Poradnik młodego jeźdźca

Poradnik młodego jeźdźcaIsabelle von Neumann-Cosel


Marzysz o tym, żeby dosiąść pięknego gniadosza albo kasztanka i pognać z wiatrem w zawody? Piękne marzenia! I możliwe do zrealizowania: nie tak trudno przecież zapisać się do szkółki jeździeckiej. Aby marzenia się speł-niły, pamiętaj, że koń to wspaniałe, mądre zwierzę, które zasługuje na to, by wiedzieć o nim jak najwięcej. Ta książka ci w tym pomoże! Znajdziesz w niej odpowiedzi na wiele pytań i wątpliwości:

• Jakie są pierwsze kroki w jeździectwie• Jak trzeba obchodzić się z koniem i dbać o niego,

w stajni i w terenie• Jak stopniowo doskonalić własne umiejętności• Jak pracować z koniem • Jak sobie radzić z nieposłuszeństwem koni• Jak zdobywać kolejne odznaki jeździeckie

Od kilku lat obowiązuje w naszym kraju system zdobywania odznak jeździeckich Polskiego Związku Jeździeckiego. Wszyscy adepci sztuki jeździectwa, którzy zamie-rzają w przyszłości wystartować w zawodach, być może kiedyś zostać instruktorami czy sędziami jeździeckimi, muszą rozpocząć od egzaminu na Brązową Odznakę Jeź-dziecką.Aby pomyślnie zdać egzamin, trzeba wykazać się umiejętnościami praktycznymi

i wiedzą teoretyczną. Większość zdających ogranicza się do przeczytania obowiązu-jącego zestawu pytań i odpowiedzi. Bardziej ambitni starają się przeczytać choć jedną pozycję z dostępnej literatury. Ten poradnik to właśnie książka, którą powinni przeczy-tać przygotowujący się do pierwszego jeździeckiego egzaminu z wiedzy teoretycznej.

Wojciech Mickunas

ISBN: 978-83-7579-091-7

Isabelle von Neumann-Cosel, dziennikarka i autorka książek, jest instruktorką jeździectwa oraz sędziną Niemieckiej Federa-cji Jeździeckiej. Mieszka w południowo-zachodnich Niemczech, ma trzy jeżdżące konno córki. Napisała wiele artykułów, książek i scenariuszy do filmów poświęconych koniom i jeździectwu, przeznaczonych dla wszystkich grup wiekowych. Od wielu lat z dużym zaangażowaniem uczy jazdy konnej dzieci i młodzież.

Tytu∏ orygina∏u: Das Pferdebuch für junge Reiter

© 1985 FNverlag der Deutschen Reiterlichen Vereinigung GmbH,

which improves this edition of „Das Pferdebuch für junge Reiter“

ISBN wydania oryginalnego: 978-3-88542-331-7

All rights reserved.

© for the Polish edition: Galaktyka Sp. z o.o., ¸ódê 2009

90-562 ¸ódê, ul. ¸àkowa 3/5

tel. +42 639 50 18, 639 50 19, tel./fax 639 50 17

e-mail: [email protected]; [email protected]

www.galaktyka.com.pl

ISBN: 978-83-7579-091-7

Zdjćia:

C.T. Nebe: s. 96 (na dole), 118, 150W. Ernst: s. 69, 70, 93, 95, 96 (na górze)E. Holin: s. 100S. Bachmann: s. 101FNverlag, Warendorf: s. 170-171, 254

Zdjćie na ok∏adce oraz zdjćie na s. 91: Jarek Zalewski

Konsultacja: El˝bieta MorciniecRedaktor prowadzàcy: Marek JaniakRedakcja: El˝bieta DerelkowskaKorekta: Malwina ¸oziƒska, Ma∏gorzata Go∏àbRedakcja techniczna: Ma∏gorzata KryszkowskaProjekt ok∏adki: Artur MarcinkowskiDTP: Jakub Kaba∏aDruk i oprawa: Imprima Spó∏ka Jawna

Wszelkie prawa zastrze˝one. Bez pisemnej zgody Wydawcy ksià˝ka nie mo˝e byç powielana ani cz´Êciowo, ani w ca∏oÊci. Nie mo˝e te˝ byç reprodukowana, przechowywana i przetwarzana z zastosowaniem jakichkolwiek Êrodków elektronicznych,mechanicznych, fotokopiarskich, nagrywajàcych i innych.

Ksi´garnia internetowa!!!Pe∏na informacja o ofercie, zapowiedziach i planach wydawniczych

Zapraszamywww.galaktyka.com.pl

kontakt e-mail: [email protected]; [email protected]

Dla Sarah, Valerie

i Hanni

Project1 11/26/09 9:16 AM Page 4

PPiieerrwwsszzee cchhwwiillee zz kkoonniieemm

11 NNaauukkaa jjaazzddyy kkoonnnneejj –– ggddzziiee ii jjaakk?? .. .. .. 1100

22 PPiieerrwwsszzee lleekkccjjee .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 1144

33 DDoossiiaadd ii ppoommooccee .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 1199

44 KK∏∏uuss aanngglleezzoowwaannyy ii ggaalloopp .. .. .. .. .. .. .. .. .. 2255

55 JJaazzddaa ssaammooddzziieellnnaa .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 3311

OObbcchhooddzzeenniiee ssii´́ zz kkooƒƒmmii

66 KKaannttaarr,, uuwwiiààzzyywwaanniiee,, pprroowwaaddzzeenniiee .. .. 3377

77 PPiieell´́ggnnaaccjjaa .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 4466

88 PPrraaccee ww ssttaajjnnii .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 5544

99 SSiioodd∏∏aanniiee ii kkiiee∏∏zznnaanniiee .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 5599

ZZnnaajjoommooÊÊçç kkoonnii

1100 DDzziikkiiee kkoonniiee ii iicchh pprrzzooddkkoowwiiee .. .. .. .. .. .. .. 6677

1111 BBuuddoowwaa kkoonniiaa .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 7722

1122 CChhooddyy kkoonniiaa .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 7777

1133 NNaarrzzààddyy zzmmyyss∏∏óóww .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 8822

1144 HHooddoowwllaa ii rraassyy kkoonnii .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 8877

1155 RRaassyy kkuuccóóww .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 9977

1166 WWaarruunnkkii bbyyttoowwee .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 110066

1177 ZZaacchhoowwaanniiaa ssttaaddnnee .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 111111

OOdd ppoocczzààttkkuujjààcceeggoo ddoo zzaaaawwaannssoowwaanneeggoo

1188 CCzzwwoorroobbookk ii ffiigguurryy nnaa cczzwwoorroobbookkuu .. 111155

1199 WWssppóó∏∏ddzziiaa∏∏aanniiee ppoommooccyy .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 112211

2200 UUssttaawwiieenniiee,, zzggii´́cciiee,, pprroossttee ççwwiicczzeenniiaa .. 112277

2211 PPllaann ttrreenniinngguu .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 113355

2222 WW∏∏aassnnyy ppllaann ttrreenniinngguu .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 114411

2233 ZZaabbaawwyy zz kkooƒƒmmii .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 114477

JJaazzddaa ww tteerreenniiee

2244 PPiieerrwwsszzyy wwyyjjaazzdd ww tteerreenn .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 115511

2255 JJaazzddaa ww tteerreenniiee,, zzaassaaddyy ii pprrzzeeppiissyy .. .. .. 115599

2266 WWyyppaaddkkii,, ppiieerrwwsszzaa ppoommoocc,,

rrooÊÊlliinnyy ttrruujjààccee .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 116644

