Publikacja objta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa ... · Niezależnie od oceny metody czy zakresu moderni- zacji obranej przez władze chińskie można stwierdzić, że Chiny

Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych



Publikacja dofi nansowana ze środków Centrum Języka i Kultury Chińskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego „Instytut Konfucjusza w Krakowie”

Recenzentprof. dr hab. Adam W. Jelonek

Projekt okładkiEwa Skrzypiec

Zdjęcie na okładce: Joanna Wardęga

© Copyright by Joanna Wardęga & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2013 All rights reserved

Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i roz-powszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicz-nych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy.

ISBN 978-83-233-3624-2

www.wuj.pl

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. 12-631-18-80, tel./fax 12-631-18-83Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98tel. kom. 506-006-674, e-mail: [email protected]: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325


5

Spis treści

Wstęp .................................................................................................................. 7

Ewa TrojnarMiejsce i rola współczesnych Chin w Azji Wschodniej na podstawie

analizy regionalnych zależności gospodarczych ........................................ 11

Rafał M. KwiecińskiChiński „sznur pereł”. Niektóre aspekty strategii ChRL na początku

XXI wieku...................................................................................................... 33

Grzegorz WrońskiWspółczesne chińskie mocarstwo – przegląd atrybutów pozycji i roli

międzynarodowej ........................................................................................ 53

Tomasz KamińskiChińska soft power a ambicje globalne Unii Europejskiej ............................... 73

Maciej Cesarz, Monika KlimowiczStosunki gospodarcze Unii Europejskiej z Chinami.Wybrane aspekty

współpracy gospodarczej w świetle uwarunkowań prawnych do 2005 roku ................................................................................................. 99

Justyna Szczudlik-TatarŹródła i charakter polityki Chin wobec Kościoła katolickiego – element

kształtowania mocarstwowej pozycji .......................................................... 121

Łukasz GacekStrategia polityczna Komunistycznej Partii Chin wobec Stanów

Zjednoczonych. Czy konfrontacja wpisana jest w naturę wzajemnych stosunków? ................................................................................................... 137

Michał Lubina„Powrót do przeszłości”: XVII-wieczny model relacji Rosji z Chinami

jako wzór dla stanu obecnego stosunków rosyjsko-chińskich .................. 159


6

Spis treści

Tomasz WitesPerspektywy współpracy rosyjsko-chińskiej a potencjał demografi czny

azjatyckiej części Rosji ................................................................................. 183

Mikołaj BanaszkiewiczStosunki kazachstańsko-chińskie:

ważny element regionalnej układanki?....................................................... 197

Piotr KwiatkowskiWysiłki dyplomacji chińskiej na rzecz pozyskania dostaw turkmeńskiego

gazu ............................................................................................................... 215

Joanna WardęgaWykorzystanie dyskursu historycznego w chińsko-japońskiej konkurencji

o przywództwo w Azji Wschodniej – perspektywa chińska ...................... 229

Agnieszka KuszewskaChiny i Indie – rywalizacja o status mocarstwa.

Szanse i prognozy na przyszłość .................................................................. 249

Jarosław JuraNa przekór Weberowi: Chiny w Afryce − czyli o racjonalności

nieracjonalności ........................................................................................... 269

Łukasz FirmantyChińska polityka współpracy rozwojowej w Afryce ......................................... 281

Łukasz KamieńskiModernizacja sił zbrojnych, amerykańskie wyzwanie i Sun Zi. Militarny

wymiar chińskiej siły .................................................................................... 291

Przemysław FurgaczModernizacja lotnictwa wojskowego Chińskiej Republiki Ludowej –

przyczyny, przebieg i wpływ na zbrojenia w regionie Azji Wschodniej ... 319

Dariusz Rybak„Nowe szpony smoka” – chińska armia

na początku XXI wieku ................................................................................ 339

Bogdan ZemanekNa granicy kultur − mniejszości narodowe a stosunki

międzynarodowe ChRL ................................................................................ 355

Adina ZemanekSeks w chińskim mieście: Hao xiang hao xiang tan lian’ai – kopia

czy utwór lokalny? ........................................................................................ 371

O autorach .......................................................................................................... 389

Indeks ................................................................................................................. 395


7

Wstęp

Współcześni Chińczycy to nie tylko spadkobiercy dorobku najdłużej istniejącej cywilizacji świata, kolebki wielkich wynalazków, ludu, który nazwał swój kraj Zhongguo – Państwem Środka. To mieszkańcy rosną-cej potęgi, która coraz intensywniej oddziałuje gospodarczo, politycznie, kulturowo na świat. Obserwowany w ostatnich dekadach rozwój Chiń-skiej Republiki Ludowej to rezultat szeroko zakrojonych przemian mo-dernizacyjnych gospodarki i społeczeństwa, zapoczątkowanych w końcu lat siedemdziesiątych programem Czterech Modernizacji, aktywnie wy-korzystanych przez społeczeństwo. Imponujący rozmach, z jakim obec-nie rozwija się chińska gospodarka, widoczny jest zarówno w statystykach i analizach ekonomicznych, jak i na ulicach dynamicznie zmieniających się chińskich miast. Niezależnie od oceny metody czy zakresu moderni-zacji obranej przez władze chińskie można stwierdzić, że Chiny weszły w fazę bezprecedensowego wzrostu. Gospodarkę chińską przedstawia się już jako drugą, po amerykańskiej, najsilniejszą gospodarkę narodo-wą. Widmo głodu zostało usunięte, a Chiny konsekwentnie rozbudowują klasę średnią. Przeciętnemu chińskiemu Wangowi nigdy wcześniej nie żyło się lepiej i nigdy nie miał równie uzasadnionych nadziei na dalszy wzrost standardu życia.

Opisując sytuację wewnętrzną Chin, należy jednak unikać zarówno dyskredytowania osiągnięć, jak i „poklepywania konia po zadku” (pai ma pi), jak powiadają Chińczycy. Niewątpliwie na chińskiej drodze do modernizacji pojawiają się wyboje. Przyzwolenie Deng Xiaopinga na bo-gacenie się spowodowało, że różne regiony „kontynentu chińskiego” nie rozwijają się równomiernie. Pogłębiające się rozwarstwienie społeczne prowadzi do niezadowolenia i protestów. Wprowadzanie gospodarki ryn-kowej, nawet przy epitecie „socjalistyczna”, nie uchroniło przed rosnącym bezrobociem. Szybki rozwój przemysłu doprowadził do bardzo poważ-nych ingerencji w środowisko naturalne, a dynamiczny rozrost aglome-racji miejskich spowodował – i powoduje − bezpowrotne niszczenie tra-


8

Wstęp

dycyjnych dzielnic i wiosek. Polityka ograniczenia przyrostu naturalnego nie w pełni się powiodła, pojawił się problem zaburzenia proporcji płci oraz starzenia się społeczeństwa, pogłębiony kłopotami niewystarczają-co rozwiniętego systemu opieki socjalnej. Stale wypominanymi chińskim władzom grzechami są: sposób rozumienia i wprowadzania praw czło-wieka, a także zakres angażowania społeczeństwa w procesy decyzyjne.

