30
PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 ___________________________________________________________________________________ 1 PULEGA O UAFU MA TAULAGA LIPOTI FA‟ALĒTAUSAGA 30 IUNI 2014

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 1

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

LIPOTI FA‟ALĒTAUSAGA

30 IUNI 2014

Page 2: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 2

VA‟AIGA TAULA‟I ALE PULEGA O UAFU MA TAULAGA

“FA’ATINOINA O AUAUNAGA SAOGᾹLEMŪ MA LE LELEI

MO LE MALU PUIPUIA O UAFU MA TAULAGA INA IA AUSIA

TULAGA MAUᾹLULUGA FA’AVĀ-O-MĀLŌ.”

SINI AUTŪ ALE PULEGA O UAFU MA TAULAGA

“IA ATINA‟E MA FA‟ALELEIA ATILI TULAGA TAU UAFU

A LE ATUNU‟U, INA IA AUSIA MANA‟OGA O LE TAMĀOᾹIGA

LAUTELE; FA‟APEA LE FA‟ATINOINA O AUAUNAGA SAOGALEMŪ,

MALU MA LE LELEI ATOATOA, MA IA MAUA

AI NI TUPE FA‟ASILI.”

Page 3: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 3

MATᾹ‟UPU AOFIA ITULAU

1. Fa‟amatalaga Tusitusia a le Minisitā o Galuega, Fela‟ua‟iga ma Atina‟e

Ese‟ese i le Palemene 4

- Lipoti a le Pule Sili i le Afioga i le Minisita 5

2. Komiti Fa‟atonu ale Pulega o Uafu ma Taulaga 6

3. Lipoti a le Ta‟ita‟ifono 7 - 8

4. Lipoti a le Pule Sili o le Pulega o Uafu ma Taulaga 9 - 10

5. Lipoti a le Komiti Fa‟atonu 11

6. Fa‟atulagaina o le Pulega o Uafu ma Taulaga 12

7. Fa‟amatalaga o Tala o Tupe 13 – 30

Page 4: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 4

MĀLŌ O SAMOA

OFISA OLE MINISITĀ A LE MATĀGALUEGA O GALUEGA, FELA‟UAIGA MA ATINA‟E ESE‟ESE

FA‟ALAPOTOPOTOGA MALOSI FA‟AELETISE, PULEGA O FELA‟UA‟IGA ILE LAUELE‟ELE, PULEGA O

MALAE VA‟ALELE, PULEGA O UAFU MA TAULAGA, FA‟ALAPOTOPOTOGA O VA‟A A SAMOA, PULEGA

OLE SUAVAI A SAMOA MA LE VAEGA O FALE

Afioga La‟aulialemalietoa Lēuatea Polāta‟ivao Schmidt

Fofoga ole Maota Fono

Ofisa o le Fono Aoao Faitulāfono

MULINU‟U

Lau Afioga i le Fofoga Fetalai,

E tusa ai ma le Vaega 35 o le Tulafono Fa‟avae a le Pulega o Uafu ma Taulaga 1998, ua ou

tu‟uina atu ai i le Fono Aoao Faitūlāfono lenei Lipoti Fa‟alētausaga a le Pulega o Uafu ma

Taulaga, mo le tausaga fa‟alētupe fa‟ai‟uina i le aso 30 Iuni 2014.

Ou te fiafia e fa‟ailoa atu galuega fa‟atino a le Pulega o Uafu ma Taulaga i lona

sefululima(15) lenei o tausaga fa‟alētupe, amata mai le aso 01 Iulai 2013 fa‟ai‟uina i le aso 30

Iuni 2014.

O le aofa‟iga o tupe maua i le tausaga fa‟alētupe e $16,049,939 ae o tupe fa‟aalu e tusa lea

ma le $12,354,222 ina ua mae‟a ona tōesea le fa‟aitiitia o le aogā o meatotino tūmau e

$4,240,719

O le Fa‟asiliga o Tupe Fa‟aalu i lō Tupe Maua e $545,002 ina ua tōesea le fa‟aitiitia o le aogā o

meatotino tūmau. E $221,209,896 le aofaiga o meatotino tumau/āseta i le fa‟aiuga o le

tausaga.

O lo‟o au‟ili‟ili atu i lalo nisi o galuega ma atina‟e na fa‟atinoina e le Pulega o Uafu ma

Taulaga i totonu o le sefululima (15) lenei o tausaga talu ona fa‟avae mai:

Galuega fa‟aleleia o le fale vaai mo le Vaega a le Gataifale (Maritime) fa‟apea le fale

fa‟atali vaa a le Lady Naomi a‟o sauniuni atu mo taligāmalō mo le fonotaga a Atunu‟u

Laiti Tauātiā‟e a le lalolagi (UNSIDS).

Faatauina o nisi o aseta tetele mo le faaleleia o auaunaga i luga o le uafu autū (main

wharf):-

- Fa‟apipi‟iina o taliuafu fou (fenders) mo le malu puipuia o va‟a ma meli pe a

tu‟utaula i le uafu;

- Fa‟apipi‟iina o le afi moli fou fa‟aleoleo ma le fausiaina o le fale savali (walkway)

fa‟a-Samoa; faapea le fa‟apipi‟iina o le tane vai fou lapo‟a (1,000 megatons) lea

sa fa‟atupeina e le Malo o Niu Sila, mo tapenapenaga mo le fonotaga a Atunu‟u

Laiti Tauatia‟e (UNSIDS); ma le

Fa‟alauteleina ma le fa‟aleleia atili o le nofoaga e teu ai pusa la‟u oloa (containers).

E avea lenei avanoa e momoli atu ai la‟u fa‟amalō ma le fa‟afetai tele i le Komiti Fa‟atonu i lo

latou sao tāua fa‟apea le Pulega ma le Aufaigaluega atoa, i le sefululima (15) ai lenei o

tausaga o auaunaga.

Hon. Manu‟alēsāgālala Enokati Posala MINISITA O GALUEGA, FELA‟UAIGA MA ATINA‟E TETELE

Page 5: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 5

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

27Me 2015

Afioga Manu‟alēsāgālala Enokati Posala

Minisitā o Galuega, Fela‟uaiga ma Atina‟e Tetele

APIA

Lau Afioga i le Minisitā,

Mataupu: LIPOTI FA‟ALĒTAUSAGA - 2014

Ou te tu‟uina atu ma le agaga fa‟aaloalo tele le Lipoti Fa‟alētausaga lenei a le Pulega o

Uafu ma Taulaga mo le tausaga fa‟ai‟uina aso 30 Iuni 2014. O lo‟o aofia i le lipoti le:

(a) Lipoti a le Ta‟ita‟ifono

(e) Lipoti a le Komiti Fa‟atonu

(i) Lipoti a le Pule Sili

(o) Fa‟amatalaga o tulaga tau Tupe a le Pulega o Uafu ma Taulaga ua mae‟a ona

su‟eina fa‟a-Su‟etusi, ma le Lipoti a le Ofisa Su‟etusi e tusa ai ma nei Fa‟amatalaga

tau Tupe.

(u) Lipoti o le aotelega o Galuega Fa‟atino a le Pulega.

Ma lo‟u fa‟aaloalo lava.

Tufuga To‟oalo Fagaloa Tufuga

PULE SILI

Page 6: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 6

SUI OLE KOMITI FA‟ATONU 2013/2014

Aiono Tile Gafa - Ta‟ita‟ifono

Rev. Elisaia Fiu Kolia (FS) - Fa‟atonu

Toailoa Vaosā Toailoa - Fa‟atonu

Lei‟a Tu‟ulima Aima‟asu - Fa‟atonu

Shane Wulf - Fa‟atonu

Tauā Paul Phillips - Fa‟atonu

Laina i tua: Tauā Paul Phillips, Tufuga To‟oalo Fagaloa Tufuga, Tuātagaloa Shane Wulf

Laina i luma: Luafau Lei‟a Tu‟ulima Aima‟asu, Rev. Elisaia Fiu Kolia (FS), Aiono Tile Gafa

(Ta‟ita‟ifono), Toailoa Vaosā Toailoa.

Page 7: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 7

LIPOTI ALE TA‟ITA‟IFONO

I le sefulu lima tausaga o auaunaga a le Pulega o Uafu ma

Taulaga, sa lu‟itauina le Pulega ina ia fa‟aleleia atili ana tulaga tau

tupe nai lo le tausaga ua tuana‟i. E ui la ina si‟itia tupe fa‟aalu ona

o tapenapenaga mo le fonotaga a Atunu‟u Laiti Tau Atia‟e a le

lalolagi (UNSIDS) lea na talimalo ai si o tatou atunuu, sa taumafai

pea le Komiti Fa‟atonu, le Pulega ma le aufaigaluega e fa‟atinoina

a latou matafaioi ma auaunaga ini tulaga lelei ma le atoatoa,

fa‟apea le fa‟asoasoaina lelei lea o tupe fa‟aalu ina ia ausia ni

tulaga e sili atu i lo tausaga e lua ua tuana‟i. Sa iai fo‟i se

talitonuga e fa‟apea; so‟o se taunu‟uga lelei lava e ausia, e tatau lava ona iai ni suiga

talafeagai ma le lelei e fa‟atinoina .

