RAPORT ROCZNY 2006walut UE spoza ERM II 95 39 Kredyty dla sektora prywatnego w 2006 r. 96 40 Czynniki wpływające na płynność w strefie euro w 2006 r. 102 41 Zbywalne aktywa kwalifikowane

ISSN 1830291-2

9 7 7 1 8 3 0 2 9 1 0 0 5

R A P O R T R O C Z N Y2 0 0 6

200620062006200620062006200620062006200620062006

PLEU

ROPE

JSK

I B

ANK

CEN

TRAL

NY

RAP

OR

T RO

CZN

Y 20

06


W 2007 roku wszystkie

publikacje EBCbędą przedstawiały motyw z banknotu

20€.

© Europejski Bank Centralny 2007

Adres Kaiserstrasse 29 60066 Frankfurt am Main, Niemcy

Adres do korespondencji Postfach 16 03 19 60311 Frankfurt am Main, Niemcy

Telefon +49 69 1344 0

Serwis internetowy http://www.ecb.int

Faks+49 69 1344 6000

Teleks 411 144 ecb d

Wszystkie prawa zastrzeżone. Zezwala się na wykorzystanie niniejszychmateriałów do celów edukacyjnych i niekomercyjnych pod warunkiempodania źródła.

Zdjęcia:David FarrellMartin JoppenRobert MetschConstantin MeyerMarcus Thelen

Dane zawarte w niniejszym Raporcieobejmują okres do 2 marca 2007 r.

ISSN 1830-2912 (druk)ISSN 1830-2998 (online)

PRZEDMOWA 10

ROZDZIAŁ ISYTUACJA GOSPODARCZA I POLITYKA PIENIĘŻNA

I DECYZJE W ZAKRESIE POLITYKI PIENIĘŻNEJ 18

2 SYTUACJA MONETARNA, FINANSOWA I GOSPODARCZA 242.1 Globalne środowisko

makroekonomiczne 242.2 Kierunki rozwoju sytuacji

monetarnej i finansowej 282.3 Zmiany cen i kosztów 562.4 Produkcja, popyt i sytuacja

na rynku pracy 662.5 Sytuacja fiskalna 742.6 Kursy walutowe i bilans

płatniczy 79

3 SYTUACJA GOSPODARCZA I MONETARNA W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH UE SPOZA STREFY EURO 89

ROZDZIAŁ 2OPERACJE I DZIAŁALNOŚĆ BANKU CENTRALNEGO

I POLITYKA PIENIĘŻNA, OPERACJE WALUTOWE I DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA 1021.1 Polityka pieniężna 1021.2 Działalność dewizowa 1081.3 Działalność inwestycyjna 109

2 SYSTEMY PŁATNICZE I SYSTEMY ROZRACHUNKUPAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH 1112.1 System TARGET 1112.2 System TARGET2 1132.3 TARGET2-Securities 1152.4 Procedury rozrachunku

zabezpieczeń 116

3 BANKNOTY I MONETY 1183.1 Banknoty i monety w obiegu

oraz obsługa waluty 1183.2 Fałszerstwa i przeciwdziałanie

fałszerstwom banknotów 1193.3 Emisja i produkcja banknotów 120

4 STATYSTYKA 1244.1 Nowe lub rozszerzone

statystyki dotyczące strefy euro 1244.2 Inne zmiany w statystyce 1254.3 Przygotowanie do rozszerzenia

strefy euro 126

5 BADANIA EKONOMICZNE 1285.1 Priorytety badań 1285.2 Publikacje i konferencje 130

6 INNE ZADANIA I DZIAŁANIA 1326.1 Przestrzeganie zakazu

finansowania i uprzywilejowanego dostępu 132

6.2 Funkcje doradcze 1326.3 Administrowanie operacjami

zaciągania i udzielania pożyczekprzez Wspólnotę Europejską 135

6.4 Usługi zarządzania rezerwami w Eurosystemie 135

ROZDZIAŁ 3WEJŚCIE SŁOWENII DO STREFY EURO

I SYTUACJA GOSPODARCZA I MONETARNA W SŁOWENII 138

2 PRAWNE ASPEKTY INTEGRACJI BANKA SLOVENIJE Z EUROSYSTEMEM 142

3 OPERACYJNE ASPEKTY INTEGRACJI BANKA SLOVENIJE Z EUROSYSTEMEM 1443.1 Operacje w zakresie polityki

pieniężnej 1443.2 Wniesienie kapitału,

przekazanie rezerw i aktywów rezerw walutowych na rzecz EBC 145

4 WYMIANA WALUTY W SŁOWENII 146

ROZDZIAŁ 4STABILNOŚĆ FINANSOWA I INTEGRACJA

I STABILNOŚĆ FINANSOWA 1501.1 Monitorowanie stabilności

finansowej 1501.2 Współpraca w sytuacjach

kryzysu finansowego 153

3EBC

Raport Roczny2006

S P I S T R E Ś C I

2 REGULACJE FINANSOWE I NADZÓR 1542.1 Zagadnienia ogólne 1542.2 Bankowość 1552.3 Papiery wartościowe 1562.4 Rachunkowość 156

3 INTEGRACJA FINANSOWA 158

4 NADZÓR NAD INFRASTRUKTURĄ RYNKOWĄ 1644.1 Nadzór nad systemami

i infrastrukturą wysokokwotowychpłatności w euro 164

4.2 Detaliczne usługi płatnicze 1674.3 Rozliczanie i rozrachunek

papierów wartościowych 167

ROZDZIAŁ 5STOSUNKI EUROPEJSKIE I MIĘDZYNARODOWE

I ZAGADNIENIA EUROPEJSKIE 1721.1 Zagadnienia strategiczne 1721.2 Zagadnienia instytucjonalne 1741.3 Sytuacja w państwach

przystępujących i kandydujących do członkostwa w UE oraz kontakty z nimi 175

2 ZAGADNIENIA MIĘDZYNARODOWE 1772.1 Najważniejsze kierunki rozwoju

międzynarodowego systemumonetarnego i finansowego 177

2.2 Współpraca z krajami spoza UE 179

ROZDZIAŁ 6ODPOWIEDZIALNOŚĆ

I ODPOWIEDZIALNOŚĆ WOBEC SPOŁECZEŃSTWA I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO 184

2 WYBRANE TEMATY PORUSZANE PODCZAS SPOTKAŃ Z PARLAMENTEM EUROPEJSKIM 185

ROZDZIAŁ 7KOMUNIKACJA ZEWNĘTRZNA

I POLITYKA KOMUNIKACJI 190

2 DZIAŁALNOŚĆ KOMUNIKACYJNA 191

ROZDZIAŁ 8RAMY INSTYTUCJONALNE, ORGANIZACJA I ROCZNESPRAWOZDANIA FINANSOWE

I ORGANY DECYZYJNE I ŁAD KORPORACYJNY W EUROPEJSKIM BANKU CENTRALNYM 1971.1 Eurosystem i Europejski

System Banków Centralnych 1971.2 Rada Prezesów 1981.3 Zarząd 2001.4 Rada Ogólna 2021.5 Komitety Eurosystemu/ESBC,

Komitet Budżetowy oraz Konferencja ds. Zasobów Ludzkich 203

1.6 Ład korporacyjny 203

2 STRUKTURA ORGANIZACYJNA 2062.1 Zasoby ludzkie 2062.2 Nowa siedziba EBC 209

3 DIALOG SPOŁECZNY ESBC 210

4 ROCZNE SPRAWOZDANIE FINANSOWE EBC 211Sprawozdanie z działalności 31 grudnia 2006 r. 212Bilans na dzień 31 grudnia 2006 r. 214Rachunek zysków i strat za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 20006 r. 216Przyjęte zasady rachunkowości 217Informacja dodatkowa do bilansu 222Informacja dodatkowa do rachunku zysków i strat 231Informacja o sposobie podziału zysku lub pokrycia straty 235Raport biegłego rewidenta 237

5 SKONSOLIDOWANY BILANS EUROSYSTEMU NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2006 238

ZAŁĄCZNIKI

INSTRUMENTY PRAWNE PRZYJĘTE PRZEZ EBC 242

OPINIE WYDANE PRZEZ EBC 246

4EBCRaport Roczny2006

DZIAŁANIA EUROSYSTEMU W ZAKRESIE POLITYKIPIENIĘŻNEJ W UJĘCIU CHRONOLOGICZNYM 253

DOKUMENTY OPUBLIKOWANE PRZEZ EUROPEJSKI BANK CENTRALNY OD 2006 R. 255

GLOSARIUSZ 261

RAMKI1 Rola innych pośredników finansowych

w dynamice podaży pieniądza 32Wykres A: Depozyty krótkoterminowe

oraz umowy z przyrzeczeniemodkupu innych niemonetarnychinstytucji pośrednictwafinansowego 33

Wykres B: Depozyty o dłuższym terminie zapadalności w podziale wg sektorów 33

Wykres C: Kredyty i pożyczki MIF dlainnych niemonetarnychinstytucji pośrednictwafinansowego 35

2 Zróżnicowanie stóp procentowych na rynkach detalicznych usług bankowych w krajach strefy euro 48Tabela: Zróżnicowanie

oprocentowania MIF dlanowych umów w różnychkrajach 49

Wykres A: Stopy procentowe MIF dladepozytów gospodarstwdomowych 50

Wykres B: Stopy procentowe kredytówMIF dla gospodarstwdomowych 51

Wykres C: Stopy procentowe kredytówMIF dla przedsiębiorstw 53

3 Długoterminowe oczekiwania inflacyjne w strefie euro 58Wykres A: Wskaźniki dotyczące

oczekiwań długoterminowejinflacji dla strefy euro 60

Wykres B: Rozkład częstotliwościpięcioletnich oczekiwańinflacyjnych pośródrespondentów SPF (2001-2006) 60

Wykres C: Zależność pomiędzy zmianami krótkoterminowychi długoterminowych oczekiwań inflacyjnych w SPF (2001-2006) 61

Wykres D: Prawdopodobieństwo, że zapięć lat wskaźnik inflacji HICP oraz progowa stopainflacji wyniosą lub przekroczą 2% 61

4 Różnice we wzroście produkcji pomiędzy krajami strefy euro 67Wykres: Rozproszenie wzrostu

realnego PKB w krajach strefy euro 68

5 Wzrost wydajności w strefie euro a potrzeba reform strukturalnych 70Wykres A: Wzrost wydajności pracy

na jedną przepracowanągodzinę 71

Wykres B: Wzrost wydajności pracy na jednego zatrudnionego 71

Tabela A: Wybrane wskaźnikistrukturalne 72

Tabela B: Wydajność pracy w poszczególnych sektorach na jednąprzepracowaną godzinę 73

6 Emisja rządowych dłużnych papierówwartościowych i rozpiętość rentownościobligacji w strefie euro 75Tabela A: Roczne stopy wzrostu

dłużnych papierówwartościowychwyemitowanych przez rządy krajów strefy euro 76

Tabela B: Struktura dłużnych papierów wartościowych w obiegu wyemitowanychprzez rządy krajów strefy euro 76

Wykres: Łączne zmiany w różnicachrentowności wybranychobligacji rządowych w stosunku do obligacjiniemieckich 77

Tabela C: Ratingi kredytowe krajówstrefy euro emitującychobligacje 77

5EBC

Raport Roczny2006

7 Globalizacja a konkurencyjność strefy euro 82Tabela: Ujawniona przewaga

komparatywna (RCA) a wykorzystanie czynników produkcji 83

Wykres A: Zmiany ujawnionej przewagi komparatywnej(RCA) 84

1 Głównie eksport produktówwymagających dużychnakładów badawczych 84

2 Głównie eksport wymagający dużych nakładów pracy 84

Wykres B: Zmiany w imporcie strefy euro według kraju pochodzenia 85

8 Statystyczne konsekwencje rozszerzenia strefy euro o Słowenię 140

TABELE1 Zmiany cen 582 Wskaźniki kosztów pracy 633 Składniki wzrostu realnego

PKB 654 Sytuacja na rynku pracy 695 Pozycja fiskalna krajów

strefy euro 746 Wzrost realnego PKB 897 Inflacja HICP 908 Pozycja fiskalna 929 Bilans płatniczy –

wybrane pozycje 9310 Zmiany w ERM II 9411 Oficjalne strategie polityki

pieniężnej państw członkowskich UE spoza strefy euro w roku 2006 97

12 Przepływy płatności w ramachsystemu TARGET 112

13 Fałszywe banknoty wedługnominałów 119

14 Przydziały produkcji banknotów euro w 2006 r. 122

15 Słowenia: główne wskaźnikiekonomiczne 139

WYKRESY1 Stopy procentowe EBC i stopy

rynku pieniężnego 182 Główne zmiany zachodzące

w znaczących gospodarkachuprzemysłowionych 24

3 Ważniejsze zmiany wskaźników na rynkach surowców 27

4 M3 a kredyty i pożyczki dla sektora prywatnego 29

5 Główne składniki M3 296 Krótkoterminowe stopy

procentowe dla depozytów i instrumentów zbywalnych 30

7 Depozyty wg sektorów 318 Czynniki kreacji M3 379 Dane szacunkowe dotyczące

luki pieniężnej 3810 Krótkoterminowe stopy

procentowe w strefie euro i nachylenie krzywej dochodowości na rynku pieniężnym 39

11 Trzymiesięczna stopa EURIBOR dla kontraktów terminowych i implikowana zmienność obliczona na podstawie opcji na kontrakty terminowe na 3-miesięczną stopę EURIBOR 40

12 Rentowność długoterminowychobligacji skarbowych 41

13 Progowe stopy inflacji dla transakcji kasowych i kontraktówterminowych w strefie euro 42

14 Podstawowe indeksy rynku akcji 4315 Implikowana zmienność

rynku obligacji 4316 Kredyty i pożyczki dla

gospodarstw domowych 4517 Oprocentowanie kredytów

i pożyczek dla gospodarstwdomowych oraz przedsiębiorstw 45

18 Zadłużenie gospodarstw domowych i ciężar obsługizadłużenia 46

19 Realny koszt zadłużeniazewnętrznego przedsiębiorstw strefy euro 47


20 Wskaźniki zyskownościprzedsiębiorstw strefy euronotowanych na giełdzie 54

21 Rozkład realnej rocznej stopywzrostu finansowania zewnętrznego przedsiębiorstw 55

22 Wskaźniki zadłużeniaprzedsiębiorstw 55

23 Rozkład wskaźnika inflacji HICP:główne składniki 57

24 Udział głównych składników inflacji HICP 57

25 Struktura cen producentów w przemyśle 62

26 Wynagrodzenie na pracownika w poszczególnych sektorach 63

27 Zmiany cen nieruchomościmieszkaniowych w strefie euro 64

28 Udział we wzroście kwartalnegorealnego PKB 64

29 Wskaźniki zaufania 6630 Bezrobocie 7031 Wydajność pracy 7032 Nominalne i realne

efektywne kursy euro 8133 Saldo rachunku obrotów

bieżących i jego składniki cząstkowe 81

34 Import towarów do strefy euro a ceny ropy Brent 81

35 Inwestycje bezpośrednie i portfelowe w strefie euro 87

36 Przepływy finansowe ze strefy euro do nowych państwczłonkowskich UE 87

37 Międzynarodowa pozycjainwestycyjna netto 87

38 Zmiany kursu euro wobec walut UE spoza ERM II 95

39 Kredyty dla sektora prywatnego w 2006 r. 96

40 Czynniki wpływające na płynność w strefie euro w 2006 r. 102

41 Zbywalne aktywa kwalifikowane 105

42 Zbywalne aktywa kwalifikowane wykorzystane jako zabezpieczenie 105

43 Różnica między udziałemzbywalnych aktywówkwalifikowanych a udziałemaktywów wykorzystanych jakozabezpieczenie w 2006 r. 106

44 Ogólna liczba banknotów euro w obiegu w latach 2002–2006 118

45 Łączna wartość banknotów euro w obiegu w latach 2002–2006 118

46 Liczba banknotów euro w obiegu w latach 2002–2006 wedługnominałów 119

47 Liczba fałszywych banknotów euro wycofanych z obiegu w latach 2002–2006 120

7EBC

Raport Roczny2006


S K R Ó T YPaństwa

BE BelgiaBG BułgariaCZ CzechyDK DaniaDE NiemcyEE EstoniaGR GrecjaES HiszpaniaFR FrancjaIE IrlandiaIT WłochyCY CyprLV ŁotwaLT LitwaLU LuksemburgHU WęgryMT MaltaNL HolandiaAT AustriaPL PolskaPT PortugaliaRO RumuniaSI SłoweniaSK SłowacjaFI FinlandiaSE SzwecjaUK Wielka Brytania US Stany Zjednoczone

INNE [POLSKIE SKRÓTY PODANO W NAWIASACH KWADRATOWYCH]

BIS Bank RozrachunkówMiędzynarodowych

BPM5 IMF Balance of PaymentsManual (Podręcznik BilansuPłatniczego MFW, edycja 5)

c.i.f. koszty, ubezpieczenie i fracht na granicy importera

CPI Wskaźnik cen towarów i usługkonsumpcyjnych

EBC Europejski Bank Centralny EER efektywny kurs walutowyEIW Europejski Instytut Walutowy ESA 95 Europejski System Rachunków

Narodowych i Regionalnych z 1995 r.

ESBC Europejski System BankówCentralnych

EUR eurof.o.b. franco statek na granicy

eksporteraHICP Zharmonizowany wskaźnik cen

towarów i usługKBC krajowy bank centralnyMFW Międzynarodowy Fundusz

WalutowyMIF monetarna instytucja finansowaMOP Międzynarodowa Organizacja

PracyPKB produkt krajowy bruttoPPI Indeks cen produkcji sprzedanej

przemysłuOECD Organizacja Współpracy

Gospodarczej i RozwojuUE Unia EuropejskaUGW Unia Gospodarcza i Walutowa ULCM jednostkowy koszt pracy

w przetwórstwie przemysłowym

Zgodnie z przyjętą we Wspólnocie praktyką,państwa członkowskie UE wymienione są w niniejszym raporcie w porządkualfabetycznym, na podstawie nazw w językachojczystych poszczególnych państw.

P R Z E D M OWA


W dniu 1 stycznia 2007 r. Słowenia zostałatrzynastym państwem członkowskim, któreprzyjęło euro, a Banka Slovenije trzynastymkrajowym bankiem centralnym, który przystąpiłdo Eurosystemu. Chciałbym bardzo serdeczniepowitać obywateli Słowenii i wyrazić uznaniedla Słowenii za dobre wyniki ekonomiczneosiągnięte dzięki wdrożeniu w ostatnich latachstabilizacyjnej polityki makroekonomicznej.Przejście z tolara słoweńskiego na europrzebiegało w sposób wyjątkowo sprawny i skuteczny: do obiegu wprowadzono 94,5 mlnbanknotów, przy czym etap zaopatrzeniapierwotnego rozpoczął się pod koniec listopada2006 r., a okres podwójnego obiegu euro i tolaratrwał dwa tygodnie. Po tym okresie wspólnawaluta całkowicie zastąpiła walutę słoweńską.Warto zauważyć, że euro zostało przyjęte przezmieszkańców Słowenii z dużym entuzjazmem.

***

Polityka pieniężna EBC przyczyniała się doutrzymania średnio- i długookresowychoczekiwań inflacyjnych na poziomie zgodnymz definicją stabilności cen. Stanowiło toszczególny dowód wiarygodności działań EBC

w sferze realizowania polityki pieniężnej w ścisłej zgodności z jej podstawowym celem,jakim jest utrzymanie stabilnych cen w średnimokresie. Trwała stabilizacja długookresowychoczekiwań inflacyjnych jest koniecznymwarunkiem, by polityka pieniężna mogłaprzyczyniać się do wspierania trwałego wzrostugospodarczego i tworzenia miejsc pracy w strefie euro. W 2006 r. inflacja HICPwyniosła 2,2% pozostając na niezmienionym, poziomie w stosunku do roku poprzedniego.Oznacza to, że kształtowała się ona powyżejokreślonej przez EBC definicji stabilności cen,czyli poniżej, ale możliwie blisko 2%, chociażodzwierciedlała gwałtowne zmiany cen ropynaftowej i surowców. Nie należy wobec tegopopadać w samozadowolenie.

Przez cały rok 2006 wyraźnie rosły zagrożeniadla stabilności cen. Szczególne ryzyko wiązałosię z możliwością silniejszego niż oczekiwanoprzełożenia się wzrostu cen ropy w przeszłościna sytuację teraźniejszą, nieoczekiwany wzrostcen kontrolowanych i podatków pośrednichoraz kolejne podwyżki cen ropy. Na poziomiebardziej fundamentalnym, przy bardzokorzystnym w 2006 roku otoczeniugospodarczym i ciągłym zmniejszaniu siębezrobocia oraz dalszej poprawie wyników narynku pracy, perspektywa większego niżoczekiwano wzrostu płac nadal stanowiłaznaczne zagrożenie dla stabilności cen. W tymkontekście, a szczególnie wobec spodziewanychw 2007 r. negocjacji płacowych Rada Prezesówpodkreśliła, że porozumienia płacowe powinnyuwzględniać poziom bezrobocia, który w niektórych krajach nadal utrzymuje się na wyjątkowo wysokim poziomie, orazkonkurencyjność cen i zmiany w rocznejwydajności pracy.

Sformułowana przez Radę Prezesów ocena, żeutrzymało się ryzyko dla stabilności cen,potwierdziła się po przeprowadzeniuporównania z analizą monetarną. Wyraźnadynamika wzrostu monetarnego i wzrostukredytów występująca w 2006 r. odzwierciedlałautrzymujący się wzrost tempa ekspansjimonetarnej w strefie euro obserwowany od

11EBC

Raport Roczny2006

połowy 2004 r., co przyczyniało się doakumulacji płynności. Po wielu latach silnegowzrostu monetarnego płynność w strefie euroutrzymywała się na wysokim poziomie, copotwierdziły wszystkie wiarygodne wskaźniki.W sytuacji utrzymywania się silnego wzrostumonetarnego i wzrostu kredytów wskazywałoto na rosnące zagrożenie dla stabilności cen w średnim i długim okresie. W odpowiedzi narosnące zagrożenia dla stabilności cen, copotwierdzały wyniki analizy monetarnejprowadzonej przez EBC w ciągu całego roku,Rada Prezesów skorygowała w 2006 r.nastawienie w polityce pieniężnej i pięciokrotniepodniosła podstawowe stopy procentowe EBC,w sumie o 125 punktów bazowych. W wynikutych posunięć minimalna stopa przetargowapodstawowych operacji refinansującychEurosystemu wzrosła z 2,25% w styczniu2006 r. do 3,50% w grudniu 2006 r.

W 2006 r. gospodarka strefy euro rozwijała siędynamicznie. Pomimo wpływu jaki wywarływysokie i zmieniające się ceny ropy naftowej,PKB w 2006 r. wzrósł o 2,8% w porównaniu z 1,5% odnotowanym w roku 2005. W ciąguroku ożywienie gospodarcze stopniowo sięrozszerzało i stawało się w coraz większymstopniu ożywieniem samoutrzymującym się,napędzanym głównie przez popyt krajowy. W 2006 r. realny wzrost PKB kształtował sięśrednio znacznie powyżej potencjalnegowzrostu. Strefa euro nadal odnosiła korzyści z silnej ekspansji gospodarki światowej, zaśznaczny wzrost zysków przedsiębiorstw i oczekiwany okres bardzo korzystnychwarunków finansowych wspierały wzrostinwestycji i zatrudnienia.

W tej sytuacji Rada Prezesów uznała, że takżepo korektach stóp procentowych dokonanych w 2006 r. należy utrzymać łagodne nastawieniew polityce pieniężnej EBC i że w dalszym ciąguuzasadnione jest podejmowanie w odpowiednimmomencie zdecydowanych działań w celuzapewnienia stabilności cen w średnim okresie.

***

Sytuacja budżetowa w strefie euro była w 2006 r. stosunkowo korzystna. Zgodnie z uaktualnionymi programami stabilności średnideficyt budżetowy dla strefy euro wyniósł około2,0% PKB w porównaniu z 2,4% w roku 2005.Poprawa wyniku budżetowego była jednak w dużym stopniu efektem silnego wzrostuprodukcji i nieoczekiwanych przychodów i tylkow niewielkim stopniu wynikała z efektywnejkonsolidacji fiskalnej. W korzystnych obecniewarunkach gospodarczych sprawą zasadnicząjest utrzymanie tempa poprawy finansówpublicznych i przyspieszenie tempakonsolidowania budżetu, tak aby wszystkiekraje strefy euro jak najszybciej zrealizowałyśrednioterminowy cel stabilnej pozycjifiskalnej. Z tego punktu widzenia ważne jest podjęcie dodatkowych, konkretnych i wiarygodnych działań w zakresie konsolidacjifiskalnej i zagwarantowanie, że zostaną oneszybko wdrożone. Działania takie mają szansepowodzenia, gdy bazują na wiarygodnej i wszechstronnej strategii średniookresowej,zorientowanej na zmniejszanie wydatków a nie na zwiększanie przychodów. Pomaga towzmocnić zaufanie do trwałej a równocześniewspierającej wzrost gospodarczy i zatrudnieniepolityki fiskalnej.

***

Jeśli chodzi o reformy strukturalne w ostatnimokresie, kraje strefy euro coraz lepiejuświadamiały sobie konieczność sprostaniawyzwaniom stawianym przez coraz silniejsząkonkurencję światową, starzejące sięspołeczeństwo i coraz szybciej postępującezmiany technologiczne. Sprostanie tymwyzwaniom jest ważne również ze względu nastosunkowo niski wzrost wydajności pracy w strefie euro w porównaniu z wydajnością w Stanach Zjednoczonych: średni roczny wzrostwydajności pracy w okresie 1999 r. – 2006 r.wyniósł dla strefy euro 1,1%, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych kształtował się napoziomie 2,2%. Sytuacja ta wymaga przedewszystkim intensywnych kroków w celuwdrożenia reform strukturalnych w sferze badańi rozwoju, nauki i szkoleń oraz sfinalizowania


prac w zakresie jednolitego rynku. Trzeba takżezauważyć, że reforma rynku pracy podjęta przez szereg państw członkowskich zaczęłaprzynosić efekty w postaci pojawienia sięszerszych możliwości znalezienia pracy. W wyniku powyższych reform oraz na skutekspowolnienia wzrostu płac w strefie euronastąpił w ostatnim czasie znaczny wzrostzatrudnienia. W strefie euro zatrudnieniewzrosło o ponad 12 milionów osób w okresieośmiu lat od wprowadzenia trzeciego etapuUGW. Korzystnie wypada tu porównanie z okresem ośmiu lat przed rokiem 1999, kiedyto wzrost zatrudnienia w tej samej grupiekrajów wyniósł niewiele ponad 2 miliony.Większy wzrost zatrudnienia przyczynił siętakże do zmniejszenia bezrobocia w ciąguostatnich kilku lat. Wprawdzie ujednoliconastopa bezrobocia była nadal wysoka i wynosiła7,5%, jednak pod koniec 2006 r. osiągnęłanajniższy poziom od momentu, kiedy zaczętowyliczać ten szereg, tj. od 1993 r. W strefie euronadal jednak istnieją strukturalne utrudnienia,co pozwala zrozumieć dlaczego stopybezrobocia kształtują się na wyjątkowowysokim poziomie a udział w rynku pracy jest według standardów międzynarodowychniski. Z tego względu kwestią podstawową dla każdego kraju strefy euro jestzminimalizowanie zakłóceń rynkowychspowodowanych regulacjami krajowymi, a dlastrefy euro jako całości ważne jest usunięcieistniejących jeszcze barier integracji rynkupracy. Wymagać to będzie w szczególnościodpowiedniego zróżnicowania płac, większejmobilności siły roboczej i bardziej elastycznychrynków produktów, rynków pracy i rynkówfinansowych. Kolejne reformy zwiększązdolności dostosowawcze strefy euro, będąsprzyjały wzrostowi gospodarczemu i stworządodatkowe możliwości zatrudnienia.

***

Sprawne funkcjonowanie UGW, któreuwarunkowane jest dyscypliną fiskalną i reformami strukturalnymi zależy także odintegracji finansowej w skali europejskiej.Przez wspomaganie rozwoju europejskich

systemów finansowych, integracja finansowaprzyczynia się do zwiększenia potencjałuwzrostu gospodarczego. Wzmacnia takżesprawną i skuteczną transmisję politykipieniężnej, wspiera efektywne prowadzenie i sprawne funkcjonowanie systemów rozliczeńi płatności oraz przyczynia się do zapewnieniastabilności finansowej. Ponadto zintegrowanysystem finansowy odgrywa decydującą rolę absorbując wstrząsy w przypadkuasymetrycznych wstrząsów w strefie euro.Opublikowany we wrześniu 2006 r. raport EBCna temat wskaźników integracji finansowejzawiera szczegółową i całościową analizępostępu, jaki dokonał się w różnych segmentachsystemu finansowego. EBC i Eurosystemwystępują także w charakterze katalizatorówinicjatyw sektora prywatnego promującintegrację finansową. Na przykład EBC wraz z dziewięcioma krajowymi bankamicentralnymi weźmie udział w oznaczaniukrótkoterminowych instrumentów dłużnych w ramach inicjatywy KrótkoterminowegoEuropejskiego Papieru Wartościowego (Short-Term European Paper – STEP), a EBC będzieregularnie przekazywał dane na tematrentowności i obrotów na rynku STEP. Poza tymEurosystem zdecydowanie wspiera inicjatywęJednolitego Obszaru Płatności w Euro (SEPA) i mocno zachęca wszystkie strony biorąceudział w tym projekcie do wprowadzenia SEPAnajpóźniej do początku 2008 r. i osiągnięciamasy krytycznej transakcji w ramach SEPAdo końca 2010 r. Eurosystem udziela pomocy sektorowi bankowemu w zakresieprojektowania i przygotowania nowychinstrumentów i ram dla SEPA oraz nakłaniarynek do działań mających na celu terminowe przygotowanie systemów płatnościdetalicznych, które będą zdolne doprzetwarzania instrumentów SEPA.

Eurosystem przyczynia się także do integracjifinansowej zapewniając infrastrukturę dlapłatności i rozliczeń. Projekt TARGET2 jestbardzo zaawansowany i zgodnie z planemzostanie wdrożony przed końcem 2007 r.Przygotowania techniczne rozpoczęły się w 2006 r. a EBC podał już szczegółowe

13EBC

Raport Roczny2006

informacje na temat cennika i różnych formuczestnictwa w TARGET2. W lipcu 2006 r.Eurosystem postanowił ocenić możliwościświadczenia usług rozliczania transakcjipapierami wartościowymi. Celem tegoprzedsięwzięcia, w przypadku którego dążyć siębędzie do osiągnięcia synergii z TARGET2, jestumożliwienie zharmonizowanego rozliczaniapapierów wartościowych denominowanych w euro w pieniądzu banku centralnego.

Eurosystem działał na rzecz stabilności systemufinansowego w strefie euro i w UE poprzezmonitorowanie i ocenę głównych źródełzagrożeń i podatności na ryzyko, wnosząc swójwkład w dyskusje, jakie odbywały się naszczeblu europejskim i międzynarodowym natemat kluczowych kwestii dotyczącychregulacji i nadzoru bankowego i rozwijał własneramy i działania w zakresie zarządzaniaewentualnymi kryzysami finansowymi.

***

Całkowita liczba stanowisk przewidziana w budżecie EBC na 2006 r. wynosiła 1.343pełnych etatów, w porównaniu z 1.369 etatamiw 2005 r. We wrześniu 2006 r. w Bankurozpoczęło pracę w oparciu o dwuletnie umowyniepodlegające zamianie na stałe umowy o pracę 6 uczestników Programu EBC dlaAbsolwentów, który jest przeznaczony dlaniedawnych absolwentów posiadającychszerokie wykształcenie.

W 2006 r. ECB wprowadził ogólne zasady w zakresie mobilności, które zachęcająpracowników do zmiany stanowisk co pięć lat. Mobilność wewnętrzna stanowi dlapracowników możliwość poszerzenia wiedzy i sposób na usprawnienie współpracy w ramachróżnych obszarów działalności. W 2006 r. ponad80 pracowników zmieniło stanowiska w Banku.EBC, który zatrudnia pracowników z 27 państwczłonkowskich UE, wzbogacił stosowanestrategie zarządzania zasobami ludzkimi o zarządzanie różnorodnością, wprowadzając w 2006 r. politykę różnorodności.

Oprócz promowania mobilności personelu,strategia zarządzania zasobami ludzkimi kładziegłówny nacisk na rozwój pracowników i kadryzarządzającej EBC. Nadal podnoszono poziomumiejętności kierowniczych i przywódczychpoprzez szkolenia i indywidualne towarzyszeniew rozwoju zawodowym. W związku zwprowadzaniem strategii różnorodnościzorganizowano dla kadry kierowniczejspecjalne kursy szkoleniowe pod hasłem„godność w miejscu pracy”.

Na poziomie Eurosystemu Konferencja ds.Zasobów Ludzkich, powołana w 2005 r. dlapromowania dalszej współpracy i działańzespołowych w ramach Eurosystemu i bankówcentralnych należących do ESBC w dziedziniezarządzania zasobami ludzkimi, rozszerzyłaswoje prace w 2006 r., w szczególności w zakresie różnych aspektów szkolenia i rozwoju personelu.

***

Nastąpił także postęp w pracach nadplanowaniem nowej siedziby EBC. Architekcidokonali optymalizacji projektukoncepcyjnego, który w 2006 r. wkroczył w fazęplanowania. Władze Frankfurtu we współpracyz EBC przygotowywały wiążący prawnie planzagospodarowania terenu pod nową siedzibę.Oczekuje się, że proces składania wniosku o pozwolenie na budowę zostanie zgodnie z planem sfinalizowany do końca października2007 r. Zgodnie z przewidywaniami budowarozpocznie się na początku 2008 r. a prawdopodobnym terminem jej ukończenia jestkoniec 2011 r. Wzniesiony zostanie także pomnikoraz centrum informacyjne upamiętniające rolęGrossmarkthalle w deportacji Żydów.

***

W 2006 r. EBC wypracował nadwyżkę w wysokości 1,379 mln euro, podczas gdynadwyżka w 2005 r. wyniosła 992 mln euro.Podobnie jak w 2005 r. odpowiadającanadwyżce kwota została skierowana nautworzenie rezerwy z tytułu ryzyka kursowego,


ryzyka stopy procentowej oraz ryzyka cen złota,co sprawiło, że nie wykazano żadnego zyskunetto. Rezerwa zostanie wykorzystana napokrycie strat powstałych w wyniku ekspozycjina wspomniane rodzaje ryzyka, a zwłaszczastrat z tytułu wyceny nie pokrytych saldemrachunku różnic z aktualizacji wyceny.Wielkość rezerwy będzie corocznieweryfikowana.

Frankfurt nad Menem, marzec 2006 r.

Jean-Claude Trichet

R O Z D Z I A Ł I

S Y T UAC J AG OS P O DA RC Z A

I P O L I T Y K A PI EN IĘŻN A

DALSZY WZROST PODSTAWOWYCH STÓPPROCENTOWYCH W 2006 R.

W 2006 r. Rada Prezesów podniosła podstawowestopy procentowe EBC ze względu na rosnącezagrożenie stabilności cen, które zostałozidentyfikowane na podstawie wyników zarównoanalizy ekonomicznej, jak i monetarnej. Towycofanie się z akomodacyjnej politykipieniężnej odbyło się w warunkach wysokiegowzrostu gospodarczego, silnej ekspansjimonetarnej i kredytowej oraz wysokiej płynnościw obrębie strefy euro. Rada Prezesów podniosła,poprzez serię podwyżek o 25 punktówbazowych, minimalną oferowaną stopęprocentową dla podstawowych operacjirefinansujących Eurosystemu o łączną liczbę125 punktów bazowych, z 2,25% w styczniu2006 r. do 3,50% na koniec roku (zob. wykres 1).

Jeżeli chodzi o tendencje cenowe, średnia rocznainflacja mierzona zharmonizowanym indeksemcen konsumpcyjnych (HICP) utrzymała się w2006 r. na poziomie 2,2%, bez zmian w

porównaniu z 2005 r. Stopa inflacji zasadniczejulegała na przestrzeni roku wahaniom i byłasilnie uwarunkowana zmianami cen ropynaftowej. Do sierpnia występowała tendencjawzrostowa, utrzymując się znacznie powyżejzdefiniowanego przez EBC poziomu stabilnościcen poniżej, ale blisko, 2%. Spowodowane tobyło głównie znacznym wzrostem cen nośnikówenergii, a częściowo również podwyżkami cenkontrolowanych i podatków pośrednich.Natomiast w pozostałych miesiącach 2006 r.roczna stopa inflacji spadła poniżej 2%, przedewszystkim w związku ze znacznym spadkiemcen ropy naftowej oraz w wyniku efektu bazy.Pomimo korzystnego przyspieszenia wzrosturealnego PKB oraz pozytywnych sygnałów zestrony rynków pracy, zmiany kosztów pracy w strefie euro były w 2006 r. nadalumiarkowane, co było po częściodzwierciedleniem silnej konkurencji światowejobecnej zwłaszcza w sektorze przetwórstwaprzemysłowego. Pomogło to ograniczyć presjęinflacyjną. Długoterminowe oczekiwaniainflacyjne pozostały na stabilnym poziomie w dużej mierze zgodnym z definicją stabilności


I D EC Y Z J E W Z A K R E S I E P O L I T Y K I P I E N I Ę Ż N E J

W y k r e s I S t o p y p r o c e n t o w e E B C i s t o p y r y n k u p i e n i ę ż n e g o

(oprocentowanie roczne, dane dzienne)

Krańcowa stopa procentowaStopa oprocentowania depozytówMinimalna oferowana stopa dla podstawowych operacji refinansującychTrzymiesięczna stopa EURIBOR

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 20060,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

Źródło: EBC.Uwaga: Dla operacji rozliczonych przed 28 czerwca 2000 r., stopa dla podstawowych operacji refinansujących oznacza oprocentowaniestosowane w przetargach o stałej stopie procentowej. W przypadku operacji rozliczanych po tym terminie stopa ta oznacza minimalnąoferowaną stopę stosowaną w przetargach o zmiennej stopie procentowej.

cen. Pomimo tego nadal występowało wyraźnerosnące zagrożenie dla stabilności cen, w szczególności zagrożenie związane z wyższym niż się spodziewano, wcześniejszymwzrostem cen ropy naftowej, dodatkowymi,oprócz wcześniej ogłoszonych, podwyżkami cenkontrolowanych i podatków pośrednich, orazmożliwością ponownego wzrostu cen ropynaftowej. Co więcej, perspektywy silniejszegoniż oczekiwano wzrostu płac oraz wystąpieniapotencjalnych efektów drugiej rundy w obszarzepłac i wcześniejszego wzrostu cen ropy naftowejw następstwie wzrostów cen ropy w przeszłości,nadal stanowią rosnące zagrożenie dlastabilności cen, zwłaszcza biorąc pod uwagębardzo korzystne otoczenie gospodarcze i corazlepszą sytuację na rynku pracy.

Jeżeli chodzi o aktywność gospodarczą, w 2006 r. gospodarka strefy euro dynamicznie się rozwijała. Po okresiestopniowego i umiarkowanego ożywieniagospodarczego, jakie miało miejsce w drugiejpołowie 2005 r., w pierwszej połowie 2006 r.wzrost gospodarczy w strefie euro uległprzyspieszeniu. Stopniowo stawał się onbardziej równomierny i w coraz większymstopniu samoutrzymujący się. Głównymkształtującym go czynnikiem był popytkrajowy, w szczególności nakłady na środkitrwałe. W 2006 r. średni wzrost realnego PKButrzymywał się powyżej potencjalnych wartości.Przez cały rok stały wzrost gospodarczywspomagany był przez czynniki zewnętrzne.Eksporterzy strefy euro skorzystali nautrzymującym się szybkim rozwoju gospodarkiświatowej, zwłaszcza gospodarki państwbędących głównymi partnerami handlowymistrefy euro. Na przestrzeni roku wzrostinwestycji stawał się coraz bardziej dynamiczny,czemu sprzyjały utrzymujące się przez długiokres bardzo korzystne warunki finansowania,zmiany w strukturze bilansu przedsiębiorstworaz znaczący przyrost zysków. Na przestrzeni2006 r. wzmocnił się również wzrostkonsumpcji, co było odzwierciedleniem zmianrealnego dochodu do dyspozycji w efekcieponownego wzrostu zatrudnienia i obniżenia sięstopy bezrobocia. Ogólnie rzecz biorąc, pomimo

utrzymujących się na wysokim poziomie i niestabilnych cen ropy naftowej, w 2006 r.realny PKB wzrósł o 2,8% w porównaniu z 1,5% w 2005 r. i 1,8% w 2004 r.Krótkoterminowe ryzyko dla perspektyw wzrostugospodarczego pozostało przez większą częśćroku zrównoważone, natomiast ryzyko średnio-i długoterminowe wykazywało w 2006 r.tendencję spadkową i dotyczyło głównieewentualnego wzrostu cen ropy naftowej,globalnej nierównowagi i potencjalnej presjiprotekcjonistycznej.

W ciągu całego roku 2006 utrzymywał siębardzo silny wzrost podaży pieniądza i wzrostkredytów, co było przede wszystkimodzwierciedleniem stymulującego wpływuniskiego poziomu stóp procentowych w strefieeuro oraz aktywnej działalności gospodarczej.W perspektywie średniookresowej, wyraźnywzrost podaży pieniądza i kredytów w 2006 r.odzwierciedlał ciągle utrzymującą się,obserwowaną od połowy 2004 r., tendencjęzwyżkową rzeczywistego tempa wzrostu tejpodaży i przyczynił się on do zwiększeniapłynności. Po kilkuletnim okresie znacznegowzrostu podaży pieniądza, płynność strefy euro była nadal wysoka, co w warunkachutrzymującego się silnego wzrostu podażypieniądza i wzrostu kredytów wskazywało naobecność rosnących zagrożeń dla stabilnościcen w średnim i długim okresie.

Aby ograniczyć rosnące zagrożenia dlastabilności cen, których występowaniesystematycznie potwierdzały analizyekonomiczne i monetarne prowadzone przezEBC, Rada Prezesów dokonała w 2006 r.korekty nastawienia polityki pieniężnej,podnosząc pięciokrotnie w ciągu rokupodstawowe stopy procentowe EBC.Podkreślała, że pomimo tych podwyżek,nastawienie EBC w polityce pieniężnejpozostało łagodne, stopy procentowe utrzymałysię na niskim poziomie, wzrost podażypieniądza i wzrost kredytów był nadal silny, a poziom płynności według wszelkichwiarygodnych miar wysoki. Zdaniem Rady Prezesów, zdecydowane działanie

19EBC

Raport Roczny2006

w odpowiednim czasie daje możliwośćzapewnienia stabilności cen w średnim okresie.Będące efektem takiego zobowiązaniaustabilizowanie średnio- i długookresowychoczekiwań inflacyjnych jest niezbędne, abypolityka pieniężna w dalszym ciągu mogławspierać stały wzrost gospodarczy i tworzenienowych miejsc pracy.

Ogłoszenie obu decyzji Rady Prezesów i przeprowadzonej przez nią szerszej ocenysytuacji gospodarczej na przestrzeni 2006 r.wpłynęło na oczekiwania rynkowe dotycząceperspektyw krótkookresowych stópprocentowych. Przez cały rok Rada wyraźniepodkreślała, że przyszłe działania w zakresiepolityki będą nadal uzależnione odprzeprowadzanej przez Radę regularnej ocenyzagrożeń dla stabilności cen oraz potwierdzeniajej podstawowego scenariusza. Wydaje się, żerynki finansowe w pełni zrozumiały tostanowisko. W związku z tym, zgodnie z opublikowanymi danymi makroekonomicznymi,które zasadniczo potwierdziły scenariusz RadyPrezesów, oczekiwania rynkowe dotyczącekrótkoterminowych stóp procentowych ulegaływ ciągu roku stopniowej korekcie w górę i dlarynku stało się oczywiste, że po pierwszejpodwyżce stóp w grudniu 2005 r. nastąpistopniowe wycofywanie się z akomodacyjnejpolityki pieniężnej. W 2006 r. niepewność rynkubyła jeszcze mniejsza, dzięki zmniejszeniu sięniestabilności do dość niskiego poziomu,pomimo tymczasowego wzrostu w okresieletnim w kontekście przeprowadzanej naglobalną skalę ponownej wyceny ryzyka.Ogólnie, w porównaniu z długoterminowąśrednią historyczną, niepewność rynkudotycząca przyszłych decyzji w zakresie politykipieniężnej osiągnęła stosunkowo niski poziom.

SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE NA TEMAT DECYZJIDOTYCZĄCYCH POLITYKI PIENIĘŻNEJ

Warunki gospodarcze na początku 2006 r. byłydość korzystne. W drugiej połowie 2005 r.nastąpiło przyspieszenie i wzmocnienie wzrosturealnego PKB. Pomimo, iż wzrost kwartalnego

realnego PKB w czwartym kwartale 2005 r. był znacznie niższy niż wzrost odnotowany w trzecim kwartale, wskaźniki nastrojuwskazywały na utrzymywanie się podstawowejtendencji wzrostu gospodarczego. Faktycznie,dane dostępne na początku 2006 r., w szczególności dane ankietowe, potwierdzałyocenę Rady Prezesów, zgodnie z którą wzrostgospodarczy ulegał stopniowemu przyspieszeniui wzmocnieniu, a tendencja ta powinnautrzymać się w pierwszych miesiącach roku,czemu towarzyszyć miałby wzrost popytukrajowego.

Perspektywy wzrostu gospodarczego pozostałystosunkowo korzystne, głównie dziękiznacznemu ożywieniu tempa wzrostu inwestycjii stopniowej poprawie warunków na rynku pracy.W marcu 2006 r. projekcje makroekonomiczneekspertów EBC dotyczące wzrostugospodarczego zostały poddane korekcie w góręw porównaniu z projekcjami ekspertówEurosystemu opublikowanymi w grudniu 2005r., co odzwierciedlało w dużej mierze pewniejszeperspektywy dla inwestycji sektora prywatnegow okresie objętym projekcją. Przewidywano, żeśrednie roczne tempo wzrostu realnego PKBwyniesie 1,7% - 2,5% w 2006 r. i 1,5% - 2,5% w 2007 r. Prognozy instytucjimiędzynarodowych i prywatnych były podobne.

Jeżeli chodzi o zmiany cen, na początku 2006 r.roczna inflacja HICP przekraczała 2% i oczekiwano, że w perspektywiekrótkookresowej poziom ten utrzyma się, przyczym dokładna wartość inflacji będzie zależećw dużym stopniu od przyszłych zmian cennośników energii. Wychodząc poza perspektywękrótkookresową, oczekiwano, że ogłoszonezmiany podatków pośrednich oraz pośredniwpływ wcześniejszego wzrostu cen ropynaftowej, spowodują znaczny wzrost inflacji,pomimo założenia, że wzrost płac będzie nadalumiarkowany. W marcu 2006 r. projekcjemakroekonomiczne ekspertów EBC w przypadkuinflacji zostały poddane nieznacznej korekcie w górę w porównaniu z projekcjami ekspertówEurosystemu opublikowanymi w grudniu2005 r. Przewidywano, że roczna inflacja HICP


wyniesie 1,9% - 2,5% w 2006 r. i 1,6% - 2,8% w 2007 r. Zagrożenie dla takiej perspektywyzmian cen wykazywało tendencję wzrostową, w szczególności w odniesieniu do ewentualnychefektów drugiej rundy wynikających z wcześniejszego wzrostu cen ropy naftowej.

Biorąc pod uwagę silny wzrost podażypieniądza w warunkach wysokiej płynności w strefie euro, analiza monetarna potwierdziławynikające z analizy ekonomicznej sygnały o występowaniu rosnącego zagrożenia dlastabilności cen. Pomimo pojawienia się oznakwznowienia procesu odwracania dawnychzmian w portfelach w stronę aktywówpieniężnych, roczna stopa wzrostu agregatupieniężnego M3 pozostała wysoka i, biorąc poduwagę krótkookresowe skutki takiegozachowania portfeli, podstawowa tendencjabyła nadal silna i pobudzał ją niski poziom stópprocentowych. Ponadto, jeżeli chodzi o czynnikikreacji M3, wzrost kredytów był jeszczesilniejszy, z wyraźnym wzrostem kredytówzaciąganych przez gospodarstwa domowe,zwłaszcza na cele mieszkaniowe oraz przezprzedsiębiorstwa.

Ogólnie rzecz biorąc, w potwierdzonych przezprowadzone przez EBC analizy ekonomiczne i monetarne warunkach rosnących zagrożeń dlastabilności cen w średnim okresie, RadaPrezesów dokonała ponownej korektyłagodnego nastawienia w polityce pieniężnej,podnosząc 2 marca 2006 r. podstawowe stopyprocentowe EBC o 25 punktów bazowych. Rada uznała, że podejmując działania w odpowiednim czasie, przyczyniała się do utrzymania średnio- i długoterminowychoczekiwań inflacyjnych na stałym poziomiezgodnym z definicją stabilności cen, wspierająctym samym stały wzrost gospodarczy i tworzenie nowych miejsc pracy. Radapodkreśliła w szczególności fakt, że stopyprocentowe instrumentów o wszystkichterminach zapadalności były nadal bardzoniskie, zarówno w ujęciu nominalnym, jak i realnym, oraz że polityka pieniężna EBCzachowała swój łagodny charakter.

W kolejnych miesiącach, pomimo dużychokresowych wahań rynkowych, jakie miałymiejsce w maju w kontekście przeprowadzanejna globalną skalę ponownej wyceny ryzyka,napływające informacje potwierdziły poglądRady Prezesów, że przeprowadzona w marcukorekta bardzo łagodnego nastawienia EBCbyła uzasadniona ze względu na rosnące ryzykodla stabilności cen. Uzyskane dane wykazującewzrost realnego PKB w pierwszym kwartale o 0,6% w ujęciu kwartalnym (wzrost ten zostałpóźniej skorygowany w górę do 0,8%)potwierdziły opinię, że wzrost ten był corazsilniejszy i bardziej trwały. Jednocześnie w maju inflacja HICP wzrosła do 2,5%, cospowodowane było przede wszystkim zmianącen nośników energii. Przewidywano, że w 2006 r. i 2007 r. stopa inflacji utrzyma się napoziomie powyżej 2%. W czerwcowychprojekcjach makroekonomicznych ekspertówEurosystemu przedział inflacji HICP w 2006 r.został poddany nieznacznej korekcie w górę w porównaniu z opublikowanymi w marcuprojekcjami ekspertów EBC, z 1,9% - 2,5% do 2,1% - 2,5%, z zachowaniem tendencjirosnącego zagrożenia dla perspektyw zmianycen.

Również analiza monetarna w dalszym ciąguwykazywała rosnące zagrożenia dla stabilnościcen w średnim i długim okresie. Jeszcze szybszywzrost podaży pieniądza i wzrost kredytówspowodował, że roczna stopa wzrostu pożyczekdla sektora prywatnego osiągnęła dwucyfrowąwartość. Bardzo silny wzrost utrzymywał się w szczególności w przypadku kredytówzaciąganych przez gospodarstwa domowe,zwłaszcza w formie kredytów hipotecznychoraz przez przedsiębiorstwa. Zmiany tepotwierdziły, że stymulujący wpływ niskichstóp procentowych był nadal dominującymczynnikiem odpowiadającym za wysokie,rzeczywiste tempo wzrostu podaży pieniądza.

Ogólnie, zestawienie wyników analizyekonomicznej z wynikami analizy monetarnejpotwierdziło utrzymywanie się rosnącegozagrożenia dla stabilności cen w średnimokresie. W związku z tym Rada Prezesów

21EBC

Raport Roczny2006

8 czerwca podjęła decyzję o podniesieniupodstawowych stóp procentowych EBC o kolejnych 25 punktów bazowych. Radapodkreśliła, że dalsze wycofanie się z akomodacyjnej polityki pieniężnej będzieuzasadnione tylko w przypadku, gdy uzyskająpotwierdzenie jej założenia i podstawowyscenariusz.

W czerwcu 2006 r. uzyskane dane ponowniepotwierdziły ocenę Rady Prezesów,stwierdzającą, że wzrost gospodarczy w pierwszej połowie roku był zarówno szybszy,jak i bardziej równomierny. Wskaźniki nastrojui tempo wzrostu zatrudnienia utrzymały się nawysokim poziomie. Utrzymały się ponadtoodpowiednie warunki dla wzrostu realnego PKBw strefie euro do poziomu zbliżonego do jegopotencjalnych wartości. Jednocześnie stopainflacji utrzymywała się w czerwcu i lipcuznacznie powyżej 2% i przewidywano, żezarówno w 2006 r., jak i w 2007 r. będzieutrzymywać się średnio powyżej tego poziomu,przy zachowaniu tendencji rosnącegozagrożenia dla tej perspektywy. Biorąc poduwagę bieżące szybkie tempo wzrostu podażypieniądza w warunkach i tak już wysokiejpłynności, sygnały płynące z analizymonetarnej potwierdziły wyniki analizyekonomicznej stwierdzające utrzymywanie sięrosnącego zagrożenia dla stabilności cen w średnim okresie. Aby ograniczyć te zagrożeniai utrzymać stabilny poziom długoterminowychoczekiwań inflacyjnych, 3 sierpnia 2006 r. Rada Prezesów podjęła decyzję o podwyższeniupodstawowych stóp procentowych EBC o kolejnych 25 punktów bazowych. Podkreślonorównież potrzebę uważnego monitowaniawszystkich zmian, aby w ten sposób zapobiecpowstaniu zagrożenia dla stabilności cen.

Na przestrzeni trzeciego kwartału uzyskanedane na temat działalności gospodarczej w strefie euro potwierdziły znaczneprzyspieszenie wzrostu gospodarczego w poprzednich kwartałach. Zweryfikowanedane wykazują, że w okresie pomiędzy trzecimkwartałem 2005 r. a drugim kwartałem 2006 r.średni wzrost gospodarczy wynosił 0,7%

w ujęciu kwartalnym, co było znacznie powyżejwyników większości obliczeń szacunkowychpotencjalnego tempa wzrostu. Ponadto, stopabezrobocia wykazywała tendencję spadkową,nasileniu uległo tempo wzrostu zatrudnienia, a wynikające z danych ankietowych prognozydotyczące zatrudnienia były nadal korzystne.Dostępne wskaźniki za trzeci kwartał nadalpotwierdzały opinię, zgodnie z którą miałnastąpić dalszy szybki wzrost gospodarczy,chociaż tempo wzrostu byłoby nieco wolniejszeniż bardzo silny wzrost obserwowany w pierwszej połowie roku. Ogólnie rzecz biorąc,utrzymały się warunki pozwalające na szybkiwzrost gospodarki strefy euro, w tempiezbliżonym do potencjalnych wartości. Dlategoteż w opublikowanych we wrześniu 2006 r.projekcjach ekspertów EBC przedział wzrosturealnego PKB w 2006 r. i 2007 r. został poddanykolejnej korekcie w górę w porównaniu z wcześniejszymi projekcjami ekspertówEurosystemu, do 2,2% - 2,8% w 2006 r. i 1,6% - 2,6% w 2007 r., co odzwierciedlałoprzede wszystkim szybsze niż oczekiwanotempo wzrostu, jakie odnotowano w pierwszejpołowie roku.

W lipcu i sierpniu stopa inflacji HICPutrzymała się powyżej 2%, a opublikowane wewrześniu projekcje makroekonomiczneekspertów EBC przewidywały, że średniaroczna inflacja wyniesie 2,3% - 2,5% w 2006 r.i 1,9% - 2,9% w 2007 r. Projekcje te oznaczałykorektę w górę, ponieważ przedziałprzewidywany na rok 2006 został przesuniętydo górnych granic przedziału przedstawionegow projekcjach ekspertów Eurosystemu w czerwcu, a przedział na rok 2007 równieżuległ niewielkiemu podwyższeniu,odzwierciedlając przede wszystkim korektę w górę prognoz dotyczących cen ropy naftowej.Sytuacja ta uległa zmianie, a powodem tejzmiany był znaczny spadek cen ropy naftowejw sierpniu i wrześniu oraz korzystny efekt bazy.W rezultacie począwszy od września stopainflacji zasadniczej spadła do poniżej 2%. Nadaljednak panowała opinia, że prawdopodobniepod koniec 2006 r. i na początku 2007 r. inflacjaponownie wzrośnie do powyżej 2%, głównie ze


względu na wyższe podatki pośrednie oraz, w mniejszym stopniu, ze względu naniekorzystny efekt bazy. Rada Prezesów uznałazatem, że prawdopodobne jest wystąpienieznacznych, krótkookresowych wahań rocznejstopy inflacji HICP, ale w 2006 r. i 2007 r.inflacja pozostanie średnio powyżej 2%.Stwierdzono wyraźnie rosnące zagrożenie dlastabilności cen, które zostało potwierdzone w zestawieniu z wynikami analizy monetarnej.

Ogólnie rzecz biorąc wszystkie te zmianyspowodowały, że 5 października 2006 r. RadaPrezesów ponownie podniosła podstawowestopy procentowe EBC o 25 punktów bazowych.Rada pokreśliła, że dalsze wycofywanie się z akomodacyjnej polityki pieniężnej będzieuzasadnione, jeżeli nadal będzie potwierdzał siępodstawowy scenariusz zakładany przez Radę.

Uzyskane informacje, w szczególności bardzodobre wskaźniki otrzymane w wyniku badańankietowych za czwarty kwartał 2006 r.,potwierdziły uzasadnienie decyzji RadyPrezesów o podniesieniu stóp procentowych w październiku. Potwierdziły one również ocenę,według której tempo wzrostu gospodarczegobyło nadal wysokie. Głównym czynnikiemkształtującym wzrost w trzecim kwartale byłpopyt krajowy. Taka sytuacja potwierdziłaoczekiwany wzrost ożywienia gospodarczegooraz samowystarczalność rozwoju gospodarczegow strefie euro. Jeżeli chodzi o prognozy na2007 r., utrzymały się warunki pozwalające naszybki wzrost gospodarki strefy euro w tempiezbliżonym do jego potencjału. Wydawało się, że na przełomie roku mogą pojawić się pewnewahania kwartalnych stóp wzrostu wywołanezmianami podatków pośrednich, jednakśredniookresowe perspektywy wzrostugospodarczego były nadal korzystne.Perspektywy te zawarte były również w opublikowanych w grudniu 2006 r. projekcjachmakroekonomicznych ekspertów Eurosystemu,w których dokonana została korekta w górę w porównaniu z projekcjami ekspertów EBC,jakie zostały przedstawione we wrześniu, coodzwierciedlało przede wszystkim założenieniższych cen nośników energii oraz ich wpływu

na poziom realnych dochodów do dyspozycji.Przewidywano, że roczny wzrost realnego PKB wyniesie 1,7% - 2,7% w 2007 r. oraz 1,8% - 2,8% w 2008 r.

Jeżeli chodzi o zmiany cen, w ostatnim kwartale2006 r. roczna inflacja HICP utrzymała sięponiżej 2%. Z uwagi na korektę w dół założeńdotyczących cen nośników energii, przedziałinflacji HICP w 2007 r. w grudniowychprojekcjach makroekonomicznych ekspertówEurosystemu był nieco niższy od przedziałuprzedstawionego w projekcjach ekspertów EBCwe wrześniu. Przewidywano, że roczna inflacjaHICP wyniesie 1,5% - 2,5% w 2007 r. i 1,3% -2,5% w 2008 r. Perspektywy dotyczące zmiancen wciąż podlegały rosnącym zagrożeniom.Ponadto, zestawienie wyników analizyekonomicznej z wynikami analizy monetarnejnadal potwierdzało opinię o utrzymywaniu sięrosnącego zagrożenia dla stabilności cen w średnim i długim okresie.

W związku z tym 7 grudnia 2006 r. RadaPrezesów podjęła decyzję o podniesieniupodstawowych stóp procentowych EBC o kolejnych 25 punktów bazowych. Radatwierdzi, że także po tej podwyżce politykapieniężna EBC zachowała swój łagodnycharakter, co potwierdza fakt, że podstawowestopy procentowe EBC pozostały niskie,utrzymał się silny wzrost podaży pieniądza i wzrost kredytów, a poziom płynności pozostałwedług wszelkich wiarygodnych miar wysoki w strefie euro. Dlatego też Rada przyjęłastanowisko, że zadecydowane działanie w odpowiednim czasie jest uzasadnione, abyzapewnić stabilność cen w średnim okresie.Rada powiadomiła również, że będzie uważniemonitorować wszystkie zmiany sytuacjigospodarczej, aby nie pojawiły się zagrożeniadla stabilności cen w średnim okresie.

23EBC

Raport Roczny2006

2.I GLOBALNE ŚRODOWISKO MAKROEKONOMICZNE

TEMPO WZROSTU GOSPODARKI ŚWIATOWEJ NIECOZMALAŁO, LECZ UTRZYMAŁO SIĘ NA WYSOKIM POZIOMIEW 2006 r. trwał szybki rozwój gospodarkiświatowej, pomimo że stopniowo wytracała ona nieco dynamikę wzrostu. Po silnymwzroście we wszystkich najważniejszychrejonach świata w pierwszych sześciumiesiącach roku, druga jego połowa przyniosłapewne spowolnienie, widoczne szczególnie w USA (zob. wykres 2). Zasadniczo, jednakże,wzrost gospodarki światowej oscylował wokółwartości osiągniętych w 2004 r. i 2005 r.,głównie za sprawą korzystnych warunkówfinansowania, dobrej pozycji dochodowej i dzięki istotnemu polepszeniu wynikówfinansowych przedsiębiorstw w większościgospodarek światowych. Ponadto, dynamicznywzrost w niektórych dużych gospodarkachwschodzących, w połączeniu z ożywionąwymianą handlową przyczynił się do silnegotempa globalnej ekspansji. Pomimo że w głównych uprzemysłowionych gospodarkachnastępowała stabilizacja wzrostu,międzynarodowa nierównowaga zewnętrznawciąż się powiększała, głównie wskuteknadwyżek w obrocie nośnikami energiiodnotowywanych przez kraje – eksporterówropy naftowej.

Ceny ropy naftowej utrzymały się w 2006 r. napodwyższonym poziomie. Po osiągnięciunajwyższego w historii poziomu USD 78 zabaryłkę na początku sierpnia, do grudnia cenaropy naftowej Brent zmniejszyła się do okołoUSD 60 i poziom ten utrzymał się do końca2005 r. W 2006 r. inflacja podstawowa mierzonawskaźnikiem cen konsumpcyjnych wzrosłalatem, a następnie odnotowała spadek, głównieza sprawą zmian cen nośników energii. Ogółem,w 2006 r. w większości krajów wewnętrznapresja inflacyjna pozostała stosunkowoograniczona. Globalne stopy inflacji ogólnie pozostały na poziomie bardzozbliżonym do wartości odnotowanych w 2004 r.i 2005 r. Dla krajów OECD roczna stopa inflacji mierzonej wskaźnikiem cenkonsumpcyjnych wyniosła 2,6% w skali całego

roku, natomiast roczna stopa inflacji z wyłączeniem cen żywności i nośników energii osiągnęła 2,0%.


2 S Y T UAC J A M O N E TA R N A , F I N A N SOWA I G OS P O DA RC Z A

W y k r e s 2 G ł ó w n e z m i a n y z a c h o d z ą c e w z n a c z ą c y c h g o s p o d a r k a c hu p r z e m y s ł o w i o n y c h

Źródła: Dane krajowe, Bank RozrachunkówMiędzynarodowych, Eurostat i obliczenia EBC.1) Dla strefy euro i Wielkiej Brytanii wykorzystano daneEurostatu, dla Stanów Zjednoczonych i Japonii – dane krajowe.Wartości PKB zostały skorygowane sezonowo.2) Wskaźnik HICP dla strefy euro i Wielkiej Brytanii, a CPI –dla Stanów Zjednoczonych i Japonii.

2002 2003 2004 2005 2006-1,5

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

-1,5

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

Strefa euro Stany Zjednoczone

Wzrost produkcji 1)

(zmiany w procentach w ujęciu kwartalnym, dane kwartalne)

JaponiaWielka Brytania

2002 2003 2004 2005 2006-2

-1

0

1

2

3

4

5

-2

-1

0

1

2

3

4

5

Stopy inflacji 2)

(ceny konsumpcyjnych)

W 2006 r. w Stanach Zjednoczonych rocznastopa wzrostu realnego PKB dla całego rokuutrzymała się na niezmienionym poziomie3,3%. W ciągu roku, jednakże, tempo wzrostugospodarczego spadło, przy czym odnotowanowzrost PKB poniżej jego stopy potencjalnej.Spowolnienie aktywności gospodarczej w znacznej mierze wynikało ze zmniejszenia sięinwestycji mieszkaniowych, z drugiej jednakstrony, nie uległy zakłóceniom wydatki z tytułuspożycia prywatnego. O ile spowolnienie narynku mieszkaniowym i wysokie cenynośników energii miały negatywny wpływ nawydatki gospodarstw domowych, o tyledynamiczny wzrost dochodów z pracy i dogodne warunki finansowania byłyczynnikami pozytywnymi. Szybki rozwójzaznaczył się w obszarze inwestycji w nieruchomości niemieszkaniowe, czemusprzyjały dogodne warunki finansowania orazwysoka rentowność sektora przedsiębiorstw. W 2006 r., dochody netto z wymiany handlowejnie miały żadnego udziału we wzrościegospodarczym.

W porównaniu z 2005 r., w trakcie 2006 r.pogorszył się bilans handlu zagranicznego. Do pogorszenia w największym stopniuprzyczyniło się zwiększenie deficytu obrotówtowarowych, co odzwierciedlało znacznywzrost spożycia gospodarstw domowych. Tymniemniej, eksport wykazywał pewne oznakipoprawy, odzwierciedlając siłę wzrostugospodarczego osiąganego przez resztę świata,jak również deprecjację realnego efektywnegokursu dolara USA.

Roczny wskaźnik zmian cen konsumpcyjnychCPI w Stanach Zjednoczonych dla całego2006 r. wyniósł 3,2%. Tempo wzrostu cen konsumpcyjnych zwiększyło swojądynamikę w pierwszym półroczu ze względu nawysoki stopień wykorzystania zasobów,znaczne podwyżki cen nośników energii i wzrost składnika równowartości kosztówwynajmu nieruchomości przez jej właściciela(ang. owner-equivalent rent) w inflacji CPI. Poosiągnięciu rekordowego poziomu w lecie, w późniejszym terminie presje inflacyjne

osłabły, przy czym w grudniu 2006 r. rocznastopa inflacji CPI wyniosła 2,5%. Roczna stopainflacji z wyłączeniem cen nośników energii i żywności kształtowała się podobnie i wewrześniu 2006 r. osiągnęła najwyższy od 10 latpoziom 2,9%, a następnie uległa stopniowemuograniczeniu. Niższe stopy inflacji pod koniecroku mogły odzwierciedlać złagodzenieogólnych presji inflacyjnych wskutek bardziejprzytłumionego zagregowanego wzrostu popytujak również niższych cen nośników energii.

W pierwszym półroczu 2006 r. FederalnyKomitet Otwartego Rynku wchodzący w składSystemu Rezerwy Federalnej (Federal OpenMarket Committe – FOMC) podniósł docelowąstopę funduszy federalnych ogółem o 100punktów bazowych, w czterech etapach po 25punktów. Posunięcie to podwyższyło docelowąstopę funduszy federalnych do 5,25% w dniu 29czerwca 2006 r. Utrzymując docelowąpodstawową stopę na niezmienionym poziomieprzez resztę roku, Federalny Komitet OtwartegoRynku wielokrotnie zauważał w swoichoświadczeniach, że utrzymywały się pewneryzyka inflacyjne, chociaż ewentualnezaostrzenie stanowiska w tej kwestii miało być uwarunkowane zmianami perspektywmakroekonomicznych. Jeśli chodzi o politykęfiskalną w Stanach Zjednoczonych, deficytbudżetu federalnego zmniejszył się w rokufiskalnym 2006 w porównaniu z 2005, główniedzięki wyższym dochodom z podatków od osób fizycznych i przedsiębiorstw. Wedługszacunków Kongresowego Biura Budżetu(Congressional Budget Office), deficyt budżetufederalnego kształtował się na poziomie 1,9%PKB w roku fiskalnym 2006.

W Japonii w 2006 r. utrzymywało się ożywieniewzrostu gospodarczego, przy czym wzrostrealnego PKB wyniósł 2,2%, w porównaniu z 1,9% w 2005 r. Wzrost PKB przez trzeci rokz rzędu utrzymał się powyżej poziomupotencjalnego. Aktywności gospodarczejsprzyjał szybki rozwój inwestycji sektoraprywatnego w nieruchomości niemieszkanioweoraz utrzymujące się wysokie tempo eksportu.Dynamika inwestycji w nieruchomości

25EBC

Raport Roczny2006

niemieszkaniowe odzwierciedlała przedewszystkim korzystne warunki finansowania,wzrost zysków sektora przedsiębiorstw orazbardzo dobre nastroje wśród przedsiębiorców.Ogólnie rzecz biorąc, ożywienie popytuwewnętrznego nie zostało zakłócone, pomimoistotnego spowolnienia wzrostu spożyciaprywatnego w 2006 r. w porównaniu z rokiemwcześniejszym. Eksportowi sprzyjałystymulujący wpływ słabszego jena i wzrostpopytu na maszyny i urządzenia.Odzwierciedlając lepsze bilanse japońskichbanków i odzyskanie przez nie możliwościpodejmowania ryzyka, jak też efekty trwającegoobecnie ożywienia, w 2006 r. po raz pierwszyod dziesięciu lat nastąpił wzrost akcjikredytowej banków.

W 2006 r. w Japonii obawy dotyczące deflacjiuległy złagodzeniu. Roczna stopa zmiany cenkonsumpcyjnych ponownie osiągnęła w ciąguroku wartości dodatnie. Inflacja pozostałastłumiona, jednakże zawdzięcza się to stałejpresji obniżkowej, szczególnie presji naobniżanie zarobków. Roczny wskaźnik zmianyinflacji CPI dla całego 2005 r. wyniósł 0,3% w porównaniu z -0,3% w 2005 r. W marcu2006 r. Bank Japonii zaniechał „ilościowegołagodzenia” polityki pieniężnej, stosowanegood marca 2001 r., i w lipcu podwyższył swoją docelową stopę procentową dlaniezabezpieczonych wkładów płatnych nażądanie typu „overnight” z zera do 0,25% W 2006 r. Bank Japonii wycofał nadwyżkępłynności z sektora bankowego, natomiastpoziom sald na rachunku obrotów bieżącychprowadzonym przez Bank Japonii dlajapońskich banków prywatnych znacznie sięzmniejszyła, z JPY 31 bilionów w marcu dookoło JPY 10 bilionów na koniec roku.

We wschodzących gospodarkach azjatyckich w 2006 r. utrzymał się silny wzrost dziękiniezakłóconemu popytowi krajowemu,zwłaszcza w największych gospodarkachregionu i stało się tak pomimo spowolnieniapopytu zewnętrznego w drugiej połowie roku.Presje inflacyjne pozostały ograniczone poprzezdziałania zaostrzające politykę pieniężną, które

objęły większość regionu, a z nastaniem jesieni– przez obniżkę cen ropy naftowej. Zmianykursów walut miały rozbieżny przebieg: w realnym efektywnym ujęciu, waluty Korei,Tajlandii i Indonezji umocniły się w 2006 r.,natomiast waluty pozostałych wschodzącychgospodarkach azjatyckich osłabły (np.Specjalny Region Administracyjny Hongkongu,Tajwan – Republika Chińska) lub nie uległywiększym zmianom (Chińska RepublikaLudowa, Indie i Malezja). Jednocześnie, w kilku gospodarkach regionu rezerwy walutowenadal rosły.

W Chinach w 2006 r. utrzymał się silny wzrostgospodarczy. Aktywność gospodarczazintensyfikowała się w pierwszym półroczu w ślad za ożywieniem w sektorze przetwórstwaprzemysłowego, nieruchomości i inwestycjisamorządowych w powiązaniu z silnymeksportem. W drugim półroczu 2006 r. wskutekzaostrzenia polityki pieniężnej – również zapomocą posunięć administracyjnych –inwestycje w środki trwałe i wzrost wartościdodanej przemysłu uległy pewnemuograniczeniu, ale niemalże nie wpłynęło to nawzrost PKB ogółem. Presje inflacyjne pozostałyna niskim poziomie, ale wzrosły się pod koniecroku. Po wprowadzeniu w 2005 r. bardziejpłynnego kursu walutowego, chińska waluta –renminbi – w 2006 r. nadal podlegałastopniowej, ale stałej, aprecjacji w stosunku dodolara USA, słabła jednak w stosunku do euro.Nadwyżka na rachunku obrotów bieżącychprzekroczyła poprzedni rekordowy poziom z 2005 r., przyczyniając się do zwiększeniarezerw walutowych Chin, które łącznieosiągnęły wielkość ponad USD 1 biliona.

W Ameryce Łacińskiej, utrzymywał siędynamiczny wzrost gospodarczy, czemusprzyjało wciąż korzystne środowiskozewnętrzne (w tym wysokie ceny surowcóweksportowanych z regionu) i ożywiony popytkrajowy. Spośród głównych gospodarekAmeryki Łacińskiej, Argentyna nadalodnotowywała wysokie realne tempo wzrostugospodarczego, chociaż utrzymująca sięwysoka inflacja stanowiła wyzwanie dla władz


kraju. Tempo wzrostu gospodarczego głównychgospodarek regionu, Brazylii i Meksyku, byłobardziej umiarkowane, aczkolwiek nadaldynamiczne, szczególnie w tym ostatnim kraju,natomiast inflacja była ograniczona. Wielegospodarek Ameryki Łacińskiej dalej korzystałoz łagodnych warunków międzynarodowegofinansowania, aby angażować się w aktywneoperacje zarządzania zadłużeniem, częściowopoprzez bezwarunkowe transakcje wykupu(ang. outright buybacks), transakcje swap, w celu zmniejszenia kosztów obsługi zadłużeniai poprawić strukturę terminów zapadalności. W powiązaniu z polepszeniem fundamentówgospodarczych, pomogło to przyczynić się dodalszego zmniejszenia ryzyk finansowych w regionie.

KSZTAŁTOWANIE SIĘ CEN SUROWCÓW W 2006 R.Przez większość 2006 r. ceny ropy naftowejgwałtownie rosły (zob. wykres 3), przy czym z początkiem sierpnia cena ropy naftowej Brentosiągnęła historyczne maksimum USD 78 zabaryłkę (około 35% więcej niż na początkuroku). Z drugiej strony, w późniejszym okresieznacznie się zmniejszyły i ulegając znacznymwahaniom pod koniec roku osiągnęły USD 61.W 2006 r. średnia cena ropy naftowej Brent

wyniosła USD 65, tj. ok. 20% powyżej średniejz poprzedniego roku.

Wzrost globalnego zapotrzebowania na ropęnaftową, który ograniczył moce przerobowe w łańcuchu dostaw ropy naftowej od połowy2003 r., nieco osłabł w 2006 r. w porównaniu z poprzednimi latami. Wynikało to głównie zezmniejszenia popytu na ropę naftową ze stronykrajów OECD, co zrównoważyło wzrostzapotrzebowania ze strony krajów spoza OECD,w szczególności Chin. Na ceny wpływałyjednak inne czynniki, które pojawiły się postronie podażowej. W szczególności, gwałtownywzrost cen ropy na przestrzeni pierwszychsiedmiu miesięcy odzwierciedlał przedewszystkim zakłócenia podaży i podwyższoneobawy dotyczące bezpieczeństwa przyszłychdostaw ropy w chwili, kiedy sytuacja na rynkuropy była już i tak napięta. Obawy wzmacniałytrwające napięcia geopolityczne na BliskimWschodzie – w szczególności w związku z kryzysem wokół irańskiego programuatomowego i wybuchem walk pomiędzyIzraelem a Libanem.

Po osiągnięciu na początku sierpnia szczytowejwartości, ceny ropy naftowej znacznie spadły,tak jak zmniejszające się zagrożenie huraganemw Zatoce Meksykańskiej, istotne złagodzenienapięć geopolitycznych i tych związanych z obrotem ropą naftową osłabiły nieco presję narynkach. Spadek cen skłonił Organizację PaństwEksporterów Ropy Naftowej (OPEC) doogłoszenia w październiku, że od listopadadzienne wydobycie zostanie obniżone o 1,2miliona baryłek, za czym poszła podjęta wgrudniu decyzja o dalszym ograniczeniu o 0,5miliona baryłek dziennie ze skutkiem od lutego2007 r. Jednakże nadzwyczaj łagodny początekzimy na większości obszaru północnej półkuli,który wpłynął na obniżenie popytu na paliwaopałowe oraz ograniczone wykonanie przezOPEC zapowiedzianej obniżki wywarły pewienwpływ na obniżenie cen pod koniec 2006 r., a zwłaszcza na początku stycznia 2007 r. W drugiej połowie stycznia ponownie zaczęłyrosnąć ceny, co odzwierciedlało zimniejsząpogodę na obszarze północnej półkuli

27EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s 3 W a ż n i e j s z e z m i a n y w s k a ź n i k ó w n ar y n k a c h s u r o w c ó w

Źródła: Bloomberg i Hamburski Instytut Gospodarki Światowej.

15

25

35

45

55

65

75

85

70

90

110

130

150

170

190

210

Ropa Brent (USD/baryłkę; skala po lewej stronie)Surowce z wyłączeniem surowców energetycznych (USD; index: poziom z 2000 r. = 100; skala po prawej stronie)

2002 2003 2004 2005 2006

i wynikły z tego wzrost popytu, niższą podaż zestrony krajów OECD i zwiększone napięcie.

Ceny surowców z wyłączeniem nośnikówenergii, ulegając pewnym wahaniom, znaczniewzrosły na przestrzeni 2006 r. Ceny surowcówz wyłączeniem nośników energii, mierzonezagregowanym indeksem HamburskiegoInstytutu Gospodarki Światowej (HWWE) (zob.wykres 3), gwałtownie wzrosły, głównie z powodu zwyżki cen metali. Ugruntowanypopyt ze strony wschodzących gospodarekazjatyckich, szczególnie Chin, wysokie cenynośników energii, ograniczony wzrost produkcjii niskie poziomy zapasów spowodowały dalszywzrost cen większości metali przemysłowych.Po osiągnięciu rekordowego poziomu w maju,ceny surowców z wyłączeniem nośnikówenergii, nieco spadły lecz pozostają napodwyższonym – z perspektywy historycznej –poziomie. Wyższe cen surowców rolnych takżeprzyczyniły się do wywindowania wskaźnikacen surowców z wyłączeniem nośników energiipod koniec roku. Ceny surowców z wyłączeniemnośników energii (wyrażone w dolarach USA)w ujęciu zagregowanym zwiększyły się w 2006 r. średnio o około 26% w stosunku doubiegłego roku. Na początku 2007 r. cenysurowców z wyłączeniem nośników energiinadal rosły, przy czym ogólny wskaźnik cenpobił nowy rekord wysokości w ujęciunominalnym pod koniec lutego.

2.2 KIERUNKI ROZWOJU SYTUACJI MONETARNEJ IFINANSOWEJ

DALSZE PRZYSPIESZENIE WZROSTU M3, GŁÓWNIEDZIĘKI NISKIM STOPOM PROCENTOWYM I OŻYWIENIUGOSPODARCZEMU W 2006 r. utrzymał się wzrost podaży pieniądza,osiągając pod koniec roku najwyższy poziomrocznego wskaźnika od czasu rozpoczęciatrzeciego etapu Unii Gospodarczej i Walutowej.Silny wzrost M3 wynikał głównie z niskiegopoziomu stóp procentowych oraz silnegoożywienia gospodarczego w strefie euro, któresprzyjały także dynamicznemu wzrostowi akcji kredytowej w sektorze prywatnym.

Jednocześnie, w ciągu roku wzrost stópprocentowych zaczął oddziaływać na sytuacjęmonetarną, głównie jednak przez zastępowaniejedynych składników M3 innymi, raczej niżprzez ograniczenie wzrostu M3 ogółem.Ogólnie wydaje się, że utrzymujące sięprzyspieszenie wzrostu podaży pieniądzaprzyczyniło się do jeszcze większejnadpłynności i w połączeniu z dużym wzrostemakcji kredytowej ujawniło rosnące zagrożeniastabilności cen w średnim i długim okresie.

Po spadku w czwartym kwartale 2005 r., wzrostM3 przyspieszył w pierwszych miesiącach 2006 r., a jego roczna stopa wyniosła 8,6% w drugim kwartale 2006 r. Roczny wzrost M3przejściowo osłabł w trzecim kwartale, aby w czwartym kwartale 2006 r. ponowniezwiększyć się do 9%. Grudniowa wartość 9,8%stanowiła najwyższą roczną stopę wzrostuodnotowaną od czasu rozpoczęcia trzeciegoetapu Unii Gospodarczej i Walutowej. Ogólnierzecz biorąc, roczny wzrost M3 w 2006 r.podlegał dość znacznym wahaniom. Dużazmienność uwidoczniła się też wkrótkoterminowej dynamice M3 (tj.jednomiesięcznej, trzymiesięcznej isześciomiesięcznej stopie wzrostu M3 w ujęciurocznym), z czego można wnioskować, żezmienność rocznego wskaźnika nie wiązała sięgłównie z efektami bazy.

W składnikach M3 w pierwszym półroczu 2006 r., tak jak i w 2005 r., największy udziałw rocznym wzroście M3 miała ekspansjadepozytów bieżących (typu overnight) ujętychw wąskim agregacie monetarnym M1. Z kolei,w drugim półroczu 2006 r., do wzrostuprzyczyniły się głównie depozyty terminowe(ujęte w szerszym agregacie monetarnym M2,ale nie w M1). Jeżeli chodzi o czynniki kreacjiM3, silna ekspansja monetarna w 2006 r. byłastymulowana dynamicznym wzrostem akcjikredytowej monetarnych instytucji finansowychdla sektora prywatnego, która jednak zaczęłanieco słabnąć pod koniec roku. Jednocześniesilne spadki w pozycji aktywów zagranicznychnetto sektora MIF, obserwowane do końca2005 r., zanikły w pierwszych miesiącach


2006 r. Pod koniec roku zanotowano znacznezwyżki przepływów aktywów zagranicznychnetto, które – jak się wydaje – przyczyniły siędo dalszego wzrostu rocznej dynamiki M3.

Ogólnie rozwój sytuacji w 2006 r. wskazuje, żegłównymi czynnikami obserwowanegodynamicznego wzrostu podaży pieniądza byłystopy procentowe i siła wzrostu gospodarczegow strefie euro. Dynamiczny rozwój sytuacjimożna postrzegać jako kontynuacjęzwyżkowych tendencji wzrostu podażypieniądza obserwowanego od połowy 2004 r.,który odzwierciedlał stały wzrost rocznej stopyekspansji kredytowej dla sektora prywatnego(zob. wykres 4). Oznacza to, że silny wzrost M3w ostatnich latach, w tym w 2006 r., jestuwarunkowany innymi czynnikami niż w okresie pomiędzy 2001 r. a początkiem2003 r. W tym drugim przypadku, przesunięciaw obrębie portfela w kierunku aktywówpieniężnych, wynikające z podwyższonejniepewności geopolitycznej, gospodarczej i finansowej w tamtym okresie, stanowiłygłówny czynnik stymulujący tempo wzrostu

podaży pieniądza, natomiast wzrost kredytówdla sektora prywatnego był nadal niewielki. W świetle powyższego, siła obecnego wzrostuM3 może stanowić większy problem w szacowaniu ryzyka dla stabilności cen niżwzrost, który nastąpił pomiędzy 2001 r. a początkiem 2003 r.

ODMIENNE TENDENCJE KSZTAŁTOWANIA SIĘ GŁÓWNYCHSKŁADNIKÓW M3 W przypadku składników, pomimo niewielkiegowzrostu pod koniec roku, roczna stopa wzrostuM1 w 2006 r. wykazała znaczny spadek, z 10,3% w styczniu do 7,5% w grudniu (zob.wykres 5). Chociaż pod koniec 2006 r. jej udziałw rocznym wzroście M3 zmniejszył się do 3,5 punktów procentowych, utrzymał się on naznaczącym poziomie. W płynnych aktywachzawartych w M1, roczna stopa wzrostu zasobówpieniądza gotówkowego w obiegu wyniosła11,1% w grudniu, co oznaczało spadek z poziomu 13,5% w styczniu, zgodnie z oczekiwanym rozciągnięciem w czasie procesudostosowania zasobów banknotów i monet poprzejściu na walutę euro w styczniu 2002 r.

29EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s 4 M 3 a k r e d y t y i p o ż y c z k i d l a s e k t o r ap r y w a t n e g o

(roczne zmiany w procentach; skorygowane o czynnikisezonowe i kalendarzowe)

Źródło: EBC.

0

2

4

6

8

10

12

2001 2002 2003 2004 2005 20060

2

4

6

8

10

12

M3Kredyty i pożyczki dla sektora prywatnego

W y k r e s 5 G ł ó w n e s k ł a d n i k i M 3

(roczne zmiany w procentach; skorygowane o czynnikisezonowe i kalendarzowe)

0

3

6

9

12

15

2002 2003 2004 2005 20060

3

6

9

12

15

M1Inne depozyty krótkoterminowe (M2-M1)Instrumenty zbywalne (M3-M2)

Źródło: EBC.

Z drugiej jednak strony, głównym czynnikiemdeterminującym znaczny spadek dynamiki M1,szczególnie w drugim półroczu, byłzdecydowanie niższy wzrost depozytówbieżących w ujęciu rocznym, który w styczniu2006 r. kształtował się na poziomie 9,7%, a w grudniu 2006 r. osiągnął 6,9%.

Dla porównania, roczna stopa wzrostudepozytów krótkoterminowych innych niżdepozyty bieżące (M2-M1) znacznie wzrosła w ciągu 2006 r., z 6,4% w styczniu do 11,8% w grudniu. Na koniec 2006 r. udział tychdepozytów krótkoterminowych w rocznymwzroście M3 zwiększył się do 4,3 punktówprocentowych, przez co stały się głównymczynnikiem kształtującym ten wzrost. Większy udział depozytów krótkoterminowychz nawiązką zrównoważył mniejsze uczestnictwoM1 i odzwierciedlał znaczne podniesienierocznej stopy wzrostu depozytówkrótkoterminowych (tzn. depozytów o ustalonymterminie zapadalności do dwóch lat włącznie),która zwiększyła się o 27,3% w ciągu roku,licząc do grudnia, co stanowiło zdecydowanie

najwyższy wzrost tego składnika M3 odrozpoczęcia szeregu w 1998 r. Z drugiej jednakstrony, 2006 r. przyniósł znaczny spadekrocznej stopy wzrostu krótkoterminowychdepozytów oszczędnościowych (tzn. depozytówz okresem wypowiedzenia do trzech miesięcy).

Rozbieżne kształtowanie się dynamikidepozytów krótkoterminowych wchodzących w skład M3 w 2006 r. można było w dużymstopniu wytłumaczyć zwiększaniem sięrozpiętości oprocentowania pomiędzydepozytami terminowymi (które wzrosłozasadniczo zgodnie ze stopami procentowymirynku pieniężnego od końca 2005 r.) a depozytami bieżącymi (które zasadniczozgodnie z tendencjami historycznymi,reagowały wolniej i w sposób bardziejumiarkowany na podwyżki stóp rynkowych)(zob. wykres 6). Spowodowało to odwrót oddepozytów bieżących w kierunku depozytówterminowych, co zmniejszyło wzrost M1 przymałym wpływie na wzrost M3 ogółem.Ujmując całościowo, powyższe zjawiskapokazały, że podwyżki kluczowych stópprocentowych EBC od grudnia 2005 r. wywarłyznaczny wpływ na kształtowanie się sytuacjimonetarnej w 2006 r., głównie jednak przezzastępowanie składników M3, a nie przezograniczenie wzrostu M3 ogółem.

Roczny wskaźnik wzrostu instrumentówzbywalnych (M3-M2) także znacznie wzrósł w 2006 r., z poziomu 3,2% w styczniu do 12,4%w grudniu (zob. wykres 5). Wskutek tego udziałinstrumentów zbywalnych w rocznym wzrościeM3 znacznie się zwiększył do 1,7 punktówprocentowych na koniec 2006 r., chociażzłożyły się na to bardzo różne zmianyposzczególnych składników. Roczny wzrostudziałów/jednostek funduszy rynku pieniężnegoprzyjął niewielkie wartości ujemne w pierwszympółroczu 2006 r., a następnie wartości dodatniew drugiej połowie roku. Ugruntowanie wzrostuudziałów/jednostek funduszy rynku pieniężnegona przestrzeni roku mogło odzwierciedlaćczęściową normalizację popytu na te instrumentypo okresie nadzwyczaj niskiego wzrostu, w miarę jak tendencje przesunięć portfelowych


W y k r e s 6 K r ó t k o t e r m i n o w e s t o p y p r o c e n t o w ed l a d e p o z y t ó w i i n s t r u m e n t ó w z b y w a l n y c h

(oprocentowanie roczne)

Źródło: EBC.

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

2003 2004 2005 20060,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

Depozyty bieżąceDepozyty z uzgodnionym terminem zapadalności do 1 rokuDepozyty z uzgodnionym terminem wykupu za wypowiedzeniem do 3 miesięcyDepozyty z uzgodnionym terminem zapadalności pomiędzy 1 rokiem a 2 latamiTrzymiesięczna stopa EURIBOR

(które przyczyniły się do powstania nadwyżekzasobów tych aktywów pomiędzy 2001 r. a początkiem 2003 r. w okresie podwyższonejniepewności gospodarczej i finansowej) uległyodwróceniu, a inwestorzy skierowali się kubardziej płynnym instrumentom.

W 2006 r. popyt na dłużne papiery wartościowez okresem zapadalności do 2 lat gwałtowniewzrósł – stanowiły one największą cześćudziału, jaki miały instrumenty zbywalne w rocznym wzroście M3. Podwyższone stopywzrostu tych krótkoterminowych dłużnychpapierów wartościowych częściowo wiązały sięz podwyżkami krótkoterminowych stópprocentowych w ciągu roku. Krótkoterminowedłużne papiery wartościowe są w znacznejmierze emitowane z oprocentowaniemzmiennym, dzięki czemu inwestorzy mogąkorzystać z podwyżek stóp procentowychjeszcze przed terminem zapadalnościinstrumentu1. Roczny wzrost umów z przyrzeczeniem odkupu także się niecozwiększył pomiędzy pierwszym a drugimpółroczem 2006 r. i podlegał znacznejzmienności w krótkim okresie.

Podział sektorowy depozytów krótkoterminowychi umów z przyrzeczeniem odkupu (tzn.najszersza agregacja składników M3, dla którejdostępna jest rzetelna informacja sektorowa)wskazuje, że gospodarstwa domowe utrzymałynajwiększy udział w silnym wzroście podażypieniądza w 2006 r. Odzwierciedla to znacznyudział sektora gospodarstw domowych w zasobach depozytów krótkoterminowychogółem. Roczny wskaźnik wzrostu zasobówpieniężnych gospodarstw domowych utrzymałstałą tendencję wzrostową od początku 2004 r.,pomimo wysokiego zwrotu z konkurencyjnychaktywów (takich jak papiery udziałowe i nieruchomości mieszkaniowe) na przestrzeniostatnich lat (zob. wykres 7), ale pozostał naznacznie niższym poziomie niż wskaźnikiwzrostu pozostałych prywatnych sektorówfinansowych.

W 2006 r. roczna stopa wzrostu zasobówfinansowych sektora przedsiębiorstw zbliżała się

do 10%, mając około dwudziestopięcioprocentowyudział w dynamicznym wzroście depozytówkrótkoterminowych i umów z przyrzeczeniemodkupu. Wysoka dochodowość, dynamiczneinwestycje sektora przedsiębiorstw oraz dużaliczba przejęć i fuzji stanowiły główne czynnikileżące u podstaw silnego popytu przedsiębiorstwna aktywa płynne2.

Stosunkowo wysoki stopień zmienności, jakiejw 2006 r. podlegał wzrost M3 ogółem, wynikałgłównie ze zmian w zasobach depozytów będących w posiadaniu niemonetarnychinstytucji pośrednictwa finansowego innych niżfundusze ubezpieczeniowe i emerytalne(„innego pośrednika finansowego” lub sektoraOFI). Na przestrzeni ostatniej dekady znaczniezwiększyło się znaczenie innych pośrednikówfinansowych jako posiadaczy aktywówpieniężnych. Zjawisko to jest powiązane z finansową deregulacją i liberalizacją oraz z towarzyszącym rozwojem głębszych i bardziej

31EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s 7 D e p o z y t y w g s e k t o r ó w

(zmiany roczne w procentach; nie skorygowane o czynnikisezonowe i kalendarzowe)

Źródło: EBC.Uwagi: Sektor podmiotów sprawozdawczych obejmuje MIF, nieobejmuje Eurosystemu ani instytucji rządowych szczeblacentralnego (poczta, Skarb Państwa).

0

5

10

15

20

25

30

2002 2003 2004 2005 20060

5

10

15

20

25

30

PrzedsiębiorstwaGospodarstwa domoweInne instytucje pośrednictwa finansowego

1 Więcej informacji znajduje się w ramce zatytułowanejDevelopments in short term debt securities within M3w Biuletynie Miesięcznym EBC ze stycznia 2007 r.

2 Zob. też rozdział zatytułowany Sectoral money holding:determinants and recent developments w BiuletynieMiesięcznym EBC z sierpnia 2006 r.

płynnych rynków papierów wartościowych.Wzrost znaczenia sektora OFI szczególnieuwidacznia się od połowy 2004 r. (zob.

ramka 1, w której omówiono zwiększoną rolęsektora OFI w kształtowaniu dynamiki podażypieniądza).


R a m k a I

ROLA INNYCH POŚREDNIKÓW FINANSOWYCH W DYNAMICE PODAŻY PIENIĄDZA

Rola środków utrzymywanych przez niemonetarne instytucje pośrednictwa finansowegoznacznie wzrosła w analizie rozwoju sytuacji monetarnej w ostatniej dekadzie1. Jest toszczególnie widoczne w sektorze „innych pośredników finansowych” (OFI), tzn. niemonetarnychinstytucji pośrednictwa finansowego innych niż instytucje ubezpieczeniowe i funduszeemerytalne. Po części, zwiększone znaczenie tego sektora w analizie monetarnej odzwierciedlainnowacje i liberalizację finansową oraz towarzyszący im rozwój większych i bardziej płynnychrynków papierów wartościowych. Rosnące znaczenie sektora OFI jest szczególnie widoczneod połowy 2004 r., co znajduje odzwierciedlenie w jego udziale w rocznej stopie wzrostudepozytów krótkoterminowych wliczając w to umowy z przyrzeczeniem odkupu (poniżejzwanych depozytami M3) – które stanowią największą agregację składników M3, dla którychdostępna jest informacja sektorowa. W 2006 r. udział sektora OFI w 8,1% średniej rocznejstopie wzrostu wyniósł 1,8 punktów procentowych. W tym kontekście w niniejszej ramceuwzględniono rolę innych pośredników finansowych w rozwoju sytuacji monetarnej w ciąguostatnich kilku lat.

Charakterystyka sektora OFI i jego zapotrzebowanie na pieniądz

Inni pośrednicy finansowi zazwyczaj świadczą usługi finansowe na rzecz gospodarstwdomowych i przedsiębiorstw oraz/lub prowadzą działalność na rynkach finansowych w swoimwłasnym imieniu. Do sektora OFI zaliczane są też instytucje stworzone przez monetarneinstytucje finansowe w celu ułatwienia sekurytyzacji kredytów ujętych się w bilansie tychinstytucji. Sektor OFI jest zatem niejednolity i składa się z wielu bardzo różnych podmiotów,takich jak fundusze inwestycyjne, przedsiębiorstwa prowadzące działalność kredytową,leasingową i faktoringową, spółki specjalnego przeznaczenia (ang. financial vehiclecorporations) oraz maklerzy papierów wartościowych i instrumentów pochodnych. Taniejednorodność ma swoje następstwa w relacjach finansowych między innymi pośrednikamifinansowymi a monetarnymi instytucjami finansowymi, a zatem w dystrybucji środkówutrzymywanych w sektorze OFI. Podczas gdy firmy leasingowe są zazwyczaj pożyczkobiorcaminetto z sektora MIF, fundusze inwestycyjne i firmy faktoringowe najczęściej są deponentami.W przypadku innych instytucji należących do sektora OFI, takich jak spółki specjalnegoprzeznaczenia, ich pozycja netto w stosunku do instytucji z sektora MIF nie jest tak oczywista.

Zapotrzebowanie innych pośredników finansowych na pieniądz wydaje się odzwierciedlaćpobudki portfelowe i stąd jest zdeterminowane przez względne stopy zwrotu oferowane nainwestycje w pieniądz, obligacje, akcje i środki trwałe (takie jak kapitał fizyczny, towary i ziemia). Ponadto, zapotrzebowanie na pieniądz związane z transakcjami instytucji OFI jestnajczęściej ściśle związane z potrzebą rozliczenia transakcji finansowych, a nie z zakupemtowarów czy usług.

1 Zob. artykuł zatytułowany „Sectoral money holding: determinants and recent developments” w Biuletynie Miesięcznym EBC z sierpnia 2006 r.

33EBC

Raport Roczny2006

Depozyty i kredyty MIF utrzymywane przez innych pośredników finansowych

Aby ocenić sposób w jaki charakter instytucji OFI i motywy utrzymywania przez nie środkówfinansowych wpływają na rozwój sytuacji finansowej, warto przyjrzeć się ich udziałowi w ewolucji składników M3 (depozytów krótkoterminowych i umów z przyrzeczeniem odkupu)i czynników kreacji M3 (depozytów długoterminowych i kredytów MIF).

Analiza składników M3 ujawnia, że bliskie powiązanie pomiędzy depozytami innychpośredników finansowych a kształtowaniem się rynku kapitałowego znajduje swojeodzwierciedlenie w znaczącym udziale umów z przyrzeczeniem odkupu w ogólnej pulidepozytów M3 w ich posiadaniu. Umowy z przyrzeczeniem odkupu stanowią około jednączwartą wszystkich depozytów w posiadaniu OFI, co jest znacznie większym udziałem tejkategorii niż w przypadku prywatnego sektora niefinasowego. Transakcje z przyrzeczeniemodkupu są przeprowadzane w celu udzielenia pożyczki w postaci papierów wartościowych i/lubzapewnienia płynności. Wiele strategii stosowanych we współczesnej inżynierii finansowejprzez inwestorów instytucjonalnych byłoby trudnych do przeprowadzenia bez ich zastosowania.

Jednakże znaczący udział umów repo w rocznej stopie wzrostu depozytów M3 utrzymywanychprzez instytucje sektora OFI w 2005 r. (zob. wykres A) odzwierciedla także, po części,przeniesienie ciężaru operacji rynku pieniężnego instytucji kredytowych z bezpośrednichrozliczeń międzybankowych na platformy elektroniczne. Kilka z tych platform jestobsługiwanych przez izby rozliczeniowe papierów wartościowych i z tej racji stanowią część

Wykres A Depozyt y krótkoterminowe oraz umowyz przyrzeczeniem odkupu innych niemonetarnychinst ytucji pośrednict wa finansowego(roczne zmiany w procentach; udziały w punktach procentowych;nie skorygowane o czynniki sezonowe i kalendarzowe)

Źródło: EBC.Uwagi: Sektor podmiotów sprawozdawczych obejmuje MIF, nieobejmuje Eurosystemu. Udziały mogą się nie sumować zewzględu na zaokrąglenia.

-5

0

5

10

15

20

25

30

-5

0

5

10

15

20

25

30

Umowy z przyrzeczeniem odkupu Depozyty z terminem wykupu za wypowiedzeniem do 3 miesięcyDepozyty z uzgodnionym terminem zapadalności do 2 latDepozyty bieżąceDepozyty krótkoterminowe i umowy z przyrzeczeniem odkupu

2004 2005 2006

W y k r e s B D e p o z y t y o d ł u ż s z y m t e r m i n i ez a p a d a l n o ś c i w p o d z i a l e w g s e k t o r ó w

(roczne zmiany w procentach; udziały w punktach procentowych;nie skorygowane o czynniki sezonowe i kalendarzowe)

Źródło: EBC.Uwagi: Sektor podmiotów sprawozdawczych obejmuje MIF, nieobejmuje Eurosystemu. Udziały mogą się nie sumować zewzględu na zaokrąglenia.

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

PrzedsiębiorstwaGospodarstwa domoweFirmy ubezpieczeniowe i fundusze emerytalneInne instytucje pośrednictwa finansowegoInne instytucje rządowe i samorządoweDepozyty o dłuższym terminie zapadalności

2004 2005 2006


sektora OFI2. Z punktu widzenia gospodarki, transakcje uprzednio przeprowadzane na rynkupozagiełdowym pomiędzy instytucjami sektora MIF, a obecnie za pośrednictwem platformynależącej do OFI, pozostają częścią obrotu międzybankowego. Z drugiej jednak strony, w ujęciustatystycznym, operacje te generują w skonsolidowanym bilansie MIF należności i zobowiązania w stosunku do sektora OFI, w tym także pozycje, które przyczyniają się dowzrostu agregatu M3. Przy ocenianiu skutków wzrostu podaży pieniądza na sytuacjęmakroekonomiczną należy oczywiście uwzględnić korektę o tego rodzaju zniekształcenia.

W ostatnim okresie depozyty M3 sektora OFI były w większym stopniu kształtowane przezdepozyty krótkoterminowe (tzn. depozyty z uzgodnionym terminem zapadalności do dwóchlat). Trend ten jest także widoczny w przypadku depozytów prywatnego sektora niefinansowegoi prawdopodobnie odzwierciedla przesunięcie funduszy z niskodochodowych depozytówbieżących typu overnight w stronę coraz lepiej oprocentowanych depozytów krótkoterminowycho niewiele dłuższym terminie zapadalności. W przypadku OFI istnieją dowody na to, że wzrosttych depozytów może mieć związek z oczekiwaniem przez MIF na wprowadzenie zasad NowejUmowy Kapitałowej „Bazylea II”, w tym sensie, że MIF przeprowadzały dodatkowąsekurytyzację syntetyczną za pośrednictwem spółek specjalnego przeznaczenia, które podczastransakcji lokowały fundusze jako depozyty terminowe.

Jeśli chodzi o czynniki kreacji M3, wzrost depozytów OFI miał największy udział w rocznymwzroście długoterminowych depozytów MFI (około 90% w 2006 r., zob. wykres B), co wyjaśniaznaczącą rolę zmian w długoterminowych zobowiązaniach finansowych sektora MIF (z wyłączeniem kapitału i rezerw), na które składają się dłużne papiery wartościowewyemitowane przez MIF z terminem zapadalności powyżej dwóch lat oraz depozyty z uzgodnionym terminem zapadalności powyżej dwóch lat lub depozyty z terminem wykupuza wypowiedzeniem powyżej trzech miesięcy. Silny wzrost depozytów długoterminowychodzwierciedla czynniki związane ze zmianami charakteru pośrednictwa finansowego.

Przykładem takich czynników jest stosowanie na coraz większą skalę sekurytyzacji, czyliprocesu, w którym podstawową rolę odgrywają spółki specjalnego przeznaczenia. W przypadku,gdy sekurytyzowany kredyt zostanie usunięty z bilansu MIF i przeniesiony do bilansu spółkispecjalnego przeznaczenia (tzn. kiedy ma miejsce sekurytyzacja oparta na definitywnejsprzedaży), działanie to zwykle nie ma bezpośredniego wpływu na zmianę długoterminowychzobowiązań finansowych MIF. Jednak w przypadku, gdy sekurytyzowany kredyt pozostaje w bilansie MIF (tzw. sekurytyzacja syntetyczna), ryzyko zostaje przeniesione na spółkę celową,która emituje papiery wartościowe zabezpieczone na aktywach i uzyskane z tego tytułu wpływyinwestuje zazwyczaj w bezpieczne aktywa, najczęściej dlugoterminowe depozyty lubdługoterminowe dłużne papiery wartościowe MIF (dla których niedostępna jest informacjasektorowa)3. Zachodzące w ostatnich latach zmiany regulacyjne, na przykład związane z wprowadzeniem Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, oraz zmiany podatkowe w strefie euro zachęciły sektor MIF do częstszego przeprowadzania sekurytyzacji syntetycznej,co skutkowało wzrostem długoterminowych zobowiązań finansowych MIF utrzymywanychprzez instytucje OFI.

2 Zob. Deutsche Bundesbank, Raport Miesięczny, listopad 2005. 3 To, czy w efekcie będzie to miało wpływ netto na agregaty monetarne zależy od tego, kto zostanie nabywcą papieru wartościowego

zabezpieczonego na aktywach i w jaki sposób ten zakup zostanie sfinansowany. Na przykład, jeśli zakupu tego rodzaju papieruwartościowego dokonuje nierezydent, w pierwszej kolejności spowoduje to wzrost depozytów sektora OFI i poprawę pozycji aktywówzagranicznych netto MIF. Jeśli jednak zakupu papieru zabezpieczonego na aktywach dokonuje na przykład instytucjaubezpieczeniowa, finansując ten zakup depozytami krótkoterminowymi, a spółka celowa przechowuje środki w formie bezpiecznychaktywów o dużej płynności, wpływ na wzrost agregatu pieniężnego będzie obojętny.

35EBC

Raport Roczny2006

Jeśli chodzi o czynniki kreacji, instytucjesektora OFI mają również wpływ na sytuacjęmonetarną, kształtując popyt na kredyty i pożyczki. Udział OFI w rocznym wzrościekredytów i pożyczek dla sektora prywatnegowzrósł z 0,5 punktu procentowego w połowie2004 r. do 1,25 punktu procentowego podkoniec 2006 r. Popyt OFI na kredyty i pożyczkikoncentrował się przede wszystkim nakredytach o terminie zapadalności poniżejjednego roku, a w mniejszym stopniu dotyczyłterminów zapadalności powyżej pięciu lat(zob. wykres C). Krótkoterminowy charakterzaciąganych przez OFI kredytów i pożyczekwskazuje, że po części ten rodzaj zadłużeniamiał służyć uzupełnieniu luki finansowej. Naprzykład w procesie sekurytyzacji syntetycznejtego rodzaju krótkoterminowe kredyty i pożyczki mogą zostać wykorzystane w celuzbilansowania przepływów pieniężnych w okresie pomiędzy kupnem aktywów azakończeniem procesu finansowaniadługoterminowego. Drugie źródło silnegopopytu OFI na kredyty krótkoterminowepojawiło się w efekcie migracjibezpośredniego obrotu międzybankowego w stronę elektronicznych platform wymianyhandlowej. Skutkiem wprowadzenia elektronicznej platformy wymiany handlowej jest podziałoperacji repo na dwie niezależne transakcje: pierwotną umowę z przyrzeczeniem odkupu oraztransakcję kompensacyjną (transakcje zakupu z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu), którajest w rzeczywistości krótkoterminowym kredytem udzielonym przez MIF dla platformywymiany handlowej.

Popyt OFI na kredyty długoterminowe jest prawdopodobnie odzwierciedleniem działańkorporacji finansowych udzielających kredytów dla sektora przedsiębiorstw, chociaż w niektórych przypadkach biorące udział w procesie sekurytyzacji spółki celowe mogły równieżzaciągać kredyty o terminach zapadalności powyżej pięciu lat.

Wpływ aktywów pieniężnych OFI na zagrożenie dla stabilności cen

Aktywa pieniężne OFI mają zazwyczaj inny charakter niż te, które znajdują się w posiadaniugospodarstw domowych lub przedsiębiorstw. Dlatego ich wpływ na wzrost gospodarczy i zmiany cen może być mniej oczywisty. Sektor OFI nie może zostać jednak zupełniewykluczony z analizy ryzyka inflacyjnego wiążącego się z sytuacją monetarną, z uwagi na fakt,że OFI, poprzez swoje powiązania finansowe z innymi sektorami, mają wpływ na rozwójgospodarki, dając przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym możliwość zmodyfikowaniaswojego zachowania w zakresie wydatków i oszczędności. W tym kontekście aktywa pieniężneOFI będą prawdopodobnie zawierać informacje, które są istotne w średnim i długim okresie,

W y k r e s C K r e d y t y i p o ż y c z k i M I F d l a i n n y c hn i e m o n e t a r n y c h i n s t y t u c j i p o ś r e d n i c t w af i n a n s o w e g o(roczne zmiany w procentach; udziały w punktach procentowych;nie skorygowane o czynniki sezonowe i kalendarzowe)

Źródło: EBC.Uwaga: Udziały mogą się nie sumować ze względu nazaokrąglenia.