Mimo wyzwań wewnętrznych na arenie międzynarodowej Chiny rosną w siłę; są ważnym partnerem dla potęg tego świata. Więcej: zmie-rzają ku pozycji największego mocarstwa gospodarczego i politycznego świata w XXI wieku. Na początku wieku, po latach trudnych negocja-cji, stały się członkiem Światowej Organizacji Hand lu. Rośnie rola Chin w organizacjach międzynarodowych – przykładowo zaczynają wysyłać misje w ramach kontyngentów ONZ. Symbolicznie znaczenie Państwa Środka udowodniła sprawna organizacja Igrzysk Olimpijskich w Pekinie w 2008 roku, zaś dwa lata później – Światowej Wystawy Expo w Szangha-ju. Chiny uczestniczą także w podboju kosmosu. Są to ogromne osiągnię-cia dla kraju, który jeszcze do niedawna przeżywał jedną z największych zapaści w swojej historii. Ów okres zacofania trwał od XIX wieku, a został pogłębiony w XX stuleciu wojnami oraz kampaniami politycznymi, któ-rych rezultatem były kolejne stracone dekady.

Niniejszy tom składa się z tekstów uznanych młodych polskich bada-czy, którzy postawili sobie za cel analizę różnych przejawów aktywności Chin na arenie międzynarodowej. Część artykułów została przygotowana na konferencję „Współczesne Chiny – narodziny imperium w kontekście międzynarodowym”, zorganizowaną w 2007 roku wspólnym wysiłkiem Centrum Języka i Kultury Chińskiej UJ „Instytut Konfucjusza w Krako-wie” oraz Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ. Pozostałe teksty stanowią rezultat dociekań uczonych z różnych ośrodków akademickich.

Większość artykułów dotyczy relacji międzynarodowych. Wybór tekstów otwiera wprowadzenie w pozycję gospodarczą Chin w kontekście regionalnych wpływów i zależności w Azji Wschodniej i Południowo--Wschodniej. Następnie analizie poddana zostaje geostrategia Chin, a także atrybuty ich pozycji międzynarodowej. Relacje z Unią Europejską zostały przedstawione w dwóch artykułach, skupiających się na chińskiej strategii soft power oraz na relacjach gospodarczych. Usytuowanie Chin na polityczno-gospodarczo-militarnej mapie świata prezentowane jest również w odniesieniu do Stanów Zjednoczonych i Rosji w perspektywie historycznej i demografi cznej, a ponadto kilku byłych republik radziec-kich. Na obszarze Azji nie można było pozostawić bez komentarza relacji z Japonią i z Indiami. Coraz bardziej zauważanej przez świat nowej po-lityce Chin wobec państw afrykańskich poświęcone zostały dwa artyku-ły. W końcowej części książki znajdują się teksty analizujące potencjał


9

Wstęp

militarny Chin i perspektywy jego rozwoju. Praca zawiera też artykuł dowodzący, że studia nad chińską wieloetnicznością są istotne dla zro-zumienia szerszej perspektywy relacji międzynarodowych. Tom zamyka tekst obrazujący interesujący aspekt przemian kulturowych, będących wynikiem interakcji z Zachodem w sferze kultury medialnej.

Chińska Republika Ludowa, dysponująca potężną siłą gospodarczą, polityczną, kulturową i coraz większą militarną, z populacją liczącą po-nad 1,34 miliarda ludzi, nie pozwoli sobie na pozostawanie na marginesie wspólnoty międzynarodowej. Naród chiński coraz aktywniej występuje na arenie świata, z przekonaniem, że potrafi i powinien grać pierwszo-planową rolę w konstruowaniu nowego światowego ładu.

Joanna Wardęga



389

O autorach

mgr Mikołaj Banaszkiewicz – doktorant w Instytucie Rosji i Europy Wschod-niej na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ. Obecnie zaj-muje się problematyką modernizacji Imperium Rosyjskiego od drugiej połowy XIX wieku po czasy współczesne, a także polityką historyczną Federacji Rosyj-skiej. W latach 2007−2008 pracował w Centrum Stosunków Międzynarodowych jako asystent projektu Transatlantic Alliance and Wider Black Sea Region. Autor kilkunastu artykułów o tematyce historycznej, kulturoznawczej i politologicznej.

dr Łukasz Firmanty – doktoryzował się na Wydziale Nauk Społecznych Uni-wersytetu Wrocławskiego w 2012 roku. Jego naukowe zainteresowania pozaeuro-pejskimi kręgami kulturowymi oraz wzrastająca międzynarodowa pozycja Chin skłoniły go do podjęcia badań nad mało zbadanymi do tej pory w Polsce aspek-tami polityki zagranicznej ChRL. Obecnie pracuje nad modelem strategii Chin wobec Afryki, Ameryki Łacińskiej i Azji Południowo-Wschodniej. Badawczą pa-sję stara się łączyć z podróżami po odległych regionach świata.

dr Przemysław Furgacz – absolwent stosunków międzynarodowych (Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet Jagielloński, 2006), doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce (Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet Jagielloński, 2012), autor licznych artykułów naukowych i publicystycznych (m.in. w „Kwartalniku Bellona”, „Politei”, „Przeglądzie Morskim” i na specjalistycznych wortalach inter-netowych). Specjalizuje się w polityce bezpieczeństwa militarnego USA i Chin oraz w stosunkach międzynarodowych na Dalekim i Bliskim Wschodzie.

dr Łukasz P. Gacek – adiunkt w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uni-wersytetu Jagiellońskiego. Autor monografi i Chińskie elity polityczne w XX wie-ku (Kraków 2009), Bezpieczeństwo energetyczne Chin. Aktywność państwowych przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych (Kraków 2012), Azja Centralna w po-lityce energetycznej Chin (Kraków 2013, w druku), we współautorstwie z Ewą Trojnar Pokojowe negocjacje czy twarda gra? Rozwój stosunków ponad Cieśniną Tajwańską (Kraków 2012), a także kilkudziesięciu artykułów naukowych. Jego


390

O autorach

zainteresowania badawcze dotyczą współczesnych systemów politycznych, bez-pieczeństwa i stosunków międzynarodowych w Azji Wschodniej.