O nisi nei o auaunaga sa fa‟atinoina i totonu o le tausaga fa‟aletupe 2013/2014:

Silasila toto‟a lea i le saogālemū, atoatoa ma le fa‟atuatuaina o auaunaga tau

uafu ma taulaga; ma le talafeagai o tau o lo‟o fa‟atino ai nei auaunaga pe a fua i

lō latou tāua i le ausiaina o tulaga tauāloa mo le fa‟atuputupula‟ia ma le alualu i

luma o le tamaoaiga o le atunu‟u;

Silasila toto‟a lea i atina‟e tetele sa faatinoina i totonu o le tausaga faaletupe e pei

ona talanoaina nei, faapea tausaga ua tuana‟i, i tulaga tau fale ma uafu fa‟apea

vaega eseese uma mo le fa‟afoeina ma le fa‟aleleia o auaunaga tau va‟a;

Tali atu lea i le lu‟itau o le tau sa‟iliaoni tau talafeagai mo auaunaga tau uafu ma

taulaga ma le tau o lo‟o fa‟atino ai nei auaunaga, ina ia maua se tupe fa‟asili mo

le Fa‟alapotopotoga; ma le

Silasila toto‟a lea i le fa‟aaogāina o fanua a le Pulega o Uafu ma Taulaga mo

atina‟e i le lumana‟i.

I le fa‟agāoioiga ma le fa‟atupeina o auaunaga a le Pulega o Uafu ma Taulaga i le

sefululima o tausaga o ana auaunaga, sa va‟aia ai ni tulaga faigatā pe a fa‟atusatusa i

le tausaga ua tuana‟i. O ia tulaga na tula‟i mai ona o le fa‟alētonu i tamaoāiga o le

lalolagi lea na a‟afia ai ma auaunaga tau uafu ma taulaga. O Tupe Fa‟asili na ausia e le

Fa‟alapotopotoga mai ana auaunaga masani ae le‟i to‟esea le fa‟aitiitia o le aogā o

aseta fa‟apea meatotino tūmau na vavaee‟seina mai fa‟amaumauga, e $6.414 miliona.

Na utiuti ni avanoa e fa‟atuputupula‟ia ai tupe maua i totonu o le piliota ua

fa‟atalanoaina nei.

Ua maē‟a le fa‟atulagana o tau o auaunaga a le Pulega o Uafu ma Taulaga, peita‟i o

lo‟o feagai pea ma le si‟isi‟i i luga o le tau o le soifuaga faapea le fa‟atinoga o

auaunaga. Sa maitauina ni faafitauli i le tau fa‟asoasoaina o tupe fa‟aalu a le Pulega i le

tausaga 2014 a‟o taumafai e totogi‟ina aitalafu mai le 5 tausgaga ua tuana‟i.

Ua si‟itia Tupe Fa‟avae mai le $32.073 miliona i le tausaga 2013 i le $140.899 miliona i le

tausaga 2014. O le aofa‟iga o aseta (po‟o meatotino tūmau) i le tausaga 2014 e $218.398

miliona pe a fa‟atusatusa i le $114.694 miliona i le tausaga 2013; o lona mafua‟aga ona o

aseta na faatauina mai mo tapenapenaga mo le fonotaga a Atunu‟u Laiti Tauatia‟e

(UNSIDS) fa‟apea le toe fetu‟una‟iga o tau o fanua ina ua mae‟a ona toe fuaina.

Page 8: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 8

I lona aotelega, sa maitauina le faigatā ona ausia fuafuaga fa‟ata‟atitia a le Pulega o

Uafu ma Taulaga i le tausaga 2014, ona o le tele o tupe fa‟aalu i le fa‟aleleia o aseta e lē

o maua mai ai ni tupe maua faapea tapenapenaga mo le fonotaga a Atunu‟u Laiti Tau

Atia‟e a le lalolagi (UNSIDS), lea na talimālō ai si o tatou atunu‟u.

E ui i ia tulaga, na tumau pea le talitonuga i le Komiti Fa‟atonu fa‟apea le Pulega, o le ā

solosolo lelei pea folauga o le sā a le Pulega o Uafu ma Taulaga aga‟i atu i le lumana‟i.

I lo‟u tulaga fa‟a-Ta‟ita‟ifono, e faamauina ai le agaga faafetai i sui o le Komiti Fa‟atonu

mo lō latou sao i le tau fa‟atonutonuina o le sa o le Pulega o Uafu ma Taulaga; o lo‟o auai

mai foi i le momoli‟ina faatasi atu lea o lā matou fa‟afetai i le Pulega ma le aufaigaluega

mo galuega fa‟atino, i le sefulu lima ai lenei o tausaga o auaunaga a le Pulega o Uafu

ma Taulaga.

Aiono Tile Gafa

TA‟ITA‟IFONO

Page 9: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 9

LIPOTI ALE PULE SILI

Va‟aiga Lautele

O le fa‟atinoina ai o auaunaga autū a le Pulega o Uafu ma Taulaga,

o lana matāfaioi lea i lalo o le Tulafono Fa‟avae a le Pulega o Uafu

ma Taulaga 1998.

O lo‟o poloa‟ia mai fo‟i i lalo o isi Tulafono a le Malo le tatau lea ona

fa‟atinoina o ia auaunaga ini tulaga fa‟apisinisi ina ia maua se tupe

fa‟asili a le Fa‟alapotopotoga; e fa‟atupeina ai lava e ia ana

auaunaga ma ia fa‟amalieina ai fo‟i mana‟oga tau uafu ma taulaga

fa‟apea le gataifale o le atunuu, ini tulaga lelei ma le atoatoa

fa‟apea le talafeagai ma le vave fa‟atinoina.

O le tausaga fa‟alētupe pei ona fa‟ai‟uina i le aso 30 Iuni 2014, o le sefululima ai lea o

tausaga o auaunaga a le Pulega o Uafu ma Taulaga. I totonu o lenei piliota, na

maitauina ai le si‟itia o tupe maua ile 39.10% ona o fesoasoani tau seleni mai le Malo

fa‟apea le si‟itia o tupe maua mai auaunaga masani. E $3.02 miliona na fa‟amatu‟u mai

e le Malo i le Pulega o Uafu ma Taulaga e fesoasoani ai i lana tala i le tupe ma le

fa‟atinoina o ana auaunaga.

Na siitia tupe maua a le Pulega mai ana auaunaga masani i le 3.74% ona o le siitia o va‟a

la‟u oloa na āfea le atunu‟u i totonu o le piliota o lo‟o talanoaina nei. Na fa‟apea fo‟i ona

si‟itia oloa na la‟uina atu i fafo i le 40.6%

E ui ina tūmau le fa‟aletonu i tamāoāiga o le lalolagi ma tuputupu ai pea se

fa‟alēmautonu ona o ia tulaga, e le‟i maitauina ai se suiga tele i tulaga o feoā‟iga a meli

la‟u pasese. E 12 meli la‟u pasese na āfea le atunu‟u i le tausaga 2014; pe a fa‟atusatusa i

le 13 i le tausaga 2013. E iai le talitonuga i e Pulega, o le a lē i lalo ifo ma le 20 meli la‟u

pasese o le a āfea le atunu‟u i le tausaga 2015.

Ua fa‟alauiloaina ma fa‟atāuaina e le Pulega o Uafu ma Taulaga le fa‟aaogāina o

nofoaga e tu‟utaula ai va‟a i gātaifale o nofoaga ma mata‟aga matagofie i totonu o

Upolu ma Savaii. Ua avea lea ma tulaga ua si‟itia ai pea le māta‟itūina ma le fia āfea lea

e le tele o meli la‟upasese o le Faletalimalō a le Sinalei i Siumu, fa‟apea Lē Lāgoto i

Fagamalo, Savai‟i.

O lo‟o fa‟aauauina pea saili‟iliga i le Uafu i Asau, ma ua toe nei ose aga ona taunu‟u lea

ise taimi e fa‟aleleia ai fa‟ailoilo o le ālava‟a ma fa‟aaogāina ai loa; ma fa‟alauiloa

aloa‟ia ai fo‟i itulā fa‟atapula‟a e fa‟aaogāina ai i taimi o le aso, fa‟apea fuafuaga mo le

fa‟alauteleina o le āva mai le 28 mita i le 58 mita le lautele.

„Au‟aunaga Masani

Na fa‟aitiititia le numera o va‟a na āfea le taulaga i Apia mai le 381 i le tausaga 2013 i le

343 i le 2014; tusa lea ma le 9.97% ua fa‟aitiititia ai.

Na si‟itia le fuainumera o tagata faimalaga mai fa‟apea ēna faimalaga atu mo Amerika

Samoa mai le 7,555 i le tausaga 2013 i le 9,072 i le 2014. Na maitauina fo‟i le si‟itia i le

numera o oloa feavea‟i mai le 537 tone i le 2013, i le 547 i le 2014.

I femālaga‟inai le va o To‟elau ma Apia, sa va‟aia ai le si‟itia o le fuainumera o tagata

femālaga‟i mai le 2,936 ile 3,592. Sa fa‟apea fo‟i ona si‟itia le fuainumera o oloa feavea‟i

mai le 2,427 tone i le tausaga 2013, i le 3,460 i le 2014.

I femālaga‟ina tau le lotōifale i le va o Mulifanua ma Salelologa, na maitauina ai le

fa‟aititia o pasese femālaga‟i i le va o ia uafu e lua mai le 546,634 i le tausaga 2013 i le

Page 10: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 10

531,681 i le 2014; ae na si‟itia le numera o ta‟avale mai le 56,130 i le 2013 i le 57,050 i le

tausaga 2014.

Tulaga tautupe

I le tausaga fa‟alētupe 2014, na fa‟amauina ai le sili atu lea o Tupe Fa‟aalu nai lō Tupe

Maua a le Pulega o Uafu ma Taulaga (po‟o se gau) e $545,002, ina ua ma‟ea ona tōēsea

le tau o aseta na vavae‟eseina mai fa‟amaumauga e $2.718 miliona ma le tau aofa‟i na

fa‟aiti‟itia ai le aogā o aseta e pei ona iai i tausaga ta‟itasi, e $4.240 miliona.

