeprowadzili wywiad z lo-

kalnym aktywistą. W rezultacie narodził się

pomysł na projekt Młodzi 18 samorządni – nić

pokoleniowa.

Zauważ: Duże przedsięwzięcia i ambitne

cele warto rozłożyć w czasie i na mniejsze

kroki. Jeżeli na początku plan działania

przerasta możliwości grupy, zastanów-

cie się, jakie działania mogą przygotować

was na stawienie czoła bardziej złożonym

wyzwaniom.

Część grupy miała bogate doświadczenie

w działaniach wolontariackich, ale dla więk-

szości była to pierwsza szansa, żeby zaanga-

żować się społecznie, obywatelsko. Jako

temat projektu wybraliśmy dialog mię-

dzypokoleniowy, ponieważ stwierdzili-

śmy, że w ostatnich czasach starsi ludzie

są traktowani jak margines, w ogóle się

o nich nie myśli, nie mówi, a wszystko

się kręci wokół nas – tłumaczy Sonia, jed-

na z realizatorek projektu. W rezultacie gru-

pa postanowiła nawiązać współpracę z Uni-

wersytetem Trzeciego Wieku. Pretekstem do

zacieśniania kontaktów stały się warsztaty

dotyczące Europy i Unii Europejskiej.

Tak naprawdę chcieliśmy połączyć

wszystkie pokolenia. Zobaczyć, jak lu-

dzie myślą i jakie mają opinie. A także

porównać, czy jest w nas spójność, czy

każde pokolenie ma swój odrębny tok

rozumowania – opowiada Dominik, który

również aktywnie włączył się w projekt Mło-

dzi 18 samorządni. Z czasem działania zostały

rozszerzone. Sprzymierzeńcem stał się opie-

kun samorządu szkolnego w pobliskim gim-

nazjum, który umożliwił grupie zorganizo-

wanie warsztatów w swojej szkole. Kolejnym

sojusznikiem stało się lokalne przedszkole,

Tytuł projektu:

Młodzi 18 samorządni

– nić pokoleniowa

Szkoła:

Liceum Ogólnokształcące

im. Henryka Sienkiewicza we Wrześni

Opiekunka grupy:

Ewa Lewandowska

Grupa projektowa:

Ela Błajek, Borys Bazylczuk, Patryk Bystrzycki, Jakub Ciesliński, Jagoda Czekała,

Anzelm Czajkowski, Andrzej Grzegorek, Sonia Kaczmarek, Sandra Kałużniak, Juliusz

Kruszyński, Sandra Ksianszkiewicz, Dominik Makowski, Anna Przybylak, Bartosz

Przydryga, Adam Stefański, Weronika Tarłowska, Anna Wiśniewska, Jan Wnuk

Streszczenie:

Grupa projektowa z Wrześni przeprowadziła serię warsztatów i spotkań dotyczących

społeczeństwa obywatelskiego, samorządności lokalnej , demokracji i Europy. Dzia-

łania połączyły trzy pokolenia – od przedszkolaków, przez licealistów, po słuchaczy

Uniwersytet Trzeciego Wieku. Wszystko to za sprawą Młodzieżowej Rady Powiatu,

której funkcjonowaniem i organizacją zainteresowali się uczniowie.

34 35

Dobre praktyki Dobre praktyki

kami międzynarodowymi czy politologią,

ponieważ na co dzień mieliśmy z tym

styczność, dobrze się w tym sprawdza-

liśmy i czuliśmy. Myślę że osiągnęliśmy

więcej niż się spodziewaliśmy. W pierw-

szej klasie byliśmy mało rozpoznawalną

grupą, o której nikt nie wiedział, a teraz

wypłynęliśmy na szerokie wody i stali-

śmy się w całej szkole pionierami.

Młodzież uwierzyła w siebie, w swoje

możliwości. Dzięki temu projektowi po-

czuli się ważni, docenieni, potrafili prze-

łamywać bariery, samodzielnie rozwią-

zywać problemy i stawiać sobie coraz to

nowe wyzwania – podsumowuje pani Ewa.

Zauważ: Działanie w społeczności może

dać grupie nowe poczucie wartości i spra-

wić, że zmieni się ich patrzenie na otocze-

nie, a także odbiór członków grupy przez

osoby z zewnątrz.

W przyszłym roku we Wrześni nadal funk-

cjonować będzie forum młodych, którego

częścią są uczestnicy projektu Młodzi 18 sa-

morządni. Członkowie grupy projektowej

planują też zachęcać do działania młodszych

kolegów.

do którego udało się dotrzeć dzięki temu,

że mama jednej z uczestniczek pracuje tam

jako nauczycielka. Prowadziłam zajęcia

w grupie pięciolatków na temat Europy

i Unii Europejskiej i byłam zaskoczona,

że dzieci na przykład znają większość

państw, które są członkami Unii Euro-

pejskiej i znają stolice krajów. Niejeden

z nas miałby problem z ich wymienieniem

– wspomina Sonia.

Zauważ: W czasie trwania projektu warto

wykorzystywać osobiste znajomości oraz

fakt, że niektóre instytucje są bardziej

otwarte na współpracę niż inne.

Inspirujących spotkań było więcej. Ucznio-

wie spotkali się z białoruskimi studentami,

którzy opowiedzieli im o wyzwaniach dla

demokracji w ich ojczyźnie, mieli szansę

rozmawiać z premierem Tadeuszem Mazo-

wieckim jako wnukowie „Okrągłego stołu”,

odwiedzili wystawę „Polska w czasach PRL-

-u” w Muzeum Dzieci Wrzesińskich, rozma-

wiali z posłanką Krystyną Poślednią na te-

mat obowiązków i kompetencji samorządów

terytorialnych, spotkali się z przedstawicie-

lami lokalnej władzy, radnymi, rozmawiali

z przewodniczącą Rady Miasta, Naczelni-

kiem Wydziału Oświaty, zrealizowali serię

wywiadów ze swoimi dziadkami i babciami.

Wszystko to pomagało im coraz lepiej po-

znać i rozumieć lokalną społeczność. Po-

trafiliśmy oderwać się od tego, co jest

prozą życia codziennego dnia szkolne-

go. Skoncentrowaliśmy się zrobieniu

czegoś, co nie podlega standardowej

ocenie – mówi opiekunka grupy.

Zauważ: W kontaktach z otoczeniem mogą

wyłonić się też nieoczekiwani sojusznicy,

z istnienia których wcześniej nie zdawali-

ście sobie sprawy lub wydawało wam się,

że nie uda się do nich dotrzeć.

Jako najważniejsze czynniki sukcesu uczest-

nicy projektu wymieniają zaangażowanie

i podział zadań. Na stronie CEO pojawia-

ły się zadania. Najpierw czytaliśmy je

w klasie na głos, omawialiśmy je i potem

dobieraliśmy się mniej więcej zaintereso-

waniami. Można powiedzieć, że byliśmy

puzzlami jednej układanki. Każdy z nas

wniósł coś wartościowego do tego pro-

jektu – mówią uczniowie.

Każdy z nas nabrał pewności siebie. Po-

znałam lokalną społeczności i wiem, na

czym bazuje. To może mi pomóc w przy-

szłości, w pracy czy w karierze do sta-

wiania sobie celów i pomocy tej społecz-

ności – tłumaczy Julek, uczestnik projektu.

Ania dodaje: Kilka osób dzięki temu pro-

jektowi dowiedziało się, że ma talent

dziennikarski, zainteresowało się stosun-

36 37

Dobre praktyki Dobre praktyki

Grupa projektowa została wybrana spośród

osób, które zgłosiły się do zorganizowania

szkolnej debaty. Nasza klasa jest zgrana

i aktywna. Zgłosiliśmy się do tego pro-

jektu, a inne klasy nie były gotowe na

podjęcie takiego wyzwania. Dla nas to

jest po prostu nowa przygoda – mówi Ma-

teusz, członek grupy projektowej.

Praca ruszyła na dobre po warsztacie z ani-

matorem CEO, Adamem Markuszewskim. Na

tych warsztatach dowiedzieliśmy się, że

dobrze poświęcić trochę swojego czasu

dla innych – wspomina Filip, jeden z inicja-

torów pomysłu. – Zaczęliśmy regularnie

chodzić na spotkania grupy projektowej.

Zbieraliśmy się, zamiast pójść pograć

trochę w piłkę.

Zauważ: Początki bywają trudne. Warto

jest poprosić o konsultację kogoś, kto ma

doświadczenie w przeprowadzaniu podob-

nych inicjatyw.

Najpierw, jak słyszałem pana Marku-

szewskiego, to sobie myślałem – no

super, owszem, można pomóc osiedlu.

Myślę dalej, dwie minuty, w głowie ci-

sza – ale jak? Jak to zrobić? Po prostu

czarna magia, jak się komunikować z in-

nymi ludźmi. A teraz złapaliśmy trochę

doświadczenia już wiemy, jak to robić –

tłumaczy Mateusz. Pierwszym krokiem było

przeprowadzenie ankiet. Uczniowie prosili

o odpowiedzi głównie przypadkowo spotka-

nych spacerowiczów. Pytali o to, czego bra-

kuje mieszkańcom osiedla, na co narzekają.

Wzięli tez pod uwagę to, co sami chcieliby

zmienić. Jak się wychodzi ze szkoły z pa-

pierkiem po batonie, to można przejść

przez pół osiedla i nie ma kosza. Wko-

ło pełno śmieci, komentuje Michał, jeden

z realizatorów projektu. Ankiety inspirowa-

ne grą Oficer Dlaczego? zostały przeprowa-

dzone w popularnych miejscach spotkań,

w domu kultury, na posterunku policji, w lo-

kalnym sklepie, prowadzonym przez pana,

który angażował się kiedyś w życie osiedla.

Najbardziej pomocni okazali się młodzi lu-

dzie, bo nie tylko odpowiadali na pytania, ale

podsuwali też własne pomysły. Grupa wyko-

rzystała również grę Sojusznicy. To była sy-

mulacja tego, co my potem zrobiliśmy.

Wszystko. Autentycznie – mówi Maciek,

lider grupy projektowej.

Zauważ: Dostępnych jest wiele narzę-

dzi, które pomagają w organizacji dzia-

łań. Warto przełamać się i wypróbować

je, zwłaszcza że wiele z nich ma ciekawą

i rozrywkową formę.

Z diagnozy i analizy zasobów zrodził się

pomysł, żeby w ramach projektu wpłynąć

na zmianę wizerunku osiedla, na którym

Tytuł projektu:

Zmieniamy nasze osiedle

Szkoła:

Publiczne Gimnazjum nr 3

im. J. Kochanowskiego w Radomiu

Opiekunka grupy:

Barbara Wojtkowska

Nauczyciele wspomagający:

Małgorzata Leszczyńska, Anna Skrzypczyńska, Anna Wajs

Grupa projektowa:

Maciej Bujanowicz, Oskar Glegoła, Mateusz Karpiński, Milena Grzyb, Jan Wanat, Fi-

lip Żyła, Michał Barszcz, Adam Fedorowicz, Damian Strzelecki, Norbert Chrzanowski

Streszczenie:

Uczniowie biorący udział w projekcie postanowili odmienić oblicze swojej dzielnicy.