dr Jarosław Jura – doktor nauk humanistycznych (Instytut Socjologii Uniwer-sytetu Warszawskiego, 2006, specjalność – antropologia społeczna). Tytuł pracy doktorskiej: Rola zachowań interakcyjnych związanych z jedzeniem i piciem. Stu-dium antropologiczne współczesnego Pekinu. Jest prezesem Instytutu Społecz-no-Ekonomicznych Ekspertyz (ISEE). Interesuje się socjologią komunikowania, antropologią społeczną, kognitywistyką, ilościową analizą danych jakościowych, a także problematyką współczesnych Chin oraz ekspansją chińską w Afryce. Jest autorem (i współautorem) szeregu artykułów naukowych zajmujących się tą problematyką, publikowanych w kraju i za granicą, m.in.: J. Jura, K. Kałużyń-ska, Not Confucius, nor Kung Fu: Economy and Business as Chinese Soft Power in Africa, „African East Asia Aff airs. Asian Monitor” 2013, iss. 1, March; J. Jura, Eating and drinking interactions patterns and social women role transformation in contemporary urban China, „Polish Sociological Review” 2009, no. 3(167); J. Jura, Chinese Table Manners: Consequences of Hybridisation [w:] D. Schirmer, G. Saalmann, Ch. Kessler (red.), Hybridising East and West, Munster 2006 etc. Aktualnie realizuje grant badawczy Narodowego Centrum Nauki Obraz Chin i Chińczyków oraz kształt interakcji międzykulturowych pomiędzy Chińczykami a Afrykanami w Zambii i Angoli.

dr Łukasz Kamieński – adiunkt w Instytucie Amerykanistyki i Studiów Polo-nijnych UJ, doktor nauk politycznych, absolwent politologii na Uniwersytecie Ja-giellońskim oraz stosunków międzynarodowych w London School of Economics and Political Science (LSE). Specjalizuje się w strategicznych aspektach stosun-ków międzynarodowych oraz historii i teorii wojny. Autor monografi i: Techno-logia i wojna przyszłości. Wokół nuklearnej i informacyjnej rewolucji w sprawach wojskowych (2009), Farmakologizacja wojny. Historia narkotyków na polu bitwy (2012) oraz licznych artykułów (m.in. w „Armed Forces and Society”, „Strategic Insights”, „Kwartalniku Bellona”, „Kulturze i Historii”, „Studiach Politycznych”, kwartalnikach „Ameryka Łacińska” i „Politeja”). Obecnie pracuje nad książką na temat rozwoju biotechnologii i jej wpływu na amerykańskie siły zbrojne oraz na sposób prowadzenia wojny.

dr Tomasz Kamiński – adiunkt w Zakładzie Azji Wschodniej na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Zain-teresowania badawcze: polityka zewnętrzna Unii Europejskiej, relacje unijno--chińskie.

dr Monika Klimowicz – adiunkt w Katedrze Studiów Europejskich Uniwer-sytetu Wrocławskiego. Z wykształcenia jest ekonomistą i politologiem. Jej za-interesowania badawcze obejmują problematykę społecznych i ekonomicznych aspektów integracji europejskiej. Prowadzi badania z zakresu wpływu procesów


391

O autorach

integracji gospodarczej na społeczne i ekonomiczne zmiany w gospodarkach krajowych i regionalnych.

dr Piotr Kwiatkowski – absolwent Zakładu Turkologii Instytutu Filologii Orientalnej oraz Katedry Bliskiego i Dalekiego Wschodu Instytutu Studiów Re-gionalnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 2008 roku uzyskał tytuł doktora na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Autor publika-cji z dziedziny polityki Chin w Azji Centralnej oraz literatury i historii staro-tureckiej.

dr Rafał Kwieciński – specjalista w zakresie polityki, ekonomii, kultury i cywi-lizacji Azji Wschodniej oraz teorii stosunków międzynarodowych. Wykładow-ca Wyższej Szkoły Administracji w Bielsku-Białej, współpracownik Instytutu Konfucjusza w Krakowie. Wiceprzewodniczący oddziału Polskiego Towarzystwa Studiów Międzynarodowych w Bielsku-Białej.

dr Agnieszka Kuszewska – specjalistka do spraw stosunków międzynarodo-wych. Adiunkt w Katedrze Polityki Międzynarodowej warszawskiej Szkoły Wyż-szej Psychologii Społecznej. Ekspertka ds. Indii i Pakistanu w Centrum Studiów Polska−Azja, niemcoznawczyni. Członkini Polskiego Towarzystwa Studiów Mię-dzynarodowych. Zajmuje się tematyką związaną z politycznymi, gospodarczy-mi i strategicznymi problemami w relacjach indyjsko-pakistańskich (konfl ikt o Kaszmir i kwestia naruszania praw człowieka w obydwu częściach Kaszmiru), znaczeniem Unii Europejskiej i Niemiec we współczesnych stosunkach między-narodowych, zwłaszcza w kontekście relacji z państwami Azji, problemami związanymi z mocarstwowością oraz strategiami przywódczymi i międzyna-rodowym bezpieczeństwem. Autorka wielu artykułów naukowych dotyczących wymienionych problemów, a także pierwszej na polskim rynku monografi i poświęconej konfl iktowi kaszmirskiemu Indyjsko-pakistański konfl ikt o Kasz-mir (Warszawa 2010). Jej najnowsza monografi a Indie i Pakistan w stosunkach międzynarodowych. Konfl ikty, strategie, bezpieczeństwo ukazała się w marcu 2013 roku.

mgr Michał Lubina – absolwent rosjoznawstwa i studiów dalekowschodnich UJ, doktorant Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ, analityk w Centrum Studiów Polska−Azja. Wśród jego zainteresowań badawczych znaj-dują się szeroko rozumiane relacje miedzy Chinami a Rosją oraz współczesna Birma. Obecnie ukończył doktorat o stosunkach rosyjsko-chińskich w latach 1991−2011, zaś w listopadzie 2013 roku ukaże się jego monografi a o kwestii etnicz-nej we współczesnej Birmie.

mgr inż. Dariusz Rybak – były doktorant i pracownik Katedry (obecnie Insty-tutu) Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ. Zajmował się stosunkami w trójkącie ChRL−Tajwan−USA. Miłośnik historii i wojskowości Chin.