Polokalame oAtina‟e

Ua faata‟atitia nei mo se vaitaimi atina‟e tetele tau uafu ma taulaga, ona o tulaga tau

tupe a le Pulega o lo‟o iai i le taimi nei.

Atina‟eina o Va‟a ma Va‟a tosova‟a

O lo‟o tau sa‟ili pea e le Pulega o Uafu ma Taulaga se fesoasoani mo se va‟a tosova‟a e

sui ai le va‟a tosova‟a o le “TAFOLĀ”.

Tulaga tau tagata faigaluega

O lo‟o fa‟atāuaina pea ma una‟ia e le Pulega o Uafu ma Taulaga le a‟otauina o lana

aufaigaluega, ina ia ausia sini o le mauaina o se aufaigaluega a‟oa‟oina lelei, lava

tāpena ma fa‟atuatuaina, e fa‟alagolago iai le Pulega ma ono fa‟asolo ane e tauave

tiute maualuluga.

Atina‟e mo le tausaga olo‟o lumana‟i.

(i) Fa‟aauauina lea o le fa‟alolotoina o uafu i Mulifanua ma Salelologa ma vaega

e feliua‟i ai va‟a.

(ii) Toe fa‟aleleia o le vaega pito i tai (pier „A‟) o le Nofoaga o Va‟afailā (Marina).

(iii) Fa‟alauteleina o le āva i Asau mai le 28 mita ile 58 mita.

(iv) Fa‟alolotoina lea o gātaifale o Manono-tai/Manono-uta mo femālaga‟ina a ia

afioaga faapea nofoaga lata ane ai.

(v) Mata‟ituina lea o nisi nofoaga po‟o mata‟aga matagofie e ono āfea e meli

la‟u pasese, mo le atina‟eina o nofoaga e tu‟utaula ai vaa i ō latou gātaifale.

Fa‟atofāla‟iga

E fiafia lava le Pulega o Uafu ma Taulaga e fa‟alauiloa atu ma le agaga fa‟afetai le

fesoasoani ma le lagolagosua mai pea lea a le Mālō ma ana Matagaluega i ana

taumafaiga. E fa‟amauina fo‟i ma le agaga fa‟afetai le lagolago mai pea lea o pa‟aga

a le Pulega o Uafu ma Taulaga fa‟apea le mamalu o le atunu‟u o lo‟o fa‟aaogāina ana

auaunaga ma ana taumafaiga,i le atina‟eina ma le fa‟aleleia atili lea o auaunaga ma

tulaga tau uafu ma taulaga.

E ui ina tele lu‟itau sa fetaia‟i ma taumafaiga i totonu o le tausaga faaletupe 2014, e fia

fa‟amauina pea le agaga fa‟afetai a le Pulega i le mamalu o le aufaigaluega,i le onosa‟i

ma le lava papale i tiute faifaipea, faapea galuega uma sa fa‟atinoina i le tau atina‟eina

o le Pulega o Uafu ma Taulaga.

Tufuga To‟oalo Fagaloa Tufuga

PULE SILI

Page 11: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 11

LIPOTI ALE KOMITI FA‟ATONU

Ua tu‟uina atu lenei lipoti a le Komiti Fa‟atonu fa‟apea ma Tala o Tupe mo le tausaga

fa‟aletupe fa‟ai‟uina i le aso 30 Iuni 2014 fa‟atasi ma le Lipoti ale Ofisa Su‟etusi.

Komiti Fa‟atonu

O sui nei o le Komiti Fa‟atonu a le Pulega o Uafu ma Taulaga mo le tausaga fa‟alētupe

fa‟ai‟uina i le aso 30 Iuni 2014:

1. Aiono Tile Gafa - Ta‟ita‟ifono

2. Rev. Elisaia Fiu Kolia (FS) - Faatonu

3. To‟ailoa Vaosā To‟ailoa - Faatonu

4. Luafau Lei‟a Tu‟ulima Aima‟asu - Faatonu

5. Tuātagaloa Shane Wulf - Faatonu

6. Tauā Paul Phillips - Faatonu

Tulaga o Galuega fai

I finagalo ma le silafia a le Komiti Fa‟atonu, o faamaumauga ma fa‟amatalaga o tupe

fa‟avae, meatotino ma noataga, o lo‟o tuuina mai ai se va‟aiga e moni ma talafeagai i

tulaga o fuafuaga a le Pulega mo le tausaga fa‟aletupe pei ona fa‟ai‟uina i le aso 30 Iuni

2014; ma o fa‟amatalaga fo‟i o tupe maua ma tupe fa‟aalu faapea tupe fetafea‟i, o lo‟o

tuuina mai ai fo‟i ni va‟aiga moni ma talafeagai o le taunu‟uga o galuega fa‟apea tupe

fetafea‟i a le Pulega mo le tausaga fa‟aletupe pei ona fa‟ai‟uina i lea aso.

Taunu‟uga o galuega

O le fa‟asiliga o tupe fa‟aalu i lō tupe maua mo le tausaga na fa‟ai‟uina i le Aso 30 Iuni

2014 e $545,002 ina ua to‟esea le fa‟aiti‟itia o le aogā o meatōtino tūmau (aseta) fa‟apea

meatotino tūmau na vavae‟eseina mai fa‟amaumauga e $6.959 miliona.

Sainia mo le Komiti Fa‟atonu.

Afioga Aiono Tile Gafa Tufuga To‟oalo Fagaloa Tufuga

TA‟ITA‟IFONO PULE SILI

27 Me 2015

Apia, SAMOA

Page 12: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 12

Page 13: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 13

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

FA‟AMATALAGA O TALA O TUPE

MO LE TAUSAGA FA‟AI‟UINA 30 IUNI 2014

Page 14: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 14

MATᾹ‟UPU AOFIA

ITULAU

Lipoti a le Ofisa Su'etusi

15

Fa'amaoniga mai le Komiti Fa'atonu

16

Fa'amatalaga o Tupe Fa'avae, Meatotino ma Noataga

17

Fa'amatalaga o Tupe Maua ma Tupe Fa'aalu

18

Fa'amatalaga o Fesuia‟iga o Tulaga tau Fa'aputugatupe

19

Fa'agasologa o Tupe

20

Auili'iliga o Fa'amatalaga tau Tupe:

1. Aotelega 21

2. Fa‟amatalaga o faiga fa‟avae mo le tausiaina o tusi 21-23

3. Tinoitupe 24

4. Aitalafu e le‟i aoina mai 24

5. Lafoga fuafua e toe maua mai 24

6. Tupe fa‟aagaga/fa‟aleoleo 24

7. Toe fuafuaina o tau o fanua 24

8. Aitalafu totogi atu ma isi 24

9. Auili‟ili‟ina o meatotino tūmau, fanua, fale, masini ma meafaigaluega 25

10. Fa‟amanuiaga mo le aufaigaluega 26

11. Isi fa‟aagaga 26

12. Nonogatupe fa‟avaitaimi & fa‟atupeina ole lisi ole ta‟avale 26

13. Tupe maua faiti‟itia i tausaga oi luma 26

14. Lāfoga mo oloa ma galuega 27

15. Fa‟aagaga mo aitalafu e ono le totogi‟ina 27

16. Tupe mai galuega fa‟atino 27

17. Isi ālāgātupe maua 27

18. Tupe fa‟aalu ile fa‟agaoioi‟ina ole Ofisa 27

19. Fa‟atupeina 27

20. Fa‟ailoaina o Fa‟amatalaga 28

21. Lafoga Taofia 28

22. Tau Taofia (fa‟aleoleo) mai galuega fa‟akonekarate 28

23. Mea faigaluega fa‟a-tausitusi 29

24. Tupe alu ua ioeina 29

25. Aitalafu e le‟i mautinoa 29-30

26. Meatutupu I le maea ai o le tausaga fa‟aletupe 30

27. Fa‟amaoniga/Taliaina o Tala o Tupe 30

Page 15: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 15

LIPOTI A LE KOMITI FA’ATONU PULEGA O UAFU MA TAULAGA TAUSAGA FA’AI’UINA ASO 30 IUNI 2014

Page 16: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 16

LIPOTI A LE KOMITI FA‟ATONU

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

TAUSAGA FA‟AI‟UINA ASO 30 IUNI 2014

Ua matou fa'amaonia fa'amatalaga o Tupe a le Pulega o Uafu ma Taulaga e pei ona

faapipiiina atu, e aofia ai Fa'amatalaga o Meatotino ma Aitalafu, Fa'amatalaga o Tupe

Maua ma Tupe Fa'aaogā, Fa'amatalaga o le fa'agasologa o tupe faapea Tupe Fetāfea‟i; ma

fa'amatalaga fa'aopo'opo o tala o tupemo le tausaga fa‟aletupe e pei ona fa‟ai‟uina i le

aso 30 Iuni 2014:

a) Ua atagia ai se va'aiga talafeagai ma le tonu i fa'amatalaga o mataupu o lo‟o

faatatau i ai; ma

e) Sa saunia e tusa ma ālāfua ma ta‟iala faataatitia mo le saunia o lipoti Fa'avā-o-

Malō (IFRS); ma

i)

ii) I) Ua fa'amalieina ai fo‟i aiaiga ma tulafono mo le Puleaina o Tupe a le Malo 2001,

iii) aiaiga ma Tulafono o Kamupani 2001(teuteuina 2006), e tusa ai ma lona

faataatiaga ma faamaumauga tau tupe o lo‟o tuuina mai ai ma saunia i lalo o

aiaiga ma ta‟iala o Tulafono a Fa'alapotopotoga Tumaoti (Fa'atinoga o Galuega

ma le Mafai ona Tali atu) 2001 ma le Tulafono Fa‟avae a le Pulega o Uafu ma

Taulaga 1998.