W przeprowadzonej ankiecie pytali o to, co mieszkańcy chcieliby zmienić w swoim

otoczeniu. W realizacji ambitnych planów pomogły spółdzielnie mieszkaniowe, Za-

kład Usług Komunalnych, a nawet sam prezydent Radomia.

38 39

Dobre praktyki Dobre praktyki

znajduje się szkoła. Uczniowie chcieli, by wo-

kół pojawiły się ławki i kosze na śmieci. Do

Straży Miejskiej zgłosili też listę miejsc nie-

bezpiecznych. Wyruszyli ze Strażą na patrole

po okolicy, a z czasem zaczęli współpracować

ze streetworkerami z Caritasu. Ich działania-

mi zainteresował się sam prezydent Radomia.

Członkowie grupy projektowej mieli okazję

osobiście spotkać się z prezydentem, któremu

opowiedzieli o szczegółach swojego projektu.

My chcieliśmy pokazać, że każdy czło-

wiek jest kimś. Bo niektórzy ludzie mieli

takie wrażenie, że ja powiem, a nikt mnie

nie słucha. A my chcieliśmy powiedzieć

– słuchaj, ty też jesteś, proszę pana, pan

też się liczy. Jest pan, jaki jest, ale pan

też ma głos. Pan też jest obywatelem,

może pan coś zmienić. Staraliśmy się ich

nauczyć, żeby oni pomyśleli. Ludzie się

bali podejmować własne decyzje. Bali

się zmian. Nam udało się dla nich też coś

zrobić – tłumaczą uczniowie.

Do działań udało się też pozyskać wpływo-

wych sojuszników. Najbardziej pomocny

okazał się Marek Ratuszyński, wiceprezes

Spółdzielni Mieszkaniowej „Południe”, z któ-

rym grupa ustalała szczegóły techniczne pro-

jektu. Ławki i kosze zostały ustawione przez

pracowników Zakładu Usług Komunalnych,

a ostateczny impuls do wykonania projektu

zagospodarowania przestrzeni dał Prezydent

Radomia, Andrzej Kosztowniak. Po wizycie

u Prezydenta w tydzień mieliśmy i kosze,

i ławki, mówi Maciek. Także streetworkerzy

z Caritasu pomogli grupie projektowej lepiej

poznać okolicę.

Zauważ: Budowanie sieci sojuszników

może trwać długo. Czasem wystarczy do-

trzeć do tej jednej, właściwej osoby, żeby

dostać zielone światło do działania. Jednak

im więcej osób i instytucji zjednacie sobie

realizując projekt, tym łatwiej będzie za-

dbać o trwałość jego rezultatów.

Grupa pracowała w czasie wolnym przed

i po lekcjach, czasem na przerwach, a bodaj

najwięcej udało się zrobić w czasie ferii zi-

mowych. Ferie to czas odpoczynku, ale

powiedzmy sobie wprost, co młodzież

robi w ferie? Siedzą przed komputerami

i grają. My poszliśmy spotkać się z so-

jusznikami w ferie i później mieliśmy luz.

Nie spieszyliśmy się, wszystko spokojnie

– opowiada Mateusz. Czasem pojawiały się

spięcia związane z tym, że różni członkowie

grupy byli zaangażowani na różnym pozio-

mie, ale i na to znalazła się recepta. Ucznio-

wie zaczęli się wymieniać. Ja już zrobiłem,

jestem spełniony, to ja odchodzę na bok

w tym momencie – dodaje Maciek.

W poprzednim roku ta sama szkoła brała

udział w „Młodym obywatelu”, ale opiekun-

ce grupy nie udało się ukończyć projektu.

Nie zniechęciło to jednak Barbary Wojtkow-

40 41

Dobre praktyki Dobre praktyki

skiej do ponownego spróbowania swoich

sił. Już wiem, dlaczego w zeszłym roku

się nie udało – komentuje pani Barbara.

– Wtedy to byli trzecioklasiści, a ja wzię-

łam pierwszoklasistów, dla których ta

szkoła jest nowością i dzieci czekały, co

im zaoferujemy. Pani Barbara włączyła też

do pomocy inne nauczycielki, które poma-

gały w realizacji obowiązków związanych

z projektem. Gdyby nie ta pomoc, to może

i ja bym się wycofała wcześniej, bo pracy

było tak dużo, dodaje pani Barbara.

Najtrudniejszym momentem dla grupy był

pierwszy krok, czyli wizyta w Spółdzielni

Mieszkaniowej Inżynieria. Wiązał się on

z ogromnym stresem, ale po tym doświad-

czeniu, każdy kolejny krok był już łatwiejszy.

Czasem w grupie spadała motywacja i nie-

oceniony okazywał się Maciek, który wziął

na siebie rolę lider grupy. Mateusz tłumaczy:

Nasz lider jest głównym ogniwem. Po

prostu zawsze, jak komuś nie chciało się

czegoś robić, on wspierał nas na duchu.

Zauważ: W przypadku tej grupy projek-

towej ważne było zaproponowanie for-

my zaangażowania w życie szkoły nowym

uczniom, którzy nie mają jeszcze tak na-

piętych grafików, jak uczniowie kończący

naukę. Ponieważ część członków grupy nie

znała się wcześniej, istotna okazała się też

rola osoby, która mobilizowała innych do

działania.

Wysiłki się opłaciły. Na osiedlu stoją ławki

i kosze na śmieci w miejscach wskazanych

przez uczniów. Projekt wpłynął nie tylko

na zmianę oblicza osiedla, ale też zmienił

samych jego realizatorów. Nabraliśmy no-

wych cech charakteru. Nauczyliśmy się,

że trzeba pomagać innym. Ale było tego

więcej. Na przykład praca w grupie.

Przecież to się bardzo przyda w przyszłej

pracy. Jest też pozyskiwanie sponsorów,

czy chociażby umiejętność docierania

do wszystkich szczebli w społeczeństwie

– to jest naprawdę ważne i zaprocentuje

przyszłości – podsumowuje Filip.

Grupa ma już plany na przyszłość. Chcą, żeby

w ich okolicy pojawiło się prawdziwe boisko

sportowe.

42 43

Dobre praktyki Dobre praktyki

Zanim uczniowie zdecydowali, co chcą robić

w ramach projektu, postanowili dowiedzieć

się od samych mieszkańców, co ci chcieliby

zmienić w swojej okolicy. Pomysł na dzia-

łanie nasunął się grupie, gdy podczas wy-

wiadów z rówieśnikami i lokalnymi insty-

tucjami okazało się, że mieszkańcy spędzają

większość czasu wolnego poza osiedlem.

Powód? W okolicy nie ma przestrzeni, któ-

ra byłaby na tyle atrakcyjna i przyjazna,

aby zachęcać do odpoczynku. Młodzi ludzie

zdecydowali się to zmienić. Wiem że pani

Monika i uczniowie robili wcześniej kon-

sultacje ze środowiskiem lokalnym. Tak

żeby ten projekt nie był tylko naszym

wymysłem, że tylko my go chcemy, ale

że jest to projekt obywatelski, służący

mieszkańcom naszego środowiska i nie

tylko – podkreśla dyrektor szkoły.

Pojawiło się pytanie: jak taki plan wprowa-

dzić w życie? Na pomoc przyszła opiekunka

grupy oraz dyrektor szkoły, Janusz Wójcik.

Ponieważ w zeszłym roku na terenie szkoły

powstał plac zabaw, oboje pomyśleli, że do-

brym pomysłem jest wzbogacić to miejsce

o walor edukacyjny. Wspólnie z młodzieżą

wymyślili, żeby obok placu stworzyć ogród,

w którym odwiedzający mogliby nie tylko

przyjemnie spędzić czas, ale też dowiedzieć

się co nie co o gatunkach zasadzonych tam

roślin. Jako że szkoła położona jest w otu-

linie Parku Krajobrazowego Dębowiec,

wkrótce pojawiła się dodatkowa propozy-

cja: niech prócz ogrodu, będzie tam ostoja

dla ptaków!

Zauważ: uczniowie wraz z opiekunką sko-

rzystali z tego, że szkoła otworzyła nie-

dawno plac zabaw, który można wzbogacić

stwarzając ogród i ostoję ptaków tuż obok.

Plany już były, brakowało tylko środków na

ich realizację. Wtedy pani Monika postano-

wiła zaryzykować i starać się o grant z fun-

dacji Nasza Ziemia i z Urzędu Miasta na

działania związane z ochroną środowiska

oraz wypełnić formularz o dofinansowanie

prezentacji lokalnej w ramach programu

Młody Obywatel. Pieniądze zostały przyzna-

ne i dzięki nim zostały zakupione rośliny,

które przyciągają określone gatunki ptaków.

Zauważ: często lokalne instytucje przyzna-

ją granty na działania, które są podobne

do tych, które planujesz w projekcie. War-

to sprawdzić, czy jest możliwość starania

się o dofinansowanie swoich działań.

Jednak nie na wszystko wystarczyło pie-

niędzy. I wtedy nieoceniona okazała się

pomoc sojuszników. Z Zieleni Miejskiej

młodzi otrzymali część sadzonek za darmo

wraz z obietnicą pomocy przy ich opisywa-

niu. Pozostałą część sadzonek podarowała

Temat projektu:

Działaj lokalnie, a myśl globalnie

Szkoła:

Gimnazjum nr 22 w Bielsku-Białej

Opiekun grupy:

Monika Zając

Grupa projektowa:

Aleksandra Kuś, Julia Klimczak

Streszczenie:

Grupa projektowa z Bielsko-Białej przeprowadziła projekt, którego odbiorcami byli

nie tylko mieszkańcy, ale też okoliczna flora i fauna. Korzystając z tego, że szkoła leży

tuż obok parku krajobrazowego, uczniowie zaprojektowali i stworzyli ogród będący

jednocześnie ostoją dla ptaków.

44 45

Dobre praktyki Dobre praktyki

grupie szkoła ogrodnicza, która zorgani-

zowała także dla uczniów warsztaty o tym,

jak dbać o zasadzoną już roślinność. Karm-

niki oraz budki lęgowe dla ptaków robili

rówieśnicy z ich szkoły. Oni też przynieśli

materiał na stworzenie skalniaka w ogro-

dzie, a nawet pomagali przy sadzeniu roślin.

Nie zapomnę piątku po Bożym Ciele. To

był dzień wolny od nauki, a do nasadza-

nia roślin stawiła się grupa projektowa

i wiele innych chętnych do pomocy. Było

ciężko: upał, deszcz, okropna kamienista

ziemia. Po 4 godzinach pracujący stwier-

dzili, że idą do domu. Ja zostałam, bo

ktoś musiał to skończyć… A tu za chwilę

wszyscy się pojawili i pracowali jeszcze

2 godziny. To było dla mnie niezwykłym

przeżyciem – wspomina pani Monika. To,

jak bardzo inni uczniowie zaangażowali się

w projekt, zaskoczyło samą grupę. Za to ro-

dzice uczniów pomagali przy pracach, któ-

rych nie mogła wykonać młodzież.