392

O autorach

mgr Justyna Szczudlik-Tatar – absolwentka politologii Uniwersytetu Wroc-ławskiego (2002) i sinologii Uniwersytetu Warszawskiego (2008), stypendystka Pekińskiego Uniwersytetu Języka i Kultury (2005/2006) oraz programu Taiwan Fellowship w Instytucie Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Cheng-chi w Tajpej (2013). Obecnie doktorantka w Instytucie Stosunków Międzynaro-dowych Uniwersytetu Warszawskiego i analityk ds. Chin w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych. Jej główne obszary zainteresowań badawczych obej-mują politykę zagraniczną Chin, stosunki polsko-chińskie, stosunki w Cieśninie Tajwańskiej, chińską politykę religijną, a także chińską soft power.

dr Ewa Trojnar – adiunkt w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersy-tetu Jagiellońskiego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół spraw międzynarodowych w Azji Wschodniej. Autorka monografi i: Japonia a monar-chie Zatoki Perskiej (Kraków 2009); Malezja (razem z Adamem W. Jelonkiem; Warszawa 2009); Pokojowe negocjacje czy twarda gra? Rozwój stosunków ponad Cieśniną Tajwańską (razem z Łukaszem Gackiem; Kraków 2012), artykułów na-ukowych i prac redakcyjnych.

dr Joanna Wardęga – doktor nauk politycznych, socjolog. Wicedyrektor In-stytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ, dyrektor Centrum Języka i Kultury Chińskiej UJ „Instytut Konfucjusza w Krakowie”. W 2010 roku obroniła pracę doktorską Oblicza chińskiego nacjonalizmu. Konstruowanie narodu w Chińskiej Republice Ludowej. Na uniwersytetach w Szanghaju i Xiamen uczyła się języ-ka chińskiego. Jej zainteresowania naukowe dotyczą przemian społeczeństwa i kultury współczesnych Chin, chińskiej myśli narodowej i społecznej od XIX do XXI wieku. Obecnie pracuje nad monografi ą poświęconą społecznym aspektom turystyki w Azji Wschodniej.

dr Tomasz Wites – geograf, doktor nauk o Ziemi, pracownik naukowo-dydak-tyczny Wydziału Geografi i i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskie-go. Specjalizuje się w geografi i regionalnej, a szczególnie w badaniach procesów ludnościowych zachodzących na świecie, przede wszystkim w Azji. Tym zagad-nieniom poświęcił rozprawę doktorską Przestrzenne zróżnicowanie oraz przy-czyny wyludniania Syberii i rosyjskiego Dalekiego Wschodu (pracę wyróżnioną nagrodą Dziekana WGiSR UW, 2005). Inne wyróżnienia: stypendium tygodnika „Polityka” – Zostańcie z nami (2004), stypendium Rektora Uniwersytetu War-szawskiego (2007), stypendium Fundacji na rzecz Nauki Polskiej START (2008). Autor około 40 publikacji naukowych i popularnonaukowych (książek, artyku-łów, podręczników akademickich), w tym: Ludność świata a rozwój gospodarczy [w:] Bieda i bogactwo we współczesnym świecie. Studia z geografi i rozwoju (War-szawa 2012), Geografi a. Poznać, zrozumieć, cz. 2 (Warszawa 2010). Od 2000 roku członek Polskiego Towarzystwa Geografi cznego, w latach 2004−2009 sekretarz Oddziału Warszawskiego PTG, od 2009 sekretarz Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Geografi cznego.


393

O autorach

mgr Grzegorz Wroński – absolwent stosunków międzynarodowych Wydzia-łu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Pekińskiego (1990−1994) oraz Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego (2003−2007). Ukończył kurs języka chińskiego w Pekińskim Instytucie Języko-wym (1989−1990). Główne zainteresowania badawcze: kwestia tajwańska, chiń-ska mocarstwowość oraz aspekt szansy i zagrożenia ze strony globalnej potęgi Chin.

dr Adina Zemanek – adiunkt w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukończyła fi lologię chińską i angielską na Uni-wersytecie w Bukareszcie (praca magisterska omawiająca proces wprowadzania chińskiego języka standardowego w Chengdu). W 2010 roku obroniła w Insty-tucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego pracę doktorską dotyczącą obrazu kobiety w chińskich czasopismach o modzie i stylu życia. Odbyła trzyletni staż językowy i badawczy na Zjednoczonym Uniwersyte-cie Sichuańskim w Chengdu i Uniwersytecie Fudan w Szanghaju, uczestniczy-ła także w kilku szkoleniach dla lektorów języka chińskiego, organizowanych przez Chińskie Państwowe Biuro Międzynarodowej Promocji Języka Chińskiego (Hanban). Jest autorką artykułów naukowych, książek Córki Chin i obywatelki świata. Obraz kobiety w chińskich czasopismach o modzie (Kraków 2013) oraz Chińszczyzna po polsku. Praktyczna gramatyka języka chińskiego (tom 1 i 2, Poznań 2013), a także redaktorem książki Estetyka chińska. Antologia (Kraków 2007). Jej zainteresowania naukowe dotyczą dyskursu chińskich mediów i kul-tury popularnej, sytuacji chińskich kobiet, uczonych konfucjańskich i sytuacji intelektualistów we współczesnych Chinach.

dr Bogdan Zemanek – absolwent psychologii (2000) i etnologii (2001) UJ. Stu-diował na Zjednoczonym Uniwersytecie Sichuańskim w Chengdu i Uniwersy-tecie Shandong w Jinan, ChRL, oraz na Uniwersytecie Chenggong w Tainanie (Republika Chińska). Adiunkt w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ. Zainteresowania naukowe: mniejszości i grupy etniczne Chin, polityka mniej-szościowa, kwestie tożsamości etnicznej i stereotypów kulturowych, kwestia tajwańska. Autor książki Tajwańska tożsamość narodowa w publicystyce poli-tycznej (Kraków 2009).


395

Indeks

Ablin Setkul 166Aden 48Afanasjew Jurij 194Afganistan 17, 216, 262, 295, 296, 310, 356Afryka 19, 20, 38, 78, 80, 83, 92, 93, 151, 152,

163, 252, 256, 259–261, 263, 269–278, 281–289

Afrykański Bank Rozwoju (African Develop-ment Bank, AfDB) 78

Ahmed Tanvir Mahmood 331Aiguozhe Tongmeng Wang 245Ajuka 172Akamatsu Kaname 11–14, 25Akihito 240Aksai Chin 251, 252Aksai-Kazachski, powiat autonomiczny 204Aktogaj 207Akyab 43Alashankou 200Alden Chris 82, 270Aleksander I, car 179Aleksy, car 165Algieria 260, 284, 285Al-Kaida 365Alptekin Isa Yusuf 361Ałbazin (Jaksa) 161, 164, 167Ałma Ata 198, 207Ameryka Łacińska 19, 20, 80, 83, 92, 93, 151,

153, 277, 288Ameryka Północna 20Ameryka Południowa 58, 256Amudaria 224Amur 160–165, 167–170, 179, 184, 189Anadyr 188, 189Anglia 166Angola 260, 284, 285

