10
:E: T A TRADOTTIDA FRAMMENTI ;'C, BIRIOPO ., GIULIO IGNAZIO MONTANAIU. 11" i...' t', "! . ,i) Rd •.. r... 160A. - AUtlqu10reshuIIlil 0lluscuh {·dllores, quos. ·Monttull'it'Htlf seqtu- '; " -""'!' c ': ' . In tenui V I It fl.oDlDle"I;, fo ora a fll- l'ono p'l'ima stampaLi in Napoli. in una bellissirna c(lizi- Olle, c di mollc aunolazioni. ,c f.'wile Bin tore) o';a Ime,uaddl' pt;l'- tlai PUIJiri trovali non se ne ha. alcullo jlHlizlu. "rcnlaro)J.o 'i' dOHissill1i Ellitol'i NI.'polctani COil lUoll.. cl'udizione d'intla{pu'c' cui si' potessc.ro e duI semso che dai,metlcsimi si ,)l'UC, p,eusal'0llo· potcl'si .18.1'c it C. pocl.a viRso a) tClnlii .11' Aug:usLo, iI I) Cl: alcune .. parole tli net-a ol''''Gomenlar ,.8] IHlI>, . cll(' scriV"csse un pocmn, e vi. lc ffucITe tU e di··.Anto:nio. 10 mi tCl'l'G hen Iontano dal j·ontl'ntldiJ'ca,d;couna:senttmzll. d;l(a 'da p;illdid ta.nto Btl!)icnf.i, e llppl'Ovata: da.tutti i modern.i. cl'u(llti; nnzi. con lJuclla che ,aYcl;'< si ptlO in 81 faUc eose, 111fel'mCro, io plIi'e clle sOilo .. dtJ;:. Ib.hirio . . PCl'O cbe eostul abbi.n a. allt.() "iwda dt cIuesto. nOlHc, da. .V cscovo Cnrtag-mcsc J') e dl em C' 'fcrso: Abstemiunt tem:ulenta fugit :if .,.",-,,-,;., : 1<;'1,>., :.;J:;-," :.;:.. ',;\i. . '.' 156 LEMlYIS, niit SOLElYNIS. lIIud, Ph,,";;s subiU>l!ie"e ,·e!l"i." jh:mahit lecl;onem, I. Episl. 1. 19; Et milli "es, non. rebus, subiuJlgere C01WI'-, pro et lud, pe,odttl flatlt brevis anguis, luccm ex "Cl'S. lilt. H. Sat. 8. Canitlia afflasset peior serpenUbus ",Jli'is. Dc Horus 1.' !loc"ienus,. sI qlw1 ms an-mull afflave1"1.t, etunu SUte m01'SU H. 57_ a/flatlt SltO. AclinnUB IIIS[. omm. n. Plm., 11. N. V n., 21. Solm. c. 40. })<tusfin. IX. 28. IIomiliem, ut illsequentls vipel'ue impe- flet:lilwret, in a'rborem _ qtutndam. ,ce,lcri fuga Se ceplsse, ',1.tUJ pallia -post veni..,sel -viper((" ve""eil:wn fI/'bori "!Ilasse, et vivel'c r"). S.' lIiel'o- ill })e,ut•. .tuus ,Iilil Ut atque seJ,pens flatu lUluJ'etts.' . Fl'agrr:,cntum ]lOC sCl'ij)tlll"ac omnium autic[llissinunn (ccrte nnte _ Titum .anuo 79: .l[nO IIcrculunulU aV CSCVl Cl'uptiQ,oilms Obl'UtUU1 tnit), ob orlllOr,:rapl,iam ct calliC'l·nplliam,.,;in sui ,couside. ratiollcm ac admil'ationcm cxcitahit alioscl'U(litos "jros, qui coufcl'1'C illud potcrunt cum celcb,cl'l'iniis mss. Li,'ii, Vil'{}'ilii ac Terentii, ,aliisque Jmiusmodi;. '.et canones hule cum iam, nolis cOllfel'cndos. Hvc' l.mum adhue l)Uuctn in mcdio ct intcr VOces ,singulas.' ct, ill fiue VCl'suum coIlocata; quod novum. *) ITOM, Ar.ollini5 haec sunt: ;; .. hl.l.!ct., CcVf[J tftxc, "wjJ' if'ovc n1 i]r1td- 'HP hWToiJ Prnetfj:l'6ltdO basilisd adOalu cf. Bochllrti, Hieroz.oic, Part. lIt Lih. III. cap. 9. Tom. lIl. 1" 184. 8gq,ed. Kr. ,.. .z.) haec sunt: t1JndTOt c(,wvO'cc" of. If" W'" ly 0Qw-'ii nJ XOUg EXI'I" 7l"OWUO'I1-' at ell;at. ltp1J 'QE «UXO,g etnof/l'cVYOl-'Tft of//o/v :):rti TOP flEP lat n ((,vmJqrt,uEf:V .O't gxw. 7/). ... .{}O' IhconvEii(fr'(t. nqog ,XO Qtpuqov ·'Coil :lo,V} , QiJ ,qll En 'I.·oP (Cp;refU1COV. Kr.j, I -

Que~ti c11:~i ;:~I>licarc, Frammenti.pdf · 158 I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di)

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Que~ti c11:~i ;:~I>licarc, Frammenti.pdf · 158 I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di)

:E: T ATRADOTTIDA

FRAMMENTI;'C,

BIRIOPO

.,GIULIO IGNAZIO MONTANAIU.

11"i...'

t',

"!

. ,i) VOCll~ .1l~ti~al:Hm iUleI'P!etil~io Rd Chlllc~~l~\in •..r...uga.~~I~i,160A. - AUtlqu10reshuIIlil 0lluscuh {·dllores, quos. ·Monttull'it'Htlf seqtu-

'; '~ '~ "

-""'!' c': ' . .-":,-~'

In tenui labor~:~'!:'t.:".~,,~'.~::,,-"

V I It ~ ~L;lu.;:·~;"~:7:~?";~:·

Que~ti fl.oDlDle"I;, c11:~"i fo ora a ;:"~I>licarc, fll­l'ono p'l'ima stampaLi in Napoli. in una bellissirna c(lizi­Olle, c f.'.orr~datl di mollc H~iS(~l"vazioni'~(~.-:di,.()PPol'tuncaunolazioni. ~,N~~:'1 ,c f.'wile CO~;il scoP~·,1~~f~Mt~.l;l.e Bin p.UI.~tore) o';a q~lt\1 Ime,uaddl' nHlicJlit,B,~,a'p~~Bsel'o, pt;l'­chi~ tlai PUIJiri trovali mll.l(~OIH~i ne&,li~',scaa~~{.Er(~HllltlclI.sinon se ne ha. alcullo jlHlizlu. "rcnlaro)J.o 'i' dOHissill1iEllitol'i NI.'polctani COil lUoll.. cl'udizione d'intla{pu'c' cuisi' potessc.ro "aU:dhuil'l~; e duI semso che dai,metlcsimi si

,)l'UC, p,eusal'0llo· potcl'si .18.1'c it C. ~\.ahil'io, pocl.a viRsoa) tClnlii .11' Aug:usLo, iI CJu:,ll~, I)Cl: alcune ..parole tli S(~­net-a ol''''Gomenlar ,.8] IHlI>, . cll(' scriV"csse un pocmn, e vi.,tr.lll,(I~SSC lc ffucITe tU (~lcoj)<dl'll e di··.Anto:nio. 10 mitCl'l'G hen Iontano dal j·ontl'ntldiJ'ca,d;couna:senttmzll. d;l(a'da p;illdid ta.nto Btl!)icnf.i, e llppl'Ovata: da.tutti i modern.i.cl'u(llti; nnzi. con lJuclla SiClll'c~zza,. che ,aYcl;'< si ptlO in81 faUc eose, 111fel'mCro, io plIi'e clle sOilo ..dtJ;:. Ib.hirio ..Pt~USO PCl'O cbe eostul abbi.n a. ,distint'o'~h~,tlaU' allt.()"iwda dt cIuesto. nOlHc, deOt'I~IlI:l). da. .t:uJg'e.~~.Plultt~ia(l{~

. V cscovo Cnrtag-mcsc J') e dl em C' rlp,~r~!~!!Iul'l 'fcrso:

Abstemiunt tem:ulenta fugit .nlec'ettitia'·n:o.~u~Jl,; :if.,.",-,,-,;.,

:1<;'1,>.,:.;J:;-,":.;:....!~',;\i.. '.'

156

LEMlYIS, niit SOLElYNIS. lIIud, Ph,,";;s subiU>l!ie"e,·e!l"i." jh:mahit lecl;onem, I. Episl. 1. 19; Et milli "es,non. 1Ue~ rebus, subiuJlgere C01WI'-, pro su~mittel'e: et iI~lud, pe,odttl flatlt brevis anguis, luccm ~u;dpiet ex "Cl'S.

lilt. H. Sat. 8. Canitlia afflasset peior serpenUbus ",Jli'is.Dc I",~ilisc~ Horus Hier.o~J. ~. 1.' !loc"ienus,. sI ~li~dqlw1ms an-mull afflave1"1.t, etunu SUte m01'SU 'int~l'untt.]~~ H. 57_ .dcce(~entes~ a/flatlt SltO. l}eJ'imit.'~1'-" AclinnUBIIIS[. omm. n. ~. Plm., 11. N. V n., 21. Solm. c. 40.})<tusfin. IX. 28. IIomiliem, ut illsequentls vipel'ue impe­tltn~ flet:lilwret, in a'rborem _qtutndam. ,ce,lcri fuga Se re~ceplsse, ',1.tUJ ~'-cum. pallia -post veni..,sel -viper((" ve""eil:wnfI/'bori "!Ilasse, et ltQmb~em vivel'c tlesiiss(~ r"). S.' lIiel'o­~Iymus. ill .v~~s~olle})e,ut•. VnI..1~:, ,~tJt;:I!w;t01" .tuus ,IililUt solltu(lute.ma9~"aatque te1"1'lbtl~~It~ \lJ!1.f!:,~e1·.a,t seJ,pensflatu lUluJ'etts.' . "~'>-"

Fl'agrr:,cntum ]lOC sCl'ij)tlll"ac omnium autic[llissinunn(ccrte nnte _Titum Impcra~ol:cm~.anuo 79: a~l'ae ~lIlgltris,.l[nO IIcrculunulU a V CSCVl 1{~nlh8 Cl'uptiQ,oilms Obl'UtUU1tnit), ob orlllOr,:rapl,iam ct calliC'l·nplliam,.,;in sui ,couside.ratiollcm ac admil'ationcm cxcitahit alioscl'U(litos "jros,qui coufcl'1'C illud potcrunt cum celcb,cl'l'iniis mss. Li,'ii,Vil'{}'ilii ac Terentii, ,aliisque Jmiusmodi;. '.et canones huleerucr~ cum iam, nolis cOllfel'cndos. Hvc' l.mum adhueoIH~ervcs, l)Uuctn in mcdio ct intcr VOces ,singulas.' ct, illfiue VCl'suum coIlocata; quod novum.

*) Grllec~ ITOM, Ar.ollini5 haec sunt: ;; (r{Yo,·tf<pitW}'i(Rr1i~O;rpv ..G~t1«y hl.l.!ct., '71lWT~ CcVf[J tftxc, :X~~ "wjJ' c{~zEiY a)lIiift.E~~t::if'ovc n1i]r1td­COJ-'Ta~ 'HP hWToiJ (pV(f~!-Lan"f/1OPEIJEl., Prnetfj:l'6ltdO blo~·tifel'o basilisdadOalu cf. Bochllrti, Hieroz.oic, Part. lIt Lih. III. cap. 9. Tom. lIl. 1"184. 8gq,ed. Ros~llfu~ellel;. Kr. ,..