Zauważ: większość materiałów potrzeb-

nych do przeprowadzenia inicjatywy zo-

stała pozyskana za darmo, a praca mia-

ła charakter wolontariacki. Ważne jest,

aby osobom i instytucjom, które chce się

zaangażować od początku wyjaśniać, na

czym polega projekt, komu ma on służyć

i jakie wsparcie byłoby potrzebne, aby on

się udał.

Kiedy ogród powstał, przyszedł czas zachę-

cenia mieszkańców okolicy do korzystania

z niego, ale też pokazania innym młodym

ludziom, jak można zrealizować taką inicja-

tywę. Bo jeśli ma się pomysł i odpowiednie

wsparcie, to przedsięwzięcie ma duże szanse

na powodzenie! Właśnie tym działaniem

chcieliśmy zachęcić ludzi, którzy na nas

patrzyli, obserwowali nas, żeby też się

przyłączyli, żeby coś podobnego zrobi-

li. Niekoniecznie zakładali całe ogrody,

ale choćby umieszczali budki lęgowe na

drzewach albo sadzili rośliny, które po-

magają ptakom się żywić. Bo naprawdę

ptaki robią bardzo dużo dla nas, zjadają

szkodniki – podsumowuje Ola, jedna z reali-

zatorek projektu .

Uczniowie wraz z opiekunką zdecydowa-

li, że promocję ich działań warto połączyć

z dwoma innymi wydarzeniami, które mają

miejsce w ich miejscowości – letnim festy-

nem oraz ekopiknikiem organizowanym

przez lokalny dom kultury. Podczas obu im-

prez młodzież rozdawała każdemu sadzonki

w zamian za każde przyniesione 10 kg maku-

latury. Udzielała również porad, jak należy

dbać o sadzonki.

Zauważ: młodzież zdecydowała przyłączyć

promocję swojego projektu z rozpozna-

walnymi w okolicy wydarzeniami. Dzięki

temu koszty zorganizowania takiej pre-

zentacji zmalały, a grupa miała pewność,

46 47

Dobre praktyki Dobre praktyki

że dużo więcej osób przybędzie na miejsce

i zapozna się z ich działaniami.

Mieszkańcy bardzo pozytywnie oceniają

inicjatywę podjętą przez gimnazjalistów.

Nie tylko chętnie odwiedzają ogród, ale też

chwalą szkołę za wspieranie młodych lu-

dzi w przeprowadzaniu podobnych dzia-

łań skierowanych co społeczności. Ludzie

się zaangażowali, przynosili budki,

sadzonki, rośliny. I myślę, że spodo-

bał im się ten pomysł, bo nawet w tym

momencie mam młodszego bratanka,

z którym chodzę na plac zabaw i dużo

więcej dzieci przebywa tam z rodzica-

mi. Siedzą rodzice, a dzieci się bawią.

Rodzice bardzo też chwalą ten plan za-

baw i chwalą to, że właśnie szkoła się

zaangażowała i stworzyła coś takiego

– zaznacza Julia, członkini grupy projektowej.

Zauważ: dla Uczniowie mają plany nie

tylko na to, jak rozwijać projekt, ale też

jak sprawić, żeby nie został on bez opie-

ki, gdy oni pójdą do innej szkoły. Warto

zastanowić się wcześniej na tym, co zro-

bić, aby podjęta inicjatywa miała swoją

kontynuację.

Pozyskiwanie sojuszników

do projektu

4948

Pozyskiwanie sojuszników do projektuPozyskiwanie sojuszników do projektu

Pozyskiwanie sojuszników do projektuDo realizacji każdego projektu potrzebni są sojusznicy, czyli sprzymierzeńcy i współpracow-

nicy, którzy na różne sposoby mogą wesprzeć realizatorów projektu. Sojusznikiem może stać

się każda osoba, grupa bądź instytucja, a udzielone wsparcie może mieć różną formę – od

udostępnienia kontaktów, przez wypożyczenie sprzętu, po pomoc finansową.

Współpraca z sojusznikiem powinna opierać się na zasadzie obopólnych korzyści, to znaczy

obie strony powinny mieć z realizacji projektu pożytek. Korzyścią sojusznika może być satys-

fakcja z tego, że przyczynił się do powodzenia wartościowego projektu, ale może mu też zależeć

na reklamie, rozgłosie, możliwości pozyskania waszego wsparcia przy własnych projektach, itd.

Współpraca z sojusznikami krok po kroku• Kto może wam pomóc w realizacji projektu?

Na początku spotkajcie się w grupie, żeby wspólnie zastanowić się, co jest wam potrzebne do

realizacji zaplanowanych działań. Możecie zastosować metodę „burzy mózgów”, która pole-

ga na zebraniu wszystkich pomysłów, które przyjdą wam do głowy. Nie ma dobrych i złych

pomysłów – zapisujcie wszystko. Na liście potrzeb, na które odpowiedzią będzie wsparcie so-

juszników znaleźć się może np. oficjalna zgoda na działania, pomoc w organizacji spotkania,

pomoc w transporcie, pomoc rzeczowa, pomoc finansowa, wsparcie akcji promującej wyda-

rzenie. Kiedy lista będzie gotowa, przyjrzyjcie się wszystkim pozycjom raz jeszcze. Oddzielcie

elementy kluczowe dla realizacji projektu od tych, bez których możecie się obejść.

Na podstawie listy niezbędnych działań i wyposażenia zastanówcie się, kto może wam udzielić

potrzebnej pomocy. Do zidentyfikowania potencjalnych sojuszników również można użyć

burzy mózgów. Nawet jeśli nie jesteście pewni, że uda wam się dotrzeć do danej osoby lub

instytucji – i tak je zapiszcie.

Zebrane pomysły dobrze jest usystematyzować. Krok ten będzie polegał na dopasowaniu poten-

cjalnych sojuszników do wypisanych przez was potrzeb. Możecie to zrobić np. w formie tabelki.

Czego potrzebujemy? Kto może nam pomóc?

200 krzesełek na prezentację Dyrekcja szkoły, Dom Kultury

Samochód do przewozu makiety Mama Michała

… …

Kiedy przejdziecie do etapu planowania działań w projekcie, tabelkę można wzbogacić o do-

datkowe kolumny, np. Jak dotrzemy do tej osoby/instytucji? Kto jest odpowiedzialny za kontakt

z daną osobą/instytucją?

Wśród potencjalnych sojuszników zazwyczaj pojawiają się:• Kto może zostać sojusznikiem?

• Rodzice

Rodziców można prosić o dobrą radę, pomoc w transporcie materiałów, wsparcie w wykony-

waniu zadań, opiekę nad wami, jeśli organizujecie duże spotkanie. Niektórzy rodzice pracują

w instytucjach, które znajdują się na liście waszych potencjalnych sojuszników, więc można

skorzystać z ich pomocy w dotarciu do kolejnych osób lub miejsc.

• Nauczyciele

Nauczyciel wspiera was na terenie szkoły, pomaga zorganizować spotkania grupy. Jest też

pierwsza osobą, do której możecie zwrócić się o pomoc. Może służyć swoją wiedzą, umiejętno-

ściami i pomysłami, a także pomóc przekonać do waszych pomysłów innych nauczycieli czy

dyrekcję. Nauczyciele oprócz wielu uczniów znają też rodziców i dzięki temu często dobrze

orientują się w potrzebach lokalnej społeczności.

• Dyrekcja szkoły

Dyrekcja może udostępnić wam salę na miejsce spotkań grupy, może również pozwolić wam

na zorganizowanie wydarzenia w szkole, np. na szkolnym boisku, w sali gimnastycznej, udo-

stępnić szkolny sprzęt nagłośnieniowy lub sportowy. Jeśli chcecie zorganizować jakiekolwiek

wydarzenie w swojej szkole, powinniście najpierw postarać się o zgodę dyrekcji.

• Burmistrz, prezydent miasta i urzędnicy

Burmistrz, prezydent lub urzędnik może wydać zgodę lub zezwolenie potrzebne np. do or-

ganizacji zbiórki publicznej lub koncertu. Urzędy mogą też wesprzeć was finansowo (przy-

znając grant lub fundując nagrody w konkursie) lub rzeczowo (np. przekazując wam swoje

gadżety promocyjne na nagrody w loterii). Patronat burmistrza lub prezydenta może otwo-

rzyć wam drzwi do kolejnych instytucji, a także pomóc w zainteresowaniu mediów waszymi

działaniami.

• Organizacje pozarządowe

Organizacje pozarządowe to istna skarbnica wiedzy i doświadczeń. Musicie tylko znaleźć

organizację o profilu, który odpowiada waszym działaniom. Możecie do tego wykorzystać

wyszukiwarkę na portalu www.ngo.pl. Pracownicy organizacji pozarządowych często mają

5150

Pozyskiwanie sojuszników do projektuPozyskiwanie sojuszników do projektu

doświadczenie w realizacji wielu projektów. Niektóre organizacje dysponują środkami finan-

sowymi na realizację lokalnych projektów.

• Ksiądz

Ksiądz może pomóc udostępniając pomieszczenia na terenie kościoła na spotkania, z kolei

ogłoszenia parafialne lub tablica ogłoszeniowa w kościele to doskonały sposób na poinfor-

mowanie innych o organizowanych przez was działaniach. Często księża orientują się w sy-

tuacji swoich parafian, więc rozmowa z przedstawicielem kleru może być źródłem inspiracji

i wiedzy na temat potrzeb społeczności.

• Rówieśnicy

Wasi rówieśnicy mogą pomóc wam wtedy, gdy do pracy potrzebnych jest najwięcej rąk, np.

w czasie organizowanego przez was koncertu lub gry miejskiej. Starsi koledzy mogą wesprzeć

w realizacji bardziej skomplikowanych zadań lub posłużyć swoją wiedzą i doświadczeniem.

Na etapie planowania projektu warto zwrócić się do rówieśników po inspirację – często oprócz

przemyśleń mają też dobre pomysły na działania.

• Firmy

Prywatne firmy to źródło wsparcia rzeczowego, a czasem też finansowego. Pamiętajcie jednak,

że łatwiej nakłonić firmę do ofiarowania tego, co produkuje na potrzeby waszych działań, niż

do przekazania pieniędzy. Warto więc pomyśleć o tym, jak możecie wykorzystać produkty

poszczególnych firm (np. deski z tartaku, krzewy od przedsiębiorstwa ogrodniczego). Pamię-

tajcie, że macie dużo do zaoferowania w zamian, np. promocję lokalnej firmy podczas orga-

nizowanego wydarzenia.

• Media

Media to bardzo ważny sojusznik. Przede wszystkim pozwalają dotrzeć do szerszego grona

odbiorców z informacją o projekcie i o jego rezultatach. Współpraca z mediami to często

ważna karta przetargowa w negocjacjach z potencjalnymi sojusznikami. Media pomagają też

budować wasz wizerunek: jeśli projekt zostanie przedstawiony w mediach w pozytywnym

świetle, pomoże wam to w realizacji kolejnych projektów.