Kredyty i pożyczki dla innych instytucji finansowych (ang. OFI), z terminem wymagalności powyżej 5 latKredyty i pożyczki dla innych instytucji finansowych, z terminem wymagalności powyżej 1 roku do 5 latKredyty i pożyczki dla innych instytucji finansowych, z terminem wymagalności do 1 roku Kredyty i pożyczki dla innych instytucji finansowych ogółem

-5

0

5

10

15

20

25

-5

0

5

10

15

20

25

2004 2005 2006

DALSZY WZROST KREDYTÓW I POŻYCZEK MIF DLASEKTORA PRYWATNEGO Przechodząc do analizy czynników kreacji,dynamika podaży pieniądza w 2006 r. w pierwszym rzędzie odzwierciedlała silnywzrost akcji kredytowej sektora MIF dla sektoraprywatnego (zob. wykres 8). W szczególności,roczny wskaźnik wzrostu kredytów i pożyczekMIF dla sektora prywatnego znacznie sięzwiększył na początku 2006 r., a następniekształtował się na poziomie 11% przezwiększość 2006 r. Pod koniec roku dynamika

kredytów MIF dla sektora prywatnego zaczęławykazywać pewne oznaki osłabienia,aczkolwiek utrzymała się na wysokimpoziomie. Czynnikami, które sprzyjałyciągłemu silnemu wzrostowi popytu na kredyty,były: niski poziom stóp procentowych,korzystne uwarunkowania podaży kredytów(wykazane w prowadzonych przez Eurosystembadaniach ankietowych na temat akcjikredytowej banków), ożywienie działalnościgospodarczej i dynamiczny rozwój rynkunieruchomości w znacznej części strefy euro.


a które mogłyby zostać pominięte w przypadku przeprowadzenia analizy sektora finansowegobez uwzględnienia tej grupy.

Treść informacji zawartych w agregatach pieniężnych opiera się na tym, że informacje te swoimzakresem obejmują złożony proces wzajemnego zastępowania szerokiej gamy aktywów, którywywiera wpływ na niemożliwą do zaobserwowania płynność i premie za ryzyko. Premie temają wpływ na zdolność gospodarstw i przedsiębiorstw do zaciągania i udzielania pożyczek,tj. do przyspieszania lub opóźniania wydatków. Dzięki profesjonalnemu zarządzaniu ryzykiem,OFI mogą realizować transakcje, które nie wyspecjalizowani inwestorzy uznają za zbyt ryzykowne, zapewniając płynność poprzez wykup portfeli kredytów hipotecznych i korporacyjnych lub prowadząc faktoring. Wzrost depozytów i kredytów OFI w ostatnimokresie może do pewnego stopnia odzwierciedlać jednorazowe dostosowanie strukturalnedotyczące funkcjonowania systemu finansowego. Jednak efekty cykliczne, związane z niskimpoziomem stóp procentowych – wywołując zjawisko poszukiwania dochodów (ang. search foryields) – mogą zwiększać atrakcyjność niektórych inwestycji OFI zasilających w płynność.

Dowody empiryczne wskazują, że zmiany poziomu depozytów utrzymywanych przez OFIzwiększają krótkookresową zmienność wzrostu podaży pieniądza, co może utrudniać jegoocenę. Ponadto szerszy zakres sektorowy agregatu pieniężnego ogranicza współwystępowanietendencji wzrostu podaży pieniądza i inflacji. Dostępne dane wskazują również, że zasadniczezmiany szerszego agregatu pieniężnego obejmującego depozyty utrzymywane przez OFIpozwalają na zidentyfikowanie z wyprzedzeniem punktów zwrotnych inflacji4. Zgodnie z tymspostrzeżeniem, depozyty złożone w OFI mogą zawierać informacje, których nie dostarczająinne sektory, a które mogą być istotne dla oceny zagrożenia dla stabilności cen.

Podsumowując, w ostatniej dekadzie nastąpił istotny wzrost znaczenia OFI w kształtowaniusytuacji monetarnej. Pogłębienie globalnych rynków finansowych w powiązaniu z trwającymprocesem integracji i innowacji finansowych w strefie euro wskazuje, że znaczenie to jeszczebardziej się zwiększy. Konieczna jest zatem uważna analiza i ocena popytu OFI na pieniądz,aby w czasie rzeczywistym odczytać płynące z sytuacji monetarnej sygnały, które są istotneprzy ocenie zagrożenia dla stabilności cen. Dane przekazywane przez MIF nie dają możliwościpełnego przeprowadzenia tej analizy i oceny. Obecnie trwają prace nad opracowaniem bardziejkompleksowych danych.

4 Zob. również ramka zatytułowana „Zasoby pieniężne w ujęciu sektorowym i ich zawartość informacyjna w odniesieniu do inflacji”w Biuletynie Miesięcznym EBC z września 2006 r.

Niewielki spadek tempa wzrostu kredytów podkoniec roku wskazuje, że podwyżki kluczowychstóp procentowych EBC zaczęły – być może –stopniowo oddziaływać na dynamikę akcjikredytowej.

Wysoka dynamika kredytów i pożyczek MIF dlasektora prywatnego rozkładała sięrównomiernie pomiędzy najważniejsze sektoryutrzymujące zasoby finansowe, chociaż w ciąguroku tendencje sektorowe kształtowały sięwedług nieco odmiennych wzorców. W pierwszym półroczu 2006 r., głównymczynnikiem wzrostu akcji kredytowej dlasektora prywatnego był popyt sektoragospodarstw domowych. Wzrost kredytów nacele mieszkaniowe zmniejszył się nieco od maja2006 r., w miarę jak rosły stopy procentowekredytów hipotecznych, a rynek nieruchomościulegał schłodzeniu w niektórych obszarachstrefy euro, podczas gdy dalej wzrastaładynamika akcji kredytowej dla sektoraprzedsiębiorstw, co mogło się wiązać z utrzymującym się silnym ożywienieminwestycji przedsiębiorstw oraz falą fuzji i przejęć (więcej informacji znajduje się w podrozdziale dotyczącym popytu nafinansowanie zewnętrzne ze stronyprzedsiębiorstw). W efekcie w drugim półroczunajwiększy udział we wzroście kredytów miałsektor przedsiębiorstw.

Wśród pozostałych czynników kreacji M3, w 2006 r. roczny wskaźnik wzrostudługoterminowych zobowiązań finansowychMIF (z wyłączeniem kapitału i rezerw) utrzymałsię na wysokim poziomie, a pod koniec rokuuległ nawet zwiększeniu.

W przypadku MIF roczny przepływ aktywówzagranicznych netto oscylował w stosunkowowąskim paśmie wokół zera w trzech pierwszychkwartałach 2006 r., wskazując na zanikhamującego wpływu wywieranego przez dużespadki pozycji MIF w zakresie aktywówzagranicznych netto na roczny wzrost M3, jakiobserwowano w drugim półroczu. Danedotyczące bilansu płatniczego wskazują, żezasadniczo neutralne tendencje w obszarze

aktywów zagranicznych MIF netto w trzechpierwszych kwartałach 2006 r. kryją w sobiestopniowy wzrost inwestycji portfelowych nettooraz zagranicznych inwestycji bezpośrednich w strefie euro. Wiązało się to głównie z poprawąperspektyw gospodarczych dla strefy euro odpoczątku roku, aprecjacją kursu euro w stosunku do dolara USA, a takżezmniejszeniem w ciągu roku różnicy stópprocentowych pomiędzy StanamiZjednoczonymi a strefą euro na krótkim końcukrzywej dochodowości.

Pod koniec 2006 r. roczny przepływ aktywówzagranicznych netto MIF osiągnął wysokiewartości dodatnie i – jak się wydaje – wywierałwpływ na zwiększenie rocznego wzrostu M3 w ciągu dwóch ostatnich miesięcy roku.Zwiększony napływ kapitału do strefy euro podkoniec 2006 r. mógł częściowo odzwierciedlaćutrzymujące się oczekiwania aprecjacji kursueuro.

37EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s 8 C z y n n i k i k r e a c j i M 3

(przepływy roczne; w mld euro; skorygowane o efekty sezonowei kalendarzowe)

Źródło: EBC.Uwagi: M3 zamieszczono jedynie w celach referencyjnych (M3 = 1 + 2 + 3 - 4 + 5). Długoterminowe zobowiązaniafinansowe (z wyłączeniem kapitału i rezerw) przedstawiono jakowartości ujemne, ponieważ stanowią one zobowiązania sektoraMIF.

-800

-600

-400

-200

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

2002 2003 2004 2005 2006-800

-600

-400

-200

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

Kredyt dla sektora prywatnego (1)Kredyty dla instytucji rządowych i samorządowych (2)Zagraniczne aktywa netto (3)Długoterminowe zobowiązania finansowe (z wyłączeniem kapitału i rezerw) (4)Inne czynniki kreacji (z uwzględnieniem kapitału i rezerw) (5)M3

NADAL WYSOKA PŁYNNOŚĆUtrzymujący się silny wzrost M3 na przestrzeni2006 r. zwiększył i tak już wysoki zapaspłynności w strefie euro. Dostępne wskaźnikidotyczące płynności nadal rosły (zob. wykres 9). Zarówno nominalna luka pieniężna,zdefiniowana jako różnica pomiędzyrzeczywistym poziomem M3 a poziomem M3,jaki wynikałby ze stałego wzrostu M3 napoziomie referencyjnym 4,5% od grudnia1998 r., jak też realna luka pieniężna, którakoryguje nominalną lukę pieniężną o nadwyżkępłynności zaabsorbowaną przez zmiany cen w przyszłości (tzn. skumulowane odchyleniestóp inflacji od poziomu stabilności cenzdefiniowanego przez EBC), w dalszym ciąguwykazywały znaczny wzrost w 2006 r. Podkoniec roku obie miary osiągnęły najwyższepoziomy obserwowane od początku rozpoczęciatrzeciego etapu Unii Gospodarczej i Walutoweji nie widać było żadnych wyraźnych oznak, abyten wzrost miał ulec wyhamowaniu.

EBC także systematycznie publikowałinformacje o lukach pieniężnych obliczonychna postawie skorygowanych szeregów M3, cojest próbą uwzględnienia szacunkowegowpływu przesunięć portfelowych w kierunkuaktywów pieniężnych wywołanegopodwyższoną niepewnością sytuacjigospodarczej i finansowej, zaobserwowanąpomiędzy 2001 r. a 2003 r.3. Ponieważ nie byłooznak dalszego odchodzenia od wcześniejszychzmian w strukturze portfela po przejściowymwznowieniu tego procesu w czwartym kwartale2005 r., skorygowane miary luki pieniężnejrównież w 2006 r. zmieniały się w sposóbpodobny do odpowiadających im lukpieniężnych opartych na oficjalnym szereguM3. Tym niemniej miary luk pieniężnychwyprowadzone ze skorygowanych szeregówpozostały na znacznie niższym poziomie niż teoparte na oficjalnych szeregach M3. Przyocenie tych wskaźników płynności należypamiętać, że stanowią one tylko ocenęszacunkową i, co nieuniknione, odznaczają sięniedoskonałością, tak więc należy zachowaćostrożność przy ich interpretacji.

Niezależnie od niepewności, jaką są obarczoneposzczególne szacunki, ogólny obraz, którywyłania się z tych wskaźników, wskazuje nadalszą akumulację płynności w 2006 r., co możebyć potwierdzeniem poglądu, że płynność jestbardzo duża.

WZROST STÓP RYNKU PIENIĘŻNEGO W NASTĘPSTWIEPODWYŻEK PODSTAWOWYCH STÓP PROCENTOWYCH EBC W 2006 r. stopy rynku pieniężnego wzrosły dla całego spektrum okresów zapadalności,dostosowując się do podwyżek podstawowych


W y k r e s 9 D a n e s z a c u n k o w e d o t y c z ą c e l u k ip i e n i ę ż n e j I )

(jako procent całego agregatu M3, skorygowane o efektysezonowe i kalendarzowe, grudzień 1998 = 0)

Źródło: EBC.1) Nominalna luka pieniężna jest różnicą pomiędzyrzeczywistym poziomem M3 a poziomem, który wynikałby zastałego wzrostu M3 o wartość referencyjną 4,5 % od grudnia1998 r. Realna luka pieniężna jest różnicą pomiędzyrzeczywistym poziomem M3 pomniejszonym o wskaźnik inflacjiHICP oraz pomniejszonym o ten sam wskaźnik poziomem M3,który wynikałby ze stałego nominalnego wzrostu M3 o wartośćreferencyjną 4,5 %, przy inflacji HICP rozumianej zgodnie z definicją stabilności cen EBC, przyjmując za okres bazowygrudzień 1998 r.2) Szacowane wielkości wpływu zmian portfela na wskaźnik M3zostały obliczone na podstawie modelu przedstawionego w artykule zatytułowanym „Monetary analysis in real time”zamieszczonym w Biuletynie Miesięcznym EBC z października2004 r.

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Nominalna luka pieniężna w oparciu o oficjalny wskaźnik M3Realna luka pieniężna w oparciu o oficjalny wskaźnik M3 Nominalny luka pieniężna w oparciu o wskaźnik M3 skorygowany o szacowany wpływ zmian strukturalnych portfela 2)

Realna luka pieniężna w oparciu o wskaźnik M3 skorygowany o szacowany wpływ zmian strukturalnych portfela 2)

3 Dalsze informacje znajdują się w artykule Monetary analysis inreal time w Biuletynie Miesięcznym EBC z października 2004 r.

stóp procentowych EBC, które miały miejsce w ciągu roku. Niezakłócone zmiany stópprocentowych rynku pieniężnego w połączeniuz ich ogólnie niską zmiennością wskazują, żeuczestnicy rynku spodziewali się określonychdziałań w obszarze polityki pieniężnej, a toodzwierciedla przejrzystość i przewidywalnośćkluczowych decyzji podejmowanych przezEBC.

Po okresie dwóch i pół roku utrzymywaniaprzez EBC podstawowych stóp procentowychna najniższych w historii poziomach, w grudniu2005 r. Rada Prezesów podniosła podstawowestopy o 25 punktów bazowych. Na przestrzeni2006 r. Rada Prezesów stopniowo podnosiłapodstawowe stopy procentowe EBC w pięciuetapach po 25 punktów bazowych. Wraz z podwyżkami podstawowych stóp procentowychEBC w ciągu roku wzrastały stópy procentowerynku pieniężnego dla całego spektrumterminów zapadalności. W dniu 2 marca 2007 r.stopy procentowe dla terminów zapadalności 1- i 12-miesięcznego kształtowały sięodpowiednio na poziomach 3,79% oraz 4,05%,tzn. 139 i 119 punktów bazowych powyżejpoziomu odnotowanego w początkach stycznia2006 r.

Przy bliższej analizie tendencji, jakiekształtowały się na przestrzeni 2006 r., stopyprocentowe rynku pieniężnego dla dłuższychterminów zapadalności wzrastały aż dopoczątku listopada 2006 r. (zob. wykres 10). W listopadzie 2006 r. stopy procentowe rynkupieniężnego dla dłuższych terminówzapadalności nieco spadły, co odzwierciedlałooczekiwanie wolniejszego odchodzenia przezRadę Prezesów od łagodnej polityki pieniężnej.Stopy procentowe rynku pieniężnego ponowniejednak wzrosły w grudniu 2006 r., w szczególności po ostatnim w 2006 r.posiedzeniu Rady Prezesów i pozostały wzasadzie stabilne w nowym roku. Z kolei stopyprocentowe rynku pieniężnego dla krótszychterminów zapadalności przez cały rokutrzymały tendencję wzrostową, która niepodlegała żadnemu, nawet tymczasowemuodwróceniu.

W okresie pomiędzy styczniem a połową maja2006 r. nachylenie krzywej dochodowości rynkupieniężnego, mierzone różnicą pomiędzydwunastomiesięczną a jednomiesięczną stopąEURIBOR, zwiększyło się do 71 punktówbazowych w dniu 12 maja 2006 r. Nachyleniekrzywej następnie uległo spłaszczeniustabilizując się na poziomie około 50 punktówbazowych powyżej wartości osiągniętych w okresie od lipca do października 2006 r.Dalsze znaczące spłaszczenie nastąpiło odpierwszego tygodnia listopada 2006 r. aż do dnipoprzedzających posiedzenie Rady Prezesów 7 grudnia 2006 r., gdy przejściowo spadławartość stopy dwunastomiesięcznej. Poposiedzeniu Rady Prezesów z dnia 7 grudnia2006 r., nachylenie krzywej dochodowościrynku pieniężnego stopniowo wzrosło i ustabilizowało się na poziomie około 45punktów bazowych w nowym roku, abynastępnie obniżyć się do około 30 punktówbazowych na początku marca 2007 r. (zob.wykres 7).

39EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s I 0 K r ó t k o t e r m i n o w e s t o p yp r o c e n t o w e w s t r e f i e e u r o i n a c h y l e n i ek r z y w e j d o c h o d o w o ś c i n a r y n k u p i e n i ę ż n y m(oprocentowanie; roczne, punkty procentowe; dane dzienne)

Źródło: Reuters

2002 2003 2004 2005 2006-0,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

0,0

0,5

1,0

1-miesięczna stopa EURIBOR (skala po lewej stronie)12-miesięczna stopa EURIBOR (skala po lewej stronie)Rozpiętość pomiędzy 12-miesięczną a 1-miesięczną stopą EURIBOR (skala po prawej stronie)

Stopy procentowe implikowane przeztransakcje terminowe na 3-miesięczną stopęEURIBOR kształtują się w podobny sposób.Powyższe stopy wykazywały stały wzrost w okresie pomiędzy styczniem a listopadem2006 r., z wyjątkiem okresu od połowy maja dokońca czerwca 2006 r. (zob. wykres 11). W listopadzie 2006 r. stopy spadły, lecz późniejznacznie wzrosły w grudniu 2006 r. W dniu 2 marca 2007 r. stopy procentowe dla transakcjiterminowych na 3-miesięczną stopę dlakontraktów zapadających w czerwcu 2007 r.kształtowały się na poziomie 3,97%, tzn. 81 punktów bazowych powyżej poziomu z początku stycznia 2006 r.

W 2006 r. implikowana zmienność obliczana na podstawie opcji na kontrakty terminowe na3-miesięczną stopę EURIBOR była nadalniewielka. Implikowana zmienność uległastopniowemu zmniejszeniu w okresie pomiędzystyczniem a grudniem 2006 r., co wskazywałona wysoki stopień przewidywalności decyzji

podejmowanych przez EBC w zakresie politykipieniężnej dla uczestników rynku pieniężnego.Jako dwa wyjątki należy wymienić nieznacznywzrost zmienności w maju i szeroko zakrojonąstabilizację pomiędzy końcem października apoczątkiem grudnia w związku z wyżej opisanąniepewnością dotyczącą przyszłych zmianpodstawowych stóp procentowych w okresiepoprzedzającym posiedzenie Rady PrezesówEBC w grudniu. Po posiedzeniu implikowanazmienność uległa stopniowemu zmniejszeniu,odzwierciedlając negatywny trend, odwróconydopiero na kilka dnia przed posiedzeniem RadyPrezesów EBC w marcu 2007 r.

PONOWNY WZROST RENTOWNOŚCI OBLIGACJIDŁUGOTERMINOWYCH W OBSZARZE EURO W 2006 R.W 2006 r. długoterminowe obligacje w strefieeuro odzyskiwały swą rentowność poosiągnięciu historycznego minimum pod koniec2005 r. Ogólnie rzecz biorąc, w 2006 r.rentowność 10-letnich obligacji skarbowych wstrefie euro wzrosła o 70 punktów bazowych do4% pod koniec roku (zob. wykres 12). Ponownywzrost długoterminowych stóp procentowych –jak się wydaje – przede wszystkimodzwierciedlał większy optymizm inwestorówodnośnie perspektyw wzrostu gospodarki strefyeuro. Opinię tę potwierdza fakt, że rentownośćindeksowanych obligacji skarbu państwa z terminem zapadalności przypadającym na2015 r. – miernik długoterminowych realnychstóp procentowych – wzrosła o 60 punktówbazowych w okresie pomiędzy końcem 2005 r.a końcem grudnia 2006 r. Z kolei 10-letnieprogowe stopy inflacji, za pomocą którychmierzy się oczekiwania inflacyjne uczestnikówrynku i wiążącą się z tym premię za ryzyko,wykazały w badanym okresie ogólnie niewielkązmianę.

W pierwszym półroczu 2006 r. rentownośćdługoterminowych obligacji gwałtowniewzrosła po obu stronach Atlantyku. Zarówno w strefie euro, jak i w Stanach Zjednoczonychrentowność 10-letnich obligacji wzrosła o około80 punktów bazowych w okresie pomiędzykońcem grudnia 2005 r. a końcem czerwca 2006 r. Oprócz bardzo istotnych zależności


Wykres I I Trzymiesięczna stopa EURIBOR dla kontraktów terminowych i implikowana zmienność obliczona na podstawieopcji na kontrakty terminowe na 3-miesięczną stopę EURIBOR(w procentach rocznie; punkty bazowe; dane dzienne)

Źródła: Reuters i Bloomberg.

Kontrakty terminowe na 3-miesięczną stopę EURIBOR z terminem realizacji w czerwcu 2007 r. (skala po lewej stronie)Implikowana zmienność obliczona na podstawie opcji na kontrakty terminowe na 3-miesięczną stopę EURIBOR z terminem realizacji w czerwcu 2007 r. (skala po prawej stronie)

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

0

5

10

15

20

25

2006 2007

pomiędzy stopami procentowymi w różnychkrajach, wzrost długoterminowych stópprocentowych w strefie euro odzwierciedlałrównież reakcje rynku na publikacje nowychdanych dotyczących aktywności gospodarczejoraz nastroju poanującego wśródprzedsiębiorców, które inwestorzyinterpretowali generalnie jako zapowiedźprzyspieszenia wzrostu gospodarczego w strefieeuro w nadchodzącym okresie. W myśl takiejinterpretacji, stosunkowo duży ponowny wzrostrentowności obligacji w ujęciu nominalnym w pierwszym półroczu 2006 r. wynikał główniez podwyższenia poziomu tworzącego jąskładnika w postaci realnych stópprocentowych. Z drugiej jednak strony, podkoniec 2006 r. zakończyła się ogólna tendencjazwyżkowa dotycząca rentowności obligacji w USA i w strefie euro.

Późniejszy spadek rentowności obligacjidługoterminowych w trzecim kwartale, który w bardzo zbliżony sposób przebiegał po obustronach Atlantyku, był częściowo związany z zawirowaniami na międzynarodowym rynkuakcji, trwającymi od maja, które skłoniłyinwestorów globalnych do postawienia przez

pewien czas na względne bezpieczeństwooferowane przez płynne produkty o stałej stopiedochodu. Oprócz tego, w świetle napięćgeopolitycznych na Bliskim Wschodzie, dużywzrost cen ropy mógł mieć wpływ na globalneperspektywy wzrostu. Jednocześnie istniejeprawdopodobieństwo, że pojawiające się oznakispowolnienia wzrostu gospodarki USA, któreprzyczyniły się do znacznego obniżeniaamerykańskich stóp rynkowych dla całegospektrum terminów zapadalności, miałyrównież wpływ na rentownośćdługoterminowych obligacji strefy euro, w pewnym stopniu poprzez silną zazwyczajmiędzynarodową transmisję gwałtownychzmian cen na rynku obligacji. Pod koniec2006 r. długoterminowe obligacje strefy euroodzyskały swoją rentowność, podczas gdypublikowane dane wskazywały na dobre wynikidziałalności gospodarczej w strefie euro.

Pomimo ogólnego wzrostu rentownościdługoterminowych obligacji strefy euro, krzywadochodowości strefy euro w 2006 r. uległaspłaszczeniu. Tendencję tę widać w odpowiednimzmniejszeniu się „rozpiętości terminowej” (ang.term spread), mierzonej różnicą pomiędzyrentownością 10-letnich obligacji skarbowych atrzymiesięczną stopą EURIBOR. Rozpiętośćterminowa strefy euro zmniejszyła się o około50 punktów bazowych i pod koniec rokuosiągnęła stosunkowo niski poziom około 30punktów bazowych. Zmniejszenie nachyleniakrzywej dochodowości strefy euro w 2006 r.następowało w sposób stopniowy w pięciu kolejnych etapach podwyżekpodstawowych stóp procentowych EBC. W perspektywie historycznej, niska – a w szczególności ujemna – rozpiętośćterminowa („odwrócona krzywadochodowości”) często zwiastowała późniejszespowolnienie aktywności gospodarczej lubnawet recesję. Tym niemniej spłaszczeniekrzywej dochodowości w strefie euro w 2006 r.musi być interpretowane z uwzględnieniempremii za ryzyko ukrytej w rentowości obligacjidługoterminowych. Wydaje się, że naprzestrzeni ostatnich dwóch lat premie zaryzyko na rynku obligacji osiągnęły nadzwyczaj

41EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s I 2 R e n t o w n o ś ć d ł u g o t e r m i n o w y c ho b l i g a c j i s k a r b o w y c h I )

(w procentach rocznie; dane dzienne)

Źródła: Reuters, Bloomberg i Thomson Financial Datastream.1) Obligacje 10-letnie lub o najbardziej zbliżonym terminiewykupu.

3

4

5

6

2002 2003 2004 2005 2006 20073

4

5

6

Strefa euroStany Zjednoczone

niskie poziomy. Biorąc pod uwagę niskiepoziomy premii za ryzyko na rynku obligacji,rozpiętość terminowa pod koniec 2006 r. niewydaje się już bardzo niska4.

W 2006 r., jak się wydaje, długoterminoweoczekiwania inflacyjne uczestników rynku i powiązana z nimi premia za ryzyko, na cowskazywały progowe stopy inflacji, pozostałyzasadniczo niezmienione i stabilne dla całegospektrum horyzontów czasowych i kształtowały się na poziomach nieco powyżej2% w skali roku. Informacje o oczekiwaniachinflacyjnych (i powiązanych z nimi premiamiza ryzyko) dla poszczególnych horyzontówczasowych można uzyskać z rozkładu 10-letnich progowych stóp inflacji na 5-letnie progowe stopy inflacji orazimplikowane pięcioletnie stopy inflacji dla 5-letnich kontraktów terminowychwyprowadzone z szacunkowych strukturterminowych progowych stóp inflacji (zob.wykres 13)5. Rozkład ten wykazuje, żewzględnie stabilne oczekiwania inflacyjne w horyzoncie czasowym średnio- dodługoterminowym odzwierciedlone poprzezodchylenia implikowanych 5-letnichprogowych stóp inflacji dla 5-letnichkontraktów terminowych, wiązały się z tendencjami do większej zmiennościoczekiwań inflacyjnych w horyzoncieczasowym od krótko- do średnioterminowego.W pierwszym półroczu 2006 r. oczekiwaniainflacyjne w horyzoncie czasowym od krótko-do średnio-terminowego mierzone 5-letnimiprogowymi stopami inflacji rzeczywiściewzrosły o około 30 punktów bazowych. Wzrostoczekiwań inflacyjnych w horyzoncieczasowym od krótko- do średnioterminowego w kontekście rosnących cen ropy zostałniemalże zrównoważony przez odpowiadającymu spadek w drugim półroczu 2006 r. W efekciew drugim półroczu 2006 r. krzywa progowychstóp inflacji w strefie euro uległa znacznemuspłaszczeniu (zob. wykres 13).

Implikowana zmienność rynku obligacji w strefie euro nieco wzrosła w maju i czerwcu2006 r., aby następnie stopniowo spadać

w drugim półroczu. Jak się wydaje, tymczasowywzrost zmienności implikowanej na rynkuobligacji w maju i czerwcu odzwierciedlał corazwiększą niepewność uczestników rynku co doprzyszłego kształtowania się stóp procentowychw kontekście turbulencji, jakich doświadczał w tamtym okresie rynek akcji. W ostatnimkwartale 2006 r. implikowana zmienność rynkuobligacji zmniejszyła się do najniższych w historii wartości, co wskazywało na dość niskipoziom niepewności uczestników rynku co doperspektyw kształtowania się w bliskim terminierentowności obligacji długoterminowych.

W ciągu dwóch pierwszych miesięcy 2007 r.rentowność długoterminowych obligacji strefyeuro utrzymała się właściwie na niezmiennympoziomie. i wyniosła 4% w dniu 2 marca 2007 r.W tym okresie rentowność długoterminowychobligacji strefy euro najpierw wzrosła do około


4 Zob. ramka zatytułowana „Spłaszczenie krzywej rentowności w strefie euro w ostatnim okresie: jaką rolę odegrała premia zaryzyko?” w Biuletynie Miesięcznym EBC z grudnia 2006 r.

5 Więcej szczegółów dotyczących estymacji, zob. ramkazatytułowana Estimation of constant-maturity index-linked bondyields and break-even inflation rates for the euro areaw Biuletynie Miesięcznym EBC z lipca 2006 r.

W y k r e s I 3 P r o g o w e s t o p y i n f l a c j i d l at r a n s a k c j i k a s o w y c h i k o n t r a k t ó wt e r m i n o w y c h w s t r e f i e e u r o(w procentach rocznie; 5-dniowe średnie ruchome danychdziennych)

Zdroje: Reuters, Thomson Finacial Datastream a výpočty ECB.

1,9

2,0

2,1

2,2

2,3

2,4

2,5

2,6

2,7

1,9

2,0

2,1

2,2

2,3

2,4

2,5

2,6

2,7

2004 2005 2006 2007

5-letnia progowa stopa inflacji dla 5-letnich kontraktów terminowych5-letnia progowa stopa inflacji dla transakcji kasowych10-letnia progowa stopa inflacji dla transakcji kasowych

4,2% w połowie lutego, a póżniej spadało. Z kolei rentowność długoterminowych obligacjiUSA także spadła w drugiej połowie lutego2007 r. Takie kierunki kształtowania sięsytuacji, w świetle zawirowań na globalnymrynku akcji pod koniec lutego 2007 r., wynikaływ dużym stopniu z przesunięć portfelowychstanowiących „ucieczkę w kierunkubezpieczeństwa” do długoterminowychobligacji skarbowych.

DUŻY WZROST CEN AKCJI W STREFIE EURO W 2006 R.Ceny akcji w strefie euro, pomimo pewnychwahań, znacznie wzrosły w 2006 r., kontynuującw ten sposób tendencję zwyżkową utrzymującą się od początku 2003 r. (zob.wykres 14). Indeks Dow Jones EURO STOXXzakończył 2006 r. 20-procentowym wzrostem w porównaniu z końcem 2005 r., czyli lepiej niżindeksy Standard & Poor’s 500 oraz Nikkei 225.Dobre wyniki rynku akcji strefy euro w porównaniu z rynkami giełdowymi USAi Japonii należy rozpatrywać w świetle

stosunkowo silnej aprecjacji euro w stosunku dodolara USA i japońskiego jena w 2006 r.Ujemny wpływ aprecjacji euro na perspektywyzysków przedsiębiorstw strefy euro z sektorówwrażliwych na wahania eksportu (ang. export-sensitive sectors) wydaje się być z nawiązkązrównoważony poprzez siłę rzeczywistego i oczekiwanego wzrostu zysków firm strefyeuro w związku z dynamiczną poprawąperspektyw wzrostu gospodarczego strefy euro.Ostatni okres szybkiego wzrostu cen akcji różnisię od sytuacji z drugiej połowy lat 90., gdyżwskaźniki ceny do zysku pozostały bliżejswoich długoterminowych średnich wartości.

Ogólnie dobre wyniki rynków giełdowychstrefy euro w 2006 r. kryją przejściowy, leczznaczny spadek cen akcji w drugim kwartaleroku. Po osiągnięciu dwucyfrowego wzrostu w pierwszych czterech miesiącach 2006 r., na początku maja ceny akcji w strefie eurozaczęły spadać i w następstwie zawirowań naglobalnych rynkach giełdowych spadły o około

43EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s I 5 I m p l i k o w a n a z m i e n n o ś ć r y n k uo b l i g a c j i 1 )

(w procentach rocznie; dane dzienne)

Źródło: Thomson Financial Datastream.1) Implikowana zmienność dla strefy euro mierzona jestindeksem VSTOXX, który odnosi się do indeksu Dow JonesEURO STOXX 50 a implikowana zmienność dla StanówZjednoczonych mierzona jest indeksem VIX, który odnosi się do indeksu Standard&Poor’s 500. Oba te indeksyodzwierciedlają oczekiwane odchylenie standardoweprocentowych zmian indeksów rynku akcji w ciągu 30 dni.

0

20

40

60

80

0

20

40

60

80

2002 2003 2004 2005 2006 2007

Strefa euroStany Zjednoczone

W y k r e s I 4 P o d s t a w o w e i n d e k s y r y n k u a k c j i 1 )

(indeks, 20 grudnia 2005 r. = 100; dane dzienne)

Źródła: Reuters, Thomson Financial Datastream i obliczeniaEBC.1) Wykorzystano szeroki indeks Dow Jones EURO STOXX dla strefy euro, indeks Standard&Poor’s 500 – dla StanówZjednoczonych oraz indeks Nikkei 225 – dla Japonii.

Strefa euroStany Zjednoczone Japonia

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

2002 2003 2004 2005 2006 200740

50

60

70

80

90

100

110

120

130

13% w ciągu następnego miesiąca. Dużewahania na rynkach znalazły odzwierciedleniew implikowanej zmienności rynku akcji w Stanach Zjednoczonych i w strefie euro, któraznacznie wzrosła w maju i lipcu do poziomównie notowanych odpowiednio od 2003 r. i 2004 r. (zob. wykres 15). Oprócz zwiększeniasię postrzeganej niepewności rynku akcji,potwierdzonej przez implikowaną zmienność,wydaje się, że spadło zainteresowanieuczestników rynku ryzykiem. Wobec brakuznacznego pogorszenia się podstawowychuwarunkowań, zmiany „popytu” inwestorów naryzyko i percepcja ryzyka wydają się więcnajbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniemprzejściowego spadku cen akcji w drugimkwartale 2006 r. Pogląd ten jest spójny z faktem,że gwałtowne korekty cen akcji pojawiły się w strefie euro, pomimo korekty w góręoczekiwań analityków w zakresie dochodów wdrugim kwartale 2006 r. W drugim półroczu2006 r. implikowana zmienność rynku akcjiponownie obniżyła się do przedsiębiorstw i powróciło – jak się wydaje – zainteresowanieryzykiem wśród inwestorów. Wynikający z tegospadek premii za ryzyko wraz z utrzymującą sięperspektywą znacznego wzrostu zysków w sektorze przedsiębiorstw – jak się wydaje –wspierało dynamiczne w drugim półroczu2006 r. odbicie cen akcji w strefie euro.

W podziale sektorowym, z kolei, najlepszewyniki osiągnął sektor przedsiębiorstwużyteczności publicznej, który wykazywałwzrost cen akcji o ponad 30%. Dobre wynikitego sektora wynikają prawdopodobnie z falifuzji i przejęć z uwagi na konsolidację sektoraprzedsiębiorstw użyteczności publicznej w strefie euro. Korzystając z polepszenianastrojów wśród przedsiębiorców w strefieeuro, sektor przemysłowy wypadł znaczniepowyżej ogólnego indeksu. W przeciwieństwiedo sytuacji z 2005 r., w 2006 r. sektor naftowo-gazowy wypadł poniżej ogólnego indeksu. Nastosunkowo słabe wyniki tego sektora mogływpłynąć tendencje, według jakich kształtowałysię ceny ropy i gazu. Sektor opieki zdrowotnej,gdzie wyniki są w mniejszym stopniu

uwarunkowane fazą cyklu koniunkturalnego, w 2006 r. także nie spełnił oczekiwań.

W początku 2007 r. światowe ceny akcjinajpierw nadal rosły w tempie porównywalnymdo dynamiki zanotowanej w drugim półroczu2006 r. Zwyżkowa tendencja cen akcjizatrzymała się w dniu 27 lutego 2007 r., kiedyto ceny akcji, wskutek bardzo dużego spadkucen chińskich udziałowych papierówwartościowych, znacznie zniżkowały na całymświecie. Wskaźniki Dow Jones EURO STOXXoraz Standard and Poor’s 500 w ciągu kilku dnispadły o około 5%. Gwałtowne spadki cen akcjizniwelowały wcześniejsze wzrosty zanotowanew pierwszych ośmiu tygodniach 2007 r. i w dniu2 marca 2007 r. oba indeksy cen akcjikształtowały się na nieco niższych poziomachniż miało to miejsce pod koniec 2006 r.Ponadto, na początku marca implikowanazmienność akcji zwiększyła się na wszystkichgłównych rynkach akcji, co prawdopodobniebyło sygnałem znacznego przeszacowaniaryzyka na rynku akcji.

KONTYNUACJA WYSOKIEJ DYNAMIKI FINANSOWANIAGOSPODARSTW DOMOWYCH W 2006 r. utrzymała się wysoka dynamikazaciągania kredytów przez sektor gospodarstwdomowych, czemu sprzyjały korzystne warunkifinansowania, ożywiony rozwój na rynkunieruchomości mieszkaniowych i zwiększonezaufanie konsumentów. Zapotrzebowanie zestrony gospodarstw domowych na kredytyudzielane przez sektor MIF wzrosło w pierwszych miesiącach 2006 r., osiągającwiosną maksymalną wartość 9,8%, a następniestopniowo malało, by w grudniu 2006 r. osiągnąćroczną stopę 8,2%. Najbardziej aktualne dostępnedane z kwartalnych rachunków finansowychstrefy euro, dostępne aż do trzeciego kwartału2006 r., wskazują, że roczna stopa wzrostuzadłużenia sektora gospodarstw domowychwobec niemonetarnych instytucji finansowych, w tym innych pośredników finansowych (OFIs)oraz firm ubezpieczeniowych i funduszyemerytalnych, zachowała w 2006 r. dość stabilnetempo, utrzymując się na poziomie około 8% w ciągu roku.


Jeśli chodzi o podział kredytów i pożyczek MIFdla gospodarstw domowych według ichprzeznaczenia, dynamikę akcji kredytowej w dalszym ciągu wyjaśnia głównie ożywionypopyt na kredyty na cele mieszkaniowe (zob.wykres 16). Utrzymanie wysokiego poziomuzaciąganych kredytów hipotecznych byłomożliwe dzięki niskiemu poziomowi stópprocentowych w strefie euro i dynamicznemurozwojowi rynku mieszkaniowego w wieluregionach tej strefy, które były przyczynąwysokich wymogów finansowania (zob.podrozdział 2.3 bieżącego rozdziału). Ponadto,z wyników badania ankietowego akcjikredytowej banków wynika, że utrzymanie sięsilnego wzrostu kredytów na cele mieszkaniowewiązało się również ze złagodzeniem kryteriówudzielania kredytów, jakie banki zastosowały w procesie ich przyznawania. Jako główneczynniki odpowiedzialne za złagodzeniekryteriów przyznawania kredytów bankiwymieniały konkurencję międzybankową orazpostrzegane zmniejszenie ryzyka w aspekcieoczekiwań związanych z ogólnym wzrostemgospodarczym. Zmiany warunków udzielaniakredytów zostały wdrożone przede wszystkimpoprzez redukcję marży przypadającej nastatystyczny kredyt, a także przez wydłużenieterminów zapadalności.

Na wiosnę 2006 r. roczna stopa wzrostukredytów i pożyczek MIF dla sektoragospodarstw domowych na cele mieszkaniowezaczęła ulegać pewnemu ograniczeniu z ponad12% do 9,5% w grudniu 2006 r. Tendencja takształtowała się odpowiednio do wzrostu stóp procentowych od kredytów hipotecznychna przestrzeni roku z bardzo niskich poziomów obserwowanych w latach ubiegłych(zob. wykres 17) w kontekście podwyżekpodstawowych stóp procentowych EBC i stóprynkowych. W grudniu 2006 r. stopy nowo zaciągniętych kredytów na celemieszkaniowe znajdowały się od 50 do 120punktów bazowych powyżej poziomu z końcalistopada 2005 r., zanim EBC rozpocząłpodwyższanie podstawowych stópprocentowych w grudniu 2005 r. Wzrostoprocentowania kredytów był wyższy dlakrótszych terminów obowiązywania pierwotnejstawki oprocentowania niż dla dłuższych.

45EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s I 6 K r e d y t y i p o ż y c z k i d l ag o s p o d a r s t w d o m o w y c h

(zmiany roczne w procentach)

Źródło: EBC

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006-2

0

2

4

6

8

10

12

14

OgółemKredyty i pożyczki na cele mieszkanioweKredyt na cele konsumpcyjneInne kredyty i pożyczki

W y k r e s I 7 O p r o c e n t o w a n i e k r e d y t ó w ip o ż y c z e k d l a g o s p o d a r s t w d o m o w y c h o r a zp r z e d s i ę b i o r s t w(oprocentowanie roczne; bez opłat; stopy dla nowych umów;dane ważone)

Żródło: EBC.Uwagi: Dla okresu zaczynającego się w grudniu 2003 r. ważonestopy procentowe MIF są obliczane w oparciu o wagiposzczególnych krajów, wyliczane na podstawie 12-miesięcznejśredniej ruchomej wolumenu nowych umów. Dla okresupoprzedzającego, od stycznia do listopada 2003 r., ważone stopyprocentowe MIF są obliczane w oparciu o wagi poszczególnychkrajów, wyliczane na podstawie średniego wolumenu nowychumów w 2003 r. Więcej informacji znajduje się w ramce 3 w Biuletynie Miesięcznym EBC z sierpnia 2004 r.

2

3

4

5

6

7

8

9

10

2003 2005 200620042

3

4

5

6

7

8

9

10

Stopy krótkoterminowe dla kredytów i pożyczek dla przedsiębiorstwStopy długoterminowe dla kredytów i pożyczek dla przedsiębiorstwStopy kredytów na cele mieszkaniowe dla gospodarstw domowych Stopy kredytów konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych

Z wyników ankietowego sondażowego akcjikredytowej banków w Eurosystemie wynikatakże, że popyt na kredyty na celemieszkaniowe uległ spowolnieniu w wynikumniej optymistycznych perspektyw rozwojurynku nieruchomości mieszkaniowych w drugim półroczu 2006 r., co też znalazłoodzwierciedlenie w pewnym osłabieniu tempawzrostu cen mieszkań i aktywności na rynkumieszkaniowym w niektórych obszarach strefyeuro, gdzie wcześniej notowano ożywienie.

W podobny sposób, co kredyty na celemieszkaniowe, ale w nieco wolniejszym tempie,do około połowy roku nadal rosła roczna stopawzrostu kredytów konsumpcyjnych, zanimuległa pewnemu spowolnieniu w drugimpółroczu, kształtując się w grudniu 2006 r. napoziomie 7,8%. Jak wskazują wyniki badaniaankietowego akcji kredytowej banków w Eurosystemie, głównym motorem rosnącegopopytu na kredyty konsumpcyjne byłozwiększające się zaufanie konsumentów i wzrost wydatków na dobra konsumpcyjnetrwałego użytku, chociaż znaczenie tegodrugiego czynnika nieco zmalało pod koniecroku. Oprócz tego, kryteria udzielaniakredytów, jakie banki stosowały w procesie

przyznawania kredytów konsumpcyjnych,uległy znacznemu złagodzeniu w 2006 r., cowskazywało na zwiększenie podaży kredytóww ciągu roku.

DALSZY WZROST ZADŁUŻENIA GOSPODARSTWDOMOWYCH W ślad za dalszą dynamiczną ekspansjąkredytów, w 2006 r. wskaźnik zadłużeniagospodarstw domowych do dochodu dodyspozycji dalej wzrastał (zob. wykres 18). Z drugiej strony, zadłużenie gospodarstwdomowych w strefie euro wciąż utrzymywało się poniżej poziomu notowanegow innych najważniejszych gospodarkachuprzemysłowionych, zwłaszcza w StanachZjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Japonii.Ciężar obsługi zadłużenia sektora gospodarstwdomowych (tzn. płatności odsetkowe i spłatykapitałowe jako procent dochodu do dyspozycji)wzrósł nieco w 2006 r. dzięki wciążdynamicznemu wzrostowi akcji kredytowejoraz umiarkowanemu podwyższeniu stópprocentowych kredytów bankowych.

Stały wzrost zadłużenia sektora gospodarstwdomowych zwiększył ich wrażliwość na zmianystóp procentowych, dochodu i cen aktywów.Przy ocenie zagregowanych wskaźników należypamiętać, że stanowią one tylko uśrednionewartości dla sektora gospodarstw domowych i podlegają znacznemu zróżnicowaniupomiędzy krajami strefy euro i pomiędzyposzczególnymi gospodarstwami domowymi.Pod tym względem poziom zadłużenia i ciężarjego obsługi są, na przykład, wyższe, jeślianaliza jest ograniczona do tych gospodarstwdomowych, które rzeczywiście mają otwartykredyt hipoteczny. Dodatkowo, poziomzadłużenia i ciężar jego obsługi podlegajązróżnicowaniu w zależności od poziomudochodu, o ile w ujęciu bezwzględnym głównaczęść zadłużenia przypada na bogatszegospodarstwa domowe, które mogą być bardziejodporne na pogorszenie się warunkówmakroekonomicznych i/lub wyższe stopyprocentowe, o tyle ciężar obsługi zadłużeniasektora jest oczywiście większy dla uboższychgospodarstw domowych. Reasumując,


W y k r e s I 8 Z a d ł u ż e n i e g o s p o d a r s t wd o m o w y c h i c i ę ż a r o b s ł u g i z a d ł u ż e n i a

(jako procent dochodu do dyspozycji)

Żródło: EBC.Uwaga: Dane dla 2006 r. są danymi szacunkowymi.

50

60

70

80

90

100

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 20060

2

4

6

8

10

12

Spłaty odsetek (skala po prawej stronie)Spłaty kapitału (skala po prawej stronie)Stosunek zadłużenia do dochodu

niepewność wiąże się z faktem, że udział istniejącego zadłużenia hipotecznegopodlegającego ryzyku zmian głównych stópprocentowych zależy od szczegółowychwarunków umów zawartych na kredytyhipoteczne, znacznie różniących się w całejstrefie euro.

UTRZYMUJĄCY SIĘ NISKI REALNY KOSZT FINANSOWANIAZEWNĘTRZNEGO PRZEDSIĘBIORSTW W 2006 r. w strefie euro utrzymały się korzystnewarunki finansowania dla sektoraprzedsiębiorstw, przyczyniając się w ten sposóbdo wzrostu gospodarczego. Znalazło toodzwierciedlenie zarówno w niskich kosztachfinansowania, jak i w łatwym dostępie do jegoźródeł. Sektor przedsiębiorstw zwiększył w szczególności zadłużenie w bankach,natomiast emisja rynkowych instrumentów

finansowania wierzycielskiego była mniejsza.Ogólnie biorąc pomimo wzrostu wskaźnikówzadłużenia i płatności odsetkowych netto w ostatnim okresie, w 2006 r. sytuacjafinansowa przedsiębiorstw nadal byłakorzystna, głównie za sprawą wysokiejrentowności w połączeniu z wciąż niskimkosztem finansowania.

Po podwyżce podstawowych stóp procentowychEBC, ogólne rzeczywiste koszty finansowaniazewnętrznego sektora przedsiębiorstw wzrosły,lecz w 2006 r. w ujęciu historycznym pozostałyniskie (zob. wykres 19)6.

W przypadku składników kosztówfinansowania, stopy procentowe kredytów i pożyczek MIF dla, przedsiębiorstw w ciągu2006 r. wzrosły zarówno w ujęciu realnym, jaki nominalnym (zob. wykres 17). Wzrost stópprocentowych rynku pieniężnego – o 155punktów bazowych w okresie pomiędzywrześniem 2005 r. a grudniem 2006 r., w przypadku 3-miesięcznej stopy EURIBOR –został właściwie przeniesiony na kredyty sektoraMIF. Stopy procentowe kredytów sektora MIFo zmiennej stopie procentowej i okresemobowiązywania pierwotnej stawkioprocentowania do jednego roku zwiększyły sięo około 125 do 155 punktów bazowych w tymsamym okresie, chociaż należy pamiętać o utrzymującym się zróżnicowaniu pomiędzykrajami (zob. ramka 2). Większość stópprocentowych MIF zmieniała się zgodnie zewzrostem rynkowych stóp procentowych o porównywalnych terminach zapadalności.Wzrosty te – wahające się od około 60 do 135punktów bazowych – kształtowały się w tymsamym kierunku, co zmiany długoterminowychrynkowych stóp procentowych, utrzymując w ten sposób marże bankowe na niskichpoziomach.

47EBC

Raport Roczny2006

6 Realny koszt finansowania zewnętrznego sektora przedsiębiorstwoblicza się przez nadanie względnych wag kosztomposzczególnych źródeł finansowania, z uwzględnieniemaktualnego stanu zadłużenia w każdym ze źródeł (po korekcieuwzględniającej efekty wyceny). Szczegółowy opis tej metodypomiaru zob. ramka zatytułowana „Pomiary realnych kosztówzagranicznego finansowania przedsiębiorstw w strefie euro” w Biuletynie Miesięcznym EBC z marca 2005 r.

W y k r e s I 9 R e a l n y k o s z t z a d ł u ż e n i a z e w n ę t r z n e g o p r z e d s i ę b i o r s t w s t r e f y e u r o

(oprocentowanie roczne)

Źródła: EBC, Thomson Financial Datastream, Merrill Lynchoraz prognozy Consensus Economics. Urwagi: Realny koszt zewnętrznego finansowania przedsiębiorstwjest obliczany jako średnia ważona kosztów kredytu bankowego,dłużnych papierów wartościowych oraz udziałowych papierówwartościowych z uwzględnieniem ich odpowiednichniespłaconych kwot pomniejszonych o wartość oczekiwańinflacyjnych (zob. ramka 4 w Biuletynie Miesięcznym EBC z marca 2005 r.). Wprowadzenie zharmionizowanych stópprocentowych kredytów i pożyczek MIF na początku 2003 r.spowodowało przerwę w szeregu danych statystycznych.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 20061

2

3

4

5

6

7

8

9

Ogólny koszt finansowaniaRealne oprocentowanie krótkoterminowych kredytów i pożyczek MIFRealne oprocentowanie długoterminowych kredytów i pożyczek MIFRealny rynkowy koszt zadłużeniaRealny koszt udziałowych papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu

Chociaż w 2006 r. rzeczywiste kosztyrynkowego finansowania wierzycielskiegoprzedsiębiorstw wzrosły bardziej niż kosztyfinansowania międzybankowego, pozostały onejednak na stosunkowo niskim poziomie. W 2006 r. rozpiętość obligacji korporacyjnycho ratingu BBB oscylowała wokół 75 punktówbazowych. Niski poziom rozpiętościprawdopodobnie odzwierciedla niski poziomryzyka kredytowego, czemu sprzyja niewielkazmienność cen aktywów i dobre wynikifinansowe przedsiębiorstw7. Pomimostosunkowo dobrej sytuacji w 2006 r., w dalszej perspektywie należy zachowaćostrożność z uwagi na pewne sygnałyświadczące o pogarszaniu się ogólnegootoczenia korporacyjnego i rynku kredytowego.

W istocie istnieją oznaki, że wzrastająca liczbafuzji i przejęć finansowanych kapitałemwierzycielskim oraz wykupów lewarowanych,wykupów własnych akcji (ang. share buybacks)

i specjalnych wypłat dywidendy może miećnegatywny wpływ na trwałość poziomuzadłużenia w sektorze przedsiębiorstw8.

Realny koszt akcji przedsiębiorstw notowanychna giełdzie podlegał pewnym zmianom w ciągu2006 r., lecz zasadniczo utrzymał się napoziomach porównywalnych do 2005 r.,pomimo ponownej podwyżki cen akcji. Kosztfinansowania za pomocą udziałowych papierówwartościowych (ang. equity financing) jestwciąż znacznie wyższy niż inne formyfinansowania, chociaż – także wskutek wzrostukosztów finansowania wierzycielskiegow 2006 r. – rozpiętość kosztów nieco sięzmniejszyła.


7 Zob. Ramka zatytułowana The outlook for corporate creditspreads in the euro area w Biuletynie Miesięcznym EBC z listopada 2006 r.

8 Zob. ramkę zatytułowaną „Ostatnio obserwowane tendencje w transakcjach wykupów lewarowanych w strefie euro” w Biuletynie Miesięcznym EBC z grudnia 2006 r.

R a m k a 2

ZRÓŻNICOWANIE STÓP PROCENTOWYCH NA RYNKACH DETALICZNYCH USŁUG BANKOWYCH W KRAJACH STREFYEURO

Pomimo znacznej konwergencji stóp procentowych w okresie poprzedzającym pełnezrealizowanie UGW, nadal obecne są różnice w oprocentowaniu oferowanym przez MIF nadepozyty oraz pobieranym od kredytów dla gospodarstw domowych oraz przedsiębiorstw w poszczególnych krajach strefy euro. Rynki detalicznych usług bankowych należą donajbardziej rozdrobnionych działających w ramach systemu finansowego strefy euro1. Celemniniejszej ramki jest zilustrowanie różnic pomiędzy poszczególnymi krajami strefy euro orazprzedstawienie kilku przyczyn ich występowania. Zrozumienie tych różnic może stanowićdodatkową pomoc dla interpretacji zmian zachodzących w strefie euro oraz oceny potencjalnegowpływu decyzji w zakresie polityki pieniężnej na poszczególne gospodarki strefy euro. Wynikato z faktu, że banki odgrywają kluczową rolę w systemie finansowym, wpływając tym samymna decyzje gospodarstw domowych i przedsiębiorstw dotyczące oszczędności, finansowania i wydatków.

Znaczna część analizy opiera się na raporcie, który został opracowany przez Komitet PolitykiPieniężnej i Komitet ds. Statystyki Eurosystemu (Statistics Committee of the Eurosystem) i opublikowany we wrześniu 2006 r.2. Od czasu tej publikacji stopy procentowe dla grupy

1 Zob. na przykład Indicators of financial integration in the euro area (Wskaźniki integracji finansowej w strefie euro), EBC, 29 września 2006 r.

2 Differences in MFI interest rates across euro area countries (Różnice w oprocentowaniu stosowanym przez monetarne instytucjefinansowe w krajach strefy euro), EBC, 20 września 2006 r.

49EBC

Raport Roczny2006

wybranych stóp procentowych MIF, z rozbiciem na poszczególne kraje, publikowane są równieżw serwisach internetowych EBC i krajowych banków centralnych strefy euro. Na podstawietego wyboru, w niniejszej ramce przedstawione zostało porównanie przeprowadzone przedewszystkim w odniesieniu do dziesięciu stóp procentowych MIF, które dotyczą nowo zakładanejdziałalności gospodarczej, ponieważ odnoszą się one do tego samego okresu referencyjnegowe wszystkich państwach.

Poniższa tabela przedstawia przegląd względnego zróżnicowania poziomu stóp procentowychMIF w poszczególnych państwach, mierzonego współczynnikiem zmienności. Poziomzróżnicowania jest najwyższy w przypadku oprocentowania depozytów bieżących typuovernight, a znacznie niższy w przypadku depozytów z uzgodnionym terminem zapadalnoścido jednego roku. Jeżeli chodzi o kredyty i pożyczki, największe różnice pomiędzy państwamiwystępują w odniesieniu do kredytów w rachunku bieżącym i kredytów konsumpcyjnych dlagospodarstw domowych, niewielkie jest natomiast zróżnicowanie stóp oprocentowaniakredytów dla przedsiębiorstw oraz kredytów mieszkaniowych. Ponadto, w większości kategoriizróżnicowanie dotyczące nowo zaciąganych kredytów o zmiennym oprocentowaniu orazkredytów z okresem obowiązywania pierwotnej stawki oprocentowania do 1 roku jest zwyklenieco wyższe niż w przypadku nowo zaciąganych kredytów z dłuższym okresem obowiązywaniapierwotnej stawki oprocentowania.

Z r ó ż n i c o w a n i e o p r o c e n t o w a n i a M I F d l a n o w y c h u m ó w w r ó ż n y c h k r a j a c h I ) , 2 )

(współczynnik zmienności (ang. coefficient of cross-country variation), średnia dla okresu od stycznia 2003 r. do grudnia 2006 r.)

Depozyty gospodarstw domowychDepozyty bieżąceDepozyty z uzgodnionym terminem zapadalności do 1 roku

Depozyty przedsiębiorstwDepozyty bieżąceDepozyty z uzgodnionym terminem zapadalności do 1 roku

Kredyty dla gospodarstw domowychKredyty w rachunku bieżącymKredyty na cele konsumpcyjne o zmiennej stopie procentowej i z okresem trwania pierwotnej stawki

oprocentowania do 1 rokuz okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania od 1 do 5 latz okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania powyżej 5 lat

Kredyty na cele mieszkaniowe o zmiennej stopie procentowej i z okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania do 1 rokuz okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania od 1 do 5 latz okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania od 5 do 10 latz okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania powyżej 10 lat

Kredyty dla przedsiębiorstwKredyty w rachunku bieżącymKredyty na kwotę do 1 mln euro o zmiennej stopie procentowej i z okresem trwania pierwotnej stawki

oprocentowania do 1 rokuz okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania od 1 do 5 latz okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania powyżej 5 lat

Kredyty na kwotę powyżej 1 mln euro o zmiennym oprocentowaniu/zmiennej stopie procentowej i z okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania do 1 rokuz okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania od 1 do 5 latz okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania powyżej 5 lat

Źródło: EBC.1) Współczynnik zmiennoci jest obliczany jako standardowe odchylenie dzielone przez oprocentowanie/stopę procentową strefy euro.Odchylenie standartdowe jest obliczane jako kwadrat podstawy ważonej zmienności/wariancji krajowych stóp procentowych MIF z uwzględnieniem oprocentowania strefy euro. Ważona zmienność/wariancja stanowi SQUARED odchylenia pomiędzy krajowymoprocentowaniem MIF a oprocentowaniem MIF strefy euro, obliczone z uwzględnieniem udziału danego kraju w ogólnym wolumenieumów strefy euro dla instrumentów danej kategorii.2) Tabela ta pokazuje zestaw współczynników zmienności dla stóp procentowych nowych umów MIF strefy euro dostępnych na stronieinternetowej EBC.

0.510,08

0,430,03

0,17

0,260,150,12

0,100,090,070,07

0,20

0,110,070,07

0,080,110,09


Istnieje wiele możliwych przyczyn występowania różnic stóp procentowych MIF pomiędzypaństwami, wśród których wymienić można konkurencję rynkową, różne premie za ryzyko (np.ryzyko kredytowe lub ryzyko wcześniejszej spłaty), charakterystyki banków oraz czynnikicykliczne, takie jak cykl gospodarczy, rozwój podaży depozytów i popytu na kredyty, czy teżzmiany cen nieruchomości. Przeprowadzona w ostatnim okresie analiza wykazała, że różnicestóp procentowych pojawiają się dlatego, że krajowe produkty bankowe różnią się między sobąlub różnicują je czynniki charakterystyczne dla poszczególnych państw3. Różnice dotycząceśredniej długości okresu obowiązywania pierwotnej stawki oprocentowania są jednym z możliwych sposobów wytłumaczenia zróżnicowania stóp procentowych MIF w wielukategoriach kredytów. Poza tym, porównując poszczególne krajowe stopy procentowe MIFnależy pamiętać, że pomiędzy państwami występują znaczne różnice dotyczące wielkościdziałalności gospodarczej oraz że w niektórych państwach pewne rynki są bardzo małe lub w zasadzie nie istnieją4. W takich przypadkach podstawowa wielkość nowo zakładanejdziałalności gospodarczej może być bardzo zmienna, a stopy procentowe mogą byćodzwierciedleniem sporadycznych transakcji realizowanych w nietypowych okolicznościach.

W pozostałej części niniejszej ramki bardziej szczegółowo omówione zostaną różne segmentyrynku, ze zwróceniem szczególnej uwagi na wpływ niejednolitego charakteru produktów,różnice instytucjonalne wynikające z ramregulacyjnych i fiskalnych oraz kwestiedotyczące obliczeń.

Stopy procentowe MIF dla depozytówgospodarstw domowych

Występujące pomiędzy państwami różnicestóp procentowych MIF dla depozytówgospodarstw domowych często mogą wynikaćz różnic odnoszących się do cech produktów,takich jak poziom płynności oraz strukturazwrotu depozytów, regulacje rynkowe i praktyki biznesowe. Inne istotne czynnikiwynikają z różnic dotyczących ram fiskalno-skarbowych (jak na przykład preferencyjneopodatkowanie rachunków w niektórychpaństwach), chociaż trudno jest wskazaćbezpośredni związek przyczynowy.

Szczególnie wyraźnie zaznaczają się różnicew oprocentowaniu depozytów bieżących. W niektórych państwach MIF zasadniczo nie

3 Różnice krajowe można po części wytłumaczyć za pomocą zmiennych odzwierciedlających cechy krajowych deponentów i kredytobiorców oraz za pomocą właściwości systemów bankowych (zob. M. Affinito i F. Farabullini, “An empirical analysis ofnational differences in the retail bank interest rates of the euro area”, Temi di Discussione No. 589, Banca d’Italia, maj 2006 r.).Szczegółowe porównanie stóp procentowych MIF w poszczególnych krajach zostało przedstawione również w dodatku II do drugiegoraportu tymczasowego, Current accounts and related services (Rachunki bieżące i związane z nimi usługi), Komisja Europejska, 17 lipca 2006 r.

4 Na przykład, wymieniony w przypisie 2 powyżej raport EBC dokumentuje występujące między państwami różnice w rozpowszechnieniu kredytów ze zmiennym oprocentowaniem lub kredytów z różnymi okresami obowiązywania pierwotnej stawkioprocentowania.

W y k r e s A S t o p y p r o c e n t o w e M I F d l ad e p o z y t ó w g o s p o d a r s t w d o m o w y c h I ) , 2 )

(oprocentowanie roczne; średnia dla okresu od stycznia 2003 r.do grudnia 2006 r.)

Żródło: EBC.1) Skrót „EA” oznacza średnią ważoną stopę procentową dlastrefy euro.2) Niewypełnione bloki schematu wskazują te kraje, w którychkategoria stóp procentowych jest nieistotna w kontekściesytuacji w strefie euro. Jeśli chodzi o kryteria określająceznaczenie strefy euro, zob. publikację EBC powoływaną w przypisie 2 do niniejszej ramki.

Depozyty bieżąceZ uzgodnionym terminem zapadalności do 1 roku

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

BE DE GR ES FRIE IT LU NL AT PT FI EA

51EBC

Raport Roczny2006

stosują oprocentowania tych depozytów, natomiast w innych państwach deponenci mogąotrzymać średnio ponad 1,3% salda swoich rachunków bieżących (zob. wykres A). Tak dużarozbieżność może być spowodowana stosowaniem przez banki różnych strategii określaniawartości rachunków bieżących i powiązanych z nimi usług. Na przykład, niektóre banki mogąwypłacać wyższe odsetki od depozytów bieżących, lecz jednocześnie pobierać wyższe opłatyza usługi związane z obsługą rachunku bieżącego, lub odwrotnie, niektóre banki mogą wypłacaćniższe odsetki i pobierać niższe opłaty. Dane, które zostały zgromadzone przez KomisjęEuropejską podczas sektorowego badania na temat bankowości detalicznej wskazują, że takasytuacja mogłaby mieć miejsce w niektórych krajach strefy euro, chociaż zdarzają się równieżpaństwa, w których niskie oprocentowanie depozytów wiąże się z wysokimi opłatami5.

Ponadto, efektem obserwowanej w niektórych krajach rosnącej popularności zarówno kontinternetowych, jak i wysokodochodowych lokat – umożliwiających wycofanie funduszy w ciągujednego dnia, przy czym fundusze te nie mogą być wykorzystywane do realizacji płatności –może być tendencja podwyższania oprocentowania depozytów bieżących6.

Godnym uwagi wyjątkiem od wyraźnych różnic w oprocentowaniu depozytów przyjmowanychod gospodarstw domowych w poszczególnych państwach są depozyty z uzgodnionym terminemzapadalności do jednego roku, które mają bardziej jednolity charakter.

Stopy procentowe MIF dla kredytów konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych

Jeżeli chodzi o oprocentowanie pożyczek i kredytów, najwyższe zróżnicowanie wykazują kredytykonsumpcyjne dla gospodarstw domowych.Znaczne różnice dotyczą w szczególnościoprocentowania kredytów w rachunkubieżącym, które waha się od wartości poniżej7% do 13,5% lub więcej (zob. wykres B).Różnice pomiędzy państwami w zakresieinnych rodzajów kredytów konsumpcyjnychsą mniej wyraźne, nadal jednak znaczne.

Duże różnice dotyczą nie tylko wielkościrynku kredytów konsumpcyjnych, ale równieżliczby oferowanych produktów (w tym praktykustanawiania zabezpieczeń), korzystaniaz kredytów zaciąganych za pośrednictwemkart kredytowych, otoczenia rynkowego, w szczególności w odniesieniu do wpływuwyspecjalizowanych kredytodawców, orazdługości okresów obowiązywania pierwotnejstawki oprocentowania7. Ogólnie rzecz biorąc,wymienione czynniki mogą mieć swojeodzwierciedlenie, przynajmniej częściowe, w różnicach w stopach procentowych MIF

W y k r e s B S t o p y p r o c e n t o w e k r e d y t ó w M I F d l a g o s p o d a r s t w d o m o w y c h I )


Źródło: EBC.1) Zob. uwagi do wykresu A.

Kredyty w rachunku bieżącymKredyty na cele konsumpcyjne z początkowym okresem obowiązywania pierwotnej stawki oprocentowania do 1 rokuKredyty na cele mieszkaniowe o zmiennym oprocentowaniu i początkowym okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania do 1 roku

0

2

4

6

8

10

12

14

16

0

2

4

6

8

10

12

14

16


5 Zob. Report on the retail banking sector inquiry, Dokument Roboczy Komisji Europejskiej, SEC(2007) 106, 31 stycznia 2007 r. 6 Zob. na przykład ramka zatytułowana Factors explaining the robust growth of M1 w Biuletynie Miesięcznym EBC z kwietnia 2006 r.7 Zob. na przykład K. Lannoo, R. Ayadi i C. Selosse, Consumer credit in Europe: riding the wave, Mercer Olivier Wyman and the European

Credit Research Institute (ECRI), listopad 2005 r.


w poszczególnych państwach. Na przykład, pewien wpływ mogą mieć pojawiające się w aktualnych danych różnice w statystkach kredytów zaciąganych za pośrednictwem kartkredytowych, ponieważ oprocentowanie tego rodzaju kredytów jest zazwyczaj istotnie wyższeniż oprocentowanie kredytów konsumpcyjnych. Pomiędzy państwami występują równieżróżnice dotyczące właściwości kredytów w rachunku bieżącym oraz pożyczek udzielanych w ramach linii kredytowych.

Stopy procentowe MIF dla kredytów konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych

Chociaż najniższy poziom rozbieżności pomiędzy poszczególnymi krajami możnazaobserwować w odniesieniu do stóp procentowych MIF dla kredytów mieszkaniowych dlagospodarstw domowych (zob. wykres B), porównanie ze Stanami Zjednoczonymi wskazuje, żeróżnice oprocentowania kredytów hipotecznych pomiędzy poszczególnymi stanami USA jestmniejsze niż pomiędzy krajami strefy euro8. Najnowszy przegląd europejskich rynków kredytówhipotecznych uwydatnia duże różnice dotyczące oferty produktów oraz ram fiskalnych iregulacyjnych, czyli czynników, które mogą stanowić wytłumaczenie dla większościobserwowanych różnic w stopach procentowych MIF dla kredytów mieszkaniowych dlagospodarstw domowych9.

Jeden z istotnych czynników wiąże się z różnicami dotyczącymi okresu obowiązywaniapierwotnej stawki oprocentowania, które sprawiają, że stopy procentowe są wrażliwe na stopieńnachylenia krzywej dochodowości. Pewne znaczenie może mieć również powszechna obecnośćspecjalnych programów finansowania budownictwa mieszkaniowego w niektórych krajach.Prawdopodobnie obowiązujące w państwach członkowskich ramy fiskalne i regulacyjne w większym stopniu wpływają na kredyty hipoteczne (niż na inne rodzaje kredytów) z uwagina to, że własności nieruchomości przypisuje się zwykle większe znaczenia10.

Ponadto, w związku z tym, że większość kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowychjest zabezpieczana wartością nieruchomości, różnice w oprocentowaniu mogą mieć związek z różnicami dotyczącymi prognoz rozwoju rynku nieruchomości, Różnice dotyczące zmian cennieruchomości mieszkaniowych mogły mieć wpływ na wartość zabezpieczeń kredytów.

Wreszcie, rynek hipoteczny strefy euro jest niejednorodny z punku widzenia finansowania,począwszy od finansowania depozytami, zabezpieczonymi obligacjami lub papieramiwartościowymi zabezpieczonymi hipoteką (ang. mortgage-backed securities), w porównaniu z amerykańskim rynkiem hipotecznym skupionym wokół agencji hipotecznych

Stopy procentowe MIF dla kredytów dla przedsiębiorstw

Poziom zróżnicowania oprocentowania kredytów w rachunku bieżącym dla przedsiębiorstwnależy do najwyższych (i jest on wyższy niż w przypadku kredytów w rachunku bieżącym dlagospodarstw domowych), co zostało przedstawione na wykresie C. Zróżnicowanie oprocentowaniainnych kredytów korporacyjnych jest dużo mniejsze i w rzeczywistości jest ono najniższe

8 Zob. ramka zatytułowana: „Porównanie oprocentowania kredytów hipotecznych w poszczególnych regionach strefy euro i StanówZjednoczonych” w Raporcie Rocznym EBC za rok 2005.

9 Na przykład, raport London Economics dla Komisji Europejskiej, The costs and benefits of integration of EU mortgage markets,sierpień 2005.

10 Rynki detalicznych usług bankowych należą do priorytetów polityki Komisji Europejskiej w zakresie usług finansowych do 2010 r.,zgodnie z Białą Księgą w sprawie polityki usług finansowych 2005-2010.

53EBC

Raport Roczny2006

spośród wszystkich rodzajów kredytów,chociaż w niektórych przypadkach ma niecowyższy poziom niż w przypadku kredytówmieszkaniowych. Do głównych przyczynwystępowania różnic pomiędzy poszczególnymikrajami zaliczyć można różne aspektyzwiązane z różnorodnością produktów i specyficznym otoczeniem gospodarczym, w którym działają przedsiębiorstwa (np. w zależności od wielkości firmy).

Nadal utrzymują się różnice dotycząceustanawiania zabezpieczeń, nie tylko w odniesieniu do kredytów i pożyczek, ale również w odniesieniu do kredytów w rachunku bieżącym, W niektórych krajachkredyty w rachunku bieżącym są zwykleniezabezpieczone, natomiast w innych sączęsto zabezpieczone (np. fakturami lubczęścią portfela firmy). Ponadto, wysokieoprocentowanie kredytów w rachunkubieżącym może oznaczać, że kredyty te nie sąautoryzowane, a oprocentowanie uwzględnia odsetki za zwłokę. Banki mogą również postrzegaćubieganie się o tego rodzaju kredyt jako oznakę słabego zarządzania gotówką przezprzedsiębiorstwo i dlatego za wyższy poziom postrzeganego ryzyka pobierają wyższeoprocentowanie.

Ponadto, w przypadku kredytów (z wyłączeniem kredytów w rachunku bieżącym) dostrzecmożna różnice dotyczące średniej długości okresu obowiązywania pierwotnej stawkioprocentowania w ramach danej kategorii instrumentów finansowych. Biorąc pod uwagę fakt,że krzywa dochodowości jest zwykle nachylona w górę, stopy procentowe będą prawdopodobniewyższe w tych krajach, w których średnia długość okresu obowiązywania pierwotnej stawkioprocentowania jest bliższa górnej granicy danej kategorii instrumentów finansowych. Wiążesię z tym również kwestia potencjalnego wpływu metody agregacji oprocentowania w przypadku nowo zakładanej działalności gospodarczej, ponieważ częściej udzielane sąkredyty o krótszych terminach zapadalności niż te o dłuższych terminach.

Do innych istotnych czynników zaliczyć można wreszcie niektóre specyficzne cechy otoczeniarynkowego kredytów dla przedsiębiorstw, w szczególności wielkość firmy, dostęp dofinansowania pozabankowego, kategorie kredytodawców oraz bankowość partnerską (ang.relationship banking).

W y k r e s C S t o p y p r o c e n t o w e k r e d y t ó w M I F d l a p r z e d s i ę b i o r s t w I )


Źródło: EBC.1) Zob. uwagi do wykresu A.

Kredyty w rachunku bieżącymKredyty na kwotę do 1 mln euro o zmiennej stopie procentowej i z okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania do 1 rokuKredyty na kwotę powyżej 1 mln euro o zmiennym oprocentowaniu/zmiennej stopie procentowej i z okresem trwania pierwotnej stawki oprocentowania do 1 roku

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0

1

2

3

4

5

6

7

8


DALSZY WZROST POPYTU NA FINANSOWANIEZEWNĘTRZNE PRZEDSIĘBIORSTW W ciągu 2006 r. sektor przedsiębiorstw jeszczebardziej zwiększył swój popyt na finansowaniezewnętrzne.

Popyt na finansowanie zewnętrzne wzrósłpomimo wysokiego poziomu środkówwewnętrznych. Rentowność sektoraprzedsiębiorstw notowanych na giełdzie w strefie euro utrzymała się na wysokimpoziomie w 2006 r., jak wskazuje, na przykład,wskaźnik dochodu netto do wartości sprzedaży(zob. wykres 20)9. Wskaźniki rentownościwzrosły szczególnie zauważalnie w sektorachtransportowym i komunikacyjnym, podczasgdy zyski w sektorach handlu hurtowego i detalicznego znalazły się poniżej średniej dlawszystkich przedsiębiorstw będących spółkamigiełdowymi. Ta druga z wymienionychprawidłowości może stanowić odzwierciedlenieumiarkowanego wzrostu spożycia prywatnegow strefie euro.

Realna roczna stopa wzrostu finansowaniaprzedsiębiorstw wzrosła z 1,2% pod koniec2004 r. do 4,5% na zakończenie 2006 r.Tendencja ta wynikała głównie z dużegozwiększenia się udziału kredytów przyznanychprzez sektor MIF, podczas kiedy wzrost udziałudłużnych papierów wartościowych i akcjinotowanych na giełdzie był skromniejszy (zob.wykres 21).

W 2006 r. utrzymał się szybki wzrost kredytówsektora MIF – dla całego spektrum terminówzapadalności – a w grudniu 2006 r. kredyty MIFdla przedsiębiorstw wzrastały przy rocznejstopie 13% w ujęciu nominalnym. O ile takich wartości rocznego wzrostu nienotowano od wprowadzenia euro w 1999 r.,należy pamiętać, że dynamika akcji kredytowejbanków dla sektora przedsiębiorstw w pozostałych głównych gospodarkach takżebyła duża, szczególnie w StanachZjednoczonych, które notowały coraz silniejszywzrost akcji kredytowej na przestrzeni ostatnichkilku lat. Według szacunków banków, jakwyjaśniają to badania ankietowe Eurosystemu

dotyczące akcji kredytowej, potrzeby finansowewiążące się z prawdziwą działalnościągospodarczą – a mianowicie zapasami,kapitałem obrotowym oraz inwestycjami w środki trwałe – stopniowo stawały się corazistotniejsze dla wyjaśnienia utrzymującego sięwzmocnienia popytu na kredyty w strefie eurow 2006 r. Z drugiej jednak strony, inne czynnikio bardziej finansowym charakterze, takie jakzapotrzebowanie na finansowanie fuzji i przejęć, także miały swój udział w popycie na kredyty netto. Złagodzenie warunkówudzielania kredytów przez banki w ciąguostatnich kilku lat mogło także dodatkowoprzyczynić się do zaistnienia obecnej sytuacjiw zakresie kredytów dla przedsiębiorstw.


9 Zob. też ramkę zatytułowaną „Zmiany w rentownościprzedsiębiorstw i w pozyskiwaniu finansowania przez giełdowespółki strefy euro” w Biuletynie Miesięcznym EBC z czerwca2006 r.

W y k r e s 2 0 W s k a ź n i k i z y s k o w n o ś c ip r z e d s i ę b i o r s t w s t r e f y e u r o n o t o w a n y c h n ag i e ł d z i e(w procentach)

Żródła: Thomson Financial Datastream oraz obliczenia EBC.Uwaga: Obliczenia oparto na zagregowanych kwartalnychzestawieniach finansowych przedsiębiorstw strefy euronotowanych na giełdzie. Wartości przypadkowe (znacznieróżniące się) (ang. outliers) usunięto z próby. W porównaniu z wynikiem operacyjnym, który jest zdefiniowany jako sprzedażpomniejszona o koszty operacyjne, dochód netto odnosi się dowyniku operacyjnego i dochodu nie pochodzącego z działalnościpo opodatkowaniu i uwzględnieniu pozycji nadzwyczajnych.

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

84

86

88

90

92

94

96

98

100

Stosunek dochodu netto do sprzedaży (skala po lewej stronie)Stosunek wyniku operacyjnego do sprzedaży (skala po lewej stronie)Stosunek kosztów operacyjnych do sprzedaży (skala po prawej stronie)

2002 2003 2004 2005 2006

55EBC

Raport Roczny2006

W przeciwieństwie do ekspansji finansowaniaprzedsiębiorstw przez banki, finansowanie przezrynek – zarówno wierzycielskie, jak i udziałowe – utrzymało się na stosunkowoniskim poziomie. Roczna stopa wzrostu dłużnychpapierów wartościowych wyemitowanych przezprzedsiębiorstwa, kształtując się na średnim w 2006 r. poziomie około 4,0%, byłastosunkowo ograniczona, podobnie jak w latachubiegłych. Prawdopodobnym wytłumaczeniemumiarkowanego wzrostu w tej kategorii jestwiększa skala podwyżek kosztów finansowaniarynkowego w stosunku do finansowaniabankowego w 2006 r. i zastąpienie dłużnychpapierów wartościowych kredytami celemsfinansowania fuzji i przejęć. Istniejąrzeczywiście pewne dowody świadczące o tym,że ekspansja fuzji i przejęć jest przedewszystkim finansowana bankowymi kredytamikonsorcjalnymi, a nie dłużnymi papieramiwartościowymi, które były szerzejwykorzystywane dla takich transakcji przywcześniejszych okazjach.

Roczna dynamika emisji akcji dopuszczonychdo obrotu przez przedsiębiorstwa w strefie eurowykazała pewną tendencję zwyżkową, ale

zasadniczo była nadal ograniczona. Ogólnyumiarkowany udział emisji netto akcjidopuszczonych do obrotu w finansowaniu nettosektora przedsiębiorstw w strefie europrawdopodobnie wiąże się ze znaczniewyższymi realnymi kosztami finansowaniaudziałowego niż finansowania wierzycielskiego.Niski wzrost można również wytłumaczyćutrzymującą się popularnością programówwykupu udziałów własnych (ang. sharebuyback). Jednocześnie wzrastają nieco w ostatnim czasie emisje brutto, czemu sprzyjarozwój publicznej oferty sprzedaży akcji narynku pierwotnym i wtórnym. Zasadniczo,wzrost emisji brutto udziałowych papierów wartościowych przez sektorprzedsiębiorstw jest prawdopodobnie związanyz przyspieszeniem wzrostu gospodarczego w strefie euro10.

WZROST ZADŁUŻENIA PRZEDSIĘBIORSTWJeśli chodzi o kształtowanie się poszczególnychpozycji w bilansie sektora przedsiębiorstw w strefie euro, znaczny wzrost finansowania

W y k r e s 2 I R o z k ł a d r e a l n e j r o c z n e j s t o p yw z r o s t u f i n a n s o w a n i a z e w n ę t r z n e g op r z e d s i ę b i o r s t w I )

(roczne zmiany w procentach)

Źródło: EBC.1) Realna roczna stopa wzrostu jest definiowana jako różnicapomiędzy rzeczywistą, roczną stopą wzrostu a stopą wzrostudeflatora PKB.

Akcje notowane na giełdzieDłużne papiery wartościoweKredyty i pożyczki MIF

2001 2002 2003 2004 2005 2006-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

W y k r e s 2 2 W s k a ź n i k i z a d ł u ż e n i a p r z e d s i ę b i o r s t w

(w procentach)

Źródło: EBC i Eurostat.Uwaga: Dane dla 2006 r. są danymi szacunkowymi.

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

2,0

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 200650

52

54

56

58

60

62

64

66

68

Wskaźnik zadłużenia do PKB (skala po lewej stronie)Wskaźnik zadłużenia do nadwyżki operacyjnej brutto (skala po prawej stronie)

10 Zob. rozdział zatytułowany Equity issuance in the euro areaw Biuletynie Miesięcznym EBC z maja 2006 r.

wierzycielskiego w sektorze przyczynił się doutrzymania się wzrostu wskaźnika zadłużeniado PKB w 2006 r. Po okresie konsolidacji,wskaźnik zadłużenia przedsiębiorstw jestobecnie wyższy niż analogiczne wartościzanotowane w czasie poprzednich maksimów w 2003 r., które nastąpiły po gwałtownymwzroście zadłużenia w drugiej połowie lat 90.

Płatności odsetkowe netto sektoraprzedsiębiorstw od kredytów i depozytów MIFjako procent PKB znacznie spadły w pierwszejpołowie dekady 90. i doszły do względnieniskich poziomów w 2005 r. Ostatnioobserwowane zmiany zadłużenia, w powiązaniuz kształtowaniem się stóp procentowychprzyczyniły się do znacznego wzrostuobciążenia odsetkowego przedsiębiorstw ciągu2006 r.

2.3 ZMIANY CEN I KOSZTÓW

Roczna inflacja mierzona indeksem cenkonsumpcyjnych (HICP) wynosiła w 2006 r.średnio 2.2% i nie uległa zmianie od 2005 r.Pomimo ogólnej stabilizacji, roczne stopyinflacji podlegały w ciągu roku znacznymwahaniom, w dużym stopniu w związku zezmianami cen nośników energii. Utrzymały siępewne dodatkowe możliwości wystąpieniapresji, zwłaszcza w związku z obserwowanymgwałtownym wzrostem globalnych censurowców z wyłączeniem nośników energii.Dlatego też, w 2006 r. inflacja mierzona cenamidóbr zaopatrzeniowych znacznie wzrosła. Nadalszym etapie cyklu produkcyjnego pewnetendencje zwyżkowe dotyczące cenproducentów dóbr konsumpcyjnych mogąsygnalizować pojawienie się potencjalnychefektów pośrednich wynikających z podwyżekcen surowców w przeszłości. Do tej pory efektyte są nadal umiarkowane. Wreszcie, nieznacznezmiany kosztów pracy w dalszym ciąguprzyczyniały się do ogólnie niskiego poziomupresji inflacyjnych, taki sam efekt miałaaprecjacja euro.

ZMIANY CEN NOŚNIKÓW ENERGII ZNACZĄCYMCZYNNIKIEM KSZTAŁTUJĄCYM INFLACJĘ ZASADNICZĄ Krótkoterminowe wahania cen ropy oraz efektybazy powstałe w wyniku zmian cen nośnikówenergii w istotny sposób wpłynęły na ogólnykształt inflacji zasadniczej HICP w 2006 r. (zob.wykres 23)

Średnia cena (wyrażona w euro) baryłki ropynaftowej Brent wzrosła o 20% w 2006 r., w porównaniu ze wzrosem w 2005 r., którywyniósł 45% (zob. tabela 1). Cen ropy naftowejrównież podlegały znacznej zmienności w 2006 r., rosnąc w pierwszym osiągniętychpółroczu do rekordowo wysokich poziomów w sierpniu, by następnie ostro zniżkować.Spadkowi cen ropy towarzyszyła – na poziomiekonsumenta – gwałtowna obniżka cen nośnikówenergii związanych z ropą naftową. Ponadtowydaje się, że wpływ na ceny uległwzmocnieniu w wyniku znacznej obniżki marżyrafineryjnej na benzynę11. Udział podwyżek cennośników energii w ogólnej stopie inflacjizasadniczej HICP, który był szczególnie wysoki w pierwszym półroczu 2006 r., znacznie sięzmniejszył w drugim półroczu (zob. wykres 24).Duże podwyżki cen nośników energii, jakiemiały miejsce w 2005 r., wywołały korzystneefekty bazy utrzymujące się przez większość2006 r.12.

Rola cen żywności nieprzetworzonej, jakoczynnika kształtującego ogólną stopę inflacjizasadniczej HICP, była znacznie wyższa w 2006 r. niż w latach minionych z uwagi naszczególne nasilenie zmian cen w trzecim i czwartym kwartale. Wynikało to głównie z utrzymujących się w większej części Europywarunków pogodowych latem, które wpłynęłyna podaż warzyw i owoców. Ponadto, naprzestrzeni roku zwiększył się wpływ cen mięsajako czynnika zmian.


11 Zob. ramkę zatytułowaną Recent developments in oil and petrolprices w Biuletynie Miesięcznym EBC z listopada 2006 r.

12 Zob. ramkę zatytułowaną The role of base effects in drivingrecent and prospective developments in HICP inflationw Biuletynie Miesięcznym EBC ze stycznia 2007 r.

Średnia roczna stopa wzrostu inflacji HICP, z wyłączeniem nośników energii i żywnościnieprzetworzonej, w 2006 r. kształtowała się napoziomie 1,5%, w zasadzie bez zmian od 2005 r.W ciągu roku zaobserwowano jednakżenieznaczny przyrost inflacji HICPz wyłączeniem nośników energii i żywnościnieprzetworzonej, która wzrosła z 1,4% w pierwszym kwartale do 1,6% w czwartymkwartale. Głównym czynnikiem zwyżkowejtendencji było obserwowane podwyższenierocznej stopy wzrostu cen towarówprzemysłowych z wyłączeniem nośnikówenergii, która wzrosła z 0,3% w pierwszymkwartale do 0,8% w czwartym kwartale.

Tendencja ta najprawdopodobniej stanowiłaodzwierciedlenie stopniowej transmisjiwcześniejszych wzrostów cen nośników energiii surowców z wyłączeniem nośników energii.Wzrost cen usług utrzymywał się w zasadzie nastałym poziomie 2% w 2006 r., pomimo pewnejzmienności krótkoterminowej wywołanej przezniektóre składniki ujęte w tej kategorii, takie jak np. ceny usług turystyki zorganizowanej, na które wpłynęło przesunięcie terminuwypoczynku wiosennego w 2006 r. Ogólniebiorąc, w 2006 r. wewnętrzna presja inflacyjna– jak się wydaje – była nadal umiarkowana, a jednocześnie na poziomie cen konsumentabyła nadal ograniczona transmisja

57EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s 2 3 R o z k ł a d w s k a ź n i k a i n f l a c j i H I C P :g ł ó w n e s k ł a d n i k i

(zmiany roczne w procentach; dane miesięczne)

Źródło: Eurostat.

2002 2003 2004 2005 2006-2

0

2

4

6

-6

-3

0

3

6

9

12

15

18

HICP ogółem (skala po lewej)Żywność nieprzetworzona (skala po prawej stronie)Nośniki energii (skala po prawej stronie)

2002 2003 2004 2005 2006-2

0

2

4

6

-2

0

2

4

6

Całkowita inflacja HICP z wyłączeniem nośników energii i żywności nieprzetworzonejŻywność przetworzonaArtykuły nieżywnościowe z wyłączeniem nośników energiiUsługi

W s k a ź n i k 2 4 U d z i a ł g ł ó w n y c h s k ł a d n i k ó wi n f l a c j i H I C P

(udziały wyrażone w punktach procentowych w skali rocznej;dane miesięczne)

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.Uwaga: Z uwagi na zaokrąglenia udziały nie sumują siędokładnie do wartości ogólnej indeksu.

1 kw. 2 kw. 3 kw. 4 kw.2006

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

UsługiArtykuły nieżywnościowe z wyłączeniem nośników energiiŻywność przetworzonaŻywność nieprzetworzonaNośniki energiiOgólny indeks

wcześniejszych wzrostów cen ropy naftowej i innych surowców.

Pomimo znacznych wstrząsów inflacyjnych w 2006 r., zwłaszcza w postaci zmian cennośników energii i inflacji zasadniczej

utrzymującej się na poziomie powyżej 2% w ciągu całego okresu pierwszych trzechkwartałów, długoterminowe oczekiwaniainflacyjne pozostały zakotwiczone na poziomachzgodnych z utrzymaniem stabilności cen (zob.ramka 3).


R a m k a 3

DŁUGOTERMINOWE OCZEKIWANIA INFLACYJNE W STREFIE EURO

Podstawowym celem polityki monetarnej EBC jest utrzymanie stabilności cen. By go osiągnąć,Rada Prezesów EBC dąży do utrzymania rocznego tempa wzrostu HICP w strefie euro napoziomie niższym niż, ale bliskim, 2% w średnim okresie. Stabilizacja długoterminowychoczekiwań inflacyjnych podmiotów gospodarczych w strefie euro na poziomie zbieżnym zestabilnością cen, to zasadniczy wymóg skutecznej polityki monetarnej. Podczas gdy wstrząsybędące poza kontrolą polityki monetarnej, takie jak np. podwyżki cen ropy, mogą mieć wpływna inflację zasadniczą w krótkim okresie i przez to wpływają na krótkoterminowe oczekiwaniainflacyjne, długoterminowe oczekiwania inflacyjne powinny odzwierciedlać poziom zaufaniapodmiotów gospodarczych do możliwości osiągnięcia przez EBC przyjętego celu stabilnościcen. Wiarygodna polityka monetarna pomaga trwale powiązać długoterminowe oczekiwaniainflacyjne z tym właśnie celem. W niniejszej ramce dokonano przeglądu różnego rodzajuwskaźników długoterminowych oczekiwań inflacyjnych, które mogą być zastosowane do ocenywiarygodności polityki monetarnej w strefie euro, oraz przeanalizowano ich zmiany od roku2001.

Ta b e l a I Z m i a n y c e n

(zmiany roczne w procentach, chyba że zaznaczono inaczej)

2004 2005 2006 2005 2006 2006 2006 2006 2007 2007IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. sty. luty

Wskaźnik inflaciji HICPi jej komponentyIndeks ogólny 1)

Nośniki energii Żywność przetworzona Żywność nieprzetworzona Artykuły nieżywnościowe z wyłączeniem nośników energii Usługi

Pozostałe wskaźniki cenoweCeny producentów 2)

Ceny ropy naftowej (w euro za baryłkę) 3)

Ceny surowców 4)

Źródło: Eurostat, Thomson Financial Datastream, Hamburg Institute of International Economics oraz obliczenia EBC.1) Wskaźnik inflacji HICP w lutym 2007 r. odnosi się do wstępnych szacunków Eurostatu.2) Z wyłączeniem budownictwa.3) Mieszanka Brent (dostawa z terminem miesięcznym).4) Z wyłączeniem nośników energii, w euro.

2,1 2,2 2,2 2,3 2,3 2,5 2,1 1,8 1,8 1,84,5 10,1 7,7 11,1 12,2 11,6 6,3 1,5 0,9 .3,4 2,0 2,1 2,2 2,0 2,2 2,1 2,2 2,2 .0,6 0,8 2,8 1,4 1,4 1,6 3,9 4,1 3,7 .

0,8 0,3 0,6 0,4 0,3 0,7 0,7 0,8 0,9 .2,6 2,3 2,0 2,1 1,9 2,0 2,0 2,1 2,3 .

2,3 4,1 5,1 4,4 5,2 5,8 5,4 4,1 2,9 .

30,5 44,6 52,9 48,6 52,3 56,2 55,7 47,3 42,2 44,910,8 9,4 24,8 23,2 23,6 26,2 26,6 23,0 15,6 .

59EBC

Raport Roczny2006

Różne sposoby pomiaru długoterminowych oczekiwań inflacyjnych

Informacje na temat długoterminowych oczekiwań inflacyjnych podmiotów gospodarczych w strefie euro można uzyskać dzięki dwóm rodzajom pomiaru: badaniom ankietowym lubbadaniom rynku finansowego. Różnią się nie tylko rodzajem prowadzonych pomiarów(bezpośrednie vs pośrednie), ale też kategorią podmiotów uwzględnionych w badaniu oraz ichhoryzontem czasowym1. Informacje sondażowe na temat długoterminowych nastrojówinflacyjnych na poziomie strefy euro można uzyskać z trzech źródeł. Pierwszym z nich sąkwartalne raporty ECB Survey of Professional Forecasters (SPF) (badania ankietowe prognozmakroekonomicznych prowadzone przez ekspertów EBC) sporządzane od 2001 r., które sąprognozami o horyzoncie pięcioletnim, przygotowanymi przez zespół ekspertów zarówno z instytucji finansowych, jak i niefinansowych zlokalizowanych w UE2. Po drugie, ConsensusEconomics publikuje dwa razy do roku prognozy długoterminowe (o perspektywie 6-10 lat),sporządzone przez ekspertów bankowych oraz finansowych, dotyczące cen konsumpcyjnych w strefie euro. Wreszcie, raport Euro Zone Barometer (tzw. barometr strefy euro) zawierakwartalne prognozy dotyczące inflacji w perspektywie do czterech lat.

Długoterminowe oczekiwania inflacyjne można także obliczyć za pomocą instrumentów rynkufinansowego. Dane uzyskane od uczestników tego rynku na temat średnich oczekiwańinflacyjnych w okresie pozostającym do wykupu obligacji można oszacować jako rozpiętośćpomiędzy rentownością obligacji nominalnych a rentownością obligacji indeksowanych o tymsamym terminie do wykupu. Ten wskaźnik jest powszechnie określany jako progowa stopainflacji. Innym miernikiem długoterminowych oczekiwań inflacyjnych opartym na rynkachfinansowych może być wskaźnik określany na podstawie swapów inflacyjnych o analogicznym okresie zapadalności. Wszelkie dane pochodzące z rynku finansowego mają tęprzewagę, że są dostępne w czasie rzeczywistym dla szerokiego spektrum horyzontówoczekiwań. Niemniej jednak należą one do pośrednich sposobów pomiaru oczekiwańinflacyjnych, ponieważ zawierają zazwyczaj ukrytą premię za ryzyko (w szczególności premięza ryzyko inflacyjne oraz ryzyko płynności) i mogą ulegać zniekształceniom na skutek wpływutechnicznych czynników rynku. Niezależnie od powyższego, w porównaniu do sondaży,wskaźniki oparte na informacjach rynkowych są dużo bliższe faktycznym reakcjom podmiotówgospodarczych. Podsumowując, obie te miary są jedynie niedoskonałym przybliżeniemdługoterminowych oczekiwań inflacyjnych, toteż zaleca się stosowanie analizy łącznej i porównywanie wyników uzyskanych z różnych źródeł.

Zmiany długoterminowych oczekiwań inflacyjnych od 2001 r.

Wykres A przestawia wyżej wymienione wskaźniki dotyczące długoterminowych oczekiwańinflacyjnych. Pomimo iż różnią się one horyzontami czasowymi, wnioski, jakie można z nichwyciągnąć, są raczej podobne. W szczególności – jak wskazują pomiary sondażowe dotyczącedługoterminowych oczekiwań inflacyjnych – utrzymują się one na zadziwiająco stabilnympoziomie i wynoszą nieco poniżej 2%. Progowe stopy inflacji wykazywały większą zmienność– powyżej 2%, co może być związane z faktem, że odzwierciedlają one nie tylko poziomoczekiwań inflacyjnych, ale obejmują też dodatnią, zmienną w czasie, premię za ryzykinflacyjne.

1 Więcej informacji na ten temat można znaleźć w artykule Measures of inflation expectations in the euro area w BiuletynieMiesięcznym EBC z lipca 2006 r.

2 Długoterminowe oczekiwania inflacyjne w strefie euro w latach 1999 i 2000 są dostępne jedynie w ujęciu jednorocznym.


Uderzająca jest stabilność średnichsondażowych pomiarów oczekiwańinflacyjnych. Jednakże za wynikiem stojąregularne korekty poszczególnych prognoz,które wzajemnie się równoważą. Na przykład,jak widać to na wykresie B, wyniki SPF wykazują od roku 2001 stopnioweprzesunięcie rozkładu oczekiwań, prowadzącedo zmniejszenia odchylenia standardowego w odpowiedziach indywidualnych orazwiększego udziału respondentów podającychpoziom 1,9% oraz 2,0% jako wartość swoichdługoterminowych oczekiwań inflacyjnych.Jednocześnie zaś od 2001 r. zmniejszył sięodsetek respondentów, którzy wskazywaliwartości 1,6% lub poniżej jako oczekiwanewartości inflacji.

Zdolność banku centralnego do zakotwiczeniaoczekiwań inflacyjnych może być oceniana na podstawie tego, w jakim stopniudługoterminowe oczekiwania inflacyjnestanowią odpowiedź na zmiany oczekiwańinflacyjnych w najkrótszym okresie. WykresC przedstawia krzywą indywidualnych korektoczekiwań inflacyjnych w krótkim okresie(tzn. jeden rok naprzód) oraz w dłuższymokresie (tzn. pięć lat naprzód) pomiędzydwoma turami sondażowymi wg odpowiedziuczestników ankiety przeprowadzonej przez SPF. Wyniki wskazują na słabą w istocie współzależność pomiędzy zmianamiw prognozach krótkoterminowych orazoczekiwaniach długoterminowych. Pomimokilku krótkotrwałych szoków cenowychoddziałujących w kierunku wzrostu inflacji(np. skoków cen ropy, szoków związanych z czynnikami pogodowymi i rynkiem towarówspożywczych, nieprzewidzianych wzrostówcen kontrolowanych i podatków pośrednich)w połączeniu ze stałą tendencją do zaniżaniakrótkoterminowych oczekiwań inflacyjnychprzez zawodowych analityków, nieodnotowuje się wpływu tychże czynników na długoterminowe oczekiwania inflacyjne.Stabilność długoterminowych oczekiwańinflacyjnych wskazuje, że podmioty gospodarcze są przekonane, iż EBC zagwarantujeodporność średnio- i długoterminowych zmian cen na tego typu szoki krótkoterminowe.

W y k r e s A W s k a ź n i k i d o t y c z ą c e o c z e k i w a ńd ł u g o t e r m i n o w e j i n f l a c j i d l a s t r e f y e u r o

(średnie zmiany roczne w procentach)

Źródła: Consensus Economics, Euro Zone Barometer, EBC,Reuters oraz obliczenia EBC. Uwaga: Dziesięcioletnia progowa stopa inflacji wyliczona przedmarcem 2005 r. na podstawie obligacji z terminem wykupu do2012 r., później – na podstawie obligacji z terminem wykupu w2015 r. Ostatnie badania sondażowe Consensus Economicsodnoszą się do lat 2012 – 2016, ostatnie badania prowadzoneprzez EBC oraz Eurozone Barometer odnoszą się do 2011 r.

1,4

1,6

1,8

2,0

2,2

2,4

2,6

2,8

2001 2002 2003 2004 2005 2006 20071,4

1,6

1,8

2,0

2,2

2,4

2,6

2,8

Prognozy Consensus Economics – w perspektywie sześciu do dziesięciu latBadanie prognoz makroekonomicznych ekspertów prowadzone przez EBC (ECB Survey of Professional Forecasters – SPF) – w perspektywie pięciu latEurozone Barometer – w perspektywie czterech lat Implikowana pięcioletnia terminowa progowa stopa inflacji dla 5-letnich kontraktów terminowychDziesięcioletnia progowa stopa inflacji

W y k r e s B R o z k ł a d c z ę s t o t l i w o ś c i p i ę c i o l e t n i c ho c z e k i w a ń i n f l a c y j n y c h p o ś r ó d r e s p o n d e n t ó wS P F ( 2 0 0 I – 2 0 0 6 )(procent respondentów, stopa długoterminowej inflacji)

Źródło: EBC.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0

5

10

15

20

25

30

35

40

200120022003

≤1,5 1,6 1,7 1,8 1,9 2,0 2,1 2,2 ≥2,3

200420052006

Oś odciętych: Szacunkowe dane dot. inflacji długoterminowejOś rzędnych: Procent respondentów

61EBC

Raport Roczny2006

Zmiany rozkładu prawdopodobieństwajako wskaźnik postrzeganego zagrożeniadla stabilności cen

Uczestnicy sondaży SPF są też proszeni o podanie prawdopodobieństwa trafności ichprognoz. Rozkład taki, stanowiący wskaźnikprocentowy, pomaga uzyskać informacje natemat prawdopodobieństwa przyszłego wynikuw określonym horyzoncie czasowym. Napoziomie zagregowanym ten rodzaj informacjijest szczególnie przydatny przy ocenie tego,jaki w opinii respondentów jest przeciętnypoziom ryzyka, że faktyczny wskaźnik inflacjiznajdzie się powyżej lub poniżej konkretnegozakresu. Mając na uwadze liczbową definicjęcelu stabilności cen postawionego przez EBC,prawdopodobieństwo faktycznej inflacji napoziomie 2% lub powyżej tej wartości wynikające z danych SPF może być użyte jako wskaźnikumożliwiający ocenę zagrożenia dla stabilności cen w opinii respondentów. W ocenieuczestników sondaży SPF prawdopodobieństwo faktu, iż w długim okresie inflacja możewynieść 2% lub ponad 2% stopniowo wzrastało od ok. 35% w 2001 r. do ok. 40% w 2003 r. W ostatnich latach wskaźnik ten pozostawał w miarę stabilny i wahał się pomiędzy 40% a 45%.Jako że średnie długoterminowe oczekiwania inflacyjne respondentów SPF pozostawały na niezmienionym poziomie od początku 2002 r. – 1,9%, zmiany w ocenie prawdopodobieństwazdają się odzwierciedlać zmiany zachodzące w ocenie ryzyka przez respondentów. Potwierdzato częściowo także wykres D, który wskazuje na pewną zależność pomiędzyprawdopodobieństwem, że wskaźnik inflacji w horyzoncie pięcioletnim wyniesie 2% lubponad 2%, a wskaźnikiem 10-letniej progowejstopy inflacji zawierającej premię za ryzykoinflacyjne.

Wnioski

Podsumowując, na podstawie analizy opartejna porównaniu różnych rodzajów pomiarówdługoterminowych oczekiwań inflacyjnychmożna stwierdzić, że pomimo faktycznegowzrostu inflacji oraz wzrostu wskaźnikówzwiązanych z krótkoterminowymioczekiwaniami inflacyjnymi ze względu nawstrząsy, które ostatnio miały miejsce,długoterminowe oczekiwania inflacyjnewykazują dużą stabilności i są na ogół mocnozakotwiczone na poziomie zgodnym z celamiEBC, który zakłada utrzymanie wskaźnikainflacji nieco poniżej, ale blisko, poziomu 2%.

W y k r e s C Z a l e ż n o ś ć p o m i ę d z y z m i a n a m ik r ó t k o t e r m i n o w y c h i d ł u g o t e r m i n o w y c ho c z e k i w a ń i n f l a c y j n y c h w S P F ( 2 0 0 I - 2 0 0 6 )(punkty procentowe)

Źródło: EBC.

1,5

1,0

0,5

0,0

-0,5

-1,0

-1,5

1,5

1,0

0,5

0,0

-0,5

-1,0

-1,5

Oś odciętych: Zmiany oczekiwań krótkoterminowej inflacji (w perspektywie 1 roku)Oś rzędnych: Zmiany oczekiwań długoterminowej inflacji

-1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5

W y k r e s D P r a w d o p o d o b i e ń s t w o , ż e z a p i ę ć l a tw s k a ź n i k i n f l a c j i H I C P o r a z p r o g o w a s t o p ai n f l a c j i w y n i o s ą l u b p r z e k r o c z ą 2 % (w procentach)

Źródła: EBC, Reuters oraz obliczenia EBC.Uwaga: Dziesięcioletnia terminowa progowa stopa inflacjiobliczona na podstawie obligacji z terminem wykupu przedmarcem 2015 r. oraz obligacji z terminem wykupu po 2015 r.

Dziesięcioletnia progowa stopa inflacji (skala po lewej stronie)Prawdopodobieństwo, że za pięć lat inflacja przekroczy 2 % (skala po prawej stronie)

1,3

1,5

1,7

1,9

2,1

2,3

2,5

32

35

38

41

44

47

50

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

OGRANICZONE SKUTKI POŚREDNIE NA DALSZYCHETAPACH CYKLU PRODUKCYJNEGO Ogólny roczny wskaźnik wzrostu cenproducentów w przemyśle w strefie euro (z wyłączeniem budownictwa) wzrósł średnio z 4,1% w 2005 r. do 5,1% w 2006 r. (zob.wykres 25). Chociaż największy udział wewzroście miały ceny nośników energii, toroczny wskaźnik wzrostu cen producentów w przemyśle w strefie euro z wyłączeniemnośników energii także podlegał tendencjiwzrostowej w 2006 r., co stanowiłoodzwierciedlenie silnych presji ze strony censurowców z wyłączeniem nośników energii orazpośredniego wpływu wyższych cen ropy.

Roczna stopa wzrostu cen dóbrzaopatrzeniowych znacznie wzrósł w pierwszym półroczu 2006 r., z 1,9% w grudniu 2005 r. do 6,4% w sierpniu 2006 r. W ten sposób wskaźnik osiągnął swojanajwyższą wartość od ponad dziesięciu lat,głównie w wyniku wzrostu cen surowcówprzemysłowych a zwłaszcza metali. Ponadto dopresji inflacyjnej w obszarze cen dóbrzaopatrzeniowych przyczynił się – chociaż w mniejszym stopniu – także efekt pośredniwzrostu cen ropy naftowej. W drugim półroczu2006 r. wzrost cen dóbr zaopatrzeniowych byłwysoki. Jednakże dynamika krótkoterminowaspadła pod koniec roku, prawdopodobnie w następstwie pewnego wyhamowania wzrostucen surowców z wyłączeniem nośników energii,jak też wskutek stosunkowo dużego spadku cenropy naftowej i wzmocnienia się wartości eurowobec dolara USA.

Na dalszych etapach cyklu produkcyjnego,inflacja mierzona wzrostem cen producentówbyła niższa, chociaż roczny wskaźnik wzrostucen dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnychutrzymał tendencję wzrostową obserwowaną odpołowy 2005 r. Zmiany te przede wszystkimpotwierdzały, że do wzrostu przyczyniały siępośrednie efekty wcześniejszych podwyżek censurowców. W przypadku dóbr konsumpcyjnych,od sierpnia wystąpiło pewne spowolnieniewzrostu, w wyniku połączenia wpływuwywieranego przez dwa szczególne czynniki (w postaci cen wyrobów tytoniowych i artykułówzwiązanych ze zdrowiem). Przy pominięciuefektów wywieranych przez te czynniki, z ogólnych prawidłowości wynikało, że firmybyły częściowo w stanie dokonać transmisjiwyższych kosztów produkcji na konsumentów.


Jednocześnie zaś nie ma powodu do popadania w samozadowolenie, ponieważ liczba opiniistwierdzających ryzyko ukształtowania się wskaźnika inflacji na poziomie 2% lub niecopowyżej rośnie z upływem czasu. Sytuacja ta wymaga ciągłej czujności w prowadzeniu politykimonetarnej, niemniej jednak świadczy jednocześnie o tym, że długoterminowe oczekiwaniainflacyjne potwierdzają wiarygodność polityki monetarnej EBC w opinii podmiotówgospodarczych w strefie euro.