2277 RRaajjdd kkoonnnnyy .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 117722

SSkkookkii

2288 KKoozziioo∏∏kkii .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 117766

2299 TTrreenniinngg sskkookkoowwyy .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 118833

3300 RRóó˝̋nnee pprrzzeesszzkkooddyy .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 118888

3311 NNiieeppooss∏∏uusszzeeƒƒssttwwoo ww sskkookkaacchh .. .. .. .. .. .. 119933

PPrroobblleemmyy zz kkooƒƒmmii

3322 PP∏∏oocchhlliiwwooÊÊçç .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 119977

3333 NNaarroowwyy ww ssttaajjnnii .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 220011

3344 NNiieeppooss∏∏uusszzeeƒƒssttwwoo ppoodd jjeeêêddêêcceemm .. .. .. 220077

WW∏∏aassnnyy kkooƒƒ

3355 ZZnnaalleezziieenniiee ooddppoowwiieeddnniieeggoo kkoonniiaa .. .. .. 221155

3366 KKaarrmmiieenniiee ii kkoonnttrroollaa zzddrroowwiiaa .. .. .. .. .. .. 222222

3377 OOddppoowwiieeddzziiaallnnooÊÊçç zzaa kkoonniiaa .. .. .. .. .. .. .. 222288

3388 RRoozzssttaanniiee zz ww∏∏aassnnyymm kkoonniieemm .. .. .. .. .. .. 223322

WWyyppoossaa˝̋eenniiee

3399 SSttoossoowwnnyy uubbiióórr ii aakkcceessoorriiaa .. .. .. .. .. .. .. .. 223366

4400 RRzzààdd wwiieerrzzcchhoowwyy .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 224400

4411 SSpprrzz´́tt ddllaa kkoonniiaa .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 224455

PPiieerrwwsszzee eeggzzaammiinnyy

4422 UUpprraawwnniieenniiaa ii ooddzznnaakkii .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 225511

Spis treÊci

Project1 11/26/09 9:16 AM Page 8

WsiadanieJu˝ na poczàtku pierwszej lekcji po-

wstaje problem: jak wejÊç na konia?Popatrz na zdjćia obok. Jest kilka mo˝-

liwoÊci: naj∏atwiej dosiàÊç konia z jakie-goÊ podwy˝szenia – kamienia, schod-ków, ∏awki albo murku. To ˝aden wstyd,je˝eli jeêdziec jest ma∏y, a koƒ du˝y.

Przy pierwszym wsiadaniu mo˝e ci ktoÊpomóc. Staƒ przy koniu na wysokoÊci sio-

d∏a i ugnij lewà nog´. Uzgodnij z pomoc-nikiem komend´ (na przyk∏ad: „Raz,dwa, trzy, hop!”) i spr´˝ynuj troch´ pra-wà nogà, aby na „hop!” wskoczyç na ko-nia. To u∏atwia pomocnikowi zadanie.W ten sposób mo˝e ci´ podsadziç na ko-nia nawet ktoÊ mniejszy od ciebie. Utrzy-muj tu∏ów pionowo i z rozmachem prze-rzuç prawà nog´ przez grzbiet konia.

2Pierwsze lekcje

Trudniej si´ wdrapaçna konia, ni˝ na nimusiedzieç…

CoÊ ci poradz´: musisz prze∏o˝yç nog´ przez grzbiet!

Project1 11/26/09 9:16 AM Page 14

Pierwsze lekcje 15

Lewa r´ka na przednim ∏´ku, prawa na tylnym. Tak jest ∏atwiej.

Du˝y jeêdziec dosiada ma∏ego konia bez k∏opotu. Z pomocy trzeba korzystaç umiej́ tnie. Wypróbuj to!

Project1 11/26/09 9:16 AM Page 15

Prawid∏owe zsiadaniePrzed zsiadaniem musisz wyjàç obie nogi

ze strzemion, potem zrobiç wymach noga-mi do ty∏u i do góry i z∏àczyç je nad sio-d∏em, aby zeskoczyç na lewà stron´ konia.

Pierwsza lekcja na lon˝yNauk´ jazdy konnej najlepiej rozpoczynaç

na lon˝y. Lon˝a to d∏uga taÊma, na którejinstruktor prowadzi konia po kole. Dzi´kitemu jeêdziec mo˝e si´ koncentrowaçna prawid∏owym dosiadzie.

W jednej ze swoich powieÊci Karol Mayopisa∏ histori´, jak Old Shatterhand uje˝d˝a∏dzikiego mustanga. Tak mocno Êciska∏ sza-lejàcego konia nogami, ˝e nie tylko sińa nim utrzyma∏, ale tak˝e koƒ nie móg∏wrćz z∏apaç ju˝ oddechu... Ty jednak nienaÊladuj Old Shatterhanda, poniewa˝ noginie sà po to, aby je zaciskaç na bokach ko-nia! Najpierw usiàdê równo poÊrodku sio-

d∏a. Przesuƒ si´ w siodle jak najbardziejdo przodu i wyprostuj: g∏owa ma byç unie-siona, oczy skierowane na wprost, a nogiswobodnie opuszczone. Pami´taj, ˝e nogimuszà ca∏à d∏ugoÊcià przylegaç do bokówkonia – naj∏atwiej to zrobiç, ustawiajàc udatak, aby kolana skierowane by∏y w przód.

Dosiad w st´pieZaczynamy od jazdy st´pem. Zdziwisz

si´, jak ruchliwy jest koƒ w tym chodzie.W st´pie z konia trudno spaÊç, ale sie-dzieç prosto i spokojnie te˝ wcale nie jest∏atwo, dlatego mo˝esz trzymaç r´komapasek na szyi konia.

Poradnik m∏odego jeêdêca16

Przed zsiadaniem wyjmij nogi ze strzemion! Aby zeskoczyç, musisz wziàç odpowiedni rozmach.

Nie ko∏ysz si´ w st´pie!