Anna, cesarzowa 177Annan Kofi 245APEC (Asia-Pacifi c Economic Co-operation,

Wspólnota Gospodarcza Azji i Pacyfi -ku) 142

APT (ASEAN+3) 22, 29, 65Arabia Saudyjska 254, 260Araptan Tsewang 172, 173, 177Argentyna 256, 257Argun 161, 175Argunia 174Armia Ludowo-Wyzwoleńcza zob. Chińska

Armia Ludowo-WyzwoleńczaArunachal Pradesh 252, 264Arystoteles 307ASEAN (Association of South-East Asian

Nations, Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej) 11, 16, 20–24, 27, 29, 37, 40, 58, 64, 80, 83, 107, 108, 152

ASEAN 4 12, 14, 25ASEAN+1 22, 29ASEAN+3 zob. APTAskew David 246Asō Tarō 233Astana 198, 212, 226Aszchabad 218–222, 224–226Atasu 200, 219Atlantyk 48Atyrau 200Australia 152, 164, 254Azad Kaszmir 262Azeez Halik 46Azerbejdżan 226Azja 12, 19–21, 42, 64, 140, 141, 144–146, 149,

160, 192, 193, 277, 281, 292, 297, 333, 336, 352, 353, 367


396

Indeks

Azja Centralna 36, 38, 56, 152, 173, 175, 177, 197, 198, 206, 209, 211, 212, 215–217, 222, 262, 288, 360, 361, 363, 365, 366

Azja Południowa 44, 261, 264Azja Południowo-Wschodnia 8, 11, 13, 25–29,

36, 38, 78, 79, 83, 92, 152, 193Azja Środkowa zob. Azja CentralnaAzja Wschodnia 56, 58, 99, 138, 152, 193, 229,

230, 240, 319Azjatycki Bank Rozwoju 40

Bai Shiqian 373Bajmurza 199Bakijew Kurmanbek 225Bałkany 92Bangalore 255Bangkok 25, 41, 42Bangladesz 37, 40, 42, 44Bank Światowy 82, 94, 289Barkol-Kazachski, powiat autonomiczny

204Bartyjarłyk 224Bassein 43Beijing zob. PekinBelgrad 143, 295Berdymuchammedow Kurbanguły 221–224Bernstein Richard 144, 145Bhamo 43Bhutan 17, 356Bi Jianhai 286, 287Biczurin Nikita Jakowlewicz 179Biełobocki Andrzej 169Birma (Mjanma, Republika Związku Mjan-

my) 11, 17, 24, 29, 37, 40, 42, 43, 77, 81, 82, 84, 87, 152, 252, 264, 356

Bliski Wschód 36, 39, 152, 361, 362, 366, 367Błogowieszczańsk 189Bojkow Fiodor 166Borneo 38Bośnia 174Brazylia 80, 154, 245, 256Bruksela 103, 152, 201Brunei 11, 24, 37, 152Brzeziński Zbigniew 25, 34, 149Bu Ping 241Buchtarma 179Bughra Muhammad Amin 361Bura (Bureja) 174Burdelski Marceli 169Bush George W. 142, 143, 304

CAFTA (Central America Free Trade Agree-ment, Strefa Wolnego Handlu Ameryki Środkowej) 22

Cao Gangchuan 143Carter Jimmy 140Centralna Komisja Wojskowa 322Chabarow Jerofi ej 161–163Chabarowsk 161, 186, 187Chałcha (Mongolia Zewnętrzna) 172Chan Steve 25, 26Chanat Dżungurski 172Chang Iris 234Changchun 358Changji Hui 204Chanlett-Avery Emma 352Chartum 95, 276Cheduba 43Chengdu 320, 321, 323Chiang Kai-shek (Jiang Jieshi) 58, 131, 361Chiang Rai 40Chile 16, 256Chin Huang Kwan 26Chinese Young Volunteers Association

(CYVA, Chińskie Stowarzyszenie Mło-dych Wolontariuszy) 77

Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza 145, 148, 292, 293, 297, 299, 302, 310, 311, 313, 319, 321, 322, 324, 327, 342, 346, 351

Chińsko-Arabskie Forum Współpracy 58Chongqing 361cieśnina Malakka 39, 41, 42, 48, 263, 297Cieśnina Tajwańska 38, 39, 138, 143, 150, 155,

294, 322, 346, 349, 351Ćittagong (Chittagong) 44Clausewitz Carl von 303, 307, 308Clinton Bill 142, 143, 150Cox Christopher 148Czad 260, 285Czagan-Obo 199Czartoryski Adam 179Czernichowski Nicefor „Jaksa” 164, 165Czukocki Okręg Autonomiczny 186, 188, 190

Dai Qingmin 313Dalajlama 263Daleki Wschód 160, 164, 183–193Damanski, wyspa 198Danyluk Bethany 39, 41Darfur 271, 282, 286Davos 78


397

Indeks

Delhi 37, 44, 46, 201, 251, 252, 257, 262, 264Demokratyczna Republika Konga 260; zob.

też KongoDeng Xiaoping 7, 15, 61, 63, 64, 69, 103, 121,

129, 131–134, 137, 151, 155, 215, 253, 294Denisenko M.M. 193Dezhima 175Dhaka 44Dharamsala 263Diaoyu (Senkaku) wyspy 36, 232, 241–243,

245, 246Dmochowski Tadeusz 160–166, 169–179Donahue Amy 39, 41Dubiecki Marian 164Dudden Alexis 238Dudinka 189Dżakarta 25Dżammu 262Dżungaria 177, 178

EAFTA (East Asia Free Trade Area, Strefa Wolnego Handlu w Azji Wschodniej) 22

East Turkestan International Committee 365

East Turkestan Opposition Party 365Egipt 260, 285, 361Ekwador 57, 80Estonia 300ETIM (East Turkestan Islamic Movement)

365Etiopia 77, 260, 284, 289ETIP (East Turkestan Islamic Party) 365ETIPA (East Turkestan Islamic Party of Al-

lah) 365ETLO (East Turkestan Liberation Organiza-

tion) 365Europa 14, 19, 20, 151, 154, 175, 184, 197, 205,

216, 221, 258, 271, 286, 288, 333Ewenkijski Okręg Autonomiczny 187–189

Fairbank John King 150Federacja Rosyjska 36, 187, 193, 211, 218, 223,

328, 329; zob. też RosjaFeng Zhongping 87Ferrero-Waldner Benita 90Filipiny 11, 12, 14, 24, 25, 37, 38, 48, 65, 82,

