CHÖÔNG 4 QUYEÁT ÑÒNH QUAÛN

TRÒ I. KHAÙI NIEÄM QUYEÁT ÑÒNH QUAÛN

TRÒII. PHAÂN LOAÏI QUYEÁT ÑÒNH QUAÛN

TRÒIII. CHÖÙC NAÊNG VAØ YEÂU CAÀU ÑOÁI

VÔÙI QÑQTIV. QUAÙ TRÌNH RA QUYEÁT ÑÒNHV. THÖÏC THI QUYEÁT ÑÒNHVI. NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ CUÛA QÑQT

I. KHAÙI NIEÄM QÑQT

Quyeát ñònh quaûn trò laø haønh vi saùng taïo cuaû nhaø quaûn trò nhaèm ñònh ra nhöõng ñöôøng loái vaø tính chaát hoaït ñoäng cuaû moät ñoái töôïng (toå chöùc) nhaèm giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà naûy sinh vaø ñaõ chín muoài, treân cô sôû phaân tích caùc qui luaät khaùch quan ñang vaän ñoäng, chi phoái ñoái töôïng vaø treân khaû naêng thöïc hieän cuaû ñoái töôïng (toå chöùc)

1. Chæ coù nhaø quaûn trò môùi ñöôïc ñeà ra QÑQT

2. QÑQT ñöôïc ñeà ra khi vaán ñeà ñaõ chín

3. Ra QÑQT lieân quan ñeán vaán ñeà thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin

4. Quaù trình ra QÑQT mang tính khoa hoïc vaø tính ngheä thuaät

II . PHAÂN LOAÏIII . PHAÂN LOAÏI QÑQT QÑQT

• 1. Theo tính chaát cuûa vaán ñeà ra quyeát ñònh

Quyeát ñònh chieán löôïc Quyeát ñònh chieán thuaät Quyeát ñònh taùc nghieäp • 2. Theo thôøi gian thöïc hieän Quyeát ñònh daøi haïn Quyeát ñònh trung haïn Quyeát ñònh ngaén haïn

• 3 Theo phaïm vi thöïc hieän Quyeát ñònh toaøn cuïc Quyeát ñònh boä phaän• 4 Theo chöùc naêng quaûn trò Quyeát ñònh keá hoaïch Quyeát ñònh veà toå chöùc Quyeát ñònh ñieàu haønh Quyeát ñònh veà kieåm tra • 5 Theo phöông thöùc soaïn thaûo Caùc quyeát ñònh ñöôïc laäp trình

tröôùc Caùc quyeát ñònh khoâng laäp trình

III. CHÖÙC NAÊNG VAØ YEÂU CAÀU CHÖÙC NAÊNG VAØ YEÂU CAÀU CUAÛ QUYEÁT ÑÒNH QUAÛN TRÒCUAÛ QUYEÁT ÑÒNH QUAÛN TRÒ

1. Caùc chöùc naêng cuaû quyeát ñònh quaûn trò

Chöùc naêng Ñònh höôùng Chöùc naêng Baûo ñaûm Chöùc naêng Phoái hôïp Chöùc naêng Cöôõng böùc (baét buoäc)

• 2. Caùc yeâu caàu ñoái vôùi quyeát ñònh quaûn trò

Caên cöù khoa hoïc Tính thoáng nhaát Tính thaåm quyeàn Phaûi coù ñoái töôïng cuï theå Tính thôøi gian Tính hình thöùc

Môi trường làm quyết định Môi trường làm quyết định

IV. QUÁ TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH IV. QUÁ TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

9

Nhaän ra vaø xaùc ñònh tình huoáng

Xaây döïng tieâu chuaån ñaùnh giaù

Tìm kieám caùc phöông aùn

Ñaùnh giaù caùc phöông aùn

Choïn phöông aùn toái öu

Ra quyeát ñònh

Nhận biết môi trường bên trong và bên ngoài tổ chức_Truy tìm “bệnh” nguyên nhân của “bệnh”_Liên kết giữa thực trạng hiện tại và kỳ vọng trong tương lai

Tiêu chuẩn của quyết định phải đảm bảo tính định lượng, dễ hiểu, dễ đánh giá và thực tế.

Liệt kê các giải pháp có thể giải quyết vấn đề một cách thành công

Đánh giá điểm mạnh và điểm yếu của mỗi phương ánĐánh giá so với tiêu chuẩn đã xác định.