.z.) G'r~ecll ~8u~~~;ae haec sunt: t1JndTOt :l(a~ ,&:ilQQQ~ c(,wvO'cc" of.If" cI~ot:l-'f)~Of, W'" ly 'C~ 0Qw-'ii nJ cl~oIY{y"I~ (~rQI,ro!{l/ou) XOUg EXI'I"7l"OWUO'I1-' at ell;at. ltp1J 'QE ;t1-'/f~w"OY tJ'~fJ-' «UXO,g etnof/l'cVYOl-'Tft of//o/vE7.f.W~· :):rti TOP flEP lat n ((,vmJqrt,uEf:V utVUf!0)l~': ~~y' .O't gxw. (J~ 7/). ....{}O' n(juQo~, IhconvEii(fr'(t. nqog ,XO Qtpuqov ·'Coil :lo,V} , ~m~ QiJ ,qll En'I.·oP (Cp;refU1COV. Kr.j, I -

-----------~

Page 2: Que~ti c11:~i ;:~I>licarc, Frammenti.pdf · 158 I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di)

158

I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di) JUt e11. vctlcl'e, ~Jw FlIJ.ge~I:IO ctla delle sabre:; c Seneca,OviM

dlO, Vell~Jo, Qumtill.no parlano d'un poet. el';co.: se­co~da I){H n VCI'S'O stcsso che non e di JHlona 'tcm.pcl;a,c dove ullche al Vossio f..1.ecva mCl'aviglia h'ov:u' bl'e~'c

JIt scconda sillaLa di abstemittnt-, che Ovidio cd Oraziof:umo lunga.~

J7itUl fugit, gaudetque nte1"is abstemi'Us 'I.lnilis :1).

Si ffrde: in metlio positorunt abs.temius !wl'b'is,, ? •• ')lVtS et urtlca .....,,,, ," .. , ..

Vegrrcndq .,P~t} .:,'cl.lC~~il~ :yossio s!e~~~:J ~:_I\o~ I S~~? ~ ]!l'CSOdill UlcdeslmOi' c1ublho, ,ma -afferma'el~e 'uti: alcUilt ltb!"! 01'11si leC'l~e.. Rubl·ius~ come appnnto nelI'-cfliziouc d~ meconsul!u(u, ora R1ttiliu~, sccondodl(~ alcl1ui 11I'ctcudonodl!VCl'SI (~o~rcgC'erc" ~u s~no c~nfe.~nato nel' opiniOlwm.la che :~llano due dlvel'sl }lOch. J:r.. ,vero che clr1i sorr~{j'ump;e (It non conosccre questo Ruhl'10", e die uiun 8n~

two l'ico~·ch~.le satire di Rutilio; ma llOtre})]}c e~sel'e' uv~

v~~mltoJ, che,. es~en?o versi (li ~illn .eont.od,eo,me pure,-unIUO :~1 nb~l~',~dah 0 ,conscl'vab, c sm ~p""'IJ"e pedto collu',opeN~ tl:lI?~~:dello autorc...E qu~ndop'Jl'c, si'pr~lenda·cllC, 81 nb'Ha ,'~ !cgr,e:.:e ~{~})ll'.tO, ~IU IHn'~ -lwlcl'sl l'1SPOU­-d.(?'e c~H~'~da~_~~anhcl~l Si fa 1;lleUZlOll? (h.~u~ "nUl'i. Uuhi­;1'11 pOSlCl'lOl'l" I qunh forse lm'ono ]JJ)ertf"~l_qucJJa h'cn­-le. l lJillio, ad esempio, nelle slodc ncitdWdi :"noiriinit onnnhi~·io mcdic:o: Alvum',eiiatn si$tit P(J'tli~,~'fa,Rabiriu:;;8~ribit, et n.iel1,$es' ,~ieU1; M.rzi~t.I~ 6) .1'111<1. di " .. lIahi­{l'l~ .·(a)n?8Q~fte«nere',solf~·DonllZlauo•. 'E non pOll'ch1c'crrh, esscre' :etie quel lhedlco avessc a modo cl. riceH(~

jdcltali que' ·vcrs! degni di dimcuth~;mza.1 'llicol'dundomi:poi ?':~ve~' I.etti)" neIIe qu~slioni accadeJnie~c,di Ciccl'onr..,:'llabl,ru. smulca esse, qUl, nulla' arte adlnlntll,; tle 1'ebu,s

,,;~;,\ ,

tm', Fu!genilllllt_ PlmtcinrIem, gt'lunm!lticllDl et ~~~gl'lllJllHnl cuius"Expos(tw Ber1ll0nU1Il alltiquorum ml Clllllddill1U grainmaticum ;11.;;" it­-'~'Ji/l1onii~1 eomplul'ihu8 Hyginiet NOllii Marce1li ec1iHonih\'G :diecla' es'l:(:lllll. Ji'u!gentio, ar~hiepi8co~O Rl1~p~nsi.: \'61 eldl! llUilis diadpilJo, F1Jl~geIJJ'C!.:J'urmulo,-c!lll.oono (.:arih,lI,gnuensl, coufttdl$se,~videllIUl'" Jfr.

.2)·J\'TetlllH. Llb. XV. v. 323.'".. 3l l'lo.,.)lpp.Lih. I. ·ep; 12. v. 7. .:"", ..

4 D~~jsto-_l.'i..Ci8., ,Latinis. Lligduni DaLaV-G~'um,-16S1. Lib.l.[Cllp.2J,5 L,b.«~tll;;v,~II. ;cap•. 7.' . .,., , ,tl)AI lib. VII. ~i>;gr.5(> •. Q al lib. X. epig'. 71.;,.,. ' ,

15!)

mtle ocu1os lJOsill,.; "uulglO'i ,1J('1'tJ!one· 'tliS'pUttlitt?}, mi y(~n·.II(~ in IH~u8iel'o elw (111('Slo Sillirico fosse "deUo di Rahi­l'i.., pCl' iscllCl'JlO, quasi. lli UH poeta':'-d-n-,opittl.za, 0 .U PO(~,·;ta ~ra .cani, pCI' la maldieenzll; n'inefo.Le-'.,Rnbit'io pure dlt~

slIoni 10 stesso che Ilnhicmo ~ e nabi~n~o'~:~l;a Sopl'anomctli un talc cJH~ in Iluhl.lula .Jaya dilltorS"o:n- tuui (~ome

"i .ltesta Seneea,')..JH. 0'" pnresi 'v(>'«ll~ ell<; co,·to;((H:iSe uno d(~Ila i}:cnt(~ HttJ)il'i,l, 0 'ttD)ij)~t«j":\1i fI'J(~Ua, ame. bast.a cl~e SI. conv(~Un'a dH~ e'f'p~~O~~ ·,:dlVCI'Sil ,(bJPEIHco,il 'qllale 10 nou dldl'i!o ft.ssern'c': ·att.f()te dt:' v(~l'!'ii

'cb" m·. l·jp,·odneo all. pub!>li". luteo" Se,.- I. J1...lullaayes~cconcc8so che ~IOU.aul1ilSSl.': :s~a~lita' l'~pel':~ !» delSlfPHW I ..ol'(~nzo Vnlllcdlt, dq"IHssJmo 'concIlhltllllo ddBOl'{rhesi, (IeU' Anu\ti, d(~l l)n'tictll'i, avrei ilOa scol'La si­

.clIl'a alle mic l'icel'c!w 10): lUll -pCl'cllC: ·nOll d l'illltl.H(~

e1H~. nn di8~rdinato ~mmn8S() tU sch~dc,: ~ ed-jo ]10 tentli­,:to mva~o ..(h,·p~6ttU":1 .d~ntro :' tlitto::1Jb~ero-;;.~-'mi Iaseied):cOJulu'i'l'e tla!I,c>lii'da{rUU fill (1111 IIsatc,:~:r(f1>{fa~·,~ueJle :mCOl'll

, che usaI'. SI po~e8~;el'o: . A~'l'iHlo .d~u\qhe~~t8~nJ~Hilo dw,p~HltOl'e (h qucsh "I~l'Bl lu C, nalnl'IO,~:e"eJi(r.el yisse nl.tCIH])? del ~Hlon :\nlrUSf(!, Yel'rf) riccrcll'"'tlo"~di .)0;_, c JWl'-nte{~ho, U8Clrne dlSeOl'l'el'o alnlllfi eosa·'della:, 'trente Rahi-­ria; i1 (thc non t'u I')Cl' anehe faUo, cJic'"io":tni Slll,!>ia' (~Jl?ll ;,arn, sc lllal llon Hli ll!llHHlgO, diseit.ro: -a' lHiei il~{::-

'gitOl'1. _ ~, '_ , "'':;';':'Y'':!i:: .

. E }ncominciando" ,1;,:0 die Ju «~nf~~:~ihil'ill non ~'~3?ll,Ca In Romu., lHet pm'c clw eUll si"Wlerjvi<:,,(Ja. qlfaIclH~

tlUtl delJa Puu-Ita, 0 fidla Cmlll)ngna_:'Feli~e-;sc in non'Vu;' C.l'l'ato nel]' interpl'dar Ci('_none,:·~irq'lale lIdb Ol'a­zjouc in _favore (ll (~. H"hil'iu nccnsatQ :-'{li"perd lldliollt~

:cosl diec:::.41£ de,-se,'vis alienis conlra"le!Jein".Ji'abimn "(:­. ,tenlis, aut de ~ivibu.s RO)JllWi,Oj contrp:,le~tn j'm'cimu-pe,.b~ratis aut.,I,!!catis ?,tura, di~e:~.dli;.;:~~!i.~j: <emu tpntt'stulho "e. ''1labtrntS 'tQltusA jJltlwe ~_'i+.'ft.l.!Pi:lar~ vulwdatl:Camp~niae viGinitalis·:~fndul''! cuin(fli~?::aa ·'eius ]}J'l)pu/~

7) L~b. I. cap. ,2. -, _., , ,:, 8~ ,.L~b. V. ,dell: '.C01:I.l'{)"I~l's~e. -~, Ihi'!npl'tt:efal:l.onif,'qulIlH Sell/,;­en ]III1C Iibl'o prllenuatt, 1. L,l!ncllo 0l1'1l10rI ctrihiht'ul' [i7iahf'\' /""Il} lit

liber~lItl!J nomen. ~xcedtr~iJt!t, Iluilt P(/,I,;im. o'rdi1te~,-:l;ofri~iie~'q"e lanil~b'il,RfI,{ntJlltltl' 1Jot'{lr.dur~, Vld, ONllMtUH HOJluJno)!um.~li1t4'gri'1en(1l ab Helll'.l\1cyC1'O Tudci 1832. edita, p. 1,20. ';(/'1. Rac allt~m agu:lllllllntiOll(:tllios rerst:l'hlgi non J:'o(uiSlIe 'appfll'et. 1\ '., , '

9) 'BihliG!llCca epel'dita:. ~

, :JO) Si·Yean l'elogio funelnc del VaUiceUi. Ietto-da}'siW}Ql" rro{cs·-'1>-1' ])on Paolo »U1ini. RaVClUJll j t82L

Page 3: Que~ti c11:~i ;:~I>licarc, Frammenti.pdf · 158 I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di)

160

sanflul» lJericulum"non. modo Il02nines".JJed l)/rope ,-tgio·nes ·iJ'so.e concurt'erin'l, aliqulmto etiam' lati.us e.:t'citatae,

'1uam ipsitts viciuitalis nomen, ae tm'm,ini,po~tltlablmt J I) 1

. ,je~lo~chc semhra con i·agio.llc potcl'si. c9nG'eUlll'al'~ clleeglt fosse ~ampano,' 0 anZl ~?l)oletaDo, slceOJ~~ Ill. al­t1'o lU0tr~ Cl persuade l'autol'.tla dello,'.;stesso- Cicerone.