E leai so matou iloa ini mataupu e lapelapea ai fa'amatalaga pe atagia ai le sēsē pe

taufa'asēsē o fa'amatalaga ua tusia.

Ua mā taliaina le lipoti o Tala o Tupe pei ona tu'uina atu i le aso 18 Mati 2015 mo le Pulega o

Uafu ma Taulaga e fai ma sui o le Komiti Fa'atonu.

Aiono Tile Gafa Rev. Elisaia Fiu Kolia (FS)

TA'ITAIFONO FA‟ATONU

18/03/2015

Apia, SAMOA

Page 17: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 17

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

FA'AMATALAGA O TUPE FA'AVAE, MEATOTINO MA NOATAGA

FA'AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

2014

2013

Fa'amatalaga $ $

ĀSETA

Āseta vave fa'aliliu-tupeina

Tinoitupe 3(a) 1,436,067

10,284

Tupe maua(Aitalafu) e le'i totogia mai 4 928,924

1,470,629

Lafoga fuafua e toe maua mai 5 446,878

446,878

Aofa‟i o āseta vave fa'aliliu-tupeina

2,811,869

1,927,791

Āseta e lē vave fa‟aliliu-tupeina

Fanua, fale, masini ma meafaigaluega 9 218,398,027

114,693,630

Aofa‟i o āseta e lē vave fa‟aliliu-tupeina

218,398,027

114,693,630

AOFA‟IGA ATOA O ĀSETA

221,209,896

116,621,421

TUPE FAAVAE, TUPE FA‟APUTUPUTU MA AITĀLAFU

Tupe Fa‟avae ma Tupe Fa'aputuputu

Tupe Fa‟avae

Toe fetu‟una‟iga (fuaina) o tau o fanua

35,570,307

109,371,011

35,570,307

-

Tupe fa'aagaga fa‟aleoleo 6 15,750

15,750

Tupe mama/gau fa'aputuputu

(4,057,734)

(3,512,732)

Aofa‟i o TupeFa‟avae maTupe fa'aputuputu

140,899,334

32,073,325

Aitālafu vave totogiina

Noataga i le faletupe 3(b) -

1,295,514

Aitalafu ma isi noataga 7 975,238

704,773

Fa‟aagaga mo fa'amanuiaga a le aufaigaluega 10(a) 232,452

440,176

Isi fa‟aagaga 11 92,654

120,564

Tupe nōnō ma le fa‟atupeina o le lisi o le ta‟avale -

paleni e totogi‟ina i totonu o le 12 masina 12 747,566

18,291,008

Fa‟aliliuina fa‟a-Tupe maua o aseta fa‟amealofa -

paleni e maua i totonu o le 12 masina

Lafoga Taofia (mai galuega fa‟atino)

Tau taofia (fa‟aleoleo) mai galuega fa‟akonekarate

1,841,035

74,973

108,009

1,911,447

-

-

Lafoga o oloa 14 2,745,896

1,974,285

Aofa‟iga o aitālafu vave totogiina

6,817,823

24,737,767

Aitālafu e lē vave totogi‟ina

Tupe nōnō ma le fa‟atupeina o le lisi o le ta‟avale -

paleni e totogi‟ina i tua o le 12 masina 12 15,796,503

37,615

Tupemaua - tu'ua (mai aseta fa‟amealofa). 13(b) 56,739,776 58,510,399

Aitālafu ua umi e lē totogia 15 956,460

1,262,315

Aofa‟i o aitālafu e lē vave totogi‟ina

73,492,739

59,810,329

Aofa‟iga o aitālafu

80,310,562

84,548,096

AOFA‟IGA O TUPE FA‟AVAE, TUPE FA‟APUTUPUTU MA

AITĀLAFU

221,209,896

116,621,421

O fa'amatalaga o Meatotino ma Aitalafu, e faitauina fa'atasi ma fa'amatalaga olo'o auili'ili'ina atu i le

itulau e 21 i le 30.

Page 18: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 18

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

FA'AMATALAGA O TUPE MAUA MA TUPE FA'AALU

FA'AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

2014

2013

Fa'amatalaga $ $

Tupe Maua

Tupe maua - tu'ua (fa'ata'atia)

Fesoasoani tau seleni mai le Malo

Tupe maua mai le inisiua - nofoaga o va‟a failā

13(a)

1,841,035

3,016,440

1,129,165

1,911,447

-

-

Ovataimi toe maua mai ma isi

1,422,059

1,256,216

Tupe maua mai lisi

319,796

223,275

Tului maua

4,947

-

Tupe maua mai galuega fa'atino 16 8,016,218

7,727,290

Tupe maua mai le fa'atauina o oneone

10,050

93,086

Tupe maua mai le toe fa‟aolāga o va'a po‟o

latou uta

-

600

Nofoaga tosova'a

800

52,055

Tupe maua mai le nofoaga o va'a failā (Apia

Marina)

87,178

90,981

Isi ālagātupe maua 17 202,251

183,389

Aofa‟i o tupe maua

16,049,939

11,538,339

Tupe Fa'aalu

Totogi o su'etusi

86,700

47,000

Tau fa'aiti'itia o aseta 9 4,240,719 4,878,413

Totogi o le aufaigaluega

3,908,159

3,832,225

Fa'amanuiaga mo le aufaigaluega 10(b) 58,209

395,200

Ponesi a le aufaigaluega

-

66,698

Tupe fa‟aalu mo le fa'agaoioina o le Ofisa 18 3,241,903 2,667,565

Tului o nōnōgātupe ma totogi o le faletupe 19 2,160,452 2,141,594

Tupe fa‟aalu i le Komiti Fa'atonu 20(i) 110,727 149,843

Totogi o isi galuega fa‟apitoa

66,203

97,309

Tupe ua lē maua i le ave‟esea o meatotino

tūmau

2,718,380

2,018,363

Tupe ua lē maua i le fesuia'iga o tupe mai fafo 3,488

- 7,175

Aofa‟i o tupe fa'aalu

16,594,941

16,294,210

Tupe gau/Fa'asiliga o tupe fa'aalu na i lō tupe maua (545,002) (4,755,871) (,975)

Tupe gau e ave‟esea mai Fa‟matalaga o

Fesuia‟iga o Tulaga Tau Fa‟aputugatupe

(545,002)

(4,755,871)

O fa'amatalaga o Tupe Maua ma Tupe Fa'alau e faitauina fa'atasi ma fa'amatalaga olo'o auili'ili'ina

atu i le itulau e 21 i le 30.

Page 19: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 19

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

FA'AMATALAGA O FESUIA‟IGA O TULAGA TAU FA'APUTUGATUPE

FA'AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

Fa'avasegaina

Tupe

Fa'avae Tupe Māmā

o Tupe Fa'avae Fa'aleoleo Fa'aputuputu Aofa'i

SAT$ SAT$ SAT$ SAT$

Paleni o Tupe 30 Iuni 2012 35,570,307

15,750 1,243,139 36,829,196

Tupe gau 30 Iuni 2013 - - (4,755,871) (4,755,871)

Paleni o Tupe 30 Iuni 2013

Toe fuafuaina o tau o fanua

35,570,307

109,371,011

15,750

-

(3,512,732)

-

32,073,325

109,371,011

Tupe gau 30 Iuni 2014

- - (545,002) (545,002)

Paleni o Tupe 30 Iuni 2014

144,941,318 15,750 (4,057,734) 140,899,334

O fa'amatalaga o Suiga o Tupe Fa'avae e faitauina fa'atasi ma fa'amatalaga o lo'o auili'ili'ina atu i le

itulau e 21 i le 30.

Page 20: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 20

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

FA'AGASOLOGA O TUPE

FA'AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

2014

2013

Fa'amatalaga $ $

Tupe Fetafea‟i mai Auaunaga Masani

Tupe maua mai galuega fa'atino

14,735,579 11,572,462

Tupe totogi mo galuega fai ma totogi ole aufaigaluega

(8,952,272) (8,634,095)

Tupe Mamā mai galuega masani

5,783,307 2,938,367

Tupe Fetafea‟i mai galuega fa'aolaola

Fa'atauina mai o aseta

(1,292,485) (142,616)

Tupe maua mai le fa'ataueseina o meatotino

15,030 43,679

Tupe Fa‟aitiitia mai galuega fa'aolaola

(1,277,455) (98,937)

Tupe Fetafea‟i i Nōnōgātupe

Totogi'ina o le nōnōgātupe

(1,784,554) (2,907,953)

Tupe Fa'aiti'itia mai Nōnōgātupe

(1,784,554) (2,907,953)

Fa'asiliga/(Fa'aiti'itia) o tupe totoe mai le tausaga

2,721,297

(68,523)

Paleni o tupe ma isi tulaga tau tupe i le amataga o le

tausaga

(1,285,230)

(1,216,707)

Paleni o Tupe ma isi tulaga tau tupe i le fa'aiuga o le

tausaga fa'aletupe 3(c) 1,436,067

(1,285,230)

Auili'iliga:

Tinoitupe o lo‟o i le Ofisa Autū

1,400 1,400

Paleni o tupe i le faletupe (ANZ)

1,376,956 (1,295,514)

Paleni o tupe i le faletupe (ANZ) mo mea tau inisiua

57,711 8,884

Aofaiga o Tupe i le Ofisa ma le Faletupe 3(c) 1,436,067 (1,285,230)

O fa'amatalaga o le Fa'agasologa o Tupe e faitauina fa'atasi ma fa'amatalaga o lo'o auili'ili'ina atu i le

itulau e 21 i le 30.