Cần tính đến các khía cạnh đạo đức, pháp lý, kinh tế và thực tế =>hiệu quả tối ưu.

Chuyển quyết định đến những người liên quanLàm cho mọi người cam kết thực hiện

Quản trị học

KHÓ KHĂN CỦA QUÁ TRÌNH RA QĐKHÓ KHĂN CỦA QUÁ TRÌNH RA QĐ

10

Quản trị học

Nhaän ra vaø xaùc ñònh tình huoáng

Xaây döïng tieâu chuaån ñaùnh giaù

Tìm kieám caùc phöông aùn

Ñaùnh giaù caùc phöông aùn

Choïn phöông aùn toái öu

Ra quyeát ñònh

Thiếu thông tin -> Xác định sai vấn đề và nguyên nhân vấn đề.

Vấn đề phức tạp, chưa từng xảy ra thì khó tìm ra được các tiêu chuẩn phù hợp

Hạn chế về thời gian và chi phí là trở ngại lớn đối với bước này, đặc biệt là đối với vấn đề có tính cấp bách.

Hạn chế về kinh nghiệm, khả năng xét đoán thường dẫn đến các nhận định sai làm của nhà quản trị

Thực hiện ko tốt các bước trên sẽ làm cho giải pháp được chọn không hiệu quảTriển khai các nội dung đến cá nhân, nhóm thực hiện không rõ ràng, gay hiểu lầm, chưa hiểu rõ nhiệm vụ để có thái độ thực hiện đúng đắn.Giới hạn về thời gian, kinh phí…

Coù caùch naøo laø toát nhaát Coù caùch naøo laø toát nhaát ñeå ra ñeå ra

quyeát ñònh?quyeát ñònh?

• Töï quyeát ñònh , khoâng tham khaûo yù kieán baát kyø ai

• Yeâu caàu bieåu quyeát ñeå choïn löïa quyeát ñònh

• Tham khaûo yù kieán cuûa moät soá ngöôøi nhöng vaãn giöõ quyeàn quyeát ñònh

• …

•3. Caùc moâ hình ra quyeát ñònh

1.Quyeát ñònh caù nhaân2.Quyeát ñònh coù tham vaán3.Quyeát ñònh taäp theå.

Quyết định có tham vấn

Quyết định cá nhân

Quyết định tập thể

RA QUYẾT ĐỊNH

CÁC MÔ HÌNH RA QUYẾT ĐỊNHCÁC MÔ HÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

Mô hình 1: Nhà quản trị độc lập ra quyết định

CÁC MÔ HÌNH RA QUYẾT ĐỊNHCÁC MÔ HÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

Mô hình 2: Nhà quản trị đề nghị cấp dưới cung cấp thông tin,sau đó độc lập ra quyết định

Mô hình 3: Nhà quản trị trao đổi riêng lẻ với cấp dưới có liên quan để lắng nghe ý kiến và đề nghị của họ, sau đó ra quyết định

CÁC MÔ HÌNH RA QUYẾT ĐỊNHCÁC MÔ HÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

Mô hình 4: Nhà quản trị trao đổi với cấp dưới có liên quan để lắng nghe ý kiến và đề nghị chung của họ, sau đó ra quyết định

CÁC MÔ HÌNH RA QUYẾT ĐỊNHCÁC MÔ HÌNH RA QUYẾT ĐỊNH

Mô hình 5: Nhà quản trị bàn bạc với tập thể, lấy ý kiến quyết định dựa trên ý kiến đa số

CAÙC PHONG CAÙCH RA QUYEÁT CAÙC PHONG CAÙCH RA QUYEÁT ÑÒNHÑÒNH

Caùc phong caùch ra quyeát ñònh

Noäi dung

Nhaø quaûn trò ñoäc laäp ra quyeát ñònh.Moâ hình 1

Moâ hình 2

Moâ hình 3

Moâ hình 4

Nhaø quaûn trò ñeà nghò caáp döôùi cung caáp caùc thoâng tin, sau ñoù ñoäc laäp ñöa ra quyeát ñònh.