Project1 11/26/09 9:16 AM Page 16

Czy przy pierwszych krokach st´pa twójtu∏ów odchyli∏ si´ troch´ w ty∏? Tak naj-cz´Êciej si´ dzieje. Spróbuj usiàÊç piono-wo i koncentruj si´ na ruchach grzbietukonia, ko∏yszàcych ci´ jednoczeÊnie:w przód i w ty∏, w lewo i w prawo orazw gór´ i w dó∏. Na pewno wyczujesz, ˝e∏atwiej spokojnie siedzieç, kiedy wypro-stujesz brzuch, piersi i ramiona.

Na lon˝y koƒ chodzi po kole. Patrzprzed siebie ponad jego zewn´trznymuchem i wyd∏u˝aj jak najbardziej we-wn´trznà stron´ cia∏a. Przesuwaj si´w siodle troch´ w przód, bez podpiera-nia si´ r´kami. Kiedy poczujesz si´ pew-nie, sprawdê, czy kolana nie podesz∏y citroch´ do góry: jedynà radà na to jest luê-ne opuszczenie nóg, ale bez odstawianiaich od boków konia. Staraj si´, by nogimia∏y kontakt z jego bokami, ale nie za-ciskaj ∏ydek.

Pierwsze lekcje 17

Brzuch i piersi wyprostowane, ramiona szerokorozstawione – tu∏ów jest stabilny.

Najwa˝niejsze jest, abyjeêdziec nabra∏ zaufa-nia do konia.

Project1 11/26/09 9:16 AM Page 17

Dosiad w k∏usieW k∏usie jeêdziec jest lekko podrzucany

w siodle w rytm ruchów konia, a na koledodatkowo nieco wyrzucany na zewnàtrz.Przesuwaj si´ w siodle do przodu i opusz-czaj wewn´trzne kolano, co uchroni ci´przed wyrzucaniem na zewnàtrz.

W k∏usie siedzenie jeêdêca równie˝przesuwa si´ na przemian w prawoi w lewo. Czy czujesz obie koÊci siedze-niowe? Powinny pozostawaç w siodle.Nawet je˝eli z ca∏ej si∏y wciskasz si´ w sio-d∏o, nie mo˝esz si´ odchylaç do ty∏u. Tu-∏ów powinien pozostawaç w pionie. Je˝e-

li zgubisz strzemiona,to znaczy ˝e podciàgasz do góry kolana.Na poczàtku jeêdê du˝o bez strzemion,które cz´sto tylko przeszkadzajà.

18 Poradnik m∏odego jeêdêca

W k∏usie mo˝esz si´ na poczàtku przytrzymywaçsiod∏a. PuÊcisz je, kiedy poczujesz si´ pewnie.

Masz bóle mi´Êni i siniaki?Poradz´ ci coÊ: weê ciep∏àkàpiel i rób dalej swoje!

Prawid∏owy dosiad:

– Prosty, w pionie,

spokojny.

– Brzuch i plecy

wyprostowane, ramiona

szeroko rozstawione.

– Nogi luêno opuszczone!

Staraj si´ trzymaçstrzemiona dok∏adniew poprzek pod naj-szerszym miejscem sto-py. Stopa nie mo˝ebyç wsuni´ta w strze-mi´ zbyt g∏´boko anite˝ oparta na nimczubkami palców.

Project1 11/26/09 9:16 AM Page 18

Prawid∏owy dosiadPo kilku jazdach utrzymanie si´ na koniu

nie b´dzie ci sprawia∏o wi´kszych k∏opo-tów. Do ko∏ysania i ruchów grzbietu koniaw st´pie i k∏usie mo˝na si´ szybko przy-zwyczaiç. Chocia˝ gdybyÊ móg∏ zobaczyçsi´ w lustrze, zauwa˝y∏byÊ, ˝e twój dosiadjest jeszcze chwiejny, ˝e przy ka˝dym kro-ku st´pa i k∏usa troch´ si´ przesuwaszw siodle. To, co najtrudniejsze, jeszczeprzed tobà: musisz si´ nauczyç siedzieçspokojnie i prosto tak˝e wtedy, kiedy koƒjest w ruchu.

Byç mo˝e pomyÊlisz, ˝e przepisowy do-siad nie jest taki wa˝ny – najwa˝niejsze,

aby nie spaÊç z konia! Mo˝e nie warto wy-silaç si´ tylko po to, aby nauczyç si´ posta-wy jak z podrćznika?

Odpowiedê jest jedna: tylko jeêdzieco prawid∏owym dosiadzie mo˝e prowadziçkonia pewnie i panowaç nad jego tem-pem. Ciàgnićiem za wodze si´ tego nieosiàgnie.

3Dosiad i pomoce

Dosiad jak z obrazka!Stój, zatrzymaj si´! W∏aÊniemia∏em taki ∏adny dosiad!

GdybyÊ mia∏ ochot´ pociàgaçmnie za pysk, ubezpiecz si´wczeÊniej od wypadku!

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 19

Prawid∏owy dosiad –prawid∏owa jazda

Wypróbuj, jak zareaguje koƒ,kiedy przemieÊcisz swój ci´˝arna jego jednà stron´. Dla ko-nia dosiad jest najprzyjemniej-szy, kiedy jeêdziec siedzi równoi prosto, w odpowiednim miejscu siod∏a(nad punktem ci´˝koÊci), wspó∏pracujàcmi´Êniami pleców i brzucha: dzi´ki temutu∏ów nie kiwa si´ w przód i w ty∏. Troch´trudniej zauwa˝yç przesunićie cia∏aw bok. Dotyczy to zw∏aszcza jazdy na ∏u-kach, kiedy wielu jeêdêców „k∏adzie si´”w zakr´t (przesuwa tu∏ów za bardzodo wewnàtrz) albo odchyla si´ na ze-wnàtrz.

Takich b∏´dów mo˝esz uniknàç, przesu-wajàc wewn´trzne biodro wyraêniedo przodu i wyd∏u˝ajàc wewn´trznà stro-n´ cia∏a. Mo˝esz sobie pomóc wewn´trz-nà r´kà, aby dosunàç si´ do przedniego ∏´-ku (tu∏ów musi zostaç wyprostowany). Po-

dà˝aj swoim zewn´trz-nym ramieniem w przód,odpowiednio do ruchupo kole. KoÊci siedzenio-we ca∏y czas pozostajàw siodle! Na poczàtkub´dziesz zapewne od-czuwaç ból ramion, ale to szybko minie.Je˝eli musisz si´ przytrzymywaç, rób tojednà r´kà, druga powinna w tym czasieodpoczywaç. Kiedy poczujesz si´ pewnie,puÊç ∏´k i zwieÊ r´k´ swobodnie za udem.

Czy mo˝na çwiczyç dosiad, nie przy-trzymujàc si´ r´koma? OczywiÊcie! Alenie rób tego za cz´sto i zbyt d∏ugo, boprawdopodobnie zaczniesz si´ trzymaçnogami, a to du˝y b∏àd.