Page 21: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 21

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

AUILI'ILIGA O FA'AMATALAGA TAU TUPE

FA'AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

1. Aotelega

Na fa'avaeina le Pulega o Uafu ma Taulaga ile aso 01 o Iulai 1999, i lalo o le Tulafono a le Pulega o

UafumaTaulaga 1998. O mātāfaioi autū ma malosiaga a le Pulega, o lo'o fa'ama‟oti mai lea ilalo o le

Vaega 8 o lea Tulafono. O le Pulega o Uafu ma Taulaga o lo'o resitaraina i lalo ole Tulafono a Kamupanī

i totonu o Samoa. O matāfaioi pātino a le Pulega, o le pūleaina ma le vaaia lelei lea o uafu, faapea

nofoaga o lo‟o fela'uā‟i ai oloa ma uta i le va o Upolu ma Savaii. O le Pulega o Uafu ma Taulaga, o se

Faalapotopotoga Tuma‟oti lea a le Malō o Samoa, ma o lona ofisa autū o lo'o i Matautu-tai.

2. Fa'amatalaga Taūa o faiga fa'avae mo le tausia o tusi

O lo'o fa'amatala auili'ili atu i lalo faiga fa'avae mo le tausiaina o tusi a le Pulega o Uafu ma Taulaga mo

le saunia o fa'amatalaga tau tupe.

(a) Fa'amatalaga o mulimulita‟iga fa'a-le-tulafono

O nei fa'amatalaga tau tupe ua saunia e tusa ai ma Tulafono fa‟a-va-o-Mālō mo le lipoti‟ina o tupe i

ona tulaga talafeagai (IFRS); ma na tu‟u fa‟atasia e tusa ai ma tulaga o le tausiga o tusi fa‟a-va-o-Mālō

na tapenaina e le Komiti Fa‟atonu o tulaga fa‟a-Tausitusi fa‟a-va-o-Mālō (IASB).

E tusa ai ma le Vaega 91 o le Tulafono o Pulega o Tupe 2001, o le Pulega o Uafu ma Taulaga ua

fa'atulagaina o se fa'alapotopotoga a le Malō, ma ua alagātatau ona tausisia le faia o lipoti e tusa ai

ma le Tulafono a Fa'alapotopotoga Tumaoti (Fa'atinoga o Galuega ma le Mafai ona Tali atu) 2001.

b) Faiga fa'avae

O tala ma fa'amatalaga tau tupe o lo‟o fa'aaogaina ai le metotia o tau fa'avae. O le lipoti'ina o

fa'amatalaga tau tupe e tatau ona tausisia tulafono fa'avā-o-Malō mo lelipoti'ina o tupe (IFRS) e

mana'omia ai le Pulega ina ia faia ni tau fuafua ma fa‟ata‟atitia ni ālafua e iai ni ō latou a‟afiaga i le

lipoti'ina o aseta,aitalafu e le'i aoina mai, tupe maua ma tupe fa'aalu. E ono tula‟i mai fo‟i ni ese'esega i

tau fuafua ma tausa'o o le ā fa'aalia i lipoti. O nei tau fuafua ma ālafua, e fa'aauau pea ona iloiloina

mai lea taimi i lea taimi; ma o le toeiloiloina o tau fuafua e fa'atino i le piliota o lo'o fuafua iai ia tau,

aemaise pe afai o ia tau fuafua o lo'o a'afia ai lea piliota ma le taimi o lumana'i.

(c) Fa'atusatusaina o fa'amatalaga

Ua fa'aogaina Fa‟amatalaga Fa‟atusatusa ina ia fa'aauau le laugātasia o fa'amatalaga o lo'o fa'ailoa i

tala otupe o lenei tausaga ma le tausaga ua tuana'i.

(d) Itūaiga tupe olo'o fa'aaogaina

O fa'amatalaga tau tupe, o lo'o fa'amauina ma fa'ailoa i le tālā Samoa (SAT$) ma o itū‟aiga tupe fo'i

nei o lo'o fa'aaogaina e le Pulega mo ana fa'amaumauga.

(e) Fesuiaiga o tupe mai fafo

O le fesuia'iga o tupe mai fafo ua fa'aliliuina i le tālā Samoa i le tau o lo'o iai le tau o fesuia'iga o tupe i

lea aso. O tupe totogi e le'i tu'uina mai ma aitalafu e le'i totogi'ina atu i fafo, ua fa'aliliuina i le tau o

fesuia'iga o tupe i le aso na faia ai le tala o tupe. O se ese'esega e maua mai i le fesuia'iga o tupe, o le

a fa'amauina i fa'amatalaga o tupe maua ma tupe fa'aalu.

(f) Aitalafu lē mautinoa ma tupe e le'i tu'uina mai

O tupe ua lē mafai ona tu'uina mai, o le ā maitauina lona taimi fa'atulagaina. O le ā tūsia fo'i se tau

fa'aagaga mo nei tupe ua lē mafai ona totogi'ina mai, e fua i le aofa'iga o lo'o iai i le fa'aiuga o le

tausaga fa'alētupe. A iai ni aitalafu ua fa'amaonia le lē mafai ona totogiina mai, o le ā fa'alēaogāina

loa ma tō‟esea mai itupe fa‟aagaga.

Page 22: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 22

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

AUILI'ILIGA O FA'AMATALAGA TAU TUPE

FA'AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

(g) Fa'amauina o Tupe Maua

O tupe maua mai galuega fa'atino ese'ese ua fa'amauina i totonu o Fa'amatalaga o Tupe

Maua ma Tupe Fa'aalu peā fa‟atinoina. O tupe maua mai le fa'atauina atu o oloa ua

fa'amauina i totonu o Fa'amatalaga o Tupe Maua pe afai ua mae'a ona tu'uina i tagata

a'afiaga ma fa'amanuiaga o le ūmiaina. E leai se tupe maua e fa'amauina pe afai e iai ni

tulaga lē mautinoa e fa'atatau i le aoina mai o ia tupe maua po‟o luga fo‟i o se avanoa oni

oloa e ono toe fa'afo‟i mai i totonu.

(h) Fa'amauina o Tupe Fa'aalu

O tupe fa'aalu o lo'o fa'amauina i Fa'amatalaga o Tupe Maua ma Tupe Fa'aalu o lo'o aofia ai

Tupe totogi mo le fa'atauina, fa'alauiloaina, fa'agaoioi'ina o galuega, lisi ma isi tupe alu.

(i) Tinoitupe

O tinoitupe o lo'o fa'amauina i Fa'amatalaga o Tupe Fa'avae, Meatotino ma Noataga, e

aofia ai tupe o lo'o fa'aaoga ma tupe o lo'o teuina fa'a-vaitaimi i Faletupe e lē silia atu ma le

tolu masina lona umi.

(j) Tupe Maua e le'i totogi'ina mai ma isi

Tupe maua e le'i fa'ao'oina mai, o lo'o fa'amauina i lona tau talafeagai ina ua uma ona fuafua se

tauaofa‟i mo tupe o le ā lē mafai ona aoina mai. I le fa'aiuga o so'o se tausaga fa'alētupe, e iloilo

ai po‟o iai ni tupe maua e lē o mafai ona aoina mai, e fua iai se aofa‟i e fa‟amauina o le a lē

mafai ona toe aoina. Afai ae iai se vaega tupe ua fa'amaonia le Iē mafai ona toe maua, o le ā

lipotia loa o se tupe gau i lalo o fa'amaumauga o fa'amatalaga o Tupe Maua ma Tupe Fa'aalu.

(k) Fa'aagaga

E fa'amauina i Fa'amatalaga o Tupe Fa'avae, Meatotino ma Noataga se vaega tupe

fa'aagaga, pe afai o lo‟o iai ni a'afiaga o le Pulega ini mataupu tau le tulafono po'o ni mea na

tutupu i le tuana'i e ono tatau ona totogiina.

(l) Tupe totogi e le'i totogi'ina ma isi

O tupe totogi e le'i totogi'ina o lo'o fa'amauina i lona tau na tu'uina mai ai ma o nei tupe e

le'i totogi'ina, o oloa ma ni auaunaga sa faia mo le Pulega ae le'i mae'a le tausaga

fa'alētupe, o le mafua'aga lea ua fa'amauina ai o tupe totogi e le'i totogi'ina ma e tatau i le

Pulega ona totogi'ina nei oloa ma auaunaga i se taimi i le lumana'i.

(m) Fanua, Fale ma Masini

O meatotino tumau, fale ma masini, o lo'o fua i ō latou tau na fa'atauina ai, toese tau

fa'aputuputu e fa'aiti'itia ai i tausaga ta‟itasi faapea ni tau na faaleagaina ai. O le metotia o lo'o

fa'aaoga mo faiga o tau fa'aputuputu, o lo'o fa'aaogaina le metotia e leai ai ni aogā o tau o

meatotino tumau/aseta e totoe pe ā mavae taimi fuafua e aogā ai.

O tausaga fuafua nei ua fa‟aaogaina mo le fa'aiti'itia o le aoga o aseta:-

Uafu 30 – 60 tausaga Mea faigāluega ile Ofisa 7 tausaga

Fanua - Meāfale ile Ofisa 4 – 10 tausaga

Fale 10 – 30 tausaga Meafale, mea faigaluega ma isi mo Uafu 3 – 5 tausaga

Taligalu 60 tausaga Masini 5 – 20 tausaga

Va'a tosova'a 10 - 30 tausaga Galuega o lo‟o fa‟agāsolo -

Ta‟avale 3 – 5 tausaga

(n) Lafoga fa'aopo'opo i tau o oloa ma auaunaga

O tau uma lava o oloa o lo'o tu'uina mai e aunoa ma se lafoga fa'aopo'opo, se'i vaganā ai

aitalafau e le‟i aoina mai i totonu faapea vaega tupe e le‟i totogiina o lo'o aofia ai i totonu ia

lafoga, pe a talafeagai.