W y k r e s 2 5 S t r u k t u r a c e n p r o d u c e n t ó w w p r z e m y ś l e

(zmiany roczne w procentach; dane miesięczne)


2002 2003 2004 2005 2006-12

-8

-4

0

4

8

12

16

20

24

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

Nośniki energii (skala po lewej stronie)Przemysł z wyłączeniem budownictwa (skala po prawej stronie)Dobra zaopatrzeniowe (skala po prawej stronie)Dobra inwestycyjne (skala po prawej stronie)Dobra konsumpcyjne (skala po prawej stronie)

Ogólnie biorąc, do końca 2006 r. transmisjawcześniejszych podwyżek cen surowców napoziomie cen producentów wydawała sięograniczona, być może została złagodzonaprzez spadki cen ropy w okresie od sierpnia tegoroku i aprecjację euro w czwartym kwartale.Niski poziom presji kosztów pracy równieżmógł odgrywać rolę przy zmniejszeniu efektuzewnętrznych presji na ceny. Jednakżeutrzymuje się zagrożenie wzrostem inflacji,polegające na tym, że wyższe pozapłacowekoszty produkcji w niektórych sektorachmogłyby zostać przeniesione na konsumentów,gdyby zdolność producentów do kształtowaniacen (ang. pricing power) wzmocniła się wraz z polepszeniem perspektyw gospodarczych.

KOSZTY PRACY POZOSTAJĄ UMIARKOWANERoczny wskaźnik wzrostu wynagrodzenia napracownika podlegał umiarkowanemu wzrostowiw 2006 r. Wzrósł on średnio do 2,1% naprzestrzeni pierwszych trzech kwartałów 2006 r.i odzyskał swój normalny poziom startując ze znacznie niższego średniego pułapu (1,6%)w 2006 r. (zob. tabela 2).

Ponieważ roczna stopa wzrostu kosztów pracyna godzinę pozostawała dość stabilna w tymokresie, mogło to świadczyć o korekcie w góręliczby godzin przepracowanych przezpracownika, wraz ze stopniowym ożywieniemdziałalności gospodarczej13. Takie same zmianyuwidoczniły się na poziomie sektorowym w 2006 r., przy nieco bardziej dynamicznym i zmiennym wzroście wynagrodzenia napracownika w sektorach przemysłowych niż

w sektorze usług (zob. wykres 26). Takiewahania liczby godzin przepracowanych napracownika mają również wpływ napodwyższenie jednostkowej wydajności pracyna pracownika, co sugeruje, że są obojętne dlakształtowania się jednostkowych kosztówpracy.

63EBC

Raport Roczny2006

Ta b e l a 2 W s k a ź n i k i k o s z t ó w p r a c y

(roczne zmiany w procentach, jeżeli nie zaznaczono inaczej)

2004 2005 2006 2005 2006 2006 2006 2006IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw.

Płace negocjowaneCałkowite koszty pracy na godzinęWynagrodzenie na pracownikaMemo:

Wydajność pracyJednostkowe koszty pracy

Źródła: Eurostat, dane krajowe oraz obliczenia EBC.Uwaga: Dane dotyczące wynagrodzenia wynegocjowanego nie obejmują Słowenii.

2,1 2,1 2,2 2,0 2,1 2,4 2,0 2,42,4 2,4 . 2,4 2,3 2,4 2,0 .2,1 1,6 . 1,9 2,1 2,3 2,0 .

1,0 0,7 . 1,0 1,2 1,5 1,2 .1,1 0,9 . 0,9 0,8 0,8 0,8 .

13 Zob. ramkę zatytułowaną „Zmiany w liczbie godzinprzepracowanych ogółem w strefie euro” w BiuletynieMiesięcznym EBC z września 2006 r.

W y k r e s 2 6 W y n a g r o d z e n i e n a p r a c o w n i k a w p o s z c z e g ó l n y c h s e k t o r a c h

(zmiany roczne w procentach; dane kwartalne)

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.

0

1

2

3

4

5

0

1

2

3

4

5

Przemysł z wyłączeniem budownictwaBudownictwoUsługi

2002 2003 2004 2005 2006

Ogólnie biorąc, dostępne wskaźniki kosztówpracy potwierdziły obraz utrzymujących sięumiarkowanych zmian wynagrodzeń w 2006 r.,chociaż pomiędzy krajami występowało w tym zakresie znaczne zróżnicowanie. Wzrostdynamiki tych wskaźników odnotowany w drugim kwartale miał charakter przejściowyi był powodowany jednorazowymi wypłatami w poszczególnych krajach. Wynegocjowanepodwyżki płac w dalszym ciągu uległyzmniejszeniu w 2006 r. (średnia wysokośćwynosiła 2,2%, w porównaniu do 2,1% w 2005 r.), pomimo pewnej zmienności naprzestrzeni roku.

W pierwszych trzech kwartałach 2006 r., rocznywskaźnik wzrostu jednostkowych kosztówpracy utrzymał się na stabilnym poziomie 0,8%,czyli poniżej wartości obserwowanych w 2005 r. i w latach poprzednich. Zasadniczokoszty pracy pozostały czynnikiem tłumiącym

krajowe presje inflacyjne w strefie euro. Takwięc ożywienie działalności gospodarczej i poprawa sytuacji na rynku pracy w 2006 r., nieprzyniosły – w widoczny sposób – znaczącejakumulacji presji płacowych na przestrzeni tegoroku. Świadczy to prawdopodobnie o wpływiena negocjacje płacowe, jaki wywarły takieczynniki jak ryzyko relokacji przy silnejglobalnej presji konkurencyjnej, zwłaszcza w sektorze przetwórstwa przemysłowego i pogłębienie świadomości o koniecznościzachowania konkurencyjności cen. Inneelementy też mogły odgrywać pewną rolę, np. pozytywny wpływ wiarygodnej politykipieniężnej na oczekiwania inflacyjne, spadekuzwiązkowienia załóg pracowniczych i odsetekzatrudnionych w niepełnym wymiarze czasupracy lub na umowy krótkoterminowe. W związku z tym reformy rynku pracy mogłymieć znaczenie dla postępującego ograniczeniakosztów pracy.

W y k r e s 2 7 Z m i a n y c e n n i e r u c h o m o ś c im i e s z k a n i o w y c h w s t r e f i e e u r o

(zmiany roczne w procentach; dane roczne)

Źródło: Obliczenia EBC oparte na nieujednoliconych danychkrajowych.Uwaga: Dane za 2006 r. odnoszą się do pierwszej połowy roku.

1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 20060

2

4

6

8

10

0

2

4

6

8

10

ceny nieruchomości mieszkaniowych

W y k r e s 2 8 U d z i a ł w e w z r o ś c i e k w a r t a l n y mr e a l n e g o P K B

(udziały kwartalne w punktach procentowych; skorygowanesezonowo)

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC1) Zmiana procentowa w porównaniu z poprzednim kwartałem.

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

Realny PKB 1)

Finalny popyt krajowyEksport netto

2002 2003 2004 2005 2006


Umiarkowany wzrost płac i większa dynamikagospodarcza przyczyniały się do rozwojurentowności w strefie euro w 2006 r. Wskaźnikogólnej marży zysku mierzonej za pomocąróżnicy pomiędzy deflatorem PKB a jednostkowymi kosztami pracy wskazywał nautrzymywanie się dynamicznego wzrosturentowości w trzecim kwartale 2006 r.

OZNAKI WYHAMOWANIA WZROSTU CENNIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCHCeny nieruchomości mieszkaniowych w strefieeuro, pominięte przy pomiarze inflacji HICP,wykazywały dalsze oznaki stopniowegowyhamowania wzrostu w 2006 r. (zob. wykres 27). Na podstawie dostępnychinformacji szacuje się, że ich wzrost w ujęciurocznym zmalał z 8% w pierwszym półroczu2005 r. i 7,3% w drugim półroczu 2005 r., do6,8% w pierwszym półroczu 2006 r. Napoziomie krajowym, pewne złagodzenie

wzrostu cen nieruchomości mieszkaniowych w porównaniu do drugiego półrocza 2005 r. dało się zauważyć w Belgii, Hiszpanii, Francjii we Włoszech. W innych krajach strefy eurowskaźniki wzrostu pozostały w zasadziestabilne, oprócz Irlandii, gdzie znacznie wzrosły.Z dostępnych informacji można wywnioskować,że tendencje, według których kształtują się cenynieruchomości mieszkaniowych w strefie euro,wciąż wykazują istotne rozbieżności w przekrojustrefy euro w 2006 r. Zwłaszcza utrzymująca sięsłabość rynku mieszkaniowego w Niemczechstoi w sprzeczności z rozwojem sytuacji w większości gospodarek strefy euro.

65EBC

Raport Roczny2006

Ta b e l a 3 S k ł a d n i k i w z r o s t u r e a l n e g o P K B

(zmiany w procentach, chyba że zaznaczono inaczej; skorygowane sezonowo)

Roczna stopu wzrostu 1) Kwartalna stopa wzrostu 2)

2004 2005 2006 2005 2006 2006 2006 2006 2005 2006 2006 2006 2006IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw.

Realny PKBw tym:Popyt krajowy 3)

Spożycie prywatneSpożycie indywidualne Nakłady brutto na środki trwałe

Zmiany stanu zapasów 4)

Eksport netto 3)

Eksport 5)

Import 5)

Realna wartość dodana brutto w tym:

Przemysł z wyłączeniem budownictwa Budownictwo Usługi rynkowe 6)

Źródła: Eurostat i obliczenia EBCUwaga: Dane zostały skorygowane sezonowo oraz częściowo pod względem dni roboczych, ponieważ nie wszystkie kraje obszaru europrzedstawiają kwartalne raporty skorygowane pod względem dni roboczych.1) Zmiana procentowa w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku.2) Zmiana procentowa w porównaniu z poprzednim kwartałem.3) Jako udział we wzroście realnego PKB; w punktach procentowych.4) W tym nabycie składników majątku pomniejszone o ich zbycie.5) Eksport i import obejmują towary oraz usługi, z uwzględnieniem handlu transgranicznego w obrębie strefy euro. Ponieważ handelwewnątrz strefy euro nie został wyłączony z danych o imporcie i eksporcie w rachunkach narodowych poszczególnych krajów, dane tenie są w pełni porównywalne z danymi bilansu płatniczego.6) Z uwzględnieniem handlu, transportu, napraw, hoteli i restauracji, łączności, finansów, usług dla firm oraz usług dotyczącychnieruchomości i ich wynajmu.

1,8 1,5 2,8 1,8 2,2 2,8 2,7 3,3 0,3 0,8 1,0 0,6 0,9

1,6 1,8 2,5 2,0 2,2 2,5 2,8 2,3 0,6 0,5 0,9 0,7 0,11,4 1,5 1,8 1,2 1,8 1,7 1,7 2,1 0,1 0,6 0,3 0,7 0,51,4 1,4 2,3 1,6 2,5 2,0 2,1 2,5 0,1 1,4 0,0 0,6 0,51,7 2,7 4,3 3,2 3,6 4,7 4,0 4,8 0,4 0,8 2,1 0,6 1,20,2 0,0 0,0 0,3 -0,1 0,2 0,5 -0,5 0,5 -0,3 0,3 0,0 -0,50,2 -0,2 0,3 -0,1 0,0 0,3 0,0 1,1 -0,3 0,3 0,0 -0,1 0,86,4 4,5 8,1 4,8 8,4 7,5 6,7 9,8 0,7 3,1 0,9 1,8 3,76,3 5,4 7,5 5,4 8,8 6,9 7,0 7,3 1,5 2,3 0,8 2,2 1,9

1,5 1,7 4,0 2,9 3,5 4,1 4,3 4,2 0,5 1,3 1,4 1,0 0,41,5 1,1 3,7 2,1 2,4 3,5 4,1 4,8 0,9 -0,3 2,4 1,1 1,51,9 2,0 2,9 2,0 2,2 3,0 2,9 3,4 0,3 1,0 1,2 0,5 0,8

2.4 PRODUKCJA, POPYT I SYTUACJA NA RYNKU PRACY

WZROST GOSPODARCZY W 2006 R.W porównaniu z 1,5% w 2005 r. realny wzrostPKB w strefie euro znacznie się zwiększył w 2006 r. do 2,8%, (po uwzględnieniu korekty wynikającej z liczby dni roboczych)przekraczając poziom dostępnych danychszacunkowych dotyczących potencjału wzrostui osiągnął najwyższe wartości od 2000 r.Ożywienie gospodarcze zapoczątkowane w drugim półroczu 2005, nabrało tempa w pierwszym półroczu 2006 r., po czym tylkonieznacznie się zmniejszyło. Dobre wyniki –częściowo nieoczekiwane – znalazły swojeodzwierciedlenie zwłaszcza w znacznymzwiększeniu zaufania przedsiębiorców ikonsumentów oraz w istotnej poprawie sytuacjina rynku pracy; natomiast w drugim półroczudało się zauważyć znaczne ograniczanieefektów wcześniejszych negatywnychwstrząsów (w szczególności podwyżek cenropy).

Gospodarka strefy euro rzeczywiście ożywiła się w 2006 r., po przedłużającym sięokresie stłumienia wzrostu, który rozpoczął się w 2001 r. Pomimo silnej ekspansji światowejgospodarki, niezadowalające tempo rozwojuprzed 2006 r. wynikało z wielu czynników, w szczególności z braku odporności naróżnorodne wstrząsy, takie jak znacznepodwyżki cen ropy. Słaby popyt krajowy w tym okresie – być może – odzwierciedlała teżniepewność podmiotów gospodarczych – osóbfizycznych co do ich przyszłych dochodów.Cykliczny spadek, który rozpoczął się w 2001 r., również wiązał się z mocną korektąw dół cen aktywów finansowych i naciskiemprzedsiębiorstw na restrukturyzację ich bilansów,co ograniczyło inwestycje i liczbę nowychmiejsc pracy. W miarę jak następował znacznypostęp procesu restrukturyzacji bilansów na poziomie firm i poprawiał się klimatgospodarczy, przy wciąż korzystnych warunkachfinansowania, ożywiła się działalnośćinwestycyjna i w mniejszym stopniu takżepopyt na pracę, który – z kolei – wzmocniłpopyt krajowy w 2006 r. Jednocześnie stabilny

wzrost globalny stymulował dynamikęeksportu. Z drugiej jednak strony sektorzewnętrzny wywierał w zasadzie obojętnywpływ na wzrost gospodarczy (zob. wykres 28),co zostało spowodowane w szczególnościsilniejszą ekspansją gospodarczą napędzającąimport z innych regionów świata,

W obszarze krajowych składników wzrostu, w 2006 r., wzrost inwestycji ogółem z impetempowrócił w fazę ekspansji, dochodząc donajwyższego poziomu od 2000 r., tj. 4,3%, w porównaniu z 2,7% w 2005 r. (zob. tabela 3).Przyspieszenie uwidoczniło się szczególniewyraźnie w budownictwie, ale można je byłodostrzec także poza tym sektorem. Dziękidogodnym warunkom zewnętrznym, wzrostinwestycji był wspierany przez wysokie i wciążrosnące stopy zysku, korzystne perspektywydotyczące popytu oraz niskie koszty finansowaniazewnętrznego. Ponadto, inwestycje budowlaneumacniały się, zarówno w branży nieruchomości


W y k r e s 2 9 W s k a ź n i k i z a u f a n i a

(salda procentowe; skorygowane sezonowo)

Źródło: Badania ankietowe firm i konsumentów przeprowadzoneprzez Komisję Europejską. Uwaga: Powyższe dane zostały skorygowane o średnią.

2002 2003 2004 2005 2006-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

Zaufanie konsumentówZaufanie w przemyśleZaufanie w usługach

mieszkaniowych, jak też szczególnie w sektorze: pozostałe budownictwo.

Wzrosła konsumpcja prywatna z 1,5% w 2005 r.do 1,8% w 2006 r. W kontekście gwałtownegowzmocnienia się zaufania konsumentów, nanieznaczne zwiększenie wydatków gospodarstwdomowych prawdopodobnie pozytywniewpłynęło w 2006 r. zwiększenie realnychdochodów do dyspozycji. Zwiększenie realnychdochodów w 2006 r. zostało osiągnięte przedewszystkim przez znaczny wzrost zatrudnieniaoraz wzrost dochodów z kapitału (ang. non-labour income growth) i pojawiło się, pomimoujemnego wpływu, jaki miały podwyższonekoszty nośników energii na zdolność nabywczągospodarstw domowych, natomiast realnewynagrodzenie na pracownika zwiększyło siętylko nieznacznie. Efektów jego niezrównoważył wyższy poziom oszczędnościgospodarstw domowych. Pozytywny wpływtendencji do wygładzenia wzorców zachowańkonsumpcyjnych na wzrost wskaźnikaoszczędności – w kontekście podwyżekwynagrodzeń, jak również wyższych stópprocentowych dla całego przekroju terminówzapadalności – został z nawiązką zrównoważony

przez redukcję oszczędności ostrożnościowychw wyniku kształtowania się sytuacji na rynkupracy i być może też w wyniku wzrostuzamożności netto gospodarstw domowych.

W przypadku sektorów przyspieszeniedziałalności w 2006 r. było najwyraźniejwidoczne w sektorze przemysłu (z wyłączeniembudownictwa), podczas gdy wzrost wartościdodanej w sektorze usług rynkowych przebiegałw sposób bardziej umiarkowany. Powyższezmiany zbiegają się ze znacznym wzrostemzaufania w sektorze przemysłowym od drugiegopółrocza 2005 r., natomiast wzrost zaufania w sektorze usług był bardziej umiarkowany(zob. wykres 29).

W 2006 r. stopień zróżnicowania wskaźnikówwzrostu realnego PKB w krajach strefy euro,mierzony za pomocą różnych wskaźnikówrozproszenia, zmniejszył się nieznacznie (zob.ramka 4). W porównaniu z sytuacją sprzed roku,średni roczny realny wzrost PKB zwiększył sięw większości krajów strefy euro w 2006 r., a w pozostałych utrzymał się na stabilnympoziomie.

67EBC

Raport Roczny2006

R a m k a 4

RÓŻNICE WE WZROŚCIE PRODUKCJI POMIĘDZY KRAJAMI STREFY EURO

W każdej unii walutowej istnieją różnice rozwoju gospodarczego pomiędzy poszczególnymijej członkami. Niniejsza ramka zawiera krótki przegląd różnic we wzroście produkcji pomiędzykrajami strefy euro i ich ewolucji w czasie. Ponadto wspomniane są niektóre czynniki stojąceza tymi różnicami oraz następstwa dla prowadzonej polityki.

Różnice stopy wzrostu realnego PKB między krajami euro, mierzone przez nieważoneodchylenie standardowe, wahało się w okolicach 2 punktów procentowych i, ogólnie biorąc,wykazywało brak wyraźnego trendu rosnącego bądź malejącego w ciągu ostatnich 35 lat (zob.wykres). Ta sama uwaga odnosi się do ważonego zróżnicowania wzrostu produkcji, choć w tymprzypadku odchylenie standardowe wahało się wokół poziomu 1 punktu procentowego.Jednakże od rozpoczęcia trzeciego etapu Unii Gospodarczej i Walutowej w 1999 r. nieważonerozproszenie spadło wśród krajów strefy euro, podczas gdy rozproszenie ważone pozostało naogólnie niezmienionym poziomie. Różnica pomiędzy tymi dwoma miarami odzwierciedla fakt,


EBCRaport Roczny2006

że w niektórych mniejszych gospodarkachstrefy euro realny wzrost PKB zbliżył się dośredniej w strefie euro od 1999 r.

W niektórych krajach strefy euro, w ostatnichlatach realny PKB systematycznie rósł i mieścił się poniżej lub powyżej średniegopoziomu dla strefy euro. W szczególności w Grecji, Hiszpanii, Irlandii, Luksemburgu i Finlandii wzrost produkcji przewyższałśrednią dla strefy euro każdego rokupocząwszy od połowy lat 90. Z kolei w Niemczech i we Włoszech realny PKB rósłwolniej niż przeciętnie w strefie euro wkażdym roku od połowy lat 90. do roku 2005.Utrzymywanie się tych różnic wydaje sięwskazywać, że rozproszenie realnych stópwzrostu PKB wśród krajów strefy euro w znacznej mierze odzwierciedla różnice w rozwoju strukturalnym oraz, w mniejszymstopniu, różnice koniunkturalne1.

Niekiedy różnice we wzroście produkcji pomiędzy krajami strefy euro są naturalne i pożądane. Tak jest, na przykład, gdy różnice te odzwierciedlają efekty nadganiania dystansuprzez kraje o niższych dochodach lub odmienne trendy demograficzne. Ponadto mogą wystąpićprzejściowe różnice pomiędzy stopami wzrostu produkcji między poszczególnymi krajami z powodu wyrównawczego procesu dostosowania wewnątrz unii walutowej po wystąpieniuszoku. Utrzymywanie się jednak wspomnianych różnic może także odzwierciedlać niewłaściwąpolitykę gospodarczą na poziomie krajowym, nieefektywność strukturalną, a także brakelastyczności lub złe funkcjonowanie mechanizmów dostosowawczych wewnątrzposzczególnych państw albo między nimi, znajdujące wyraz w postaci rosnącej nierównowagiwewnętrznej i rozbieżnych tendencji w zakresie konkurencyjnosci.

Wspólna polityka monetarna nie jest w stanie wpływać na różnice wzrostu produkcji międzykrajami strefy euro. Trendy charakteryzujące się słabym wzrostem produkcji powinny byćkorygowane przez odpowiednio zaplanowaną politykę na szczeblu krajowym, obejmującąkwestie fiskalne i strukturalne. Prowadzona na tym szczeblu polityka w poszczególnych krajachmusi zwłaszcza koncentrować się na rozwijaniu zdolności gospodarki krajowej dodostosowywania się do szoków, a w krajach o wolniejszym wzroście gospodarczym – naosiągnięciu wysokiego poziomu wydajności pracy i wykorzystaniu siły roboczej oraz dalszymwzmacnianiu wspólnego rynku przy jednoczesnym utrzymaniu stabilnych warunkówmakroekonomicznych.

R o z p r o s z e n i e w z r o s t u r e a l n e g o P K B w k r a j a c hs t r e f y e u r o

(punkty procentowe)

Źródło: Komisja Europejska.Uwagi: Dane sprzed 1991 r. odnoszą się do Niemiec Zachodnich.Dane za rok 2006 są szacunkami Komisji Europejskiej. Strefa eurobez Słowenii.

nieważone odchylenie standardoweważone odchylenie standardowe

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

1 Szczegółowe informacje zawiera ramka zatytułowana Output growth differentials within the euro area: are they cyclical or trend-driven? w Biuletynie Miesięcznie z października 2005 r.

STAŁA POPRAWA NA RYNKU PRACY Warunki na rynku pracy w strefie euro ulegałyznacznej poprawie w 2006 r. przy zatrudnieniurosnącym w tempie 0,3% do 0,5% w ujęciukwartalnym (zob. tabela 4) oraz poziomiezatrudnienia zwiększającym się o ponad dwamiliony. Wyniki – jak się wydaje – wpisują sięw ogólną tendencję wzrostu gospodarczego,ograniczonych realnych kosztów pracy i prawdopodobnego wpływu ostatnioprowadzonej polityki na rynku pracy, któraułatwiała rozwój zatrudnienia w niepełnymwymiarze czasu pracy oraz samozatrudnienia.Oprócz tego, ponieważ część dostosowań narynku pracy podczas ostatniego okresudekoniunktury polegała na zmniejszeniu liczbygodzin przepracowanych na pracownika(zarówno pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze, jak i w pełnymwymiarze czasu pracy), rynkowi pracytowarzyszyło ostatnio także zwiększenie sięliczby godzin przepracowanych. W odniesieniudo sektorów zatrudnienie mocno wzrosło w usługach i budownictwie, a jednocześniezakończył się trwający od dłuższego czasu trend spadkowy w przemyśle (z wyłączeniembudownictwa).

Spadek stopy bezrobocia, który rozpoczął się w połowie 2004 r., utrzymał się w 2006 r.,dochodząc do 7,5% w czwartym kwartale roku(zob. wykres 30). Należy podkreślić, że takiewartości pojawiają się po raz pierwszy odpoczątku szeregu czasowego w 1993 r. Chociażwyraźnie wskazuje to na ponowny wzrost narynku pracy w 2006 r., można ocenić, że spadekstopy bezrobocia ma częściowo charakterstrukturalny, odzwierciedlający reformy narynku pracy w niektórych krajach strefy euro.Jakkolwiek część krajów poczyniła znacznepostępy w uelastycznianiu swoich rynkówpracy, o tyle w wielu krajach wciąż istniejepotrzeba podjęcia bardziej ambitnych reform.

Wzrost wydajności pracy dla całej gospodarki,uległ dalszemu zwiększeniu na przestrzeni 2006 r., a największy udział w przyspieszeniuwzrostu wydajności pracy miał sektorprzemysłowy (z wyłączeniem budownictwa),natomiast wzrost produktywności w sektorzeusług pozostał stabilny, na poziomie znacznieponiżej analogicznych wartości sektoraprzemysłowego (zob. wykres 31).

Wzrost wydajności pracy wynikał zkoniunkturalnej hossy gospodarki w strefieeuro, odnotowanej w 2006 r. Z drugiej strony

69EBC

Raport Roczny2006

Ta b e l a 4 S y t u a c j a n a r y n k u p r a c y

(zmiany w procentach w stosunku do poprzedniego okresu; w procentach)

2004 2005 2006 2004 2004 2005 2005 2005 2005 2006 2006 2006 2006III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw.

Siła robocza

ZatrudnienieRolnictwo 1)

Przemysł 2)

– z wyłączeniem budownictwa – budownictwo Usługi 3)

Wskaźniki bezrobocia 4)

OgołemPoniżej 25 lat 25 i więcej lat

Źródła: Eurostat i obliczenia EBC.1) Z uwzględnieniem rybołówstwa, myślistwa i leśnictwa.2) Z uwzględnieniem przetwórstwa przemysłowego, budownictwa, górnictwa i kopalnictwa, wytwarzania i zaopatrywania w energięelektryczną, gaz i wodę.3) Z wyłączeniem organizacji i zespołów eksterytorialnych.4) Odsetek siły roboczej zgodnie z zaleceniami MOP.

1,0 0,5 . 0,3 0,2 0,1 -0,0 -0,1 0,2 0,3 0,1 0,1 .

0,8 0,8 . 0,3 0,3 0,1 0,1 0,2 0,3 0,5 0,5 0,3 .-1,2 -1,4 . 1,5 -1,1 -1,3 0,0 0,1 0,1 0,2 0,7 -1,8 .-0,5 -0,1 . -0,0 0,1 -0,2 0,0 -0,2 0,3 0,1 0,3 0,2 .-1,3 -1,3 . -0,4 0,1 -0,7 -0,4 -0,1 -0,0 -0,1 0,1 -0,0 .1,5 2,7 . 1,1 0,2 1,0 0,9 -0,3 0,9 0,6 0,7 0,9 .1,4 1,2 . 0,4 0,5 0,3 0,1 0,3 0,3 0,7 0,5 0,4 .

8,8 8,6 7,8 8,8 8,8 8,8 8,7 8,4 8,4 8,2 7,8 7,7 7,518,2 17,7 16,5 18,2 18,1 18,2 17,7 17,3 17,4 17,2 16,4 16,5 16,1

7,5 7,4 6,7 7,5 7,5 7,5 7,4 7,2 7,2 7,0 6,7 6,6 6,4

wydajność strefy euro wciąż kształtuje sięponiżej oczekiwań, a słabe wyniki sątłumaczone również czynnikamistrukturalnymi. Wolniejszy wzrost wydajności,datowany od połowy lat 90., może częściowowynikać z przejściowych efektów wywołanychprzez strukturalny wzrost poziomuwykorzystania dość słabo wykalifikowanej siłyroboczej, w kontekście wdrożenia reform na

rynku pracy. Nie należy jednak zapominać, żeniższy wzrost wydajności pracy w strefie euroświadczy także o niedostatecznymwykorzystaniu nowych technologii podnoszącychwydajność oraz braku konkurencyjności i rygorystycznych przepisach na rynkachproduktów (zob. ramka 5).


W y k r e s 3 I W y d a j n o ś ć p r a c y



-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

UsługiPrzemysł z wyłączeniem budownictwa

2002 2003 2004 2005 2006

W y k r e s 3 0 B e z r o b o c i e

(dane miesięczne; skorygowane sezonowo)

Źródło: Eurostat.1) Zmiany roczne nie zostały skorygowane sezonowo.

2002 2003 2004 2005 2006-2,0

-1,5

-1,0

-0,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

7,2

7,4

7,6

7,8

8,0

8,2

8,4

8,6

8,8

9,0

Zmiany roczne w milionach (skala po lewej stronie) 1)

Odsetek siły roboczej (skala po prawej stronie)

R a m k a 5

WZROST WYDAJNOŚCI W STREFIE EURO A POTRZEBA REFORM STRUKTURALNYCH

Poprawa wydajności jest podstawowym warunkiem wzrostu gospodarczego i wzrostu realnegodochodu per capita w średnim i długim okresie. Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania,w niniejszej ramkce przedstawiono główne zmiany w wydajności pracy w strefie euro w ciąguostatnich piętnastu lat i omówiono zapotrzebowanie na działania, które przyczynią się dozwiększenia wzrostu wydajności pracy w przyszłości. Wydajność jest mierzona wydajnościąpracy, która jest definiowana jako rzeczywista produkcja na jednostkę pracy. Wkład pracy

71

natomiast jest mierzony na dwa sposoby, albo jako łączna liczba przepracowanych godzin, albojako liczba zatrudnionych osób1.

W ciągu ostatnich dziesięciu lat zmiana wydajności w strefie euro nie była zadowalająca.Zmniejszenie się wzrostu wydajności pracy w strefie euro w porównaniu ze StanamiZjednoczonymi odnotowuje się niezależnie od tego, czy praca jest mierzona przepracowanymigodzinami czy liczbą zatrudnionych osób2. Średni roczny wzrost wydajności pracy naprzepracowaną godzinę spadł z 2,1 % w okresie 1990-1995 do 1,3 % w latach 1996-20053.Kontrastuje to ze zmianą wzrostu wydajności pracy z 1,1 % do 2,4 % w Stanach Zjednoczonychna przepracowaną godzinę w tym samym okresie (zob. wykres A). Wzrost wydajności pracy w strefie euro mierzony liczbą zatrudnionych osób spadł z 1,7 % w latach 1990-1995 do 0,8 %w okresie 1996-2005, natomiast w Stanach Zjednoczonych wskaźnik ten wzrósł z 1,3% to 2,1%(zob. wykres B)4. Nastąpił więc zwrot we wzroście wydajności pracy (mierzonym zarównoliczbą przepracowanych godzin, jak i liczbą zatrudnionych osób), przy czym w ciągu ostatnichdziesięciu lat Stany Zjednoczone wyprzedziły pod tym względem strefę euro. Zmiany te mogłyczęściowo zależeć od czynników koniunkturalnych, jednak nie można pominąć roli, jakąodegrały czynniki strukturalne.

Spowolnienie wzrostu wydajności pracy w strefie euro można po części wyjaśnić zwiększeniemliczby osób zatrudnionych. Jednym z czynników odpowiedzialnych za tę sytuację mogą byćkonkretne reformy rynku pracy wdrożone w niektórych krajach strefy euro, obejmujące redukcję

W y k r e s A W z r o s t w y d a j n o ś c i p r a c y n a j e d n ąp r z e p r a c o w a n ą g o d z i n ę

(średnia roczna wartość procentowa)

Źródła: Obliczenia Groningen Growth and Development Centreoraz EBC.

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

USA

1990-19951996-2005

Strefa euro

W y k r e s B W z r o s t w y d a j n o ś c i p r a c y n a j e d n e g oz a t r u d n i o n e g o

(średnia roczna wartość procentowa)

Źródła: Obliczenia Groningen Growth and Development Centreoraz EBC.

1990-19951996-2005

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

USAStrefa euro

1 Warto dodać, że o ile z ekonomicznego punktu widzenia lepiej korzystać ze wskaźnika przepracowanych godzin, szacunki dotycząceprzepracowanych godzin pociągają za sobą ryzyko błędnego pomiaru. Choć dane dostarczają istotnych informacji pozwalającychporównywać zmianę trendów w czasie, nie pozwalają one na dokonywanie porównań między krajami w zakresie liczby godzinprzepracowanych w poszczególnych latach.

2 Z uwagi na malejącą liczbę przepracowanych godzin wzrost wydajności pracy w strefie euro jest niższy, kiedy mierzy się go liczbązatrudnionych osób.

3 Zob. także artykuł pod tytułem Labour productivity developments in the euro area: aggregate trends and sectoral patternsw Biuletynie Miesięcznym EBC z lipca 2004 r. oraz ramkę zatytułowaną Developments in euro area labour quality and theirimplications for labour productivity growth w Biuletynie Miesięcznym EBC z października 2005 r.

4 W analizie wykorzystano dane z Total Economy Database Groningen Growth and Development Centre (GGDC), dostępne na stronieinternetowej www.ggdc.net. Dane GGDC opierają się na źródłach OECD, ale obejmują także dodatkowe obliczenia (które, co istotne,uwzględniają różnice dostosowań jakościowych).

EBCRaport Roczny

2006


klina podatkowego i ukrytego podatku odwcześniejszej emerytury5, a także rozluźnienieprawnej ochrony zatrudnienia (szczególnie w latach 90.) i zachęty do rozwoju form pracyw niepełnym wymiarze. Powyższe działaniamające na celu zwiększenie możliwościzatrudnienia, zwłaszcza dla osób o niskichkwalifikacjach – kobiet, młodychpracowników i osób starszych wiekiem,pozytywnie wpłynęły na stopę zatrudnienia(zob. tabela A).

Jednakże podatki i świadczenia, a takżepoziom prawnej ochrony zatrudnienia,pozostają znacznie niższe niż w StanachZjednoczonych. W związku z tym ogólnastopa zatrudnienia w strefie euro jest wyraźnieniższa niż ta odnotowana w StanachZjednoczonych (zob. tabela A). Potrzebazwiększenia poziomu zatrudnienia w strefieeuro będzie w pewnym stopniu nadalhamowała wzrost wydajności pracy. Jednakże ten konflikt między zatrudnieniem a wydajnościąwydaje się być raczej tymczasowy. Niemniej jednak z pewnością podkreśla kluczowe znaczenie,jakie ma wdrożenie odpowiednich ram instytucjonalnych w strefie euro dla zwiększenia i rozpowszechnienia innowacyjności w celu przyspieszenie wzrostu wydajności pracy.

Innym istotnym czynnikiem stojacym za rozbieżnymi trendami w zakresie wzrostu wydajnościpracy pomiędzy strefą euro a Stanami Zjednoczonymi jest większy wzrost kapitałochłonności(usługi kapitałowe na godzinę pracy) w tym kraju, odzwierciedlający większe inwestycje w sprzęt i technologie komunikacyjne i informatyczne (ICT), w szczególności w sektorze usług(zob. tabela A). Rozważając zmiany w sektorze, można zauważyć, że wydajność w strefie europozostaje w tyle za Stanami Zjednoczonymi, głównie w dziedzinie usług korzystających z technologii ICT, w tym w sektorach sprzedaży detalicznej i hurtowej, jak również w sektorzepośrednictwa finansowego (zob. tabela B). Ponadto rola sektora produkcji ICT w strefie euroograniczona jest z powodu jego relatywnie niewielkiego udziału w realnym PKB. Jedynie w tradycyjnych sektorach nie opartych na technologii ICT wzrost wydajności był wyższy w strefie euro niż w Stanach Zjednoczonych, jednakże przewaga ta znacznie zmalała w ciąguostatnich dziesięciu lat Cechy strukturalne gospodarki Stanów Zjednoczonych – bardziejelastyczny rynek pracy, większa konkurencja na rynkach towarowych oraz mniejsze barierywejścia na rynek dla nowych przedsiębiorstw, jak również bardziej efektywny rynek kapitałowy– w większym stopniu skłaniały do wykorzystywania możliwości oferowanych przez nowetechnologie6.

Ta b e l a A W y b r a n e w s k a ź n i k i s t r u k t u r a l n e

Strefa euro 1) Stany Zjednoczone1995 2005 1995 2005

Rynek pracyPoziom zatrudnienia ogółemPoziom zatrudnienia kobietPoziom zatrudnienia osób starszychUdział pracy w niepełnym wymiarze

InnowacyjnośćInwestycje w technologie teleinformatyczne (udział w PKB)2)

Inwestycje w badania i rozwój (udział w PKB)3)

Źródło: Eurostat i OECD.1) Wartości dla strefy euro są średnimi ważonymi.2) Dane za 2003 r.3) Dane za 2004 r.

58 64 73 72

47 55 66 66

33 40 55 61

12,7 17,0 14,2 12,8

1,9 2,2 3,4 3,7

1,8 1,9 2,5 2,7

5 Ukryta stopa podatku jest definiowana jako kwota świadczenia emerytalnego „utracona” z powodu późniejszego przejścia naemeryturę (pod względem wartości bieżącej) w stosunku do dochodu z pracy.

6 Zespół Komitetu ds. Polityki Monetarnej ESBC, Competition, productivity and prices in the euro area services sector, dokumentokolicznościowy 44, EBC, kwiecień 2006 r.; oraz R. Gómez-Salvador, A. Musso, M. Stocker i J. Turunen, Labour productivitydevelopments in the euro area, dokument okolicznościowy 53, EBC, październik 2006 r.

73EBC

Raport Roczny2006

W ciągu ostatnich piętnastu lat w strefie eurodokonał się znaczący i ciągły postęp w zakresie złagodzenia regulacji rynkuproduktów i tworzenia otoczenia gospodarczegobardziej przyjaznego dla biznesu. Co więcej,przyjęcie Dyrektywy w sprawie usług przezParlament Europejski w grudniu 2006 r.przyczyni się z pewnością do poprawy sytuacjiw tej dziedzinie. Jednakże rozwój i dalszaintegracja rynku wewnętrznego pozostająpriorytetem, jako że obowiązujące w strefieeuro przepisy prawne i rozporządzenia wciążsą nadmiernie skomplikowane, szczególnie w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi, a co za tym idzie, stanowią przeszkodę dlainnowacji i wzrostu wydajności pracy. Możeto częściowo tłumaczyć, dlaczego poziombadań i rozwoju oraz inwestycji kapitałowychpodwyższonego ryzyka (ang. venture capital), dwóch ważnych sił napędowychinnowacyjności, wciąż jest znacznie niższy odpoziomu obserwowanego w StanachZjednoczonych.

Aby jednak w pełni skorzystać z bardziejskutecznych przepisów prawnych, działaniom tym muszą towarzyszyć starania mające na celupoprawienie poziomu edukacji i kompetencji zasobów ludzkich. Postęp technologiczny pociągaza sobą przesunięcie miejsc pracy od nisko do wysoko wykwalifikowanych pracowników przezproces „twórczej destrukcji”. Dlatego też działania sprzyjające doskonaleniu umiejętności i kształceniu ustawicznemu zwiększają innowacyjność oraz ułatwiają wykorzystaniezaawansowanych technologii. Jak dotąd inwestycje w kapitał ludzki w Europie byłyniewystarczające dla gospodarki wymagającej dużych nakładów na wiedzę (ang. knowledgeintensive). Na przykład w 2004 r. jedynie 23% osób w wieku 25-64 lata spośród ogółu ludnościw strefie euro miało wyższe wykształcenie w porównaniu z 39% w Stanach Zjednoczonych.

Reasumując, obowiązujące przepisy prawne i rozporządzenia odgrywają istotną rolę przywyjaśnianiu zmian w zakresie wydajności pracy. Ogólnie rzecz biorąc, pomimo znaczącegopostępu w niektórych obszarach, reformy strukturalne w strefie euro nie szły dostateczniedaleko, a ich realizacja była zbyt powolna, by sprzyjać utworzeniu „gospodarki opartej nawiedzy” w celu pobudzenia wydajności pracy i tworzenia nowych miejsc pracy. Zarównowyzwania, jak i rozwiązania są obecnie jasno określone, szczególnie w kontekścieznowelizowanej strategii lizbońskiej. Obecnie największym wyzwaniem jest przyspieszenieogólnego tempa reform.

Ta b e l a B W y d a j n o ś ć p r a c y w p o s z c z e g ó l n y c h s e k t o r a c h n a j e d n ą p r z e p r a c o w a n ą g o d z i n ę I )

(średni roczny wkład w punktach procentowych)

Strefa euro 1) Stany Zjednoczone1990-1995 1996-2003 1990-1995 1996-2003

Wszystkie gałęzie przemysłu

Przemysł teleinformatycznyPrzetwórstwo przemysłoweUsługi

Przemysł wykorzystujący technologie teleinformatycznePrzetwórstwo przemysłoweUsługi

Przemysł inny niż teleinformatycznyPrzetwórstwo przemysłoweUsługiInne

Źródła: Groningen Growth and Development Centre i obliczeniaEBC.1) Wartości mogą się nie sumować ze względu na zaokrąglenia.

2,3 1,5 1,0 2,5

0,3 0,4 0,7 0,9

0,2 0,2 0,5 0,60,1 0,2 0,2 0,3

0,5 0,4 0,3 1,3

0,2 0,1 0,0 0,10,3 0,3 0,3 1,1

1,5 0,7 0,1 0,3

0,5 0,3 0,2 0,20,6 0,2 -0,2 0,10,5 0,3 0,0 0,0

2.5 SYTUACJA FISKALNA

POPRAWA SYTUACJI FISKALNEJ W 2006 R.Zmiany sytuacji fiskalnej w strefie euro w 2006 r. były względnie korzystne, w sytuacjidużego wzrostu produkcji i nieoczekiwanychdodatkowych dochodów. Według uaktualnionychprogramów stabilności dla krajów strefy euro,średni wskaźnik deficytu sektora finansówpublicznych kształtował się na poziomie około2% PKB, co stanowiło spadek z 2,4% w 2005 r. (zob. tabela 5) Wśród pięciu krajówobjętych procedurą nadmiernego deficytu w 2006 r., ocenia się, że Niemcy, Grecja i Francja zmniejszyły swoje deficyty fiskalnelub utrzymały poziom poniżej wartościreferencyjnej 3% PKB, chociaż w dwóchostatnich krajach znaczny udział miały

działania, które ograniczają deficyt w sposóbdoraźny. Dwa kraje, Włochy i Portugalia, w dalszym ciągu wykazywały deficyty znacznieprzekraczające 3% PKB. We Włoszech, wedługnowszych oszacowań deficyt osiągnął 4,4%PKB (znacznie poniżej poziomu podawanego w ostatnim zaktualizowanym programiestabilności); jeśli pominąć efekty jegoprzejściowego zwiększenia, wyniósłby on 2,4%PKB. Znaczne stany nierównowagi budżetowej,choć poniżej pułapu 3% PKB, utrzymywały siętakże w Luksemburgu i Austrii, natomiastocenia się, że budżety bliskie równowagi lub niewykazujące nadwyżki mają Belgia Hiszpania,Holandia i Finlandia.

Porównując cele budżetowe na 2006 r. w ostatnich aktualizacjach programów stabilności


Ta b e l a 5 P o z y c j a f i s k a l n a k r a j ó w s t r e f y e u r o

(jako procent PKB)

Nadwyżka (+) lub deficyt (-) instytucji rządowych i samorządowych

2004 2005 2006

Strefa euroBelgiaNiemcy IrlandiaGrecjaHiszpaniaFrancjaWłochyLuksemburgHolandiaAustriaPortugaliaFinlandia

Zadłużenie brutto instytucji rządowych i samorządowych

2004 2005 2006

Strefa euroBelgiaNiemcy IrlandiaGrecjaHiszpaniaFrancjaWłochyLuksemburgHolandiaAustriaPortugaliaFinlandia

Źródła: Komisja Europejska (za lata 2004-2005), zaktualizowane programy stabilizacyjne z lat 2006-2007 (za 2006 r.) i obliczenia EBC.Uwaga: Dane są oparte na definicji procedury nadmiernego deficytu. Salda budżetu nie uwzględniają przychodów ze sprzedaży licencjiUMTS.

-2,8 -2,4 -2,1 0,0 -2,3 0,0

-3,7 -3,2 -2,1 1,5 1,1 2,3

-7,8 -5,2 -2,6 -0,2 1,1 1,4 -3,7 -2,9 -2,7 -3,4 -4,1 -5,7 -1,1 -1,0 -1,5 -1,8 -0,3 0,1 -1,2 -1,5 . -3,2 -6,0 -4,6 2,3 2,7 2,9

69,8 70,8 69,6 94,3 93,2 87,7 65,7 67,9 68,0 29,7 27,4 25,1

108,5 107,5 104,1 46,2 43,1 39,7 64,4 66,6 64,6

103,9 106,6 107,6 6,6 6,0 7,5

52,6 52,7 50,2 63,8 63,4 . 58,6 64,0 67,4 44,3 41,3 39,1

z tymi, które zostały opublikowane od koniec2005 r. i w pierwszej połowie 2006 r., deficytstrefy euro był niższy średnio o ok. 0,2 punktyprocentowe PKB. Odzwierciedla to znaczącolepsze od oczekiwanych wyniki dla Niemiec(gdzie szacuje się, że deficyt spadł poniżejwartości referencyjnej wynoszącej 3% PKB o rok wcześniej niż planowano) oraz dla wielukrajów ze strefy euro, które miały dobrąsytuację budżetową.

W obliczu takiego rozwoju sytuacji, wskaźnikizadłużenia publicznego w strefie euro spadły w2006 r. po raz pierwszy od 2002 r. nieco poniżej70% PKB. To z kolei stanowi odzwierciedleniespadków wskaźników zadłużenia w większościkrajów, z istotnym wyjątkiem w postaci Włoch,które stały się krajem o najwyższym wskaźnikuzadłużenia, oraz Portugalii.

Taki rozwój sytuacji był w znacznej mierzewynikiem dużego wzrostu produkcji i dochodówpozaplanowych, a tylko w małym stopniuskutecznej konsolidacji fiskalnej. Poprawastrukturalnej równowagi budżetowej (wynikubudżetowego skorygowanego o czynnikikoniunkturalne z wyłączeniem rozwiązańjednorazowych i tymczasowych), szacowana na

około 0,4% w 2006 r., mogła częściowoodzwierciedlać wyżej wspomniane dochodyponadplanowe i w związku z tym dawać zbytoptymistyczny obraz rzeczywistego tempakonsolidacji. Wysokie dochody publiczne mogąwynikać z różnych czynników, w tymwiększych zysków przedsiębiorstw, dobrychwyników rynków akcji, a w niektórych krajach– rosnących cen mieszkań i większejefektywności administracji podatkowej.Czynniki te zwiększyły dochody z podatków oddochodu i kapitału, lecz dokładny udziałkażdego z nich jest trudny do ustalenia. Rozwójsytuacji dla całej strefy euro w ujęciuzagregowanym kryje znaczące różnice międzykrajami tej strefy, szczególnie wśród krajów o nadmiernym deficycie lub ze znaczącąnierównowagą budżetową. Wyniki Grecji i Portugalii wskazują na znaczącą poprawęrównowagi strukturalnej, poprawa jest teżspodziewana w Niemczech i, w mniejszymstopniu, we Francji. Z drugiej strony,równowaga strukturalna uległa znacznemupogorszeniu w Luksemburgu. Zmiana sytuacjibudżetowej znalazła też odzwierciedlenie w wolumenie emisji papierów dłużnych sektorainstytucji rządowych i samorządowych (zob.ramka 6).

75EBC

Raport Roczny2006

R a m k a 6

EMISJA RZĄDOWYCH DŁUŻNYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH I ROZPIĘTOŚĆ RENTOWNOŚCI OBLIGACJI W STREFIE EURO

Zmniejszyła się emisja dłużnych papierów wartościowych instytucji rządowych i samorządowych,a w większości krajów strefy euro w 2006 r. zmniejszyły się także wskaźniki deficytu i zadłużenia w stosunku do PKB w związku z ożywieniem aktywności gospodarczej.Zaktualizowane programy stabilności z 2006 r. wskazywały, że wskaźnik zadłużeniapublicznego w strefie euro w tym roku spadnie po raz pierwszy od 2002 r. nieco poniżej 70%PKB. Wartość kredytowania netto w strefie euro wzrosła o 2,1% w 2006 r., w porównaniu z 4,1% w 2005 r. (zob. tabela A)1.

Analiza struktury zadłużenia instytucji rządowych i samorządowych z tytułu emisji dłużnychpapierów wartościowych wskazuje, że największy udział w tym zakresie mają instytucje

1 Tempo wzrostu obliczane jest na podstawie transakcji finansowych i w związku z tym nie uwzględnia przeklasyfikowania, ponownychwycen, zmian kursów walutowych i innych zmian, które nie wynikają bezpośrednio z transakcji. Więcej na ten temat w objaśnieniachtechnicznych do tabel 4.3 i 4.4. w dziale „Statystyki strefy euro” Biuletynu Miesięcznego EBC.


rządowe szczebla centralnego – 93,5% w 2006 r. Udział pozostałych instytucji rządowych i samorządowych wynosi 6,5%. Tym niemniej, pozostałe instytucje rządowe i samorządowestały się bardziej aktywne. Pomiędzy 1999 r. a 2006 r. udział dłużnych papierów wartościowychwyemitowanych przez instytucje rządowe szczebla centralnego stopniowo się zmniejszał,podczas gdy udział dłużnych papierów wartościowych wyemitowanych przez pozostałeinstytucje rządowe i samorządowe zwiększył się prawie dwukrotnie.

Ważnym czynnikiem, który sprawił, że emisja długoterminowych dłużnych papierówwartościowych przez instytucje rządowe była w 2006 r. bardziej atrakcyjna niż papierówkrótkoterminowych, było zmniejszenie się rozpiętości pomiędzy oprocentowaniem papierówdługo- i krótkoterminowych. Mimo że roczne tempo wzrostu długoterminowych papierówwartościowych spadło z 4,9% w 2005 r. do 3,1% w 2006 r., roczne tempo wzrostukrótkoterminowych dłużnych papierów wartościowych zmniejszyło się jeszcze bardziej i w 2006 r. miało ujemną wartość, co odzwierciedlało wykup netto krótkoterminowych dłużnychpapierów wartościowych.

Dlatego, jeżeli chodzi o zarządzanie długiem, kraje strefy euro utrzymywały podejściedługoterminowe. Długoterminowe dłużne papiery wartościowe stanowiły około 92,9% dłużnychpapierów wartościowych w obiegu we wrześniu 2006 r., tj. nieco więcej niż w 2005 r., podczasgdy udział krótkoterminowych dłużnych papierów wartościowych wynosił tylko 7,1% (zob.tabela B). Tabela B pokazuje, że wśród długoterminowych dłużnych papierów wartościowychwyemitowanych przez instytucje rządowe i samorządowe przeważającą większość stanowiłypapiery o stałym oprocentowaniu. Pomimo niewielkiego wzrostu w 2006 r., udział emisji

Ta b e l a A R o c z n e s t o p y w z r o s t u d ł u ż n y c h p a p i e r ó w w a r t o ś c i o w y c h w y e m i t o w a n y c h p r z e z r z ą d y k r a j ó w s t r e f y e u r o(na koniec okresu)

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Instytucje rządowe i samorządowe ogółemDługoterminowe

o oprocentowaniu stałymo oprocentowaniu zmiennym

Krótkoterminowe

Źródło: EBC.

3,5 2,6 2,6 4,1 4,7 5,3 4,1 2,15,7 3,3 2,2 2,9 3,9 5,7 4,9 3,1

5,1 5,2 3,9 5,1 6,0 4,6 3,1-4,0 -16,1 -9,4 -6,2 5,0 9,6 2,8

-17,2 -6,5 8,1 19,3 13,8 2,1 4,9 -8,3

Ta b e l a B S t r u k t u r a d ł u ż n y c h p a p i e r ó w w a r t o ś c i o w y c h w o b i e g u w y e m i t o w a n y c h p r z e z r z ą d y k r a j ó w s t r e f y e u r o(jako procent wszystkich dłużnych papierów wartościowych wyemitowanych przez instytucje rządowe i samorządowe; dane na koniec okresu)

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Instytucje rządowe szczebla centralnegoDługoterminowe papiery wartościowe Krótkoterminowe papiery wartościowe

Inne instytucje rządowe i samorządowe Długoterminowe papiery wartościowe Krótkoterminowe papiery wartościowe

Instytucje rządowe i samorządowe ogółemDługoterminowe papiery wartościowe

o oprocentowaniu stałym o oprocentowaniu zmiennym

Krótkoterminowe papiery wartościowe Instytucje rządowe i samorządowe ogółem w mld euro

Źródło: EBC.

96,9 96,7 96,3 95,4 94,7 94,3 93,9 93,589,3 89,8 89,0 87,2 85,8 85,7 86,0 86,5

7,6 6,9 7,2 8,2 8,9 8,6 7,9 7,03,1 3,3 3,7 4,6 5,3 5,7 6,1 6,53,0 3,2 3,6 4,5 5,2 5,6 6,0 6,40,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1

92,3 93,0 92,6 91,7 91,0 91,3 92,0 92,979,2 81,1 82,4 82,0 82,1 82,6 83,1 84,910,6 10,0 8,8 8,1 7,6 7,6 7,9 8,0

7,7 7,0 7,4 8,3 9,0 8,7 8,0 7,1

3 451,5 3 549,4 3 771,3 3 946,2 4 149,0 4 388,0 4 602,0 4 705,3

77EBC

Raport Roczny2006

o zmiennym oprocentowaniu zmniejszał się z 10,6% w 1999 r. do 8,0% w 2006 r. Ogólnierzecz biorąc, ostatnie trendy dotyczącestruktury finansowania instytucji rządowychodzwierciedlają znaczne korzyści wynikająceze zwrotu w stronę polityki bardziejukierunkowanej na stabilność w ostatniejdekadzie, co z kolei przyczyniło się do osiągnięcia w ostatnich latach niskiego poziomu długoterminowych stópprocentowych. Najbardziej odczuwalnąkorzyścią jest wyraźne zmniejszeniewydatków budżetowych na spłatę odsetek.

Jeżeli chodzi o różnice pomiędzyposzczególnymi krajami, rentownośćniemieckich 10-letnich obligacji rządowychbyła dotychczas przeciętnie najniższa spośródwszystkich krajów strefy euro, głównie zewzględu na ich wyższą płynność i związany z tym status referencyjny dla innych obligacji. Wykres pokazuje skumulowanezmiany rozpiętości rentowności obligacji w odniesieniu do obligacji niemieckich, dla krajów, które były objęte procedurą nadmiernegodeficytu pod koniec 2006 r.

Różnice pomiędzy rentownością obligacji rządowych w krajach strefy euro odzwierciedlająróżnice w płynności i ryzyku kredytowym W krajach nie objętych procedurą nadmiernegodeficytu rozpiętość obligacji rządowych była nadal mała i nie zanotowano żadnych znaczącychzmian w tym zakresie w ciągu 2006 r. Natomiast w pierwszej połowie 2006 r. rozpiętośćobligacji we Włoszech i w Grecji znacznie się zwiększyła. Ponadto rozpiętość we Włoszechzwiększyła się zauważalnie w następstwie wyborów na wiosnę ze względu na niepewnośćzwiązaną z ich wynikiem. W drugiej połowie 2006 r. rozpiętości we Włoszech i Grecjizmniejszyły się, jednak nie powróciły do poziomów obserwowanych na początku roku.

Ł ą c z n e z m i a n y w r ó ż n i c a c h r e n t o w n o ś c i w y b r a n y c h o b l i g a c j i r z ą d o w y c h w s t o s u n k u d o o b l i g a c j i n i e m i e c k i c h(w punktach bazowych; dane dzienne)

Źródła: Reuters i obliczenia EBC.Uwaga: Uwidocznione zostały skumulowane zmianyrentowności z wyłączeniem dni, w których odnotowano zmianynotowań obligacji referencyjnych (ang. benchmark bonds).Zmiany wartości referencyjnych prowadzą zwykle do skokóww poziomie mierzonych różnic.

-10

-5

0

5

10

15

20

-10

-5

0

5

10

15

20

GrecjaWłochyFrancjaPortugalia

maj wrzesień grudzień maj wrzesień grudzień maj wrzesień grudzień2004 2005 2006 2007

Ta b e l a C R a t i n g i k r e d y t o w e k r a j ó w s t r e f y e u r o e m i t u j ą c y c h o b l i g a c j e

(2006 r.)

Specyfikacja długu Ratingi emitenta S&P Kraje Moody’s Kraje Fitch Kraje

Najwyższa jakość AAA DE, FR, IE, Aaa DE, FR, IE, AAA DE, FR, IE, ES, LU, NL, ES, LU, NL, ES, LU, NL,

AT, FI AT, FI AT, FIWysoka jakość AA+ BE Aa1 BE AA+ BE

AA Aa2 IT, PT AA PTAA- PT Aa3 AA- IT

Dobra zdolność A + IT A1 GR A+płatnicza A GR A2 A GR

A- A3 A-

Źródła: Agencje Standard and Poor (S&P), Moody’s i Fitch.

PERSPEKTYWY FINANSÓW PUBLICZNYCH W 2007 R.Uaktualnione programy stabilizacyjne z końca2006 r. wskazują na dalszy spadek średniegodeficytu strefy euro na 2007 r. do 1,4% PKB, costanowi odzwierciedlenie strukturalnej poprawyw wysokości ok. 0,4 punktu procentowego. W strefie euro jako całości planowanakonsolidacja budżetowa opiera się zarówno nadziałaniach dotyczących sfery dochodówwydatków, jak i na ograniczeniach wydatków.Jednakże zarówno projekcje dochodów, jak i wydatków są wyższe niż w poprzedniej rundzieprogramów stabilizacyjnych, co może wskazywaćna praktykę przynajmniej częściowegotraktowania pozaplanowych dochodów jakoelementów stałych i planowanie finansowaniawydatków za ich pomocą. Oczekuje się, żeśredni wskaźnik zadłużenia w strefie eurojeszcze spadnie i osiągnie poziom 68% PKB,głównie z powodu nadwyżki pierwotnej.

Według przewidywań, konsolidacja budżetowaw strefie euro w 2007 r. w znacznej mierzebędzie wynikiem wysiłków dostosowawczychNiemiec i Włoch. W Niemczech kontynuowaneograniczenia wydatków i wzrost podatkówpośrednich przyczyniają się do wdrożeniadostosowań fiskalnych. Deficyt Włoch mawedług przewidywań spaść nieco poniżej 3%PKB, co będzie zgodne z ostatecznym terminemustalonym w odpowiedniej rekomendacji Rady, co można w znacznej mierzewytłumaczyć pakietem konsolidacyjnymopartym na poprawie ściągalności podatków wbudżecie 2007 r. oraz zanikiem czynnikówtymczasowych przyczyniających się dozwiększonego deficytu. Portugalia, będącakolejnym krajem o deficycie budżetowym

powyżej 3% w 2006 r., dla której jednakostateczny termin korekty nadmiernego deficytuprzypada na 2008 r., planuje kontynuacjęwysiłków dostosowawczych, niemniej zakładadeficyt znacząco powyżej wartości referencyjnej3% PKB w 2007 r. W większości krajów z nierównowagą budżetową konsolidacjaplanowana pod kątem średnioterminowychcelów budżetowych jest skromna.

STRATEGIE FISKALNE KONIECZNE DO WZMOCNIENIAWYSIŁKÓW KONSOLIDACYJNYCHPodczas gdy aktualizacje programówstabilizacyjnych z 2006 r. z reguły wskazują, żerządy stawiają na osiągnięcie dobrej sytuacjibudżetowej, istnieją także przesłanki, bytwierdzić, że cele budżetowe nie zawszezakładają wystarczającą konsolidację i żekonkretne i wiarygodne działania nie zostałydotąd szczegółowo określone. Pociąga toryzyko na przyszłość. W razie korzystnychbodźców wzrostu gospodarczego i perspektywznacznych dochodów w większości krajów,strategie fiskalne powinny chronić przedzaniechaniem działania i koncentrować wysiłkina konsolidacji budżetu. Perspektywa trwającej„dobrej koniunktury” w najbliższej przyszłościpowinna zostać w pełni wykorzystana doosiągnięcia dobrej kondycji finansówpublicznych i szybkiego obniżenia wskaźnikazadłużenia, także z powodu demograficznychzagrożeń dla stabilności budżetowej. Ważnejest, by zobowiązania znowelizowanego PaktuStabilności i Wzrostu zostały w pełniwypełnione we wszystkich krajach, tak byzwiększyć wiarygodność podstawowych zasadfiskalnych UE.


W 2006 r. oceny ratingowe długów państwowych nie uległy zmianom, za wyjątkiem ocenyratingowej długu włoskiego. W październiku 2006 r. Standard & Poor’s obniżył swoją ocenęratingową włoskiego długu państwowego z AA- do A+, podczas gdy Fitch zmniejszył swojąocenę ratingową z AA do AA- (zob. tabela C)2. Ogłoszenie obniżenia oceny ratingowejwłoskiego długu miało mały wpływ na różnicę rentowności w porównaniu z Niemcami. Wartośćrozpiętości dla Portugalii i Francji w porównaniu z Niemcami pozostała mniej więcej stabilnaw całym omawianym okresie.

2 Dostępne dane wskazują na to, że zmienne fiskalne mają wpływ na oceny ratingowe długów państwowych. Zob. What hides behindsovereign debt ratings?, A. Afonso, P. Gomes i P. Rother, 2007, dokument roboczy EBC Nr 71, styczeń 2007 r.

Doświadczenia z przeszłości potwierdzają, żezaniechanie pracy nad dalszym rozwojem togłówne zagrożenia dla polityki fiskalnej w okresie ożywienia. Jak pokazują początkowelata funkcjonowania UGiW, pozaplanowedochody w czasach ożywienia gospodarczegomogą skusić rządy do wprowadzenia niemających finansowego uzasadnienia obniżekpodatków i/lub rozluźnienia ograniczeńwydatkowych. W celu uniknięcia błędów z przeszłości oraz w imię zapobieżenianierównowadze makroekonomicznej istotnejest, by wszystkie państwa członkowskieodstąpiły od procyklicznego rozluźnianiapolityki fiskalnej i dążyły do osiągnięciaustabilizowanej sytuacji budżetowej przyobecnym wzroście. W przeciwnym wypadkuzakres działania automatycznych stabilizatoróww czasie następnego spadku koniunktury będzieograniczony, czego efektem będzie ponownakonieczność zaostrzenia polityki fiskalnej w sposób procykliczny. Niewystarczającypostęp w konsolidacji może równieżzakwestionować wykonanie Paktu Stabilności i Wzrostu w czasie następnego spadkukoniunktury.

Kraje członkowskie w nierównowadzebudżetowej, które nie znajdują się w stanienadmiernego deficytu powinny wzmóc wysiłkina rzecz konsolidacji fiskalnej podejmującwiarygodne działania oraz osiągnąćśrednioterminowe cele budżetowe szybciej niżprzewidziano to w aktualizacjach programówstabilizacyjnych. W istocie, jak postulowano w znowelizowanym Pakcie Stabilizacji i Wzrostu, obecna sytuacja gospodarcza zachęcado przekroczenia wskaźnika dostowawczego w wysokości 0,5%.

Kraje z deficytem przekraczającym wartośćreferencyjną 3% PKB muszą podjąć wszelkiekonieczne działania, by naprawić sytuację takszybko, jak to możliwe, ściśle wdrażajączalecenia Rady. Poprawa perspektyw fiskalnychstwarza możliwość unieważnienia decyzji wkwestii nadmiernego deficytu w kilku krajachw najbliższej przyszłości. W tym względziebardzo istotne jest, by nadmierne deficyty były

korygowane w sposób trwały poprzez stałe i wiarygodne działania konsolidujące. Dlategoteż konieczny jest dalszy szybki postęp w kierunku realizacji średnioterminowychcelów budżetowych przez poszczególne kraje,tak by stworzyć możliwość manewru i uniknąćkolejnych naruszeń pułapu deficytu. W krajach,gdzie prognozy wskazują na ryzyko naruszeńzobowiązań budżetowych, większe wysiłkipowinny zostać poczynione na rzecz osiągnięciacelów i uniknięcia kolejnych krokówprzewidzianych w procedurach nadmiernegodeficytu.

Kraje członkowskie, które już osiągnęłyzrównoważoną sytuację fiskalną, powinny jąutrzymać bądź starać się o dalszą konsolidację.W kilku przypadkach, gdy budżet wykazujenadwyżkę, a popyt jest wysoki, sztywniejszapolityka fiskalna mogłaby zredukować ryzykoprzegrzania gospodarki.

Wysokiej jakości dane statystyczne i sprawnysystem sprawozdawczości statystycznejpozostają kluczowe dla poprawnej ocenysytuacji budżetowej i potrzeby podjęcia działańdostosowawczych.

Wreszcie, warto przypomnieć, że konsolidacjabudżetowa powinna być podejmowana jakoczęść kompleksowych programów reformstrukturalnych opartych na redukcji wydatkówzgodnie ze strategią lizbońską. Nie tylkopomoże to złagodzić niekorzystne efektykonsolidacji w wyniku wzrostu zaufania, lecztakże przyczyni się do uzyskania trwałejrównowagi fiskalnej, wzrostu produkcji i zatrudnienia w strefie euro.

2.6 KURSY WALUTOWE I BILANS PŁATNICZY

APRECJACJA EFEKTYWNEGO KURSU EURO W 2006 R. Trend wznoszący nominalnego efektywnegokursu euro rozpoczął się w czwartym kwartale2005 r. i wzmocnił w 2006 r. Euro w pierwszejpołowie 2006 r. zwiększało wartość w stosunkudo wielu walut, odzwierciedlając przedewszystkim swoją aprecjację względem dolara

79EBC

Raport Roczny2006

amerykańskiego, japońskiego jena, chińskiegorenminbi i kilku walut azjatyckich formalniebądź de facto powiązanych z walutąamerykańską. W drugiej połowie tego roku europoczątkowo weszło w okres stabilizacji, bynastępnie pod koniec październikakontynuować swój wzrost. Przed końcem rokunominalny efektywny euro był niemal o 5%wyższy niż na początku stycznia i osiągnąłpoziom o 2,5% wyższy niż średni poziom z 2005 r.

Siła euro przez większą część 2006 r.prawdopodobnie wynikała m.in. z oczekiwańrynkowych co do pozytywnego kierunku zmianogólnej sytuacji gospodarczej w strefie euro.Podczas gdy kolejne dane świadczące o rosnącym deficycie obrotów bieżącychStanów Zjednoczonych przypuszczalniewzmacniały pozycję euro w stosunku do dolarana początku roku, uwaga rynków stopniowokierowała się w stronę różnic w cyklachkoniunkturalnych i przyszłej ewolucji politykipieniężnej w obu obszarach gospodarczych.Zmiana ta wynikała przede wszystkim z poprawiających się perspektyw gospodarczychw strefie euro, co przeczyło obawom rynkudotyczącym istotnego osłabienia działalnościgospodarczej w USA. Pod koniec roku nowe oznaki spowolnienia tempa cyklukoniunkturalnego w Stanach Zjednoczonych,przy jednoczesnym niewielkim wzroście cenkonsumpcyjnych w USA i słabszym rynkumieszkaniowym, doprowadziły do dalszegozmniejszenia różnic stóp procentowych w stosunku do aktywów denominowanych w euro i dalszej aprecjacji euro w stosunku dodolara.

Jen japoński podlegał postępującej deprecjacjiw stosunku do euro przez cały rok 2006, pomimokontynuacji wzrostu gospodarczego w Japoniiw tym samym okresie. Jednym z czynnikówprzyczyniających się do słabości japońskiejwaluty była zapewne znaczna różnica w stopachprocentowych walorów japońskich w porównaniuz aktywami innych głównych gospodarek, comogło skutkować notowanym znacznymzwiększeniem liczby transakcji typu carry trade

w sytuacji niskiej implikowanej zmiennościkursu walutowego14.

W dniu 29 grudnia 2006 r. kurs euro wynosił1,32 USD i 156,93 JPY, odpowiednio 11,4% i 12,4% więcej niż na początku roku. Euroumocniło się też znacząco w stosunku do dolarakanadyjskiego (11,2%), dolara hongkońskiego(11,7%) i chińskiego renminbi (około 8%), a w nieco mniejszym stopniu, średnio o około3%, w stosunku do dolara australijskiego,franka szwajcarskiego, norweskiej korony iwiększości innych wlaut azjatyckich. Wzrostyte zostały częściowo zrównoważone przezdeprecjację euro w stosunku do funta szterlinga(2,2%) i wielu walut państw członkowskich UE,zwłaszcza korony słowackiej (niemal 9%) i czeskiej korony (5,3%).

W pierwszych dwóch miesiącach 2007 r.nominalny efektywny kurs euro pozostawał w zasadzie na niezmienionym poziomie.

Realny efektywny kurs euro – oparty nazróżnicowanych miarach kosztów i cen –również ulegał aprecjacji w 2006 r. w mniejwięcej tym samym stopniu co nominalny kursefektywny (zob. wykres 32). W ostatnimkwartale 2006 r. realny efektywny kurs eurooparty na indeksie cen konsumpcyjnychwynosił około 3% i był wyższy od poziomuobserwowanego rok wcześniej.

NIECO WYŻSZY DEFICYT OBROTÓW BIEŻĄCYCH W 2006 R. W 2006 r. na rachunku obrotów bieżących w strefie euro odnotowano deficyt w wysokości16,2 mld euro (tzn. 0,2% PKB) w porównaniu z deficytem w wysokości 6,8 mld euro w 2005 r. (tzn.0,1% PKB). Nieco wyższy deficytwynikał przede wszystkim z mniejszej


14 Termin “carry trade” odnosi się do strategii handlowej, którejcelem jest wykorzystanie różnic w stopach procentowych dwóchobszarów walutowych przez zaciągnięcie pożyczki w walucie o niższej stopie procentowej i zainwestowaniu w walutę o wyższej stopie, stąd przymiotnik „carry” [ang. przenosić].Strategie takie są opłacalne do momentu, gdy waluta w obszarzeo wyższej stopie zacznie się deprecjonować względem walutyw obszarze o niższej stopie do takiego stopnia, że deprecjacjazniesie korzyść wynikającą z różnic stóp.

nadwyżki w obrotach towarowych (o 20,3 mldeuro), jako że wartość importowanych towarówrosła szybciej niż wartość towaróweksportowanych (odpowiednio 16,1% oraz13,8% w 2006 r. ). Zmniejszenie się nadwyżkiobrotów towarowych oraz nieco wyższy deficyt

salda transferów bieżących zostały jedynieczęściowo zrównoważone mniejszym deficytemdochodów, natomiast nadwyżka na rachunkuusług pozostała w zasadzie na niezmienionympoziomie (zob. wykres 33).

Obroty towarowe z krajami spoza strefy euro zwiększyły się znacznie w 2006 r. W przypadku importu zanotowano wzrostwolumenu w 2006 r., co odzwierciedlało wzrostgospodarczy w strefie euro i aprecjację waluty.Jednakże wyższe ceny importowanej ropynaftowej i surowców nieropopochodnychstanowiły znaczące czynniki wzrostu wartości importu i, w związku z tym,zmniejszenia się nadwyżki obrotówtowarowych (zob. wykres 34).

Chociaż wpływ rosnących cen ropy na bilanshandlowy strefy euro był łagodzony przezaprecjację euro w stosunku do dolaraamerykańskiego, deficyt w handlu ropą nadalrósł i wynosił 181 mld euro (ponad 2% PKB) w 12-miesięcznym ujeciu skumulowanym dopaździernika 2006 r., co stanowiło wartość o 39 mld euro większą niż rok wcześniej.Tendencją pozytywną jest to, że strefa euronajwyraźniej skorzystała na reinwestowaniu

81EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s 3 2 N o m i n a l n e i r e a l n e e f e k t y w n ek u r s y e u r o I )

(dane miesięczne/kwartalne; indeks: I kw. 1999 = 100)

Źródło: EBC.1) Wzrost indeksów EER-24 oznacza wzrost kursu euro.Najnowsze dane miesięczne pochodzą z grudnia 2006 r. W przypadku opartych na ULCM realnych kursów EER-24najnowsze dane dotyczą trzeciego kwartału 2006 r. i sączęściowo danymi szacunkowymi.

2002 2003 2004 2005 200680

85

90

95

100

105

110

80

85

90

95

100

105

110

NominalneRealne, Indeks Cen Konsumpcyjnych (CPI)Realne, Indeks Cen Producenta (PPI)Realne, Jednostkowe Koszty Pracy w Przetwórstwie Przemysłowym (ULCM)

W y k r e s 3 3 S a l d o r a c h u n k u o b r o t ó w b i e ż ą c y c hi j e g o s k ł a d n i k i c z ą s t k o w e

(dane roczne skorygowane sezonowo; w mld euro)

Źródło: EBC.

-120

-80

-40

40

0

80

120

160

-120

-80

-40

40

0

80

120

160

20022003200420052006

Transferybieżące

Rachunekobrotów

bieżących

Towary Usługi Przychody

W y k r e s 3 4 I m p o r t t o w a r ó w d o s t e f y e u r o a c e n y r o p y B r e n t

(dane miesięczne)

Źródło: Eurostat i Bloomberg.

40

55

70

85

100

115

130

0

15

30

45

60

75

90

Import towarów ogółemCeny ropy Brent w USD za baryłkę (skala po prawej stronie)Ceny ropy Brent w euro za baryłkę (skala po prawej stronie)

2002 2003 2004 2005 2006

dochodów z zysków na handlu ropą – przezzwiększony popyt ze strony krajów--eksporterów ropy – co zrekompensowało częśćtransferu zysków wynikającego z wyższych centowarów importowanych.

W odniesieniu do eksportu wzrost zarówno cen,jak i wolumenu eksportu przyczynił się dowzrostu wartości eksportu w 2006 r. Wolumeneksportu w strefie euro wzrósł znacznie w tymroku, głównie za sprawą dużego popytuzewnętrznego. Eksport do Azji (w szczególnoścido Chin) oraz nowych krajów członkowskichUE charakteryzował się niezwykle silnądynamiką, w kontekście wzrostu gospodarczegow tych regionach. Wzrost ceny eksportu byłmniejszy niż w roku poprzednim, głównie za

sprawą mniejszych wzrostów cen dóbrinwestycyjnych. Jednocześnie aprecjacja eurow 2006 r. oznaczała spadek konkurencyjnościkosztowej oraz cenowej i przyczyniła się dodalszego spadku udziału w rynku eksportu zestrefy euro.

Zmniejszający się udział w rynku eksportustrefy euro jest również związany z czynnikamistrukturalnymi gospodarki globalnej, takimi jakrosnące znaczenie nowych graczy globalnychna światowych rynkach eksportowych. W ramce 7 szerzej opisano, w jaki sposób strefaeuro dostosowuje się do coraz bardziejglobalnego i konkurencyjnego otoczeniagospodarczego.


R a m k a 7

GLOBALIZACJA A KONKURENCYJNOŚĆ STREFY EUROI

Chociaż globalizacja nie jest zjawiskiem nowym, panuje coraz powszechniejsze przekonanie,że za jej sprawą światowe modele produkcji i handlu ulegają zasadniczym zmianom.

Ramka ta zawiera ocenę zmian, jakie dokonały się ostatnio w strukturze eksportu strefy eurooraz innych głównych gospodarek światowych w wyniku globalizacji2. Z wprowadzonego przezBalassa wskaźnika ujawnionych przewag komparatywnych (zob. tabela), którego wartość jestwiększa niż jeden w przypadku, gdy eksport kraju w danym sektorze jest wyższy niż średniaświatowa, wynika, że w okresie 1993-2004 strefa euro charakteryzowała się stosunkowozróżnicowaną strukturą eksportu i specjalizowała się głównie w eksporcie towarówwymagających dużych nakładów kapitału i badań, jak również towarów wymagających dużychnakładów pracy. Na pierwszy rzut oka częściowa specjalizacja strefy euro w produkcjiwymagającej dużych nakładów pracy wydaje się zaskakująca, jako że strefa euro ma w porównaniu z wieloma rozwijającymi się gospodarkami wysoki współczynnik udziałukapitału do udziału pracy. W rezulatacie wyniki podane w poniższej tabeli mogą budzić pewnezastrzeżenia. Po pierwsze, wskaźnik Balassy, nieprzystosowany do wykorzystywania w odniesieniu do importowanych dóbr pośrednich, jest nieco mylący, ponieważ przewagikomparatywne powinny dotyczyć procesów i działań w granicach poszczególnych krajowychgałęzi przemysłu. Po drugie, podział towarów na cztery grupy w Tabeli 1 opiera się na dosyćszerokich kategoriach eksportu3.

Tymczasem trzy rozwinięte gospodarki stanowiące największą konkurencję dla strefy euro,czyli Japonia, Wielka Brytania oraz Stany Zjednoczone, nie wykazują ujawnionych przewag

1 Ramka została opracowana na podstawie dokumentu okolicznościowego EBC pod tytułem Globalisation and euro area trade: interactions and challenges, autorstwa U. Baumanna i F. di Mauro.

2 Ogólna sytuacja strefy euro przesłania istotne różnice w strukturze handlu oraz wynikach poszczególnych krajów strefy euro.3 Inne metody pomiaru specjalizacji eksportowej – zob. Relative export structures and vertical specialisation: a simple cross-country

index, dokumenty robocze Banco de Portugal, styczeń 2007.

83EBC

Raport Roczny2006

komparatywnych w zakresie eksportu produktów wymagających wysokich nakładów pracy. Państwa te są za to w dużo większym stopniu wyspecjalizowane w produkcjiwymagającej dużych nakładów na badania. Ponadto Japonia specjalizuje się również główniew towarach wymagających wysokich nakładów kapitałowych, co stanowi odzwierciedleniecharakterystycznych dla tego kraju wysokich zasobów kapitału. Nie zaskakuje, że Chiny i innegospodarki azjatyckie, określane w niniejszym dokumencie jako dynamiczne gospodarkiazjatyckie (DAE)4 oraz kraje Europy Środkowej i Wschodniej (CEEC)5 specjalizują się w towarach wymagających wysokich nakładów pracy, co stanowi odzwierciedleniezaangażowania względnych czynników produkcji. Mimo dysponowania przewagąkomparatywną w zakresie działalności wymagającej wysokich nakładów pracy, kraje z grupyDAE specjalizują się również w produktach wymagających wysokich nakładów na badania w stopniu większym niż strefa euro. Kraje znajdujące się w grupie CEEC, w których przypadkubrak ujawnionej przewagi komparatywnej w zakresie towarów wymagających dużych nakładówna badania stanowi wyraźne odzwierciedlenie niskiego poziomu nakładów na rozwój i badania6,charakteryzują się stosunkowo wysokim poziomem specjalizacji w produkcji towarówwymagających dużych nakładów surowcowych.

Specjalizacje eksportowe w sektorach wymagających dużych nakładów na badania w strefieeuro oraz w innych krajach wysoko rozwiniętych nie wykazują istotnych zmian w czasie w porównaniu do niektórych krajów o gospodarkach wschodzących, które gwałtownie ewoluująw kierunku tych sektorów (zob. wykres A1)7. Nie zaszły również żadne znaczące zmiany, jeżelichodzi o stopień specjalizacji krajów wysoko rozwiniętych w zakresie towarów wymagającychwysokich nakładów pracy, który w przypadku strefy euro jest nadal stosunkowo wysoki (wykres A2).

U j a w n i o n a p r z e w a g a k o m p a r a t y w n a ( R C A ) a w y k o r z y s t a n i e c z y n n i k ó w p r o d u k c j i I )

(Indeks2): średnia z lat 1993-2004)

Eksport wymaga Wschodzące Kraje Europyprzede wszystkim: Stany Wielka gospodarki Środkowo -

Strefa euro 3) Zjednoczone Brytania Japonia Chiny azjatyckie Wschodniej

nakładów surowcównakładów pracynakładów kapitałunakładów badawczych

Źródło: Baza danych CHELEM – Centrum Studiów Perspektywicznych i Informacji (Centre d’Etudes Prospectives et d’Information –CEPI) oraz obliczenia EBC1) Lista dwucyfrowych kodów sektorów wchodzących w skład każdej z wymienionych kategorii czynników produkcji znajduje się w Załączniku A (tabela A3) dokumentu okolicznościowego EBC nr 55.2) Wskaźnik Balassy ujawnionej przewagi komparatywnej, służący do obliczania względnej specjalizacji eksportowej poszczególnychkrajów w zakresie czterech grup produktów (tzn. w sektorach wymagających wysokich nakładów surowcowych, nakładów pracy,nakładów kapitałowych oraz nakładów na badania) w stosunku do średnich światowych według równania:RCAk,j=(Xk,j/∑Xk,j)/(Xw,j/∑Xw,j). Licznik oznacza udział sektora j w całkowitym eksporcie kraju k, natomiast mianownik odpowiadaprocentowemu udziałowi sektora j w całkowitym eksporcie światowym.3) Rozpatrywano jedynie eksport poza strefę euro.

0,5 0,7 0,6 0,1 0,6 0,7 1,6 1,1 0,7 0,9 0,5 2,2 1,2 1,2 1,2 0,9 1,0 1,5 0,4 0,5 1,2 1,1 1,4 1,2 1,4 0,9 1,3 0,5

4 Do DAE zaliczane są: Indie, Indonezja, Specjalny Region Administracyjny Hongkongu, Singapur, Korea Południowa, Tajwan,Malezja, Filipiny oraz Tajlandia.

5 CEEC obejmują: Wspólnotę Niepodległych Państw (Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Kazachstan, Kirgistan, RepublikaMołdawii, Federacja Rosyjska, Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina, Uzbekistan), Estonię, Litwę, Łotwę, kraje byłej Jugosławii,(obecnie: Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Macedonia, Serbia i Czarnogóra oraz Słowenia), Albanię, Bułgarię, kraje byłejCzechosłowacji (obecnie: Republika Czeska i Słowacja), Węgry, Polskę, Rumunię, Turcję.

6 Średnie krajowe nakłady brutto na badania i rozwój w PEŚW wynoszą mniej niż 1% PKB. Dla porównania, nakłady te wynosząśrednio 1,9% w strefie euro, 2,6% w Stanach Zjednoczonych oraz 3,2% w Japonii (źródło: OECD Science, Technology and Industry:Scoreboard 2005 oraz Eurostat, Structural Indicators Database).


Kładąc główny nacisk na produkty średnio zaawansowane technicznie, takie jak maszyny i urządzenia, pojazdy mechaniczne, produkty chemiczne i elektryczne, strefa euro wykazujespecjalizację w zakresie niektórych szybko rozwijających się sektorów produkcji towarówcieszących się popytem na świecie, takich jak: farmaceutyki, narzędzia medyczne, precyzyjnei optyczne oraz samoloty i pojazdy kosmiczne. Strefa euro charakteryzuje się jednak równieżwysoką specjalizacją w niektórych wolniej rozwijających się sektorach, takich jak sektorniemetalicznych produktów mineralnych. Ogólnie, strefa euro nie wykazuje specjalizacji w żadnym pojedynczym sektorze, lecz dysponuje stosunkowo zróżnicowaną strukturą eksportuw porównaniu do innych gospodarek uprzemysłowionych. Prawdopodobnie to właśnie chronicałkowitą produkcję strefy euro w okresach słabego popytu światowego w każdym z poszczególnych sektorów. Chociaż ogólnie specjalizacja eksportowa strefy euro w sektorachwymagających wysokich nakładów na badania nie podlega dużym zmianom w czasie, bardziejszczegółowe dane wskazują, że pomimo to eksporterzy strefy euro zwiększyli swojąspecjalizację w niektórych zaawansowanych technicznie sektorach (takich jak: sektorfarmaceutyczny, instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych oraz informatyki i telekomunikacji (ICT)), które odnotowują coraz większy popyt na świecie. Tymczasem innekraje wysoko rozwinięte, takie jak Japonia lub Stany Zjednoczone, dążą do zmniejszenia swojejspecjalizacji w tej dziedzinie, prawdopodobnie w wyniku znacznej konkurencji ze stronywschodzących gospodarek azjatyckich oraz gwałtownego załamania koniunktury w sektorzeICT w roku 2000.

W y k r e s A Z m i a n y u j a w n i o n e j p r z e w a g i k o m p a r a t y w n e j

(wskaźnik1), dane roczne)

Źródła: CHELEM i obliczenia EBC. 1) Wskaźnik Balassy ujawnionych przewag komparatywnych (szczegóły struktury tego wskaźnika – zob. przypis 2 do poprzedniejtabeli).

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

1993 1995 1997 1999 2001 2003

Strefa euroUSAWschodzące gospodarki azjatyckie (DAE)Japonia

Wielka BrytaniaChinyStany Zjednoczone

1) Głównie eksport produktów wymagających dużych nakładów na badania

1993 1995 1997 1999 2001 20030,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

Strefa euroUSAWschodzące gospodarki azjatyckie (DAE)Japonia

Wielka BrytaniaChinyStany Zjednoczone

2) Głównie eksport produktów wymagających dużych nakładów pracy

7 Podczas gdy na zmiany te mogło wpływać duże względne znaczenie gospodarek zaawansowanych względem gospodarekwschodzących pod względem całkowitej produkcji, mogą być one również odzwierciedleniem tempa, w jakim gospodarki wschodzącewyrównują zaległości w rozwoju technologicznym względem gospodarek wysoko rozwiniętych.

85EBC

Raport Roczny2006

Pozytywny wpływ na zmiany w zakresiekonkurencyjności eksportu strefy euro możebyć również wynikiem działania innychczynników. Wyniki ostatnich badań, pracdoświadczalnych oraz modele teoretycznewskazują, że przedsiębiorstwa odnosząkorzyści z bezpośrednich inwestycjizagranicznych. Być może zatem dużaaktywność firm strefy euro w zakresiebezpośrednich inwestycji zagranicznychpodnosi ogólną wydajność strefy euro8.

Mimo iż gospodarki wschodzące jak dotądspecjalizowały się w sektorach nisko i średnio-nisko zaawansowanych technicznieoraz w wybranych sektorach wysokozaawansowanych technicznie, wydaje sięprawdopodobne, że w przyszłości zwiększąspecjalizację w sektorach średnio-wysokozaawansowanych technicznie, co wystawiakilka z tradycyjnie silnych sektorów euro,takich jak przemysł motoryzacyjny,maszynowy i produkujący różnego rodzajuurządzenia, na większą konkurencję i otwieramożliwość istotnych korekt. W istociewyraźne są oznaki, że ma to już miejsce w przypadku specjalizacji eksportu z państw Europy Środkowo-Wschodniej, Chin i dynamicznych gospodarek azjatyckich, która zaczęła się rozwijać w ciągu ostatniej dekadyw sektorach średnio wysoko zaawansowanych technicznie, w tym w sektorze motoryzacyjnymi transportowym, jak również w zakresie innych maszyn i urządzeń.

Ta wstępna ocena wydajności eksportu strefy euro powinna zostać uzupełniona przez dokładnąanalizę importu, gdyż globalizacja wywiera również wielki wpływ na penetrację importu i jego strukturę w poszczególnych krajach. Liberalizacja handlu i rozwój międzynarodowychsieci produkcji wpłynęły na gwałtowny wzrost penetracji importu do głównychuprzemysłowionych gospodarek w ciągu ostatniej dekady. W latach 1991-2005 wskaźnikimportu towarów i usług do PKB w ujęciu realnym wzrósł ponad trzykrotnie w StanachZjednoczonych, a prawie dwukrotnie w Japonii, podczas gdy zmiany w strefie euro i WielkiejBrytanii plasowały się pośrodku. Co więcej, ogólnemu wzrostowi penetracji importutowarzyszył wysoki wzrost importu z krajów rozwijających się. Oznacza to przypadku strefyeuro względnie odejście od partnerów handlowych wewnątrz strefy euro i gospodarekuprzemysłowionych w stronę wschodzących gospodarek o niższych kosztach jako dostawcówi producentów dóbr (wykres B). Zmiana ta była szczególnie widoczna w przypadku dóbrzaopatrzeniowych i inwestycyjnych. Jest to wyraźny sygnał, że wschodzące gospodarkinabierają znaczenia jako dostawcy towarów i usług wykorzystywanych w procesach

W y k r e s B Z m i a n y w i m p o r c i e s t r e f y e u r o w e d ł u g k r a j u p o c h o d z e n i a

(zmiany w punktach procentowych, 1995-2005)

Source: Eurostat i obliczenia EBC.Uwaga: Na podstawie wartości wymiany. Stosunek udziałuimportu strefy euro z danego kraju/regionu do importu (z zewnątrz i wewnątrz) strefy euro ogółem.1) Kraje, które przystąpiły do UE w 2004 r.

-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5

ChinyNowe państwa członkowskie 1)

Bułgaria, Rumuniai Turcja

OPEC

ASEANAmeryka Południowa

i Środkowa

WNP

Kanada

Dania

Norwegia

Szwecja

Szwajcaria

Stany Zjednoczone

Japonia

Wielka BrytaniaWymiana wewnątrz

strefy euro

8 Zob. np. artykuł Germany in the Globalisation Process, w wydaniu raportu miesięcznego Deutsche Bundesbanku z grudnia 2006 r.;A. Bernard, J. Jensen i P. Schott (2005), Importers, exporters, and multinationals: a portrait of firms in the US that trade goods,dokument roboczy NBER nr 11404; oraz E. Helpman, M. Melitz i S. Yeaple (2004), Exports versus FDI, American Economic Review,94, s. 300-316.

NAPŁYW NETTO INWESTYCJI BEZPOŚREDNICH IPORTFELOWYCH ŁĄCZNIE W 2006 R. Na rachunku finansowym strefy euro zanotowanonapływ netto inwestycji bezpośrednich i portfelowych łącznie w wysokości 109,2 mldeuro w 2006 r., w porównaniu z odpływem nettow wysokości 45,4 mld euro w 2005 r. Było togłównie wynikiem znacznie niższego odpływunetto inwestycji bezpośrednich i większegonapływu netto inwestycji portfelowych zarównow udziałowe papiery wartościowe, jak też w instrumenty dłużne (zob. wykres 35).

Pomijając skutki jednorazowej dużej transakcjizwiązanej z restrukturyzacją dużegoprzedsiębiorstwa w strefie euro w 2005 r.,rosnący deficyt w sferze inwestycjibezpośrednich w 2006 r. stanowił wynik wzrostuinwestycji bezpośrednich zagranicą przezrezydentów strefy euro, głównie w formie

inwestycji udziałowych w nowych krajachczłonkowskich UE, jak też w Wielkiej Brytaniii Stanach Zjednoczonych. W tym samym czasienapływ inwestycji bezpośrednich do strefy eurowzrósł ponad dwukrotnie w porównaniu z niskim poziomem takich inwestycjiodnotowanym w latach 2004 i 2005, co byćmoże stanowiło w pewnej mierzeodzwierciedlenie oczekiwań rynku na poprawęperspektyw gospodarczych w strefie euro.

Ponownie pomijając skutki wyżej wspomnianejrestrukturyzacji, wzrost napływu netto inwestycjiportfelowych w 2006 r. wynikał ze zwiększeniazakupów netto papierów udziałowych strefyeuro przez nierezydentów, spotęgowanegozwiększeniem dochodów przedsiębiorstw strefyeuro i przez wyższą stopę zwrotu z kapitału w strefie euro niż w Stanach Zjednoczonych.Mnożące się w ciągu ostatniego roku oznaki

produkcyjnych. Trend ten związany jest z bardziej powszechną tendencją zwiększania udziałuimportu w eksporcie strefy euro.

Ogólnie rzecz biorąc, mimo iż strefa euro napotyka obecnie na zwiększoną konkurencję zestrony gospodarek wschodzących, dalsze korekty mają dopiero nastąpić. W porównaniu zeStanami Zjednoczonymi, które zdają się bardziej zdecydowanie przesuwać w stronę produktówwymagających dużych nakładów na badania, strefa euro pozostaje częściowo wyspecjalizowanaw produktach wymagających dużych nakładów pracy. Ponadto gospodarki wschodzące zyskująna znaczeniu jako konkurencja dla eksporterów nie tylko w zakresie gałęzi przemysłu niskozaawansowanych technicznie i wymagających dużych nakładów pracy – jak sugerowałby ichwzględny stan zasobów – lecz w coraz większym stopniu również w zakresie towarówzaawansowanych technologicznie i wymagających dużych nakładów kapitału. Jednocześniestrefa euro traci pozycję w niektórych tradycyjnie silnych sektorach, np. maszyn i narzędzi.Potwierdzają to dane wskazujące na silny wzrost importu towarów inwestycyjnych z nowychpaństw członkowskich UE, które zdają się częściowo wypierać import wewnętrzny strefy euro.

Dalsze skuteczne korekty zmian strukturalnych nie zostaną osiągnięte poprzez zwiększanieprotekcjonizmu, jako że doprowadziłoby to jedynie do następnych długotrwałych okresówkorekt. Prawdopodobieństwo właściwego przeprowadzenia działań dostosowawczych rośnie,gdy zmiana strukturalna zachodzi w środowisku, w którym przejściowe zmniejszenie dobrobytu(takie jak czasowy wzrost bezrobocia) jest jak najmniejsze i które sprzyja elastycznemuprzekazywaniu zasobów do nowych i rozwijających się obszarów. To najlepszy sposób, w jakigospodarka może odpowiedzieć na wyzwania globalizacji. Wymaga to z kolei reformstrukturalnych w strefie euro, jak również zwiększonych nakładów na rozwój i badania,umożliwiających dokonanie niezbędnych innowacji w celu rozwinięcia nowych obiecującychobszarów specjalizacji.


poprawy perspektyw gospodarczych w strefieeuro mogły być głównym czynnikiem leżącymu podstaw takiego rozwoju wydarzeń.

Jeśli chodzi o aktywność na rynkach o stałejkwocie dochodu, napływ netto środkówinwestowanych w instrumenty dłużne wyniósł79,2 mld euro (w porównaniu z 8,7 mld w 2005 r.), co wynikało ze znacznego wzrostuzakupów długoterminowych papierów dłużnychstrefy euro przez nierezydentów.

W odniesieniu do struktury geograficznejprzepływów portfelowych, opartej naskumulowanych przepływach w pierwszychtrzech kwartałach 2006 r., Stany Zjednoczone,centra finansowe poza granicami kraju (ang. off-shore) i kraje azjatyckie z wyłączeniemJaponii były głównymi odbiorcami zagranicznychinwestycji portfelowych strefy euro. Inwestorzystrefy euro nabyli także znaczną liczbęinstrumentów dłużnych wyemitowanych przezkraje w wyżej wymienionych regionach, jak teżprzez Wielką Brytanię. Przedsiębiorstwa z sektora przetwórstwa przemysłowegoprawdopodobnie kontynuowały przenoszenieczęści swojej produkcji, szczególnie do nowych

krajów członkowskich UE, gdyż liczbabezpośrednich inwestycji zagranicznych w tychkrajach (mierzona udziałem w PKB tychkrajów) rosła przez ostatnie cztery lata (zob.wykres 36).

DALSZE POGORSZENIE MIĘDZYNARODOWEJ POZYCJIINWESTYCYJNEJ W 2006 R. Dane o międzynarodowej pozycji inwestycyjnejstrefy euro wobec reszty świata dostępne do

87EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s 3 5 I n w e s t y c j e b e z p o ś r e d n i e i p o r t f e l o w e w s t r e f i e e u r o

(dane roczne; w mld euro)

Źródło: EBC.

20022003200420052006

-220-180

-140-100

-60-20

2060

100140

180

-220-180

-140-100

-60-20

2060

100140

180

Inwestycjebezpośrednie

netto

Inwestycje portfelowe

netto w udziałowe

papiery wartościowe

Inwestycje netto portfelowe

w instrumenty dłużne

Inwestycje bezpośrednie

netto i inwestycje portfelowe

netto łącznie

W y k r e s 3 6 P r z e p ł y w y f i n a n s o w e z e s t r e f y e u r od o n o w y c h p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h U E

(jako procent PKB nowych państw członkowskich UE)

Zdroj: ECB.Uwaga: Dane za 2006 r. obejmują pierwsze trzy kwartały roku.

2003200420052006

-0,050,000,05

0,100,150,200,250,30

0,350,400,45

-0,050,000,05

0,100,150,200,250,30

0,350,400,45

Inwestycje bezpośrednie

Papiery wartościowe

z prawem do kapitału

Instrumentydłużne

Pozostałeinwestycje

W y k r e s 3 7 M i ę d z y n a r o d o w a p o z y c j ai n w e s t y c y j n a n e t t o

(jako procent PKB)

Źródło: EBC.Uwaga: Dane odnoszą się do stanów na koniec okresu. Dane za2006 r. oznaczają dane na koniec 3 kwartału.

-14

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

-14

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2002 2003 2004 2005 2006

trzeciego kwartału 2006 r. wskazują, żezobowiązania netto strefy euro wyniosły 965mld euro (co stanowi 11,5% PKB strefy euro)w porównaniu ze zobowiązaniami netto w wysokości 811 mld euro (10,1%PKB) podkoniec 2005 r. (zob. wykres 37). Większezobowiązania netto w 2005 r. w dużej mierzewynikały ze wzrostu zobowiązań netto w zakresie inwestycji portfelowych (o 145 mldeuro) oraz pozostałych inwestycji (o 83 mldeuro), które zostały jedynie po częściskompensowane wzrostem aktywów netto w zakresie inwestycji bezpośrednich (o 70 mld euro) oraz aktywów rezerwowych (o 5 mld euro).

Zważywszy, że deficyt na rachunku obrotówbieżących strefy euro wynosił jedynie 20 mldeuro w 2006 r., wzrost międzynarodowychzobowiązań netto strefy euro było w znacznejmierze spowodowany efektami aktualizacjiwyceny wynikającej ze zmian cen aktywów i zmian kursów walutowych.


DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZATempo wzrostu realnego PKB w państwachczłonkowskich UE spoza strefy euro znaczniewzrosło w 2006 r. (zob. tabela 6)15. Pomimo żewzmożona aktywność gospodarcza stanowiłapowszechnie obserwowaną tendencję, rocznastopa wzrostu różniła się istotnie w zależności od kraju. Wśród państw, któreprzystąpiły do Unii Europejskiej w maju 2004 r.,tempo wzrostu produkcji było najwyższe w Estonii i na Łotwie, gdzie przekroczyło11,4%. W Republice Czeskiej, na Litwie i Słowacji tempo wzrostu realnego PKB byłorównież bardzo wysokie – mieściło się w przedziale od 6,1% do 8,3%. Tempo wzrosturealnego PKB było najniższe na Malcie. W innych państwach, tj. w Danii, Szwecji i Wielkiej Brytanii, tempo wzrostu przyspieszyłow porównaniu z 2005 r. i osiągnęło poziomzbliżony lub nieco wyższy od średniegopoziomu strefy euro w 2006 r.

W większości państw członkowskich spozastrefy euro, działalność gospodarcza napędzanabyła przez popyt krajowy. Spożycie prywatnewzrosło wskutek wzrostu realnego dochodu dodyspozycji wynikającego z szybkiego tempawzrostu wynagrodzeń oraz spadku bezrobocia,

jak również gwałtownie rosnących cennieruchomości mieszkaniowych. Nastąpiłwzrost dynamiki nakładów brutto na środkitrwałe, wynikający między innymi z utrzymujących się od pewnego czasukorzystnych warunków finansowania, poprawywarunków prowadzenia działalnościgospodarczej, jak również – w niektórychkrajach – znacznego napływu bezpośrednichinwestycji zagranicznych (ang. foreign directinvestments – FDI). W większości państw,gwałtowny wzrost dynamiki kredytów,częściowo wynikający z korzystnych warunkówfinansowych, również przyczynił się doznacznego wzrostu popytu krajowego.

Dynamika eksportu przyspieszyła w wielukrajach, czemu w ostatnich latach towarzyszyłwysoki popyt wśród kluczowych partnerówhandlowych oraz znaczny napływbezpośrednich inwestycji zagranicznych.Jednakże w większości państw dynamikaimportu pozostawała również na wysokim

89EBC

Raport Roczny2006

3 S Y T UAC J A G OS P O DA RC Z A I M O N E TA R N A W PA Ń S T WAC HC Z Ł O N KOW S K I C H U E S P OZ A S T R E F Y E U RO

Ta b e l a 6 W z r o s t r e a l n e g o P K B


2003 2004 2005 2006 2006 2006 2006 2006I kw. II kw. III kw. IV kw.

CzechyDaniaEstoniaCyprŁotwaLitwaWęgryMaltaPolska SłoweniaSłowacjaSzwecjaWielka BrytaniaUE-10 1)

UE-13 2)

Strefa euro

Źródło: Eurostat.1) Agregat UE-10 obejmuje dane z 10 krajów, które przystąpiły do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r.2) Agregat UE-13 obejmuje dane z 13 państw członkowskich UE spoza strefy euro do w okresie do końca grudnia 2006 r.

3,6 4,2 6,1 6,1 6,4 6,2 5,9 5,8 0,4 2,1 3,1 3,2 3,5 3,0 3,0 3,1 7,1 8,1 10,5 11,4 11,6 11,8 11,0 11,2 1,8 4,2 3,9 3,8 3,5 4,2 3,8 3,6 7,2 8,7 10,6 11,9 13,1 11,1 11,9 11,7

10,3 7,3 7,6 7,5 7,9 8,3 6,9 7,0 4,1 4,9 4,2 3,9 4,4 4,0 3,9 3,4

-2,3 1,1 3,0 2,9 3,0 2,6 2,7 3,1 3,8 5,3 3,5 5,8 4,8 5,6 5,9 6,6 2,7 4,4 4,0 5,2 4,9 5,2 5,9 5,8 4,2 5,4 6,0 8,3 6,7 6,7 9,8 9,6 1,8 3,6 2,9 4,7 4,4 5,0 4,5 4,9 2,7 3,3 1,9 2,7 2,4 2,7 2,9 3,0 4,1 5,2 4,8 5,9 5,5 5,8 6,1 6,2 2,7 3,6 2,7 3,6 3,3 3,6 3,7 3,8 0,8 1,8 1,5 2,8 2,2 2,8 2,7 3,3

15 Do państw członkowskich UE spoza strefy euro, o których mowaw niniejszym rozdziale, należy 13 państw członkowskich UEspoza strefy euro w okresie do końca grudnia 2006 r. (tj.Republika Czeska, Dania, Estonia, Cypr, Łotwa, Litwa, Węgry,Malta, Polska, Słowenia, Słowacja, Szwecja i Wielka Brytania).

poziomie w związku z intensywnym popytemkrajowym oraz relatywnie wysokim udziałemimportowanych produktów w eksporciezanotowanym w wielu krajach. W związku z tym, udział eksportu netto we wzrościerealnego PKB w 2006 r. pozostawał w znacznymstopniu neutralny w przypadku państwczłonkowskich UE spoza strefy euro jakocałości, a znacząco dodatni tylko na Węgrzech,Malcie, Słowacji i w Szwecji. Wysokie tempowzrostu importu i eksportu wskazuje, żepomimo znacznego stopnia zaawansowania,proces integracji wymiany handlowej w państwach, które przystąpiły do UE w maju2004 r., nadal trwa.

Wraz ze wzrostem działalności gospodarczej,sytuacja na rynku pracy w dalszym ciąguulegała poprawie w 2006 r. w wielu państwachczłonkowskich spoza strefy euro. Pomiędzyposzczególnymi krajami istnieją jednak znaczneróżnice. Podczas gdy stopa bezrobociautrzymuje się na bardzo wysokim poziomie wPolsce i na Słowacji, w innych krajach takichjak Dania, kraje bałtyckie oraz Wielka Brytania,sytuacja na rynku pracy pozostaje napięta. W większości krajów, które są państwamiczłonkowskimi UE od maja 2004 r., wzrostzatrudnienia utrzymał się na niższym poziomie,

niż można by wnioskować z intensywnegotempa wzrostu produkcji. Było to spowodowanefaktem, że tempo wzrostu realnego PKBwynikało przede wszystkim z zastosowanianowych technologii oraz dużego wzrostudynamiki produkcji, wynikającego międzyinnymi ze znacznego napływu bezpośrednichinwestycji zagranicznych w ostatnich latach.Wąskie gardła o charakterze strukturalnym,takie jak niedopasowanie podaży i popytu narynku pracy w zakresie umiejętności i lokalizacji geograficznej, istnieją w dalszymciągu w wielu państwach, które przystąpiły do Unii Europejskiej w maju 2004 r. Wraz z migracjami, które przyczyniły się napiętejsytuacji na rynkach pracy, czynniki te mogą stać się przyczyną ograniczeń dynamiki w państwach, gdzie pojawiły się trudnościzwiązane z niedoborem siły roboczej.

ZMIANY CENInflacja HICP wzrosła znacznie w 2006 r. w niemal wszystkich państwach członkowskichUE spoza strefy euro (zob. tabela 7). Inflacja byłanajwyższa w szybko rozwijających się krajachbałtyckich, na Węgrzech i Słowacji, a w pozostałych państwach członkowskich spozastrefy euro pozostawała na poziomie zbliżonymlub nieco wyższym niż średnia dla państw ze


Ta b e l a 7 I n f l a c j a H I C P


2003 2004 2005 2006 2006 2006 2006 2006I kw. II kw. III kw. IV kw.

CzechyDaniaEstoniaCyprŁotwaLitwaWęgryMaltaPolska SłoweniaSłowacjaSzwecjaWielka BrytaniaUE-10 1)

UE-13 2)

Strefa euro

Źródło: Eurostat.1) Agregat UE-10 obejmuje dane z 10 krajów, które przystąpiły do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r.2) Agregat UE-13 obejmuje dane z 13 państw członkowskich UE spoza strefy euro w okresie do końca grudnia 2006 r.

-0,1 2,6 1,6 2,1 2,4 2,5 2,4 1,1 2,0 0,9 1,7 1,9 2,0 2,0 1,8 1,6 1,4 3,0 4,1 4,4 4,4 4,5 4,4 4,5 4,0 1,9 2,0 2,2 2,3 2,6 2,6 1,5 2,9 6,2 6,9 6,6 7,0 6,5 6,6 6,2

-1,1 1,2 2,7 3,8 3,3 3,6 4,0 4,2 4,7 6,8 3,5 4,0 2,4 2,7 4,6 6,4 1,9 2,7 2,5 2,6 2,6 3,4 3,2 1,1 0,7 3,6 2,2 1,3 0,9 1,4 1,5 1,3 5,7 3,7 2,5 2,5 2,3 3,1 2,5 2,3 8,4 7,5 2,8 4,3 4,2 4,6 4,8 3,5 2,3 1,0 0,8 1,5 1,2 1,9 1,5 1,4 1,4 1,3 2,0 2,3 2,0 2,2 2,4 2,7 1,9 4,1 2,5 2,4 2,0 2,4 2,7 2,5 1,6 2,2 2,1 2,3 1,9 2,2 2,4 2,5 2,1 2,1 2,2 2,2 2,3 2,5 2,2 1,8

strefy euro. Średnia inflacja wynosiła mniej niż2% w Danii, Polsce i Szwecji, podczas gdy wCzechach nie przekroczyła w 2006 r. 2,1%.

Wzrost inflacji w 2006 r. w państwachczłonkowskich spoza strefy euro związany byłczęściowo ze zmianami cen kontrolowanych i podatków pośrednich w wielu krajach, takichjak Czechy, Łotwa, Litwa, Węgry, Malta i Słowacja. Co więcej, ponowny istotny wzrostcen energii odpowiadał w znacznym stopniu zawzrost inflacji latem 2006 r. W wielu krajach nainflację wpływ miał wzrost cen żywności,którego dynamika wzrosła w 2006 r. połagodnych wahaniach w 2005 r. Jednakże, w większości krajów, dynamiczny wzrostpopytu krajowego przyczynił się do wystąpieniapresji inflacyjnej.

W krajach dopuszczających znacznąelastyczność kursów walutowych, aprecjacjawaluty pozwoliła na istotne ograniczeniewpływu na ceny importu oraz – zważywszy nawzględnie wysoki poziom otwartości tychkrajów – na poziom inflacji zasadniczej. W świetle niezwykle ożywionej działalnościgospodarczej w większości państwczłonkowskich UE spoza strefy euro, średnipoziom zmian płac w 2006 r. były wysoki.Nominalny wzrost płac był szczególnie duży w krajach o najwyższym tempie wzrostuprodukcji (tj. w krajach bałtyckich), gdzieprzekroczył zyski płynące z wydajności i przyczynił się do zwiększenia presji inflacyjnej.