Inne organizacje i instytucje, które mogą wam pomóc, to:•Młodzieżowa Rada Miasta – może zwrócić się do władz gminy z prośbą np. o wytyczenie ście-

żek rowerowych prowadzących do szkoły,

•samorządy w innych szkołach – mogą być źródłem inspiracji i pomysłów na działania,

•organizacje młodzieżowe i harcerskie – mogą pomóc w organizacji szkolnego biwaku,

•Dom Kultury – może udostępnić salę na występ szkolnego koła teatralnego,

•szpitale, żłobki, domy dziecka – te instytucje często są chętne do współpracy z wolontariuszami,

•Rada Dzielnicy, Miasta, Gminy lub Powiatu – może bezpłatnie wynająć uczniom pomieszcze-

nie, np. na organizację lokalnego festiwalu różnorodności kulturowej,

•szkoły wyższe – studenci poprowadzą spotkanie informacyjne o kierunkach studiów.

Jak przekonać potencjalnych sojuszników do współpracy?• Zanim porozmawiacie z potencjalnymi sojusznikami upewnijcie się, że znacie od-

powiedzi na następujące pytania:

•Dlaczego nasz projekt jest ważny dla społeczności lokalnej? Na jakie potrzeby odpowiada?

•Na czym polega nasz projekt? Jaki jest główny cel naszych działań?

•Jakie działania chcemy zrealizować w ramach projektu? Kiedy odbędą się te działania?

•Co jest nam potrzebne do realizacji zadania? Jakie zasoby i jakich sojuszników już udało nam

się pozyskać?

• Przed rozmową z potencjalnym sojusznikiem powinniście wiedzieć:

•o co chcecie prosić waszego rozmówcę (patronat, materiały, pieniądze, pomoc),

•jak wykorzystacie wsparcie, o które się zwracacie,

•kiedy będziecie potrzebowali materiałów lub pomocy, o którą prosicie,

•co możecie zaoferować w zamian za udzieloną wam pomoc,

•co jest atrakcyjnego, wyjątkowego w waszym projekcie,

•jakie korzyści przyniesie wasz projekt lokalnej społeczności,

•jak chcecie poinformować uczestników projektu o wsparciu otrzymanym przez sojusznika.

• Kilka dobrych rad:

•Idąc na rozmowę powinniście dobrze znać swój projekt i być przygotowani na potencjalne

pytania – możecie w grupie przeprowadzić symulację rozmowy z potencjalnymi sojusznikami.

•Możecie mieć ze sobą notatki, ale starajcie się mówić „z głowy i z serca”.

•Pamiętajcie, kto jest odbiorcą waszej wypowiedzi – inne argumenty są istotne dla dyrekcji

szkoły, a inne dla właścicieli firmy.

•W uporządkowaniu wypowiedzi może pomóc prezentacja multimedialna, np. wykonana

w Prezi.

•Mówcie krótko i na temat.

5352

Pozyskiwanie sojuszników do projektu

•Oprócz przedstawiania własnych opinii w trakcie rozmowy powołujcie się też na fakty i wy-

niki przeprowadzonej przez was diagnozy społeczności.

•Obecność w mediach to większy rozgłos dla projektu, ale i dla sojuszników – jeśli planujecie

współpracę z mediami, w rozmowie wspomnijcie o tym, jakie media bierzecie pod uwagę.

•Chwalcie się dotychczasowymi sukcesami waszej grupy.

•Wierzcie, że wam się uda!

Jak dbać o dobra współpracę?• Kiedy uda wam się pozyskać sojusznika, pamiętajcie o kilku zasadach:

•Jeśli nie jesteście pewni warunków uzgodnionych z sojusznikiem, nie wahajcie się dopytywać.

Może wam to zaoszczędzić późniejszych kłopotów.

•Na bieżąco informujcie sojuszników o istotnych zmianach w waszym projekcie.

•Wspominajcie o sojusznikach przy każdej okazji: w wywiadach, artykułach, wpisach na blogu,

rozmowach z innymi, w materiałach promocyjnych.

•Zaproście sojuszników na prezentację podsumowującą projekt.

•Na koniec projektu podziękujcie sojusznikowi za udzielone wam wsparcie. Możecie wysłać

dyplom lub wspólne zdjęcie. Podzielcie się z sojusznikami także pisemnym podsumowaniem

projektu i osiągniętych sukcesów.

•Możecie też poprosić dyrekcję o udostępnienie gabloty lub gazetki ściennej, na której będziecie

umieszczać zdjęcia i podziękowania dla waszych sojuszników.

Jak napisać podanie?W procesie pozyskiwania sojuszników nie zawsze należy ograniczać się wyłącznie do rozmo-

wy – czasem warto sięgnąć również do formy pisemnej. Warto, abyście po spotkaniu z sojusz-

nikiem pozostawili po sobie jakiś ślad, na przykład podanie, w którym zawrzecie skrócony

opis waszego projektu, informację o tym, co chcecie otrzymać oraz co oferujecie w zamian.

Podajcie również kontakt do siebie.

Pozyskiwanie sojuszników do projektu

55

Dobre praktyki

54

Pozyskiwanie sojuszników do projektu

Warszawa, dn. 15.03.2012

Program Młody Obywatel

Projekt ……………

Gimnazjum w ………..

Opiekun: Anna Kowalska

Tel: 0123456789

e-mail: obywatelka@gimnazjum.pl

Sz. P. Jan Kowalski

Dyrektor Hurtowni Materiałów Papierniczych

W imieniu zespołu projektowego realizującego program Młody Obywatel w Gimnazjum nr…

w …, w ramach którego organizujemy w dn. 01.06.2012 r. w Miejskim Domu Kultury spotkanie

międzypokoleniowe z seniorami z naszego miasta, zwracamy się z uprzejmą prośbą o wspar-

cie materialne naszego przedsięwzięcia w postaci wyposażenia sal w odpowiednie materiały

warsztatowe potrzebne w tym dniu.

Celem organizowanych przez nas spotkań międzypokoleniowych jest wymiana doświadczeń

i umiejętności miedzy seniorami i młodymi ludźmi żyjącymi w naszym mieście oraz aktywi-

zacja osób starszych, dla których nie została stworzona do tej pory żadna oferta.

Dzięki przekazanym przez Państwa firmę materiałom papierniczym, będziemy w stanie zor-

ganizować ciekawe zajęcia warsztatowe, które przyczynią się do integracji młodych z senio-

rami oraz aktywizowania osób starszych żyjących w naszym mieście.

Jednocześnie zobowiązujemy się do:

• promowania i wyeksponowania w formie wizualnej i werbalnej wizerunku, marki i logo

Państwa firmy podczas organizowanego przez nas spotkania międzypokoleniowego,

• umieszczenia marki i logo Państwa firmy na stronie internetowej naszej szkoły oraz w arty-

kule w lokalnej gazecie, stanowiącym relację z przeprowadzonej przez nas imprezy;

• budowania pozytywnego wizerunku Państwa firmy wśród uczniów i uczennic naszej szkoły.

Prosimy o pozytywne rozpatrzenie naszej prośby.

Z poważaniem,

Zespół projektowy Młodego Obywatela

Gra o sojusznikach w projekcie

56 57

Przewodnik dla prowadzącegoGra o sojusznikach w projekcie

Jak przeprowadzić ćwiczenie? Przewodnik dla prowadzącego

Scenariusz symulacyjny jest odpowiedzią na wyzwania, przed którymi stają grupy

uczniowskie w projekcie Młody Obywatel, przygotowujące się do realizacji autorskich

projektów.

U podstaw ćwiczenia leży założenie, że każda społeczność lokalna dysponuje szeregiem

wartościowych zasobów materialnych i społecznych, które można uruchomić, aby służyły

rozwojowi kapitału społecznego. Uczniowie nie zawsze dostrzegają od razu te zasoby, a tak-

że nie uświadamiają sobie kto i w jakim zakresie może pomóc im w realizacji projektów.

Pojawiają się obawy o to, czy i jak docierać do różnych sojuszników.

Symulacja ma na celu ułatwienie uczniom znajdowania i korzystania z pomocy sojusz-

ników oraz planowania działań związanych z projektami uczniowskimi, w których będą

brać udział.

Cele scenariusza: •Wzmocnienie kompetencji dostrzegania w społeczności lokalnej wartościowych zasobów

różnego rodzaju.

•Rozwój kompetencji dostrzegania ważnych (przyjaznych) sojuszników.

•Nauka podstaw zarządzania projektem.

•Poznanie podstawowych zasad pozyskiwania sojuszników.

Przejście przez scenariusz zapewni uczestnikom „skompresowane” doświadczenie pracy

nad projektem (jak zaplanować pracę, stworzyć plan działań, podzielić się pracą), a także

pozwoli „oswoić” ich w bezpiecznych warunkach z poszukiwaniem sojuszników, którzy

znajdują się w zasięgu ich ręki. W ćwiczeniu znalazły się także cztery przykłady możliwych

do realizacji projektów, zaczerpnięte z poprzednich edycji programu Młody Obywatel –

mogą one posłużyć za inspirację. Warto potraktować scenariusz jako wstęp i zbudowanie

dobrych praktyk do pracy nad realnym projektem.

MYŚL PRZEWODNIA: Jeśli wykazuję się aktywnością i zaangażowaniem, wiem kiedy, jak i z kim

współpracować (budować koalicje) oraz kiedy, jak i z kim się kontaktować, jestem w stanie

zrealizować ciekawy projekt.

Materiały: Do przeprowadzenia symulacji potrzebne są następujące materiały:

Materiały Ilustracja Rola materiałów w ćwiczeniu

4 karty z opisem

zadań graczy

(po 1 dla każdej

z grup)

Opisy zadań zawierają dokładne instrukcje dla graczy.

Z nich uczestnicy gry dowiadują się kim są, co się dzieje,

jakie mają zadnie do wykonania.

4 karty „Nasi

sojusznicy”

(po 1 dla każdej

z grup)

Karty „Nasi sojusznicy” służą graczom do zapisywania in-

formacji o pomocnych postaciach ze świata gry.

Pola oznaczone na czerwono zawierają zadania specjal-

ne – należy zgłosić się do prowadzącego i odegrać krótką

scenkę „Telefon do instytucji”.

4 karty „Projekt”

z harmonogra-

mem działań

do wypełnienia

(po 1 dla każdej

z grup)

Uzupełniając pola na kartach „Projekt”, gracze stworzą

swoje plany działań. Powstanie schemat, który warto za-

stosować w realizacji rzeczywistego projektu.

Uczniowie powinni wpisać w harmonogram wszyst-

kie zadnia, podzielić się nimi i oszacować czas każdego

z nich.

4 egzemplarzy

mapki

(po 1 dla każdej

z grup)

Mapy pomogą graczom lepiej wyobrazić sobie świat

symulacji.

58 59

Gra o sojusznikach w projekcie Przewodnik dla prowadzącego

12 kart

znajomych

(po 1 dla loso-

wo wybranych

graczy)

Karty znajomych zwierają informację o przydatnych zna-

jomościach, które mają niektórzy gracze.

Karty należy wyciąć i rozdać graczom z różnych zespołów

(wg podanego dalej schematu).

Karty symbolizują sieci znajomych, które można uru-

chomić, jeśli potrzebujemy pomocy w realizacji projektu.

„Lista zadań

specjalnych”

jest materiałem

dla prowadzą-

cego i składa

się z opisów

krótkich scenek,

które będzie on

musiał odegrać

z uczestnika-

mi podczas

symulacji.