. IllfaUo ~ei."ivendo ad Attico diccva:, Domum. ]iubil'iauamNeapoli,,:quant tu iam. dimensmn et e~l:ae(lifieatam aninwlwbebas, lJI. Fon~eius emit. E in que~tn sentenza e.,'­t1'O '. pure' it clliarissimo Gaspnl'c Garatom;u) ,crilieo c1i(luella vaglia,. che ognun sa; c quilldi in,';qucs(n o{'iniou(!lllOltO pill volo~tiel'i mi acquclo. La g~~Qte Uabil'l8 perumostl't\ tli non.. essersL molto distesa, c ]'arissime 80UO Ji~

sue .lapitli, ~ g:u.~si tutt~ '~pettllnti a lib~'~; .cosicche Cl.,ccl'onc,. il ~l,18I~::,~h.b,~ ,~"..di.fcn~el;e"due::';~l qucstn: {~cnt~;non l)nrli.~' d altrl. conrpunh,. cl)(~,.,dl..l1ua, $Uln sOl'dIll mal'l­luta a C. Curio cavahere Uomauo: il che sa!':'" manifesto

:a cllillnqll~ .si facei.a a IC{H??'~ ]e tIne ol'azi(~nj i!l J'IWOJ'etli C. Rabll'lO, cd.' C. RaJHl'lo I)ostnmo.,. J1 qUI convcl'­lochhe lUosb;oaloc il quando la gClllc Ilahiria, si l'CC~BSC di:Napoli a llom:ll··ma come siauw mnllclli ill. huone nolizic,.non)lossiamo,.~tro .clJe venire in soSpetto,.che it prilllo n,.f1'3!Hantnre iJl"Roma la genic RaJ)il'ia~os~e it C.Rahh·iodie riusc1 ad,-"cs,ser Scnalol'c" e ~OUle aJTernllll'autOl'e delv

le vile d~rrl~ uom~ni i!lustl'll)Cl' is]lCl'llO.J)orlo ne'. COllviiii~ cllllO .h S~t~rlllllO,il ch~ ?"vveJU~e.nell'"aullo, dl nomu

,.. 654: Sa,lu1'lu/n .caput Rabl1'tlts qU'tdaUl';8~tator..~:p'er ,COIL·"vi'!Jia in l'ltd~briuu~,.,circltn.,ttu.lit ,); :J) ;~:~~.gpest?JtJo. .."cag'i­one che eglt .... v.~nls.!;l~. PO!;' aC,~u~alo .:~tr~!:\~a.SCl,: llliDI ,lip-

_1','CS80 d.a T~~o" ~':'?, ,isti&'Jlto,:. da:,C; '. ~C81\l''', ncmic..lluplacabilc ,10,:CWu.!' ,,:r,fer,sec SvclolUo ncUa

~ .- .-., ..11) Cap. 3~::~;l\c>'.:/' .12) Non GaratoniU8, sed TUl'nehus ml Cie. :',pl'O C. Rab'l'.' 1>01'­

allell. reo C6p. ',3. Opp. Tom, VU. p. ,324. cd. IN",eaih "Ernt, inqujt1Ht ex hoc loco intelligi potest, Rallirilll- Cnlllpan~8 et, ut opinor~ N(}~

"lIpoIilllllllS ; I fundo8 certe in CnmpaJlill hllhebat, domum elilllll Nell­:;poIi. Cic:l'o. ad. Atticum [I, 6o]: .0J)OIJ/U1/J R(~bin'tJ7I-flm Nea;l(JZ,~- quam

tu, [urld. wm] dl1flt:1I8au,:' et' exaediJicltlam.. anl11to.;:1Ulbt:bas, [Add" M,J)lFl1llteiu,,' emit," I.hi Conadus, ad. verba:. Domu,/~;Rabi"imU/.lII; 1.U6t~tlllolavit~ "quae Juit C. RahirH, 'quem postea perduelIionia reum Ci­"t:(Jl'O eOJ:lsul de{endit et.Apuli atque CB.nll)lltd ut,municipem 18utld-),'tunt." Kl', ,.;,:' ,::~.

13) Aurel. Viet. de viris iU,(striJ)us, cap. 73.,!~bi p.escio an t)\~1

per ~onll~viaoscl'ibe.ndu.:n. &i~ per complta, QUft6}r(l~'t•. SQ.t.: ,n, 8, :20,frl!'quentJa;.dicun~~YldiLiv. XXYJI, 23. ;XXXIVJt. et J10.\'l\t. Silt.U, 6, 50.OXr. .. , c;:.;;

: ,vi(a di Ct~9m'(' U): SuIJO'I'U(l/Jit ctiflm (Ca~sa\'), 'pliI, C. Jlabirio JU!j·tluel~irJnis 'diem 11iiJel'et; qUi) 1'1'ftaiJH/fI

wlilt/ore, aliqtlUt fln,'te annO.'i 1 Le Sai1./'l'1tini liedilt:osf/,U/t1'if,unatwn smuttu....· coet'i:ue1'ltl: acsQrteihdex in l'e1lill

,{ludus, [aul. cltl'ide conde1ll1wlJit, ut adpQP·ulum. {WO'OH'

eauti nih.il aeque IW iw/icis tU"(!}"'f,itas;"~fJ,,ofiterit. . j; eel'"~t\IlH~nte moIto gJi ,,-ols(~ Idlo :'WllWpO J'.accl'bif,il (Id rriu"·dicl~, e Il~ pl'eJltUl'.~ du~ a cib ~il tTi(~ l\-fetelloCcl(~}'(~ A.lI­ffUl'e e I)rCtol'c, iJ {luale ICIlII'Ilt!n molto, .~ '\-'crnrelldo (~IH'

11 llal'1,u'e Cl'a 'nmo, si YoJS(~ jilt ()Jlr,l'arl~, Aet~I~S(" iI. Gill'llicnJo av.mti clw lIsdssc'. "((:IIH dcel'r:to, di (~Olilhltma, !'

.~•.rllppatoBc a "~8siHo militilJ'p; impedl' che pill t:;i s(':)'ui ..,se ni (jiudizio 1;-). l\'Ia (ludln dH~!O sal"b:1 Hf'. llUl~ (',I'

1'0, ru IH'inei.pahucHle Pot~azl~me con dw 10' di.(i.~s(~ Cj(~l'­

l'Q(W Sl<~8S0; dd clw pare dH' (~nJi S1 dia ,yanlo lli'll' ;d­b'a Ol'azione 8111\ conll'H .PjSOld~ l. 6): Efl£' ill,. C. llabiJ'lo,l)e'I'duellionis. reo) '11wd1'(l!/i1tlt;: annis "{tu,fe,·'1!I.tJ, (:UJ1.'!uh'H/inlt:/'positum SeJ'Ull-Wi auc'lOl';I,t"I'm .lJustinuf,·conlra invitEi·.am ((tque tlef'entli•. Nl'~ l'l~dli 1;/iu'J\vip;1ili .'-se'. C~ec"~J!le tji­

ee quurant'mmi, quaiiiiu ,nlhll 0 ,~r3no' ·tr(,~'ttit$ei, lwl°cJli\eOUH~ dic(~ Asconio ~ Non, (~o~l i,'i, ('0 ..mbtili~-; unnoJ"ltw. C01Ji­

lndult:o tt'u.:la, ve)"iHtt ,'WiI!,Hw,>:'m tempus cOU1]J1'ellcusum,''la jJe1'iu.tle acceperil, ae si ,!io\';sscl", 7'1.'ope qu{ulJ'lIHinlu((1U1i~ J 7). .Diol~C nt~ HC,.:(~rla cl:e fUl'ono, tl'~nhlsci auni,C d'.1 lui_~iposSO)IO; (n(~ })(*";'" irVcl'e,'l)ii'I"es[q~sc uOli­zj(~ di fjIlCsf:o, fatt'o. Col.)O It \)ido poipl'imo. di Il'wlla':J,',~n:,(~ ill Homa mol') seu:-;a 1))'1,,'1":1 (~d :l'ddo~a~ il li':'liuolo:ldl:l sOl'dla ll1al'i"~lii 1I C. 4;.~:'io (~aYalicI'c, Rom;wo 1'(1'­chi:·;~;imo ,pHhhli(~~ml), il (]!wL ill fOl'zad(;U' :Illdoziow'r.J.'e:;,~. n~lcll~ cU'~i it tHIHIt.' di ij~. Hahil'i.o, 'iiGl}"iHl1lp',lulovi.1 CO{}Onorne .li .t>ostmno, P~l'(~~!I'~ Halo dopo la mol'l.e dt'lIHl:ll'~~: }i'uit ~J~im, pu,ej"i,~ 1wbf.';'J..'lt~itls pater C.. (,'Ul'I:US,

ln~lw~(!fJo" O1'tluus e.(f'1(.{~stl'U,', lor) fssmutS·'ct nw.rmt'lIS j11f.~

bli,:auus l: H):. iTem, 1"0,',.1 llJ)tc ~ tu.ne, es,' ~(Jurii..liLius, C.·J.l.al;lJ'i.i, i.1Ulicio et 'fJOlwttllle., ftlitts ,,.': natura', SOJ'Ol'i",

j/t) Clll)' 12, 15) Hiolle (ill, X~\ '\VII. cap" 26. :16) CHI'. 2.1';') ASCOllii ScllOHoll, ellill.' exU'I'lol,llIl ,t(\1Jturil,pa~'tel.lJ le,,;lelo irn­

;J.llulnldtll ]\]o!Jl,lllal'ills pl'Olulil:1 I",c esl, POiuit. ab'q1ti~1"1:rejiere, /''l',WIIlmell/o!';'1 C/"'Jl'Jlwm, qlll d/('u!, ',I/!<ldr, ;/llrt fomi$ LZ"fI[tf,ffJ'j:Ollsul"ill-j;,_.~/lim ':\',~t: ,\i'I/;"!II,~ .~1JJ1";1I111I1/1. ,,11,,',',n,' 1_ 0 ,.t!plllc:hlln.Strtul'flimllll- Iri/Jli­nflJ/I /d..bi·\'1qUUIJI Il"ighll,t .1',),,, ,,,,,,i a.l· 1(,Irio elL. ra[eh:o.F/",,{:u rOl,-'su/i/IIIS Itllm,~r"'tf/lr. :~i;!d 1;/t' 1/(,/1. ,1;1 '·Iilis ('o11tpUlllli'o rtr/JIIJI"I/:II .facldt,~/, ',.'rum mUl/lllalilll- tempus (',,'I/'/',dl':11 \/<11/ est j .er. 7wn'n/le tll:('lph'lIdullI!

fIL' ,~i dj.Yer/!, "jJrope qu"dfl/,~,illla I·nuts.ffr" .