POLITYKA FISKALNAPolityka fiskalna w państwach członkowskichspoza strefy euro była w 2006 r. nadalzróżnicowana. Trzy kraje (Dania, Estonia i Szwecja) odnotowały nadwyżkę budżetową,podczas gdy pozostałe dziesięć – deficyt (zob.tabela 8). Za wyjątkiem Węgier, wynikibudżetowe za 2006 r. były zasadniczo zgodne z celami równowagi budżetowejzaktualizowanych programów konwergencjiprzedstawionych pod koniec 2005 r., lub nawetje przekraczały. Jednakże w wielu przypadkachwynikało to z lepszej pozycji wyjściowej nakoniec 2005 r. oraz wysokich dochodów

z podatków, które można z kolei częściowowyjaśnić wyższym niż początkowo oczekiwanotempem wzrostu PKB. Postęp w procesiestrukturalnej konsolidacji fiskalnej zostałzatrzymany w większości krajów. Szacuje się,że jedynie Malta poprawiła saldo budżetowe o co najmniej 0,5% PKB w ujęciuuwzględniającym zmiany cykliczne (poskorygowaniu o działania jednorazowe i przejściowe). Z drugiej strony, w wielu krajachpolityka fiskalna została rozluźniona w sposóbprocykliczny, mimo wysokiego tempa wzrostuprodukcji.

Pod koniec 2006 r. Czechy, Węgry, Malta,Polska, Słowacja i Wielka Brytania objętezostały procedurą nadmiernego deficytu.Zgodnie z aktualizacjami programówkonwergencji tych państw na lata 2006-2007, w roku 2006 r. deficyt zmalał we wszystkichtych krajach poza Węgrami i Słowacją, a naMalcie i w Wielkiej Brytanii spadł poniżej 3%PKB. W Polsce, podobnie jak miało to miejscew 2005 roku, odnotowano deficyt poniżejwartości referencyjnej. Jednakże, wyłączającodchylenia statystyczne wynikające z uwzględnienia obowiązkowegofinansowanego publicznego systemuemerytalnego w sektorze administracjipublicznej (który zostanie zlikwidowany w 2007 r.), deficyt przekroczyłby limit 3%.

Jeżeli chodzi o główne decyzje Rady ECOFIN,procedura nadmiernego deficytu wszczętawobec Cypru w 2006r. została uchylona w lipcuw związku ze spadkiem deficytu poniżejwartości referencyjnej wynoszącej 3% PKB w 2005 r. Z kolei Rada wszczęła proceduręnadmiernego deficytu wobec Wielkiej Brytaniiw styczniu 2006 r. i wezwała ją doskorygowania nadmiernego deficytu najpóźniejprzed rozpoczęciem roku budżetowego2006/2007. We wrześniu 2006 r. Węgryprzedstawiły skorygowany programkonwergencji – zgodnie z żądaniem Radywystosowanym w styczniu – w którymprzewidziano deficyt na poziomie 10,1% PKBw 2006 r., znacznie wykraczający poza cel początkowy. W rekomendacji Rady

91EBC

Raport Roczny2006

z października 2006 r., termin skorygowaniaprzez Węgry nadmiernego deficytu przedłużonoo rok – do 2009 r. W odniesieniu do Polski Radaprzyjęła w listopadzie 2006 r. decyzjęstwierdzającą, że działania podjęte przez władzepolskie są niewystarczające dla skorygowanianadmiernego deficytu w wyznaczonym terminieprzypadającym na 2007 r.

Wskaźnik zadłużenia publicznego utrzymały sięna poziomie znacznie poniżej 60% PKB w roku2006 w większości państw członkowskich UEspoza strefy euro. Na Cyprze i Malcie, pomimoodnotowanego w 2006 r. spadku, wskaźnikzadłużenia był nadal na poziomieprzekraczającym wartość referencyjną 60%,podczas gdy na Węgrzech odnotowanogwałtowny wzrost tego wskaźnika do poziomuprzekraczającego 67% PKB. W większości


Ta b e l a 8 P o z y c j a f i s k a l n a

(jako procent PKB)

Nadwyżka (+) lub deficyt (–) sektora instytucji rządowych i samorządowych Dane programu konwergencji za rok

2003 2004 2005 2006

CzechyDaniaEstonia CyprŁotwaLitwaWęgryMaltaPolskaSłoweniaSłowacjaSzwecja Wielka BrytaniaUE-10 1)

UE-13 2)

Strefa euro

Zadłużenie brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych Dane programu konwergencji za rok

2003 2004 2005 2006

CzechyDaniaEstonia CyprŁotwaLitwaWęgryMaltaPolskaSłoweniaSłowacjaSzwecja Wielka BrytaniaUE-10 1)

UE-13 2)

Strefa euro

Źródła: Komisja Europejska (za lata 2004-2005), zaktualizowane programy konwergencji z lat 2006-2007 (za 2006) i obliczenia EBC.Uwagi: Dane wyliczono na podstawie definicji procedury nadmiernego deficytu. Salda budżetu (dane Komisji) nie uwzględniająprzychodów ze sprzedaży licencji UMTS. W przypadku Danii, Polski i Szwecji dane uwzględniają fundusze emerytalne drugiego filaru.Ich szacunkowy wpływ na poprawę pozycji fiskalnej w 2006 przedstawia się następująco: Dania 1,0% PKB, Polska 2,0% PKB, Szwecja1,1% PKB. Podobnie jak w przypadku ostatniej aktualizacji programu konwergencji i prognoz Komisji z jesieni 2006 r., wartości dlaWęgier nie obejmują już funduszy emerytalnych drugiego filaru. 1) Agregat UE-10 obejmuje dane z 10 krajów, które przystąpiły do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r.2) Agregat UE-13 obejmuje dane z 13 państw członkowskich UE spoza strefy euro w okresie do końca grudnia 2006 r.

-6,6 -2,9 -3,7 -3,5 1,1 2,7 4,9 4,1 1,9 2,3 2,3 2,6

-6,3 -4,4 -2,3 -1,9 -1,2 -1,0 0,0 -0,4 -1,3 -1,5 -0,5 -1,2 -7,2 -6,7 -7,8 -10,1

-10,0 -5,0 -3,4 -2,6 -4,7 -3,9 -2,5 -1,9 -2,8 -2,3 -1,4 -1,6 -3,7 -3,0 -3,1 -3,7 0,1 1,8 3,0 3,0

-3,3 -3,2 -3,3 -2,8 -5,1 -3,8 -3,4 -3,4 -3,0 -2,3 -2,0 -1,9 -3,1 -2,8 -2,4 -1,9

30,1 30,7 30,4 30,6 44,4 42,6 35,9 28,6

5,7 5,2 4,5 3,7 69,1 70,3 69,2 64,7 14,4 14,5 12,1 10,7 21,2 19,4 18,7 18,4 58,0 59,4 61,7 67,5 70,2 74,9 74,2 68,3 43,9 41,8 42,0 42,0 28,5 28,7 28,0 28,5 42,7 41,6 34,5 33,1 51,8 50,5 50,4 46,5 38,9 40,4 42,4 43,7 41,6 41,0 40,7 41,2 41,1 41,8 42,4 42,7 69,3 69,8 70,8 69,6

pozostałych państw członkowskich UE spozastrefy euro, wskaźnik zadłużenia odnotowałspadek lub w zasadzie się nie zmienił.

ZMIANY W BILANSIE PŁATNICZYM Rachunek obrotów bieżących i rachunekkapitałowy poszczególnych państwczłonkowskich UE spoza strefy euro w dalszymciągu wykazywał w 2005 r. znaczne różnice(zob. tabela 9), choć ogólny obraz wskazywałna pogorszenie sytuacji w porównaniu z rokiem2005. Podczas gdy Dania i Szwecja odnotowałyistotne nadwyżki, Wielka Brytania i kraje, któreprzystąpiły do Unii Europejskiej w maju 2004 r.wykazały deficyty. W porównaniu z 2005 r.deficyty te wzrosły w większości krajów, a w szczególności na Łotwie, gdzie poziomdeficytu osiągnął około 20% PKB. Estonia i Litwa odnotowały deficyty na poziomieprzekraczającym 10% PKB. W RepubliceCzeskiej, na Cyprze, Węgrzech, Malcie i Słowacji deficyt osiągnął poziom pomiędzy4% a 8% PKB. W pozostałych krajachodnotowano bardziej umiarkowany deficyt.

W wielu krajach, które przystąpiły do UniiEuropejskiej w maju 2004 r., deficyt ten możnaczęściowo wyjaśnić procesem doganianiapozostałych krajów, w zakresie, w jakimodzwierciedla on inwestycje w potencjałprodukcyjny, które nie byłyby możliwe do zrealizowania wyłącznie w oparciu o oszczędności krajowe. Jednakże duże deficyty na rachunku obrotów bieżących i narachunku kapitałowym w niektórych krajachspoza strefy euro mogą oznaczać problemy z utrzymaniem pozycji zewnętrznych,szczególnie, jeśli wynikają ze znacznegospożycia prywatnego lub publicznego, wysokiejdynamiki kredytów lub inwestycjimieszkaniowych.

W porównaniu z 2005 r. napływ nettobezpośrednich inwestycji zagranicznych wzrósłw 2006 r. w większości państw członkowskichUE spoza strefy euro. W perspektywie ogólnej,mimo iż napływ netto bezpośrednich inwestycjizagranicznych w dalszym ciągu stanowił istotneźródło finansowania dla wielu państw

93EBC

Raport Roczny2006

Ta b e l a 9 B i l a n s p ł a t n i c z y – w y b r a n e p o z y c j e

(jako procent PKB)

Saldo na rachunku obrotów bieżących i rachunku Przepływy netto Przepływy netto

kapitałowym łącznie inwestycji bezpośrednich inwestycji portfelowych2003 2004 2005 2006 1) 2003 2004 2005 2006 1) 2003 2004 2005 2006 1)

CzechyDaniaEstonia CyprŁotwaLitwaWęgryMalta 2)

PolskaSłoweniaSłowacjaSzwecja Wielka BrytaniaUE-10 3)

UE-13 4)

Strefa euro

Źródło: EBC.1) Ponieważ nie są jeszcze dostępne nowsze dane, dane za 2006 r. dla Estonii, Malty, Szwecji i Wielkiej Brytanii dotyczą średniej zacztery kwartały do III kw. 2006 r.2) Znaczny odpływ netto inwestycji portfelowych w przypadku Malty jest odbiciem działalności finansowej międzynarodowych bankówprowadzących działalność z tego kraju. W tym przypadku odpływ inwestycji portfelowych netto jest prawie całkowicie równoważonyprzez przypływ innych inwestycji.3) Agregat UE-10 obejmuje dane z 10 krajów, które przystąpiły do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r.4) Agregat UE-13 obejmuje dane z 13 państw członkowskich UE spoza strefy euro w okresie do końca grudnia 2006 r. Śuma z czterechkwartałów do III kw. 2006 r.

-6,2 -6,5 -1,9 -4,5 2,1 3,7 8,2 3,8 -1,4 2,1 -2,4 -2,2 3,3 2,4 3,9 2,4 0,1 0,4 -0,7 -0,6 -7,0 -6,0 -4,3 -5,9

-11,1 -11,7 -9,5 -10,2 8,1 6,0 16,8 1,5 1,8 6,2 -15,8 -7,8 -2,0 -4,1 -5,1 -5,1 2,4 2,5 4,3 3,8 1,9 7,2 -0,8 -3,2 -7,5 -11,9 -11,2 -19,7 2,3 3,9 3,7 5,8 -2,0 1,7 -0,7 0,0 -6,4 -6,4 -5,9 -10,4 0,8 2,3 2,7 4,8 1,5 0,9 -1,0 -0,9 -8,0 -8,1 -5,9 -5,6 0,6 3,3 4,7 6,2 3,5 6,7 4,0 2,9 -3,7 -6,4 -6,3 -7,6 8,3 7,6 11,4 25,9 -32,3 -38,2 -46,0 -62,9 -2,1 -3,8 -1,4 -1,4 2,0 4,7 2,1 3,1 1,1 3,7 4,1 -0,8 -1,4 -3,1 -2,4 -3,4 -0,6 0,9 -0,2 -0,2 -0,9 -2,4 -5,9 -4,6 -0,5 -3,3 -8,6 -7,9 2,2 3,3 3,7 6,7 -1,7 2,1 -2,1 2,9 7,3 6,9 6,3 6,1 -5,3 -2,6 -3,0 0,5 -2,2 -6,5 1,1 -11,8

-1,2 -1,5 -2,2 -3,0 -2,2 -1,0 4,7 2,3 5,3 -4,6 -3,4 0,6 -4,6 -5,6 -4,3 -5,3 2,2 4,6 4,8 4,7 0,5 2,8 0,9 -1,0 -0,6 -1,2 -1,4 -1,8 -1,5 0,0 3,6 1,8 2,7 -3,4 -2,1 -2,7 0,6 0,9 0,0 -0,3 -0,2 -0,8 -2,5 -1,5 1,0 0,9 2,0 1,2

członkowskich UE spoza strefy euro, napływten był często niewystarczający, by pokryćdeficyt na rachunku obrotów bieżących i narachunku kapitałowym, szczególnie w krajachbałtyckich. Jednocześnie napływ nettoinwestycji portfelowych pozostał ujemny lubneutralny we wszystkich państwachczłonkowskich UE spoza strefy euro, zawyjątkiem Węgier i Słowacji. W obu tychkrajach napływ netto inwestycji portfelowychwynikał z większego napływu zadłużenia netto– w niektórych przypadkach częściowowynikający z rozpiętości rentowności – choćnapływ netto inwestycji w papiery wartościowez prawem do kapitału również zyskał naznaczeniu. Pozostałe przepływy inwestycyjnebyły w znacznym stopniu dodatnie w większości krajów, które przystąpiły do UniiEuropejskiej w maju 2004 r., odzwierciedlającprzede wszystkim kredyty udzielone przezbanki – jako podmioty dominujące – spółkomzależnym w tym regionie.

ZMIANY KURSÓW WALUTOWYCHZmiany kursów walutowych w państwachczłonkowskich spoza strefy euro w 2006 r. w znacznej mierze odzwierciedlały reżimykursowe poszczególnych państw. Waluty Danii,Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Malty, Słoweniii Słowacji uczestniczyły w mechanizmieERM II ze standardowym pasmem wahań napoziomie ±15% wokół kursu centralnego w stosunku do euro, z wyjątkiem duńskiejkorony, gdzie zastosowano węższe pasmo

±2,25%. Porozumienia o uczestnictwie w mechanizmie ERM II dla krajów, którychwaluty przyłączyły się do ERM II w 2004 r. i 2005 r. (tj. wszystkich krajów wymienionychpowyżej oprócz Danii) opierały się na wieluzobowiązaniach w zakresie polityki podjętychprzez odpowiednie władze, m.in. dotyczącychdążenia do zdrowej polityki fiskalnej,promowania umiarkowanego poziomu płac i zmian płac stosownie do wzrostu wydajności,powstrzymania dynamiki kredytów orazwdrożenia dalszych reform strukturalnych.Wejście do ERM II było także, w niektórychprzypadkach, powiązane z jednostronnymizobowiązaniami ze strony zainteresowanychpaństw do utrzymania węższych pasm wahań.Te jednostronne zobowiązania nie nałożyły naEBC żadnych dodatkowych zobowiązań. W szczególności ustalono, że korona estońska i litewski lit mogą wejść do ERM II z istniejącymi rozwiązaniami w postaci izbwalutowych. Władze Malty ogłosiły, że majązamiar utrzymać kurs wymiany liramaltańskiego na poziomie kursu centralnego wstosunku do euro, a władze łotewskie, żeutrzymają kurs wymiany łata na poziomie kursucentralnego w stosunku do euro z pasmemwahań ±1%.

W przypadku większości walut uczestnictwo w ERM II przebiegało bez większychproblemów. Korona duńska, korona estońska,funt cypryjski, łat łotewski, lit litewski, lirmaltański i tolar słoweński były bardzo stabilne


Ta b e l a I 0 Z m i a n y w E R M I I

Maks. odchylenie w %

Waluta Data wejścia Górny limit Kurs centralny Dolny limit w górę w dół

Korona duńska 1 stycznia 1999 r. 7,62824 7,46038 7,29252 0,09 0,15 Korona estońska 28 czerwca 2004 r. 17,9936 15,6466 13,2996 0,00 0,00 Funt cypryjski 2 maja 2005 r. 0,673065 0,585274 0,497483 0,00 2,01 Łat łotewski 2 maja 2005 r. 0,808225 0,702804 0,597383 0,74 0,98 Lit litewski 28 czerwca 2004 r. 3,97072 3,45280 2,93488 0,00 0,00 Lir maltański 2 maja 2005 r. 0,493695 0,429300 0,364905 0,00 0,00 Tolar słoweński 28 czerwca 2004 r. 275,586 239,640 203,694 0,02 0,08 Korona słowacka 28 listopada 2005 r. 44,2233 38,4550 32,6868 0,68 10,93

Źródło: EBC.Uwagi: Odchylenie w dół (w górę) odpowiada ruchowi w kierunku limitu dolnego (górnego) i oznacza umocnienie (osłabienie) danejwaluty w stosunku do euro. Okres referencyjny dla wykazanych maksymalnych odchyleń od odnośnych kursów centralnych ERM II tookres od 2 stycznia 2006 r. do 15 lutego 2007 r.

wobec euro w 2006 r. i na początku 2007 r. ażdo 2 marca 2007 r., a ich kursy były przez całyczas równe lub bardzo bliskie kursomcentralnym. Jedynie kurs korony słowackiejwykazywał stosunkowo dużą zmienność (zob.tabela 10). Po wyborach parlamentarnych na Słowacji i okresie zawirowań namiędzynarodowych rynkach kapitałowych,korona przez cały lipiec była poddawana presjizniżkowej i jej kurs po raz pierwszy spadłtymczasowo poniżej centralnego kursu ERM II.Jednak dzięki interwencji Národná bankaSlovenska, odnowionemu zaufaniu do rynku w polityce gospodarczej nowego rządu, zdrowej sytuacji makroekonomicznej i podwyższonemugotowości inwestorów światowych do podjęciaryzyka, korona słowacka od połowy lipcazyskiwała na wartości. W dniu 28 grudnia2006 r. Národná banka Slovenskainterweniował na rynku walutowym w celuzłagodzenia presji aprecjacji. Na początku2007 r. kurs słowackiej korony w dalszym ciąguzyskiwał na wartości i w dniu 2 marca 2007 r.ukształtował się na poziomie 10,7% powyżejcentralnego kursu ERM II.

W przypadku walut państw członkowskich UE spoza strefy euro, które nie uczestniczyły w ERM II, zmiany przedstawiały się różnie w poszczególnych państwach (zob. wykres 38).W 2006 r. korona czeska i korona szwedzkastopniowo zyskiwały na wartości w stosunku doeuro, jednakże na początku 2007 r. niecostraciły i ostatecznie, w dniu 2 marca 2007 r.,umocniły się odpowiednio o 3,0% i 1,1% w stosunku do euro w porównaniu z początkiem2006 r. Pomimo pewnych wahań w drugiejpołowie 2006 r. funt szterling umacniał się odpoczątku lipca 2006 r., do czego przyczyniły się pozytywne zmiany gospodarcze w Wielkiej Brytanii i spodziewany wzrost stópprocentowych. W dniu 2 marca 2007 r. kursfunta szterlinga kształtował się na poziomie o 1,4% wyższym niż w styczniu 2006 r. W tym samym okresie forint węgierskii złoty polski straciły nieco na wartości i odnotowały pewne wahania kursów. W pierwszej połowie 2006 r. obie te walutyznacznie straciły na wartości w stosunku do

euro, co było reakcją na zwiększanie sięświatowej niechęci do ryzyka na rynkachwschodzących. Na Węgrzech presja nadeprecjację waluty krajowej mogła byćodzwierciedleniem sytuacji fiskalnej i niepokojów rynkowych związanych z nierównowagą zewnętrzną kraju. Jednak odpoczątku lipca 2006 r. forint i złoty zaczęły sięumacniać w stosunku do euro, do czegoprzyczyniło się większe zainteresowanieświatowych inwestorów ryzykiem, a w przypadku Węgier także podwyższonestopy procentowe banku centralnego i wdrożenie planu konsolidacji fiskalnej. Do 2 marca 2007 r. kursy forinta węgierskiego i złotego polskiego ustabilizowały się w stosunku do euro w porównaniu z początkiem2006 r.

SYTUACJA FINANSOWAMiędzy styczniem 2006 r. a lutym 2007 r.rentowność długoterminowych obligacjiskarbowych w większości państw członkowskichUE spoza strefy euro kształtowała się podobnie,jak w strefie euro, odnotowując wzrost w pierwszej części roku, a następnie lekkispadek począwszy od czerwca 2006 r. W lutym2007 r. długoterminowe stopy procentowe w państwach członkowskich UE spoza strefyeuro kształtowały się średnio na poziomiewyższym o około 60 punktów bazowych niż napoczątku 2006 r. Największy wzrost odnotowano

95EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s 3 8 Z m i a n y k u r s u e u r o w o b e c w a l u t U Es p o z a E R M I I

(procenty)

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

CZK HUF PLN SEK GBP

Źródło: EBC.Uwagi: Wartość dodatnia (ujemna) oznacza wzmocnienie(deprecjację) waluty wobec euro. Zmiany dotyczą okresu od 2 stycznia 2006 r. do 15 lutego 2007 r.

na Łotwie (około 150 punktów bazowych),odzwierciedlając w ten sposób w dużej mierzepogarszające się perspektywy inflacyjne. W innych państwach członkowskich UE spozastrefy euro długoterminowe stopy procentoweodnotowały mniejszy wzrost niż w strefie euro.W porównaniu ze strefą euro rozpiętościrentowności obligacji skarbowych w państwachczłonkowskich UE spoza strefy euro w lutym2007 r. były średnio niższe niż na początku roku 2006. Różnica długoterminowych stópprocentowych utrzymała się na dość wysokimpoziomie na Węgrzech, gdzie w lutym 2007 r.osiągnęła około 285 punktów bazowych. Wkraju tym sytuacja fiskalna i nierównowagazewnętrzna przyczyniały się do utrzymaniadużych różnic w rentowności obligacjidługoterminowych.

Między 2006 r. a lutym 2007 r. rynki akcji w państwach członkowskich UE spoza strefyeuro odnotowywały dobre wyniki. Rynki teosiągnęły najwyższy wzrost w Estonii, naCyprze i w Polsce, gdzie były wyraźnie wyższeniż średnia dla strefy euro mierzona indeksem

Dow Jones EURO STOXX. Jednakże rynkiakcji we wszystkich państwach członkowskichUE spoza strefy euro zareagowały negatywniena zawirowania na rynku globalnym pod konieclutego.

W 2006 r. dynamika wzrostu kredytów dlasektora prywatnego utrzymywała się na wysokimpoziomie we wszystkich państwachczłonkowskich UE spoza strefy euro (osiągającśredni poziom 24% w ujęciu rocznym dlawszystkich państw członkowskich UE spozastrefy euro jako całości). Pod koniec 2006 r.wydawało się, że pomimo swojego dośćwysokiego poziomu, roczna dynamika wzrostukredytów zaczyna zwalniać lub stabilizować w wielu krajach. Sytuację tę może wyjaśniaćpodniesienie stóp procentowych przez EBC orazprzez większość banków centralnych państwspoza strefy euro w 2006 r. (zob. poniżej) orazspowodowane tym zaostrzenie nastawienia w polityce pieniężnej. Najbardziej dynamicznywzrost kredytów odnotowano w najszybciejrozwijających się państwach bałtyckich (naŁotwie blisko 60% pod koniec 2006 r.) (zob.wykres 39). W Czechach, na Węgrzech, w Polsce, Słowenii i na Słowacji rocznadynamika kredytów dla sektora prywatnegowzrosła, osiągając poziom 20% lub wyższy podkoniec 2006 r. Szybki wzrost kredytów w tychnadrabiających zaległości gospodarkach należyrozpatrywać w kontekście wzrostu roli systemufinansowego (w żargonie ekonomicznym:pogłębianie finansowe, ang. financial deepening).W istocie udział kredytów dla sektora prywatnegow PKB we wszystkich państwach, któreprzystąpiły do Unii Europejskiej w maju 2004 r.,za wyjątkiem Cypru i Malty, pozostaje naznacznie niższym poziomie niż średnia strefyeuro. Niemniej jednak szybki wzrost kredytówstwarza również ryzyko przegrzania sięgospodarki i zbyt dużej nierównowagi zarównozewnętrznej, jak i wewnętrznej. Znaczący i wciążrosnący udział kredytów w obcej walucie rodziszczególne obawy. W 2006 r. w Danii, Szwecji i Wielkiej Brytanii roczna dynamika wzrostukredytów dla sektora prywatnego, w porównaniuz rokiem 2005, przyspieszyła i pod koniec 2006 r.osiągnęła 12% i 15%


W y k r e s 3 9 K r e d y t y d l a s e k t o r a p r y w a t n e g o w 2 0 0 6 r.

(roczne zmiany procentowe jako procent PKB)

0

10

20

30

40

50

60

70

0

25

50

75

100

125

150

175

200

Stopa wzrostu kredytów (skala po lewej stronie)Stosunek kredytów do PKB (skala po prawej stronie)

1 Polska2 Słowacja3 Czechy4 Litwa5 Węgry

6 Słowenia 7 Estonia 8 Łotwa 9 Malta10 Szwecja

11 Strefa euro12 Cypr13 Wielka Brytania14 Dania

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Źródła: EBC, Eurostat , Centralny Bank Cypru i Bank of England. Uwaga: Dane dla Cypru i Wielkiej Brytanii opierają się nadefinicji krajowej. Dane odnoszą się do rocznej stopy wzrostukredytów w grudniu 2006 r.

POLITYKA PIENIĘŻNAPodstawowym celem polityki pieniężnej wewszystkich państwach członkowskich UE spozastrefy euro jest stabilność cen. Niemniej jednak

strategie polityki pieniężnej w poszczególnychkrajach znacznie różnią się między sobą (zob.tabela 11).

97EBC

Raport Roczny2006

Ta b e l a I I O f i c j a l n e s t r a t e g i e p o l i t y k i p i e n i ę ż n e j p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h U E s p o z a s t r e f y e u r o w r o k u 2 0 0 6

Strategia polityki pieniężnej Waluta Charakterystyka

Czechy Cel inflacyjny Korona czeska Cel: 3%, zagwarantowanie, że inflacja nie odbiega odtego celu o więcej niż ±1 punkt procentowy. Kurspłynny kierowany.

Dania Cel kursowy Korona duńska Uczestniczy w ERM II z ±2,25% pasmem wahań wokółkursu centralnego 7,46038 DKK za euro.

Estonia Cel kursowy Korona estońska Uczestniczy w ERM II z ±15% pasmem wahań wokółkursu centralnego 15,6466 EEK za euro. Estonia nadalrealizuje postanowienia swojej izby walutowej nazasadzie jednostronnego zobowiązania.

Cypr Cel kursowy Funt cypryjski Uczestniczy w ERM II z ±15% pasmem wahań wokółkursu centralnego 0,585274 CYP za euro.

Łotwa Cel kursowy Łat łotewski Uczestniczy w ERM II z ±15% pasmem wahań wokółkursu centralnego 0,702804 LVL za euro. Łotwa nadalutrzymuje pasmo wahań ±1% na zasadziejednostronnego zobowiązania.

Litwa Cel kursowy Lit litewski Uczestniczy w ERM II z ±15% pasmem wahań wokółkursu centralnego 3,45280 LTL za euro. Litwa nadalrealizuje postanowienia swojej izby walutowej nazasadzie jednostronnego zobowiązania.

Węgry Cel kursowy i inflacyjny Forint węgierski Cel kursowy: kurs sztywny wobec euro na poziomie282,36 HUF za euro, z pasmem wahań ±15%. Celinflacyjny: 3,5% (±1 punkt procentowy) do końca 2006 r.oraz cel średnioterminowy 3% (±1 punkt procentowy)od 2007 r.

Malta Cel kursowy Lir maltański Uczestniczy w ERM II z ±15% pasmem wahań wokółkursu centralnego 0,42930 MTL za euro. Maltautrzymuje kurs wymiany wobec euro na poziomie kursucentralnego na zasadzie jednostronnego zobowiązania.

Polska Cel inflacyjny Złoty polski Cel inflacyjny: 2,5% ±1 punkt procentowy (rocznazmiana wskaźnika cen konsumpcyjnych) od 2004 r. Kurs płynny bez ograniczeń.

Słowenia Dwufilarowa strategia Tolar słoweński Uczestniczy w ERM II z ±15% pasmem wahań wokół monitorowania pieniężnych, monitorowania pieniężnych, kursu centralnego realnych, zewnętrznych 239,640 SIT za euro. Z dniem 1 stycznia 2007 r. i finansowych wskaźników Słowenia przystąpiła do strefy euro.sytuacji makroekonomicznej

Słowacja Cel inflacyjny Korona słowacka Uczestniczy w ramach ERM II z ±15% pasmem wahań w ramach ERM II wokół kursu centralnego 38,4550 SKK za euro. Cel

inflacyjny na lata 2006-2008 ustalony poniżej: 2,5% nakoniec 2006 r. i poniżej 2% na koniec 2007 r. i 2008 r.

Szwecja Cel inflacyjny Korona szwedzka Cel inflacyjny: wzrost wskaźnika cen konsumpcyjnych o 2% z dopuszczalnymi odchyleniami ±1 punktprocentowy. Kurs płynny bez ograniczeń.

Wielka Brytania Cel inflacyjny Funt szterling Cel inflacyjny: 2% mierzony 12-miesięcznym wzrostemwskaźnika cen konsumpcyjnych CPI1. W przypadkuodchyleń przekraczających 1 punkt procentowy KomitetPolityki Pieniężnej (MPC) jest zobowiązany wystosowaćlist otwarty do Ministra Finansów. Kurs płynny bezograniczeń.

Źródło: ESBC.1) Wskaźnik CPI jest identyczny z HICP.

W 2006 r. polityka pieniężna i reżimy kursowepaństw członkowskich UE spoza strefy euro pozostały w większości przypadkówniezmienione, choć w niektórych państwachwprowadzono pewne zmiany ogólnych zasadpolityki pieniężnej, mając na uwadze przyszłąintegrację walutową.

Jeśli chodzi o decyzje w zakresie politykipieniężnej podejmowane między styczniem2006 r. a lutym 2007 r., większość bankówcentralnych uczestniczących w ERM II podjęładziałania w celu zaostrzenia polityki pieniężnej.Często stanowiły one odzwierciedlenie działańEBC, które w 2006 r. doprowadziły do podniesienia minimalnej oferowanej stopy procentowej podstawowych operacjirefinansujących Eurosystemu o łączną liczbę125 punktów bazowych do 3,5%. W połowielutego 2006 r. Danmarks Nationalbank podniósłpodstawową stopę procentową o 10 punktówbazowych do 2,5% ze względu na wcześniejszyodpływ kapitału w tym samym miesiącu,między innymi w wyniku nabyciazagranicznych udziałów i innych papierówwartościowych przez duńskich inwestorówinstytucjonalnych. Krajowy bank centralnyodpowiedział następnie na zmianypodstawowych stóp EBC i podniósł swojąpodstawową stopę procentową z 2,5% do3,75%. Eesti Pank i Lietuvos bankas, które –zważywszy na ich rozwiązania w postaci izbwalutowych – nie prowadzą polityki oficjalnychstóp procentowych, automatycznie przyjęłyzmiany nastawienia polityki pieniężnej EBC.Ponadto Eesti Pank podjął wiele działańzapobiegawczych w dziedzinie polityki sektorafinansowego, obejmujących podniesienie stopyrezerw obowiązkowych z 13% do 15% w celuuwzględnienia potencjalnego ryzyka stabilnościfinansowej związanego z utrzymującym sięsilnym wzrostem kredytów, w szczególnościkredytów hipotecznych. Centralny Bank Cyprupodwyższył podstawową stopę procentową o 25 punktów bazowych do 4,5% w kontekściezaostrzenia polityki pieniężnej EBC i rosnącejpresji inflacyjnej. Podejmując dalszą próbęzaostrzenia warunków płynności gospodarki,Latvijas Banka podniósł swoje podstawowe

stopy procentowe w dwóch etapach, z 4% do5%, oraz zwiększył stopę rezerwyobowiązkowej na zobowiązania banków,przyjmując w tym celu okres ponad dwóch lat.Centralny Bank Malty trzykrotnie podniósłswoją podstawową stopę interwencyjną o łącznąliczbę 75 punktów bazowych do 4,0% w kontekście zmniejszającej się różnicykrótkoterminowych stóp procentowych wobeceuro na korzyść lira maltańskiego. Národnábanka Slovenska podniósł swoją podstawowąstopę procentową w czterech etapach z 3,0% do4,75%, odzwierciedlając głównie korekty w górę prognoz inflacji wynikające z wyższychcen energii. Banka Slovenije, który musiałdostosować swoją podstawową stopęprocentową (60-dniowe obligacje tolarowe) dopoziomu strefy euro przed przyjęciem euro w dniu 1 stycznia 2007 r., zaczął stopniowo w pierwszej połowie 2006 r. obniżać swojąpodstawową stopę procentową, utrzymując jąna stabilnym poziomie 3,5% począwszy odsierpnia 2006 r. (zob. również rozdział 3).

Poza ERM II większość banków centralnych UEpozostających poza strefą euro podniosłapodstawowe stopy procentowe przedewszystkim ze względu na obawy inflacyjne.Česká národní banka podniósł stopępodstawowych operacji refinansujących o 50 punktów bazowych do 2,5%, w dużejmierze ze względu na perspektywy inflacyjne.Magyar Nemzeti Bank podniósł swoją stopęprocentową w pięciu etapach o łączną liczbę200 punktów bazowych do 8%, głównie zewzględu na pogarszające się perspektywyinflacyjne. Bank of England również podniósłswoją stopę procentową o łączną liczbę 75 punktów bazowych do 5,25%, głównie zewzględu na stabilny wzrost i wysoki poziominflacji, która miała prawdopodobnie utrzymać się przez jakiś czas powyżej celubanku centralnego. Sveriges Riksbank podniósłswoją podstawową stopę procentową z 1,5% do3,25% w celu utrzymania inflacji na poziomiezbliżonym do założonego celu.

Narodowy Bank Polski był jedynym bankiemcentralnym UE spoza strefy euro poza


systemem ERM II, który obniżył swojąpodstawową stopę procentową – w dwóchetapach z 4,5% do 4% – w efekcie silniejszegoniż spodziewany spadku inflacji i korzystniejszych perspektyw inflacyjnych.

99EBC

Raport Roczny2006

R O Z D Z I A Ł 2

O P E R AC J E I D Z I A Ł A L N O Ś Ć B A N KU

C E N T R A L N EG O

I.I POLITYKA PIENIĘŻNA

W 2006 r. zasady operacyjne w zakresiewdrażania jednolitej polityki pieniężnej1 nadalfunkcjonowały sprawnie, potwierdzając ogólniepozytywne doświadczenia związane z nowymielementami wprowadzonymi w marcu 2004 r.Stopa EONIA wciąż wykazywała bardzo niskipoziom zmienności w 2006 r.: odchyleniestandardowe rozpiętości pomiędzy stopąEONIA a minimalną oferowaną stopąprocentową w 2006 r. wynosiło 5 punktówbazowych, czyli tyle samo co w 2005 r. i o 4 punkty bazowe mniej niż w 2004 r. Niska zmienność krótkoterminowych stóprynku pieniężnego wyraźnie sygnalizowałanastawienie w polityce pieniężnej. Pomimostabilnej na ogół sytuacji na rynku pieniężnym,rozpiętość między stopą EONIA a minimalnąoferowaną stopą procentową nadal wzrastała w2006 r. Aby zapobiec zwiększaniu się tej rozpiętości, EBC przydzielił kwoty wyższeod kwoty referencyjnej2 na odpowiedniepodstawowe operacje refinansujące.

Sytuacja w 2006 r. dawała sposobność do dalszego testowania zdolności zasadoperacyjnych do neutralizacji wpływu zmianoczekiwań dotyczących podstawowych stópprocentowych EBC3 podczas danego okresuutrzymywania rezerw. We wszystkich okresachutrzymywania rezerw, które poprzedzały wzroststóp procentowych w 2006 r., średnia rozpiętośćpomiędzy stopą EONIA a minimalną oferowanąstopą procentową wynosiła od 7 do 8 punktówbazowych za wyjątkiem okresu kończącego sięz dniem 8 sierpnia, kiedy rozpiętość ta wyniosła5 punktów bazowych. Rozpiętości te byłyporównywalne z rozpiętościami odnotowanymiw okresach utrzymywania rezerw, po którychnie nastąpił wzrost podstawowych stópprocentowych EBC. Średnia rozpiętośćwynosiła wówczas 8 punktów bazowych. W porównaniu z sytuacją przed zmianą zasad w marcu 2004 r., kiedy to średnia rozpiętość w okresach utrzymywania rezerw, w którychnastąpił wzrost stóp procentowych, wynosiła 17 punktów bazowych, a więc była znaczniewyższa niż średnia obserwowana wartość,

doświadczenia z 2006 r. sugerują, że zmianywprowadzone w zasadach operacyjnych w sposób znaczący pomogły ochronićkrótkoterminowe stopy rynku pieniężnegoprzed wpływem zmian oczekiwań co dopoziomu stóp procentowych.

OCENA I ZARZĄDZANIE POZIOMEM PŁYNNOŚCIZarządzanie płynnością w Eurosystemie polegana codziennej ocenie poziomu płynności w systemie bankowym strefy euro w celuokreślenia zapotrzebowania systemu napłynność, a więc wielkości przydziału płynnościw postaci cotygodniowych podstawowychoperacji refinansujących i ewentualnie poprzezinne operacje otwartego rynku, takie jak operacje dostrajające. Zapotrzebowaniesystemu bankowego na płynność odpowiadasumie rezerw obowiązkowych utrzymywanychprzez banki, środków przekraczających wymogirezerwowe utrzymywanych przez instytucje


I P O L I T Y K A P I E N I Ę Ż N A , O P E R AC J E WA LU TOW E ID Z I A Ł A L N O Ś Ć I N W E S T Y C Y J N A

W y k r e s 4 0 C z y n n i k i w p ł y w a j ą c e n a p ł y n n o ś ć w s t r e f i e e u r o w 2 0 0 6 r.

(w mld euro)

120140160180200220240260280300320

120140160180200220240260280300320

rachunki obrotów bieżącychczynniki autonomicznerezerwy obowiązkowe

sty. luty mar. kwi. sie. wrz. paź. lis. gru.maj cze. lip.

Źródło: EBC.

1 Szczegółowy opis zasad operacyjnych znajduje się w publikacji EBC pt. „Realizacja polityki pieniężnej w strefieeuro: Dokumentacja ogólna instrumentów i procedur politykipieniężnej Eurosystemu” (wrzesień 2006 r.)

2 Kwota referencyjna jest kwotą przydziału konieczną w zwykłychwarunkach dla osiągnięcia równowagi na krótkoterminowymrynku pieniężnym na podstawie kompletnej prognozy płynnościw Eurosystemie. Publikowana kwota referencyjna przydziałujest zaokrąglana do najbliższych 500 mln euro.

3 Zmiany podstawowych stóp procentowych EBC są wdrażane, zgodnie ze zmienionymi zasadami operacyjnymi z marca2004 r., tylko na początku nowego okresu utrzymywania rezerw.

kredytowe na rachunkach bieżących w bankachcentralnych (nadwyżek rezerw) oraz czynnikówautonomicznych. Czynniki autonomiczne sąpozycjami bilansowymi Eurosystemu, któremają wpływ na zapotrzebowanie banków napłynność, lecz nie są bezpośrednio objęteprocesami zarządzania płynnością Eurosystemu(są to np. banknoty w obiegu, depozytyinstytucji rządowych i aktywa zagranicznenetto).

W 2006 r. dzienne zapotrzebowanie systemubankowego strefy euro na płynność wynosiłośrednio 422,4 mld euro, czyli o 12% więcej niżw 2005 r. Średni stan rezerw obowiązkowychwynosił 163,7 mld euro, nadwyżka rezerw 0,7 mld euro, a czynniki autonomiczne – 257,9 mld euro. Wśród czynnikówautonomicznych ilość banknotów w obrociewzrosła o 12% w 2006 r. w porównaniu z rocznym tempem wzrostu w 2005 r. napoziomie około 15%. 28 grudnia 2006 r. stanbanknotów w obiegu osiągnął najwyższąwartość w historii – 629,2 mld euro.

PODSTAWOWE OPERACJE REFINANSUJĄCEPodstawowe operacje refinansujące sącotygodniowymi operacjami zasilającymi w płynność, z jednotygodniowym terminemzapadalności, przeprowadzanymi w formieprzetargów o zmiennej stopie procentowej z minimalną oferowaną stopą procentowązgodnie z procedurą dla przetargów o wielustopach. Podstawowe operacje refinansujące sąnajważniejszymi operacjami otwartego rynkuprzeprowadzanymi przez Eurosystem –odgrywają fundamentalną rolę w sterowaniustopami procentowymi, zarządzaniu poziomempłynności na rynku oraz sygnalizowaniemnastawienia w polityce pieniężnej zapośrednictwem wysokości minimalnejoferowanej stopy procentowej.

Aby wspierać instytucje kredytowe w przygotowaniu ofert w podstawowychoperacjach refinansujących EBC nadalpublikował cotygodniowe prognozy średniejwartości czynników autonomicznych w danymdniu oraz kwoty referencyjnej. Celem tej

polityki komunikacyjnej jest zapobieganienieporozumieniom rynkowym co do tego, czycelem decyzji dotyczących przydziału kwotpodstawowych operacji refinansujących jestzrównoważenie płynności czy też nie.

W 2006 r. kwoty przydziału podstawowychoperacji refinansujących wahały się od 280,0 mld euro do 338 mld euro. Przeciętnaliczba oferentów podstawowych operacjirefinansujących wynosiła 377, a więc wzrosłanieznacznie od momentu wprowadzenia w marcu2004 r. zmian zasad operacyjnych. Płynnośćdostarczana za pośrednictwem podstawowychoperacji refinansujących stanowiła średnio 73%płynności netto ogółem dostarczanej przezEurosystem za pośrednictwem operacji politykipieniężnej. Średnia rozpiętość między stopąkrańcową a minimalną oferowaną stopąprocentową wynosiła 5,5 punktów bazowych wporównaniu z 5,3 punktów w 2005 r. i 1,6punktów w 2004 r.

Po odnotowaniu wzrostowej tendencjirozpiętości między stopą krańcową a minimalnąoferowaną stopą procentową, w październiku2005 r. EBC zainicjował politykę polegającą naprzydzielaniu kwot wyższych o 1 mld euro odkwoty referencyjnej na wszystkie podstawoweoperacje refinansujące poza ostatnią operacją z okresu utrzymywania rezerwy obowiązkowej.Ta „polityka zawyżonych przydziałów”doprowadziła w okresie między październikiem2005 r. a marcem 2006 r. do stabilizacjirozpiętości między stopą krańcową a minimalnąoferowaną stopą procentową na poziomie 5 punktów bazowych. Jednak w kwietniu2006 r. rozpiętość ta zaczęła ponowniewzrastać, osiągając pod koniec miesiąca 9punktów bazowych. Wówczas EBC, podobniejak w październiku 2005 r., kolejny raz wyraziłzaniepokojenie jej wzrostem i zwiększyłprzydzielane kwoty z 1 do 2 mld euro ponad kwotę referencyjną. Miara ta zostałarozciągnięta na ostatnią podstawową operacjęrefinansującą w okresie utrzymywania rezerw,jako że EBC w dalszym ciągu dążył do zrównoważenia płynności na koniec okresu utrzymywania rezerwy. Polityka ta

103EBC

Raport Roczny2006

spowodowała zmniejszenie rozpiętości, w związku z czym we wrześniu 2006 r. EBCstopniowo powrócił do przydzielania kwotreferencyjnych. Kiedy w październikurozpiętość znowu zaczęła rosnąć, EBCprzydzielił 1 mld euro więcej niż wysokośćkwoty referencyjnej i kontynuował tę politykędo grudnia 2006 r., kiedy zaczął stopniowozwiększać przydziały ponad kwotę referencyjnąw celu zapewnienia spokojnej sytuacji nakrótkoterminowym rynku pieniężnym podczassezonu wakacyjnego oraz pod koniec roku.

OPERACJE DOSTRAJAJĄCEW wyniku wdrożonych w marcu 2004 r. zmianzasad operacyjnych, liczba dni pomiędzyprzydziałem kwot na ostatnią podstawowąoperacją refinansującą a ostatnim dniem okresuutrzymywania rezerw zwiększyła się, codoprowadziło do wzrostu ryzyka narastaniabłędów prognozy autonomicznych czynnikówpłynności w Eurosystemie i tym samym domożliwości wystąpienia większej nierównowagipłynności. W 2006 r. bezwzględna różnicapomiędzy prognozą a rzeczywistym wynikiemna przestrzeni ośmiu dni osiągała średnio 7,21 mld euro. Aby zapobiec sytuacji, w której błędy takie powodowałyby znacznewykorzystanie operacji banku centralnego nakoniec dnia, oraz w celu uniknięcia dużejrozpiętości między stopą O/N a minimalnąoferowaną stopą procentową w sytuacjach, gdy oczekiwano znacznej nierównowagipłynności, Eurosystem przeprowadzałostatniego dnia okresu utrzymywania rezerwyobowiązkowej operacje dostrajające. W sumiew 2006 r. przeprowadzono jedenaście operacji dostrajających: pięć z nich zasilało w płynność (17 stycznia, 7 lutego, 11 kwietnia,10 października oraz 12 grudnia), a sześć jąabsorbowało (7 marca, 9 maja, 14 czerwca, 11 lipca, 8 sierpnia oraz 5 września).

DŁUŻSZE OPERACJE REFINANSUJĄCEDłuższe operacje refinansujące sącomiesięcznymi operacjami zasilającymi w płynność. Są zazwyczaj przeprowadzane w ostatnią środę miesiąca, a ich terminzapadalności wynosi trzy miesiące, co daje

bankom możliwość zaspokojeniazapotrzebowania na płynność na dłuższy okres.W przeciwieństwie do podstawowych operacjirefinansujących, dłuższe operacje refinansującenie są wykorzystywane w celu sygnalizowanianastawienia Eurosystemu w polityce pieniężnej.Są przeprowadzane w formie typowychprzetargów o zmiennej stopie procentowej, a wielkość środków do przydziału jestogłaszana wcześniej, a więc Eurosystemodgrywa w nich bierną rolę podmiotustosującego oferowaną stopę procentową.

Średnio w 2006 r. dłuższe operacjerefinansujące stanowiły około 27% płynnościnetto ogółem dostarczonej poprzez operacjeotwartego rynku. EBC przydzielił zaplanowanekwoty na wszystkie dłuższe operacjerefinansujące z 2006 r. Kwota przydziału naoperację wzrosła z 30 do 40 mld euro w styczniu2006 r. i do 50 mld euro w styczniu 2007 r.

OPERACJE BANKU CENTRALNEGO NA KONIEC DNIADwie operacje kredytowo-depozytowe bankucentralnego na koniec dnia oferowane przezEurosystem, tj. kredyt banku centralnego nakoniec dnia i depozyt w banku centralnym nakoniec dnia, zasilają w płynność jednodniową i absorbują ją, a ich stopy procentowewyznaczają korytarz stóp O/N rynkumiędzybankowego. W 2006 r. szerokośćkorytarza nie zmieniła się i wynosiła 200punktów bazowych; minimalna oferowana stopa procentowa podstawowych operacjirefinansujących plasowała się pośrodku tegokorytarza. W ujęciu rocznym stopy kredytubanku centralnego na koniec dnia i depozytu w banku centralnym na koniec dnia wzrosły o 125 punktów bazowych i pod koniec rokuwyniosły odpowiednio 4,50% i 2,50%.

W 2006 r. średnia wykorzystana dzienna kwotakredytu banku centralnego na koniec dniawynosiła 126 mln euro, a średnia wykorzystanadzienna kwota depozytu w banku centralnym nakoniec dnia wynosiła 171 mln euro. Stopieńwykorzystania operacji banku centralnego nakoniec dnia w 2006 r. był, podobnie jak w latachpoprzednich, niewielki i świadczył o wysokiej


efektywności rynku międzybankowego oraz o mniejszej nierównowadze płynnościodnotowywanej ostatniego dnia każdego okresuutrzymywania rezerwy obowiązkowej.Zmniejszenie nierównowagi płynności wiążesię z częstszym wykorzystaniem operacjidostrajających w przypadku znacznychodchyleń od prognoz płynności.

SYSTEM REZERWY OBOWIĄZKOWEJInstytucje kredytowe w strefie euro musząutrzymywać rezerwy obowiązkowe narachunkach w krajowych bankach centralnych.Rezerwy obowiązkowe instytucji kredytowychwynoszą 2% podstawy naliczania rezerwy, którajest ustalana zależnie od pozycji bilansowychdanej instytucji. Średni stan środków podczasdanego okresu utrzymywania rezerwyobowiązkowej musi odpowiadać minimalnemupoziomowi rezerw. Opisywany system spełniadwie funkcje: po pierwsze stabilizujekrótkoterminowe stopy rynku pieniężnegodzięki uśrednianiu stanu rezerw, po drugie zaśzwiększa deficyt płynności, czyli ogólnezapotrzebowanie banków na refinansowanie z Eurosystemu. W 2006 r. kwota wymaganychrezerw obowiązkowych stopniowo rosła i osiągnęła w ostatnim okresie utrzymywania

rezerw 174,3 mld euro, w porównaniu z 153,3 mld euro w analogicznym okresie poprzedniego roku.

AKTYWA KWALIFIKOWANE JAKO ZABEZPIECZENIAOPERACJI POLITYKI PIENIĘŻNEJ Każda operacja kredytowa przeprowadzana w ramach Eurosystemu musi mieć odpowiedniezabezpieczenie. Wymóg ten ma na celu ochronę Eurosystemu przed stratami i zagwarantowanie wystarczającegozabezpieczenia do potencjalnego wykorzystaniaprzez kontrahenta. Ponadto operacje kredytowemuszą być realizowane w sposób skuteczny iprzejrzysty, a także umożliwiać jednakowydostęp dla wszystkich kontrahentówEurosystemu. Dlatego też Eurosystem akceptujew charakterze zabezpieczenia wiele rodzajówaktywów.

W 2006 r. średni stan zbywalnych zabezpieczeńkwalifikowanych wzrósł o 6% w porównaniu z 2005 r. i wyniósł w sumie 8,8 bln euro (zob.wykres 41). Zadłużenie instytucji rządowych i samorządowych, w wysokości 4,5 bln euro,stanowiło 52% ogólnej kwoty, zaś pozostałezabezpieczenia miały postać zabezpieczonych(typu Pfandbrief) lub niezabezpieczonych

105EBC

Raport Roczny2006

W y k r e s 4 I Z b y w a l n e a k t y w a k w a l i f i k o w a n e

(w mld euro)

01.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

01.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Pozostałe obligacjePapiery wartościowe zabezpieczone na aktywachObligacje korporacyjneZabezpieczone obligacje bankowe (od 2004 r.)Niezabezpieczone obligacje bankowe (od 2004 r.)Obligacje bankowe (do 2003 r.)Obligacje rządowe

Źródło: EBC.

W y k r e s 4 2 Z b y w a l n e a k t y w a k w a l i f i k o w a n ew y k o r z y s t a n e j a k o z a b e z p i e c z e n i e

(w mld euro)

Źródło: EBC.

Pozostałe obligacjePapiery wartościowe zabezpieczone na aktywachObligacje korporacyjneZabezpieczone obligacje bankowe (od 2004 r.)Niezabezpieczone obligacje bankowe (od 2004 r.)Obligacje bankowe (do 2003 r.)Obligacje rządowe

0

100200

300400

500

600700

800900

1.000

0

100200

300400

500

600700

800900

1.000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

obligacji wyemitowanych przez instytucjekredytowe (2,6 bln euro, tj. 29%), obligacjikorporacyjnych (0,8 bln euro, tj. 9%), papierówwartościowych zabezpieczonych aktywami (0,5 bln euro, tj. 6%) oraz innych obligacji, np. wyemitowanych przez instytucjeponadnarodowe (0,3 bln euro, tj. 4%). Średniawartość aktywów zbywalnych zdeponowanychprzez kontrahentów jako zabezpieczenieoperacji kredytowych w Eurosystemie wynosiław 2006 r. 930 mld euro w porównaniu z 866 mldeuro w 2005 r. (zob. wykres 42).

Wykres 43 przedstawia różnicę międzyaktywami, które można wykorzystać jakozabezpieczenie (ale niekoniecznie ich wagę w bilansie kontrahentów) a tymi, które są rzeczywiście wykorzystywane jakozabezpieczenie w operacjach kredytowychEurosystemu, w podziale na rodzaje aktywów.Zadłużenie instytucji rządowych stanowi 52%zabezpieczeń zbywalnych ogółem, lecz jedynie28% ustanowionych zabezpieczeń. Z koleiniezabezpieczone obligacje instytucjikredytowych stanowią 16% zabezpieczeńzbywalnych ogółem, lecz aż 32%ustanowionych zabezpieczeń. Papierywartościowe zabezpieczone aktywami stanowią6% zabezpieczeń ogółem, lecz aż 12%wykorzystywanych zabezpieczeń.

W 2006 r. Eurosystem kontynuowałwzmacnianie swojego systemu zabezpieczeń.Zwłaszcza prace przygotowawcze dostopniowego wprowadzenia jednolitegosystemu aktywów kwalifikowanych(nazywanego także „jednolitą listą”),wspólnego dla wszystkich operacjikredytowych Eurosystemu, zostały ukończonezgodnie z harmonogramem ogłoszonym przezRadę Prezesów w lutym 2005 r.

Pierwszy etap tego stopniowego wprowadzania,obejmujący aktywa zbywalne, został ukończonyw 2005 r. Przygotowania do drugiego etapuukończono w 2006 r., a 1 stycznia 2007 r.wprowadzono odrębną klasę aktywów,mianowicie aktywa niezbywalne, w tym w szczególności należności kredytowe

(zwane także kredytami bankowymi)4. Systemdwóch list zabezpieczeń, istniejący od początkuUnii Walutowej, z dniem 31 maja 2007 r.zostanie całkowicie zastąpiony jednolitą listą.

Jednolity system zabezpieczeń wprowadzono w odpowiedzi na wady systemu dwóch listzabezpieczeń wobec coraz większego stopniaintegracji rynku finansowego w strefie euro.System ten ma wspierać tworzenie równychszans dla wszystkich podmiotów w strefie euro, przyczyniając się do równego traktowania kontrahentów i emitentów orazpoprawiając ogólną przejrzystość systemuzabezpieczeń. Jednolity system zabezpieczeńuwzględnia także rosnące zapotrzebowanie nazabezpieczenia na prywatnym rynku hurtowymi zwiększone stosowanie zabezpieczeń przezEurosystem. Ogólnie rzecz biorąc, poprzezzwiększenie płynności całej klasy aktywówtakich jak kredyty bankowe, jednolity system zabezpieczeń sprzyja sprawnemufunkcjonowaniu systemu finansowego strefyeuro i lepiej odzwierciedla stronę aktywów w bilansie kontrahentów.


W y k r e s 4 3 R ó ż n i c a m i ę d z y u d z i a ł e m z b y w a l n y c ha k t y w ó w k wa l i f i ko w a n y c h a u d z i a ł e m a k t y w ó ww y ko r z y s t a n y c h j a ko z a b e z p i e c z e n i e w 2 0 0 6 r.(w punktach procentowych)

Źródło: EBC.

-30-25-20-15-10

-505

101520

-30-25-20-15-10-505101520

Obligacje rządoweObligacje korporacyjneNiezabezpieczone obligacje bankoweZabezpieczone obligacje bankowePapiery wartościowe zabezpieczone na aktywachPozostałe obligacje

4 Szczegółowe informacje znajdują się w publikacji EBC pt.„Realizacja polityki pieniężnej w strefie euro: Dokumentacjaogólna instrumentów i procedur polityki pieniężnej Eurosystemu(wrzesień 2006 r.)

Eurosystem określił konkretne kryteriakwalifikacyjne i ramowe zasady ocenykredytowej, które mają zastosowanie doaktywów niezbywalnych w strefie euro.Gwarantują one zgodność tych aktywów zestandardami zabezpieczeń zbliżonymi dostandardów obowiązujących dla aktywówzbywalnych. W przypadku kredytówbankowych przewiduje się okres przejściowy do 31 grudnia 2011 r., w którym dopuszczalna będzie jeszcze rozbieżnośćpewnej ograniczonej liczby kryteriówkwalifikacyjnych i operacyjnych w ramachstrefy euro. W trakcie okresu przejściowegokażdy krajowy bank centralny będzie mógłokreślić próg minimalny dla należnościkredytowych do celów krajowych orazzadecydować o pobieraniu ewentualnych opłatmanipulacyjnych. Aktywa, które kwalifikują sięw systemie dwóch list, a nie spełniają kryteriówkwalifikacyjnych w jednolitym systemie,zostaną wycofane do 31 maja 2007 r.

Nowe kryteria kwalifikacyjne dla papierówwartościowych zabezpieczonych aktywami sąstosowane od maja 2006 r. Nowe kryteriaograniczają kwalifikowanie do rodzajówinstrumentów „prawdziwej sprzedaży” (truesale), tym samym ich celem jest wykluczenie zarówno finansowanych, jak i niefinansowanych papierów wartościowychzabezpieczonych aktywami, dla których ryzykokredytowe zostało sztucznie przeniesione przy pomocy kredytowych instrumentówpochodnych. Ponadto kwalifikowane są jedynieniepodporządkowane transze5. Papierywartościowe zabezpieczone aktywami, którebyły wcześniej kwalifikowane, ale obecnie nie spełniają nowych kryteriów, byłykwalifikowane do 15 października 2006 r.Jednostki francuskich fonds communs decréances (FCC) zachowają status aktywówkwalifikowanych w okresie przejściowym, czylido końca 2008 r.

We wrześniu 2006 r. Eurosystem zdecydował,że rynek emisji krótkoterminowycheuropejskich dłużnych papierów wartościowych(STEP) będzie uznawany za rynek

nieregulowany dla celów zabezpieczeń operacjikredytowych Eurosystemu, bezpośrednio poopublikowaniu danych statystycznych STEP natemat rentowności w serwisie internetowymEBC. Papiery dłużne emitowane w ramachprogramów zgodnych ze STEP będą musiałybyć zgodne z ogólnymi kryteriamikwalifikacyjnymi dla aktywów zbywalnych.

Ponadto od 1 stycznia 2007 r. międzynarodowedłużne papiery wartościowe na globalnegookaziciela, aby spełniać kryteria kwalifikujące,będą musiały być wyemitowane w formie tzw.Nowych Globalnych Skryptów Dłużnych (NewGlobal Notes) i zdeponowane u wspólnegopowiernika (Common Safekeeper).Międzynarodowe papiery wartościowe naglobalnego okaziciela wyemitowane w formieklasycznych globalnych skryptów dłużnych(Classical Global Notes) przed 1 stycznia 2007 r. zachowują status aktywówkwalifikowanych do swojego terminuzapadalności.

107EBC

Raport Roczny2006

5 Transza (lub subtransza) uważana jest za niepodporządkowanąwzględem innych transz (lub subtransz) z tej samej emisji, jeślitranszy tej (lub subtranszy) nadano priorytet (tzw. post-enforcement) nad innymi transzami lub subtranszami podwzględem otrzymywania płatności (kapitału i odsetek) lub jestona ostatnią transzą, która generowałaby straty w związku z podstawowymi aktywami.

KWESTIE ZARZĄDZANIA RYZYKIEMCelem systemu zabezpieczeń Eurosystemu jestmiędzy innymi przełożenie ustawowegowymogu przedstawienia odpowiedniegozabezpieczenia na konkretne narzędzia i procedury zapewniające odpowiednieograniczenie ryzyka finansowego w transakcjach odwracalnych. W tym celuzabezpieczenie akceptowane w każdejtransakcji musi spełniać odpowiednie warunkijakościowe i ilościowe, aby w przypadkuniewywiązania się kontrahenta ze zobowiązańfinansowych i wynikającej z tego realizacjizabezpieczenia na rynku, Eurosystem miał dużeszanse na odzyskanie pełnej sumy należności.

Ograniczenie ryzyka w ramach zasilających w płynność transakcji odwracalnychEurosystemu opiera się na trzech elementach:

– Eurosystem jako zabezpieczenie swoichoperacji wykorzystuje aktywa o wysokiejjakości kredytowej. Ramowe zasady ocenykredytowej (Eurosystem credit assessmentframework – ECAF) definiują procedury,zasady i techniki, które gwarantują, żewszystkie aktywa kwalifikowane najednolitej liście zabezpieczeń spełniająwysokie standardy wiarygodnościkredytowej. W przypadku zabezpieczeniakwalifikowanego dla operacji kredytowychEurosystemu próg jakości kredytowejokreśla się poprzez ocenę wiarygodnościkredytowej na poziomie „pojedynczego A”6.Zasady ECAF gwarantują spójność,dokładność i porównywalność czterechźródeł oceny kredytowej7, na których sąoparte. Przygotowując się do wprowadzeniajednolitej listy zabezpieczeń 1 stycznia2007 r., Eurosystem ukończyłopracowywanie zasad ECAF w 2006 r., takaby obejmowały one zarówno aktywazbywalne, jak i niezbywalne.

– Zabezpieczenie musi być codziennieprecyzyjnie wyceniane. W przypadku brakuaktualnej ceny rynkowej konkretnychaktywów w dniu roboczym poprzedzającymdatę wyceny Eurosystem określa cenę

teoretyczną. W kwietniu 2006 r. rozpoczęłyfunkcjonowanie dwa centra wycenyEurosystemu, zapewniające teoretycznąwycenę: jednym kieruje DeutscheBundesbank i zajmuje się ono wycenązłożonych instrumentów dłużnych o stałymdochodzie, a drugie, kierowane przezBanque de France, wycenia papierywartościowe zabezpieczone aktywami.

– W celu uwzględnienia ryzyka rynkowego i płynności, mechanizmy kontroli ryzykastosowane są dopiero po wyceniezabezpieczenia. Środki te zabezpieczająEurosystem przed ryzykiem finansowym w jego operacjach i mają na celu uniknięcienakładania kar na kontrahentów i umożliwienie im efektywnegowykorzystania aktywów kwalifikowanych.Dlatego też w 2006 r. Eurosystemzdefiniował ujednolicone ramymetodologiczne dla harmonogramu stóprezerw obowiązkowych zarówno dlakwalifikowanych aktywów zbywalnych, jaki niezbywalnych, w celu uwzględnieniawprowadzeniea jednolitej listy z dniem 1 stycznia 2007 r.

I.2 DZIAŁALNOŚĆ DEWIZOWA

W 2006 r. EBC nie interweniował na rynkuwalutowym w związku z polityką pieniężną.Transakcje walutowe Banku były związanewyłącznie z działalnością inwestycyjną. EBCnie przeprowadził też żadnych operacjiwalutowych w walutach krajów spoza strefyeuro uczestniczących w mechanizmie ERM II.

Obowiązujące porozumienie między EBC a MFW, które umożliwia MFW inicjowanie w


6 „Pojedyncze A” odpowiada długoterminowemu ratingowi conajmniej „A-” agencji Standard and Poor’s lub Fitch Ratings,albo „A3” w przypadku agencji Moody’s.

7 Cztery źródła oceny kredytowej to: zewnętrzne instytucje ocenyjakości kredytowej (lub agencje ratingowe), wewnętrznesystemy oceny kredytowej KBC, systemy oparte o ratingiwewnętrzne kontrahentów oraz narzędzia ratingowe podmiotówzewnętrznych. Każde ze źródeł oceny jakości kredytowejobejmuje kilka różnych systemów oceny jakości kredytowej.

imieniu EBC transakcji obejmujących specjalneprawa ciągnienia (SDR) z innymi posiadaczamiSDR, zostało w 2006 r. wykorzystane trzy razy.

I.3 DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA

Działalność inwestycyjna EBC jestzorganizowana w sposób mający na celuzapewnienie, że niedostępne publicznieinformacje o posunięciach banku centralnego w dziedzinie polityki pieniężnej nie zostanąwykorzystane przy podejmowaniu decyzjiinwestycyjnych. Jednostki EBCodpowiedzialne za działalność inwestycyjnąoddziela od innych jednostek Banku zestawzasad i procedur zwany „chińskim murem”.

ZARZĄDZANIE REZERWAMI WALUTOWYMI Portfel rezerw walutowych EBC odzwierciedlatransfery rezerw walutowych z krajowychbanków centralnych strefy euro doEuropejskiego Banku Centralnego, jak równieżwcześniej przeprowadzone przez EBC operacjewalutowe i operacje w złocie. Podstawowymcelem rezerw walutowych EBC jest zapewnienie,by w razie konieczności Eurosystem posiadałwystarczającą ilość płynnych środków naoperacje polityki walutowej, w którychwykorzystywane są waluty państw nienależącychdo UE. Cele, którymi kieruje się EBC przyzarządzaniu rezerwami walutowymi, to (w kolejności odpowiadającej ich ważności)płynność, bezpieczeństwo i stopa zwrotu. W skład portfela rezerw walutowych EBCwchodzą dolary amerykańskie, jeny japońskie,złoto i SDR. Złota i posiadanych SDR nieinwestowano w aktywny sposób w 2006 r. EBCw ciągu roku dokonał sprzedaży złota w łącznejilości około 80 ton. Sprzedaż ta nastąpiła zgodniez Umową Banków Centralnych o Złocie (CentralBank Gold Agreement) ogłoszoną w dniu 8 marca 2004 r., której sygnatariuszem jest EBC.Łączne przychody ze sprzedaży złota zostałydodane do portfela w jenach.

Wartość netto aktywów rezerw walutowychEBC8 według aktualnego kursu walutowego i cen rynkowych spadła z 43,5 mld9 euro na

koniec 2005 r. do 42,3 mld euro na koniec 2006 r., z czego 32,0 mld euro byłodenominowane w walutach obcych – jenach i dolarach amerykańskich – a 10,3 mld euro w złocie i SDR. Stosując kurs walutowy z końca2006 r., aktywy EBC denominowane w dolarachamerykańskich stanowiły 83% rezerwwalutowych, podczas gdy aktywadenominowane w jenach stanowiły 17%.Zmiana wartości portfela w 2006 r. wynikałagłównie z deprecjacji dolara amerykańskiego i jena wobec euro, co tylko w części zostałozrekompensowane aprecjacją złota i przez zyskinetto (obejmujące zyski kapitałowe i przychodyz tytułu odsetek) osiągnięte w wynikuzarządzania portfelem.

W styczniu 2006 r. wdrożono nowe proceduryoperacyjne dotyczące zarządzania rezerwamiwalutowymi EBC. Każdy krajowy bankcentralny może teraz zasadniczo zarządzaćtylko jednym portfelem (tj. albo portfelem w dolarach amerykańskich, albo portfelem w jenach), przy czym dwa krajowe bankicentralne zarządzają obecnie dwomaportfelami10. Zmiana ta miała na celuzwiększenie efektywności zdecentralizowanychoperacji inwestycyjnych w obrębieEurosystemu.

W 2006 r. trwały dalsze prace nadrozszerzeniem listy instrumentówkwalifikowanych, w które dopuszczalne jestinwestowanie rezerw walutowych. Do listy tejdodano swapy walutowe i amerykańskie

109EBC

Raport Roczny2006

8 Aktywa netto rezerwy walutowej oblicza się dodając dooficjalnych aktywów rezerwowych depozyty rezydentów w walutach obcych i odejmując wcześniej ustalone odpływynetto na aktywach w walutach obcych, wynikające z transakcjitypu repo i forward. W celu uzyskania szczegółowych informacjizob. www.ecb.int/stats/external/reserves/templates/html/index.en.html

9 Kwota podana w raporcie rocznym 2005 r. oparta wyłącznie nawartościach oficjalnych aktywów rezerwowych wyniosła 41,0 mld euro. W niniejszej publikacji stosowana jestpoprawiona definicja wartości netto aktywów rezerwwalutowych, która jest przedstawiona w przypisie 8.

10 W celu uzyskania szczegółów zob. artykuł zatytułowanyPortfolio management at the ECB w Biuletynie MiesięcznymEBC z kwietnia 2006 r.

obligacje skarbowe STRIP11. Nastąpił równieżpostęp prac mających na celu uwzględnienieswapów na stopach procentowych; wewnętrznetesty systemów zostały prawie zakończone.Opracowano projekt pilotażowy w celustworzenia automatycznej procedury udzielaniapożyczek w papierach wartościowych(automatic securities lending programme –ASLP), a EBC wyznaczy dostawcę ASLPdla portfela w dolarach amerykańskich.

ZARZĄDZANIE FUNDUSZAMI WŁASNYMI Portfel funduszy własnych EBC składa się z opłaconej części subskrybowanego kapitałuEBC oraz z kwot okresowo wchodzących w skład ogólnego funduszu rezerwowego i rezerwy na wypadek ryzyka kursowego,ryzyka stóp procentowych i ryzyka zmiany cenzłota. Portfel ten ma na celu wygenerowanieprzychodów na pokrycie kosztów operacyjnych.Zarządzanie tym portfelem ma na celuwygenerowanie w długim okresie zyskówprzekraczających średnią stopę podstawowychoperacji refinansujących EBC. Portfel jestinwestowany w aktywa denominowane w euro.

Wartość portfela funduszy własnych EBCwedług aktualnych cen rynkowych wzrosła z 6,4 mld euro pod koniec 2005 r. do 7,5 mldeuro pod koniec 2006 r. W większościprzypadków wzrost ceny rynkowej wynikał z inwestycji w portfel funduszy własnychrezerwy na wypadek ryzyka kursowego, ryzykastóp procentowych i ryzyk zmiany cen złotaustanowiony przez EBC w 2005 r. Zyski z inwestycji także przyczyniły się do wzrostuwartości rynkowej.

W ciągu roku do opcji inwestycyjnychdostępnych w ramach zarządzania tymportfelem zostały dodane obligacjezerokuponowe i wysokiej jakości papierywartościowe przedsiębiorstw wydawane przezemitentów kwalifikowanych do inwestowaniafunduszy własnych. Ponadto rozszerzono listękwalifikowanych emitentów zabezpieczonychobligacji i uprzywilejowanych obligacjiniezabezpieczonych.

KWESTIE ZARZĄDZANIA RYZYKIEMProwadząc działalność inwestycyjną, EBC jestnarażony na ryzyka finansowe, takie jak ryzykorynkowe, kredytowe i ryzyko płynności. Ryzykate są zarządzane za pomocą rygorystycznychrozwiązań i procedur, obszernej strukturylimitów i codziennego monitorowaniazgodności z limitami12. W ciągu 2006 r. nadal usprawniano obowiązujące w EBCprocedury zarządzania ryzykiem związanym z operacjami inwestycyjnymi. W przypadkuzarządzania ryzykiem stopy procentowej,wprowadzono limity miary wartości zagrożonej(VaR)13 dla portfeli w oparciu o portfelereferencyjne, zastępując limity dotycząceduration.

Największym ryzykiem, na jakie narażony jestEBC, jest ryzyko rynkowe. Z rozkładu VaRportfeli inwestycyjnych EBC wynika, że nakażdym konwencjonalnym poziomie zaufania,więcej niż dziewięć dziesiątych ryzykarynkowego wynika z ryzyka walutowego i ryzyka zmiany cen złota, a reszta z ryzykastopy procentowej. Oceny VaR ryzykakredytowego EBC są często nawet niższe niżoceny ryzyka stopy procentowej, ponieważryzyko kredytowe jest łagodzone za pomocąrygorystycznych kryteriów kwalifikowalności i limitów nakładanych na kraje, emitentów i kontrahentów.

Ryzyka finansowe są w dużym stopniu zależneod rozmiaru i struktury walutowej rezerwwalutowych EBC i, w mniejszym stopniu, odalokacji aktywów w ramach różnych portfeliwalutowych. Jednakże niskie ryzyko stopyprocentowej odzwierciedla także zmienionekrótkie duration portfeli inwestycyjnych EBC.


11 STRIP (Separate Trading of Registered Interest and Principal)to amerykańskie obligacje skarbowe z systemem oddzielnychspłat kapitału i odsetek.

12 Zob. przypis 10.13 VaR na poziomie zaufania α i przedziale czasowym T określane

jest jako strata, która zostanie przekroczona na koniecprzedziału czasowego T przy prawdopodobieństwie 1-α.Obliczenie wartości VaR dla ryzyka kredytowego jesttrudniejsze i podlega większej ilości założeń niż obliczeniewartości VaR na rynku.

Jednym ze statutowych zadań Eurosystemu jest zapewnienie płynnego funkcjonowaniasystemów płatniczych. Podstawowym sposobemjego realizacji, oprócz funkcji nadzoru (zob.podrozdział 4 rozdziału 4), jest stworzenierozwiązań w celu zapewnienia efektywnych i bezpiecznych systemów obsługującychpłatności i rozrachunek papierów wartościowych.W tym celu Eurosystem utworzył TranseuropejskiZautomatyzowany System Rozrachunków Bruttow Czasie Rzeczywistym, znany pod nazwąTARGET (ang. Trans-European Automated Real-time Gross settlement Express Transfer system),który obsługuje wysokokwotowe płatności w euro. Trwają już zaawansowane prace nadsystemem drugiej generacji, TARGET2.Przewiduje się, że pierwsza grupa państwprzejdzie na ten system 19 listopada 2007 r.

W zakresie rozrachunku papierówwartościowych zarówno Eurosystem, jak i rynek oferują wiele kanałów ułatwiającychwykorzystanie zabezpieczeń w obrocietransgranicznym. Ponadto, Eurosystem dokonujeoceny możliwości świadczenia centralnymdepozytom papierów wartościowych usług w zakresie rozrachunku papierów wartościowychw pieniądzu banku centralnego na jednolitejwspólnej platformie charakteryzującej sięzharmonizowanymi procedurami, która będziewykorzystywana dla celów usług płatniczychTARGET2 (TARGET2-Securities).

2.I SYSTEM TARGET

Używany obecnie TARGET jest „systememsystemów”, złożonym z krajowych systemówrozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (ang. RTGS) 17 państw członkowskich UE, mechanizmu płatności EBC (ang. ECBpayment mechanism – EPM) oraz mechanizmuwzajemnych połączeń, umożliwiającegorozliczanie płatności pomiędzy połączonymisystemami.

W 2006 r. TARGET nadal przyczyniał się dosprawnego funkcjonowania rynku pieniężnegoeuro, a ponieważ operacje kredytowe

Eurosystemu są przetwarzane za jegopośrednictwem, w dalszym ciągu odgrywał teżważną rolę we wdrażaniu wspólnej politykipieniężnej. TARGET, który oferuje usługęrozrachunku w czasie rzeczywistym w pieniądzu banku centralnego i obejmujeswym zasięgiem znaczną część rynku,przetwarza również wiele innych płatności. W 2006 r. system funkcjonował sprawnie i bezzakłóceń, a liczba zrealizowanych za jegopośrednictwem wysokokwotowych płatności w euro nadal rosła. Tendencja ta jest zgodna z polityką Eurosystemu, której celem jestpromowanie rozrachunku w pieniądzu bankucentralnego jako wyjątkowo bezpiecznymśrodku płatniczym. W 2006 r. za pomocąsystemu TARGET zrealizowano 89% łącznegoobrotu wysokokwotowych płatności w euro.System TARGET obsługuje wszystkie przelewyuznaniowe w euro pomiędzy połączonymi zajego pomocą bankami, bez żadnych ograniczeńco do wartości. Przelewy te mogą byćdokonywane zarówno między bankami z tegosamego państwa członkowskiego (przelewywewnątrzkrajowe), jak i pomiędzy bankami z różnych państw członkowskich (przelewymiędzynarodowe).

Z ankiety przeprowadzonej w 2006 r. wynika,że na dzień 31 grudnia 2005 r. TARGETliczył 10 564 uczestników. Za pośrednictwemtego systemu, korzystając z kodówidentyfikacyjnych banków (ang. BIC) możnadotrzeć do około 53 000 instytucji będącychnajczęściej oddziałami uczestników.

W związku z decyzją o nieprzystępowaniu doTARGET2, Sveriges Riksbank przygotował sięw 2006 r. do odłączenia swojego komponentusystemu TARGET, E-RIX, od dnia 2 stycznia2007 r.

OPERACJE W SYSTEMIE TARGETW 2006 r. średnia liczba płatnościprzetwarzanych dziennie przez systemTARGET wzrosła o 10% zarówno w ujęciuilościowym, jak i wartościowym. Tabela 12przedstawia dane o przepływie płatności w systemie TARGET w 2006 r. oraz ich

111EBC

Raport Roczny2006

2 S Y S T E M Y P Ł AT N I C Z E I S YS T E M Y ROZ R AC H U N KUPA P I E R Ó W WA R TO Ś C I OW Y C H

porównanie z danymi za poprzedni rok. W 2006 r. całkowita dostępność systemuTARGET, czyli stopień możliwościwykorzystania systemu przez użytkowników w godzinach pracy bez przestojów, wyniosła99,87%. 96,75% płatności pomiędzy państwamiczłonkowskimi było przetwarzane w ciągupięciu minut.

ZABEZPIECZENIA PŁATNOŚCI O ZNACZENIUSYSTEMOWYM W SYSTEMIE TARGETZ uwagi na niezwykle ważna rolę i szerokizasięg systemu TARGET na rynku, dla jegosprawnego i niezawodnego funkcjonowanianiezbędne są skuteczne zabezpieczenia przedróżnego rodzaju zagrożeniami. Terminowarealizacja płatności o znaczeniu systemowym,tj. takich, które – jeśli nie zostaną zrealizowanew terminie – mogą spowodować ryzykosystemowe, ma znaczenie priorytetowe, nawet

w sytuacjach wyjątkowych. Eurosystemopracował rozwiązania awaryjne gwarantująceprzetwarzanie tego rodzaju płatności w sposóbuporządkowany, nawet w przypadkuniesprawnego funkcjonowania systemuTARGET. W 2006 r. banki centralneprzeprowadziły wiele dalszych testów, często z udziałem banków komercyjnych, którewykazały skuteczność tych rozwiązań. Testy tepotwierdziły, że Eurosystem jest w staniezapewnić płynne funkcjonowanie systemówpłatniczych i rynków finansowych w sytuacjachkryzysowych.

POŁĄCZENIE Z SYSTEMEM TARGET KRAJOWYCHBANKÓW CENTRALNYCH PAŃSTW CZŁONKOWSKICH,KTÓRE WSTĄPIŁY DO UE W 2004 R.W październiku 2002 r. Rada Prezesówpostanowiła, że po rozszerzeniu UE w 2004 r.,krajowe banki centralne nowych państwczłonkowskich będą miały możliwość – ale nieobowiązek – uczestnictwa w używanym obecniesystemie TARGET. Z uwagi na ograniczonyokres eksploatacji aktualnie używanegosystemu TARGET oraz dążenie do obniżeniakosztów, Eurosystem opracował alternatywy dlapełnej integracji, które umożliwiają krajowymbankom centralnym państw członkowskich,które wstąpiły do UE w 2004 r., podłączenieswoich systemów do obecnej wersji systemuTARGET.

Po dokonanym w 2005 r. podłączeniuNarodowego Banku Polskiego do systemuTARGET za pośrednictwem systemu RTGSBanca d’Italia, 20 listopada 2006 r., zapośrednictwem tego samego systemu, doTARGET podłączony został również systemRTGS dla rozliczeń w euro używany przez Eesti Pank. Banki słoweńskie mogą korzystać z systemu TARGET od lipca 2005 r. poprzezzdalny dostęp do niemieckiego komponentusystemu TARGET. W związku z wejściemSłowenii do strefy euro w styczniu 2007 r.,Banka Slovenije, w celu zapewnieniaskuteczności, postanowił nie opracowywaćwłasnego systemu RTGS dla rozliczeń w euro,ale do połączenia z systemem TARGETwykorzystać system RTGS używany przez


Ta b e l a I 2 P r z e p ł y w p ł a t n o ś c i w s y s t e m i e s y s t e m u TA R G E T I )

Wolumen Zmiana(liczba transakcji) 2005 2006 (%)

OgółemRazem 76.150.602 83.179.996 9Średnia dzienna 296.306 326.196 10Płatności wewnątrz państw członkowskich 2)

Razem 58.467.492 64.162.211 10Średnia dzienna 227.500 251.617 11Płatności pomiędzy państwami członkowskimi Razem 17.683.110 19.017.785 8Średnia dzienna 68.806 74.580 8

Wartość Zmiana(mld euro) 2005 2006 (%)

Ogółem Razem 488.900 533.541 9Średnia dzienna 1.902 2.092 10Płatności wewnątrz państw członkowskich 2)

Razem 324.089 348.764 8Średnia dzienna 1.261 1.368 8Płatności pomiędzy państwami członkowskimi Razem 164.812 184.777 12Średnia dzienna 641 725 13

Źródło: EBC.1) 257 dni operacyjnych w 2005 r. i 255 dni operacyjnych

w 2006 r.2) Obejmuje płatności realizowane przez uczestników zdalnych.

Deutsche Bundesbank. Banka Slovenijerozpoczął funkcjonowanie jako członekEurosystemu 2 stycznia 2007 r.

WSPÓŁPRACA Z UŻYTKOWNIKAMI SYSTEMU TARGET IOPERATORAMI SYSTEMU RTGS W INNYCH OBSZARACHWALUTOWYCHESCB utrzymuje bliskie kontakty z użytkownikami systemu TARGET, abynależycie analizować ich potrzeby i właściwiena nie reagować. W 2006 r., podobnie jak w latach poprzednich, odbywały się regularnespotkania przedstawicieli krajowych bankówcentralnych połączonych z systemem TARGETz grupami jego użytkowników w poszczególnych krajach. Miały równieżmiejsce spotkania grupy roboczej ESBC ds.systemu TARGET2 oraz grupy roboczejeuropejskiego sektora bankowego, podczasktórych omawiano zagadnienia operacyjnedotyczące systemu TARGET. Zagadnieniamistrategicznymi zajęła się grupa kontaktowa ds.strategii płatności w euro (ang. Contact Groupon Euro Payments Strategy) – forum, w którym uczestniczą przedstawicielekierownictwa wyższego szczebla bankówkomercyjnych i centralnych. Eurosystem, jakooperator największego pod względem wartościprzetwarzanych transakcji systemu RTGS naświecie, utrzymywał w 2006 r. bliskie kontaktyz operatorami systemu RTGS w innychkluczowych obszarach walutowych. Ze względuna coraz silniejsze wzajemne powiązania, np. wynikające z operacji w ramachZintegrowanego Systemu RozrachunkuCiągłego, potrzebne są wspólne dyskusje natemat zagadnień operacyjnych.

2.2 SYSTEM TARGET2

21 lipca 2006 r. Rada Prezesów opublikowała„Komunikat w sprawie systemu TARGET2”,zawierający wyjaśnienie niewielkich zmianw głównym systemie ustalania opłat TARGET2,opis podstawowych elementów ustalania opłatdla usług realizowanych przez systemyzewnętrzne oraz informacje na temat różnychform uczestnictwa w systemie TARGET2. W

komunikacie tym określony został także nowysystem ustalania opłat dla operacji związanychz dodatkową usługą związaną z łączeniem(dostępnej) płynności (ang. liquidity pooling)oraz inne nowe elementy ustalania opłat.Specyfikacje te gwarantują, że system ustalaniaopłat TARGET2 obejmie wszystkie formydostępu do systemu.

Ponadto, 22 listopada 2006 r. Rada Prezesówopublikowała trzeci raport z postępów prac nadsystemem TARGET2. Raport ten dostarczyłuczestnikom rynku aktualnych informacji natemat decyzji Eurosystemu dotyczącychnierozstrzygniętych wcześniej kwestii ustalaniaopłat oraz kwestii prawnych, jak również natemat procedur awaryjnych oraz zbliżającychsię testów i etapów migracji. W raporciepoinformowano również, że praceprzygotowawcze przebiegały zgodnie z przewidywaniami i potwierdzona została data19 listopada 2007 r. jako dzień uruchomieniasystemu TARGET2. Potwierdzone zostałyrównież daty dwóch kolejnych etapów migracji(18 lutego i 19 maja 2008 r.), po zakończeniuktórych wszystkie banki centralne orazużytkownicy systemu TARGET przejdą nasystem TARGET2.

Jeśli chodzi o główny system ustalania opłat,Rada Prezesów postanowiła dołączyć domalejącej struktury opłat dodatkową stałą opłatęod wolumenu (ang. volume band) w wysokości0,125 euro za każdą płatność po przekroczeniuliczby 100.000 płatności w ciągu miesiąca.Wprowadzenie takiej zmiany w podstawowymsystemie ustalania opłat było możliwe dziękiwzrostowi oczekiwań dotyczących wolumenutransakcji po tym, jak analiza wcześniejszychtendencji wolumenu w obecnie działającymsystemie TARGET wykazała wyższy trwaływzrost niż zakładały to początkoweprzewidywania.

Rada Prezesów wprowadziła również trzyelementy do systemu ustalania opłat w ramachzewnętrznych systemów pomocniczych. Popierwsze, od każdego systemu zewnętrznegoprowadzącego rozrachunek w pieniądzu banku

113EBC

Raport Roczny2006

centralnego pobierana będzie stała opłata wwysokości 12.000 euro rocznie, niezależnie odtego, czy rozrachunek prowadzony jest w systemie RTGS czy lokalnej księgowościbanku centralnego. Druga stała opłata, w wysokości pomiędzy 5.000 i 50.000 eurorocznie, pobierana będzie od zewnętrznychsystemów pomocniczych na podstawie ichwartości bazowej brutto. Po trzecie, odsystemów pomocniczych pobierana będzieopłata z tytułu transakcji, w przypadku którejmożliwy będzie wybór pomiędzy opłatą stałą imalejącą (przy czym obie te opłaty będązawierały element stały).

Podjęta została również decyzja o obniżeniuopłat z tytułu usługi związanej z łączeniem(dostępnej) płynności, aby stała się ona bardziejatrakcyjna dla banków14. Funkcja łączeniapłynności uznawana jest za bardzo przydatną,ponieważ umożliwia ona zapanowanie nadrozdrobnieniem płynności związanym zdecentralizacją rachunków w Eurosystemie.Ponadto, w ramach grup rachunków stosowanebędzie grupowe ustalanie opłat, co oznacza, żemalejąca opłata z tytułu transakcji będzie miałazastosowanie do wszystkich płatności grupy, jakgdyby płatności te były dokonywane z jednegorachunku.

Jeżeli chodzi o uczestnictwo, system TARGET2zapewnia „klasyczne” opcje uczestnictwabezpośredniego i pośredniego. Uczestnictwomoże odbywać się również poprzez dostępwieloadresowy (ang. multi-addressee access),co oznacza, że uczestnik bezpośredni możeupoważnić swoje oddziały i/lub spółki zależne,w przypadku gdy znajdują się one w EOG i należą do grupy, do kierowania płatności przezswój rachunek RTGS bez koniecznościwłasnego zaangażowania. Co więcej, dowolnyklient uczestnika bezpośredniego posiadającyBIC może przesyłać zlecenia płatności lubotrzymywać płatności za pośrednictwem tegouczestnika (tzw. dostęp poprzez BICrozpoznawalny w systemie TARGET2-addressable BIC access). Z technicznego ioperacyjnego punktu widzenia, dostęp zapośrednictwem tej opcji jest zbliżony do

uczestnictwa pośredniego, z tą jednak różnicą,że w drugim przypadku uczestnik pośredni jestrozpoznawany przez system, a zatem korzystaz przepisów ochronnych określonych wodpowiednich przepisach prawa krajowegowdrażających dyrektywę w sprawie zamknięciarozliczeń, pod warunkiem, że zakres tychprzepisów obejmuje uczestników pośrednich.

Oprócz opracowania technicznego jednolitejwspólnej platformy (ang. Single SharedPlatform – SSP), prace prowadzone w 2006 r.skupiały się na stworzeniu ram prawnych dlasystemu TARGET2, opracowaniu wewnętrznychprocedur operacyjnych oraz określeniu działańzwiązanych z przeprowadzeniem testów przy udziale użytkowników. Przewiduje się, żetesty z udziałem uczestników rozpoczną się w maju 2007 r., natomiast migracja pierwszejgrupy państw do systemu TARGET2 nastąpi 19 listopada 2007 r. 11 lipca 2006 r. społecznośćbankowa otrzymała ukierunkowany naużytkowników plan przedstawiający główneetapy realizacji projektu TARGET2.

Odpowiednie i aktualne informacjepublikowane są regularnie na stronachinternetowych EBC i krajowych bankówcentralnych, poświęconych systemowiTARGET2, na przykład:

– 17 lutego 2006 r. Eurosystem podałinformacje na temat nakładania się terminumigracji do systemu TARGET2 oraz 2 etapumigracji sieci SWIFTNet. Zalecono, aby 2etap migracji sieci SWIFTNet zostałzakończony, zanim przeprowadzonazostanie migracja do TARGET2; mimo żepomiędzy tymi dwoma migracjami niewystępuje żadna zależność techniczna.

– W okresie od kwietnia do listopada 2006 r.krajowe profile migracji były regularnieaktualizowane. W przypadku każdego bankucentralnego profile te pokazują, które


14 Dokładniejsze informacje zob. komunikat w sprawie systemuTARGET 2 Communicaton on TARGET2 opublikowany 21 lipca 2006 r. (http://www.ecb.int/pub/pub/paym/html/index.en.html).

moduły SSP zostaną wykorzystane oraz w jaki sposób zewnętrzne systemypomocnicze będą dokonywały rozliczeńpocząwszy od pierwszego dnia po przejściuna system TARGET2. 30 października 2006 r. opublikowany został, jakouzupełnienie tych profili, ogólny przeglądwykorzystywania przez banki centralnerachunków typu RTGS w środowiskukrajowym (ang. proprietary home account –PHA).

– 7 grudnia 2006 r. opublikowana zostałaostateczna wersja instrukcji dlaużytkowników modułu informacyjno-kontrolnego SSP, natomiast w ciągu całegoroku publikowane były okresoweaktualizacje 4 tomu SzczegółowychSpecyfikacji Funkcjonalnych dlaUżytkowników (ang. User DetailedFunctional Specifications) na tematwiadomości w formacie XML orazodpowiadających im plików systemowychXML.

– Wstępna wersja instrukcji testowych dlaużytkowników TARGET2, zawierającaprocedury testowe oraz scenariuszecertyfikacji dla użytkowników, zostałaopublikowana 7 listopada 2006 r. Ponadto,31 stycznia 2007 r. udostępniona zostałaaplikacja internetowa dostarczającaprzyszłym użytkownikom TARGET2informacji na temat prowadzonych testów.

2.3 TARGET2-SECURITIES

7 lipca 2006 r. EBC ogłosił, że Eurosystemprzeprowadza ocenę możliwości świadczeniausług w zakresie rozrachunku transakcjipapierami wartościowymi w euro, rozliczanychw pieniądzu banku centralnego.

Zgodnie z aktualnymi ustaleniami, centralnedepozyty papierów wartościowych ze strefyeuro (ang. central securities depositories –CSD) rozliczają tę część transakcji papieramiwartościowymi w euro, podczas której

wykorzystywany jest pieniądz bankucentralnego, za pomocą lokalnego komponentuRTGS systemu TARGET. Aby wspomnianaprocedura rozrachunku była możliwa,uczestnicy CSD muszą również uczestniczyć w krajowym systemie RTGS państwa, w którymznajduje się dany CSD, co oznacza, żeinstytucje uczestniczące jako agentrozrachunkowy (ang. settlement member) w więcej niż jednym CSD muszą posiadaćrachunek rozliczeniowy w każdymkomponencie systemu TARGET, któregoprocedura ta dotyczy.

Po wprowadzeniu systemu TARGET2 każdy z jego uczestników będzie miał technicznąmożliwość rozliczania za pomocą jednegorachunku TARGET2 transakcji w eurozrealizowanych za pośrednictwem dowolnegoCSD prowadzącego rozrachunek w pieniądzubanku centralnego. Stworzona przez TARGET2możliwość scentralizowania rozliczeńpieniężnych w ramach jednego rachunkuprzyniesie prawdopodobnie również wzrostpopytu rynkowego w zakresie centralizacjirozrachunku papierów wartościowych zapomocą pojedynczego rachunku. Pozwoliłobyto uczestnikom systemu TARGET2 nazoptymalizowanie zarządzania płynnością w przypadku zabezpieczonych i niezabezpieczonych transakcji rynkupieniężnego, a tym samym na pełnewykorzystanie oferowanych przez ten systemmożliwości. Przygotowana dla uczestnikówTARGET2 opcja zarządzania portfelempapierów wartościowych w sposób zintegrowanyz rachunkiem pieniężnym TARGET2 będziedostępna, jeżeli wprowadzona zostanie wspólnausługa Eurosystemu dla rozrachunku papierówwartościowych. Platforma ta zapewniałabywyłącznie usługi w zakresie rozrachunku z CSD, natomiast CSD nadal oferowałybypozostałe funkcje (jak na przykład operacjespółek na papierach wartościowych, funkcjepowiernicze, prowadzenie rachunków papierówwartościowych i administracja). Celem dążeńbędzie współdziałanie rynku z innymifunkcjami Eurosystemu, w szczególności w powiązaniu z systemem TARGET2.

115EBC

Raport Roczny2006

Eurosystem ogłosił potencjalną nową usługę o nazwie TARGET2-Securities, a na szczeblukrajowym oraz europejskim prowadzone byłykonsultacje z CSD oraz innymi uczestnikamirynku. 28 września 2006 r. na stronieinternetowej EBC opublikowane zostaływstępne reakcje rynku na TARGET2-Securities.Chociaż cały sektor domagał się odEurosystemu dalszych szczegółów na temat tejinicjatywy, banki dostrzegały w niej zasadniczowięcej potencjalnych możliwości niż CSD.Projekt uzyskał silne poparcie ze strony KomisjiEuropejskiej.

20 października 2006 r. EBC ogłosił, że RadaPrezesów zwróciła się z prośbą do Komitetu ds. Systemów Płatności i Rozrachunku o opracowanie szczegółowego studiumwykonalności celem zbadania zdolnościoperacyjnej, ekonomicznej, prawnej i technicznej systemu TARGET2-Securities. W ramach przygotowań do podjęcia przez RadęPrezesów decyzji o rozpoczęciu realizacjiprojektu TARGET2-Securities, EBC nawiązałkontakty z uczestnikami oraz infrastrukturamirynku w celu przedstawienia głównychmożliwosći technicznych przewidywanych dla tego projektu. Począwszy od połowygrudnia 2006 r. odbyło się wiele spotkań z interesariuszami (ang. stakeholders), podczasktórych omawiano różnorodne zagadnieniadotyczące tej inicjatywy.

Wdrożenie systemu TARGET2-Securities,należącego w całości do Eurosystemu i przezeńobsługiwanego, mogłoby przynieść dużeoszczędności kosztów ze względu na wysokipoziom efektywności oraz harmonizacjitechnicznej, którą platforma ta zapewniałabyuczestnikom rynku, w szczególności w dziedzinie działalności transgranicznej.System TARGET2-Securities byłby znaczącymkrokiem w kierunku utworzenia wspólnegointerfejsu Eurosystemu z rynkiem. Ponadtomógłby to być również interfejs do systemuzarządzania zabezpieczeniami Eurosystemu a przez to ułatwiłby zarządzanie płynnością na poziomie ogólnoeuropejskim. Można byrównież spodziewać się współdziałania

z innymi funkcjami obsługiwanymi przezEurosystem, w szczególności z systememTARGET2 oraz rozwiązaniami w zakresietransgranicznego wykorzystania zabezpieczeń.

2.4 PROCEDURY ROZRACHUNKU ZABEZPIECZEŃ

Aktywa kwalifikowane mogą byćwykorzystywane jako zabezpieczeniewszystkich rodzajów operacji kredytowychEurosystemu we wsystkich należących do niegokrajach. Można tego dokonać za pomocąsystemu banków centralnych korespondentów(ang. correspondent central banking model –CCBM) lub kwalifikowanych połączeńpomiędzy systemami rozrachunku papierówwartościowych (ang. securities settlementsystems – SSS) w krajach strefy euro. SystemCCBM jest udostępniany przez Eurosystem,natomiast kwalifikowane połączenia sąrozwiązaniami rynkowymi.

Kwota zabezpieczeń transgranicznychustanowionych za pośrednictwem Eurosystemuwzrosła z 444 mld euro w grudniu 2005 r. do514 mld euro w grudniu 2006 r. Na koniec 2006 r. zabezpieczenia transgraniczne stanowiłyogółem 52,3% wszystkich zabezpieczeńzłożonych w Eurosystemie. W 2006 r. po raz pierwszy wykorzystanie zabezpieczeńtransgranicznych przekroczyło wykorzystaniezabezpieczeń krajowych. Dane te potwierdzająobserwowaną w poprzednich latach tendencjędo wzrostu integracji rynków finansowych w strefie euro, a także coraz większezainteresowanie kontrahentów posiadaniem wportfelach aktywów zdeponowanych w innychkrajach strefy euro.

SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH KORESPONDENTÓWSystem Banków Centralnych Korespondentów(CCBM) pozostaje najważniejszym kanałemtransferu zabezpieczeń transgranicznych, jeżelichodzi o operacje Eurosystemu związane z polityką pieniężną oraz kredytamiśróddziennymi. W 2006 r. za pomocą tegosystemu dostarczono do Eurosystemu 39,7%wszystkich zabezpieczeń. Wartość takich


aktywów utrzymywanych w CCBM wzrosła z 353 mld euro na koniec 2005 r. do 414 mldeuro na koniec 2006 r.

W 2006 r. zakończone zostały prace nadprzeglądem technicznych i operacyjnychustawień CCBM, które uwzględniły przyjętąprzez Radę Prezesów w lipcu 2005 r. decyzję o wprowadzeniu nowego systemu zabezpieczeń.System CCBM poddany został równieżprzeglądowi w celu umożliwienia przyłączenianowych krajów strefy euro. W tym kontekście21 grudnia 2006 r. podpisana została UmowaCCBM z Banka Slovenije.

Ponieważ brak jest kompleksowej alternatywyrynkowej dla usług CCBM, które początkowomiały służyć jako rozwiązanie tymczasowewobec braku rozwiązania rynkowegoobejmującego całą strefę euro, 3 sierpnia 2006 r. Rada Prezesów podjęła decyzję o kontynuacji tych usług po roku 2007. EBC analizuje również możliwe sposobyzharmonizowania struktury operacyjnejzarządzania zabezpieczeniami w ramachEurosystemu.

KWALIFIKOWANE POŁĄCZENIA MIĘDZY KRAJOWYMISYSTEMAMI ROZRACHUNKU PAPIERÓWWARTOŚCIOWYCHKrajowe systemy rozrachunku papierówwartościowych (SSS) mogą być ze sobąpołączone na mocy uzgodnień umownych i operacyjnych, w celu umożliwieniatransgranicznych transferów kwalifikowanychpapierów wartościowych pomiędzy systemami.Papiery przekazane przez takie połączenie doinnego systemu SSS można wykorzystaćzgodnie z lokalnymi procedurami w taki samsposób jak zabezpieczenia krajowe. Obecnieistnieje 59 połączeń udostępnianychkontrahentom, z których tylko niektóre sąaktywnie wykorzystywane. Połączenia teobejmują ponadto tylko część strefy euro. Mogąbyć stosowane w operacjach kredytowychEurosystemu, jeżeli są zgodne z dziewięciomastandardami użytkowników15. Według tychstandardów Eurosystem ocenia nowe połączenialub unowocześnione kwalifikowane połączenia.

W 2006 r. trzy istniejące kwalifikowanepołączenia zostały unowocześnione i pozytywnie ocenione. Ocenie poddawane jestponadto potencjalne wykorzystanie niektórychpołączeń pośrednich (ang. relayed links) w przypadku, gdy biorą w nich udział więcej niżdwa CSD.

Wartość zabezpieczeń ustanowionych zapośrednictwem połączeń wzrosła z 91 mld eurow grudniu 2005 r. do 99 mld euro w grudniu2006 r. Stanowiło to jednak tylko 10,5%całkowitej wartości zabezpieczeń(transgranicznych i krajowych) zdeponowanychw Eurosystemie w 2006 r.

117EBC

Raport Roczny2006

15 Standards for the use of EU securities settlement systems inESCB credit operations („Standardy użytkowania systemówrozrachunku papierów wartościowych UE w operacjachkredytowych ESBC”), styczeń 1998.

3.I BANKNOTY I MONETY W OBIEGU ORAZ OBSŁUGAWALUTY

ZAPOTRZEBOWANIE NA BANKNOTY I MONETY EURONa koniec 2006 r. liczba banknotów euro w obiegu wynosiła 11,3 mld a ich wartość – 628,2 mld euro, co oznaczało wzrost ilościowyo 9,5% oraz wzrost wartościowy o 11,2% w porównaniu z danymi na koniec 2005 r. (10,4 mld banknotów o wartości 565,2 mldeuro). Wartość banknotów w obiegu stale rosła od momentu wprowadzenia euro w 2002 r., pomimo zmniejszającego sięrocznego tempa wzrostu (zob. wykres 44 i 45). Szacuje się, że pod względem wartości,od 10% do 20% banknotów euro w obieguznajduje się w posiadaniu rezydentów spozastrefy euro, którzy w dalszym ciągu generująpopyt na banknoty euro, głównie jako środkatezauryzacji lub waluty równoległej.

W 2006 r. nadal utrzymywał się dynamicznywzrost liczby pozostających w obiegu banknotóweuro o nominałach 50, 100 i 500 o odpowiednio12,5%, 9,6% i 13,2%. Liczba banknotów o innych nominałach w obiegu zwiększyła się od 2,7% do 8,2% (zob. wykres 46).

W 2006 r. łączna liczba monet euro w obiegu(tzn. wartość netto, z wyłączeniem zapasówutrzymywanych przez krajowe banki centralne)wzrosła o 10,4% do 69,5 mld, natomiast wartość

monet w obiegu wzrosła o 7,4% do 17,9 mldeuro. Relatywnie duży wzrost liczby monet byłgłównie spowodowany utrzymującym sięsilnym zapotrzebowaniem na monety o niskichnominałach, wynikającym ze stosunkowowysokiego wskaźnika strat i gromadzeniazapasów.

OBSŁUGA BANKNOTÓW W EUROSYSTEMIENadal utrzymywała się lekka tendencjawzrostowa z poprzednich lat w zakresie emisjii wycofywania banknotów euro. W 2006 r.krajowe banki centralne strefy eurowyemitowały 32,5 mld banknotów, a wróciło do nich 31,5 mld banknotów. Częstotliwośćpowrotu15 banknotów z obiegu obniżyła sięnieznacznie z 3,17 w 2005 r. do 3,03 w 2006 r.W celu utrzymania jakości banknotówznajdujących się w obiegu wszystkie banknotyeuro powracające z obiegu do krajowychbanków centralnych strefy euro są sprawdzanepod względem autentyczności i możliwościpowtórnego wprowadzenia ich do obiegu przyużyciu w pełni automatycznych urządzeńsortujących. W ten sposób krajowe bankicentralne wymieniły około 5,3 mld banknotów(wzrost o 26,2% w porównaniu z poprzednimrokiem), które zostały uznane za nie nadającesię do ponownego wprowadzenia do obiegu.


3 BA N K N OT Y I M O N E T Y

W y k r e s 4 5 Ł ą c z n a w a r t o ś ć b a n k n o t ó w w o b i e g u w l a t a c h 2 0 0 2 – 2 0 0 6

(miliardy euro, skala po lewej stronie; w procentach, skala poprawej stronie)

Źródło: EBC.

100

200

300

400

500

600

700

2002 2003 2004 2005 20060102030405060708090100

Roczna stopa wzrostuBanknoty euro

W y k r e s 4 4 O g ó l n a l i c z b a b a n k n o t ó w e u r o w o b i e g u w l a t a c h 2 0 0 2 – 2 0 0 6

(miliardy)

Źródło: EBC.

6

7

8

9

10

11

12

2002 2003 2004 2005 20066

7

8

9

10

11

12

16 Określana jako ogólna liczba banknotów zwróconych dokrajowych banków centralnych w danym okresie podzielonaprzez średnią liczbę banknotów w obiegu w tym okresie.

3.2 FAŁSZERSTWA I PRZECIWDZIAŁANIEFAŁSZERSTWOM BANKNOTÓW

FAŁSZERSTWA BANKNOTÓW EURO Po dwóch latach, w których liczba wycofanychz obiegu fałszywych banknotów euroutrzymywała się na stabilnym poziomie, w 2006 r. nastąpił nieznaczny jej spadek. Nawykresie 47 przedstawiono tendencje wzakresie liczby fałszywych banknotówwycofanych z obiegu w półrocznych odstępachod chwili wprowadzenia banknotów euro doobiegu. Całkowita liczba fałszywychbanknotów przekazanych w 2006 r. dokrajowych centrów analiz17 wyniosła około 565 00018. Znaczącą zmianą w 2006 r. byłozróżnicowanie wartości nominalnej wykrytychfalsyfikatów. Przed 2006 r. najczęściejfałszowany był banknot o nominale 50 euro.Jednak odsetek wykrytych falsyfikatówbanknotów o nominale 50 euro zdecydowanie sięobniżył, a jednocześnie wystąpił wzrostzarówno liczby fałszywych banknotów o

nominale 20 euro, jak też, ale w dużo mniejszym stopniu, liczby fałszywychbanknotów o nominale 100 euro (zob. tabela 13).W rezultacie, w 2006 r. zmniejszyła się łącznawartość nominalna wycofanych z obiegufalsyfikatów, a tym samym zmniejszyły siępotencjalne straty finansowe spowodowanefałszerstwami.

Euro jest walutą godną zaufania i bezpieczną:jest dobrze chronione zarówno dziękizaawansowanym zabezpieczeniom, jak i skuteczności europejskich i krajowych organówścigania. Zaufanie do euro nie powinno jednakprowadzić do absolutnej pewności, EBC doradzazatem użytkownikom zachowanie czujności i stosowanie testu polegającego na sprawdzaniuwypukłości wydruku dotykiem, wizualnej kontroli banknotu i obejrzeniu hologramów pododpowiednim kątem (tzw. feel-look-tilt test)19.

PRZECIWDZIAŁANIE FAŁSZERSTWOMW 2006 r. Eurosystem kontynuował ścisłąwspółpracę z Europolem i Komisją Europejską(w szczególności z Europejskim Urzędemds. Zwalczania Nadużyć Finansowych – OLAF)

119EBC

Raport Roczny2006

Ta b e l a I 3 F a ł s z y w e b a n k n o t y w e d ł u g n o m i n a ł ó w

5 euro 10 euro 20 euro 50 euro

Procent 1 4 40 34

100 euro 200 euro 500 euro Razem

Procent 18 2 1 100

Źródło: Eurosystem.

17 Centra utworzone w każdym państwie członkowskim UE,zajmujące się wstępną analizą fałszywych banknotów euro naszczeblu krajowym.

18 Liczba ta objęta jest niewielką korektą z uwagi na spóźnioneraporty, zwłaszcza raporty pochodzące spoza UE.

19 Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się pod adresem:http://www.ecb.int/bc/banknotes/security/html/index.en.html

W y k r e s 4 6 L i c z b a b a n k n o t ó w e u r o w o b i e g u w l a t a c h 2 0 0 2 – 2 0 0 6 w e d ł u g n o m i n a ł o w

(miliony)

Źródło: EBC.

2002 2003 2004 2005 2006

500 euro200 euro100 euro

0100200300400500600700800900

1.0001.1001.200

01002003004005006007008009001.0001.1001.200

0500

1.0001.5002.0002.5003.0003.5004.0004.500

2002 2003 2004 2005 200605001.0001.5002.0002.5003.0003.5004.0004.500

50 euro20 euro10 euro5 euro

w walce z fałszerstwami euro. Eurosystemaktywnie uczestniczy, zarówno w UE, jak i pozanią, w szkoleniu pracowników zajmujących sięobsługą gotówki w zakresie rozpoznawaniafałszywych banknotów i sposobówpostępowania z nimi.