Ważne, by informacja udzielana była tylko wtedy, gdy

uczniowie w odpowiedni sposób przeprowadzą rozmo-

wę, tzn. zawrą w niej podane elementy:

•przedstawienie się,

•krótkie uzasadnienie celu telefonu (charakterystyka

projektu),

•prośba o kontakt do osoby decyzyjnej/ważnej dla powo-

dzenia projektu.

Po każdej „scence” osoba prowadząca powinna udzielać

informacji zwrotnej – jak prawidłowo prowadzić tego

typu rozmowy, by uzyskać pomoc.

Oprócz tego potrzebne będą przybory do pisania dla uczestników.

Ile osób może brać udział w symulacji

Symulację można przeprowadzić w grupie od 8 do 28 osób. Choć optymalna liczebność grupy

to 12-20 osób.

Symulacja krok po kroku

Na czym polega symulacja?

Uczestnicy wcielają się w role młodych mieszkańców polskiego miasta (zespoły uczniowskie),

przed którymi stoi zadanie podobne do tego, które otrzymają w Młodym Obywatelu. W ćwi-

czeniu młodzież zostanie podzielona na cztery grupy, z których każda będzie pracować nad

innym projektem.

Każda grupa dostaje listę zadań, którymi musi się zająć w swoim projekcie, nieuzupełnione

harmonogramy pracy oraz schematy, na które nanieść trzeba informacje o postaciach przy-

datnych przy realizacji projektu. Uczestnicy muszą zrobić trzy rzeczy:

1. Uzupełnić harmonogram pracy tak, aby zawierał wszystkie czynności podzielone między

wszystkich członków grupy oraz przewidywany czas potrzebny na ich wykonanie.

2. Uzupełnić brakujące informacje na temat potrzebnych osób.

3. Zaprezentować wyniki swojej pracy.

Są dwa sposoby zdobywania informacji o potrzebnych osobach (odzwierciedlające

różne rzeczywiste sposoby działania):

1. Poszukiwanie w sieci znajomych

Część uczestników gry (wybrana losowo) będzie dysponować kartami znajomych. Wystarczy

więc w pierwszej kolejności popytać kolegów i koleżanki ze swojej oraz z innych grup, czy nie

znają przypadkiem potrzebnej osoby.

UWAGA! Każdy członek grupy może udać się do innej grupy tylko raz! (oczywiście o ile po-

zwala na to liczebność grupy).

2. Kontakt z instytucjami

Nie wszystkie postaci uwzględnione są na kartach znajomych. Również w życiu, nie zawsze

mamy bezpośredni kontakt do wszystkich ważnych dla nas potencjalnych sojuszników. Aby

zdobyć informacje o tych brakujących postaciach, uczniowie powinni zgłaszać się do pro-

wadzącego, który odgrywa rolę przedstawicieli rożnych instytucji. Uczniowie będą musieli

odegrać krótkie scenki z osobą prowadzącą, obrazujące takie sytuacje, jak wykonanie telefonu

do różnych instytucji z prośbą o połączenie z odpowiednią osobą.

60 61

Gra o sojusznikach w projekcie Przewodnik dla prowadzącego

Przygotowanie i prowadzenie gry – instrukcja dla prowadzącegoPrzed grą: Wydrukuj wszystkie materiały zgodnie z tabelą, po jednym zestawie na grupę (nie

dla każdego uczestnika)

1. Ustaw stoliki w sali tak, aby uczestnicy mogli wygodnie pracować w czterech osobnych

grupach.

2. Podziel uczestników (lub pozwól im samym się podzielić) na 4 grupy.

3. Wyjaśnij grającym, że zaraz wezmą udział w symulacji związanej z projektem Młody Oby-

watel, której celem jest przygotowanie ich do pracy nad projektem. Odczytaj wprowadzenie

lub odtwórz nagranie.

4. Rozdaj materiały (dla każdej grupy odpowiedni zestaw: opis zadań, nasi sojusznicy, projekt).

Poproś, by każdy zespół wymyślił swoją nazwę. UWAGA: niezwykle ważne jest, aby karty zna-

jomych zostały rozdane w następujący sposób:

Grupa zajmująca się ścieżką przyrodniczą Karty o numerach: 1; 3; 7

Grupa zajmująca się stroną internetową Karty o numerach: 5; 9; 11

Grupa zajmująca się gazetką Karty o numerach: 2; 6; 12

Grupa zajmująca się bajkami Karty o numerach: 4; 8; 10

Wewnątrz grup karty otrzymują losowo wybrane osoby.

5. Zachęć do zapoznania się z materiałami w trakcie kolejnych 10 minut.

6. Gdy uczestnicy przeczytają instrukcje, przeczytaj opis miasta Zaradno i opowiedz o sposo-

bach zdobywania ważnych dla nich informacji o postaciach (wymiana danych na podstawie

kart znajomości oraz o wykonywanie zadań specjalnych, po które należy zgłosić się do ciebie,

czyli osoby, która będzie odgrywała rolę rożnych urzędów i instytucji).

7. Upewnij się, że wszystko jest jasne, dopytując grupy o to, co mają zrobić (wykonać dwa za-

dania: wypełnić puste pola na karcie „Nasi sojusznicy” oraz uzupełnić formularz „Projekt”).

Omów poszczególne karty i wyjaśnij, co się na nich znajduje oraz przypomnij, że zadaniem

jest uzupełnienie WSZYSTKICH PUSTYCH PÓL. Odpowiedz na ewentualne pytania uczestników.

Ogłoś, że zespoły mają teraz 30 minut na zrealizowanie zadań.

8. Przypominaj o upływającym czasie. Gdy minie 30 minut, poinformuj, że zespoły mają teraz

10 minut na przygotowanie się do prezentacji swoich projektów. Każda grupa będzie miała 5

minut na opowiedzenie o swoim projekcie i omówienie efektów swojej pracy. Zwróć uwagę, że

w każdej prezentacji powinna znaleźć się informacja na temat celu, kolejnych kroków i czasu

ich trwania oraz sojuszników pozyskanych do projektu.

W trakcie symulacjiRola osoby prowadzącej podczas trwania symulacji to z jednej strony dbanie o jej przebieg,

z drugiej zaś odgrywanie scenek z uczestnikami przy okazji zadań specjalnych. Oprócz tego

należy po prostu reagować na to, co się będzie działo (dbać o to, żeby nikt nie siedział bezczyn-

nie, rozwiązywać ewentualne konflikty, odpowiadać na pytania itp.). Szczególnie w pierwszej

części ćwiczenia warto przejść się między zespołami i sprawdzić, czy wszystkie zadania są dla

nich zrozumiałe. Ważną funkcją jest pilnowanie czasu przeznaczonego na poszczególne zada-

nia. Kiedy wszystkie grupy skończą (bądź skończy się wyznaczony czas), poproś przedstawicieli

grup o prezentację wyników pracy.

Przebieg ćwiczenia (W zależności od czasu, jakim dysponujemy oraz potrzeb grupy, prowa-

dzący może zdecydować o wydłużeniu lub skróceniu czasu poszczególnych części. Ważne jest

przy tym, aby informować uczestników gry o zmianie ram czasowych).

Działanie Czas

Czytanie materiałów, wymyślenie nazwy zespołu 10 min

Symulacja pracy nad projektem (pozyskiwanie kontaktów, plano-

wanie harmonogramu) 30 min

Przygotowanie prezentacji 10 min

Prezentacje 20 min

Omówienie i przygotowanie do pracy nad własnym projektem Co najmniej 30 min

62 63

Gra o sojusznikach w projekcie Przewodnik dla prowadzącego

PodsumowaniePodsumowanie to najważniejsza część rozgrywki. To proces edukacyjny stosowany po zakoń-

czeniu gry, symulacji, odegraniu roli lub jakiejkolwiek aktywności poznawczej, który ma po-

móc uczestnikom przyjrzeć się własnym doświadczeniom i wyciągnąć z nich wnioski. Dobre

omówienie to wykorzystanie doświadczenia scenariusza, aby wyciągnąć wnioski do zastoso-

wania w rzeczywistości.

Do omówienia tego ćwiczenia rekomendujemy zastosowanie tzw. systemu OAZA, który zakłada

przeprowadzenie uczestników przez cztery fazy podsumowania:

1. Opis (zachowań i odczuć). Rozgrywka budzi wiele emocji, zarówno pozytywnych jak i nega-

tywnych. Ważne jest, aby dać uczestnikom możliwość porozmawiania o tym, co się wydarzyło,

podzielenia się wrażeniami. WAŻNE: W rezultacie tej fazy gracze powinni oczyścić się z nega-

tywnych emocji, a nie wzmacniać poczucie winy, obwiniać się wzajemnie, itp.

Jak zabraliście się do realizacji zadania?

Jak się czuliście – czy było ciekawie, nudno, za trudno?

Jak podzieliliście się zadaniami? Jak układała się praca w grupie?

Co było najtrudniejsze/najłatwiejsze?

Jak układały się wam relacje z innymi grupami?

Czy wymienialiście się informacjami o sojusznikach?

W jaki sposób pozyskiwaliście informacje o sojusznikach?

2. Analiza (zachowań i działań) – w tej części ważna jest interpretacja zachowań graczy. Jak

oceniają swoje decyzje? Dlaczego zachowywali się w taki sposób, a nie inny?

Czy tematy projektów były interesujące?

Dlaczego tylko niektóre osoby z zespołu były aktywne w pozyskiwaniu informacji?

Jaki sposób zdobywania informacji okazał się najskuteczniejszy (w jaki sposób sformułowane

pytanie czy prośba)?

Co by było, gdybyście nie znali osobiście żadnej z osób, której wsparcie było wam potrzebne

w projekcie?

Dlaczego takie zaplanowanie działań byłoby pomocne w realizacji zadania?

Czy zgadzacie się ze stwierdzeniem, że poświęcenie 1 godziny na zaplanowanie działania po-

zwala zaoszczędzić 100 godzin w fazie realizacji? Dlaczego?

Co zrobilibyście inaczej gdybyście mogli zagrać jeszcze raz?

Jak układały się wam relacje z innymi zespołami? Jak wam się współpracowało w swoim

zespole, a jak w kontakcie z innymi grupami? Dlaczego?

3. Zestawienie z rzeczywistością – to prawdopodobnie najtrudniejsza część podsumowania,

czyli zainspirowanie graczy do poszukiwania analogii ćwiczenia z rzeczywistością.

A jak jest w waszym mieście? Czy udałoby wam się zrealizować taki projekt?

W jaki sposób pozyskiwalibyście sojuszników, czyli osoby, które mogą wam pomoc?

Część informacji była w zasięgu – mogliście je pozyskiwać od kolegów z innych grup, a po inne

musieliście zgłaszać się do urzędów i poszczególnych instytucji. A jak sytuacja z sojusznikami

wygląda w prawdziwym projekcie?

Ile czasu potrzebowalibyście na przeprowadzenie podobnego projektu w rzeczywistości?

Mniej czy więcej niż 2 miesiące?