1,'3) Cic. pnJ.RIlMl'io Post. (;ap. 2,

"

Page 4: Que~ti c11:~i ;:~I>licarc, Frammenti.pdf · 158 I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di)

,., .

l\i~

fHus? •• ,: ... '....•.. T9) n,lhil'itj P(l~lumo serrui nndl' r{r1i]1eseiupio.c hl.'l·,onll!'/,imw .(~d pn,_h't'; ,CiC4.'l'OUe Sl.~~~HHHl~Ha Ol';I7.IOIH~ Hl I:llt lOI.hh'lHl1~ daU ;\c!:usa lbtarrh Ill!.~ai()MI~IUlUi.c'1 Il'illUHll I lldia JllcL(~, tile 'lo VO}CV.l COUl~

I)!i'i~e d.dLt 1'.01"" lli. (~:Jhjuio ~ !ll)l~l'l.ltlIwnle most!':\ la "illt(' I 1~(l)-,'IWii din.UOll'io: l'~Hr"l' I~nim, dice 'en'li, l",Wj'is Wt·his, 11l{;iI.~ Imft~J' C. Curia:;, ]Wint:f'l's ot;lliniiJ elflU'stl'is~/;)J'lilJ.',iHniS et uwximu,,, }J'U.blil:uJws; cuiu.1:i1l. negoliis !J~~.J·endi... nWflnitu.diJt(~lll, animi mm lam. Iwmines }J1'fJIJllsseul,nisi in eo:le:m. beuiquillls irwJ'etlifJilis Fuisset, ut -in allf/euw !

(tu 1'e non' nvw'iUlW ]JJ'(fcdaw, !kll 'insl1'lul1enlwn [)(ntil"lifjlUtel'l'l'e uitle"etuJ'. IIoc ille ualus, f]woltvis pall'emsunJl"l, nWIJ/uan!, 1Jitleral (mule. POSlU.,hi l!0fj1l.MUell, acce­IH~t. - l\-'1illln~U1s),.tame1t et u1ftn'J'i{' lp,{jaf~,.t1uce, quae piu­,'tmum, v(tlet,~...etas,ljicl'nis t!01ue,'JlI'cunttu ·sellJnml.ivus in p((­le,.Jtue cunw simililudinem (ledw~twl,est~'; JJfu./ta ,qe!;sit,1JIu/fa Ctwll'((xit, 2n."gnrtS pW'lf's IwlJu,it ,mblico'J'um, cre­tlidit lwplllis, hI. plul'ibus JJ1'ovinciis ~£us ve,'sala "cs est:,1(~(Ut se eliam 'J'e,gi1JltS; bu.te ipsi ./lle:t·mul"iuf! g1'mulem,';aw, lluteu:: pecunitwl. CJ'edidtt, nee interea locuplellLre(iJUicos wUJumu suos deslilit) ,miUere 'in neyolimil.,. (lm'epartes, ','e augeJ'e, {lAe sw:le1l.ho'e. {!u.id muJta1 cumnWffll.itwliJte {(}timi, tlqll. liberatitate, v~lam.;pal1·is et c{Jn~

sudndiueuI, e~':lwesse1'al" 2tJ), Qtleslo J?ostmuo :hlullljtwera nu oUil,uo cavalicl'~, ma ndle ldl.ere non f~ra (li JHol~

t.a Ynh'IlZllf, percht~ Cit~~'_!'OHC slcs~!. 2. I) 10 dice UOIllO]lWZZmlmm~~d_e dof.[o; C jWI'/\ non pHi. e:lllC~Q_ ::L!mw, dull­I.-iH clH~ fJIH',~lo SIll. 22) il C. Unfurio· llO,«;!.J~clw noicer­<;]liaulO. Sllppiamo poi die (~p;li era .uo¥iro:~_ (l'nssni nelIlHlIH~G'H'io (l(~{)'li",l!Jl'al'':, outl'eLh~~ nclla rrUCl'l'll Am'it;uu;t,_{p,.llYis~ilJ)ij,u.el\l'iel.,i,d,aCcslH'c,. (t[ (~tri Cl'~ :UHi(~o ~ YIl.l'li- \H,jlluo. •L'ulItol'c..del. COhH~HI,at::o sldfu J~nel'~'a An~'leaull,dw '-1\ mhn'lIo 80UO J1 Home ~ll l .... 1I':l.W, (hc(~ COS!: lta~

biJ'iwn Pm,lnmw1f. ·in Sici1iuw- ad secnn.dltm. t~(JIumeallUJ&

(/1'ceSSCndwH millit 23). J~ dl(~ ~:{~sare n'li: l'oss(~ ,'\O1{(:O

tli (:1I01'f~, si vctle dlial'<lBlCJll.e (la ~~i(~~~l'oue-,~4). No.i nOline l'il'cl'inllu) il~ .IHl.l'ol~ l)l~l' :l.Inorc ili lH'(~viOf~:_

~ ]\111 se fJucslo llnbil';o non. poU~ cssere:.il poeta, t!lIte'le COIlG-'CUlil'f~ c'oudncollo a. Cl'C~Cl'C, che cgJi.':,fosse I'llth'c

,J"

'I!)) Idem cap, 17., 20) Cnp. 2. '2.1) Cnp, "W~,2'~) Y01'1lo 8io. negnlio 7/on praelllillf)lHlll yidetllJ;,~,llt 'laee ct siM

CO!If,!I'l\t, et v(lIIVCnilllll ii's~ CJllllC IHlUllo post SCfjllUllIUr:)-,J"l\'1n se queslo

"H'l!)il,jn· Jlon __pl.l~e>essel'e il pO cia, tuUr. le cllllgclhu'e: cOl?-llucfm(~ It Cl'fl-"dcre dlc c"UfQsse 1'IH,11't,;!,.del P0{l{ll." /,-1', <.;~' ,

,'2,1) cllJi~ s. 24) Cap,_15. e cap, .'.W. del1ll. di.fe8.4-':~i. PostuJUo.

1.G:i

del IIOI~t.ll, .lmlwl't:i41l~tf,(· noi '('II'jl'illIllO dlA Ci.l~eI"411tl' dll'in Clue' tt'mpi !loll (~P<l in nOll". '(~iH' una sola {"l'llle tb,Liria, C ~,ale tin aVCl' tl'UHpO pn ~nllutCJle1'8i di J l'jl~IH'l'(~I'('aU' ncIoziuuc. Cio poslo [):ll'i~ dj(~ sr,ne tl'riP-"'b"a n I'lll"lOlll'

I 'I . I' j'l' I' L'"" "(! H~ I pf)Na u. It;' HlO, 0 .1 ..l~osl:!lltt.. 'eta 'i..-- Clli ,·i:.;sc 11'mni.~i7,J.e die el~li t~hjH), ; t(~slimon.i die"di -luid Pill'1~llIiCOIl('O,!'l'OUfI mil'tIJ.ilJllcnl,c" PftJI _tdo. VeIle;o P,al.cl'('o{o .IHdl~ cOllf:CLUI)Ul'OlIJeO a 'Vil'l:ilin, :. (lWti(~ 11\01:1' ncll' HUllO llj

nOH,la .nm. (~~ (('H:8Ia ~~Pj',IllHI(J ;--I:"(~hbe)'~~l'il in. 'c.uipot.l'~Y,1t JIOI'U·C It Jtg'ltllolo d.( Ji}n,-illlllln), e con.' J)(l.j1L.SSHlW do­r;io 10 fecc secoutlu a fllll·l J)j, 111(1: Paene slit/la /'sl i1l~

lUlel·~lU;u.m 0r:ul-is .iuHe?l.iM'WJI, . (~Jwme1'lltio.: inteJ' (jlu(,e1JUu'!))~e fwstn (WUl. eJ.m~lU')fJ JJJ'I!t(!eps r-m'mmu1U '~jJ'f/iHu,.;

l(,dJ/J'l'llsque 2 r). 0"1(110 Illl,l;ll"" (~Iw la lilln::.. di H:llljl'1l1si sf.CUdCV:l qU<llHlo ('{~Ii. S(~l'i,"('ra dal I)onlo: flIflljuiqw:llltbil'ius O1:i~ 26). [~Jl, :lllm. hUOH nl'gou~lcnto P!);, dll'(I"'_le~l~o n~JH.l·"? f~SSl~ 11(~II.ulo ill S.)os~umo: ~l-l),rcsla LucioCtclho :M.mllz~:mo.Apnle.Jo Hl'<IUlIUflhco, l~t]m~le in nuf ..'ammcnlo clfltO lHSICIHC Nlat Id_IJ't Ilaldual'AssJ.nw moll.­

sitpwl' AuW~lo l\fnl in nom:t Iwl IH23. eiscoprf.~ if Pl'C~nOllW a(~l pocta che i'. tOIl~itl:lj,(, n (pu~llo di-,I)(}sflllHO.Ni.~ )H~l'CjO 10 ]lOh'ci iadm'~lli a l'l'I·.dl~J'e die fosse IIU suolib.ct'to, I)cl'dl(~ mi l·t~dtel.'ehhe waravio'lia clH~ niull.o di

I I I ' ".Cl) 01'0 Cle 0 nomm;U'OHO IW ;1 \-l'~SC notata la VilUI d(~'

uul;nli, 0 dlC crrii non los.:>(~ Sb.!H iUluoyel'ato1i'n (~(Jlol'o,ehe uH\lnl'fifIo la l)as,~('_zza deU' ol'ifiue' 'sl'l.lirouo in lilllflt.E~~o a li-:unlncnto. cila~o: .':(;mll{I:~t!~l~ ~itra m;p;"utimW1Htlz.c~I?JI' se~r:-a glrt,d!,aloJ'l.s jJt:lIJHt:" .I df~lUS: !JlatliatoJ' m.i.a1rn'w qucHus Lemu/ealw, ~lU:;I'/./UOIW1'I.a; tWm, eJ'it ]uwcseplima lmwus. TIII'pili!!s ill rrhl'llsyliolle: nClJW un­quam. V1:(lit ebrium ire ~·Jtte}'tl;a., 1l.equ.e hl.1'bam r(l(,I'J'e~

nequc ~(Jres e~\'u."e1·e, md I'esl~'/! 2. 7) = 'Ut vos caeei. 'filll}t:};'JJa-/l(:~ (U~ lC!Jl.ulcalum, ]Jt:J'~eJlll~,o;" nltnqZfJam, eam t,.ansi~lltlS. C., halm'ms-•...•.. .E, (jUI e dadolc~e' cIw feUI

~", idiusa .ci ahhill ..olla la 'f~8t.;HlOnillnza,(li: Rabitj(l (')\l(:lf~~ l\On ci nhJJio: l,jSPlll'~Hitlf.(' le dm',:serrnmiti. Jl!ll:ol~nCH! aVl'cmmo slllHd,O .1 I,dolo lId lJOcma sulqntlI.(~ 11011

aCt'Ol'nnnn hClle i Criti('i.]:1'Cl'OCcJIl: Giovnnni GJlCl'<H'df' Vossjo:2:a_r~'·~'· .I'll'n 1:Hl

25) LiT). n. cnp. ~l6. 26) till. 1\', r;lcg.16. 'v:"5~27.1 OSIlIll\\lS Hit l11111C .lnellJ'I; ~.IJl leXln, inqtiii:, pOSt!'i. :/,.,'tral1,

;)j.q~(b~li "~::Y;SSudIJf)blltm': .!"lrl>i', ('uim, 'lllorl '-IOS, /;oinlllU~,. Ue-'l~" tli­,~tt. Il';\etlll'01! pro le/lwlc/fI/I' et t"."ld,',lftt/l/. ex .MlHI COlllt;t.:ltU'jl

,'1clfmil1c,,fO el.1cl/llli8t'altmi. SI'l";j'Hll,lnll' e:,I;",i'!I;IU tlocllit. ](r~ •"20) Hr. JJiS!OI'icis Lntilli., UI.. l. ('i'I" 'U,

11'

Page 5: Que~ti c11:~i ;:~I>licarc, Frammenti.pdf · 158 I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di)

Hl4

(·.Jw RuJ)il'io sCl'ivessc la Hurl'l'a ll'Az~o 'tl'~ OUavlano e:nl:n'(~o Antonio Ttiujnvil'o; (~ flo!:lf,ienc la senl,~nza HIlH.