Międzynarodowe Centrum PrzeciwdziałaniaFałszerstwom nadal wspiera Grupę BankówCentralnych ds. Powstrzymywania FałszerstwPieniądza (Central Bank Counterfeit DeterrenceGroup) (grupa 27 banków centralnychwspółpracujących pod auspicjami grupy G10) i pełni funkcję centrum technicznego dlawszystkich jej członków. Jego głównymzadaniem jest zapewnienie wsparciatechnicznego oraz obsługa scentralizowanegosystemu komunikacji służącego wszystkimstronom zaangażowanym na polu systemówprzeciwdziałania fałszerstwom.

3.3 EMISJA I PRODUKCJA BANKNOTÓW

PODSTAWOWE ZASADY WYKRYWANIA FAŁSZYWYCHBANKNOTÓW I SORTOWANIA BANKNOTÓW WEDŁUGJAKOŚCI OBIEGOWEJ Zasady ramowe powtórnego wprowadzaniabanknotów do obiegu (ang. Banknote RecyclingFramwork – BRF) obejmują wykrywaniefałszerstw oraz sortowanie banknotów wedługjakości przez instytucje kredytowe oraz innepodmioty zawodowo zajmujące się obsługą

znaków pieniężnych. Zasady te ustanawiająwspólną politykę powtórnego wprowadzania doobiegu banknotów euro przez instytucjekredytowe i określają jednakowe reguły oraz minimalne standardy obsługi banknotów,które muszą być przestrzegane przez instytucjekredytowe oraz inne podmioty zajmujące sięzawodowo obsługą znaków pieniężnych.Zgodnie z decyzją podjętą przez Radę Prezesóww grudniu 2004 r., wszystkie krajowe bankicentralne z wyjątkiem dwóch bankówuwzględniły zasady ramowe ponownegowprowadzania banknotów do obiegu w rozwiązaniach krajowych.

W celu dostosowania swoich urządzeń dodosługi znaków pieniężnych do nowychwymogów, instytucje kredytowe i inne podmiotyzajmujące się zawodowo obsługą znakówpieniężnych mają prawo skorzystać z okresuprzejściowego trwającego do końca 2007 r.Biorąc pod uwagę znaczne różnice występującew krajowych infrastrukturach w zakresieobsługi gotówki, Rada Prezesów podjęła w grudniu 2006 r. decyzję o wydłużeniurocznego okresu przejściowego w niektórychkrajach strefy euro. Okres przejściowy zostaniewydłużóny o dwa lata we Francji, gdzie upłyniepod koniec 2009 r. i o trzy lata w Grecji,Hiszpanii, Irlandii i Portugali, gdzie okres tenbędzie trwał do końca 2010 r.

Głównym elementem zasad ramowychpowtórnego wprowadzania banknotów doobiegu jest wymóg sprawdzania autentycznościi jakości obiegowej banknotów wydawanych wbankomatach przy użyciu obsługiwanych przezpersonel urządzeń spełniających standardyEurosystemu. Obsługiwane przez klientaurządzenia do przyjmowania i wydawaniagotówki muszą spełniać również określonewymogi techniczne dotyczące weryfikacji orazdalszej obsługi banknotów. Większośćkrajowych banków centralnych strefy eurodostarczyła producentom bankomatówniezbędne testy sprawdzające jakośćprodukowanych przez nich urządzeń. EBCwprowadził ponadto dostępną na stronieinternetowej listę wszystkich urządzeń, które


W y k r e s 4 7 L i c z b a f a ł s z y w y c h b a n k n o t ó w e u r ow y c o f a n y c h z o b i e g u w l a t a c h 2 0 0 2 – 2 0 0 6

(tysiące)

Źródło: Eurosystem.

0

50

100

150

200

250

300

350

2002/1 2002/2 2003/1 2003/2 2004/1 2004/2 2005/1 2005/2 2006/1 2006/20

50

100

150

200

250

300

350

przeszły ogólną procedurę testowaniaEurosystemu z wynikiem pozytywnym i tymsamym są odpowiednie dla celów powtórnegowprowadzenia banknotów do obiegu.

W lipcu 2006 r. Rada Prezesów podjęła decyzjęo wprowadzeniu systemu przejściowego dlapotrzeb wdrożenia zasad ramowych powtórnego wprowadzania banknotów doobiegu w nowych krajach strefy euro wprzyszłości. System ten nakłada na krajowebanki centralne państw członkowskichprzyjmujących euro przez rokiem 2010obowiązek wdrożenia podstawowych zasadpowtórnego wprowadzania banknotów doobiegu najpóźniej w terminie 12 miesięcy odmomentu przystąpienia do strefy euro. Pozakończeniu okresu wdrażania nastąpi roczny okres przejściowy dla instytucjikredytowych i innych podmiotów zajmującychsię zawodowo obsługą znaków pieniężnych.Krajowe banki centralne państw członkowskichprzystępujących do strefy euro od 2010 r. będą musiały wprowadzić podstawowe zasadypowtórnego wprowadzania banknotów doobiegu przed przystąpieniem, natomiastinstytucje kredytowe oraz inne podmiotyzajmujące się zawodowo obsługą znakówpieniężnych będą miały jeden rok nadostosowanie swoich urządzeń.

Dostosowując swoje działania do zasadramowych ponownego wprowadzaniabanknotów do obiegu, instytucje kredytoweoraz inne podmioty zawodowo zajmujące sięobsługą znaków pieniężnych zwiększą swojemożliwości wykrywania potencjalnychfałszerstw banknotów euro. Przyczyni się toskutecznie do wypełnienia przez te podmiotywiążącego ich zobowiązania prawnego donatychmiastowego wycofywania potencjalnychfalsyfikatów z obiegu i przekazywania ichorganom ścigania w celu dalszego zbadania.Ponadto, instytucje kredytowe będą dzięki temudostarczały swoim klientom banknoty w dobrym stanie, pomagając im w ten sposóbodróżnić banknoty oryginalne od falsyfikatów.

URUCHOMIENIE PILOTAŻOWEGO PROGRAMUZAGRANICZNYCH DEPOZYTÓW BANKNOTÓW EUROW 2006 r. Rada Prezesów podjęła decyzję o wdrożeniu pilotażowego ProgramuPoszerzonego Depozytu Powierniczego (ang.Extended Custodial Inventory – ECI) w Azji.ECI jest magazynem gotówki utrzymywanymprzez prywatny bank (bank ECI), któryprzechowuje powierzone mu znaki pieniężne.Eurosystem oczekuje, że uruchomienieprogramu ECI usprawni międzynarodowądystrybucję banknotów euro oraz poprawinadzór nad ich obiegiem poza strefą euro.Zważywszy na fakt, że według szacunków od 10% do 20% całkowitej wartości banknotóweuro w obiegu znajduje się poza strefą euro,Eurosystem uważa, że przydatne będzieuzyskanie bardziej szczegółowych informacjina temat tych banknotów. W drodze otwartejprocedury przetargowej wybrane zostały dwaduże banki komercyjne działające na hurtowymrynku banknotów, z których każdy obsługiwaćbędzie po jednym ECI; jeden ECI zostaniezałożony w Hongkongu, drugi – w Singapurze.Deutsche Bundesbank będzie pełnił funkcjępartnera logistycznego i administracyjnegobanków ECI. Oba ECI rozpoczną swojądziałalność w pierwszej połowie 2007 r.Pilotażowy program ECI będziewykorzystywany do oceny działania ECI, ichwkładu w przekazywanie informacji na tematbanknotów euro znajdujących się w obiegu pozastrefą euro, a także do oceny ich wpływu nahurtowy rynek banknotów. Na podstawie tegopilotażowego programu Rada Prezesówpodejmie w 2008 r. decyzję o ewentualnejkontynuacji programu ECI.

DIALOG Z EUROPEJSKĄ RADĄ DS. PŁATNOŚCI ORAZ Z INNYMI PODMIOTAMI ZAANGAŻOWANYMI W CYKL OBIEGU GOTÓWKIInformacje na temat wymogów użytkownikówzgłaszane przez różnych interesariuszy – z uwagi na fakt, że sektor bankowy jestgłównym partnerem krajowych bankówcentralnych – mają duże znaczenie dla płynnegofunkcjonowania cyklu obiegu gotówki euro orazświadczenia przez Eurosystem odpowiednichusług gotówkowych. Aktualne zagadnienia

121EBC

Raport Roczny2006

dotyczące znaków pieniężnych, jak na przykładogólne obniżenie kosztów, są omawiane z europejskimi interesariuszami na różnychforach, takich jak Grupa UżytkownikówGotówki Euro (ang. Euro Cash User Group)oraz Grupa Robocza ds. Gotówki przyEuropejskiej Radzie ds. Płatności (EuropeanPayments Council’s Cash Working Group).

Organizacja łańcucha dostaw znakówpieniężnych jest różna w poszczególnychpaństwach z uwagi na odmienność sytuacji w danym kraju (np. odmienna struktura banku centralnego oraz systemów bankowościkomercyjnej, system prawny, zachowaniapłatnicze społeczeństwa, infrastrukturawykorzystywana do konwojowania gotówkioraz uwarunkowania geograficzne). W związku z tym nie jest wskazanewprowadzenie uniwersalnego modelu dostawznaków pieniężnych w strefie euro. Wewrześniu 2006 r. Rada Prezesów podjęła jednakdecyzję o konieczności sporządzeniaharmonogramu i planu działania w celuosiągnięcia większej średniookresowejkonwergencji krajowych banków centralnych w zakresie usług gotówkowych.

USTALENIA DOTYCZĄCE PRODUKCJI BANKNOTÓW W 2006 r. wyprodukowano ogółem 7,0 mld eurow porównaniu z 3,63 mld w 2005 r. Mniejszaprodukcja w 2005 r. spowodowana była w znacznym stopniu wykorzystaniem nadwyżekbanknotów gromadzonych od 2002 r., ponieważniepewność związana z wprowadzeniem euro

uzasadniała dużą produkcję na potrzebypoczątkowej podaży.

Wzrost produkcji w 2006 r. wiązał się z następującymi czynnikami: a) zwiększeniemobiegu, b) wzrostem liczby banknotówniezdatnych do obiegu, c) zmniejszeniempoziomu zapasów w krajowych bankachcentralnych oraz d) decyzją o wyprodukowaniuw 2006 r. części banknotów na poczetprzyszłego zapotrzebowania.

Przydział produkcji banknotów euro nadalprzebiegał zgodnie z przyjętym w 2002 r.scenariuszem zdecentralizowanej produkcjiopartej na pulach. W ramach tego porozumieniakażdy krajowy bank centralny w strefie euroodpowiada za pokrycie wyznaczonej częściogólnego zapotrzebowania na banknoty o określonych nominałach (zob. tabela 14).

DRUGA SERIA BANKNOTÓW EUROPo zakończeniu etapu przygotowawczego, w trakcie którego ustalone zostały wymogidotyczące nowej serii banknotów i sporządzonolistę możliwych usprawnień technicznych, RadaPrezesów zatwierdziła w 2006 r. ogólny planprojektu rozwoju nowej serii oraz rozpoczęcieetapu weryfikacji przemysłowej. Etap tenobejmuje badanie różnych zabezpieczeń, aby ocenić ich skuteczność oraz zidentyfikować potencjalne problemy związane z prowadzeniem produkcji na dużą skalę.Większość działań w ramach weryfikacjiprzemysłowej przeprowadzanych jest przezpapiernie oraz drukarnie akredytowane przezEBC na potrzeby produkcji obecnej serii. Napodstawie wyników etapu weryfikacjiprzemysłowej określone zostaną ogólnespecyfikacje dla nowej serii banknotów i rozpoczną się prace nad wzorem banknotów.

Wzór nowych banknotów będzie oparty namotywie „epok historycznych i stylów”znanych z pierwszej serii, z której wieleelementów zostanie wykorzystanych w nowymprojekcie. Wybrany został projektant, którydokona przeróbki wzoru obecnej seriibanknotów.


Ta b e l a I 4 P r z y d z i a ł y p r o d u k c j i b a n k n o t ó w e u r o w 2 0 0 6 r.

LLiicczzbbaa KKBBCC zzlleeccaajjąąccyyNominał ((mmllnn bbaannkknnoottóóww)) pprroodduukkccjjęę

5 euro 1.080,0 ES, FR, IE, AT, FI10 euro 1.780,0 DE, GR, FR, NL20 euro 1.940,0 DE, ES, FR, IT, PT50 euro 1.920,0 BE, DE, ES, IT, NL100 euro 280,0 IT, LU, AT200 euro - -500 euro - -Razem 7.000,00

Źródło: EBC.

Przewiduje się, że pierwszy banknot nowej seriizostanie wydany za kilka lat. Dokładne terminyi kolejność emisji będą jednak zależały odpostępów w opracowywaniu nowychzabezpieczeń oraz sytuacji w zakresiefałszerstw. Poszczególne nominały banknotówz nowej serii będą wprowadzane do obiegu naprzestrzeni kilku lat.

123EBC

Raport Roczny2006

EBC, z pomocą krajowych banków centralnych,opracowuje, gromadzi, zestawia i publikujeróżnego rodzaju dane statystyczne, którewspomagają realizację polityki pieniężnej w strefie euro oraz realizację różnych zadańEuropejskiego Systemu Banków Centralnych(ESBC). Dane te są również wykorzystywaneprzez rynki finansowe oraz społeczeństwo. W 2006 r., podobnie jak w latach poprzednich,dostarczanie danych statystycznych, w tym danych dotyczących przygotowań dorozszerzenia strefy euro i UE w 2007 r.,przebiegało sprawnie. Pod koniec majazakończony został istotny etapśrednioterminowej strategii EBC dotyczącejstatystyki, związany z pierwszym wspólnymwydaniem przez EBC i Eurostat zestawieniarocznych zintegrowanych rachunków strefy euro, zarówno finansowych, jak i niefinansowych, w rozbiciu na sektoryinstytucjonalne. Znacznie usprawnione zostałorównież upowszechniane danych statystycznychdotyczących strefy euro, dzięki uruchomieniuprzez EBC nowej, dostępnej online, usługiudostępniającej dane dla celów statystycznych– Hurtowni Danych Statystycznych (ang.Statistical Data Warehouse). Ponadto, EBC, w ścisłej współpracy z Komitetem ds.Statystyki, kontynuował działania na rzeczdalszej harmonizacji pojęć statystycznych w Europie i krytycznej oceny głównychświatowych standardów statystycznych.

4.I NOWE LUB ROZSZERZONE STATYSTYKIDOTYCZĄCE STREFY EURO

Pod koniec maja 2006 r. EBC wspólnie z Eurostatem opublikowały po raz pierwszyzestawienie rocznych zintegrowanychrachunków sektora finansowego i niefinansowego strefy euro za lata 1999-2004.Rachunki te można uważać za „rachunkinarodowe” strefy euro. Umożliwiają one m.in.całościową analizę powiązań pomiędzyzachodzącymi w gospodarce zmianami o charakterze finansowym i niefinansowymoraz analizę współzależności pomiędzyposzczególnymi sektorami gospodarki

(gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa,instytucje finansowe i sektor publiczny), jakrównież współzależności pomiędzy tymisektorami a resztą świata. Rachunki roczneotworzyły drogę dla publikacji pełnego systemukwartalnych zintegrowanych rachunkówsektorowych strefy euro. Przewiduje się, że zostanąone opublikowane w pierwszej połowie 2007 r.Eurosystem opracowuje te statystyki wspólnie z Eurostatem oraz krajowymi urzędamistatystycznymi (ang. National StatisticalInstitutes – NSI).

We wrześniu 2006 r. w serwisie internetowymEBC zamieszczone zostały pierwsze miesięcznestatystyki dotyczące zadłużenia z tytułu emisjiKrótkoterminowego Europejskiego PapieruWartościowego (ang. Short-Term EuropeanPaper – STEP). W 2007 r. dane te powinnyzostać uzupełnione o dzienne statystki na tematwolumenów i rentowności (zob. podrozdział 3rozdziału 4).

Ramy prawne dotyczące gromadzenia statystykmonetarnych zostały poszerzone o nowerozporządzenie skierowane do instytucjiświadczących żyro pocztowe przyjmującychdepozyty i należących do sektoraprzedsiębiorstw. Rada Prezesów znowelizowałarównież wytyczne EBC dotyczące kwartalnychrachunków finansowych oraz statystykifinansowej sektora publicznego. Zgodnie z przyjętą praktyką uzupełniania aktówprawnych EBC o praktyczne podręczniki, EBCopublikował również „Podręcznik statystykifinansowej sektora publicznego” (ang.„Government finance statistics guide”).

W kilku obszarach prowadzone są prace mającena celu dalszą poprawę statystyki strefy euro w nadchodzących latach. W szczególności, w 2006 r. Eurosystem kontynuował prace nad ogólnymi zasadami gromadzeniazharmonizowanych danych statystycznychniemonetarnych instytucji finansowych, takichjak fundusze inwestycyjne oraz spółki celowe(ang. Financial Vehicle Corporations – FVCs),odgrywających istotną rolę na rynkachfinansowych. W dziedzinie tej dokonał się


4 S TAT Y S T Y K A

znaczący postęp i obecnie trwają prace nadrozporządzeniem EBC w sprawie wymogówsprawozdawczości statystycznej dla funduszyinwestycyjnych. Eurosystem analizuje ponadtokonieczność i możliwość wzbogacenia danychstatystycznych o instytucje ubezpieczeniowe ifundusze emerytalne. Przeglądowi poddawanesą również obowiązujące przepisy prawa orazrozporządzenia dotyczące danych bilansowychoraz statystyki stóp procentowych MIF, co mana celu dostosowanie się do nowych wymagańużytkowników oraz zachodzących zmianfinansowych i gospodarczych. Bilans płatniczystrefy euro oraz międzynarodowa pozycjainwestycyjna zostały połączone w jednolitychramach, dzięki czemu zmiany w pozycjach nakoniec okresu opisywane są nie tylko przeztransakcje, ale również przez zmiany wycenywynikające z kolei ze zmian cen i kursówwalutowych oraz innych korekt.

Opracowując statystki strefy euro, na którezgłaszają zapotrzebowanie wewnętrzni i zewnętrzni użytkownicy, ESBC stara sięograniczyć do minimum obciążenia w zakresiesprawozdawczości. W tym celu EBCkontynuował w 2006 r. prace nad utworzeniemscentralizowanej bazy danych o papierachwartościowych (ang. Centralised SecuritiesDatabase – CSDB), których efekty powinny byćwidoczne w nadchodzących latach. CSDB,projekt statystyczny obejmujący cały ESBC,którym żywo zainteresowani są interesariuszezarówno z EBC jak i krajowych bankówcentralnych, jest jednolitą bazą danychzawierającą informacje referencyjne na tematposzczególnych papierów wartościowych w krajach strefy euro, mających znaczenie dla celów statystycznych ESBC. Baza ta ma być wykorzystywana do opracowywania i podnoszenia jakości różnego rodzaju statystykfinansowych ESBC.

W styczniu 2007 r. EBC opublikował po raz pierwszy zharmonizowane wskaźnikikonkurencyjności (ang. HarmonisedCompetitiveness Indicators) dla krajów strefyeuro, opierające się na wskaźnikach cenkonsumpcyjnych. Wskaźniki te zostały

opracowane z wykorzystaniem tej samejmetodologii i źródeł danych, co w przypadkurealnego efektywnego kursu euro.

W Biuletynie Miesięcznym EBC zamieszczonezostały również szacunkowe wartości kapitałuwłasnego krajów strefy euro oraz majątkugospodarstw domowych w tych krajach.

4.2 INNE ZMIANY W STATYSTYCE

We wrześniu 2006 r. EBC uruchomił w swoimserwisie internetowym bardziej przyjazną dlaużytkownika i bardziej kompleksową usługędostarczania za pośrednictwem Internetudanych dla statystyk ESBC – HurtownięDanych Statystycznych (ang. Statistical DataWarehouse)20. Posiada ona łatwy w użyciuinterfejs umożliwiający użytkownikom szybkieodnalezienie, wyświetlenie i pobranie danychna temat strefy euro, w tym, w niektórychprzypadkach, zestawień krajowych. Ponadto, w serwisie internetowym EBC oraz serwisachkrajowych banków centralnych dostępne sąobecnie dodatkowe tabele zawierające dane statystyczne strefy euro wraz z odpowiadającymi im danymi krajowymi.Przykładem tego są tabele zharmonizowanychstóp procentowych MIF dla depozytów orazkredytów udzielanych gospodarstwomdomowym i przedsiębiorstwom.

Od listopada 2006 r. użytkownicy danychstatystycznych strefy euro mają również dostępdo wyczerpującego opisu danych i metadanychpublikowanych w Biuletynie StandarduUpowszechniania Danych (ang. DisseminationStandards Bulletin Board) MFW21. Opisydanych statystycznych strefy euro zostałyopracowane przez EBC oraz Eurostat, przywspółpracy z MFW. Strona Biuletynu StandarduUpowszechniania Danych poświęcona strefieeuro umożliwia również dostęp do kalendarzaudostępniania danych oraz różnych kategoriidanych statystycznych strefy euro.

125EBC

Raport Roczny2006

20 http://sdw.ecb.int/21 http://dsbb.imf.org/Applications/web/euronote/

Podobnie jak w poprzednich latach, w 2006 r.EBC wydał wiele publikacji na temat statystyki,na przykład „Statystyka EBC: zarys” (EBCstatistics: an overview); materiały z trzeciej konferencji EBC na temat statystyki(„Statystyka finansowa dla gospodarkiglobalnej” – 4-5 maja 2006 r. – Financialstatistics for a global economy, 4-5 May 2006);oraz „Różnice w oprocentowaniu stosowanymprzez monetarne instytucje finansowe w krajachstrefy euro” (Differences in MFI interest ratesacross euro area countries). Dokument EBC z serii dokumentów okolicznościowych,zatytułowany „Analiza przeglądowa ogólnychstatystyk ekonomicznych” (Revision analysisfor general economic statistics) zawierałszczegółową ocenę wiarygodności kluczowych,makroekonomicznych danych statystycznychstrefy euro.

Inne publikacje EBC zostały uzupełnione o bardziej szczegółowe informacje statystyczne,czego przykładem jest dodatek statystyczny doraportu zatytułowanego „Systemy rozliczeńpłatności i papierów wartościowych w UniiEuropejskiej i państwach przystępujących”(znany jako „Niebieska Księga”) (Payment andsecurities settlement systems in the EuropeanUnion and in the acceding countries (BlueBook). W oparciu o kompleksowy przeglądzgromadzonych danych poszerzona zostaładefinicja i zakres gromadzenia danych na tematpłatności oraz papierów wartościowych, copoprawiło terminowość publikacji o kilkamiesięcy. Rozszerzony został również zakreswskaźników integracji finansowej ujętych w półrocznym raporcie EBC zatytułowanym„Wskaźniki integracji finansowej w strefieeuro” (zob. podrozdział 3 rozdziału 4).

W lutym 2007 r. EBC opublikował trzeci rocznyraport na temat jakości statystyk bilansupłatniczego strefy euro oraz międzynarodowejpozycji inwestycyjnej. Raport ten przedstawiaocenę jakościową oraz wskaźniki ilościowe,które mogą być pomocne dla użytkownikówprzy analizie danych statystycznych22.

EBC w dalszym ciągu prowadził ścisłąwspółpracę z Eurostatem oraz innymiorganizacjami międzynarodowymi, jak równieżaktywnie uczestniczył w bieżącej aktualizacjiogólnoświatowych standardów statystycznych,takich jak System Rachunków Narodowych(System of National Accounts – SNA 93)i Podręcznik Bilansu Płatniczego MFW(IMF Balance of Payment Manual) oraz w przeglądzie wzorcowej definicjizagranicznych inwestycji bezpośrednich OECDi nomenklatury ISIC23. EBC wspiera i wdrażarównież wiele ogólnoświatowych standardówtechnicznych wymiany danych24.

4.3 PRZYGOTOWANIE DO ROZSZERZENIA STREFYEURO

Statystyka odgrywa również istotną rolę w monitorowaniu konwergencji państwczłonkowskich UE nie należących jeszcze dostrefy euro i tym samym w opracowywaniuraportów o konwergencji (zob. podrozdział 1.2rozdziału 5).

Eurostat dostarcza danych statystycznychniezbędnych do oceny postępów w zakresiespełnienia przez państwa członkowskiekryteriów konwergencji dotyczących cen,pozycji fiskalnej, kursu walutowego orazdługoterminowych stóp procentowych. EBC wraz z krajowymi bankami centralnymizainteresowanych państw członkowskichwspomaga prace Eurostatu, udostępniając danestatystyczne na temat długoterminowych stópprocentowych, jak również gromadząc i zestawiając dodatkowe dane statystyczne,które uzupełniają cztery podstawowe wskaźnikikonwergencji.


22 http://www.ecb.int/pub/pdf/other/bop_intinvpos-2006en.pdf23 Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Przemysłowa

Wszystkich Rodzajów Działalności Gospodarczych.24 Na przykład, wymiana danych statystycznych i metadanych

(SDMX), inicjatywa wspierana przez BRM, EBC, Eurostat,MFW, OECD, Organizację Narodów Zjednoczonych oraz BankŚwiatowy, mająca na celu propagowanie ogólnoświatowychstandardów wymiany informacji statystycznych.

Ponieważ ocena procesu konwergencji zależy w dużym stopniu od jakości i rzetelności danych statystycznych wykorzystywanych w obliczeniach, EBC ściśle monitoruje postępyw zestawianiu i przedstawianiu danychstatystycznych, w szczególności w odniesieniudo statystyki finansów publicznych. EBC z zadowoleniem przyjął inicjatywę KomisjiEuropejskiej dotyczącą wdrożenia KodeksuDobrych Praktyk obowiązującego Eurostat i krajowe urzędy statystyczne. Przestrzeganietego kodeksu ma na celu zwiększenieniezależności, rzetelności i odpowiedzialnościtych instytucji, co jest niezbędnym warunkiemopracowywania wiarygodnych i wysokiejjakości danych statystycznych w obrębie UE.

127EBC

Raport Roczny2006

Celem badań ekonomicznych prowadzonychprzez EBC oraz w ramach całego Eurosystemujest zapewnienie solidnych podstawpojęciowych i empirycznych dla prowadzeniapolityki gospodarczej. Badania ekonomiczneprowadzone w ramach Eurosystemu skupiają sięzatem na poszerzaniu wiedzy na tematfunkcjonowania gospodarki strefy euro i dostarczaniu danych analitycznych, modeli,jak również innych narzędzi wspomagającychrealizację polityki pieniężnej strefy euro orazinnych zadań Eurosystemu.

5.I PRIORYTETY BADAŃ

Badania ekonomiczne w EBC prowadzi przedewszystkim Dyrekcja Generalna ds. BadańNaukowych (Directorate General Research), a także inne jednostki, w szczególnościDyrekcja Generalna ds. Ekonomii (Directorate General Economics). Komitetkoordynujący ds. badań (Research CoordinationCommittee – RCC) koordynuje badania,ustalając priorytety i łącząc obszarydziałalności gospodarczej, których dotycząbadania ekonomiczne zarówno po stroniepopytu, jak i podaży. Zgodnie z przyjętymi w 2006 r. nowymi uprawnieniami, RCCopracowuje roczny, prognostyczny raport natemat priorytetów badań oraz roczną analizęwsteczną działań badawczych w całym EBC.Oba te dokumenty zatwierdza Zarząd. Raport natemat priorytetów wskazuje aktualne brakiinformacyjne dotyczące każdego z obszarówpriorytetowych, określa główne zadania orazustala podział pracy dla różnych obszarówdziałalności gospodarczej. Analiza rocznamonitoruje wyniki badań zarówno podwzględem ich jakości naukowej, jak i przydatności dla prowadzonej polityki,poprzez porównanie uzyskanych wyników z głównymi zadaniami określonymi w poprzednim Raporcie na temat priorytetów.

Realizowany w 2006 r. program badań możnapodzielić na sześć głównych dziedzin:prognozowanie i opracowywanie modeli;analiza polityki pieniężnej; mechanizm

transmisji polityki pieniężnej; stabilnośćfinansowa; efektywność europejskiego systemu finansowego oraz zagadnieniamiędzynarodowe. Wymienione obszarypriorytetowe zostaną krótko omówione poniżej.

W zakresie prognozowania oraz opracowywaniamodeli, w 2006 r. kontynuowane były dwaistotne kierunki badań. Po pierwsze,kontynuowano prace nad nowym,nowoczesnym modelem dla całej strefy –dynamicznym stochastycznym modelemrównowagi ogólnej dla strefy euro – któryniedługo poddany zostanie pierwszym testompod kątem skuteczności prognozowania. Podrugie, z powodzeniem wdrożono dynamicznemodele czynnikowe służące do opracowywaniakrótkoterminowych (bieżących i dotyczącychnastępnego kwartału) prognoz PKB.Przeprowadzona w czasie zbliżonym dorzeczywistego ocena ich wydajności w zakresieprognozowania wykazała, że modele te sąbardzo efektywne w porównaniu z bardziejtradycyjnymi metodami.

W związku z tym, iż analiza monetarna odgrywazasadniczą rolę w strategii polityki pieniężnejEBC, dokładnie przeanalizowany został proces opracowania modeli i narzędziwykorzystywanych do uzyskiwania zawartościinformacyjnej na podstawie agregatówpieniężnych. Wyniki tej analizy oraz innychpodobnych badań zostały omówione w listopadzie 2006 r. podczas czwartejkonferencji EBC na temat bankowościcentralnej, która poświęcona była „Rolipieniądza: pieniądz i polityka pieniężna w dwudziestym pierwszym wieku”. Publikacjazawierająca zaprezentowane dokumenty orazpodsumowanie prowadzonych podczaskonferencji dyskusji zostanie wydana w lecie2007 r.

Odpowiadając na prośbę dyrektorów ds. badańnaukowych banków centralnych Eurosystemu,Rada Prezesów zatwierdziła w lutym 2006 r.utworzenie sieci badawczej w zakresiedynamiki płac. Sieć ta, której pracezaplanowane są na okres dwóch lat, skupia


5 BA DA N I A E KO N O M I C Z N E

badaczy z dwudziestu krajowych bankówcentralnych UE oraz EBC. Prace w ramach tejsieci prowadzone są w czterech kierunkachbadań. Pierwszy analizuje cechy empiryczneagregatu, dynamikę płac w skali kraju i poszczególnych sektorów oraz inne(pozapłacowe) koszty pracy w strefie euro.Obejmuje również analizę strukturalną i inneczynniki warunkujące oraz ich interakcje z dynamiką inflacji. Drugi kierunek badańdotyczy wykorzystania mikrodanych na tematpłac i jego celem jest określenie charakteru i rozmiarów płac oraz sztywności innychelementów rynku pracy w krajach i sektorachstrefy euro. Celem tego kierunku jest równieżokreślenie zależności pomiędzy płacami, a ustaleniem cen na poziomie przedsiębiorstwa.Trzeci kierunek analizuje możliwośćwprowadzenia badań ad hoc w odniesieniu dopłac, innych kosztów pracy oraz kształtowaniasię cen na poziomie przedsiębiorstwa. Czwartyobszar badań skupia się na kompleksowejanalizie łączącej wyniki uzyskane w innychobszarach prac sieci w celu określenia ich wpływu na politykę gospodarczą strefyeuro. Oczekuje się, że wyniki uzyskane w ramach wszystkich kierunków badań zostanąprzekazane organom decyzyjnym EBC dopołowy 2008 r.

Na wniosek fińskiej prezydencji UE, EBCopracował dokument omówiony podczasnieformalnego spotkania ECOFIN, które odbyło się w dniach 28-29 września 2006 r. w Helsinkach. Opracowanie to, zatytułowane„The role of financial markets and innovationfor productivity and growth in Europe”(„Znaczenie rynków finansowych orazinnowacyjności dla produktywności i wzrostuw Europie”), potwierdziło znaczący postęp, jakidokonał się wraz z europejską integracjąfinansową oraz jej korzystny wpływ naproduktywność i wzrost gospodarczy.Zwrócono jednak uwagę na fakt, że politykaintegracji finansowej mogłaby zostać korzystnieuzupełniona przez politykę wspierającąmodernizację systemu finansowego, tzn.poprzez poprawę ogólnych warunkówramowych dla rynków finansowych. Tego

rodzaju modernizacja obejmowałabypromowanie innowacji finansowych orazusprawnień instytucjonalnych i organizacyjnychw celu zwiększenia efektywności systemufinansowego, na przykład poprzez przesuwaniekapitału do branż posiadających najlepszeperspektywy wzrostu. Według wspomnianegodokumentu, poprawa warunków ramowych w Europie jest możliwa, na przykład w zakresieszczególnych aspektów ładu korporacyjnego,skuteczności niektórych systemów prawnych w rozwiązywaniu konfliktów finansowych orazw odniesieniu do cech strukturalnychniektórych europejskich sektorów bankowych,w tym tendencji koncentracyjnych na lokalnychrynkach detalicznych oraz zakresu własnościbanków publicznych. Dokument EBCpotwierdził również konieczność podjęcia pracbadawczych nad finansowaniem kapitałupodwyższonego ryzyka oraz tendencjami w kierunku sekurytyzacji.

W 2006 r., w ramach drugiego etapudziałalności Sieci Badawczej ds. RynkówKapitałowych oraz Integracji Finansowej w Europie, prowadzonej przez EBC wraz z Ośrodkiem Studiów Finansowych (Center forFinancial Studies), odbyły się dwiekonferencje. We wrześniu w Berlinie odbyła sięsiódma konferencja na temat modernizacjisystemu finansowego i wzrostu gospodarczego w Europie, której gospodarzem był DeutscheBundesbank. Jednym z wniosków konferencjibyło stwierdzenie, że gospodarki posiadającewiększe rynki kapitałowe lepiej reagują i szybciej dostosowują się do innowacjitechnologicznych. Zjawisko to, związane z wielkością rynków kapitałowych, było nadalistotne, nawet po uwzględnieniu zakresuwłasności banków publicznych orazefektywności systemu prawnego. Ponadto,nieodpowiednie przepisy prawa dotyczącepapierów wartościowych wywierały wpływ na

129EBC

Raport Roczny2006

rozwój i płynność rynków akcji. Ósmakonferencja zorganizowana przez sieć podkoniec listopada w Madrycie dotyczyłaintegracji i stabilności finansowej w Europie, a jej gospodarzem był Banco de España.Istotnym wnioskiem tej konferencji byłostwierdzenie, że w ostatnim czasie nastąpiłwzrost korelacji pomiędzy ryzykiempojedynczych banków w Europie, w szczególności w przypadku dużych banków.Stwierdzono ponadto, że w przypadku krajówuprzemysłowionych, transgraniczne fuzjebanków, w przeciwieństwie do fuzji krajowych, mogą zwiększyć poziom ryzykabanków nabywających. Jednocześnie dostępne obliczenia wskazują jednak, żewiększa konkurencja powiędzy bankami może w rzeczywistości zwiększać stabilnośćfinansową.

W lutym 2006 r. Rada Prezesów, w odpowiedzina propozycję dyrektorów ds. badań bankówcentralnych Eurosystemu, zezwoliła nautworzenie grupy roboczej, której zadaniem jestanaliza konieczności oraz możliwościgromadzenia danych ankietowych na tematfinansów i konsumpcji gospodarstw domowych.W grudniu grupa robocza przedstawiła RadziePrezesów raport na temat przydatności tegorodzaju danych ankietowych dla analizy orazkształtowania głównych zasad politykiEurosystemu, przede wszystkim politykipieniężnej, stabilności finansowej orazsystemów płatniczych. Badania te stworzyłybymiędzy innymi możliwość spojrzenia z innejperspektywy na wrażliwość sektoragospodarstw domowych na ceny aktywów,skłonność do konsumpcji dóbr, skutki integracjioraz innowacji finansowych, jak również wpływstarzenia się społeczeństwa oraz reformemerytalnych na oszczędności gospodarstwdomowych i wzorce konsumpcyjne. Badania natemat finansów i konsumpcji gospodarstwdomowych prowadzone są już w niektórychkrajach strefy euro, jednak obecnie nie sąjeszcze dostępne porównywalne dane dla całejstrefy. Rada Prezesów podjęła decyzję o utworzeniu sieci, której zadaniem byłobyprzygotowanie kompleksowej propozycji

badań, obejmującej szczegółowy wzórkwestionariusza, który byłby wykorzystany w badaniach oraz zasad jego stosowania.Propozycja ta będzie stanowić podstawękońcowej analizy kosztów i korzyści, którapozwoli Radzie Prezesów podjąć decyzję o tym,czy przeprowadzić wspomniane badaniaankietowe.

5.2 PUBLIKACJE I KONFERENCJE

Większość wyników badań przeprowadzonychprzez EBC lub we współpracy z jegopracownikami opublikowano w seriidokumentów roboczych oraz – w mniejszymstopniu – w serii dokumentów okolicznościowychEBC. Były one również prezentowane na wielukonferencjach i warsztatach. W 2006 r.opublikowano 137 dokumentów roboczych.Spośród tych dokumentów 87 powstało z udziałem pracowników EBC, a 50 napisaliautorzy spoza Europejskiego BankuCentralnego w ramach gościnnych programówbadawczych, sieci badawczych Eurosystemulub organizowanych przez EBC konferencji.Przygotowywane są również wersje papierowedokumentów roboczych, które przekazywane sąprzede wszystkim do bibliotek i instytucji,jednak głównym kanałem rozpowszechnianiatych serii jest serwis internetowy EBC, gdziemiesięczna liczba pobrań dokumentówroboczych w 2006 r. wyniosła blisko 280.000.

Oprócz wymienionych miernikówzapotrzebowania na dokumenty robocze, jakośćserii można ocenić również w inny sposób.Dokumenty robocze mają na celu pobudzaniedyskusji na temat wyników badań przed ichostateczną publikacją w czasopismach lub książkach. Ważnym wyznacznikiem wartości naukowej dokumentu jest jednakostateczne miejsce jego publikacji. Około 50% dokumentów roboczych wydanych w latach 1999-2002 zostało opublikowanych w recenzowanych czasopismach naukowych, a 13% w postaci książkowej. Wpływ seriidokumentów roboczych można również ocenićna podstawie liczby odniesień do tych


opracowań w innych pracach. Jak podająstatystyki opracowane na podstawie bazydanych prac naukowych z dziedziny ekonomii,każdy dokument roboczy EBC jest cytowany w publikacjach naukowych średnio 3,4 raza.

Od listopada 2004 r. Dyrekcja Generalna Badań Naukowych EBC przygotowuje BiuletynNaukowy, który jest publikowany począwszy od piątego wydania w grudniu 2006 r. Tendwunastostronicowy biuletyn ma na celuinformowanie szerokiej rzeszy ekspertów, jakrównież osób nie będących specjalistami, o badaniach prowadzonych przez pracownikówEBC, lub we współpracy z nimi, w zakresietematów istotnych dla banków centralnych.Wprawdzie seria Dokumentów roboczychskierowana jest głównie do specjalistów, jednak artykuły zamieszczane w BiuletynieNaukowym, odzwierciedlające poglądyposzczególnych autorów, mają na celuprzekazanie wyników najnowszych badań w zwięzły i przystępny sposób.

Oprócz wymienionych wyżej publikacji i wydarzeń, EBC przez cały rok współpracowałze społecznością akademicką pełniąc funkcjęgospodarza wielu konferencji naukowych i warsztatów, m.in. zorganizowanego w marcusympozjum dla uhonorowania ówczesnegoczłonka Zarządu, Otmara Issinga, na temat„Polityka pieniężna: od teorii do praktyki”;kwietniowej konferencji pod hasłem„Zagadnienia dotyczące prowadzenia rozliczeńpartnerów centralnych”; prowadzonych w majuwarsztatów na temat „Finanse przedsiębiorstwi polityka pieniężna”; lipcowej konferencjizatytułowanej „Globalizacja i integracjafinansowa”; prowadzonych w sierpniusiódmych warsztatów Sieci Badawczej ds. Cyklu Koniunkturalnego w Strefie Euro natemat „Ocena i empiryczne potwierdzeniestrukturalnych modeli analizy cyklukoniunkturalnego” konferencji zatytułowanej„Polityka pieniężna i rynki aktywów a poziomwiedzy”, która odbyła się w listopadzie;czwartej konferencji międzynarodowego forumbadawczego poświęconej polityce pieniężnejzorganizowanej w grudniu; oraz,

przeprowadzonych także w grudniu, warsztatówna temat rynku pracy, zorganizowanychwspólnie z Centrum Badań nad PolitykąGospodarczą, zatytułowanych „Dynamika płaci kosztów pracy”.

131EBC

Raport Roczny2006

6.I PRZESTRZEGANIE ZAKAZÓW FINANSOWANIA IUPRZYWILEJOWANEGO DOSTĘPU

Zgodnie z art. 237 ust. d Traktatu, EBCpowierzono zadanie monitorowania wszystkichbanków centralnych państw członkowskichUnii Europejskiej oraz EBC w zakresieprzestrzegania zakazów określonych w art. 101i 102 Traktatu oraz w Rozporządzeniach Rady(WE) nr 3603/93 i 3604/93. Art. 101 zabraniaEBC i bankom centralnym udzielania kredytóww rachunku bieżącym oraz wszelkich innychkredytów instytucjom rządowym bądźinstytucjom i organom Wspólnoty, a takżenabywania bezpośrednio od nich instrumentówdłużnych. Art. 102 zakazuje stosowaniawszelkich środków, które nie wynikają z przesłanek ostrożnościowych, umożliwiającychuprzywilejowany dostęp instytucji rządowychoraz instytucji i organów Wspólnoty doinstytucji finansowych. Równolegle z RadąPrezesów przestrzeganie powyższychpostanowień przez państwa członkowskie UEkontroluje Komisja Europejska.

EBC monitoruje ponadto dokonywane na rynkuwtórnym przez banki centralne państw UEzakupy instrumentów dłużnych emitowanychprzez sektor publiczny zarówno danego kraju,jak i innych państw członkowskich. Zgodnie z preambułą Rozporządzenia Rady (WE) nr3603/93, nabycie instrumentów dłużnychsektora publicznego na rynku wtórnym niemoże zostać wykorzystane do obejścia art. 101Traktatu. Zakupy te nie powinny stać się formąpośredniego finansowania sektora publicznego.

W 2006 r. Rada Prezesów zidentyfikowała dwa przypadki nieprzestrzegania powyższychwymogów Traktatu i odpowiednichrozporządzeń Rady. Banca d’Italia i DeutscheBundesbank zarejestrowały nabycia na rynkupierwotnym instrumentów dłużnychwyemitowanych przez Europejski BankInwestycyjny (EBI). 10 stycznia 2006 r. Bancad’Italia zakupiła obligacje EBI denominowanew dolarach amerykańskich o wartości 50 mlnUSD dla celów zarządzania rezerwami papierówwartościowych denominowanych w walucie

obcej. W ramach transakcji testowychprzeprowadzonych celem zdobyciadoświadczenia w zakresie instrumentówdłużnych emitowanych przez instytucjeponadnarodowe, Deutsche Bundesbankprzeprowadził trzy transakcje na rynkupierwotnym (9 stycznia 2006 r. za 50 mln USD;20 kwietnia 2006 r. za 15 mln USD i 16 maja2006 r. za 10 mln USD), kupując obligacje EBIdenominowane w dolarach amerykańskich o łącznej wartości 75 mln USD. EBI jestorganem wspólnotowym, takie nabycia stanowiązatem naruszenie zakazu finansowaniapieniężnego zgodnie z art. 101 Traktatu i Rozporządzenia Rady (WE) Nr 3603/93. W przypadku Banca d’Italia, papierywartościowe EBI zakupione na rynkupierwotnym zostały sprzedane 8 marca 2006 r.Deutsche Bundesbank sprzedał papierywartościowe EBI zakupione na rynkupierwotnym 6 września 2006 r. Ponadto, obydwaKBC podjęły natychmiastowe działania w celuuniknięcia podobnych zdarzeń w przyszłości.

6.2 FUNKCJE DORADCZE

Art. 105 ust. 4 Traktatu wymaga, aby zasięganoopinii EBC w sprawie każdego projektowanegoaktu wspólnotowego lub krajowego w dziedzinachpodlegających jego kompetencji25.Wszystkieopinie wydane przez EBC są zamieszczane w serwisie internetowym EBC.

W 2006 r. EBC wydał 62 opinie, z czego 10 w odpowiedzi na wnioski Rady UE oraz 52 w odpowiedzi na wnioski władz krajowych. Dlaporównania, w 2005 r. złożono 61 wniosków.Lista opinii wydanych w 2006 r. znajduje się w załączniku do niniejszego Raportu.

Zgodnie z decyzją podjętą przez organydecyzyjne EBC w 2005 r., format i strukturawydawanych przez EBC opinii na


6 I N N E Z A DA N I A I D Z I A Ł A N I A

25 Zjednoczone Królestwo nie podlega obowiązkowi konsultacji,zgodnie z protokołem w sprawie pewnych przepisówodnoszących się do Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytaniii Irlandii Północnej, stanowiącym załącznik do Traktatu (Dz.U. C 191 z 29.07.1992 r., s. 18).

temat proponowanego ustawodawstwawspólnotowego zostały uproszczone tak, abyuczynić je bardziej przyjaznymi dlaużytkownika oraz zwiększyć ich skuteczność.

Szczególnie godnych uwagi jest pięćnastępujących opinii EBC w sprawiewspólnotowych propozycji ustawodawczych.

Po uchyleniu derogacji Słowenii zgodnie z procedurą określoną w art. 122 ust. 2 Traktatu,do EBC zwrócono się o wydanie opinii na tematpropozycji rozporządzenia Rady zmieniającegorozporządzenie (WE) nr 974/98 w sprawiewprowadzenia euro oraz na temat propozycjirozporządzenia Rady zmieniającegorozporządzenie (WE) nr 2866/98 w sprawiekursów wymiany między euro a walutamipaństw członkowskich przyjmujących euro26.

W swojej opinii w sprawie wnioskudotyczącego dyrektywy ParlamentuEuropejskiego i Rady w sprawie usługpłatniczych w ramach rynku wewnętrznegozmieniającej dyrektywy 97/7/WE, 2000/12/WEi 2002/65/WE27, EBC z zadowoleniem przyjąłinicjatywę ustanowienia szerokich ramprawnych dla usług płatniczych w UE,ułatwienia wdrażania Jednolitego ObszaruPłatności w Euro (Single Euro Payments Area –SEPA) oraz doprowadzenia do harmonizacjizasad rynku usług płatniczych. EBC zwróciłjednocześnie uwagę na kilka zagadnieńwymagających dalszej analizy, jak na przykładprzyjmowanie i gromadzenie przez instytucjepłatnicze środków o podobnych cechachekonomicznych i prawnych, takich jak depozytylub pieniądz elektroniczny, pewneniedociągnięcia w projektowanych zasadachregulacyjnych i zasadach nadzoru, potrzebęzapewnienia lepszej ochrony środkówużytkowników usług płatniczych, brakwymogów kapitałowych oraz pewnenieścisłości w wykazie dozwolonych działań.

EBC wydał również opinię28 w sprawie projektudyrektywy Parlamentu Europejskiego i Radyzmieniającej dyrektywę Rady 92/49/EWG29 orazdyrektywy 2002/83/WE30, 2004/39/WE31,

2005/68/WE32 oraz 2006/48/WE33 w zakresiezasad proceduralnych i kryteriów ocenystosowanych w ramach oceny ostrożnościowejprzypadków nabycia lub zwiększenia udziałóww przedsiębiorstwach sektora finansowego34

(zob. podrozdział 2.2 rozdziału 4).

EBC z własnej inicjatywy35 wydał równieżopinię w sprawie projektu dyrektywy Komisjidotyczącej wykonania dyrektywy Rady85/611/EWG w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się doprzedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (ang.undertakings for collective investment intransferable securities – UCITS)36 w celu

133EBC

Raport Roczny2006

26 CON/2006/36. Opinii EBC zasięgnęły również władze Słowenii,Estonii, Cypru oraz Malty w sprawie przepisów prawakrajowego ułatwiających przyszłe wprowadzenie w tychpaństwach członkowskich waluty euro (zob. CON/2006/4,CON/2006/10, CON/2006/17, CON/2006/23, CON 2006/28,CON/2006/29, CON 2006/33 oraz CON/2006/43).

27 EBC/2006/21.28 CON/2006/ 60 z dnia 18 grudnia 2006 r. (Dz.U. C 27, 7.2.2007, s. 1)29 Dyrektywa Rady 92/49/EWG z dnia 18 czerwca 1992 r.

w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do ubezpieczeńbezpośrednich innych niż ubezpieczenia na życie oraz zmieniającadyrektywy 73/239/EWG i 88/357/EWG (trzecia dyrektywa w sprawie ubezpieczeń innych niż ubezpieczenia na życie) (Dz.U.L 228 z 11.08.1992 r., s. 1). Dyrektywa zmieniona ostatniodyrektywą 2005/68/WE (Dz.U. L 323 z 9.12.2005 r., s. 1).

30 Dyrektywa 2002/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia5 listopada 2002 r. dotycząca ubezpieczeń na życie (Dz.U. L 345z 19.12.2002 r., s. 1. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą2005/68/WE (Dz.U. L 323 z 09.12.2005 r., s. 1).

31 Dyrektywa 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia21 kwietnia 2004 r. w sprawie rynków instrumentówfinansowych zmieniająca dyrektywę Rady 85/611/EWG i 93/6/EWG i dyrektywę 2000/12/WE Parlamentu Europejskiegoi Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/22/EWG (Dz.U. L145 z 30.04.2004 r., s. 1). Dyrektywa zmieniona ostatniodyrektywą 2006/31/WE (Dz.U. L 114 z 27.04.2006 r., s. 60).

32 Dyrektywa 2005/68/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia16 listopada 2005 r., w sprawie reasekuracji oraz zmieniającadyrektywy Rady 73/239/EWG, 92/49/EWG, a także dyrektywy98/78/WE i 2002/83/WE (Dz.U. L 323 z 09.12.2005 r., s. 1).

33 Dyrektywa 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzeniadziałalności przez instytucje kredytowe (wersjaprzeredagowana) (Dz.U. L 177 z 30.06.2006 r., s. 1).

34 COM(2006) 507 wersja ostateczna.35 CON/2006/57 z 12 grudnia 2006 r. (Dz.U. C31, 13.2.2007, s.1).36 Dyrektywa Rady 85/611/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r.

w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczychi administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstwzbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe(UCITS) (DZ.U. L 375 z 31.12.1985 r., s. 3). Dyrektywazmieniona ostatnio dyrektywą 2005/1/WE ParlamentuEuropejskiego i Rady (Dz.U. L 79 z 24.03.2005 r., s. 3).

wyjaśnienia niektórych definicji37. Była topierwsza opinia, którą EBC wydał w sprawieprojektu środków wykonawczych przyjętych wdrodze procedury komitologii (ang. comitologyprocedure). EBC przedstawił swoją opinię natemat przepisów kwalifikowania instrumentówrynku pieniężnego na potrzeby inwestycjiprzedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe, sugerując w szczególności, aby regulowane instytucjefinansowe oraz przedsiębiorstwa emitująceinstrumenty rynku pieniężnego podlegałyjednakowym wymogom sprawozdawczym i informacyjnym, aby zapewnić w ten sposóbwiększą przejrzystość oraz harmonizacjęinstrumentów rynku pieniężnego w Europie.

15 lutego 2007 r. EBC wydał opinię38 w sprawiepropozycji zmiany ośmiu dyrektyw z zakresusektora finansowego w celu wprowadzenianowej „procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą” do procedur komitologii w odniesieniu do tych dyrektyw oraz uchyleniapostanowień dotyczących limitu czasowego naudzielenie Komisji uprawnień wykonawczych.W swojej opinii, EBC podkreślił fakt, że aktywykonawcze z poziomu 2 procesuLamfalussy’ego stanowią „proponowane aktywspólnotowe” w rozumieniu art. 105 ust. 4Traktatu, w sprawie których należy zasięgaćopinii EBC39.

Władze krajowe w dalszym ciągu zasięgałyopinii EBC w kwestiach dotyczących krajowychbanków centralnych, w szczególności w sprawienowelizacji statutów banków centralnychBelgii, Czech, Francji, Włoch, Cypru, Łotwy,Luksemburga, Węgier, Malty, Holandii, Polskii Słowenii40 oraz w sprawie ustawodawstwakrajowego ułatwiającego wprowadzenie euro w przyszłości41. Łotwa zasięgnęła opinii EBC w sprawie projektu ustawy zmieniającejKonstytucję Łotwy, mającej na celupotwierdzenie statusu Latvijas Banka w Konstytucji. EBC z zadowoleniem przyjąłprojekt tej ustawy, podkreślił jednak, jak istotnąrolę odgrywa dopilnowanie, aby proponowanepoprawki nie pociągały za sobą żadnych zmianw statusie oraz funkcjach Latvijas Banka, lecz

jedynie potwierdziły jego pozycję w hierarchiiróżnych instytucji na szczeblu konstytucyjnym.Opinii EBC zasięgnęła również Finlandia w sprawie reformy ustawy o uprawnieniachnadzwyczajnych42. Podobnie jak w przypadkuwcześniejszej opinii dotyczącej uprawnieńnadzwyczajnych43, EBC zalecił wprowadzeniezmian do projektu ustawy, aby uprawnienianależące do wyłącznych kompetencji ESBC niemogły być wykonywane przez władze krajowew przypadku niewystąpienia jednej z nadzwyczajnych sytuacji, o których mowa w art. 297 Traktatu.

W dziedzinie polityki pieniężnej opinii EBCzasięgnęła Estonia, Łotwa oraz Słowenia w sprawie systemu minimalnych rezerwobowiązkowych44. W wydanych opiniach EBCzwrócił uwagę na korzyści płynące zestopniowego osiągania zgodności z systememminimalnych rezerw obowiązkowych EBC. W tym kontekście, EBC zauważył, że powprowadzeniu euro, łotewskie kasyoszczędnościowo-kredytowe podlegałybywymogom EBC dotyczącym rezerw. Władzekrajowe zasięgały opinii EBC również w kwestiach dotyczących wprowadzeniawspólnej listy zabezpieczeń, w szczególności w sprawie nowelizacji statusów Nationale Bankvan België (Banque Nationale de Belgique)45.

W zakresie nadzoru finansowego, EBC wydałpierwszą opracowaną z własnej inicjatywyopinię dotyczącą projektu ustawodawstwakrajowego w związku z faktem niezasięgnięcia


37 Dokument roboczy Komisji ESC/43/2006.38 CON/2007/4. 39 CON/2007/4. 40 CON/2006/4, CON/2006/17, CON/2006/19, CON/2006/23,

CON/2006/32, CON/2006/33, CON/2006/39, CON/2006/40,CON/2006/44, CON/2006/47, CON/2006/50, CON/2006/54,CON/2006/55, CON/2006/56 oraz CON/2006/58.

41 W szczególności opinii EBC zasięgnęły władze Słowenii,Estonii, Cypru oraz Malty w sprawie przepisów prawakrajowego ułatwiających przyszłe wprowadzenie w tychpaństwach członkowskich waluty euro (zob. CON/2006/4,CON/2006/10, CON/2006/17, CON 2006/28, CON/2006/29,CON 2006/33 oraz CON/2006/43).

42 CON/2006/6.43 CON/2002/27.44 CON/2006/3, CON/2006/11 oraz CON/2006/41.45 CON/2006/40.

opinii EBC przez holenderskiego ministrafinansów na temat drugiej części projektuustawy wprowadzającej model nadzorufunkcjonalnego46. EBC przedstawił równieżopinię w sprawie polskiego projektu ustawyustanawiającej nowe ramy instytucjonalne dlanadzoru nad bankami, rynkami kapitałowymi,zakładami ubezpieczeń oraz funduszamiemerytalnymi w Polsce47. Zgodnie z wcześniejszymi opiniami na tematbankowości oraz reform nadzoru finansowego,w opinii tej EBC opowiedział się za udziałembanków centralnych w sprawowaniu nadzoruostrożnościowego, pozytywnie ocenił istniejącymodel nadzoru oraz podkreślił koniecznośćuwzględnienia w nowych ramach prawnychnadzoru poziomu wiedzy z zakresu bankowościi finansów. W późniejszej opinii EBC zalecił,aby Narodowemu Banowi Polskiemu wyraźnieprzydzielone zostało zadanie nadzorowaniasystemów rozrachunku papierówwartościowych oraz systemów rozliczeń,argumentując to tym, że tego rodzaju funkcjanadzorcza jest ściśle powiązana z zadaniembanków centralnych dotyczącym promowaniatrwałej infrastruktury rynku w celu zapewnieniaefektywności polityki pieniężnej oraz ogólnejstabilności systemu finansowego48.

6.3 ADMINISTROWANIE OPERACJAMI ZACIĄGANIA IUDZIELANIA POŻYCZEK PRZEZ WSPÓLNOTĘEUROPEJSKĄ

Zgodnie z art. 123 ust. 2 Traktatu oraz art. 9rozporządzenia Rady (WE) nr 332/2002 z 18 lutego 2002 r., EBC nadal odpowiada zaadministrowanie operacjami zaciągania i udzielania pożyczek przez WspólnotęEuropejską w ramach MechanizmuŚrednioterminowej Pomocy Finansowej. W 2006 r. EBC nie wykonał żadnych zadańadministracyjnych. Na koniec 2005 r. nieodnotowano zaległych zobowiązań aninieuregulowanych należności, a w 2006 r. niezainicjowano żadnych nowych operacji.

6.4 USŁUGI ZARZĄDZANIA REZERWAMI W EUROSYSTEMIE

W 2006 r. w dalszym ciągu oferowany byłkompleksowy zestaw usług w ramachustanowionych w styczniu 2005 r. zasadzarządzania denominowanymi w eurorezerwami walutowymi klientów Eurosystemu.Pełen zestaw usług – dostępnych dla bankówcentralnych, władz monetarnych, instytucjirządowych zlokalizowanych poza strefą eurooraz organizacji międzynarodowych –oferowany jest przez poszczególne bankicentralne Eurosystemu (usługodawcówEurosystemu), pełniące rolę specjalnychusługodawców, na jednolitych warunkach,zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadamirynkowymi. EBC pełni rolę ogólnegokoordynatora, zapewniając sprawnefunkcjonowanie systemu. Liczba klientówutrzymujących relacje biznesowe z Eurosystemem w 2006 r. utrzymała się nastałym poziomie w porównaniu z 2005 r. Jeżelichodzi o same usługi, wystąpił niewielki wzrostcałkowitego salda gotówki i/lub papierówwartościowych klientów.

135EBC

Raport Roczny2006

46 CON/2006/20.47 CON/2006/15.48 Opinia EBC, CON/2006/53.

R O Z D Z I A Ł 3

W E J Ś C I E S Ł OW E N I I D O S T R E F Y E U RO

W dniu 11 lipca 2006 r. Rada ECOFIN wydaładecyzję zezwalającą Słowenii na przystąpieniedo strefy euro oraz przyjęcie euro jako swojejwaluty z dniem 1 stycznia 2007 r. Decyzja Radyzostała wydana w oparciu o raporty o konwergencji opublikowane przez EBC i Komisję Europejską w maju 2006 r., opinięParlamentu Europejskiego oraz wniosekKomisji Europejskiej. Tego samego dnia RadaECOFIN wydała rozporządzenie ustalającenieodwołalny kurs wymiany pomiędzysłoweńskim tolarem a euro. Kurs wymianyzostał ustalony na poziomie 239,640 SITw stosunku do euro, tj. kursu centralnegoustalonego w dniu 28 czerwca 2004 r., kiedytolar przystąpił do ERM II. Tolar utrzymywałsię na poziomie centralnego kursu wymiany w stosunku do euro podczas całego okresuuczestnictwa w ERM II i był sprzedawanywedług tego kursu w dniu ustalenia kursuwymiany.

W okresie ostatnich dziesięciu lat Słoweniadokonała niezwykłego postępu i osiągęła niskąstopę inflacji. Począwszy od wysokiegopoziomu 8,3% w 1997 r., inflacja cenkonsumpcyjnych zmniejszała się stopniowo,zatrzymując się w 1999 r. na poziomie 6,1%. Pochwilowej przerwie spowodowanej międzyinnymi wprowadzeniem podatku od towarów i usług (VAT), gwałtownym wzrostem popytukrajowego, silnym wzrostem płac i dynamicznym wzrostem cen importowych, poroku 2000 r. inflacja ponownie zaczęła spadaćosiągając 2,5% w 2005 r. W 2006 r. średniainflacja HICP utrzymywała się na poziomie2,5%, pomimo stosunkowo wysokiejzmienności wynikającej ze zmiany cen ropy.Ogólnie rzecz biorąc, składniknieenergetycznych towarów przemysłowychprzyczynił się do niedawnego obniżenia tempainflacji, podczas gdy składnik towarówenergetycznych i usług wykazał najsilniejszetendencje wzrostowe.

Spadek inflacji powinien być oceniany na tlesilnego wzrostu gospodarczego. W ciąguostatniego dziesięciolecia wzrost realnego PKBwynosił średnio 4,0%, czyli powyżej średniej

dla strefy euro. Podczas gdy w latach 2001-2003 r. wzrost realnego PKB został niecoograniczony, rok 2004 przyniósł jego ponownywzrost. W 2006 r. stopa wzrostu realnego PKBwyniosła 5,2% w porównaniu z 4,0% w 2005 r.(zob. tabela 15). Taka sytuacja doprowadziła doznacznego postępu w dążeniu do osiągnięciarzeczywistej konwergencji, przy wzroście PKBna jednego mieszkańca Słowenii (podwzględem parytetu siły nabywczej) z poziomu65% średniej wartości w strefie euro w 1997 r.,co stanowiło najlepszy wynik wśród państwEuropy Centralnej i Wschodniej, któreprzystąpiły do UE w maju 2004 r., do 78% w 2006 r. Jeśli chodzi o sytuację zagraniczną,Słowenia wykazała średnio deficyt na rachunkubieżącym i kapitałowym na poziomie 1,6%PKB w ciągu ostatnich 10 lat. W 2006 r. deficytna rachunku bieżącym i kapitałowym wzrósł do3,4% , z poziomu 2,4% w 2005 r.

Sytuacja na rynku pracy w ostatniej dekadziepozostawała dość stabilna, a stopa bezrobociawahała się na poziomie 6-7%. Wraz zewzmocnieniem działalności gospodarczej w 2006 r. nastąpił również wzrost zatrudnienia,osiągając 0,6% (w stosunku do 0,3% w 2005 r.).Jednocześnie stopa bezrobocia obniżyła się do 6,0% (z 6,5% w 2005 r.). W wynikuprzeprowadzonych w ostatnich latach korektstrukturalnych na rynku pracy zatrudnieniewzrosło w sektorze usług, a spadło w przetwórstwie przemysłowym. Na rynku pracywystępują znaczne dysproporcje pomiędzypopytem na wysoko wykwalifikowanychpracowników, a podażą siły roboczej o niskichkwalifikacjach.

Proces konwergencji uzyskał wsparcie ze stronypolityki fiskalnej. Od 2000 r. (pierwszego roku,dla którego dostępne są porównywalne danedotyczące deficytu budżetowego) do 2005 r.,stosunek deficytu do PKB zmniejszył się z 3,8%do 1,4%. W 2006 r. wskaźnik deficytubudżetowego w wysokości 1,6% był zasadniczozgodny z deficytem ogłoszonym w 2005 r. w uaktualnionym programie konwergencji,pomimo wyższego niż oczekiwany wzrostu i korzystniejszego wyniku deficytu w 2005 r.


I S Y T UAC J A G OS P O DA RC Z A I M O N E TA R N A W S Ł OW E N I I

Szacuje się, że dług publiczny wzrósł lekko do28,5% w 2006 r. z 28,0% w 2005 r. Zgodnie z uaktualnionym programem stabilnościcałkowity wskaźnik wydatków nadal spadał w 2006 r., obniżając się o ponad 0,5% PKBWydatki na emerytury, które kształtowały się napoziomie 10,9% PKB w 2005 r. są dość wysokiew porównaniu z innymi krajami UE i oczekujesię ich wyraźnego wzrostu do 2050 r. z długoterminowym oddziaływaniem na budżet,które według prognoz osiągnie jedną z najwyższych wartości w UE.

Ponadto konwergencji sprzyjała równieżpolityka pieniężna. W 2001 r. Słowenia przyjęłanowe ramy polityki pieniężnej, a główny celstabilności cen został określony w nowejustawie o Banka Slovenije. Poprzedniśredniookresowy cel wzrostu podaży pieniądzazostał zastąpiony dwufilarowymi ramamipolityki pieniężnej, obejmującymi zarównorzeczywiste jak i monetarne zmianygospodarcze. Jednocześnie polityka pieniężna

została uzupełniona o politykę kursową przyuwzględnieniu niezabezpieczonego parytetustóp procentowych, co przełożyło się nastopniowy spadek wartości tolara wobec euro,pozwalając tym samym Banka Slovenijeutrzymać odpowiednio wysokie stopyprocentowe sprzyjające dezinflacji. Po 28czerwca 2004 r., gdy Słowenia przystąpiła doERM II, polityka pieniężna zostałaukierunkowana na utrzymanie stabilności kursuwymiany wobec euro.

W 2006 r. polityka pieniężna Banka Slovenijenadal była ukierunkowana na osiągnięciestabilności cen w ramach ERM II przyjednoczesnym utrzymaniu stabilnego kursuwymiany wobec euro. Jednocześnie BankaSlovenije stopniowo obniżał stopy procentowew celu zapewnienia łagodnego przejścia naeuro. W styczniu 2006 r. oprocentowanie 60-dniowych obligacji tolarowych wyniosło 4,0%.Do lipca, po tym jak Rada ECOFINpotwierdziła, że Słowenia spełniła wszelkie

139EBC

Raport Roczny2006

Ta b e l a I 5 S ł o w e n i a : g ł ó w n e w s k a ź n i k i e k o n o m i c z n e

(roczne zmiany procentowe, chyba że zaznaczono inaczej)

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Realny wzrost PKBWkład w realny wzrost PKB:Popyt wewnętrzny łącznie z zapasamiEksport netto

Inflacja HICPWynagrodzenie na jednego pracownikaNominalne jednostkowe koszty pracy w całej gospodarceDeflator importu (towarów i usług)

Saldo na rachunku obrotów bieżących i rachunku kapitałowym (jako % PKB)

Zatrudnienie ogółemStopa bezrobocia jako % zasobu siły roboczej1)

Nadwyżka (+)/deficyt (–) instytucji rządowych i samorządowych (jako % PKB)Zadłużenie brutto instytucji rządowych i samorządowych (jako % PKB)

Trzymiesięczna stopa procentowa, % rocznie2)

Długoterminowa stopa zwrotu 10-letnich obligacji rządowych, % rocznie2)

Kurs w stosunku do euro2), 3)

Źródła: EBC i Eurostat.Uwaga: Dług rządowy sprzed 1999 r. nie jest porównywalny z długiem po 1999 r. z powodu zmian w wykorzystywanej metodologii i źródłach. Podobnie, deficyt rządowy sprzed 2000 r. nie jest porównywalny z deficytem po 2000 r. z powodu zmian w metodologii i źródłach.1) Skorygowane sezonowo.2) Roczna średnia wartość poszczególnych okresów.3) Do końca 1998 r., wartości dotyczą tolara słoweńskiego wobec ECU.

4,8 3,9 5,4 4,1 2,7 3,5 2,7 4,4 4,0 5,2

5,0 5,2 9,0 1,4 0,8 2,4 4,9 5,3 1,9 5,5-0,2 -1,3 -3,6 2,7 1,8 1,1 -2,2 -0,9 2,1 -0,3

8,3 7,9 6,1 8,9 8,6 7,5 5,7 3,7 2,5 2,512,6 8,9 7,7 12,4 11,6 8,5 6,6 7,6 5,4 ..

5,3 4,6 3,6 8,9 9,2 6,5 3,5 3,6 1,6 ..5,0 1,9 1,9 13,9 6,3 2,5 2,0 4,1 5,0 4,7

0,3 -0,6 -3,3 -2,7 0,2 0,4 -1,4 -3,1 -2,4 -3,4

-1,9 -0,2 1,4 0,8 0,5 1,5 -0,4 0,5 0,3 0,66,9 7,4 7,3 6,7 6,2 6,3 6,7 6,3 6,5 6,0

.. .. -3,1 -3,8 -4,1 -2,5 -2,8 -2,3 -1,4 -1,6

21,4 22,1 24,6 27,6 27,6 29,1 28,5 28,7 28,0 28,5

.. .. .. .. .. 8,0 6,8 4,7 4,0 3,6

.. .. .. .. .. 8,7 6,4 4,7 3,8 3,9181,0 185,9 194,4 206,6 218,0 226,0 233,8 239,1 239,6 239,6

niezbędne warunki do przyjęcia wspólnejwaluty, Banka Slovenije obniżyłoprocentowanie 60-dniowych obligacjitolarowych do 3,25%. W sierpniu BankaSlovenije zwiększył stopy procentowe o 25punktów bazowych, co odzwierciedlałopodwyżki głównych stóp procentowych EBC w tym miesiącu. Oprocentowanie 60-dniowychobligacji tolarowych do końca roku nie zmieniłosię. Po podwyższeniu przez EBC stópprocentowych w październiku i grudniu,oprocentowanie 60-dniowych obligacjitolarowych zostało dostosowane przed końcemroku do minimalnej oferowanej stopyprocentowej podstawowych operacjirefinansujących Eurosystemu.

W 2006 r. słoweńskie trzymiesięczne stopyprocentowe rynku pieniężnego zmieniały sięzgodnie ze zmianami oficjalnych stópprocentowych banku centralnego. Stopnioweujednolicanie krótkoterminowych stópprocentowych w Słowenii do poziomuobserwowanego w strefie euro zasadniczozakończyło się w październiku. Natomiastdługoterminowe stopy procentowe kształtowałysię na poziomie stóp w strefie euro od połowy2004 r. Taka sytuacja świadczyła o zaufaniurynku do ogólnego kierunku procesówgospodarczych i fiskalnych w Słowenii a takżeo wiarygodności słoweńskiej polityki pieniężneji kursowej.

Po przyjęciu euro głównym wyzwaniem dlaSłowenii pozostaje realizacja odpowiednichpolityk krajowych w celu utrzymania silnegowzrostu gospodarczego i zapewnieniawysokiego stopnia trwałej konwergencji. Zewzględu na fakt, że Słowenia nie może jużrealizować niezależnej polityki pieniężnej i kursowej dla osiągania celów gospodarczych,odpowiednia realizacja polityki strukturalnej i fiskalnej jeszcze bardziej zyskała naznaczeniu. W tym kontekście konieczne jestrozwiązanie istniejącego jeszcze problemusztywnej struktury rynku pracy orazzwiększenie elastyczności rynku produktów.Dla zapewnienia konkurencyjności gospodarkiwskazane jest, aby wzrost płac był wolniejszyniż wzrost wydajności pracy i aby nastąpiłarezygnacja z pozostałej indeksacji płac i niektórych świadczeń socjalnych. Dążenie do konsolidacji fiskalnej będzie odgrywaćgłówną rolę w zapobieganiu ewentualnej presjiinflacyjnej wywołanej nadmiernym popytem w nadchodzących latach. Ponadto, wobecpostępującego rozwoju rynków finansowych w Słowenii, co wiąże się z szybkim wzrostemkredytów, należy, między innymi, zapewnićskuteczny nadzór finansowy.


R a m k a 8

STATYSTYCZNE KONSEKWENCJE ROZSZERZENIA STREFY EURO O SŁOWENIĘ

Rozszerzenie strefy euro o Słowenię z dniem 1 stycznia 2007 r. jest kolejnym przypadkiem,kiedy konieczna jest zmiana szeregów statystycznych strefy euro w związku z włączeniemdodatkowego państwa członkowskiego. Przygotowanie statystyk rozszerzonej strefy euroodbyło się we współpracy z Komisją Europejską.

Wejście Słowenii oznacza, że obywatele słoweńscy stali się rezydentami strefy euro. Fakt tenwpływa na statystyki strefy euro, które nie są zwykłą sumą danych krajowych takich jakstatystyki pieniężne, bilansu płatniczego i międzynarodowych pozycji inwestycyjnych, a takżerachunki finansowe, ponieważ transakcje realizowane pomiędzy obywatelami Słowenii a pozostałymi rezydentami strefy euro muszą zostać ujednolicone.

141EBC

Raport Roczny2006

Od stycznia 2007 r. Słowenia została zobowiązana do spełnienia wszystkich wymogówstatystycznych EBC, tj. do dostarczenia w pełni zharmonizowanych i porównywalnych danychkrajowych1. W związku z tym, że przygotowanie nowych statystyk jest czasochłonne, BankaSlovenije i EBC rozpoczęły przygotowania na długo zanim Słowenia weszła do UE. BankaSlovenije zintensyfikował przygotowania w celu spełnienia wymogów EBC po dołączeniu doESBC, dzięki czemu w chwili przystępowania do strefy euro był w stanie sprostaćzobowiązaniom statystycznym w zakresie statystyk pieniężnych, bankowych, bilansupłatniczego i innych statystyk finansowych. Ponadto, Banka Slovenije musiał przeprowadzićniezbędne przygotowania w ramach integracji słoweńskich instytucji kredytowych z systememrezerw obowiązkowych EBC oraz spełnić odpowiednie wymogi statystyczne.

Dla podmiotów dostarczających dane i krajowych banków centralnych dotychczasowych państwczłonkowskich strefy euro rozszerzenie strefy euro oznaczało od stycznia 2007 r. koniecznośćzgłaszania transakcji (lub przepływów pieniężnych) i pozycji związanych z rezydentamiSłowenii jako części danych strefy euro, a nie transakcji i pozycji rezydentów spoza strefy euro.

Ponadto Słowenia i inne kraje strefy euro muszą dostarczać dane zwrotne zawierająceszczegółowe informacje geograficzne i sektorowe sięgające wstecz co najmniej do 2004 r.,kiedy to Słowenia przystąpiła do UE.

Jeśli chodzi o publikację statystyk strefy euro, EBC zapewnia użytkownikom posiadającymdostęp online dwa rodzaje zestawów danych okresowych, z których jeden zawiera danedotyczące obecnej strefy euro (tj. z uwzględnieniem Słowenii) sięgające jak najdalej wstecz, a drugi obejmuje dane dotyczące poszczególnych składów strefy euro począwszy od 11 krajóww 1999 r.

1 Wymogi statystyczne EBC zostały zestawione w dokumencie „Statystyka EBC: przegląd” (ang. „ECB statistics: an overview”) ,kwiecień 2006 r.

Zgodnie z art. 122 ust. 2 Traktatu, EBC dokonałprzeglądu statutu Banka Slovenije i innychistotnych przepisów słoweńskich pod względemzgodności z art. 109 Traktatu. EBC pozytywnieocenił zgodność słoweńskiego ustawodawstwaz Traktatem i ze Statutem ESBC w swoimsprawozdaniu o konwergencji dotyczącymSłowenii i Litwy opublikowanym w maju2006 r.

EBC i Banka Slovenije wdrożyły szereginstrumentów prawnych mających na celuzapewnienie pełnej integracji Banka Slovenijez Eurosystemem w dniu 1 stycznia 2007 r. Ramyprawne Eurosystemu zostały dostosowane w wyniku decyzji z dnia 11 lipca 2006 r.podjętej przez Radę ECOFIN, której celem byłouchylenie derogacji Słowenii1. Wprowadzenieeuro w Słowenii i integracja Banka Slovenije z Eurosystemem wymagały równieżwprowadzenia zmian do niektórychsłoweńskich instrumentów prawnych. Dnia 30marca 2006 r. statut Banka Slovenije zostałdostosowany zgodnie z zaleceniami Raportu o Konwergencji Europejskiego BankuCentralnego z 2004 r. Dnia 13 marca 2006 r.Słowenia skonsultowała z EBC projekt zmiando statutu Banka Slovenije. EBC wydał opinięzawierającą propozycję dalszych zmian, któreznalazły odzwierciedlenie w ostatecznej wersjistatutu Banka Slovenije2. W ciągu 2006 r.Słowenia konsultowała z EBC również zmianyinnych przepisów dotyczących takich dziedzinjak bankowość3, wymogi dotyczące rezerwyobowiązkowej4 i zabezpieczenia finansowe5.

Decyzja Rady ECOFIN z dnia 11 lipca 2006 r. wymusiła wprowadzenie zmian w rozporządzeniu Rady (WE) nr 974/98 w celuumożliwienia wprowadzenia euro jako walutySłowenii6 oraz przyczyniła się do przyjęciarozporządzenia Rady WE nr 1086/2006zmieniającego rozporządzenie WE nr 2866/98,ustanawiającego nieodwołalny stały kurswymiany słoweńskiego tolara do euro7. Radaskonsultowała z EBC propozycje w sprawie obutych rozporządzeń a EBC wydał na ich tematopinię8.

Aby ułatwić wprowadzenie euro jako walutySłowenii, EBC przyjął dwa dokumentyzawierające wytyczne. Wytyczne EBC/2006/10zagwarantowały możliwość wymianybanknotów tolarowych na banknoty i monetyeuro we wszystkich krajach strefy euro9.Wytyczne EBC/2006/9 umożliwiły dostarczeniebanknotów i monet euro przed wymianąwaluty10. Ponadto z EBC konsultowano równieżprzygotowania związane z przyjęciemkrajowego ustawodawstwa w sprawie wymianywaluty na euro11.

Jeśli chodzi o prawne aspekty integracji BankaSlovenije z Eurosystemem, EBC przyjąłniezbędne instrumenty prawne w celuokreślenia warunków wpłaty pozostałej częścikapitału i przekazania rezerw walutowych przezBanka Slovenije do EBC. Zgodnie z art. 27 ust. 1 Statutu ESBC, Rada Prezesów wydałazalecenie w sprawie w sprawie zewnętrznychaudytorów Banka Slovenije opracowującychdoroczne sprawozdania począwszy od rokubudżetowego 2007 r.12 EBC dokonał ponadtoprzeglądu swoich ram prawnych i wprowadziłw stosownych przypadkach zmiany związane


2 PR A W N E A S P E K T Y I N T EG R AC J I B A N K A S LOV E N I J E Z E U ROS YS T E M E M

1 Decyzja Rady 2006/495/WE z dnia 11 lipca 2006 r. zgodnie z art. 122 ust. 2 Traktatu w sprawie przyjęcia wspólnej walutyprzez Słowenię z dniem 1 stycznia 2007 r., Dz.U. L 195 z 15.07.2006, s. 25.

2 CON/2006/17.3 CON/2006/48.4 CON/2006/41. 5 CON/2006/24.6 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1647/2006 z dnia 7 listopada

2006 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 974/98 w sprawiewprowadzenia euro, Dz.U. L 309 z 9.11.2006 r., s. 2.

7 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1086/2006 z dnia 11 lipca 2006 r.zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2866/98 w sprawie kursówwymiany między euro a walutami państw członkowskichprzyjmujących euro, Dz.U. L 195 z 15.07.2006 r., s. 1.

8 CON/2006/36, Dz.U. C 163 z 14.07.2006 r., s. 10.9 Wytyczne EBC/2006/10 z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie

wymiany banknotów następującej po nieodwołalnym ustaleniukursu walutowego w związku z wprowadzeniem waluty euro,Dz.U. L 215 z 5.08.2006 r., s. 44.

10 Wytyczne EBC/2006/9 z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawieniektórych przygotowań do wymiany pieniądza gotówkowegozwiązanych z wprowadzeniem waluty euro oraz w sprawiezaopatrzenia wstępnego i zaopatrzenia wtórnego w banknoty i monety euro podmiotów poza strefą euro, Dz.U. L 207 z 28.07.2006 r., s. 39.

11 CON/2006/29. 12 Zalecenie EBC/2006/14 z dnia 9 października 2006 r. udzielane

Radzie Unii Europejskiej w sprawie zewnętrznych audytorówBanka Slovenije, Dz.U. C 257 z 25.10.2006 r., s. 19.

z członkostwem Banka Slovenije w Eurosystemie począwszy od dnia 1 stycznia2007 r. Dotyczyły one systemu podziałudochodów pieniężnych krajowych bankówcentralnych strefy euro13. Ponadto, EBC dokonałprzeglądu słoweńskich przepisów prawnychwdrażających ramy prawne Eurosystemudotyczące polityki pieniężnej i systemuTARGET. Umożliwiło to słoweńskimkontrahentom uczestnictwo w głównychoperacjach refinansujących Eurosystemupocząwszy od dnia 3 stycznia 2007 r. EBCprzyjął rozporządzenie dotyczące przepisówprzejściowych w zakresie stosowania rezerwobowiązkowych przez Europejski BankCentralny po wprowadzeniu waluty euro w Słowenii14. Porozumienie z Banka Slovenijew sprawie ERM II zostało rozwiązane15.

143EBC

Raport Roczny2006

13 Decyzja EBC/2006/7 z dnia 19 maja 2006 r. zmieniająca decyzjęEBC/2001/16 w sprawie rozdziału dochodów pieniężnychkrajowych banków centralnych uczestniczących państwczłonkowskich począwszy od roku obrachunkowego 2002,Dz.U. L 148 z 2.06.2006 r., s. 56.

14 Rozporządzenie EBC/2006/15 z dnia 2 listopada 2006 r.dotyczące przepisów przejściowych w zakresie stosowaniarezerw obowiązkowych przez Europejski Bank Centralny po wprowadzeniu waluty euro w Słowenii, Dz.U. L 306 z 7.11.2006 r., s. 15.

15 Porozumienie z dnia 21 grudnia 2006 r. pomiędzy EuropejskimBankiem Centralnym a krajowymi bankami centralnymi państwczłonkowskich spoza strefy euro zmieniające porozumienie z dnia 16 marca 2006 r. pomiędzy Europejskim BankiemCentralnym a krajowymi bankami centralnymi państwczłonkowskich spoza strefy euro określające proceduryoperacyjne mechanizmu kursów walutowych w trzecim etapieUnii Gospodarczej i Walutowej, Dz.U. C 14 z 20.01.2007 r., s. 6

Po przyjęciu przez Radę ECOFIN decyzji z dnia11 lipca 2006 r. w sprawie przyjęcia przezSłowenię euro z dniem 1 stycznia 2007 r., EBCpoczynił przygotowania techniczne mające nacelu pełną integrację Banka Slovenije z Eurosystemem. Zgodnie z postanowieniamiTraktatu, Banka Slovenije przystąpił doEurosystemu z dokładnie takimi samymiprawami i obowiązkami jak krajowe bankicentralne państw członkowskich UE, które jużwcześniej przyjęły euro.

Przygotowania techniczne mające na celu pełnąintegrację Banka Slovenije z Eurosystememzostały przeprowadzone w ścisłej współpracy z Banka Slovenije, która tam, gdzie było tokonieczne, przybrała charakter wielostronnejwspółpracy z 12 krajowymi bankamicentralnymi strefy euro. Obejmowały oneszeroki zakres dziedzin, zwłaszczasprawozdawczość finansową i rachunkowość,operacje polityki pieniężnej, zarządzanierezerwami walutowymi i operacje walutowe,systemy płatnicze, statystyki i produkcjębanknotów. W tym obszarze działańprzygotowania obejmowały kompleksowąanalizę instrumentów i procedurwykorzystywanych we wdrażaniu politykipieniężnej i w operacjach walutowych.

3.I OPERACJE W ZAKRESIE POLITYKI PIENIĘŻNEJ

Przyjęcie euro przez Słowenię dnia 1 stycznia2007 r. oznaczało objęcie z tym dniemsłoweńskich instytucji kredytowych wymogamiEurosystemu w zakresie rezerw. Jednakże, w związku z tym, że dzień 1 stycznia 2007 r.przypadał niemalże w środku standardowegookresu utrzymywania rezerwy Eurosystemutrwającego od dnia 13 grudnia 2006 r. do dnia16 stycznia 2007 r., zachodziła koniecznośćwprowadzenia przepisów przejściowych w sprawie minimalnych rezerw obowiązkowychw Słowenii w tym okresie. Przepisy przejściowebyły również niezbędne w celu obliczeniapodstawy rezerwy słoweńskich kontrahentów.Wykaz 27 słoweńskich instytucji kredytowychobjętych wymogami Eurosystemu w zakresie

rezerw został po raz pierwszy udostępniony w serwisie internetowym EBC dnia 29 grudnia2006 r.

Przystąpienie Słowenii do strefy eurozwiększyło wymogi dotyczące wysokościłącznej rezerwy obowiązkowej dla instytucjikredytowych w strefie euro o 0,3 mld euro.Czynniki autonomiczne determinujące płynnośćw bilansie Banka Slovenije spowodowałyprzeciętnie osiągnięcie łącznej rezerwypłynności na poziomie 3,5 mld euro w okresieod 1 do 16 stycznia 2007 r. W celu uzyskaniapełnego obrazu wpływu takiej sytuacji naprzystąpienie Słowenii do strefy euro, należałowziąć pod uwagę fakt, że niektóre operacjepolityki pieniężnej zrealizowane przez BankaSlovenije w 2006 r. nie osiągnęły terminuzapadalności przed 2007 r. Wśród takichoperacji należy wymienić depozyty terminowekontrahentów i certyfikaty dłużne emitowaneprzez Banka Slovenije. Średnia wartość tychinstrumentów wyniosła 2,3 mld euro w okresieod 1 do 16 stycznia 2007 r. Dlatego też średnianadwyżka płynności netto będąca wkłademSłowenii do strefy euro w tym okresie wyniosła0,9 mld euro.

EBC uwzględnił wpływ, jaki ta sytuacjawywarła na warunki płynności w strefie europoprzez dostosowanie kwot przydziału w zakresie głównych operacji refinansującychjuż na początku 2007 r.

Dnia 1 stycznia 2007 r. Banka Slovenije przyjąłrównież jednolity system zabezpieczeńEurosystemu i zgłosił słoweńskie aktywakwalifikowane w wysokości 6,3 mld euro.Aktywa te zostały dodane do listy aktywówkwalifikowanych udostępnionej w serwisieinternetowym EBC w dniu 29 grudnia 2006 r. a od 1 stycznia 2007 r. spełniają one kryteriakwalifikacyjne jako zabezpieczenia operacjikredytowych Eurosystemu.


3 O P E R AC Y J N E A S P E K T Y I N T EG R AC J I B A N K A S LOV E N I J E Z E U ROS YS T E M E M

3.2 WKŁAD KAPITAŁU, PRZEKAZANIE REZERW I AKTYWÓW REZERW WALUTOWYCH NA RZECZEBC

Przystępując do ESBC w dniu 1 maja 2004 r.Banka Slovenije wpłacił 7% swojego udziału w kapitale subskrybowanym EBC jako wkład w koszty operacyjne EBC. Zgodnie z art. 49Statutu ESBC, Banka Slovenije wpłaciłpozostałą część swojej subskrypcji w dniu1 stycznia 2007 r. Całkowity subskrybowanyudział Banka Slovenije wynosi 18,4 mln euro,co stanowi 0,3194% subskrybowanego kapitałuEBC wynoszącego 5,761 mld euro na dzień1 stycznia 2007 r.

Na początku 2007 r., zgodnie z art. 30 i 49 ust. 1 Statutu ESBC, Banka Slovenije przekazałaktywa rezerwy walutowej (191,6 mln euro) narzecz EBC proporcjonalnie do aktywówrezerwy walutowej przekazanych do EBC przezinne krajowe banki centralne strefy euro, według jego udziału w subskrybowanymkapitale EBC. 15% łącznego wkładu dokonanow złocie, a 85% w dolarach amerykańskich.Banka Slovenije i Banque centrale duLuxembourg zarządzają portfelem aktywów w dolarach jako podmioty działające w imieniuEBC, tworząc w ten sposób pierwszy wspólnyportfel rezerw walutowych EBC. W związku z przekazaniem do EBC aktywów rezerwwalutowych, Banka Slovenije uzyskał wyrażonąw euro wierzytelność EBC.

145EBC

Raport Roczny2006

Dnia 1 stycznia 2007 r. banknoty i monety eurozostały wprowadzone do obiegu w Słowenii. Podwutygodniowym okresie podwójnego obiegu,zastąpiły one całkowicie banknoty i monetydenominowane w tolarach słoweńskich.

W ramach przygotowań do tego wydarzenia, w dniu 14 lipca 2006 r. Rada Prezesów przyjęławytyczne w sprawie niektórych przygotowań dowymiany pieniądza gotówkowego związanychz wprowadzeniem waluty euro oraz w sprawiezaopatrzenia wstępnego i zaopatrzeniawtórnego w banknoty i monety euro podmiotówpoza strefą euro16. Wytyczne te, które w dużejmierze odzwierciedlają ramy prawne przyjęte w związku z wymianą waluty w 2002 r.,stanowiły podstawę ram prawnych BankaSlovenije dla wymiany waluty krajowej.

Banka Slovenije ustanowił ramy prawne dlastron zaangażowanych w zaopatrzenie wstępnei wtórne w banknoty i monety euro w Słowenii.Wdrożono również procedury i metodywymiany banknotów i monet tolarowych nabanknoty i monety euro oraz określono warunkitransportu, przechowywania, bezpieczeństwa, a także zapewnienia nadzoru statystycznego i nadzoru zabezpieczeń.

W ramach przygotowań do wymiany waluty, a także w celu pokrycia szacowanej krajowejpodaży na cały rok 2007, Eurosystem dostarczyłBanka Slovenije ze swoich zapasów łącznie94,5 mln banknotów euro o wartości nominalnejwynoszącej 2.175 mln euro. Ze względówgeograficznych i logistycznych banknotyzostały fizycznie dostarczone przezOesterreichische Nationalbank w imieniuEurosystemu. Przetarg publiczny na produkcjęsłoweńskich monet euro wygrała MennicaFinlandii. Wybito łącznie 296,3 mln monet euroo wartości nominalnej 104 mln euro.

Banka Slovenije rozpoczął zaopatrzeniewstępne instytucji kredytowych w monety eurow dniu 25 września 2006 r. a w banknoty euro– w dniu 29 listopada 2006 r. Zaopatrzeniewtórne profesjonalnych osób trzecich (takich jak sprzedawcy detaliczni, podmioty

obsługujące automaty do sprzedażyuruchamiane za pomocą gotówki) przezinstytucje kredytowe odbyło się w grudniu.Równolegle przygotowano 150 000 zestawówstartowych dla sprzedawców detalicznych,zawierających monety euro o łącznej wartości201 euro i 450 000 zestawów startowych dlagospodarstw domowych, zawierających monetyeuro o łącznej wartości 12,52 euro w celuzapewnienia powszechnej dystrybucji monetprzed wprowadzeniem euro do obiegu. Dokońca 2006 r. Banka Slovenije dostarczyłbankom 100% banknotów i monet euroniezbędnych do wymiany waluty, umożliwiającprzeprowadzenie sprawnej i szybkiej wymiany.

Kolejnym czynnikiem wpływającym naskuteczność całego procesu było szybkieprzestawienie na euro bankomatów i terminalikasowych: wszystkie ogólnie dostępnebankomaty i terminale kasowe zostałyprzestawione na euro w pierwszym dniuwymiany waluty. Przestawienie automatów dosprzedaży zakończono w ciągu 15 dni.

Art. 52 Statutu ESBC wymaga, aby RadaPrezesów podjęła niezbędne działania, abyzapewnić, że banknoty w walutach, którychkurs wymiany z euro został nieodwołalnieustalony, były wymieniane przez krajowe bankicentralne strefy euro według ustalonegoparytetu. Zgodnie z tym wymogiem i z przyjętymi w dniu 24 lipca 2006 r.wytycznymi EBC w sprawie wymianybanknotów następującej po nieodwołalnymustaleniu kursu walutowego w związku z wprowadzeniem waluty euro17, krajowe bankicentralne strefy euro zapewniły, że w ciągupierwszych dwóch miesięcy 2007 r. banknotytolarowe można było wymienić na euro dowartości 1.000 euro na jednego klienta/na jednątransakcję dziennie według ustalonego parytetuco najmniej w jednym punkcie w każdym kraju.Banka Slovenije będzie wymieniać banknotytolarowe przez czas nieograniczony, a monetytolarowe przez okres 10 lat.


4 W Y M I A N A WA LU T Y W S Ł OW E N I I

16 Dz.U. L 207 z 28.07.2006 r., s. 39.17 Dz.U. L 215 z 5.08.2006 r., s. 44.

KAMPANIA INFORMACYJNA NA TEMAT WPROWADZENIAEUROW 2006 r. EBC we współpracy z BankaSlovenije zorganizował kampanię informacyjnąw ramach przygotowań do wprowadzenia eurow Słowenii w dniu 1 stycznia 2007 r. Celem tej kampanii było zapoznanie podmiotówzajmujących się obsługą znaków pieniężnych i ogółu społeczeństwa z wyglądem i zabezpieczeniami banknotów i monet euro, a także z procedurami związanymi z wymianąwaluty. W ramach tej kampanii do słoweńskich gospodarstw domowych rozesłano ponad 700 000 ulotek informacyjnychwyprodukowanych przez EBC dotyczącychbanknotów i monet euro, wraz z kalkulatoremopracowanym przez Banka Slovenije.Rozmieszczono plakaty i rozdawano ulotkiwielkości karty kredytowej przedstawiającezabezpieczenia banknotów euro, a osobom,które zawodowo zajmują się obsługą gotówkiprzekazano odpowiednie informatory. Ponadto,środowiska biznesowe Słowenii otrzymały z pierwszej ręki informacje dotyczące wyglądui zabezpieczeń banknotów i monet euro, któremogły wykorzystać we własnych materiałachinformacyjnych. W siedzibie EBC odbyło siędwudniowe seminarium dla przedstawicielisłoweńskich środków masowego przekazu,podczas którego mogli oni uzyskaćwyczerpujące informacje dotyczące organizacji,obowiązków i działań EBC/Eurosystemu.Następnie, Banka Slovenije we współpracy z EBC zorganizował Konferencję na tematwprowadzenia euro w Słowenii w 2007r.(ang.“€ Conference Slovenia 2007”), którejcelem było stworzenie forum wymianydoświadczeń i wspieranie dialogu na tematwpływu wprowadzenia euro i wymiany walutyna gospodarkę. W konferencji, która odbyła się dnia 15 stycznia 2007 r., wzięli udziałprzedstawiciele środowisk biznesowych, władzpaństwowych i mediów.

147EBC

Raport Roczny2006

R O Z D Z I A Ł 4

S TA B I L N O Ś Ć F I N A N SOWA

I I N T EG R AC J A

Eurosystem przyczynia się do sprawnejrealizacji polityki prowadzonej przez właściwe władze krajowe w zakresie nadzoru ostrożnościowego nad instytucjamikredytowymi oraz stabilności systemufinansowego. Oferuje również tym władzom i Komisji Europejskiej usługi doradcze w zakresie przepisów prawnych Wspólnoty i ich wdrażania w powyższych obszarach.

I.I MONITOROWANIE STABILNOŚCI FINANSOWEJ

EBC, we współpracy z Komitetem NadzoruBankowego przy ESBC, monitoruje zagrożeniadla stabilności finansowej w celu określeniazdolności systemu finansowego do absorpcjiwstrząsów1. Uwaga skupiona jest na bankach,ponieważ są one nadal głównymi pośrednikamiw procesie transferu środków, a przez torównież głównym potencjalnym kanałemrozprzestrzeniania się ryzyka w systemiefinansowym. Jednocześnie, rosnące znaczenieinnych instytucji finansowych i rynków oraz ichpowiązań z bankami sprawia, że konieczne jest,aby ESBC monitorował słabe punkty tychelementów składowych systemu finansowego.

ZMIANY KONIUNKTURALNEW 2006 r. sytuacja finansowa instytucjifinansowych strefy euro uległa dalszejpoprawie, utrwalając proces zmian, którymożna obserwować od 2003 r. Instytucjefinansowe odniosły korzyści ze sprzyjających warunków makroekonomicznychi finansowych, pomimo początkowegoograniczenia globalnej płynności, oraz, w przypadku zakładów ubezpieczeń, z brakupoważnych katastrof naturalnych. Podatnośćinstytucji finansowych strefy euro naniekorzystne zmiany uległa znacznemuzmniejszeniu dzięki utrzymaniu dodatnichwyników, a perspektywy na przyszłość są nadaloptymistyczne. Pewien stopień ryzyka jestjednak nadal obecny. Pomimo pewnych zmianmiędzynarodowych wzorców wzrostu orazostatnich obniżek cen ropy naftowej, dużanierównowaga finansowa na świecie w dalszymciągu stanowi źródło średnioterminowego

ryzyka. Ponadto, mogło ulec zwiększeniuprawdopodobieństwo wystąpienia niekorzystnejzmiany cyklu kredytowego, podobnie jak możliwość gwałtownej korekty„lewarowanych” pozycji spekulacyjnych.Jednocześnie zwiększyło się narażenie naryzyko kredytowe banków strefy euro w wynikuekspansji kredytów bankowych, pomimowykorzystywania przez banki instrumentówtransferu ryzyka kredytowego do eliminacjiryzyka. Niektórych banków dotyczyło równieżw większym stopniu krótkoterminowefinansowanie lewarowane, zwłaszcza w odniesieniu do transakcji typu private equity,w przypadku których konkurencja w zakresiecoraz większych transakcji mogła mieć wpływna standardy kredytowe banków. Ponadto,ciągle niski stopień zmienności rynkówfinansowych mógł również zachęcić banki dorozszerzenia swoich pozycji w poszczególnychklasach aktywów, zwiększając tym samymnarażenie na ryzyko rynkowe. W tymkontekście, coraz większe wykorzystywanieprzez banki nowych i złożonych instrumentówfinansowych na rynku hurtowym zwiększyłoryzyko nowych kontrahentów związane z kwestiami prawnymi oraz dotyczącymireputacji.

W 2006 r. rentowność dużych banków strefyeuro uległa dalszemu wzmocnieniu. Pomimo iżnierównomierne przejście na MiędzynarodoweStandardy Sprawozdawczości Finansowej(MSSF) w strefie euro utrudnia dokonaniebieżącej oceny, w dużym stopniu zachowanazostała porównywalność głównych wskaźnikówwydajności, a dane na temat rentownościwskazują na wystąpienie znaczącej poprawy.Wysoka rentowność wynika przede wszystkimz silnego przyrostu kredytów, zarówno tychudzielanych gospodarstwom domowym, jak i kredytów dla sektora przedsiębiorstw, chociaż


I S TA B I L N O Ś Ć F I N A N SOWA

1 Od końca 2004 r. EBC publikuje dwa razy do roku raport o stabilności systemu finansowego strefy euro pt. FinancialStability Review. W 2006 r. wydał również piątą edycję raportóww sprawie „Stabilności sektora bankowego UE” (oraz „Strukturbankowych UE”). Publikacje te prezentują główne wnioskioparte na regularnym monitorowaniu stabilności sektorabankowego przez Komitet Nadzoru Bankowego. Są onedostępne w serwisie internetowym EBC.

wzrost przychodów netto z tytułu odsetekpowstrzymywany był przez ciągle ograniczanemarże odsetkowe oraz płaską krzywądochodowości. Na wzrost przychodówwpłynęły również dochody z tytułu opłat i prowizji oraz dochód handlowy. Ponadto,zyski wspomagane były przez środki mające na celu ograniczenie kosztów oraz odpisyaktualizacyjne z tytułu utraty wartości, któreuzyskały nowy, rekordowo niski poziom dziękipoprawie zarządzania ryzykiem przez bankioraz dzięki bardzo sprzyjającym warunkomkredytowym. Oczekuje się, że chociaż pewna liczba banków spodziewa siępogorszenia cyklu kredytowego w perspektywiekrótkoterminowej, pozycja większości dużychbanków strefy euro umożliwia absorpcjęwiążącego się z tym stopniowego wzrostuodpisów aktualizacyjnych z tytułu utratywartości, szczególnie dlatego, że podstawa tychodpisów pozostaje bardzo niska.

Współczynnik wypłacalności banków strefyeuro odnotował w 2006 r. nieznaczny spadek,czego powodem był silny wzrost aktywówważonych ryzykiem; współczynnikiwypłacalności tych banków utrzymały sięjednak na wysokim poziomie znacznieprzekraczającym poziom ustanowiony przezwymogi regulacyjne. Było to wynikiem stałegowzrostu przychodów, jaki miał miejsce w ciąguostatnich trzech lat, który wspomagał znaczącywzrost kapitału wewnętrznego orazzatrzymywanie zysków.

Według ostatniej oceny europejskich organównadzoru ubezpieczeniowego, w 2006 r.ponownie odnotowano poprawę rentownościsektora ubezpieczeń strefy euro, utrzymująctrwającą od 2004 r. korzystną koniunkturęfinansową tej branży. Odnotowany w ostatnimokresie wzrost łącznych rzeczywistych składekna ubezpieczenia był większy w przypadkuzakładów oferujących ubezpieczenia na życie,niż w przypadku zakładów oferujących inneformy ubezpieczenia. Dobre wyniki zakładówubezpieczeń na życie wspomagane były przezwysoką sprzedaż produktów powiązanych z jednostkami funduszy inwestycyjnych wobec

rosnących cen akcji oraz przez wzrost sprzedażyinnych, bardziej tradycyjnych produktów.Również znacząca transformacja strukturalnarynku ubezpieczeń strefy euro, która byłaskutkiem przede wszystkim realizowanejreformy podatkowej oraz długotrwałegowzrostu poziomu udziału ubezpieczeń w gospodarce, przyczyniła się do przyrostuskładek ubezpieczeniowych. W przypadkusektora ubezpieczeń innych niż ubezpieczeniana życie, przyrost składek ubezpieczeniowych,który stymulował wzrost dochodów ze składekw latach poprzednich uległ w ostatnim okresiespowolnieniu, co było w dużym stopniuodzwierciedleniem silnej konkurencji w sektorze. Pozycja finansowa funduszyemerytalnych uległa dalszej poprawie w stosunku do lat poprzednich, nadal jednakpodlegała negatywnym wpływom niskiejdochodowości obligacji w 2006 r.

W 2006 r. branża globalnych funduszyzabezpieczających oraz inwestowania w akcjeprzedsiębiorstw nie notowanych na giełdzie(ang. private equity) i kapitału wysokiegoryzyka nadal się rozwijała. Po okresie odpływuśrodków netto z sektora globalnych funduszy w ostatnim kwartale 2005 r., w pierwszejpołowie 2006 r. nastąpiła poprawa łącznychwpływów netto, które osiągnęły poziom

151EBC

Raport Roczny2006

zbliżony do najwyższego w 2004 r. Niektórefundusze globalne, zwłaszcza funduszeposiadające strategię kierunkową (tzn. strategięopierającą się na oczekiwaniach dotyczącychkierunku zmian rynkowych) poniosły stratyfinansowe, głównie wskutek zawirowań, jakiewystąpiły na rynkach finansowych w maju i czerwcu 2006 r. oraz w wyniku niekorzystnychzmian na rynku gazu naturalnego w sierpniu i wrześniu. Pomimo to cały sektor w dalszymciągu odnotowywał zyski.

ZMIANY STRUKTURALNE Zmiany strukturalne w sektorze bankowymmogą mieć wpływ na charakter i stabilnośćszerszego systemu finansowego. W 2006 r.nadal występowały długookresowe tendencje w zakresie konsolidacji, integracji orazumiędzynarodowienia sektora bankowego UE.Zmiany te mogą być korzystne dla klientówdzięki większej konkurencji, wyższej jakości usług i wprowadzanym innowacjom,jednocześnie niosą one jednak ze sobą ryzyko łatwiejszego transgranicznegorozprzestrzeniania się zakłóceń finansowych.Pomimo iż tendencje te występują w większościpaństw członkowskich, można dostrzec międzynimi znaczące różnice, w szczególności w odniesieniu do konsolidacji, która jestzjawiskiem najbardziej dominującym w bardziej dojrzałych gospodarkach.

Proces konsolidacji, czego dowodzi spadekliczby instytucji kredytowych, przebiegałrównolegle ze wzrostem trangranicznych fuzjii przejęć (M&A) w sektorze bankowości UE w 2005 r. i w pierwszej połowie 2006 r.Sfinalizowanie kilku dużych transakcji orazwyższy poziom działań w zakresie M&A możeoznaczać zakończenie obserwowanej od 2000 r.tendencji spadkowej. W przeprowadzonych w ostatnim okresie transgranicznych M&Auczestniczyli również w coraz większymstopniu pośrednicy na rynku detalicznym.

Stałemu wzrostowi aktywów bankowychtowarzyszył proces odchodzenia od pośrednictwabankowego (ang. disintermediation), ponieważaktywa pośredników finansowych nie będących

bankami (takich jak przedsiębiorstwaubezpieczeniowe oraz fundusze inwestycyjne i emerytalne) odnotowały również znaczącywzrost. Wydaje się, że banki dostosowują się dotej tendencji poprzez poszerzenie zakresuswojej działalności związanej z uzyskiwaniemdochodów z tytułu opłat, obejmującejbankowość inwestycyjną oraz zarządzanieaktywami. Następująca w efekcie tego procesudywersyfikacja źródeł dochodu możeprzyczynić się do obniżenia ryzyka, na którenarażone są banki oraz do stabilizacji ichzysków. Niemniej jednak przenoszenie ryzykaze strony banków na innych, często mniejregulowanych pośredników finansowych możezwiększyć również ogólny poziom niepewnościzwiązanej z ryzykiem.

W UE zachodzą obecnie istotne zmianydemograficzne, które mogą mieć wpływrównież na sektor bankowy. Skutkiem zmianyśredniej długości życia, wskaźników urodzeńoraz migracji mogą być naciski zmierzające doobniżania wskaźnika pośrednictwa oraz popytuna kredyty konsumenckie i hipoteczne,zmniejszając tym samym dochód netto z tytułuodsetek. W odpowiedzi banki mogą zaoferowaćnowe produkty dostosowane do potrzebstarszych klientów, jak również usługi w zakresie zarządzania aktywami oraz usługidoradcze, co poskutkuje wzrostem dochodówpozaodsetkowych. Mogą one również dokonaćdywersyfikacji międzynarodowej, stając siębardziej aktywne na arenie wschodzącychgospodarek rynkowych o zróżnicowanychstrukturach demograficznych.

Depozyty klientów w dużym stopniu w dalszymciągu stanowią źródło finansowania bankówUE, chociaż stają się one coraz bardziejzróżnicowane, zarówno pod względemsektorów, jak i geograficznym. Rosnącakomercjalizacja coraz bardziej złożonychinstrumentów depozytowych na rzecz szerszego kręgu inwestorów może narazić banki na ryzyko utraty reputacji. Nastąpiłoniewielkie przesunięcie w kierunkufinansowania rynkowego (przede wszystkimkrótkoterminowego), natomiast banki stały się


w coraz większym stopniu zależne od takichinstrumentów jak listy zastawne czysekurytyzacja. Instrumenty te zapewniająkorzyści skali, są jednak droższe odfinansowania przez depozyty. Zaobserwowaćbyło można również rosnącą centralizacjęzarządzania płynnością w ramach grupy,zapewniającą wyraźne korzyści w zakresieefektywności wewnętrznego przepływukapitału, ale której skutkiem może być równieżwyższe ryzyko „zarażenia” [kryzysem]transgranicznym oraz wewnątrz grupy (ang.contagion risk).

I.2 WSPÓŁPRACA W SYTUACJACH KRYZYSUFINANSOWEGO

Porozumienia dotyczące postępowania w sytuacji kryzysu finansowego, zawartepomiędzy władzami odpowiedzialnymi zazabezpieczenie stabilności finansowej naszczeblu UE, podlegały dalszemuudoskonaleniu w 2006 r. Przyjęta w czerwcu2006 r. dyrektywa w sprawie wymogówkapitałowych przekłada zweryfikowanewymogi kapitałowe dla instytucji kredytowychoraz firm inwestycyjnych na ustawodawstwoUE i ustanawia pewną liczbę przepisów, które w bezpośredni sposób odnoszą się dosytuacji kryzysowych. Dyrektywa ta reguluje w szczególności przepływ informacji pomiędzywładzami, które mogą być potencjalniezaangażowane w zarządzanie kryzysemtransgranicznym, do których zaliczają sięorgany nadzorcze oraz banki centralne.

Komitet Nadzoru Bankowego (KNB) wspólniez Komitetem Europejskich NadzorcówBankowych (KENB) dokonały znaczącychpostępów w zakresie określania praktyk bankówcentralnych i władz nadzorczych w zakresiewymiany informacji oraz współpracy w sytuacjach transgranicznych kryzysówfinansowych. Prace tych organów mają na celuzwiększenie efektywności operacyjnejistniejących ustaleń oraz zidentyfikowaniedziedzin, w których niezbędny jest dalszypostęp.