Siedê zawsze poÊrodku siod∏a, w pozycjiwyprostowanej!Wodza, d∏oƒ i przedrami´ jeêdêca do ∏okciapowinny tworzyç lini´ prostà.

ZaciÊnićie nóg to dla mnie sygna∏: „Jazda!”.

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 20

Jazda w równowadzeJak jeêdziec daje koniowi do zrozumie-

nia, czego od niego chce? Poprzez „po-moce”: tak nazywajà si´ w j´zyku jeê-dzieckim mo˝liwoÊci oddzia∏ywania na ko-nia. Takà wa˝nà pomocà, z której mo˝enie zdajesz sobie sprawy, jest ci´˝ar twoje-go cia∏a. Wyobraê sobie, ˝e musisz nosiçna plecach ci´˝ki worek, który przesuwasi´ troch´ w lewo lub w prawo – je˝eli nieuda ci si´ poprawiç worka, zapewne stra-cisz równowag´!

Jeêdziectwo jest przede wszystkim gràrównowagi. Dlatego u dobrych jeêdêcówcz´sto nie widaç oddzia∏ywaƒ na konia!

Dosiad i pomoce 21

Brak równowagi – tu∏ów odchylony do ty∏u – do-siad fotelowy (u góry) albo do przodu – dosiadwid∏owy (u do∏u).

Brak równowagi – utratawyczucia Êrodka grzbietu.

Brak równowagi – przesunićiew bok z za∏amaniem biodra.

Nie bàdê jak worek na moimgrzbiecie!

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 21

D∏ugie nogiDlaczego nie mo˝na zaciskaç nóg

na bokach konia? Poniewa˝ nogi, a do-k∏adniej mówiàc ∏ydki, te˝ sà pomocamijeêdêca. Je˝eli ktoÊ „trzyma si´” ∏ydkami,nie mo˝e si´ nimi pos∏ugiwaç. Na foto-grafii pokazano, jak powinna byç u∏o˝o-na noga jeêdêca: ma byç jak najbardziej

wyd∏u˝ona, ale z lekkim ugićiem w kola-nie. Zanim jednak nauczysz si´ tak trzy-maç nogi podczas ruchu konia, trzebab´dzie wielu godzin jazdy.

¸ydkami oddzia∏ujesz na konia. Zanimzaczniesz si´ uczyç prawid∏owego nacis-ku ∏ydkami, musisz çwiczyç, çwiczyçi jeszcze raz çwiczyç! – utrzymywaniekontaktu ∏ydek z bokami konia przy ka˝-dym jego ruchu, ale bez zaciskania.Do tego nogi muszà byç „d∏ugie”, czylirozciàgni´te (ale bez przesady!), i przyle-gaç p∏asko do siod∏a i boków konia. Ca∏enogi obrócone sà do wewnàtrz, kolanaskierowane na wprost ku g∏owie konia –nie na zewnàtrz. Najlepiej u∏ó˝ nogi pra-wid∏owo od razu, kiedy siàdziesz na ko-nia: wyciàgnij je troch´ w ty∏ i obróçdo wewnàtrz, a nast´pnie przesuƒostro˝nie w przód, na w∏aÊciwà pozycj´.W ten sposób wewn´trzne mi´Ênie udnieco si´ cofajà. Tych mi´Êni, podobniejak siedzenia, nie mo˝esz podczas jazdynapinaç! KtoÊ, kto si´ przestraszy, najcz´-Êciej automatycznie zakleszcza nogi.Gdyby ci si´ to zdarzy∏o, zatrzymaj koniai Êwiadomie si´ rozluênij. Spi´ty jeêdziecjest dla konia nieprzyjemny, a wtedy pro-blemy si´ nasilajà.


Mo˝emy si´ za∏o˝yç, ˝e odrazu zauwa˝´, kiedy si´przestraszysz!

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 22

Z wodzami ostro˝nieSpróbuj najpierw ustawiç pi´Êci jak

do trzymania wodzy: pionowo, nadgarst-ki nieco zaokràglone, ma∏e palce sà niecobli˝ej siebie ni˝ kciuki, d∏onie zamkni´te,ale nie kurczowo, kciuki daszkowatougi´te.

Pami´taj, aby wodze nie by∏y przekr´-cone. Wodze ∏àczà pysk konia z twoimid∏oƒmi: wchodzà w nie mi´dzy palcemma∏ym a serdecznym, a wychodzà u gó-ry, mi´dzy palcem wskazujàcym a kciu-kiem. Koniec wodzy zwisa swobodniemi´dzy prawà wodzà a szyjà konia.

Je˝eli chcesz skróciç wodze, uchwyç jew jednà r´k´, a nast´pnie z∏ap bli˝ej py-ska konia drugà r´kà. To równie˝ trzebawyçwiczyç, ale niekoniecznie na koniu!Chcàc wyd∏u˝yç wodze, przepuÊç jepo prostu odrobin´ mi´dzy palcami.

Dosiad i pomoce 23

Tak nale˝y trzymaç wodze. Zwróç uwag´ na ugi´-te daszkowato kciuki.

Kontakt z pyskiem konia nawiàzujesz, obracajàc lek-ko d∏onie do wewnàtrz.

Trzymajàc tak wodze, mo˝esz uchwyciç dla pew-noÊci pasek asekuracyjny przy siodle.

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 23

Jak trzymaç batKiedy zaczniesz jeêdziç samodzielnie,

prawdopodobnie przyda ci si´ bat. Nies∏u˝y on do bicia konia, lecz do wspiera-nia dzia∏aƒ ∏ydek. Dopóki nie opanujeszprawid∏owych dzia∏aƒ pomocy, z batem∏atwiej ci b´dzie radziç sobie na ró˝nychszkolnych koniach – pod warunkiem, ˝e

sà do tego przyzwyczajone. Niektóre ko-nie panicznie si´ go bojà.

Na poczàtku u˝ywaj niezbyt d∏ugiegobata, najwy˝ej metrowej d∏ugoÊci. Je˝elibat ma p´tl´ na r´k´, Êciàgnij jà albo utnij,bo tylko przeszkadza. Bat trzymany w d∏o-ni razem z wodzà le˝y skoÊnie na Êrodkuuda. Na poczàtku najlepiej go trzymaçw wewn´trznej rće i przek∏adaçprzy ka˝dej zmianie kierunku do drugiejr´ki. To nale˝y çwiczyç! Najpierw ujmujeszobie wodze w r´k´ z batem, wolnà r´kàwyciàgasz powoli bat do góry, ostro˝nieprzek∏adasz go nad szyjà konia na drugàstron´ i ujmujesz wodze w obie rće.


– Wyprostuj si´, siedê spokojnie

i równo.

– OpuÊç nogi swobodnie, utrzymu-

jàc kontakt z bokami konia.