(~oJle IHn'(~le tli. .S:llcca: Jj}!P'('!fl~f~ 'mibi villettu: H. Aitto··'11,;'1.(,,10 u]Jutl llabLJ,t'unt ]JoetamJ cnur. f01'lll,nant sum'" h·ans~·

untellt ,dia 'uilleut, et fiibi nihil 'J'eliotum, praete,. iusm'Q1'lis,;"z qltoqu~ si cifo OCl~llp(lVm'it" e.xclama1"e: Ilol:lwbea,(/uollettnque. tledi 29). l\la J.Jillsioa qllcsto ln0l{0,secOlu[o cll'ilcl'isce if Roydl('" 30) JU~' suoi commcnll nSene(~aJ si dit a cretlcrc die Hahil'io 'l'acchi.lI(1(~88e nel suoPOCUl<l la sloria delle ITuel'l'c eiyili: {htid llabiJ'ius SCJ·i~

psel'it, et, fP-Wll a1"guntenlnJlt j'uel'it carm.inu)~t eius, nulloveL-el'zun testim01'l,io compeJ'lulll, est. Nam 91tolll~ipsitlS (tit,[,dIet Ci1Jit:aeum sC'ripsisse videri, et' J7QSSlW; bellwlt Acaa~emu. tlefic)'ipsisse,· mel'ac01~iectu')'a est ,3'.:.). QuantlluqlH:l)e~o q~H.~s.t,e"duc· opinioni a !ll·.ima. l~iuJil:~. semJ);"no ai~wtrCpoHh :ha 101'0, a 'me IHH'(~ che ]1 LJpS10 ed, Il VOSSIOtlhhi~mo tleU:o uua meclesilllll cosa. J.Jn gucl'l'n il'Azio 1mbcOnSi41(~1':ii:'si. come it line delle n'HCl'l'C~ civili, l)(~l' cui Ot·favi:llIo l'imasto solo lll'e~(~ le l'cdilli (Id lfovm:Jlo, OCCUpllla Ucpuhhliea, dl\udolc l)(~l' I'lIsHrp:\[a,IJlwl'tlt una IHWC.la }llolt'~mli lar,Timll.ta. 0 fosse sola la {rUerrll Aziactlil so,inrcHo (Iel pocma, il dw, non mi contlu1'l'ci a Cl'cdt-'J'eui lcnl'icl'i, 0 fosscro tnHe le {}'lIel'l'(~ civili, il cl~e .pillmi pl~l~~..chbe, CCl'to ;~ che' il lwcma «lovca f.l'ntttll'C ddi'~U'Ull ci"ili. E se il fl'nmmcllto h'iwaf.o mosh'a clte ivi siparla tl'Aut.ouio, eli {~tt~Oplll,I'H, e tli A~~{~·U.R.to,. nOlI si 1)O~

h'a ])~l' !I-'H:sto eschulcl'e la sc!,I:eJlza ch. ~Jl~81.0.;:'" ,~l·.loe~ma (It Emuo lHu'rava" (HUe le UUIH'esc dr~ClplOne.· .' 'II~

li~l(l~ tlcscl'ivc •{I.lile f[ue~le d«~.' G~~ci ,~'?U;a spe?izi()~e' dt"-J.l'oJa, c ladlyma. EneldedlS(~OI'l"e, ,]c·wt1cl'I'e mUlIIle, (~

{{mm1i and. per~~~~idi', !cl'rn e.ai JI,I:'~'t~ incol's~ ]~uca l)C!'I'lflOI'I'(~ llcl ~az'lO 1 SUOt' ]lentil.. (.Ill sa che .. l !lOCnUl dl

Hnhil'io ]Ion cantasse le n·ll(~rl'e e i trionli tl'Au(}'usto el'oUe.unto ,impcro! SeJllI)l'~1 lIlH:m<l die male· s'accol'dinoj p'iUllizj duh tli 'Illesto ])()da da Vdlttjo;da Ovitlio e dll'SC~lcea; t:ou qucUo che ne }loda a IH·wc.il.e de' I-letol'f

20) LiT), Vr. do J)cneficiis, Ctlp. 3.30) Sr:necllo inlel'j)t'etelll l l[ui lJovillet sive.Bauillet nppe1Ietul", In&

i~~nOl'lll'e [,\It!lll', ;llqllC llb nliis ,hislorine lileradllc pel'ilis cerliol'tl edOC61'jcupio, IJln,.' oulCnt est l?el'lisSlllwm, me ill Sf:'1llen,ti .eiu$8..dnott!(;OIlB1l1'o: Quprl ]{lIbir/1/..'1 1It.'r;plleril, (Iliac lurpi sive inl'prp,'elis; si,,!; tYro'..,,11(!(ae ol'cod tl'ihuctlrlu sunt, l.'(X,llns rosuisse; Qlti~.)~llblriIt9 lcrijJserit.Sic llli.'>!ll,' ille rJ~iscjunus llon V<lIlUJubil. Kr>-::' . .. 30 Veeli Wel;,~sll~n'( Puetac LatLni miuol'es Tpn.l,", HI, p~ ill), It 8e~gtlcnli.' ~

&ulntiHauo, I)Oic1ll~ uleHh'c nU al£ri p'li sono l<trvlli ll'.'Il-, "" I I I " . "CtIIHJ, en't (Ice St) f.1I.11f.\',~ ,~'i ,iJ'ius et PeclQ 'Iton iut/i'pit

lectione, ·si vacet P).- E (.llIe::ito .La faUo dw i c1liati~~;i­

mi c.~ditorl NallOlel:ani. :.hl,iuuo t:Cl'cato d'inJh'mal'(~ lt~ {o~l(

lllll:e dai l'rimi, pcrcllc iUlcl'jJ rimnnga" ilgiudiziu ,Id. ~('­

cOI~do: c ~osi .la Iliscol.'~'OIW, I...ocllU.'si~a,VdJejt), I!Cl'("fli~SCI'1ttol'~ dl vile D.llulaz;wlH~. A\'vt~zzo 10 casa l·el:·fH\ll·i(~t"a HtUl(~ m'll cortin'iiUH~I:.;eIIl~, jlyt~1' cC'li 'scrJto, :,piuuus{o t1imllechiar la Bua lama ll(~' pm.tt~l'.i,. elm di pal'llll·e it "\'i.'J'OCOil l'iscl~io (F IwrtIel' la g't-il/,in di (pIe' ,domiuafol'i deinwHtlo. Ullbirio ~\VCI'(~ ('SIl!lull) (Juel trionfo 1)('1' ~~ui '/\[1­

{}"usto pt).se: il alOw'. ulla HmuHJI'.l lihcl'ta, -: siH'nHr,('lq~'iol1<c>oud(~ IHH lloma c:'Hhlc aHc maUl del vCl'sil)eUt~ 11~"'WStl'j\,cui Vcllt~ju cun l)l'O lHlulnyu, QUCS10 C8SI~l'C it )1::'['i1o .IiHillJil'io IH'es80 Ij:lh~I'Clllt), ller lluc.sto 5010 ~lVHl,ji «Ialu1Wll:'O n' lillHChi di Vil'{:'ilio. .Niuna .llla~·avj3:Iill' tl'l.'Uc .Ill"

di J,u·ghego:iate .. tla Ovidio. Elioli sbandlto· «uUa pa:l'i,l)cftlHII~, "l'lUnlnt~O, fl'a JwdJtu.'t: {renti, soUo j·hiu·l)I!I'o ddo.

\U''i\,lltO 41c1rli luuit:i J tldl<l lU1Jil'lic, tlellaaDlllta Jlrlinnl,L

• 'IlUO ,scHuO a caluuuie, il mtdllii:cnze, disf...ancnt,t' 'tl'0lllli,coHfol:lo.~ sllHli:n'si 11'e~lh'al'e :lHa 11'1'azia ill qncUi, la (~ui~04~(~ poteva. 8UOUhl' UtH!" uelll~ dl~l't~ Ol'CCcll'C d'AHe'U8In~

!lal, 4pHllc solo SIICI'':\Va. (I,' CSSC;:f~. 1'({stihli1o aOa lel'I'U H~lti, a ~c.-'lw si di tlcsitlcl'io l"':ll'dcva. i\h. COil IJace di (juep'li CI'U-. . 11«Ilh, .(lUalJlnn~uC {1'.lC8to .l)o,ssa (~£Hiel' vero, pare. die quiI,IOH litcc.in all .~ll~.IHJ. • (~lw ]~i1 cH:". quintlliano d~l: {olt:'ilfcde lkl tlcUo.ti1 Vdle,Io e tll l[)n~IIO? '.::- Se 11tH lcmpuIwl pOl·rai HHlle lcmrcudo Uahit';d e .Pedonc:, c' JiOU SO It!';iwlCtrni d'css(~l' ldti. ~._, Se io dicCS8i atl un g'iov;lleIf:nliilllo lcm~'i l'Al'ioslo, e se' hlll tt~mpo il UCl'ui e. illi'm'"titPWl'l"i" die nOt. SOlW iUfl.~:;'Hi (PCSSCl'«~ lelli, dll did)ell(: in ahhia aVfiljto l'OdmHlo imH.lHlm·a1t,c il. Hiccitu'­d(~Ho, iUHulzafldtl iI FfU'loSQ"1 Chi llu;a che si lllJhiano at(~Ul~I.'C in lliuu. cOlllo'1 . A lll(~ pare. die a niudi:t.io cliQuinl.i.liulIo Bon COJlll'~Hl(Iicll j)tlHto a Vcllcjo c tHI Ovitliu,

1 IH~;l;hC it !ll'illlO nOll ha faUo ('lie colla,carlo dopo Vil'l"i­io, iI sC4:o!ul? .l~li JI,t. d;~i,i)Soi~lll •.l~ l'~pic:t troH~IHl, ...4..I"/t:­

tr«~ dH~ Qmutih,nuo Hun Ha lilf:wh i Ul.tcUi9,ec:h SI'l'tl.lOl'I,

e IH~]"I~. 111'111 avclUlo l'imi'l'oVl~i.'~d.;.1 COS~t .:Ucuna ;t !bhil'.tu,t~ ll\'endolo !'OS(fl ill ischl\'.t"l.l C:OIl Vlller~o ,f'{accu, lit ~~ui

cn'li. tlclllo!'a In l)C1,\lill~, C:Ol) S.:deo Basso, . l'ing'qpw t!J:.,1

,:12) lusl1l. LiTJ. X. "~lj!. l. §. HO, MontaunriulI Cinmpilliluu illl'~(d(~I'cjl(lo {)njllctiliani iudicio lelllen' ~cclllus (Hit. Vid, Imp!'l! ,,_ 1;10.Ilo't, 5. K/'. • ,