Aby zwiększyć poziom znajomościpraktycznego wdrażania ustaleń UE,przeprowadzono wiele symulacji sytuacjikryzysu finansowego. W kwietniu 2006 r.odbyły się ćwiczenia symulacyjne dla całej UE,zorganizowane pod egidą KomitetuEkonomiczno-Finansowego, których celembyło poddanie testom zawartego w 2005 r.porozumienia (ang. Memorandum ofUnderstanding)2. ESBC wniósł swój wkład w przygotowanie i przeprowadzenie tychćwiczeń.

Również banki centralne strefy europrzeprowadziły symulacje kryzysu finansowegow celu zbadania możliwości Eurosystemu w zakresie skutecznego działania w sytuacjikryzysu finansowego, który może miećkonsekwencje transgraniczne i systemowe.Ostatnie ćwiczenia odbyły się w maju 2006 r. i dotyczyły prowadzenia działań z zakresupolityki pieniężnej, nadzoru i funkcjonowaniainfrastruktury rynkowej oraz zabezpieczaniastabilności finansowej. Z uwagi na wysokistopień integracji finansowej strefy euro,podczas ćwiczeń położono szczególny nacisk nawzajemne powiązania pomiędzy instytucjamifinansowymi, rynkami oraz infrastrukturąrynkową zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym. Przeprowadzonećwiczenia potwierdziły przygotowanieEurosystemu do postępowania w sytuacjachpotencjalnych awarii systemowych, któremogłyby wpłynąć na system finansowy strefyeuro.

153EBC

Raport Roczny2006

2 Więcej informacji na temat tego porozumienia można znaleźć w Raporcie Rocznym EBC za rok 2005, s. 120-121.

2.I ZAGADNIENIA OGÓLNE

W grudniu 2005 r. Komisja Europejskaopublikowała Białą Księgę na temat polityki w dziedzinie usług finansowych na lata 2005-2010. Dokument ten, nadający kształtprogramowi średnioterminowej politykiKomisji w dziedzinie usług finansowych, ma nacelu wspomaganie dalszej integracji w sektorzefinansów UE poprzez dynamiczną konsolidacjęram regulacyjnych, które zostały wcześniejokreślone w planie działania w zakresie usługfinansowych. Eurosystem szeroko poparłogólny cel Białej Księgi, uczestnicząc w publicznych konsultacjach Komisji nad tymdokumentem3. Biorąc pod uwagę fakt, żeaktualnie trwa proces wdrażania Białej Księgi,EBC będzie kontynuował swoją współpracę z Komisją i monitorował jej program polityki, dopilnowując, by Eurosystem zostałzaangażowany w odpowiednim czasie w dziedziny podlegające jego kompetencji.EBC zapewni również wsparcie techniczne tych działań Komisji, które mogą dotyczyćstabilności finansowej oraz integracjieuropejskich rynków finansowych.

Jeżeli chodzi o proces Lamfalussy’ego4,Komisja wraz z Parlamentem Europejskimpodjęła decyzję o dokonaniu przegląduprocedur komitologii (system komitetówprzyjmujących wspólnotowe akty prawne)nadających Parlamentowi uprawnienia doprzeprowadzania kontroli środkówprzyjmowanych przez Komisję na potrzebywdrażania ramowych aktów prawnych poziomu 1. Dzięki temu komitetyLamfalussy’ego będą mogły nadal efektywnieuczestniczyć w procesie tworzeniaustawodawstwa dotyczącego usług finansowychUE5. Efektem przyjęcia przez Radę ECOFINzaleceń Komitetu ds. Usług Finansowych6

będzie dalszy rozwój niektórych istniejącychnarzędzi nadzorczych w celu optymalnegowykorzystania procesu Lamfalussy'ego. W tym kontekście KENB kontynuował swojeprace w zakresie wdrażania dyrektywy w sprawie wymogów kapitałowych mając nauwadze zapewnienie konwergencji nadzoru

w praktyce. Również Komitet EuropejskichRegulatorów Papierów Wartościowych(Committee of European Securities Regulators– CESR) skupił się na zapewnieniu rzeczywistejkonwergencji nadzorczej w sektorze papierówwartościowych (poziom 3).

23 października 2006 r. EBC opublikował raportprzedstawiający ogólny zarys najnowszychzmian w strukturach nadzoru w 25 wówczaspaństwach członkowskich UE oraz dwóchpaństwach przystępujących7. W raporcieprzedstawiono następujące tendencje. Popierwsze, istnieje wyraźna tendencja w kierunku konsolidacji organów nadzoru na szczeblu krajowym w celu zwiększeniaskuteczności i efektywności. Wśród przyczynujednolicenia obowiązków w zakresie nadzoru wymienić można zacieranie się liniipodziału pomiędzy sektorami finansowymi, czyteż obecność stosunkowo małych rynkówfinansowych. Nie wszystkie państwaczłonkowskie stosują jednak ten sam modelnadzoru, ponieważ wybrana strukturainstytucjonalna zależy od specyficznychuwarunkowań krajowych. Po drugie, bankicentralne pełnią istotną funkcję w prawiewszystkich krajowych systemach nadzoru. W niektórych przypadkach posiadają one


2 R EG U L AC J E F I N A N SOW E I N A D Z Ó R

3 Zob. Raport Roczny EBC za rok 2005, s. 122.4 Final Report of the Committee of Wise Men on the Regulation

of European Securities Markets, 15 lutego 2001 r. Raport jestdostępny w serwisie internetowym Komisji Europejskiej. Zob. również Raport Roczny EBC za rok 2003, s. 111. MetodaLamfalussy’ego to czteroetapowy proces zatwierdzaniaustawodawstwa dotyczącego papierów wartościowych,bankowości oraz ubezpieczeń. Na poziom 1 składają się zasadyramowe w formie dyrektyw lub rozporządzeń, które muszązostać przyjęte w drodze standardowych procedur legislacyjnychUE. Poziom 2 określa wdrażanie szczegółowych przepisówzgodnie z zasadami ramowymi poziomu 1. Poziom 3 obejmujeposzerzoną współpracę oraz tworzenie sieci współpracypomiędzy organami nadzoru EU w celu zapewnienia spójnej i jednakowej transpozycji ustawodawstwa poziomu 1 i 2. Poziom4 obejmuje wzmocnione wprowadzenie przepisów w życie, w szczególności poprzez działania Komisji wprowadzające w życie ustawodawstwo wspólnotowe, wspomagane przezwiększą współpracę pomiędzy państwami członkowskimi, ichorganami regulacyjnymi oraz sektorem prywatnym.

5 Zob. decyzja Rady z dnia 17 lipca 2006 r. zmieniająca decyzję1999/468/WE, Dz.U. L 200 z 22.07.2006 r., s. 11.

6 „Raport w sprawie nadzoru finansowego”, Komitet ds. UsługFinansowych, luty 2006 r.

7 Podobny przegląd został przeprowadzony w 2003 r. Oba raportysą dostępne w serwisie internetowym EBC.

bezpośrednie obowiązki w zakresie nadzoru lub zawarły porozumienia o współpracy z krajowymi organami nadzoru, na mocyktórych podejmują określone zadanianadzorcze. W pewnej liczbie państw dążenie dowiększej efektywności poskutkowałozawarciem porozumień, w ramach którychśrodki dzielone są pomiędzy banki centralne iorgany nadzoru. Wreszcie, prawie wszystkiepaństwa członkowskie dążą do zawarciaformalnych porozumień zapewniającychwspółpracę oraz przekazywanie informacjipomiędzy bankami centralnymi a organaminadzoru bankowego. Porozumienia dotyczącegłównych zagadnień polityki lub zarządzaniakryzysowego często obejmują ministerstwafinansów.

2.2 BANKOWOŚĆ

W 2006 r. EBC w dalszym ciągu wnosił wkładw prace KENB oraz Bazylejskiego KomitetuNadzoru Bankowego (BKNB) uczestnicząc w pracach głównych komitetów oraz niektórych podkomitetów. Po zdefiniowaniuelementów koncepcyjnych znowelizowanychzasad międzynarodowej konwergencjipomiarów kapitału i standardów kapitałowych(International Convergence of CapitalMeasurement and Capital Standards – BazyleaII), w maju 2006 r. BKNB postanowił zachowaćparametry ilościowe bez zmian, ustalając tymsamym znowelizowane zasady. Decyzję tępotwierdziły wyniki piątego badania wpływuilościowego (QIS 5), procesu gromadzeniadanych zorganizowanego przez BKNB celemdokonania oceny wpływu znowelizowanychzasad kapitałowych na banki. KENB odgrywałwiodącą rolę w przeprowadzeniu QIS 5 napoziomie UE. Ogólnie rzecz biorąc, wyniki QIS5 były zgodne z zawartą w zasadach strukturąmotywującą instytucje kredytowe dostosowania bardziej zaawansowanych metodobliczania swoich wymogów kapitałowych.

W czerwcu 2006 r. przyjęta została dyrektywaw sprawie wymogów kapitałowych,przekształcająca znowelizowane zasady

kapitałowe w prawo wspólnotowe. Proceslegislacyjny Bazylei II jest zatem zakończonyna szczeblu UE, a znowelizowane zasadykapitałowe, w tym stosowanie bardziejzaawansowanych metod, będą w pełniobowiązywać od stycznia 2008 r. Od stycznia2007 r. instytucje mogą już stosować mniejzaawansowane metody obliczania wymogówkapitałowych w odniesieniu do ryzykakredytowego i operacyjnego. Rozwiązania dlaokresu przejściowego dotyczące planowegowdrożenia wspomnianych zasad w StanachZjednoczonych mogą różnić się od rozwiązańprzyjętych na terytorium UE, w związku z tym,że Stany Zjednoczone pragną udostępnić swoimbankom wyłącznie najbardziej zaawansowanemetody z zachowaniem rocznego okresuzwłoki. EBC w dalszym ciągu monitoruje tezmiany, aby ocenić ich ewentualny wpływ nasektor bankowy UE.

18 grudnia 2006 r. EBC wydał opinię w sprawiepropozycji Komisji dotyczącej zmianyobowiązujących zasad ostrożnościowej oceny przypadków nabycia lub zwiększeniadopuszczalnej wielkości udziałów w instytucjach finansowych8. Propozycja ta mana celu wyjaśnienie obowiązującej proceduryoraz kryteriów oceny. EBC przyjął tępropozycję z zadowoleniem, traktując ją jako istotny środek mający na celu zapewnienie,by tego rodzaju oceny były przeprowadzanewyłącznie z zachowaniem wysoceostrożnościowych kryteriów oraz aby były one przejrzyste dla uczestników rynku i zostały konsekwentnie wdrożone wewszystkich państwach. Jednocześnie EBCwyraził pewne obawy dotyczące niektórychelementów przedstawionej propozycji.Zaproponował w szczególności, aby kryteriaoceny ostrożnościowej były ściślej powiązane z kryteriami branymi pod uwagę w procedurzewydawania zezwolenia oraz aby wyjaśnić, żenabywana instytucja musi spełniać wszystkieobowiązujące wymogi ostrożnościowe. EBCzasugerował ponadto, aby Komisja, działając w ścisłej współpracy z organami nadzoru,

155EBC

Raport Roczny2006

8 CON/2006/60.

powtórnie rozważyła proponowane limityczasowe celem zapewnienia możliwościpodjęcia właściwej i odpowiednio uzasadnionejdecyzji.

2.3 PAPIERY WARTOŚCIOWE

W 2006 r. zakończony został proces tworzenianowych ram regulacyjnych dla sektorapapierów wartościowych przewidzianych w planie działania w zakresie usługfinansowych wraz z przyjęciem pozostałychprzepisów wykonawczych poziomu 2wdrażających dyrektywę w sprawie rynkówinstrumentów finansowych (Markets inFinancial Instruments Directive) orazdyrektywę w sprawie przejrzystości(Transparency Directive). Na początku 2007 r.Komisja przyjęła ponadto dyrektywę poziomu 2 w celu wyjaśnienia niektórychprzepisów dyrektywy Rady 85/611/EWGokreślających, które aktywa kwalifikują się dozainwestowania przez przedsiębiorstwazbiorowego inwestowania w zbywalne papierywartościowe (ang. Undertakings for CollectiveInstruments in Transferable Securities –UCITS). Zapewni to spójność wdrażania i wykładni ustawodawstwa dotyczącego UCITSna terytorium całej UE. Z uwagi na znaczenietych przepisów dla integracji europejskichrynków finansowych i zwiększenia stabilnościfinansowej EBC uważnie śledził postęp prac w tej dziedzinie oraz wniósł swój wkład poprzezudział w pracach Europejskiego KomitetuPapierów Wartościowych.

Eurosystem dokonywał regularnej oceny tego,czy przepisy wykonawcze poziomu 2, któremiały zostać przyjęte przez Komisję, wchodziływ zakres kompetencji doradczych EBC, coskutkowałoby wydaniem formalnej opinii przezEBC. EBC wydał opinię w sprawiewymienionej wyżej dyrektywy w odniesieniu doaktywów kwalifikowanych dla UCITS,ponieważ jej projekt zawierał przepisy, któremogłyby mieć wpływ na funkcjonowanieeuropejskich rynków pieniężnych, co jest

istotne dla wdrażania polityki pieniężnej strefyeuro.

Po zakończeniu przeprowadzonych przezKomisję Europejską w 2005 r. publicznychkonsultacji w sprawie Zielonej Księgi – w których uczestniczył Eurosystem – oraz pozakończeniu prac grup ekspertów ds. rynku, w których uczestniczył również EBC, w listopadzie 2006 r. Komisja opublikowałaBiałą Księgę w sprawie udoskonalenia ramprawnych wspólnego rynku dla funduszyinwestycyjnych. W księdze tej przedstawionyzostał pakiet działań mających na celuuproszczenie środowiska, w którym działająfundusze inwestycyjne. Działania te będąobejmować ściśle określone zmiany w dyrektywie w sprawie funduszy UCITS w celu uproszczenia istniejących zasadumożliwiających sprzedawanie jednostekfunduszy inwestycyjnych wewnątrz UE,zwiększenia uprawnień funduszy UCITS orazich dyrektorów oraz usprawnienia współpracyw zakresie nadzoru. EBC szeroko popierał celei działania przedstawione w Białej KsiędzeKomisji.

2.4 RACHUNKOWOŚĆ

Przez cały rok EBC wnosił swój wkład w prace prowadzone w dziedzinierachunkowości poprzez uczestniczenie w pracach podzespołów ds. rachunkowościdziałających w ramach BKNB i w KENB orazpracach Rady Doradczej ds. Standardów przyRadzie Międzynarodowych StandardówRachunkowości (Standards Advisory Council ofthe International Accounting Standards Board).

Korzystając z uprawnienia do przeprowadzaniaoceny zmian regulacyjnych oraz zmian w dziedzinie nadzoru pod kątem stabilnościfinansowej, KNB opracował raport dotyczącyoceny standardów rachunkowości9. W raporcietym skoncentrowano się na wprowadzonychniedawno w Europie nowych, opierających się


9 Raport ten jest dostępny w serwisie internetowym EBC.

na MSSF, zasadach rachunkowości poddającanalizie ewentualne konsekwencje tego procesudla sektora bankowego i innych przedsiębiorstwfinansowych oraz jego stosowność z punktuwidzenia stabilności finansowej całegosystemu. Podstawowym założeniem tegoraportu jest stwierdzenie, że rachunkowość maduże znaczenie dla stabilności finansowej i powinna, o ile jest to możliwe, skutecznieprzyczyniać się do jej dalszego wzmocnienia.Raport przedstawia dziesięć wzorcowychkryteriów oceny standardów rachunkowości.Opierając się na analizie stopnia wypełnieniatych kryteriów przez MSSF, przedstawia onpozytywne aspekty niektórych cech MSSF, jakrównież związane z nimi obawy, oraz wskazujedziedziny, w których powinna nastąpić poprawaz punktu widzenia stabilności finansowej.Propozycje te koncentrują się na trzechgłównych dziedzinach, a mianowicie, nawiarygodności „godziwych” wartości,podstawach ekonomicznych rachunkowościtransakcji zabezpieczających oraz systemietworzenia rezerw na potrzeby ryzykakredytowego.

157EBC

Raport Roczny2006

Eurosystem jest żywo zainteresowanyintegracją finansową w Europie, ponieważdobrze zintegrowany system finansowywspomaga płynną i skuteczną transmisjępolityki pieniężnej w obrębie całej strefy euroi oddziałuje również na zadania Eurosystemudotyczące zapewnienia stabilności finansowej.Integracja finansowa wspiera także skutecznedziałanie i sprawne funkcjonowanie systemówpłatności i systemów rozrachunku. Ponadto,integracja finansowa, która jest priorytetowymcelem Wspólnoty, może wspomóc rozwójsystemu finansowego, zwiększając tym samympotencjał wzrostu gospodarczego.

Eurosystem rozróżnia cztery rodzaje działań,poprzez które przyczynia się do wzrostuintegracji finansowej w Europie: a) zwiększanieświadomości w zakresie integracji finansowej i jej monitorowanie, b) występowanie w charakterze katalizatora działań sektoraprywatnego poprzez wspieranie działańzbiorowych, c) doradztwo w zakresie ramprawnych i regulacyjnych systemu finansowegooraz bezpośredniego tworzenia ustawodawstwaoraz d) świadczenie przez banki centralne usługsprzyjających integracji finansowej. W 2006 r.EBC kontynuował działania we wszystkichczterech wymienionych dziedzinach.

ZWIĘKSZANIE ŚWIADOMOŚCI W ZAKRESIE INTEGRACJIFINANSOWEJ I JEJ MONITOROWANIE We wrześniu 2006 r. EBC opublikował raportna temat wskaźników integracji finansowejgłównych segmentów systemu finansowegostrefy euro10. Raport ten rozszerzył zakresanalizy przeprowadzonej w 2005 r., w szczególności poprzez uwzględnieniedodatkowych wskaźników dotyczących bankówi infrastruktur finansowych. Analiza rynkówbankowych została poszerzona o wskaźnikiodnoszące się do obecności banków ze strefyeuro na arenie międzynarodowej oraz dobankowości korporacyjnej. Wskaźnikidotyczące infrastruktur finansowych przypisanesą do głównego rynku finansowegoobsługiwanego przez odpowiedniąinfrastrukturę, ponieważ infrastrukturyfinansowe pełnią istotną rolę w integracji

rynków finansowych. Ponadto, systematycznieobliczane były ilościowe wskaźniki integracjifinansowej głównych segmentów rynku. W związku z postępami, jakie dokonały się w zakresie badań i analiz ekonomicznych oraz dostępnością większej liczby danychstatystycznych, oczekuje się, że w przyszłościliczba wskaźników powiększy się, na przykłado wskaźniki dotyczące integracji rynkówubezpieczeń. Patrząc na to zagadnienie z szerszej perspektywy, EBC będziewykorzystywał wskaźniki ilościowe domonitorowania postępów integracji finansowej,identyfikowania obszarów, w których występujebrak integracji oraz do pogłębienia analizyaktualnych zagadnień odnoszących się dopolityki w zakresie integracji finansowej.

W 2006 r. EBC był nadal zaangażowany w działanie sieci badawczej ds. rynkówkapitałowych oraz integracji finansowej w Europie, którą prowadzi wspólnie z CentrumStudiów Finansowych. Sieć w dalszym ciąguorganizowała serię konferencji prowadzonych z naukowcami, uczestnikami rynku idecydentami przy aktywnym udzialeposzczególnych KBC. Zorganizowana w dniach28-29 września 2006 r. siódma konferencja,której gospodarzem był Deutsche Bundesbank,dotyczyła głównie tematu „Modernizacjasystemu finansowego a wzrost gospodarczy”(ang. Financial System Modernisation andEconomic Growth). W dniach 30 listopada – 1 grudnia 2006 r. odbyła się ósma konferencjapod hasłem „Integracja i stabilność finansowaw Europie” (ang. Financial Integration andStability in Europe), której gospodarzem byłBanco de España.

W ramach działania sieci EBC przyznaje coroku pięć stypendiów Lamfalussy’ego(Lamfalussy Fellowships) dla młodychnaukowców. Jednym z powodówzainteresowania EBC promowaniem badań


3 I N T EG R AC J A F I N A N SOWA

10 „Wskaźniki integracji finansowej w strefie euro” (ang.),wrzesień 2006 r. Przeprowadzane dwa razy w roku aktualizacjewskaźników są dostępne w serwisie internetowym EBChttp://www.ecb.int/stats/finint/html/index.en.

w tej dziedzinie jest fakt, że oczekuje się, iż integracja finansowa będzie miała wpływ narozwój systemu finansowego oraz na wzrostgospodarczy. Działania EBC w zakresieintegracji finansowej są zatem ściśle powiązanez szerszą analizą czynników wspomagającychpoprawne funkcjonowanie systemówfinansowych. W 2006 r. kontynuowane byłyprace w tym zakresie. Ich celem byłoustanowienie ram koncepcyjnych pomiaruwydajności systemów finansowych.

20 września 2006 r. EBC opublikował raport na temat różnic stóp procentowych MIF w krajach strefy euro, opracowany przezKomitet Polityki Pieniężnej i Komitet ds.Statystyki. W uzupełnieniu tego raportu,Eurosystem publikuje obecnie tabeleprzedstawiające przegląd 15 rodzajówśredniego oprocentowania depozytów i kredytów w poszczególnych państwach strefy euro. Udostępniając szczegółowe i kompleksowe informacje na temat średnichstóp procentowych MIF, Eurosystem stara sięzapewnić, aby porównania pomiędzy krajamidokonywane były w oparciu o dobrej jakościinformacje. 25 października 2006 r. EBCopublikował roczny raport na temat strukturbankowych UE (zob. również podrozdział 1.1niniejszego rozdziału).

Oprócz statystyk MIF, ESBC opracowujerównież informacje statystyczne na tematinstytucji innych niż MIF, takich jak inwestorzyinstytucjonalni (np. fundusze inwestycyjne).Wspomniane dane statystyczne mają dużeznaczenie z punktu widzenia polityki pieniężneji wspomagają one również monitorowanieprocesu integracji finansowej. Obecnieopracowywane jest rozporządzenie EBC w sprawie wymogów sprawozdawczościstatystycznej dla funduszy inwestycyjnych.Trwają również prace w zakresie ocenykonieczności oraz możliwości poszerzeniadostępnych informacji statystycznych na tematinstytucji ubezpieczeniowych oraz funduszyemerytalnych, koncentrujące się na sposobachzwiększenia dostępności śródrocznych (główniekwartalnych) danych finansowych.

WYSTĘPOWANIE W CHARAKTERZE KATALIZATORADZIAŁAŃ SEKTORA PRYWATNEGO Postępy w europejskiej integracji finansowejzależą w dużej mierze od inicjatyw sektoraprywatnego dotyczących wykorzystaniaistniejących możliwości działalnościtransgranicznej. Organy władzy publicznejwspierają tego rodzaju wysiłki sektoraprywatnego w zakresie koordynacji. W 2006 r.Eurosystem występował w charakterzekatalizatora dwóch takich inicjatyw: inicjatywy dotyczącej emisji europejskichkrótkoterminowych dłużnych papierówwartościowych (ang. Short-Term EuropeanPaper – STEP) oraz inicjatywy JednolitegoObszaru Płatności w Euro (JOPE) (ang. SingleEuro Payments Area – SEPA).

EBC wspiera inicjatywę STEP od samego jejpoczątku w 2001 r. Ma ona na celuwspomaganie integracji europejskich rynkówkrótkoterminowych papierów wartościowychpoprzez konwergencję standardów i praktykrynkowych. 11 lipca 2006 r. EBC zorganizował,wspólnie z SRF – Stowarzyszeniem RynkówFinansowych oraz Europejską FederacjąBankową konferencję, aby dokonać oficjalnegouruchomienia rynku STEP. Wkład Eurosystemuw funkcjonowanie rynku STEP koncentruje sięna dwóch działaniach. Po pierwsze, do czerwca2008 r. EBC wraz z dziewięcioma krajowymibankami centralnymi będzie zapewniał pomoctechniczną Sekretariatowi STEP w procesieprzyznawania znaku STEP, dzięki czemuSekretariat STEP będzie nadal odpowiedzialnyza przyznawanie i wycofywanie znaku STEP. Podrugie, EBC będzie regularnie przygotowywałdane statystyczne dotyczące rentowności i wolumenów rynku STEP i będzie publikowałje w swoim serwisie internetowym.

Oczekuje się, że dane statystyczne STEP będąodgrywały dużą rolę w popieraniu integracjitego rynku, zapewniając jego większąprzejrzystość. Zgodnie z przyjętym podejściemstopniowym, EBC najpierw opublikował pełne dane statystyczne STEP na tematcomiesięcznych wartości zadłużenia odwrześnia 2006 r., a następnie przygotował do

159EBC

Raport Roczny2006

publikacji dane statystyczne STEP dotyczącedochodowości i wolumenów STEP w ujęciudziennym, uzyskane od wybranych dostawcówdanych. Oczekuje się, że statystki dzienne dlawszystkich dostawców danych będąpublikowane od 2008 r. 14 września 2006 r.Rada Prezesów podjęła decyzję o przyjęciurynku STEP jako rynku nieregulowanego, jakozabezpieczenie operacji kredytowychEurosystemu, bezpośrednio po opublikowaniudanych statystycznych STEP dotyczącychdochodowości w serwisie internetowym EBC.

Projekt JOPE został uruchomiony w 2002 r.przez Europejską Radę ds. Płatności (EPC) wcelu stworzenia w pełni zintegrowanego rynkudla detalicznych usług płatności w strefie euro, a Eurosystem od początku występował w charakterze katalizatora tego projektu. W2006 r. EBC przedstawił uaktualniony przeglądpostępów osiągniętych w finalizowaniu JOPE i określił swoje oczekiwania na następnyokres11. 4 maja 2006 r. EBC i KomisjaEuropejska wydały wspólne oświadczenieprzedstawiające ich wizję JOPE orazpotwierdzające chęć ścisłej współpracy podczasrealizacji projektu. W szczególności, europejskisektor bankowy oraz inni znaczącyinteresariusze zostali zachęceni do stworzeniaodpowiednich warunków dla realizacji JOPEprzed rozpoczęciem 2008 r. oraz do osiągnięciamasy krytycznej transakcji JOPE przed końcem2010 r. W 2006 r. Eurosystem zorganizowałliczne spotkania z różnymi zainteresowanymistronami, tj. spotkania JOPE na wysokimszczeblu z przedstawicielami sektorabankowego oraz spotkania z użytkownikamikońcowymi i dostawcami infrastruktury. EBCsponsorował również kongres JOPE podczasEuropejskiego Tygodnia Finansowego (Euro Finance Week). W listopadzie 2006 r.EBC uczestniczył ponadto w charakterzeobserwatora w posiedzeniach plenarnych EPC i pracach grup roboczych. W 2006 r.Eurosystem w dalszym ciągu udzielał pomocysektorowi bankowemu w zakresieprojektowania i opracowywania nowychinstrumentów i zasad JOPE, czego przykłademmoże być utworzenie wspólnego zbioru zasad

dla przelewów uznaniowych oraz poleceńzapłaty (ang. direct debit) JOPE, opracowanieszczegółowych wytycznych dla sektorabankowego dotyczących płatności kartamikredytowymi12 oraz standardów technicznych i wytycznych dotyczących wdrażania, mających na celu zapewnienie sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania różnychprogramów. W zakresie infrastrukturyEurosystem nalegał, aby rynek terminowoopracował systemy płatności detalicznych,które mogą przetwarzać instrumenty JOPE i w pełni ze sobą współpracują. Zalecił również, aby infrastruktury rynkowe korzystałyz efektu skali i stosowały nowoczesnątechnologię do obniżania kosztów. Eurosystemwniósł również swój wkład w przygotowanieprocesu wdrożenia i migracji JOPE oraz w dalszym ciągu wspomagał projekt JOPEpoprzez swoje narzędzia komunikacji (takie jakkomunikaty prasowe, raporty, przemówieniaoraz, w ostatnim okresie, broszura informacyjnana temat JOPE).

DORADZTWO W ZAKRESIE RAM PRAWNYCH I REGULACYJNYCH SYSTEMU FINANSOWEGO ORAZBEZPOŚREDNIEGO TWORZENIA USTAWODAWSTWAEBC i Eurosystem regularnie współpracują przy tworzeniu ram prawnych i regulacyjnychUE poprzez doradztwo w zakresie głównychzmian polityki i podejmowanych inicjatyw.

W 2006 r. aktywność dotycząca ram prawnychUE w zakresie nadzoru finansowego nastawionabyła na zapewnienie skutecznego wdrażaniaznowelizowanych ram instytucjonalnych (zob. również podrozdział 2 niniejszegorozdziału). Wydana przez Komisję EuropejskąBiała Księga dotycząca polityki w dziedzinieusług finansowych w latach 2005-2010, w opracowaniu której uczestniczył Eurosystem,jak również opublikowany przez Komitet ds.


11 „W kierunku Jednolitego Obszaru Płatności w Euro – Cele iterminy” (czwarty raport z postępów) (ang. Towards a SingleEuro Payments Area – Objectives and Deadlines (FourthProgress Report)), luty 2006 r.

12 Szczegółowe informacje można znaleźć w „Pogląd Eurosystemuna JOPE w zakresie kart” (ang. The Eurosystem’s view of a‘SEPA for cards’), 20 listopada 2006 r.

Usług Finansowych „Raport w sprawie nadzorufinansowego” (ang. Report on FinancialSupervision), nad którym pracował równieżEBC, określają odpowiednie instrumentypolityki w tym zakresie. W ramach swojejfunkcji doradczej, EBC, zgodnie z art. 105 ust.4 Traktatu, regularnie udziela porad na temat propozycji Komisji dotyczącychustawodawstwa poziomu 2 (zob. podrozdział 2).

EBC kontynuował prace nad integracjąeuropejskich rynków kredytów hipotecznych potym, jak pod koniec 2005 r. Eurosystemuczestniczył w opracowaniu Zielonej KsięgiKomisji Europejskiej na ten temat13. Dalszaintegracja i rozwój rynków kredytówhipotecznych (oraz innych rynków bankowościdetalicznej) ma duże znaczenie dla transmisjipolityki pieniężnej w obrębie strefy euro.Ponadto, integracja finansowa może miećznaczący wpływ na stabilność finansową. Pozakończeniu konsultacji w sprawie ZielonejKsięgi oczekuje się, że w maju 2007 r. Komisjaopublikuje Białą Księgę. EBC przyczynia się dointegracji w tej dziedzinie między innymipoprzez swój udział w pracach działającej przyKomisji grupy ekspertów ds. finansowaniahipotecznego oraz grupy EFMLG (EuropeanFinancial Markets Lawyers Group), którejprace dotyczą przeszkód prawnych dlasekurytyzacji transgranicznej w UE.

W dziedzinie infrastruktury finansowej EBCwniósł również swój wkład w zakresie kwestii związanych z integracją systemów

rozrachunku papierów wartościowych i systemów płatności. Obecne rozdrobnienieinfrastruktury rozliczania i rozrachunkupapierów wartościowych UE stanowi głównąprzeszkodę dla dalszej integracji europejskichrynków obligacji i rynków akcji. W lipcu 2006 r.Komisja Europejska zwróciła uwagę naznaczenie inicjatyw uczestników rynku w tejdziedzinie i zasugerowała, aby sektor rozliczeńi rozrachunku opracował, opierając się nanajlepszych praktykach rynkowych, kodekspostępowania. Wspomniany „Europejskikodeks postępowania w zakresie rozliczeń i rozrachunków” (ang. „European Code ofConduct for Clearing and Settlement”) zostałpodpisany 7 listopada 2006 r. Jego celem jest wspieranie konkurencyjności i poprawaefektywności, na przykład poprzez zapewnienieprzejrzystości cen i usług. Jednocześniekontynuowane były działania w zakresiepolityki społecznej, zmierzające doograniczenia przeszkód prawnych i podatkowych.EBC jest aktywnie zaangażowany w te pracepoprzez swój udział w Grupie Ekspertów ds. Doradztwa i Monitoringu Rozliczeń(Clearing and Settlement Advisory MonitoringExpert Group) oraz Grupie Pewności Prawnej(Legal Certainty Group). EBC monitorujerównież prace grupy ekspertów podatkowychFISCO (Clearing and Settlement Fiscal

161EBC

Raport Roczny2006

13 The European Commission’s Green Paper on mortgage credit inthe EU – Eurosystem contribution to the public consultation(„Zielona Księga w sprawie kredytu hipotecznego w UniiEuropejskiej – wkład Eurosystemu w konsultacje społeczne”),1 grudnia 2005 r.

Compliance Expert Group), będącej organemdoradczym Komisji w zakresie możliwychsposobów pokonywania barier podatkowychstanowiących przeszkodę dla transgranicznegorozliczania i rozrachunku w UE. W odniesieniudo integracji usług płatniczych, problemograniczeń technicznych i handlowychpodejmowany jest w kontekście projektu JOPE(zob. powyżej), a EBC wydał opinię o projekciedyrektywy w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, której celemjest zniesienie ograniczeń prawnych14. EBC z zadowoleniem przyjął projekt tej dyrektywy,ponieważ ustanawia ona spójne ramy prawnedla usług płatniczych w UE. Stwierdzono, żeharmonizacja ram regulacyjnych dla usługpłatniczych zapewniłaby pewność prawnąrozszerzonego, transgranicznego świadczeniatego rodzaju usług, a terminowe przyjęciedyrektywy i jej transpozycja byłyby wsparciemdla działań sektora bankowego na rzeczwprowadzenia JOPE. EBC podkreślił, żepozabankowi dostawcy usług płatniczychpowinni podlegać regulacji proporcjonalnie dozakresu prowadzonej przez nich działalności.Przyjęcie projektowanej dyrektywy niepowinno być opóźniane, ponieważ mogłobyzostać zagrożone wprowadzenie regulacjikrajowych zgodnych ze standardami JOPE w dniu 1 stycznia 2008 r. oraz pełne przejściena instrumenty JOPE do 2010 r. Pod tymwzględem tytuły III i IV projektowanejdyrektywy mają decydujące znaczenie, gdyżwprowadzają one zharmonizowany zestawzasad dotyczących wymogów informacyjnych,autoryzacji, realizacji i odpowiedzialności w związku z transakcjami płatniczymi.

ŚWIADCZENIE PRZEZ BANKI CENTRALNE USŁUGSPRZYJAJĄCYCH INTEGRACJI FINANSOWEJ21 października 2005 r. Eurosystem potwierdziłrozpoczęcie działania systemu TARGET2 w dniu 19 listopada 2007 r. W 2006 r.kontynuowano prace nad nowym systemem(zob. podrozdział 2.2 rozdziału 2).

Aby w pełni skorzystać z wprowadzeniasystemu TARGET2, Eurosystem rozpocząłanalizę możliwości dostarczania usług na rzecz

CSD w zakresie rozrachunków w pieniądzubanku centralnego dla transakcji papieramiwartościowymi w euro. Stworzona przez system TARGET2 możliwość zcentralizowaniarozliczeń pieniężnych w jednym rachunkuprzyczyni się prawdopodobnie również dowzrostu popytu rynkowego w zakresiecentralizacji rozrachunku papierówwartościowych za pomocą pojedynczegorachunku. Celem tej nowej usługi, nazwanejTARGET2-Papiery wartościowe, będziezapewnienie wspólnej infrastrukturytechnicznej dla rozliczenia w euro transakcjipapierami wartościowymi w pieniądzu bankucentralnego, realizowanych przez CSD orazobsługa zarówno rozrachunku papierówwartościowych, jak i rozliczeń pieniężnych w ramach jednolitej platformy technicznej (zob. podrozdział 2.3 rozdziału 2).

20 października 2006 r. EBC ogłosił, że Rada Prezesów omówiła reakcje rynku nanieformalne konsultacje w sprawie propozycjizaoferowania takiej usługi i zwróciła się do Komitetu ds. Płatności i SystemówRozrachunku z prośbą o opracowanieszczegółowego studium wykonalności tegoprojektu.

Jeżeli chodzi o system zabezpieczeńEurosystemu, w 2006 r. Eurosystem określiłkryteria kwalifikacyjne dla nierynkowychaktywów, które mają być umieszczone nawspólnej liście zabezpieczeń. Kryteria tezostały przedstawione w opublikowanym 15 września 2006 r. dokumencie „Realizacjapolityki pieniężnej w strefie euro:Dokumentacja ogólna instrumentów i procedurpolityki pieniężnej Eurosystemu” (ang. Theimplementation of monetary policy in the euroarea. General documentation on Eurosystemmonetary policy instruments and procedures).Włączenie od 1 stycznia 2007 r. nierynkowychaktywów na wspólną listę będzie końcowym etapem stopniowego zastępowaniadwupoziomowego systemu zabezpieczeńEurosystemu.


14 COM(2005) 603, wersja ostateczna.

3 sierpnia 2006 r. Rada Prezesów postanowiłarównież przedłużyć działanie systemu banków centralnych korespondentów dlatransgranicznego transferu zabezpieczeń w ramach Eurosystemu (zob. równieżpodrozdział 2.4 rozdziału 2) na okreswykraczający poza rok 2007.

163EBC

Raport Roczny2006

Jednym z głównych zadań Eurosystemu jest sprawowanie nadzoru nad systemamipłatności. Nadzorując systemy płatności, w szczególności te o znaczeniu systemowym15,Eurosystem przyczynia się do zapewnieniabezpieczeństwa i efektywności infrastrukturyfinansowej, a tym samym do zapewnieniaefektywności strumieni płatności za towary,usługi i aktywa finansowe w gospodarce. Ścisłazależność pomiędzy systemami płatności a systemami rozliczeń i rozrachunków oznacza,że, ogólnie rzecz biorąc, banki centralne, a w szczególności Eurosystem, są również żywozainteresowane rozliczaniem i rozrachunkiempapierów wartościowych. Realizowany przezEurosystem cel ogólny to ograniczenie dominimum ryzyka systemowego.

4.I NADZÓR NAD SYSTEMAMI I INFRASTRUKTURĄWYSOKOKWOTOWYCH PŁATNOŚCI W EURO

Eurosystem nadzoruje wszystkie systemy i infrastruktury płatności, które przetwarzająi/lub rozliczają transakcje w euro, włącznie z tymi, które są zarządzane przez samEurosystem. Eurosystem stosuje te samestandardy nadzoru zarówno do własnychsystemów, jak i obsługiwanych przezoperatorów prywatnych. Standardy te to„Podstawowe zasady dla systemowo ważnychsystemów płatności (ang. Core Principles forSystemically Important Payment Systems),określone przez Komitet ds. Płatności i Systemów Rozrachunku grupy G10 i przyjęteprzez Radę Prezesów w 2001 r. W 2006 r. RadaPrezesów przedstawiła swoje oczekiwaniadotyczące utrzymania ciągłości działalnościgospodarczej w odniesieniu do systemówpłatności o znaczeniu systemowym. Stanowiąone integralną część zasad nadzoruEurosystemu i pomagają zapewnićwystarczający i stały poziom elastycznościwszystkich systemów płatności o znaczeniusystemowym, które znajdują się w strefie euroi obsługują transakcje w euro.

TARGET Zgodnie ze wspólnymi zasadami nadzoru oraz celami systemu TARGET, w związku z zachodzącymi zmianami EBC wraz z krajowymi bankami centralnymi regularnie przeprowadza działania nadzorcze w odniesieniu do systemów RTGS, któreuczestniczą w systemie TARGET lub są doniego podłączone oraz w odniesieniu domechanizmu płatności EBC. W przypadkuwprowadzania do systemu TARGETznaczących zmian, odpowiednie ustawienia,zanim zaczną działać, poddawane są kontrolinadzorczej. Realizując wspólną politykąnadzorczą, Eurosystem przeprowadził w 2006r. pogłębioną ocenę nadzorczą wpływuprzyłączenia systemu rozliczeń brutto w czasierzeczywistym (RTGS) Eesti Pank doistniejącego systemu TARGET zapośrednictwem systemu RTGS Banca d’Italia.Stwierdzono, że połączenie to nie wpłynęłobynegatywnie na płynne funkcjonowanie systemuTARGET. W związku z wejściem Słowenii dostrefy euro, Banka Slovenije postanowił nieopracowywać własnego systemu RTGS dlarozliczeń w euro, tylko wykorzystać systemRTGS używany przez Deutsche Bundesbank. W rezultacie uznano, że analiza nadzorcza niejest konieczna, ponieważ do systemu TARGETnie włączono żadnej nowej infrastruktury.

Przyszły system TARGET2 będzie musiałzachowywać zgodność ze standardaminadzorczymi Eurosystemu tak samo, jak każdyinny system płatności o znaczeniu systemowymw strefie euro i w związku z tym będzie onpodlegać kontroli nadzorczej. Od momentuwdrożenia ogólnych ram organizacyjnych dlanadzoru systemu TARGET2, EBC prowadzi i koordynuje działania nadzorcze nad tymsystemem. Krajowe banki centralne sąodpowiedzialne za nadzór dotyczący lokalnychfunkcji systemu, tam gdzie są one istotnewyłącznie dla sytuacji danego kraju. Będą one


4 N A D Z Ó R N A D I N F R A S T R U K T U R Ą R Y N KOW Ą

15 Uznaje się, że dany system płatności ma znaczenie systemowe,jeżeli zakłócenie jego działania mogłoby wywołać zakłócenialub spowodować dalsze przekazanie zakłóceń do innychuczestników oraz, na końcu, spowodować zakłócenia w szerszym systemie finansowym.

również uczestniczyć w działaniachnadzorczych dotyczących centralnych funkcjisystemu TARGET2. W związku z tym, żesystem TARGET2 znajduje się w dalszym ciąguw fazie projektowej, w 2006 r. organy nadzorczesystemu TARGET przeprowadziły wstępnąocenę projektu tego systemu. W dalszym ciągumonitorują one rozwój systemu TARGET2 i przed jego wdrożeniem przeprowadzą jegokompleksową ocenę.

EURO 1 EURO1 jest największym działającym w strefieeuro systemem płatności dla przelewówuznaniowych w euro, którego operatorem jestpodmiot prywatny. Operatorem tego systemujest spółka rozliczeniowa Euro BankingAssociation, EBA CLEARING. EURO1 działaw oparciu o saldowanie wielostronne. Pozycjeuczestników EURO1 na koniec dnia sąostatecznie rozliczane za pośrednictwemsystemu TARGET. W 2006 r. działanianadzorcze EBC skupiły się na ocenie nowej funkcji zarządzania płynnością, tzw.liquidity bridge, przed jej wdrożeniem.Funkcja liquidity bridge ma na celu stworzenieuczestniczącym bankom możliwościśróddziennego przemieszczania zdolnościpłatniczej do i z EURO1, dzięki czemu banki temogą dostosować swoją zdolność przetwarzaniaw ramach EURO1 do indywidualnych potrzebpłatniczych. Ocena nadzorcza liquidity bridgenie wykazała żadnego negatywnego wpływu naprzestrzeganie przez EURO1 podstawowychzasad. EBC będzie nadal monitorował działanietej funkcji oraz wszystkie późniejsze zmianywprowadzane do EURO1.

ZINTEGROWANY SYSTEM ROZRACHUNKU CIĄGŁEGO Zintegrowany system rozrachunku ciągłego(ang. Continuous linked settlement system –CLS) zapewnia usługi rozliczeniowe w odniesieniu do transakcji walutowych w 15 głównych walutach świata. System ten,którym zarządza CLS, eliminuje znaczną częśćryzyka kursowego w rozrachunkach,równocześnie rozliczając strony biorące udziałw transakcji walutowej, tj. na zasadzie płatnośćza płatność i tylko wtedy, kiedy dostępne są

wystarczające środki. Stałe bezpieczeństwo i efektywność CLS ma podstawowe znaczeniedla Eurosystemu, ponieważ system ten jestnajwiększym, pod względem wartości,systemem rozrachunku transakcji euro pozastrefą euro. W ramach ustaleń dotyczącychwspółpracy nadzorczej nad CLS podprzewodnictwem Systemu Rezerwy FederalnejEBC jest podstawowym organem nadzorczymdla rozrachunku transakcji w euro.

W grudniu 2006 r. CLS przetwarzał średnio290,000 transakcji walutowych dziennie, a ichprzeciętna dzienna wartość sięgała 2,6 bilionóweuro.17 Dzięki 19% udziałowi we wszystkichtransakcjach rozliczanych w CLS, euro nadalbyło najważniejszą, po dolarze amerykańskim,walutą w rozrachunkach (46%). Przeciętnadzienna wartość transakcji CLS rozliczanych w euro wynosiła 489 mld euro.

W 2006 r. Eurosystem uczestniczył w badaniuprzeprowadzonym przez BRM wśródnajwiększych uczestników rynku transakcjiwalutowych, które miało na celu ustalenie, z jakich metod minimalizacji ryzyka korzystająw celu ograniczenia ryzyka kursowegorozliczenia. Wyniki tego badania zostanąudostępnione w 2007 r. i będą stanowić dla banków centralnych podstawę do oceny przedstawionej w raporcie BankuRozrachunków Międzynarodowych z 1996 r.„Ryzyko rozliczeniowe w transakcjachwalutowych” (ang. Settlement Risk in ForeignExchange Transactions) strategii grupy G10mającej na celu zmniejszenie ryzyka kursowegorozliczeń.

CIĄGŁOŚĆ DZIAŁANIA W maju 2006 r. Rada Prezesów zatwierdziłaraport „Oczekiwania nadzorcze dotycząceciągłości działania w odniesieniu do systemówpłatniczych o znaczeniu systemowym (SIPS)”(ang. Business Continuity OversightExpectations for Systemically Important

165EBC

Raport Roczny2006

17 Każda operacja walutowa obejmuje dwie transakcje, po jednejdla każdej zastosowanej waluty. Tak więc w grudniu 2006 r. w systemie CLS dokonano rozrachunku operacji o średniejdziennej wartości równoważnej około 1,3 bilionów euro.

Payment Systems – SIPS)). Celem tego raportujest ustanowienie zharmonizowanych zasadnadzoru ciągłości działania w strefie euro,promując w ten sposób równe reguły gry (ang.level playing field). Zawiera on wytycznedotyczące nadzoru dla operatorów SIPS, mającena celu osiągnięcie wystarczającego i stałegopoziomu elastyczności poprzez wspieraniedziałań rynku ukierunkowanych na poprawęzdolności do powrotu do normalnego stanu i wznowienia działania. Raport przedstawiakonkretne oczekiwania dotyczące wdrożenia w pełni operacyjnej dodatkowej lokalizacji orazkładzie nacisk na potrzebę regularnegotestowania i szkolenia pracownikówzajmujących kluczowe stanowiska. Testy tepowinny uwzględniać różne prawdopodobnescenariusze, a ich wyniki powinny byćprzekazywane innym zainteresowanymstronom. Raport zwraca również uwagę na to, że koniczne jest, aby SIPS a) wprowadziłprzejrzyste procedury zarządzania i komunikacji w sytuacjach kryzysowych, b) posiadał alternatywne środki komunikacji na potrzeby przekazywania informacji poustaniu sytuacji kryzysowej oraz c) zapewniłodpowiednie kanały komunikacji z właściwymiorganami. Niektóre z oczekiwań mają wpływ nakluczowych uczestników SIPS oraz stronytrzecie będące dostawcami podstawowych usługzewnętrznych dla SIPS. SIPS powinienzrealizować oczekiwania nadzorcze i poddać jeodpowiednim testom do czerwca 2009 r.,natomiast kluczowi uczestnicy i strony trzeciebędące dostawcami usług - do czerwca 2010 r.Do czerwca 2009 r. Eurosystem będzieprzeprowadzał regularny przegląd w celudokonania pomiaru postępów SIPS w zakresierealizacji oczekiwań oraz aby ocenić ryzykoewentualnych opóźnień.

We wrześniu 2006 r. EBC zorganizowałkonferencję, której celem było przekazanieinformacji i doświadczeń w tym zakresie orazomówienie zagadnień dotyczących ciągłościdziałania w zintegrowanej strefie euro. W konferencji tej wzięli udział przedstawicielebanków centralnych, instytucji finansowychoraz operatorów infrastruktury rynku

płatniczego i rynku papierów wartościowych z UE i spoza UE.

SWIFT SWIFT sam w sobie nie jest ani systemempłatności, ani systemem rozrachunków i jako taki nie jest podmiotem regulowanym.Niemniej jednak, z uwagi na jego systemoweznaczenie dla globalnego rynku finansowego,zdaniem banków centralnych grupy G10 SWIFTpowinien podlegać nadzorowi ze strony banków centralnych, z Nationale Bank vanBelgië/ Banque Nationale de Belgique jakogłównym organem nadzorczym. Nadzór nadSWIFT koncentruje się wokół celówdotyczących bezpieczeństwa, niezawodnościeksploatacyjnej, ciągłości działania orazelastyczności infrastruktury SWIFT. Abyzapewnić realizację tych celów przez SWIFT,organy nadzorcze przeprowadzają regularnąocenę tego, czy SWIFT wprowadzaodpowiednie zasady zarządzania, struktury,procesy, procedury zarządzania ryzykiem orazkontrole pozwalające na efektywne zarządzaniepotencjalnym ryzykiem, które może zagrażaćstabilności finansowej oraz stabilnościinfrastruktury finansowej. Obecnie nadzór nadSWIFT opiera się na powszechnieakceptowanych zasadach i wspólnychpraktykach rynkowych. Stanowią one podstawęmetodologii nadzoru koncentrującego się naryzyku, która ma zastosowanie do działańbiznesowych SWIFT, istotnych dla stabilnościfinansowej. W kontekście udziału we wspólnymnadzorze nad SWIFT, w 2006 r. EBC, wspólniez bankami centralnymi grupy G10, prowadziłprace mające na celu określenie oczekiwańdotyczących wysokiej jakości nadzoru, którebyłyby odpowiednie na potrzeby oceny SWIFT,uwzględniając jego istniejącą strukturę,procesy, kontrole i procedury. Prace naoczekiwaniami nadzorczymi zostanąprawdopodobnie sfinalizowane, a wynikiuwzględnione włączone w stosowanej przezgrupę nadzorczą metodologii nadzoruukierunkowanej na ryzyko w 2007 r. (zob. takżepodrozdział 2 rozdziału 6).


4.2 DETALICZNE USŁUGI PŁATNICZE

Prowadzony przez Eurosystem nadzór obejmujerównież systemy płatności detalicznych. W 2006 r. Eurosystem w dalszym ciągumonitorował sprawne funkcjonowaniepierwszej paneuropejskiej automatycznej izbyrozliczeniowej dla płatności grupowych w euro,STEP2, zarządzanej i obsługiwanej przez EBACLEARING. Ponieważ oceny nadzorczesystemów płatności detalicznych podlegającychnadzorowi Eurosystemu zostały zakończone w 2005 r., uznano, że nie ma potrzebyprzeprowadzenia nowej tury skoordynowanychocen w roku 2006 r.

4.3 ROZLICZANIE I ROZRACHUNEK PAPIERÓWWARTOŚCIOWYCH

Eurosystem poświęca dużo uwagi sprawnemufunkcjonowaniu systemów rozliczania i rozrachunku papierów wartościowych,ponieważ zakłócenia w rozliczaniu,rozrachunku i przechowywaniu zabezpieczeńmogłyby zagrozić realizacji polityki pieniężnej,sprawnemu funkcjonowaniu systemówpłatniczych oraz utrzymaniu stabilnościfinansowej.

Eurosystem ocenia zgodność systemówrozrachunku papierów wartościowych (ang.securities settlement systems – SSS) w strefieeuro ze „Standardami użytkowania systemówrozrachunku papierów wartościowych UE woperacjach kredytowych ESBC” (ang.Standards for the Use of EU SecuritiesSettlement Systems in ESCB Credit Operations),znanymi jako „standardy użytkownikaEurosystemu”; oceniana jest również wzajemnazgodność połączeń pomiędzy tymi systemami.

W 2006 r. EBC przyczynił się do podjęcia przezKomisję Europejską i Radę UE prac nadprzeglądem dyrektywy w sprawie zamknięciarozliczeń oraz debaty na temat tego, czyWspólnota powinna asygnować haskąkonwencję o papierach wartościowych (ang.Hague Securities Convention). EBC wniósł

również swój wkład w trwające obecnie prace nad raportem Komitetu ds. Płatności i Systemów Rozrachunku na temat zasadrozliczania i rozrachunku dla pozagiełdowychinstrumentów pochodnych17. W kwietniu 2006 r.EBC współorganizował razem z BankiemRezerw Federalnych w Chicago konferencję,która odbyła się we Frankfurcie, poświęconązagadnieniom rozliczeń partnerów centralnych.

OCENA SYSTEMÓW ROZRACHUNKU PAPIERÓWWARTOŚCIOWYCH POD KĄTEM STANDARDÓWUŻYTKOWNIKAW 2006 r. wdrożone zostały nowe zasadyemisji, przechowywania oraz rozrachunkumiędzynarodowych dłużnych papierówwartościowych. Takie papiery wartościowe,emitowane wspólnie przez dwamiędzynarodowe centralne depozyty papierówwartościowych (MCDPW) (ang. internationalcentral securities depositories – ICSD) –belgijski Euroclear Bank oraz ClearstreamBanking Luxembourg – stanowią znaczną częśćpapierów wartościowych, które mogą byćprawnie wykorzystywane w operacjachkredytowych Eurosystemu. W ramach nowej,ocenionej przez Eurosystem struktury, emisjępapierów wartościowych reprezentuje nowaforma globalnego certyfikatu na okaziciela –„nowy globalny skrypt dłużny” (the „NewGlobal Note” – NGN). Międzynarodowe dłużnepapiery wartościowe w formie globalnegocertyfikatu na okaziciela wyemitowane przezMCDPW po 31 grudnia 2006 r. będąkwalifikowane jako zabezpieczenia dla operacjiEurosystemu wyłącznie pod warunkiemzastosowania formy NGN. Papiery wartościowewyemitowane przed tą datą lub w tym dniunadal będą kwalifikować się do wykorzystaniajako zabezpieczenie przez cały okres ichważności.

Roczna ocena SSS w strefie euro, jak równieżocena ad hoc połączeń pomiędzy tymisystemami, potwierdziły wysoki ogólny poziomzgodności ze standardami oraz fakt, że SSS

167EBC

Raport Roczny2006

17 http://www.bis.org/press/p060213b.htm.

nadal prowadziły starania zmierzające dodalszego zwiększenia zgodności.

W ramach przygotowań do wejścia Słowenii dostrefy euro 1 stycznia 2007 r., Rada Prezesówprzeprowadziła ocenę słoweńskiego SSS(KDD). Szczegółowa analiza wykazała, żesłoweński system kwalifikuje się dowykorzystania na potrzeby polityki pieniężnejEurosystemu oraz śróddziennych operacjikredytowych.

OPRACOWANIE STANDARDÓW ROZLICZANIA I ROZRACHUNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W UNII EUROPEJSKIEJW 2001 r. Rada Prezesów zatwierdziła zasadywspółpracy ESBC i Komitetu EuropejskichRegulatorów Rynku Papierów Wartościowych(Committee of European Securities Regulators– CESR) w zakresie systemów rozliczania i rozrachunku papierów wartościowych. W 2004 r.grupa robocza ESBC-CESR opracowała projekt raportu na temat „Standardówrozliczania i rozrachunku papierówwartościowych w Unii Europejskiej” (ang.Standards for Securities Clearing and a Settlement in the European Union) w celudostosowania zaleceń CPSS-IOSCOdotyczących SSS do środowiska UE. W kolejnych dwóch latach grupa roboczaESBC-CESR kontynuowała prace w tymzakresie, których celem było opracowanie„metodologii oceny” stanowiącej wytyczneodnoszące się do skutecznego wdrażaniastandardów. Wiele zagadnień otwartych, jak naprzykład szczególne wymogi dla CSDposiadających licencję bankową orazwspółpraca pomiędzy właściwymi organami,poddanych zostało analizie przeprowadzonej w ścisłej współpracy z uczestnikami rynku i organami nadzoru bankowego. W 2006 r.dokonany został jednak niewielki postęp w tejdziedzinie.

11 lipca 2006 r. Komisja Europejska zachęciłaprzedstawicieli sektora do obniżenia kosztówrozliczania i rozrachunków w UE. W tym celu,7 listopada 2006 r. przedstawiciele FederacjiEuropejskich Giełd Papierów Wartościowych,

Europejskiego Stowarzyszenia IzbRozliczeniowych Partnerów Centralnych,Europejskiego Stowarzyszenia CentralnychDepozytów Papierów Wartościowych(Federation of European Securities Exchanges,the European Association of CentralCounterparty Clearing Houses, the EuropeanSecurities Depositories Association) orazczłonkowie innych instytucji należących dotych grup podpisali kodeks postępowania.Kodeks ten ma na celu wspieranie konkurencjioraz poprawę efektywności rozliczania i rozrachunku w UE, zapewniając przejrzystośćcen, prawa dostępu, współdziałanieinfrastruktur, segmentację usług orazrachunkowość regulacyjną. Nie poświęca onjednak uwagi stabilności finansowej orazharmonizacji ustawodawstwa, a zatem nadalaktualna jest potrzeba opracowania standardówESBC-CESR.


R O Z D Z I A Ł 5

S TOS U N K I E U RO P E J S K I E I M I Ę D Z Y N A RO D OW E

W 2006 r. EBC nadal utrzymywał regularnekontakty z instytucjami i organami UE, w szczególności z Parlamentem Europejskim,Radą ECOFIN, Eurogrupą oraz KomisjąEuropejską (zob. rozdział 6). Prezes EBCuczestniczył w posiedzeniach Rady ECOFIN,podczas których omawiano sprawy związane z zadaniami i celami ESBC, oraz wposiedzeniach Eurogrupy. Prezes Eurogrupyoraz Komisarz ds. Gospodarczych i Walutowych uczestniczyli, gdy uznali to zastosowne, w spotkaniach Rady Prezesów.

I.I ZAGADNIENIA STRATEGICZNE

PAKT STABILNOŚCI I WZROSTU W 2006 r. pięć państw członkowskichnależących do strefy euro (Niemcy, Grecja,Francja, Włochy i Portugalia) oraz siedempaństw członkowskich spoza strefy euro(Republika Czeska, Cypr, Węgry, Malta,Polska, Słowacja oraz Wielka Brytania) nadal podlegało procedurze nadmiernegodeficytu. W dniu 1 stycznia 2006 r. RadaECOFIN potwierdziła wystąpienie nadmiernegodeficytu w Wielkiej Brytanii. Proceduranadmiernego deficytu została natomiastzakończona w stosunku do Cypru w czerwcu2006 r., a w stosunku do Francji w styczniu2007 r., po uzyskaniu potwierdzenia, że państwate na trwałe i w sposób wiarygodny obniżyłyswój deficyt poniżej wartości referencyjnejwynoszącej 3% PKB.

W marcu 2006 r. Rada ECOFIN wezwałaNiemcy, zgodnie z art. 104 ust. 9 Traktatu, dopodjęcia działań mających na celu obniżeniedeficytu. Był to drugi przypadek zastosowaniaprzez Radę ECOFIN tego rodzaju środka, w tympierwszy raz po nowelizacji Paktu Stabilności i Wzrostu w marcu 2005 r. W tym kontekścieRada postanowiła wydłużyć termin naskorygowanie deficytu przez Niemcy do 2007 r.W październiku 2006 r. Rada ECOFIN wydałazmienione zalecenia dla Węgier, w których, z uwagi na pogarszającą się sytuację budżetowąw tym kraju, termin skorygowania nadmiernegodeficytu został wydłużony z roku 2008 na rok

2009. W listopadzie 2006 r. Rada przyjęładecyzję stwierdzającą, zgodnie z art. 104 ust. 8Traktatu, że działania podjęte przez Polskę sąniewystarczające, aby skorygować jejnadmierny deficyt do 2007 r.

We wszystkich innych przypadkach działaniapodejmowane przez państwa członkowskie w odpowiedzi na otrzymane zalecenia i wezwania nie poskutkowały podjęciemdalszych czynności proceduralnych. Niemniejjednak, w niektórych państwach (w szczególności we Włoszech i Portugalii)stwierdzono braki dotyczące zgodności z pośrednimi celami konsolidacyjnymi orazzagrożenia dla planowanych ścieżekkonsolidacji, które wymagają dokładnegomonitorowania. Dane z ostatniego okresuwskazują, że Niemcy, Grecja, Malta orazWielka Brytania prawdopodobnie zgłosząosiągnięcie deficytu na poziomie poniżej 3%PKB w 2006 r. Zanim jednak procedurynadmiernego deficytu w stosunku do tychpaństw zostaną zakończone, wyniki tewymagają potwierdzenia i oceny pod kątemstabilności.

W 2006 r. dokonany został dalszy postęp w zakresie oceny długoterminowej stabilnościfinansów publicznych w państwachczłonkowskich UE. W lutym Komitet PolitykiGospodarczej UE (KPG) wraz z KomisjąEuropejską opublikowały raport na tematwpływu starzenia się społeczeństwa na sytuacjębudżetową1. Raport ten, aktualizujący raportyKPG/Komisji z 2001 r. i 2003 r. na tematstarzenia się społeczeństwa, zawierałszacunkowe obliczenia dotyczące obciążeńfiskalnych spowodowanych starzeniem się


I Z AG A D N I E N I A E U RO P E J S K I E

1 „Wpływ starzenia się społeczeństwa na poziom wydatkówpublicznych: projekcje dla 25 państw członkowskich UEdotyczące emerytur i rent, opieki zdrowotnej, opiekidługotrwałej, edukacji oraz wypłat zasiłków dla osóbbezrobotnych (2004-2005)” (The impact of ageing on publicexpenditure: projections for the EU25 Member States onpensions, health care, long-term care, education andunemployment transfers (2004-2050)), Raport specjalnydotyczący gospodarki europejskiej nr 1/2006, Komitet PolitykiGospodarczej i Komisja Europejska (European Economy SpecialReport no. 1/2006, Economic Policy Committee and EuropeanCommission).

społeczeństwa dotykających państwaczłonkowskie UE. Obliczenia te zostałyprzeprowadzone w oparciu o wspólnie ustalonezałożenia dotyczące zachowań kluczowychzmiennych demograficznych i makroekonomicznych. W przypadku strefyeuro, oraz w przypadku całej UE, badanie towykazało, że do osiągnięcia stabilnej pozycjiniezbędna będzie poprawa strukturalnej sytuacjibudżetowej o około 3,5% PKB w porównaniu z poziomem w 2005 r. Aktualne obliczenia sąjednak ściśle uzależnione od przyjętychzałożeń, co podkreśla znaczenie dalszegoudoskonalania istniejących metodologii.Zamieszczone w raporcie szacunkoweobliczenia posłużyły jako dane wyjściowe dokolejnych analiz długoterminowej stabilnościfiskalnej w państwach członkowskich UE,zarówno w kontekście analizy programówstabilności i konwergencji, jak również w opublikowanym w listopadzie 2006 r.pierwszym raporcie Komisji na tematstabilności2. W tej sytuacji kontynuowane sąrównież prace nad opracowaniem odpowiedniejmetodologii uwzględniającej zobowiązanianiejawne przy ocenie średniookresowych celówbudżetowych państw członkowskich.

STRATEGIA LIZBOŃSKA Jesienią 2006 r. państwa członkowskie złożyłyraporty z postępów w realizacji krajowychprogramów reform na lata 2005-2008, zgodniez przedstawionymi w 2005 r. wnioskami RadyEuropejskiej z przeglądu realizacji strategiilizbońskiej – szeroko zakrojonego programureform gospodarczych, społecznych i środowiskowych w ramach UE3. Programy teprzedstawiają strategie reform strukturalnychpaństw członkowskich oraz przegląd postępów,jakie państwa te poczyniły do tej pory w zakresie realizacji swoich zobowiązań.Obejmują one zapewnienie stabilności finansówpublicznych (w szczególności poprzez reformęemerytur i systemów opieki zdrowotnej),zreformowanie rynków pracy i produktów orazsystemów ubezpieczeń społecznych, inwestycjew działalność badawczo-rozwojową i innowacjeoraz poprawę przepisów prawnych dotyczących

działalności gospodarczej (zob. równieżrozdział 1).

Raporty z postępów prac nad realizacjąkrajowych programów reform zostały poddaneocenie przez Radę ECOFIN, przy współpracy z Komitetem Polityki Gospodarczej, oraz przezKomisję Europejską, która w grudniu 2006 r.opublikowała swój drugi roczny raport z postępów w zakresie wzrostu i zatrudnienia(ang. Annual Progress Report on Growth andJobs). EBC przywiązuje duże znaczenie do wdrażania reform strukturalnych i z zadowoleniem przyjmuje determinacjęKomisji i państw członkowskich w realizacjistrategii lizbońskiej na szczeblu Wspólnoty i naszczeblu krajowym. Szczególnie istotne jest,aby kraje strefy euro działały w sposóbkompleksowy przy wprowadzaniu reform,ponieważ państwa te ponoszą wspólnąodpowiedzialność za zapewnienie płynnegofunkcjonowania UGW.

DYREKTYWA W SPRAWIE USŁUG NA RYNKUWEWNĘTRZNYMW ramach realizacji celu zakładającegouzupełnienie Rynku Wewnętrznego, w styczniu2004 r. Komisja Europejska przedstawiłaprojekt dyrektywy znoszącej bariery prawne i administracyjne w odniesieniu dotransgranicznego świadczenia usług. Powprowadzeniu istotnych zmian w trakcieprocesu legislacyjnego, 15 listopada 2006 r.Parlament Europejski oraz Rada UE osiągnęłyporozumienie w sprawie projektowanejdyrektywy, która została przyjęta 12 grudnia2006 r.

Odpowiednie wdrożenie tej dyrektywyprzyniesie wymierne korzyści zarówno dladostawców usług, jak również dlaużytkowników. Będzie ona zakazywaćwprowadzania określonych ograniczeń

173EBC

Raport Roczny2006

2 „Długoterminowa stabilność finansów publicznych w UniiEuropejskiej” (ang. „The long-term sustainability of publicfinances in the European Union”), Gospodarka Europejska nr4/2006, Komisja Europejska (ang. European Economy No.4/2006, European Commission).

3 Zob. Raport Roczny EBC za 2005 r. s. 140-141.

w zakresie świadczenia usług transgranicznychi ustanowi przejrzyste kryteria dla wymogów,jakie państwa członkowskie mogą stosowaćwobec dostawców usług z innych państw UE.Będzie również sprzyjać „swobodzieprzedsiębiorczości”, ułatwiając dostawcomusług zakładanie działalności gospodarczej w innych państwach członkowskich.

Dyrektywa ta powinna umożliwić UEeksploatację niewykorzystanego jeszczepotencjału wzrostu gospodarczego i zwiększenie poziomu zatrudnienia w sektorzeusług, w szczególności poprzez zwiększeniekonkurencji transgranicznej oraz obniżeniekosztów prowadzenia działalnościgospodarczej. W rezultacie oczekuje się, żedyrektywa ta przyniesie poprawę wydajnościpracy i produkcji, będzie wspomagać wzrostgospodarczy w perspektywie średnio- i długoterminowej oraz przyczyni się doobniżenia cen w sektorze usług, zapewniająctym samym korzyści konsumentom. Korzyścibędą prawdopodobnie odnosić również innegałęzie gospodarki wykorzystujące usługi jakojeden z czynników swojego procesuprodukcyjnego4.

I.2 ZAGADNIENIA INSTYTUCJONALNE

RAPORTY O KONWERGENCJI W odpowiedzi na wniosek Litwy i Słowenii,zarówno EBC, jak również Komisja Europejska,przygotowały, zgodnie z art. 122 Traktatu,raporty o konwergencji dotyczące postępówtych dwóch państw w realizacji warunkówwymaganych do przystąpienia do strefy euro.Opierając się na tych raportach,opublikowanych w dniu 16 maja 2006 r., orazna propozycji Komisji, Rada ECOFIN podjęław dniu 11 lipca 2006 r. decyzję o zezwoleniuSłowenii na wprowadzenie euro jako walutypaństwa z dniem 1 stycznia 2007 r. (zob.rozdział 3). W dniu 5 grudnia 2006 r. EBC i Komisja Europejska opublikowały swoje stałe,przygotowywane raz na dwa lata, raporty o konwergencji, w których przedstawionosytuację Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru,

Łotwy, Węgier, Malty, Polski, Słowacji i Szwecji. Żadne z tych państw członkowskichnie spełniło warunków niezbędnych dlaprzyjęcia euro.

W nawiązaniu do dyskusji prowadzonej w Radzie ECOFIN, Komisja Europejska i EBCwyjaśniły interpretację i zastosowaniekryterium stabilności cen w odniesieniu dorozszerzenia strefy euro. W dniu 10października 2006 r. Rada ECOFIN ponowniepotwierdziła, że wartość referencyjną dlastabilności cen należy obliczać jako średniąstopę inflacji trzech państw członkowskich UEuzyskujących najlepsze wyniki powiększoną o 1,5 punktu procentowego.

TRAKTAT KONSTYTUCYJNYW 2006 r. EBC w dalszym ciągu śledził procesratyfikacyjny Traktatu ustanawiającegoKonstytucję dla Europy (TraktatKonstytucyjny), ponieważ wiele zawartych w nim postanowień odnosi się do ESBC. EBCzauważył, że proces ratyfikacyjny byłkontynuowany pomimo odrzucenia TraktatuKonstytucyjnego we Francji i Holandii w 2005r. Liczba państw członkowskich, któreratyfikowały Traktat Konstytucyjny, lub któresą bliskie formalnego zakończenia procesuratyfikacyjnego, wzrosła do 18. Są tonastępujące kraje: Belgia, Bułgaria, Niemcy,Estonia, Grecja, Hiszpania, Włochy, Cypr,Łotwa, Litwa, Luksemburg, Węgry, Malta,Austria, Rumunia, Słowenia, Słowacja i Finlandia.

EBC wspiera cele Traktatu Konstytucyjnego,który dąży do przejrzystego przedstawieniaprawnych i instytucjonalnych ram UE oraz dozwiększenia możliwości działania UE zarównona szczeblu europejskim, jak i międzynarodowym, oraz do potwierdzeniaistniejących ram polityki pieniężnej. Podczas


4 Dodatkowe informacje można odnaleźć w dokumencie„Konkurencja, produktywność i ceny w sektorze usług strefyeuro” (ang. Competition, productivity and prices in the euro areaservices sector), Dokument Okolicznościowy EBC nr 44,kwiecień 2006r. (ang. ECB Occasional Paper No. 44, April2006).

Prezydencji Niemiec i Portugalii w UE w 2007r. kontynuowane są dyskusje na temat dalszychpostępów w zakresie reformy instytucjonalnejUE.

PRZEDSTAWICIELSTWO ZEWNĘTRZNEOd początku istnienia Unii Walutowej, EBCodgrywa rolę kluczowego partnera na szczeblu międzynarodowym i ma swoichprzedstawicieli w odpowiednich instytucjachmiędzynarodowych.

W dziedzinie spraw gospodarczych,porozumienia dotyczące przedstawicielstwazewnętrznego UGW odzwierciedlają fakt, żepolityka gospodarcza pozostała w dużej mierzew zakresie kompetencji państw członkowskich.W ostatnich latach dokonany został jednakpewien postęp w kierunku bardziejujednoliconego przedstawicielstwa.

W ostatnim okresie Eurogrupa i Rada ECOFINrozważały propozycje wzmocnieniaprzedstawicielstwa w kwestiach dotyczącychUGW na szczeblu międzynarodowym orazpropozycje usprawnienia wewnętrznejkoordynacji w tym zakresie. Zatwierdzonyzostał w szczególności aktywny udział PrezesaEurogrupy w spotkaniach grupy G7 orazuczestnictwo Komisji Europejskiej w organachmiędzynarodowych, takich jak grupa G20.

REFORMA PROCEDUR KOMITOLOGII UEW lipcu 2006 r. Rada UE, Parlament Europejskioraz Komisja Europejska uzgodniły reformęsystemu komisji, w ramach któregoprzyjmowane jest ustawodawstwowspólnotowe, znanego jako procedurykomitologii. Głównym elementem tej reformyjest wprowadzenie „procedury ustawodawczejpołączonej z kontrolą”, która w znaczącysposób wzmacnia uprawnienia ParlamentuEuropejskiego w zakresie środkówwykonawczych.

Reforma ta ma szczególne znaczenie dlaprocesu Lamfalussy’ego w odniesieniu dorynku sektora finansowego, którego głównącechą jest przyznanie uprawnień

wykonawczych Komisji. Dzięki tej reformieproces Lamfalussy’ego nadal będzie mógłodgrywać znaczącą rolę w ułatwianiu i przyspieszaniu integracji finansowej UE (zob.również rozdział 4).

I.3 SYTUACJA W PAŃSTWACH PRZYSTĘPUJĄCYCH I KANDYDUJĄCYCH DO CZŁONKOWSTWA W UEORAZ KONTAKTY Z NIMI

EBC zacieśnił swoją współpracę z bankamicentralnymi państw przystępujących orazkandydujących, przyjmując za cel zapewnieniesprawnego procesu integracji walutowej w UE.Współpraca ta rozwijała się równolegle z ogólnym dialogiem instytucjonalnympomiędzy UE a tymi państwami.

Po podpisaniu w dniu 25 kwietnia 2005 r.Traktatu Akcesyjnego przez Bułgarię i Rumunię, prezesi Banca Nat‚ionala a Românieii Byłgarska narodna banka (Българсканародна банка) od 16 czerwca 2005 r.uczestniczyli w charakterze obserwatorów w posiedzeniach Rady Ogólnej EBC, a eksperciz tych dwóch banków brali udział jakoobserwatorzy w posiedzeniach komitetówESBC. Ponadto, coroczne spotkania na wysokimszczeblu z Banca Nat‚ionala a Românieioraz Byłgarska narodna banka (Българсканародна банка) odbyły się we Frankfurcie,odpowiednio, 15 listopada i 6 grudnia 2006 r.W październiku 2006 r. trzy banki centralnestrefy euro (Banque de France, Banca d’Italiaoraz De Nederlandsche Bank) zakończyły swoją współpracę techniczną z Banca Nat‚ionala a României realizowaną w formiefinansowanego przez UE programu współpracybliźniaczej, który został zainicjowany napoczątku 2005 r. Podobny system zostałwprowadzony w Byłgarska narodna banka

175EBC

Raport Roczny2006


(Българска народна банка) w październiku2006 r.

26 września 2006 r. Komisja Europejska uznała,że Bułgaria i Rumunia poczyniły znaczącepostępy w swoich przygotowaniach dowstąpienia do UE. Komisja zaproponowałazastosowanie dodatkowych środków celemdalszego monitorowania wdrażania wymogówUE w ograniczonej liczbie obszarów, z którychżaden nie dotyczył jednak sfery monetarnej.Bułgaria i Rumunia przystąpiły do UE 1stycznia 2007 r., a ich banki centralne stały siępełnoprawnymi członkami ESBC.

Po otwarciu negocjacji akcesyjnych z Turcją w dniu 3 października 2005 r., w dniu 12czerwca 2006 r. Komisja rozpoczęła negocjacjew sprawie poszczególnych rozdziałów acquiscommunautaire. W dniu 29 listopada 2006 r.przedstawiła ona swoje zalecenia dotyczącekontynuowania negocjacji w sprawieprzystąpienia Turcji. Komisja zaleciła, abyrozdziały, w zakresie których zakończonezostały przygotowania techniczne, pozostałyotwarte, natomiast rozpoczęcie negocjacji w sprawie kolejnych ośmiu rozdziałów powinnozostać zawieszone do momentu wypełnieniaprzez Turcję jej zobowiązań. Na posiedzeniu,które odbyło się w dniach 14-15 grudnia 2006r., Rada Europejska podjęła decyzję o realizacjizaleceń Komisji. EBC kontynuowałprowadzony od dawna strategiczny dialog nawysokim szczeblu z Centralnym BankiemRepubliki Turcji, w ramach którego w dniu 28czerwca 2006 r. odbyło się spotkanie naszczeblu Zarządu. Dyskusje dotyczyłynajnowszych zmian makroekonomicznych i finansowych w Turcji, przyjęcia w politycepieniężnej Turcji strategii celu inflacyjnegooraz sytuacji gospodarczej i monetarnej w strefie euro.

Po podjętej 3 października 2005 r. decyzji RadyUE o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z Chorwacją, pierwszy etap negocjacjirozpoczął się w czerwcu 2006 r. EBC zacieśniłkontakty dwustronne z Chorwackim BankiemNarodowym, goszcząc jego Prezesa na

pierwszym spotkaniu wysokiego szczebla w ramach dialogu przedakcesyjnego, któreodbyło się we Frankfurcie w październiku2006 r.

W grudniu 2005 r. Była JugosłowiańskaRepublika Macedonii uzyskała statuskandydata. Rada Europejska postanowiłajednak, że negocjacje nie rozpoczną się dopókinie zostaną spełnione określone warunki, w tymskuteczne wdrożenie podpisanego z UE Układuo Stabilizacji i Stowarzyszeniu. W 2006 r.nasiliły się kontakty pomiędzy EBC orazNarodowym Bankiem Republiki Macedonii, coznalazło swoje odzwierciedlenie, międzyinnymi, w zapewnieniu przez EBC dodatkowejpomocy technicznej, oprócz pomocy ze stronywielu krajowych banków centralnych.

2.I NAJWAŻNIEJSZE KIERUNKI ROZWOJUMIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU MONETARNEGO I FINANSOWEGO

NADZÓR NAD POLITYKĄ MAKROEKONOMICZNĄ W GOSPODARCE GLOBALNEJ Eurosystem odgrywa znacząca rolę w procesiemiędzynarodowego, wielostronnego nadzorunad polityką makroekonomiczną, uczestniczącw spotkaniach organizacji międzynarodowych,takich jak MFW, Organizacja WspółpracyGospodarczej i Rozwoju (OECD) i BRM orazforach, takich jak spotkania ministrów finansówi prezesów banków centralnych państw z grupyG7 i G20. We wszystkich znaczącychinstytucjach i forach przyznano EBC statusczłonkowski (np. w grupie G20) lub statutobserwatora (np. MFW). EBC ocenia kierunkirozwoju międzynarodowej politykigospodarczej w celu działania na rzeczstabilności środowiska makroekonomicznegooraz właściwej polityki makroekonomicznej i finansowej.

Najważniejszą tendencją w zakresiemiędzynarodowej polityki gospodarczej w 2006r. było utrzymywanie się znaczącej globalnejnierównowagi obrotów bieżących5. W StanachZjednoczonych deficyt na rachunkach obrotówbieżących osiągnął prawie 6,6% PKB, w porównaniu z 6,4% w poprzednim roku;obecnie Stany Zjednoczone pochłaniają około75% globalnych oszczędności netto. Główneodpowiedniki dla deficytu StanówZjednoczonych odnaleźć można w Azji i w krajach eksportujących ropę naftową. W Azji utrzymywały się znaczne nadwyżkiobrotów bieżących, sięgające średnio około4,3% PKB, co jest wartością zbliżoną dopoziomu z 2005 r. W szczególności, nadwyżkiobrotów bieżących osiągnęły ponad 7,2% w Chinach, około 3,7% w Japonii i 2,7% w grupie „pozostałych azjatyckich krajówrozwijających się”. W 2006 r. kraje eksportująceropę naftową odnotowały średnio znaczniewyższą nadwyżkę na rachunku obrotówbieżących (18,2% PKB), niż w 2005 r. (15,1%)6.Niektóre gospodarki azjatyckie i eksportująceropę naftową nadal gromadziły też znaczne

ilości rezerw. Ich akumulacja była szczególniewysoka w przypadku Chin, w których poziomrezerw walutowych osiągnął ok. 1biliona USD.

Eurosystem wielokrotnie zwracał uwagę naryzyko i niepewność związane z takąnierównowagą, deklarując pełne poparcie dlawspólnych wysiłków zmierzających dorozwiązania tej kwestii, jak to zostałoprzedstawione w komunikatach grupy G7 z dnia21 kwietnia oraz 16 września 2006 r. Wszystkienajważniejsze gospodarki powinny przyczyniaćsię do ciągłej i uporządkowanej korektynierównowagi, aby zachować i wzmocnićperspektywy globalnego wzrostu i stabilności.Ta międzynarodowa strategia przewidywałaby:a) zwiększenie oszczędności prywatnych i publicznych w krajach wykazujących deficyt;b) przeprowadzenie dalszych reformstrukturalnych w krajach o dojrzałejgospodarce, ale stosunkowo niskim potencjalewzrostu oraz na rynkach rozwijających się,gdzie występuje potrzeba zwiększenia absorpcjikrajowej i poprawy alokacji kapitału oraz c) działanie na rzecz uelastycznienia kursówwymiany walut w dużych krajach i regionach,tam gdzie elastyczności tej brakuje. Pomimo iż,wiele zmian i strategii obrało w 2006 r.właściwy kierunek, co obejmuje równieżzwiększenie dziennej zmienności kursuchińskiego renminbi w porównaniu z początkiem roku, dla znacznego zmniejszeniaglobalnej nierównowagi niezbędne są dalszekorekty.

Przedmiotem nadzoru międzynarodowejpolityki gospodarczej jest również strefa euro.Zarówno MFW, jak i Komitet PrzeglądówGospodarczych i Rozwoju OECD dokonywałyregularnych przeglądów strefy euro w ramachuzupełnienia przeglądów poszczególnych

177EBC

Raport Roczny2006

2 Z AG A D N I E N I A M I Ę D Z Y N A RO D OW E

5 Dane szacunkowe dotyczące 2006 r. przedstawione w tej sekcjioparte są na projekcjach zawartych w raporcie MFW. „WorldEconomic Outlook” z września 2006 r.

6 Wyrażone jako procent światowego PKB; dane za rok 2006, napodstawie danych MFW; obejmowały deficyt około 1,8% w przypadku Stanów Zjednoczonych oraz nadwyżki wynosząceokoło 0,4% w przypadku Chin, 0,35% w przypadku Japonii,0,2% w przypadku grupy „azjatyckich krajów rozwijających się”oraz 1,2% w przypadku państw eksportujących ropę naftową.

państw strefy. Podczas tych przeglądów badanopolitykę pieniężną, finansową i gospodarcząstrefy euro. Konsultacje MFW, przeprowadzonew ramach Artykułu IV, oraz przegląd dokonanyprzez Komitet Przeglądów Gospodarczych i Rozwoju OECD doprowadziły dowartościowej wymiany poglądów pomiędzytymi międzynarodowymi organizacjami a EBC,prezydencją Eurogrupy i Komisją Europejską.W wyniku tych dyskusji MFW i OECDopracowały raport przedstawiający ocenępolityki strefy euro7.

MIĘDZYNARODOWA ARCHITEKTURA FINANSOWAMFW kontynuuje prace nad przeglądemstrategicznym, którego celem jest określenieśredniookresowych priorytetów działań oraz poprawa skuteczności instrumentówoperacyjnych Funduszu. ESBC monitoruje i wnosi swój wkład w toczące się dyskusje,które odbywają się nie tylko w ramach samegoFunduszu, ale również na różnych forachmiędzynarodowych, takich jak grupa G7 i G20.Ważne obszary objęte tym przeglądem to nadzórMFW, rola Funduszu na rynkach rozwijającychsię oraz kwestie związane z zarządzaniem, takiejak udziały oraz prawo głosu w MFW.

Reforma ram nadzorczych MFW przybierakonkretne formy. Członkowie Funduszuzgodnie uznali, że nadzór powinien w sposóbbardziej szczegółowy obejmować kwestiedotyczące rynków finansowych i kapitałowych.Uznano ponadto, że w przyszłości istotnebędzie zwrócenie większej uwagi na kwestiewielostronne oraz kwestie związane z międzynarodowymi konsekwencjami działańpodejmowanych na szczeblu krajowym. W czerwcu 2006 r. MFW rozpoczął nowyproces konsultacji wielostronnych, mającystanowić forum dla debaty pomiędzyzainteresowanymi stronami wspólnej kwestiigospodarczej, charakteryzującej sięwzajemnymi powiązaniami pomiędzy tymistronami oraz powiązaniami z innymigospodarkami. W uzupełnieniu dwustronnegonadzoru MFW, pierwsze wielostronnekonsultacje dotyczą realizacji polityki mającejna celu wyeliminowanie globalnej

nierównowagi w sposób uporządkowany,podtrzymując jednocześnie proces globalnegowzrostu. Pięć stron-uczestników konsultacji toStany Zjednoczone, Japonia, Chiny, ArabiaSaudyjska oraz strefa euro, reprezentowanaprzez prezydencję Eurogrupy, KomisjęEuropejską i EBC. Ponadto, mając na uwadzepoprawę skuteczności nadzoru, członkowieMFW nadal zastanawiają się nad koniecznościąwprowadzenia zmian w podstawach prawnychdotyczących nadzoru Funduszu. Trwają równieżdyskusje na temat sposobu rozwiązywaniakwestii dotyczących kursów walutowych w kontekście działań nadzorczych MFW.

Jeżeli chodzi o znaczenie MFW na rynkachrozwijających się, członkowie Funduszuprowadzą dyskusje nad wprowadzeniemnowego instrumentu płynności, oraz jegocechami, przeznaczonego dla państwposiadających dostęp do międzynarodowychrynków kapitałowych oraz prowadzącychtwardą i zdecydowaną politykę gospodarczą.

Dokonano również znaczących postępów w zakresie umacniania zarządzania MFW,kwestii szeroko dyskutowanej w ostatnichlatach. Celem jest zapewnienie wszystkimczłonkom MFW sprawiedliwych i odpowiednich praw głosu. Mówiąc bardziejdokładnie, alokacja praw głosu powinnaodpowiadać pozycji państw w gospodarceświatowej, przy czym zwiększone powinnyzostać prawa głosu państw rozwijających się i państw w okresie przejściowym. Podczasdorocznego spotkania, które odbyło się wewrześniu 2006 r., członkowie MFW podjęlidecyzję o zwiększeniu ad hoc udziałów czterechpaństw (Chin, Korei, Meksyku i Turcji). Nadalbędą prowadzone prace nad kwestią udziałów i praw głosu, w tym nad nową formułąrozdziału udziałów, drugą turą zwiększeniaudziałów – w oparciu o nową formułę –większej liczby państw oraz zwiększeniem


7 Raport MFW: „Euro Area Policies: Staff Report for the 2006Article IV Consultation“, czerwiec 2006 r.; Raport OECD:„Economic Survey of the Euro Area“, styczeń 2007 r. Obaraporty podkreślają potrzebę przyspieszenia tempa reformstrukturalnych w strefie euro.

liczby głosów podstawowych, celemrozszerzenia prawa głosu i udziału w MFWpaństw uzyskujących niskie dochody orazpaństw w okresie przejściowym. Ten zestawreform powinien zostać zrealizowanynajpóźniej przed kolejnym corocznymspotkaniem, które odbędzie się w 2008 r. Jeżeli chodzi o finanse MFW, w maju 2006 r.Dyrektor Zarządzający powołał komisję, której zadaniem jest opracowywanieszczegółowych zaleceń dotyczącychzrównoważonego, długoterminowegofinansowania kosztów bieżących MFWw obliczu gwałtownie obniżającego siępoziomu przychodów z kredytowania orazbraków strukturalnych aktualnego modelufinansowania. Komisja przedstawiła swojewnioski w pierwszym kwartale 2007 r.

Od kilku lat ważną kwestią poruszaną przezwspólnotę międzynarodową jest promowanieprzeciwdziałania sytuacjom kryzysowym orazdziałanie na rzecz rozwiązywania ich w sposóbsystematyczny. Zasady stabilnego przepływukapitałów i sprawiedliwej restrukturyzacjidługów w krajach rozwijających sięzatwierdzone przez grupę G20 w 2004 r.zyskują międzynarodowe poparcie i obecnietrwają prace związane z wdrażaniem tych zasad.Celem tych rynkowych i dobrowolnych zasadjest dostarczenie wytycznych dotyczącychzachowań suwerennych emitentów oraz ichprywatnych wierzycieli w zakresie wymianyinformacji, dialogu i ścisłej współpracy. Jakdotąd, ponad 30 państw-emitentów wyraziłoswoje poparcie dla tych Zasad i przejawiałoszczególne zainteresowanie postępami w ichwdrażaniu. Jeżeli chodzi o inwestorów, Zasadypopiera coraz większa liczba instytucjifinansowych. Podczas spotkania, które odbyłosię w Melbourne 19 listopada 2006 r.ministrowie finansów oraz prezesi bankówcentralnych z zadowoleniem przyjęli faktkontynuacji prac w tym zakresie. Procesemwdrażania Zasad kieruje Grupa Doradcza ds.Zasad, w skład której wchodzą wyżsi urzędnicyfinansowi i urzędnicy banków centralnych z państw rozwijających się oraz przedstawicielespołeczności prywatnego sektora finansowego.

Na potrzeby wdrażania i rozwoju Zasadpowołana została Grupa Autorytetów (ang.Group of Trustees), w skład której wchodząwybitni przedstawiciele świata finansów.Podczas spotkania inauguracyjnego, któreodbyło się we wrześniu 2006 r. w Singapurze,Grupa Autorytetów skoncentrowała swojedyskusje na przeglądzie Zasad i procesu ichwdrażania w ramach międzynarodowejarchitektury finansowej.

2.2 WSPÓŁPRACA Z KRAJAMI SPOZA UE

Eurosystem, w ramach swojej działalnościmiędzynarodowej, nadal rozwijał kontakty z bankami centralnymi spoza UE, głównieorganizując seminaria i warsztaty. Celem tychkontaktów jest gromadzenie informacji i wymiana poglądów na temat sytuacjigospodarczej i monetarnej w różnych regionachświata, z uwzględnieniem jej potencjalnegowpływu na gospodarkę światową oraz strefęeuro. W tym kontekście współpraca technicznastała się istotnym narzędziem wspomagającymrozwój instytucjonalny, zwiększającymmożliwości oraz poprawiającym faktycznązgodność z europejskimi i międzynarodowymistandardami. Eurosystem poszerzył swojąwspółpracę z bankami centralnymi z państw

179EBC

Raport Roczny2006

sąsiadujących, a EBC zleca pewnej liczbieswoich pracowników zadanie koordynowaniapomocy technicznej Eurosystemu.

W październiku 2006 r. Eurosystem wspólnie z Bankiem Centralnym Federacji Rosyjskiej(Centralny Bank Rosji) przeprowadził w Dreźnie trzecie dwustronne seminarium, w którym uczestniczyli urzędnicy wysokiegoszczebla, zorganizowane wspólnie przezDeutsche Bundesbank oraz EBC. Celem tegoseminarium było wzmocnienie dialogu orazrozszerzenie kontaktów pomiędzy CentralnymBankiem Rosji a Eurosytemem, które w ostatnich latach uległy nasileniu. Uczestnicyseminarium wymienili poglądy na temataktualnych wyzwań stojących przez politykąpieniężną i walutową Rosji, a także na tematznaczenia zasad fiskalnych w strefie euro i Rosji. Omawiano również długoterminoweperspektywy wzrostu gospodarki rosyjskiej.Podobne wydarzenia będą organizowaneregularnie – kolejnym będzie seminariumorganizowane w Moskwie jesienią 2007 r.

Trzecie seminarium wysokiego szczeblaEurosystemu z udziałem prezesów bankówcentralnych partnerów UE z basenu MorzaŚródziemnego odbyło się 25 stycznia 2006 r. w Napflion, a czwarte seminarium odbędzie się 28 marca 2007 r. w Walencji. Dyskusjeprowadzone w Napflion dotyczyły, międzyinnymi, procesu liberalizacji obrotówkapitałowych oraz postępów w modernizacjiprocedur operacyjnych dotyczących politykipieniężnej. W dniu 4 grudnia 2006 r. w Madrycie odbyło się trzecie seminariumwysokiego szczebla Eurosystemu z udziałemprzedstawicieli banków centralnych AmerykiŁacińskiej. Głównymi zagadnieniami, któreomawiano podczas tego seminarium byłymonetarne i finansowe konsekwencjeglobalizacji, zarządzanie polityką pieniężnąoraz akumulacja rezerw walutowych. W dniu 21listopada 2006 r. w Sydney odbyło się trzecieseminarium wysokiego szczebla Eurosystemu z udziałem przedstawicieli banków centralnychregionu Azji Wschodniej i Pacyfiku, dotyczące,między innymi, stanu globalnej nierównowagi

i stabilności finansowej oraz integracjifinansowej na poziomie regionalnym.

W dniu 1 stycznia 2007 r. Eurosystemzorganizował w Paryżu, wspólnie z Banque deFrance oraz EBC, seminarium wysokiegoszczebla z udziałem przedstawicieli bankówcentralnych Afryki zachodniej i środkowej8.Seminarium to stało się owocną platformą dladyskusji na temat doświadczeń związanych z integracją gospodarczą i monetarną napoziomie regionalnym, wpływu zmian centowarów na politykę monetarną i fiskalnąregionu oraz zagadnień dotyczącychzarządzania bankami centralnymi.

EBC, wspólnie z czterema krajowymi bankamicentralnymi (Deutsche Bundesbank, Bank ofGreece, Banque de France oraz Banca d’Italia),kontynuował swoją współpracę z CentralnymBankiem Egiptu poprzez realizację programupomocy technicznej, finansowanym przez UE w ramach programu pomocy dla państw basenuMorza Śródziemnego (Mediterranean Aid –MEDA). Program pomocy technicznej zostałuruchomiony 1 grudnia 2005 r. i miał byćrealizowany przez dwa lata, a jego zadaniemmiało być wspieranie realizowanej przezCentralny Bank Egiptu kompleksowej reformynadzoru bankowego. Program skupia się nawprowadzeniu nowych procedur i narzędzinadzoru bankowego, opracowywanych i wdrażanych wspólnie przez Eurosystem i Centralny Bank Egiptu. Jego celem jestrównież rozwijanie możliwości CentralnegoBanku Egiptu w dziedzinie nadzoru makro-ostrożnościowego, regulacji i szkoleń. Ponadto,EBC oddelegował do Centralnego Banku Egiptueksperta, który, działając pod egidą MFW,


8 W seminarium wzięli udział przedstawiciele banków centralnychz Republiki Zielonego Przylądka, Demokratycznej RepublikiKonga, Gambii, Gwinei, Liberii, Mauretanii, Nigerii, Wysp Św.Tomasza i Książęcej oraz Sierra Leone, Bank Centralny PaństwAfryki Zachodniej (bank centralny unii walutowejreprezentujący Benin, Burkina Faso, Wybrzeże Kości Słoniowej,Gwineę Bissau, Mali, Niger, Senegal i Togo) oraz BankCentralny Państw Afryki Środkowej (bank centralny uniiwalutowej reprezentujący Kamerun, RepublikęŚrodkowoafrykańską, Czad, Kongo, Gwineę Równikową i Gabon).

pomagał w reformowaniu proceduroperacyjnych polityki pieniężnej.

EBC nadal zacieśniał swoje relacje z państwamizachodnich Bałkanów. W dniach 10-11 kwietnia2006 r. odbyła się we Frankfurcie,zorganizowana przez EBC, konferencja natemat „Polityki pieniężnej i stabilnościfinansowej w Europie południowo-wschodniej”. W konferencji wzięli udziałeksperci reprezentujący banki centralnewszystkich państw Europy południowo-wschodniej oraz przedstawiciele KomisjiEuropejskiej, organizacji międzynarodowych i środowisk akademickich.

W dniu 16 lutego 2007 r. EBC podpisał, w imieniu własnym i w imieniu ośmiupartnerskich krajowych banków centralnych(Deutsche Bundesbank, Eesti Pank, Bank ofGreece, Banco de España, Banque de France,Banca d’Italia, Oesterreichische Nationalbankoraz Banka Slovenije) trójstronny protokół z Centralnym Bankiem Bośni i Hercegowinyoraz Przedstawicielstwem Komisji w Bośni i Hercegowinie, otwierając w ten sposób drogędla bliższej współpracy pomiędzy tymistronami. Począwszy od marca 2007 r. przezokres sześciu miesięcy, EBC wraz ze swoimiośmioma partnerami będzie przeprowadzaćocenę potrzeb, w celu wskazania dziedzin, w których Centralny Bank Bośni i Hercegowinybędzie musiał poczynić postępy w nadchodzących latach, aby przyspieszyćprzygotowania operacyjne do wdrożeniastandardów zgodnych ze standardamiprzyjętymi przez ESBC. Program oceny potrzebjest finansowany przez Komisję Europejską w ramach programu pomocy wspólnotowej narzecz odbudowy, rozwoju i stabilizacji (ang.Community Assistance for Reconstruction,Development and Stabilisation programme –CARDS), a za jego koordynację odpowiadaEBC.

W czerwcu 2006 r., po zakończeniu negocjacjirozpoczętych w 2003 r., Albania podpisała z UEUkład o Stabilizacji i Stowarzyszeniu. EBC,wraz z innymi instytucjami międzynarodowymi

i bankami centralnymi, uczestniczył w dialoguz Bankiem Albanii na temat najlepszegosposobu wdrożenia strategii bezpośredniegocelu inflacyjnego w polityce pieniężnej.

W lutym 2006 r. Rada Współpracy PaństwArabskich Zatoki Perskiej (CooperationCouncil for the Arab States of the Gulf – GCC),której członkami są Bahrajn, Kuwejt, Oman,Katar, Arabia Saudyjska i Zjednoczone EmiratyArabskie, zwróciła się do EBC z prośbą o pomoc w utworzeniu unii monetarnej w państwach członkowskich GCC, w tymrównież opracowanie odpowiednich raminstytucjonalnych. EBC pozytywnieustosunkował się do tego prośby i przekazałdokument roboczy określający główne cechyprawne i operacyjne, które właściwe organyGCC muszą rozważyć podczas opracowywaniaram instytucjonalnych dla unii monetarnej.

181EBC

Raport Roczny2006

R O Z D Z I A Ł 6

O D P OW I E D Z I A L N O Ś Ć

W przypadku niezależnego banku centralnegoodpowiedzialność jest powszechnie rozumianajako obowiązek wyjaśniania i uzasadnianiaswoich decyzji społeczeństwu i jego wybranym przedstawicielom, co umożliwiarozliczanie banku centralnego z realizacjicelów. Odpowiedzialność jest więc ważnymuzupełnieniem niezależności bankucentralnego.

EBC zawsze w pełni rozumiał fundamentalneznaczenie odpowiedzialności za decyzje w zakresie prowadzonej polityki i prowadziłregularny dialog ze społeczeństwem UE orazParlamentem Europejskim. EBC nie ograniczasię do przestrzegania określonych w Traktaciewymogów dotyczących sprawozdawczości, na przykład publikuje Biuletyn Miesięcznyzamiast wymaganego sprawozdaniakwartalnego. Po pierwszym w danym miesiącuposiedzeniu Rady Prezesów organizuje takżekonferencje prasowe. Liczne publikacje i przemówienia wygłoszone w 2006 r. przezczłonków Rady Prezesów, wyjaśniające decyzjeEBC dotyczące jego polityki świadczą także o dużym znaczeniu, jakie EBC przywiązuje dozasady odpowiedzialności.

Na poziomie instytucjonalnym, ParlamentEuropejski jako organ, którego legitymacjapochodzi bezpośrednio od obywateli UE,odgrywa kluczową rolę w egzekwowaniuodpowiedzialności EBC. W 2006 r., zgodnie z postanowieniami art. 113 Traktatu, Prezesprzedstawił na sesji plenarnej ParlamentuEuropejskiego Raport Roczny EBC za 2005 r.Ponadto Prezes regularnie zdawał sprawozdaniez realizacji polityki pieniężnej i innych zadańEBC podczas kwartalnych wystąpień przedKomisją Gospodarczą i Monetarną (ang.Committee on Economic and Monetary Affairs).Prezes został także poproszony o wyjaśnienieprzed Parlamentem Europejskim roli EBC w nadzorze systemu SWIFT (zob. podrozdział 2niniejszego rozdziału).

Inni członkowie Zarządu byli równieżwielokrotnie zapraszani do występowania przedParlamentem Europejskim. Wiceprezes

przedstawił Komisji Gospodarczej i MonetarnejRaport Roczny EBC za 2005 r. GertrudeTumpel-Gugerell dwa razy wystąpiła przedKomisją wyjaśniając opinię EBC na tematkwestii dotyczących systemów płatności oraznajnowszych tendencji w obszarze rozliczania i rozrachunku papierów wartościowych.

Podobnie jak w poprzednich latach delegacjaKomisji Gospodarczej i Monetarnej odwiedziłaEBC, aby wymienić z członkami Zarządupoglądy na wiele tematów. EBC nadal stosowałtakże praktykę dobrowolnego odpowiadania napisemne pytania przedstawiane przez członkówParlamentu Europejskiego, dotyczące kwestiileżących w kompetencjach EBC.

Art. 112 Traktatu stanowi, że ParlamentEuropejski opiniuje kandydatów na członkówZarządu przed ich nominacją. W tym celuParlament poprosił Jürgena Starka, abyprzedstawił Komisji Gospodarczej i Monetarnejswoje poglądy i odpowiedział na pytaniaczłonków Komisji. Po przesłuchaniu Parlamentzaaprobował jego nominację.


I O D P OW I E D Z I A L N O Ś Ć WO B EC S P O Ł EC Z E Ń S T WA I PA R L A M E N T U E U RO P E J S K I EG O

Wymiana poglądów między EBC aParlamentem Europejskim dotyczyła wielutematów. Najważniejsze kwestie poruszaneprzez Parlament Europejski w czasie tejwymiany poglądów zostały wymienioneponiżej.

WKŁAD POLITYKI PIENIĘŻNEJ DO OGÓLNEJ POLITYKIGOSPODARCZEJ WSPÓLNOTYWkład polityki pieniężnej do ogólnej politykigospodarczej Wspólnoty był jedną z kwestiiporuszanych podczas wystąpień Prezesa przedParlamentem Europejskim. Prezes wskazał, żestabilność cen była zarówno warunkiemwstępnym, jak i środkiem do poprawy trwałegowzrostu gospodarczego i dobrobytu. Poprzezwiarygodne dążenie do stabilności cen orazciągłe stabilizowanie oczekiwań inflacyjnych,EBC w największym możliwym stopniuprzyczyniał się do tworzenia środowiskasprzyjającego wzrostowi gospodarczemu orazzatrudnieniu. W uchwale w sprawie RaportuRocznego EBC za 2005 r. Parlament Europejskipochwalił EBC za skupianie się na utrzymaniustabilności cen oraz zachęcił Bank dokontynuowania polityki ciągłego stabilizowaniaoczekiwań inflacyjnych na poziomachzgodnych z definicją stabilności cen.

INFLACJA I WZROST PRODUKTU: RÓŻNICE POMIĘDZYPAŃSTWAMI STREFY EUROCzłonkowie Parlamentu Europejskiego zajęlisię kwestią różnic pomiędzy państwami strefyeuro w zakresie poziomu inflacji i wzrostuprodukcji. W uchwale w sprawie RaportuRocznego EBC za 2005 r. Parlament Europejskiuznał, że różnice te „stanowią poważnezagrożenie dla UGW w perspektywiedługoterminowej”.

Prezes wyjaśnił, że obecne różnice w poziomieinflacji i wzroście produkcji pomiędzy krajamistrefy euro są umiarkowane i porównywalne z innymi ważnymi obszarami walutowymi.Różnice mogą być wynikiem procesównadrabiania zaległości, różnych tendencjidemograficznych lub bieżących korektprowadzących do korzystniejszej alokacjizasobów. Jednak utrzymywanie się różnic

w poziomie inflacji i wzrostu w dłuższychokresach, jeżeli jest skutkiem strukturalnegobraku elastyczności lub źle prowadzonejpolityki, może być niepokojące. W tymkontekście Prezes podkreślił koniecznośćprzeprowadzenia odpowiednich reformstrukturalnych i zapowiedział wsparcie dlarządów, które przeprowadzały takie reformy(zob. ramka 5).

INTEGRACJA FINANSOWA I ZWIĄZANE Z NIĄ PRZEPISYParlament Europejski i EBC kontynuowałytakże bliski dialog na temat kwestii dotyczącychintegracji finansowej i stabilności. Parlamentpodkreślił szczególne znaczenie silnegowzrostu sektora funduszy zabezpieczających. W uchwale w sprawie Raportu Rocznego EBCza 2005 r. Parlament Europejski wyraziłzaniepokojenie tym faktem i wezwał EBC dopogłębienia analizy w tym obszarze.

Prezes przypomniał korzystny wpływ funduszyzabezpieczających na zwiększanie płynnościrynku oraz rozwój innowacyjności finansowej.Wspomniał jednocześnie o potencjalnychzagrożeniach dla stabilności finansowejwynikających z ich dynamicznie rosnącejobecności w systemie finansowym (zob.podrozdział 1 rozdziału 4) oraz o związanym z tym zamiarze kontynuowania przez władze,także EBC, uważnego śledzenia zmian.Wyjaśnił także, że wszelkie ulepszeniaistniejących ram prawnych będą musiały byćuzgadniane na szczeblu międzynarodowym.

EBC poinformował także Parlament Europejskio działaniach prowadzonych w obszarzesystemów płatności oraz rozliczania i rozrachunku papierów wartościowychobejmujących także postępy w tworzeniusystemu TARGET2. Gertrude Tumpel-Gugerellwystąpiła przed Komisją Gospodarczą i Monetarną wyjaśniając opinię EBC o projekcie dyrektywy w sprawie usługpłatności w ramach rynku wewnętrznego,utworzeniu Jednolitego Obszaru Płatności w Euro (ang. Single Euro Payments Area – SEPA)oraz standardach dotyczących rozliczania i rozrachunku papierów wartościowych

185EBC

Raport Roczny2006

2 W Y B R A N E T E M AT Y P O R U S Z A N E P O D C Z A S S P OT K A Ń Z PA R L A M E N T E M E U RO P E J S K I M

opracowywanych wspólnie przez ESBC i Komitet Europejskich Regulatorów RynkuPapierów Wartościowych. Poinformowała takżeParlament o możliwości utworzeniainfrastruktury Eurosystemu do świadczeniausług rozrachunku papierów wartościowych w pieniądzu banku centralnego, zwanejsystemem TARGET2-Papiery wartościowe.Parlament Europejski zapowiedział wsparciewdrożenia TARGET2 i SEPA. Parlamentwspomniał także o ewentualnym utworzeniusystemu TARGET2-Papiery wartościowe i wezwał EBC do stworzenia odpowiednich ramzarządczych przed wprowadzeniem takiegosystemu.

ROLA EBC W NADZORZE SYSTEMU SWIFTW dniu 6 lipca 2006 r. Parlament przyjąłuchwałę w sprawie przechwytywania danych o przekazach bankowych z systemu SWIFTprzez służby specjalne USA, w której wezwałKomisję Europejską, Radę UE i EBC dowyjaśnienia, w jakim stopniu instytucje tewiedziały o istnieniu porozumienia międzySWIFT a rządem Stanów Zjednoczonych. W dniu 4 października 2006 r. prezes EBCzostał zaproszony na publiczne konsultacjezorganizowane przez Parlament na ten temat.Prezes wyjaśnił, że SWIFT nie jest aniinstytucją kredytową, ani systemem płatności.Jednak wobec systemowego znaczenia SWIFTjako globalnego systemu przekazywaniainformacji finansowych banki centralne krajówG-10 i EBC zdecydowały, za zgodą SWIFT, o utworzeniu grupy nadzorczej (zob.podrozdział 4.1 rozdziału 4). Zadaniem grupynadzorczej jest zapewnianie odpowiednich ramzarządczych dla SWIFT w celu uniknięcia

ryzyka systemowego. Nadzoruje onadziałalność SWIFT jedynie w zakresie, w jakimwpływa to na sprawne funkcjonowaniesystemów płatności i stabilność finansową.Grupa nadzorcza nie ma kompetencji donadzorowania SWIFT pod kątem przestrzeganiaprawa dotyczącego ochrony danych.Kompetencje takie posiadają organy ds.ochrony danych. Grupa nadzorcza zostałapoinformowana o amerykańskim programieśledzenia finansowania terroryzmu w związkuze SWIFT. Została także poinformowana, żeSWIFT otrzymał odpowiednią instrukcjęprawną Stanów Zjednoczonych i UE. Grupanadzorcza uznała, że zastosowanie się SWIFTdo wniosków Stanów Zjednoczonych nie będziemiało wpływu na stabilność finansową i dlategonie podlega nadzorowi. Ponadto z uwagi na fakt, że EBC musi przestrzegać ścisłychzasad poufności, nie ma on prawa dowykorzystywania informacji, które otrzymał wramach nadzoru do innych celów, ani doprzekazywania tych informacji organom ds. ochrony danych lub organom ścigania.