– Na ka˝dym zakrćie docià˝aj

stron´ wewn´trznà i wyd∏u˝aj

wewn´trznà stron´ cia∏a.

– Wysuwaj wewn´trzne biodro

do przodu.

– Przy skracaniu wodzy albo

przek∏adaniu bata do drugiej

r´ki najpierw uchwyç obie wo-

dze w jednà r´k´!

Tak mo˝esz sobie u∏atwiçtrzymanie bata: nie musisz go trzymaçza uchwyt, tylko nieco ni˝ej, w punkcie ci´˝koÊci.Nasuni´ty na bat„motylek” od wytoka za-pobiega ucià˝liwemuprzesuwaniu si´ bataw d∏oni.

Z batem raczej si´ do mnienie zbli˝aj!

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 24

4K∏us anglezowany i galop

Nagle wszystko odbywa si´ tak szybko…

To galop z lewej czy z prawej nogi?

Unoszenie si´ – po co?Dopiero co zaczà∏eÊ jako tako radziç so-

bie w siodle w k∏usie, a ju˝ pojawia si´ coÊnowego: k∏us anglezowany. W k∏usie an-glezowanym jeêdziec co krok na przemianunosi si´ w siodle i siada. Najpierw uczonoci´, ˝e nale˝y siedzieç w siodle g∏´boko,pewnie i spokojnie, czyli „wysiadywaç”,jak si´ to okreÊla w ˝argonie jeêdzieckim,a teraz ka˝à ci si´ unosiç. Czemu to s∏u˝y?

Spokojne unoszenie si´ i mi´kkie siada-nie (nie mo˝na spadaç w siod∏o!) odcià˝agrzbiet konia od ci´˝aru jeêdêca, oszcz´-dzajàc tym samym konia, ale tak˝e jeêdê-

ca, dla którego na d∏u˝szà met´ k∏us an-glezowany jest mniej mćzàcy od k∏usaçwiczebnego. Byç mo˝e na poczàtku tenpunkt widzenia ci´ nie przekona, bopierwsze próby sà dla jeêdêca doÊç ucià˝li-we, ale kiedy nabierzesz wprawy, b´dzieszswobodnie jeêdzi∏ k∏usem anglezowanymprzez d∏u˝szy czas!

K∏usem anglezowanym jeêdzi si´ zawszepo to, aby oszcz´dzaç konia: na poczàtkutreningu, kiedy jego mi´Ênie nie sà jeszczeodpowiednio rozluênione, oraz w terenie,gdzie koƒ musi pokonywaç znacznie d∏u˝-sze trasy ni˝ na uje˝d˝alni.

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 25

Poddawaç si´ wyrzucaniu z siod∏aOczywiÊcie mo˝esz najpierw wypróbo-

waç unoszenie si´ w siodle w st´pie, cho-cia˝ jest to trudniejsze ni˝ w k∏usie. Samk∏us ju˝ troch´ wyrzuca jeêdêca z siod∏a– teraz musisz tylko z∏apaç rytm konia!Na poczàtku ktoÊ mo˝e ci w tym pomóc,liczàc raz-dwa, raz-dwa (na raz siedzisz,na dwa si´ unosisz). Je˝eli to si´ nie uda-je, czasami skuteczniejsze sà znaki r´kàw gór´ i w dó∏. Na poczàtku ∏atwiej jestunieÊç si´ w siodle, ∏apiàc wewn´trznàr´kà grzyw´, przy czym nogi muszà nadalspokojnie przylegaç do boków konia. Si∏ado unoszenia si´ w siodle i spokojnegosiadania bierze si´ z ud i kolan.

W∏aÊciwa nogaKiedy z∏apiesz rytm unoszenia si´ i sia-

dania w siodle, musisz sobie poradziçz kolejnym problemem: anglezowaniemna w∏aÊciwà nog´. Chodzi tu oczywiÊcienie o twojà nog´, lecz nog´ konia, a do-k∏adniej mówiàc: jego tylnà nog´ we-wn´trznà. Koƒ porusza si´ na lon˝y w le-wo lub w prawo – jego wewn´trznà no-gà tylnà jest odpowiednio noga lewa lubprawa. Anglezowanie na w∏aÊciwà nogóznacza, ˝e nale˝y siadaç, kiedy koƒ sta-wia na ziemi wewn´trznà tylnà nog´,i unosiç si´, kiedy stawia na ziemi nog´tylnà zewn´trznà.

OczywiÊcie, z siod∏a nie mo˝esz widzieçwewn´trznej tylnej nogi – jak si´ wić zo-rientowaç, czy anglezujesz na w∏aÊciwànog´? To proste: równoczeÊnie z we-wn´trznà tylnà nogà koƒ wysuwado przodu zewn´trznà przednià nog´– po niej mo˝esz si´ zorientowaç, czy an-glezujesz na w∏aÊciwà nog´.


K∏us anglezowany – unoszenie si´ w siodle. K∏us anglezowany – siadanie w siod∏o.

Podobno sà jeêdêcy anglezujàcybez strzemion!

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 26

Zmiana nogiRównie˝ t´ operacj´ trzeba przeçwiczyç.

Najlepiej robiç to tak: ktoÊ podaje ci ko-mendy do unoszenia si´ i siadania, a kiedymasz pewnoÊç, ˝e siadasz na wewn´trznàtylnà nog´, spoglàdasz na zewn´trznà no-g´ przednià. Naj∏atwiej orientowaç si´po ∏opatce, którà z siod∏a dobrze widaç.

Spróbuj zapami´taç ruch ∏opatki w mo-mencie, gdy unosisz si´ w siodle. Wyobraê

sobie, ˝e ruch ∏opatki zabiera ci´ ze sobà:kiedy ∏opatka wysuwa si´ do przodu, uno-sisz si´ w siodle. Majàc pewnoÊç, ˝e rozpo-znajesz ruch i prawid∏owo anglezujesz,poddaj si´ próbie: przejedê par´ krokówk∏usem çwiczebnym, zacznij ponownie an-glezowaç i spojrzyj na zewn´trznà ∏opatk´,aby sprawdziç, czy siadasz na w∏aÊciwà no-g´. Je˝eli tak, to dobrze, je˝eli nie – nieprzejmuj si´: rzadko komu udaje si´ tood razu. A wić çwicz nadal do skutku!

Czy udaje ci si´ to tak˝e w drugà stron´?JeÊli tak, to cel zosta∏ osiàgni´ty. Nie zapo-mnij tego! K∏us anglezowany jest ci po-trzebny na ka˝dym treningu i za ka˝dym ra-zem musisz si´ na poczàtku upewniç, czyanglezujesz na w∏aÊciwà nog´. Z czasemb´dzie si´ to odbywaç b∏yskawicznie. Abyw k∏usie anglezowanym zmieniç nog´, na-le˝y wysiedzieç nie jeden, lecz dwa krokik∏usa i ponownie unieÊç si´ w siodle. Spró-buj! Zmian´ nogi w k∏usie musisz çwiczyçdotàd, a˝ jà w pe∏ni opanujesz.