Page 6: Que~ti c11:~i ;:~I>licarc, Frammenti.pdf · 158 I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di)

- _._._._._~~~-

Hil;

'llltlle (lice vcemente. riocdcu ,. e uon IldulUto 'lIl~IJ pllre (InUIl,.;Yt~Cdliezza, pare (~VjdCHLc die llnhil·io 'e, Petlonc sinuouomj~H~ti. .~, cau:iull d'ou()l'c~ c l~on tii disprep'lo. Ilhun­mcnh [)tu, clu~ 10 ho VOlr;1n'lzzall, dauU'() a"vcdcl'e, se uou1'1'CIlUO iUlpmuo, dlC ,.(uestu ~pocta <:1'8 robusto Q IttenoI\' "Hima , ~wcon(locllc fll c:iutlica':o spccialO:lCntc Ja SCIIC~

(~i\. ]~t;li.ticl~c llCUO stile un lJOH' so che, dil'ci ,quasi diI..dwrczlUllu, UIl Ilcl'ho tuIe lm ncHa f.·ase, nua vivezzancHe iJllm;'l~iJli aa non ccdcl'c <HI alcun ultro 8cl'iUol'c Ill­tjuo. Il discl'cto Icttorc ne porli C'iuilizio, c sin ~~uluI·r...cnl~ :11 )uio volgurizzalllcnto. '. ,

lUn e t'~Jnpo cite io vCllc'a a lial'lurc dc' vCl'si tiel.1\Oclll.1i quaIi .]10 c~piati COS! ~~OIUC stauuQ n~lla c(!izioll~Nnpo etann.. ,Quesh,frammeuh rlll'ouc, ·trQvab nccoh seaylJ£l'tlolanCllsi insiemc con aItre COBe liloso.fieJie tli rdoUrinuEpicurcll a3). Sono tli"isi jn oUo colOllndte, CillSCUlll1

tldle (lualr P::~l't~ B(~p<l~'llta claU' ,d,h'a) fll{H' In qninta c ~ilSC'Hta, le 4Jualt .souo h'a toro cuHt'I.'alt~, He non s:j vOl~la

1 I I' • .,

pur .CI'CC l~r~~ .c lC () SlanG :.tHc.he la SCU.ill~:l ~ l'-otta"l~34).

Ndla 1'1'1Ina coIouua ICfnrwlHo le IOtl- ch nOIl so 4JuIII(.~l\pitHJlO. Se ~ lccito in tauLa o8cul'iO~ f.ur l'indo\'llIo,dicOllO i (~OJmncntator.i Nal)Oletaui, d l~iact~l'dJhe clil't~,

cJw 'flit si IH'l'lu tli 1\1. Yipsanio. AU'rippa il 5..) v.olUpal~ll~cfl(~ tu nd AUPJusto, c a.luhl{Ol'C lH tiHlc· ·le C!UCl'l'«! d.il huC(",IIJ.)fiu..nl'e~, 11 fJ1:mulcv? P?i l~oli pili', .~OJlVCnil:{~;. I)Cl':

,clJC cuo

" CI::t 1Ili-!lH';'101'C tfl cl;t :H,l OUnvutDQ c a. HlOYJ},JI1

33) Scito tnll1eu, Epicnri LiJJh. H. cl XI. 1lEq1 tj;&ew)",':atquB: liMe.cill'JIIiHisLatilli .li'ngmenta cum cetel'is y'lIiclcHl pl1pyci.9 Herculnllen~j­

hus n. 1753. :l'epedfl, setl ex .. t1iYCFSis vU~llIl1inihus_ ~enpo)j ~r. 1809'0.ttdh1l essc. Kr: . ':. '<:/-.,:", . - . '.

-0. 34) Ht~' ·npe~-"ep~lg"llnllt, q'"I.C Ciampillius SlIptl! p. 120. Gf.l'iIISilh\lllt~ in IIlOdulll:. j~"PllPYl"llll enim 111lec )losll'll s"pedoJ'i llHIXilllllqltiJ11SHt pmote e)l.sectn PI'OSiIllit 0 tencTll'is: f!1\ Vf!l'O, <June ex caltllllitll(('"SlIpr:lotllr:I'O! ."ix tcr(il1111 totius VOTlIlHillis SUnllllllnl cOllficlnut, llec:,,,(/,10£1 wag-is i101cmll1lll o:;;l, cOHliHcnli sCI'ie tleclIl'lollllt, SUllt <}uidelll"ccl'le l'e];(fui1W (Iuneuam sUllersliLes in illla SiJlgU.Jlll'\II11 COIUllllJll:rUJlt"J)nl'~e cXlll'1l.Inc1 qurlO n .'lltpel'iOl,jJJtlS, C[nilms ndlleclehnllllll'~ ~uulo fnlol,t!ccli;nn vix tlid po~est quantulIl caligiujs nHiultlunl lectoriJms." Qlli­Imf; nJde, quae llJ.luil eundem p. 1.'!..1. Iegn)lllll': "Quod si VOIUUlllll}llnlcgl'tllll halJcl'ClIllI.Ii! 1111i ollluia, p~l"l11stl"ltl'(~ COllllllOdQ Hostr!) cQlllmll­l)Jdlll,jcJue l'GSS(llllllS. quantplll 11,HJ dig-l·c~sjolle8 luc~6, lIut OI'lI/Ull(Jllti"jllll'CI·{llll pOClllilli, faciJ~ IlignosCP'l'ClllllS ;in pll.ppoO ve~oo capite lIl~ltl­" H'1scIne plurilltls IlUllilnln, cui liS, Ht ita dicauHIs, lledQ8 talllum flllillll),~(~r\,;wjt, ipSltH JHle digr~ssjoncs ·fieri UC(Jui\(lllilm potest, (!uill olliUl-nlhllll tCllQhl'tlS $pissiol'e,~.:' Ill"o •. I

,%) Itn scripsi pro i~[. P"t''<jJMiallo ,.:11{I';ppn! (l'~pcl ~fp!lt;l!lfil'illlpel' I1rrlll"Cm lilp::I\l8 }Josuit. KT o

.•

Hli"

,prima J.lominaii. Nut IH~l.°() t)6~,'q'<~1'elno che 1\1. ~\lil'iI'P'tnon pub t~SHCl'e, Pet'llI: 'IJ'lmd/(l~tlUS' lllclltOynto ((<lL POt·1.1soUl) Ic lHlU'il tU )h'lui:j~lJ, Ih'l dt.\. cg-li ,naC(IUC t'"Utl iJCotl~olnto tli CiccroHe nd mu; mule ul ,,fem!w c.lcl~1t 1)'Ht'~I'-

\1 I ' 1 ~')' " I' 'l'a j, CSsnU( flHa Ui~ ,,.. 'I. illJl1 IIVevo.· .p.l.U <i ln~HI.;lll'l:

lUlIli. Si. a{.'{~ilm{~a dl(~ 1'1~·lt lI{lU intcl'yeunc,-a<lucUa 81'i~­

llizioJlc, poicllC si- sa dl(; rlllhj~o tLopo la Jiatb.lli'lia Azi'l"ca J'H l'ilHtlucI"lo u UHlun,. Olttl., udl~ asscuza, d.i OU1",iilUHl~Jlesse it U:0VC1'uo ~lt:IP lI.alia ill ~<HnIJaGnitl,il~lUef:eull(t·,SlCCOII}C ne aHcsta J)wnc :J 6), to ('J. cOJlferma"l)luta.l.'j~oud­la "ita tU 1\-1. Ant-ouio. J~;l j(~il\', 1'accol'tczza negofi II muo.;-,c fOlose ,lmdJc l'cU, hen CHII"t~rl.'ehhel'o II Pl'oculc;u, lel'zofl'a, e"l'intiHl~ l.tUlici d>~llg·H:--;l.d, :;l quale cLbc r,~~ll llUl'k

ne )IHtUCtm'l t:tllHlCl-llt tU qlld l.1,'mpo con Aulouw, e COli

Cleopatra:; .ma CHlt lWH fu <:lH' UIl uomopolitieo, lll\ yiha 1I1CHUa nJ'luu'cuza clll~ t~,~'li. !;i,l. statu pol~Jts tle:dJ'ti, t;l(tssiAltus tl'uctandQ in mWWJ'C JJiidis. ,SL,conos(~e anzicite mm l)UO uyc.l·~· :rvu~'l) lli(~nu ,illllwrtan~e'c~:t:~e:a Ulililal'c=,IJCN:t,L·. Pl'Cti80 1 llomalll Cilll.Vellira ,esscl'eScna:hh'e 'I (;on~

sc{;'uil'!c; c I)l'ocnl'dd ;11 Jlttri di Aleccnate fu lint) ull,tino'l'l.c un fienl.plic:c (;:lynli{'!'e.Le cl{ntlizioni npllOsle tint,poda Jua.I si aecof<lano <·t;·lIdlllt·lll,l~ COil tnUi i f~(~llt"l'ali

tl.i (~i~SaI'C, dH,~ si sa Pl't~t~;::-;al\WJlk,0 du~ rnrrioueyolllltmletU l)"t'I!j;'~ml)I)ol'J.'C, cite l"'(~Htlc5i:iel"t) pU.l'le in <}ucHa 1>'flt'ITa,

I'cl'dl(~ ,0 ~Hanca, 101'0·1<1 fetle, c'i~,eIHI~) stall la pii;J IHtl'tetli8(~I'lod <In ~f. AnlonilJ> 0 f-,olrl'tt~iii dit"eft()",uelF cU,,, UHUC'

COl'udio (}:I.UO, cJH~ si. uCl:isc di n a lion moHo, a\"mHlo43. uHui C Dt.1:l1H·.lJa die tllH'efil CfiSCl'C 'piUUORlo triovi­IlcU.o:1 se Ua(~l[ll(,. (IaU' aLh'n UubhcUa che.tu faUo (;OU~

solc llcl 710. ill et;-, tli ~!;J. i1/iUI. Tl'atb.l..utlosi pedltll(l)tlen' m;sctlio (Ii .Pclusio Htli n()1l Hnpl'Chlm.o llt:hi nlll'oP&l')=i:u'(', t'nOl'dli~ a Q. Dil.1iu cJlI: cra a qnd tcmpn 11.'.1).'a­t6~li el~Sal'e ndla Si.l'.la. ]~'iuet"(~tljJjjli~ cdcrila 11 111'.ottl.ilci

,la ])IUlll~ ;37), con cui Au~rllf;to f.ol'mm':lo <l(tll' H<tlill "i/.I'~\{riuo pc I' tlm' In'iu(~lp;O ,,11:( ii·uCl'l'a Eu:i:titUlfi, csdudet}1te ~i fi\Ce~):Ie aeCOIUj,aj):H<I\'t'. da tlli UUQ'fO escl'cito; olHlel'C8~lt clHt vi impieJ~'astie (JlIl'Ho d~l~ Itvtwa faUo l'accol~'1 ierein, ~ltwHa IH'ovjucia dopo i" vift,ol';a tl'Az!o. ·E ::W (,j() c,IlfU', r ct:icrl:i(o dU\'C\'a t's~\l'l'i~ I'j"(' eon'sllfrueU1,Jl bHtLU .iteom:l.lltlu ,Ii {{lwll.Ji~~~ni,,,; i1tHh: ll~t:Hte vi lw di pi.lt pro­bnhit(", dl' (.(;°li nltl'l'SI. 3"0,',,,,' iH,:.uoicatodcll' utitil:.dio tli'~~a forlcZZjl., pOBta b\IHe rnHltlt~n~ tiel SIIe) HOQ\,'Cl'llu. L'0-