4. Aplikacja – czyli co można zrobić, by przenieść wnioski z gry na rzeczywistość?

W tej części uczestnicy przechodzą do swojego projektu i zastanawiają się, jak wykorzystać do-

świadczenie z gry do skutecznego zaplanowania swoich działań. Warto zainspirować uczest-

ników do:

•zastanowienia się nad skorzystaniem z pomysłów na projekt (jeśli jeszcze takich nie mają),

•wykorzystania schematu działania (planowanie działań, podział dużego zadania na mniejsze

elementy),

•odwagi w poszukiwaniu i pozyskiwaniu sojuszników.

W tabeli zebrane zostały podstawowe mechanizmy wpisane w ćwiczenie, do których warto

odnieść się w czwartej fazie podsumowania. →

64 65

Gra o sojusznikach w projekcie Przewodnik dla prowadzącego

Mechanizm wpisany w ćwiczenie Wnioski odnoszące się do rzeczywistościPunkty do dyskusji

Kluczowy w każdym projekcie jest CEL – co

robimy i po co?

Praca projektowa – podział dużego zadania

na mniejsze cegiełki.

Każda „cegiełka” powinna mieć swojego

opiekuna i termin realizacji.

Takie podejście wymusza formularz „Nasz

projekt”.

Jak podzielić się zadaniami? Kto będzie od-

powiedzialny za poszczególne zadania? Ja-

kie są nasze „cegiełki”?

Jaki jest cel naszego projektu? Ile mamy cza-

su? Jak duży jest nasz zespół projektowy?

Są dwa sposoby docierania do naszych

sojuszników:

1. Poszukiwanie w sieci znajomych (karty

znajomych).

2. Kontakt z instytucjami.

Formularz „Nasi sojusznicy” wizualizuje

ten sposób myślenia o kapitale społecznym,

czyli sieci powiązań w naszej społeczności,

które możemy uruchomić w sytuacji wspól-

nego działania.

Kapitał społeczny – kapitał, czyli zasób do uru-

chomienia. Społeczny, czyli złożony z ludzi.

Do kogo możemy dotrzeć w taki sposób? Jacy

sojusznicy będą nam potrzebni do realizacji

projektu? Jakiego wsparcia potrzebujemy?

W kontakcie z instytucjami, do których

zgłaszamy się po zgodę/pomoc trzeba wy-

kazać się umiejętnościami prowadzenia

takiej rozmowy – prowadzący nie udziela

informacji, jeśli uczniowie nie udzielą po-

trzebnych wyjaśnień.

Wypracowanie schematu rozmowy mającej

na celu pozyskanie sojusznika

Konieczność aktywności w pozyskiwaniu

kontaktów, docieraniu do sojuszników. Po-

zyskanie kontaktu jest możliwe.

Czego obawiamy się w rzeczywistości? Jak

przełamać tego typu obawy?

Załączniki do gry o sojusznikach w projekcie:

1. Tekst o Zaradnie

2. Projekt grupy – cel i harmonogram

3. Zadania dla grup

4. Nasi sojusznicy (ścieżka)

5. Nasi sojusznicy (strona)

6. Nasi sojusznicy (gazetka)

7. Nasi sojusznicy (bajki)

8. Zadania specjalne

9. Karty znajomości

10. Mapa”

66 67

Jesteś mieszkańcem niewielkiego polskiego miasta ZARADNO. Jest to miejscowość, jakich w

naszym kraju wiele. Powstała w późnym średniowieczu, lecz przechodziła liczne, często gwał-

towne, przemiany i dziś zobaczysz w niej raczej bloki i kostkę Bauma, a nie kamienice i bruk.

Miasto liczy 34 tys. mieszkańców. Wielu młodych ludzi wyjeżdża stąd na studia i do pracy.

Panuje przekonanie, że nic się tu nie dzieje, a to dlatego, że „nic się tu nie da zrobić”. Tymcza-

sem…Właśnie nadarza się okazja do walki z tym stereotypem.

W tym roku Zaradno obchodzi 350 rocznicę nadania praw miejskich. Z tej okazji, lokalny

samorząd zlecił twojej szkole przeprowadzenie kilku projektów uczniowskich. Mają one na

celu aktywizację mieszkańców oraz otwarcie ich oczu na drzemiący w mieście potencjał.

A więc co sprawia, że Zaradno jest w gruncie rzeczy miastem wyjątkowym? Przede wszystkim

położenie w sąsiedztwie dużego leśnego rezerwatu przyrody. Spotkać tam można unikalne

gatunki roślin i zwierząt. Jest też trochę zabytków: ruiny kompleksu zamkowego ze świetnie

zachowanymi murami obronnymi, barokowa katedra z unikalnymi organami, czy przepiękny

gmach ratuszowy. To atuty, które spokojnie wystarczyłyby do ściągnięcia tu wielu turystów.

A przecież jest jeszcze cała masa unikalnych lokalnych legend i historii. Również działalność

miejscowych artystów wszelkiej maści, skupionych wokół tutejszego domu kultury zasługuje

na uwagę i promocję.

Właśnie promocji i zwracaniu uwagi na potencjał jaki drzemie w Zaradnie mają służyć pro-

jekty, w których bierzecie udział. Każdy z was trafi do jednego z czterech zespołów projekto-

wych. Przed każdym z nich inne zadanie…

Przeczytajcie uważnie materiały i… POWODZENIA

Uwaga! To zadanie polega na uzupełnie-

niu harmonogramu. Powinno się w nim

znaleźć co najmniej 8 działań, wymie-

nionych na karcie zadań.

Projekt grupy

(wymyślcie nazwę dla waszej grupy)

Cel projektu

(co jest celem waszego przedsięwzięcia?)

Harmonogram działań

(zaznaczcie w tabeli poniżej co zamierzacie zrobić, kiedy i kto jest za kolejne działania odpowiedzialny?)

Zadanie

Czas potrzebny

na realizację

zadania

Osoba

odpowiedzialna

Pierwsze

spotkanie

zespołu

projektowego

Wszyscy

Dziś Dwa miesiące później

Załącznik nr 1 „Tekst o Zaradnie” Załącznik nr 2 „Projekt grupy – cel i harmonogram”

Załącznik nr 3 „Zadania dla grup”Załącznik nr 3 „Zadania dla grup”

Kim jesteście?

Jesteście grupą uczniów ze szkoły w Zaradnie.

Co się dzieje?

Wasze miasto intensywnie przygotowuje się do obchodów 350 rocznicy nadania mu praw miejskich.

Jako jedna z 4 grup uczniowskich pracujecie nad ważnym projektem związanym z obchodami.

Na czym polega wasze zadanie?

Jesteście odpowiedzialni za przygotowanie ścieżki przyrodniczej. To sposób na zaprezentowanie

charakterystycznych dla waszej miejscowości gatunków fauny i flory.

Wszystko musi być gotowe za 2 miesiące.

Ta lista nie jest zamknięta! Jeśli macie pomysły co

jeszcze można zrobić, to śmiało uwzględnijcie to

w waszym planie.

Przygotujcie się, by za 30 minut zaprezentować

wasz projekt reszcie graczy!

Macie teraz 30 minut aby:

uzupełnić kartę NASI SOJUSZNICY – to

lista osób, których potrzebujecie aby

zrealizować wasz projekt. Do części

tych osób macie bezpośredni kon-

takt, do części musicie znaleźć naj-

lepszy sposób dotarcia. Pytajcie kole-

gów z innych drużyn, czy nie znają

ważnych dla waszej sprawy osób.

Czasem będziecie musieli skontak-

tować się z odpowiednim urzędem.

UWAGA! Każdy członek

grupy może udać się do in-

nej grupy tylko raz!

uzupełnić kartę PROJEKT czyli in-

formacje, co zamierzacie zrobić,

kiedy i kto jest za kolejne działania

odpowiedzialny.

Wasze zadanie polega na opracowaniu planu

działań – co należy zrobić, w jakim czasie i korzy-

stając z czyjej pomocy? Doświadczenia z innych

pokazują, że aby zrealizować takie zadnie trzeba:

•Uzyskać wsparcie nauczyciela biologii.

•Uzyskać zgody oraz wsparcia finansowego i me-

rytorycznego od samorządu.

Zgromadzić wiedzę o najatrakcyjniejszych

punktach okolicznej przyrody (mogą pomóc le-

śnicy, członkowie Koła Miłośników Przyrody czy

lokalny oddział PTTK).

•Wybrać przystanki, wyznaczyć trasę.

•Stworzyć opisy przystanków na trasie.

•Wykonać fotografie przystanków.

•Stworzyć tablice (złożyć teksty ze zdjęciami).

•Przygotować trasę do użytku (ustawić tablice,

posprzątać ścieżki.

Pamiętajcie: oprócz was, są jeszcze 3

inne zespoły uczniów, które pracują

nad innymi przedsięwzięciami

Kim jesteście?

Jesteście grupą uczniów ze szkoły w Zaradnie.

Co się dzieje?

Wasze miasto intensywnie przygotowuje się do obchodów 350 rocznicy nadania mu praw miejskich.

Jako jedna z 4 grup uczniowskich pracujecie nad ważnym projektem związanym z obchodami.

Na czym polega wasze zadanie?

Jesteście odpowiedzialni za przygotowanie strony internetowej o jego historii.

Wszystko musi być gotowe za 2 miesiące.

Ta lista nie jest zamknięta! Jeśli macie pomysły co

jeszcze można zrobić, to śmiało uwzględnijcie to

w waszym planie.

Przygotujcie się, by za 30 minut zaprezentować

wasz projekt reszcie graczy!

Macie teraz 30 minut aby:

uzupełnić kartę NASI SOJUSZNICY – to

lista osób, których potrzebujecie aby

zrealizować wasz projekt. Do części

tych osób macie bezpośredni kon-

takt, do części musicie znaleźć naj-

lepszy sposób dotarcia. Pytajcie kole-

gów z innych drużyn, czy nie znają

ważnych dla waszej sprawy osób.

Czasem będziecie musieli skontak-

tować się z odpowiednim urzędem…

UWAGA! Każdy członek grupy

może udać się do innej grupy tyl-

ko raz!

uzupełnić kartę PROJEKT czyli in-

formacje, co zamierzacie zrobić,

kiedy i kto jest za kolejne działania

odpowiedzialny.

Wasze zadanie polega na opracowaniu planu dzia-

łań – co należy zrobić, w jakim czasie i korzystając

z czyjej pomocy?

Doświadczenia z innych pokazują, że aby zrealizo-

wać takie zadnie trzeba:

•Uzyskać wsparcie nauczyciela historii.

•Uzyskać wsparcie nauczyciela informatyki.

•Uzyskać wsparcie Koła Miłośników Historii.

•Spisać miejscowe legendy.

•Zorganizować spotkanie najstarszych mieszkań-

ców miasta i spisać ich historie.

•Stworzyć spis i dokładne opisy wydarzeń histo-

rycznych, mających miejsce w mieście i jego naj-

bliższych okolicach.

•Znaleźć i opisać archiwalne zdjęcia miasta.

•Znaleźć, opisać i obfotografować różne starocie (na-

rzędzia, pamiątki, przedmioty codziennego użytku).

• Obfotografować i opisać miejsca pamięci i zabytki.

Pamiętajcie: oprócz was, są jeszcze 3

inne zespoły uczniów, które pracują

nad innymi przedsięwzięciami

Kim jesteście?

Jesteście grupą uczniów ze szkoły w Zaradnie.