152, 236, 238Ford Gerald 140Forum Współpracy Chiny–Afryka (China-

-Africa Cooperation Forum, CACF) 58, 259, 270, 283, 284, 289

Francja 17, 18, 61, 113, 114, 116, 127, 212, 231, 272, 286, 294

Fujian 16Fujiwara Kiichi 235Fukuda Yasuo 232Fuzhou 362

Gabon 260, 286Gałdan 168, 170, 172Gallenberger Florian 234Gansu 204Gayoom Maumoon Abdul 46Genua 48Gerbillon Jean-François 169Ghana 260Gibraltar 45, 48Gilgit-Baltistan 262Głazunow Iwan 177Gobi 355Gołowin Fiodor 169Gołowkin Jurij 179Góry Stanowe 161Grocjusz Hugo (właśc. Huig de Groot) 175Guam 38, 48Guangdong 16, 80Guangxi 355Guangzhou zob. KantonGuizhou 355Guo Yizhing 300Gwadar 45, 46, 262Gwinea Równikowa 260, 285

Hai Hong 40Hainan 16, 40, 143Haixi, mongolska prefektura 204Haliżak Edward 11, 12, 14, 34–36, 42, 48Hambantota 46Hangzhou 331Hanoi 40, 152Harare 95Harbin 252, 363Hashimoto Ryūtarō 238Hatoyama Yukio 233Hawaje 48Heihe 189Henan 322Hermogenes 164Higashinakano Shūdō 234Himalaje 37, 251Hirohito, cesarz 240Hiroszima 235, 237


398

Indeks

Hiszpania 113Hitler Adolf 241Holandia 18, 48, 113, 114, 170, 175, 238Hongkong 12, 14, 17–21, 23, 24, 27, 29, 38, 79,

80, 114, 145, 205, 242, 256, 376Horjew B.S. 193Hu Jintao 34, 39, 65, 69, 88, 152, 155, 219, 223,

224, 232, 253, 256, 257, 271, 283–286, 352Huai He 355Huang He (Rzeka Żółta) 355Hubei 322

Ides Eberhard (Izbrant) 171Ili – Autonomiczna Prefektura Kazachska

203Ilia 363, 365Indie 8, 14, 17, 37, 40, 44, 67, 152, 209, 218,

245, 259–265, 292, 356Indonezja 11, 12, 14, 24, 82, 152, 236, 263Irak 295, 296, 310Iran 88, 209, 210, 331, 340Irawadi (Ayeyarwady) 43Irkuck 168Irtysz 179Ishigaki 242Islamabad 262Islamic Holy Warriors 365Islamic Reformist Party „Shock Brigade” 365Izmaiłow Lew 173Izmuchambetow Baktykoża 223Izrael 329, 330

Jakuck 160–162, 189Jan Paweł II 134Jangcy 233, 355Japonia 8, 11, 12, 14, 17–19, 22, 23, 25–28, 36,

38, 42, 65, 67, 90, 92, 101, 114, 151, 179, 216, 217, 226, 230, 231, 234, 237, 240–246, 249, 252, 256, 277, 305, 333, 335

Jenisej 160Jenkins Roy 103Jermak Timofi ejewicz 160Jiang Jieshi zob. Chiang Kai-shekJiang Wenli 373Jiang Zemin 54, 69, 133, 134, 142, 150, 155,

259, 294, 298Jiao Yu 345Jinan 320, 321, 323, 346Jiuquan 204

Kagan Robert 89, 95Kaganat Ujgurski 205

Kair 58Kajdański Edward 161, 164, 167, 168, 177–179Kajmany 23Kałuski Marian 164, 165, 169Kambodża 11, 24, 25, 29, 37, 41, 77, 81–84, 152Kambodżańska Partia Ludowa 25Kamerun 286Kanada 56, 151Kanał Panamski 48Kanał Sueski 48, 262Kangxi, cesarz 168, 172, 178Kano 285Kanton (Guangzhou) 179, 320–323, 346, 355,

359, 373Kaplan Robert 153Karaczaganak 200Karaczi 44, 45Karakorum 262Karmow Islam 218Kaszagan 200Kaszmir 250–252, 262Kazachstan 17, 81, 177, 197–211, 219, 222–224,

259, 366Keelung 242Kenia 284Kennedy Paul 33Kham 355Kiachta 174–176, 178, 179Kijów 192Kim Dzong Il 333Kim Ir Sen 147Kirgistan 17, 225, 366Kirgizja 199, 209Koizumi Junichirō 232, 240, 241Koji Tara 242Komory 260Komunistyczna Partia Chin 54, 64, 75, 132,

155, 197, 204, 211, 229, 231, 232Konfucjusz 58, 126Kong Quan 239Kongo 80, 272, 282Kōno Yōhei 238Konstantynopol 174Korea Północna 17, 36, 84, 145, 147, 230, 233,

292, 333, 340, 356, 359Korea Południowa 11, 12, 14, 16–18, 22–24, 27,

42, 152, 154, 216, 226, 230, 235, 237–239, 256, 333, 358, 359

Koreańska Republika Ludowo-Demokra-tyczna zob. Korea Północna

Koriacki Okręg Autonomiczny 186, 190


399

Indeks

Kosowo 295, 310Kraj Ałtajski 208Kraj Chabarowski 187Kraj Krasnojarski 188, 191Kraj Nadamurski (Przyamurze) 163, 164Kraj Nadmorski 187, 190Kraj Ussuryjski 180, 184Kraków 76Kuala Lumpur 25Kuba 48, 88Kumul 204Kunming 40, 43Kurlantzick Joshua 74, 76–79, 83, 84Kurmangazy 200Kuropatkin Aleksy 184, 192Kuwejt 261Kyaukpyu 43

Ladakh 250Lagos 285Lange Lorenz 173Lanzhou 320, 321, 323Laos 11, 17, 24, 37, 40, 77, 81, 82, 84, 88, 152,

356Laozi 304, 307–309Lee Teng-huei 142Lena 160, 161, 163, 164Li Keqiang 153Li Xiannian 142Li Zhaoxing 218, 219, 241Liang Jing 373Liao Fan 373Liaoning 358Liban 282Liberia 284Libia 260, 282Lin Biao 138Liu Xingang 373Lizbona 93Luanda 82Luo Haiqiong 373

Łuzin G. 185

Ma Fuliang 361Maastricht 104MacDonald Julia 39, 41Maci 174Mackinder Halford 56Mahan Alfred Thayer 48Maimaicheng 176Makau 20, 27, 38, 80

Malakka cieśnina zob. cieśnina MalakkaMalediwy 46Malek Roman 122, 124, 125, 134Malezja 11, 12, 14, 24, 25, 37, 42, 76, 79, 152,

236, 263Malinowski Marek J. 169Malta 48Mancall Mark 160–162, 164, 166–169, 171,

173–176Mandżuria 163, 229, 239, 356, 357, 359Manila 25Mao Zedong 62, 69, 128, 131, 138, 139, 147,