.,3fi) Lik LT. cap. J,

I

Page 7: Que~ti c11:~i ;:~I>licarc, Frammenti.pdf · 158 I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di)

168

pinione .•lel ~Fl'einseJJliu., it 41uu'te ha crcuuto' che Ditliofosse unch' cC:li uu (l'lIl1sfu{}'a lilt IU. Antonio, e llJI'UUo ,;l~l'allljta, 'n~ i~ llPl)Olm·'iula au alcun folldl.uncllto. Costui,Hon C COllosciuto llena 8t01'ja die l,cr ,quest/} sola illllwr.(aulissilllll cal'i(~a tin Ini sosleunta .,neH' oLI)(~tlimlza IliCcs:n'c, .come pnb veclers;, nei Ccnotafj. Pis/mi del No~I-ls ;IB), it quale Ila l'a(~(~9Ho tnttu (Iuel ;poco cbe lie dico~110 f~li BcriUol'i.. Non fnccia poi n!CIIUO, coscicJlza a Ha­hirlu di UVCl'C BCl'iHo grmulaevos pCI' !fJ'andaevus, r~iHC­die (}uesto era connuw an'It ..mtiehi, cOllie Jhl aU ulh·imolLi cscmpi possiamo leyvcre nell:l celehre I'll')idc diL, SeiJli(lIle COllsole lIel 4.14, l<ILIOS, BAUBA'l' , CON­SOL, CRNSOH. pel' filius e cOlls"I.. DOllo le lo<li di(~ucslo ~~flpitimo .cutI'll il })Ocla +\ ilire.'",,~OJllC_ la dU11 di1 elusio Cl'fl_sb.'cltfl, .. d'assc(!ao, tlni sohlati";i,taliun:i.

NCU;l 8~c'~Il(1a' colon~~l it~ln1'i:un~ .ir':i~U1·OI·C con ell(' isoldaf,i .!:I.i triUarono dcnll'o la ClUf., it sallf.'He e le 8h'arridie yi coulIuiscl'o, C come CCSHl'C Jlon hllolava :t. fl'ClHU'UCl'impcto.

N Oil' e nF,cvol cosa S])ien:al'C it IH'imo' vcrso deIla tCI'~zn colOlma. Dice cIte AlessflJHlro pote J..lcuch'.n'c ai tu­lami tic', (~l~lesti; mu a C:hc si coHcqfli <1ues(0 discol'sO1I0U si C'lnu{fc n 's<:ojJl'il'c !)al'c clw sumo parole iti <Iultl~cite C'Ol'tj'o,i.mo a Clco~ah'a, .~ {{lIltsi YOl'rei cl'cilcl'e~clH~ it

J,I> 'Cl· J' 'J'(Scnsoossc {[1H\Sf.O: U 0 .coJ)i\h'a C le II SCI 'at It vc·)H~l':U'I~ Clime Jside, cd avel'(~ I)(~l' Ici, non 8ci pCI' (Illest"enfrtDnC iu tlispctto a' Nmui, lr~'lCdlC~I,l: Jecito au~he lidAJ~ss<lIldl'o IlV(~l'C stanza {i'a i NUJIli, ,-elfi!tma'l'si ,:fj,~'Jiuolo(li G-iove A.~lOue, ,c "ivo al'l'0trnl'~j Q~oi>i 'diviui. 'AllZiJsiJc tua.B~ e (l~lu~a tll vcdcl'ti vinta\'.iUl{O l,iit clH~ tu·s~t~ssacl'i alconin~,~lo dcll' ;~~'JlII.tla 3.9)., c C~JIl tjHcst_o a,:V~:Yl aYllJl:t.fita la '{~lol'la dc' pm JlJush'J c~lHlUlu dcUe ',~ItI'I1S8tI Lc.

l~a (pial'ta colonua ;~ p<tl'r,t~ tl~~lla ri81)osla aiClcopn~

(1'a, la qllale die(~ che cUa peHsanl!o 3G-'h Iluliclli. n.WalluiIlvcva {ci'lna(o in CIlOl' SilO tli. l.og·licl'si'lit vita, Ula POl'(~

le pIHee,'" fl'ilpllonc <tlcmw ;lHln{:'io, pel'dli.~ HV(~Va a nlll~

riLo UH'llle elw. 1)()~'(~})l)('. Htrlil I'c',{~ina dell' l~lriUo, c dll:l.uHo l;li'('MI(~ JWI" l'OUtH'f~ IJdla. ~~(~ntc di, lei, dlC lledl('.I'a iHt~(',r~il (JlHtl ,'w;se a suo In'yi:-;o. E (lU~ f'01'se I;i nl~

lu,le 1.11 COlue C!COptd.l'l1 i.l.vei~ tl~ul<tlo CJuigl'Ul"c, In lullo

38) IH~5el'l. n, cap. 1(1, f.. 'i. - 0llp. 'fom~ lll. p. 454, 6q. x/.;lH) Vedi Pllll11I'Ct1 ue110 "'110\ lli Alllonlo,

1liV

dIal l'aecoltc al{fuantp J{i\yi l~ fhUa linn. "JoHn, si era coi~UOl tesori Ufli.dutll ..1 JHtU'.' , ,Se non cl,te {~'Il ArnfJi J.erurono i'JcoJllro, c nhLl'uciando le pl'Une' navi, le impedi,·o­no di (:ompicre it suo <li"j";<IHH~ntOA."~ A.Iitonio ~lt~SSO poiritol'nando (laJIa J~ihil.\ _, (~ <lVI'HUe) ancora::'.spcrilu:.r.a lleneICG,joni l'iuHISh~I)Ji in i\:t,jO, ll(\heh;:~ intc~e:le credc"", la,lissuas(~ e la feel~ cantrim' IH'Ol)'osto.,. Q,u,cSk l;osc B;lP~],inJllo cl~ Dioue~ e ~j'IJ)pi<HIlO pure,che AnhHlio {1'OYitU,,:,

dosi aHe stl'elte"R'I'Cfil BI.alliW,o di" JiaY.igal'c ill CSJ)ill~'naCOil .ClcHpalra; ,(md(~ (' ~1e.Ho (:<111 bUOJl8 l'agioJl(~ du: l'iUliwillO di IU,I.,era in vado IHu'li 1.1'aSpol'ta~o c. di.viso.

AlIa quinta e SCtita culHlUlu si ,apl'c una Hf~(~Ha kI'l'i~

J,iIc a~'li OCcllj tld It~f.lol'c. lIli8(~ri dannuti a ]:1OI'le daullQjllulUlU~O sl)el.lac:u[o a~l ilHl:llani B/.)cttatoJ'i. St:I'ive Hi.owHe 40) cite (acopnh'll fllmril.a duI a hatlat,lin d'.Azio, (~

.ol'unta in EU'illo: POSlqUllilt in tuillm pe"vellJ" mu/Losprimores sem]}t:1' sibi iufimsos, ae, 'i tu'nt.'clailc e. /us auimQ

. aUGtos, ()ccitUt.. !)Inlul'co }IOA nclla:'·vita-__d~ AllluULO <IJl'~

H'illn{~'l~ clw, vol(~ndo C1C0l'illl'n. proc~~i~rsi ~u. (~a.so aiLi.sogllo uua nlOl'tl~ I)J'oH!" l~ lll!lce~ COllnnClo,: '7on In.!Jea.~[eJU. veueW)J'IWJ, }Jrf.J'(lJ"'~' ,.,;fJl;jlthn'Uin pQtentuun lwLuJ'flHl.­que. IJ(::l'q1tit:e~'e, in iis"qni. ad nWJ'tem t[mJnwli el'llltt}Jel'wululJl, faceJ·e 4I ). h pilI naturale clH~ eUa nc~ fill~i~SSC

CSp(~l'illlellto nel (:oUllt!una(l I ii~Ol'daH an Diolle, i (l'Hlli pCl'

la loro di~,uiti.,;, (~ pCI' la J'H{j'AOUC clH~ Ii h'a(Wil a 1Il00'fe,

JlOJld()",~".UlO ~sserc dilllenljenli· daI..pocta. L •• dl'.SCI'i:t,io­ne clw l[lli se lIt~ fa {' hcHa ilssai. III mezzo aHc 6{l'tlU'ila neg'illa dilicclule (hl It'OIlO. .

I.-a St~U.illlll t~ l'ollHv<t eolunna possono rilt'lu'l'si ('011­tinnate 4 2 ). La IU,jUll.t jIlC(~miHci.a tliccndo cht" <li miM!wri 1'111"ional'i si llascullu Antonio c Cleopatra. CIIC All'o­po 8al)~~U(lo <li fJlInl HlOl'lc dnyeva cadcl' la Iteu-LUU, si1,.deYll tJc':mo;, SVill'inLi pCHS;l~I'i. Nel l'cs{o,. (~ in lUU:l.1n~l~trncule, non si pad.. dll~. cldhl pi'csa~ d1 AI~ssalldrla.E tla Iwl,iH'C NHlU: il pHcl;l dl(~e cite' parte del SClluto er/.l.

• COil Ccsal'c; III (J twl Cll~Hl e V(~l'a, !Jcrche, .se cl'l~ditl1uo a

40) _Lib. LT. clll" 5. - G.'lIce;! Dionie eupl'll. p. 139. IlOt. 7. (rlln-Sc:riJl5lltHlS. 7(1'. .

!.H) J'Jutlll'cllllS AI,toJl. cup. 71, IliWC scdps!t: l(lw~(tr(Ja ~e (fH(I'~"~I/l::~(I)}I {J'(IJ'{~(ftp{lii-' (fI'IIJ/J"c :'1l()ffl,L\'IU/{{t; UIJV{t,U/iIt;) WJ' ly.{((fn}~ ~o

':~,I'I'(J')'IJJ'lJJ' Of)'X{)I.'O'a 'i1~J{ji:,:,.~)_t "/''', /,/1 {)-m'lh(l) qJQOUQOl>,Hf.)'O/t;. Er,

4:i) Vill, "11011: b<lI"a 1,,'1. :i.,t.11f"ulllHorii senlentin.lll refulntul'i exCi'Il<;piUii l't·;,oIidin,lif> Il"alls,' ..jv~1ll1,,". KI'.