Nhaø quaûn trò trao ñoåi rieâng leû vôùi caáp döôùi coù lieân quan ñeå laéng nghe yù kieán & ñeà nghò cuûa hoï, sau ñoù ra quyeát ñònh

Nhaø quaûn trò trao ñoåi vôùi caáp döôùi coù lieân quan ñeå laáy yù kieán & ñeà nghò chung cuûa hoï, sau ñoù ra quyeát ñònhMoâ hình 5Nhaø quaûn trò baøn baïc vôùi taäp theå, laáy yù kieán vaø

quyeát ñònh döïa treân yù kieán ña soá

LÖÏA CHOÏN PHONG CAÙCH RA LÖÏA CHOÏN PHONG CAÙCH RA QUYEÁT ÑÒNHQUYEÁT ÑÒNH

Caàn phaûi traû lôøi caùc caâu hoûi sau

1. Vaán ñeà ra quyeát ñònh coù caáp baùch hay khoâng ?

2. Chuùng ta coù ñuû thoâng tin ?3. Coù theå töï giaûi quyeát vaán

ñeà hay chöa ?4. Vaán ñeà ñaõ ñöôïc hieåu thaáu

ñaùo chöa ?5. Söï chaáp thuaän cuûa taäp

theå coù thuaän lôïi cho söï thaønh coâng cuûa quyeát ñònh hay khoâng ?

VÍ DỤVÍ DỤ

Anh Hoàng văn Nam là trưởng bộ phận sản xuất một công ty sản xuất sơn. Thời gian gần đây sản phẩm sản xuất thường gặp sự cố về chất lượng, hàng sản xuất ra thường bị lỗi và không qua được kiểm tra QC. Anh Nam và các nhân viên sản xuất phải mất nhiều thời gian điều chỉnh những lô sản phẩm bị lỗi dẫn đến tiến độ cung cấp không đáp ứng được nhu cầu của khách hàng. Quy trình sản xuất cơ bản của nhà máy sơn là nạp nguyên liệu tự động, nạp nguyên liệu bằng tay và vận hành hệ thống khuấy.Ban giám đốc yêu cầu anh Nam phải đưa ra các quyết định cải thiện chất lượng sản phẩm trong thời gian sớm nhất để đảm bảo tiến độ cung cấp sản phẩm cho khách hàng

1. Vấn đề này có cấp bách không? Có, ban lãnh đạo yêu cầu phải giải quyết vấn đề càng sớm càng tốt2. Anh Nam đã có đủ thông tin để giải quyết? Chưa. Hiện tượng sản phẩm lỗi đã xảy ra nhiều trong thời gian gần đây nhưng chưa xử lý được3. Anh Nam có thể tự mình giải quyết vấn đề? Không. Quy trình sản xuất có liên quan đến nguyên liệu, thiết bị và con người. Nguyên liệu và thiết bị thuộc phòng ban khác quản lý nên anh Nam cần sự hợp tác của các bộ phận liên quan4. Vấn đề đã được hiểu thấu đáo chưa? Chưa. Các nguyên nhân gây nên vấn đề vẫn chưa được hoàn toàn làm rõ

5. Sự chấp thuận của tập thể có thuận lợi cho sự thành công của quyết định hay không. Có. Vì nguyên nhân gây ra sự cố có thể liên quan đến các bộ phận khác nhau nên cần sự cam kết phối hợp khắc phục của nhân viên các bộ phậnSau khi xem xét vấn đề - anh Nam tiến hành tham vấn với các bộ phận liên quan để xác định nguyên nhân- Anh Nam đã làm việc với trưởng bộ phận LAB để rà soát chất lượng nguyên liệu- Anh Nam làm việc với trưởng phận kỹ thuật nhà máy rà soát độ chính xác của hệ thống nạp nguyên liệu- Anh Nam làm việc với các giám sát sản xuất để rà soát lại kỹ năng nạp liệu bằng tay

Các giải pháp để khắc phục sự cố chất lượng như sau:- Nâng tiêu chuẩn chất lượng đầu vào của nguyên liệu. - Khắc phục nhiễu tín hiệu của hệ thống nạp liệu tự động. -Đào tạo lại nhân viên vận hànhSố liệu sản xuất một tháng sau đó cho thấy chất lượng sản phẩm đã được cải thiện Các mẻ sản phẩm luôn đạt yêu cầu ngay sau khi sản xuất.Thành công trong quyết định trên nhờ việc anh Nam đã vận dụng các mô hình một cách linh hoạt và hợp lý

4. Caùc coâng cuï hoã trôï vieäc ra 4. Caùc coâng cuï hoã trôï vieäc ra quyeát ñònhquyeát ñònh

• Coâng cuï ñònh löôïng : söû duïng caùc phöông phaùp löôïng hoaù vaø moâ hình toaùn hoïc.