R O Z D Z I A Ł 7

KO M U N I K AC J A Z E W N Ę T R Z N A

Komunikacja społeczna w EBC ma na celupoprawę powszechnego rozumienia decyzjiEBC. Stanowi integralną część politykipieniężnej EBC oraz jego działalności w innychdziedzinach. W działaniach komunikacyjnychEBC kieruje się dwiema zasadami – otwartościi przejrzystości, co przyczynia się doskuteczności, efektywności oraz wiarygodnościpolityki pieniężnej Banku. Zasady te sprzyjająrównież staraniom EBC mającym na celuwyczerpujące informowanie o prowadzonejdziałalności, co szczegółowo omówiono w rozdziale 6.

Wdrażana od 1999 r. koncepcja bieżącej,systematycznej i wszechstronnej prezentacjiocen oraz decyzji w zakresie polityki pieniężnejodzwierciedla szczególne podejście EBC dokwestii prowadzenia otwartej i przejrzystejkomunikacji. Decyzje dotyczące politykipieniężnej są przedstawiane na konferencjiprasowej bezpośrednio po ich podjęciu przezRadę Prezesów. Prezes składa szczegółoweoświadczenie wstępne na konferencji prasoweji wyjaśnia decyzje Rady Prezesów. NastępniePrezes i Wiceprezes odpowiadają na pytaniadziennikarzy. Od grudnia 2004 r. decyzjepodejmowane przez Radę Prezesów, opróczdecyzji dotyczących stóp procentowych, sąrównież publikowane co miesiąc w serwisachinternetowych banków centralnychEurosystemu.

Akty prawne EBC są publikowane wewszystkich językach urzędowych UE, podobniejak skonsolidowane sprawozdania finansoweEurosystemu1. Inne publikacje statutowe EBC –Raport Roczny, kwartalne wydanie BiuletynuMiesięcznego oraz Raport o konwergencji2 – sąpublikowane w językach urzędowych UE3. W ramach przejrzystości działań i odpowiedzialności EBC publikuje także innedokumenty we wszystkich językachurzędowych – w szczególności komunikatyprasowe o decyzjach dotyczących politykipieniężnej, projekcje makroekonomiczneopracowywane przez ekspertów orazstanowiska w kwestiach gospodarczychistotnych dla szerszych kręgów społecznych.

Przygotowanie, publikacja i dystrybucjanajważniejszych publikacji EBC w różnychwersjach językowych są prowadzone w ścisłejwspółpracy z krajowymi bankami centralnymi.


I P O L I T Y K A KO M U N I K AC J I

1 Wyjątek stanowi język irlandzki.2 Jeżeli chodzi o Raport o konwergencji, jedynie wprowadzenie

i streszczenie są dostępne we wszystkich językach.3 Czasowe odstępstwo stosowane wobec języka maltańskiego

zostanie zniesione w maju 2007 r.

EBC musi zwracać się do wielu odbiorców –ekspertów finansowych, dziennikarzy, rządów,parlamentów oraz społeczeństw – o różnympoziomie wiedzy finansowej i ekonomicznej.Zadania oraz decyzje Banku są zatemobjaśniane przy wykorzystaniu szerokiegozestawu narzędzi i działań komunikacyjnych,które są stale udoskonalane w celu osiągnięciaich jak największej skuteczności.

EBC publikuje wiele studiów i raportów, takichjak Raport Roczny, który stanowi przegląddziałalności EBC w poprzednim roku, co dajemożliwość rozliczenia Banku z jego działań.Biuletyn Miesięczny przedstawia regularnieuaktualniane oceny EBC w zakresie sytuacjigospodarczej i monetarnej oraz szczegółoweinformacje leżące u podstaw decyzjipodejmowanych przez Bank, natomiastPrzegląd Stabilności Finansowej (FinancialStability Review) ocenia stabilność systemufinansowego strefy euro pod kątem jegozdolności do absorpcji wstrząsów.

W celu wzmocnienia tożsamości Eurosystemuoraz jego społecznego odbioru, w 2006 r. RadaPrezesów zatwierdziła wprowadzeniewspólnego znaku „Eurosystem” zgodnie z misjąEurosystemu4. Do stycznia 2007 r. EBC i wszystkie krajowe banki centralne strefy euroumieściły słowo „Eurosystem” w swoim logo.

Wszyscy członkowie Rady Prezesówbezpośrednio uczestniczą w przedsięwzięciachmających na celu rozpowszechnianie wiedzy o zadaniach i polityce Eurosystemu; składającoświadczenia przed Parlamentem Europejskimi parlamentami krajowymi, wygłaszającpubliczne przemówienia oraz przekazującinformacje do mediów. W 2006 r. Prezes EBCsześć razy przemawiał przed ParlamentemEuropejskim. W 2006 r. członkowie Zarząduwygłosili około 200 przemówień i udzielililicznych wywiadów, jak również publikowaliartykuły w periodykach naukowych,czasopismach i gazetach.

Krajowe banki centralne strefy euro równieżodgrywają ważną rolę w upowszechnianiu

informacji i komunikatów na tematEurosystemu wśród społeczeństw orazzainteresowanych podmiotów, zwracając się doróżnorodnych grup odbiorców na szczebluregionalnym i krajowym w ich własnym językui środowisku.

EBC działa na rzecz rozpowszechnieniawyników badań poprzez publikowaniedokumentów roboczych i okresowych raportów,a także poprzez organizowanie konferencjinaukowych, seminariów i warsztatów. W 2006 r.odbyła się czwarta konferencja na tematdziałalności EBC. Konferencja zgromadziłaszefów banków centralnych, naukowców,uczestników rynku oraz media z całego świata.Tematem dyskusji była „Rola pieniądza:pieniądz i polityka monetarna w dwudziestympierwszym wieku” (zob. podrozdział 5.2rozdziału 2).

W 2006 r. EBC we współpracy z BankaSlovenije zorganizował kampanię informacyjnąprzygotowującą wprowadzenie euro w Słoweniiw dniu 1 stycznia 2007 r. Kampaniainformacyjna, która przypominała akcjęzorganizowaną w 2002 r. z okazji pierwszegowprowadzenia waluty euro, miała ma celuzapoznanie podmiotów zajmujących się obsługągotówki oraz społeczeństwa z wyglądem i zabezpieczeniami banknotów i monet euro, a także z organizacją przejścia na inną walutę(zob. rozdział 3).

W 2006 r. 10.000 osób odwiedziło siedzibę EBCwe Frankfurcie. Odwiedzający otrzymaliinformacje z pierwszej ręki w postaciprezentacji i wykładów wygłaszanych przezpracowników EBC. Większość odwiedzających

191EBC

Raport Roczny2006

2 D Z I A Ł A L N O Ś ĆKO M U N I K AC Y J N A

4 Deklaracja misji Eurosystemu została opublikowana 5 stycznia2005 r.

stanowili studenci uczelni wyższych orazspecjaliści z sektora finansowego.

Wszystkie dokumenty publikowane przez EBCoraz informacje na temat działalności Banku sąudostępniane w serwisie internetowym EBC. W 2006 r. odpowiedziano na około 90.000zapytań zawierających prośby o informacje natemat różnych aspektów działalności EBC.

EBC organizuje coroczne Dni Kultury mającena celu przybliżenie społeczeństwu oraz samym pracownikom EBC i Eurosystemuróżnorodności kulturowej państwczłonkowskich UE. Co roku inicjatywa takoncentruje się na bogactwie i kulturzekonkretnego kraju UE, przyczyniając się w tensposób do lepszego zrozumiemia wśródnarodów UE. W roku 2006 Dni Kulturypoświęcone były Austrii, w 2005 – Węgrom, aw 2004 – Polsce. Program imprez powstał przyścisłej współpracy z OesterreichischeNationalbank. Imprezy odbywały się pomiędzy18 października a 14 listopada.


R O Z D Z I A Ł 8

R A M Y I N S T Y T U C J O N A L N E ,O RG A N I Z AC J A

I RO C Z N E S P R A WOZ DA N I AF I N A N SOW E

197EBC

Raport Roczny2006

Eurosystem jest centralnym systemembankowym strefy euro. Obejmuje EuropejskiBank Centralny (EBC) oraz krajowe bankicentralne (KBC) państw członkowskich UE,których walutą jest euro (od 1 stycznia 2007 r.jest to trzynaście państw). Rada Prezesówprzyjęła termin „Eurosystem”, aby ułatwićzrozumienie struktury powiązań międzybankami centralnymi w strefie euro. Termin tenpodkreśla wspólną tożsamość oraz współpracęwszystkich członków tworzących system.

ESBC obejmuje EBC oraz KBC wszystkichpaństw członkowskich UE (od 1 stycznia 2007r. jest to 27 państw), czyli również KBC tychpaństw członkowskich, które jeszcze nieprzyjęły euro.

EBC jest trzonem Eurosystemu oraz ESBC i gwarantuje realizację ich zadańzarówno poprzez działania własne, jak i krajowych banków centralnych. W świetlemiędzynarodowego prawa publicznego EBCposiada osobowość prawną.

W świetle prawa krajowego poszczególnychpaństw każdy KBC posiada osobowość prawną.Krajowe banki centralne strefy euro, stanowiąceintegralną część Eurosystemu, wykonujązadania powierzone Eurosystemowi zgodnie z zasadami ustalonymi przez organy decyzyjneEBC. KBC wnoszą również wkład w praceEurosystemu i ESBC poprzez uczestnictwo w pracach komitetów Eurosystemu/ESBC (zob.podrozdział 1.5 niniejszego rozdziału). Banki te

I O RG A N Y D EC Y Z Y J N E I Ł A D KO R P O R AC Y J N Y W E U RO P E J S K I M B A N KU C E N T R A L N Y M

I.I EUROSYSTEM I EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH

EU

RO

PE

JSK

I S

YS

TE

M B

AN

KÓ

W C

EN

TR

AL

NY

CH

(E

SB

C)

Rad

a O

góln

aR

ada

Ogó

lna

Nationale Bank van België/Banque Nationale de Belgique

Deutsche Bundesbank

Central Bank and FinancialServices Authority of Ireland

Bank of Greece

Banco de España

Banque de France

Banca d’Italia

Banque centrale duLuxembourg

De Nederlandsche Bank

Oesterreichische Nationalbank

Banco de Portugal

Banka Slovenije

Suomen Pankki – Finlands Bank

ZarządRada Prezesów

Europejski Bank Centralny (EBC)

Rada Prezesów

Zarząd

Byłgarska narodna bankaБългарска народна банка

Česká národní banka

Danmarks Nationalbank

Eesti Pank

Europejski Bank Centralny (EBC)

EU

RO

SY

ST

EM

Central Bank of Cyprus

Latvijas Banka

Lietuvos bankas

Magyar Nemzeti Bank

Central Bank of Malta

Narodowy Bank Polski

Banca Naţională a României

Národná banka Slovenska

Sveriges Riksbank

Bank of England

mogą pełnić, na własną odpowiedzialność,funkcje niezwiązane z Eurosystemem, chyba żeRada Prezesów uzna je za sprzeczne z celami i zadaniami Eurosystemu.

Eurosystem i ESBC są kierowane przez organydecyzyjne EBC: Radę Prezesów oraz Zarząd.Trzecim organem decyzyjnym EBC jest RadaOgólna, która będzie działać dotąd, dopókiistnieją kraje członkowskie UE, które nieprzyjęły jeszcze euro. Funkcjonowanie organówdecyzyjnych podlega postanowieniom Traktatu,Statutu ESBC i odpowiednich regulaminów1.Decyzje w ramach Eurosystemu i ESBC sąpodejmowane w sposób scentralizowany. EBCi banki centralne krajów strefy euro realizująjednak wspólne cele strategiczne i operacyjneEurosystemu z pełnym poszanowaniem zasadydecentralizacji, zgodnie ze Statutem ESBC.

I.2 RADA PREZESÓW

W skład Rady Prezesów wchodzą członkowieZarządu EBC oraz prezesi krajowych bankówcentralnych państw członkowskich, któreprzyjęły euro. Zgodnie z Traktatem donajważniejszych zadań Rady należą:

– uchwalanie wytycznych i podejmowaniedecyzji niezbędnych do zapewnieniawykonania zadań powierzonychEurosystemowi;

– ustalanie polityki pieniężnej strefy euro,włącznie z odpowiednimi decyzjami w sprawie pośrednich celów pieniężnych,podstawowych stóp procentowych i wielkości rezerw w ramach Eurosystemuoraz określanie wytycznych koniecznych doich realizacji.

Rada Prezesów zbiera się zazwyczaj dwa razyw miesiącu w siedzibie EBC we Frankfurcie nadMenem w Niemczech. Na pierwszymposiedzeniu każdego miesiąca dokonuje międzyinnymi dogłębnej oceny sytuacji pieniężnej i gospodarczej oraz podejmuje odpowiedniedecyzje. Drugie posiedzenie jest zazwyczaj

poświęcone sprawom związanym z innymizadaniami i obowiązkami EBC orazEurosystemu. W 2006 r. dwa posiedzeniaodbyły się poza Frankfurtem: gospodarzemjednego z nich był Banco de España w Madrycie, a drugiego Banque de France w Paryżu.

Podejmując decyzje w sprawie politykipieniężnej oraz innych zadań EBC i Eurosystemu, członkowie Rady Prezesów niedziałają jako przedstawiciele swoich krajów,lecz występują całkowicie niezależnie.Odzwierciedla to przyjęta przez Radę zasada„jeden członek, jeden głos”.


1 Informacje dotyczące Regulaminu EBC można znaleźć w Decyzji EBC/2004/2 z 19 lutego 2004 r. przyjmującejRegulamin Europejskiego Banku Centralnego, Dz.U. L 80 z 18.03.2004 r., s. 33; Decyzji EBC/2004/12 z 17 czerwca 2004 r. przyjmującej Regulamin Rady Ogólnej EBC, Dz.U. L230 z 30.06.2004 r., s. 61 oraz Decyzji EBC/1999/7 z 12października 1999 r. w sprawie Regulaminu Zarządu EBC, Dz.U. L 314 z 08.12.1999 r., s. 34. Regulaminy te są równieżdostępne w serwisie internetowym EBC.

199EBC

Raport Roczny2006

RADA PERZESÓW

Jean-Claude Trichet Prezes EBCLucas D. PapademosWiceprezes EBCLorenzo Bini SmaghiCzłonek Zarządu EBC Jaime Caruana (do 11 lipca 2006 r.)Prezes Banco de EspañaVítor ConstâncioPrezes Banco de PortugalVincenzo Desario (do 15 stycznia 2006 r.)Pełniący obowiązki Prezesa Banca d’ItaliaMario Draghi (od 16 stycznia 2006 r.)Prezes Banca d’ItaliaMiguel Fernández Ordóñez (od 12 lipca 2006 r.)Prezes Banco de EspañaNicholas C. GarganasPrezes Banku GrecjiMitja Gaspari2 (od 1 stycznia 2007 r.)Prezes Banka SlovenijeJosé Manuel González-PáramoCzłonek Zarządu EBCJohn HurleyPrezes Central Bank and Financial ServicesAuthority of IrelandOtmar Issing (do 31 maja 2006 r.)Członek Zarządu EBC

Klaus LiebscherPrezes Oesterreichische NationalbankErkki Liikanen Prezes Suomen Pankki – Banku FinlandiiYves MerschPrezes Banque centrale du LuxembourgChristian Noyer Prezes Banque de FranceGuy QuadenPrezes Nationale Bank van België/Banque Nationale de BelgiqueJürgen Stark (od 1 czerwca 2006 r.)Członek Zarządu EBCGertrude Tumpel-Gugerell Członek Zarządu EBCAxel A. WeberPrezes Deutsche BundesbankNout WellinkPrezes De Nederlandsche Bank

Ostatni rząd (od lewej):Erkki Liikanen, Nicholas C.Garganas, Guy Quaden,Mario Draghi, Jürgen Stark

Środkowy rząd (od lewej):Axel A. Weber, Christian Noyer, Klaus Liebscher, Vítor Constâncio,John Hurley, Nout Wellink

Pierwszy rząd (od lewej): José Manuel González-Páramo, Miguel Fernández Ordóñez, Lucas D. Papademos, Jean-Claude Trichet, Gertrude Tumpel-Gugerell, Yves Mersch, Lorenzo Bini Smaghi

2 Prezes Banka Slovenije brał udział w posiedzeniach RadyPrezesów w 2006 r. jako „gość specjalny”, zgodnie z decyzjąpodjętą przez Radę ECOFIN w dniu 11 lipca 2006 r. o uchyleniuderogacji Słowenii ze skutkiem od 1 stycznia 2007 r.

I.3 ZARZĄD

W skład Zarządu wchodzą Prezes i WiceprezesEBC oraz czterech innych członkówmianowanych za wspólnym porozumieniemszefów państw lub rządów państwczłonkowskich strefy euro. Zarząd zbiera sięzazwyczaj raz w tygodniu, a do jego głównychobowiązków należą:

– przygotowywanie posiedzeń RadyPrezesów;

– realizowanie polityki pieniężnej strefy eurozgodnie z wytycznymi i decyzjami Rady

Prezesów, włącznie z wydawaniemniezbędnych poleceń KBC strefy euro;

– kierowanie bieżącą działalnością EBC;– wykonywanie uprawnień delegowanych

przez Radę Prezesów, w tym niektórychuprawnień regulacyjnych.

Zarząd jest wspierany przez Komitet ds. Zarządzania w sprawach dotyczącychzarządzania, planowania działalności i opracowywania rocznego budżetu EBC.Komitet ds. Zarządzania składa się z jednegoczłonka Zarządu, który pełni rolęprzewodniczącego, oraz z kilku osób pełniącychwyższe funkcje kierownicze.


Drugi rząd (od lewej): Jürgen Stark,

José Manuel González-Páramo, Lorenzo Bini Smaghi

Pierwszy rząd (od lewej): Gertrude Tumpel-Gugerell,

Jean-Claude Trichet, Lucas D. Papademos

Jean-Claude TrichetPrezes EBCLucas D. PapademosWiceprezes EBCLorenzo Bini SmaghiCzłonek Zarządu EBCJosé Manuel González-PáramoCzłonek Zarządu EBC

Otmar Issing (do 31 maja 2006 r.)Członek Zarządu EBCJürgen Stark (od 1 czerwca 2006 r.)Członek Zarządu EBC Gertrude Tumpel-Gugerell Członek Zarządu EBC

Dyrekcja Audytu Wewnętrznego

Klaus Gressenbauer

Dyrekcja Generalna ds. Ekonomii

Wolfgang SchillZastępca: Philippe Moutot

Dyrekcja Komunikacji

Elisabeth Ardaillon-Poirier

Dyrekcja GeneralnaStosunków Międzynarodowych

i Europejskich

Frank MossZastępca: Georges Pineau

Dyrekcja Generalna Systemów Płatniczych i Infrastruktury Rynku

Jean-Michel GodeffroyZastępca: Daniela Russo

Dyrekcja GeneralnaBadań Naukowych

Lucrezia ReichlinZastępca: Frank Smets

Dyrekcja Generalna Statystyki

Steven KeuningZastępca: Werner Bier

Dyrekcja Generalna Administracji

Gerald Grisse Dyrekcja Banknotów

Antti HeinonenDyrekcja Generalna

Sekretariat i Służby Językowe

Pierre van der HaegenZastępca: Klaus Riemke

Dyrekcja Generalna Operacji Rynkowych

Francesco PapadiaZastępcy: Paul Mercier,

Werner Studener

Dyrekcja GeneralnaSłużb Prawnych

Antonio Sáinz de VicuñaDyrekcja Stabilności Finansowej

i Nadzoru Finansowego

Mauro Grande

Doradca Zarządu

Gilles Noblet

Stałe Przedstawicielstwo EBC w Waszyngtonie

Johannes Onno de Beaufort Wijnholds

Dyrekcja GeneralnaSystemów Informatycznych

Hans-Gert PenzelZastępca: François Laurent

Dyrekcja GeneralnaSpraw Kadrowych,

Budżetu i Organizacji

Koenraad De GeestZastępca:

Berend van Baak

Działy: � Sekretariat � Służb językowych � Tłumaczeń

Działy: � Rachunków narodowych obszaru euro i statystyki gospodarczej � Rozwoju i koordynacji badań statystycznych � Statystyki monetarnej oraz instytucji i rynków finansowych � Statystyki zewnętrznej � Zarządzania informacjami statystycznymi i wsparcia dla użytkowników

Działy: � Druku banknotów � Emisji banknotów

Działy: � Oficjalnych publikacji i księgozbioru � Prasy i informacji � Protokołu i konferencji

Działy: � Badań finansowych � Badań polityki pieniężnej � Modelowania ekonometrycznego

Działy: � Infrastruktury rynku � Nadzoru � Systemu TARGET

Działy: � Prawników-lingwistów � Doradztwa prawnego 1

Działy: � Analiz międzynarodowej polityki gospodarczej i rynków wschodzących � Instytucji i forów UE � Regionów sąsiadujących z UE

Działy: � Analiz operacji rynkowych � Inwestycji � Przetwarzania operacji � Sali operacyjnej � Systemów operacji rynkowych

Działy: � Koordynacji audytu � Misji audytorskich

Działy: � Nadzoru finansowego � Stabilności finansowej

Działy: � Budżetu i projektów � Polityki kadrowej i stosunków pracowniczych � Planowania organizacyjnego � Rekrutacji i wynagrodzeń

� Zarządzania ryzykiem 2

Działy: � Bezpieczeństwa � Obsługi biurowej � Spraw lokalowych Dyrekcja Finansów Wewnętrznych: Ian IngramDziały: � Księgowości � Sprawozdawczości i polityki finansowej

Działy: � Eksploatacji systemów informatycznych i wsparcia � Zarządzania infrastrukturą informatyczną

Dyrekcja Projektów Informatycznych: Magí Clavé

Dział: � Polityki fiskalnejDyrekcja Analiz MakroekonomicznychHans-Joachim KlöckersDziały: � Analiz makroekonomicznych dla obszaru euro � Gospodarki światowej � Krajów UE

Dyrekcja Polityki Pienię0nejPhilippe MoutotDziały: � Nastawienia polityki pieniężnej � Rynków kapitałowych i infrastruktury finansowej � Strategii polityki pieniężnej

Zarząd

W górnym rzędzie od lewej: Jürgen Stark, José Manuel González-Páramo, Lorenzo Bini SmaghiW dolnym rzędzie od lewej: Gertrude Tumpel-Gugerell, Jean-Claude Trichet (Prezes), Lucas D. Papademos (Wiceprezes)

Zarząd

1 W tym komórka ds. ochrony danych osobowych.2 Podlega bezpośrednio Zarządowi.

I.4 RADA OGÓLNA

Rada Ogólna składa się z Prezesa i WiceprezesaEBC oraz prezesów KBC wszystkich państwczłonkowskich UE. Rada jest odpowiedzialnaprzede wszystkim za wykonywanie tych zadańprzejętych od EIW, które muszą nadal byćrealizowane przez EBC w związku z tym, że niewszystkie państwa członkowskie przyjęły euro.

W 2006 r. Rada Ogólna zebrała się sześć razy.Od stycznia 2007 r. prezesi Byłgarska narodnabanka (Българска народна банка) orazBanca Nat‚ionala a României są członkami RadyOgólnej. Po podpisaniu Traktatu Akcesyjnegow kwietniu 2005 r. państwa te uczestniczyły w posiedzeniach Rady w charakterzeobserwatorów.


Jean-Claude Trichet Prezes EBCLucas D. Papademos Wiceprezes EBCLeszek Balcerowicz (do 10 stycznia 2007 r.)Prezes Narodowego Banku Polskiego Nils Bernstein Prezes Danmarks NationalbankMichael C. Bonello Prezes Centralnego Banku MaltyJaime Caruana (do 11 lipca 2006 r.)Prezes Banco de EspañaChristodoulos ChristodoulouPrezes Centralnego Banku Cypru Vítor Constâncio Prezes Banco de PortugalVincenzo Desario (do 15 stycznia 2006 r.)Pełniący obowiązki Prezesa Banca d’ItaliaMario Draghi (od 16 stycznia 2006 r.)Prezes Banca d’ItaliaMiguel Fernández Ordóñez (od 12 lipca 2006 r.)Prezes Banco de EspañaNicholas C. Garganas Prezes Banku GrecjiMitja Gaspari Prezes Banka SlovenijeJohn Hurley Prezes Central Bank and FinancialServices Authority of IrelandStefan Ingves Prezes Sveriges RiksbankMugur Constantin Isarescu (od 1 stycznia 2007 r.)Prezes Banca Nat‚ionala a României

Ivan Iskrov (od 1 stycznia 2007 r.)Prezes Byłgarska narodna banka(Българска народна банка) Zsigmond Járai (do 2 marca 2007 r.)Prezes Magyar Nemzeti Bank Mervyn King Prezes Bank of EnglandKlaus Liebscher Prezes Oesterreichische NationalbankErkki Liikanen Prezes Suomen Pankki – Banku FinlandiiAndres Lipstok Prezes Eesti PankYves MerschPrezes Banque centrale du LuxembourgChristian Noyer Prezes Banque de FranceGuy Quaden Prezes Nationale Bank van België/Banque Nationale de BelgiqueIlmārs Rimšēvičs Prezes Latvijas Banka Reinoldijus Šarkinas Prezes Zarządu Lietuvos bankasSławomir Skrzypek (od 11 stycznia 2007 r.) Prezes Narodowego Banku PolskiegoAndrás Simor (od 3 marca 2007 r.)Prezes Magyar Nemzeti BankIvan Šramko Prezes Národná banka Slovenska Zdenek Tůma Prezes Česká národní banka Axel A. Weber Prezes Deutsche BundesbankNout Wellink Prezes De Nederlandsche Bank

Ostatni rząd (od lewej): Zsigmond Járai, Ivan Šramko, Nils Bernstein, Zdenek Tůma,

Nicholas C. Garganas, Guy Quaden,Stefan Ingves, Mario Draghi,

Reinoldijus Šarkinas,Leszek Balcerowicz, Mitja Gaspari

Środkowy rząd (od lewej):Erkki Liikanen, Axel A. Weber,

Christian Noyer, Klaus Liebscher,Vítor Constâncio, John Hurley,

Nout Wellink

Pierwszy rząd (od lewej): Ilmārs Rimšēvičs, Michael C.

Bonello, Miguel Fernández Ordóñez,Lucas D. Papademos, Jean-Claude Trichet,

Christodoulos Christodoulou,Yves Mersch, Andres Lipstok

Uwaga: Mervyn King

nie był obecny na posiedzeniu,

podczas którego zrobiono

tę fotografię.

Komitety Eurosystemu/ESBC nadal odgrywająważną rolę wspomagając organy decyzyjneEBC w realizacji ich zadań. Na wniosek RadyPrezesów i Zarządu komitety wydawały opiniew zakresie swoich kompetencji ułatwiającpodejmowanie decyzji. W skład komitetówwchodzą zazwyczaj wyłącznie pracownicybanków centralnych Eurosystemu. Jeżeli jednakkomitet zajmuje się sprawami, które wchodzą w zakres kompetencji Rady Ogólnej, w jegozebraniach uczestniczą przedstawiciele KBCpaństw, które nie przyjęły jeszcze euro. W raziepotrzeby mogą być również zapraszaniprzedstawiciele innych właściwych instytucji,takich jak krajowe organy nadzorcze w przypadku Komitetu Nadzoru Bankowego.Obecnie działa dwanaście komitetówEurosystemu/ESBC, które zostały powołanezgodnie z art. 9 Regulaminu EBC.

Komitet Budżetowy, który powstał na mocy art. 15 Regulaminu, wspomaga Radę Prezesóww kwestiach związanych z budżetem EBC.Konferencja ds. Zasobów Ludzkich zostałapowołana w 2005 r. na mocy art. 9a Regulaminujako forum wymiany doświadczeń, wiedzy orazinformacji między bankami centralnymiEurosystemu/ESBC w zakresie zarządzaniazasobami ludzkimi

I.6 ŁAD KORPORACYJNY

Oprócz organów decyzyjnych, system ładukorporacyjnego EBC składa się z wielu szczeblikontroli zewnętrznej i wewnętrznej, trzechkodeksów postępowania a także z zasaddotyczących publicznego dostępu dodokumentów EBC.

203EBC

Raport Roczny2006

I.5 KOMITETY EUROSYSTEMU/ESBC, KOMITET BUDŻETOWY ORAZ KONFERENCJA DS. ZASOBÓW LUDZKICH

Komitet ds. Systemów Płatności i Rozrachunkóu (PSSC)Jean-Michel Godeffroy

Komitet ds. Statystyki (STC) Steven Keuning

KO M I T E T Y E U RO S YS T E M U / E S B C , KO M I T E T BU D Ż E TOW Y, KO N F E R E N C J A D S . Z A S O B Ó W L U D Z K I C H I I C H P R Z E WO D N I C Z Ą C Y

Komitet ds. Rachunkowości i Przychodów Pieniężnych(AMICO)

Ian Ingram

Komitet Stosunków Międzynarodowych (IRC) Henk Brouwer

Komitet Nadzoru Bankowego (BSC) Edgar Meister

Komitet Prawny (LEGCO)Antonio Sáinz de Vicuña

Komitet ds. Banknotów (BANCO) Antti Heinonen

Komitet Operacji Rynkowych (MOC)Francesco Papadia

Komitet ds. Komunikacji Eurosystemu/ESBC (ECCO) Elisabeth Ardaillon-Poirier

Komitet Polityki Pieniężnej (MPC) Wolfgang Schill

Komitet ds. Informatyki (ITC) Hans-Gert Penzel

Komitet Audytorów Wewnętrznych (IAC) Klaus Gressenbauer

Komitet Budżetowy (BUCOM)Liam Barron

Konferencja ds. Zasobów Ludzkich (HRC)Koenraad De Geest

SZCZEBLE KONTROLI ZEWNĘTRZNEJStatut ESBC przewiduje dwa szczeble kontrolizewnętrznej. Pierwszym z nich jest audytorzewnętrzny, którego zadaniem jest kontrolarocznych sprawozdań finansowych EBC(zgodnie z art. 27.1 Statutu ESBC), a drugim – Europejski Trybunał Obrachunkowy,kontrolujący skuteczność zarządzania EBC (art. 27.2). Raport roczny Trybunału wraz z odpowiedzią EBC jest publikowany w serwisie internetowym EBC oraz DziennikuUrzędowym Unii Europejskiej. W celuzagwarantowania pełnej niezależności audytorazewnętrznego EBC stosowana jest zasadarotacji firm audytorskich3.

SZCZEBLE KONTROLI WEWNĘTRZNEJSystem kontroli wewnętrznej EBC jest opartyna podejściu funkcjonalnym. Każda jednostkaorganizacyjna (sekcja, dział, dyrekcja lubdyrekcja generalna) jest odpowiedzialna zawłasną kontrolę wewnętrzną i sprawnośćdziałania. W związku z tym jednostki wdrażająprocedury kontroli operacyjnej w ramachswojego obszaru odpowiedzialności i określająmożliwy do przyjęcia poziom ryzyka. Naprzykład obowiązujący zestaw zasad i procedurzwanych „chińskim murem” ma zapobiecprzedostawaniu się wewnętrznych informacji zjednostek odpowiedzialnych za politykępieniężną do jednostek zajmujących sięzarządzaniem rezerwami walutowymi EBC iportfelem funduszy własnych. Oprócz narzędzikontroli stosowanych przez wszystkie jednostkiorganizacyjne, poszczególne działy w obrębieDyrekcji Generalnej ds. Kadrowych, Budżetu iOrganizacji monitorują proces kontrolny,zgłaszając propozycje mające na celuusprawnienie procesu identyfikacji, oceny orazredukcji ryzyka na szczeblu EBC.

Niezależnie od systemu kontroli imonitorowania ryzyka EBC, Dyrekcja AudytuWewnętrznego przeprowadza kontrole zlecaneprzez Zarząd. Zgodnie z mandatem określonymw Karcie Audytu EBC4, audytorzy wewnętrznioceniają doraźnie prawidłowość i skutecznośćfunkcjonowania systemu kontroli wewnętrznejEBC oraz jakość pracy EBC przy realizacji

powierzonych zadań. Audytorzy wewnętrzniEBC kierują się MiędzynarodowymiStandardami Profesjonalnej Praktyki AudytuWewnętrznego oraz Kodeksem Etykiopracowanymi przez Instytut AudytorówWewnętrznych.

Komitet ds. Audytu Wewnętrznego – KomitetEurosystemu/ESBC, w skład którego wchodządyrektorzy działów audytu wewnętrznego EBCi KBC – odpowiada za koordynację audytówdotyczących wspólnych projektów i systemówoperacyjnych Eurosystemu/ESBC.

Celem dalszego umocnienia ram nadzorczychEBC i Eurosystemu Rada Prezesów podjęładecyzję o utworzeniu od kwietnia 2007 r.Komitetu Rewizyjnego EBC, w skład któregowejdą jej trzej członkowie.

KODEKSY POSTĘPOWANIAEBC obowiązują trzy Kodeksy Postępowania.Pierwszy obowiązuje członków Rady Prezesówodzwierciedlając fakt, że ponoszą oniodpowiedzialność za ochronę zasad i reputacjiEurosystemu oraz za skuteczność jegofunkcjonowania5. Kodeks ten zawiera wytycznei ustanawia normy etyczne dla członków RadyPrezesów oraz ich zastępców, gdy pełniąfunkcje członków Rady Prezesów. RadaPrezesów powołała też doradcę, który udzielajej członkom wskazówek odnośnie niektórychzasad postępowania. Drugim kodeksem jestKodeks Postępowania EBC, zawierającywytyczne i ustanawiający wzorce dlapracowników EBC i członków Zarządu, którzysą zobowiązani do przestrzegania wysokichstandardów etyki zawodowej podczaswykonywania swoich obowiązków6. Zgodnie


3 W wyniku przetargu przeprowadzonego w 2002 r. audytoremzewnętrznym EBC na pięcioletni okres obejmujący latafinansowe 2003–2007 została firma KPMG Deutsche Treuhand-Gesellschaft AG Wirtschaftsprüfungsgesellschaft.

4 Aby zapewnić przejrzystość systemu audytu EBC, Karta zostałaopublikowana w serwisie internetowym Banku.

5 Zob. Kodeks Postępowania członków Rady Prezesów, Dz.U. C123 z 24.05.2002 r., s. 9, jego poprawkę, Dz.U. C 10 z 16.1.2007r. oraz serwis internetowy EBC.

6 Zob. Kodeks Postępowania Europejskiego Banku Centralnegozgodnie z art. 11.3 Regulaminu EBC, Dz.U. C 76 z 08.03.2001r., s. 12, oraz serwis internetowy EBC.

z zawartymi w Kodeksie Postępowaniazasadami przeciwdziałania nieuprawnionemuwykorzystaniu informacji, pracowników EBC i członków Zarządu obowiązuje zakazwykorzystywania informacji niedostępnychpublicznie w prywatnych transakcjachfinansowych dokonywanych na własne ryzykoi rachunek lub na ryzyko i rachunek osóbtrzecich7. Trzecim kodeksem jest Uzupełniającykodeks kryteriów etycznych dla członkówZarządu8. Uzupełnia on dwa pozostałe kodeksypoprzez bardziej szczegółowe opisanie zasadetycznych obowiązujących członków Zarządu.Wyznaczony przez Zarząd Doradca ds. Etykizapewnia spójną interpretację powyższychzasad.

ZWALCZANIE NADUŻYĆ FINANSOWYCHW 1999 r. Parlament Europejski i Rada UEprzyjęły rozporządzenie9 w celu nasilenia walkiz nadużyciami finansowymi, korupcją i wszelkąinną nielegalną działalnością na szkodęinteresów finansowych Wspólnot Europejskich.Rozporządzenie to przewiduje m.in., że w przypadku podejrzeń o nadużycia finansoweEuropejski Urząd ds. Zwalczania NadużyćFinansowych (OLAF) może prowadzićdochodzenia wewnętrzne w instytucjach,organach, urzędach i agencjach Wspólnoty.

Rozporządzenie na temat OLAF przewiduje, żekażda z wymienionych jednostek podejmiedecyzje umożliwiające przeprowadzanie takichdochodzeń w jej obrębie. W czerwcu 2004 r.Rada Prezesów podjęła decyzję10 dotyczącąwarunków prowadzenia przez OLAF dochodzeńw Europejskim Banku Centralnym; weszła onaw życie z dniem 1 lipca 2004 r.

PUBLICZNY DOSTĘP DO DOKUMENTÓW EBCPodjęta w marcu 2004 r. decyzja EuropejskiegoBanku Centralnego o publicznym dostępie dodokumentów EBC11 jest zgodna z celami i standardami innych instytucji i organów UE w zakresie publicznego udostępnianiadokumentów. Zwiększa ona przejrzystość, a równocześnie uwzględnia niezależność EBCi KBC oraz zapewnia poufność pewnych kwestiiściśle związanych z realizacją zadań EBC12.

W 2006 r. liczba wniosków dotyczącychdostępu do dokumentów była nadal niewielka.

205EBC

Raport Roczny2006

7 Zob. Część 1.2 Regulaminu Pracownika EBC zawierającazasady dotyczące postępowania pracowników i tajemnicyzawodowej, Dz.U. C 92 z 16.04.2004 r., s. 31 oraz serwisinternetowy EBC.

8 Zob. Uzupełniający kodeks kryteriów etycznych dla członkówZarządu, Dz.U. C 230 z 23.09.2006 r., s. 46 oraz serwisinternetowy EBC.

9 Rozporządzenie (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiegoi Rady z 25 maja 1999 r. dotyczące dochodzeń prowadzonychprzez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych(OLAF), Dz.U. L 136 z 31.05.1999 r., s. 1.

10 Decyzja EBC/2004/11 w sprawie warunków prowadzenia przezEuropejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowychdochodzeń w Europejskim Banku Centralnym w związku z zapobieganiem nadużyciom finansowym, korupcji orazwszelkim innym nielegalnym działaniom przynoszącym szkodęinteresom finansowym Wspólnot Europejskich oraz w sprawiezmiany Warunków Zatrudnienia Pracowników EuropejskiegoBanku Centralnego, Dz.U. L 230 z 30.06.2004 r., s. 56. Decyzjata została przyjęta w odpowiedzi na wyrok EuropejskiegoTrybunały Sprawiedliwości z dnia 10 lipca 2003 r. w sprawie11/00 Komisja przeciwko Europejskiemu Bankowi Centralnemu11/00, Zb. Orz. s. I-7147.

11 Dz.U. L 80 z 18.03.2004 r., s. 42.12 Zgodnie ze zobowiązaniem EBC do otwartości i przejrzystości

w 2006 r. do serwisu internetowego EBC dodano sekcję„Archiwum” umożliwiającą dostęp do dokumentacjiarchiwalnej.

2.I ZASOBY LUDZKIE

PERSONEL W budżecie na 2006 r. uwzględniono 1.343pełnych etatów13. W porównaniu z 1.369,5pełnymi etatami w 2005 r. zredukowano 26,5 stałych stanowisk pracy, co wynikało z zastosowania „metody budżetowaniazerowego” (zero-based budgeting assessment)w 2005 r.

Rekrutacja z zewnętrz na stałe stanowiska pracyw całości przeprowadzona została w oparciu o pięcioletnie umowy na czas określony w przypadku stanowisk kierowniczych i trzyletnie umowy w przypadku pozostałegopersonelu. Umowy na czas określony w przypadku stałych etatów mogą zostaćzmienione na umowy na czas nieokreślony, w zależności od wyników proceduryprzeglądowej, która bierze pod uwagę względyorganizacyjne oraz wyniki indywidualne.

W 2006 r. EBC zaoferował 99 umówkrótkoterminowych na okres krótszy niż jedenrok (dla porównania w 2005 r. było to 106umów) w celu zapewnienia tymczasowegozastępstwa nieobecnych pracowników(będących np. na urlopach macierzyńskich,rodzicielskich lub bezpłatnych).

EBC zaoferował również 93 umowykrótkoterminowe dla specjalistów z krajowychbanków centralnych (włączając Byłgarskanarodna banka (Българска народна банка)oraz Banca Nat‚ionala a României), innych instytucji unijnych i organizacjimiędzynarodowych. W 2005 r. umów takichbyło 80. Umowy krótkoterminowe stanowią dla pracowników EBC i krajowych banków centralnych możliwość dzielenia siędoświadczeniami, wzmacniając tym samymducha pracy zespołowej w całym ESBC.Pomagają one także w integracji Byłgarskanarodna banka (Българска народна банка)oraz Banca Nat‚ionala a României z ESBC.

We wrześniu 2006 r. pierwszych sześciuuczestników Programu EBC dla absolwentów

(Graduate Programme), skierowanego do osób,które niedawno otrzymały dyplom orazdysponujących szeroką wiedzą, rozpoczęłopracę w Banku na podstawie dwuletnich umów,które nie mogą zostać zamienione na umowyinnego typu.

EBC zaoferował również możliwość odbyciastażu studentom i absolwentom kierunków o profilu ekonomicznym, statystycznym,biznesowym, administracyjnym, prawnym i tłumaczeniowym. W 2006 r. w EBC odbyły się173 staże.

EBC zaoferował również dwa stypendia w ramach programu stypendialnego im. WimaDuisenberga Wim Duisenberg ResearchFellowship Programme, z którego korzystaćmogą wiodący ekonomiści, oraz pięćstypendiów dla młodych pracownikównaukowych w ramach programu badawczegoLamfalussy Fellowship.

MOBILNOŚĆ WEWNĘTRZNAMobilność wewnętrzna stanowi dlapracowników okazję do poszerzenia wiedzyoraz sposób na usprawnienie współpracy w ramach różnych obszarów działalności. W związku z tym ułatwienie pracownikommobilności wewnętrznej stanowi cel politykirekrutacji wewnętrznej kładącej duży nacisk naszerokie kwalifikacje. Mobilność mają równieżwspomagać inne inicjatywy, jak np. wymianapracowników oraz tymczasowe wewnętrzneprzeniesienia na nowe stanowiska w ramachzastępstw za nieobecnych współpracowników.W 2006 r. ponad 80 pracowników, w tym 15 osób z kadry zarządzającej i doradców,zostało tymczasowo lub na dłuższy okresprzeniesionych na inne stanowiska.


2 S Y T UAC J A O RG A N I Z AC Y J N A

13 W rzeczywistości liczba pełnoetatowych stanowisk w dniu 31 grudnia 2006 r. wynosiła 1.367. Rozbieżność ta wynikałagłównie z faktu przyznania umów na czas określony w celuzastąpienia pracowników, którzy byli nieobecni przez okres dłuższy niż 12 miesięcy oraz z wystąpienia na koniec roku niewielkiej nadwyżki restrukturyzacyjnej wynikającej z zastosowania „metody budżetowania zerowego”.

W 2006 r. EBC wprowadził ogólne zasadymobilności, które zachęcają pracowników doregularnej zmiany stanowisk co pięć lat.

MOBILNOŚĆ ZEWNĘTRZNAPlan EBC umożliwiający nabywanie nowychdoświadczeń poza własną instytucją ułatwiatymczasowe delegowanie pracowników do 27krajowych banków centralnych oraz innychpowiązanych międzynarodowych instytucjifinansowych (np. MFW i BRM) na okres oddwóch do dwunastu miesięcy. W 2006 r. w ramach planu delegowano 24 pracowników.Dodatkowo EBC przyznał bezpłatny urlop dotrzech lat 29 pracownikom, którzy podjęli pracęw krajowych bankach centralnych, instytucjachUE lub organizacjach międzynarodowych.

STRATEGIA ZARZĄDZANIA RÓŻNORODNOŚCIĄWe współpracy z pracownikami z 27 krajówczłonkowskich UE, EBC uzupełnił swojesposoby zarządzania zasobami ludzkimi o zarządzanie różnorodnością (diversitymanagement), aby zagwarantować, żeindywidualne kompetencje pracowników sąrozpoznane i w pełni wykorzystywane dlaosiągania celów EBC. Strategia zarządzaniaróżnorodnością została zainicjowana przez EBCw 2005 r., a oficjalnie rozpoczęła się w 2006 r.Zarządzanie różnorodnością w EBC ma na celuzagwarantowanie, że wszyscy pracownicytraktowani są z szacunkiem, a zarządzaniepracownikami odbywa się na podstawie ichindywidualnych kwalifikacji.

WZMACNIANIE ZASOBÓW LUDZKICH Poza promowaniem mobilności, włączającrotację na stanowiskach kierowniczych,strategia w zakresie zasobów ludzkich skupia się na rozwoju zarządzania EBC.Umiejętności zarządcze i przywódcze rozwijanebyły poprzez szkolenia oraz indywidualnyproces doskonalenia kompetencji zawodowych(coaching). Szkolenia dla kadry zarządzającejkoncentrowały się na wzmacnianiuumiejętności przywódczych, zarządzaniuefektywnością oraz kierowaniu zmianamiorganizacyjnymi. Po rozpoczęciu strategiizarządzania różnorodnością w 2006 r. wdrożony

został specjalny program szkoleniowy dla kadryzarządzającej: „godność w miejscu pracy”.

Dodatkowo kadra zarządzająca została objętacoroczną obowiązkową oceną zwrotnądokonywaną z wielu punktów widzenia (multi-source feedback), w której podwładni,współpracownicy tego samego szczebla i osobyz zewnątrz określają kierunki rozwoju wiedzy i umiejętności członków kadry zarządzającej.Stanowi to uzupełnienie rocznej oceny kadrykierowniczej. Na podstawie wyników takiejoceny zwrotnej dostosowuje się coaching doindywidualnych potrzeb.

W 2006 r. EBC wprowadził Ramową StrukturęStanowisk Doradczych (Advisory PositionsFramework), która przedstawia strukturęzawodową w podobny sposób, jak w przypadkutradycyjnej struktury kierowniczej. Rolądoradcy jest dostarczenie wysokiego poziomu specjalistycznej wiedzy technicznejlub strategicznej, koordynacjimiędzyorganizacyjnej i/ lub doradztwa w szerokim zakresie tematów z dziedzinyzarządzania.

Sześć wspólnych wartości EBC (fachowość,skuteczność i operatywność, uczciwość, duch pracy zespołowej, przejrzystość i odpowiedzialność oraz praca na rzecz Europy)w większym zakresie uwzględniono w strategiizarządzania zasobami ludzkimi w celuprzełożenia ich na codzienne zachowania i wyniki. Narzędzia i procesy zarządzaniazasobami ludzkimi (np. zarządzanieefektywnością, rekrutacja i selekcja, szkoleniei rozwój) będą w dalszym ciągu dostosowywanedo tych wartości.

Ciągłe przyswajanie i rozwój umiejętności oraz kompetencji jest podstawą strategii w zakresie zasobów ludzkich EBC. Wspólnaodpowiedzialność pracowników i instytucji zaproces uczenia się i rozwój jest jedną z podstawowych zasad. EBC dostarcza środkówfinansowych i ram szkoleniowych, członkowiekadry zarządzającej określają potrzebyszkoleniowe, aby zapewnić pracownikom

207EBC

Raport Roczny2006

zdobycie wysokiego poziomu wiedzy i umiejętności zawodowych potrzebnych na ichobecnych stanowiskach, natomiast pracownicyodpowiadają przede wszystkim za swoją naukęi rozwój. Oprócz możliwości odbycia pewnejilości szkoleń wewnętrznych pracownicykorzystali również z możliwości odbywaniaszkoleń zewnętrznych, które odpowiadały ichindywidualnym potrzebom szkoleniowym o bardziej „technicznym” charakterze.Korzystali oni również ze szkoleńorganizowanych w ramach wspólnychprogramów ESBC lub szkoleń oferowanychprzez krajowe banki centralne.

EBC przyznał 10 pracownikom bezpłatny urlopnaukowy oraz, w ramach polityki dodatkowychszkoleń (Secondary Training Policy), wsparł 14innych pracowników w zdobywaniukwalifikacji, które podniosą poziom ichkompetencji zawodowych ponad poziom,jakiego wymagają ich obecne stanowiska.

KONFERENCJA DS. ZASOBÓW LUDZKICH ORAZ DALSZEDZIAŁANIA ZWIĄZANE Z MISJĄ EUROSYSTEMUW celu dalszego promowania współpracy i ducha pracy zespołowej wśród banków

centralnych Eurosystemu/ESBC w zakresiezarządzania zasobami ludzkimi, Rada Prezesówpowołała w 2005 r. Konferencję ds. ZasobówLudzkich, formalizując tym samym długotrwałąwspółpracę pomiędzy dyrektorami działów kadrbanków centralnych UE.

Działania konferencji w 2006 r. obejmowałyróżne aspekty szkolenia i rozwojupracowników, w tym możliwości wspólnychszkoleń, planowanie ścieżki kariery zawodowej,system oceny efektywności, politykidelegowania oraz procedury selekcji. Pracakonferencji w tym zakresie obejmieopracowanie działań promujących wymianępracowników.

Konferencja wymieniła również informacje natemat kosztów personalnych i wspólnie z Komitetem ds. Komunikacji Eurosystemu/ESBCzaproponowała kompleksowe ramy dlaopracowania głównych zagadnień zawartych w misji Eurosystemu, planów strategicznych i zasad organizacyjnych we wspólnych dlaEurosystemu/ESBC programach wdrażanianowych pracowników.


2.2 NOWA SIEDZIBA EBC

Następuje ciągły postęp w planowaniu nowej siedziby EBC. Po zoptymalizowaniuprzez COOP HIMMELB(L)AU zwycięskiegoprojektu w oparciu o zaktualizowane wymogifunkcjonalne, przestrzenne i techniczne orazminimalizację kosztów budowy, projekt w 2006r. przeszedł w fazę planowania. Faza taobejmuje:

– opracowanie i wdrażanie niezbędnychprocedur przetargowych w celu przyznaniakontraktów na usługi planistom,specjalistom, architektom, inżynierom i firmom budowlanym, które zaangażowanebędą w projektowanie i budowę siedziby;

– przedłożenie planów władzom miastaFrankfurt w celu uzyskania niezbędnegozezwolenia budowlanego (zezwoleńbudowlanych) i sprawdzenie zgodnościwszystkich planów z odpowiednimiprzepisami prawa budowlanego, np. z kodeksem budowlanym, przepisamiochrony przeciwpożarowej oraz normamiBHP;

– przygotowanie zaktualizowanej kalkulacjikosztów w celu potwierdzenia kosztówcałościowych (500 mln euro – kosztybudowy i 850 mln euro – całkowite kosztyinwestycyjne, według cen z 2005 r.);

– sporządzanie szczegółowych planówprojektu, opartych na specyfikacjachbudynku i na ciągłej analizie wartości (value engineering).

W związku z tym architekci złożyli wstępnąpropozycję projektu obejmującą kilka zmianzwiązanych ze zoptymalizowanym projektem.Po pierwsze wieżowiec i budynek wejściowyłączący Grossmarkthalle z wieżowcem zostały przeniesione nieco na zachód, zgodnieze specyfikacjami organów odpowiedzialnychza ochronę zabytków. Po drugie, przewidziane funkcje Grossmarkthalle zostałyzreorganizowane zgodnie z wymogami ochrony

zabytków i wymaganiami przestrzennymi. Potrzecie, fasada wieżowca stała się bardziejefektywna energetycznie dzięki usprawnieniuzabezpieczenia przed promieniowaniemsłonecznym. Projekt krajobrazu również zostałzmieniony i uwzględnia wprowadzenie środkówbezpieczeństwa. Zmieniony został równieżkształt szczytu wieżowca; dach jest pochyły, copoprawia ogólną sylwetkę i widocznośćbudynku w jego miejskim otoczeniu.

Miasto Frankfurt we współpracy z EBCprzygotowuje prawnie wiążący planzagospodarowania przestrzennego dla nowejsiedziby. W związku z tym w ciągu roku odbyłysię różne spotkania z władzami miastaPrzewiduje się, że proces ubiegania się o zezwolenie budowlane zostanie sfinalizowanyprzed końcem października 2007 r., tak jakzostało to zaplanowane. Zakłada się, że budowarozpocznie się na początku 2008 r. a zakończyprzed końcem 2011 r.

Zostanie również wzniesiony pomnik orazcentrum informacyjne upamiętniające rolęGrossmarkthalle w deportacji Żydów. Obecniezespół złożony z przedstawicieli władz miasta,gminy żydowskiej Frankfurtu oraz EBCprzygotowuje międzynarodowy konkurs naprojekt pomnika i centrum informacyjnego.Konkurs ma się rozpocząć w 2007 r.

209EBC

Raport Roczny2006

Dialog Społeczny ESBC jest forumkonsultacyjnym, w którym uczestnicząprzedstawiciele EBC i reprezentancipracowników niemal wszystkich bankówcentralnych wchodzących w skład ESBC oraz federacji europejskich związkówzawodowych14. Celem tego forum jestdostarczanie informacji i wymiana poglądów natemat kwestii, które mogą mieć duży wpływ nazatrudnienie w bankach centralnychwchodzących w skład ESBC.

Spotkania forum odbyły się w czerwcu i grudniu2006 r. Oprócz regularnie poruszanychzagadnień związanych z produkcją i obiegiembanknotów, systemami płatniczymi (TARGET2) oraz nadzorem finansowym, dyskusje objęływdrożenie działań wynikających z misjiEurosystemu, jak również jego celówstrategicznych i zasad organizacyjnych a takżeskutków, jakie mają one dla codziennej pracypracowników Eurosystemu. Poinformowano też przedstawicieli pracowników o pracachpodjętych przez Konferencję ds. ZasobówLudzkich.

EBC kontynuował także wydawaniepółrocznego biuletynu, informującegoprzedstawicieli pracowników o najnowszychwydarzeniach związanych z powyższymizagadnieniami.

Podczas grudniowego spotkania EBC i federacje europejskich związków zawodowychprzedyskutowały także i uzgodniły dodatkowesposoby usprawnienia Dialogu SpołecznegoESBC. Ustanowiono mechanizm, dziękiktóremu przedstawiciele pracowników mogąbyć odpowiednio wcześnie informowani o kwestiach, które mają zostać poruszone przezRadę Prezesów w kontekście DialoguSpołecznego.

EBC, na zaproszenie federacji związkówzawodowych, uczestniczył też w dwóchseminariach dotyczących stosunków pracy

i kultury korporacyjnej, które skierowane byłygłównie do przedstawicieli pracownikówkrajowych banków centralnych państwczłonkowskich, które przystąpiły do UE w maju2004 r. i w styczniu 2007 r.


3 D I A LO G S P O Ł EC Z N Y E S B C

14 Stały Komitet Związków Zawodowych Europejskich BankówCentralnych (SCECBU), UNI-Finance i Europejska FederacjaZwiązków Zawodowych Służb Publicznych (EPSU).

211EBC

Raport Roczny2006

4 RO C Z N E S P R A WOZ DA N I E F I N A N SOW E E B C

1 RODZAJ DZIAŁALNOŚCI

Działalność EBC w roku 2006 przedstawiono w odpowiednich rozdziałach RaportuRocznego.

2 CELE I ZADANIA

Cele i zadania EBC określa Statut ESBC (art. 2i 3). Ponadto cele te zostały omówione w słowiewstępnym prezesa EBC do Raportu Rocznego.

3 KLUCZOWE ZASOBY, RODZAJE RYZYKA I PROCESY

ZASADY ŁADU KORPORACYJNEGO EBC

Zasady ładu korporacyjnego EBC przedstawiarozdział 8.

CZŁONKOWIE ZARZĄDU

Członkowie Zarządu są mianowani spośródosób o uznanym autorytecie i doświadczeniuzawodowym w dziedzinie pieniądza lubbankowości, za wspólnym porozumieniemrządów państw członkowskich na szczebluszefów państw lub rządów, na podstawierekomendacji Rady UE uwzględniającej opinieParlamentu Europejskiego i Rady Prezesów.

Warunki zatrudnienia członków Zarząduokreśla Rada Prezesów na podstawie propozycjikomitetu, w którego skład wchodzą trzy osobymianowane przez Radę Prezesów i trzy – przezRadę UE.

PRACOWNICY

Średnia liczba zatrudnionych w EBC napodstawie umów na czas określony i nieokreślony (w etatach przeliczeniowych)wzrosła z 1.331 w 2005 r. do 1.360 w 2006 r.Więcej danych przedstawia informacjadodatkowa do rachunku zysków i strat orazrozdział 8, podrozdział 2, gdzie opisano takżestrategię kadrową Banku.

DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA I ZARZĄDZANIERYZYKIEM

Portfel rezerw walutowych EBC obejmujerezerwowe aktywa walutowe przekazane EBCprzez krajowe banki centralne strefy eurozgodnie z art. 30 Statutu EuropejskiegoSystemu Banków Centralnych i EuropejskiegoBanku Centralnego, oraz dochody z tychaktywów. Jest on wykorzystywany dofinansowania działalności operacyjnej EBC narynku walutowym, prowadzonej w celachokreślonych w Traktacie.

Portfel funduszy własnych EBC stanowiąinwestycje związane z opłaconym kapitałemBanku, rezerwą na ryzyko kursowe, ryzykostopy procentowej i ryzyko zmian ceny złota, z ogólnym funduszem rezerwowym oraz z dochodami zakumulowanymi w portfelu w latach ubiegłych. Portfel ten służygenerowaniu dochodów przeznaczonych napokrycie kosztów operacyjnych EBC.

Szczegółowe informacje na temat działalnościinwestycyjnej EBC oraz zarządzania związanymz nią ryzykiem przedstawia rozdział 2.

BUDŻETOWANIE

Kluczowym podmiotem w procesachzarządzania finansowego w EBC jest KomitetBudżetowy (BUCOM), w którego składwchodzą eksperci z EBC oraz krajowychbanków centralnych strefy euro. Zgodnie z art.15 regulaminu, Komitet Budżetowy wspieraRadę Prezesów poprzez formułowanieszczegółowej oceny propozycji rocznegobudżetu EBC i wniosków Zarządu o dodatkoweśrodki budżetowe, przed przedstawieniem tych dokumentów Radzie Prezesów dozatwierdzenia. Wykonanie budżetu jestregularnie kontrolowane przez Zarząd, któryuwzględnia przy tym opinie pionu kontroliwewnętrznej w EBC, oraz przez Radę Prezesów,której pomocy udziela Komitet Budżetowy.


S P R A WOZ DA N I E Z D Z I A Ł A L N O Ś C I Z A RO K O B ROTOW YZ A KO Ń C ZO N Y 3 I G RU D N I A 2 0 0 6 R .

4 WYNIK FINANSOWY

SPRAWOZDANIE FINANSOWE

Zgodnie z art. 26.2 Statutu ESBC, rocznesprawozdanie finansowe EBC sporządza Zarządna podstawie zasad określonych przez RadęPrezesów. Roczne sprawozdanie finansowe jestpublikowane po zatwierdzeniu przez RadęPrezesów.

REZERWA NA RYZYKO KURSOWE, RYZYKO STOPYPROCENTOWEJ I RYZYKO ZMIAN CENY ZŁOTA

Ponieważ większość aktywów i pasywów EBCpodlega okresowej aktualizacji wyceny wedługbieżących rynkowych kursów walutowych i cenpapierów wartościowych, poziom zysków EBCjest silnie uzależniony od ryzyka kursowegooraz – w mniejszym stopniu – od ryzyka stopyprocentowej. Ryzyko to dotyczy przedewszystkim rezerw walutowych utrzymywanychw dolarach amerykańskich, jenach japońskich i złocie, a inwestowanych głównie w oprocentowane instrumenty finansowe.

Mając na uwadze znaczne narażenie EBC nawymienione rodzaje ryzyka oraz bieżącypoziom różnic z aktualizacji wyceny, w 2005 r.Rada Prezesów postanowiła utworzyć rezerwęna ryzyko kursowe, ryzyko stopy procentowej i ryzyko zmian ceny złota. W efekcie na dzień31 grudnia 2005 r. zawiązano rezerwę napowyższe rodzaje ryzyka w kwocie 992 mlneuro. Na dzień 31 grudnia 2006 r. zwiększonowysokość tej rezerwy o 1.379 mln euro dopoziomu 2.371 mln euro, co spowodowałozmniejszenie zysku netto, podobnie jak w 2005 r., równo do zera.

Rezerwa zostanie wykorzystana na pokryciezrealizowanych i niezrealizowanych strat, w szczególności strat z tytułu wycenynieujętych w różnicach z aktualizacji wyceny.Poziom i zasadność dalszego istnienia rezerwysą weryfikowane co roku.

WYNIK FINANSOWY ZA 2006 R.

Gdyby nie zwiększono rezerwy na ryzykokursowe, ryzyko stopy procentowej i ryzykozmian ceny złota, zysk netto EBC za 2006 r.wyniósłby 1.379 mln euro.

W 2006 r. aprecjacja euro w stosunku do jenajapońskiego spowodowała koniecznośćutworzenia, w ciężar rachunku zysków i strat,odpisu aktualizującego wyrażoną w eurowartość posiadanych przez EBC aktywówdenominowanych w jenach, w kwocie około 0,6 mld euro.

W 2006 r. wynik z tytułu odsetek zwiększył siędo 1.972 mln euro, z poziomu 1.270 mln eurow 2005 r., głównie wskutek: a) wzrostu liczbybanknotów euro w obiegu i krańcowej stopy oprocentowania podstawowych operacjirefinansujących Eurosystemu, któradeterminuje wysokość dochodu EBC z tytułuudziału w banknotach euro będących w obieguw Eurosystemie, a także b) wzrostuoprocentowania aktywów denominowanych w dolarach amerykańskich.

Zrealizowane zyski netto z tytułu operacjifinansowych wzrosły z 149 mln euro w 2005 r.do 475 mln euro w 2006 r. Przyczyną wzrostuzrealizowanych zysków była deprecjacja eurow stosunku do cen złota, w połączeniu zewzrostem sprzedaży złota w 2006 r. Sprzedaż tęprowadzono zgodnie z Umową bankówcentralnych w sprawie złota z 27 września 2004 r., której sygnatariuszem jest EBC.

Łączna kwota kosztów administracyjnych EBC,w tym amortyzacji, wzrosła z 348 mln w 2005 r. do 361 mln w 2006 r.

Koszty osobowe wzrosły głównie ze względuna wzrost średniego zatrudnienia w ciągu rokuoraz zwiększone odpisy na fundusz emerytalny.Wynagrodzenia Zarządu wyniosły łącznie 2,2 mln euro (w 2005 r. – 2,1 mln euro).

213EBC

Raport Roczny2006


B I L A N S N A D Z I E Ń 3 I G RU D N I A 2 0 0 6 R .AKTYWA NR NOTY 2006 2005

EUR EUR

Złoto i należności w złocie 1 9.929.865.976 10.064.527.857

Należności od nierezydentów strefy eurow walutach obcych 2

Należności od MFW 414.768.308 170.162.349Rachunki w bankach, inwestycje w papiery wartościowe, udzielone kredyty i inne aktywa zagraniczne 29.313.377.277 31.062.557.242

29.728.145.585 31.232.719.591

Należności od rezydentów strefy euro w walutach obcych 2 2.773.828.417 2.908.815.389

Należności od nierezydentów strefy euro w euro 3

Rachunki w bankach, inwestycje w papiery wartościowe oraz udzielone kredyty 4.193.677 13.416.711

Pozostałe należności od instytucji kredytowych strefy euro w euro 4 33.914 25.000

Należności wewnętrzne w ramach Eurosystemu 5Należności z tytułu alokacji banknotów euro w ramach Eurosystemu 50.259.459.435 45.216.783.810Inne należności w ramach Eurosystemu (netto) 3.545.868.495 5.147.038.409

53.805.327.930 50.363.822.219

Pozostałe aktywa 6Rzeczowe aktywa trwałe 175.180.989 175.237.902Pozostałe aktywa finansowe 8.220.270.389 6.888.490.580Różnice z aktualizacji wyceny instrumentów pozabilansowych 29.518.315 0Rozliczenia międzyokresowe czynne 1.094.509.354 679.603.366Pozostałe 5.580.697 4.397.807

9.525.059.744 7.747.729.655

Aktywa razem 105.766.455.243 102.331.056.422

215EBC

Raport Roczny2006

PASYWA NR NOTY 2006 2005EUR EUR

Banknoty w obiegu 7 50.259.459.435 45.216.783.810

Zobowiązania wobec pozostałych rezydentów strefy euro w euro 8 1.065.000.000 1.050.000.000

Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w euro 9 105.121.522 649.304.896

Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w walutach obcych 10

Zobowiązania z tytułu depozytów, prowadzonych rachunków oraz inne zobowiązania 330.955.249 855.933.000

Zobowiązania wewnętrzne w ramach Eurosystemu 11

Zobowiązania z tytułu przekazanych rezerw walutowych 39.782.265.622 39.782.265.622

Pozostałe zobowiązania 12Rozliczenia międzyokresowe bierne 1.262.820.884 919.344.079Pozostałe 899.170.800 632.012.224

2.161.991.684 1.551.356.303

Rezerwy 13 2.393.938.510 1.027.507.143

Różnice z aktualizacji wyceny 14 5.578.445.671 8.108.628.098

Kapitał i fundusz rezerwowy 15Kapitał 4.089.277.550 4.089.277.550

Zysk za rok obrotowy 0 0

Pasywa razem 105.766.455.243 102.331.056.422


R AC H U N E K Z Y S K Ó W I S T R AT Z A RO K O B ROTOW YZ A KO Ń C ZO N Y 3 I G RU D N I A 2 0 0 6 R .

NR 2006 2005NOTY EUR EUR

Przychody z tytułu odsetek od rezerwowych aktywów walutowych 1.318.243.236 889.408.789Przychody z tytułu odsetek związane z alokacją banknotów euro w ramach Eurosystemu 1.318.852.000 868.451.848Pozostałe przychody z tytułu odsetek 2.761.697.060 1.794.267.421Przychody z tytułu odsetek 5.398.792.296 3.552.128.058Pokrycie należności KBC z tytułu przekazanych rezerw walutowych (965.331.593) (710.160.404)Pozostałe koszty z tytułu odsetek (2.461.625.254) (1.572.338.709) Koszty z tytułu odsetek (3.426.956.847) (2.282.499.113)

Wynik netto z tytułu odsetek 20 1.971.835.449 1.269.628.945Zrealizowane zyski/(straty) z tytułu operacji finansowych 21 475.380.708 149.369.135 Odpisy aktualizujące wartość aktywów i pozycji finansowych 22 (718.467.508) (97.494.081)Zmiana stanu rezerw z tytułu ryzyka kursowego i cenowego (1.379.351.719) (992.043.443)

Wynik z tytułu operacji finansowych, odpisów aktualizujących i rezerw na ryzyko (1.622.438.519) (940.168.389)

Wynik z tytułu prowizji i opłat 23 (546.480) (182.373)

Przychody z akcji i udziałów 24 911.866 853.403

Pozostałe przychody 25 11.407.583 17.428.558

Przychody netto ogółem 361.169.899 347.560.144

Koszty osobowe 26 (160.847.043) (153.048.314)

Koszty administracyjne 27 (166.426.595) (158.457.219)

Amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych (29.162.141) (31.888.637)

Usługi produkcji banknotów 28 (4.734.120) (4.165.974)

Zysk/(strata) za rok obrotowy 0 0

Frankfurt nad Menem, 27 luty 2007 r.

EUROPEJSKI BANK CENTRALNY

Jean-Claude TrichetPrezes

FORMAT I PREZENTACJA SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

Sprawozdanie finansowe Europejskiego BankuCentralnego (EBC) opracowano w taki sposób,by rzetelnie przedstawiało sytuację finansowąEBC oraz wynik z działalności. Sprawozdaniefinansowe sporządzono zgodnie z niżejopisanymi zasadami rachunkowości2, uznanymiprzez Radę Prezesów za właściwe z uwagi nacharakter działalności banku centralnego.

PODSTAWOWE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Zastosowano następujące podstawowe zasadyrachunkowości: zasadę rzeczywistościgospodarczej i przejrzystości, ostrożnej wyceny, ujęcia zdarzeń następujących po dniu bilansowym, istotności, zasadęmemoriałową, kontynuacji działalności,spójności i porównywalności.

UJMOWANIE AKTYWÓW I PASYWÓW

Aktywa i pasywa ujmuje się w bilansie, gdy uprawdopodobni się otrzymanie lubprzekazanie przez EBC przyszłych korzyściekonomicznych z ich tytułu, gdy zasadniczowszelkie związane z nimi rodzaje ryzyka i korzyści zostały przeniesione na EBC, orazgdy koszt lub wartość aktywów albo wysokośćzobowiązań można wiarygodnie wycenić.

PODSTAWA SPORZĄDZENIA SPRAWOZDANIAFINANSOWEGO

Sprawozdanie finansowe zostało sporządzonena zasadzie kosztu historycznego,zmodyfikowanej w celu uwzględnienia wycenyrynkowej rynkowych papierów wartościowych,złota oraz pozostałych aktywów i pasywów(bilansowych oraz pozabilansowych)denominowanych w walutach obcych. Operacjedotyczące aktywów i zobowiązań finansowychzostały ujęte w sprawozdaniu finansowym nadzień rozliczenia.

Z dniem 1 stycznia 2007 r. uległa zmianiepodstawa wykazywania w sprawozdaniach

finansowych banków centralnych Eurosystemutransakcji dewizowych, instrumentówfinansowych denominowanych w walutachobcych oraz odnośnych rozliczeńmiędzyokresowych. Korzystając z możliwościwcześniejszego wprowadzenia tej zmiany, EBCzastosował ją z dniem 1 października 2006 r.,co wywołało skutki opisane poniżej. Wszystkietransakcje, z wyjątkiem transakcji na papierachwartościowych, wykazuje się obecniepozabilansowo na dzień zawarcia. W dacierozliczenia pozycje pozabilansowe sąstornowane, a transakcje ujmowane w bilansie.Zakup i sprzedaż walut obcych wpływa napozycję walutową netto w dacie transakcji, a niew dacie jej rozliczenia, jak to miało miejscedotychczas. Zrealizowane zyski/straty nasprzedaży również wylicza się na dzieńzawarcia transakcji. Narosłe odsetki, premie i dyskonta dotyczące instrumentówfinansowych denominowanych w walutachobcych są naliczane i księgowane codziennie, a ich wpływ na pozycję walutową wykazywanyjest każdego dnia, a nie na zasadzie kasowej jak dotychczas. Za niepraktyczne uznanoretrospektywne zastosowanie tej zmiany zasadrachunkowości do okresów poprzednich.

ZŁOTO ORAZ AKTYWA I PASYWA W WALUTACH OBCYCH

Aktywa i pasywa w walutach obcych przeliczasię na euro po kursie obowiązującym w dniubilansowym. Przychody i koszty przelicza sięwedług kursu obowiązującego na dzieńksięgowania. Aktualizację wyceny aktywów i zobowiązań dewizowych (zarównobilansowych, jak i pozabilansowych)przeprowadza się dla każdej waluty oddzielnie.

Aktualizację wyceny aktywów i zobowiązań w walutach obcych do wartości rynkowej

217EBC

Raport Roczny2006

P R Z Y J Ę T E Z A S A DY R AC H U N KOWO Ś C I I

1 Szczegółowe zasady rachunkowości określa DecyzjaEBC/2002/11, Dz.U. L 58, 3.03.2003, s. 38, z późniejszymizmianami. Z dniem 1 stycznia 2007 r. powyższa decyzja zostałauchylona i zastąpiona decyzją EBC/2006/17, Dz.U. L 348,11.12.2006, s. 38.

2 Zasady te są zgodne z postanowieniami art. 26.4 Statutu ESBC,który zawiera wymóg ujednoliconego podejścia do zasadrządzących rachunkowością i sprawozdawczością finansowąoperacji Eurosystemu.

przeprowadza się odrębnie od aktualizacjizwiązanej ze zmianami kursów walutowych.

Złoto wycenia się po cenie rynkowejobowiązującej na koniec roku obrotowego. W przypadku złota nie rozróżnia się aktualizacjiwartości ze względu na zmiany ceny i zmianykursu. Przeprowadza się jedną aktualizacjęwartości w oparciu o wyrażoną w euro cenęuncji czystego złota, która za rok zakończony31 grudnia 2006 r. określona została napodstawie kursu wymiany euro do dolaraamerykańskiego na dzień 29 grudnia 2006 r.

PAPIERY WARTOŚCIOWE

Wszystkie rynkowe papiery wartościowe i podobne aktywa wycenia się po średnichcenach rynkowych poszczególnych walorów na dzień bilansowy. W roku obrotowymzakończonym 31 grudnia 2006 r. zastosowanośrednie ceny rynkowe z 29 grudnia 2006 r.Nierynkowe papiery wartościowe wycenia siępo koszcie.

UZNAWANIE PRZYCHODÓW

Przychody i koszty są ujmowane w okresie, w którym zostały osiągnięte lub poniesione.Zrealizowane zyski lub straty z tytułu sprzedażydewiz, złota i papierów wartościowych ujmujesię w rachunku zysków i strat, i wylicza w odniesieniu do średniego kosztu odnośnychaktywów.

Niezrealizowane zyski nie są ujmowane jakoprzychód, lecz przenoszone na konto różnic z aktualizacji wyceny.

Niezrealizowane straty ujmuje się w rachunkuzysków i strat, jeżeli ich kwota przekraczawcześniejsze zyski z aktualizacji wyceny ujętena odpowiednim koncie różnic z aktualizacjiwyceny. Niezrealizowane straty z tytułuokreślonego papieru wartościowego, waluty lub złota nie podlegają kompensacie z niezrealizowanymi zyskami z tytułu innegopapieru wartościowego, waluty lub złota.Wystąpienie niezrealizowanej straty z tytułu

danej pozycji na koniec roku obrotowegopowoduje obniżenie średniego kosztu takiejpozycji do wysokości kursu lub ceny rynkowejna koniec roku obrotowego.

Premię i dyskonto od zakupionych papierówwartościowych oblicza się i wykazuje w przychodach z tytułu odsetek. Premia i dyskonto są amortyzowane przez pozostałyokres ważności aktywów.

TRANSAKCJE ODWRACALNE

Transakcje odwracalne to operacje, w którychEBC kupuje lub sprzedaje aktywa na podstawieumowy repo bądź przeprowadza zabezpieczoneoperacje kredytowe.

Umowa repo polega na sprzedaży papierówwartościowych za gotówkę, z jednoczesnymzobowiązaniem do odkupu tych papierów w przyszłości w określonym terminie, pouzgodnionej cenie. Umowy repo wykazuje siępo stronie pasywów bilansu jako złożonyzabezpieczony depozyt. Koszty z tytułu odsetekobciążają rachunek zysków i strat. Papierywartościowe sprzedawane w ramach umów repopozostają w bilansie EBC.

Umowa reverse repo polega na kupnie papierów wartościowych za gotówkę z jednoczesnym zobowiązaniem do ichodsprzedaży w przyszłości w określonymterminie, po uzgodnionej cenie. Umowy reverserepo ujmuje się po stronie aktywów bilansu jakopożyczki zabezpieczone, ale nie uwzględnia sięich w portfelu papierów wartościowych EBC.Uzyskane odsetki ujmuje się w przychodach z tytułu odsetek w rachunku zysków i strat.

Transakcje odwracalne (w tym pożyczkipapierów wartościowych) dokonywane w ramach automatycznego programu pożyczekpapierów wartościowych są ujmowane w bilansie tylko wtedy, gdy EBC otrzymujezabezpieczenie w formie gotówki na okrestrwania transakcji. W 2006 r. EBC nieotrzymywał zabezpieczenia gotówkowego naokres trwania takich transakcji.


INSTRUMENTY POZABILANSOWE

Przy obliczaniu dodatnich i ujemnych różnickursowych, w pozycji walutowej nettouwzględnia się instrumenty walutowe, tj.walutowe transakcje terminowe, terminoweczęści swapów walutowych oraz inneinstrumenty walutowe obejmujące wymianę w przyszłości jednej waluty na inną.

Aktualizację wartości instrumentów stopyprocentowej przeprowadza się dla każdego instrumentu oddzielnie. Dzienne zmiany wysokości zmiennego depozytuzabezpieczającego otwartych kontraktówfutures na stopy procentowe wykazuje się w rachunku zysków i strat. Transakcjeterminowe papierami wartościowymiwyceniane są na podstawie ogólnie przyjętejmetody wyceny wykorzystującej dostępne cenyrynkowe i współczynnik dyskonta od dniarozliczenia do dnia wyceny.

ZDARZENIA PO DNIU BILANSOWYM

Wartości aktywów i pasywów koryguje się o skutki zdarzeń, które nastąpiły między datąbilansu rocznego a datą zatwierdzeniasprawozdania finansowego przez RadęPrezesów EBC, o ile mają one istotny wpływ nastan aktywów lub pasywów w dniu bilansowym.

SALDA WEWNĘTRZNE W RAMACH ESBC I EUROSYSTEMU

Transakcje wewnętrzne w ramach ESBCoznaczają transakcje transgraniczne pomiędzydwoma bankami centralnymi krajów UE.Transakcje takie przetwarzane są głównie przezTARGET – transeuropejski zautomatyzowanybłyskawiczny system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (zob. rozdział 2) – i powodują powstanie wzajemnych sald narachunkach tych banków centralnych w systemie TARGET. Salda te są codziennieprzypisywane EBC, dzięki czemu każdy z krajowych banków centralnych ma tylko jednąwzajemną pozycję netto – wobec EBC. Pozycjata w księgach EBC reprezentuje należność lub

zobowiązanie netto każdego z krajowychbanków centralnych wobec reszty ESBC.

Salda wewnętrzne krajowych bankówcentralnych strefy euro wobec EBC (zawyjątkiem kapitału EBC oraz pozycjiwynikających z rezerwowych aktywówwalutowych przekazanych EBC) są określanejako należności lub zobowiązania wewnętrznew ramach Eurosystemu i prezentowane w bilansie EBC jako pojedyncza pozycja nettoaktywów lub zobowiązań.

Salda wewnętrzne w ramach Eurosystemuwynikające z alokacji banknotów europomiędzy jego członkami są wykazywane jakopojedynczy składnik aktywów w ujęciu netto w pozycji „Należności z tytułu alokacjibanknotów euro w ramach Eurosystemu” (zob.punkt „Banknoty w obiegu” opisu przyjętychzasad rachunkowości).

Salda wewnętrzne w ramach ESBC bankówcentralnych krajów spoza strefy euro(Danmarks Nationalbank i Bank of England)wobec EBC, wynikające z uczestnictwa w systemie TARGET, wykazuje się w pozycji„Zobowiązania wobec nierezydentów strefyeuro w euro”. Od 31 grudnia 2006 r. SverigesRiksbank nie jest uczestnikiem systemuTARGET.

UJMOWANIE ŚRODKÓW TRWAŁYCH

Środki trwałe (z wyjątkiem gruntów) wyceniasię według kosztu pomniejszonego o umorzenie.Grunty wycenia się według kosztu. Amortyzacjęwylicza się metodą liniową, począwszy odnastępnego kwartału po nabyciu środkówtrwałych, przez cały przewidywany okres ichekonomicznej użyteczności, który wynosi:

219EBC

Raport Roczny2006

Komputery, związane z nimi oprogramowanie i sprzęt oraz środki transportu 4 lata

Sprzęt, wyposażenie oraz maszyny i urządzenia 10 lat

Ulepszenia w obcych środkach trwałych 25 lat

Środki trwałe o wartości początkowej Spisywane poniżej 10.000 EUR w koszty

w roku nabycia

Okres amortyzacji ulepszeń w obcych środkachtrwałych dotyczących obecnej siedziby EBCzostał skrócony w taki sposób, by aktywa tezostały w pełni zamortyzowane do momentuprzeprowadzki EBC do siedziby docelowej.

PROGRAM EMERYTALNY EBC I INNE ŚWIADCZENIA POOKRESIE ZATRUDNIENIA

EBC prowadzi dla swoich pracownikówprogram określonych świadczeń. Program tenjest finansowany z aktywów ulokowanych w długoterminowym funduszu świadczeńpracowniczych.

BILANS

Zobowiązanie z tytułu określonych świadczeńujmuje się w bilansie w wartości bieżącejprogramów określonych świadczeń na datębilansu pomniejszonej o wartość godziwąaktywów programu wykorzystanych nasfinansowanie zobowiązania, skorygowanej o nieujęte zyski lub straty aktuarialne.

Wartość zobowiązania z tytułu określonychświadczeń jest obliczana co roku przez niezależnych aktuariuszy metodąprognozowanych uprawnień jednostkowych.Wartość bieżącą zobowiązania z tytułuokreślonych świadczeń określa się poprzezzdyskontowanie szacowanych przyszłychprzepływów pieniężnych stopą procentowąobligacji korporacyjnych o wysokiej jakości,denominowanych w euro i o terminie wykupuzbliżonym do terminu wymagalności odnośnegozobowiązania emerytalnego.

Zyski i straty aktuarialne mogą powstać w wyniku korekt (w przypadku gdy faktycznewyniki różnią się od założonych wcześniejprzez aktuariusza) lub wskutek zmian założeńaktuarialnych.

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

Kwota netto obciążająca rachunek zysków i strat obejmuje:

(a) koszty bieżącego zatrudnienia dotycząceświadczeń naliczonych za rok obrotowy;

(b) odsetki (według stopy dyskontowej) odzobowiązania z tytułu określonychświadczeń;

(c) oczekiwany zwrot z aktywów programu;

(d) wszelkie zyski i straty aktuarialne ujęte w rachunku zysków i strat z zastosowaniemmetody 10-procentowego przedziału.

METODA 10-PROCENTOWEGO PRZEDZIAŁU

Zyski i straty aktuarialne, których skumulowanakwota netto przekracza wyższą z następującychdwu wartości: (a) 10% wartości bieżącejzobowiązania z tytułu określonych świadczeń,lub (b) 10% wartości godziwej aktywówprogramu, należy spisywać w ciężar rachunkuzysków i strat przez okres równy oczekiwanejśredniej liczbie lat pozostałych do emeryturyuczestniczących w programie pracowników.

EMERYTURY CZŁONKÓW ZARZĄDU I ZOBOWIĄZANIA Z TYTUŁU INNYCH ŚWIADCZEŃ PO OKRESIEZATRUDNIENIA

Emerytury członków Zarządu EBC i rentypracownicze wypłacane są w ramachporozumień nie przewidujących istnieniaodrębnego funduszu. Oczekiwane koszty tychświadczeń są naliczane – w ciągu okresusprawowania urzędu przez członka Zarządu lubokresu zatrudnienia pracownika – metodamiksięgowymi podobnymi do stosowanych w odniesieniu do programów emerytalnych o określonych świadczeniach. Zyski i stratyaktuarialne ujmuje się w sposób opisanypowyżej.

Zobowiązania te są wyceniane co roku przezniezależnych aktuariuszy, tak aby zapewnićujęcie właściwej kwoty zobowiązania w sprawozdaniu finansowym.


BANKNOTY W OBIEGU

Banknoty euro emituje Eurosystem, czyli EBCi dwanaście krajowych banków centralnychstrefy euro3. Łączna wartość banknotów euro w obiegu jest rozdzielana pomiędzyposzczególne banki centralne Eurosystemu w ostatnim dniu roboczym każdego miesiąca,zgodnie z kluczem alokacji banknotów4.

Na EBC przypada udział w wysokości 8%łącznej wartości banknotów euro w obiegu,wykazywany w bilansie w pozycji pasywów„Banknoty w obiegu”. Udział EBC w łącznejwartości emisji banknotów euro jestzabezpieczony na jego należnościach odkrajowych banków centralnych. Należności te są oprocentowane5 i wykazywane w podpozycji „Należności wewnętrzne w ramach Eurosystemu: należności z tytułualokacji banknotów euro w ramachEurosystemu” (zob. punkt „Salda wewnętrznew ramach ESBC i Eurosystemu” opisuprzyjętych zasad rachunkowości). Przychody z tytułu odsetek od tych należności sąwykazywane w pozycji „Wynik z tytułuodsetek”. Do 2005 r. przychód ten byłrozdzielany niezależnie pomiędzy KBC w postaci śródrocznego przydziału pozakończeniu każdego kwartału6. Rada Prezesówpostanowiła, że od 2006 r. przychód ten należnyjest bankom centralnym w roku obrotowym, w którym zostaje naliczony, natomiast jegopodział następuje drugiego dnia roboczego rokunastępnego7. Rozdysponowana zostaje pełnakwota dochodu, chyba że zysk netto EBC zadany rok jest niższy od jego dochodu z tytułu banknotów w obiegu i z zastrzeżeniemewentualnych decyzji Rady Prezesówdotyczących zwiększenia rezerw na ryzykokursowe, ryzyko stopy procentowej i ryzykozmian ceny złota oraz obciążenia wyniku ztytułu odsetek kosztami poniesionymi przezEBC z tytułu emisji i obsługi banknotów euro.

POZOSTAŁE ZAGADNIENIA

Biorąc pod uwagę charakter EBC jako bankucentralnego, jego Zarząd uważa, że publikacja

rachunku przepływów pieniężnych niedostarczyłaby odbiorcom sprawozdaniafinansowego żadnych istotnych dodatkowychinformacji.

Zgodnie z art. 27 Statutu ESBC oraz napodstawie rekomendacji Rady Prezesów, Rada Unii Europejskiej zatwierdziła wybór firmy KPMG Deutsche Treuhand-Gesellschaft Aktiengesellschaft Wirtschafts-prüfungsgesellschaft na niezależnego biegłegorewidenta EBC na okres pięciu lat, dozakończenia roku obrotowego 2007.

221EBC

Raport Roczny2006

3 Decyzja EBC/2001/15 z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie emisjibanknotów euro, Dz.U. L 337, 20.12.2001, s. 52, z późniejszymi zmianami.

4 „Klucz alokacji banknotów” oznacza wartości procentowewynikające z uwzględnienia udziału EBC w łącznej wartościemisji banknotów euro oraz zastosowania klucza subskrypcjikapitału do udziału krajowych banków centralnych w łącznejwartości tej emisji.

5 Decyzja EBC/2001/16 z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawiepodziału dochodów pieniężnych krajowych banków centralnychuczestniczących państw członkowskich od roku budżetowego2002, Dz.U. L 337, 20.12.2001, s. 55, z późniejszymi zmianami.

6 Decyzja EBC/2002/9 z dnia 21 listopada 2002 r. w sprawiepodziału przychodów Europejskiego Banku Centralnego z tytułubanknotów w obiegu pomiędzy uczestniczące państwaczłonkowskie, Dz.U. L 323, 28.11.2002, s. 49.

7 Decyzja EBC/2005/11 z dnia 17 listopada 2005 r. w sprawiepodziału przychodów Europejskiego Banku Centralnego z tytułubanknotów w obiegu pomiędzy uczestniczące państwaczłonkowskie, Dz.U. L 311, 26.11.2005, s. 41. Decyzją tąuchylono decyzję EBC/2002/9.

1 ZŁOTO I NALEŻNOŚCI W ZŁOCIE

Na dzień 31 grudnia 2006 r. EBC posiadał zasoby złota odpowiadającegomiędzynarodowym standardom czystości w wysokości 20,6 mln uncji (w 2005 r. –23,1 mln uncji). Spadek był związany zesprzedażą złota zgodnie z Umową bankówcentralnych w sprawie złota z 27 września2004 r., której EBC jest sygnatariuszem.Spadek wartości tej pozycji w euro zostałczęściowo skompensowany istotną podwyżkącen złota w 2006 r. (zob. punkt „Złoto orazaktywa i pasywa w walutach obcych” opisuprzyjętych zasad rachunkowości).

2 NALEŻNOŚCI OD NIEREZYDENTÓW I REZYDENTÓWSTREFY EURO W WALUTACH OBCYCH

NALEŻNOŚCI OD MFW

Pozycja ta obejmuje specjalne prawaciągnienia (SDR-y) w posiadaniu EBC nadzień 31 grudnia 2006 r. i powstaje w wyniku dwustronnego porozumienia z Międzynarodowym Funduszem Walutowym(MFW) w sprawie sprzedaży i kupna SDR-ów.Na mocy tego porozumienia MFW jestupoważniony do organizowania w imieniuEBC sprzedaży i kupna SDR-ów za euro, w granicach przewidzianych limitów. WartośćSDR jest określona na podstawie koszykawalut i stanowi ważoną sumę kursów czterechgłównych walut (euro, jena japońskiego, funtaszterlinga i dolara amerykańskiego). Dlapotrzeb rachunkowości SDR-y są traktowanejak waluta obca (zob. punkt „Złoto orazaktywa i pasywa w walutach obcych” opisuprzyjętych zasad rachunkowości).

RACHUNKI W BANKACH, INWESTYCJE W PAPIERYWARTOŚCIOWE, UDZIELONE KREDYTY I INNE AKTYWAZAGRANICZNE NALEŻNOŚCI OD REZYDENTÓW STREFY EURO W WALUTACH OBCYCH

Należności te obejmują rachunki w bankach,kredyty denominowane w walutach obcych

oraz inwestycje w papiery wartościowedenominowane w dolarach amerykańskich i jenach japońskich. Struktura salda jestnastępująca:

Zmniejszenie stanu tych pozycji w 2006 r.wynika głównie z deprecjacji dolaraamerykańskiego oraz – w mniejszym stopniu– jena japońskiego w stosunku do euro (zob. punkt „Złoto oraz aktywa i pasywa w walutach obcych” opisu przyjętych zasadrachunkowości).

Zasoby walut obcych netto w posiadaniu EBC8

na 31 grudnia 2006 r., obejmujące dolary


INFORMACJA DODATKOWA DO BILANSU

Należności od nierezydentów 2006 2005 Zmianastrefy euro EUR EUR EUR

Rachunki bieżące 1.388.630.590 5.149.756.962 (3.761.126.372)

Depozyty rynku pieniężnego 1.352.326.756 1.182.580.317 169.746.439

Umowy reverse repo 330.983.321 1.306.216.228 (975.232.907)

Inwestycje w papiery wartościowe 26.241.436.610 23.424.003.735 2.817.432.875

Razem 29.313.377.277 31.062.557.242 (1.749.179.965)

Należności odrezydentów 2006 2005 Zmianastrefy euro EUR EUR EUR

Rachunki bieżące 18.535 25.019 (6.484)

Depozyty rynku pieniężnego 2.621.949.594 2.908.790.370 (286.840.776)

Umowy reverse repo 151.860.288 0 151.860.288

Razem 2.773.828.417 2.908.815.389 (134.986.972)

8 Aktywa netto denominowane w odnośnych walutach obcych,podlegające aktualizacji wyceny z tytułu różnic kursowych. Sąone ujęte w punktach „Należności od nierezydentów strefy eurow walutach obcych”, „Należności od rezydentów strefy euro w walutach obcych”, „Rozliczenia międzyokresowe czynne”,„Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w walutachobcych” oraz „Rozliczenia międzyokresowe bierne”, z uwzględnieniem terminowych transakcji walutowych orazswapów walutowych wykazywanych pozabilansowo. Wpływdodatnich różnic kursowych na papiery wartościowe w walutachobcych nie został ujęty.

amerykańskie i jeny japońskie, przedstawiałysię następująco:

3 NALEŻNOŚCI OD NIEREZYDENTÓW STREFY EUROW EURO

Na dzień 31 grudnia 2006 r. pozycja ta obejmowała depozyty bankowe u nierezydentów strefy euro.

4 POZOSTAŁE NALEŻNOŚCI OD INSTYTUCJIKREDYTOWYCH STREFY EURO W EURO

Na dzień 31 grudnia 2006 r. pozycja taobejmowała depozyty bankowe u rezydentówstrefy euro.

5 NALEŻNOŚCI WEWNĘTRZNE W RAMACHEUROSYSTEMU

NALEŻNOŚCI Z TYTUŁU ALOKACJI BANKNOTÓW EURO W RAMACH EUROSYSTEMU

Na pozycję tę składają się należności EBC odkrajowych banków centralnych strefy euro z tytułu alokacji banknotów euro w ramachEurosystemu (zob. punkt „Banknoty w obiegu” opisu przyjętych zasadrachunkowości).

INNE NALEŻNOŚCI W RAMACH EUROSYSTEMU (NETTO)

Pozycja ta obejmuje salda krajowych bankówcentralnych strefy euro względem EBC w systemie TARGET oraz należnościwynikające ze śródrocznego podziału dochoduEBC z tytułu banknotów w obiegu. Na dzień31 grudnia 2005 r. należność od krajowychbanków centralnych strefy euro, wynikająca ześródrocznego podziału dochodów EBC z tytułu banknotów w obiegu, wynosiła 634 mln euro. Kwota ta odpowiadała wynikowiśródrocznego podziału tych dochodów na rzecz

krajowych banków centralnych strefy euro zapierwsze trzy kwartały roku, który następniezostał odwołany. W 2006 r. zaprzestanośródrocznych podziałów dochodów z tegotytułu (zob. punkt „Banknoty w obiegu” opisuprzyjętych zasad rachunkowości oraz punkt 20„Wynik z tytułu odsetek”).

6 POZOSTAŁE AKTYWA

RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE

Na dzień 31 grudnia 2006 r. pozycja taobejmowała następujące kategorie aktywów:

223EBC

Raport Roczny2006

2006 2005EUR EUR

Należności od KBC strefy euro dotyczące systemu TARGET 83.764.470.700 75.906.443.905

Zobowiązania wobec KBC strefy euro dotyczące systemu TARGET (80.218.602.205) (71.393.877.603)

Pozycja netto w systemie TARGET 3.545.868.495 4.512.566.302

Należność od (zobowiązania wobec) KBC strefy euro wynikające ze śródrocznego podziału dochodu EBC z tytułu banknotów 0 634.472.107

Inne należności w ramach Eurosystemu (netto) 3.545.868.495 5.147.038.409

2006 2005 ZmianaEUR EUR EUR

Wartość bruttoGrunty i budynki 160.272.602 158.681.104 1.591.498

Sprzęt i oprogramo-wanie komputerowe 157.573.338 147.880.213 9.693.125

Sprzęt, wyposażenie, maszyny i urządzenia oraz środki transportu 26.670.476 26.238.407 432.069

Środki trwałe w budowie 28.790.200 11.576.491 17.213.709

Pozostałe środki trwałe 1.232.143 1.126.210 105.933

Wartość brutto razem 374.538.759 345.502.425 29.036.334

(w mln jednostek walutowych)

dolary amerykańskie 35.000jeny japońskie 856.308

Wzrost wartości brutto pozycji „Grunty i budynki” wynika przede wszystkim z zakupunowej rezydencji prezesów EBC w grudniu2006 r. Poprzednia rezydencja, nabyta w 2001 r., została sprzedana w styczniu 2007 r.

Wzrost w kategorii „Środki trwałe w budowie” dotyczy głównie wstępnych pracdotyczących budowy nowej siedziby EBC.Przeksięgowania z tej kategorii do właściwychkategorii środków trwałych nastąpią poprzekazaniu aktywów do eksploatacji.

POZOSTAŁE AKTYWA FINANSOWE

Do najważniejszych składników tej pozycjinależą:

(a) Papiery wartościowe denominowane w euro oraz umowy reverse repo w eurostanowią inwestycję funduszy własnychEBC (zob. też punkt 12 „Pozostałezobowiązania”). Wzrost w kategoriipapierów wartościowych wynikał główniez zainwestowania, w ramach portfelafunduszy własnych, rezerwy na ryzykowalutowe, ryzyko stopy procentowej i ryzyko zmian ceny złota ustanowionejprzez EBC w 2005 r.

(b) EBC posiada 3.211 akcji BankuRozrachunków Międzynarodowych,wykazanych po koszcie nabycia w wysokości 41,8 mln euro.

RÓŻNICE Z AKTUALIZACJI WYCENY INSTRUMENTÓWPOZABILANSOWYCH

Na tę pozycję składają się zmiany z tytułuaktualizacji wyceny swapów walutowych i walutowych transakcji terminowychnierozliczonych na 31 grudnia 2006 r. (zob.punkt 19, „Swapy walutowe i terminowetransakcje walutowe”). Różnice te wynikają z przeliczenia tych transakcji na euro wedługkursów obowiązujących na dzień bilansowy,w porównaniu z wartościami w euro, wedługktórych transakcje te są księgowane (zob.punkt „Złoto oraz aktywa i zobowiązania w walutach obcych” opisu przyjętych zasadrachunkowości).

ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

W 2005 r. należności z tytułu odsetek narosłeod należności ECB związanych z alokacjąbanknotów euro w ramach Eurosystemu (zob.punkt „Banknoty w obiegu” opisu przyjętychzasad rachunkowości) były wykazywane w wartości brutto w pozycji „Rozliczeniamiędzyokresowe czynne” oraz „Rozliczeniamiędzyokresowe bierne”. Obecnie odsetki tewykazuje się w ujęciu netto, w pozycji„Rozliczenia międzyokresowe czynne”, co lepiej odzwierciedla rzeczywistośćgospodarczą. Dla porównania, kwotę412.341.791 euro wykazaną w 2005 r.



Papiery wartościowe denominowane w euro 7.303.413.758 5.710.256.343 1.593.157.415

Umowy reverserepo w euro 874.669.464 1.136.043.600 (261.374.136)

Pozostałe aktywa finansowe 42.187.167 42.190.637 (3.470)

Razem 8.220.270.389 6.888.490.580 1.331.779.809

UmorzenieGrunty i budynki (39.696.727) (29.694.172) (10.002.555)

Sprzęt i oprogramo-wanie komputerowe (135.057.096) (117.129.048) (17.928.048)

Sprzęt, wyposażenie, maszyny i urządzenia oraz środki transportu (24.471.251) (23.308.719) (1.162.532)

Pozostałe środki trwałe (132.696) (132.584) (112)

Umorzenierazem (199.357.770) (170.264.523) (29.093.247)

Wartość księgowa netto 175.180.989 175.237.902 (56.913)

przeklasyfikowano z pozycji „Rozliczeniamiędzyokresowe bierne” do pozycji„Rozliczenia międzyokresowe czynne”,odpowiednio zmniejszając salda obu pozycji.

Pozycja ta obejmuje również odsetki (łączniez amortyzacją dyskonta) narosłe od papierów wartościowych i innych aktywówfinansowych.

POZOSTAŁE

Głównym składnikiem tej pozycji byłanależność od niemieckiego federalnegoministerstwa finansów z tytułu podlegającegoodliczeniu podatku VAT i innych zapłaconychpodatków pośrednich. Podatki te podlegajązwrotowi zgodnie z art. 3 Protokołu w sprawieprzywilejów i immunitetów WspólnotEuropejskich, którego postanowieniom EBCpodlega na mocy art. 40 Statutu ESBC.

7 BANKNOTY W OBIEGU

Pozycja ta obejmuje udział EBC (8%) w łącznej wartości banknotów euro w obiegu(zob. punkt „Banknoty w obiegu” opisuprzyjętych zasad rachunkowości).

8 ZOBOWIĄZANIA WOBEC POZOSTAŁYCHREZYDENTÓW STREFY EURO W EURO

Pozycja ta obejmuje depozyty od członkówstowarzyszenia Euro Banking Association(EBA) wykorzystywane jako zabezpieczeniena rzecz EBC w odniesieniu do płatności EBArozliczanych przez system TARGET.

9 ZOBOWIĄZANIA WOBEC NIEREZYDENTÓW STREFYEURO W EURO

Zobowiązania te obejmują głównie saldaprowadzonych przez EBC rachunkówkrajowych banków centralnych spoza strefyeuro dotyczących transakcji przetwarzanychw systemie TARGET (zob. punkt „Salda

wewnętrzne w ramach ESBC i Eurosystemu”opisu przyjętych zasad rachunkowości).

10 ZOBOWIĄZANIA WOBEC NIEREZYDENTÓW STREFYEURO W WALUTACH OBCYCH

Pozycja ta obejmuje umowy z przyrzeczeniemodkupu z nierezydentami strefy euro zawieranew związku z zarządzaniem rezerwamiwalutowymi EBC.

11 ZOBOWIĄZANIA WEWNĘTRZNE W RAMACHEUROSYSTEMU

Pozycja ta obejmuje zobowiązania wobeckrajowych banków centralnych strefy euro z tytułu rezerw walutowych przekazanychEBC w momencie przystąpienia doEurosystemu. W roku 2006 nie dokonanożadnych korekt tej pozycji.

Zobowiązania te są oprocentowane wedługostatniej dostępnej krańcowej stopyoprocentowania podstawowych operacjirefinansujących Eurosystemu, skorygowanejw taki sposób, by uwzględnić zerowąrentowność złota wchodzącego w skład rezerw(zob. punkt 20 „Wynik z tytułu odsetek”).

225EBC

Raport Roczny2006

Klucz kapitałowy

% EUR

Nationale Bank van België/Banque Nationale de Belgique 2,5502 1.419.101.951

Deutsche Bundesbank 21,1364 11.761.707.508

Central Bank and Financial Services Authority of Ireland 0,9219 513.006.858

Bank of Greece 1,8974 1.055.840.343

Banco de España 7,7758 4.326.975.513

Banque de France 14,8712 8.275.330.931

Banca d’Italia 13,0516 7.262.783.715

Banque centrale du Luxembourg 0,1568 87.254.014

De Nederlandsche Bank 3,9955 2.223.363.598

Oesterreichische Nationalbank 2,0800 1.157.451.203

Banco de Portugal 1,7653 982.331.062

Suomen Pankki – Finlands Bank 1,2887 717.118.926

Razem 71,4908 39.782.265.622

12 POZOSTAŁE ZOBOWIĄZANIA

Pozycja ta obejmuje głównie odsetki należnekrajowym bankom centralnym od ichnależności z tytułu przekazanych rezerwwalutowych (zob. punkt 11 „Zobowiązaniawewnętrzne w ramach Eurosystemu”). Saldotej pozycji obejmuje również (a) pozostałerozliczenia międzyokresowe, łącznie z amortyzacją premii od obligacjikuponowych, oraz otwarte transakcje repo w kwocie 772 mln euro zawarte w ramachzarządzania funduszami własnymi EBC (zob.punkt 6 „Pozostałe aktywa”), a także (b)zobowiązanie netto dotyczące świadczeńemerytalnych zapewnianych przez EBC.

PROGRAM EMERYTALNY EBC I INNE ŚWIADCZENIA POOKRESIE ZATRUDNIENIA

Kwoty wykazane w bilansie z tytułuzobowiązań emerytalnych EBC (zob. punkt„Program emerytalny EBC i inne świadczeniapo okresie zatrudnienia” opisu przyjętychzasad rachunkowości) są następujące:

Wartość bieżąca zobowiązań obejmujeniepokrywane z osobnego funduszuzobowiązania w wysokości 32,6 mln euro (w 2005 r.: 30,4 mln euro) z tytułu emeryturczłonków Zarządu oraz rezerw na rentypracownicze.

Kwoty ujęte w rachunku zysków i strat za lata2006 i 2005 dotyczące „kosztów bieżącegozatrudnienia”, „odsetek od zobowiązań” i „oczekiwanego zwrotu z aktywów programu”są następujące:

Zgodnie z zastosowaną metodą 10-procentowego przedziału (zob. punkt„Program emerytalny EBC i inne świadczeniapo okresie zatrudnienia” opisu przyjętychzasad rachunkowości) w rachunku zysków i strat za 2006 r. nie ujęto zyskówaktuarialnych.

Zmiany wartości bieżącej zobowiązania z tytułu określonych świadczeń sąnastępujące:

Zmiany wartości godziwej aktywówprogramu:


2006 2005mln EUR mln EUR

Wartość bieżąca zobowiązań 258,5 223,5

Wartość godziwa aktywów programu (195,3) (161,2)

Nieujęte zyski/(straty) aktuarialne 17,3 6,5

Zobowiązanie ujęte w bilansie 80,5 68,8


Koszty bieżącego zatrudnienia 27,3 24,6

Odsetki od zobowiązania 6,8 6,2

Oczekiwany zwrot z aktywów programu (6,7) (5,2)

Aktuarialny (zysk)/strata netto ujęte w roku obrotowym 0 0

Razem w pozycji „Koszty osobowe” 27,4 25,6


Bilans otwarcia zobowiązania z tytułu określonych świadczeń 223,5 178,5

Koszt zatrudnienia 27,3 24,6

Koszt z tytułu odsetek 6,8 6,2

Składki zapłacone przez uczestników programu 10,4 9,3

Pozostałe zmiany netto zobowiązania odzwierciedlającego składki uczestników 3,7 6,1

Świadczenia wypłacone (2,6) (2,2)

(Zyski)/straty aktuarialne (10,6) 1,0

Bilans zamknięcia zobowiązania z tytułu określonych świadczeń 258,5 223,5

Sporządzając wycenę, do której odnosi sięniniejsza nota, aktuariusze przyjęlizatwierdzone przez Zarząd założeniadotyczące rachunkowości i ujawnianiainformacji.

Do obliczenia zobowiązań z tytułu programupracowniczego przyjęto założeniaprzedstawione poniżej. Przy obliczaniurocznej kwoty obciążającej rachunek zyskówi strat, aktuariusz stosuje oczekiwaną stopęzwrotu z aktywów programu.

13 REZERWY

Biorąc pod uwagę wysokie ryzyko kursowe, a także ryzyko stopy procentowej i ryzykozmian ceny złota, na jakie narażony jest EBC,jak również poziom różnic z aktualizacjiwyceny, Rada Prezesów uznała za zasadneutworzenie rezerwy na wymienione rodzajeryzyka. W efekcie na dzień 31 grudnia 2005 r.zawiązano rezerwę w kwocie 992 mln euro.Na dzień 31 grudnia 2006 r. zwiększono

wysokość tej rezerwy o 1.379 mln euro dopoziomu 2.371 mln euro, co spowodowałozmniejszenie zysku netto równo do zera,podobnie jak w 2005 r.

Rezerwa zostanie wykorzystana na pokrycie przyszłych zrealizowanych i niezrealizowanych strat, w szczególnościstrat z tytułu aktualizacji wyceny nie ujętychw różnicach z aktualizacji wyceny. Poziom i zasadność dalszego utrzymywania tejrezerwy będzie podlegać corocznejweryfikacji na podstawie dokonanej przezEBC oceny przyszłego poziomu ryzykakursowego, ryzyka stopy procentowej i ryzykazmian ceny złota. Ocena ta będzie oparta naogólnie przyjętych metodach szacowaniaryzyka finansowego.

Pozycja ta obejmuje również rezerwy nazobowiązania umowne EBC dotycząceprzywrócenia zajmowanych obiektów dopierwotnego stanu po przeprowadzce dodocelowej siedziby, oraz pozostałe rezerwy.

14 RÓŻNICE Z AKTUALIZACJI WYCENY

Pozycja ta obejmuje rezerwy naniezrealizowane zyski z tytułu aktywów i zobowiązań.

Dla celów wyceny na koniec rokuzastosowano następujące kursy walut:

227EBC

Raport Roczny2006


Złoto 4.861.575.989 4.362.459.301 499.116.688

Waluty obce 701.959.896 3.737.934.137 (3.035.974.241)

Papiery wartościowe 14.909.786 8.234.660 6.675.126

Razem 5.578.445.671 8.108.628.098 (2.530.182.427)


Bilans otwarcia wartości godziwej aktywów programu 161,2 120,2

Oczekiwany zwrot 6,7 5,2

Zyski/(straty) aktuarialne 0,2 7,5

Składki zapłacone przez pracodawcę 15,4 14,7

Składki zapłacone przez uczestników programu 10,3 9,3

Świadczenia wypłacone (2,2) (1,8)

Pozostałe zmiany netto aktywów odzwierciedlających składki uczestników 3,7 6,1

Bilans zamknięcia wartości godziwej aktywów programu 195,3 161,2

2006 2006% %

Stopa dyskontowa 4,60 4,10

Oczekiwany zwrot z aktywów programu 6,00 6,00

Przyszły wzrost wynagrodzeń 2,00 2,00

Przyszły wzrost emerytur 2,00 2,00

Kursy 2006 2005

dolar amerykański/euro 1,3170 1,1797

jen japoński/euro 156,93 138,90

euro/SDR 1,1416 1,2099

euro/uncja czystego złota 482,688 434,856

15 KAPITAŁ I FUNDUSZ REZERWOWY

KAPITAŁ

Kapitał subskrybowany EBC wynosi5,565 mld euro. Kapitał opłacony wynosi4,089 mld euro. Krajowe banki centralnestrefy euro w pełni opłaciły swoje udziały w kapitale, wynoszące 3,978 mld euro (bezzmian w roku obrotowym), w następującychkwotach:9

Trzynaście krajowych banków centralnychspoza strefy euro ma obowiązek opłacenia 7%subskrybowanego kapitału na pokryciekosztów operacyjnych EBC. Łącznie z kwotami otrzymanymi od dziesięciu nowychkrajowych banków centralnych spoza strefyeuro, na koniec 2006 r. wkład ten wyniósłłącznie 111.050.988 euro. Jego kwota nieuległa zmianie w stosunku do 2005 r. Bankicentralne spoza strefy euro nie są uprawnionedo udziału w zyskach EBC, w tym w dochodach wynikających z alokacjibanknotów euro w ramach Eurosystemu, aninie mają obowiązku pokrywania strat EBC.