148, 151, 155, 294, 309, 310Marco Polo most 229, 235, 241Masaaki Tanaka 234Matsu (Mazu) 294Mekka 361Mekong 40Mendelson Peter 91Merle Marcel 35Merqui 43Mesfi n Sejum 289Michał I Romanow, car 160Międzynarodowy Fundusz Walutowy (In-

ternational Monetary Fund, IMF) 57, 94, 254

Milescu Nikołaj (Spatharius, Spafari) 167Miller Aleksiej 224Millward James 365Minhla 43Mjanma zob. BirmaModelski George 48Mongolia 17, 84, 170, 172, 207, 209, 356, 367Monte Cassino 252Mori-Kazachski, autonomiczny powiat 204Morskie Siły Powietrzne Chińskiej Armii

Ludowo-Wyzwoleńczej (People’s Libe-ration Army Navy Air Force, PLANAF) 322

Morze Andamańskie 41–43Morze Filipińskie 38Morze Kaspijskie 219, 222, 223, 226Morze Ochockie 160, 161, 169Morze Południowochińskie 36, 37, 39–42,

154, 322Morze Śródziemne 92Morze Wschodniochińskie 38, 233, 322Morze Żółte 322Mosher Steven W. 145, 146, 219Moskwa 138, 144, 160, 166, 168, 170, 171, 173,

190, 201, 217, 327


400

Indeks

Mozambik 83, 284Mugabe Robert 94Mulveon James 313Munro Rossa H. 144, 145Murth John 336Musharraf Pervez 46Myradow Bajrammyrat 221

Na Ying 373Nakasone Yasuhiro 240Namibia 289Nanjing zob. NankinNankin (Nanjing) 320, 323, 233–235, 241,

246, 320–323, 346Naryszkinow Sergiej 223Nathu La 252Nazarbajew Nursułtan 219Nepal 17, 356Nerczyńsk 161, 167, 169, 175New Delhi 249, 260, 261, 264, 329Niemcy 17, 18, 65, 67, 101, 113, 114, 116, 117, 241,

245, 254, 256Niger 80Nigeria 81, 260, 285Nijazow Saparmurad 218, 220Nikołajew Michaił 189Nil 284Ningxia 360Nixon Richard M. 138–140Norow Władimir 223Norwegia 81Nowa Zelandia 16, 152Nowosybirsk 188Nowy Jork 371Nye Joseph S. 73, 74

Ob 160Obuchi Keizō 238Ocean Indyjski 37, 39, 42, 46, 47, 262, 263Oceania 19, 20, 58OECD (Organization for Economic Co-ope-

ration and Development, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) 281, 283

Okinawa 240, 242ONZ (Organizacja Narodów Zjednoczo-

nych) 8, 37, 58, 62, 64, 80, 95, 139, 220, 241, 242, 244, 245, 249, 250, 252, 282, 289, 295

Opole 76

Organizacja Zjednoczonego Narodowego Frontu Rewolucyjnego Wschodniego Turkiestanu 206

Ormuz 36, 39, 45, 262

Pacyfi k 12, 42, 56, 64, 140, 141, 145, 146, 149, 263, 333

Pakistan 16, 17, 37, 44–46, 209, 210, 225, 250–252, 262, 263, 292, 330, 331, 340, 356, 365

Pan Yue 133Panama 80Paracelskie Wyspy 37, 41Parfi liew Iwan 166Park Phillip H. 27Paryż 333Patriotyczne Stowarzyszenie Katolików

Chińskich 131Pekin (Beijing) 8, 33–35, 37, 38, 43, 44, 46,

58, 60, 63, 76–79, 81, 83–87, 93–95, 103, 104, 109, 129, 135, 138–146, 150, 152–154, 159, 160, 162, 163, 165–168, 170–175, 177–180, 198–201, 207–209, 216, 217, 220, 223, 226, 230, 232, 233, 235, 239, 243–246, 249, 251, 252, 256, 257, 259, 261, 263, 269–271, 281, 282, 284, 286–289, 295, 320, 321, 323, 327–330, 333, 335, 350, 352, 355, 358–360, 363–366, 373, 374, 376, 380, 385

Pereira Thomas 169Peru 16, 256Peskadory 138Petersburg 173, 177–179, 198Petlin Iwan 160Phenian zob. PjongjangPhnom Penh 25Piebalgas Andris 221Pietraś Ziemowit J. 54, 59–61Pietropawłowsk Kamczacki 189Piotr I, car 171–173, 178Piotr II, car 177Pjongjang (Phenian) 95Plan Niebiańskiego Spokoju zob. Tian’an-

menPojarkow Wasilij 161Portugalia 48, 170Potocki Jan 179Poznań 76Półwysep Kamczacki 189Półwysep Koreański 36, 87, 138–157Półwysep Malajski 42


401

Indeks

Przełęcz Szabińska 174Przyamurze 166, 169, 180

Qiao Liang 311Qinghai 204, 356Qiu Hao 154

Rabe John 234Raguziński Władysławicz Sawwa 174, 176Reagan Ronald 141, 142Renan Ernest 229, 230Renard Mary-Françoise 28Republika Korei zob. Korea PołudniowaRepublika Południowej Afryki 282Republika Sacha 187, 189Rhode Island 300Riukiu 38Rosja 8, 17, 36, 56, 64, 67, 147, 152, 154, 159–

161, 163, 166, 170, 173, 175–177, 180, 183, 185, 186, 190–192, 194, 195, 199, 208, 209, 216, 219, 223, 252, 264, 301, 303, 327, 329–331, 340, 343, 344, 347, 359, 367

Ross Robert S. 35, 42Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Repub-

lika Radziecka (RF SRR) 216Rumsfeld Donald 296Ruś 159Ryga 270

Sabsu, książę 168San Francisco 237Sankt Petersburg 173, 177–179, 190, 198Schindler Oskar 234Seattle 142Senegal 284Senkaku wyspy zob. Diaoyu wyspySerbia 295Seul 333Shambaugh David L. 75, 147Shandong 358Shantou 16Shenyang 320, 321, 358Shenzhen 16, 19Shinichi Kitaoka 241Shinzō Abe 232, 238Showakan, muzeum 236Sichuan 355, 356Sikkim 37, 251Sikorski Radosław 116Siły Powietrzne Chińskiej Armii Ludowo-

-Wyzwoleńczej (People’s Liberation

Army Air Force, PLAAF) 319–321, 324, 327

Singapur 11, 12, 14, 16, 18, 19, 23–25, 27, 40, 42, 45, 48, 76, 78, 152, 263

Singh Manmohan 252Sittwe 43, 46Snow Edgar 138, 139Soames Christopher 103Sołowjow Władimir 192Somalia 286, 310Song Yongxin 300Spence Jonathan 168–170Spratly archipelag 37Spykman Nicholas J. 56Sri Lanka 46Stalin Józef 185, 359Stany Zjednoczone Ameryki (USA) 8, 11, 17,