• Coâng cuï ñònh tính : döïa vaøo phaân tích logic vaø suy luaän

• Phaân tích 5 Why’s • Phöông phaùp ñoäng naõo• Sô ñoà xöông caù• Baûng moâ taû vaán ñeà• Phaân tích SWOT (cuûa DN vaø cuûa

ÑTCT)

BAÛNG MOÂ TAÛ VAÁN ÑEÀBAÛNG MOÂ TAÛ VAÁN ÑEÀ 1. Moâ taû ngaén goïn vaán ñeà:

2. Noù ñaõ gaây ra aûnh höôûng gì ?

3. Vaán ñeà xaûy ra ôû ñaâu ?

4. Laàn ñaàu tieân noù ñöôïc phaùt hieän ra laø khi naøo ?

5. Coù gì ñaëc bieät trong vaán ñeà naøy khoâng ?

PHÖÔNG PHAÙP 5 WHYsPHÖÔNG PHAÙP 5 WHYs

Vaán ñeà: Doanh soá giaûm

Nhaân vieân baùn haøng thieáu kyõ naêng baùn haøng hieäu quaû

Thieáu söï ña daïng veà chuûng loaïi, kieåu daùng saûn phaåm

Ñoái thuû caïnh tranh giaûm giaù baùn, khuyeán maõi ñaëc bieät

Thieáu chöông trình quaûng caùo vaø khuyeán maõiThieáu chöông trình quaûng caùo vaø khuyeán maõi

Chaát löôïng saûn phaåm khoâng toát

TAÏI SAO?

TAÏI SAO?

TAÏI SAO ?

TAÏI SAO?

TAÏI SAO?

PHÖÔNG PHAÙP ÑOÄNG PHÖÔNG PHAÙP ÑOÄNG NAÕONAÕO

( Brainstorming )( Brainstorming )

• Ñoäng naõo laø moät coâng cuï höõu ích giuùp giaûi quyeát vaán ñeà toát hôn treân cô sôû taäp trung tö duy vaø tham gia yù kieán ñeå tìm kieám yù töôûng saùng taïo

• Coù 2 giai ñoaïn :Giai ñoaïn ñaàu ôû phaïm vi roäng, chæ neâu yù kieán , khoâng pheâ phaùn , haõy saùng taïo.Giai ñoaïn sau phaân tích coù pheâ phaùn vaø taäp trung cao hôn.

Coù theå thöïc hieän Brainstorming caù nhaân

Chuaån bò nhöõng vaät duïng Chuaån bò nhöõng vaät duïng caàn thieát cho buoåi caàn thieát cho buoåi

brainstormingbrainstorming

• Phoøng hoïp roäng , thoaùng , coù khung caûnh ñeïp ñeå kích thích töôûng töôïng vaø saùng taïo

• Giaáy , vieát …ñeå caùc thaønh vieân tham döï ghi laïi dieãn bieán suy nghó cuûa mình vaø ngöôøi khaùc

• Baûng vieát lôùn ñeå ghi laïi nhöõng yù töôûng baát chôït

SÔ ÑOÀ XÖÔNG CAÙ SÔ ÑOÀ XÖÔNG CAÙ

Moâi tröôøng laøm vieäc(baàu khoâng khí taâm lyù)

Coâng vieäc

Moái quan heävôùi nhaø quaûn trò

Cô hoäi phaùt trieån Thu nhaäp

Ñieàu kieän laøm vieäc

Tæ leä nhaân vieângioûi thoâi vieäc cao

IV. NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ CUÛA QUAÙ TRÌNH RA QUYEÁT ÑÒNH

•1. Naâng cao trình ñoä cuûa nhaø quaûn trò

1.Kinh nghieäm2.Khaû naêng xeùt ñoaùn3.Tính saùng taïo4.Khaû naêng ñònh löôïng2. Caùc trôï giuùp khi ra quyeát