Krajowe banki centralne spoza strefy eurowpłaciły następujące kwoty:

16 ZDARZENIA PO DNIU BILANSOWYM

ZMIANY KLUCZA KAPITAŁOWEGO EBC

INFORMACJE OGÓLNE

Zgodnie z art. 29 Statutu ESBC udziałkrajowych banków centralnych w kluczukapitałowym EBC jest ważony – w równychczęściach – udziałami poszczególnych państwczłonkowskich w łącznej liczbie ludności orazw produkcie krajowym brutto UE, wedługdanych przekazywanych EBC przez KomisjęEuropejską. Wagi te są korygowane co pięć latoraz w miarę przyłączania kolejnych państwdo Unii Europejskiej. Zgodnie z decyzją Radynr 2003/517/WE z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie danych statystycznych, które mająbyć wykorzystywane do dostosowania klucza subskrypcji kapitału Europejskiego Banku Centralnego, udział poszczególnychkrajowych banków centralnych w kluczukapitałowym został skorygowany z dniem1 stycznia 2007 r., w związku z przystąpieniem do UE Bułgarii i Rumunii, w sposób następujący:


Klucz kapitałowy

% EUR

Česká národní banka 1,4584 5.680.860

Danmarks Nationalbank 1,5663 6.101.159

Eesti Pank 0,1784 694.916

Central Bank of Cyprus 0,1300 506.385

Latvijas Banka 0,2978 1.160.011

Lietuvos bankas 0,4425 1.723.656

Magyar Nemzeti Bank 1,3884 5.408.191

Central Bank of Malta 0,0647 252.024

Narodowy Bank Polski 5,1380 20.013.889

Banka Slovenije 0,3345 1.302.967

Národná banka Slovenska 0,7147 2.783.948

Sveriges Riksbank 2,4133 9.400.451

Bank of England 14,3822 56.022.530

Razem 28,5092 111.050.988

Klucz kapitałowy

% EUR

Nationale Bank van België/Banque Nationale de Belgique 2,5502 141.910.195

Deutsche Bundesbank 21,1364 1.176.170.751

Central Bank and Financial Services Authority of Ireland 0,9219 51.300.686

Bank of Greece 1,8974 105.584.034

Banco de España 7,7758 432.697.551

Banque de France 14,8712 827.533.093

Banca d’Italia 13,0516 726.278.371

Banque centrale du Luxembourg 0,1568 8.725.401

De Nederlandsche Bank 3,9955 222.336.360

Oesterreichische Nationalbank 2,0800 115.745.120

Banco de Portugal 1,7653 98.233.106

Suomen Pankki – Finlands Bank 1,2887 71.711.893

Razem 71,4908 3.978.226.562

9 Poszczególne kwoty są zaokrąglone do jednego euro. Sumy w tabelach w tej części mogą nie sumować się do kwoty „razem”ze względu na zaokrąglenia.

WEJŚCIE SŁOWENII DO STREFY EURO

Na mocy decyzji Rady nr 2006/495/WE z dnia11 lipca 2006 r., podjętej zgodnie z art. 122ust. 2 Traktatu, w dniu 1 stycznia 2007 r.Słowenia przyjęła wspólną walutę. Zgodnie z art. 49.1 Statutu ESBC oraz aktamiprawnymi przyjętymi przez Radę Prezesów 30 grudnia 2006 r.10, w dniu 1 stycznia 2007 r. Banka Slovenije wpłaciła kwotę17.096.556 euro uzupełniając swój udział w kapitale EBC do pełnej wysokości.

W dniach 2 i 3 stycznia 2007 r., zgodnie z art.30.1 Statutu ESBC, Banka Slovenijeprzekazała do EBC rezerwowe aktywawalutowe w kwocie będącej równowartością191.641.809 euro. Wysokość tej kwotyustalono poprzez pomnożenie wartości w eurorezerwowych aktywów walutowychdotychczas przekazanych do EBC, wedługkursów obowiązujących na 29 grudnia 2006 r.,przez stosunek liczby udziałówsubskrybowanych przez Banka Slovenije doliczby udziałów już wniesionych przezpozostałe krajowe banki centralne nie objętederogacją. Na rezerwowe aktywa walutoweskładają się kwoty w dolarach amerykańskich(w formie gotówki) i złota, w proporcji 85 do 15.

Banka Slovenije uzyskała należność z tytułuopłaconego kapitału i rezerwowych aktywówwalutowych w wysokości przekazanych kwot.Należność tę należy traktować analogicznie donależności pozostałych krajowych bankówcentralnych strefy euro (zob. punkt 11„Zobowiązania wewnętrzne w ramachEurosystemu”).

SKUTKI ZMIAN

KAPITAŁ EBC

W wyniku rozszerzenia Unii Europejskiej poprzystąpieniu do niej Bułgarii i Rumunii oraztowarzyszącej temu zmiany wysokościsubskrybowanego kapitału i kluczakapitałowego EBC, w połączeniu z wejściemSłowenii do strefy euro, opłacony kapitał EBCwzrósł o 37.858.680 euro.

229EBC

Raport Roczny2006

1.05.2004 – 31.12.2006 Od 1.01.2007

% %

Nationale Bank van België/Banque Nationale de Belgique 2,5502 2,4708

Deutsche Bundesbank 21,1364 20,5211

Central Bank and Financial Services Authority of Ireland 0,9219 0,8885

Bank of Greece 1,8974 1,8168

Banco de España 7,7758 7,5498

Banque de France 14,8712 14,3875

Banca d’Italia 13,0516 12,5297

Banque centrale du Luxembourg 0,1568 0,1575

De Nederlandsche Bank 3,9955 3,8937

Oesterreichische Nationalbank 2,0800 2,0159

Banco de Portugal 1,7653 1,7137

Banka Slovenije - 0,3194

Suomen Pankki – Finlands Bank 1,2887 1,2448

Suma częściowa dla KBC strefy euro 71,4908 69,5092

Bulgarian National Bank - 0,8833

Česká národní banka 1,4584 1,3880

Danmarks Nationalbank 1,5663 1,5138

Eesti Pank 0,1784 0,1703

Central Bank of Cyprus 0,1300 0,1249

Latvijas Banka 0,2978 0,2813

Lietuvos bankas 0,4425 0,4178

Magyar Nemzeti Bank 1,3884 1,3141

Central Bank of Malta 0,0647 0,0622

Narodowy Bank Polski 5,1380 4,8748

Banca Nat‚ionala a României - 2,5188

Banka Slovenije 0,3345 -

Národná banka Slovenska 0,7147 0,6765

Sveriges Riksbank 2,4133 2,3313

Bank of England 14,3822 13,9337

Suma częściowa dla KBC spoza strefy euro 28,5092 30,4908

Razem 100,0000 100,0000

10 Decyzja EBC/2006/30 z dnia 30 grudnia 2006 r. w sprawiewpłacenia przez Banka Slovenije kapitału, przekazania aktywówrezerwy walutowej oraz wniesienia wkładu na poczet rezerworaz zasobów Europejskiego Banku Centralnego, Dz.U. L 24,31.01.2007, s. 17; Porozumienie z dnia 30 grudnia 2006 r.pomiędzy Europejskim Bankiem Centralnym a Banka Slovenijew sprawie wierzytelności przyznawanej na rzecz BankaSlovenije przez Europejski Bank Centralny zgodnie z art. 30.3Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, Dz.U. C 17, 25.01.2007, s. 26.

NALEŻNOŚCI KRAJOWYCH BANKÓW CENTRALNYCH W WYSOKOŚCI RÓWNEJ REZERWOWYM AKTYWOMWALUTOWYM PRZEKAZANYM DO EBC

Zmiana wag krajowych banków centralnych w kluczu kapitałowym EBC oraz przekazanieprzez Banka Slovenije rezerwowych aktywów walutowych spowodowały wzrost należności krajowych banków centralnych o 259.568.376 euro.

INSTRUMENTY POZABILANSOWE

17 AUTOMATYCZNY PROGRAM POŻYCZEK PAPIERÓWWARTOŚCIOWYCH

W ramach zarządzania funduszami własnymi,EBC podpisał umowę w sprawieautomatycznego programu pożyczek papierówwartościowych. Na mocy tej umowywyznaczony przedstawiciel zawiera w imieniu EBC transakcje pożyczki papierów wartościowych z kontrahentamizaakceptowanymi przez EBC. Zgodnie z umową, na dzień 31 grudnia 2006 r. wartośćotwartych transakcji odwracalnych wynosiła2,2 mld euro (w 2005 r. – 0,9 mld euro) (zob.punkt „Transakcje odwracalne” opisuprzyjętych zasad rachunkowości).

18 KONTRAKTY FUTURES NA STOPY PROCENTOWE

W 2006 r., w ramach zarządzania rezerwamiwalutowymi EBC, zawierano kontraktyterminowe typu futures na stopy procentowe.Na dzień 31 grudnia 2006 r. otwarte byłynastępujące transakcje:

19 SWAPY WALUTOWE I TERMINOWE TRANSAKCJEWALUTOWE

Należności z tytułu nierozliczonych swapówwalutowych i terminowych transakcjiwalutowych na 31 grudnia 2006 r. wynosiły207 mln euro, a odnośne zobowiązania 204 mln euro. Transakcje te zawierane były w ramach zarządzania rezerwami walutowymiEBC.


Walutowe kontrakty Wartość kontraktufutures na stopy procentowe EUR

Kupno 9.192.862.566

Sprzedaż 367.444.345

Kontrakty futures na Wartość kontraktustopy procentowe w euro EUR

Kupno 40.000.000

Sprzedaż 147.500.000

20 WYNIK Z TYTUŁU ODSETEK

PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK OD REZERWOWYCHAKTYWÓW WALUTOWYCH

Pozycja ta obejmuje wynik z tytułu odsetek odaktywów i zobowiązań denominowanych w walutach obcych. Struktura pozycji jestnastępująca:

W 2006 r. odnotowano znaczny wzrostprzychodów z tytułu odsetek ze względu

na wzrost oprocentowania aktywówdenominowanych w dolarach amerykańskich.

PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK ZWIĄZANE Z ALOKACJĄBANKNOTÓW EURO W RAMACH EUROSYSTEMU

Pozycja ta obejmuje przychody z tytułuodsetek od udziału EBC w łącznej wartościemisji banknotów euro. Odsetki od należnościEBC dotyczących przypisanej mu częściemisji banknotów naliczane są wedługostatniej dostępnej krańcowej stopyprocentowej podstawowych operacjirefinansujących Eurosystemu. Wzrost tychprzychodów w 2006 r. wynikał zarówno zewzrostu liczby banknotów euro w obiegu, jaki podwyżki oprocentowania podstawowychoperacji refinansujących EBC. Przychody tesą dzielone pomiędzy krajowe banki centralnewedług zasad przedstawionych w punkcie„Banknoty w obiegu” opisu przyjętych zasadrachunkowości.

Na podstawie szacunków wyniku finansowegoEBC za 2006 r. Rada Prezesów postanowiłazrezygnować z wypłaty tych przychodów.

ODSETKI OD NALEŻNOŚCI KRAJOWYCH BANKÓWCENTRALNYCH Z TYTUŁU PRZEKAZANYCH REZERWWALUTOWYCH

W pozycji tej wykazane zostały odsetkiwypłacone krajowym bankom centralnymstrefy euro z tytułu ich należnościdotyczących rezerwowych aktywówwalutowych przekazanych do EBC zgodnie z art. 30.1 Statutu ESBC.

POZOSTAŁE PRZYCHODY Z TYTUŁU ODSETEK IPOZOSTAŁE KOSZTY Z TYTUŁU ODSETEK

Pozycje te obejmują przychody z tytułuodsetek w wysokości 2,5 mld euro (w 2005 r.– 1,6 mld euro) oraz koszty z tytułu odsetek w wysokości 2,4 mld euro (w 2005 r. – 1,5 mldeuro) związane z saldami na rachunkachsystemu TARGET. W pozycjach tych ujętotakże przychody i koszty odsetkowe

231EBC

Raport Roczny2006

INFORMACJA DODATKOWA DO RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

2006 2005 Zmiana

EUR EUR EUR

Odsetki od rachunków bieżących 15.399.229 7.519.063 7.880.166

Dochody z depozytów rynku pieniężnego 195.694.549 124.214.410 71.480.139

Umowy reverserepo 201.042.718 153.568.329 47.474.389

Dochód netto z papierów wartościowych 934.077.489 641.956.243 292.121.246

Przychody netto z tytułu odsetek od swapów walutowych i walutowych transakcji terminowych 3.853.216 0 3.853.216

Razem przychody z tytułu odsetek od rezerwowych aktywów walutowych 1.350.067.201 927.258.045 422.809.156

Koszty z tytułu odsetek od rachunkówbieżących (225.549) (221.697) (3.852)

Umowy repo (31.598.416) (37.562.595) 5.964.179

Koszty netto z tytułu odsetek od swapów walutowych i walutowych transakcji terminowych 0 (64.964) 64.964

Wynik z tytułu odsetek od rezerwowych aktywów walutowych 1.318.243.236 889.408.789 428.834.447

z tytułu pozostałych aktywów i zobowiązańdenominowanych w euro.

21 ZREALIZOWANE ZYSKI LUB STRATY Z TYTUŁUOPERACJI FINANSOWYCH

Zrealizowane zyski netto z tytułu operacjifinansowych w 2006 r. kształtowały sięnastępująco:

22 ODPISY AKTUALIZUJĄCE WARTOŚĆ AKTYWÓW I POZYCJI FINANSOWYCH

Powyższe ujemne różnice kursowe powstałygłównie w wyniku aktualizacji wartościśredniego kosztu nabycia przez EBC jenówjapońskich do kursu jena na dzień bilansowy, w związku z deprecjacją tej waluty w stosunkudo euro w ciągu roku obrotowego.

23 WYNIK Z TYTUŁU PROWIZJI I OPŁAT

Przychody w tej pozycji dotyczą głównie karnakładanych na instytucje kredytowe zanieprzestrzeganie wymogów dotyczącychrezerwy obowiązkowej. Koszty dotyczągłównie opłat od rachunków bieżących orazrealizacji kontraktów futures na stopyprocentowe w walutach obcych (zob. punkt 18„Kontrakty futures na stopy procentowe”).

24 PRZYCHODY Z AKCJI I UDZIAŁÓW

W pozycji tej wykazuje się dywidendyotrzymane od udziałów w Banku RozrachunkówMiędzynarodowych (zob. punkt 6 „Pozostałeaktywa”), ujmowane dotychczas w pozycji„Pozostałe przychody” (w 2005 r. –853.403 euro).

25 POZOSTAŁE PRZYCHODY

Pozostałe przychody powstały głównie w wyniku przeniesienia do rachunku zysków i strat niewykorzystanych rezerw na kosztyadministracyjne.

26 KOSZTY OSOBOWE

W tej pozycji wykazuje się wynagrodzenia,ubezpieczenia pracownicze oraz inne koszty, w wysokości 133,4 mln euro (w 2005 r. –127,4 mln euro). Koszty osobowe w wysokości1,0 mln euro poniesione w związku z budowąnowej siedziby EBC są kapitalizowane i wyłączone spod tej pozycji. W 2005 r. niekapitalizowano kosztów osobowych.



Zrealizowane zyski/(straty) netto z tytułu wyceny papierów wartościowychi kontraktówfutures na stopyprocentowe (103.679.801) 14.854.774 (118.534.575)

Zrealizowane dodatnie różnice kursowe nettoi zrealizowane zyski z tytułu zmian cen złota 579.060.509 134.514.361 444.546.148

Zrealizowane zyski z tytułu operacji finansowych 475.380.708 149.369.135 326.011.573


Niezrealizowanestraty z tytułu zmian cen papierów wartościowych (73.609.623) (97.487.772) 23.878.149

Niezrealizowaneujemne różnice kursowe (644.857.885) (6.309) (644.851.576)

Razem (718.467.508) (97.494.081) (620.973.427)


Przychody z tytułu prowizji i opłat 338.198 473.432 (135.234)

Koszty prowizji i opłat (884.678) (655.805) (228.873)

Wynik z tytułu prowizji i opłat (546.480) (182.373) (364.107)

Wynagrodzenia Zarządu wyniosły łącznie2,2 mln euro (w 2005 r. – 2,1 mln euro).Odchodzący członkowie Zarządu pozakończeniu kadencji otrzymują przez pewienczas wynagrodzenia przejściowe. W 2006 r.wyniosły one łącznie 0,3 mln euro (w 2005 r. –0,4 mln euro). Byłym członkom Zarządu lubosobom pozostającym na ich utrzymaniuwypłacono w ciągu roku emerytury w kwocie0,1 mln euro (w 2005 r. – 0,1 mln euro).

Uposażenia i dodatki, w tym wynagrodzeniaosób na wyższych stanowiskach kierowniczych,kształtują się zgodnie z modelem systemuwynagrodzeń Wspólnot Europejskich i naporównywalnym poziomie.

W pozycji tej mieści się również kwota27,4 mln euro (w 2005 r. – 25,6 mln euro) ujętaw związku z programem emerytalnym EBC i innymi świadczeniami po okresie zatrudnienia(zob. punkt 12 „Pozostałe zobowiązania”).

Na koniec 2006 r. EBC zatrudniał, w etatachprzeliczeniowych, 1.367 osób na umowy o pracę na czas określony lub nieokreślony, w tym 138 osób na stanowiskachkierowniczych. Rotacja pracowników w 2006 r.była następująca:

Liczba pracowników zatrudnionych na31 grudnia 2006 r. obejmuje 63 etatyprzeliczeniowe (w 2005 r. – 59) osóbpozostających na urlopach bezpłatnych lubmacierzyńskich. Ponadto na dzień 31 grudnia 2006 r. EBC zatrudniał naumowach krótkoterminowych pracowników

na zastępstwo za osoby korzystające z takichurlopów, w łącznej liczbie 70 etatówprzeliczeniowych (w 2005 r. – 57 etatów).

EBC oferuje również pracownikom innychbanków centralnych ESBC możliwośćprzyjazdu na kontrakty czasowe. Według stanuna 31 grudnia 2006 r. w programie tym uczestniczyło 61 pracowników ESCB (w 2005 r.: 46 pracowników). Koszty ichzatrudnienia ujęte są w kosztach osobowych.

27 KOSZTY ADMINISTRACYJNE

Pozycja ta obejmuje wszystkie pozostałebieżące wydatki dotyczące najmu i eksploatacjiobiektów biurowych, zakupu niskocenowychtowarów i sprzętu, usług biznesowych orazinnych usług i zaopatrzenia, jak również koszty pracownicze dotyczące rekrutacji,przeprowadzki, zagospodarowania w nowymmiejscu, szkolenia i powrotu do kraju.

28 USŁUGI PRODUKCJI BANKNOTÓW

Pozycja ta obejmuje koszty międzynarodowegotransportu banknotów euro pomiędzykrajowymi bankami centralnymi, w celupokrycia niespodziewanych wahań popytu nabanknoty. Koszty te ponosi centralnie EBC.

233EBC

Raport Roczny2006

2006 2005

Według stanu na 1 stycznia 1.351 1.309

Nowi pracownicy1) 55 82

Rozwiązanie/wygaśnięcieumowy2) 39 40

Według stanu na 31 grudnia 1.367 1.351

Średnia liczba zatrudnionych 1.360 1.331

1) tej pozycji ujęto również skutki zmian etatów częściowych napełne.2) W tej pozycji ujęto również skutki zmian etatów pełnych naczęściowe.

235EBC

Raport Roczny2006

Informacja ta nie wchodzi w skład sprawozdaniafinansowego EBC za 2006 r.

DOCHÓD Z TYTUŁU UDZIAŁU EBC W BANKNOTACH W OBIEGU

W 2005 r., na podstawie decyzji Rady Prezesów,kwota 868 mln euro stanowiąca dochód z tytułuudziału EBC w łącznej wartości banknotów w obiegu została wyłączona z podziału, tak abyłączna kwota zysku do podziału nieprzewyższyła zysku netto za ten rok. Podobniew 2006 r. wyłączono z podziału kwotę1.319 mln euro. Obie kwoty odpowiadającałkowitemu dochodowi z tytułu udziału EBCw łącznej wartości banknotów euro w obiegu w omawianych latach obrotowych.

SPOSÓB PODZIAŁU ZYSKU LUB POKRYCIA STRATY

Zgodnie z art. 33 Statutu ESBC, zysk netto EBCzostanie podzielony w następujący sposób:

(a) kwota określana przez Radę Prezesów(maksymalnie do 20% zysku netto) zostanieprzeniesiona do ogólnego funduszurezerwowego, którego wysokość nie możeprzekroczyć 100% kapitału;

(b) pozostały zysk netto zostanie podzielonymiędzy udziałowców EBC proporcjonalniedo ich opłaconych udziałów.

W przypadku poniesienia przez EBC straty,deficyt może być potrącony z ogólnegofunduszu rezerwowego EBC, a jeżeli będzie tokonieczne – po podjęciu decyzji przez Radę Prezesów – także z dochodów pieniężnych odpowiedniego roku obrotowegoproporcjonalnie i do wysokości kwotpodzielonych pomiędzy krajowe bankicentralne zgodnie z art. 32.5 Statutu1.

W 2006 r. utworzenie rezerwy w kwocie1.379 mln euro na ryzyko kursowe, ryzykostopy procentowej i ryzyko zmian ceny złotaspowodowało obniżenie zysku netto do zera.

W związku z tym, podobnie jak w 2005 r., niedokonano wypłat z zysku na rzecz udziałowców ani zwiększenia ogólnegofunduszu rezerwowego. Nie wystąpiła równieżkonieczność pokrycia straty.

I N F O R M AC J A O S P OSO B I E P O D Z I A Ł U Z Y S KU LU B P O K R Y C I AS T R AT Y

1 Zgodnie z art. 32.5 Statutu ESBC, suma dochodu pieniężnegokrajowych banków centralnych zostaje rozdzielona pomiędzykrajowe banki centralne proporcjonalnie do ich opłaconychudziałów w kapitale EBC.

Nieoficjalne tłumaczenie raportu niezależnego biegłego rewidenta EBC sporządzone przez EBC.W przypadku rozbieżności obowiązuje wersja angielska podpisana przez KPMG.

Raport biegłego rewidenta

Prezes i Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego

Frankfurt nad Menem

Przeprowadziliśmy badanie załączonego rocznego sprawozdania finansowego Europejskiego Banku Centralnego, naktóre składa się bilans na dzień 31 grudnia 2006 r., rachunek zysków i strat za rok obrotowy zakończony tą datą orazopis przyjętych zasad rachunkowości i informacja dodatkowa.

Odpowiedzialność Zarządu Europejskiego Banku Centralnego za roczne sprawozdanie finansoweZa sporządzenie oraz rzetelne przedstawienie niniejszego rocznego sprawozdania finansowego, zgodnie z zasadamiokreślonymi przez Radę Prezesów w decyzjach w sprawie rocznego sprawozdania finansowego EBC, odpowiada Zarząd.Odpowiedzialność ta obejmuje: opracowanie, wdrożenie oraz utrzymywanie mechanizmów kontroli wewnętrznejdotyczących sporządzenia i rzetelnego przedstawienia rocznego sprawozdania finansowego bez istotnychnieprawidłowości, wynikających z zafałszowania danych lub błędu; wybór i zastosowanie właściwych zasadrachunkowości oraz dokonanie oszacowań księgowych zasadnych w danych okolicznościach.

Odpowiedzialność biegłego rewidentaNaszym zadaniem było wyrażenie opinii o sprawozdaniu finansowym na podstawie przeprowadzonego badania. Badanieprzeprowadziliśmy stosownie do Międzynarodowych Standardów Rewizji Sprawozdań Finansowych. Standardy tewymagają spełnienia wymogów etycznych oraz zaplanowania i przeprowadzenia badania w sposób dający wystarczającąpewność, że sprawozdanie finansowe nie zawiera istotnych nieprawidłowości.

Badanie obejmuje uzyskanie dowodów dotyczących kwot i informacji wykazanych w rocznym sprawozdaniu finansowympoprzez zastosowanie odpowiednich procedur. Procedury wybierane są zgodnie z osądem zawodowym rewidenta,zastosowanym między innymi do oceny ryzyka wystąpienia w sprawozdaniu finansowym istotnych nieprawidłowościwynikających z zafałszowania lub błędów. Przy ocenie ryzyka, w celu opracowania procedur badania odpowiednich w danych okolicznościach, biegły rewident bierze pod uwagę funkcjonowanie mechanizmów kontroli wewnętrznejdotyczących sporządzenia i rzetelnego przedstawienia przez badaną jednostkę rocznego sprawozdania finansowego. Niejest zadaniem biegłego rewidenta wyrażenie opinii na temat skuteczności tych mechanizmów. Badanie obejmuje równieżocenę stosowanych zasad rachunkowości, zasadności szacunków dokonanych przez zarząd jednostki oraz ogólnejprezentacji sprawozdania finansowego.

Uważamy, że przeprowadzone przez nas badanie dostarczyło dowodów stanowiących odpowiednią i wystarczającąpodstawę do wyrażenia opinii.

OpiniaNaszym zdaniem roczne sprawozdanie finansowe przedstawia prawidłowo i rzetelnie sytuację finansową EuropejskiegoBanku Centralnego na dzień 31 grudnia 2006 roku oraz jego wynik z działalności za rok obrotowy zakończony tą datą,zgodnie z zasadami określonymi przez Radę Prezesów w decyzjach w sprawie rocznego sprawozdania finansowegoEuropejskiego Banku Centralnego.

Frankfurt nad Menem, 27 lutego 2007 r.

KPMG Deutsche Treuhand-GesellschaftAktiengesellschaftWirtschaftsprüfungsgesellschaft

(Wohlmannstetter) (Dr. Lemnitzer)Wirtschaftsprüfer Wirtschaftsprüfer

5 S KO N SO L I D OWA N Y B I L A N S E U ROS YS T E M U N A D Z I E Ń 3 I G RU D N I A 2 0 0 6 R .

(W MLN EURO)

AKTYWA 3I GRUDNIA 3I GRUDNIA2006 R. 2005 R.

1 Złoto i należności w złocie 176.768 163.881

2 Należności od nierezydentów strefy euro w walutach obcych 142.288 154.1402.1 Należności od MFW 10.658 16.3912.2 Rachunki w bankach, inwestycje w papiery

wartościowe, udzielone kredyty i inne aktywa zagraniczne 131.630 137.749

3 Należności od rezydentów strefy euro w walutach obcych 23.404 23.693

4 Należności od nierezydentów strefy euro w euro 12.292 9.1854.1 Rachunki w bankach, inwestycje w papiery

wartościowe oraz udzielone kredyty 12.292 9.1854.2 Należności z tytułu instrumentów kredytowych

w ramach europejskiego mechanizmu kursowego ERM II 0 0

5 Należności od instytucji kredytowych ze strefy euro z tytułu udzielonych kredytów związanych z operacjami polityki pieniężnej w euro 450.541 405.9665.1 Podstawowe operacje refinansujące 330.453 315.0005.2 Dłuższe operacje refinansujące 120.000 90.0175.3 Operacje dostrajające z przyrzeczeniem odkupu 0 05.4 Operacje strukturalne z przyrzeczeniem odkupu 0 05.5 Kredyt w banku centralnym na koniec dnia 88 9495.6 Kredyty związane ze zmianą wartości depozytu

zabezpieczającego 0 0

6 Pozostałe należności od instytucji kredytowych strefy euro w euro 11.036 3.636

7 Papiery wartościowe rezydentów strefy euro w euro 77.614 92.367

8 Należności od sektora instytucji rządowych i samorządowych w euro 39.359 40.113

9 Pozostałe aktywa 216.728 145.635

Aktywa ogółem 1.150.030 1.038.616

Poszczególne pozycje mogą nie sumować się do kwot ogółem ze względu na zaokrąglenia.


239EBC

Raport Roczny2006

PASYWA 3I GRUDNIA 3I GRUDNIA2006 R. 2005 R.

1 Banknoty w obiegu 628.238 565.216

2 Zobowiązania wobec instytucji kredytowych strefy euro z tytułu operacji polityki pieniężnej w euro 174.051 155.5352.1 Rachunki bieżące

(w tym rachunki rezerw obowiązkowych) 173.482 155.2832.2 Depozyt w banku centralnym na koniec dnia 567 2522.3 Depozyty terminowe 0 02.4 Operacje dostrające z przyrzeczeniem odkupu 0 02.5 Depozyty związane ze zmianą wartości depozytu

zabezpieczającego 2 0

3 Pozostałe zobowiązania wobec instytucji kredytowych strefy euro w euro 65 207

4 Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych 0 0

5 Zobowiązania wobec pozostałych rezydentów strefy euro w euro 53.374 41.7625.1 Zobowiązania wobec sektora instytucji rządowych

i samorządowych 45.166 34.1895.2 Pozostałe zobowiązania 8.208 7.573

6 Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w euro 16.614 13.224

7 Zobowiązania wobec rezydentów strefy euro w walutach obcych 89 366

8 Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w walutach obcych 12.621 8.4058.1 Zobowiązania z tytułu depozytów, prowadzonych

rachunków oraz pozostałe zobowiązania 12.621 8.4058.2 Zobowiązania z tytułu instrumentów kredytowych

w ramach europejskiego mechanizmu kursowego ERM II 0 0

9 Zobowiązania wobec MFW z tytułu specjalnych praw ciągnienia (SDR) 5.582 5.920

10 Pozostałe pasywa 71.352 67.325

11 Różnice z aktualizacji wyceny 121.887 119.094

12 Fundusze i rezerwy 66.157 61.562

Pasywa ogółem 1.150.030 1.038.616

Z A Ł Ą C Z N I K I

Poniższa tabela zawiera listę opublikowanychw Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiejinstrumentów prawnych przyjętych przez EBCw 2006 r. oraz na początku 2007 r. EgzemplarzeDziennika Urzędowego można otrzymać w Urzędzie Oficjalnych Publikacji Wspólnot

Europejskich. Pełna lista opublikowanych w Dzienniku Urzędowym instrumentówprawnych przyjętych przez EBC od momentujego założenia znajduje się w części „Aktyprawne” serwisu internetowego EBC.


I N S T R U M E N T Y P R A W N E P R Z Y J Ę T E P R Z E Z E B C

Numer Tytuł Nr Dz.U.

EBC/2006/1

EBC/2006/2

EBC/2006/3

EBC/2006/4

EBC/2006/5

EBC/2006/6

EBC/2006/7

Zalecenie Europejskiego Banku Centralnego z dnia 1 lutego2006 r. udzielane Radzie Unii Europejskiej w sprawiezewnętrznych audytorów Oesterreichische Nationalbank

Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego z dnia 3 lutego2006 r. zmieniające Wytyczne EBC/2005/5 z dnia 17 lutego2005 r. w sprawie wymogów sprawozdawczości statystycznejEuropejskiego Banku Centralnego oraz procedur wymianyinformacji statystycznych w Europejskim Systemie BankówCentralnych w zakresie statystyki finansowej sektorapublicznego

Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 13 marca2006 r. zmieniająca decyzję EBC/2002/11 w sprawie rocznegosprawozdania finansowego Europejskiego Banku Centralnego

Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego z dnia 7 kwietnia2006 r. dotyczące świadczenia przez Eurosystem na rzeczbanków centralnych oraz państw nie należących do strefy eurooraz na rzecz organizacji międzynarodowych usług w zakresiezarządzania rezerwami wyrażonymi w euro

Zalecenie Europejskiego Banku Centralnego z dnia 13 kwietnia2006 r. udzielane Radzie Unii Europejskiej w sprawiezewnętrznych audytorów Banque de France

Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego z dnia 20 kwietnia2006 r. zmieniające wytyczne EBC/2002/7 w sprawiewymogów sprawozdawczości statystycznej EuropejskiegoBanku Centralnego w zakresie kwartalnych rachunkówfinansowych

Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 19 maja 2006 r. zmieniająca decyzję EBC/2001/16 w sprawie rozdziałudochodów pieniężnych krajowych banków centralnychuczestniczących państw członkowskich począwszy od rokuobrachunkowego 2002

Dz.U. C 34,10.2.2006, s. 30

Dz.U. L 40,11.2.2006, s. 32

Dz.U. L 89,28.3.2006, s. 56

Dz.U. L 107,20.4.2006, s. 54

Dz.U. C 98,26.4.2006, s. 25

Dz.U. L 115,28.4.2006, s. 46

Dz.U. L 148,2.6.2006, s.56

243EBC

Raport Roczny2006


EBC/2006/8

EBC/2006/9

EBC/2006/10

EBC/2006/11

EBC/2006/12

EBC/2006/13

EBC/2006/14

EBC/2006/15

Uzupełniający kodeks kryteriów etycznych dla członkówzarządu Europejskiego Banku Centralnego

Rozporządzenie Europejskiego Banku Centralnego z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie wymogów sprawozdawczościstatystycznej w odniesieniu do instytucji pocztowychprzyjmujących depozyty od rezydentów obszaru euro innychniż monetarne instytucje finansowe

Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego z dnia 14 lipca2006 r. w sprawie niektórych przygotowań do wymianypieniądza związanych z wprowadzeniem waluty euro oraz w sprawie zaopatrzenia wstępnego i zaopatrzenia wtórnego w banknoty i monety euro podmiotów poza strefą euro

Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego z dnia 24 lipca2006 r. w sprawie wymiany banknotów następującej ponieodwołalnym ustaleniu kursu walutowego w związku z wprowadzeniem waluty euro

Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego z dnia 3 sierpnia2006 r. zmieniające wytyczne EBC/2005/16 z dnia 30 grudnia2005 r. w sprawie transeuropejskiego zautomatyzowanegobłyskawicznego systemu rozrachunku brutto w czasierzeczywistym (TARGET)

Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego z dnia 31 sierpnia2006 r. zmieniające wytyczne EBC/2000/7 dotycząceinstrumentów i procedur polityki pieniężnej Eurosystemu

Zalecenie Europejskiego Banku Centralnego z dnia 6 października 2006 r. w sprawie przyjęcia niektórych środków dla skuteczniejszej ochrony banknotów euro przedfałszowaniem

Zalecenie Europejskiego Banku Centralnego z dnia 9 października 2006 r. udzielane Radzie Unii Europejskiej w sprawie zewnętrznych audytorów Banka Slovenije

Rozporządzenie Europejskiego Banku Centralnego z dnia 2 listopada 2006 r. dotyczące przepisów przejściowych w zakresie stosowania rezerw obowiązkowych przez EuropejskiBank Centralny po wprowadzeniu waluty euro w Słowenii

Dz.U. C 230,23.9.2006, s. 46

Dz.U. L 184,6.7.2006 , s. 12

Dz.U. L 207,28.7.2006, s. 39

Dz.U. L 215,5.8.2006, s. 44

Dz.U. L 221,12.8.2006, s. 17

Dz.U. L 352,13.12.2006, s. 1

Dz.U. C 257,25.10.2006, s. 16

Dz.U. C 257,25.10.2006, s. 19

Dz.U. L 306,7.11.2006, s. 15



EBC/2006/16

EBC/2006/17

EBC/2006/18

EBC/2006/19

EBC/2006/20

EBC/2006/21

EBC/2006/22

EBC/2006/23

EBC/2006/24

Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie zasad prawnych rachunkowości i sprawozdawczości finansowej w Europejskim SystemieBanków Centralnych

Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 10 listopada2006 r. w sprawie rocznego sprawozdania finansowegoEuropejskiego Banku Centralnego

Zalecenie Europejskiego Banku Centralnego z dnia 13 listopada2006 r. udzielane Radzie Unii Europejskiej w sprawiezewnętrznych audytorów Banco de España

Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 24 listopada2006 r. dotycząca zatwierdzenia wielkości emisji monet eurow 2007 r.

Rozporządzenie Europejskiego Banku Centralnego z dnia 14 grudnia 2006 r. dotyczące skonsolidowanego bilansu sektoramonetarnych instytucji finansowych

Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 15 grudnia2006 r. dotycząca procentowych udziałów krajowych bankówcentralnych w kluczu subskrypcji kapitału EuropejskiegoBanku Centralnego

Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 15 grudnia2006 r. określająca środki niezbędne do opłacenia kapitałuEuropejskiego Banku Centralnego przez uczestniczące krajowebanki centralne

Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 15 grudnia2006 r. określająca warunki przekazywania udziałówkapitałowych w Europejskim Banku Centralnym pomiędzykrajowymi bankami centralnymi oraz dostosowania opłaconegokapitału

Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 15 grudnia2006 r. określająca środki niezbędne do uzupełnienia całkowitejwartości kapitałowej Europejskiego Banku Centralnego orazdo dostosowania poziomu wierzytelności krajowych bankówcentralnych równoważnych przekazanym rezerwomwalutowym

Dz.U. L 348,11.12.2006, s. 1

Dz.U. L 348,11.12.2006, s. 38

Dz.U. C 283,21.11.2006, s. 16

Dz.U. L 348,11.12.2006, s. 52

Dz.U. L 2,5.1.2007, s. 3

Dz.U. L 24, 31.1.2007 s. 1

Dz.U. L 24,31.1.2007, s. 3

Dz.U. L 24,31.1.2007, s. 5

Dz.U. L 24,31.1.2007, s. 9

245EBC

Raport Roczny2006


EBC/2006/25

EBC/2006/26

EBC/2006/27

EBC/2006/28

EBC/2006/29

EBC/2006/30

Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 15 grudnia2006 r. zmieniająca decyzję EBC/2001/15 z dnia 6 grudnia2001 r. dotyczącą emisji banknotów euro

Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 18 grudnia2006 r. określająca środki niezbędne do opłacenia kapitałuEuropejskiego Banku Centralnego przez nieuczestniczącekrajowe banki centralne

Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego z dnia 18 grudnia2006 r. zmieniające Wytyczne EBC/2005/5 EuropejskiegoBanku Centralnego w sprawie wymogów sprawozdawczościstatystycznej Europejskiego Banku Centralnego oraz procedurwymiany informacji statystycznych w Europejskim SystemieBanków Centralnych w zakresie statystyki finansowej sektorapublicznego

Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego z dnia 21 grudnia2006 r. w sprawie zarządzania aktywami rezerwy walutowejEuropejskiego Banku Centralnego przez krajowe bankicentralne oraz w sprawie dokumentacji prawnej dotyczącejoperacji na takich aktywach

Porozumienie zmieniające Porozumienie w sprawie KodeksuPostępowania dla członków Rady Prezesów

Zalecenie Europejskiego Banku Centralnego z dnia 21 grudnia2006 r. udzielone Radzie Unii Europejskiej w sprawiezewnętrznych audytorów Oesterreichische Nationalbank

Decyzja Europejskiego Banku Centralnego z dnia 30 grudnia2006 r. w sprawie wpłacenia przez Banka Slovenije kapitału,przekazania aktywów rezerwy walutowej oraz wniesieniawkładu na poczet rezerw oraz zasobów Europejskiego BankuCentralnego

Dz.U. L 24,31.1.2007, s. 13

Dz.U. L 24,31.1.2007, s. 15

Dz.U. C 17,25.1.2007, s. 1

Dz.U. C 17,25.1.2007, s. 5

Dz.U. C 10,16.01.2007, s. 6

Dz.U. C 5,10.01.2007, s. 1

Dz.U. L 24,31.1.2007, s. 17


Poniższa tabela zawiera listę opinii wydanychprzez EBC w 2006 r. i na początku 2007 r.zgodnie z art. 105 ust. 4 Traktatu oraz art. 4Statutu ESBC, art. 112 ust. 2 lit. b Traktatu oraz

art. 11.2 Statutu. Pełna lista opinii wydanychprzez EBC od momentu jego założenia jestdostępna w serwisie internetowym EBC.

O P I N I E W Y DA N E P R Z E Z E B C

(a) Opinie EBC wydane na wniosek państwa członkowskiego1

Numer2 Inicjator Przedmiot

CON/2006/1 Węgry Ogólne zasady funkcjonowania oraz procedury operacyjneorganizacji pełniących funkcję izby rozliczeniowej

CON/2006/2 Węgry Ochrona banknotów i monet w walutach forint i europrzeciwko powielaniu w sposób bezprawny lub niezgodny z wymogami

CON/2006/3 Estonia Wymogi dotyczące rezerwy obowiązkowej

CON/2006/4 Cypr Zmiany statutu Centralnego Banku Cypru w związku z przygotowaniami do wprowadzenia euro

CON/2006/5 Litwa Poszerzenie zakresu regulacji dotyczącej ostatecznościrozrachunku w systemach płatności i rozrachunku papierówwartościowych

CON/2006/6 Finlandia Szczególne regulacje dotyczące stanów kryzysowych orazkompetencji ESBC

CON/2006/7 Węgry Ogólne warunki umów oraz regulacje wewnętrzne izbrozrachunkowych dla instytucji kredytowych

CON/2006/9 Cypr Zmiany do zasad prawnych Centralnego Depozytu i Centralnego Rejestru papierów wartościowych

CON/2006/10 Malta Zasady prawne dla wprowadzenia euro

CON/2006/11 Łotwa Poszerzenie bazy aktywów rezerwowych na użytekwymogów rezerwy obowiązkowej oraz wprowadzeniezdywersyfikowanych wskaźników rezerwy

CON/2006/15 Polska Konsolidacja nadzoru nad rynkiem bankowym,kapitałowym, ubezpieczeniowym oraz rynkiem funduszyemerytalnych

1 W grudniu 2004 r. Rada Prezesów zdecydowała, że opinie EBC wydawane na wniosek organów krajowych będą z zasady publikowanenatychmiast po ich wydaniu oraz przekazaniu organowi wnioskującemu.

2 Opinie są numerowane w kolejności wydania przez Radę Prezesów.

247EBC

Raport Roczny2006


CON/2006/16 Litwa Podstawa prawna dla przyłączenia Lietuvos bankas doModelu Korespondencyjnych Banków Centralnych

CON/2006/17 Słowenia Zmiany w statucie Banka Slovenije w związku z przygotowaniem do wprowadzenia waluty euro

CON/2006/19 Łotwa Zmiany statutu Latvijas Banka

CON/2006/20 Holandia Nadzór nad sektorem finansowym

CON/2006/22 Portugalia Kodyfikacja różnorodnych aktów prawnych dotyczącychemisji i bicia monet oraz wprowadzania do obrotu i handlu

CON/2006/23 Malta Zmiany do statutu Bank Centrali ta’Malta (Central Bank ofMalta) w związku z przygotowaniem przyjęcia waluty euro

CON/2006/24 Słowenia Zmiany do ustawy o zabezpieczeniach finansowych

CON/2006/25 Belgia Wprowadzenie systemu bezpośredniej sprawozdawczościstatystyki bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycjiinwestycyjnej

CON/2006/26 Łotwa Zmiany minimalnych standardów płynności

CON/2006/27 Łotwa Zmiany Konstytucji Łotwy dotyczące statusu Latvijas Banka

CON/2006/28 Estonia Redenominacja kapitału i udziałów w spółkach orazwprowadzenie udziałów pozbawionych wartości nominalnejw związku z wprowadzeniem euro

CON/2006/29 Słowenia Wprowadzenie euro

CON/2006/30 Szwecja Przepisy Sveriges Riksbank dotyczące nabywania i zwrotupieniądza

CON/2006/31 Polska Przepisy zezwalające na podział banków działających w formie spółki akcyjnej dokonywany na podstawieprzepisów Kodeksu spółek handlowych

CON/2006/32 Francja Zmiany statutu Banque de France

CON/2006/33 Cypr Zmiany w statucie Central Bank of Cyprus w związku z przygotowaniem do przyjęcia euro

CON/2006/34 Belgia Poszerzenie listy bezpośrednich uczestników systemówrozrachunku papierów wartościowych



CON/2006/37 Cypr Zmiany regulacji prawnej Centralnego Depozytu orazCentralnego Rejestru papierów wartościowych

CON/2006/38 Grecja Wprowadzenie regulacji z zakresu ochrony konsumentów w ramach kompetencji Bank of Greece w zakresie nadzoruostrożnościowego oraz innych odpowiednich przepisów

CON/2006/39 Polska Projektowana zmiana składu Komisji Nadzoru Bankowego

CON/2006/40 Belgia Zmiany w statucie Nationale Bank van België/BanqueNationale de Belgique dotyczących ustanawiania zastawu najego rzecz jako zabezpieczenia w operacjach kredytowych

CON/2006/41 Słowenia Rezerwy obowiązkowe

CON/2006/42 Cypr Warunki stowarzyszenia spółdzielczych instytucjikredytowych z organem centralnym

CON/2006/43 Słowenia Podstawa prawna dla wymiany gotówkowej orazzaopatrzenia wstępnego i zaopatrzenia wtórnego w banknotyi monety euro

CON/2006/44 Włochy Ogólna nowelizacja statutu Banca d’Italia

CON/2006/45 Republika Reprodukcja banknotów, monet oraz innych symboli Czeska pieniężnych w Republice Czeskiej

CON/2006/46 Węgry Projektowane przepisy prawa węgierskiego regulującetransakcje płatnicze, usługi płatnicze oraz elektroniczneinstrumenty płatnicze

CON/2006/47 Republika Opinia o niektórych zadaniach Česká národní banka Czeska w zakresie ochrony konsumentów

CON/2006/48 Słowenia Ogólna rewizja prawa bankowego

CON/2006/49 Łotwa Instrumenty polityki pieniężnej

CON/2006/50 Cypr Zmiany w statucie Central Bank of Cyprus związane z przygotowaniem do przyjęcia euro

CON/2006/51 Włochy Rozdział uprawnień pomiędzy organami nadzoru

CON/2006/52 Łotwa System rozrachunku papierów wartościowych LatvijasBanka

249EBC

Raport Roczny2006


CON/2006/53 Polska Nadzór nad podmiotami prowadzącymi rozliczenia i rozrachunek papierów wartościowych

CON/2006/54 Holandia Wprowadzenie w statucie De Nederlandsche Bank nowychzasad ładu korporacyjnego

CON/2006/55 Węgry Uzgodnienie statutu Magyar Nemzeti Bank z prawemwspólnotowym

CON/2006/56 Luksemburg Rynki instrumentów finansowych

CON/2006/58 Malta Zmiany w statucie Central Bank of Malta związane z przygotowywaniem wprowadzenia euro

CON/2006/59 Estonia Wymogi dotyczące rezerwy obowiązkowej

CON/2006/61 Portugalia Potwierdzanie autentyczności monet euro oraz traktowaniemonet euro jako nie nadających się do ponownegowprowadzenia do obiegu

CON/2006/62 Portugalia Ustanowienie ram prawnych dla wykrywania fałszerstw orazsortowania banknotów pod względem jakości

CON/2007/01 Cypr Ramy prawne dla wprowadzenia euro i zapewnieniapłynnego przejścia na nową walutę

CON/2007/02 Węgry Ustanowienie systemu sprawozdawczości bezpośredniej w odniesieniu do statystyki bilansu płatniczego

CON/2007/03 Irlandia Papiery wartościowe zabezpieczone na aktywach


(b) Opinie EBC wydane na wniosek instytucji europejskiej3

Numer4 Inicjator Przedmiot Nr Dz.U.

CON/2006/8 Rada Uchylenie zbędnych przepisówdotyczących Europejskiego SystemuWalutowego

CON/2006/12 Rada Rewizja programu przekazywania danychdotyczących rachunków krajowychzgodnych ze standardem ESA95

CON/2006/13 Rada Okresy zbierania danych na użytekZharmonizowanego Wskaźnika CenKonsumpcyjnych (ZWCK)

CON/2006/14 Rada Powołanie członka Zarządu EBC

CON/2006/18 Rada Znacząca rewizja statystyczna klasyfikacjidziałalności gospodarczej we Wspólnocie(NACE)

CON/2006/21 Rada Usługi płatnicze na rynku wewnętrznym

CON/2006/35 Rada Zmiana i rozszerzenie programu wymiany,pomocy i szkoleń dla ochrony euro przedfałszowaniem (program „Perykles”)

CON/2006/36 Rada Kurs wymiany pomiędzy euro a tolaremsłoweńskim oraz inne środki niezbędne dlawprowadzenia waluty euro w Słowenii

CON/2006/57 Rada Projekt dyrektywy Komisji wprowadzającydyrektywę Rady nr 85/611/EWG w sprawie koordynacji praw, regulacji i przepisów administracyjnych dotyczącąprzedsiębiorstw zbiorowego inwestowaniaw zbywalne papiery wartościowe (UCITS)w zakresie wyjaśnienia niektórychdefinicji

Dz.U. C 49,28.2.2006, s. 35

Dz.U. C 55, 7.3.2006, s. 61

Dz.U. C 55, 7.3.2006, s. 63

Dz.U. C 58, 10.3.2006, s. 12

Dz.U. C 79,1.4.2006, s. 31

Dz.U. C 109,9.5.2006, s. 10

Dz.U. C 163, 14.7.2006, s. 7

Dz.U. C 163,14.7.2006, s. 10

Dz.U. C 31, 13.2.2007, s. 1

3 Również dostępne w serwisie internetowym EBC.4 Opinie są numerowane w kolejności wydania przez Radę Prezesów.

251EBC

Raport Roczny2006

Numer4 Inicjator Przedmiot Nr Dz.U.

CON/2006/60 Rada Projekt dyrektywy zmieniającej dyrektywyw zakresie zasad proceduralnych i kryteriów oceny stosowanych w ramachoceny ostrożnościowej przypadkównabycia lub zwiększenia udziałów w przedsiębiorstwach sektorafinansowego.

CON/2007/4 Rada Wprowadzenie nowej procedurykomitologii w ośmiu dyrektywach w sprawie Planu Działania w zakresieUsług Finansowych

Dz.U. C 27,7.2.2007, s.1

Dz.U. C 39,23.2.2007, s.1

253EBC

Raport Roczny2006

D Z I A Ł A N I A E U ROS YS T E M U W Z A K R E S I E P O L I T Y K IP I E N I Ę Ż N E J W U J Ę C I U C H RO N O LO G I C Z N Y M 1

12 STYCZNIA l 2 LUTEGO 2006 R.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopaminimalna dla podstawowych operacjirefinansujących oraz oprocentowanie kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytuw banku centralnym na koniec dnia pozostanąniezmienione i będą wynosiły odpowiednio2,25%, 3,25% i 1,25%.

2 MARCA 2006 R.

Rada Prezesów EBC postanawia podnieśćminimalną stopę dla podstawowych operacjirefinansujących o 25 punktów bazowych do2,50%, począwszy od operacji, która będzierozliczona w dniu 8 marca 2006 r. Ponadto Radapostanawia obniżyć stopy procentowe zarównokredytu z banku centralnego na koniec dnia, jaki depozytu w banku centralnym na koniec dniao 25 punktów bazowych, (odpowiednio do3,50% i 1,50%), z mocą obowiązującą od dnia8 marca 2006 r.

6 KWIETNIA I 4 MAJA 2006 R.

Rada Prezesów postanawia, że stopa minimalnadla podstawowych operacji refinansującychoraz oprocentowanie kredytu z bankucentralnego na koniec dnia i depozytu w bankucentralnym na koniec dnia pozostanąniezmienione i będą wynosiły odpowiednio2,50%, 3,50% i 1,50%.

8 CZERWCA 2006 R.

Rada Prezesów EBC postanawia podwyższyćminimalną stopę dla podstawowych operacjirefinansujących o 25 punktów bazowych (dowysokości 2,75%), począwszy od operacji,która będzie rozliczona w dniu 15 czerwca2006 r. Ponadto Rada postanawia podwyższyćstopy procentowe zarówno kredytu z bankucentralnego na koniec dnia, jak i depozytu w banku centralnym na koniec dnia o 25 punktów bazowych (do wysokości

odpowiednio 3,75% i 1,75%), z mocąobowiązującą od dnia 15 czerwca 2006 r.

6 LIPCA 2006 R.


3 SIERPNIA 2006 R.

Rada Prezesów EBC postanawia podwyższyćminimalną stopę dla podstawowych operacjirefinansujących o 25 punktów bazowych do3,0%, począwszy od operacji, która będzierozliczona w dniu 9 sierpnia 2006 r. Ponadto,Rada postanawia podwyższyć stopy procentowezarówno kredytu z banku centralnego na koniecdnia, jak i depozytu w banku centralnym nakoniec dnia o 25 punktów bazowych (dowysokości odpowiednio 4,0% i 2,0%) z mocąobowiązującą od dnia 9 sierpnia 2006 r.

31 SIERPNIA 2006 R.


5 PAŹDZIERNIKA 2006 R.

Rada Prezesów EBC postanawia podnieśćminimalną stopę dla podstawowych operacjirefinansujących o 25 punktów bazowych do3,25%, począwszy od operacji, która będzierozliczona 11 października 2006 r. PonadtoRada postanawia podnieść stopy procentowe


zarówno dla kredytu z banku centralnego nakoniec dnia, jak i dla depozytu w bankucentralnym na koniec dnia o 25 punktówbazowych, odpowiednio do 4,25% oraz 2,25%,z mocą obowiązującą w obu przypadkach od11 października 2006 r.

2 LISTOPADA 2006 R.

Rada Prezesów EBC postanawia, że minimalna stopa dla podstawowych operacjirefinansujących oraz oprocentowanie kredytu z banku centralnego na koniec dnia i depozytuw banku centralnym na koniec dnia pozostanąniezmienione i będą wynosiły odpowiednio3,25%, 4,25% i 2,25%.

7 GRUDNIA 2006 R.

Rada Prezesów EBC postanawia podnieśćminimalną stopę dla podstawowych operacjirefinansujących o 25 punktów bazowych do3,5%, począwszy od operacji, która będzierozliczona 13 grudnia 2006 r. Ponadto Radapostanawia podnieść stopy procentowe zarównodla kredytu z banku centralnego na koniec dnia,jak i dla depozytu w banku centralnym nakoniec dnia o 25 punktów bazowych,odpowiednio do 4,5% oraz 2,5%, z mocąobowiązującą w obu przypadkach od 13 grudnia2006 r.

21 GRUDNIA 2006 R.

Rada Prezesów EBC postanawia zwiększyćkwotę środków przydzielonych dla dłuższychoperacji refinansujących, które będąprzeprowadzone w 2007 r. z 40 miliardów eurodo 50 miliardów euro. Ta zwiększona kwotauwzględnia dwa elementy: potrzeby w zakresiepłynności systemu bankowego strefy euroznacznie zwiększyły się w ostatnich latach i oczekuje się, że będą nadal rosnąć w 2007 r.Dlatego też, Eurosystem zdecydował, żepotrzeby płynnościowe sektora będązaspokajane w nieco większym stopniu za

pomocą dłuższych operacji refinansujących.Będzie on jednak nadal zapewniał główną częśćpłynności systemu za pośrednictwempodstawowych operacji refinansujących. RadaPrezesów może zdecydować się na ponownąkorektę kwoty przydzielonych środków napoczątku 2008 r.

11 STYCZNIA I 8 LUTEGO 2007 R.

Rada Prezesów EBC postanawia, że stopaminimalna dla podstawowych operacjirefinansujących oraz oprocentowanie kredytu z banku centralnego na koniec dnia, jak i depozytu w banku centralnym na koniec dniapozostaną niezmienione i będą wynosiłyodpowiednio 3,50%, 4,50% i 2,50%.

8 MARCA 2007 R.

Rada Prezesów EBC postanawia podwyższyćminimalną stopę dla podstawowych operacjirefinansujących o 25 punktów bazowych (do3,75%), począwszy od operacji, która będzierozliczona w dniu 14 marca 2007 r. PonadtoRada postanawia podwyższyć stopy procentowezarówno kredytu z banku centralnego na koniecdnia, jak i depozytu w banku centralnym nakoniec dnia o 25 punktów bazowych (dowysokości odpowiednio 4,75% i 2,75%), z mocą obowiązującą od dnia 14 marca 2007 r.

l Chronologiczne ujęcie działań Eurosystemu w zakresie politykipieniężnej podjętych w latach 1999-2005 można znaleźćodpowiednio na stronach od 176 do 180 Raportu Rocznego EBCza rok 1999, na stronach od 205 do 208 Raportu Rocznego EBCza rok 2000 oraz na stronach od 219 do 220 Raportu RocznegoEBC za rok 2001, na stronach 234 i 235 Raportu Rocznego EBCza rok 2002, na stronach 217 i 218 Raportu Rocznego za rok2003, na stronie 217 Raportu Rocznego za rok 2004 oraz nastronie 211 Raportu Rocznego za rok 2005.

Poniższa lista zawiera wybrane dokumenty opublikowane przez Europejski Bank Centralny odstycznia 2006 r. Dla Dokumentów Roboczych lista zawiera tylko publikacje wydane w okresiepomiędzy grudniem 2006 r. a lutym 2007 r. Jeżeli nie wskazano innego źródła wersje elektronicznemożna uzyskać lub zaprenumerować bezpłatnie, o ile będą dostępne, na stronie [email protected].

Pełna lista dokumentów opublikowanych przez Europejski Bank Centralny i Europejski InstytutWalutowy dostępna jest na stronie internetowej EBC (http://www.ecb.int).

RAPORTY ROCZNE„Annual Report 2005”, kwiecień 2006.

RAPORT O KONWERGENCJI„Convergence Report”, maj 2006.„Convergence Report”, grudzień 2006.

ARTYKUŁY BIULETYNU MIESIĘCZNEGO„Przewidywalność polityki pieniężnej EBC”, styczeń 2006.„Fundusze hedgingowe: rozwój i implikacje prawne”, styczeń 2006.„Ocena trendów cenowych nieruchomości mieszkaniowych w strefie euro”, luty 2006.„Polityka fiskalna a rynki finansowe”, luty 2006.„Znaczenie reformy wydatków publicznych dla wzrostu gospodarczego i stabilności”, kwiecień 2006.„Zarządzanie portfelem w EBC”, kwiecień 2006.„Ustalenia w sprawie reżimu pieniężnego i kursowego pomiędzy strefą euro a wybranymi krajami i terytoriami trzecimi”, kwiecień 2006.„Rola EBC i Eurosystemu w europejskiej intergarcji europejskiej”, maj 2006.„Wspólna lista zabezpieczeń w operacjach Eurosystemu”, maj 2006.„Emisje akcji w strefie euro”, maj 2006.„Pomiar oczekiwań inflacyjnych w strefie euro”, lipiec 2006.„Konkurencyjność a wyniki eksportu strefy euro”, lipiec 2006.„Sektorowe zasoby pieniądza – determinanty i dynamika”, sierpień 2006.„Ewolucja systemów płatności wysokokwotowych w strefie euro”, sierpień 2006.„Zmiany demograficzne w strefie euro: prognozy i konsekwencje”, październik 2006.„Zintegrowane rachunki finansowe i niefinansowe strefy euro według sektorówinstytucjonalnych”, październik 2006.„Monetary policy ‘activism’”, listopad 2006.„The Eurosystem’s experience with fine-tuning operations at the end of the reserve maintenanceperiod”, listopad 2006.„Financial development in central, eastern and south-eastern Europe”, listopad 2006.„The enlarged EU and euro area economies”, styczeń 2007.„Developments in the structural features of the euro area labour markets over the last decade”,styczeń 2007.„Putting China’s economic expansion in perspective”, styczeń 2007.„Challenges to fiscal sustainability in the euro area”, luty 2007.„The EU arrangements for financial crisis management”, luty 2007.„Migrant remittances to regions neighbouring the EU”, luty 2007.

255EBC

Raport Roczny2006

D O KU M E N T Y O P U B L I KOWA N E P R Z E ZE U RO P E J S K I B A N K C E N T R A L N Y O D 2 0 0 6 R .

MAŁA KSIĄŻECZKA STATYSTYCZNADostępna co miesiąc od sierpnia 2003 r.

PRAWNE DOKUMENTY ROBOCZE1 „The developing EU legal framework for clearing and settlement of financial instruments”

K.M. Löber, luty 2006.2 „The application of multilingualism in the European Union context” P. Athanassiou, marzec

2006.3 „National central banks and community public sector procurement legislation: a critical

overview” J. Garcia-Andrade i P. Athanassion, październik 2006.

DOKUMENTY OKOLICZNOŚCIOWE43 „The accumulation of foreign resources” International Relations Committee Take Force,

luty 2006.44 „Competition, productivity and prices in the euro area services sector” Task force of the

Monetary Policy Committee of the European System of Central Banks, kwiecień 2006.45 „Output growth differentials across the euro area countries: some stylized facts”

N. Benalal, J.L. Diaz del Hoyo, B. Pierluigi i N. Vidalis, maj 2006.46 „Inflation persistence and pice-setting behaviour in the euro area – a summary of the IPN

evidence” F. Altissimo, M. Ehrmann i F. Smets, czerwiec 2006.47 „The reform and implementation of the Stability and Growth Pact” R. Morris, H. Ongena

i L. Schuknecht, czerwiec 2006.48 „Macroeconomic and financial stability challenges for acceding and candidate countries”

International Relations Committee Task Force on Enlargement, lipiec 2006.49 „Credit risk mitigation in central bank operations and its effects on financial markets:

the case of the Eurosystem” U. Bindseil i F. Papadia, sierpień 2006.50 „Implications for liquidity from innovation and transparency in the European corporate bond

market” M. Laganà, M. Peřina, I. von Köppen-Mertes i A. Persaud, sierpień 2006.51 „Macroeconomic implications of demographic developments in the euro area”

A. Maddaloni, A. Musso, P. Rother, M. Ward-Warmedinger i T. Westermann, sierpień 2006.52 „Cross-border labour mobility within an enlarged UE” F.F. Heinz i M. Ward-Warmedinger,

październik 2006.53 „Labour productivity developments in the euro area” R. Gomez-Salvador, A. Musso, M.

Stocker i J. Turunen, październik 2006.54 „Quantitative quality indicators for statistics – an application to euro area balance of

payment statistics” V. Dania i C. Picón Aguilar, listopad 2006.55 „Globalisation and euro area trade: interactions and challenges” U. Baumann

i F. di Mauro, luty 2007.

DOKUMENTY ROBOCZE699 „The behaviour of producer prices: some evidence from the French PPI micro-data”

E. Gautier, grudzień 2006.700 „Forecasting using a large number of predictors: is Bayesian regression a valid alternative

to principal components?” C. De Mol, D. Giannone i L. Reichlin, grudzień 2006.701 „Is there a single frontier in a single European banking market?”

J.W.B. Bos i H. Schmiedel, grudzień 2006.702 „Comparing financial systems: a structural analysis” S. Champonnois, grudzień 2006.


703 „Co-movements in volatility in the euro money market” N. Cassola i C. Morana, grudzień 2006.

704 „Are money and consumption additively separable in the euro area? A non-parametricapproach” B.E. Jones i L. Stracca, grudzień 2006.

705 „What does a technology shock do? A VaR analysis with model-based sign restrictions” L. Dedola i S. Neri, grudzień 2006.

706 „What drives investors’ behaviour in different FX market segments? A VAR-based returndecomposition analysis” O. Castren, C. Osbat i M. Sydow, grudzień 2006.

707 „Ramsey monetary policy with labour market frictions” E. Faia, styczeń 2007.708 „Regional housing market spillovers in the United States: lessons from regional

divergences in a common monetary policy setting” I. Vansteenkiste, styczeń 2007.709 „Quantifying and sustaining welfare gains from monetary commitment” P. Levine,

P. McAdam i J. Pearlman, styczeń 2007.710 „Pricing of settlement link services and mergers of central securities depositories”

J. Tapking, styczeń 2007.711 „What ‘hides’ behind sovereign debt ratings?” A. Afonso, P. Gomes i P. Rother,

styczeń 2007.712 „Opening the black box: structural factor models with large cross-sections” M. Forni,

D. Giannone, M. Lippi i L. Reichlin, styczeń 2007.713 „Balance of payment crises in emerging markets: how early were the ‘early’ warning

signals?” M. Bussière, styczeń 2007.714 „The dynamics of bank spreads and financial structure” R. Gropp, C. Kok Sørensen

i J.-D. Lichtenberger, styczeń 2007.715 „Emerging Asia’s growth and integration: how autonomous are business cycles?”

R. Rüffer, M. Sànchez i J.-G. Shen, styczeń 2007.716 „Adjusting to the euro” G. Fagan i V. Gaspar, styczeń 2007.717 „Discretion rather than rules? When is discretionary policy-making better than the

timeless perspective?” S. Sauer, styczeń 2007.718 „Drift and breaks in labour productivity” L. Benati, styczeń 2007.719 „US imbalances: the role of technology and policy” R. Bems, L. Dedola i F. Smets,

styczeń 2007.720 „Real price wage rigidities in a model with matching frictions” K. Kuester, luty 2007.721 „Are survey-based inflation expectations in the euro area informative?” R. Mestre,

luty 2007.722 „Shocks and frictions in US business cycles: a Bayesian DSGE approach”

F. Smets i R. Wouters, luty 2007.723 „Asset allocation by penalized least squares” S. Manganelli, luty 2007.724 „The transmission of emerging market shocks to global equity markets” L. Cuadro Sáez,

M. Fratzscher i C. Thimann, luty 2007.725 „Inflation forecasts, monetary policy and unemployment dynamics: evidence from the

US and the euro area” C. Altavilla i M. Ciccarelli, luty 2007.726 „Using intraday data to gauge financial market responses to Fed and ECB monetary policy

decisions” M. Andersson, luty 2007.727 „Price-setting in the euro area: some stylised facts from individual producer price data”,

P. Yermeulen, D. Dias, M. Dossche, E. Gautier, I. Hernando, R. Sabbatini i H. Stahl, luty 2007.

728 „Price changes in Finland: some evidence from micro CPI data” S. Kurri, luty 2007.729 „Fast micro and slow macro: can aggregation explain the persistence of inflation?”

F. Altissimo, B. Mojon i P. Zaffaroni, luty 2007.

257EBC

Raport Roczny2006

730 „What drives business cycles and international trade in emerging market economies?” M. Sánchez, luty 2007.

731 „International trade, technological shocks and spillovers in the labour market: a GVARanalysis of the US manufacturing sector” P. Hiebert i I. Vansteenkiste, luty 2007.

732 „Liquidity shocks and asset price boom/bust cycles,” R. Adalid i C. Detken, luty 2007.733 „Mortgage interest rate dispersion in the euro area” C. Kok Sørensen i

J.-D. Lichtenberger, luty 2007.734 „Inflation risk premia in the term structure of interest rates” P. Hördahl, i O. Tristani,

luty 2007.

INNE PUBLIKACJE„Bond markets and long-term interest rates in non-euro area Member States of the European Union and in acceding countries – Statistical tables”, styczeń 2006 (tylko w wersji elektronicznej).„Data collection from credit institutions and other professional cash handlers under the„framework for banknote recycling”, styczeń 2006 (tylko w wersji elektronicznej). „Euro Money Market Survey 2005”, styczeń 2006.„Euro area balance of payments and international investment position statistics – Annualquality report”, luty 2006.„Towards a Single Euro Payments Area – Objectives and Deadline (4th Progress Report)”, luty 2006 (z wyjątkiem wersji w jęz. ang., tylko w wersji elektronicznej)„Handbook for the compilation of flows statistics on the MFI balance sheet”, luty 2006 (tylko w wersji elektronicznej)„Methodological notes for the compilation of the revaluation adjustment”, luty 2006 (tylko w wersji elektronicznej)„National implementation of Regulation ECB/2001/13”, luty 2006 (tylko w wersji elektronicznej)„Payment and securities settlement systems in the European Union and in the accedingcountries – Addendum incorporating 2004 data (Blue Book), marzec 2006.„ECB statistics: an overview”, kwiecień 2006.„TARGET Annual Report 2005”, maj 2006.„Financial Stability Review”, czerwiec 2006.„Business continuity oversight expectations for systemically important payment systems(SIPS)”, czerwiec 2006 (tylko w wersji elektronicznej).„Communication on TARGET2”, lipiec 2006 (tylko w wersji elektronicznej).„Government Finance Statistics Guide”, sierpień 2006.„Implementation of Banknote Recycling Framework”, sierpień 2006.„The implementation of monetary policy in the euro area: General documentation onEurosystem monetary policy instruments and procedures”, wrzesień 2006.„Differences in MFI interest rates across euro area countries”, wrzesień 2006.„Indicators of financial integration in the euro area”, wrzesień 2006.„Recent developments in supervisory structures in EU and acceding countries”, październik 2006 (tylko w wersji elektronicznej).„EU banking structures”, październik 2006.„EU banking sector stability”, listopad 2006.„The ESCB’s governance structure as applied to ESCB statistics”, listopad 2006.„Third progress report on TARGET2”, listopad 2006 (tylko w wersji elektronicznej).„The Eurosystem’s view of a ‘SEPA for cards’, listopad 2006 (tylko w wersji elektronicznej).„Financial Stability Review”, grudzień 2006.


„The European Central Bank – History, role and functions”, second revised edition, grudzień 2006.„Assessment of accounting standards from a financial stability perspective”, grudzień 2006(tylko w wersji elektronicznej).„Research Bulletin No 5”, grudzień 2006.„Extension of the transmission period laid down in the ECB Banknote Recycling Frameworkfor six euro area countries”, grudzień 2006.„Payment and securities settlement systems in the European Union and in the accedingcountries – addendum incorporating 2005 data” (Blue Book), grudzień 2006.„Acceptance criteria for third-party rating tools within the Eurosystem credit assessmentframework”, grudzień 2006 (tylko w wersji elektronicznej).„Correspondent central banking model (CCBM) – procedure for Eurosystem counterparties”,grudzień 2006 (tylko w wersji elektronicznej).„Government Finance Statistics Guide”, styczeń 2007.„Letter from the ECB President to Ms Pervenche Berès, Chairwoman of the Committee onEconomic and Monetary Affairs, European Parliament”, styczeń 2007.„Letter from the ECB President to Mr Jean-Marie Cavada, Chairman of the Committee on CivilLiberties, Justice and Home Affairs, European Parliament”, styczeń 2007.„Euro area balance of payments and international investment position statistics – Annualquality report”, luty 2007.„List of Monetary Financial Institutions (MFI) and Institutions subject to minimum reserves”,luty 2007 (tylko w wersji elektronicznej).„Financial statistics for a global economy – Proceedings of the 3rd ECB conference onstatistics”, luty 2007.„Euro Money Market Study 2006”, luty 2007 (tylko w wersji elektronicznej)„Letter from the ECB President to Ms Pervenche Berès Chairwoman of the Committee onEconomic and Monetary Affairs, European Parliament”, luty 2007.

BROSZURY INFORMACYJNE„The European Central Bank, the Eurosystem, the European System of Central Banks”, maj 2006.„TARGET2-Securities brochure, wrzesień 2006.„The Single Euro Payments Area (SEPA): an integrated retail payments market”, listopad 2006.

259EBC

Raport Roczny2006

Niniejszy glosariusz zawiera wybrane terminy użyte w Raporcie Rocznym. Obszerniejszy i bardziejszczegółowy glosariusz znajduje się w serwisie internetowym EBC.

Aktywa zagraniczne netto MIF – aktywa zagraniczne sektora MIF strefy euro (jak złoto, banknotyi monety w walutach obcych, papiery wartościowe wyemitowane przez podmioty spoza strefyeuro, kredyty i pożyczki udzielone podmiotom spoza strefy euro), pomniejszone o zobowiązaniazagraniczne sektora MIF strefy euro (jak depozyty podmiotów spoza strefy euro oraz ich operacjez przyrzeczeniem odkupu i udziały/jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego, jakrównież wyemitowane przez MIF dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do dwóchlat włącznie).

Analiza ekonomiczna – jeden z filarów całościowej analizy zagrożeń dla stabilności cenprowadzonej przez Europejski Bank Centralny, na podstawie której Rada Prezesów podejmujedecyzje w zakresie polityki pieniężnej. Analiza ta koncentruje się głównie na ocenie bieżącejsytuacji gospodarczej i finansowej oraz związanego z nią krótko- i średnioterminowego ryzykadla stabilności cen z perspektywy współzależności podaży i popytu na rynkach towarów i usługoraz czynników produkcji w tym horyzoncie czasowym. W analizie ekonomicznej dużą wagęprzywiązuje się do charakteru wstrząsów gospodarczych, ich wpływu na koszty i ceny oraz dokrótko i średnioterminowych perspektyw rozprzestrzeniania się ich skutków w gospodarce (zob.też analiza monetarna).

Analiza monetarna – jeden z filarów całościowej analizy zagrożeń dla stabilności cen prowadzonejprzez Europejski Bank Centralny, na podstawie której Rada Prezesów podejmuje decyzje w zakresie polityki pieniężnej. Analiza monetarna pomaga w ocenie średnio- i długoterminowychtendencji inflacyjnych w związku ze ścisłymi zależnościami między ilością pieniądza a cenami w dłuższym okresie. Analiza monetarna uwzględnia wiele wskaźników pieniężnych, w tym agregatM3, jego składniki i czynniki kreacji (zwłaszcza kredyty) oraz różne wskaźniki dotyczącenadwyżki płynności (zob. też analiza ekonomiczna).

Bilans płatniczy – statystyczne zestawienie transakcji danej gospodarki z pozostałymigospodarkami świata dokonanych w danym okresie. Transakcje te mogą dotyczyć towarów, usługi dochodów bądź należności i zobowiązań finansowych wobec reszty świata. Mogą to równieżbyć transakcje (jak np. umorzenia długu) zaliczane do transferów.

Bilans skonsolidowany sektora monetarnych instytucji finansowych (MIF) – bilans uzyskiwanyprzez skompensowanie rozliczeń wzajemnych sektora MIF (np. kredytów i pożyczek orazdepozytów udzielanych przez MIF innym MIF) w ramach bilansu zagregowanego tego sektora.Dostarcza on informacji statystycznych na temat aktywów i zobowiązań sektora MIF wobecrezydentów strefy euro nie należących do tego sektora (tzn. instytucji rządowych i samorządowych i innych rezydentów strefy euro) oraz wobec nierezydentów. Stanowipodstawowe źródło informacji statystycznej wykorzystywanej do obliczenia agregatówpieniężnych oraz podstawę dla regularnej analizy czynników kreacji M3.

Centralny depozyt papierów wartościowych (ang. central securities depository – CSD) – podmiotprzechowujący papiery wartościowe i administrujący nimi, umożliwiający przetwarzanie transakcjiobrotu tymi papierami w formie zapisu księgowego. Papiery wartościowe mogą byćprzechowywane w postaci materialnej (lecz nieruchomej) lub niematerialnej (wyłącznie jako zapiselektroniczny). Poza przechowywaniem i administrowaniem centralny depozyt papierówwartościowych może zajmować się także rozliczaniem i rozrachunkiem.

261EBC

Raport Roczny2006

G LOS A R I U S Z

Centralny partner rozliczeniowy – podmiot, który pośredniczy między kontrahentamiw transakcjach, występując jako nabywca wobec każdego sprzedawcy oraz jako sprzedawca wobeckażdego nabywcy.

Depozyt w banku centralnym na koniec dnia – w Eurosystemie, operacja banku centralnego nakoniec dnia, w ramach której kontrahenci mogą składać w banku centralnym depozyty bieżąceoprocentowane według z góry ustalonej stopy procentowej (zob. też podstawowe stopy procentoweEBC).

Długoterminowe zobowiązania finansowe sektora MIF – depozyty terminowe powyżej dwóchlat, depozyty z terminem wypowiedzenia powyżej trzech miesięcy, dłużne papiery wartościowewyemitowane przez MIF strefy euro z terminem pierwotnym powyżej dwóch lat, a także kapitałi rezerwy sektora MIF strefy euro.

Dłuższe operacje refinansujące – regularne operacje otwartego rynku realizowane przezEurosystem w formie transakcji odwracalnych. Operacje takie przeprowadzane są w drodzestandardowych, comiesięcznych przetargów, a ich termin zapadalności wynosi zwykle trzymiesiące.

Dłużne papiery wartościowe – stanowią zobowiązanie emitenta (czyli kredytobiorcy), że w określonym terminie lub terminach w przyszłości dokona płatności na rzecz posiadaczawyemitowanego instrumentu (kredytodawcy). Instrumenty te są na ogół oprocentowane (kupon)i/lub są sprzedawane z dyskontem w stosunku do kwoty, za którą zostaną odkupione w terminiezapadalności. Dłużne papiery wartościowe o pierwotnym terminie zapadalności powyżej roku sąklasyfikowane jako długoterminowe.

Dochód pieniężny – dochód osiągany przez krajowe banki centralne w wyniku realizowania funkcjiEurosystemu związanych z polityką pieniężną, uzyskany z aktywów asygnowanych zgodnie z wytycznymi przyjętymi przez Radę Prezesów i będących podstawą emisji banknotów w obieguoraz zobowiązań wynikających z depozytów instytucji kredytowych.

Efektywny kurs euro (nominalny/realny) – średnia ważona kursów euro w stosunku do walutważnych partnerów handlowych strefy euro. Europejski Bank Centralny publikuje indeksynominalnego efektywnego kursu euro w stosunku do walut partnerów handlowych należących dodwóch grup: EER-24 (obejmującej 14 państw UE spoza strefy euro i 10 głównych partnerówhandlowych spoza UE) oraz EER-44 (obejmującej EER-24 i 20 innych krajów). Wagiposzczególnych walut odpowiadają udziałowi każdego z krajów-partnerów w wymianie handlowejze strefą euro oraz odzwierciedlają konkurencję na rynkach trzecich. Kursy realne efektywne sąto kursy nominalne efektywne deflowane średnią ważoną kosztów lub cen zagranicznychwzględem cen krajowych. Są zatem miarą konkurencyjności cenowej oraz kosztowej.

EONIA (Euro Overnight Index Average) – indeks efektywnej stopy procentowej dla transakcjitypu overnight na rynku międzybankowym strefy euro. Jest on obliczany jako średnia ważona stópprocentowych niezabezpieczonych transakcji kredytowych typu overnight denominowanych w euro, na podstawie informacji uzyskiwanych od banków zgłaszających notowania.

ERM II (Exchange Rate Mechanism II – II Europejski Mechanizm Kursowy) – system kursowyokreślający ogólne zasady współpracy w zakresie polityki kursowej między krajami strefy euroa państwami, które nie są członkami UE.


EURIBOR (Euro Interbank Offered Rate) – stopa, po której pierwszorzędny bank (ang. primebank) jest skłonny pożyczyć środki denominowane w euro innemu pierwszorzędnemu bankowi,na podstawie informacji uzyskiwanych od banków zgłaszających notowania. Jest ona obliczanacodziennie dla depozytów międzybankowych o różnych terminach zapadalności, maksymalnie do12 miesięcy.

Europejski Bank Centralny (EBC) – ma osobowość prawną w świetle Traktatu (art. 107 ust. 2).Stanowi centralną część Eurosystemu i Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC),gwarantując, że zadania powierzone Eurosystemowi i ESBC będą realizowane zarówno przezEBC, jak i krajowe banki centralne (KBC) zgodnie ze Statutem ESBC. EBC jest zarządzany przezRadę Prezesów i Zarząd. Trzecim organem decyzyjnym jest Rada Ogólna.

Europejski Instytut Walutowy (European Monetary Institute – EMI) – tymczasowa instytucjaustanowiona na początku drugiego etapu Unii Gospodarczej i Walutowej w dniu 1 stycznia 1994 r.Został zlikwidowany po utworzeniu Europejskiego Banku Centralnego 1 czerwca 1998 r.

Europejski System Banków Centralnych (ESBC) – składa się z Europejskiego Banku Centralnego(EBC) i banków centralnych wszystkich 27 państw członkowskich UE. Oprócz członkówEurosystemu obejmuje zatem również banki centralne państw członkowskich UE, które nieprzyjęły jeszcze euro. ESBC jest zarządzany przez Radę Prezesów i Zarząd EBC oraz trzeci organdecyzyjny EBC – Radę Ogólną.

Europejski System Rachunków 1995 (European System of Accounts – ESA 95) – kompleksowy,zintegrowany system rachunków makroekonomicznych oparty na zestawie uzgodnionych naszczeblu międzynarodowym pojęć, definicji i klasyfikacji statystycznych oraz zasadrachunkowości, którego celem jest zapewnienie zharmonizowanego opisu ilościowego gospodarekpaństw członkowskich UE. ESA 95 jest wspólnotowym odpowiednikiem światowego SystemuRachunków Narodowych 1993 (System of National Accounts – SNA 93).

Eurosystem – system banków centralnych strefy euro. Obejmuje Europejski Bank Centralny orazbanki centralne państw członkowskich UE, które przyjęły euro.

Inny pośrednik finansowy (IPF) – korporacja lub quasi-korporacja inna niż firma ubezpieczeniowaczy fundusz emerytalny, która jest zaangażowana głównie w pośrednictwo finansowe drogąprzyjmowania zobowiązań w formach innych niż waluta, depozyty i/lub bliskie substytutydepozytów od podmiotów instytucjonalnych innych niż MIF, w szczególności tychzaangażowanych głównie w finansowanie długoterminowe, takich jak firmy zajmujące sięleasingiem finansowym, spółki utworzone dla celów zarządzania zabezpieczonymi aktywami,holdingi finansowe, pośrednicy papierów wartościowych i instrumentów pochodnych(przeprowadzający transakcje na własny rachunek), spółki inwestycyjne i kapitałowe.

Instytucja kredytowa – a) podmiot gospodarczy, którego zadaniem jest przyjmowanie depozytówlub innych zwrotnych środków pieniężnych oraz udzielanie kredytów na własny rachunek; lub b) podmiot gospodarczy lub osoba prawna, inny niż a), który emituje środki płatnicze w postaci pieniądza elektronicznego.

Instytucje rządowe i samorządowe – sektor, który zgodnie z definicją Europejskiego SystemuRachunków 1995 (ESA 95) obejmuje podmioty będące rezydentami, które zajmują się przedewszystkim produkcją towarów i usług nierynkowych przeznaczonych do spożycia indywidualnego

263EBC

Raport Roczny2006

oraz zbiorowego i/lub redystrybucją dochodu i majątku narodowego. Sektor ten obejmujeinstytucje rządowe szczebla centralnego i regionalnego, instytucje samorządowe oraz funduszeubezpieczeń społecznych. Wyłączone są zeń jednostki stanowiące własność publiczną, któreprowadzą działalność komercyjną, na przykład przedsiębiorstwa państwowe.

Instytucje rządowe szczebla centralnego – instytucje rządowe zdefiniowane w EuropejskimSystemie Rachunków (ESA 95) z wyłączeniem instytucji regionalnych i samorządowych (zob. teżinstytucje rządowe i samorządowe).

Inwestycje bezpośrednie – inwestycje transgraniczne, których celem jest nabycie trwałego udziałuw przedsiębiorstwie mającym siedzibę w innym kraju (w praktyce przyjmuje się, że chodzi o posiadanie przynajmniej 10% akcji zwykłych lub głosów).

Inwestycje portfelowe – transakcje netto rezydentów strefy euro i/lub ich pozycje netto w papierach wartościowych wyemitowanych przez nierezydentów strefy euro („aktywa”), a takżetransakcje netto nierezydentów strefy euro i/lub ich pozycje netto w papierach wartościowychwyemitowanych przez rezydentów strefy euro („pasywa”). Zestawienie to obejmuje papierywartościowe z prawem do kapitału, dłużne papiery wartościowe (długoterminowe oraz instrumentyrynku pieniężnego) z wyłączeniem kwot uwzględnionych w inwestycjach bezpośrednich lubaktywach rezerwowych.

Komitet Ekonomiczny i Finansowy (Economic and Financial Committee – EFC) – organ doradczyWspólnoty, który uczestniczy w przygotowywaniu prac Rady ECOFIN i Komisji Europejskiej.Do jego zadań należy przegląd sytuacji gospodarczej i finansowej poszczególnych państwczłonkowskich oraz całej Wspólnoty, a także nadzór budżetowy.

Kontrahent – druga strona transakcji finansowej (np. dowolna strona transakcji z bankiemcentralnym).

Koszt finansowania zewnętrznego przedsiębiorstw (realny) – koszt ponoszony przezprzedsiębiorstwa przy pozyskiwaniu nowych funduszy zewnętrznych. W przypadkuprzedsiębiorstw ze strefy euro jest on obliczany jako średnia ważona kosztu kredytów bankowych,kosztu dłużnych papierów wartościowych oraz kosztu papierów wartościowych z prawem dokapitału w oparciu o stan zadłużenia w każdym z tych źródeł (skorygowany o skutki wyceny),deflowana oczekiwaniami inflacyjnymi.

Kraje kandydujące – kraje, w przypadku których UE przyjęła wniosek o członkostwo w UE. 3października 2005 r. rozpoczęto negocjacje akcesyjne z Chorwacją i Turcją, nie rozpoczęły sięnatomiast jeszcze negocjacje z Byłą Jugosłowiańską Republiką Macedonii.

Kredyt banku centralnego na koniec dnia – w Eurosystemie, operacja banku centralnego nakoniec dnia umożliwiająca kontrahentom zaciągnięcie kredytu na termin overnight z bankucentralnego według z góry ustalonej stopy procentowej po przedstawieniu jako zabezpieczeniaaktywów kwalifikowanych (zob. również podstawowe stopy procentowe EBC).

Kredyty, pożyczki i inne należności MIF od rezydentów strefy euro – kredyty i pożyczki udzieloneprzez instytucje sektora MIF rezydentom strefy euro spoza sektora MIF (łącznie z instytucjamirządowymi i samorządowymi oraz sektorem prywatnym) oraz posiadane przez te instytucje


papiery wartościowe (udziały, inne papiery wartościowe z prawem do kapitału oraz dłużne papierywartościowe) wyemitowane przez rezydentów strefy euro spoza sektora MIF.

Ład korporacyjny – zasady, procedury i procesy, zgodnie z którymi dana firma lub instytucja jestkierowana i kontrolowana. Struktura ładu korporacyjnego określa podział praw i obowiązkówpomiędzy poszczególnych uczestników takich jak zarząd, kierownictwo, akcjonariusze i inniinteresariusze, a także reguły i zasady podejmowania decyzji.

M1 – wąski agregat pieniężny, który obejmuje pieniądz gotówkowy w obiegu oraz depozytybieżące w monetarnych instytucjach finansowych i instytucjach rządowych szczebla centralnego(na przykład poczta lub Skarb Państwa).

M2 – pośredni agregat pieniężny, który obejmuje M1 oraz depozyty z terminem wypowiedzeniado trzech miesięcy (czyli krótkoterminowe wkłady oszczędnościowe), a także depozyty terminowedo dwóch lat (czyli lokaty krótkoterminowe) zdeponowane w monetarnych instytucjachfinansowych i instytucjach rządowych szczebla centralnego.

M3 – szeroki agregat pieniężny, który obejmuje M2 oraz instrumenty zbywalne, w szczególnościumowy z przyrzeczeniem odkupu, udziały/jednostki uczestnictwa w funduszach rynkupieniężnego, a także dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat włączniewyemitowane przez monetarne instytucje finansowe.

Międzynarodowa pozycja inwestycyjna – wartość i struktura należności finansowych (lubzobowiązań finansowych) netto danej gospodarki wobec zagranicy.

Minimalna oferowana stopa procentowa – dolna granica wysokości stóp procentowych, na którekontrahenci mogą składać oferty w przetargach na podstawowe operacje refinansujące ze zmiennąstopą procentową. Jest to jedna z podstawowych stóp procentowych EBC odzwierciedlającychjego nastawienie w polityce pieniężnej.

Monetarne instytucje finansowe (MIF) – instytucje finansowe tworzące łącznie sektor emitującypieniądz w strefie euro. W ich skład wchodzą instytucje kredytowe będące rezydentami (zgodniez definicją zawartą w prawie wspólnotowym), Eurosystem oraz wszelkie inne instytucje finansowebędące rezydentami, których działalność polega na przyjmowaniu depozytów i/lub bliskichsubstytutów depozytów od podmiotów innych niż monetarne instytucje finansowe oraz udzielaniukredytów i/lub inwestowaniu w papiery wartościowe na własny rachunek (w sensieekonomicznym). Ostatnia grupa obejmuje przede wszystkim fundusze rynku pieniężnego.

Nadwyżka operacyjna brutto – nadwyżka (lub deficyt) wartości produkcji po odjęciu kosztówspożycia pośredniego, wynagrodzenia pracowników oraz podatków pomniejszonych o dotacje doprodukcji, lecz przed uwzględnieniem płatności i wpływów związanych z wypożyczeniem/wynajęciem lub własnością aktywów finansowych i niewytworzonych.

Okres utrzymywania rezerwy obowiązkowej – okres, podczas którego obliczane jestprzestrzeganie przez instytucje kredytowe poziomu wymaganej rezerwy obowiązkowej. Okresutrzymywania rezerwy obowiązkowej rozpoczyna się w dniu rozrachunku pierwszej podstawowejoperacji refinansującej po posiedzeniu Rady Prezesów, podczas którego ma zostać sformułowanacomiesięczna ocena nastawienia w polityce pieniężnej. Europejski Bank Centralny publikuje

265EBC

Raport Roczny2006

kalendarz okresów utrzymywania rezerwy obowiązkowej co najmniej trzy miesiące przedrozpoczęciem roku.

Opcja – instrument finansowy, który uprawnia, lecz nie zobowiązuje posiadacza do zakupu lubsprzedaży określonych aktywów (np. obligacji lub akcji) po wcześniej ustalonej cenie (zwanejceną wykonania opcji) przed lub w ustalonym wcześniej terminie (zwanym terminem realizacjilub zapadalności).

Operacje banku centralnego na koniec dnia – operacje banku centralnego, z których kontrahencimogą korzystać z własnej inicjatywy. Eurosystem oferuje dwa rodzaje takich operacji: kredytbanku centralnego na koniec dnia i depozyt w banku centralnym na koniec dnia.

Operacje dostrajające – operacje otwartego rynku realizowane przez Eurosystem w celuprzeciwdziałania nieoczekiwanym wahaniom płynności na rynku. Częstotliwość i terminzapadalności operacji dostrajających nie są unormowane.

Operacje otwartego rynku – operacje przeprowadzane na rynku finansowym z inicjatywy bankucentralnego. Z uwagi na cele, regularność i procedury, operacje otwartego rynku Eurosystemumożna podzielić na cztery kategorie: podstawowe operacje refinansujące, dłuższe operacjerefinansujące, operacje dostrajające i operacje strukturalne. Głównymi instrumentamistosowanymi przez Eurosystem w operacjach otwartego rynku są transakcje odwracalne, któremożna zastosować we wszystkich czterech kategoriach operacji. Operacje strukturalne obejmująponadto emisję certyfikatów dłużnych i transakcje bezwarunkowe (ang. outright), natomiast w ramach operacji dostrajających możliwe jest stosowanie transakcji bezwarunkowych, swapówwalutowych oraz przyjmowanie lokat terminowych.

Pakt Stabilności i Wzrostu – celem Paktu jest zapewnienie dobrego stanu finansów publicznychna trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej w celu umocnienia podstaw dla stabilności cenoraz silnego i trwałego wzrostu prowadzącego do zwiększenia zatrudnienia. W tym celu Paktnakazuje państwom członkowskim określenie średniookresowych celów budżetowych. Zawierarównież konkretne postanowienia dotyczące procedury nadmiernego deficytu. Pakt obejmujeUchwałę Rady Europejskiej w sprawie Paktu Stabilności i Wzrostu podjętą na szczycie w Amsterdamie w dniu 17 czerwca 1997 r. oraz dwa Rozporządzenia Rady: (a) Rozporządzenie(WE) nr 1466/97 z 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraznadzoru i koordynacji polityk gospodarczych zmienione Rozporządzeniem (WE) nr 1055/2005 z 27 czerwca 2005 r., oraz (b) Rozporządzenie (WE) nr 1467/97 z 7 lipca 1997 r. w sprawieprzyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu zmienione Rozporządzeniem (WE)nr 1056/2005 z 27 czerwca 2005 r. Uzupełnieniem Paktu Stabilności i Wzrostu jest przyjęty naposiedzeniu Rady Europejskiej w Brukseli w dniach 22-23 marca 2005 r. raport Rady ECOFINzatytułowany „Poprawa wdrażania Paktu Stabilności i Wzrostu”. Kolejnym jego uzupełnieniemjest przyjęty przez Radę ECOFIN 11 października 2005 r. nowy Kodeks Postępowaniazatytułowany „Szczegółowe informacje o wdrażaniu Paktu Stabilności i Wzrostu oraz wytycznedotyczące formatu i treści programów stabilizacyjnych i konwergencji”.

Papiery wartościowe z prawem do kapitału – reprezentują udziały w kapitale przedsiębiorstwa.Obejmują akcje znajdujące się w obrocie na giełdach papierów wartościowych (akcje dopuszczonedo obrotu), akcje niedopuszczone do obrotu i inne formy udziału we własności. Papierywartościowe z prawem do kapitału na ogół przynoszą dochód w postaci dywidend.


Pochodny instrument kredytowy – instrument finansowy oddzielający ryzyko kredytowe odtransakcji, umożliwiając oddzielne przeprowadzenie wyceny i transferu ryzyka kredytowego.

Podstawa naliczania rezerwy obowiązkowej – suma kwalifikowanych pozycji bilansowych (w szczególności zobowiązań), które stanowią podstawę obliczenia rezerwy obowiązkowejinstytucji kredytowej.

Podstawowe operacje refinansujące – regularne operacje otwartego rynku realizowane przezEurosystem w formie transakcji odwracalnych. Operacje takie przeprowadzane są w drodzestandardowych, cotygodniowych przetargów, a ich termin zapadalności wynosi zwykle tydzień.

Podstawowe stopy procentowe EBC – stopy procentowe ustalone przez Radę Prezesów, któreodzwierciedlają nastawienie Europejskiego Banku Centralnego w polityce pieniężnej. Są to:minimalna oferowana stopa procentowa podstawowych operacji refinansujących, stopaprocentowa kredytu banku centralnego na koniec dnia oraz stopa depozytu w banku centralnymna koniec dnia.

Portfel benchmarkowy (referencyjny) – w odniesieniu do inwestycji, portfel lub indeksreferencyjny zbudowany na podstawie celów w zakresie płynności i ryzyka, jak również zwrotuz inwestycji. Portfel ten służy jako podstawa dla porównania wyników portfeli rzeczywistych.

Procedura nadmiernego deficytu – postanowienie zawarte w art. 104 Traktatu i szczegółowoopisane w Protokole nr 20 o procedurze nadmiernego deficytu wymaga od państw członkowskichUE utrzymywania dyscypliny budżetowej, definiuje kryteria, zgodnie z którymi pozycja budżetowamoże zostać uznana za wiążącą się z nadmiernym deficytem oraz określa zasady postępowania w przypadku stwierdzenia, że wymogi dotyczące równowagi budżetowej lub długu publicznegonie zostały spełnione. Art. 104 uzupełnia Rozporządzenie Rady (WE) nr 1467/97 z 7 lipca 1997 r. w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu (znowelizowane przezRozporządzenie Rady (WE) nr 1056/2005 z 27 czerwca 2005 r.), stanowiące element PaktuStabilności i Wzrostu.

Projekcje – opracowywane cztery razy do roku prognozy możliwego rozwoju sytuacjimakroekonomicznej w strefie euro. Projekcje ekspertów Eurosystemu są publikowane w czerwcui grudniu, natomiast projekcje ekspertów EBC – w marcu i wrześniu. Projekcje wchodzą w składanalizy ekonomicznej, jednego z filarów strategii polityki pieniężnej Europejskiego BankuCentralnego, należą więc do czynników, na podstawie których Rada Prezesów dokonuje ocenyzagrożeń dla stabilności cen.

Rada ECOFIN – posiedzenie Rady Unii Europejskiej, w którym uczestniczą ministrowiegospodarki i finansów.

Rada Ogólna – jeden z organów decyzyjnych Europejskiego Banku Centralnego (EBC). OpróczPrezesa i Wiceprezesa EBC w jej skład wchodzą prezesi wszystkich KBC należących doEuropejskiego Systemu Banków Centralnych.

Rada Prezesów – najwyższy organ decyzyjny Europejskiego Banku Centralnego (EBC). W jejskład wchodzą wszyscy członkowie Zarządu EBC oraz prezesi banków centralnych państwczłonkowskich strefy euro.

267EBC

Raport Roczny2006

Ramowe zasady oceny kredytowej w Eurosystemie (Eurosystem credit assessment framework –ECAF) – zasady określające procedury, zasady i techniki zapewniające spełnienie przez wszystkiekwalifikowalne aktywa wysokich standardów kredytowych Eurosystemu.

Rentowność przedsiębiorstwa – miara wyników finansowych przedsiębiorstwa, zazwyczaj w odniesieniu do jego obrotów, aktywów lub kapitału. Stosuje się wiele różnych wskaźnikówrentowności przedsiębiorstwa bazujących na sprawozdaniach finansowych, na przykład stosunekdochodów operacyjnych (obrotów po odjęciu kosztów operacyjnych) do obrotów, stosunekdochodu netto (dochodów operacyjnych i pozaoperacyjnych po opodatkowaniu, amortyzacji i uwzględnieniu pozycji nadzwyczajnych) do obrotów, stopa zwrotu z aktywów (stosunek dochodunetto do aktywów ogółem) oraz stopa zwrotu z kapitału (stosunek dochodu netto do funduszyakcjonariuszy). Z makroekonomicznego punktu widzenia jako wskaźnik rentowności częstostosowana jest obliczana na podstawie rachunków narodowych nadwyżka operacyjna brutto, naprzykład w stosunku do PKB lub wartości dodanej.

Rezerwa obowiązkowa – minimalna wartość rezerw, jaką instytucja kredytowa ma obowiązekutrzymywać w Eurosystemie. Przestrzeganie tego wymogu ustalane jest na podstawie średniej z sald dziennych na przestrzeni okresu utrzymywania rezerwy obowiązkowej.

Rynek obligacji – rynek emisji długoterminowych papierów dłużnych i obrotu nimi.

Rynek papierów wartościowych z prawem do kapitału – rynek emisji papierów wartościowych z prawem do kapitału i obrotu nimi.

Rynek pieniężny – rynek, na którym można pozyskiwać i inwestować środki krótkoterminoweoraz obracać nimi za pomocą instrumentów z pierwotnym terminem zapadalności do jednego rokuwłącznie.

Ryzyko kredytowe – ryzyko nieuregulowania pełnej kwoty zobowiązania przez kontrahenta w ustalonym terminie płatności lub w dowolnym późniejszym terminie. Ryzyko kredytoweobejmuje ryzyko kosztu odtworzenia i ryzyko kwoty głównej (kapitałowe), a także ryzyko, żebank nie dokona rozrachunku.

Ryzyko płynności – ryzyko, że kontrahent nie ureguluje pełnej kwoty swojego zobowiązania w ustalonym terminie, lecz w nieokreślonym terminie późniejszym.

Ryzyko rozrachunku – termin ogólny oznaczający ryzyko, że rozrachunek w systemiedokonującym transferu nie nastąpi w sposób zgodny z oczekiwaniami. Ryzyko rozrachunku możeobejmować zarówno ryzyko kredytowe, jak i ryzyko płynności.

Ryzyko rynkowe – ryzyko, że wartość inwestycji spadnie w wyniku wahań czynników rynkowych.Zasadniczo rozróżnia się cztery czynniki ryzyka rynkowego: ryzyko kapitałowe, ryzyko stopyprocentowej, ryzyko walutowe oraz ryzyko towarowe.

Ryzyko systemowe – ryzyko, że niezdolność jednej instytucji do terminowego uregulowaniazobowiązań spowoduje, że inne instytucje również nie będą do tego zdolne. Taka sytuacja możespowodować znaczne problemy kredytowe lub związane z płynnością, zagrażając stabilnościrynków lub zaufaniu do nich.


Saldo pierwotne – kredyty i pożyczki netto zaciągnięte lub udzielone przez sektor publiczny z wyłączeniem płatności z tytułu odsetek od skonsolidowanych zobowiązań tego sektora.

Stabilność cen – głównym zadaniem Eurosystemu jest utrzymanie stabilności cen. Wedługdefinicji Rady Prezesów stabilność cen jest utrzymana, jeżeli roczne tempo wzrostuzharmonizowanego indeksu cen konsumpcyjnych (HICP) w strefie euro jest niższe niż 2%. RadaPrezesów stwierdziła również jasno, że dążąc do zachowania stabilności cen, zamierza utrzymaćstopę inflacji w średnim okresie na poziomie nieco niższym od 2%.

Stabilność finansowa – warunki, w których system finansowy – obejmujący pośrednikówfinansowych, rynki oraz infrastrukturę rynkową – jest w stanie przeciwstawić się wstrząsom orazprzeciwdziałać sytuacjom nierównowagi finansowej, minimalizując w ten sposóbprawdopodobieństwo wystąpienia zakłóceń w procesie pośrednictwa finansowego, które mogłybyuniemożliwić lokowanie oszczędności w rentowne opcje inwestycyjne.

Stopa rezerwy – stopa określona przez bank centralny dla każdej kategorii kwalifikowanychpozycji bilansowych włączonych do podstawy naliczania rezerwy obowiązkowej. Stopa ta służydo obliczania poziomu rezerwy obowiązkowej.

Stopy procentowe MIF – stopy procentowe stosowane przez instytucje kredytowe oraz inne MIFbędące rezydentami strefy euro, z wyłączeniem banków centralnych i funduszy rynku pieniężnego,w odniesieniu do denominowanych w euro depozytów i kredytów przyjmowanych/udzielanychgospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom będącym rezydentami strefy euro.

Straight-through processing (STP) – automatyczne, kompleksowe przetwarzanie transakcji/płatności, obejmujące automatyczne generowanie, potwierdzanie, rozliczanie i rozrachunek zleceń.

Strategia lizbońska – ogłoszony w 2000 r. podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Lizboniekompleksowy program reform strukturalnych mający przekształcić UE w „najbardziej dynamicznąi konkurencyjną gospodarkę na świecie opartą na wiedzy”.

Strefa euro – obszar obejmujący państwa członkowskie UE, które zgodnie z Traktatem przyjęłyeuro jako wspólną walutę i prowadzą wspólną politykę pieniężną pod kontrolą Rady PrezesówEuropejskiego Banku Centralnego. Strefa euro obejmuje obecnie Belgię, Niemcy, Grecję,Hiszpanię, Francję, Irlandię, Włochy, Luksemburg, Holandię, Austrię, Portugalię, Słowenię i Finlandię.

Swap walutowy – jednoczesne transakcje (kasowa i terminowa) wymiany waluty.

System rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (ang. real-time gross settlement – RTGS) –system rozrachunku, w którym przetwarzanie i rozrachunek zleceń są dokonywane pojedynczo(polecenie po poleceniu, bez kompensowania pozycji) w czasie rzeczywistym (w sposób ciągły)(zob. również TARGET).

System rozrachunku papierów wartościowych (ang. securities settlement system – SSS) – systemumożliwiający przechowywanie i transfer papierów wartościowych bezpłatnie, odpłatnie (dostawaza płatność) lub w zamian za inne aktywa (dostawa za dostawę). System ten obejmuje wszelkieprocedury instytucjonalne i techniczne wymagane w celu rozrachunku transakcji dotyczących

269EBC

Raport Roczny2006

papierów wartościowych i ich przechowywania. Może być oparty na rozrachunku brutto w czasierzeczywistym, rozrachunku brutto lub rozrachunku netto. System rozrachunku umożliwiaobliczenie (rozliczenie) zobowiązań uczestników.

TARGET (Trans-European Automated Real-time Gross settlement Express Transfer system –transeuropejski zautomatyzowany błyskawiczny system rozrachunku brutto w czasierzeczywistym) – system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (RTGS) dla euro. Jest tozdecentralizowany system złożony z 17 krajowych systemów RTGS, mechanizmu płatności EBC(EPM) oraz mechanizmu wzajemnych połączeń.

TARGET2 – nowa wersja systemu TARGET, w której obecna zdecentralizowana strukturatechniczna zostanie zastąpiona jednolitą wspólną platformą oferującą zharmonizowane usługi orazjednolity system naliczania opłat.

Traktat – Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską („Traktat Rzymski”). Był on kilkakrotnienowelizowany, w szczególności przez Traktat o Unii Europejskiej („Traktat z Maastricht”), którydał podstawy Unii Gospodarczej i Walutowej oraz zawiera Statut Europejskiego Systemu BankówCentralnych (ESBC).

Transakcja odwracalna – operacja, w ramach której bank centralny kupuje lub sprzedaje aktywana podstawie umowy z przyrzeczeniem odkupu bądź przeprowadza zabezpieczone operacjekredytowe.

Umowa z przyrzeczeniem odkupu – umowa, na podstawie której sprzedawane są aktywa, przyczym sprzedający równocześnie nabywa prawo i przyjmuje zobowiązanie do ich odkupu pookreślonej cenie w przyszłym terminie lub na żądanie. Umowa taka podobna jest do zaciągnięciazabezpieczonego kredytu, jednak różni się tym, że sprzedający nie zachowuje prawa własnoścido aktywów.

Unia Gospodarcza i Walutowa (UGW) – proces, efektem którego było wprowadzenie wspólnejwaluty euro oraz wspólnej polityki pieniężnej w strefie euro, jak również skoordynowanie politykigospodarczej prowadzonej przez państwa członkowskie UE. Zgodnie z postanowieniami Traktatuproces wdrażania UGW w ramach UE przebiegał w trzech etapach. Ostatni, trzeci etap rozpocząłsię 1 stycznia 1999 r. wraz z przekazaniem kompetencji monetarnych Europejskiemu BankowiCentralnemu oraz wprowadzeniem euro. Wymiana waluty 1 stycznia 2002 r. zakończyła procestworzenia UGW.

Wartość referencyjna wzrostu M3 – roczne tempo wzrostu M3 w perspektywie średniookresowejpozwalające na utrzymanie stabilności cen. Obecnie wartość referencyjna rocznego tempa wzrostuM3 wynosi 4,5%.

Zabezpieczenia – aktywa, które zostały zastawione lub prawa do których zostały przeniesione w inny sposób (np. przez instytucje kredytowe na rzecz banków centralnych) jako gwarancjaspłaty kredytu, a także aktywa sprzedane (np. bankom centralnym przez instytucje kredytowe) w ramach umów z przyrzeczeniem odkupu.

Zarząd – jeden z organów decyzyjnych Europejskiego Banku Centralnego (EBC). W składZarządu wchodzą Prezes i Wiceprezes EBC oraz czterech innych członków mianowanych zawspólnym porozumieniem szefów państw i rządów państw członkowskich strefy euro.


Zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych (HICP) – indeks cen konsumpcyjnych obliczanyprzez Eurostat i ujednolicony dla wszystkich państw członkowskich UE.

Zmienność implikowana – wskaźnik oczekiwanej zmienności (tj. odchylenia standardowego)stopy zmian ceny aktywów (np. akcji lub obligacji). Można ją określić na podstawie ceny aktywów,terminu zapadalności i ceny wykonania opcji na te aktywa oraz stopy zwrotu wolnej od ryzykaprzy wykorzystaniu modelu wyceny opcji (np. modelu Blacka-Scholesa).

271EBC

Raport Roczny2006

ISSN 1830291-2

9 7 7 1 8 3 0 2 9 1 0 0 5


200620062006200620062006200620062006200620062006

PL

EURO

PEJS

KI

BAN

K C

ENTR

ALN

YR

APO

RT

ROCZ

NY

2006

Documents

RAPORT ROCZNY 2006walut UE spoza ERM II 95 39 Kredyty dla sektora prywatnego w 2006 r. 96 40 Czynniki wpływające na płynność w strefie euro w 2006 r. 102 41 Zbywalne aktywa kwalifikowane