Co się dzieje?

Wasze miasto intensywnie przygotowuje się do obchodów 350 rocznicy nadania mu praw miejskich.

Jako jedna z 4 grup uczniowskich pracujecie nad ważnym projektem związanym z obchodami.

Na czym polega wasze zadanie?

Jesteście odpowiedzialni za przygotowanie teatralizowanego czytania bajek (z podziałem na role,

kostiumami i rekwizytami). To jeden z ważnych punktów programu obchodów, skierowany dla

najmłodszych. Wszystko musi być gotowe za 2 miesiące.

Ta lista nie jest zamknięta! Jeśli macie pomysły co

jeszcze można zrobić, to śmiało uwzględnijcie to

w waszym planie.

Przygotujcie się, by za 30 minut zaprezentować

wasz projekt reszcie graczy!

Macie teraz 30 minut aby:

uzupełnić kartę NASI SOJUSZNICY – to

lista osób, których potrzebujecie aby

zrealizować wasz projekt. Do części

tych osób macie bezpośredni kon-

takt, do części musicie znaleźć naj-

lepszy sposób dotarcia. Pytajcie kole-

gów z innych drużyn, czy nie znają

ważnych dla waszej sprawy osób.

Czasem będziecie musieli skontak-

tować się z odpowiednim urzędem.

UWAGA! Każdy członek

grupy może udać się do in-

nej grupy tylko raz!

uzupełnić kartę PROJEKT czyli in-

formacje, co zamierzacie zrobić,

kiedy i kto jest za kolejne działania

odpowiedzialny.

Wasze zadanie polega na opracowaniu planu

działań – co należy zrobić, w jakim czasie i ko-

rzystając z czyjej pomocy, aby zrealizować to

zadanie?

Doświadczenia z innych pokazują, że aby zreali-

zować takie zadnie trzeba:

•Uzyskać wsparcie nauczyciela polskiego.

•Uzyskać zgodę domu kultury na wykorzystanie

ich sceny.

•Stworzyć repertuar (wybrać bajki).

•Zdobyć kostiumy.

•Przygotować „spektakle”.

•Zaprojektować plakaty.

•Wydrukować plakaty.

•Doprowadzić do tego, aby informacja o akcji

znalazła się w ogłoszeniach parafialnych.

Pamiętajcie: oprócz was, są jeszcze 3

inne zespoły uczniów, które pracują

nad innymi przedsięwzięciami

Kim jesteście?

Jesteście grupą uczniów ze szkoły w Zaradnie.

Co się dzieje?

Wasze miasto intensywnie przygotowuje się do obchodów 350 rocznicy nadania mu praw miejskich.

Jako jedna z 4 grup uczniowskich pracujecie nad ważnym projektem związanym z obchodami.

Na czym polega wasze zadanie?

Jesteście odpowiedzialni za przygotowanie gazetki o obchodach 350-lecia miasta.

Wszystko musi być gotowe za 2 miesiące.

Ta lista nie jest zamknięta! Jeśli macie pomysły co

jeszcze można zrobić, to śmiało uwzględnijcie to

w waszym planie.

Przygotujcie się, by za 30 minut zaprezentować

wasz projekt reszcie graczy!

Macie teraz 30 minut aby:

uzupełnić kartę NASI SOJUSZNICY – to

lista osób, których potrzebujecie aby

zrealizować wasz projekt. Do części

tych osób macie bezpośredni kon-

takt, do części musicie znaleźć naj-

lepszy sposób dotarcia. Pytajcie kole-

gów z innych drużyn, czy nie znają

ważnych dla waszej sprawy osób.

Czasem będziecie musieli skontak-

tować się z odpowiednim urzędem…

UWAGA! Każdy członek

grupy może udać się do in-

nej grupy tylko raz!

uzupełnić kartę PROJEKT czyli in-

formacje, co zamierzacie zrobić,

kiedy i kto jest za kolejne działania

odpowiedzialny.

Wasze zadanie polega na opracowaniu planu dzia-

łań – co należy zrobić, w jakim czasie i korzystając

z czyjej pomocy?

•Doświadczenia z innych pokazują, że aby zreali-

zować takie zadnie trzeba:

•Pozyskać fundusze (częściowo z ratusza, częścio-

wo od sponsorów.

•Nawiązać kontakt z drukarnią.

•Uzyskać wsparcie dziennikarskie.

•Artykuły (teksty + zdjęcia).

•Złożyć całość.

•Uzyskać pozwolenie na kolportaż w uczęszcza-

nych punktach miasta.

•Dostarczyć do punktów kolportażowych.

•Ta lista nie jest zamknięta! Jeśli macie pomysły

co jeszcze można zrobić, to śmiało uwzględnijcie to

w Waszym planie.

Pamiętajcie: oprócz was, są jeszcze 3

inne zespoły uczniów, które pracują

nad innymi przedsięwzięciami

Załącznik nr 3 „Zadania dla grup”Załącznik nr 3 „Zadania dla grup”

Kogo znamy, jak do nich dotrzeć i jak mogą

pomóc w realizacji naszego projektu?

Zadzwońcie do lokalnego

oddziału PTTK, przedstawcie

wasz pomysł oraz potrzeby

i dowiedzcie się, z kim najlepiej

kontaktować się w tej sprawie.

Kompetentny członek

lokalnego PTTKUzyskanie wsparcia

przy wytyczaniu

ścieżki

Osoba z departamentu

ochrony przyrody w samo-

rządzie lokalnym.

Uzyskanie zgody i wspar-

cia z samorządu

Zbigniew Bożydar Błędowski

Leśniczy

Izabela Falska

Przewodnicząca Koła

Miłośników Przyrody

Zadzwońcie do siedziby sa-

morządu, przedstawcie wasz

pomysł oraz potrzeby i do-

wiedzcie się z kim najlepiej

kontaktować się w tej sprawie.

W jaki sposób dotrzecie do tej

osoby? Zacznijcie od spraw-

dzenia, czy nie z na jej ktoś

z waszych znajomych. A może

znajomy znajomego?

Zofia Więckowska

Nauczycielka biologii

Jakiej pomocy może udzielić

ta osoba lub instytucja, którą

reprezentuje w projekcie?

Czy potrzebna wam od niej

zgoda, zezwolenie, a może po-

moc finansowa ?

Potencjalny sojusznik

Jak dotrzeć do Zofii

Więckowskiej?

Uwaga! To zadanie polega na wypełnieniu

wszystkich pustych pól na tej karcie!

Kogo znamy, jak do nich dotrzeć i jak mogą

pomóc w realizacji naszego projektu?

W Internecie znaleźliście numer

do jednego z członków Koła.

Zadzwońcie do niego, przedstaw-

cie wasz pomysł oraz potrzeby

i dowiedzcie się, z kim najlepiej

kontaktować się w tej sprawie.

Osoba z Koła

Miłośników HistoriiWsparcie merytoryczne na

wszystkich etapach projektu

Człowiek zajmujący się

profesjonalnie fotografią

Retusz i obróbka archiwal-

nych zdjęć

Andrzej Konieczny

Nauczyciel Informatyki

Przewodnicząca

Klubu Seniora

Zadzwońcie studia fotogra-

ficznego, przedstawcie wasz

pomysł oraz potrzeby i do-

wiedzcie się, z kim najlepiej

kontaktować się w tej sprawie.

W jaki sposób dotrzecie do tej

osoby? Zacznijcie od spraw-

dzenia, czy nie z na jej ktoś

z waszych znajomych. A może

znajomy znajomego?

Witold Kozłowski

Nauczyciel historii

Jakiej pomocy może udzielić

ta osoba lub instytucja, którą

reprezentuje w projekcie?

Czy potrzebna wam od niej

zgoda, zezwolenie, a może po-

moc finansowa ?

Potencjalny sojusznik

Jak dotrzeć do Witolda

Kozłowskiego?

Uwaga! To zadanie polega na wypełnieniu

wszystkich pustych pól na tej karcie!

Załącznik nr 5 „Nasi sojusznicy (strona)”Załącznik nr 4 „Nasi sojusznicy (ścieżka)”

Kogo znamy, jak do nich dotrzeć i jak mogą

pomóc w realizacji naszego projektu?

Zadzwońcie do drukarni,

przedstawcie wasz pomysł

oraz potrzeby i dowiedzcie się,

z kim najlepiej kontaktować

się w tej sprawie.

Pracownik drukarniJak najtańszy druk

gazetki

Osoba z biura promocji

w samorządzie lokalnym

Uzyskanie wsparcia finan-

sowego i merytorycznego

z samorządu

Osoba, która chciałaby się

zareklamować w związku

z rocznicą

Marek Soliński

Właściciel sieci sklepów

w mieście

Zadzwońcie do siedziby sa-

morządu, przedstawcie wasz

pomysł oraz potrzeby i do-

wiedzcie się, z kim najlepiej

kontaktować się w tej sprawie.

W jaki sposób dotrzecie do tej

osoby? Zacznijcie od spraw-

dzenia, czy nie z na jej ktoś

z waszych znajomych. A może

znajomy znajomego?

Wojciech Bąk

Pisze artykuły dla gazety

,,Głos Lokalny”

Jakiej pomocy może udzielić

ta osoba lub instytucja, którą

reprezentuje w projekcie?

Czy potrzebna wam od niej

zgoda, zezwolenie, a może po-

moc finansowa ?

Potencjalny sojusznik

Jak dotrzeć do Wojciecha

Bąka?

Uwaga! To zadanie polega na wypełnieniu

wszystkich pustych pól na tej karcie!

Kogo znamy, jak do nich dotrzeć i jak mogą

pomóc w realizacji naszego projektu?

Zadzwońcie do drukarni,

przedstawcie wasz pomysł

oraz potrzeby i dowiedzcie się,

z kim najlepiej kontaktować

się w tej sprawie.

Pracownik drukarniJak najtańszy druk

plakatów

Decyzyjna osoba z domu

kulturyUzyskanie zgody na korzy-

stanie ze sceny

Michał Zieliński

Proboszcz

Anna Pogodzińska

Krawcowa

Zadzwońcie do domu kultury,

przedstawcie wasz pomysł

oraz potrzeby i dowiedzcie się

z kim najlepiej kontaktować

się w tej sprawie.

W jaki sposób dotrzecie do tej

osoby? Zacznijcie od spraw-

dzenia, czy nie z na jej ktoś

z waszych znajomych. A może

znajomy znajomego?

Janina Podgalska

Nauczycielka polskiego

Jakiej pomocy może udzielić

ta osoba lub instytucja, którą

reprezentuje w projekcie?

Czy potrzebna wam od niej

zgoda, zezwolenie, a może po-

moc finansowa ?

Potencjalny sojusznik

Jak dotrzeć do Janiny

Podgalskiej?

Uwaga! To zadanie polega na wypełnieniu

wszystkich pustych pól na tej karcie!

Załącznik nr 7 „Nasi sojusznicy (bajki)”Załącznik nr 6 „Nasi sojusznicy (gazetka)”

Dla uczniów zajmujących się ścieżką przyrodniczą:

Uczeń dzwoni do sekretariatu samorządu, ponieważ potrzebuje zgody oraz wsparcia fi-

nansowego i merytorycznego. Osobą, do której powinien się zgłosić jest pani Katarzyna

Dudek, dyrektorka Departamentu Ochrony Przyrody.

Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem sekretariatu, a uczeń

interesariuszem.

Uczeń dzwoni do lokalnego oddziału PTTK, aby uzyskać wsparcie merytoryczne przy przy-

gotowywaniu ścieżki przyrodniczej. Osobą, z którą powinien się kontaktować w tej spra-

wie jest prezes koła, Grzegorz Szpak.

Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem oddziału, a uczeń

interesariuszem.

Dla uczniów zajmujących się stroną internetową:

Uczeń dzwoni do studia fotograficznego, aby dowiedzieć się o możliwości i ceny obróbki

starych zdjęć. Jest usługa rzadko realizowana w tym studio, więc uczeń powinien skon-

taktować się z właścicielem studia, panem Jakubem Wiśniewskim.

Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem studia, a uczeń interesariuszem.

Uczeń dzwoni do jednego z członków Koła Miłośników Historii, aby poprosić o wsparcie

merytoryczne przy swoim projekcie. Osobą najbardziej kompetentną w kwestii historii

lokalnej jest Wiktor Domaniewski, przewodniczący Koła.

Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie członkiem koła, a uczeń interesariuszem.

Załącznik nr 8 „Zadania specjalne”

Dla uczniów zajmujących się gazetką:

Uczeń dzwoni do sekretariatu samorządu, ponieważ potrzebuje wsparcia finansowego

i merytorycznego. Osobą, do której powinien się zgłosić jest pani Maria Jakubowska, dy-

rektorka Biura Promocji.

Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem sekretariatu, a uczeń

interesariuszem.

Uczeń dzwoni do drukarni, aby wynegocjować jak najtańszy druk gazetek. Osobą, która

może decydować o udzielaniu rabatów jest właściciel drukarni, pan Karol Kruk.

Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem drukarni, a uczeń

interesariuszem.

Dla uczniówzajmujących się bajkami:

Uczeń dzwoni do sekretariatu domu kultury, aby prosić o pozwolenie na skorzystanie

z tamtejszej sceny. Osobą decyzyjną w tej kwestii jest dyrektorka Ewa Skrzynecka.

Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem sekretariatu, a uczeń

interesariuszem.

Uczeń dzwoni do drukarni, aby wynegocjować jak najtańszy druk gazetek. Osobą, która

może decydować o udzielaniu rabatów jest właściciel drukarni, pan Karol Kruk.

Odegrajcie scenkę, w której nauczyciel będzie pracownikiem drukarni, a uczeń

interesariuszem.

Załącznik nr 8 „Zadania specjalne”

78

Załącznik nr 8 „Zadania specjalne”

Co powinien/powinna powiedzieć uczeń/

uczennica

Jak reagować, jeśli danego elementu

zabraknie

Kim jestem.

Uczeń musi się przedstawić, powie-

dzieć z której dzwoni szkoły oraz w ja-

kim projekcie bierze udział. Ważne, aby

uwzględnić to wszystko, ale nie mówić

za długo.

•Jeśli któregoś z elementów zabraknie,

należy o niego dopytać.

•Jeśli uczeń będzie mówić zbyt rozwlekle,

powinno się przerywać i zdawać konkret-

ne pytania uściślające.

•Jeśli uczeń nie będzie w stanie podać

którejś z wymaganych informacji, po-

winno się przerwać scenkę, powiedzieć

czego zabrakło i rozpocząć od nowa, dając

czas na przygotowanie.

Po co dzwonię.

Uczeń powinien w dwóch, trzech zda-

niach opisać sprawę, z którą dzwoni.

Jeśli uczeń nie radzi sobie z opisem (sły-

chać, że nie wie do końca o czym mówi

albo mówi zbyt rozwlekle), to powinno

się przerwać scenkę, doradzić uczniowi,

by zapisał sobie to, co chce powiedzieć

i spróbował jeszcze raz.

Uprzejmość.

Uczeń na może zapomnieć o  byciu

uprzejmym i  stosowaniu wszelkich

form grzecznościowych.

Jeśli uczeń zapomni o przestrzeganiu

tych podstawowych zasad, to należy

przerwać scenkę, zwrócić mu/jej uwagę

i rozpocząć od początku.

1. Karta znajomości

Twój szwagier, Wojciech

Bąk, pisze artykuły dla

gazety Głos lokalny.

4. Karta znajomości

Twój wujek, Marek

Soliński, jest właścicielem

kilku sklepów w różnych

punktach miasta. Duża część

mieszkańców robi codzienne

zakupy właśnie u niego.

7. Karta znajomości

Twoja babcia, Halina

Malinowska została

ostatnio wybrana na nową

przewodniczącą Klubu

Seniora.

10. Karta znajomości

Twój dziadek, Zbigniew

Bożydar Błędowski jest

leśniczym.

2. Karta znajomości

Janina Podgalska,

polonistka, jest twoją

wychowawczynią. Masz

z nią bardzo dobry kontakt.

5. Karta znajomości

Anna Pogodzińska jest

twoją ciocią. Jej pasją jest

krawiectwo i nie przepuści

żadnej okazji, aby uszyć coś

oryginalnego.

8. Karta znajomości

Pasjonujesz się

komputerami, więc twój

kontakt z Andrzejem

Koniecznym, nauczycielem

informatyki, jest bardzo

dobry.

11. Karta znajomości

Stary znajomy twoich

rodziców, Antoni Makowiecki,

jest właścicielem restauracji,

położonej przy Rynku. Liczy na

zysk w związku z obchodami,

dlatego nie szczędzi funduszy

na reklamę.

3. Karta znajomości

Jesteś ministrantem, więc

proboszcz Michał Zieliński

jest ci dobrze znany.

6. Karta znajomości

Nie często się tym

chwalisz, ale Witold

Kozłowski, nauczyciel

historii w Twojej szkole,

jest Twoim wujkiem.

9. Karta znajomości

Twoja kuzynka, Izabela

Falska, od lat udziela

się w miejskim Kole

Miłośników Przyrody.

Niedawno została jego

nową przewodniczącą.

12. Karta znajomości

Twoją wychowawczynią

jest Zofia Więckowska,

nauczycielka biologii.

Załącznik nr 9 „Karty znajomości”

81 82

Dobre praktyki Dobre praktyki

Fotograf. Niewielki, ale bardzo fachowy zakład foto-

graficzny, oferujący szeroki zakres usług.

Ruiny. Na wzgórzu wznoszącym

się nad miastem, usytuowane

są dobrze zachowane ruiny śre-

dniowiecznego zamku, którego

wzniesienie było właściwym po-

czątkiem historii miasta.

Rynek. Centralny punkt miasta. Fontanna, sąsiedztwo

zabytkowego ratusza i odnowione okoliczne kamie-

nice czynią go również jednym z najładniejszych.

Co drugą sobotę odbywa się tu znany w okolicy targ

staroci.

Ratusz. Zabytkowa siedziba lokalnych władz.

Kościół. Duża barokowa katedra usytuowana w cen-

trum miasta. Zabytkowe wnętrze oraz wciąż działa-

jące organy powodują, że msze w tym miejscu są na-

prawdę wyjątkowym przeżyciem.

Restauracja Makowieckiego. Dobra lokalizacja (tuż

przy rynku), dbałość o atmosferę wnętrza i, przede

wszystkim, naprawdę dobra kuchnia zapewniły panu

Makowieckiemu dostatnie życie.

Drukarnia. Nie jest to duży punkt,

ale oferuje wszystko co niezbęd-

ne, łącznie z  niedrogim ksero

i usługami introligatorskimi.

Pomniki. W  mieście jest kilka

miejsc pamięci. Obelisk poświęco-

ny ofiarom drugiej wojny świato-

wej, pomnik upamiętniający pole

XVII-wiecznej bitwy oraz ławecz-

ka poświęcona pisarzowi pocho-

dzącemu z tego miasta.

Sklepy Solińskiego. W latach 90-

tych Marek Soliński wykupywał

kolejne sklepy spożywcze, two-

rząc własną sieć. Inwestycja opła-

ciła się i dziś to on, a nie Żabka,

jest liderem na tym rynku w wa-

szym mieście.

Szkoła. Twoja szkoła. Od

niedawna może się po-

chwalić nowoczesnym

boiskiem.Las. Południowo-zachodnia część

miasta otoczona jest rozległymi te-

renami leśnymi. Mimo że prawie

w całości stanowią one rezerwat

przyrody, to niewiele jest tam do-

brze utrzymanych ścieżek, co znie-

chęca do spacerów.

Dom kultury. Skupia życie kultu-

ralne miasta. Odbywają się w nim

koncerty, spektakle i wystawy,

często artystów-amatorów. Jest

tu również miejsce na spotkania

różnych stowarzyszeń, takich jak

Klub Seniora, Koło Miłośników

Historii czy Koło Miłośników

Przyrody.

80

Notatki

Gra o sojusznikach w projekcie Załącznik nr 10 „Mapa”

83

Dobre praktyki

Celem programu jest uświadomienie młodym ludziom znaczenia kapitału społecznego

i zaangażowanie ich w jego odkrywanie i rozwijanie. Młodzież przy wsparciu doro-

słych wyrusza w teren, aby zbadać swoją okolicę, a następnie zaplanować działania na

jej rzecz. W ramach programu poznaje swoją społeczność lokalną, prowadzi wywiady

z przedstawicielami lokalnych instytucji, organizuje debaty z mieszkańcami, tworzy

ścieżki edukacyjne po miejscowości i podejmuje wiele innych aktywności na rzecz

najbliższego otoczenia. Młodzi ludzie uczą się przy tym pozyskiwać sojuszników dla

swoich działań.

www.ceo.org.pl/mlodyobywatel

CEO jest niezależną instytucją edukacyjną istniejącą od 1994 roku. Upowszechnia wiedzę,

umiejętności i postawy niezbędne w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego. Wpro-

wadza do szkół programy, które podnoszą efektywność kształcenia, pomagają młodym

ludziom rozumieć świat, rozwijają krytyczne myślenie, wiarę we własne możliwości,

zachęcają do angażowania się w życie publiczne oraz działania na rzecz innych.

www.ceo.org.pl

Wychodząc z założenia, że każda firma jest odpowiedzialna za otoczenie, w którym

działa i powinna wpływać na poprawę jakości życia obywateli i rozwój społeczności

lokalnych, Bank Gospodarstwa Krajowego powołał w 2005 roku Fundację BGK im. Jana

Kantego Steczkowskiego, która w imieniu banku prowadzi działania społeczne i filan-

tropijne. Działania Fundacji koncentrują się na zagadnieniach wyrównywania szans

edukacyjnych oraz tworzenia przyjaznego, bezpiecznego i inspirującego otoczenia do

rozwoju dzieci i młodzieży, które z racji miejsca zamieszkania i sytuacji materialnej

rodziny mają utrudniony dostęp do podstawowych dóbr edukacji, nauki, kultury.

www.fundacja-steczkowskiego.pl

Program Młody Obywatel jest prowadzony przez Centrum Edukacji Obywatelskiej i

Fundację Banku Gospodarstwa Krajowego im. Jana Kantego Steczkowskiego.