ñònhTaïo cô cheá phaûn bieänTham vaán ña nguyeânChaát vaán bieän chöùng

IV. NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ CUÛA QUAÙ TRÌNH RA QUYEÁT ÑÒNH

3 . Toå chöùc toát quaù trình thöïc hieän QÑ

•Trieån khai toát•Baûo ñaûm thoâng tin•Baûo ñaûm nguoàn löïc•Toå chöùc toång keát ruùt kinh

nghieäm

THÖÏC THI QUYEÁT ÑÒNHLeân keá hoaïch thöïc thi

- Laøm gì ?- Khi naøo vaø theo trình töï naøo ?- Laøm trong bao laâu ?- Ai laøm vaø laøm nhö theá naøo ?

Löôøng tröôùc caùc ruûi ro vaø khoù khaênThoâng baùo quyeát ñònh

- Noùi cho ai, khi naøo, vaø nhö theá naøo ?

Toå chöùc thöïc thi QÑKieåm tra vieäc thöïc thi QÑÑaùnh giaù keát quaû thöïc thi

Neáu laøm laïi, lieäu mình coù ñöa ra quyeát ñònh nhö vaäy nöõa khoâng ?

• Câu hỏi ôn tập chương

1. Phân tích tính khoa học và tính nghệ thuật thể hiện trong quá trình ra quyết định quản trị

2. Vì sao quá trình ra QĐ phải đáp ứng các yêu cầu đối với QĐQT? Các chức năng của QĐQT?

3. Ví dụ minh họa các bước của quá trình ra QĐQT.

4. Việc nghiên cứu các mô hình ra quyết định giúp ích gì cho các nhà quản trị?

5. Những khó khăn thường gặp trong quá trình ra quyết định là gì?

• Bài tập tình huống

Baøi taäp tình huoáng thaûo luaän nhoùmXe vöøa ñoã tröôùc coång coâng ty, giaùm ñoác Leâ Minh Trung hoái haû vaøo phoøng laøm vieäc, anh döï ñònh kieåm tra email roài veà. Sau chuyeán ñi khaûo saùt thò tröôøng mieàn Taây cho saûn phaåm coàn khoâ, anh raát haùo höùc. Theá nhöng moïi nieàm vui döôøng nhö tan bieán maát. Treân baøn laøm vieäc cuûa anh coù thö xin nghæ vieäc vaø nghæ pheùp 1 tuaàn cuûa Quoác Haûi – caäu nhaân vieân gioûi cuûa coâng ty ñaõ cuøng anh nghieân cöùu ra saûn phaåm môùi naøy.Anh ñaõ cuøng Haûi daøy coâng nghieân cöùu, tìm toøi boå xung theâm moät soá hoaù chaát giuùp coàn khoâ taïo ra nhieàu nhieät löôïng hôn maø giaù thaønh reû hôn. Neáu thaønh coâng, saûn phaåm cuûa anh khoâng nhöõng seõ coù maët ôû khaép caùc nhaø haøng sang troïng maø coøn ñöôïc duøng ôû khaép caùc quaùn bình daân khaùc. Vaø theá laø anh ñaõ doác heát voán vaø theá chaáp nhaø, ñaàu tö cho saûn phaåm môùi naøy…

• Hôn ai heát anh hieåu Haûi. Caâu ta laø ngöôøi hieàn laønh deã dao ñoäng. Boá meï maát sôùm neân Haûi phaûi nuoâi 3 ñöùa em. Ñoù coù theå laø lyù do maø ñoái thuû duï anh ta veà vôùi möùc löông cao hôn?! Maáy ngaøy tröôùc thaùi ñoä cuûa Haûi khang khaùc. Haûi ghi cheùp gì ñoù raát caån thaän. Coù laàn anh ñaõ baét gaëp Haûi thì thaàm treân ñieän thoaïi, heïn gaëp ai ñaâu ñoù…

• Trung goïi ñieän thoaïi cho Haûi. oø í e … nhö vaäy laø ñaõ roõ, caäu ta muoán traùnh maët.

• Caâu hoûi• 1. Haõy hình dung nhöõng ruûi ro maø giaùm ñoác

coù theå găp phaûi trong tình huoáng naøy?• 2. Giaùm ñoác Trung neân laøm gì? • 3. Ñeå giư Haûi ôû laïi coâng ty, neân thuyeát phuïc

anh băng cách nào?