Page 23: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 23

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

AUILI‟ILIGA O FA‟AMATALAGA TAU TUPE

FA‟AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

(o) Lafoga totogi mo Tupe Maua

O tupe maua a le Pulega e tu'usaunoa mai le totogi'ina ai oni lafoga.

(p) Tufatufaga

O tufatufaga, o lo'o fa'amauina o se noataga i taimi e tatau ona totogi'ina ai e pei ona aiāia i

lalo o le tulafono o Fa'alapotopotoga a le Malō ma le Mafai ona Tali atu 2002.

(q) O tau mo nonogatupe

O tau uma lava mo nonogatupe o lo'o fa'amauina i totonu o Fa'amatalaga o Tupe Maua ma

Tupe Fa'aalu i vaitaimi tonu na tula‟i mai ai nei tau.

(r) Fa'amanuiaga a le aufaigaluega

Totogi, aso livi ma fa'amanuiaga mo tagata faigaluega umi O fa'amanuiaga uma a le aufaigaluega, atoa ai ma ō latou totogi, aso livi ma nisi fa'amanuiaga e le'i

totogi'ina i totonu o le tausaga fa'alētupe lenei, o lo'o fa'amauina o tupe totogi e le'i totogi'ina.

O fa'amanuiaga mo nisi o le aufaigaluega e lē o fa'amoemoe e totogiina atu i totonu o le sefulu

lua masina o le tausaga fa'aletupe, o lo'o fa'amauina e tusa ai ma le fua fa'atatau e iai aofaiga e

tatau ona totogiina atu i le lumana'i.

(s) Foa'i, fesoasoani, mea'alofa ma aofaiga ole tau atoa o meatotino

Tausiga o tusi o mea o lo'o tāua i luga, o lo'o fa'amauina e tusa ai ma o latou ituaiga ma tulaga i

le taimi e maua ai; i) O mea uma ua fa'amoemoe e fesoasoani i galuega-fai a le Pulega ma tinoitupe maua o lo'o

fa‟amanino i tupe maua i le taimi e fa'arisiti ai.

ii) O meatotino tumau (po‟o aseta) uma ua maua e fa‟aitiitia lo latou tau i tausaga ta‟itasi, o lo‟o

fa'amanino i tupe maua i totonu o le tausaga e fa'arisiti ai.

iii) O mea uma na maua ona o le fa'aiti'tia o le tau o meatotino foa'i mai e tagata po‟o le Malō o

lo'o ta aofa'i i totonu o le tau atoa o aseta po‟o meatotino.

(t) Ole fa‟aauauina

O fa‟amatalaga tau tupe o lo‟o faia i le tulaga o tau fa‟aputuputu o lo‟o fa‟aaogaina ai metotia

o tau fa‟avae vagana ua fa‟ailoa mai.

O le sauniaina o tala o tupe ua faia lea ma le fa‟amoemoe e fa‟aauau pea le fa‟agaioi‟ina o le

Pulega o Uafu ma Taulaga ma le fa‟aauau ai lea ona faia o fefa‟ataua‟iga masani fa‟apea ma

le fa‟atauina o meatotino/aseta ma le totogi‟ina o aitalafu i tulaga masani fa‟apisinisi.

Ua finagalo nei le Komiti Fa‟atonu ua alagātatau ona saunia tala o tupe ma le fa‟amoemoe e

fa‟aauau pea le fa‟agaioi‟ina o le Pulega o Uafu ma Taulaga auā o lo‟o fa‟aauau pea le

lagolagosua a le Malo.

O le pasene o aseta ma aitalafu e mafai ona maua ma totogi i totonu o le sefulu lua masina ua

tula‟i mai lea i le 0.41:1 (2,811,869/6,817,) ma ua fa‟aalia ai lē lē gafatia lea e ia aseta ona

totogi ia aitalafu pe ā o‟o i le taimi ua tatau ai ona totogiina ai ma ua fa‟amauina le $4,005,954

le gau o tupe o galuega fa‟aagaga i le fa‟aiuga o le tausaga fa‟alētupe. O lea tulaga ua āgia

ai le iai lea o le tulaga e ono fesiligia ai le agava‟a o le Pulega o Uafu ma Taulaga e fa‟aauau pea.

Ae peita‟i, ua talitonu le Komiti Fa‟atonu, ua talafeagai ona saunia pea tala o tupe ma le

faamoemoe e fa‟aauau pea le Pulega o Uafu ma Taulaga. A tula‟i mai le Pulega o Uafu ma

Taulaga i se tulaga ua lē mafai ona toe maua mai le lagolago i le tulaga tau seleni mai le Malo,

ona talafeagai lea ona le toe saunia tala o tupe a le Pulega o Uafu ma Taulaga ma se

fa‟amoemoe e fa‟aauau pea.

Page 24: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 24

2014 2013

3. (a) Tinoitupe $ $

Tupe galue 1,300 1,300

Tupe mo sui a le talitupe 100 100

Faletupe o le ANZ 1,376,956 -

Faletupe o le ANZ mo mea tau inisiua 57,711 8,884

1,436,067 10,284

(b) Aitalafu ile Faletupe

ANZ Bank (Samoa) Limited - 1,295,514

- 1,295,514

(c) Aofa'i - (1,285,230)

4. Aitalafu e le'i aoina mai

Au'ili'iliga o aitalafu e le'i totogiina mai ma isi:

Tupe maua e le'i totogiina mai 845,393 556,382

Aitalafu ua tu'uina atu i le tulafono 16,351 16,351

Birdon Marine 32,938 32,938

Isi tupe e le'i totogi maia 862 862

Isi tupe e le'I totogi maia - UNSIDS 120,000 -

Matagaluega o Tupe (Galulolo) - 983,560

Aofa'iga o aitalafu e le'i totogiina mai 1,015,544 1,590,093

99,431- 122,954-

Aitalafu totoe e le'i totogia maia 916,113 1,467,139

Tupe vave totogi mai (mo le toe totogiina atu) 12,811 3,490

928,924 1,470,629

5. Lafoga fuafua e toe maua mai

446,878 446,878

446,878 446,878

6.

Tupe fa'aagaga mo suāu'u masa'a 15,750 15,750

15,750 15,750

7. Toe fuafuaina o tau o fanua

Matautu 105,328,685 -

Aleipata 266,317 -

Mulifanua 1,739,762 -

Salelologa 828,247 -

Asau 1,208,000 -

109,371,011 -

8. Aitalafu totogi atu ma isi

Au'ili'iliga o aitalafu totogi atu ma isi:

Aitalafu 682,827 498,917

Isi tupe totogi e le'i totogia 151,824 73,239

Isi Aitalafu 140,587 132,617

975,238 704,773

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

AU'ILI'ILIGA O FA'AMATALAGA TAU TUPE

FA'AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

Lafoga fuafua toe maua mai i le Matagaluega o Tupe Maua

Tupe fa'aagaga/fa'aleoleo

Au'ili'iliga o tupe fa'aagaga/fa'aleoleo:

Toese: Tupe fa'aagaga mo aitalafu e ono lē totogia maia

Page 25: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 25

9. Auili'ili'ina o meatotino, fanua, fale, masini & mea faigāluega

Uafu Fanua Fale Taligalu

Va'a

Tosova'a

Meāfale ile

Ofisa

āluega ile

Ofisa Ta'avale

Meāfale

ma mea

faigāluega

ile Uafu Masini Aofa'i

Tau fa'avae $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $

Paleni aso 01 Iulai 2011 99,804,608 7,054,134 15,963,012 6,585,012 24,724,044 197,269 470,476 1,413,276 254,824 10,320,887 166,787,910

Fa'aopo'opoga 60,870 - - - - 384 75,092 - 4,227 2,043 142,616

Aseta fa'atau atu - - 4,500 - -2,555,751 - 61,477 165,087 7,775 166,197 -2,960,787

Paleni aso 30 Iuni 2012 99,865,478 7,054,134 15,958,880 6,585,012 22,168,293 197,653 484,091 1,248,189 254,276 10,156,733 163,969,739

Paleni aso 01 Iulai 2012 99,865,478 7,054,134 15,958,880 6,585,012 22,168,293 197,653 484,091 1,248,189 251,276 10,156,733 163,969,739

Tau toefuafuaina - 109,371,011 - - - - - - - - 109,371,011

Fa'aopo'opoga 505,877 - 197,513 - 50,760 19,129 105,241 - 34,464 379,501 1,292,485

Aseta fa'atau atu - - - - 4,726,085 935 19,655 - - 164,227 4,910,902

Paleni aso 30 Iuni 2014 100,371,355 116,425,145 16,156,393 6,585,012 17,492,968 215,847 569,677 1,248,189 285,740 10,372,007 279,544,137

Paleni aso 01 Iulai 2012 21,934,937 - 4,065,932 2,063,596 10,621,067 90,986 83,228 614,140 -614,710 3,357,152 40,664,335

Fa'aiti'itia le aogā o aseta 1,551,993 360,113 102,865 1,142,501 5,019 214,599 279,089 820,703 155,223 4,632,105

Aseta fa'atau atu - - - - - -

Paleni aso 30 Iuni 2012 21,934,937 - 4,426,045 2,166,461 11,763,568 96,005 297,827 893,229 205,993 3,512,375 45,296,440