Page 8: Que~ti c11:~i ;:~I>licarc, Frammenti.pdf · 158 I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di)

170

Diolle, tuIII ipliJlell,.li Sen.tol': e Cavallel,l lloma,,; HiCl'ano J'istl'etti ft' Ccsal'C, il qlialc li avcva' 8~CO COIltloUic pCl' valt~l'si di' 101'0, c perchc l'imanendo in"" Roma nOlisi. voln'csscl'o ad altl'e parti,' 0 nOIl !sfudil.lsse\'O a COS(~nuoyc, e pCl' mostrure ill. Jluc che ~.liol'c tlcUa IlcpuJJ­'Mica Cta COil 1nl e per 1nL

E(~I~O fluanfo mi e scmhrato ]>cne diseol'J.'cI'C inlol'lloa Cjncsti Jhunmcnti, clte soli ei l'iman{Jono del poema dlU ..hil'iH. I Se alcnllO tlcsillerassc, schim'llllculi JUne-'{~ioJ'i l:iil'ce.hi uIlc uUllli la ma{flliJi(~a cdizioue Napolcbma, tlllUlI(llIttle moltc di (luestc llotizIC ho tl'attc~ Avrei alldH~<1islcsc ]>N' iutcl'Q le lUUlOhiziolli npl)ostevi, se l'.nc8sitCllulo neccsslU.'io. -A me c })jacinta.la ])).'c,'ill't; e BC di(l'wslo alcuno voIessc chiamarmi in culpa,!:.~shppil~. clle io110 pcr men -l'eo,J'esscl'C tl'0PPO breve, .~I.i~ l'undlu'c su-"crchill ndle 1)I11'ole. ",

CO I,. I.I

Egli Pnmol' de'p1'oai ; n tlli s'inchina-,La gioyeuludc: hWH'lt l~(;ule avea ,Infra l'ar.illi trase-oraa; jll (~cnto g:uciTc -"

'~'avca scguilo" c (ldla fi: giovutoE tlcUa deslra. Espedell:l;l\ llccorto

E valente l'ayc~ l'c:;t) tli Mal"le

Ne' fcri Indi. AG'li .Hsc,li"ti move ",';":Con!l'o l'Ital. G'ente, ~ colle t~i' ;~.;,.,,,

Sull' all~ nUIl'/I llOI,e!llO." sale.

1.1nto ~ in ,sanrrne i1 tCl'tell f cecoti sb:agi

l)~ll oncnde anco~', Jl(~l'cJjC nel patl'io 8u~lo ~

E pit'l dlll'e,.a soHi·ll'., pCI·dJC 8pn.~~o~te~

DJ. Cesal' l'optlC, 'OUtre l)dfl~iQ stess~e

Colle (01'1'. 6upcl'hc. Al)IH~Hft ei J)usta

ne! cOllHlUtlo II fi'CHiH' gli. 81)irti altcl'i

De' SUQ~~ Ache ])li'l fOl'Za'1 in vostra ma.nu

G-il\Ce la lll'Oda: l'nh(~ l'oec,11O aUcrra

11' fCl'l'O~ Fu llmnico un lclU!JO questo

}>QPolo a me colla l'ef;'iua uIlCO.l'a;

]~d Ol' le vincih>ici ill'mi Homane,,:

Lo BllOgliall di h".I<lHllza, c fnll sogg~tlo.

Auc1lC AlessalHlro :ll LIlIllll~i p~teo

Pcnetrnr (le' Cd(~sl,i. AU:li pUJ.', (lico

Che. if cor ptmlo du duo! scull. la Diva

171

Page 9: Que~ti c11:~i ;:~I>licarc, Frammenti.pdf · 158 I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di)

"

COL, IV.

172

Quest; ,lal 1'1'1"'0 .1'1'1'10 it f)anco/vc,le

Pal'si clcHe SHe W~IH~ in 1(~J'ra lac~'~

Tllmitlo C ([1J(~lIo '(li YCUi'HO, o. 'ti'~ii.c~"':;-"';:··

Aspil1e l'elllle • Iu; ,laI ..aUo, 'c inf~Il,icUn moJIc sOhno,' :che ne! Jmjo ~'te~I(J: "~':,'~:

Gij"OCclli arrgl':t.vati doI(~(~llIt'nic cl:iiu]c. -j •-~("-' , "\

AiVi.licclii.n'si nUn persima sentc" '.'

QlIC.'':Jli. un 8l~1'l)C fCl'oe(~, (" fin'ne pasto.'·

Di ]H\silisco al mortal Halo alcun.o

E sIHmlo, 0 pcr hl'eve rel·il.a ac~oglie:~

.Piccola Ilade ai v(~nmlO e eade~·.,\:,,;~· f"}':':;~

1\'101l,i da'.lac~i pcnzn!<tuti sja;I.llo;·":( ,:,"'"

E l'alma itnpl'ig·lonal.il i~ ;1 IIscil' c{)sb;c.ttaDalle compl'CSSI~ yelle. A moUi ti'onca,

La IlRl'ola e la "if.Jl ontla .ll(~mil~a.

DaI so!:'Uo scen,]e !lIb 1"''1 lant" s!l'~gi.

COL VI.

COl•. VU.

Quelli COSl di miscl'e }lfil'olc

Dan'no a se sl.cssi clI al llolol' conrOl'to~

Q\lcsto .fa la ne{~ina. AII'ollO inlanto-

Gli ,ocelli tin lunc'e a lei l~·il·mHI.o l'ille

I suoi wmi. l)(~nsicr, poicIlt~ nC",rat~

Le!:'!:'e qn.l fin l'.spd!i.El" 'I<',,·",,01Ie

lleho IIsei!o dell' 01"[", alllll' clle vcllneCcsal'; cllC tanto il dcs'iavll, nll' aIte' "!'fm,'n, cite un 'lll poste AIt~..,sandl'Q' '~~c~,;.

E la handiera vi pianlo. eOll lui .

Veni:Ul l.nille r.·ael'J·iel'~, ~~ll alleoI' parte

Del Homano St~nato. A fale visla .

"tiu C:clo'di t.cl'1'or (:Ol'se 01;IIL vena,

~; -,' .,COL. V.

SllCSSC fi'atc de' I)assati daulli ."

In favcUar JUi sb1ingc itlliulUQ, e Lo. fO~'BC

Tl'u la :nl~~te, c- la·~:_,:"ita onucC'G'io'., _;~~,:~ove c:'eel'Cal' ctlrrioni, e Ll'cVC indugio llOr.re~;,

All' c::;(rclua partita aneol' mi l}jacc:

JIo tal mal'ito dle all' Etrizio l'el;:llp

Potrclil,e i Pal'ti asso{;:gettar: IH~l Ilonw

D(~lla lhia genb~..a lui UlOl'il' nOIl dole.Ei fra JniUe pensicJ: l'alma ha iUvisa:,t,;:

E inCI~l'to'::;ad~lllque cio cll'ci vogIiu, c' in quali

Tcl'l'cO i .. (luali IDaJ.'i ami fel'Ulai' sua, stanza.

D'Azlo ai tr'ionlli e quando te poi vitlepJ'ima C 80mma cagioll di tanla tfUClTa.,

E parte deI eomando. ' E 'lual fu d<inuaCotatita Dlai, quale, d'auticl~i cl'ol~

J.Jllnr,a eerie, BC PUl" lilCn~lace. p,l·ido

Le anda!e Iom .. 11'01'1'0 onOl' 11011 Ievi '/

."'.:,.,

0 ...'.I;;'e il 1'01'0, in cui d.nnal~ 'Iu#l>.iL.sei. la vi!a coU~ 'c,oIp.., c' "ltl'uiSpctlil'~oi t~'islo tIi S~il JUol'le llol·t~e.SiCCOlllC aU' apIH'c8sill' <1'ostc ncmic,a

Insicntc e Jlulla, e tuUc armi tcncslri

Si al'pal'eeeltiauo, e fl'eeee, cd .s!e, ,c'tl'omlte

E ]Jundici'c; cosl in qnel loco milleIUSU'UU1Cllti di mode iusicmc uniti

Mid a' te iuuuuzi, misctando as!)cUo fIn v.l'io ol'diue posti, e pCI' qud campi>J)Iorle si alr!:,il'a, e pallida l)a~,'.

L(~ si l'(~sLl'inge....pl ftallco, (~ i volti .mbiauca.

Page 10: Que~ti c11:~i ;:~I>licarc, Frammenti.pdf · 158 I)erell~ .f[uCSlO ~e~ essr.l·~, se jo. nOI~' 'Cl'l'O, aJlp:lI'lenentl~:',. se(~ol~ postcl'wrl. ~)l·IU!U. CtlglOue !l Cl'ctltl!' di)

-_._.----

\

174

COL. VIII.

Si rali solto le I'0rte; oc'ni .rgome1lfoUsn~o nd ':lltcl'l'ar le apposlc sbaI'I'c, .

Pill Bh·jug·on la dUa, ne dalle roccheSi lonlana il soI(l:ato, c rel'man soUo

Le mnra le terresh·i tll'lIli etl il 'Campo.

MCllhic cosI si fa dell' armi, c novQ .

A}lpal'ccchio di gucl'l'a, avca cOlnpiuloGia il suo. COl'SO neI ciel la noUe a~lica

A' I'0nsigli' dei "'uei, e .lle halt.glie ,. ,n sol piu~:8,ni.ico,,'dal ,diul'oO viar,G'i9'tcc,'Stanco, di~uovo 'si tufI'ava ~n' DlaI'C~

". ~,, .,.'

CARMINIS LATINI

BELLO ACTIACO SIVE ALEXANDIUNOIcRAGMENTA

. ,.' ,.' ,::

DEIWO RECOGNITA ATQU.E~NDATA."~' i, '.'

;;, QlIlIm iu scril't6l'11Ul "dcmm ("·.gm.;"ntis I'dstill"" intc­i\ r,'l'l~talti ulcllnqllc 1:eslil:ucucli8 IlIun ~lolllm ]wc !'lptllllo, ul.:: ve 4 epl'l\v'ltn C01'l'lc':mtnl', y(~ JIlull ata resnrcuHdl11', Vt'-

t ' l'UUl. el.imn iIlIHI, n[, uhf hUll nulla sCl'iIltm·ue. "\'('sl:igia111)jJIH'cnut, ibj, (luid oHm sel'i"llIUl fucrit, jnr,cnii siln'aei­tnt~~ invcs[}r,elul': lieri Hon ]Hlt(~st". q,~.jn: 'o~js in JlOC~gcn('I'(~ (~OlllcctUl'n pl«~l'lmHJHC et lnbl'JCa;,sit-,ct'pcriefllos3.;prae~el'lim ([llnJU codj(~ulll ])('!'I'CctiOl'Uni aqclorilas, qna

.sacpins alibi (~l'iLicoJ'nm. -opiniulIes turn conJu'J11nlns, tumcoufnf;atas esse novimns, l'1.lI'O llUf]lIUm rem n<l liqllidnlUcourl~ssnmCfllc pCl'dueat. Nihil/) miuns tamen, quam inm'lis anliqullc opcl'ihus, sive clim'actis inis sive (lelrun­catis, suhriJil:cl' et ulUhhrc COllfrmcnt;mdis, vel el4~1)':mtcl'd COH{}'l'UC l'dinrrClldis al'(ili{~'i l"'eent~ori dcbemus ~}'l'::lji.\m,c(u}mn, nh.;' laUol'"ex pm'le snlll~m iure mCl'itoqne' hllhcn­cia est dilil~cHti. fl'<lt~luentol'WH llraestantiol'um cdil.ori.;

,:. flummo{lo ne inc.'ellii exuhcr:;Ulri~ acumen, f..ClliH n".lul.i"remissis, 'Ulh"al,Cl'miHos e,cnr,-'nri, atejUc lliQdcstam conie.,

cturne pl'ohaJ)ilitatem in prokl'"mn 'iOg;enii. Iuxul'i,mtishumm •de(rcn~ra:re pn.lil~f.tll" . QU<lUl ob ':a,-cm' "':'OIl in~dl­'c'nlllll mdh:avI, carlUlUlS .Lnhm tlehcllo. Actl<tcO SlveXlex:Huh·ulO r) fl'ac-'mcnbt, IlU({', hos ~l'iginta et (JllOd cx-

1) Quum 1lelhml civile j qU{1l1 GaeS~II' OClav1nnus ndversus 1\1. An­tonium et Cleopntram gessit, a SHCl(lilio OClav. cap. 9. et Velleio

+