K∏us anglezowany nieprawid∏owy – nogi w kolanachza bardzo wyprostowane.

K∏us anglezowany i galop 27

K∏us anglezowany nieprawid∏owy – górna cz´Êçtu∏owia zbyt cofni´ta.

K∏us anglezowany nieprawid∏owy – jeêdziec unosisi´ za wysoko i za bardzo przemieszcza do przodu.

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 27

Jak w kinieW kinie – zw∏aszcza na westernach – ko-

nie najcz´Êciej galopujà. W odró˝nieniuod st´pa i k∏usa w galopie koƒ porusza si´skokami. Galop najlepiej oddaje energi´,si∏´ oraz szybkoÊç konia i zapewne dlategotak cz´sto mo˝na go oglàdaç na filmach.

Inaczej wyglàda to na uje˝d˝alni, gdzienajwa˝niejszym chodem konia jest k∏us.Równie˝ konie ˝yjàce na wolnoÊci prze-mierzajà d∏ugie trasy k∏usem – galopujàtylko podczas zabawy, walki, a zw∏aszcza

zmuszone do ucieczki. Jeêdziecpowinien podejmowaç próby ga-lopowania dopiero po znalezieniustabilnej równowagi w k∏usie.W galopie wyraênie widaç mo-ment, gdy ˝adna z nóg konia nie

dotyka ziemi. Koƒ potrafi do tego stopniapowi´kszyç i wyd∏u˝yç skok galopu, ˝epozwala mu to pokonywaç przeszkodyo imponujàcej wysokoÊci i szerokoÊci. Alenawet niewielki skok galopu daje jeêdê-cowi uczucie unoszenia si´ nad ziemià.

Galopowanie daje pi´kne odczucia:wprawdzie w galopie jeêdziec jest bardziejwyrzucany z siod∏a ni˝ w k∏usie, ale ruchkonia jest mi´kszy, ma wićej impetu i jestdla wprawnego jeêdêca przyjemniejszy.Uczucie ko∏ysania od przodu do ty∏u odpo-wiada ruchom koƒskiego grzbietu, aleu dobrego jeêdêca nie powinny byç onewidoczne. Trzeba si´ wić uczyç utrzymy-waç tu∏ów w galopie spokojnie, bez ko∏y-sania w przód i w ty∏, przy czym obie koÊcisiedzeniowe pozostajà w sta∏ym kontakciez siod∏em. Przy pierwszych próbach galo-pu musisz si´ dobrze trzymaç r´kami. Po-czàtkujàcy jeêdziec w galopie najbardziejobawia si´ upadku z konia, w zwiàzkuz czym ulega pokusie podkurczania kolani zaciskania ∏ydek.


Galop z prawej nogi – prawa nogaprzednia i prawa tylna wysuwajà si´przed nogi lewe.

Nie chcia∏bym graç w westernie – to zbytmćzàce!

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 28

Jak na karuzeliJeêdziec ma równie˝ uczucie wyrzuca-

nia na zewnàtrz. Mo˝e temu przeciw-dzia∏aç, przyciàgajàc si´ wewn´trznà r´kàdo przedniego ∏´ku i wyd∏u˝ajàc jak naj-bardziej wewn´trznà nog´ (jak gdybychcia∏ dosi´gnàç kolanem ziemi).

Dzi´ki temu do przodu przesuwa si´jednoczeÊnie jego wewn´trzne biodro.Jeêdziec nie mo˝e jednak obróciç si´w siodle: razem z wewn´trznym biodremmusi wyraênie pójÊç do przodu z ruchemkonia zewn´trzne rami´ jeêdêca.

Je˝eli trudno ci si´ oswoiç z ruchem ga-lopu, wyobraê sobie, ˝e galopujeszna w∏asnych nogach. OczywiÊcie nie mo-˝esz tego ruchu wykonywaç na koniu,a tylko mieç jego ÊwiadomoÊç!

Galop z dobrej i z∏ej nogiMówimy o galopie z prawej lub z lewej

nogi w zale˝noÊci od tego, czy przed no-gi lewe wysuwajà si´ nogi prawe (w ga-

lopie z prawej nogi), czy te˝ odwrotnie,przed nogi prawe wysuwajà si´ lewe no-gi konia (w galopie z lewej nogi). Na po-czàtku mo˝esz si´ ∏atwo orientowaçpo przednich nogach, z której nogi koƒgalopuje. Jest jeszcze jeden niepo˝àdanyrodzaj galopu: koƒ mo˝e galopowaçprzodem z lewej, a ty∏em z prawej nogi(lub odwrotnie). Mówimy wtedy, ˝e koƒw galopie krzy˝uje. Taki galop nie tylkowyglàda osobliwie, ale tak˝e jest nieprzy-jemny dla jeêdêca.

Koƒ powinien galopowaç w lewo z le-wej, a w prawo z prawej nogi, poniewa˝zawsze nieco zgina si´ w stron´ zgodnà

z nogà, z której galo-puje. Galop z nogiprzeciwnej, tak zwa-ny kontrgalop, prze-widziany jest tylkow programach zawo-dów uje˝d˝eniowych.

K∏us anglezowany i galop 29

Galop z lewej nogi – lewanoga przednia i lewatylna wysuwajà si´ przednogi prawe.

Kto mówi o galopie ze z∏ejnogi? Po prostu wol´galopowaç z lewej nogi!

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 29

Zagalopowania i przejÊcia do k∏usaMo˝esz u∏atwiç koniowi zagalopowa-

nie z dobrej nogi, u˝ywajàc aktywnie po-mocy wewn´trznych. Nale˝y bardziej do-cià˝yç wewn´trznà koÊç siedzeniowà,wysunàç do przodu wewn´trzne biodroi przy∏o˝yç do boku konia wewn´trznà∏ydk´, która daje sygna∏ do zagalopowa-nia. Kiedy lon˝ujàcy daje komend´ do za-galopowania, dociÊnij mocniej wewn´trz-nà ∏ydk´ (ale nie mo˝esz przy tym podcià-gaç kolana!).

åwiczyç trzeba nie tylko dosiad w galo-pie, lecz tak˝e przejÊcia: przy zagalopo-waniu tu∏ów jeêdêca ma tendencj´do odchylania si´ w ty∏, przy przejÊciudo k∏usa do pochylania w przód. Je˝elio tym wiesz, ∏atwiej ci b´dzie pozostaçw pionie.


– W k∏usie anglezowanym unoÊ si´

w siodle powoli i wyraênie oraz sia-

daj powoli i blisko przedniego ∏´ku.