Paleni aso 01 Iulai 2012 21,934,937 - 4,426,045 2,166,461 11,763,568 96,005 297,827 893,229 205,993 3,512,375 45,296,440

Fa'aiti'itia le aogā o aseta 1,779,683 - 447,299 109,750 1,171,830 25,996 95,070 219,989 29,498 999,298 4,878,413

Aseta fa'atau atu - - -2,700 - -616,350 - -58,587 -165,087 -7,775 -48,245 -898,744

Paleni aso 30 Iuni 2013 23,714,620 - 4,870,644 2,276,211 12,319,048 122,001 334,310 948,131 227,716 4,463,428 49,276,109

Paleni aso 1 Iulai 2013 23,714,620 - 4,870,644 2,276,211 12,319,048 122,001 334,310 948,131 227,716 4,463,428 49,276,109

Tau faaitiaitia o aseta 1,710,929 - 510,993 109,750 899,635 25,801 105,807 198,183 10,085 669,536 4,240,719

Aseta faatau atu - - - - 2,008,075 565 19,655 - - 164,227 2,192,522

Paleni aso 30 Iuni 2014 25,425,549 - 5,381,637 2,385,961 11,210,608 147,237 420,462 1,146,314 237,801 4,968,737 55,709,350

Tau o aseta totoe

30 Iuni 2013 76,105,858 7,054,134 11,088,236 4,308,801 9,849,245 75,652 149,781 300,058 23,560 5,693,305 114,693,630

30 Iuni 2014 74,945,806 116,425,145 10,774,756 4,199,051 6,282,360 68,610 149,215 101,875 47,939 5,403,270 218,398,027

AUILI'ILIGA O FA'AMATALAGA TAU TUPE

FA'AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

Tau fa'avae fa'aiti'itia fa'aputuputu

Page 26: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 26

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

AUILI'ILIGA O FA'AMATALAGA TAU TUPE

FA'AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

2014 2013

10. Fa‟amanuiaga mo le aufaigaluega $ $

(a) Fa‟aagaga

Aso livi fa‟aagaga mo e ua umi le auaunaga 216,245

262,772

Fa‟aagaga mo livi fa‟alētausaga & 30% o fa‟amanuiaga

o aso ma‟i a le aufaigaluega 16,207

177,404

232,452

440,176

(b) Fa‟amanuiaga ale aufaigaluega ile tausaga

Livi mo le auaunaga ua loa/umi -

288,831

Livi fa‟alētausga ma le 30% o livi ma‟i a le aufaigaluega 58,209

106,369

58,209

395,200

11. Isi fa‟aagaga

Auili‟iliga o isi fa‟aagaga:

Fa‟aagaga - Komiti Faufautua a le Minisita 11,796

-

Fa‟aagaga mo galuega fia fa‟aleleia 21,058

52,714

Fa‟aagaga mo le su‟eina o tusi 59,800

67,850

92,654

120,564

Fa‟aagaga mo galuega fia fa‟aleleia

Lipea ma tausia le uafu o va‟a failā 21,058

52,714

21,058

52,714

12. Nōnōgātupe fa‟avaitaimi ma le lisi o le ta‟avale

Vaega e tatau ona totogi i totonu ole 12 masina

Faletupe o le ANZ–nōnōgātupe fa‟avaitaimi 710,416

18,253,858

Faletupe o le ANZ – fa‟atupeina o le lisi o le ta‟avale 37,150

37,150

747,566

18,291,008

Vaega e tatau ona totogi i tua atu ole 12 masina

Faletupe o le ANZ – nōnōgātupe fa‟avaitaimi 15,796,038

-

Faletupe o le ANZ – fa‟atupeina o le lisi o le ta‟avale 465

37,615

15,796,503

37,615

16,544,069

18,328,623

13. Tupe maua fa‟aiti‟itia i tausaga oi luma

(a) Tupe maua fa‟aiti‟itia fuafuaina i totonu o le tausaga 1,841,035

1,911,447

1,841,035

1,911,447

(b) Tupe maua fa‟aiti‟itia i tausaga oi luma

Vaega e vave totogi 1,841,035

1,911,447

Vaega e totogi i se taimi umi 56,739,776

58,510,399

58,580,811

60,421,846

Page 27: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 27

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

AUILI'ILIGA O FA'AMATALAGA TAU TUPE

FA'AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

Taufa‟aitiitia

Meatotina foa‟iina mai le Malo Tau fa‟avae Tausaga i le tausaga

Fa‟ateleina o le Uafu - 2004 68,000,000 60 1,062,922

Atafa - 2002 13,757,872 20 687,894

Tafola - 2000 1,804,400 20 90,220

Faamauina o foa‟i mai le Malo

O lo‟o fa‟aaogaina e le Pulega aiaiga fa‟atausitusi faa-va-o-Malo (IAS 20) e fa‟amauina

ai foa‟i mai le Malo, e ala i le faamauina o nei meaalofa e avea oni tupe maua fa‟aitiitia i

tausaga oi luma i totonu o tala o Tupe Maua ma Tupe Fa‟aalu, fua i tausaga aogā o nei

meatotino tumau.

2014

2013

14. Lafoga Totogiina $ $

Lafoga 15% 2,745,896

1,974,285

2,745,896

1,974,285

15. Aitalafu tu‟ua mo se taimi umi

Auiliiliga o aitalafu mo se taimi umi:

Silva Transport -

300,000

Ofisa o le Tiute (aitalafu mai le 2006/2007) 956,460

962,315

956,460

1,262,315

16. Tupe Maua mai Galuega Fa‟atino

Uafu fa‟ava-o-Malo 7,706,587

7,441,595

Uafu o le Lotoifale 272,861

280,519

Va‟a fagota 36,770

5,176

8,016,218

7,727,290

17. Isi alagatupe maua

Talosaga mo taimi taunu‟u ma fesuiaiga o va‟a 23,681

21,553

Komisi 146

409

Fela‟ua‟iga o oloa 5,155

2,020

Aitalafu e ono le totogia mai ua toe fa‟aola mai 17,338

1,400

Isi alagatupe maua 155,931

158,007

202,251

183,389

18. Tupe Fa‟aalu i le fa‟agaoioiga o le Ofisa

Tupe fa‟aalu i le pulega ma le fa‟agaoioiga o le Ofisa 1,907,413

1,445,294

Fa‟aleleia ma le tausiga 402,009

190,651

Vai ma le eletise 800,731

906,149

Mea e fa‟atino ai galuega 83,643

69,635

Fa‟alauiloa 48,107

55,836

3,241,903

2,667,565

19. Tupe Fa‟aalu mo le fa‟atupeina o galuega

Tului mo nonogatupe 2,105,540

1,959,254

Tului i luga o tupe ova le faaaogaina 15,801

135,536

Tupe e totogi i le Faletupe/ Pili a le Faletupe 39,112

46,804

2,160,452

2,141,594

Page 28: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 28

PULEGA O UAFU MA TAULAGA

AUILI'ILIGA O FA'AMATALAGA TAU TUPE

FA'AMUTAINA ILE ASO 30 IUNI 2014

20. Fa'ailoaina o Fa'amatalaga

i) Komiti Fa'atonu a le Pulega o Uafu ma Taulaga

O Sui o le Komiti Fa'atonu sa iai i lenei tausaga fa'alētupe

1. Aiono Tile Gafa (Ta'ita'ifono)

2. Rev. Elisaia Fiu Koria (Fa‟atonu)

3. Toailoa Vaosā Toailoa (Fa‟atonu)

4. Pa'u Sefo Pa'u (Fa‟atonu)

5. Lei'a Tu‟ulima Aima‟asu (Fa‟atonu)

6. Shane Wulf (Fa‟atonu)

7. Taua Paul Philips (Fa‟atonu)

2014

2013

Totogi i fonotaga ma alauni o Sui usufono $ $

Alauni fa'alētausaga 47,010

54,155

Alauni i le auai i fonotaga ma femālagaina 46,165

57,384

Totogi mo le fa'agaoioi'ina o fonotaga 17,004

17,979

Totogi mo femalagaina 548

20,325

110,727

149,843

ii) Tupe o lo'o fa'aalu i le Pulega

O fa'amanuiaga ma totogi o le Pulega ua fa'ailoa atu i lalo:

Totogi ma isi fa'amanuiaga 3,908,159

3,832,225

iii) Aiaiga ma tu'utu'uga o fa'afetaua‟iga ma isi

O mea e fa'atau atu ma fa'atau mai i isi ua fa'atinoina i se faiga fa'atūlima, ua faia lea i totonu o

tau masani ma tu‟utu‟uga masani o aiaiga fa‟alē-tausaga.