18, 23, 28, 33, 35, 38, 37, 41, 47, 48, 56, 57, 61, 62, 64, 66, 67, 82, 83, 85, 87, 88, 90, 95, 99, 101, 114, 137–156, 212, 217, 230–232, 234, 244, 249, 251, 254, 255, 256, 263, 264, 286–288, 294–305, 310–313, 339, 340, 348, 352, 333, 334, 336, 375

Stockholm International Peace Research Institute 57

Stolica Apostolska 121, 131, 132, 135Sudan 81, 87, 260, 276, 277, 278, 285–287,

289Suez 48Sun Chun 373Sun Pin 291Sun Tzu zob. Sun ZiSun Yat-sen 360Sun Zi 291, 293, 303, 306–310, 312, 314Sutter Robert G. 33Swaine Michael D. 33, 34, 48Syberia 56, 160, 161, 164, 183–188, 193, 218,

259Syria 88, 361Szanghaj 8, 80, 82, 129, 258Szanghajska Organizacja Współpracy

(SzOW; Shanghai Cooperation Organi-sation, SCO) 58, 206, 208, 209, 211, 217, 225, 366

Szwajcaria 18Szwecja 172

Światowa Organizacja Handlu (World Tra-de Organization, WTO) 8, 16, 80, 83, 99, 104, 105, 108, 109, 111, 115


402

Indeks

Tadżykistan 17, 199, 209, 262Tajlandia 11, 12, 14, 24, 25, 29, 40–42, 77, 84,

152, 236Tajmyrski Okręg Autonomiczny 187, 189, 194Tajpej 58, 142, 334Tajwan 11, 12, 14, 17, 18, 23, 24, 27, 28, 33, 36–

38, 42, 56, 58, 63, 75, 137, 138–143, 149, 152, 232, 233, 235, 236, 238, 239, 242, 283, 294, 295, 297, 333–335, 342, 343, 346, 348–352, 372

Takazee 284Takla Makan 355Tallin 300Tan Lulu 373Tang Jiaxuan 144Taszkient 226Teheran 95Tellis Ashley J. 33, 34, 48Tengiz 200Tian’anmen (Plac Niebiańskiego Spokoju)

104, 142, 270, 340Tianjin 358Timor Wschodni 282Timperley Harold J. 233Toffl er Alvin 312Toffl er Heidi 312Tōjō Hideki 240Tokajew Kasymżomart 220Tokio 201, 233, 236, 237, 243, 333, 335Truman Harry 138Tryton 41Tsuruhaitu 175Tulisen 172Tura 189Turcja 216, 361Turfan 364Turkiestan 206Turkmenistan 215–226Tybet 37, 152, 251, 264, 272, 355

Uda 175Ujgurski Region Autonomiczny Xinjiang

zob. Xinjiang – Ujgurski Region Auto-nomiczny

Ukraina 329Ukraińska SRR 216Unia Europejska (UE) 8, 17, 23, 73–97, 99–

120, 212, 256, 259, 287, 288Unkowski Iwan 172Uotsuri-jima 242Urga 179

Urumchi zob. UrumqiUrumqi 204, 207, 364USA zob. Stany Zjednoczone AmerykiUssuri 184Uyghur Liberation Organization (ULO) 365Uzbekistan 209, 218, 219, 223, 224

Vajpayee Atala Bihari 251Van Wie Davis Elisabeth 364, 365Verbiest Ferdinand 167Vishakapatnam 44

Waltz Kenneth N. 35Wang Haiyun 154Wang Li, cesarz 115, 160Wang Pufeng 312Wang Xiangsui 311Wasiliew Leonid 122–127, 179Waszyngton 138, 142, 152, 154, 201, 329, 330Watykan 127, 130, 135Weber Max 269, 273–276Wen Jiabao 65, 225, 252, 257, 285Wenecja 48Wenezuela 256Wielka Brytania 17, 18, 48, 61, 95, 113, 114, 116,

147, 212, 272, 294Wietnam 11, 12, 17, 24, 37, 40, 84, 88, 152, 356,

367Wilbur Martin 146Władywostok 187, 190Włochy 113, 252Wołga 172, 177Wood 41Wrocław 76Wu Yi 219, 240Wybrzeże Kości Słoniowej 260Wyspy Kokosowe 43Wyżyna Tybetańska 355

Xi Jiang (Rzeka Zachodnia) 355Xiamen (Fujian) 16, 243Xinjiang – Ujgurski Region Autonomiczny

200, 202–208, 262, 356, 360, 361, 363, 365, 366

Yahuda Michael 38Yamaguchi, prefektura 237Yanbian 359Yang Jeichi 252Yang Qing 376Yang Zhenghuai 229Yasukuni 232, 239–241, 245, 246


403

Indeks

Yining 203Yiwu 362Yoshiaki Yoshimi 238Yu Guangzhou 220Yu Xiaowei 377Yulin 40Yungcheng 173Yunnan 40, 355, 359, 380Yushukan, muzeum 240

Za Det Kyi 43Zabajkale 169Zambia 272, 278, 284, 289Zatoka Bengalska 42, 43, 44Zatoka Perska 38, 39, 216, 262, 294Zatoka Tajlandzka 41, 42Zhang Chenyang 372, 373, 375, 385Zhang Weiwei 85, 86, 87, 93

Zhang Yimou 93Zheng He 76Zhou Enlai 61, 139Zhou Wenzhong 78, 287Zhu Rongji 143Zhuhai 16, 20, 331, 333Zieja, rzeka 161Zimbabwe 94, 289Zinowiew Dymitr 162Zjednoczone Emiraty Arabskie 23, 254ZSRR 60–66, 137, 141, 151, 156, 180, 183, 184,

186, 188, 193, 195, 197, 199, 216, 305, 327, 333, 363

Związek Radziecki zob. ZSRRZwiązek Sowiecki zob. ZSRR

Żydowski Obwód Autonomiczny 186–188Żytomierz 164


REDAKTOR PROWADZĄCYMirosław Ruszkiewicz

ADIUSTATORAgnieszka Toczko-Rak

KOREKTORMonika Grzegorczyk

SKŁAD I ŁAMANIEKatarzyna Mróz-Jaskuła

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. 12-631-18-80, 12-631-18-82, fax 12-631-18-83


Documents

Publikacja objta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa ... · Niezależnie od oceny metody czy zakresu moderni- zacji obranej przez władze chińskie można stwierdzić, że Chiny