– Przy unoszeniu si´ nie prostuj nóg

ca∏kowicie. Kolana ca∏y czas przy-

∏o˝one do siod∏a, ∏ydki – do boków

konia.– Po ka˝dym zak∏usowaniu sprawdê,

czy k∏usujesz na dobrà nog´.

– Przy zagalopowaniu z lewej nogi

przemieszczaj ci´˝ar cia∏a na lewà

stron´, przy zagalopowaniu z prawej

nogi – na prawà. Wewn´trzne bio-

dro wysuwaj do przodu.

Galop w szybkim tempieto prawdziwa przyjem-noÊç – równie˝ tego trze-ba si´ nauczyç.

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 30

Wielka chwilaTo wspania∏e uczucie, kiedy po wielu

przygotowujàcych çwiczeniach na lon˝ypoczàtkujàcy jeêdziec mo˝e po raz pierwszyruszyç na koniu samodzielnie. Wreszcienadchodzi upragniona chwila, gdy koƒ nies∏ucha komend lon˝ujàcego, lecz twoich!Nie przejmuj si´ zanadto, je˝eli w którymÊmomencie stwierdzisz, ˝e jednak nie za-wsze s∏ucha... Nie traç odwagi! Wprawdzieçwiczy∏eÊ dosiad we wszystkich trzech cho-dach, a tak˝e trzymanie wodzy i dzia∏aniawodzami, ale teraz wszystko ma byç prawi-d∏owe jednoczeÊnie: dosiad, równowagatu∏owia, u∏o˝enie nóg i kontakt z pyskiemkonia – to wiele zadaƒ naraz.

Prawdopodobnie kiedy koncentrujesz sińa ustawieniu ràk, przesuwajà ci si´ nogi;kiedy nogi u∏o˝one sà prawid∏owo, tracirównowag´ tu∏ów; kiedy ju˝ wyprostujesztu∏ów, uniesiesz zbyt wysoko rće. Wszel-kie takie niedoskona∏oÊci odczuwa koƒ,który dopiero wtedy b´dzie pos∏usznie wy-konywa∏ twoje polecenia, kiedy nauczyszsi´ prawid∏owego dzia∏ania wszystkimi po-mocami jednoczeÊnie. Poza tym si∏a dzia∏a-nia poszczególnych pomocy wymaga do-k∏adnej koordynacji: na przyk∏ad pomoceaktywizujàce konia, twój ci´˝ar i prawid∏o-wo przy∏o˝one ∏ydki decydujà o tym, jak sil-ny mo˝e – albo powinien – byç kontaktz pyskiem konia.

5Jazda samodzielna

Hurra – nie ma lon˝y!

W lewo, ty g∏upi koniu!

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 31

Nauka prowadzenia koniaProwadzenia konia nie mo˝na si´ oczy-

wiÊcie nauczyç z ksià˝ki; wymaga to w∏as-nych prób. Zacznij od nauki prowadzeniakonia w st´pie. Ju˝ wtedy utrzymywaniespokojnego dosiadu, tu∏owia w pioniei równomiernego kontaktu z pyskiem ko-nia jest zadaniem wystarczajàco trud-nym. Zwracaj uwag´ na potylic´ konia:im stabilniejszy kontakt utrzymujesz z pys-

kiem konia, tym spokojniejsza jest jegopotylica.

Pami´taj, ˝e musisz u˝ywaç obu wodzyjednoczeÊnie, w rzeczywistoÊci bowiemsà one jednà wodzà, prowadzàcà od pra-wej r´ki jeêdêca poprzez pysk koniado lewej r´ki, a ca∏y obwód zamyka samjeêdziec. Podczas jazdy rće muszà byçniezale˝ne, ale jedna r´ka musi wyczu-waç, co w∏aÊnie robi druga.


Wodze powinny utrzymy-waç równomierny, lekkikontakt z pyskiem konia(bez nacisku).

Wodze luêno zwisajà. Wodze za bardzo napi´te.

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 32

Jazda w zast´pieKiedy b´dziesz ju˝ móg∏ jeêdziç na ko-

niu samodzielnie, prawdopodobnie roz-poczniesz od jazdy w grupie, zwanejw j´zyku jeêdzieckim zast´pem. Zast´pprowadzi doÊwiadczony jeêdziec, zwanyprowadzàcym. Jadàc za innym koniem,pilnuj odpowiedniego odst´pu: co naj-mniej na jednà, a najwy˝ej na dwie d∏u-goÊci konia.

Na stronach 116 i 117 znajdziesz rysun-ki tzw. figur na Êladzie. Musisz je poznaç,aby poruszaç si´ swobodnie po uje˝d˝alni.Zapami´taj nazwy figur i przynale˝nych imkomend. Najwa˝niejsze pojćia – takie jak„ca∏a uje˝d˝alnia”, „ko∏o” i „zmiany kie-runku” – szybko sobie przyswoisz.

Wszystko wydaje si´ ∏atwiejsze, kiedyjedzie si´ za innym koniem. Musisz jed-nak uwa˝aç, bo konie czasem szachrujà:lubià skracaç naro˝niki albo wykonywaçniedok∏adnie figury na Êladzie. Staraj si´jeêdziç samodzielnie tak˝e w zast´pie.W jakim stopniu ci si´ to udaje, zorientu-jesz si´ po tym, na ile dok∏adnie wyje˝-d˝asz figury.

Jazda samodzielna 33

A ja w zast´pie muszćhodziç zawsze na szarymkoƒcu!

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 33

Zmiany kierunkuPrzed ka˝dà zmianà kierunku koncen-

truj si´ na dosiadzie, przemieszczajàc ci´-˝ar cia∏a na nowà stron´ wewn´trznà.Wysuƒ wewn´trzne biodro w przód i sta-raj si´ bardziej docià˝aç poÊladek we-wn´trzny ni˝ zewn´trzny. Prostuj we-wn´trznà stron´ cia∏a i opuszczaj jak naj-bardziej wewn´trznà nog´.

Pami´taj, ˝e najcz´stszym b∏´dem po-pe∏nianym przy zmianie kierunku jest zgi´-

cie w biodrze. Siedê pionowo i prostopa-dle do grzbietu konia tak˝e w zakr´tach.Poka˝ koniowi wodzà nowy kierunek jaz-dy i poluzuj, jak tylko koƒ zareaguje.Przy zmianie kierunku obie wodze powin-ny byç przy szyi konia, a rće muszà pozo-staç ka˝da po swojej stronie szyi, bo szyb-ko odczujesz pokus´ przek∏adania jednejr´ki przez grzyw´ na drugà stron´ szyi.


Przy zmianach kierunkumuszà wspó∏dzia∏açwszystkie pomocejeêdêca.