21. Lafoga Taofia

1. Siliva Transport Ltd 27,096

2. Ark Marine Engineering 155

3. FC Pen Construction Ltd 21,064

4. Pama Misilei 2,783

5. GMA Construction Ltd 18,729

6. Kimo‟s Building Construction -1,810

7. American Builders Ltd 6,956

74,973

22. Tau Taofia (fa‟aleoleo)

a) Siliva Transport 31,160

b) FC Pen Construction Ltd 24,224

c) Pama Misilei 3,200

d) GMA Construction Ltd 21,539

e) Kimo‟s Building Construction 19,886

f) American Builders Ltd 8,000

108,009

Page 29: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 29

23. Mea faigaluega fa'a-tausitusi

O lenei vaega e fa'amatogi atu ai le a'afiaga o le Pulega ile fa'agaioi‟ina o tupe i se auala lē

mautinoa lelei lona fa'agasologa ma fa'amatala ai auala e fa'aaogā e le Pulega e fa'atonutonu

ai ma fa'aaogā lona agava'a e fo‟ia ai ia tulaga. O ia tulaga lē mautinoa e aofia ai aitalafu, aseta e

ono vave ona fa‟aliutupeina, tulaga o tului e iai i totonu o le maketi fa‟apea fesuiaiga i le malosi‟aga

o tupe ma fefa‟ataua‟iga ma atunu‟u i fafo.

a) Aitalafu lē totogi'ina

O le lē mafai ona toe aoina mai o aitalafu e ala i galuega ua uma ona fa'atino, e ono avea ma

popolega mo le Pulega. Ua mautū faiga fa'avae o meatotino mo'omia e fa'amau ai nei

aitalafu ina ia fa'aiti'itia ni a'afiaga ole Pulega.

e) A'afiaga ole lē lava o tupe mo fa'atinoga

E ono iai ni a'afiaga ole Pulega o Uafu ma Taulaga pe afai e lē lava ana tupe e fa'atino

ma fa'agaioi ai ana fuafuaga fai mai lea taimi i lea taimi. E ono lē mafai ona suia ma

fa'afou meatotino i taimi talafeagai pe afai ua lē lava tupe.

O le Komiti Fa'atonu a le Pulega o Uafu ma Taulaga e fitoitonu mo le fa'atautaiga o lu'itau

lē mautinoa i le saunia ma le tu'uina mai o fa'amatalaga talafeagai i a'afiaga tau tupe e

fa'atino ai ana fuafuaga fai ina ia ō gatasi ma aiaiga mo le fa'atautaiga o a'afiaga i se

taimi e lē sili atu ma le tausaga.

O nei a'afiaga tau tupe uma e mafai ona fōia e le Pulega pe afai e fa'aauauina le fa'aleleia ma

le mata'itūina le fa'aaogaina o tupe fa'avae fa'aleoleo, o tupe teu i faletupe, tu'u iti'itia o aitalafu,

aemaise le mata'itūina toto'a o tupe fetafea'i ina ia fa'aiti'itia ni a'afiaga tau tupe mo le Pulega e

tula'i mai ona o ia itū.

24. Tupe alu ua ioeina

O lo'o iai i le faletupe o le ANZ le lisi tautupe a le Pulega sa fa'atau ai le ta'avale fou a le Pule

Sili o Pulega o Uafu ma Taulaga. O lea lisi tautupe na amataina i le aso 27 Iulai 2011 i lona tului

e 8% i le tausaga ma lona totogi'ina e $3,560 i le masina. O le paleni o lo‟o iai i le faaiuga o le tausaga

faaletupe e $37,615 ma o le a maea ona totogi i le tausaga faaletupe o lo‟o loma nei.

2014 2013

$ $

Totogi i totonu o le tausaga 37,615 37,150

Totogi i tua atu o le tausaga ae le silia i le 5 tausaga - 37,615

37,615 74,765

Isi ioega

E lē o silafia e Fa'atonu o le Pulega o Uafu ma Taulaga nisi fuafuaga po'o ni vaega manino e

lē o tu'uina i totonu o fa'amatalaga o tupe.

25. Aitalafu e le'i mautinoa

a)Toleafoa Elon Betham (se tasi o Pule Sili sa iai) fa'asaga ile Pulega o Uafu ma Taulaga

O lo'o tālia pea e o'o mai i le asō e le Pulega o Uafu ma Taulaga le iuga a le Faamasinoga

Maualuga i le tagi a lē sā avea muamua ma Pule Sili e fa‟asaga i le Pulega. E tusa ma le

$53,780.53 le aofaiga o se tupe o lo'o fa'atagisia e Toleafoa Elon Betham o lo'o nofo aitalafu ai

le Pulega o Uafu ma Taulaga ia te ia fa'atasi ai ma le $15,817.68 o fa'amanuiaga o lana

konekarate ua mae'a ona fa'atino i le 3 tausaga muamua (2005 i le 2008) a‟o tula‟i mai i le tofi.

I le fa‟aiuga a le faamasinoga maualuga aso 29 Aukuso, 2013 e tusa ai ma lenei mataupu, pei

ona fofogaina e le Afioga i le Faamasino ia Lesatele Rapi Vaai, na faatonuina ai le Pulega o

Uafu ma Taulaga ina ia totogiina le $53,780.53 i le Afioga ia Toleafoa Elon Betham faapea le toe

fa‟aolaina o tupe na fa‟aalu mo le totogiina o lana loia. Sa faatonuina foi le Afioga ia Toleafoa

ina ia tuuina atu le pili a lana loia mo se faamaoniga a le Fa‟amasinoga. Peita‟i e le‟i tuuina atu

le pili a le loia a Toleafoa mo le pasiaina e le Fa‟amasinoga ae sa tu‟uina sa‟o mai le pili atoa e

$38,115.26 i le Pulega o Uafu ma Taulaga mo le totogiina.

Page 30: PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014 · a ina ia ausia tula a mauᾹlulu a a’avĀ-o-mĀlŌ.” sini autŪ ale pulega o uafu ma taulaga “ia atina‟e ma fa‟aleleia

PULEGA O UAFU MA TAULAGA Lipoti Fa’alētausaga 2013-2014

___________________________________________________________________________________ 30

E le‟i taliaina e le Pulega o Uafu ma Taulaga le Fa‟aiuga e pei ona tuuina mai e le Fa‟amasinoga

ma na faapea ona toe apiliina ai lenei Fa‟aiuga, i luga o le talitonuga a le Pulega, e le tatau ona

totogiina le tau atoa e pei ona tu‟uina mai e le Fa‟amasinoga ia Toleafoa. E le‟i faamaonia e le

Fa‟amasinoga Maualuga mataupu e pei ona tuuina atu i le apili,ma na faapea ona fa‟atonuina

ai le Pulega o Uafu ma Taulaga ina ia totogiina atu le $5,000 mo le tau o le Fa‟amasinoga. Sa

fa‟apea ona totogiina lea vaega tupe, i le aso 9 Me, 2014.

Sa talia e le Pulega o Uafu ma Taulaga se fa‟amaoniga a le Fa‟amasinoga e tusa ai ma le tau

a le Loia a Toleafoa, peita‟i e le‟i maua mai se fa‟amaoniga.

I fetu‟unaiga a le Loia a Toleafoa ma le Pulega o Uafu ma Taulaga, na taliaina ai e le ali‟i loia ia

Richard Tapeni Fa‟aiuaso le tau e $25,000 mo le totogiina o lana pili atoa,ae lē o le $38,115.26

e pei ona mua‟i talosaga mai ai. Sa fa‟apea ona totogiina lenei vaega tupe i le kamupani loia

a le Richard‟s Law Firm i le aso 30 Me, 2014

e)I le va o Onosa'i Potoi ma le Pulega o Uafu ma Taulaga ma le kamupani ta'avale a Siliva

(Silva Transport)

O lo‟o talia fo‟i e le Pulega o Uafu ma Taulaga le fa‟atōfāla‟iga a le Fa'amasinoga Maualuga

i le tagi a Onosa‟i Potoi, o se tasi sa avea ma tagata faigaluega a le Pulega e uiga i se fa‟alavelave

tau ta‟avale na a‟afia ai i le tausaga 2010. E $836,460.96 le aofa‟iga atoa o le seleni o lo‟o tagi mai ai.

26.Mataupu tula‟i mai i le maē‟a ai o le tausaga fa‟aletupe

a) I le va o Lafaele Paletasala ma le Pulega o Uafu ma Taulaga

O Lafaele Paletasala, sa faigaluega o ia i le Pulega o Uafu ma Taulaga.Sa tagi talosaga

Lafaele i le Fa‟amasinoga i le faamutaina ai o lana auaunaga, ma sa faapea ona tuuina atu

lenei mataupu i So‟oupu (mediators) na tofiaina e le Fa‟amasinoga, mo se fetu‟unaiga ma le

fa‟amalieina o itū uma e lua. Na faamutaina le auaunaga a Lafaele i le aso 21 Ianuari 2014,

ma na faapea ona ia tagi talosaga ai i le Fa‟amasinoga mo se vaega tupe e $762,158.41 mai

le Pulega o Uafu ma Taulaga.

e) I le va o Aperaama Faapale ma Pulega o Uafu ma Taulaga

Sa fa‟atoai atu se talosaga a Aperaamo Faapale i le Matagaluega o Alamanuia ma Leipa e

fa‟asaga i le Pulega o Uafu ma Taulaga e tusa ai ma le vaitaimi na fa‟amālōlō lē tumau ai ia e le

Pulega o Uafu ma Taulaga ma tu‟uina ai ia i lalo i se avanoa maualalo ma tu‟uina ai fo‟ii lalo ma

lona totogi. O lenei mataupu, sa tu‟uina atu i Malu o le Malo mo ā latou su‟esu‟ega ma na

talosagaina e le Pulega le toe tu‟uina mai tua o lenei mataupu mai le Fa‟amasinoga ona o le lē

lava o mau e fa‟amaonia ai le solitulafono a Aperaamo.O le aofaiga o lo‟o talosagaina e

Aperaamo e $74,501.70. O vaega tupe ia, e tusa ai ma fa‟amaumauga a le Matagaluega o

Alamanuia ma Leipa, sa tatau ona mauaina e Apreaamo mai lona totogi, pe ana lē fa‟amālōlō

lē tumau o ia mai le avanoa sa galue ai fa‟apea le tu‟uina i lalo o lona totogi.

27. Fa'amaoniga/Taliaina o Tala o Tupe

O nei Tala o Tupe sa fa'amaonia ma ioeina e le Komiti Fa'atonu ma ua fa'atagaina ona avatu

pe fa'asalalau i le aso 18Mati 2015.