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 34

Ruszanie st´pem i zak∏usowanieChcàc ruszyç st´pem, wyprostuj si´,

przy∏ó˝ równomiernie obie ∏ydki do bo-ków konia i przesuƒ r´k´ tylko na tyledo przodu, aby koƒ mia∏ swobod´ ruchug∏owy – nie wićej. Je˝eli nacisk ∏ydek niewystarcza, pomó˝ sobie g∏osem, a w ra-zie potrzeby lekko puknij konia batemtu˝ za ∏ydkà. Uwa˝aj, aby przy tym nieszarpnàç za wodze! ¸atwiej jest klepnàçkonia batem po ∏opatce (ale nie wszystkiekonie sà do tego przyzwyczajone).

Na poczàtku najpo˝yteczniejszy jest battrzymany w wewn´trznej rće. Dlategoprzy ka˝dej zmianie kierunku musisz pa-mi´taç o prze∏o˝eniu bata do drugiej r´-ki, co dobrze jest opanowaç wczeÊniej.

Pomoce do zak∏usowania sà takie samejak do ruszenia st´pem, tyle ˝e intensyw-niejsze. Je˝eli nie czujesz si´ pewnie,uchwyç zewn´trznà r´kà trzymajàcà wo-dz´ rzemyk asekuracyjny na przednim ∏´-ku: pozwoli ci to siedzieç spokojniej,a przez to u∏atwi koniowi ruch. Trzymanier´kà – póêniej tylko dwoma palcami – rze-myka asekuracyjnego to ˝aden wstyd! Je-˝eli ktoÊ uwa˝a, ˝e sobie bez tego poradzi,i pociàga konia niespokojnà r´kà za pysk,na pewno b´dzie mia∏ z k∏usem problemy.

Rytm i odpowiednie tempoJeêdziec czuje si´ wygodnie na grzbie-

cie konia tylko wtedy, kiedy koƒ poruszasi´ rytmicznie. O rytmie, czyli w j´zykujeêdzieckim – takcie konia, dowiesz si´wićej z rozdzia∏u 12.

SzybkoÊç, z jakà koƒ porusza si´ w da-nym chodzie, nazywamy w j´zyku jeê-dzieckim tempem.

Aby jazda by∏a przyjemna dla jeêdêcai konia, koƒ musi poruszaç si´ w odpo-wiednim rytmie i tempie.

Je˝eli tempo jest za wolne, jeêdziec razpo raz gubi rytm, poniewa˝ koƒ z w∏asnejinicjatywy usi∏uje przejÊç do ni˝szegochodu. Je˝eli tempo jest za szybkie, jeê-dziec równie˝ gubi rytm, poniewa˝ koƒzaczyna spieszyç.

Kiedy uda ci si´ znaleêç odpowiednietempo i utrzymywaç równomierny rytm,jazda stanie si´ du˝o ∏atwiejsza.

Jazda samodzielna 35

Nie przek∏adaj r´ki przez szyj´ konia – lepiej skróçwodze.

CoÊ ci poradz´: powiedz mi poprostu, o co ci chodzi. Na pewnozrozumiem to lepiej ni˝ te twojedziwne pomoce!

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 35

HamulecChcàc przejÊç z k∏usa do st´pa albo za-

trzymaç konia, musisz – co dziwne – do-brze przy∏o˝yç ∏ydki i nie mo˝esz przechy-laç si´ do przodu. Przy stabilnym dosia-dzie do przejÊcia do st´pa albo zatrzyma-nia wystarcza kilkakrotne lekkie obróce-nie ràk w nadgarstku do wewnàtrz i z po-wrotem.

Dlaczego pomoce aktywizujàce sà wa˝-ne tak˝e przy przejÊciu do ni˝szego cho-du albo przy zatrzymaniu, dowiesz si´z rozdzia∏u 19. Nawet je˝eli nie od razu ci

si´ to udaje – nie ciàgnijza obie wodze jednoczeÊnie,bo efekt b´dzie odwrotnyod zamierzonego.


W zatrzymaniu koƒpowinien byç uwa˝ny i staç prosto na wszystkich czterechnogach.

DDoo rruusszzeenniiaa::

Wyprostuj si´, skróç wodze,

przy∏ó˝ obie ∏ydki, poluzuj

kontakt, kiedy koƒ zareaguje.

DDoo pprrzzeejjÊÊcciiaa ddoo sstt´́ppaa

ii zzaattrrzzyymmaanniiaa::

Wyprostuj si´, przy∏ó˝ obie

∏ydki, na przemian kierujàc

rće do wewnàtrz i z powrotem.

Zatrzymam si´, kiedyb´d´ mia∏ na to ochot´!

Project1 11/26/09 9:17 AM Page 36



Marzysz o tym, żeby dosiąść pięknego gniadosza albo kasztanka i pognać z wiatrem w zawody? Piękne marzenia! I możliwe do zrealizowania: nie tak trudno przecież zapisać się do szkółki jeździeckiej. Aby marzenia się speł-niły, pamiętaj, że koń to wspaniałe, mądre zwierzę, które zasługuje na to, by wiedzieć o nim jak najwięcej. Ta książka ci w tym pomoże! Znajdziesz w niej odpowiedzi na wiele pytań i wątpliwości:

• Jakie są pierwsze kroki w jeździectwie• Jak trzeba obchodzić się z koniem i dbać o niego,

w stajni i w terenie• Jak stopniowo doskonalić własne umiejętności• Jak pracować z koniem • Jak sobie radzić z nieposłuszeństwem koni• Jak zdobywać kolejne odznaki jeździeckie

Od kilku lat obowiązuje w naszym kraju system zdobywania odznak jeździeckich Polskiego Związku Jeździeckiego. Wszyscy adepci sztuki jeździectwa, którzy zamie-rzają w przyszłości wystartować w zawodach, być może kiedyś zostać instruktorami czy sędziami jeździeckimi, muszą rozpocząć od egzaminu na Brązową Odznakę Jeź-dziecką.Aby pomyślnie zdać egzamin, trzeba wykazać się umiejętnościami praktycznymi

i wiedzą teoretyczną. Większość zdających ogranicza się do przeczytania obowiązu-jącego zestawu pytań i odpowiedzi. Bardziej ambitni starają się przeczytać choć jedną pozycję z dostępnej literatury. Ten poradnik to właśnie książka, którą powinni przeczy-tać przygotowujący się do pierwszego jeździeckiego egzaminu z wiedzy teoretycznej.

Wojciech Mickunas

ISBN: 978-83-7579-091-7

Isabelle von Neumann-Cosel, dziennikarka i autorka książek, jest instruktorką jeździectwa oraz sędziną Niemieckiej Federa-cji Jeździeckiej. Mieszka w południowo-zachodnich Niemczech, ma trzy jeżdżące konno córki. Napisała wiele artykułów, książek i scenariuszy do filmów poświęconych koniom i jeździectwu, przeznaczonych dla wszystkich grup wiekowych. Od wielu lat z dużym zaangażowaniem uczy jazdy konnej dzieci i młodzież.

Documents

Poradnik młodego jeźdźca